หลักสูตรการจัดการศึกษาอาชีพเพื่อการมีงานทำ ชุดที่ 2

ส�ำ นกั งานสง่ เสรมิ การศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศัย การจดั การศกึ ษาอาชีพเพ่อื การมงี านท�ำ
ส�ำ นักงานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ กระทรวงศึกษาธกิ าร

หลกั สตู ร

ตามหลกั สูตรการจัดการศึกษาอาชีพเพื่อการมีงานท�ำ

สำ�นกั งานสง่ เสริมการศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศัย
ส�ำ นกั งานปลดั กระทรวงศกึ ษาธกิ าร กระทรวงศึกษาธกิ าร

เอกสารทางวิชาการล�ำ ดับที่ 46 / 2555

หลักสูตรการจัดการศึกษาอาชีพเพื่อการมีงานทำ�
(ชดุ ที่ 2)

สำ�นกั งานส่งเสรมิ การศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศยั
สำ�นกั งานปลัดกระทรวงศกึ ษาธกิ าร
กระทรวงศึกษาธิการ

เอกสารทางวิชาการล�ำ ดับที่ 46/2555



คำ�นำ�

การจัดการศึกษาตามนโยบายและจุดเน้นการดำ�เนินงาน กศน. มุ่งเน้นจัดกิจกรรมการศึกษาเพื่อฟื้นฟู
จิตใจและเสริมสร้างสมรรถนะในประกอบอาชีพใหป้ ระชาชนสามารถนำ�ไปใช้ประโยชนไ์ ดท้ นั ที ทงั้ ในการพฒั นา
อาชีพเดิม การสร้างอาชีพเสริมและอาชีพใหม่ การเตรียมความพร้อมให้กับแรงงานเพื่อส่งเข้าสู่ระบบการผลิต
อุตสาหกรรม รวมท้ังการพัฒนาเพ่ือเพิ่มศักยภาพและขีดความสามารถของประชาชนกลุ่มเป้าหมาย ให้สร้าง
รายได้ที่มั่งคั่งและม่ันคง เป็นบุคคลที่มีวินัย เปี่ยมไปด้วยคุณธรรม จริยธรรม มีจิตสำ�นึกรับผิดชอบต่อตนเอง
ผอู้ น่ื และสงั คม ตลอดจนการเตรยี มความพรอ้ มในการเขา้ สปู่ ระชาคมอาเซยี น โดยเนน้ การจดั การศกึ ษาทยี่ ดึ พนื้ ท่ี
เป็นฐาน ซง่ึ สถานศกึ ษาต้องวเิ คราะหศ์ ักยภาพของพืน้ ที่ 5 ด้าน คือ ศักยภาพดา้ นทรัพยากรธรรมชาติ ศกั ยภาพ
ด้านภูมิอากาศ ศักยภาพด้านภูมิประเทศ ศักยภาพด้านศิลปวัฒนธรรมประเพณี และศักยภาพด้านทรัพยากร
มนุษย์ และวิเคราะห์ข้อมูลวิถีการดำ�เนินชีวิต ความต้องการ ของประชาชนในภูมิภาคต่าง ๆ ท่ีจะมาใช้หรือ
รับบริการผลผลิตของสถานศึกษา การวิเคราะห์ข้อมูลท้ังสองส่วนจะนำ�มาสู่การกำ�หนดหลักสูตรอาชีพท่ี
สถานศึกษาจะเปดิ สอน
การจดั การศกึ ษาของส�ำ นกั งาน กศน. จงึ ตอ้ งปรบั เปลยี่ นกระบวนการจดั การเรยี นรู้ ทเ่ี นน้ การปฏบิ ตั จิ รงิ
มีการศึกษาดูงานเพ่ือแลกเปล่ียนเรียนรู้จากผู้มีประสบการณ์ในอาชีพโดยตรง ผู้สอนเป็นวิทยากรที่มีความรู้
ความสามารถและเป็นผู้ประกอบการในอาชีพนั้นๆ ให้ความสำ�คัญต่อการประเมินผลการจบหลักสูตรที่
เน้นทักษะ ความสามารถ และการมีผลงาน ชิ้นงานที่ได้มาตรฐานออกสู่ตลาดได้ การพัฒนาหลักสูตรอาชีพ
ต้องพัฒนาให้ครบวงจร ประกอบด้วย ช่องทางการประกอบอาชีพ ทักษะของอาชีพ การบริหารจัดการ และ
แหล่งเงินทุน ผู้เรียนที่เรียนจบจากหลักสูตรอาชีพต้องมีความมั่นใจว่า จะสามารถประกอบอาชีพสร้างรายได้
ได้อย่างแท้จริง จึงขอให้สถานศึกษาที่นำ�หลักสูตรท่ีได้พัฒนาแล้วน้ัน นำ�มาคัดเลือกให้เหมาะสมกับ
ความตอ้ งการของพ้นื ที่ และนำ�ไปอนุมัติใช้ในการจดั การเรียนการสอนต่อไป
หลักสูตรอาชีพท่ีพัฒนาขึ้นน้ี ได้ปรับปรุงจากหลักสูตรอาชีพท่ีสถานศึกษาในแต่ละจังหวัด พัฒนา
เป็นต้นร่างมาก่อนแล้ว สำ�นักงาน กศน.มาพัฒนาเน้ือหารสาระให้ครบวงจรและกำ�หนดระยะเวลาในการเรียน
ให้เหมาะสม โดยเชิญใคร สถาบัน กศน.ภาค สำ�นักงาน กศน.จังหวัด ศูนย์ฝึกอาชีพและพัฒนาราษฎรไทย
บริเวณชายแดน สถานศกึ ษา วทิ ยากร ภูมปิ ญั ญา และผ้ทู เี่ กย่ี วข้อง มารว่ มพจิ ารณาและตรวจสอบความถกู ตอ้ ง
จึงท�ำ ใหก้ ารด�ำ เนินการจัดทำ�หลกั สตู รในคร้งั น้เี สรจ็ สิ้นไปดว้ ยดี สำ�นักงาน กศน. ขอขอบคณุ มา ณ โอกาสน้ี

(นายประเสรฐิ บญุ เรือง)
เลขาธิการ กศน.

สารบญั

หนา้
ค�ำ นำ�
สารบัญ
บทน�ำ ........................................................................................................................................................... 1
กลุ่มอาชีพเกษตรกรรม
หลกั สตู รการเลยี้ งแพะเน้อื ........................................................................................................................... 4
หลักสูตรการผลติ น้ำ� ตาลผงบรสิ ทุ ธิ์จากอ้อย................................................................................................ 15
หลกั สตู รการเพาะเล้ียงไสเ้ ดือนและท�ำ ปยุ๋ หมัก............................................................................................ 24
หลกั สูตรการปลกู หมอ่ นเลย้ี งไหม................................................................................................................. 35
หลักสูตรการปลกู ยางพารา.......................................................................................................................... 45
หลกั สตู ร การเลีย้ งปลาช่อนแมล่ าด้วยภมู ิปัญญาทอ้ งถน่ิ ............................................................................. 54
หลักสูตรการเลย้ี งหมหู ลุม............................................................................................................................ 62
หลักสตู รการปลูกกลว้ ยไม้ตดั ดอก................................................................................................................ 71
หลกั สูตรการขยายพนั ธ์ุบอนส.ี ..................................................................................................................... 78
หลักสูตรการปลูกและการแปรรูปกาแฟพนั ธอุ์ าราบิกา้ ................................................................................ 86
หลกั สูตรการปลกู ขา้ วโพดหวาน................................................................................................................... 97
หลกั สตู รการเลย้ี งผึง้ โพรงไทย ..................................................................................................................... 106
หลักสตู รการเล้ยี งโคเนื้อ............................................................................................................................... 117
กลมุ่ อาชีพอุตสาหกรรม
หลกั สตู รลวดพันถ้วยรบั น�้ำยางพารา............................................................................................................ 133
หลกั สตู รไม้ลังสรา้ งอาชีพสรา้ งรายได.้ .......................................................................................................... 140
หลกั สูตรผลิตภณั ฑ์ธรรมชาตริ ักษาโรคผิวหนงั สนุ ขั ...................................................................................... 151
หลกั สตู รการท�ำ กรอบรปู เคลอื บวทิ ยาศาสตร.์ .............................................................................................. 163
หลักสูตรการผลิตและแปรรูปกระดาษสา..................................................................................................... 174
หลกั สูตรผา้ ด้นมือ......................................................................................................................................... 183
หลกั สูตรนานาไสก้ รอก............................................................................................................................... 191
หลกั สตู รการตมี ีด......................................................................................................................................... 201
หลักสตู รการทำ�เหลก็ ดดั .............................................................................................................................. 209
หลกั สตู รการผลติ ไบโอดเี ซลจากน�ำ้ มันท่ีใช้แลว้ ............................................................................................ 218

สารบญั (ต่อ)

หนา้
กลุ่มอาชพี พาณชิ ยกรรมและบรกิ าร
หลกั สตู รการทำ�รัว้ ลวดหนาม....................................................................................................................... 229
หลกั สตู รโหราศาสตรไ์ ทยขนั้ พืน้ ฐาน............................................................................................................ 236
หลักสตู รโหราศาสตรไ์ พ่ยบิ ซ.ี ....................................................................................................................... 244
หลักสูตรโหราศาสตรอ์ งั คะวชิ าธาต.ุ ............................................................................................................. 251
หลกั สตู รภาษาอังกฤษเพ่อื การทอ่ งเทย่ี วและบริการ.................................................................................... 260
หลกั สูตรการบรกิ ารซัก อบ รดี ..................................................................................................................... 266
หลักสูตรครูโยคะเพ่อื สุขภาพ........................................................................................................................ 278
หลกั สตู รธรุ กิจการจัดดอกไม้สด................................................................................................................... 286
หลักสตู รธุรกจิ เสริมสวย............................................................................................................................... 302
หลักสตู รการบรกิ ารรบั จัดงานมืออาชพี ........................................................................................................ 311
กลมุ่ อาชีพความคิดสร้างสรรค์
หลกั สตู ร การออกแบบบรรจภุ ณั ฑ์สนิ ค้า..................................................................................................... 319
หลกั สูตร การสร้างโอง่ กา๊ ชชวี ภาพ............................................................................................................... 326
หลกั สตู รการออกแบบเส้อื ผา้ ส�ำ เรจ็ รปู ......................................................................................................... 334
หลักสตู รการจดั และตกแต่งสวนหยอ่ ม......................................................................................................... 352
หลักสูตรงานใบตอง...................................................................................................................................... 361
หลักสูตรการประกอบอาชพี การซ่อมแซมและดัดแปลงรูปทรงเส้ือผา้ .......................................................... 372
หลักสูตรการทอผา้ ไหมสุรนิ ทร์ .................................................................................................................... 383
หลักสตู รการท�ำ ผลิตภณั ฑจ์ ากใยสับปะรด................................................................................................... 397
หลกั สตู รบา้ นดนิ วิธงี า่ ย ๆ ของคนอยากมบี า้ น............................................................................................ 406
หลกั สูตรการสร้างแอนเิ มชนั 2 มติ ิ (2D Animation) เพอ่ื ธรุ กิจ................................................................. 415
กลุ่มอาชีพเฉพาะทาง
หลกั สูตรช่างปะผุ เคาะพน่ สรี ถยนต.์ ............................................................................................................ 426
หลกั สูตรชา่ งปูกระเบือ้ ง............................................................................................................................... 437
หลักสูตร ชา่ งซ่อมรถจกั รยานยนต์เบ้ืองตน้ .................................................................................................. 444
หลักสตู รการดแู ลสตรีหลงั คลอด.................................................................................................................. 452
หลักสูตร การซ่อมกระเป๋า –รองเท้า............................................................................................................ 460

สารบัญ (ตอ่ )

หนา้
หลกั สตู รขายข้าวราดแกงเงินล้าน................................................................................................................ 468
หลักสูตรการออกแบบและพัฒนาเวบ็ ไซต.์ ................................................................................................... 477
หลกั สตู รการดูแลผู้สูงอาย.ุ ........................................................................................................................... 488
หลกั สูตรเทคนคิ การถา่ ยรปู และการตกแต่งภาพดว้ ยคอมพวิ เตอร.์ .............................................................. 500
หลักสูตรชา่ งซ่อมเครื่องยนต์ดเี ซล................................................................................................................ 511
หลกั สูตรธรุ กิจการทำ�ผ้าบาตกิ ..................................................................................................................... 523
หลักสตู รร้านซอ่ มโทรศัพทม์ อื ถือ................................................................................................................. 531
กลมุ่ ภาษาตา่ งประเทศเพื่อการอาชพี
หลักสูตรภาษาอังกฤษเพอื่ อาชพี พนักงานขายสินค้า.................................................................................... 545
หลักสตู รภาษาองั กฤษเพือ่ อาชพี พนักงานบรกิ ารทพ่ี ัก/แม่บ้าน.................................................................. 585
หลักสูตรภาษาอังกฤษเพ่ืออาชพี พนกั งานขบั รถรับจ้าง................................................................................ 626
หลักสูตรภาษาจีนเพ่อื อาชีพพนกั งานขายสินคา้ ........................................................................................... 681
หลักสตู รภาษาจนี เพ่ืออาชพี พนักงานบรกิ ารท่ีพกั /แม่บ้าน......................................................................... 696
หลักสูตรภาษาจีนเพอื่ อาชีพพนักงานขบั รถรับจา้ ง....................................................................................... 709
บรรณานุกรม................................................................................................................................................ 721
คณะผู้จัดทำ�................................................................................................................................................. 728

บทน�ำ

ความเปน็ มา

สืบเนื่องจากนโยบายของกระทรวงศึกษาธิการ ท่ีเน้นการจัดการศึกษาเพ่ือการมีอาชีพ มีรายได้
และมีงานท�ำ โดยมีเป้าหมายในการเตรียมความพร้อมของประเทศไทยในทุกๆ ด้านในระยะเวลา 2 ปี เพ่ือให้
สามารถกา้ วสปู่ ระชาคมอาเซยี นและประชาคมโลกไดอ้ ยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพ จงึ ก�ำหนดใหห้ นว่ ยงานและสถานศกึ ษา
แต่ละแหง่ ศกึ ษา วิเคราะหศ์ ักยภาพของตนเองในแต่ละพื้นที่ เพ่ือจดั การศึกษาในระดับพ้นื ที่ (Area Based) และ
พัฒนากลุม่ อาชพี ใหม่ ให้มีศักยภาพและสามารถแข่งขนั ได้ในภมู ิภาคหลักของโลก
นโยบายดงั กลา่ วตอ้ งการใหเ้ กดิ การบรู ณาการในการจดั การศกึ ษาทกุ ระดบั ตามศกั ยภาพของแตล่ ะพนื้ ที่
โดยให้ทุกองค์กรและหน่วยงานทกุ ภาคสว่ นในระดับพืน้ ที่ (จังหวัด) ทัง้ ภาคการศกึ ษา ภาคธุรกจิ ผปู้ ระกอบการ
รายใหญ่ รายย่อย ร่วมเป็นภาคีเครือข่ายในการขับเคล่ือนยุทธศาสตร์ไปพร้อมๆ กัน โดยเน้นให้การศึกษาเป็น
รากฐานของการพัฒนาคน พัฒนานางาน และสร้างอาชีพเพื่อความเข้มแข็งทางเศรษฐกิจ โดยให้สอดคล้องกับ
ศกั ยภาพของแต่ละพ้ืนท่ี ซึ่งจะเป็นตวั ก�ำหนดความเปน็ เลิศทางด้านกลุ่มอาชีพหลกั
เพื่อตอบสนองนโยบายของกระทรวงศึกษาธิการ ส�ำนักงาน กศน.ได้ปรับเปล่ียนการจัดการศึกษา
เพ่ือพัฒนาอาชีพ โดยจัดให้มีศูนย์ฝึกอาชีพชุมชน ใช้สถานศึกษา กศน.และ กศน.ต�ำบลหรือแขวง เป็นฐาน
การจัดกิจกรรมให้แก่ประชนกลุ่มเป้าหมายในพ้ืนที่บริการ ส�ำนักงาน กศน.จังหวัดจัดท�ำเวทีประชาคม
ในระดับจังหวัด เพ่ือก�ำหนดกรอบอาชีพของจังหวัด จากนั้น สถานศึกษาจึงจัดท�ำเวทีประชาคมในระดับ
อ�ำเภอ โดยการวิเคราะห์ศักยภาพของตนเองและพ้ืนท่ี น�ำข้อมูลความต้องการด้านอาชีพของทุกต�ำบลและ
ภมู ิปัญญาท้องถิ่น มาพิจารณารว่ มกับกรอบอาชีพของจงั หวัด เพ่อื ก�ำหนดเป็นกรอบอาชีพของอ�ำเภอ
การพัฒนาหลกั สตู รตอ้ งสอดคลอ้ งกบั กลมุ่ อาชีพใหม่ คอื หลกั สตู รกลมุ่ อาชพี เกษตรกรรม อตุ สาหกรรม
พาณิชยกรรมและบริการ ความคิดสร้างสรรค์ และอาชีพเฉพาะทาง โดยการพัฒนาเน้ือหาสาระที่มี
องค์ความรู้ครบวงจร ประกอบด้วย โครงสร้างของหลักสูตร 4 ตอน คือ ช่องทางการประกอบอาชีพ ทักษะ
การประกอบอาชีพ การบริหารจัดการและการจัดท�ำโครงการประกอบอาชีพ เพ่ือให้ผู้เรียนมีความรู้ ทักษะและ
มคี วามม่ันใจในการประกอบอาชีพ
การจัดกระบวนการเรียนการสอน มีการเรียนรู้ทั้งภาคทฤษฎีและปฏิบัติ ในส่วนของการฝึกปฏิบัติ
เน้นการฝึกปฏิบัติจริงเพื่อให้ผู้เรียนเกิดทักษะในด้านอาชีพ รวมทั้งการเรียนหรือศึกษาดูงานในสถานประกอบ
การจริง เพ่ือให้ผู้เรียนมีความรู้ ความเข้าใจและมองเห็นช่องทางการประกอบอาชีพน้ันอย่างครบวงจร วิทยากร
ทีจ่ ดั การเรยี นการสอน เปน็ ผทู้ ี่มคี วามรู้ ความช�ำนาญ ในอาชพี หรือเป็นผ้ทู ีป่ ระกอบการในอาชีพน้นั ๆ
ในการศึกษาดูงาน ได้จัดท�ำแบบสรุปการศึกษาดูงานให้ผู้เรียนบันทึกข้อมูลการเรียนรู้ที่ได้จากการ
ฟังบรรยาย การซักถามหรือการสังเกตการประกอบอาชีพในสภาพจริง ตลอดจนข้อคิดเห็นจาการอภิปราย
แลกเปล่ยี นเรียนรรู้ ะหว่างกัน

2
การวัดและประเมินผล ผู้ส�ำเร็จการศึกษา จะต้องมีความรู้พื้นฐานทางวิชาการตามวัตถุประสงค์
ของหลักสูตร มีทักษะความช�ำนาญทางด้านวิชาชีพ มีทักษะการท�ำงาน รวมไปถึงทักษะของการเป็น
ผู้ประกอบการเพ่ือความสามารถในการสร้างงานและสร้างอาชีพใหม่ โดยไม่ลืมทักษะชีวิตและเรื่องของ
คณุ ธรรมและจรยิ ธรรมดว้ ย
นอกจากน้ัน ได้จัดท�ำแบบโครงการอาชีพ ข้ึนเป็นกรอบให้ผู้เรียนฝึกปฏิบัติการเขียนโครงการ
ประกอบอาชีพ พร้อมตัวอย่างโครงการ เพือ่ เสนอตอ่ แหล่งทนุ ต่าง ๆ
การพัฒนาหลักสูตรการศึกษาอาชีพเพื่อการมีงานท�ำ จัดท�ำครั้งแรก จ�ำนวน 35 หลักสูตร (หลักสูตร
การจัดการศึกษาอาชีพเพื่อการมีงานท�ำ ชุดท่ี 1) ในคร้ังน้ีได้พัฒนาเพิ่มเติม จ�ำนวน 61 หลักสูตร สถานศึกษา
สามารถดาวน์โหลดไปใชใ้ นการจดั การเรยี นการสอนอาชีพหลักสตู รระยะสั้นตอ่ ไป

กล่มุ อาชีพเกษตรกรรม

4

หลักสตู รการเลย้ี งแพะเนอื้
จ�ำนวน 80 ชว่ั โมง

กลุ่มวชิ าอาชพี เกษตรกรรม

ความเปน็ มา

แพะเปน็ สตั ว์เศรษฐกิจตวั ใหม่ทไ่ี ด้รบั ความสนใจมาก ท้งั ในภาครฐั และเอกชน ตลาดมีความตอ้ งการสงู
ในประเทศไทย มีการเล้ียงแพะ กระจายอยู่ทั่วทุกภาค หนาแน่นมากที่สุดคือภาคใต้ และเป็นแหล่งตลาดใหญ่
ท่ีรับซื้อแพะ รองลงมาคือภาคกลาง และเน่ืองจากแพะเป็นสัตว์เค้ียวเอ้ืองที่มีขนาดเล็ก กินอาหารได้หลายชนิด
อยา่ งกว้างขวาง มคี วามทนทานต่อสภาพแวดล้อมต่าง ๆ ได้ดี มีความต้านทานตอ่ เชอ้ื วณั โรคสูง เจริญเตบิ โตและ
ขยายพนั ธุ์ได้เร็ว จึงเปน็ สัตว์ท่ีงา่ ยต่อการเลีย้ งดแู ละถูกขยายพันธ์ุออกไปอยา่ งรวดเรว็ จนกระจายไปทุกประเทศ
ท่ัวโลก ในขณะเดียวกันแพะในแต่ละกลุ่มก็ได้รับการพัฒนาเพื่อให้เหมาะสมต่อภูมิประเทศ หรือสภาพแวดล้อม
แตล่ ะที่ และใหเ้ หมาะสมตอ่ ความตอ้ งการของแตล่ ะชมุ ชนดว้ ย โดยมสี ว่ นราชการหลายแหง่ โดยเฉพาะกรมปศสุ ตั ว์
กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ได้ส่งเสริมการเล้ียงแพะเพื่อเป็นการสร้างอาชีพและเพ่ิมรายได้ให้เกษตรกร นอกจากน้ี
ยังสามารถรดี น�้ำนมดมื่ เพือ่ แก้ไขปญั หาการขาดแคลนโภชนาการของเด็กออ่ นในพื้นท่ชี นบทหา่ งไกลได้
ประชากรส่วนใหญ่มีการเลี้ยงสัตว์ผสมผสานกับอาชีพเกษตรกรรม การเล้ียงแพะเน้ือมีความเหมาะสม
อย่างมากเนื่องจากไม่ต้องลงทุน ลงแรงมาก และไม่ต้องเส่ียงต่อการสูญเสีย นอกจากนี้ประเทศไทยยังมี
สภาพพ้ืนที่ที่เอื้อต่อการประกอบอาชีพเล้ียงแพะเนื้อเป็นอย่างมาก ส�ำนักงาน กศน. ได้เล็งเห็นถึงประโยชน์
และความส�ำคัญท่ีประชาชนจะได้รับ จึง ส่งเสริม สนับสนุน เกษตรกรที่เลี้ยงแพะอยู่ในชุมชน ให้ได้รับ
การพัฒนาอาชีพโดยมุ่งเน้นการจัดการสายพันธุ์ การดูแล การป้องกันโรค ตลอดจนการบริหารจัดการ
ด้านการตลาด รวมถงึ การไดม้ าตรฐาน ฟาร์มปลอดโรค ที่ม่งุ เนน้ เร่ืองเกษตรปลอดภยั และเพอ่ื รองรบั มาตรฐาน
ตามทีต่ ลาดตอ้ งการตอ่ ไป

หลักการของหลักสูตร

1. เป็นหลักสูตรที่เน้นการบูรณาการให้สอดคล้องกับศักยภาพด้านต่างๆ 5 ด้าน ได้แก่ ศักยภาพของ
ทรัพยากรธรรมชาติในแต่ละพ้ืนท่ี ศักยภาพของพื้นที่ตามลักษณะภูมิอากาศ ศักยภาพภูมิประเทศและท�ำเลที่
ตั้งของแต่ละประเทศ ศักยภาพของศิลปะ วัฒนธรรม ประเพณี และวิถีชีวิตของแต่ละพ้ืนท่ีและศักยภาพของ
ทรัพยากรมนษุ ย์ในแตล่ ะพนื้ ท่ี
2. มงุ่ พฒั นาคนไทยใหไ้ ดร้ บั การศกึ ษาเพอื่ พฒั นาอาชพี และการมงี านท�ำอยา่ งมี คณุ ภาพทว่ั ถงึ และเทา่
เทยี มกนั สามารถสรา้ งรายไดท้ มี่ นั่ คง และเปน็ บคุ คลทม่ี วี นิ ยั เปย่ี มไปดว้ ยคณุ ธรรม จรยิ ธรรม มจี ติ ส�ำนกึ ความรบั
ผิดชอบตอ่ ตนเอง ผูอ้ ืน่ และสังคม
3. ส่งเสรมิ ให้มีความร่วมมือในการด�ำเนินงานร่วมกับภาคเี ครอื ข่าย
4. เน้นการฝึกปฏิบัติจริงเพ่ือให้ผู้เรียนเกิดความรู้ ความเข้าใจ และสามารถน�ำไปประกอบอาชีพให้
เกิดรายได้ที่มั่นคง ม่ังค่ัง และยั่งยืนในอาชีพส่งเสริมให้มีการเทียบโอนความรู้และประสบการณ์เข้าสู่หลักสูตร
การศึกษาขัน้ พ้ืนฐาน

5

จดุ หมาย

1. เพอื่ ใหผ้ เู้ รยี นมคี วามรู้ ความเขา้ ใจ ทกั ษะ วธิ กี ารเลย้ี ง การคดั เลอื กพนั ธแ์ุ พะเนอ้ื ทเ่ี หมาะสม สามารถ
บริหารจัดการอาชพี การเลีย้ งแพะเน้ือไดอ้ ยา่ งถกู ตอ้ งตามข้ันตอน และสามารถประกอบอาชพี การเล้ียงไดอ้ ย่าง
มีคณุ ภาพ
2. เพ่อื สง่ เสริม สนบั สนนุ และพฒั นาอาชีพการเล้ียงแพะเนื้อใหก้ ับประชาชนในชมุ ชน

กลุ่มเปา้ หมาย

กลุม่ เป้าหมายคอื ประชาชนกลมุ่ เป้าหมายนอกระบบโรงเรยี น
1. ผทู้ ่ไี ม่มีอาชพี
2. ผู้ที่มอี าชีพและตอ้ งการพัฒนาอาชพี
3. ผ้ทู ีม่ อี าชพี และตอ้ งการเปลย่ี นอาชีพ
4. ผู้ทีต่ อ้ งการท�ำเปน็ อาชพี เสรมิ
ระยะเวลา จ�ำนวน 80 ช่วั โมง

โครงสรา้ งหลักสูตร

1. ชอ่ งทางการประกอบอาชีพการเลีย้ งแพะเนอ้ื
1.1 ความส�ำคญั ของการประกอบอาชีพเล้ียงแพะเนือ้
1.2 ความเปน็ ไปไดใ้ นการประกอบอาชพี เลีย้ งแพะเน้ือ
1.2.1 ความตอ้ งการของตลาด
1.2.2 การจดั หาวสั ดุ อุปกรณ์
1.2.3 การเลอื กท�ำเลท่ีต้ัง
1.2.4 ผลตอบแทนทไี่ ด้รบั
1.3 แหล่งเรียนร ู้
1.4 ทศิ ทางการประกอบอาชีพเลยี้ งแพะเนือ้
2. ทักษะการประกอบอาชพี การเลย้ี งแพะเน้ือ
2.1 โรงเรอื นและอุปกรณ์ในการเล้ียงแพะเนือ้
2.2 การคดั เลอื กพนั ธแุ์ พะเนือ้ และหลักการผสมพนั ธแ์ุ พะเน้ือ
2.3 การเล้ียงดแู ลสุขภาพและการปอ้ งกนั โรคแพะเนอ้ื
2.4 อาหารและการใหอ้ าหารแพะเน้อื
2.5 การจดบันทกึ ต่าง ๆ ในเรอื่ งเกี่ยวกับแพะเนื้อ
2.6 ตน้ ทุนการผลิตแพะเนื้อและผลตอบแทน
2.7 การบริหารจัดการด้านการตลาด
2.8 หน่วยงานทีใ่ ห้ข้อมูลเกีย่ วกบั การเลย้ี งแพะเนอ้ื

6

3. การบริหารจัดการการประกอบอาชพี การเลย้ี งแพะเนอ้ื
3.1 การบรหิ ารจดั การเล้ยี งแพะเน้อื
3.1.1 การจัดการควบคมุ คุณภาพจดั การการเลย้ี งแพะเนือ้
3.1.2 การลดต้นทุนในการเลี้ยงแพะเนอ้ื
3.1.3 การวางแผนการผลติ
3.2 การจดั การตลาดในการเลีย้ งแพะเนอ้ื
3.2.1 การจดั ท�ำฐานข้อมลู ลูกค้า
3.2.2 การวางแผนการตลาด
3.3 การจัดการความเส่ยี ง
3.3.1 การวเิ คราะหศ์ กั ยภาพในการเลย้ี งแพะเน้ือ
1) การตลาดผบู้ ริโภค
2) คา่ ใชจ้ ่ายในการเลีย้ งแพะเนอ้ื
3) ผลก�ำไรทไ่ี ดจ้ ากการเล้ียงแพะเนอ้ื
3.4 การวางแผนการด�ำเนนิ งาน
4. โครงการอาชีพประกอบอาชพี การเลยี้ งแพะเนื้อ
4.1 ความส�ำคัญการเลย้ี งแพะเน้ือ
4.2 ประโยชนข์ องโครงการประกอบอาชพี การเลีย้ งแพะเนือ้
4.3 องค์ประกอบในแตล่ ะองค์ประกอบของอาชีพการเลยี้ งแพะเนอ้ื
4.4 การเขยี นโครงการการเล้ียงแพะเนื้อ
4.5 การประเมินความเหมาะสมและสอดคลอ้ งของโครงการการเล้ียงแพะเน้ือ

การจัดกระบวนการเรยี นรู้

1. ศกึ ษาข้อมูลจากเอกสาร/ภมู ปิ ัญญา
2. การศึกษาดูงานจากแหล่งเรยี นรู้
3. อบรมใหค้ วามรู้
4. แลกเปลย่ี นเรยี นรู้
5. เรียนรดู้ ้วยตนเอง
6. ฝึกปฏิบัติจรงิ
7. ตดิ ตามประเมนิ ผลและรายงานผล

7

สื่อการเรียนรู้

1. เอกสารประกอบการเรยี นร้กู ารเลย้ี งแพะเนอ้ื
2. ส่ือบคุ คล/วิทยากร/ผเู้ ชีย่ วชาญด้านการเลี้ยงแพะเนอ้ื
3. แหลง่ ข้อมูลจาก Internet
4. วีดที ัศน/์ แผน่ ภาพ
5. ใบความรู้/ใบงาน
6. แหลง่ เรียนรู้
7. สถานทศี่ ึกษาดงู าน
8. หน่วยงานและองค์กรทเี่ กย่ี วข้อง


การวัดและประเมนิ ผล

1. การประเมินความรู้ภาคทฤษฎีระหว่างเรยี นและจบหลักสูตร
2. การประเมินผลงานระหว่างเรียนจากการปฏิบัติ ได้ผลผลิตที่มีคุณภาพสามารถสร้างรายได้ และ
จบหลักสูตร

การจบหลกั สูตร

1. มเี วลาเรียน ไม่น้อยกวา่ ร้อยละ 80
2. มผี ลการประเมนิ ตลอดหลักสูตร ไมน่ อ้ ยกว่ารอ้ ยละ 60
3. มผี ลผลิตทม่ี คี ณุ ภาพ

เอกสารหลักฐานการศกึ ษา

1. หลักฐานการประเมินผล
2. ทะเบียนคมุ วุฒบิ ัตร
3. วุฒิบตั รการศึกษา ออกโดยสถานศึกษา

การเทียบโอน

ผู้เรียนที่จบหลักสูตรน้ีสามารถน�ำไปเทียบโอนผลการเรียนรู้กับหลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับ
การศกึ ษาขัน้ พ้นื ฐาน พทุ ธศักราช 2551 ในสาระการประกอบอาชพี วิชาเลอื กที่สถานศึกษาไดจ้ ัดท�ำข้ึน

รายละเอยี ดโครงสร้างหลักสตู รการเล้ียงแพะเนื้อ 8

เรื่อง จดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้ เน้อื หา การจัดกระบวนการเรยี นรู้ จ�ำ นวนช่ัวโมง
ทฤษฎี ปฏิบตั ิ

1. ช อ่ งทางการประกอบ 1.1 บอกความสำ�คัญของการประกอบ 1.1 ความส�ำ คญั ของการประกอบอาชพี 1.1 สร้างความเขา้ ใจกับกลุม่ เปา้ หมาย 2 -
อาชีพการเลี้ยงแพะ อาชีพการเล้ยี งแพะเน้อื ได้ การเลยี้ งแพะเนอ้ื 1.2 ศกึ ษาขอ้ มลู จากเอกสาร สอื่ สงิ่ พมิ พ์ 2 -
เนอ้ื 1.2 บอกความเปน็ ไปไดใ้ นการเลย้ี งแพะ 1.2 ความเป็นไปได้ในการประกอบ ส่ืออิเล็กทรอนิกส์ สื่อบุคคลใน
เนื้อได้แก่ ความต้องการของตลาด อาชพี การเลยี้ งแพะเนอื้ ชมุ ชนและสถานทจี่ รงิ เพอ่ื น�ำ ขอ้ มลู - 5
การลดต้นทุน ทำ�เลและสถานทีท่ี 1.2.1 ความตอ้ งการของตลาด มาวเิ คราะหแ์ ละใชเ้ ปน็ ขอ้ มลู ในการ 1 -
จะเล้ียง วัสดุอุปกรณ์ท่ีมีในท้องถ่ิน 1.2.2 การจดั หาวสั ดุ/ อุปกรณ์ ประกอบถึงความเป็นไปได้ที่จะ
และสามารถตรวจสอบได้ 1.2.3 การเลือกทำ�เลที่ตงั้ สามารถนำ�ไปประกอบอาชีพใน
1.3 บอกแหลง่ เรยี นรู้ 1.2.4 ความสอดคล้องกับ 5 ชมุ ชน
1.4 บอกทิศทางการประกอบอาชีพ ศักยภาพ ได้แก่ ศักยภาพทรัพยากร 1.3 ศกึ ษาดงู านในแหลง่ เรยี นรใู้ นอาชพี
เล้ยี งแพะเนอ้ื ธรรมชาติในแต่ละพ้ืนที่ ศักยภาพของ ทตี่ ดั สนิ ใจเลอื ก
พื้นท่ีตามลักษณะภูมิอากาศ ศักยภาพ 1.4 ครู ผู้เรียน และผู้รู้ร่วมกันอภิปราย
ของภูมิประเทศ และทำ�เลที่ตั้งของ เก่ียวกับทิศทางการประกอบอาชีพ
แต่ละประเทศ ศักยภาพของศิลปะ เลยี้ งแพะเนอ้ื ในรปู แบบทเี่ หมาะสม
วัฒนธรรมประเพณีและวิถีชีวิตของ กบั ตนเอง เชน่ ผเู้ ชย่ี วชาญ เจา้ ของ
แต่ละพ้ืนที่และศักยภาพของทรัพยากร ฟาร์ม ลูกจ้าง ฯลฯ โดยคำ�นึง
มนษุ ยใ์ นแต่ละพ้นื ท่ี ถึงความเส่ียงจากภัยธรรมชาติ
1.3 แหล่งเรยี นรู้ โรคติดต่อ ความคุ้มค่า และความ
1.4 ทศิ ทางการประกอบอาชพี เลยี้ งแพะ ตอ้ งการของตลาด
เน้อื

เรอ่ื ง จดุ ประสงค์การเรียนรู้ เนอื้ หา การจดั กระบวนการเรยี นรู้ จำ�นวนชัว่ โมง
ทฤษฎี ปฏบิ ัติ

2. ท ักษะการประกอบ 2.1 สามารถจัดเตรียมโรงเรือนและ 2.1 โรงเรือนและอุปกรณ์ในการเลี้ยง 2.1 ศกึ ษาขอ้ มลู จากเอกสาร/ภมู ปิ ญั ญา 3 12
อาชีพการเลี้ยงแพะ อปุ กรณ์ในการเลยี้ งแพะเนอ้ื ได้ แพะเนอ้ื 2.2 การศึกษาดูงานจากแหล่งเรียนรู้/ 2 4
เน้ือ 2.2 สามารถคัดเลือกพันธ์ุแพะเน้ือและ 2.1.1 ลกั ษณะของโรงเรอื น พร้อมจดบันทกึ 2 3
มคี วามรหู้ ลกั การผสมพนั ธแ์ุ พะเนอื้ 2.2.2 วัสด/ุ อุปกรณใ์ นการเลี้ยง 2.3 อบรมใหค้ วามรู้
2.3 สามารถเลี้ยง ดูแลสุขภาพและ แพะเนือ้ 2.4 แลกเปลย่ี นเรียนรู้
มคี วามรใู้ นเรอ่ื งการปอ้ งกนั โรคแพะ 2.2 การคดั เลอื กพนั ธุแ์ พะเนอ้ื และหลกั 2.5 เรียนรดู้ ว้ ยตนเอง
เนื้อได้ การผสมพนั ธ์ุแพะเน้ือ 2.6 ฝกึ ปฏิบัตจิ ริง
2.4 สามารถใหอ้ าหารแพะเนอ้ื ได้ 2.2.1 พอ่ /แม่พันธ์ุท่ีดี 2.7 จดบันทึกผลการเรยี นรู้
2.5 สามารถจดบันทึกในเรื่องต่าง ๆ 2.2.2 การประมาณอายุแพะ 2.8 ติดตามประเมินผลและรายงานผล
เกี่ยวกับแพะเนือ้ 2.2.3 การปฏบิ ตั เิ ลยี้ งดพู อ่ /แมพ่ นั ธ์ุ
2.6 สามารถวางแผนและจัดการต้นทุน 2.2.4 การผสมพันธุ์
การผลิตแพะเนื้อและผลตอบแทน 2.3 การเลย้ี ง ดแู ลสขุ ภาพ และการปอ้ งกนั
2.5 สามารถบรหิ ารจดั การดา้ นการตลาด โรคแพะเน้ือ
2.6 มีความรู้เก่ียวกับหน่วยงาน ท่ีให้ 2.3.1 การเลย้ี งแบบผกู ล่าม
ขอ้ มลู เกย่ี วกบั การเลยี้ งแพะเนอ้ื ได้ 2.3.2 การเลยี้ งแบบปลอ่ ยธรรมชาติ
2.3.3 ก ารเลี้ยงแบบขังคอกและ
ล้อมรวั้ แบบตาข่าย
2.3.4 การตดั แต่งกบี /ตดั เขา

9

จ�ำ นวนชว่ั โมง 10
ทฤษฎี ปฏบิ ตั ิ
เร่อื ง จดุ ประสงคก์ ารเรยี นรู้ เนอื้ หา การจดั กระบวนการเรยี นรู้

2.3.5 การป้องกนั โรค 34
- การถา่ ยพยาธิ และการให้ 12
22
วัคซนี
2.3.6 การจดั การเกย่ี วกบั การคลอด
2.4 อาหารและการให้อาหารแพะเน้ือ
2.4.1 ลกั ษณะและคณุ คา่ โภชนาการ
2.4.2 ก ารให้อาหารแพะในช่วงอายุ

ตา่ ง ๆ (ชว่ งอาย)ุ
2.4.3 สตู รอาหารท่ีทำ�เอง
2.5 การจดบนั ทกึ ตา่ ง ๆ ในเรอื่ งเกยี่ วกบั

แพะเน้อื
2.5.1 การจดบนั ทกึ ขอ้ มลู ทะเบยี น

ประวตั ิ
2.5.2 บันทึกข้อมูลการสืบพนั ธุ์
2.5.3 การบันทึกข้อมูลการเจริญ

เติบโต
2.6 ต้นทุนการผลิตแพะเน้ือและผล

ตอบแทน
2.6.1 โรงเรือน
2.6.2 พ่อพันธุ/์ แม่พันธ์ุ

เร่อื ง จดุ ประสงคก์ ารเรยี นรู้ เนื้อหา การจัดกระบวนการเรียนรู้ จ�ำ นวนชัว่ โมง
ทฤษฎี ปฏบิ ัติ

2.6.3 ค่าอาหาร 1-
2.6.4 ค่าเวชภณั ฑ์ 1-
2.6.5. การจำ�หน่ายแพะ
2.7 การบรหิ ารจดั การดา้ นการตลาด
2.7.1 การซ้ือ/การขายแพะ
2.7.2 การตลาด
2.8 หน่วยงานที่ให้ข้อมูลเกี่ยวกับการ

เล้ียงแพะเน้อื
2.8.1 สำ�นักงานปศุสัตว์อำ�เภอ/

จังหวดั
2.8.2 ศ นู ยว์ จิ ยั และบ�ำ รงุ พนั ธสุ์ ตั ว์

หนองกวาง จังหวดั ราชบุรี
2.8.3 ศ นู ยว์ าจกกสกิ จิ มหาวทิ ยาลยั

เกษตรศาสตร์ กำ�แพงแสน
นครปฐม

11

จำ�นวนชั่วโมง 12
ทฤษฎี ปฏบิ ตั ิ
เร่อื ง จดุ ประสงค์การเรยี นรู้ เน้ือหา การจัดกระบวนการเรยี นรู้

3. การบริหารจัดการ 3.1 สามารถบรหิ ารจดั การเลยี้ งแพะเนอ้ื 3.1 การบริหารจดั การเลยี้ งแพะเน้อื 3.1 การบรหิ ารจดั การการเลยี้ งแพะเนอื้ 2 -
ในการประกอบอาชีพ ได้ 3.1.1 การจัดการควบคุมคุณภาพ 3.1.1 ค รแู ละผเู้ รยี นรว่ มกนั ก�ำ หนด
การเล้ียงแพะเนอื้ 3.1.1 ก ารควบคุมคุณภาพการ จัดการแพะเนือ้ และควบคมุ คณุ ภาพผลผลติ 2 2
เลยี้ งแพะเนื้อ 3.1.2 ก ารลดต้นทุนในการเล้ียง และลดตน้ ทุน 2 3
3.1.2 การลดต้นทุนในการเลี้ยง แพะเนื้อ 3.1.2 ศ กึ ษา วเิ คราะห์ ปจั จยั ความ 2 3
แพะเน้ือ 3.1.3 การวางแผนการผลติ เสยี่ งทค่ี าดวา่ จะเกดิ ขน้ึ และ
3.1.3 การวางแผนการผลติ 3.2 การจัดการตลาดในการเลี้ยงแพะ มีแนวทางในการจัดการ
3.2 สามารถจัดการตลาดในการเล้ียง เนือ้ ความเส่ยี ง
แพะเนือ้ ได้ 3.2.1 การจดั ทำ�ฐานข้อมลู ลูกคา้ 3.2 การจัดการตลาดในการเล้ียงแพะ
3.2.1 การจัดทำ�ฐานขอ้ มลู ลูกค้า 3.2.2 การวางแผนการตลาด เน้ือ
3.2.2 การวางแผนการตลาด 3.3 การจัดการความเสยี่ ง 3.2.1ข ้อมูลการตลาดและการ
3.3 สามารถจัดการความเส่ียงได้ 3.3.1 การวิเคราะห์ศักยภาพใน วิเคราะห์ความต้องการของ
3.3.1 ก ารวิเคราะห์ศักยภาพใน การเล้ยี งแพะเนอ้ื ตลาด
การเลย้ี งแพะเนื้อ 1) การตลาดผู้บริโภค 3.2.3 ก ำ�หนดทิศทาง เป้าหมาย
1) การตลาดผูบ้ รโิ ภค 2) ค่าใช้จ่ายในการเล้ียง และแผนการจัดการตลาดที่
2) ค ่าใช้จ่ายในการเล้ียง แพะเน้ือ เก่ียวข้องกับการเลี้ยงแพะ
แพะเน้อื 3) ผลก�ำ ไรที่ไดจ้ ากการเล้ยี ง เนื้อ
3) ผลกำ�ไรที่ได้จากการ แพะเน้อื
เลี้ยงแพะเนื้อ 3.4 การวางแผนการดำ�เนนิ งาน
3.4 สามารถวางแผนการด�ำ เนนิ งานได้

เรื่อง จุดประสงค์การเรยี นรู้ เนื้อหา การจัดกระบวนการเรยี นรู้ จำ�นวนชว่ั โมง
4. โครงการประกอบ ทฤษฎี ปฏิบตั ิ

อาชพี 4.1 บอกความส�ำ คญั ของโครงการอาชพี ได้ 4.1 ความสำ�คญั ของโครงการอาชพี 4.1 จัดให้ผู้เรียนศึกษาเนื้อหาจาก 0.5 -
4.2 บอกประโยชนข์ องโครงการอาชีพได้ 4.2 ประโยชนข์ องโครงการอาชีพการ ใบความรู้ เรื่องความสำ�คัญของ 0.5 -
4.3 บอกองค์ประกอบของโครงการ 4.3 องคป์ ระกอบของโครงการประกอบ โครงการอาชีพประโยชน์ของ 1 -
อาชีพได้ อาชีพ โครงการอาชีพ องค์ประกอบของ 6
4.4 อธิบายความหมายขององค์ประกอบ 4.4 การเขยี นโครงการอาชีพ โครงการอาชีพ แล้วจัดกิจกรรม 1 3
ของโครงการอาชีพได้ 4.5 การประเมินความเหมาะสมและ การสนทนาแลกเปล่ียนข้อมูล -
4.5 อธิบายลักษณะการเขียนที่ดีของ สอดคล้องของโครงการอาชีพ ความคิดเห็น เพื่อสร้างแนวคิด
องคป์ ระกอบของโครงการอาชพี ได้ ในการดำ�เนนิ กิจกรรมการเรียนรู้
4.6 เขียนโครงการในแต่ละองค์ประกอบ 4.2 จัดให้ผู้เรียนศึกษาสาระข้อมูลจาก
ใหเ้ หมาะสมและถูกตอ้ งได้ ใบความรู้ เรื่อง ตัวอย่างการเขียน
4.7 ตรวจสอบความเหมาะสมและ โครงการอาชีพท่ีดี เหมาะสม และ
สอดคลอ้ งของโครงการอาชีพได้ ถูกตอ้ ง พรอ้ มจดั การอภปิ ราย เพอื่
สรุปแนวคิดเป็นแนวทางในการ
เขียนโครงการอาชีพท่ีดี เหมาะสม
และถกู ต้อง
4.3 จัดให้ผู้เรียนฝึกปฏิบัติ การเขียน
โครงการอาชพี

13

จ�ำ นวนชั่วโมง 14
ทฤษฎี ปฏบิ ตั ิ
เร่อื ง จุดประสงคก์ ารเรยี นรู้ เน้อื หา การจัดกระบวนการเรยี นรู้

4.4 กำ�หนดให้ผู้เรียนฝึกปฏิบัติการ
ป ร ะ เ มิ น ค ว า ม เ ห ม า ะ ส ม แ ล ะ
สอดคลอ้ งของโครงการอาชพี

4.5 จดั ใหผ้ เู้ รยี นปรบั ปรงุ โครงการอาชพี
ใหม้ ีความเหมาะสมและถกู ต้อง

4.6 กำ�หนดให้ผู้เรียนเขียนโครงการ
อาชีพของตนเอง เพื่อเสนอขอรับ
การสนบั สนนุ งบประมาณด�ำ เนนิ งาน
อาชีพ และใช้ในการดำ�เนินการ
ประกอบอาชพี ตอ่ ไป

15

หลกั สูตร การผลิตน�้ำตาลผงบรสิ ทุ ธจิ์ ากอ้อย
จ�ำนวน 80 ชวั่ โมง

กลมุ่ วิชาอาชพี เกษตรกรรม

ความเปน็ มา

การจัดการศึกษาอาชีพในปัจจุบันมีความส�ำคัญมาก เพราะจะเป็นการพัฒนาประชากรของประเทศ
ให้ มีความรู้ ความสามารถและทักษะในการประกอบอาชีพ เป็นการแก้ปัญหาการว่างงานและส่งเสริมความเข้มแข็ง
ให้แก่เศรษฐกิจชุมชน ซึ่งกระทรวงศึกษาธิการได้ก�ำหนดยุทธศาสตร์ 2555 ภายใต้กรอบเวลา 2 ปี ที่จะพัฒนา 5
ศักยภาพของพ้ืนท่ีใน 5 กลุ่มอาชีพใหม่ ให้สามารถแข่งขันได้ใน 5 ภูมิภาคหลักของโลก “รู้เขารู้เรา เท่าทัน เพื่อ
แข่งขันได้ในเวทีโลก” ตลอดจนก�ำหนดภารกิจท่ีจะยกระดับการจัดการศึกษาเพ่ือเพ่ิมศักยภาพและขีดความ สามารถ
ให้ประชาชนได้มีอาชีพที่สามารถสร้างรายได้ท่ีม่ันคง  โดยเน้นการบูรณาการให้สอดคล้องกับศักยภาพด้านต่างๆ มุ่ง
พฒั นาคนไทยใหไ้ ดร้ บั การศกึ ษาเพอ่ื พฒั นาอาชพี และการมงี านท�ำอยา่ งมี คณุ ภาพ ทวั่ ถงึ และเทา่ เทยี มกนั ประชาชนมี
รายไดม้ นั่ คง มง่ั คงั่ และมงี านท�ำอยา่ งยง่ั ยนื มคี วามสามารถเชงิ การแขง่ ขนั ทง้ั ในระดบั ภมู ภิ าคอาเซยี นและระดบั สากล
ซงึ่ จะเปน็ การจัดการศกึ ษาตลอดชีวติ ในรปู แบบใหม่ท่ีสร้างความมน่ั คงใหแก่ ประชาชนและประเทศชาติ
การสร้างอาชีพ สร้างรายได้ท่ีมั่นคง จ�ำเป็นต้องศึกษาวิเคราะห์สภาพของพ้ืนท่ี สภาพของวัตถุดิบ
การบรหิ ารจดั การและการตลาดทจี่ ะสง่ ผลใหผ้ ลติ ภณั ฑห์ รอื สนิ คา้ สามารถขายสรา้ งรายไดใ้ หแ้ กผ่ ปู้ ระกอบการได้
และยดึ เปน็ อาชีพสรา้ งความมั่นคงได้
การผลิตและจ�ำหน่ายน�้ำตาลผงบริสุทธิ์จากอ้อย ยังเป็นอาชีพหนึ่งที่น่าสนใจ เพราะจากสภาพ
การปลูกอ้อยที่ท�ำกันอย่างแพร่หลายในพื้นท่ีความต้องการน้�ำตาลอ้อยในชีวิตประจ�ำวันในรูปแบบที่
หลากหลาย และการรกั ษาสภาพรา่ งกายใหป้ ลอดภยั จากสารเคมตี า่ งๆ เปน็ ปจั จยั ทสี่ ง่ ผลใหก้ ารประกอบการผลติ
และจ�ำหน่ายนำ้� ตาลผงบรสิ ุทธ์จิ ากอ้อย สามารถท�ำไดแ้ ละยดึ เป็นอาชีพ สรา้ งรายได้ อยา่ งมน่ั คงต่อไป


หลกั การของหลกั สูตร

หลักสูตรการผลิตน้�ำตาลผงบริสุทธิ์จากอ้อยมีหลักการท่ีสอดคล้องกับการจัดการศึกษาเพื่อการพัฒนา
อาชพี เพอื่ การมงี านท�ำของส�ำนักงาน กศน. ดงั น้ี
1. เป็นหลักสูตรที่เน้นการบูรณาการให้สอดคล้องกับศักยภาพด้านต่างๆ 5 ด้าน ได้แก่ ศักยภาพของ
ทรัพยากรธรรมชาติในแต่ละพ้ืนท่ี ศักยภาพของพื้นท่ีตามลักษณะภูมิอากาศ ศักยภาพภูมิประเทศ และท�ำเลท่ี
ต้ังของแต่ละประเทศ ศักยภาพของศิลปะ วัฒนธรรม ประเพณี และวิถีชีวิตของแต่ละพ้ืนที่และศักยภาพของ
ทรัพยากรมนุษยใ์ นแตล่ ะพ้นื ท่ี
2. มงุ่ พัฒนาคนไทยหรือผ้เู รียนใหไ้ ดร้ บั การศึกษาเพอื่ พฒั นาอาชพี และการมงี านท�ำอยา่ งมี
คณุ ภาพทวั่ ถงึ และเทา่ เทยี มกนั สามารถสรา้ งรายไดท้ ม่ี นั่ คง และเปน็ บคุ คลทมี่ วี นิ ยั เปย่ี มไปดว้ ยคณุ ธรรม จรยิ ธรรม
มีจิตส�ำนึกความรับผดิ ชอบตอ่ ตนเอง ผ้บู รโิ ภคในชมุ ชนและสงั คม
3. ส่งเสรมิ ใหม้ คี วามรว่ มมอื ในการด�ำเนนิ งานรว่ มกบั ภาคีเครือขา่ ยทั้งภาครฐั และเอกชน
4. เนน้ การฝกึ ปฏบิ ตั จิ รงิ เพอื่ ใหผ้ เู้ รยี นเกดิ ความรู้ ความเขา้ ใจ และสามารถน�ำไปประกอบอาชพี ใหเ้ กดิ รายไดท้ ี่
มน่ั คงมงั่ คง่ั และยงั ยนื ในอาชพี สง่ เสรมิ ใหม้ กี ารเทยี บโอนความรแู้ ละประสบการณเ์ ขา้ สหู่ ลกั สตู รการศกึ ษาขนั้ พนื้ ฐานได้

16

จดุ หมาย

1. เพ่อื ให้ผู้เรียนมคี วามรู้ ความเข้าใจ มที กั ษะและมคี ุณธรรมในการผลิตน้�ำตาลผงบริสทุ ธจิ์ ากอ้อย
2. เพอ่ื ใหผ้ ้เู รียนมอี าชพี มรี ายไดท้ มี่ ั่นคง
3. เพอื่ สรา้ งผลติ ภณั ฑ์ใหมท่ สี่ อดคลอ้ งกบั ศกั ยภาพของพ้ืนท่ี
4. เพื่อสง่ เสรมิ ให้มคี วามรว่ มมือในการด�ำเนินงานร่วมกบั ภาคเี ครอื ขา่ ยทง้ั ภาครฐั และเอกชน

กลมุ่ เป้าหมาย

กลุ่มเปา้ หมายคอื ประชาชนกลุม่ เปา้ หมายนอกระบบโรงเรยี น
1. ผ้ทู ่ีไม่มีอาชพี
2. ผู้ทม่ี อี าชีพและตอ้ งการพฒั นาอาชพี
3. ผทู้ ่มี อี าชพี และตอ้ งการเปลยี่ นอาชีพ
ระยะเวลา จ�ำนวน 80 ชวั่ โมง ทฤษฎี 19 ชัว่ โมง ปฏิบัติ 61 ชวั่ โมง

โครงสรา้ งหลักสูตร

1. ชอ่ งทางการประกอบอาชพี การผลติ น้ำ� ตาลผงบรสิ ทุ ธิ์จากออ้ ย
1.1 ความส�ำคญั และความจ�ำเป็นของการผลติ นำ้� ตาลผงบริสทุ ธิจ์ ากอ้อย
1.2 ความเป็นไปได้ในการประกอบอาชีพการผลติ นำ้� ตาลผงบรสิ ทุ ธจ์ิ ากออ้ ย
1.2.1 ทุน
1.2.2 ความต้องการของตลาด
1.2.3 การใช้แรงงาน
1.2.4 การจัดหาวัสดุ อปุ กรณ์ และวตั ถุดบิ
1.2.5 การเลือกท�ำเลที่ตั้ง
1.2.6 อายุการเก็บรักษา
1.2.7 การขนสง่
1.2.8 สารเคมที ีเ่ ป็นอนั ตรายต่อสุขภาพท่ผี สมในนำ้� ตาลทัว่ ไป
1.2.9 ความเป็นไปได้ในการประกอบอาชีพตามศักยภาพ 5 ด้าน ได้แก่ศักยภาพของ
ทรพั ยากรธรรมชาตใิ นแตล่ ะพน้ื ท่ี ศกั ยภาพของพนื้ ทตี่ ามลกั ษณะภมู อิ ากาศ ศกั ยภาพของภมู ปิ ระเทศ และท�ำเลท่ี
ตง้ั ของแตล่ ะพน้ื ท่ี ศกั ยภาพของศลิ ปะ วฒั นธรรมประเพณี และวถิ ชี วี ติ ของแตล่ ะพน้ื ที่ และศกั ยภาพของทรพั ยากร
มนุษย์ในแต่ละพ้ืนท่ี
1.3 แหล่งเรียนร้ ู
1.4 ทิศทางการประกอบอาชพี การผลิตนำ�้ ตาลผงบรสิ ทุ ธจ์ิ ากออ้ ย

17
2. ทักษะการประกอบอาชีพการผลิตนำ้� ตาลผงบริสทุ ธ์ิจากอ้อย
2.1 การคดั เลอื กและเตรยี มตน้ ออ้ ย
2.2 การจัดเตรยี มวสั ดุ อุปกรณ์
2.3 ขนั้ ตอนและวิธกี ารหบี น้�ำออ้ ย
2.4 เทคนคิ และวิธกี ารกวนน้�ำออ้ ย ใหเ้ ปน็ น้ำ� ตาลผงบริสทุ ธ์ ิ
3. การบริหารจัดการในการประกอบอาชพี
3.1 การท�ำบญั ชีควบคุมการผลติ และจ�ำหนา่ ยนำ้� ตาลผงบริสุทธิ์จากออ้ ย
3.1.1 บัญชีต้นทุน บัญชรี ายรบั บัญชีรายจ่าย
3.1.2 บัญชีทรพั ย์สิน คา่ เสอ่ื ม และงบดลุ ตา่ งๆ
3.2 การจัดการตลาดนำ้� ตาลผงบริสทุ ธ์ิจากอ้อย
3.2.1 การจัดท�ำฐานข้อมลู ลกู ค้า
3.2.2 การประชาสัมพันธ์
3.2.3 การกระจายสนิ คา้
3.2.4 การวางแผนการตลาด
3.3 การจดั การความเสีย่ ง
3.3.1 การวิเคราะหแ์ ละแกไ้ ขการจดั การความเส่ียง
1) ความนิยมของลกู คา้
2) การควบคุมคุณภาพนำ�้ ตาลผงบริสุทธิ์จากออ้ ย
3) คแู่ ขง่ ขัน
3.3.2 การวางแผนการจดั การความเส่ยี ง
3.4 การวางแผนการด�ำเนินงาน
3.5 การจัดท�ำบรรจุภณั ฑ์
3.6 คุณธรรมส�ำหรบั ผู้ประกอบการ
3.7 การบริหารจัดการกลมุ่
3.8 หน่วยงานรับรองมาตรฐานสินค้า
4. โครงการประกอบอาชีพ
4.1 ความส�ำคญั ของโครงการประกอบอาชีพการผลติ น้�ำตาลผงบริสทุ ธ์ิจากออ้ ย
4.2 ประโยชนข์ องโครงการประกอบอาชีพการผลิตนำ�้ ตาลผงบริสุทธจิ์ ากออ้ ย
4.3 องคป์ ระกอบของโครงการประกอบอาชีพการผลติ น�ำ้ ตาลผงบริสุทธจิ์ ากออ้ ย
4.4 การเขียนโครงการการผลติ น้ำ� ตาลผงบริสุทธ์จิ ากออ้ ย
4.5 การประเมินความเหมาะสมและสอดคล้องของโครงการ การผลิตน�้ำตาลผงบริสุทธ์ิจากอ้อย

18

การจดั กระบวนการเรียนรู้

- ศึกษาข้อมลู จากเอกสาร / ภมู ปิ ญั ญา
- ศกึ ษาดงู านจากแหล่งเรียนรู้
- อบรม / แลกเปล่ียนเรยี นรู้
- ฝกึ ปฏบิ ตั จิ ริง

ส่ือการเรยี นรู้

ใชส้ ื่อการเรยี นรทู้ ี่หลากหลายดงั น้ี
1. สือ่ บคุ คล เช่น ภูมิปัญญา หรือผูเ้ ชีย่ วชาญ
2. แหล่งเรียนรู้ในชุมชน
3. สือ่ เอกสาร ส่งิ พมิ พ์
4. สอื่ อิเล็กทรอนิกส์


การวัดและประเมินผล

1. การประเมนิ ความรูภ้ าคทฤษฎีก่อนเรียน ระหวา่ งเรยี นและหลังเรยี น
2. การประเมินผลงานระหว่างเรียนจากการปฏิบัติ ได้ผลงานที่มีคุณภาพสามารถสร้างรายได้ และ
จบหลักสตู รตามเกณฑ์

การจบหลกั สตู ร

1. มีเวลาเรยี น ไมน่ อ้ ยกวา่ ร้อยละ 80
2. มผี ลการประเมินตลอดหลกั สตู ร ไมน่ ้อยกว่ารอ้ ยละ 70
3. มผี ลงานที่มคี ุณภาพ

เอกสารหลกั ฐานการศึกษา

1. หลกั ฐานการประเมินผล
2. ทะเบียนคมุ วฒุ ิบตั ร
3. วุฒิบัตรการศกึ ษา ออกโดยสถานศึกษา

การเทยี บโอน

ผู้เรียนท่ีจบหลักสูตรน้ีสามารถน�ำไปเทียบโอนผลการเรียนรู้กับหลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับ
การศกึ ษาขน้ั พน้ื ฐาน พุทธศักราช 2551 ในสาระการประกอบอาชีพวิชาเลอื กท่สี ถานศึกษาได้จดั ท�ำข้ึน

รายละเอยี ดโครงสรา้ งหลักสตู รการผลติ น้�ำตาลผงบริสทุ ธจิ์ ากออ้ ย

เรอ่ื ง จุดประสงคก์ ารเรยี นรู้ เน้อื หา การจดั กระบวนการเรยี นรู้ จำ�นวนชว่ั โมง
ทฤษฎี ปฏบิ ตั ิ

1. ช ่องทางการประกอบ 1.1 บอกความส�ำคัญและความ 1.1 ความส�ำคัญและความจ�ำเป็นของ 1.1 ศึกษาข้อมูลจากเอกสาร ส่ืออิเล็กทรอนิกส์ 1 -
อาชพี การผลติ นำ�้ ตาล จ�ำเป็นของการผลิตน้�ำตาลผง การผลติ นำ�้ ตาลผงบรสิ ทุ ธจ์ิ ากออ้ ย สถานประกอบการ ส่ือของจริง ส่ือบุคคล 1 2
ผงบรสิ ทุ ธจิ์ ากออ้ ย บริสทุ ธจ์ิ ากอ้อยได้ 1.2 ความเปน็ ไปไดใ้ นการประกอบอาชพี ในชุมชน ประเทศและโลก เพื่อนข้อมูลมา
1.2 บอกความเป็นไปได้ในการ การผลิตน้�ำตาลผงบรสิ ทุ ธ์จิ ากออ้ ย คิดวิเคราะห์และใช้ในการประกอบอาชีพท่ี - 3
ป ระ กอ บ อ า ชี พ กา รผ ลิ ต 1.2.1 ทนุ มีความเปน็ ไปได้ในชุมชน - 3
น�้ำตาลผงบรสิ ุทธจิ์ ากออ้ ย 1.2.2 ความต้องการของตลาด 1.2 วิเคราะห์อาชีพท่ีเหมาะสมและสามารถ
1.3 รู้และเข้าใจ แหล่งเรียนรู้ใน 1.2.3 การใชแ้ รงงาน เลือกประกอบการได้ในชุมชนจากข้อมูล
ชุมชน 1.2.4 การจดั หาวสั ดุ อปุ กรณ์ และ ต่าง ๆ และสอดคล้องกับศักยภาพของ
1.4 บอกทิศทางการประกอบ วัตถุดิบ ตนเองและชุมชน
อาชีพการผลิตน้�ำตาลผง 1.2.5 การเลือกท�ำเลทต่ี ั้ง 1.3 ศึกษาดูงานในสถานประกอบการ แหล่ง
บรสิ ทุ ธ์จิ ากอ้อยได้ 1.2.6 อายกุ ารเกบ็ รักษา เรียนรู้ ต่าง ๆ ในอาชีพท่ตี ดั สนิ ใจเลอื ก
1.2.7 การขนสง่ 1.4 ครู ผู้เรยี น และภูมิปญั ญา รว่ มกันอภปิ ราย
1.2.8 ส ารเคมีที่เป็นอันตรายต่อ ทิศทางความก้าวหน้าและพัฒนาอาชีพการ
สุขภาพที่ผสมในน�้ำตาล ประกอบอาชีพการผลิตน้�ำตาลผงบริสุทธ์ิ
ทัว่ ไป จากอ้อยในรูปแบบท่ีเหมาะสมกับตนเอง
1.2.9 ค วามเปน็ ไปไดใ้ นการประกอบ เช่น ลูกจ้าง เจ้าของกิจการ ร่วมทุน พ่อค้า
อาชพี ตามศกั ยภาพ 5 ด้าน คนกลางแปรรูปผลิตภัณฑ์ ฯลฯ โดยค�ำนึง
1.3 แหล่งเรยี นร้ ู ถึงความเสี่ยงจากภัยธรรมชาติ ความคุ้มค่า
1.4 ทศิ ทางการประกอบอาชพี การผลติ และความตอ้ งการของตลาด
นำ้� ตาลผงบริสุทธ์จิ ากออ้ ย
19

จำ�นวนชวั่ โมง 20
ทฤษฎี ปฏบิ ัติ
เรอ่ื ง จดุ ประสงค์การเรียนรู้ เนอ้ื หา การจัดกระบวนการเรยี นรู้

2. ท ักษะการประกอบ 2.1 สามารถคัดเลือกและเตรียม 2.1 การคดั เลอื กและเตรยี มต้นออ้ ย 2.1 จัดให้ผู้เรียนศึกษาเอกสารเก่ียวกับการ 2 2
อาชพี การผลติ นำ�้ ตาล ตน้ ออ้ ยได้ 2.2 การจดั เตรียมวสั ดุ อุปกรณ์ ผลติ น�ำ้ ตาลผงบริสุทธ์จิ ากอ้อย 1 1
ผงบริสทุ ธจิ์ ากออ้ ย 2.2 สามารถจดั เตรียมวัสดุ อุปกรณ์ 2.3 ข้นั ตอนและวธิ กี ารหบี น�ำ้ ออ้ ย 2.2 อภิปรายแลกเปลี่ยนเรยี นรู้ 1 8
ได้ 2.4 เทคนิคและวิธีการกวนน้�ำอ้อยให้ 2.3 จัดผู้เรียนไปศึกษาดูงานในแหล่งเรียนรู้ 2 15
2.3 รู้ข้ันตอนและสามารถท�ำการ เปน็ น�้ำตาลผงบรสิ ทุ ธิ์ ชุมชน พร้อมจดบนั ทึก
หีบนำ�้ ออ้ ยได้ 2.4 จัดท�ำแผนการฝึกทักษะการประกอบ
2.4 สามารถกวนนำ้� ออ้ ยใหเ้ ปน็ นำ�้ ตาล อาชีพการผลิตน�ำ้ ตาลผงบริสทุ ธจิ์ ากออ้ ย
ผงบรสิ ุทธิไ์ ด้ 2.5 ด�ำเนนิ การเรยี นรู้และฝกึ ทักษะตามแผน
2.6 จดบันทกึ ผลการเรียนรู้
2.7 ด�ำเนินการวัดและประเมินผลตามท่ี
หลกั สตู รก�ำหนด

เรื่อง จุดประสงคก์ ารเรยี นรู้ เน้ือหา การจดั กระบวนการเรียนรู้ จำ�นวนช่ัวโมง
ทฤษฎี ปฏบิ ัติ

3. ก ารบริหารจัดการใน 3.1 สามารถจัดท�ำบัญชีควบคุม 3.1 การท�ำบัญชีควบคุมการผลิต 3.1 เรียนรู้การท�ำบัญชีควบคุมการผลิตและ 1 5
การประกอบอาชีพ การผลิตและจ�ำหน่ายน�้ำตาล และจ�ำหน่ายน�้ำตาลผงบริสุทธิ์ จ�ำหน่ายน�้ำตาลผงบริสุทธิ์จากอ้อย โดย 3 5
การผลิตน�้ำตาลผง ผงบรสิ ทุ ธิจ์ ากอ้อยได้ จากออ้ ย จัดการอบรมและฝึกปฏิบัติการ 1 2
บริสุทธิ์จากอ้อย 3.2 สามารถบริหารจัดการการ 3.1.1 บ ัญชีต้นทุน บัญชีรายรับ 3.1.1 จัดท�ำบัญชีต้นทุน บัญชีรายรับ
ตลาดน�้ำตาลผงบริสุทธ์ิจาก บัญชีรายจา่ ย บญั ชรี ายจ่าย
อ้อยได้ 3.1.2 บ ัญชีทรัพย์สิน ค่าเสื่อม 3.1.2 จดั ท�ำบญั ชที รพั ยส์ นิ คา่ เสอ่ื ม และ
3.3 สามารถจัดการความเส่ยี งได ้ และงบดลุ ตา่ งๆ งบดุลตา่ งๆ
3.4 สามารถวางแผนการด�ำเนิน 3.2 การจัดการตลาดน้�ำตาลผงบริสทุ ธิ์ 3.2 เรยี นรจู้ ากการปฏบิ ตั จิ ดั การตลาดนำ�้ ตาลผง
งานได้ จากออ้ ย บรสิ ทุ ธจิ์ ากออ้ ย โดยใหผ้ ู้เรยี น
3.5 สามารถจดั ท�ำบรรจภุ ณั ฑ์ได้ 3.2.1 การจดั ท�ำฐานข้อมลู ลกู คา้ 3.2.1 ว ิเคราะห์และจัดท�ำฐานข้อมูล
3.6 บ อ ก คุ ณ ธ ร ร ม ส�ำ ห รั บ ผู ้ 3.2.2 การประชาสัมพนั ธ์ ลกู ค้า
ประกอบการได้ 3.2.3 การกระจายสินคา้ 3.2.2 ออกแบบประชาสมั พนั ธ์สนิ ค้า
3.7 สามารถบริหารจัดการกลุ่ม 3.2.4 การวางแผนการตลาด 3.2.3 กระจายสนิ คา้ สมู่ อื ผบู้ ริโภค
น�ำ้ ตาลผงบริสุทธ์จิ ากออ้ ยได้ 3.3 การจดั การความเส่ยี ง 3.2.4 วเิ คราะห์และวางแผนการตลาด
3.8 รู้และเข้าใจบทบาทหน้าที่ 3.3.1 การวิเคราะห์และแก้ไข 3.3 การจดั การความเสย่ี ง โดยใหผ้ ู้เรียน
ข อ ง ห น ่ ว ย ง า น รั บ ร อ ง ความเสีย่ ง 3.3.1 ฝกึ วเิ คราะหแ์ ละหาทางแกไ้ ขความ
มาตรฐานสินคา้ 1) ความนยิ มของลกู ค้า เสย่ี งตามประเดน็ ดังนี้
2) ก ารควบคุมคุณภาพ 1) ความนิยมของลกู คา้
น�้ำตาลผงบริสุทธิ์จาก 2) การควบคุมคุณภาพน�้ำตาลผง
อ้อย บริสุทธ์ิจากออ้ ย
3) คแู่ ขง่ ขนั 3) คู่แข่งขนั
21

จำ�นวนช่วั โมง 22
ทฤษฎี ปฏบิ ัติ
เร่อื ง จดุ ประสงคก์ ารเรยี นรู้ เนื้อหา การจัดกระบวนการเรียนรู้

3.3.2 ก ารวางแผนการจัดการ 3.3.2 วางแผนการจัดการความเสีย่ ง - -
ความเส่ยี ง 3.4 ฝึกปฏิบัติวางแผนการด�ำเนินงาน - 3
3.4 การวางแผนการด�ำเนินงาน 3.5 เรยี นรจู้ ากการอบรมและปฏบิ ตั จิ รงิ การจดั 1 2
3.5 การจดั ท�ำบรรจุภัณฑ์ ท�ำบรรจุภัณฑ์นำ�้ ตาลผงบรสิ ุทธจ์ิ ากอ้อย 1 -
3.6 คุณธรรมส�ำหรับผูป้ ระกอบการ 3.6 อบรมคุณธรรมส�ำหรบั ผ้ปู ระกอบการ - 1
3.7 การบรหิ ารจดั การกล่มุ 3.7 เ รียนรู้จากการอบรมและปฏิบัติจริงการ 1 -
3.8 หนว่ ยงานรบั รองมาตรฐานสนิ คา้ บรหิ ารจดั การกลุม่
3.8 เ รียนรู้จากการอบรมบทบาทหน้าที่ของ
หน่วยงานรบั รองมาตรฐานสินคา้

เรอื่ ง จดุ ประสงค์การเรยี นรู้ เน้อื หา การจดั กระบวนการเรยี นรู้ จำ�นวนชว่ั โมง
4. โ ครงการประกอบ ทฤษฎี ปฏิบัติ

อาชีพ 4.1 บอกความส�ำคญั ของโครงการ 4.1 ความส�ำคญั ของโครงการอาชีพ 4.1 จัดให้ผู้เรียนศึกษาเน้ือหาจากใบความรู้ 0.5 -
อาชพี ได้ 4.2 ประโยชนข์ องโครงการอาชีพ เรอื่ งความส�ำคญั ของโครงการอาชพี ประโยชน์ 0.5 -
4.2 บอกประโยชน์ของโครงการ 4.3 องคป์ ระกอบของโครงการประกอบ ของโครงการอาชีพ องค์ประกอบของ 1 -
อาชีพได้ อาชพี โครงการอาชีพแล้วจัดกิจกรรมการสนทนา 1 6
4.3 บ อ ก อ ง ค ์ ป ร ะ ก อ บ ข อ ง 4.4 การเขยี นโครงการอาชพี แลกเปล่ียนข้อมูลความคิดเห็น เพ่ือสร้าง - 3
โครงการอาชีพได้ 4.5 การประเมินความเหมาะสมและ แนวคดิ ในการด�ำเนินกิจกรรมการเรยี นรู้
4.4 อธิบายความหมายขององค์ สอดคล้องของโครงการอาชีพ 4.2 จดั ใหผ้ เู้ รยี นศกึ ษาสาระขอ้ มลู จากใบความรู้
ประกอบของโครงการอาชีพ เรื่อง ตัวอย่างการเขียนโครงการอาชีพท่ีดี
ได้ เหมาะสม และถกู ตอ้ ง พรอ้ มจดั การอภปิ ราย
4.5 อธิบายลักษณะการเขียน เพื่อสรุปแนวคิดเป็นแนวทางในการเขียน
ท่ี ดี ข อ ง อ ง ค ์ ป ร ะ ก อ บ ข อ ง โครงการอาชพี ทด่ี ี เหมาะสม และถกู ต้อง
โครงการอาชีพได้ 4.3 จัดให้ผู้เรียนฝึกปฏิบัติ การเขียนโครงการ
4.6 เขี ย น โ ค ร ง ก า ร ใ น แ ต ่ ล ะ อาชพี
องค์ประกอบให้เหมาะสม 4.4 ก�ำหนดใหผ้ เู้ รยี นฝกึ ปฏบิ ตั กิ ารประเมนิ ความ
และถกู ตอ้ งได้ เหมาะสมและสอดคลอ้ งของโครงการอาชพี
4.7 ตรวจสอบความเหมาะสม 4.5 จัดให้ผู้เรียนปรับปรุงโครงการอาชีพ ให้มี
และสอดคล้องของโครงการ ความเหมาะสมและถกู ต้อง
อาชพี ได้ 4.6 ก�ำหนดให้ผู้เรียนเขียนโครงการอาชีพ
ของตนเอง เพื่อเสนอขอรับการสนับสนุน
งบประมาณด�ำเนนิ งานอาชพี และใชใ้ นการ
ด�ำเนินการประกอบอาชพี ตอ่ ไป

23

24

หลกั สตู รการเพาะเล้ยี งไส้เดือนและท�ำปุ๋ยหมัก
จ�ำนวน 60 ช่ัวโมง

กลมุ่ วชิ าชพี เกษตรกรรม

ความเป็นมา

การจัดการศึกษาอาชีพในปัจจุบันมีความส�ำคัญมาก เพราะจะเป็นการพัฒนาประชากรของประเทศ
ให้ มีความรู้ ความสามารถและทักษะในการประกอบอาชีพ เป็นการแก้ปัญหาการว่างงานและส่งเสริม
ความเข้มแข็งให้แก่เศรษฐกิจชุมชน ซึ่งกระทรวงศึกษาธิการได้ก�ำหนดยุทธศาสตร์ 2555 ภายใต้กรอบเวลา
2 ปี ท่ีจะพัฒนา 5 ศักยภาพของพื้นที่ใน 5 กลุ่มอาชีพใหม่ ให้สามารถแข่งขันได้ใน 5 ภูมิภาคหลักของโลก
“รู้เขา รู้เรา เท่าทัน เพ่ือแข่งขันได้ในเวทีโลก” ตลอดจนก�ำหนดภารกิจท่ีจะยกระดับการจัดการศึกษา
เพ่ือเพ่ิมศักยภาพและขีดความ สามารถให้ประชาชนได้มีอาชีพท่ีสามารถสร้างรายได้ ท่ีมั่นคง  โดยเน้น
การบูรณาการให้สอดคล้องกับศักยภาพด้านต่างๆ มุ่งพัฒนาคนไทยให้ได้รับการศึกษาเพ่ือพัฒนาอาชีพ
และการมงี านท�ำอยา่ งมี คณุ ภาพ ทวั่ ถงึ และเทา่ เทยี มกนั ประชาชนมรี ายไดม้ นั่ คง มงั่ คง่ั และมงี านท�ำอยา่ งยงั่ ยนื
มีความสามารถเชิงการแข่งขันท้ังในระดับภูมิภาคอาเซียนและระดับสากล ซึ่งจะเป็นการจดั การศกึ ษาตลอดชวี ิต
ในรูปแบบใหมท่ ีส่ ร้างความมัน่ คงใหแ้ ก่ ประชาชนและประเทศชาติ
ปัจจุบันมีขยะอินทรีย์ท่ีเกิดจากแหล่งชุมชน โรงงานอุตสาหกรรม และวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตรจาก
พื้นท่ีเกษตรต่างๆ ปริมาณมากท่ีไม่ได้รับการท่ีเหมาะสม และไม่ได้รับความสนใจในการน�ำกลับมาใช้ประโยชน์
ใหม่เท่าที่ควร ถึงแม้ว่าร้อยละ 60 - 80 ของปริมาณขยะมูลฝอยท่ีเกิดข้ึนท้ังหมดได้รับการจัดเก็บไปก�ำจัด
แต่อย่างไรก็ดีการก�ำจัดดังกล่าวส่วนใหญ่ใช้วิธีการที่เหมาะสม ปัญหาที่เกิดขึ้นดังกล่าวส่วนหนึ่งเกิดขึ้น
จากหน่วยงานท้องถิ่นขาดแคลนงบประมาณ และองค์ความรู้ในการก�ำจัดขยะ และขาดความร่วมมือประชาชน
ในการคัดแยกขยะ ซ่ึงหากมีการคัดแยกขยะแต่ละประเภทก็จะสามารถจัดการกับขยะแต่ละชนิดได้อย่าง
เหมาะสมตอ่ ไป ซง่ึ การใชไ้ สเ้ ดอื นดนิ ก�ำจดั ขยะอนิ ทรยี ท์ เี่ กดิ จากบา้ นเรอื น เปน็ อกี ทางเลอื กหนงึ่ ในการแกไ้ ขปญั หา
ดังกลา่ วและสามารถลดปรมิ าณขยะท่ีเทศบาลต้องเกบ็ ไปก�ำจดั ลงไดส้ ่วนหน่งึ
เนื่องจากไส้เดือนหลายสายพันธุ์ มีความสามารถในการย่อยสลายสารอินทรีย์ ดังนั้นสามารถ
น�ำไส้เดือนดินมาใช้ในการย่อยสลายขยะชุมชน วัสดุเหลือใช้ทางการเกษตรได้ ซ่ึงในการก�ำจัดขยะด้วย
วิธีดงั กล่าว ไดม้ กี ารด�ำเนินการอย่างเป็นรปู ธรรมในออสเตรเลยี และอเมริกา โดยเป็นขบวนการน�ำกลบั มาใชใ้ หม่
(Recycle) ของวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตร เศษอาหารในครัวเรือน และวัสดุเหลือใช้จากชุมชนที่สลายตัวได้
โดยโครงการดังกล่าวจะเป็นวิธีการที่เพิ่มความอุดมสมบูรณ์ให้กับดินในพ้ืนท่ีเกษตร ในบริเวณสวนสาธารณะ
ของชมุ ชน ซงึ่ เปน็ การก�ำจดั ของเสยี ทไ่ี มเ่ กดิ มลภาวะแกด่ นิ นำ้� ใตด้ นิ นำ้� ผวิ ดนิ และอากาศ เนอ่ื งจากเปน็ ขบวนการ
จ�ำลองขบวนการทางธรรมชาติ มาใชใ้ นการลดปญั หาสิง่ แวดลอ้ มจากขยะอินทรยี ์ท่เี กิดข้ึนทว่ั โลก การใช้ไส้เดอื น
ดนิ ชว่ ยยอ่ ยสลายขยะอนิ ทรยี แ์ ละวสั ดเุ หลอื ใชท้ างการเกษตรจะท�ำใหไ้ ดป้ ยุ๋ หมกั ทม่ี คี ณุ ภาพดี (Vermicompost)
และเปน็ การชว่ ยเรง่ ใหก้ ารยอ่ ยสลายเกดิ เรว็ ขนึ้ ขบวนการเปน็ ปยุ๋ หมกั เกดิ จากการกนิ ของไสเ้ ดอื นดนิ แลว้ ขบั ถา่ ย
เป็นมูลออกมา ปุ๋ยหมักที่ได้มีปริมาณฮิวมัสมาก โปร่ง ร่วน มีจุลินทรีย์และธาตุอาหารพืชในรูปที่พืชสามารถน�ำ
ไปใช้ได้มาก เนื่องจากจุลินทรีย์ในล�ำไส้ของไส้เดือนดินจ�ำนวนมากจะช่วยเปลี่ยนแปลงธาตุอาหารพืชหลายชนิด

25

จากรูปที่พืชน�ำไปใช้ประโยชน์ไม่ได้ไปเป็นรูปที่พืชน�ำไปใช้ประโยชน์ได้ทันที และโดยท่ัวไปปุ๋ยหมักมูลไส้เดือน
ดินจะมีธาตุอาหารพืชท่ีเป็นประโยชน์มากกว่าปุ๋ยอินทรีย์รูปอื่น ๆ ถึง 2.5 เท่า เหมาะที่จะใช้เพ่ือการเพาะปลูก
หรือใช้เพื่อการปรับปรุงดินหลังการเก็บเก่ียวการลดการใช้ปุ๋ยเคมีลงบางส่วนร่วมกับการบ�ำรุงดินและใช้ปัจจัย
การผลิตท่ีเกษตรกรผลิตขึ้นเองจากวัสดุเหลือใช้ภายในฟาร์มโดยเฉพาะปุ๋ยหมักมูลไส้เดือนดินน่าจะเป็น
แนวทางปฏิบัติท่ีดี และถ้าเป็นไปได้การไม่ใช้สารเคมีในการผลิตพืชและเล้ียงสัตว์เลยน่าจะส่งผลดีที่สุดทั้ง
กับสภาพแวดล้อมต่อเกษตรกรผู้ผลิตเอง และการเลี้ยงไส้เดือนเป็นธุรกิจใหม่ ท่ีก�ำลังได้รับความนิยมอย่างมาก
ในปัจจุบันเพราะการเลี้ยงไส้เดือนในปัจจุบันสามารถสร้างรายได้อย่างงามให้แก่ผู้เลี้ยง อีกทั้งไส้เดือน
มีคุณประโยชน์ต่อการเกษตรอย่างยิ่ง  ไส้เดือนเป็นดัชนีวัดความอุดมสมบูรณ์ของดินบริเวณใดมีไส้เดือน
เช่ือได้ว่าบริเวณนั้นมีความอุดมสมบูรณ์เพราะไส้เดือนมีผลต่อการท�ำให้ดินร่วนซุย  ดินโปร่ง  ฉะน้ันโครงการ
เพาะเล้ียงไส้เดือนแดง  จึงได้จัดท�ำเป็นแหล่งเรียนรู้  ในรูปแบบเศรษฐกิจพอเพียง  เพื่อศึกษาการขยายพันธุ์
การเจริญเติบโต  การย่อยสลายอินทรียวัตถุรวมถึงการน�ำมูลของไส้เดือนไปใช้ประโยชน์ในด้านการเกษตร และ
การจัดจ�ำหน่ายตัวไส้เดือน เพ่ือเป็นประโยชน์แก่เกษตรกร / นักเรียน-นักศึกษาและประชาชนทั่วไปสามารถน�ำ
ความร้ไู ปประยกุ ตใ์ ชใ้ หเ้ กิดประโยชนต์ ่อไปได้

หลกั การของหลกั สูตร

การจัดการศกึ ษาเพื่อการพฒั นาอาชีพเพื่อการมีงานท�ำ ก�ำหนดหลกั การไว้ดงั นี้
1. เป็นหลักสูตรท่ีเน้นการบูรณาการให้สอดคล้องกับศักยภาพด้านต่างๆ ห้าด้าน ได้แก่ ศักยภาพของ
ทรพั ยากรธรรมชาตใิ นแตล่ ะพน้ื ทศ่ี กั ยภาพของพนื้ ทต่ี ามลกั ษณะภมู อิ ากาศ ศกั ยภาพภมู ปิ ระเทศและท�ำเลทตี่ ง้ั ของ
แต่ละประเทศ ศักยภาพของศลิ ปะ วฒั นธรรม ประเพณี และวถิ ชี วี ติ ของแตล่ ะพื้นทแ่ี ละศักยภาพของทรัพยากร
มนุษย์ในแต่ละพน้ื ท่ี
2. มุง่ พัฒนาคนไทยใหไ้ ด้รับการศึกษาเพ่อื พัฒนาอาชีพและการมงี านท�ำอย่างมี
คณุ ภาพทวั่ ถงึ และเทา่ เทยี มกนั สามารถสรา้ งรายไดท้ ม่ี นั่ คง และเปน็ บคุ คลทม่ี วี นิ ยั เปย่ี มไปดว้ ยคณุ ธรรม จรยิ ธรรม
มีจติ ส�ำนึกความรับผดิ ชอบต่อตนเอง ผู้อน่ื และสังคม
3. ส่งเสรมิ ให้มคี วามรว่ มมอื ในการด�ำเนินงานร่วมกับภาคีเครือขา่ ย
4. เน้นการฝกึ ปฏบิ ตั ิจรงิ เพื่อให้ผูเ้ รียนเกิดความรู้ ความเขา้ ใจ และสามารถน�ำไปประกอบอาชพี ใหเ้ กิด
รายไดท้ ม่ี นั่ คง มงั่ คง่ั และยงั ยนื ในอาชพี สง่ เสรมิ ใหม้ กี ารเทยี บโอนความรแู้ ละประสบการณเ์ ขา้ สหู่ ลกั สตู รการศกึ ษา
ข้ันพ้ืนฐาน
5. ส่งเสริมให้มกี ารเทียบโอน ความร้แู ละประสบการณ์เขา้ สูห่ ลกั สูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน

จดุ หมาย

1. ผูเ้ รียนสามารถประกอบอาชพี และสรา้ งรายไดท้ ่ีมนั่ คงให้กับตนเอง
2. ผู้เรียนมโี ครงการประกอบอาชีพเพอื่ ใชเ้ ปน็ แนวทางในการปฏบิ ัตติ อ่ ไปได้
3. ผเู้ รยี นมคี ุณธรรม จริยธรรม และมจี ติ ส�ำนึก ความรับผดิ ชอบตอ่ ตนเอง ผู้อ่นื และสงั คม

26

กลุ่มเปา้ หมาย

กล่มุ เปา้ หมายคอื ประชาชนกลุ่มเปา้ หมายนอกระบบโรงเรยี น
1. ผู้ท่ีไมม่ อี าชพี
2. ผ้ทู ม่ี ีอาชีพและต้องการพฒั นาอาชีพ
ระยะเวลา
การเรียนรู้ และฝึกทักษะ จ�ำนวน 60 ช่ัวโมง

โครงสรา้ งหลกั สตู ร

1. ช่องทางการประกอบอาชีพการเพาะเล้ยี งไส้เดือนและท�ำปุย๋ หมกั
1.1 ความส�ำคญั การประกอบอาชพี การเพาะเลย้ี งไส้เดือนและท�ำปยุ๋ หมกั
1.2 ความเป็นไปได้ในการประกอบอาชพี การเพาะเลี้ยงไสเ้ ดือนและท�ำปุ๋ยหมกั
1.2.1 ความตอ้ งการของตลาด
1.2.2 การใชแ้ รงงาน
1.2.3 การจัดหาวสั ดุ อุปกรณ์
1.2.4 การเลือกท�ำเลที่ตัง้
1.2.5 ทุน
1.2.6 การบรรจุหีบห่อ (ปุย๋ จากมูลไสเ้ ดือน น้�ำหมักชีวภาพ )
1.2.7 การขนส่ง
1.2.8 ความเป็นไปได้ในการประกอบอาชีพตามศักยภาพ 5 ด้าน ได้แก่ศักยภาพของ
ทรพั ยากรธรรมชาตใิ นแตล่ ะพน้ื ท่ี ศกั ยภาพของพน้ื ทต่ี มลกั ษณะภมู อิ ากาศ ศกั ยภาพของภมู ปิ ระเทศ และศกั ยภาพ
ของทรพั ยากรมนุษย์ในแตล่ ะพนื้ ที่
1.3 แหล่งเรียนรู้
1.4 ทิศทางการประกอบอาชีพ
2. ทกั ษะการประกอบอาชพี การเพาะเล้ียงไสเ้ ดือนและท�ำป๋ยุ หมกั
2.1 ข้ันเตรยี มการประกอบอาชีพการเพาะเลย้ี งไส้เดอื นและท�ำปยุ๋ หมัก
2.1.1 ความรูเ้ บอื้ งตน้ เก่ียวกบั การเพาะเลี้ยงไส้เดอื นและท�ำปยุ๋ หมัก
2.1.2 ลักษณะธรรมชาตขิ องไสเ้ ดือนและการเจริญเติบโต
2.1.3 การคดั เลือกสายพนั ธุ์
2.1.4 วสั ดุ อปุ กรณ์ ทใ่ี ช้ประกอบอาชีพการเพาะเลย้ี งไส้เดือนและท�ำป๋ยุ หมัก
2.1.5 สถานที่ / พน้ื ท่ี (เบดด้งิ )

27

2.2 ข้นั ตอนการเพาะเลยี้ งไสเ้ ดอื น
2.2.1 การจดั ท�ำ / จดั หาอาหารไส้เดือน
2.2.2 การใหน้ �้ำและให้อาหาร
2.2.3 ศัตรขู องไส้เดอื นและการปอ้ งกนั
2.3 ขั้นตอนการฝกึ ปฏบิ ัตกิ ารเพาะเล้ียงไส้เดือนและท�ำปยุ๋ หมกั
2.4 การท�ำปุ๋ยหมักจากมูลไส้เดอื น
3. การบริหารจดั การในการประกอบอาชพี การเพาะเล้ยี งไส้เดอื นและท�ำปยุ๋ หมกั
3.1 การบรหิ ารจดั การในการประกอบอาชพี การเพาะเลย้ี งไสเ้ ดอื นและท�ำปยุ๋ หมัก
3.1.1 การวางแผนการจัดการเพาะเลยี้ งไส้เดือนและท�ำป๋ยุ หมกั
3.1.2 การดูแลรกั ษาการควบคุมคุณภาพการเพาะเลีย้ งไส้เดอื นและท�ำปยุ๋ หมัก
3.1.3 การลดตน้ ทนุ ในการเพาะเลีย้ งไสเ้ ดือนและท�ำปุ๋ยหมกั (เพาะพอ่ พันธแุ์ ม่พนั ธ์ุเอง )
3.1.4 การท�ำรายรบั – รายจ่าย
3.2 การจดั การการตลาด
3.2.1 การท�ำฐานข้อมูลลกู คา้ ท่ีใชบ้ ริการ / คู่แข่ง
3.2.2 การโฆษณาประชาสมั พันธ์
3.2.3 การส่งเสรมิ การขายและการบริการ
3.3 การจัดการความเสีย่ ง
3.3.1 การวิเคราะห์ศักยภาพในการประกอบอาชีพการเพาะเลี้ยงไส้เดอื นและท�ำป๋ยุ หมัก
1) คา่ ใช้จ่าย
2) การเตรยี มพื้นทีเ่ พาะเลยี้ งไส้เดือน (เบดด้งิ )
3.3.2 การแกป้ ญั หาความเสย่ี งในการประกอบอาชีพการเพาะเล้ียงไส้เดอื นและท�ำปุ๋ยหมกั
4. โครงสร้างการประกอบอาชพี การเพาะเลย้ี งไสเ้ ดือนและท�ำปุย๋ หมัก
4.1 ความส�ำคญั ของโครงการอาชพี การเพาะเลี้ยงไสเ้ ดอื นและท�ำปยุ๋ หมัก
4.2 ประโยชน์ของโครงการอาชพี การเพาะเลย้ี งไส้เดือนและท�ำปยุ๋ หมัก
4.3 องคป์ ระกอบของโครงการอาชพี การเพาะเลย้ี งไสเ้ ดือนและท�ำปุย๋ หมัก
4.4 การเขยี นโครงการอาชีพการเพาะเลยี้ งไส้เดือนและท�ำปุย๋ หมกั
4.5 การประเมนิ ความเหมาะสมและสอดคลอ้ งของโครงการอาชพี การเพาะเลยี้ งไสเ้ ดอื นและท�ำปยุ๋ หมกั

การจัดกระบวนการเรยี นรู้

- การศกึ ษาข้อมลู จากเอกสาร/ภูมปิ ญั ญา
- การศกึ ษาดูงานจากแหลง่ เรียนรู้
- การแลกเปลยี่ นเรยี นรู้
- การฝึกปฏบิ ัตจิ รงิ

28

ส่อื การเรียนรู้

ในกระบวนการจัดการเรียนรู้ใช้สื่อที่หลากหลาย เช่น สื่อส่ิงพิมพ์ สื่ออิเล็กทรินิกส์ สถานประกอบการ
สือ่ จรงิ และส่ือบุคคลในชมุ ชน
1. วิทยากร/ ภูมิปญั ญาทอ้ งถ่ินใหค้ วามรู้
2. VCD / หนงั สอื
3. Internet
4. ศกึ ษาดูงานจากกลมุ่ อาชีพตวั อย่าง/แหลง่ เรียนรู้

การวดั และประเมินผล

1. การประเมินความรู้ภาคทฤษฎกี อ่ นเรยี นและหลงั เรียน
2. การประเมินผลงานก่อนเรียนจากการปฏิบัติ ได้ผลงานที่มีคุณภาพสามารถสร้างรายได้ และ
จบหลักสตู ร

การจบหลกั สูตร

1. มเี วลาเรียน ไม่น้อยกว่ารอ้ ยละ 80
2. มผี ลการประเมินตลอดหลกั สูตร ไม่น้อยกวา่ รอ้ ยละ 60
3. มีผลงานทมี่ คี ุณภาพ

เอกสารหลกั ฐานการศกึ ษา

1. หลักฐานการประเมินผล
2. ทะเบียนคุมวฒุ บิ ัตร
3. วฒุ ิบัตร ออกโดยสถานศึกษา

การเทียบโอน

ผู้เรียนที่จบหลักสูตรนี้สามารถน�ำไปเทียบโอนผลการเรียนรู้กับหลักสูตรการศึกษานกระบบระดับ
การศึกษาขัน้ พืน้ ฐาน พทุ ธราช 2551 สาระการประกอบอาชีพรายวิชาเลอื กทส่ี ถานศกึ ษาไดจ้ ัดท�ำข้ึน

รายละเอียดโครงสรา้ งหลักสตู รการเพาะเลยี้ งไส้เดอื นและท�ำป๋ยุ หมกั

เรอื่ ง จดุ ประสงคก์ ารเรยี นรู้ เน้อื หา การจดั กระบวนการเรยี นรู้ จ�ำ นวนชั่วโมง
ทฤษฎี ปฏิบัติ

1. ช ่องทางการประกอบ 1.1 บอกความส�ำคัญการเห็น 1.1 ความส�ำคัญการประกอบอาชีพ 1.1 ผู้เรียน ศึกษาข้อมูลจากเอกสาร ส่ือ 1 -
อาชีพการเพาะเล้ียง ช่องทางของการประกอบ การเพาะเล้ียงไส้เดือนและท�ำ อิเล็กทรอนิกส์ สถานประกอบการ ส่ือ 1 -
ไส้เดือนและท�ำปุ๋ย อาชีพการเพาะเลี้ยงไส้เดือน ปยุ๋ หมกั ของจรงิ สอ่ื บคุ คลในชมุ ชน เพอื่ น�ำขอ้ มลู
หมัก และท�ำปยุ๋ หมกั 1.2 ความเป็นไปได้ในการประกอบ มาวเิ คราะหแ์ ละใชใ้ นการประกอบอาชพี ท่ี
1.2 บอกความเป็นไปได้ในการ อาชีพการเพาะเลี้ยงไส้เดือนและ มคี วามเป็นไปไดใ้ นชุมชน
ประกอบอาชีพการเพาะเลี้ยง ท�ำป๋ยุ หมกั 1.2 ผเู้ รียน วิเคราะห์อาชีพที่จะสามารถเลอื ก
ไส้เดือนและท�ำปุ๋ยหมักได้แก่ 1.2.1 ความต้องการของตลาด ประกอบอาชพี ไดใ้ นชมุ ชนจากขอ้ มลู ตา่ งๆ
ความตอ้ งการของตลาด แรงงาน 1.2.2 การใช้แรงงาน 1.3 ผู้เรียน ศึกษาดูงานในสถานประกอบการ
วสั ดุ อปุ กรณ ์ ท�ำเลทต่ี ง้ั และ 1.2.3 การจัดหาวสั ดุ อปุ กรณ์ แหล่งเรียนรู้ต่างๆ ในอาชีพท่ีตัดสินใจ
ทุน 1.2.4 การเลอื กท�ำเลที่ตงั้ เลือก
1.3 บอกและหาแหลง่ เรียนรู้ 1.2.5 ทุน 1.4 ครู ผู้เรียน และผู้รู้ ร่วมกันอภิปราย
1.4 บอกทิศทางการประกอบ 1.2.6 ก ารบรรจหุ บี หอ่ (ปยุ๋ จากมลู เก่ียวกับทิศทางการประกอบอาชีพ
อาชีพการเล้ียงไกพ่ นื้ เมอื ง ไส้เดือน น้ำ� หมักชวี ภาพ ) การเพาะเล้ียงไส้เดือนและท�ำปุ๋ยหมัก
1.2.7 การขนส่ง ในรปู แบบท่เี หมาะสมกบั ตนเอง


29

จ�ำ นวนชวั่ โมง 30
ทฤษฎี ปฏิบัติ
เร่อื ง จดุ ประสงคก์ ารเรยี นรู้ เนือ้ หา การจัดกระบวนการเรยี นรู้

1.2.8 ความเปน็ ไปไดใ้ นการประกอบ -5
อาชพี ตามศักยภาพ 5 ด้าน 1-
ไดแ้ กศ่ กั ยภาพของทรพั ยากร
ธรรมชาติในแต่ละพ้ืนท ่ี
ศกั ยภาพของพน้ื ทต่ี มลกั ษณะ
ภูมิอากาศ ศักยภาพของ
ภูมิประเทศ และศักยภาพ
ของทรพั ยากรมนษุ ยใ์ นแตล่ ะ
พนื้ ท่ี

1.3 แหลง่ เรยี นรู้
1.4 ทศิ ทางการประกอบอาชพี

เร่อื ง จุดประสงค์การเรยี นรู้ เนอ้ื หา การจัดกระบวนการเรียนรู้ จำ�นวนชว่ั โมง
ทฤษฎี ปฏบิ ัติ

2. ท ักษะการประกอบ 2.1 สามารถ เตรียมการประกอบ 2.1 ขั้นเตรียมการประกอบอาชีพการ 2.1 ทบทวนความรู้เบ้ืองต้นในเก่ียวกับการ 1 3
อาชีพการเพาะเลี้ยง อาชีพการเพาะเล้ียงไส้เดือน เพาะเลี้ยงไสเ้ ดือนและท�ำปยุ๋ หมกั เพาะเลี้ยงไส้เดือนและท�ำปุ๋ยหมักจากมูล
ไส้เดือนและท�ำปุ๋ย และท�ำ ปยุ๋ หมกั ไดแ้ ก่ สถานที่ / 2.1.1 ค วามรู้เบ้ืองต้นเกี่ยวกับการ ไส้เดือน 3 5
หมัก พื้นท่ี วัสดุ อุปกรณ์ ความรู้ เพาะเลย้ี งไสเ้ ดอื นและท�ำปยุ๋ 2.2 อภปิ รายแลกเปลยี่ นเรยี นรู้ 2 8
เบ้ืองต้นเกี่ยวกับการเพาะเลี้ยง หมัก 2.3 จัดผู้เรียนไปศึกษาดูงานในแหล่งเรียนรู้ - 3
ไส้เดือน ทำ�ปุ๋ยหมัก และการ 2.1.2 ล กั ษณะธรรมชาตขิ องไสเ้ ดอื น ชมุ ชน พรอ้ มจดบนั ทกึ
คดั เลือกพนั ธ์ุ และการเจรญิ เติบโต 2.4 จัดท�ำแผนการเรียนรู้ การฝึกทักษะการ
2.1.3 การคัดเลือกสายพันธุ์ ประกอบอาชพี การเพาะเลย้ี งไสเ้ ดอื นและ
2.1.4 วสั ด ุ อุปกรณ์ ทีใ่ ช้ประกอบ ท�ำป๋ยุ หมักจากมลู ไสเ้ ดือน
อาชีพการเพาะเล้ียงไส้เดือน 2.5 ด�ำเนินการจัดการเรียนรู้และฝึกทักษะ
และท�ำป๋ยุ หมกั อาชีพตามหลักสูตร และตามแผนการ
2.1.5 สถานท่ี /พืน้ ท่ี (เบดด้งิ ) เรียนรู้
2.2 สมารถจัดท�ำ / จัดหาอาหาร 2.2 ข้ันตอนการเพาะเลยี้ งไสเ้ ดอื น 2.6 ครูและผูเ้ รยี นร่วมกนั จัดกระบวนการเรยี นรู้
ไสเ้ ดือน สามรถใหน้ �้ำและให้ 2.2.1 การจดั ท�ำ/จดั หาอาหารไสเ้ ดอื น 2.7 จดบนั ทกึ ผลการเรียนรู้
อาหารและสามารถป้องกัน 2.2.2 การให้นำ้� และใหอ้ าหาร 2.8 ด�ำเนินการวัดและประเมินผลตามที่
ศัตรขู องไสเ้ ดอื นได้ 2.2.3 ศัตรูของไส้เดือนและการ หลกั สตู รก�ำหนด
ปอ้ งกัน 2.9 ผเู้ รียนปฏบิ ตั จิ ริง
2.3 ข้ันตอนการฝึกปฏิบัติการเพาะเล้ียง
ไส้เดือนและท�ำปุ๋ยหมักจากมูล
ไส้เดอื น
2.4 การท�ำปุย๋ หมกั จากมูลไสเ้ ดือน
31

จำ�นวนชว่ั โมง 32
ทฤษฎี ปฏบิ ตั ิ
เรื่อง จุดประสงคก์ ารเรียนรู้ เน้อื หา การจดั กระบวนการเรียนรู้

3. ก ารบริหารจัดการ 3.1 สามารถบริหารจัดการในการ 3.1 การบริหารจัดการในการประกอบ 3.1 การบรหิ ารจดั การการผลิต จัดให้ผูเ้ รยี น 2 3
ใ น ก า ร ป ร ะ ก อ บ ประกอบอาชีพการเพาะเล้ียง อาชีพการเพาะเลี้ยงไส้เดือนและ 3.1.1 ส �ำรวจและศกึ ษาแหลง่ วสั ด ุ อปุ กรณ์ -
อาชีพการเพาะเล้ียง ไสเ้ ดอื นและท�ำปุ๋ยหมักได้ ท�ำปยุ๋ หมกั และการใช้ประโยชน์ของแหล่ง -
ไส้เดือนและทำ�ปุ๋ย 3.1.1 ส ามารถวางแผนการ 3.1.1 ก ารวางแผนการจัดการ ทรพั ยากรธรรมชาติ และทนุ ตา่ งๆ - 3
หมัก จั ด ก า ร เ พ า ะ เ ล้ี ย ง เพาะเล้ียงไส้เดือนและท�ำ 3.1.2 ศ กึ ษาการลดตน้ ทนุ ในการเพาะเลย้ี ง 2
ไ ส ้ เ ดื อ น แ ล ะ ท�ำ ปุ ๋ ย ปยุ๋ หมัก พ่อพันธุ์แม่พันธุ์ เอง การผลิตแต่ 2
หมกั ได้ 3.1.2 การดูแลรักษาการควบคุม คณุ ภาพคงเดิม
3.1.2 ส ามารถดูแลรักษา คุณภาพการเพาะเลี้ยง 3.1.3 ศึกษา วเิ คราะห ์ ปจั จัยความเสีย่ ง
การควบคุมคุณภาพ ไสเ้ ดือนและท�ำปยุ๋ หมกั ท่ีคาดว่าจะเกิดขึ้น และมีแนวทาง
การเพาะเลี้ยงไส้เดือน 3.1.3 การลดต้นทุนในการเพาะ ในการจัดการความเส่ียง
และท�ำปุ๋ยหมกั ได้ เล้ียงไส้เดือนและท�ำปุ๋ยหมัก 3.2 การบริหารจัดการการตลาด จัดให้ผู้เรียน
3.1.3 สามารถลดต้นทุน (เพาะพ่อพันธแุ์ มพ่ นั ธเุ์ อง ) ศึกษา
ใ น ก า ร เ พ า ะ เ ลี้ ย ง 3.1.4 การท�ำบญั ชรี ายรบั – รายจา่ ย 3.2.1 ขอ้ มลู การตลาด และวเิ คราะหค์ วาม
ไส้เดือนและท�ำปุ๋ย 3.2 การจดั การการตลาด ต้องการของตลาด
หมักได้ (เพาะพ่อพันธุ์ 3.2.1 ก ารท�ำฐานขอ้ มลู ลกู คา้ ทใี่ ช้ 3.2.2 ก �ำหนดทิศทาง เป้าหมาย และ
แมพ่ นั ธเ์ุ อง) บริการ / คูแ่ ขง่ แผนการจัดการตลาดที่เก่ียวข้องกับ
3.1.4 สามารถท�ำบัญชี 3.2.2 การโฆษณาประชาสัมพันธ์ การเล้ยี งไกพ่ ื้นเมือง
รายรับ – รายจา่ ยได้ 3.2.3 การส่งเสริมการขายและ 3.2.3 ด �ำเนินการตามกระบวนการจัดการ
การบริการ การตลาด เช่น การคิดต้นทุนการ
ผลิต การก�ำหนดราคาขาย การส่ง
เสริมการขาย จ�ำหนา่ ยสินคา้ ฯลฯ

เร่อื ง จดุ ประสงค์การเรยี นรู้ เนอ้ื หา การจดั กระบวนการเรียนรู้ จำ�นวนชั่วโมง
ทฤษฎี ปฏบิ ตั ิ

3.2 สามารถจดั การการตลาดได้ 3.3 การจดั การความเสีย่ ง 3.3 การจัดการความเส่ยี ง จดั ใหผ้ ู้เรยี นศกึ ษา 3
3.2.1 ส ามารถท�ำฐานข้อมูล 3.3.1 ก ารวิเคราะห์ศักยภาพใน 3.3.1 ให้ผู้เรียนศึกษาเอกสารเรื่องการ
ลู ก ค ้ า ท่ี ใ ช ้ บ ริ ก า ร / การประกอบอาชีพการ จัดการความเสี่ยง
คแู่ ขง่ ได้ เพาะเล้ียงไส้เดือนและท�ำ 3.3.2 ฝ ึกการวิเคราะห์การจัดการความ
3.2.2 ส า ม ร ถ โ ฆ ษ ณ า ปุย๋ หมกั เส่ียง พร้อมการวางแผนการ
ประชาสัมพนั ธ์ได้ 1) คา่ ใชจ้ ่าย จัดการความเสี่ยง
3.2.3 ส ามารถสง่ เสรมิ การขาย 2) การเตรยี มพน้ื ทเ่ี พาะเลยี้ ง 3.4 การวางแผนการด�ำเนินงาน
และการบริการได้ ไสเ้ ดือน (เบดดิง้ ) 3.4.1 ใ หค้ วามรเู้ กย่ี วกบั เรอื่ งการวางแผน
3.3 สามารถจัดการความเสี่ยงได้ 3.3.2 ก ารแก้ปัญหาความเส่ียง การด�ำเนินงานในแบบตารางการ
3.3.1 ส า ม า ร ถ วิ เ ค ร า ะ ห ์ ในการประกอบอาชีพการ ปฏิบตั งิ าน (Gantt Chart)
ศกั ยภาพในการประกอบ เพาะเลี้ยงไส้เดือนและท�ำ 3.4.2 ฝ กึ ปฏบิ ตั กิ ารท�ำแผนการประกอบ
อาชีพการเพาะเล้ียง ปยุ๋ หมกั อาชีพการเพาะเลี้ยงไส้เดือนและ
ไสเ้ ดอื นและท�ำปยุ๋ หมกั ได้ ท�ำปุ๋ยหมักตามแบบตารางการ
1) คา่ ใชจ้ ่าย ปฏบิ ัตงิ าน (Gantt Chart)
2) ก า ร เ ต รี ย ม พ้ื น ที่
เพาะเลี้ยงไส้เดือน
(เบดดงิ้ )
3.3.2 สามรถแก้ปัญหาความ
เส่ียงในการประกอบ
อาชีพการเพาะเลี้ยง
ไส้เดือนและท�ำปุ๋ยหมัก
ได้
33

จ�ำ นวนชว่ั โมง 34
ทฤษฎี ปฏบิ ตั ิ
เรอื่ ง จุดประสงคก์ ารเรยี นรู้ เน้ือหา การจดั กระบวนการเรยี นรู้

4. โ ค ร ง ส ร้ า ง ก า ร 4.1 บอก ความส�ำคญั ของโครงการ 4.1 ความส�ำคญั ของโครงการอาชพี การ 4.1 จดั ใหผ้ เู้ รยี นศกึ ษาเนอื้ หาจากใบความรู้ เรอื่ ง 0.5 -
ประกอบอาชีพการ อาชีพการเพาะเลี้ยงไส้เดือน เพาะเล้ยี งไส้เดอื นและท�ำปุย๋ หมกั ความส�ำคัญของโครงการอาชีพ ประโยชน์ -
เพาะเลี้ยงไส้เดือน และท�ำปุ๋ยหมัก 4.2 ประโยชน์ของโครงการอาชีพการ ของโครงการอาชีพ องค์ประกอบของ 0.5 -
และท�ำ ปยุ๋ หมกั 4.2 บอกประโยชน์ของโครงการ เพาะเลี้ยงไสเ้ ดือนและท�ำปยุ๋ หมัก โครงการอาชพี แลว้ จดั กจิ กรรมการสนทนา
อาชีพการเพาะเลี้ยงไส้เดือน 4.3 องค์ประกอบของโครงการอาชีพ แลกเปลี่ยนข้อมูลความคิดเห็น เพื่อสร้าง 1 6
และท�ำป๋ยุ หมกั การเพาะเล้ียงไส้เดือนและท�ำปุ๋ย แนวคดิ ในการด�ำเนินกจิ กรรมการเรยี นรู้ 3
4.3 บ อ ก อ ง ค ์ ป ร ะ ก อ บ ข อ ง หมกั 4.2 จดั ใหผ้ เู้ รยี นศกึ ษาสาระขอ้ มลู จากใบความรู้
โครงการอาชีพการเพาะเล้ียง 4.4 การเขียนโครงการอาชีพการเพาะ เรื่อง ตัวอย่างการเขียนโครงการอาชีพท่ีดี 1
ไส้เดือนและท�ำปุ๋ยหมกั เล้ยี งไส้เดือนและท�ำปุย๋ หมกั เหมาะสม และถกู ตอ้ ง พรอ้ มจดั การอภปิ ราย
4.4 บอกการเขียนโครงการอาชีพ 4.5 การประเมินความเหมาะสมและ เพ่ือสรุปแนวคิดเป็นแนวทางในการเขียน -
การเพาะเลี้ยงไส้เดือนและท�ำ สอดคล้องของโครงการอาชีพการ โครงการอาชพี ทดี่ ี เหมาะสม และถกู ตอ้ ง
ปุย๋ หมกั เพาะเลย้ี งไสเ้ ดือนและท�ำป๋ยุ หมัก 4.3 จัดให้ผู้เรียนฝึกปฏิบัติ การเขียนโครงการ
4.5 บ อ ก ก า ร ป ร ะ เ มิ น ค ว า ม อาชีพ
เหมาะสมและสอดคล้องของ 4.4 ก�ำหนดใหผ้ เู้ รยี นฝกึ ปฏบิ ตั กิ ารประเมนิ ความ
โครงการอาชีพการเพาะเล้ียง เหมาะสมและสอดคลอ้ งของโครงการอาชพี
ไส้เดือนและท�ำปุ๋ยหมัก 4.5 จัดให้ผู้เรียนปรับปรุงโครงการอาชีพ ให้มี
ความเหมาะสมและถกู ตอ้ ง
4.6 ก�ำหนดให้ผู้เรียนเขียนโครงการอาชีพของ
ตนเอง เพ่ือเสนอขอรับการสนับสนุนงบ
ประมาณด�ำเนินงานอาชีพ และใช้ในการ
ด�ำเนินการประกอบอาชพี ต่อไป

35

หลักสตู ร การปลูกหม่อนเลี้ยงไหม
จ�ำนวน 120 ชว่ั โมง

กลมุ่ วิชาอาชพี เกษตรกรรม

ความเป็นมา

การจัดการศึกษาอาชีพในปัจจุบันมีความส�ำคัญมาก เพราะจะเป็นการพัฒนาประชากรของประเทศ
ให้มีความรู้ ความสามารถและทักษะในการประกอบอาชีพ เป็นการแก้ปัญหาการว่างงานและส่งเสริม
ความเข้มแข็งให้แก่เศรษฐกิจ ซึ่งกระทรวงศึกษาธิการได้ก�ำหนดยุทธศาสตร์ 2555 ภายใต้กรอบเวลา 2 ปี ที่จะ
พัฒนา 5 ศักยภาพของพ้ืนท่ีใน 5 กลุ่มอาชีพใหม่ คือ กลุ่มอุตสาหกรรม กลุ่มพาณิชยกรรม กลุ่มเกษตรกรรม
กลุ่มความคิดสร้างสรรค์ กลุ่มอ�ำนวยการและอาชีพเฉพาะทาง ให้สามารถแข่งขันได้ใน 5 ภูมิภาคหลักของโลก
“รู้เขา รู้เรา เท่าทัน เพื่อแข่งขันได้ในเวทีโลก” ตลอดจนก�ำหนดภารกิจท่ีจะยกระดับการจัดการศึกษาเพ่ือเพ่ิม
ศักยภาพและขีดความสามารถให้ประชาชนได้มีอาชีพที่สร้างรายได้ที่ม่ันคง โดยเน้นการบูรณาการให้สอดคล้อง
กับศักยภาพด้านต่าง ๆ มุ่งพัฒนาคนไทยให้ได้รับการศึกษาเพ่ือพัฒนาอาชีพและการมีงานท�ำอย่างมีคุณภาพ
ท่ัวถงึ และเทา่ เทยี มกนั ประชาชนมีรายได้ม่ันคง และมีงานท�ำทีย่ ง่ั ยนื มคี วามสามารถเชิงการแขง่ ขันทง้ั ในระดับ
ภูมิภาคอาเซียนและระดับสากล ซ่ึงจะเป็นการจัดการศึกษาตลอดชีวิตในรูปแบบใหม่ท่ีสร้างความม่ันคงให้แก่
ประชาชนและประเทศชาติ
การปลูกหม่อนเลี้ยงไหม มีความส�ำคัญทางด้านการพัฒนาอุตสาหกรรมไหมในประเทศไทยมาก
เพราะไหมทเี่ ลยี้ งกนั เปน็ อตุ สาหกรรม ยงั จะกนิ ใบหมอ่ นเปน็ อาหารเพยี งชนดิ เดยี วเทา่ นนั้ เราจะเหน็ ไดว้ า่ ผลผลติ
ของเสน้ ไหมหรอื รังไหม จะมีคุณภาพดี ผลผลิตสงู ได้นัน้ ใบหม่อนจะต้องดแี ละมคี ณุ ภาพตามไปดว้ ย แตส่ ิ่งที่เป็น
ประเดน็ ปญั หาและอปุ สรรคในสว่ นนกี้ ค็ อื การดแู ลการจดั การหมอ่ น โรคและแมลงศตั รหู มอ่ น ซงึ่ จะท�ำลายหมอ่ น
ซงึ่ ในการแกป้ ญั หาใหถ้ กู ตอ้ งและเหมาะสมอยา่ งแทจ้ รงิ คอื การปอ้ งกนั เพราะการใชส้ ารเคมใี นการก�ำจดั โรคและ
แมลงศตั รูหม่อน เปน็ สงิ่ ท่คี วรหลักเลีย่ ง เน่ืองจากมีผลกระทบโดยตรงตอ่ หนอนไหม เมอื่ มีการกินใบหม่อนทถี่ ูก
สารเคมี ดงั น้ัน การปลูกหมอ่ นเลย้ี งไหม จงึ เป็นอาชพี หน่งึ ในการเสริมสร้างรายได้ใหแ้ ก่ผูส้ นใจในอาชพี นี้

หลกั การของหลักสตู ร

การจัดการศึกษาเพอ่ื การพฒั นาอาชพี เพ่อื การมีงานท�ำ ก�ำหนดหลักการไว้ดงั นี้
1. เป็นหลักสูตรที่เน้นการบูรณาการให้สอดคล้องกับศักยภาพด้านต่างๆ 5 ด้าน ได้แก่ศักยภาพ
ทรพั ยากรธรรมชาตใิ นแตล่ ะพนื้ ท่ี ศกั ยภาพของพน้ื ทตี่ ามลกั ษณะภมู อิ ากาศ ศกั ยภาพของภมู ปิ ระเทศ และท�ำเล
ที่ตั้งของแต่ละประเทศ ศักยภาพของศิลปะ วัฒนธรรมประเพณีและวิถีชีวิตของแต่ละพ้ืนที่และศักยภาพของ
ทรัพยากรมนุษยใ์ นแต่ละพ้นื ท่ี
2. มุ่งพัฒนาคนไทยให้ได้รับการศึกษาเพ่ือพัฒนาอาชีพและการมีงานท�ำอย่างมีคุณภาพทั่วถึงและเท่า
เทียมกนั สรา้ งรายได้ท่ีมัน่ คง และเป็นบคุ คลท่ีมีวินัยเปี่ยมได้ด้วยคณุ ธรรม จริยธรรม มีจติ ส�ำนึกความรบั ผิดชอบ
ต่อตนเอง ผ้อู น่ื และสงั คม
3. สง่ เสริมให้มคี วามรว่ มมอื ในการด�ำเนินงานรว่ มกับภาคีเครอื ข่าย

36

4. เนน้ การฝึกปฏบิ ตั ิจริงเพอ่ื ให้ผู้เรียนเกิดความรู้ ความเข้าใจ และสามารถน�ำไปประกอบอาชพี ให้เกดิ
รายไดท้ ม่ี น่ั คง และยงั่ ยนื ในอาชพี สง่ เสรมิ ใหม้ กี ารเทยี บโอนความรแู้ ละประสบการณเ์ ขา้ สหู่ ลกั สตู รการศกึ ษาขน้ั
พื้นฐาน

จุดมงุ่ หมาย

1. เพือ่ ให้ผู้เรยี นเกิดทักษะความรู้ ความเขา้ ใจ ความช�ำนาญดา้ นการปลกู หม่อนเลย้ี งไหม สามารถน�ำ
ไปใช้ในการประกอบอาชพี ได้
2. เพอื่ ลดอตั ราการวา่ งงาน เปน็ ทางเลอื กหนงึ่ ส�ำหรับการประกอบอาชีพในชมุ ชน
3. เพื่อเป็นการอนรุ ักษ์ภูมิปญั ญาทอ้ งถิ่น และอาชพี ดง้ั เดิมของบรรพบรุ ษ

กลมุ่ เปา้ หมาย

กลุ่มเป้าหมาย คอื ประชาชนกลุ่มเป้าหมายนอกระบบโรงเรยี น
1. ผ้ทู ี่ไมม่ อี าชีพ
2. ผทู้ ีม่ ีอาชีพและต้องการพฒั นาอาชีพ
ระยะเวลาเรยี น รวม 120 ชัว่ โมง แบง่ เป็น
ภาคทฤษฎี จ�ำนวน 30 ชว่ั โมง
ภาคปฏบิ ัต ิ จ�ำนวน 90 ชั่วโมง

โครงสรา้ งหลกั สตู ร

1. ชอ่ งทางการประกอบอาชีพการปลกู หมอ่ นเล้ียงไหม
1.1 ความส�ำคัญในการประกอบอาชพี การปลูกหมอ่ นเล้ียงไหม จ�ำนวน 2 ชวั่ โมง
1.2 ความเป็นไปไดใ้ นประกอบอาชีพการปลกู หมอ่ นเลีย้ งไหม จ�ำนวน 3 ชว่ั โมง
1.2.1 การวางแผนและบรหิ ารจดั การ
1.2.2 แหล่งเงินทุนและการจดั หาเงินทนุ
1.2.3 ความต้องการของตลาด
1.2.4 การเลอื กพนื้ ที่
1.2.5 การจัดหาวสั ดุ อุปกรณ์
1.3 ศกึ ษาหาความรจู้ ากแหลง่ เรียนร้ทู ่ีเกย่ี วขอ้ ง จ�ำนวน 8 ชว่ั โมง
1.3.1 ศูนยห์ มอ่ นไหมเฉลมิ พระเกียรติฯ
1.3.2 สถานประกอบการเกีย่ วกบั เรือ่ งหมอ่ นไหม
1.3.3 รา้ นคา้ จ�ำหนา่ ยวสั ดุ อปุ กรณ์ ทจี่ �ำเป็นในการเลี้ยงไหม
1.3.4 ร้านคา้ หรือตัวแทนในการจ�ำหนา่ ยผลผลิต
1.3.5 เครือข่ายกลมุ่ ปลกู หม่อนเลีย้ งไหม

37

1.4 ทิศทางการประกอบอาชีพ จ�ำนวน 5 ชัว่ โมง
1.4.1 ความตอ้ งการของตลาด
1.4.2 สถานประกอบการ เครือข่าย กลุ่ม องคก์ ร ทีป่ ระสบผลส�ำเร็จ
2. ทกั ษะการประกอบอาชีพการปลูกหมอ่ นเลีย้ งไหม
2.1 ความรพู้ นื้ ฐานเกี่ยวกบั การปลูกหมอ่ นเล้ยี งไหม จ�ำนวน 45 ชัว่ โมง
2.1.1 การเลือกพนั ธห์ุ ม่อน
2.1.2 การเลอื กพน้ื ทป่ี ลกู
2.1.3 การเตรียมท่อนพันธุ์
2.1.4 การเตรยี มดนิ
2.1.5 วธิ กี ารปลกู
2.1.6 การเกบ็ เกีย่ วใบหม่อน
2.1.7 การเตรียมหอ้ งเล้ยี ง
2.1.8 การเลอื กพันธุ์ไหม
2.1.9 รู้จกั วงจรชวี ิตไหมและการเลีย้ งไหม
2.2 การด�ำเนนิ กิจกรรมเก่ียวกับการปลูกหมอ่ นเลยี้ งไหม จ�ำนวน 25 ช่วั โมง
2.2.1 การดูแลรกั ษาสวนหมอ่ น
2.2.2 การตดั แตง่ ก่งิ หม่อน
2.2.3 รูจ้ กั แมลงศัตรูและโรคท่ีส�ำคญั ของหมอ่ น
2.2.4 วิธีการเลยี้ งไหม
2.2.5 โรคไหมและแมลงทสี่ �ำคญั
3. การบรหิ ารจดั การอาชพี จ�ำนวน 20 ชวั่ โมง
3.1 การบรหิ ารจดั การอาชีพการปลูกหมอ่ นเลย้ี งไหม
3.1.1 การดูแลรกั ษาคุณภาพของหมอ่ นไหม
3.1.2 การลดต้นทุนในการผลติ ของหม่อนไหม
3.2 จัดการการตลาด
3.2.1 ท�ำฐานข้อมลู ลูกคา้ ที่ใช้บรกิ าร/คู่แข่งทางการตลาด
3.2.2 ประชาสัมพนั ธ์
3.2.3 ส่งเสริมการขายและการบรกิ าร
3.2.4 การขอมาตรฐานผลติ ภัณฑ์
3.3 จัดการความเส่ียง
3.3.1 วิเคราะหศ์ กั ยภาพในการประกอบอาชีพการปลูกหม่อนเลย้ี งไหม
3.3.2 แกป้ ญั หาความเส่ียงในการประกอบอาชพี การปลูกหมอ่ นเลย้ี งไหม

38

4. โครงการประกอบอาชพี จ�ำนวน 12 ชว่ั โมง
4.1 ความส�ำคัญของโครงการอาชพี
4.2 ประโยชนข์ องโครงการอาชพี
4.3 องคป์ ระกอบของโครงการอาชีพ
4.4 การเขียนโครงการอาชีพ
4.5 การประเมินความเหมาะสมและสอดคล้องของโครงการ

การจัดกระบวนการเรียนรู้

1. ศึกษาจากเอกสารและภูมปิ ญั ญา
2. ฟังวิทยากรบรรยายใหค้ วามรู้
3. การศกึ ษาดงู านจากแหล่งเรยี นรู้
4. แลกเปลีย่ นเรยี นรู้
5. ศึกษาหาความร้ดู ว้ ยตนเองจากสือ่ CD/VCD และอนิ เตอรเ์ น็ต
6. ท�ำใบความรแู้ ละใบงาน
7. ฝกึ ปฏิบัติจริงและทดสอบผา่ นเกณฑท์ ี่ก�ำหนดไว้

สอื่ การเรียนรู้

1. สื่อเอกสาร
1.1 เอกสารประกอบการเรียนรู้
1.2 ใบงาน
1.3 ใบความรู้
2. สื่ออเิ ล็กทรอนกิ ส์
3. ภูมปิ ัญญา
4. สถานประกอบการ

การวดั และประเมินผล

1. การประเมนิ ความรภู้ าคทฤษฏรี ะหวา่ งเรยี นและจบหลกั สูตร
2. การประเมินผลงานระหว่างเรียนจากการปฏิบัติ ได้ผลงานที่มีคุณภาพสามารถสร้างรายได้ และ
จบหลกั สตู ร

การจบหลักสตู ร

1. มีเวลาเรียนและฝกึ ปฏบิ ตั ติ ามหลักสูตร ไมน่ อ้ ยกวา่ ร้อยละ 80
2. มผี ลการประเมินผา่ นตลอดหลักสตู รไม่นอ้ ยกวา่ รอ้ ยละ 60
3. มผี ลงานทมี่ คี ุณภาพจึงจะได้รับวุฒบิ ตั ร

39

เอกสารหลักฐานการศกึ ษา

1. หลกั ฐานการประเมนิ ผล
2. ทะเบยี นคุมวฒุ ิบตั ร
3. วฒุ ิบัตร ออกโดยสถานศกึ ษา

การเทียบโอน

ผู้เรียนท่ีจบหลักสูตรน้ีสามารถน�ำไปเทียบโอนผลการเรียนรู้กับหลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับ
การศึกษาข้นั พื้นฐาน พทุ ธศักราช 2551 ในสาระการประกอบอาชพี วชิ าเลือกที่สถานศึกษาได้จดั ท�ำขน้ึ

รายละเอียดโครงสร้างหลักสูตรการปลกู หม่อนเลยี้ งไหม 40

เรือ่ ง จุดประสงคก์ ารเรียนรู้ เนอื้ หา การจัดกระบวนการเรยี นรู้ จำ�นวนชว่ั โมง
ทฤษฎี ปฏบิ ตั ิ

1. ชอ่ งทางการประกอบ 1.1 อธิบายความส�ำคัญในการ 1.1 ความส�ำคัญในการประกอบอาชีพการปลูก 1.1 ศึกษาข้อมูลจากเอกสาร สื่อต่าง ๆ 2 -
อาชพี การปลกู หมอ่ น ประกอบอาชพี การปลกู หมอ่ น หมอ่ นเลยี้ งไหม สถานประกอบการ ส่ือของจริง 3 -
เลีย้ งไหม เล้ียงไหมได้ 1.2 ความเป็นไปได้ในประกอบอาชีพการปลูก ภูมิปัญญาในชุมชน เพื่อน�ำข้อมูล -
1.2 อธิบายความเป็นไปได้ในการ หม่อนเล้ยี งไหม มาใชใ้ นการประกอบอาชพี ทม่ี คี วาม -
ประกอบอาชพี การปลกู หมอ่ น 1.2.1 การวางแผนและการบริหารจัดการ เปน็ ไปได้ในชมุ ชน 8
เล้ียงไหม ได้แก่ การวางแผน 1.2.2 แหลง่ เงินทนุ และการจดั หาเงินทนุ 1.2 ศกึ ษาดงู านในสถานประกอบการและ -
และการบริหารจัดการ การ 1.2.3 ความตอ้ งการของตลาด แหล่งเรียนรู้ในชมุ ชนของตนเอง 5
หาแหลง่ เงนิ ทนุ ความตอ้ งการ 1.2.4 การเลอื กพื้นท่ี 1.3 วิทยากรบรรยายเกี่ยวกับการปลูก
ของตลาด การเลือกพืน้ ที่และ 1.2.5 การจัดหาวสั ดุอุปกรณ์ หมอ่ นเลีย้ งไหม
การจัดหาวัสดุอปุ กรณ์ 1.3 ศึกษาหาความรู้จากแหล่งเรียนรู้ และ 1.4 ครู ผู้เรียน และผู้รู้ร่วมกันอภิปราย
1.3 สามารถจดั หาแหล่งเรียนรูไ้ ด้ เครอื ขา่ ย ทเ่ี กี่ยวขอ้ ง เกี่ยวกับทิศทางการประกอบอาชีพ
1.4 บอกทศิ ทางการประกอบอาชพี 1.3.1 ศูนย์ หม่อนไหมเฉลิมพระเกยี รติฯ การปลกู หมอ่ นเลย้ี งไหมในรปู แบบท่ี
ได้ 1.3.2 ร้านค้าหรือตัวแทนในการจ�ำหน่าย เหมาะสมกบั ตนเอง เชน่ ผเู้ ชย่ี วชาญ
ผลผลิตจากหม่อนไหม เจ้าของฟาร์ม ลูกจ้าง ฯลฯ โดย
1.3.3 รา้ นจ�ำหนา่ ยวัสด ุ อปุ กรณท์ จ่ี �ำเป็น ค�ำนึงถึงความเสี่ยงจากภัยธรรมชาติ
ในการเล้ียงไหม โรคติดต่อ ความคุ้มค่า และความ
1.3.4 เครือข่ายกลุ่มปลกู หมอ่ นเลี้ยงไหม ตอ้ งการของตลาด
1.4 ทศิ ทางการประกอบอาชพี
1.4.1 ความตอ้ งการของตลาด
1.4.2 สถานประกอบการเครอื ขา่ ย กลมุ่ และ
องคก์ ร ตวั อยา่ งทปี่ ระสบความส�ำเรจ็

เร่อื ง จดุ ประสงค์การเรยี นรู้ เนอ้ื หา การจัดกระบวนการเรียนรู้ จำ�นวนช่วั โมง
ทฤษฎี ปฏิบัติ

2. ทักษะการประกอบ 2.1 อธิบายความรู้พื้นฐานเกี่ยวกับ 2.1 ข้ันตอนการเตรียมการประกอบอาชีพการ 2.1 ทดสอบกอ่ นเรยี น เพอ่ื วดั ความรู้ ความ 10 35
อ า ชี พ ก า ร ป ลู ก การปลกู หมอ่ นเลย้ี งไหม ไดแ้ ก่ ปลกู หมอ่ นเล้ยี งไหม เข้าใจ และพ้ืนฐานของผูเ้ รียน 5 20
หม่อนเลยี้ งไหม 2.1.1 การเลือกพันธุห์ ม่อน 2.1.1 การเลือกพนั ธุห์ ม่อน 2.2 ศึกษาเอกสารท่ีเก่ียวข้องกับการปลูก
2.1.2 การเลอื กพ้ืนท่ปี ลูก 2.1.2 การเลอื กพ้นื ท่ปี ลูก หม่อนเลี้ยงไหมและรับฟังวิทยากร
2.1.3 การเตรียมท่อนพนั ธุ์ 2.1.3 การเตรียมท่อนพนั ธุ์ บรรยาย
2.1.4 การเตรียมดิน 2.1.4 การเตรยี มดนิ 2.3 อภปิ รายแลกเปลีย่ นเรียนรู้
2.1.5 วิธกี ารปลกู 2.1.5 วิธีการปลูก 2.4 จดั ท�ำแผนการฝกึ ทกั ษะในการประกอบ
2.1.6 การเก็บเกย่ี วใบหม่อน 2.1.6 การเก็บเก่ียวใบหมอ่ น อาชีพการปลกู หมอ่ นเลย้ี งไหม
2.1.7 การเตรยี มห้องเลย้ี ง 2.1.7 การเตรียมห้องเล้ยี ง 2.5 ด�ำเนนิ การเรยี นการสอน และฝกึ ทกั ษะ
2.1.8 การเลือกพนั ธุไ์ หม 2.1.8 การเลือกพันธ์ุไหม ตามหลกั สตู ร
2.1.9 วงจรชวี ติ ตวั ไหมและการ 2.1.9 วงจรชีวิตตัวไหมและการเลยี้ งไหม 2.6 ทดสอบหลงั เรียน
เล้ียงไหม 2.2 ขั้นตอนการฝึกทักษะในการประกอบอาชีพ 2.7 ฝกึ ปฏิบัติจรงิ
2.2 ฝกึ ทกั ษะในการประกอบอาชพี การปลูกหม่อนเลีย้ งไหม
การปลกู หมอ่ นเลยี้ งไหม ไดแ้ ก่ 2.2.1 การดแู ลรักษาสวนหมอ่ น
2.2.1 การดแู ลรกั ษาสวนหมอ่ น 2.2.2 การตัดแตง่ กงิ่ หม่อน
2.2.2 การตัดแต่งกิง่ หม่อน 2.2.3 ร ู้จักแมลงศัตรูและโรคท่ีส�ำคัญของ
2.2.3 ร ู้จักแมลงศัตรูและโรคที่ หมอ่ น
ส�ำคญั ของหมอ่ น 2.2.4 วธิ ีเล้ียงไหม
2.2.4 วิธีเลยี้ งไหม 2.2.5 โรคไหมและแมลงทีส่ �ำคญั
2.2.5 โรคไหมและแมลงทสี่ �ำคญั
41

จ�ำ นวนชั่วโมง 42
ทฤษฎี ปฏบิ ตั ิ
เร่ือง จดุ ประสงคก์ ารเรยี นรู้ เน้ือหา การจดั กระบวนการเรยี นรู้

3. การบรหิ ารจดั การใน 3.1 สามารถบริหารจัดการอาชีพ 3.1 การบริหารจัดการอาชีพการปลูกหม่อน 3.1 การบริหารจัดการ จัดใหผ้ ู้เรยี น 2 2
การประกอบอาชพี การปลูกหม่อนเลยี้ งไหมได้ เล้ียงไหม 3.1.1 ศึกษาเอกสารเกี่ยวกับการ 3 8
3.1.1 ด ูแลรักษา คุณภาพของ 3.1.1 ก ารดูแลรักษา การควบคุมคุณภาพ บรหิ ารจัดการ 2 3
หมอ่ นไหม ของหม่อนไหม 3.1.2 การก�ำหนดและควบคมุ คณุ ภาพ
3.1.2 ล ดตน้ ทนุ ในการผลติ ของ 3.1.2 ก ารลดตน้ ทนุ ในการผลติ ของหมอ่ นไหม ผลผลติ ทีต่ ้องการ
หม่อนไหม 3.2 การจดั การการตลาด 3.1.3 ศกึ ษาการลดตน้ ทนุ การผลติ แต่
3.2 สามารถจดั การการตลาดได้ 3.2.1 การท�ำฐานขอ้ มลู ลกู คา้ ทใ่ี ชบ้ รกิ าร/คู่ คุณภาพคงเดิม
3.2.1 ท�ำฐานข้อมูลลูกค้าท่ีใช้ แขง่ ทางการตลาด 3.1.4 ศกึ ษาวเิ คราะหป์ จั จยั ความเสย่ี งที่
บรกิ าร/คแู่ ขง่ ทางการตลาด 3.2.2 การโฆษณาประชาสมั พนั ธ์ คาดวา่ จะเกดิ ขนึ้ และมแี นวทางใน
3.2.2 โฆษณาประชาสมั พนั ธ์ 3.2.3 การส่งเสริมการขายและการบรกิ าร การจดั การความเสย่ี ง
3.2.3 ส ง่ เสรมิ การขายและการ 3.2.4 ก ารขอมาตรฐานผลติ ภัณฑ์ 3.2 การบรหิ ารจดั การการตลาด
บรกิ าร 3.3 การจดั การความเส่ียง 3.2.1 ศ ึกษาข้อมูลการตลาดและ
3.2.4 การขอมาตรฐานผลติ ภณั ฑ์ 3.3.1 การวเิ คราะหศ์ กั ยภาพในการประกอบ วเิ คราะหค์ วามตอ้ งการของตลาด
3.3 สามารถจดั การความเส่ียงได้ อาชพี การปลกู หมอ่ นเลยี้ งไหม 3.2.2 ก �ำหนดทิศทาง เป้าหมาย
3.3.1 ว เิ คราะหศ์ กั ยภาพในการ 1) ค่าใช้จา่ ย กลยุทธ์ และแผนการตลาด
ประกอบอาชีพการปลูก 2) ผลก�ำไร 3.2.3 ด �ำเนินการตามกระบวนการ
หม่อนเลยี้ งไหม 3) คแู่ ข่งทางการตลาด จดั การตลาด เชน่ การคดิ ตน้ ทนุ
3.3.2 แก้ปัญหาความเส่ียงใน 4) วิธีการลดตน้ ทุน การผลิต ก�ำหนดราคาขาย
อาชีพการปลูกหม่อน 3.3.2 ก ารแกป้ ญั หาความเสยี่ งในการประกอบ การส่งเสริมการขาย และการ
เลยี้ งไหม อาชพี การปลกู หมอ่ นเลย้ี งไหม กระจายสินค้า