รายงานฉบับสุดท้าย_เล่มที่ 1

สานกั งานนโยบายและแผนทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่ิงแวดลอ้ ม รายงานฉบับสุดทา้ ย

(๓) เขตห้ามล่าสัตว์ป่า ๒ แห่ง ได้แก่ เขตห้ามล่าสัตว์ป่าอ่างเก็บน้าบางพระ ตาบลบางพระ
อาเภอศรีราชา จังหวัดชลบรุ ี มขี นาดเน้อื ท่ี ๑๑,๖๐๐ ไร่ หรอื ๒๑.๖๘ ตารางกโิ ลเมตร มีป่าบึงนา้ จดื และสวน
ป่า พบนกใกล้สูญพันธ์ุอย่างย่ิง ๗ ชนิด คือ นกกะเต็นเฮอคิวลิส นกกระสาปากเหลือง นกกระสาคอดา นก
กระสาคอขาว นกกระสาคอขาวปากแดง นกตะกรุม และนกตะกราม และนกใกล้สูญพันธุ์ ๑ ชนิด คือ นก
กะปูดน้วิ สั้น และ เขตห้ามลา่ สัตว์ป่าเขาชโี อน ตาบลห้วยใหญ่ อาเภอบางละมุง และตาบลหนองจับเต่า อาเภอ
สัตหีบ จังหวัดชลบุรี มีขนาดเน้ือท่ี ๒,๒๙๙ ไร่ หรือ ๓.๖๘ ตารางกิโลเมตร มีสวนป่า และป่ารุ่นสอง พบนก
ใกล้สูญพันธุอ์ ย่างยิ่ง ๑๒ ชนิด คือ นกกระสาคอขาว นกกระสาคอดา นกปรอดแม่ทะ นกปรอดดาปีกขาว นก
กระสาปากเหลือง นกกระสาคอขาวปากแดง นกตะกรุม นกตะกราม นกกะเต็นเฮอคิวลิส นกเค้าใหญ่สีคล้า
นกหัวขวานด่างหน้าผากเหลือง นกหัวขวานหัวเหลือง และนกใกล้สูญพันธุ์ ๙ ชนิด คือ นกกะปูดนิ้วส้ัน
นกกาฝากอกแดง นกกินปลีแดง นกเค้าแดง นกเค้าหน้าผากขาว นกโพระดกหลากสี นกยางจีน นกหัวขวาน
เขียวท้องลาย นกหัวขวานสามน้ิวหลงั สีไพล (สานักอนุรักษ์สัตวป์ ่า กรมอุทยานแหง่ ชาติ สตั ว์ป่า และพันธุ์พืช,
ม.ป.ป.)

(๔) อุทยานแหง่ ชาติ ๒ แหง่
- อุทยานแห่งชาติเขาชะเมา-เขาวง มีพื้นท่คี รอบคลุมท้องท่ี อาเภอแกลง กิ่งอาเภอเขาชะเมา
จังหวัดระยอง และอาเภอแก่งหางแมว จังหวัดจันทบุรี เน้ือที่ประมาณ ๕๒,๓๐๐ ไร่ หรือ ๘๓.๖๘ ตาราง
กิโลเมตร มีสภาพป่าดงดิบที่สมบูรณ์ เป็นแหล่งกาเนิดต้นน้าลาธารของจังหวัดระยอง มีสัตว์ป่าชุกชุม และมี
ธรรมชาติที่สวยงาม เช่น น้าตก หน้าผา ถ้า พบสัตว์ป่าไม่น้อยกว่า ๑๓๗ ชนิด จาก ๑๑๓ สกุล ใน ๗๐ วงศ์
แบ่งเป็น ๔ กลุ่ม ดังนี้ สัตว์ป่าสะเทินน้าสะเทินบก มีไม่น้อยกว่า ๑๐ ชนิด จาก ๕ สกุล ใน ๔ วงศ์
สัตว์เล้ือยคลานมีไม่น้อยกว่า ๒๔ ชนิด จาก ๒๐ สกุล ใน ๑๒ วงศ์ นก มีไม่น้อยกว่า ๖๘ ชนิด จาก ๕๘ สกุล
ใน ๓๒ วงศแ์ ละสัตว์เล้ียงลกู ด้วยนม มีมากกว่า ๓๕ ชนิด โดยมีสัตว์ใกล้สญู พันธ์ุรวมอยู่ ๓ ชนิด ได้แก่ ช้าง วัว
แดง และเสอื โคร่ง
- อุทยานแห่งชาติเขาเเหลมหญ้า-หมู่เกาะเสมด ตั้งอยู่บริเวณชายฝั่งทะเลด้านอ่าวไทยใน
ท้องท่ีอาเภอแกลง และอาเภอเมือง จังหวดระยอง ครอบคลุมพ้ืนที่บนฝั่งและในท้องทะเล ตลอดจนเกาะ
ตา่ ง ๆ ประกอบด้วยเกาะเสม็ด เกาะจันทร์ เกาะทะลุ เกาะกุฎี เกาะมะขาม และเกาะปลายตีน เขาแหลมหญ้า
และชายทะเลด้านทิศตะวันตกของเขาแหลมหญ้า เนื้อที่ประมาณ ๘๑,๘๗๕ ไร่ หรือ ๑๓๑ ตารางกิโลเมตร
(สานักงานอทุ ยานแหง่ ชาติ, ๒๕๖๓)
(๕) วนอทุ ยาน ๑ แห่ง
วนอุทยานน้าตกเขาเจ้าบ่อทอง อยู่ในพื้นที่ป่าอนุรักษ์ซ่ึงเป็นส่วนหน่ึงของป่าสงวนแห่งชาติป่า
คลองตะเคียน ท้องท่ีตาบลบ่อกวางทอง ตาบลธาตุทอง ตาบลบ่อทอง อาเภอบ่อทอง จังหวัดชลบุรี และป่า
สงวนแห่งชาติป่าแดง-ชุมนุมกลาง ท้องที่ตาบลห้างสูง ตาบลหนองใหญ่ อาเภอหนองใหญ่ จงั หวดั ชลบุรี มีเนื้อ
ท่ีประมาณ ๒๒,๑๖๖.๓๓ ไร่ กรมป่าไม้ได้ประกาศจัดตั้งเป็นวนอุทยานเม่ือวันท่ี ๒ มีนาคม ๒๕๔๐ พื้นท่ีส่วน
ใหญ่เป็นป่าเบญจพรรณ มีป่าดิบชื้นบ้างเล็กน้อย เคยมีป่าอุดมสมบูรณ์ เป็นแหล่งต้นน้าลาธารของน้าตก ๕
แห่ง คือ น้าตกร่มไทรทอง น้าตกเกาะก้างปลา น้าตกหรีผี และไม่มีช่ืออีก ๒ แห่ง พันธุ์ไม้ที่พบได้แก่ มะค่า

โครงการจดั ทาแผนสิง่ แวดลอ้ มในพ้นื ท่เี ขตพัฒนาพิเศษภาคตะวนั ออก (ระยะที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๖๕-๒๕๖๙ ๔ - ๑๖๘

สานกั งานนโยบายและแผนทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่ิงแวดล้อม รายงานฉบับสดุ ท้าย

ประดู่ งิ้ว มะยมป่า ตะแบก มะกอก เป็นต้น สัตว์ปา่ ที่พบได้แก่ อีเหน็ ตะกวด พังพอน สตั วเ์ ลอื้ ยคลานและนก
ชนดิ ต่าง ๆ (สานักงานอทุ ยานแหง่ ชาติ, ๒๕๖๓) ดงั ภาพที่ ๔ - ๗๘

โครงการจดั ทาแผนสงิ่ แวดลอ้ มในพื้นทเ่ี ขตพฒั นาพเิ ศษภาคตะวนั ออก (ระยะท่ี ๒) พ.ศ. ๒๕๖๕-๒๕๖๙ ๔ - ๑๖๙

สานักงานนโยบายและแผนทรพั ยากรธรรมชาติและส่ิงแวดล้อม รายงานฉบับสดุ ทา้ ย

ที่มา: ดัดแปลงจาก กรมอุทยานแห่งชาติ สตั ว์ป่า และพนั ธพุ์ ืช, ม.ป.ป.

ภาพที่ ๔ - ๗๘ การกระจายตวั ของพน้ื ท่ีป่า ในพืน้ ท่เี ขตพัฒนาพเิ ศษภาคตะวันออก

แนวโน้มและสาเหตุการเปลี่ยนแปลงทรัพยากรป่าไม้

โครงการจดั ทาแผนสิ่งแวดลอ้ มในพื้นที่เขตพฒั นาพิเศษภาคตะวนั ออก (ระยะท่ี ๒) พ.ศ. ๒๕๖๕-๒๕๖๙ ๔ - ๑๗๐

สานักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดล้อม รายงานฉบบั สดุ ท้าย

จากข้อมูลพื้นท่ีป่าไม้ของสานักจัดการท่ีดิน กรมป่าไม้ ต้ังแต่ปี พ.ศ. ๒๕๕๗ ถึงปี พ.ศ. ๒๕๖๒
พบว่าในพื้นที่เขตพัฒนาพิเศษภาคตะวันออกมีพื้นท่ีป่าไม้มีแนวโน้มเพิ่มข้ึนเล็กน้อย ๑๗,๘๒๐.๔๓ ไร่ หาก
พิจารณาในระดับจงั หวัด พบว่าจังหวัดฉะเชิงเทรามีพื้นท่ีป่าไม้ในเพิ่มขึ้น ๗,๒๔๖.๔๓ ไร่ จังหวัดชลบุรีมีพื้นท่ี
ปา่ ไมเ้ พิ่มข้นึ ๔,๖๖๕.๗๔ ไร่และจังหวัดระยองมีพื้นที่ปา่ ไม้เพิ่มขึ้น ๕,๙๐๘.๒๖ ไร่ รายละเอียดดังตารางที่ ๔ -
๖๗ สาเหตุของการเปลี่ยนแปลงพื้นท่ีป่าไม้ที่มีแนวโน้มเพิ่มข้ึนเล็กน้อยเนื่องจากการฟื้นฟูป่าและป่าปลูก
ดาเนินการท่ีส่วนใหญ่ดาเนินการโดยภาครฐั อย่างไรก็ตาม การเพ่ิมพื้นทป่ี ่าไม้ยังมีความจาเป็นกับสถานการณ์
ภาวะโลกร้อนในปัจจุบัน ดังน้ันการเพิ่มพื้นท่ีป่าไม้เพ่ือเพ่ิมแหล่งดูดซับก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ตามเป้าหมาย
ของยุทธศาสตร์ชาติ (ลดการปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ลง ร้อยละ ๒๕) จึงจาเป็นต้องสร้างความร่วมมือ
จากทุกภาคส่วนในการเพ่มิ พ้ืนทีป่ ่าไมใ้ นพ้ืนทเ่ี กษตร อตุ สาหกรรม พื้นทอ่ี รรถประโยชน์ตา่ ง ๆ เปน็ ตน้

ตารางท่ี ๔ - ๖๗ พ้นื ทปี่ ่าไม้ในพน้ื ที่เขตพัฒนาพเิ ศษภาคตะวันออก ปี พ.ศ. ๒๕๕๗ - ๒๕๖๒

จงั หวัด พน้ื ทีป่ า่ สงวน พื้นท่ปี า่ ไม้ (ไร่)

แหง่ ชาติ ตามท้าย พ.ศ. ๒๕๕๗ พ.ศ. ๒๕๕๘ พ.ศ. ๒๕๕๙ พ.ศ. ๒๕๖๐ พ.ศ. ๒๕๖๑ พ.ศ. ๒๕๖๒
กฎกระทรวง (ไร่)
๕๐๐,๕๐๔.๐๗ ๕๐๒,๒๑๗.๘๖
ฉะเชิงเทรา ๒๓๖,๐๑๘.๗๕ ๔๙๔,๙๗๑.๔๓ ๔๙๓,๙๖๕.๙๙ ๔๙๗,๓๘๕.๘๗ ๔๙๘,๔๑๓.๒๑ ๓๔๐,๑๒๗.๐๑ ๓๔๔,๔๖๐.๘๖
๓๔๐,๙๘๔.๗๔ ๓๓๘,๖๙๐.๖๒ ๑๘๕,๔๑๐.๖๓ ๑๘๒,๕๕๕.๐๔
ชลบรุ ี ๙๐๖,๓๙๖.๐๐ ๓๓๙,๗๙๕.๑๒ ๓๓๘,๔๓๕.๒๐ ๑๘๘,๑๙๖.๓๘ ๑๘๒,๘๙๒.๕๕ ๑,๐๒๖,๐๔๑.๗๑ ๑,๐๒๙,๒๓๓.๗๖
๑,๐๒๖,๕๖๖.๙๙ ๑,๐๑๙,๙๙๖.๓๘
ระยอง ๕๑๓,๗๔๓.๐๐ ๑๗๖,๖๔๖.๗๘ ๑๘๒,๒๗๖.๕๓

รวม ๑,๖๕๖,๑๕๗.๗๕ ๑,๐๑๑,๔๑๓.๓๓ ๑,๐๑๔,๖๗๗.๗๒

หมายเหต:ุ หนว่ ย: ไร่

ที่มา : สานักจดั การที่ดิน กรมป่าไม้ (๒๕๖๒ข)

๔.๒.๑.๒ ทรัพยากรสตั วป์ า่
จังหวัดฉะเชิงเทรา พบสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม จานวน ๙๒ ชนิด ชนิดท่ีสาคัญ ได้แก่ ช้างป่า
กระทิง วัวแดง เลียงผา กวางป่า และเก้งธรรมดา เป็นต้น พบนกทั้งสิ้น ๓๐๘ ชนิด นกสาคัญที่พบ ได้แก่ นก
ขุนแผนอกสีส้ม นกแต้วแล้วธรรมดา และนกเงือกกรามช้าง เป็นต้น สัตว์เลื้อยคลาน พบจานวน ๕๕ ชนิด
ได้แก่ ตะกวด เต่าใบไม้ ตะพาบธรรมดา และงูเหลือม เป็นตน้ สัตว์สะเทนิ น้าสะเทินบก พบจานวน ๑๘ ชนิด
ได้แก่ กบหนอง อึ่งอ่างบ้าน เขียดตะปาด และอ่ึงกรายลายเลอะ เป็นต้น และพบปลาจานวน ๒๓ ชนิด ใน
แหล่งน้าท่ัวไป ได้แก่ ปลาช่อน ปลาบู่ทอง ปลากระทิงลาย และปลาแขยงหิน เป็นต้น (สถานีวิจัยสัตว์ป่า
ฉะเชิงเทรา, ม.ป.ป.)
จังหวัดชลบุรี พบปลา ๒ ชนิดหายาก ได้แก่ ปลาซิวควาย ปลาคอ้ พบสตั ว์สะเทนิ น้าสะเทินบก
พบว่ามี ๖ ชนิด ได้แก่ กบบัง กบนา กบหงอน ปากแคระป่า อ่ึงหลังจุด และเขียดงูธรรมดา พบตามแหล่งน้า
ตามธรรมชาติ แหล่งน้าน่ิงและน้าขัง พบสัตว์เลื้อยคลาน จานวน ๒๕ ชนิดท่ีหายาก ได้แก่ จ้ิงจกดินลายจุด
ตุ๊กแกป่าตะวันออก ก้ิงก่าเขาหนามยา และงูลายสอใหญ่ เป็นตน้ พบตามป่าดงดิบแลง้ ป่าเบญจพรรณ พบนก
จานวน ๕๔ ชนิดท่ีหายาก ได้แก่ นกยางกรองพันธ์ชุ วา นกยางควาย และนกยางเปีย เป็นต้น พบสัตว์เล้ียงลูก
ด้วยนม ๖ ชนิดหายาก ได้แก่ ค้างคาวมงกุฏเล็ก อีเห็นธรรมดา ชะมดเช็ด เป็นต้น พบตามทุ่งหญ้าและพื้นท่ี
เกษตรกรรม โดยสัตว์ท่ีมกี ระดูกสันหลังท้ังหมดพบในเขตรักษาพันธุ์สัตวป์ ่าเขาเขยี ว-เขาชมภู่ และมีสัตวส์ าคัญ
๒ ชนดิ ได้แก่ ชา้ งป่า และ กระทงิ ในพื้นทีเ่ ขตรักษาพันธ์สุ ัตว์ป่าเขาอ่างฤาไน นอกจากน้ีพบผเี ส้ือกลางวนั ๑๘
ชนิดท่ีหายาก ได้แก่ ผีเส้ือเชิงลายมหาเทพ ผีเส้ือหางติ่งชะอ้อน และผีเส้ือหางติ่งนางระเวง เป็นต้น โดยพบ

โครงการจัดทาแผนสงิ่ แวดล้อมในพืน้ ที่เขตพัฒนาพิเศษภาคตะวนั ออก (ระยะที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๖๕-๒๕๖๙ ๔ - ๑๗๑

สานักงานนโยบายและแผนทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสง่ิ แวดล้อม รายงานฉบบั สุดทา้ ย

ตามป่าดงดิบ ป่าเบญจพรรณ สังคมไม้รงั ทุ่งหญ้า พื้นท่เี กษตรกรรมในเขตรกั ษาพันธุ์สัตว์ป่าเขาเขียว-เขาชมพู่
(สานกั บรหิ ารพ้นื ท่อี นุรักษท์ ี่ ๒ (ศรรี าชา), ๒๕๖๓)

จังหวัดระยองมีพ้ืนท่ีเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเขาอ่างฤาไน ประมาณ ๓๒,๘๕๗ ไร่ โดยเขตรักษา
พนั ธุส์ ตั ว์ป่าเขาอา่ งฤาไน พบสัตว์เลีย้ งลูกดว้ ยนม ได้แก่ พญากระรอกดา กระรอกหลากสี ชะนมี งกุฏ และอเี ก้ง
เป็นต้น นอกจากน้ียังพบสัตว์ขนาดใหญ่ ได้แก่ ช้างและกระทิง พบสัตว์ปีก ได้แก่ นกกาฮังหรือนกเงือกใหญ่
นกเงือกกรามช้าง ไก่ฟ้าพญาลอ และเหย่ียวขาว เป็นต้น พบสัตว์เลื้อยคลาน ได้แก่ งูเขียวหัวบอนหรืองูง่วง
กลางดง จ้ิงเหลนหลากลาย ตะกวด และงูสายม่านเกล็ดใต้ตาใหญ่ เป็นต้น และพบสัตว์สะเทินน้าสะเทินบก
ไดแ้ ก่ เขยี ดหลังปุ่มที่ราบ เขยี ดตะปาด เขียดจิก กบหนอง อ่ึงอ่างบา้ น และอึ่งอ่างแมห่ นาว (สานกั อนุรักษ์สัตว์
ปา่ กรมอทุ ยานแหง่ ชาติ สตั ว์ป่า และพันธ์พุ ืช, ๒๕๖๑)

๔.๒.๒ ความหลากหลายทางชีวภาพ
ความหลากหลายทางชีวภาพในพ้ืนที่เขตพัฒนาพิเศษภาคตะวันออกมีความสัมพันธ์กับเขต จัดการ
ภูมินิเวศ โดยในการศึกษานี้ได้กาหนดเขตจัดการตามภูมินิเวศไว้ ๗ เขต ประกอบด้วย เขตป่าต้นน้า เขตพื้นที่
ชุ่มน้า เขตป่าชายเลน เขตทะเลและเกาะ เขตเกษตรกรรม เขตเมืองและชุมชน และเขตอุตสาหกรรม ดังน้ัน
จึงใช้กรอบพื้นท่ีเขตจัดการตามภูมินิเวศมาแสดงการกระจายตัวของชนิดพันธ์สาคัญ หายาก และชีวภาพท่ีมี
ความสาคัญในพน้ื ที่ ดงั
ตารางท่ี ๔ - ๖๘ และ ภาพท่ี ๔ - ๗๙ และอธิบายความหลากหลายทางชีวภาพทั้งในเชิงคุณค่าและเชิง
มูลค่า โดยความหลากหลายทางชีวภาพเชิงคุณคา่ สามารถจาแนกย่อยไดอ้ ีก ๒ ลกั ษณะ คือ คณุ คา่ ทางสังคม/
วฒั นธรรม และคุณค่าทางชวี ภาพ โดยมรี ายละเอยี ดดังตารางที่ ๔ - ๖๙
พื้นที่เขตพัฒนาพิเศษภาคตะวันออก มีพื้นที่ชุ่มน้าท่ีมีความสาคัญทั้งระดับชาติและระดับนานาชาติ
ตามมติคณะรัฐมนตรี เม่ือวันที่ ๑ สิงหาคม ๒๕๔๓ และมติคณะรัฐมนตรี เมื่อวันที่ ๓ พฤศจิกายน ๒๕๕๒
โดยจังหวัดฉะเชิงเทรา มีพื้นท่ีชุ่มน้าท่ีมีความสาคัญระดับชาติ จานวน ๓ แห่ง ได้แก่ เขตรักษาพันธ์ุสัตว์ป่าเขา
อ่างฤาไน ท่ีราบลุ่มภาคกลางตอนล่าง และแม่น้าบางประกง จังหวัดชลบุรี มีพื้นที่ชุ่มน้าท่ีมีความสาคัญ
ระดับชาติ จานวน ๔ แห่ง ได้แก่ เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเขาอ่างฤาไน เขตรักษาพันธ์ุสัตว์ป่าเขียว-เขาชมภู่
แม่น้าบางประกง และอ่าวไทย นอกจากนี้ยังมีพ้ืนที่ชุ่มน้าที่มีความสาคัญระดับนานาชาติ จานวน ๑ แห่ง คือ
พื้นท่ีชุ่มน้าในเขตห้ามล่าสัตว์ป่าอ่างเก็บน้าบางพระ จังหวัดระยอง มีพื้นท่ีชุ่มน้าที่มีความสาคัญระดับชาติ
จานวน ๓ แห่ง ได้แก่ เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเขาอ่างฤาไน บึงสานักใหญ่ (หนองจารุง) และอ่าวไทย นอกจากนี้
ยั ง มี
พ้นื ที่ชุม่ น้าทม่ี ีความสาคญั ระดบั นานาชาติ จานวน ๑ แห่ง ไดแ้ ก่ อุทยานแหง่ ชาติเขาแหลมหญา้ -หมู่เกาะเสม็ด
เพื่อประโยชน์ในการอนุรักษ์ คุ้มครอง และฟื้นฟูพื้นท่ีชุ่มน้าที่มีความสาคัญระดับนานาชาติ และ
ระดับชาติ รวมท้ังพื้นที่ชุ่มน้า ตามความหมายในบทคานิยามของอนุสัญญาว่าด้วยพ้ืนที่ชุ่มน้า เช่น ห้วยหนอง
คลอง บึง อ่างเก็บน้า แม่น้า และอ่าว เป็นต้น จึงควรพิจารณาให้ความสาคัญกับการใช้ประโยชน์พื้นท่ีที่มีการ
คานึงถึงการดูแลรักษา และคุ้มครองพื้นที่ชุ่มน้า รวมทั้งพิจารณาดาเนินการให้เป็นไปตามมาตรการอนุรักษ์
พื้นที่ชุ่มน้าตามมตคิ ณะรฐั มนตรี ดังนี้

โครงการจัดทาแผนส่ิงแวดล้อมในพ้นื ท่ีเขตพัฒนาพเิ ศษภาคตะวนั ออก (ระยะท่ี ๒) พ.ศ. ๒๕๖๕-๒๕๖๙ ๔ - ๑๗๒

สานกั งานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดลอ้ ม รายงานฉบับสุดทา้ ย

มติคณะรฐั มนตรี เม่ือวนั ที่ ๓ พฤศจิกายน ๒๕๕๒ เร่ือง ทบทวนมติคณะรัฐมนตรี เม่ือวันท่ี ๑ สิงหาคม
๒๕๕๓ เรื่อง ทะเบียนรายนามพ้ืนที่ชุ่มน้าท่ีมีความสาคัญระดับนานาชาติและระดับชาติของประเทศไทยและ
มาตรการอนุรักษ์พ้ืนท่ีชุ่มน้า โดยเฉพาะมาตรการอนุรักษ์พื้นท่ีชุ่มน้า ข้อ ๑ “ประกาศกาหนดให้พื้นท่ีชุ่มน้าท่ี
เปน็ สาธารณะทุกแหง่ ทว่ั ประเทศ โดยเฉพาะพ้ืนท่ีชุ่มน้าแหล่งน้าจดื เป็นพนื้ ท่ีสีเขยี วและมิให้ส่วนราชการเข้าใช้
ประโยชน์ เพ่ือสงวนไว้เป็นแหล่งรองรับน้าและกักเก็บน้าต่อไป” และมาตรการอนุรักษ์พ้ืนที่ชุ่มน้า ข้อ ๑๖
“ให้มีการศึกษาและจัดทาแผนกายภาพ ออกแบบภูมิทัศน์บริเวณโดยรอบและในบริเวณใกล้เคียงพ้ืนที่ชุ่มน้าท่ี
มีความสาคัญระดับนานาชาติและระดับชาติ ทั้งในระยะสั้นและระยะยาว เพื่ออนุรักษ์และฟ้ืนฟูพื้นที่ดังกล่าว
ท้ังระบบ”มติคณะรัฐมนตรี เมื่อวันท่ี ๑๒ พฤษภาคม ๒๕๕๘ เรื่อง ขอทบทวนมติคณะรัฐมนตรี เม่ือวันท่ี ๓
พฤศจกิ ายน ๒๕๕๒ เรอ่ื ง การทบทวนมติคณะรัฐมนตรี วนั ที่ ๑ สิงหาคม ๒๕๔๓ เรื่อง ทะเบียนรายนามพ้ืนท่ี
ชมุ่ น้าท่ีมีความสาคญั ระดับนานาชาตแิ ละระดับชาตขิ องประเทศไทย และมาตรการอนรุ ักษ์พื้นทช่ี ุ่มน้า ข้อ ๑๐

ตารางที่ ๔ - ๖๘ ชนดิ พนั ธ์ุสาคญั หายาก และชีวภาพที่มีความสาคญั ต่อพ้นื ที่

รหัส ภมู ินิเวศ ทตี่ ั้ง ชนิดพันธุ์ สถานะ
-
๑ เขตพื้นทีช่ ุม่ นา้ อ่าวไทย บริเวณปากแมน่ ้า เปน็ แหล่งวางไข่ของเต่าทะเล ๒ ชนดิ
-
บางปะกง และอ่าวไทย คือ เตา่ ตนุ (Chelona mydas) และเตา่ กังวลนอ้ ย

บรเิ วณปากแมน่ า้ ประแสร์ กระ (Erethmochelys imbricata) เป็น กังวลน้อย

แหลง่ ที่อุดมสมบรู ณด์ ้วยทรัพยากร ใกล้ถูกคุกคาม
ใกล้ถูกคกุ คาม
ชวี ภาพอย่างยิง่ ใกลถ้ ูกคกุ คาม

๒ เขตทะเลและ บรเิ วณปากแมน่ ้าบางปะกง หอยนางรมเปน็ อาหารของโลมาอริ วดี

เกาะ วาฬบรูดา

๓ เขตปา่ ชายเลน บริเวณปา่ ชายเลนในจังหวดั แมลงปอบา้ นบ่อ (Crocothemis

ฉะเชงิ เทรา servilia) แมลงปอบา้ นใหมเ่ ฉยี ง

(Neurothemis fluctuans) และ

ตกั๊ แตนหัวกรวยไมง้ ่าม

(Conocephalus maculates)

๔ เขตป่าชายเลน บรเิ วณปา่ ชายเลน ตาบล แมลงปอบา้ นบอ่ (Crocothemis

ปากน้าประแสร์ และตาบล servilia) และแมลงปอบ้านใหมเ่ ฉยี ง

เนินฆ้อ อาเภอแกลง จงั หวัด (Neurothemis fluctuans)

ระยอง

๕ เขตปา่ ชายเลน เกาะนก ตาบลบางปะกง นกกระทุง
อาเภอบางปะกง จงั หวัด
ฉะเชิงเทรา

๖ เขตปา่ ชายเลน บริเวณปา่ ชายเลนในจังหวดั นกกาบบวั (Mycteria leucocephala)

ฉะเชิงเทรา นกกระทงุ (Pelecanus philippensis)

๗ เขตปา่ ชายเลน ตาบลเสมด็ และตาบลบ้าน นกกระจาบทอง (Ploceus

สวน อาเภอเมืองชลบรุ ี hypoxanthus) นกกาบบัว (Mycteria

จังหวดั ชลบรุ ี leucocephala) นกกระทุง

โครงการจดั ทาแผนสง่ิ แวดล้อมในพืน้ ทเี่ ขตพฒั นาพิเศษภาคตะวนั ออก (ระยะท่ี ๒) พ.ศ. ๒๕๖๕-๒๕๖๙ ๔ - ๑๗๓

สานักงานนโยบายและแผนทรพั ยากรธรรมชาติและสิง่ แวดลอ้ ม รายงานฉบับสุดท้าย

รหัส ภมู ินิเวศ ท่ีต้งั ชนดิ พนั ธุ์ สถานะ

(Pelecanus philippensis) นกอกี ๋อย

ใหญ่ (Numenius arquata)

๘ เขตปา่ ต้นน้า เขตรักษาพันธุ์สตั ว์ป่าเขยี ว- เหย่ยี วแดง (Haliastur indus) นกออก ใกลถ้ ูกคุกคาม

เขาชมพ่อู าเภอศรรี าชา (Haliaeetus leucogaster)

อาเภอบ้านบงึ จงั หวัดชลบรุ ี

๙ เขตป่าชายเลน บริเวณปา่ ชายเลนในจงั หวดั นกชายเลนปากชอ้ น (Spoon-billed ใกลส้ ูญพนั ธ์ุ

ชลบุรี Sandpiper)

๑๐ เขตปา่ ต้นน้า เขตรกั ษาพนั ธส์ุ ตั ว์ป่าเขียว- เหยี่ยวดา (Milvus migrans) ใกลส้ ูญพันธุ์

เขาชมพอู่ าเภอศรรี าชา

อาเภอบา้ นบึง จงั หวัดชลบรุ ี

๑๑ เขตป่าต้นนา้ เขตหา้ มล่าสตั วป์ า่ อ่างเก็บนา้ นกหัวโตมลายู (Charadrius peronii) ใกล้สูญพันธ์ุ

บางพระ ตาบลบางพระ และนกกระสาแดง (Ardea purpurea)

อาเภอศรรี าชา จังหวดั ชลบุรี

๑๒ เขตพืน้ ทช่ี ุ่มนา้ อทุ ยานแหง่ ชาตเิ ขาแหลม นางนวลแกลบหงอนใหญ่ (Sterna ใกลส้ ูญพนั ธุ์

หญ้า-หม่เู กาะเสม็ด ตาบล bergii) และนกนางนวลแกลบสีกหุ ลาบ

บ้านเพ อาเภอเมือง ตาบล (S. dougallii)

แกลง จังหวดั ระยอง

๑๓ เขตพ้นื ที่ชมุ่ นา้ ทะเลอ่าวไทย พะยนู (Dugong dugon) ใกล้สูญพันธุ์อย่าง

ยิง่

๑๔ เขตป่าต้นนา้ เขตรักษาพันธ์ุสตั ว์ปา่ เขยี ว- นกกระทุง ใกลส้ ูญพนั ธุ์อย่าง

เขาชมพู่อาเภอศรรี าชา ย่ิง

อาเภอบา้ นบึง จงั หวัดชลบุรี

๑๕ เขตพ้นื ที่ชุ่มน้า อทุ ยานแหง่ ชาตเิ ขาแหลม นกน็อดด้ี (Anous stolidus) ใกลส้ ูญพันธ์ุอยา่ ง

หญ้า-หมูเ่ กาะเสมด็ ตาบล ยิ่ง

บ้านเพ อาเภอเมือง ตาบลแก

ลง อาเภอแกลง จงั หวัด

ระยอง

๑๖ เขตปา่ ต้นนา้ เขตรักษาพันธส์ุ ตั ว์ป่าเขาอ่าง ไก่ฟ้าหลังขาว (Lophura ชนิดพนั ธุ์

ฤาไน อาเภอบ่อทอง จงั หวดั nycthemera) กบเขาใหญ่ (Rana เฉพาะถิ่น

ชลบรุ ี อาเภอสนามชัยเขต milleti)

ก่ิงอาเภอท่าตะเกียบ จังหวัด

ฉะเชงิ เทรา อาเภอแกลง

จังหวัดระยอง

๑๗ เขตป่าต้นน้า เขตรกั ษาพันธ์สุ ตั วป์ ่าเขยี ว- ไก่ฟ้าพญาลอ (Lophura diardi) และ ถูกคกุ คามของโลก

เขาชมพ่อู าเภอศรรี าชา นกกระทุง (Pelecanus)

อาเภอบ้านบึง จังหวดั ชลบรุ ี

๑๘ เขตปา่ ต้นน้า เขตหา้ มล่าสตั วป์ ่าอา่ งเกบ็ น้า เหยย่ี วเล็กตะโพกขาว (Polihierax ถูกคกุ คามของโลก

โครงการจดั ทาแผนส่ิงแวดล้อมในพ้ืนทเ่ี ขตพฒั นาพเิ ศษภาคตะวนั ออก (ระยะที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๖๕-๒๕๖๙ ๔ - ๑๗๔

สานักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสงิ่ แวดล้อม รายงานฉบบั สุดทา้ ย
สถานะ
รหสั ภูมินเิ วศ ทต่ี ัง้ ชนิดพนั ธ์ุ
พชื หายาก
บางพระ ตาบลบางพระ insignis) และนกหวั โตมลายู
มีแนวโน้มใกลส้ ญู
อาเภอศรรี าชา จงั หวัดชลบุรี (Charadrius peronii) พนั ธ์ุ

๑๙ เขตพน้ื ทชี่ ุ่มน้า บึงสานักใหญ่ ตาบลซากพง สรสั จนั ทร (Burmannia coelestis

อาเภอแกลง จงั หวัดระยอง D.Don) และสรอ้ ยสวุ รรณา

(Utricularia bifida L.)

๒๐ เขตปา่ ต้นนา้ เขตรักษาพนั ธุ์สตั ว์ปา่ เขียว- ไกฟ่ า้ พญาลอ

เขาชมพู่อาเภอศรรี าชา

อาเภอบ้านบงึ จงั หวัดชลบรุ ี

โครงการจดั ทาแผนสงิ่ แวดลอ้ มในพื้นท่เี ขตพัฒนาพิเศษภาคตะวนั ออก (ระยะท่ี ๒) พ.ศ. ๒๕๖๕-๒๕๖๙ ๔ - ๑๗๕

สานักงานนโยบายและแผนทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสงิ่ แวดล้อม รายงานฉบับสุดท้าย

ภาพที่ ๔ - ๗๙ ชนิดพันธุ์สาคัญ หายาก และชวี ภาพท่ีมีความสาคญั ต่อพืน้ ท่ี

โครงการจัดทาแผนส่ิงแวดล้อมในพนื้ ทเ่ี ขตพัฒนาพเิ ศษภาคตะวนั ออก (ระยะที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๖๕-๒๕๖๙ ๔ - ๑๗๖

สานกั งานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสิง่ แวดลอ้ ม รายงานฉบบั สุดท้าย

ภาพท่ี ๔ - ๘๐ พน้ื ที่ชุ่มนา้ ในพื้นทีเ่ ขตพัฒนาพเิ ศษภาคตะวันออก

โครงการจดั ทาแผนสง่ิ แวดลอ้ มในพ้นื ท่เี ขตพฒั นาพเิ ศษภาคตะวนั ออก (ระยะที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๖๕-๒๕๖๙ ๔ - ๑๗๗

สานักงานนโยบายและแผนทรพั ยากรธรรมชาติและสง่ิ แวดล้อม

ตารางท่ี ๔ - ๖๙ ความหลากหลายทางชีวภาพจาแนกตามเขตจดั การตามภูมนิ ิเวศ

เขตจดั การตามภูมนิ ิเวศ ความหลากหลายทางชวี
๑. เขตปา่ ชายเลน
ทางกายภาพ สังคม/ว

ป่าชายเลน (mangroves) คือ ระบบนิเวศท่ีประกอบไป สภาพปา่ ชายเลนโดยทัว่

ด้วยพันธุ์พืช พันธุ์สัตว์ หลายชนิด ดารงชีวิตร่วมกันใน สูง โดยเฉพาะดินที่อุดม

สภาพแวดล้อมท่ีเป็นดินเลน น้ากร่อย และมีน้าทะเล ท่ีมาจากการกัดเซาะชา

ทว่ มถึงอย่างสม่าเสมอ ป่าชายเลนจึงปรากฏตามบริเวณ และสารอินทรีย์จากซาก

ท่ีเป็นชายฝั่งทะเล ปากแม่น้า ทะเลสาบ และรอบเกาะ ใบไม้ แพลงตอนพชื และ

แก่งต่าง ๆ ในพื้นที่ชายฝั่งทะเล พันธ์ุไม้ที่มีมากและมี ชายเลนจะมรี ะดับความเ

บทบาทสาคัญท่ีสุดในป่าชายเลน คอื ไม้โกงกาง ป่าชาย ระดับน้าขึ้นน้าลงและปร

เลนจึงมีช่ือเรียกอีกอย่างว่า ป่าโกงกาง ในระบบนิเวศ คลอง และมีสัตวแ์ ละสิ่งม

ป่าชายเลนประกอบด้วยส่ิงมีชีวิตและสิ่งไม่มีชีวิต ทั้งในพ้ืนท่ีป่าและในน้า

ส่ิงไม่มีชีวิต ประกอบไปด้วย พวกธาตุอาหาร เกลือแร่ วางไขแ่ ละอนบุ าลตัวอ่อน

นา้ พวกซาก-พืช ซากสัตว์ ยังรวมไปถึงสภาพภูมิอากาศ ทางเศรษฐกิจหลายชน

เช่น อุณหภูมิ แสง ฝน ความชื้น เป็นต้น และ ส่ิงมีชีวิต เลนส่วนใหญ่ดารงชีวิตแ

(กรมทรพั ยากรทางทะเลและชายฝัง่ , ๒๕๕๖) ประมงใกล้ชายฝ่ัง การเพ

พ้ืนท่ีเขตพัฒนาพิเศษภาคตะวันออก มีพ้ืนที่ป่าชายเลน ก็ตาม การเปลี่ยนแปลง

รวมทั้งหมด ๘๗,๙๖๐.๗๒ ไร่ (ปีพ.ศ. ๒๕๖๑) พบใน กฎหมายท่ีเกี่ยวข้องกับ

บรเิ วณชายฝั่งทะเล ปากแม่น้า บริเวณอาเภอบางปะกง การประกาศเป็นพ้ืนท่ีเ

อาเภอบ้านโพธ์ิ อาเภอเมือง ของจังหวัดฉะเชิงเทรา กระทบต่อวิถีชีวิตแบบ

อาเภอพานทองและอาเภอเมืองของจังหวัดชลบุรี และ หลายชุมชนจึงตอ้ งพยาย

อาเภอแกลง และอาเภอเมอื งของจงั หวดั ระยอง อ า ศั ย แ ล ะ ด า รงชี วิ

เปล่ียนแปลงไป หลายช

รวมกลุ่มในการตอบสน

การเปล่ียนแปลงต่างๆ

ดารงชีวิตอยู่ร่วมกันในพ

อยา่ งยั่งยืน

- ชุมชนคลองลาวน เป็น

โครงการจดั ทาแผนสง่ิ แวดลอ้ มในพื้นทีเ่ ขตพัฒนาพิเศษภาคตะวนั ออก (ระยะท่ี ๒) พ.ศ. ๒๕๖๕

รายงานฉบบั สุดทา้ ย

ศ พนื้ ที่เขตพฒั นาพเิ ศษภาคตะวันออก

วภาพเชงิ คณุ คา่ ชีวภาพ ความหลากหลายทาง
วัฒนธรรม กรมทรพั ยากรทางทะเลและชายฝง่ั ชีวภาพเชงิ มลู คา่
วไปจะมคี วามอุดมสมบรู ณ์ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและ
มสมบูรณ์จากธาตุอาหาร ส่ิงแวดลอ้ ม (๒๕๖๑) รายงานการศกึ ษา การประเมนิ มลู ค่าทางเศรษฐศาสตร์
ายฝั่งและแม่น้าลาคลอง ขอ้ มูลทรพั ยากรทางทะเลและชายฝั่ง ของ ของป่าชายเลน สามารถใช้วธิ ีไดด้ ังน้ี
กพืชซากสัตว์ในพื้นท่ี ทั้ง จังหวดั ฉะเชิงเทรา ระยองและชลบรุ ี ดา้ นปา่ (เสาวลกั ษณ์ รุ่งตะวันเรอื งศรี
ะสาหร่าย น้าในบริเวณป่า ชายเลนไวว้ า่ ป่าชายเลนเป็นมีสังคมพืชและ เยาวนจิ กิตตธิ รกลุ และญตั ติพงศ์
เค็มทเ่ี ปล่ยี นแปลงไปตาม สัตวห์ ลากชนิด อยใู่ นสภาพแวดล้อมดนิ เลน แก้วทอง, ๒๕๕๕)
ริมาณน้าจืดจากแม่น้าลา น้ากร่อย และมีนา้ ทะเลทว่ มถงึ อย่าง ๑) มูลคา่ ปริมาณไม้ ประกอบดว้ ย
มีชีวิตนานาชนิดอาศัยอยู่ สมา่ เสมอ บางครง้ั อาจเรยี กว่า “ป่าโกงกาง” มูลคา่ ไมใ้ หญ่ ประเมินด้วยวิธรี าคา
า เหมาะในการเป็นพ้ืนที่ ตามการพบพนั ธุไ์ ม้โกงกางเปน็ จานวนมาก ตลาดและจากการเปรียบเทยี บการ
นและสัตวท์ ี่มคี วามสาคัญ - ไม้โกงกาง ให้ถ่านที่มีคุณภาพดเี พราะให้ ผลติ ถา่ นจากเนื้อไม้ มลู ค่าไม้หน่มุ
นิด ชุมชนในพื้นที่ป่าชาย และกล้าไม้ประเมินดว้ ยวธิ ีราคา
แบบเรียบง่ายโดยการทา ความร้อนสงู และไมแ่ ตกสะเกด็ ตลาด
พาะเลยี้ งสัตว์น้า อย่างไร นอกจากนย้ี ังมกี ารใช้ประโยชน์ไมป้ า่ ชาย ๒) มูลคา่ การใชป้ ระโยชนด์ า้ นการ
งของระบบเศรษฐกิจและ เลนในรูปของไมฟ้ ืนเพอ่ื การหุงต้มใน เก็บผลผลติ จากปา่ และผลผลิตจาก
บการใช้พ้ืนที่ชายฝั่งหรือ ชีวติ ประจาวนั การประมงในบริเวณปา่ ชายเลนได้
เขตอนุรักษ์ ทาให้ส่งผล - ไมห้ ลายชนดิ สามารถใชป้ ระโยชน์ในงาน จากประเมนิ มลู คา่ ด้วยวธิ รี าคา
บด้ังเดิมของคนในชุมชน ก่อสรา้ งและใชส้ อยดว้ ย เชน่ ทาเสาเขม็ ตลาด
ยามหาทางรอดในการอยู่ ไม้คา้ ยัน ไมก้ อ่ สร้าง เฟอร์นิเจอร์ และ ๓) มลู คา่ การท่องเท่ยี วและทัศน
ต ท่ า ม ก ล า งบ ริ บ ท ท่ี อปุ กรณ์การประมง ศกึ ษา ประเมนิ จากค่าใช้จา่ ยในการ
ชุมชนมีความเข้มแข็งและ - เปลือกของไม้ป่าชายเลนบางชนดิ สามารถ เดนิ ทางมาท่องเท่ยี วและทัศนศึกษา
นองและรับมือกับกระแส นามาสกัดสารแทนนนิ ใช้ในการยอ้ มแห ๔) มูลคา่ การดดู ซับก๊าซ
ๆ และหาทางเลือกที่จะ อวน ทานา้ หมกึ ทาสี ทากาว และใช้ใน คารบ์ อนไดออกไซด์ประเมนิ มูลค่า
พ้ืนท่ีอนุรักษ์ป่าชายเลน อตุ สาหกรรมฟอกหนงั เป็นต้น จากปรมิ าณคาร์บอนคูณดว้ ยราคา
ป่าชายเลนเปน็ แหลง่ พืชผกั และพืชสมุนไพร ซอ้ื ขายคาร์บอนเครดติ
นชุมชนตัวอย่างของการ - พชื ในป่าชายเลนทีส่ ามารถนามาใช้เป็น
นอกจากนั้นการประเมนิ มูลค่า
ของความหลากหลายทางชวี ภาพ

๕-๒๕๖๙ ๔ - ๑๗๘

สานักงานนโยบายและแผนทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดล้อม

เขตจดั การตามภมู นิ ิเวศ ความหลากหลายทางชวี
สังคม/ว
ทางกายภาพ
ต่ อ ร อ ง แ ล ะ ต่ อ สู้ ข อ ง
ทรัพยากรและนาไปสู่ก
ชุมชนในการจัดการอนุร
โดยพ้ืนที่ของชุมชุมตง้ั อย
ปากอ่าว ตาบลซากพ
ระยอง เป็นพื้นท่ีที่มีท
น้าเค็ม และมีป่าชายเลน
จึงความอุ ดมสมบู รณ
หลากหลายของพันธ์ุไม
ต้นแสม ต้นฝาก ต้นลา
ชีวิตแบบดั้งเดิม คนในช
เรียบง่ายด้วยการจับส
หลากหลายและอุดมสม
นานาชนิด เช่น ปูแสม ป
ปลากะรัง ปลาหอยถ่าน
เม่น หอยนางรม ปลิง
เพาะพันธุ์หอยนางรมคุณ
เม่ือเวลาผ่านไป การทา
สองฝงั่ คลองมากขึ้น เกดิ
น้าเสียจากโรงงานอุตสา
น้าลดลง สัตว์น้าท่ีเคย
ประกอบกับการมีประกา
เขตอนุรักษ์ การเพาะเล
เป็นการรุกล้าปา่ ชายเลน
ดารงชีวิตของคนในชุมช
รวมกลุ่มกันเพ่ือพัฒนาแ

โครงการจัดทาแผนสิ่งแวดล้อมในพืน้ ทีเ่ ขตพัฒนาพิเศษภาคตะวนั ออก (ระยะที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๖๕

รายงานฉบับสดุ ทา้ ย

วภาพเชงิ คุณคา่ ชวี ภาพ ความหลากหลายทาง
วฒั นธรรม ผกั พน้ื บ้านได้น้ันมอี ยหู่ ลายชนดิ เช่น ใบ ชีวภาพเชงิ มลู ค่า
ค น ใ น ชุ ม ช น ใ น ก า ร ใ ช้ ชะคราม ยอดเปง้ ยอดผกั เบย้ี ทะเล ถว่ั ขาว
การมีส่วนร่วมของคนใน จาก ถอบแถบนา้ ปรงหนู ลาพู ลาแพน ของระบบนเิ วศนน้ั ตีคา่ เป็นจานวน
รักษ์และฟ้ืนฟูป่าชายเลน สาหรา่ ยสาย เงินดว้ ยวธิ กี ารทางดา้ น
ยู่ริมสองฝ่ังคลอง ในพ้ืนที่ - เปน็ สมุนไพรได้ เช่น เหงอื กปลาหมอ เศรษฐศาสตร์ส่ิงแวดลอ้ มจาก
ง อาเภอแกลง จังหวัด มะนาวผี ใชร้ กั ษาโรคผิวหนัง ผลของตะบูน ประโยชนท์ ี่ไดม้ าจากการทางาน
ท้ังน้าจืด น้ากร่อย และ ขาวใชร้ กั ษาโรคบิดและโรคทอ้ งร่วง ราก ตามหนา้ ที่ในการใหบ้ ริการของ
นท่ีอุดมสมบูรณ์ ในพ้ืนท่ี ตาตุม่ ทะเลใชแ้ กอ้ ักเสบ แกไ้ ข้ แกค้ นั ขล่ใู ช้ ระบบนิเวศป่าไม้ โดยปา่ ชายเลน
ณ์ ด้วยแร่ธาตุ มีความ ต้มดื่มบรรเทาโรคเกย่ี วกับทางเดนิ ปสั สาวะ สามารถลดความสูงของคล่นื ลงได้
ม้ ไม่ว่าจะเป็นต้นโกงกาง และแกอ้ าการปวดเม่อื ย โดยเฉลี่ยถงึ ๖๖% ชว่ ยบรรเทา
าพู และต้นตะบูน ในวิถี - ปา่ ชายเลนเปน็ แหลง่ อนบุ าลสตั วน์ ้าวยั ออ่ น ความเส่ียงเร่ืองการกัดเซาะและ
ชุมชนมีการดารงชีพอย่าง เป็นแหลง่ อาหารท่ีอยอู่ าศยั หลบภยั สบื พันธ์ุ อทุ กภยั ยามพายซุ ดั ถล่มช่วยในการ
สัตว์น้าในคลองที่มีความ และเจรญิ เติบโตของสตั ว์น้านานาชนิด โดย ประหยดั งบประมาณในการ
มบูรณ์ ทั้งกุ้งหอยปูปลา เฉพาะตัวอ่อนของปู ก้งุ หอยซึง่ เปน็ สตั ว์ ซอ่ มแซมพ้นื ท่ี (The Nature
ปูม้า ปลาเก๋า ปลากะพง เศรษฐกิจทีส่ าคัญ รวมท้ังสตั ว์น้าชนิดอนื่ ๆ Conservancy, ๒๐๒๐)
น ปลาตีนหอยพอก หอย ทีเ่ ป็นส่วนหน่งึ ของหว่ งโซ่อาหาร
งทะเล และเป็นแหล่ง - ปลาทะเลหลายชนิดวางไข่ในปา่ ชายเลน
ณภาพชนั้ ดี อย่างไรก็ตาม และอาศยั เจรญิ เติบโตในระยะแรก เม่อื
าประมงมีการรุกล้าพื้นที่ เจรญิ เติบโตแขง็ แรงดแี ลว้ จงึ ออกสทู่ ะเล และ
ดปัญหาจากขยะทะเลและ หลายชนิดท่แี มจ้ ะวางไข่ในทะเลแต่ตัวออ่ น
าหกรรม ส่งผลให้คุณภาพ จะเคล่อื นยา้ ยสูป่ ่าชายเลนเพ่ืออาศัยหลบ
มีร่อยหลอลงไปเรื่อย ๆ ซอ่ นศัตรูและหาอาหาร สัตว์นา้ ทมี่ ีคุณคา่ ทาง
าศให้พ้ืนทป่ี ่าชายเลนเป็น เศรษฐกิจหลายชนิด เช่น ปลากะพงขาว
ล้ียงหอยนางรมถูกมองว่า ปลานวลจนั ทร์ทะเล ปลากระบอก ปลาเก๋า
น สง่ ผลกระทบกับวิถีการ กุ้งกลุ าดา ก้งุ แชบ๊วย หอยนางรม
ชน คนในชุมชนจึงได้การ หอยแมลงภู่ หอยแครง ปูแสม ปูม้า และปู
และอนุรักษ์ป่าชายเลนให้

๕-๒๕๖๙ ๔ - ๑๗๙

สานกั งานนโยบายและแผนทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสิ่งแวดล้อม

เขตจดั การตามภมู นิ เิ วศ ความหลากหลายทางชวี
สงั คม/ว
ทางกายภาพ
กลับมามีความอุดมสม
ทางานประสานกับหน่ว
และมีการจัดต้ังธรรมนูญ
โดยการสนับสนุนจากส
ก า ร คุ้ ม ค ร อ ง สิ่ ง แ ว
ทรพั ยากรธรรมชาติ มีก
กลุ่มประมงเรือเล็กพื้นบ
ลาคลองลาวน วิสาหก
นางรม และประมงพ
เป้าหมายหลักคือ การก
สภาพน้า ฟ้ืนฟูสภาพแว
น้าป่าชายเลน การเพาะ
ชุมชนด้ังเดิม โดยไม่ทา
ธรรมชาติ มีการร่วมกัน
อย่างสม่าเสมอด้วยภูม
อัตราการรอดชีวิตของล
ยังมีการจัดตั้งกลุ่มวิสาห
เชงิ อนุรักษ์คลองลาวนต
ของท่านสุนทรภู่ โดย
ลอ่ งเรือชมธรรมชาติ กา
ชาวบ้านและการเพาะเ
ขนมพ้ืนบ้านขนมจาก ก
ป ล า เพิ่ ม ท รั พ ย า ก ร ช า
สะอาดลาคลอง โดยการ
ต่างๆ ท้ังภาครัฐและเอ
ตัวอย่างของความพยายา

โครงการจัดทาแผนสง่ิ แวดลอ้ มในพื้นทเ่ี ขตพัฒนาพเิ ศษภาคตะวนั ออก (ระยะท่ี ๒) พ.ศ. ๒๕๖๕

วภาพเชิงคุณคา่ ชวี ภาพ รายงานฉบับสดุ ทา้ ย
วัฒนธรรม ทะเล
มบูรณ์อีกคร้ัง โดยมีการ - ปา่ ชายเลนชว่ ยรกั ษาความสมดุลของระบบ ความหลากหลายทาง
วยงานภาครัฐที่เกี่ยวข้อง นเิ วศชายฝัง่ และใกลเ้ คยี ง โดยเฉพาะระบบ ชวี ภาพเชิงมลู คา่
ญสุขภาพของคนในชุมชน นเิ วศหญา้ ทะเลและปะการัง โดยมบี ทบาท
สมัชชาองค์กรเอกชนด้าน ในการรกั ษาสมดุลของธาตอุ าหารและความ
ว ด ล้ อ ม แ ล ะ อ นุ รั ก ษ์ อุดมสมบูรณ์ของชายฝ่งั ซึ่งจะส่งผลถึงความ
การรวมตัวกัน ๔ กลุ่ม คือ อุดมสมบรู ณข์ องทรัพยากรประมง ปา่ ชาย
บ้าน กลุ่มการจัดการขยะ เลนยังช่วยกกั เก็บตะกอนดิน มิใหล้ งไปทับ
กิจชุมชนเพาะเช้ือหอย ถมและเกดิ ความเสยี หายในแนวปะการงั
พ้ืนบ้านชายฝั่งทะ เล มี - ปา่ ชายเลนช่วยป้องกนั ดนิ ชายฝั่งพังทลาย
กาจัดขยะทะเล การดูแล รากของตน้ ไมใ้ นป่าชายเลนซงึ่ สานกันแนน่
วดล้อม พันธ์ุไม้ และสัตว์ หนา จะช่วยบรรเทาความเร็วจากกระแสนา้
ะเล้ียงหอยนางรมด้วยวิถี ลง ซงึ่ นอกจากจะชว่ ยลดการพงั ทลายและ
าลายสภาพแวดล้อมทาง กัดเซาะของดินชายฝง่ั ยังทาให้ตะกอนท่ี
นตรวจสอบคุณภาพน้า แขวนลอยมากบั นา้ ทบั ถมเกดิ เป็นแผน่ ดิน
มิปัญญาดั้งเดิมคือดูจาก งอกใหม่
ลูกหอยนางรม นอกจากน้ี - ปา่ ชายเลนเป็นพนื้ ท่ีสาหรับดูดซบั สงิ่ ปฏิกูล
หกิจท่องเที่ยวชุมชนท่อง ตา่ ง ๆ รากของตน้ ไม้ในปา่ ชายเลนท่งี อก
ตามเส้นทางประวตั ิศาสตร์ ออกมาอย่เู หนือพนื้ ดนิ ท้าหนา้ ท่คี ลา้ ย
ยมีกิจกรรมต่าง ๆ เช่น ตะแกรงธรรมชาติ ทคี่ อยดักกรองส่ิงปฏกิ ูล
ารหยอดตุ้มหอยนางรมวิถี และสารพษิ ตา่ ง ๆ จากบนบกไม่ให้ลงสทู่ ะเล
เลี้ยงหอยนางรม การทา โลหะหนักหลายชนดิ เมอ่ื ถกู พดั พามาตามก
การสร้างและจัดวางบ้าน ระแสนา้ กจ็ ะตกตะกอนลงทีบ่ รเิ วณดินเลนใน
ายฝ่ัง และการทาความ ปา่ ชายเลนนอกจากนั้นขยะและคราบนา้ มัน
รสนับสนุนของหน่วยงาน ตา่ ง ๆ ก็จะถูกดกั กรองไวใ้ นป่าชายเลนดว้ ย
อกชน ซึ่งท้ังหมดน้ีเป็น เชน่ กัน
ามในการใหค้ นในชมุ ชนมี

๕-๒๕๖๙ ๔ - ๑๘๐

สานกั งานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาตแิ ละส่ิงแวดลอ้ ม

เขตจดั การตามภมู นิ เิ วศ ความหลากหลายทางชวี
สงั คม/ว
ทางกายภาพ
ส่ ว น ร่ ว ม ใน ก า ร ฟื้ น ฟู แ
หน่วยงานภาครัฐ และดึ
ภูมิปัญญาท้องถ่ินเพื่อน
ยงั่ ยืนต่อไป

โครงการจัดทาแผนสิ่งแวดล้อมในพ้ืนท่เี ขตพัฒนาพเิ ศษภาคตะวนั ออก (ระยะที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๖๕

วภาพเชงิ คุณคา่ ชวี ภาพ รายงานฉบบั สุดท้าย
วฒั นธรรม - ปา่ ชายเลนชว่ ยลดภาวะโลกรอ้ น ป่าชาย
แ ล ะ อ นุ รั ก ษ์ ป่ า ร่ ว ม กั บ เลนถอื วา่ เปน็ แหลง่ ทีม่ กี ารสะสมของ ความหลากหลายทาง
งศักยภาพของชุมชนหรือ คาร์บอนสงู มาก และต้นไม้ป่าชายเลนหลาย ชีวภาพเชงิ มลู ค่า
นาไปสู่การพัฒนาอย่าง ชนิดมคี วามสามารถในการดูดซับกา๊ ซ
คาร์บอนไดออกไซด์ (CO๒) ผา่ น
กระบวนการสงั เคราะหด์ ว้ ยแสงสูงกว่าปา่
ประเภทอ่นื ซึง่ พนั ธไ์ุ ม้ทพี่ บมากทส่ี ดุ อยใู่ น
วงศ์ Acanthaceae ชนิดที่มคี วามหนาแนน่
มากท่สี ดุ คือ แสมขาว (Avicenni aalba)
รองลงมา คือแสมทะเล (Avicennia
marina) และตะบูนขาว (Xylocarpus
granatum)

ผลผลิตมวลชวี ภาพและการกักเกบ็
คารบ์ อนในปา่ ชายเลนจังหวัดฉะเชงิ เทรา
โดยแสมขาว เปน็ ชนดิ พนั ธทุ์ ี่มีมวลชวี ภาพ
มากท่สี ดุ เทา่ กบั ๔.๔๑๖ ตันต่อไร่ รองลงมา
คอื แสมทะเล และตะบนู ขาว
ความหลากหลายของแมลงและนกในปา่ ชาย
เลนจงั หวัดฉะเชงิ เทรา จากการสารวจครงั้ นี้
พบแมลงทอี่ ยู่ในสถานภาพการอนรุ กั ษ์ตาม
IUCN Red List (๒๐๑๖) แต่อยใู่ นระดบั
Least concern (LC) คอื กงั วลน้อย ไดแ้ ก่
แมลงปอบา้ นบอ่ (Crocothemis servilia)
แมลงปอบ้านใหม่เฉียง (Neurothemis
fluctuans) และตก๊ั แตนหวั กรวยไมง้ ่าม
(Conocephalus maculates)

๕-๒๕๖๙ ๔ - ๑๘๑

สานักงานนโยบายและแผนทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่ิงแวดลอ้ ม

เขตจดั การตามภมู นิ เิ วศ ความหลากหลายทางชวี
สงั คม/ว
ทางกายภาพ

โครงการจัดทาแผนสิง่ แวดลอ้ มในพน้ื ทเ่ี ขตพฒั นาพิเศษภาคตะวนั ออก (ระยะท่ี ๒) พ.ศ. ๒๕๖๕

วภาพเชงิ คุณคา่ ชีวภาพ รายงานฉบบั สุดท้าย
วัฒนธรรม นกที่พบมากท่สี ุดได้แก่ นกกานา้ เล็ก
(Microcarbo niger) นกกระทงุ ความหลากหลายทาง
๕-๒๕๖๙ (Pelecanus philippensis) นกยางควาย ชวี ภาพเชงิ มลู ค่า
(Bubulcus coromandus) และนกยางโทน
ใหญ่ (Ardea alba) ตามลาดบั พบนกท่อี ยู่
ในกลมุ่ ใกลถ้ ูกคกุ คาม (Near Threatened;
NT) ตาม IUCN Red list ไดแ้ ก่ นกกาบบัว
(Mycteria leucocephala) นกกระทุง
(Pelecanus philippensis) สถานทเ่ี กาะนก
จงั หวดั ฉะเชิงเทรานน้ั ยังเป็นแหล่งทอ่ี ยู่
อาศยั ของนกกระทงุ จานวนมาก

ความหลากหลายของสตั วน์ ้าเศรษฐกิจ
ในป่าชายเลนจงั หวดั ฉะเชงิ เทรา วงศท์ ีพ่ บ
จานวนชนิดมากที่สดุ คอื วงศ์ Portunidae
(วงศป์ ู) พบ ๒ ชนิด ไดแ้ ก่ ปูหินและปูมา้
ส่วนวงศท์ ่ีเหลอื พบอย่างละ ๑ ชนิด เชน่
วงศ์ Sciaenidae (วงศ์ปลาจวด) ไดแ้ ก่ ปลา
จวด วงศ์ Mugilidae (วงศป์ ลากระบอก)
ได้แก่ ปลากระบอก และวงศ์ Belonidae
(วงศ์ปลากระทุงเหว) ไดแ้ ก่ ปลากระทุงเหว
เป็นตน้

ความหลากหลายของสิง่ มชี วี ติ พื้นปา่ ชาย
เลนจังหวดั ฉะเชิงเทรา ชนดิ ท่พี บมากทส่ี ุดคอื
หอยถว่ั แดง รองลงมาคือ ปแู สมก้ามส้ม
นอกจากนยี้ ังพบชนดิ อน่ื ๆ เพิม่ เติม ไดแ้ ก่
หอยเทียน หอยหปู ากเหลอื ง ปกู ้ามดาบ ปู

๔ - ๑๘๒

สานักงานนโยบายและแผนทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่ิงแวดลอ้ ม

เขตจดั การตามภมู นิ เิ วศ ความหลากหลายทางชวี
สงั คม/ว
ทางกายภาพ

โครงการจัดทาแผนสิง่ แวดลอ้ มในพน้ื ทเ่ี ขตพฒั นาพิเศษภาคตะวนั ออก (ระยะท่ี ๒) พ.ศ. ๒๕๖๕

วภาพเชิงคณุ คา่ ชีวภาพ รายงานฉบับสุดทา้ ย
วัฒนธรรม แสมกา้ มแดง ปแู สมกา้ มยาว ทากเปลือย
หอยกะทิ หอยแครง หอยจบุ๊ แจง ความหลากหลายทาง
๕-๒๕๖๙ ชีวภาพเชิงมลู ค่า
สาหรบั จงั หวัดชลบรุ ี สัตวท์ ่พี บในปา่ ชาย
เลน ประกอบดว้ ย
๑) สตั ว์หน้าดนิ พื้นปา่ ชายเลน ได้แก่ หอย
เรดเชลล์ หอยจุ๊บแจง หอยไม้พุกลาย หอง
แครง ปูแสม ปแู สมกา้ มสม้ ปกู ้ามดาบ ปู
ทะเล และกุ้งดดี ขนั ปลาตนี เป็นตน้ มีคา่
ความหนาแนน่ ๓๔ ตวั /ตารางเมตร
๒) สัตวเ์ ลีย้ งลกู ด้วยนม ได้แก่ ลงิ แสม
ค้างคาวแม่ไก่ และยังพบเสอื ปลา ซ่ึงเป็นสตั ว์
ปา่ คุม้ ครองและอยู่ในบัญชีหมายเลข ๒ ของ
ไซเตส) นกในป่าชายเลน ไดแ้ ก่ นกตีนเทยี น
นกกระแตแตแ้ วด นกชายเลนเขียว นก
กนิ เป้ียว นก ยางกรอก นกยางเปยี เหยยี่ ว
แดง และยงั พบนกกระทุง และนกกาบบวั ซึง่
เป็นนกทีพ่ บยากมากในธรรมชาติ และยงั มี
การพบนกชายเลนปากช้อน (Spoon-billed
Sandpiper) ซึง่ มคี วามสาคญั เปน็ นกทม่ี ี
สถานภาพใกลส้ ญู พันธุ์ (Critically
endangered)

ผลผลติ มวลชีวภาพและการกกั เกบ็
คารบ์ อนในปา่ ชายเลนจังหวดั ชลบุรี พบวา่
ต้นแสมทะเล เป็นชนดิ พนั ธ์ทุ ่มี ีมวลชวี ภาพ
มากทสี่ ุดเท่ากับ ๔.๕๙๗ ตันต่อไร่ รองลงมา
คือ แสมขาวและตะบูนขาว มมี วลชีวภาพ

๔ - ๑๘๓

สานักงานนโยบายและแผนทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่ิงแวดลอ้ ม

เขตจดั การตามภมู นิ เิ วศ ความหลากหลายทางชวี
สงั คม/ว
ทางกายภาพ

โครงการจัดทาแผนสิง่ แวดลอ้ มในพน้ื ทเ่ี ขตพฒั นาพิเศษภาคตะวนั ออก (ระยะท่ี ๒) พ.ศ. ๒๕๖๕

วภาพเชิงคณุ คา่ ชีวภาพ รายงานฉบบั สุดท้าย
วฒั นธรรม เท่ากบั ๓.๖๑๗ และ ๑.๒๙๙ ตนั /ไร่ การ
สะสมคาร์บอนในป่าชายเลน พบว่า คาร์บอน ความหลากหลายทาง
๕-๒๕๖๙ ทสี่ ะสมอยใู่ นมวลชวี ภาพ (ในรปู ชีวภาพเชงิ มลู คา่
สารประกอบคารบ์ อน) รวมเฉลยี่ เท่ากับ
๑๐.๐๕๘ ตัน/ไร่

ปา่ ชายเลนจงั หวดั ชลบรุ คี วาม
หลากหลายของแมลงในพนื้ ทีป่ ่าชายเลน
ตาบลเสม็ด และตาบลบา้ นสวน อาเภอเมอื ง
ชลบรุ ี จงั หวดั ชลบุรี สารวจพบจานวน ๖
อนั ดับ ๓๐ วงศ์ ๓๗ ชนิด นกทพี่ บมี ๑๑
อนั ดบั (Order) ๒๕ วงศ์ (Family) ๕๒ ชนิด
(Species) นกท่พี บมากทีส่ ุดได้แก่ นก
ปากหา่ ง (Anastomus oscitans) นกยาง
ควาย (Bubulcus coromandus) นกยาง
เปีย (Egertta garzetta) ตามลาดับ พบนก
ท่ีอยูใ่ นกลุม่ ใกล้ถกู คุกคาม (Near
Threatened; NT) ตาม IUCN Red list
ไดแ้ ก่ นกกระจาบทอง (Ploceus
hypoxanthus) นกกาบบวั (Mycteria
leucocephala) นกกระทุง (Pelecanus
philippensis) นกอกี อ๋ ยใหญ่ (Numenius
arquata)

จากการศึกษาสตั ว์นา้ เศรษฐกจิ ในปา่
ชายเลน บริเวณตาบลคลองตาหรุ ตาบล
เสม็ด และตาบลหนองไมแ้ ดง อาเภอเมอื ง
ชลบุรี จังหวดั ชลบรุ พี บสัตวน์ ้าเศรษฐกจิ

๔ - ๑๘๔

สานักงานนโยบายและแผนทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่ิงแวดลอ้ ม

เขตจดั การตามภมู นิ เิ วศ ความหลากหลายทางชวี
สงั คม/ว
ทางกายภาพ

โครงการจัดทาแผนสิง่ แวดลอ้ มในพน้ื ทเ่ี ขตพฒั นาพิเศษภาคตะวนั ออก (ระยะท่ี ๒) พ.ศ. ๒๕๖๕

วภาพเชงิ คณุ คา่ ชีวภาพ รายงานฉบบั สุดท้าย
วฒั นธรรม ท้งั หมด ๑๗ วงศ์ ๒๐ ชนดิ จาแนกเป็น กลมุ่
ปลา (Chordata) ๑๕ วงศ์ ๑๘ ชนิด และ ความหลากหลายทาง
๕-๒๕๖๙ กลมุ่ กุ้ง/ปู (Crustacean) ๒ วงศ์ ๒ ชนดิ ชวี ภาพเชิงมลู ค่า
ตัวอยา่ งเชน่ ปลาบ่จู ดุ เขยี วใหญ่ ปลาเขอื แดง
ปลากระตัก ปลาแมว ปลาสเี สียด ปลาขา้ ง
เหลอื ง ปลากระบอก ปลากระทงุ เหว ปูหิน
เปน็ ต้น สว่ นตวั อย่างสิ่งมีชวี ติ พ้นื ปา่ ชายเลน
จังหวดั ชลบุรี ชนิดท่พี บมากทส่ี ุดคือ หอยถ่วั
แดง รองลงมาคอื หอยหูแมว นอกจากนีย้ ัง
พบชนิดอื่น ได้แก่ หอยหปู ากมว่ ง หอยกะทิ
หอยขน้ี ก ปู แสมก้ามส้ม ปกู ้ามดาบ หอย
จุบ๊ แจง ทากเปลือก ไส้เดือนทะเล หอยเทียน
หอยแมลงภู่ และหอยกน้ แหลม
การแพร่กระจายของแนวปะการัง
ครอบคลมุ พ้นื ท่ีประมาณ ๖,๗๔๑.๘๕ ไร่
โดยอยู่ นอกเขตคุ้มครองหรืออนุรักษ์ฯ
ประเภทตา่ ง ๆ จานวน ๕,๖๒๘.๓๗ ไร่
(สถาบันวิจยั และพัฒนาทรพั ยากรทางทะเล
ชายฝั่งทะเล และปา่ ชายเลน, ๒๕๕๘) มี
สภาพดปี านกลาง–ดี ปะการงั ส่วนใหญ่ เปน็
ปะการังโขด ปะการงั ดาวใหญ่ ปะการงั เขา
กวาง ปะการงั โตuะ ปะการงั สมอง และ
ปะการังชองเหล่ยี ม ปญั หาความเส่ือมโทรม
ของปะการังในพ้นื ทีเ่ กดิ จากตะกอนจากการ
พฒั นาแหลง่ ท่องเทยี่ วตามเกาะตา่ ง ๆ นา้
เสยี และตะกอน (กรมทรัพยากรทางทะเล

๔ - ๑๘๕

สานักงานนโยบายและแผนทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่ิงแวดลอ้ ม

เขตจดั การตามภมู นิ เิ วศ ความหลากหลายทางชวี
สงั คม/ว
ทางกายภาพ

โครงการจัดทาแผนสิง่ แวดลอ้ มในพน้ื ทเ่ี ขตพฒั นาพิเศษภาคตะวนั ออก (ระยะท่ี ๒) พ.ศ. ๒๕๖๕

วภาพเชงิ คณุ คา่ ชีวภาพ รายงานฉบับสุดท้าย
วฒั นธรรม และชายฝั่ง, ๒๕๔๙)
ความหลากหลายทางชวี ภาพในปา่ ชายเลน ความหลากหลายทาง
๕-๒๕๖๙ จังหวัดระยอง พบพันธุไ์ มป้ ่าชายเลนท้งั ส้ิน ๘ ชวี ภาพเชิงมลู ค่า
วงศ์ (Families) ๑๐ สกุล (Genus) ๑๖
ชนดิ (Species) พนั ธ์ไุ มท้ ่พี บมากที่สดุ อยใู่ น
วงศ์ Rhizophoraceae ชนิดที่มคี วาม
หนาแน่นมากทส่ี ุด คือ โกงกางใบเลก็
(Rhizophora apiculata) รองลงมา คอื
แสมทะเล (Avicennia marina) และฝาด
ดอกขาว (Lumnitzera racemosa) ซึ่งมคี ่า
ดชั นีความสาคญั (Important Value
Index; IVI) สูงตามลาดับ

ผลผลิตมวลชวี ภาพและการกกั เกบ็
คารบ์ อนในปา่ ชายเลนจังหวดั ระยอง โดย
โกงกางใบเลก็ เป็นชนิดพันธ์ทุ ม่ี มี วลชวี ภาพ
มากท่ีสดุ เทา่ กบั ๒๒.๒๙๓ ตันตอ่ ไร่
รองลงมาคือ โกงกางใบใหญแ่ ละแสมทะเล มี
มวลชวี ภาพเทา่ กบั ๐.๓๑๔ และ ๐.๑๑๒ ตนั
ตอ่ ไร่ ตามลาดับ พบวา่ ป่าชายเลนจังหวดั
ระยองมกี ารกกั เกบ็ คารบ์ อนเท่ากับ ๐.๑๓๕
ล้านตนั คาร์บอน

ความหลากหลายของแมลงและนกใน
ป่าชายเลนจงั หวัดระยอง ในพนื้ ทีป่ ่าชายเลน
ตาบลปากนา้ ประแสร์ และตาบลเนินฆอ้
อาเภอแกลง จังหวดั ระยอง พบจานวน ๘
อนั ดับ ๓๕ วงศ์ ๕๙ ชนดิ จากการสารวจ

๔ - ๑๘๖

สานักงานนโยบายและแผนทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่ิงแวดลอ้ ม

เขตจดั การตามภมู นิ เิ วศ ความหลากหลายทางชวี
สงั คม/ว
ทางกายภาพ

โครงการจัดทาแผนสิง่ แวดลอ้ มในพน้ื ทเ่ี ขตพฒั นาพิเศษภาคตะวนั ออก (ระยะท่ี ๒) พ.ศ. ๒๕๖๕

วภาพเชิงคุณคา่ ชีวภาพ รายงานฉบับสดุ ท้าย
วัฒนธรรม ครั้งนี้พบแมลงท่อี ยู่ในสถานภาพการอนรุ ักษ์
ตาม IUCN Red List (๒๐๑๖) ซ่ึงอยใู่ น ความหลากหลายทาง
๕-๒๕๖๙ ระดับ Least concern (LC) คอื กงั วลน้อย ชวี ภาพเชิงมลู คา่
ได้แก่ แมลงปอบ้านบ่อ (Crocothemis
servilia) และแมลงปอบา้ นใหม่เฉยี ง
(Neurothemis fluctuans)
นกทีพ่ บมี ๖ อันดับ (Order) ๑๒ วงศ์
(Family) ๒๓ ชนิด (Species) นกที่พบมาก
ทสี่ ดุ ได้แก่ นกหวั โตทรายเล็ก (Charadrius
mongolus) นกยางเปยี (Egertta garzetta)
นกกนิ เป้ียว (Todiramphus chloris)
ตามลาดบั พบนกทอ่ี ยใู่ นกลุ่มใกลถ้ กู คุกคาม
(Near Threatened; NT) ตาม IUCN Red
list ไดแ้ ก่ นกสต๊นิ ทค์ อแดง (Calidris
ruficollis) นกตีนเหลอื ง (Tringa brevipes)
ความหลากหลายของสัตว์น้าเศรษฐกจิ ในปา่
ชายเลนจังหวัดระยอง บริเวณเนินฆอ้ และ
ตาบลปากนา้ ประแสร์อาเภอแกลง จังหวัด
ระยอง พบสัตวน์ า้ เศรษฐกิจท้งั หมด ๗ วงศ์
๘ ชนดิ จาแนกเป็น กลมุ่ ปลา (Chordata) ๔
วงศ์ ๔ ชนิด กลมุ่ ก้งุ /ปู (Crustacean) ๒
วงศ์ ๓ ชนิด และกลมุ่ แมงดาทะเล
(Arthropoda) ๑ วงศ์ ๑ ชนดิ โดยวงศท์ ีพ่ บ
จานวนชนิดมากท่สี ุดคอื วงศ์ Portunidae
(วงศ์ปู) พบ ๒ ชนิด ได้แก่ ปูมา้ และปทู ะเล
สว่ นวงศท์ เี่ หลือ พบอย่างละ ๑ ชนดิ เชน่

๔ - ๑๘๗

สานักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสิ่งแวดลอ้ ม

เขตจดั การตามภมู นิ ิเวศ ความหลากหลายทางชวี
สังคม/ว
ทางกายภาพ

๒. เขตปา่ ตน้ น้า พ้ืนท่ีป่าต้นน้า เป็นพื้นที่ตอนบนของลุ่มน้า มีลักษณะ พ้ืนท่ีป่าต้นน้าท่ีอุดม
เป็นภูเขาสูงชัน ตามมติคณะรัฐมนตรี วันที่ ๒ มิถุนายน แรงปะทะหนา้ ดินกับเมด็
๒๕๓๐ กาหนดให้พื้นที่ลุ่มน้าช้ันท่ี 1A, 1B, และช้ันที่ ๒ ทนั และน้าในแม่น้ามตี ลอ
เป็นพ้ืนท่ีตน้ น้าลาธาร รวมถงึ พ้ืนที่ป่าเพื่อการอนุรักษใ์ น จ า ก แ ส ง อ า ทิ ต ย
รูปแบบเขตอุทยานแห่งชาติ เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า เขต คาร์บอนไดออกไซด์ พ
ห้ามล่าสัตว์ป่า และวนอุทยาน เป็นด้น พ้ืนท่ีป่าต้นน้ามี ไทยส่วนใหญ่ถูกประก
ประโยชน์ในการรักษาระบบเชิงนิเวศของปา่ แห่งชาติ และปัญหาสังค
สาหรับพื้นที่เขตพัฒนาพิเศษภาคตะวันออก มีพื้นท่ีป่า ประเทศไทยจากการป
สงวนแห่งชาติ อุทยานแหง่ ชาติ วนอทุ ยาน เป็นพื้นท่ีป่า แห่งชาติ คือการประก
ตามกฎหมายรวม ๑.๖๕๖ ลา้ นไร่ (ปีพ.ศ. ๒๕๖๒) ไดแ้ ก่ บริหารจดั การในพื้นที่ท่ีม
ป่าแควระบม ปา่ สียดั ในจงั หวดั ฉะเชิงเทรา ป่าเขาเขียว ซึ่งในพ้ืนท่ีบางแห่งได้ส
ปา่ ชมพู่ ป่าเขาพุ เป็นต้นในจังหวัดชลบุรี และป่ากะเฉด ดารงชีพของคนในชุมชน

โครงการจัดทาแผนส่งิ แวดลอ้ มในพน้ื ทเี่ ขตพัฒนาพิเศษภาคตะวนั ออก (ระยะที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๖๕

รายงานฉบบั สุดท้าย

วภาพเชิงคุณคา่ ชีวภาพ ความหลากหลายทาง
วฒั นธรรม วงศ์ Mugilidae (วงศป์ ลากระบอก) ไดแ้ ก่ ชีวภาพเชิงมลู ค่า
ปลากระบอก วงศ์ Ambassidae (วงศ์ปลา
มสมบูรณ์สามารถช่วยลด แปน้ ) ได้แก่ ปลาแปน้ และวงศ์ Limulidae การแบบจาลองประเมินคณุ ค่า-
ดฝน ทาให้ดินดูดซึมน้าได้ (วงศ์แมงดาทะเล) ไดแ้ ก่ แมงดาทะเล เป็น มลู ค่าความหลากหลายทางชวี ภาพ
อดท้งั ปี ช่วยลดความร้อน ต้น ปา่ ตน้ น้าโดยงานศึกษาของ พงษ์
ย์ แ ล ะ ดู ด ซั บ ก๊ า ซ ศักดิ์ วทิ วสั ชุตกิ ุลและคณะ ได้
พื้นท่ีป่าต้นน้าในประเทศ ความหลากหลายของส่ิงมชี ีวติ พนื้ ปา่ กาหนดคา่ ตัวชวี้ ัดความหลากหลาย
าศให้เป็นพ้ืนที่ป่าสงวน ชายเลนจงั หวัดระยอง ในบริเวณตาบลเนิน ทางชีพภาพทใี่ ชก้ ารเชื่อมโยงกัน
คมและเศรษฐกิจที่พบใน ฆอ้ และตาบลปากน้าประแส อาเภอแกลง ระหวา่ งการทางานตามหนา้ ที่ในการ
ป ระ ก า ศ พื้ น ที่ ป่ า ส งว น จงั หวัดระยอง พบทั้งหมด ๒ วงศ์ (Family) ให้บริการของระบบนิเวศกบั ความ
กาศฯ ซ้อนทับและการ ๒ สกุล (Genus) ๒ ชนดิ (Specie) ชนดิ ที่ หลากหลายทางชวี ภาพของ OECD
มีชุมชนต้ังถ่ินฐานอยู่แล้ว พบมากทีส่ ดุ คือ ไสเ้ ดือนทะเล มีความ (Organization for Economic
ส่งผลต่อวิถีชีวิตและการ หนาแนน่ เทา่ กบั ๘.๐๐ ตวั ต่อตารางเมตร Co-operation and
นเหล่านัน้ ส่วนปูแสมกา้ มสม้ มีความหนาแนน่ เพยี ง Development) และความสมั พนั ธ์
๐.๕๐ ตัวตอ่ ตารางเมตร

เขตรักษาพนั ธุ์สตั ว์ปา่ เขาอ่างฤๅไน
มเี นอื้ ทปี่ ระมาณ ๖๔๓,๗๕๐ ไร่ หรือ

๑,๐๓๐ ตารางกิโลเมตร [๑] อยูร่ อยต่อของ
๕ จังหวดั ไดแ้ ก่ อาเภอทา่ ตะเกียบ อาเภอ
สนามชยั เขต จงั หวัดฉะเชงิ เทรา อาเภอวงั นา้
เยน็ อาเภอวงั สมบรู ณ์ จงั หวัดสระแกว้
อาเภอเขาชะเมา จังหวัดระยอง อาเภอแก่ง
หางแมว จงั หวดั จันทบรุ ี และ อาเภอบ่อทอง
จังหวดั ชลบรุ ี
ป่ารอยต่อ ๕ จังหวดั น้ี เป็นที่เกิดของลาห้วย
และลาธารท่ีสาคัญหลายสาย ไหลลงสแู่ มน่ า้
สาคญั ๆ คอื แควระบม - สียดั ทไี่ หลไปรวม

๕-๒๕๖๙ ๔ - ๑๘๘

สานักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดล้อม

เขตจดั การตามภมู นิ เิ วศ ความหลากหลายทางชวี

ทางกายภาพ สงั คม/ว

ป่าเพ ป่าแกลง ป่าเขาห้วยมะหาด เป็นต้น ในจังหวัด ในพื้นท่ีขุมชนของต

ระยอง สนามชัยเขต จังหวัดฉะเ

พ้ืนท่ีท่ีมีสภาพป่าเส่ือมโ

ก า ร มี ส่ ว น ร่ ว ม ข อ ง ป ร

ทรัพยากรป่าไม้ โดยพ้ืน

ใหญ่เป็นเขตปา่ สงวนแห

เขตป่ารอยต่อ ๕ จังหวัด

ตั้ ง ถิ่ น ฐ า น ข อ ง ค น

ตะวันออกเฉียงเหนือเป็น

บุรีรัมย์ สุรินทร์และศร

เป็นเอกลักษณ์ ท้ังด้านภ

และภูมิปัญญาพ้ืนบ้าน ก

ของคนเหล่าน้ีก่อให้เกิด

การเกษตรทเ่ี พิ่มมากขึ้น

ป่ า เพ่ื อ ใช้ ป ร ะ โย ช น์ ใ

โดยเฉพาะการปลูกมันส

ลิปตัส ปาล์ม การลักลอบ

ป่าเพอ่ื ล่าสตั วท์ ัง้ จากคน

การเกิดไฟป่าตามธรรม

รวดเร็วของชุมชนทาให

อุดมสมบูรณ์ไปด้วยไม้น

ประดู่ ยางนา ไม้กันเกร

ชนดิ เส่อื มสภาพลงอยา่ ง

ทางด้านการคมนาคมขน

ในพื้นท่ี มีการเข้ามาข

เปล่ียนแปลงการใช้ประ

โครงการจัดทาแผนสิ่งแวดล้อมในพ้ืนท่ีเขตพฒั นาพเิ ศษภาคตะวนั ออก (ระยะท่ี ๒) พ.ศ. ๒๕๖๕

รายงานฉบับสุดท้าย

วภาพเชิงคณุ คา่ ชีวภาพ ความหลากหลายทาง
วัฒนธรรม กบั แม่น้าบางปะกง ทอ่ี าเภอบางคล้า จังหวัด ชีวภาพเชิงมลู ค่า
ตาบลทุ่งพระยา อาเภอ ฉะเชงิ เทรา คลองลาพระเพลิงใหญ่ คลอง
เชิงเทราเป็นตัวอย่างของ พระสะทึง จากเขาสิบหา้ ชัน้ ไหลไปรวมกับ ระหวา่ งโครงสรา้ งกับการทางาน
โทรมและถูกฟ้ืนฟูข้ึนจาก แม่น้าปราจีนบรุ ี คลองตะโหนด ไหลลงสู่ ตามหนา้ ที่ในการใหบ้ รกิ ารของ
ร ะ ช า ช น ใน ก า ร จั ด ก า ร อาเภอทา่ ใหม่ จงั หวดั จนั ทบรุ ี และคลองประ ระบบนิเวศ หมายถึง การทางาน
นท่ีตาบลทุ่งพระยาส่วน แสร์ท่ตี น้ นา้ มาจากเทือกเขาใหญ่ ไหลผา่ น ตามหนา้ ทีข่ องระบบนิเวศ
ห่งชาติ อยู่ในเขตตดิ ตอ่ กับ อาเภอบอ่ ทอง จงั หวดั ชลบรุ ี ออกส่ทู ะเลที่ เปลย่ี นแปลงตามชนิด ปรมิ าณ
ด ชุมชนในพ้ืนที่เป็นการ จงั หวัดระยอง เป็นตน้ สัดสว่ น และการกระจายของ
น ที่ ย้ า ย ม า จ า ก ภ า ค องค์ประกอบต่าง ๆ ท่ีรวมตวั กันจน
นส่วนใหญ่ ได้แก่ จังหวัด เขตรักษาพนั ธุ์สัตว์ปา่ เขาอา่ งฤๅไน มี เกิดเปน็ โครงสร้างของระบบนิเวศ
รีสะเกษ ที่มีวัฒนธรรมที่ ความหลากหลายของสงั คมพืชและสังคมสัตว์ และสรา้ งแบบจาลองการประเมนิ
ภาษา ความเชอื่ ประเพณี ในพ้ืนทค่ี ่อนข้างมาก โดยเฉพาะสงั คมพชื น้ัน มลู คา่ ของภูมนิ ิเวศของพ้นื ทตี่ ้นนา้
การย้ายเข้ามาตั้งถิ่นฐาน มีการกระจายของพรรณพืชจาก ๒ ภูมภิ าค จากรอ้ ยละการปกคลมุ เรือนยอด
ดความต้องการพ้ืนที่ทาง ด้วยกัน คอื ภูมภิ าคอนิ โดจีน (Indo-China) (CC) จานวนช้นั เรือนยอด (CS) ร้อย
น ทาให้เกิดปัญหาการถาง และภูมภิ าคอนิ โดมาลายา (Indo-Malaya) ละพ้นื ท่หี นา้ ตดั ลาต้นตอ่ หน่วยพืน้ ที่
น ท่ี ดิ น ท า งก า ร เก ษ ต ร ป่าดงดิบสว่ นใหญ่เป็นปา่ ดงดบิ แลง้ มีเพยี ง (BA) ความลกึ ของช้ันดนิ (SD,
สาปะหลัง ยางพารา ยูคา เล็กนอ้ ยทเี่ ปน็ ปา่ ดงดบิ ช้ืน ปา่ เบญจพรรณ เมตร) และค่าคะแนนความ
บตัดไมท้ าลายปา่ การเผา ป่าเตง็ รงั และทุ่งหญา้ ปา่ ดงดิบแล้งเป็นปา่ หลากหลายทางชวี ภาพ (BDV) ของ
นในพน้ื ที่และคนนอกพนื้ ที่ ที่ขนึ้ ปกคลุมพ้ืนทีข่ องเขตรักษาพนั ธ์สุ ตั ว์ปา่ ปา่ ธรรมชาติชนดิ ตา่ ง ๆ ทกี่ ระจาย
มชาติ การขยายตัวอย่าง เขาอา่ งฤๅไนเกือบทั้งหมด ยกเวน้ พน้ื ทีต่ าม อย่ใู นภาคต่าง ๆ ของประเทศไทย
ห้ป่าท่ีเคยเป็นป่าเต็งรังที่ สันเขาจะมพี ชื ชนิดอ่ืนขนึ้ แทรกอยเู่ ปน็ หยอ่ ม และทาการประเมนิ มูลคา่ ดังนี้
นานาชนิด เช่น มะค่า สัก ๆ พรรณไม้ทีส่ าคญั ไดแ้ ก่ ตะแบกแดง - การประเมินการเปลยี่ นแปลง
รา ของป่าและสัตว์นานา กระบก ยางแดง สมพง ตะเคยี น หรือ ความหลากหลายทางชีวภาพเป็น
งรวดเร็ว อีกทงั้ การเขา้ ถึง ตะเคียนทอง ปออีเกง้ เปน็ ตน้ ตามริมลาธาร จานวนเงนิ โดยใชโ้ ปรแกรม
นส่ง ก่อให้เกิดความเจริญ หรือรมิ ห้วย เช่น ค้างคาว ลาปา้ ง กระทอ้ น Market valuation และ Cost
ข อ ง น า ย ทุ น แ ล ะ มี ก า ร เฉียงพรา้ นางแอ ตาเสอื คอแลน แกว้ ตงั ตา Replacement Method มา
ะโยชน์ที่ดิน ดังน้ันในช่วง บอด นางดา ลาบิด จันทนช์ ะมด ว่านชา้ ง ประยุกต์ใช้ โดยกาหนดให้
ทรพั ยากรธรรมชาตทิ ่ีสญู เสียไปใน

๕-๒๕๖๙ ๔ - ๑๘๙

สานักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสงิ่ แวดล้อม

เขตจดั การตามภูมนิ ิเวศ ความหลากหลายทางชวี
สงั คม/ว
ทางกายภาพ
กว่า ๒๐ ปีที่ผ่านมาสภ
โทรม ส่งผลต่อวิถีชีวิตข
ประโยชน์จากป่า เช่น ก
ป่าเป็นแหล่งอาหาร แล
แนวคิดในการมีส่วนรว่ ม
ป่าไม้ ไม่ว่าจะเป็นการ
ปราชญ์ชาวบ้านด้านเท
การอนุรักษ์ฟื้นฟู การออ
บทลงโทษในการตัดไม้ท
เกิดจิตสานึกรัก และห
ประสานงานกับหน่วยงา
มีการจัดทาธนาคารต
กาหนดกิจกรรมเป็นป
ชุมชน ทั้งการปลูกป่าแล
การเสริมสร้างศักยภา
ทรัพยากรป่าไม้อย่างย
เครือข่ายองค์กรชุมชน
พัฒนาและกระจายรายไ
ปัญญาดั้งเดิม โดยเฉพา
จักสาน ที่เป็นสนิ คา้ สาค

โครงการจัดทาแผนสิ่งแวดลอ้ มในพน้ื ท่เี ขตพัฒนาพิเศษภาคตะวนั ออก (ระยะที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๖๕

รายงานฉบับสุดทา้ ย

วภาพเชิงคณุ คา่ ชีวภาพ ความหลากหลายทาง
วฒั นธรรม ร้อง เป็นต้น ชีวภาพเชงิ มลู ค่า
ภาพป่าจึงมีลักษณะเสื่อม
ของคนในชุมชนที่เคยใช้ ปา่ ผสมผลัดใบ กระจายอยูต่ ามสนั เขา การนาไปใชป้ ระโยชน์ (เช่น เน้ือไม้)
การเก็บหาของป่า การใช้ หินปนู หรอื บริเวณท่ีมไี ฟปา่ เกิดขึน้ เปน็ เปน็ มูลคา่ ของพนื้ ที่ป่าตน้ นา้ และ
ละแหล่งสมุนไพร นาไปสู่ ประจา เชน่ บรเิ วณรอบ ๆ หนองปรอื หรือ พบว่า ป่าตน้ นา้ ทั่วประเทศมมี ลู คา่
มของชุมชนในการจัดการ ขนึ้ แทรกตัวอยูเ่ ปน็ หย่อม ๆ พรรณไมท้ ี่ เฉลย่ี เทา่ กบั ๑๖๔,๕๗๑.๘๐ บาท/
รแลกเปล่ียนเรียนรู้จาก สาคญั ไดแ้ ก่ ประดู่ งวิ้ ป่า กางขม้ี อด ตะคร้อ ไร/่ ปี
ทคนิคการป้องกันไฟป่า สมอภเิ พก ตนี นก ขอี้ ้าย ติ้วแดง แคหัวหมู - ก า ร ป ร ะ เมิ น มู ล ค่ า ค ว า ม
อกกฎระเบียบ ข้อบังคับ หอมไกลดง รกั ขาว มะกอกปา่ หมเี หม็น เมา่ หลากหลายทางชวี ภาพปา่ ต้นนา้ โดย
ทาลายป่า การกระตุ้นให้ ไขป่ ลา โมกมัน มะกา มะกวม กระมอบ ใช้ ก า รใช้ โป รแ ก รม Microsoft
หวงแหนป่าไม้ โดยมีการ เคล็ดหนู สาบเสือ พังแหรใหญ่ ปอฝ้าย อะ EXCEL ในการพัฒนาแบบจาลองซึ่ง
านรัฐ และองค์กรเอกชน ราง กระทุม่ ออ้ หญา้ คา หญ้าพง หญ้า ส า ม ารถ ค า น ว ณ ป ริม า ณ ข อ ง
ต้นไม้ชุมชน รวมถึงการ ขจรจบ ตีนนก ทองหลางปา่ มะนาวผี จนั ทน์ ผลกระทบและมูลค่าของบริการท่ี
ป ฏิ ทิ น ร่ว ม กั น ข อ งค น ใน ผา เปน็ ต้น ประชาชนต้องสูญเสียไปเม่ือไม่มี
ละพิธีการบวชป่า รวมถึง ความหลากหลายทางชีวภาพของ
าพการใช้ประโยชน์จาก สาหรับสตั วป์ ่า พบสตั วเ์ ลย้ี งลูกดว้ ยนม ระบบนเิ วศป่าต้นน้า โดยผลกระทบ
ยั่งยืน การสร้างกลุ่มภาคี พบรวมท้ังหมด ๖๔ ชนิด จาก ๕๐ สกุล ใน โดยรวมมีค่าเท่ากับ ๑๗๔,๖๑๐.๖๒
น และส่งเสริมอาชีพเพื่อ ๒๓ วงศ์ ไดแ้ ก่ พญากระรอกดา กระรอก บาท/ไร่/ ปี
ได้จากวัฒนธรรมและภูมิ หลากสี ชะนมี งกฎุ เกง้ เปน็ ตน้ และมีทสี่ ัตว์
าะการทอผ้าไหมและการ ขนาดใหญ่ เช่น ชา้ ง กระทิง และววั แดง เป็น
คญั ของชมุ ชน ต้น สตั วป์ กี จาพวกนก สามารถพบได้
ตลอดเวลาทวั่ พ้นื ทีป่ ระกอบดว้ ยนก ๒๔๖
ชนดิ ๑๖๐ สกลุ ใน ๖๔ วงศ์ นกป่าทีพ่ บใน
พืน้ ที่ เช่น นกกาฮงั หรอื นกเงือกใหญ่ นก
เงือกกรามช้าง ไก่ฟา้ พญาลอ นกแตว้ แลว้
ธรรมดา นกกระตด๊ิ ขี้หมู นกเขาใหญ่ นก
ปรอดสวน นกเอย้ี งสาลิกา และเหยีย่ วขาว
เป็นตน้

๕-๒๕๖๙ ๔ - ๑๙๐

สานักงานนโยบายและแผนทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่ิงแวดลอ้ ม

เขตจดั การตามภมู นิ เิ วศ ความหลากหลายทางชวี
สงั คม/ว
ทางกายภาพ

โครงการจัดทาแผนสิง่ แวดลอ้ มในพน้ื ทเ่ี ขตพฒั นาพิเศษภาคตะวนั ออก (ระยะท่ี ๒) พ.ศ. ๒๕๖๕

วภาพเชงิ คณุ คา่ ชวี ภาพ รายงานฉบบั สดุ ทา้ ย
วฒั นธรรม สตั ว์เลือ้ ยคลาน พบในพน้ื ท่ีรวม ๕๓ ชนดิ
๔๐ สกลุ ใน ๑๖ วงศ์ สตั วท์ ่พี บได้แก่ งูเขียว ความหลากหลายทาง
๕-๒๕๖๙ หัวบอน หรืองงู ่วงกลางดง จงิ้ เหลนภเู ขา ชีวภาพเชิงมลู ค่า
เกลด็ เรยี บ จ้งิ เหลนหลากลาย ตะกวด และงู
สายม่านเกล็ดใตต้ าใหญ่ เปน็ ต้น นอกจากนี้
ยงั พบจระเขน้ ้าจดื และตะกอง หรือตวั ลั้ง

สัตว์สะเทนิ นา้ สะเทนิ บก พบท้งั หมด
๑๘ ชนิด ๙ สกุลใน ๕ วงศ์ สัตวท์ พี่ บไดแ้ ก่
เขยี ดหลงั ปมุ่ ท่รี าบ เขียดตะปาด เขยี ดจกิ
กบหนอง อึง่ อา่ งบ้าน และอึ่งอา่ งแมห่ นาว
เปน็ ตน้ สตั วน์ ้า เช่น ปลานา้ จืด ชนิดปลาที่
พบไมน่ อ้ ยกว่า ๒๓ ชนิดจาก ๑๘ สกลุ ใน
๑๓ วงศ์ ปลาทพี่ บไดแ้ ก่ ปลาแกม้ ชา้ ปลาซิว
ควาย ปลาเนอ้ื ออ่ น ปลาชอ่ น ปลากระด่ี
ปลาหลด เป็นตน้

แมลงท่ีหายากไดถ้ ูกได้ประกาศเป็นสตั ว์
ป่าคุ้มครอง เช่น ผีเส้ือภูฐาน สกุลผีเส้ือไก
เซอร์ สกุลผีเสื้อถุงทอง สกุลผีเสื้อนางพญา
ผีเส้ือรักแร้ขาว ผีเสื้อหางต่ิงสะพายเขียว
สกุลผีเส้ือหางดาบตาลไหม้ ด้วงดินปีกแผ่น
สกุลด้วงดินขอบทองแดง สกุลด้วงคีมยีราฟ
และสกุลกว่างดาว เป็นต้น แมลงในเขต
รักษาพันธุ์สัตว์ป่าเขาอ่างฤๅไน สามารถพบ
เห็นไดใ้ นทกุ ๆ ที่โดยเฉพาะในฤดฝู น แมลงท่ี
พบมีจานวน ๑๐๖ ชนิด จาก ๗๖ สกุลใน
๑๒ วงศ์ กลุ่มท่ีพบเห็นได้บ่อย ได้แก่ ผีเสื้อ

๔ - ๑๙๑

สานักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสงิ่ แวดล้อม

เขตจดั การตามภูมนิ เิ วศ ความหลากหลายทางชวี
สงั คม/ว
ทางกายภาพ

๓. เขตเกษตรกรรม การเกษตร หมายถงึ การปลูกพืช การเลี้ยงปศุสัตว์ การ การปลูกข้าวมีความ
เล้ียงสัตว์น้า การทานาเกลือสมุทร การปลูกหม่อน การ ไทยและประเทศเรามพี ื้น
เลี้ยงไหม การเพาะเลี้ยงแมลงเศรษฐกิจ และเกษตร พื้นท่ีเกษตรกรรมชนิดอ
อื่น ๆ โดยมีวัตถุประสงค์เพ่ือการบริโภค หรือจาหน่าย ผลิตข้าวโดยใช้ปุ๋ยวิทย
หรือใช้งานในฟาร์ม อย่างใดอย่างหน่ึงหรือหลายอย่าง การกาจัดและปราบศัตร
รวมกนั (กรมส่งเสริมการเกษตร, ๒๕๖๑) ในหลาย ๆ พื้นท่ี แม้ว่าก
พื้นท่ีเขตพัฒนาพิเศษภาคตะวันออก มีเขตเกษตรกรรม จ ะ เริ่ ม เข้ า ม า มี บ ท บ า ท
ทั้งการปลูกข้าว สวนผลไม้ การเพาะเลี้ยงสัตว์น้า และ โด ย เฉ พ า ะ ป ร ะ เด็ น ท า
อน่ื ๆ รวม๔.๐๐๘ ลา้ นไร่ (ปีพ.ศ. ๒๕๖๓) ซึง่ สร้างมลู คา่ สุขภาพทง้ั ของผผู้ ลติ และ
ทางการเกษตร ๓๕,๒๔๑ ล้านบาท (ปพี .ศ. ๒๕๖๑) โดย
จังหวัดฉะเชิงเทราเป็นแหล่งผลิตอาหารที่สาคัญของ กลุ่มแปลงข้าวใหญ่
ภูมภิ าค ได้แก่ ขา้ ว มันสาปะหลงั อ้อย มะพร้าว เป็นต้น ปะกง จังหวัดฉะเชิงเทร
และจังหวัดระยองเป็นแหล่งผลิตผลไม้ท่ีสาคัญ ได้แก่ การเกษตรแปลงใหญ่ท
ทุเรยี น ลองกอง มังคดุ เป็นต้น ปทุมคุณภาพดเี กรดพรีเม
ดูแลท่ีเน้นใช้ปัจจัยการผ
ให้มีต้นทุนการผลิตต่า
ปรับเปล่ียนวิธีการปลกู ข
สามัคคีในชุมชนท่ีมีการร
สมาชิกแปลงใหญ่ในปี พ
ข้าว ๗๙๙ ไร่ และช่วย
เมล็ดพนั ธ์ุข้าวจากการใช
ปีท่ีอาศัยจุดเด่นทางด้า
การทานาร่วมกับการเพ

โครงการจัดทาแผนสิง่ แวดล้อมในพนื้ ที่เขตพฒั นาพิเศษภาคตะวนั ออก (ระยะท่ี ๒) พ.ศ. ๒๕๖๕

รายงานฉบบั สดุ ท้าย

วภาพเชิงคณุ คา่ ชีวภาพ ความหลากหลายทาง
วัฒนธรรม ต่ิงฉะอ้อน ผีเส้ือสะพายฟ้า ผีเสื้อหางต่ิงแวว ชวี ภาพเชงิ มลู คา่
มยุรา ผีเสื้อช่างร่อน ผีเส้ือหางต่ิงนางระเวง
มสาคัญต่อวิถีชีวิตของคน ผีเส้ือโยม่า ผีเสื้อโคคิโน ผีเสื้อเจ้าป่า ด้วง การประเมินค่าความหลากหลาย
นท่ีเพ่ือการทานามากกว่า กว่างสามเขาจนั ทร์ ทางชีวภาพทางเกษตรกรรม พงษ
อื่น ๆ อย่างไรก็ตาม การ ศักดิ์ วทิ วสั ชุตกิ ุล และวารินทร จริ ะ
ยาศาสตร์และสารเคมีใน พ้ืนทฉี่ ะเชงิ เทรา เคยเปน็ ปา่ อุดมสมบูรณ์ สขุ ทวีกุล (๒๕๔๗) ไดศ้ กึ ษา
รูพืชเป็นสิ่งที่ยังคงพบอยู่ จนภายหลังผา่ นการสมั ปทานไม้ และการ แบบจาลองโดยใหค้ า่ คะแนนกับ
การเกษตรแบบธรรมชาติ ขยายตัวพืชไร่ เชน่ มนั สาปะหลัง ขา้ วโพด ระดับของความหลากหลายเพอ่ื
ทสาคัญมากข้ึนเรื่อย ๆ เลี้ยงสัตว์ ถวั่ เหลอื ง ฝา้ ย เป็นตน้ ทาใหผ้ ืน นาไปใช้ในการประเมนิ หามลู คา่ โดย
างด้านสิ่งแวดล้อมและ ดินที่มน่ั คงด้วยอาหาร ชมุ ชนทเ่ี คยพึ่งพาฐาน ได้ประยุกตใ์ ชก้ ารวเิ คราะหว์ ธิ ีการ
ะผู้บริโภค ทรัพยากรเปลยี่ นไปสกู่ ารพงึ่ พาตลาด กาหนดคา curve number (CN)
ตาบลเขาดิน อาเภอบาง ประสบปญั หาความไมม่ น่ั คง ไม่ยัง่ ยืน มกี าร ของ SCS คา CN น้ีจะมีคาตงั้ แต่ ๐
ราถือเป็นต้นแบบการทา ใช้สารเคมอี ย่างกว้างขวาง พน้ื ท่ีดินถกู ถึง ๑๐๐ โดยใชเปน็ ตวั บงบอกวา
ที่ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวหอม เปลย่ี นเป็นการปลกู ยคู าลปิ ตสั อันนาไปสู่ การดดู ซบั และระบายน้าไดด้ เี พียงใด
มี่ยม ด้วยวธิ ีการปลูกและ นิเวศเสื่อม โดยถ้าค่าใกล้ ๐ คอื ดูดซบั และเกบ็
ผลิตตามธรรมชาติ ส่งผล กกั นา้ ฝนเอาไวไดด้ ีมาก และ ๑๐๐
า มีผลผลิตข้าวสูง การ แนวคดิ เศรษฐกิจชุมชนเพือ่ การ คือดดู ซับและเกบ็ กกั นา้ ฝนได้นอ้ ย
ข้าวดังกล่าวเกิดจากความ พง่ึ ตนเอง ท้งั การทาเกษตรเพอื่ บรโิ ภค การ ในพืน้ ที่ทาการเกษตรเฉพาะในส่วน
รวมกลมุ่ กันของเกษตรกร ใชท้ รัพยากรธรรมชาติสรา้ งรายไดอ้ ย่างยั่น ท่มี ีกจิ กรรมทาการเกษตร (crop
พ.ศ. ๒๕๖๑ มีพื้นท่ีปลูก ยนื เช่น ปลกู ขา้ ว ปลกู ผกั สวนครวั เลยี้ งไก่ residue cover) จะใช้ลกั ษณะทาง
ยกันคิดและทาการผลิต เลย้ี งแมห่ มูไว้ขายลกู หมเู ปน็ หมอู อมสิน เริ่ม อทุ กวิทยาของพนื้ ทใ่ี นระดับดแี ละ
ช้ภูมิปัญญาของการทานา เห็นเสน้ ทางชาวบ้านว่ามรี ายไดจ้ ากอาหาร เลว เปน็ ตวั แทนของพ้ืนท่ีทา
นกายภาพของพ้ืนท่ี ท่ีมี จากปา่ การเกษตรในบริเวณทชี่ ั้นดินทลี่ ึก
พาะเล้ียงสัตว์น้าในที่ผืน และในบริเวณท่มี ชี ้นั ดินต้ืน โดยใช้
กลมุ่ เกษตรอนิ ทรีย์สนามชยั เขต จดั ตง้ั
ขน้ึ เม่ือวันที่ ๒๔ ธนั วาคม ๒๕๔๔ แนว
ทางการทางานของกลุม่ ใหค้ วามสาคัญใน
การส่งเสริมการผลิตแบบเกษตรอินทรียแ์ บบ
หลากหลายและอนุรกั ษพ์ ันธกุ รรมพชื ทอ้ งถ่นิ

๕-๒๕๖๙ ๔ - ๑๙๒

สานักงานนโยบายและแผนทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดล้อม

เขตจดั การตามภมู นิ ิเวศ ความหลากหลายทางชวี
สังคม/ว
ทางกายภาพ
เดียวกัน โดยขุดคูน้าล
ล้อมรอบแปลงนา เพื่อท
น้าจืดและเพาะเล้ียงสัต
ในช่วงน้าเค็ม ผลผลิต
คุณภาพดี ส่วนหน่ึงเนื่อ
เล็กน้อยทาให้หญ้าหรือ
เติบโตได้ เมล็ดพันธ์ุข้า
และการที่มีคูน้าล้อมรอ
เก็บเก่ียวพื้นนาจะแห้งไ
ความช้ืนต่า นอกจา
หน่วยงานต่างๆ ที่มาให
ท้ั ง เร่ื อ ง ก า ร บ ริ ห า ร จั ด
แผนการผลิต การอบรม
สารชีวภัณฑ์เพื่อป้องกัน
กลุ่มอารักขาพืช สาน
ฉะเชิงเทรา สานักงานเ
สถานีพัฒนาท่ีดินฉะเช
เรียนรู้เพื่อเป็นแปลงสา
ต้นทุนและเพิ่มผลิตเมล
ข้าวฉะเชิงเทรา กรมการ
ผ ลิ ต เม ล็ ด พั น ธ์ุ ข้ า ว ต า
กรมการข้าวร่วมกับกรม
ก ลุ่ ม ส ม า ชิ ก ส่ ว น ให ญ
ปทุมธานี ๑ เพื่อผลิตเมล
เมล็ดพันธุ์ข้าวชลบุรี ซึ่ง
เกษตรกรท่ัวไป นอกจ

โครงการจัดทาแผนสิ่งแวดล้อมในพืน้ ทีเ่ ขตพฒั นาพิเศษภาคตะวนั ออก (ระยะท่ี ๒) พ.ศ. ๒๕๖๕

รายงานฉบบั สดุ ท้าย

วภาพเชงิ คณุ คา่ ชวี ภาพ ความหลากหลายทาง
วฒั นธรรม พฒั นาระบบการผลิตโดยจัดกระบวนการ ชีวภาพเชิงมลู ค่า
ลึกประมาณ ๗๐ ซม. ไว้ เรยี นรใู้ นรปู แบบโรงเรียนเกษตรกรเกษตร
ทานาขาวัง (นาปี) ในช่วง อนิ ทรีย์ ปจั จุบันเครอื ขา่ ยสามารถขยายพื้นท่ี คา่ เฉล่ยี ของค่า CN จากดนิ ทงั้ ๔
ตว์น้า (ปูทะเล กุ้ง ปลา) การผลติ ได้เป็น ๖,๐๐๐ กว่าไร่ ครอบคลมุ ๔ ประเภทเปน็ ตัวกาหนด น่นั คอื
ต เม ล็ ด พั น ธุ์ ข้ า ว ที่ ได้ มี จังหวัด ๗-๘ อาเภอ BDV = ๑ ๐ ๐ – [(A + B + C +
องจากพื้นที่ที่มีความเค็ม D)/๔]
อพืชพันธ์ุอื่นไม่สามารถ เครอื ขา่ ยฯ ยังสง่ เสริมพืชผักพ้ืนบ้าน หมายเหตุ :
าวจึงแทบไม่มีส่ิงเจือปน คุณสมบตั ิเป็นผักทช่ี าวบ้านนยิ มกินเอง มกี าร A เป็นดินท่ีมีเนื้อหยาบ และชั้นดิน
บแปลงนา ทาให้เวลาจะ หมุนเวยี นใหส้ ามารถกินได้ตามฤดกู าลท่ี ลึก ดูดซับ น้ าได้ดีคือ ป ระมาณ
ได้ดีกว่า ข้าวท่ีได้มาจึงมี หลากหลาย ปลูกพืชผกั ที่ปลูกครั้งเดียวและ ๐.๓๐-๐.๔๕ นิ้ว/ชม.
ก นี้ ยั ง มี เค รื อ ข่ า ย จ า ก ประหยดั ต้นทุน แต่สามารถเกบ็ เกยี่ วผลผลิต B เป็นดินท่ีมีเนื้อปานกลางถึงหยาบ
ห้ความรู้แก่สมาชิกในกลุ่ม ไดน้ าน ช่วยประหยดั แรงงาน เป็นพชื ทมี่ ี แต่มีช้ันดินลกึ ดูดซับนาได้ค่อนข้างดี
ด ก า ร ก ลุ่ ม แ ล ะ ก า ร ว า ง ความเหมาะสมกบั นิเวศ ผกั พื้นบา้ นที่ปลูกใน คอื ประมาณ ๐.๑๕-๐.๓๐ น้วิ /ชม.
มและฝึกปฏิบัติการผลิต แปลงประมาณ ๒๐๐ กวา่ ชนิด และขนึ้ C เป็ น ดิน ท่ี มีเน้ื อ ป าน ก ลางถึ ง
นและกาจัดศัตรูข้าว โดย ทะเบียนขอรบั รองมาตรฐานเกษตรอินทรีย์ ละเอียดและมีชั้นดินต้ืนดูดซบน้าได้
นักงานเกษ ตรจังห วัด แล้ว ๑๑๕ ชนิด แตเ่ วลาขายในตลาดกจ็ ะมี ไม่ค่อยดีคือประมาณ ๐.๐๕-๐.๑๕
เกษตรอาเภอบางปะกง หมนุ เวียน ตอ่ ครัง้ ทีไ่ ปถ้าอย่างตลาดนดั สี นิว้ /ชม.
ชิงเทรา การจัดทาแปลง เขียวกจ็ ะอยูป่ ระมาณ ๗๐ ชนิดผกั ตาม D เป็นดินท่ีมีเน้ือละเอียดและมักจะ
าธิตของสมาชิกในการลด ฤดกู าล เคยนบั มากสุดประมาณ ๗๐ รายการ มีชั้นดินตื้นดูดซบน้าได้น้อยมากคือ
ล็ดพันธ์ุข้าว โดยศูนย์วิจัย ทีไ่ ปในตลาดครั้งนึ่ง คอื ผักแต่ละชนดิ ๐-๐.๐๕ น้วิ /ชม.
รข้าว และการอบรมการ หมนุ เวยี น (สถาบันพัฒนาประชาสังคม,
ามมาตรฐาน GAP โดย https://www.csdi.or.th)
มส่งเสริมการเกษตร โดย
ญ่ เน้ น ก า ร ป ลู ก ข้ า ว พั น ธุ์ พ้ืนท่ีทัง้ หมด ๓,๓๔๔,๓๗๕ ลา้ นไร่ เป็น
ล็ดพันธ์ุข้าวส่งให้กับศนู ย์ พ้ืนทีเ่ กษตรกรรม ๒,๔๓๓,๐๗๕ ลา้ นไร่
งจะนาไปจาหน่ายให้แก่ (๗๒.๗๕% ของพ้ืนท่ี
จากน้ี จากการเข้าร่วม ทัง้ หมด) เป็นพน้ื ทีป่ ลูกขา้ วนาปี ๖๒๕,๔๑๕
ไร่ ข้าวนาปรัง ๓๙๒,๐๗๔ ไร่ มนั สาปะหลงั

๕-๒๕๖๙ ๔ - ๑๙๓

สานกั งานนโยบายและแผนทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสง่ิ แวดล้อม

เขตจดั การตามภมู นิ ิเวศ ความหลากหลายทางชวี
สังคม/ว
ทางกายภาพ
โครงการแปลงใหญ่ส่งผล
ต้นทุนการผลิตลงได้จา
ชีวภาพทาให้ลดต้นทุน
บาทเหลือไร่ละ ๒๐๐
รายได้เพ่ิมขึ้น การรวม
เห็นถึงความเข้มแข็งขอ
พร้อมเรียนรู้ อาศัยจุดเด
ส่ิงแวดล้อมของพื้นที่ ร่ว
เรื่องวัฒนธรรมการปลูก
เช่ือมโยงกับการรับองค
การทางานกับเครือข่า
พั ฒ น า ผ ล ผ ลิ ต ให้ มี ค
กระบวนการผลิตที่เป็น
สร้างรายได้ให้คนในชุม
การพฒั นาชีวติ ในด้านอ่นื

โครงการจัดทาแผนสิ่งแวดล้อมในพ้นื ท่เี ขตพัฒนาพิเศษภาคตะวนั ออก (ระยะที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๖๕

วภาพเชิงคุณคา่ ชีวภาพ รายงานฉบบั สดุ ท้าย
วฒั นธรรม ๒๑๓,๙๙๔ ไร่ ยางพารา ๒๐๑,๕๑๖ ไร่
ลให้เกษตรกรสามารถลด มะมว่ ง ๒๗,๒๑๐.๒๕ ไร่ มะพร้าวออ่ น ความหลากหลายทาง
าก ก า ร หั น ม า ใช้ น้ า ห มั ก ๑๒,๙๙๔ ไร่ มะพรา้ วแก่ ๘,๖๕๗ ไรแ่ ละ ชีวภาพเชงิ มลู คา่
นปุ๋ยลง จากไร่ละ ๒๕๐ พื้นทเี่ กษตรกรรมอ่ืน ๆ ๙๕๑,๒๑๕ ไร่ โดย
บาท และมีผลผลิตและ เป็นพ้นื ทใ่ี นเขตชลประทาน ๑,๑๐๑,๒๗๒ ไร่
มกลุ่มดังกล่าวสะท้อนให้ ๕ สตั ว์เศรษฐกิจที่สาคัญ ไดแ้ ก่ ไก่เน้ือ ไกไ่ ข่
องเกษตรกรในชุมชน ที่ สุกร กงุ้ ขาว ปลากะพงขาว
ด่นทางด้านกายภาพและ
วมกับภูมิปัญญาดั้งเดิมใน สินคา้ เดน่ /สนิ คา้ GI ไดแ้ ก่
กข้าวเพ่ือไปต่อยอดและ ๑) มะม่วงนา้ ดอกไม้สที องบางคลา้
ค์ความรู้ใหม่ ๆ ประสาน
ายหน่วยงานรัฐเพื่อการ แมน่ ้าบางปะกงไหลผ่านทิศตะวนั ตก ซง่ึ
คุ ณ ภ า พ ท่ี ดี ข้ึ น ด้ ว ย เป็นแหลง่ น้าสาคญั ของจังหวัดฉะเชงิ เทรา
มิตรต่อส่ิงแวดล้อม และ ประกอบกบั ลักษณะของดินเปน็ ชุดดนิ บาง
มชนในการที่จะช่วยให้มี คลา้ ทเ่ี กิดจากการทบั ถมของตะกอนลาน้า
น ๆ ต่อไป จึงทาให้พ้ืนทอี่ าเภอบางคล้ามดี นิ
ทีอ่ ดุ มสมบูรณแ์ ละมแี หล่งน้าท่ีเหมาะสมต่อ
การปลกู มะมว่ งนา้ ดอกไม้สที องบางคลา้
สง่ ผลให้ได้ผลมะมว่ ง
ที่สมบูรณ์ รสชาตหิ อมหวาน ผวิ เหลือง เนียน
โดดเดน่ เปน็ ท่ีต้องการของตลาด อกี ชนดิ
หน่ึงคือ มะพร้าวน้าหอมบางคลา้ พนื้ ทป่ี ลกู
๑๒,๙๙๔ ไรข่ ้อมลู พ้ืนฐานจังหวดั ฉะเชิงเทรา
(สานกั งานเกษตรและสหกรณ์ จงั หวัด
ฉะเชงิ เทรา. ๒๕๖๔.:
https://www.opsmoac.go.th/chachoe
ngsao-dwl-preview-๔๑๒๙๙๑๗๙๑๘๘๙)

๕-๒๕๖๙ ๔ - ๑๙๔

สานักงานนโยบายและแผนทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่ิงแวดลอ้ ม

เขตจดั การตามภมู นิ เิ วศ ความหลากหลายทางชวี
สงั คม/ว
ทางกายภาพ

โครงการจัดทาแผนสิง่ แวดลอ้ มในพน้ื ทเ่ี ขตพฒั นาพิเศษภาคตะวนั ออก (ระยะท่ี ๒) พ.ศ. ๒๕๖๕

วภาพเชงิ คณุ คา่ ชีวภาพ รายงานฉบบั สดุ ทา้ ย
วฒั นธรรม จงั หวดั ชลบุรี รายงานขอ้ มูลด้าน
การเกษตรไว้ดงั น้ี พ้ืนท่ีปลกู พชื คดิ เป็น ความหลากหลายทาง
๕-๒๕๖๙ ร้อยละ ๓๗.๑๐ ของพนื้ ท่ีจังหวดั ชวี ภาพเชิงมลู คา่
ประกอบดว้ ยพ้ืนทปี่ ลกู ขา้ วนาปี ร้อยละ
๖.๖๑ ข้าวนาปรงั ร้อยละ ๓.๘๗ พืชไร่ รอ้ ย
ละ ๒๘.๐๑ พชื ผกั ๓.๘๗ ไม้ผล ร้อยละ
๓.๙๖ ไม้ยนื ต้น รอ้ ยละ ๕๒.๔๘ ไมด้ อกไม้
ประดับ รอ้ ยละ ๐.๑๙ พืชเศรษฐกิจทม่ี กี าร
เพาะปลกู มากท่สี ดุ ๕ อันดับ ไดแ้ ก่
ยางพารา มันสาปะหลัง ออ้ ยโรงงาน ปาล์ม
นา้ มนั ข้าว
ด้านการประมงมผี ลผลิตมาจาก ๒
ส่วนหลัก คือ แหลง่ น้าจืดและการจบั ตาม
ธรรมชาติ ผลผลิตอกี ส่วนไดจ้ ากแหล่งนา้ เคม็
หรอื ทะเล แบ่งเป็น ๒ ส่วนคอื ชายฝงั่ ทะเล
เชน่ แปลงเล้ียงหอยทะเล การทาประมง
พ้ืนบ้าน เป็นตน้ และการทาประมงทะเล
เชน่ เรอื ลากคู่ เรือลอ้ มจับ เป็นตน้ สัตวน์ ้าท่ี
มีการเพาะเลี้ยงมากคือ ปลานิลและกงุ้ ขาว
จงั หวัดชลบรุ มี ีเกษตรกรได้รับรอง
มาตรฐานสินคา้ เกษตรปลอดภัยและเกษตร
อินทรยี ด์ ้านพืช GAP ดา้ นประมงและปศสุ ตั ว์
(ฟาร์มไกพ่ นั ธุ์ ไก่เน้ือ ไกไ่ ข่ เป็ดพนั ธุ์ เปด็
เนอื้ เปด็ ไข่) สนิ คา้ เกษตรแปรรปู ท่โี ดดเด่น
ของจังหวดั คือ นา้ เห็ดรวม (สตู รผสมนา้ ผ้ึง)
น้าฝรั่ง น้าสารอง ข้าวกลอ้ งสามกษัตริย์ น้า

๔ - ๑๙๕

สานักงานนโยบายและแผนทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่ิงแวดลอ้ ม

เขตจดั การตามภมู นิ เิ วศ ความหลากหลายทางชวี
สงั คม/ว
ทางกายภาพ

โครงการจัดทาแผนสิง่ แวดลอ้ มในพน้ื ทเ่ี ขตพฒั นาพิเศษภาคตะวนั ออก (ระยะท่ี ๒) พ.ศ. ๒๕๖๕

วภาพเชงิ คุณคา่ ชีวภาพ รายงานฉบับสดุ ท้าย
วัฒนธรรม มะขาม เห็ดทอดกรอบ ไข่เคม็ พอกใบเตย นา้
ว่านหางจระเข้ มะมว่ งอบแห้ง (สานักงาน ความหลากหลายทาง
๕-๒๕๖๙ เกษตรและสหกรณ์ จังหวัดชลบรุ ,ี ๒๕๖๔; ชีวภาพเชิงมลู ค่า
https://www.opsmoac.go.th/chonburi-
home)

จงั หวดั ระยอง พืน้ ท่ีทั้งหมด
๒,๒๒๐,๐๐๐ ล้านไร่ เปน็ พนื้ ที่เกษตรกรรม
๑,๓๑๐,๙๓๗ ลา้ นไร่ (คิดเป็นร้อยละ ๕๙%
ของพ้นื ที่ทงั้ หมด) เป็นพนื้ ท่ปี ลกู ขา้ ว
๑๑,๖๘๑ ไร่ พชื ไร่ ๗๔,๑๐๓ ไร่ พืชสวน
๗๙๙,๘๕๙ ไร่ และพืชอนื่ ๆ ๔๒๕,๒๙๔ ไร่
โดยมีพนื้ ทเ่ี กษตรกรรมในเขตชลประทาน
๓๔๐,๖๐๘ ไร่ และพื้นที่เกษตรกรรมนอก
เขตชลประทาน ๑,๒๗๖,๓๒๙ ไร่
๓.) การใชป้ ระโยชนแ์ ละความเหมาะสมของ
ดินเพือ่ การเพาะปลกู แต่ละประเภท (Agri-
Map analytic)

- พนื้ ท่ที าการเกษตรที่เหมาะสม
๑,๑๗๖,๘๗๙ ไร่ ได้แก่

(๑) ยางพารา ๖๖๖,๓๘๒ ไร่ (๒)
ไมผ้ ล (ทเุ รียน เงาะ มงั คดุ ) ๒๑๑,๑๓๓ ไร่
(๓) สับปะรด ๙๘,๖๘๓ ไร่
(๔) มันสาปะหลัง ๙๑,๘๕๐ ไร่ (๕) ขา้ ว
๓๐,๒๖๗ ไร่ (๖) ปาลม์ ๒๑,๙๓๓ ไร่ (๗)
มะพรา้ ว๑๐,๓๑๖ ไร่ (๘) อ้อย ๗,๙๙๐ ไร่
(๙) ลาไย ๘๘ ไร่ (๑๐) ขา้ วโพด ๓๖ ไร่

๔ - ๑๙๖

สานักงานนโยบายและแผนทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่ิงแวดลอ้ ม

เขตจดั การตามภมู นิ เิ วศ ความหลากหลายทางชวี
สงั คม/ว
ทางกายภาพ

โครงการจัดทาแผนสิง่ แวดลอ้ มในพน้ื ทเ่ี ขตพฒั นาพิเศษภาคตะวนั ออก (ระยะท่ี ๒) พ.ศ. ๒๕๖๕

วภาพเชิงคุณคา่ ชีวภาพ รายงานฉบบั สดุ ท้าย
วฒั นธรรม - พนื้ ทท่ี าการเกษตรที่ไมเ่ หมาะสม
๑๓๔,๐๕๘ ไร่ ไดแ้ ก่ ความหลากหลายทาง
๕-๒๕๖๙ ชวี ภาพเชิงมลู ค่า
(๑) ยางพารา ๘๒,๖๑๘ ไร่ (๒)
ไมผ้ ล (ทเุ รียน เงาะ มงั คดุ ) ๔,๘๒๗ ไร่ (๓)
สับปะรด ๑๒,๒๘๘ ไร่ (๔) มันสาปะหลงั
๑,๓๑๕ ไร่ (๕) ขา้ ว ๒,๕๖๑ ไร่ (๖) ปาล์ม
๑,๔๕๕ ไร่ (๗) มะพรา้ ว ๑๘๙ ไร่ (๘) ลาไย
๘๘ ไร่

พชื เศรษฐกจิ ทีส่ าคญั ไดแ้ ก่ ยางพารา
ผลผลติ ๑๐๗,๒๔๖ ตนั (เฉลี่ย ๒๐๔ กก./ไร)่
จานวนเกษตรกร ๒๖,๔๑๒ ราย, ทเุ รียน
ผลผลิต๑๐๘,๒๙๓ ตัน (เฉลี่ย ๑,๖๗๗ กก./
ไร่) จานวนเกษตรกร ๗,๑๗๓ ราย, สบั ปะรด
โรงงาน ผลผลติ ๑๖๗,๒๕๐ ตนั (ผลผลติ
เฉล่ีย ๕,๙๘๙ กก./ไร่), มันสาปะหลัง
๑๖๐,๒๕๕ ตัน (ผลผลติ เฉล่ยี ๔,๕๕๕ กก./
ไร)่ จานวนเกษตรกร ๒,๑๔๐ ราย, มงั คุด
๑๙,๑๔๙ ตัน (ผลผลติ เฉลย่ี ๖๙๔ กก./ไร)่ ,
ปาล์มน้ามนั ผลผลติ รวม ๖๖,๕๔๙ ตนั
(เฉล่ยี ๒๓๗ กก./ไร)่ จานวนเกษตรกร
๑,๐๒๖ ราย

สัตวเ์ ศรษฐกจิ ทส่ี าคญั ไดแ้ ก่ สุกร
๒๒,๑๓๔ ตัว จานวนเกษตรกร ๑๐๑ ราย,
ไกเ่ นือ้ ๑๕,๗๔๐,๒๒๗ ตวั จานวนเกษตรกร
๑๘๓ ราย, ไขไ่ ก่ ๑๐๖,๘๙๓,๗๔๕ ฟอง
จานวนเกษตรกร ๒๑ ราย, โคเนื้อ ๑๕,๗๔๖

๔ - ๑๙๗