The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search
Published by soranlalo2021, 2021-03-30 17:14:54

Birawari bo FlipBook-pdf

Birawari bo FlipBook-pdf

‫ق سةةيةكى دةكردء بيرو بؤ ضةوونى لة سةةر ةضووني كاك نةو ةشيروان بؤ ةشارةزوور‬
‫دةردةبرِي‪.‬‬

‫يةكيَك لة رِؤذةكانى كؤبوونةوةكة تايبةت بوو بة هةظالأ خةجؤ‪ ،‬كة ق سةةى لة ةسةر‬
‫كورد سة ةتاني بوون كرد‪ .‬ثةاش ةماوةيةةك ثَي شةمةةرطةة ةكاني (ح سةك) حةةمةةي ةحاجي‬
‫سةابيريان ئازاد كردبوو‪ .‬دواي مانطيَك كاك نةو ةشيروان هةلي بؤ ِرةخ سةابوو لة دة سةت‬

‫ثَيشمةرطةكاني (حسك) هةلَهاتبوو‪ ،‬ثاش ماوةيةك طةيشتةوة سةركردايةتي‪.‬‬

‫‪451‬‬

‫كؤنفرانسى يةكةمى كؤمة َلة‬

‫لة بةهاري ‪ 1981‬يةكةم كؤنفرا سةى كؤمةلَة لة (ماليمؤس)ي نزيكي طوندي كاني‬
‫زةرد بة سةترا‪ ،‬نزيكةى ‪ 180‬ئةندام بة شةدارى تَيدا كرد‪ .‬برادةراني ثيَنجوَين بة دوانزة‬
‫ئةندام بة شةداري كؤنفرانس بووين كة بريتي بوون لة ( شةةهيد حةمة ئةميني خةج َي‪،‬‬
‫شةةهيد جةمال عةزيز فارس‪ ،‬جةمال جةلال‪ ،‬فةرةيدون حةمة سةاَلح‪ ،‬مامؤ ةستا كةمال‬
‫ةحة ةسةن‪ ،‬بةةكري حةاجي سةة فةةر‪ ،‬ةهاورِيَ كةا مةةران‪ ،‬جةة مةال حةة مةةي خوا كةةرةم‪،‬‬
‫عةبدولكةريم حةمةي سةةعيد‪ ،‬عةلي حاجي حةمة ب ةضكؤل كة رِووثؤش بوو‪ ،‬بةندة) ثَيم‬
‫وا يةة كةة شةةه يةد عةة بةدولَلآي ةحاجي عةةزيزيش ئةة نةدامي كؤنفرانس بوو‪ .‬دواى‬
‫كؤنفرانس تة شةكيلاتى ِريَكخ سةتنةكاني كؤمةلَة كرا‪ ،‬نةو شةيروان م ةستةفا ثيَى و كة‬
‫جطةة لةة ئي شةوكةارة ةكانم ءةك ةكارطيَرِى لقي سةيَ‪ ،‬ئةةب ةَيت ءةك ئةةنةدامى كؤميتةةى‬

‫ِريَكخستنيش دةست بةكار ‪.‬‬
‫ء ‪ :‬كاك نةو شةيروان كادرى طةنجء زيرةكمان هةية كة ئةء ئةركة بطرنة ئة سةتؤ‪،‬‬

‫ءام ث َي باشترة كة لةبرى من كةسيَكي تر بكةن بة ئةندامي كؤميتة‪.‬‬
‫دءاى طفتوطؤيةكي زؤر داءاكةى كاك نةوشيروانم نةشكاندء جطة لة ئيشوكارةكانم‬
‫ءةك ةكارطيَرِى لق ئةةء ئةةركةة شةم طرتةة ئةة ةستؤ‪ .‬لةة كؤنفرا سةى يةة ةكةمى كؤمةةَلةة‪،‬‬
‫دة سة تةة طةةرىء تةة كةةتول ةكارى هةةبوو‪ ،‬دواى كؤنفرانس كؤبو نةةوة يةةك كرا بؤ‬
‫ضةاكبوءنةوةى ثةيوةندى نَيوان برادةران‪ ،‬لة كؤبونةوةكةدا نةو شةيروان م سةتةفا لة‬
‫بةكرى حاجى سةفةر تورِة ببوو‪ ،‬هةر بؤية كاك بةكر عاجز ئةبَيتء ئةرِوات‪ .‬دواتر كاك‬
‫بةكرم بينيء وتي‪ :‬ئاطاداريت كاك نةو شةيروان ضةؤن لةطةلأ من ئةجوولََيتةوة؟ ثا شةان‬

‫باسى عاجزبوونةكةى بؤكردم‪.‬‬
‫من ئةمزانى كة هةندَيك ناكؤكى هةبوو‪ ،‬بةلآم بةو شةيَوةية نةبوو كة بطاتة ئةوةى‬
‫كة ِروويدا‪ .‬دواتر سةبارةت بةو بابةتة قسةم لةطةلأ كاك نةوشيروان كرد‪ ،‬ئةويش وتى‪:‬‬
‫منيش نةموي سةت بطاتة ئةوةى كة ق ةسة بكةم‪ ،‬بةلآم ِرةنطة خؤت بزانيت كة ثيَ شةتر‬
‫لةة نةاو خيَ مةة كةةدا بةة ةكاك بةةكرم وت‪ ،‬كةة بيَ تةة سةةرةوة بؤ ئةةوةى لةة لاى خوارةوة‬
‫دانةةني شةَيةتء ةبارانةةكةة ليَي نةةدا‪ ،‬بةةلآم ةكاك ةبةكر وتى "نةايةةمء لَيرة دا ةئةني شةم"‪،‬‬

‫‪452‬‬

‫قسةكةى شكاندم‪ ،‬جطة لةوة كاك بةكر بؤ هانى تةكةتولء تةكةتولكارى ئةدات؟‬
‫و ‪ :‬كاك نةوشيروان بةهةَلة تَيطةيشتوويتء شتي وانيية‪.‬‬
‫وتى‪ :‬بةلَيَ واية‪ ،‬بةلآم تؤ ئاطات ليَ نيية‪.‬‬

‫و ‪ :‬باش ئاطام لَيية‪ ،‬ضونكة هيس كةسَيك لة من نزيكتر نيية لة كاك بةكر‪.‬‬
‫وتى‪ِ :‬راست دةكةيت‪ ،‬بةلآم ِرةنطة تؤ ئاطاداري ضةند شتَيك نةبيتء ثيَت نةَلَيت‪.‬‬
‫و ‪ :‬كاك بةكر هةر شةتَيك‪ ،‬بكات من ئاطادار ئةكات‪ ،‬بةلآم سةةبارةت بةو بابةتة يةك‬
‫و شةةي لاى من باس نةكردووة‪ ،‬هةرطيز لاى من نةيوتووة كة ئَيمة ئةبيَت دةنط بة كآ‬
‫بةدةين يةان بةة كيَي نةةدةين‪ .‬هةةر ضةةنةدة ئَيمةة لةة كؤنفران سةةكةةدا دوانزة ئةةنةدامى‬

‫ثيَنجويَنى بووين‪ ،‬بةلآم بة كةسمانى نةووتووة كة دةنط بة كآ بدةين‪.‬‬
‫دواي طفتوطؤيةكي زؤر كاك نةوشةيروان برِواى بة قسةةكانم كردء بؤى دةركةوت كة‬
‫ئةء زانيارييانةى دةربارةى كاك بةكر ثيَيان وتبوو ِرا سةت نةبوءن‪ .‬دواتر خؤى نامةى‬

‫ناردبوو بؤ بةكرى حاجى سةفةرو ئاشتى كردبووةوة‪.‬‬
‫جارَيك بة مؤلَةت ضووبووم بؤ شارباذَير‪ ،‬كاك بةكرم بينيء ليَي ثرسيم "ئةوة ضؤن‬
‫قةناعةتت بة كاك نةو شةيروان كردء ضةؤن وا زوو طؤِرا‪ ،‬ضةونكة تا ئَي سةتا ضةةند‬

‫نامةيةكى بؤ ناردووم"‪.‬‬

‫‪453‬‬

‫كؤنفرانسي يةكي كؤمةَلةي ِرةنجدةراني كوردستان (بةهاري ‪)1981‬‬
‫ناسراوةكان لة رِاستةوة‪ :‬لالؤ‪ ،‬عةبدولكةريم حةمة سةعيد‪ ،‬جةمال جةلال‪ ،‬يوسف زؤزاني‪،‬‬

‫د‪ .‬كةمال خؤشناو‪ ،‬ئةبو شةهاب (ئيحسان)‪ ،‬عةلي بضكؤل‬

‫‪454‬‬

‫تاليب ِرؤستةم كوذرا‬

‫لة كاتى بة سةتنى كؤنفرا سةى يةكةمى كؤمةلَةدا‪ ،‬تاليب رِؤ سةتةم نامةيةكى ناردبوو‬
‫بؤ بةةكرى ةحاجى سةة ةفةر‪ ،‬لةة نةا مةة كةةدا داواى كردبوو كةة يةةكَيتيء كؤ مةة لةَة وازى‬
‫لَيبهَينن‪ .‬بةةكرى ةحاجى سةةفةةر ةنامةةكةةى دابوو بةة ةمةكتةةب سة ةيا ةسي‪ .‬ئةةوانيش‬
‫نةا مةة يةةك يةان بؤ ةتال ةيب رِؤ سة تةةم نو سةيبوو كةة ئيتر لةة ةمةودوا كةةس هةةقى ني ةية‬
‫بةسةةريةوةء وازيان ليَ هَيناوة‪ .‬هيَشةتا نامةكةى مةكتةبي ةسياسةي لة طيرفاني بةكرى‬
‫حاجى سةةفةردا بوو كة بينَيريَت بؤ تاليب رؤ ةستةم‪ ،‬هةوالَمان ثيَ طةي شةت كة تةقة لة‬

‫تاليب رِؤستةم كراوةء كوذراوة‪.‬‬
‫ئةةوةي من ئةةطةادار بووم تةاليةب رِؤ ةستةةم كةة سةيَكى خراث نةةبوو‪ ،‬ةتا ئي سة ةتاش‬

‫هؤكاري ِراستةقينةي كوشتنةكةيم بة تةواوي بؤ رِوون نةبووةتةوة‪.‬‬

‫‪455‬‬

‫كؤبونةوةى ثارتة ئيَرانييةكان‬

‫رِؤذ ةيَك ةمام جةةلال ئةة ةطاداري كردين كةة دةيةةوَيةت كؤبوو ةنةوةيةةك لةةطةةلأ برادةراني‬
‫ئؤثؤز سةيؤني ئَيران وةك كؤمةةلةَةي زةحمةةتكيَ ةشانء حزبي ديموكراتء ضةريكى‬
‫فيدائيء ضةةند ثارتيَكى تر لاي ئَيمة لة لقي سةيَ ئةنجام بدات‪ .‬ئةوكاتة نزيكي ‪17‬‬
‫ثارتي طةورةو بضةووكي ئَيرانء كوردسةتاني ئَيران لة سةنووري سةةركردايةتي (ي‪.‬ن‪.‬ك)‬
‫بوون‪ .‬لةة بةةر زؤري بةارة ةطاي ةثار تةة كةاني ئَي مةةو ئةةوان بةةو ةناو ضةة ةيان دةوت دؤلَي‬
‫ئةحزاب‪ .‬ئةو ِرؤذة شةَيخ عيزةديني ح سةَينىء شةةهيد دكتؤر عةبدولِرةحمان قاسملو‬
‫بةة ةشداري كؤبوو نةةوة كةة يةان كرد‪ .‬ثيَش كؤبوو نةةوة كةة داريو شةي فرو هةةر كةة ئةةو‬
‫سةةردة مةة وةزيرى دةو ةَلةتى كؤ مةارى ئي سةلامى ئَيرانى بوو لةة طةةلأ مةام ةجةلال‬

‫كؤبوونةوةي كردبوو‪ .‬داريوشى فروهةر دؤستى مام جةلالء (ي‪.‬ن‪.‬ك) بوو‪.‬‬
‫لةة كؤبو نةةءة كةةدا مةام جةةلال سةة ةبارةت بةة دة سةتثيَكردني طفتوطؤي نَيوان‬
‫ئؤثؤز سةيؤني كوردي ئَيرانيء حكو مةةتي ئَيران وتى‪ :‬لةة طةةلأ داريو شةى فرو هةةر‬
‫داني شةتم‪ ،‬داريوش دةَليَت دةولَةتي ئَيران دةيانةويَت سةةركردايةتي ئؤثؤزؤ سةيؤنى‬
‫كوردى ئَيران ببينن‪ ،‬بةلآم ئيمام خومةينى زؤر حة سةا سةيةتي بة دكتؤر قاسملو هةية‪.‬‬
‫لة كؤبوونةوةكةدا برِياردرا كة مامؤ سةتا شةَيخ عيزةدينى حو سةةينى ب ضةيَت بؤ طفتوطؤ‬
‫لةطةلأ دةولَةتي كؤمارى ئي ةسلامي ئَيرانء لةطةلأ ئيمام خومةينى دابني شةيَت‪ .‬شةةهيد‬
‫دكتؤر قاسملو وتى‪ :‬ئةمة كَي شةةى كوردة نةك شةةخ سةى قاسملو‪ ،‬با ئةوان مافى كورد‬

‫بدةن‪ ،‬من هةر نزيكيشيان ناةةءة‪.‬‬
‫بؤ ثَي كةةنين ةمام جةةلال وتى‪ :‬لةة ةمةودوا ئةة طةةر فرِؤ ةكةى ئَيران بؤردو ةمانى ئيَوةى‬
‫كرد‪ ،‬ئَي مةة ثَي يةان دةلََيين ةبا بؤردو مةاني ئيَوة نةة ةكات‪ ،‬خؤ ئةة طةةر فرِؤ كةةى عَيراقيش‬

‫ويستى بؤردومانى ئيَمة بكات ئيَوة ثَييان بَليَن كة بؤردومانمان نةكةن‪.‬‬
‫دوواتر شةَيخ عيزةدين لةطةلأ ضةةند كة سةيَكى تردا رِؤي ةشتن بؤ تاران‪ .‬لة كاتى‬
‫طفتوطؤدا‪ ،‬شَيخ عيزةدين لاى خومةينى باسى قاسملوي كردبوو‪ .‬خومةينيش بة شَيخ‬

‫عيزةديني وتبوو كة جاري داهاتوو لةطةلأ قاسملو بَينةوة بؤ تاران‪.‬‬
‫بؤ جارى دووةم بؤ طفتوطؤ‪ ،‬مامؤ سةتا شةَيخ عيزةدينء شةةهيد دكتؤر قاسملو‬
‫ثَيكةةوة ضةوون بؤ ةتاران‪ .‬طفتوطؤي نَيوان ثةارتةة كوردييةةكةانى ئَيرانء دةولَةةتي ئَيران‬

‫جاريَكى تر دةستى ثيَكردةوة‪.‬‬

‫‪456‬‬

‫دؤلار طؤ ِرينةوة‬

‫ةسالَى ‪ 1981‬زؤر ثيَوي سةتمان بة ثارة بوو‪ ،‬ئةركيَكى زؤر كةوتبووة سةةر شةانى‬
‫بةشةى ئيدارةى سةةركردايةتى‪ ،‬لة تاران دؤلارمان هةبوو‪ ،‬بةلآم ئةبوواية بيطؤرِينةوة بة‬
‫ثارةى عَيراقى ياخود بة تمةنى ئَيرانى‪ .‬لةو سنوورة دءكاني كابرايةك هةبوو كة ناوى‬
‫ئةحمةد سةاروخ بوو‪ ،‬ثارةى ئالَووطؤرِ ئةكرد‪ ،‬بةلآم لة توانايدا نةبوو كة بِرة ثارةكةي‬
‫ئيَمة ئالَووطؤِر بكات‪ِ .‬رؤذيَك نةو شةيروان م سةتةفا ثيَيو "بةلَكو يةكيَك ثةيدا بكةيت‬

‫كة بتوانيَت برَِيك دؤلارمان بؤ بطؤرِيَتةوة بة تمةنى ئَيرانى"‪.‬‬
‫بؤ ةئةو مةةبةة ةستةة بةة ثيَ شةمةةرطةةيةة ةكدا نةامةةيةةكم ةنارد بؤ طونةدي بلةةكةآ بؤ حةةمةة‬
‫بةالَولأء(‪ )106‬حةة مةةى حةاجى مةةحمودي ب لةةكيَ ( ةئامؤزاى مةةج يةد سةةليم)‪ .‬دءاى‬
‫طةي شةتني نامةكةم‪ ،‬هةردووكيان هاتن بؤ لام بؤ سةةركردايةتي‪ .‬دواي ئةوةي كةميَك‬
‫حةوانةوة‪ ،‬بردمن بؤ لاى برادةرانى مةكتةبي سةيا ةسي‪ .‬بةدةم رَِيطاوة ثيَموتن‪ :‬بؤئةوة‬

‫ناردوومة بة دواتاندا‪ ،‬بِريَك دؤلارمان هةية‪ ،‬بةلَكو بؤمان بطؤرِنةوة بة تمةن‪.‬‬
‫وتيان‪ :‬بةسةرضاو‪ ،‬ضةندو ضؤنتان ث َي خؤشة‪ ،‬وا بؤتان دةطؤِرينةوة‪.‬‬

‫دواي ئةوةي لةطةلأ برادةراني مةكتةبي ةسياسةي قسةةيان كرد‪ ،‬طةِرانةوة بؤ بلةكيَ‪.‬‬
‫دواي يةةك دوو رِؤذ بةة طونيةةيةةك تمةة ةنةوة هةاتنةةوة بؤ سةةركردايةةتي‪ .‬كةات ةَيك عومةةر‬
‫دة ةبابةة ةئةو ةهةموو تمةةنةةى بيني وتى‪ :‬خؤ كةاكةة ئيَمةة ثةارةكةة ةمان لَيرة نييةة‪ ،‬بةةلَكو لةة‬
‫تارانة لاى دكتؤر فوئاد مةعسوم‪ ،‬ئةبيَت ئيَمة نامةيةكتان بؤ بنووسين كة لةوآ ثارةكة‬

‫وةربطرن‪.‬‬
‫وتيان‪ :‬طرنط نيية‪ ،‬خؤتان ضؤنتان ثيَخؤشة وا بكةن‪.‬‬
‫عومةر دةبابة وتى‪ :‬با شةة ئةطةر هاتوء تا ئيَوة لة تاران دكتؤر فوئاد ئةدؤزنةءة‪،‬‬
‫ئةةء دؤلارة ةكانى ةناردبوو بؤ ئَيرة ةياخود ةلة ةتاران كردبووي تمةةن‪ ،‬ةئةو ةكاتةة ئَيمةة ضةى‬

‫لةم ثارةيةى ئيَوة بكةين؟‬

‫(‪ )106‬حةمة بالَولأ ثَيشتر لةطةلأ ضريكى فيدائي كارى سياسي دةكرد‪ ،‬بةلآم دواتر دانيشتء سةرقالَي‬
‫كارو كةسابةت بوو‪.‬‬

‫‪457‬‬

‫وتيان‪ :‬ئيَوة سةةرفى بكةن‪ ،‬هةركاتَيك ثارةتان هةبوو ةاندةنةوة ياخود بيدةن بة‬
‫لالؤ‪ ،‬ئةو بؤمان ئةنيَريَتةوة‪.‬‬

‫لةو بارءدؤخة نا سةكةدا‪ ،‬هةلَويَ سةتى ئةو دوو ثياوة زؤر جوامَيرانة بوو‪ .‬برادةران‬
‫زؤر سةةر ةسام بوونء زؤر سةوثاسةيان كردن‪ .‬بؤ هةر كارَيك ِراسةثَيردراناية‪ ،‬ب َي دءءدَلي‬
‫ئةةن ةجام ةيان ئةةدا‪ ،‬زؤر رَِيزيةان ل َي ئةةطيراء بةة خزمةان ةناءيةان ةئةبردن‪ .‬برادةران زؤر ةيان‬
‫ثيَخؤش بوو‪ ،‬كة مرؤظي وا دَل سةؤزء با ةشيان نا سةى‪ .‬ئةو سةةردةمة دؤلار لة ئيَران‬

‫قاضاخ بوو‪ ،‬دؤلار بة هةر كةسيَكةوة بطيراية سزايةكي توند ئةدرا‪.‬‬
‫كةاتيةَك مةام جةةلال لةة دةرةوةي ولآت طةةِرا ةيةوة بؤ كورد ةستةان‪ ،‬داواي ليَكردم ةكة‬
‫ةئا ةطاداري حةة ةمةى ةحاجي مةةحمودء حةةمةة ةباَلو َل بكةةم كةة بيَن بؤ سةةركردايةةتي بؤ‬
‫ئةوةي دؤلارمان بؤ بطؤِرنةوة‪ .‬واديار بوو عومةر دةبابةء دكتؤر فوئاد مةع سةوم با سةى‬
‫دَلسؤزيء ِراستطؤيي ئةو دوو دؤستةيان بؤ مام جةلال كردبوو‪ .‬عوسمانى برازام نارد‬
‫بة شةويَن حةمةى حاجى مةحمودى بلةكآء حةمة بالَو َل‪ .‬دواي ضةةند ِرؤذيَك هاتنء‬
‫لةطةلأ خؤيان ثارةء تمةنيَكى زؤريان هَينابوو‪ .‬ةسةرةتا هاتن بؤ لاي منء وتيان‪ :‬ثيَش‬

‫ئةوةى بضين بؤ لاى مام جةلال‪ ،‬داواكارييةكةمان هةية‪ ،‬بةلَكو بة مام جةلال بلََييت‪.‬‬
‫و ‪ :‬داواكارييةكةتانم ثيَ بلَيَن‪ ،‬مام جةلال ضي لة توانايدا بَيت بؤتان دةكات‪.‬‬
‫وتيان‪ :‬كة سةيَكى خؤمان لة ئَيران طيراوة‪ ،‬لة سةةر ئةوةى هة ةشتا هةزار دؤلارى‬
‫ئةةمريكىء ثَينج هةةزار دي ةنارى عَيراقى ثيَ بووة حوكم دراوةء ثةارة كةة شةى طيراوة‪.‬‬
‫ثةارةكةة طرنط نييةة‪ ،‬بةةلآم بةةلَكو ةمام جةةلال شةتيَك ةمان بؤ ب ةكات بؤ ةئازادكردنى يةاخود‬

‫حوكمةكةى بؤ كةم بكةنةوة‪.‬‬
‫ثا شةان ثيَكةوة ضةووين بؤ لاى مام جةلال‪ .‬دواى بةخيَرهاتن مام جةلال بةو دوو‬
‫دؤ سةتةي وت‪ :‬نزيكةى يةك مليؤن دؤلارمان هةية‪ ،‬بةلَكو ئيَوة وردة وردة هةر جارةى‬
‫هةنديَكمان بؤ بطؤِرنةوة‪ ،‬بةلآم ثارةكةمان لة تارانة‪ .‬ئَي سةتاش ثارةمان زؤر ثيَوي سةتة‬
‫بؤ ضةةكء ثيَداوي سةتي ثيَ شةمةرطة‪ .‬ثا شةان مام جةلال نامةيةكى بؤ دكتؤر فوئاد‬

‫مةعسوم نووسي كة لة تاران هةر جارةى برِى دوو سةد هةزار دؤلاريان بدات َي‪.‬‬
‫كة مام جةلال لة ق سةةكانى بووةوة‪ ،‬داواكاريةكةيانم بؤ با سةكرد‪ .‬مام جةلال وتى‪:‬‬

‫بةسةرضاو‪ ،‬با ئةوان ذمارةى زيندانء فايلةكةيم بؤ بهَينن‪ ،‬هةولأ بؤ بةربوونى ئةدةم‪.‬‬

‫‪458‬‬

‫دواي مةانط ةَيك حةةمةة ةباَلولأء حةةمةةى حةاجى مةةحمود بؤ كَي شةةى هةاءرِيَكةة ةيان‬
‫هاتنةوة بؤ سةةركردايةتي‪ .‬مام جةلال قسةةي لةطةلأ كردنء وتى‪ :‬زؤر بةداخةوة يةكَيك‬
‫لة دؤ سةتة نزيكةكاني يةكيَتي بةنى سةةدر(‪ )107‬بوو كة بتوانَيت كاريَكمان بؤ بكات‪،‬‬
‫ئةويش رِؤي شةتء ئَيرانى بةج َي هيَ ةشت‪ .‬ئيَمةش وةك يةكَيتي زيانيَكى طةورةمان ليَ‬
‫كةوت‪ ،‬ضةونكة لة لايةن دؤ سةتةكانمانةوة لة رِيَي سةورياوة ضةةكء تةقةمةنييةكي‬
‫زؤرمان بؤ نيَردرابوو‪ ،‬بةلآم لة فرِؤكةخانةي تاران لة لايةن ئيَرانةوة دة سةتي بة سةةردا‬
‫طيرا‪ .‬بةنى سةةدر ثةيمانى ثيَ دابووين كة يارمةتيمان بداتء ضةةكةكانمان بؤ ةسةر‬
‫ةسنوور بؤ بنَيريَت ‪ ،‬بةلآم بة رِؤي ةشتني ه ضةمان بؤ ناكرَيتء زةرةريَكي طةورةمان كرد‪.‬‬
‫بِرواتان بَيت بؤ ئةو مة سةةلةيةى ئيَوةش لةطةلأ بةنى سةةدر ق سةةم كردبوو‪ ،‬خةمتان‬
‫نةبيَت من كؤلأ نادةمء نامةيةك بؤ حزبة ئي سةلامييةكانى عَيراق ئةنوو سةم‪ ،‬ضةونكة‬

‫ئةوان دؤستايةتيان لةطةلأ دةولَةتي ئَيران بةهَيزة‪ ،‬بةَلكو ئةوان شتيَكتان بؤ بكةن‪.‬‬
‫بؤ ِراثةةرانةدنى ةكارو ةبارةكةانى ةشؤرِش‪ ،‬زؤر دؤ سةتى دلَ سةؤزو ةباوةان لةة ةناو‬
‫شةارة ةكانء زؤربةةى ةناو ضةة ةكا ةندا هةةبوو كةة زؤربةة ةيان طوم ةناون وةك حةةمةةي ةحاجي‬
‫مةحمودء حةمة باَلولأ‪ .‬يةكيَتيي ني شةتمانيي قةرزارى هةموو ئةو كة سةانةية كة لةو‬
‫رِؤذطارة سةةختانةدا هاوكارو ث شةتيوانء خةنؤرو ث شةتء ثةنامان بوون‪ .‬نمونةي‬
‫كة سةيَكي طومناوي تر (حةمةى مةلا عةلى)ية كة خةلَكى طوندى بيَذويَي كورد سةتانى‬
‫ئَيران بوو‪ ،‬يةكيَك بوو لةو كة ةسانة كة كاتى خؤى لة بيَذوآ زؤر خزمةتى ثَيشةمةرطةي‬
‫ةئةكردو ةهاو ةكاري ةئةكردين‪ ،‬نةانء ئةاوي بؤ ةئةنةاردين‪ ،‬رِؤذانةة ميوانى ثيَ شةمةةرطةةى‬
‫هةةبوو‪ .‬لةة لايةةن (ي‪.‬ن‪.‬ك)ء خةةلَكي ةناو ضةةكةة زؤر رِيَزى ليَ ةئةطيرا‪ ،‬لاى ةهةموو ةمان‬
‫ثياويَكي زؤر خؤ شةةوي سةت بوو‪ .‬هةتا ئيَ سةتا وةك ثيَوي سةت ئاورِ لةم دَل سةؤزانةى‬
‫ميللةتةكةمان نةدراوةتةوة كة ذيانيان لة ثَيناوى شؤِرشدا هةميشة لة مةترسيدا بووة‪.‬‬
‫هةةروة ةها ةنابَيةت رِؤَلى ةئةو طونةدن ةشي ةنانةة ةمان لةة بيرب ضةيَتةةوة ةكة ةبةو بيَ دةرامةةتيةةي‬

‫خؤيان‪ ،‬ماَلةكانيان ثةناو جيَي حةوانةوةى ثَيشمةرطة بوو‪.‬‬

‫(‪ )107‬بةني سةةدر لة دءاى شةؤِر ةشي طةلاني ئيَران لة ‪ 1979‬يةكةم سةةرؤك كؤمارى ئيَران بوو‪ ،‬لة‬
‫‪ 1981‬لةطةلأ مةسعودى رِةجةءى هةَلهات بؤ فةرةنسا‪.‬‬

‫‪459‬‬

‫كرِيني ضةك بؤ شؤ ِرش‬

‫لة كؤتايي سةالَي ‪ِ ،1981‬رؤذَيك مام جةلال داواي لَيكردم كة بؤ كاريَكى ثيَوي سةت‬
‫ب ةضم بؤ لاى نةو ةشيروان م ةستةفا‪ .‬هةمان ِرؤذ ضةووم بؤ لاى كاك نةوشةيروان‪ ،‬لة سةةربانى‬
‫بارةطاكةى خؤى لةطةلأ عةلى ب ضةكؤل ثيا سةةيان دةكرد‪ .‬لةطةلأ كاك نةو ةشيروان ثيَكةوة‬
‫قسةمان كردو وتى‪ :‬ئةوةى راستى بَيت ئةركيَكي تازةت بؤ زياد بووة‪ ،‬زؤر ثيَويستمان‬

‫بة ضةكة‪ ،‬ئةمانةوَيت ضةكمان بؤ بكِريت‪.‬‬
‫و ‪ :‬ضةكى ضىء لة كوآ بيكِرم؟‬

‫وتى‪ :‬لة دةوروبةرى سةةردة شةتء واوانء خانة‪ ،‬وةك بي ةستوومانة ةئةَليَن ئةو‬
‫دةوروبةرة ضةكى زؤرى لَيية بؤ فرؤشتن‪.‬‬

‫ئةوكاتة ئةو شةويَنانة تا نزيكى دةوروبةرى مةهاباد بةدة سةت هيَزةكانى حزبي‬
‫ديموكراتي كوردستاني ئيَرانةوة بوون‪.‬‬

‫و ‪ :‬كاك نةوشيروان‪ ،‬من زؤر شارةزاي ضةك نيمء هةرطيز ضةكم نةكرِيوة‪.‬‬
‫وتى‪ :‬برا ئيَمة كة سةى تر نانَيرين‪ ،‬ضةونكة تةنها متمانةمان بة تؤيةو جيَي باوةرِى‬
‫ئَيمةيت‪ ،‬ثَي ةشتر خةلَكى ترمان ناردووة بؤ كرِيني ضةةك‪ ،‬بةلآم قةرزاريان كردووينء‬

‫هةتا ئيَستاش ئةبيَت قةرزي ئةوان بدةينةوة‪.‬‬
‫هةر ضةةندة من زؤر شةارةزاي كرِيني ضةةك نةبوومء بة ئةركيَكي زؤر زةحمة‬
‫ئةةزاني‪ ،‬بةةلآم لةةبةةرئةةوةي ةكة ةمام جةةلالء كةاك ةنةو شةيروان زؤر متمةانةةيةان بةة من بوو‪،‬‬
‫هةةروة ةها ئةةو ةكاتةة ضةةك ةمان زؤر نةةبوو‪ ،‬ذ ةمارةي ثيَ شةمةةرطةةش لةة زيةادبوو ةندا بوو‪،‬‬
‫ضةةكيش بؤ هيَزي ثيَ شةمةرطةء بؤ بةرطريء ضةالاكي زؤر طرنط بوو‪ ،‬بؤية ِرةزامةنديم‬

‫دةربرِي‪.‬‬
‫وتى‪ :‬ثيَش ئةوةى برِؤيت بؤ خوارةوة‪ ،‬حةز ئةكةم سةريَك لة مام جةلال بدةيت‪.‬‬

‫كاتَيك سةرداني مام جةلاا كرد‪ ،‬وتى‪ :‬لالؤ لةطةلأ كاك نةوشيروان ثيَك هاتن؟‬
‫و ‪ :‬بةلَآ‪ ،‬بةلآم بة كاك نةوشةيرواني ةشم وتووة كة شةارةزاييم لة ضةةك كرِيندا نييةء‬

‫ِرةنطة ئةو ئةركة بؤ من زةحمةت بَيت‪.‬‬

‫‪460‬‬

‫مام جةلال وتى‪ :‬ئاخر ناتوانين ئةو كارة بة هةموو كة سةَيك ب سةثَيرين‪ ،‬ضةونكة‬
‫ثيَ شةتر ثةارة ةيان خواردووين‪ .‬ثةةيوة ةندى بةة مولازم عومةةرةءة بكةة بؤ ئةةوةى كةةرتيَةك‬
‫ثَي شة مةةر طةة لةة ةطةلأ خؤ ةتدا ب بةة يةت‪ .‬منيش نةا مةة بؤ حزبى ديموكراتء كؤ مةةَةلةى‬
‫زةحمةتكيَ شةان ئةنوو سةم‪ ،‬با ئةوان هاوكاريت بكةنء خةلَكت ثيَ بنا سةَينن‪ .‬سةةرةتا‬
‫ب ضةؤ بؤلاي مةلا ةشَيخ جةلال‪ ،‬ثةنجا ضةةكي برِنةوةي لاية‪ ،‬هةموويان بكِرة‪ .‬ثا ةشان هةر‬
‫ضةةكيَكى ديكةت كِرى با سةةمينؤ ء ذ َي سةيَوء برِنةو بن‪ ،‬ضةونكة كلآ شةينكؤ زؤر‬

‫طرانةء ثارةمان ئةوةندة نيية‪.‬‬
‫مةلا ةشَيخ جةلال بةرثر سةي يةكةمي ةسازماني خةبات بوو‪ ،‬براى شةَيخ عيزةدينى‬
‫ح ةسَينى بوو‪ .‬مام جةلال نزيكةى دوو سةةد هةزار دؤلارى داية دة سةتمء وتى‪ :‬ئةمةش‬

‫ثارة بؤ ضةك كرِين‪ ،‬كة طؤرِيتةوة هةندَيك ثارةمان بة تمةن بؤ بنيَرةوة‪.‬‬
‫ثا شةان ةضووم بؤ لاى مولازم عومةر‪ ،‬ئةويش ق سةةكةي مام جةلالي كردو وتي‪ :‬لالؤ‬

‫كةرتيَك ثَيشمةرطة لةطةلأ خؤت ببة‪.‬‬
‫و ‪ :‬نةخيَر كاك عومةر‪ ،‬من بؤ ئةوة نةهاتوومء كةرتَيك ثَي شةمةرطةش لةطةلأ خؤم‬
‫نابةم‪ ،‬ضةونكة كةرتيَك ثَيشةمةرطة لةو شةويَنة مة ةسرةفيان زؤر ئةوَيت‪ ،‬با دواجار قةرزار‬

‫نةبينء طلةيى كةسمان نةيةتة سةر‪ .‬تةنها دووان لة برازاكاني خؤم ئةبةم‪.‬‬
‫بؤ ِراثةةِرانةدنى ةئةو ةكارانةةى ثيَم سةثيَردرابوو لةة ةطةلأ برازا ةكانم جةةلالء عوس ةمان‬
‫بةرةو كورد سةتانى ئَيران بةرِ َي كةوتين‪ .‬كاتَيك طةي شةتينة سةنووري شةارؤ ضةكةي‬
‫سةةردة شةت‪ ،‬لةطةلأ كةريم حةداد كة بةرثر سةيَكي حزبي ديموكرات بوو لةو ناو ضةةية‪،‬‬
‫سةة ةبارةت بةة كرِيني ضةةك ق سةةم لةة ةطةلأ كردو داوام ليَكرد كةة ةهاو ةكاريم بكةاتء‬
‫ضةةكفرؤ ةشةكاني ئةو ةسنوورةم ثيَ بنا ةسَينَيت‪ .‬هةروةها نامةكةى مةكتةبي سةيا ةسيم دا‬
‫بة مام ِرةحمان كة بةرثر سةى ناو ضةةى سةةردة شةتى كؤمةلَة بوو‪ ،‬ضةونكة كؤمةَلةي‬

‫زةحمةتكَيشان ئةويان بؤ دةستنيشان كردبووم كة لة كرِيني ضةك هاوكاريم بكات‪.‬‬
‫مام ِرةحمان وتى‪ :‬وا باشترة بيَيت بؤ بارةطاكةمان لة طوندي ميراوا‪.‬‬

‫و ‪ :‬ئيَ سةتا ناتوانم‪ ،‬ضةونكة هةندَيك كارى ترم هةية‪ ،‬بةلآم ئيَوة ذووريَكم لة نزيك‬
‫خؤتانةوة بة كرآ بؤ بطرن بؤ ئةوةى ئاطادارى يةك ببين‪.‬‬

‫‪461‬‬

‫ثا ةشان جةلالى برازام لةطةلأ ضةةند كة سةيَكى نا ةسراوى خؤمان كة زؤر ليَيان دَلنيا‬
‫بوومء كارء كا سةبييان كِرينء فرؤ ةشتنى ضةةك بوو‪ ،‬نارد بؤ طوندي واوان‪ .‬دواى‬
‫تةواوبوونى ئي شةةكانم ضةووم بؤ طوندى ميراوا‪ ،‬لةوآ بة هاوكاري برادةرانى كؤمةلَة‪،‬‬

‫ذمارةيةك ضةكى باشم كِرى‪.‬‬
‫لةةو ةماوةيةةدا كةةريم حةةداد هةات بؤ لامء وتى‪ :‬كؤمةةَليةَك ضةةكي ةبا شةم بؤ ثةةيةدا‬
‫كردويت‪ ،‬رِؤذيَك ثيَكةوة سةةيريان ئةكةينء ئةيكرِين‪ .‬ضةةند رِؤذيَك ةضاوةرِيَي كةريم‬
‫حةةدادم كرد‪ ،‬بةةلآم دةنطي نةةبوو‪ .‬ثةاش ةماوةيةةك ةهات بؤ لامء وتي‪ :‬لالؤ تؤ بطةةرِيَرةوة‬

‫بؤ سةركردايةتي‪ ،‬ثارةم بدةر َي خؤم ضةكى باشت بؤ دةكرِمء بؤت دةنَيرم‪.‬‬
‫هةر ضةةندة بِريَكي زؤر دؤلارم ثيَ بوو‪ ،‬بةلآم لةبةرئةوةي كة زؤر متمانةم بة كةريم‬
‫حةةداد نةةبوو‪ ،‬بؤئةةوةي وازم ليَبهَينَيةت و ‪ :‬من ةئةوة ةندة ثةارةم ثةآ نييةة كةة بةة شةى‬

‫كرِيني ضةك بكات‪ ،‬هةركاتيَك كة ضةك ئةكرِم‪ ،‬سةركردايةتي ثارةم بؤ ئةنَيرَيت‪.‬‬
‫ئيتر وازم لة كرِيني ئةو ضةةكانة هَينا كة كةريم حدادى حزبي ديموكرات با سةى‬
‫دةكرد‪ .‬ئةةو ةماءةيةة برادةرانى كؤمةةَةلةى ئَيران‪ ،‬بةة ةتايبةةت دكتؤر سةاَلح كةة خةةلَكى‬
‫شةارى سةنة بوو‪ ،‬هةروةها دكتؤر سةةيد جةلال كة لة شةيَخةكانى زةمبيل بوو لة‬

‫ناوضةى مةهاباد‪ ،‬زؤر هاوكارييان ئةكردمء ضةكيان بؤ ثةيدا ئةكردم‪.‬‬
‫بؤ تةءاءكردني ئيشوكارةكاني شؤرِشء كرِيني ضةك‪ ،‬لة سةركردايةتييةءة بةرةء‬
‫طوندى بلةكيَ بةرِيَ كةء ‪ .‬لة رَِيطادا لة طوندى سةيامةى ناء ضةةى دة شةتةتالَي نزيك‬
‫سةةردة شةت (حةبيبوَللآي سةاءانيء جةزاى كةءى)م بيني‪ .‬ئةءكاتة حةبيبولَلآي‬
‫سةاءاني ياريدةدةرى ئامر هَيزى حزبي ديموكراتي كورد سةتاني ئَيران بوء‪ ،‬جةزاى‬
‫كةءى(‪ )108‬ثَي شةمةرطةي (ي‪.‬ن‪.‬ك)ء فةرماندةي كةرت بوء‪ ،‬ثَي شةتر بةهؤى طرفتيَكي‬
‫ب ضةوكةءة لة سةةركردايةتي دة سةتبة سةةر بوء‪ ،‬بةلآم بةهؤي هةلَوَي سةتي يةك دوو‬
‫برادةري سةةركردايةةتي‪ ،‬دواي ئةةوةي هةةلي بؤ ِرةخ سةابوو‪ ،‬خؤى طةة ةيانةدبووة لاى‬

‫(‪ )108‬لة ‪ 1985/9/4‬لة دوكانياني ث ةشت ضةياي طؤيذةي شةاري ةسلَيماني‪ ،‬لة بؤ ةسةيةكدا بة دة سةتي‬
‫جةا شةةكةاني زةرِا ةيةن‪ ،‬جةةزاي كةةويء سة َي ثيَ شة ةمةر ةطةي تري (ي‪.‬ن‪.‬ك) بةةختيةاري حةاجي فةارس‬

‫(فةرماندةي كةرتء دةرضووي زانكؤ بوو) لةطةلأ عةلي شينةء سةردار شةهيد كران‪.‬‬

‫‪462‬‬

‫حةبيبولَلآي سةاءاني كة خزمي خؤي بوو‪ .‬دواي هةوالَثر سةين حةبيبوَللآي ةساءاني‬
‫داءاى لَيكردم كةة لةة ةكاتي طةةِرانةةءةم بؤ سةةركردايةةتي‪ ،‬جةةزاي كةةوي لةةطةةلأ خؤم‬
‫ببةمةوةء لةطةلأ مولازم عومةر كة ئةء كاتة لَيثر ةسراءى مةكتةبي عةسةكةرى بوء ق ةسة‬

‫بكةمء كَيشةكةى ضارةسةر بكةم‪.‬‬
‫حةةبيبوَللآ در يةَذةى بةة ق سةة ةكاني داء ءتي‪ :‬حةةق ني يةة برادةراني ةيةكَيتي بةةء‬
‫شةيَوةية معامةلة لةطةلأ جةزا بكةنء بي شةكَيننء ثرِءثاطةندةى بؤ درء سةت بكةن‪.‬‬
‫ئةةءة ةتا لةةم رِؤذا ةنةى ِرابردءءدا ثيةاءَيةك ةلة سةلَي ةمانييةةءة هةاتبوء بؤ ئَيرة‪ ،‬جةةزا ةشم‬
‫لةطةَلدا بوء‪ ،‬هةءالَي بارءدؤخي سةليَمانيم ل َي ثر سةي‪ ،‬كابرا ءتي "جةزاى كةءى لة‬
‫سةليَماني لةطةلأ حكومةت مالأ بة ماَلي ثيَ شةمةرطة ئةطةِريَت بؤ دة سةتطيركردنيان"‪.‬‬
‫منيش ليَم ثر سةي بةِرا سةتي جةزاى كةءى ئةء كارة ئةكات؟ كابرا ءتي"بةلَ َي‪ ،‬خؤم بة‬
‫ضةاءى خؤم بينيومة"‪ .‬منيش لَيم ثر سةي لة سةليَماني تؤ بة ضةاوي خؤت جةزاى‬
‫كةةءيةت بيني ةكة ةبة ثيكةابي حكومةةت ةبةدءاى ةمالةَة ثَي ةشمةةرطةةدا بطةةِرَيةت؟ ةكابرا ءتي‬
‫"ئةوةي ِرا ةستي بيَت نةءةلَلآ نةمبينيوة‪ ،‬بةلآم ءادةلَيَن"‪ .‬ديسان لة كابرام ثرسي باشة‬

‫ئةطةر ئَيستا تؤ جةزاى كةءى ببينيت ئةيناسيتةءة؟ كابرا ءتي "نةءةلَلآ نايناسم"‪.‬‬
‫جةةزاي كةةوي زؤر ةماتء غةةم ةبار بوء‪ ،‬زؤرم ثيَ ةناخؤش بوء ةكة لةة سةليَ ةماني ئةةء‬
‫ثرِءثةاطةةنةدةيةةيةان بؤ درء سةت كردبوء‪ ،‬ضةونكةة ثيَ شةمةةرطةةيةةكي ثةاكء ةقارةمةانء‬

‫زينداني سياسي بوء‪ ،‬بنةمالَةكةشيان زؤر نيشتمانثةرءةر بوءن‪.‬‬
‫ثا ةشان حةبيبوَللآ سةاءاني ءتي‪ :‬طوناا نيية بةم شةيَوةية جةزا لةكةدار ئةكةن؟‬
‫منيش بةةَلَينم بةة حةةبيبوَللآ ةساءانيء كةاك جةةزا دا كةة لةة كةاتي ةطةِرا نةةءةم بؤ‬

‫سةركردايةتي لةطةلأ خؤم بيبةمء طرفتةكةى بؤ ضارةسةر بكةم‪.‬‬
‫دءاى تةءاءبوءني ئيشةوكارةكانم لة بلةك َي‪ ،‬طةِرامةءة بؤ طوندى ةسيامة بؤ ئةءةى‬
‫جةزاى كةءى لةطةلأ خؤم ببةم بؤ سةةركردايةتي‪ ،‬بةلآم حةبيبوَللآ ةساءاني ءتي‪ :‬ضةةند‬
‫رِؤذيَك دءاى رِؤي شةتني تؤ بؤ بلةكيَ‪ ،‬برادةريَكي تر ئة ضةوء بؤ سةةركردايةتي‪ ،‬جةزام‬

‫لةطةلَدا ناردءءةء ثَيم ءاية كَيشةكةى ضارةسةر كراءة‪.‬‬
‫جةاريَكي تر بؤ كِريني ضةةك لةة طةةلَ عو سمةانى برازام لةة سةةركردا يةةتي يةةوة‬

‫‪463‬‬

‫بةةِرَيكةةوتين بةةرةو طونةدى بلةةكةآ‪ .‬برادةراني سةةركردا ةيةتي جةةلال جةةمةال خةة ةفافيةان‬
‫لةةطةةةلَدا ةناردم‪ ،‬بؤ ئةةوةى لةةويَوة ِرةءا ةنةى شةارى بةانةةى بكةةم‪ .‬جةةلال جةةمةال خةة ةفا‬

‫تازة هاتبووة دةرةوة‪ ،‬ثَي ةشتر باوكى ضةوو بوو بؤ توركيا‪ ،‬دةيوي سةت لة رِيَطاى بانةوة‬
‫بةةرةو ةتارانء لةةويَ شةةوة بؤ هةة ةندةران بِروات‪ .‬جةةلال خةةفةا ةثارةيةةكى زؤرى لةةطةةلأ‬
‫خؤى هَينابوو‪ ،‬برادةراني سةةركردايةتي برَِيك ثارةيان بة قةرز ليَوةرطرتبوو‪ ،‬بةَلَينيان‬
‫ث يَةدابوو كةة لةة هةة ةندةران ثةارة ةكةى ةبدة ةنةوة‪ .‬لةة طو ةندى ةطةورةدار هةاوى كةةريمى‬
‫(ئةةنةدامى م‪.‬س حزبي ديموكراتي كورد سةتةاني ئَيران)م بيني‪ ،‬داوام ليَكرد كةة جةةلال‬

‫خةفا بنَيرَيت بؤ بانة‪ .‬هةمان ِرؤذ كاك هاشم بة ِرَيزةوة ناردي بؤ بانة‪.‬‬
‫دواي ئةوةي طةيشتينة طوندي بلةك َي‪ ،‬سةرداني مةلا شَيخ جةلاا كرد‪ ،‬ئةوكاتة لة‬
‫ث شةتى طوندى بلةكآ دائةني شةت‪ ،‬ذمارةيةك ضةةكى با شةى بؤ فرؤ شةتن لابوو‪ .‬ئةو رِؤذة‬
‫بةةفريَكى زؤر بةاريبوو زؤر مةا نةدوو بووين‪ ،‬نةا مةة يةةكى ةمام ةجةلاا دا يةة دة ةستىء‬

‫خويَندييةوة‪.‬‬
‫مةلا شَيخ جةلال وتى‪ :‬نزيكةى ثةنجا تفةنطى برِنةو لَيرةنء حازرن‪ ،‬ئةتوانيت هةر‬
‫ئةمرِؤ بيانبةيت‪ ،‬هةروةها ذمارةيةك كلآ شةينكؤفم هةية‪ ،‬لة دةوروبةرى سةةردة شةت‬
‫دامناون‪ ،‬نرخى هةر كلآشينكؤفيَك سىء شةش هةزار تمةنة‪ ،‬هةر كاتيَك ويستتان ثيَم‬

‫بلََين تا بؤتانى بنَيرم‪.‬‬
‫ئةو رِؤذة هةموو تفةنطة برِنةوةكان‪ ،‬يةكى بة سةيانزة هةزار تمةن لَيم كرِى‪ .‬ثا شةان‬
‫ةناردم بةة دواي ةهاورِآ كةا مةةرانى ةعار ء شةةه يةد شةةريفى قور ئةاني‪ ،‬بؤ ةئةوةى‬
‫تفةةن ةطة ةكانم بؤ ةتاقي بكةة ةنةوة‪ .‬دواي ئةةوةي تفةةنطةةكةان ةيان تةاقي كردةوة وت ةيان‪ :‬ةئةم‬

‫ضةكانةت بة هةرزان كرِيوة‪ ،‬ضونكة ئيَستا لة شوَينى تر دانةى بة سى هةزار تمةنة‪.‬‬
‫هةر ئةو ِرؤذة ناردم بة شةويَن عومةرى دةرويَش عةبدولَلآ (براى ةشةهيد محةمةد)‪،‬‬
‫ثيَموت كة لةطةلأ عوسمانى برازام هةموو ضةةكةكان كة ضةوار بار بوو‪ ،‬ببةن بؤ طوندى‬
‫واوان بؤ لاى جةلالى برازام‪ ،‬ثا شةان لةطة َل ئةو ضةةكانةي تر كة لة سةنووري طوندي‬
‫واوان كِريبوومةان ببةةن بؤ سةةركردايةةتي‪ .‬بةة عوسمةانى برازا ةمدا برِيَةك ثةارةي تمةةنء‬
‫نامةيةكم نارد بؤ مام جةلال‪ .‬لة نامةكةمدا داوام لة مام جةلال كردبوو كة بِرَيك دؤلاري‬

‫‪464‬‬

‫ترم بؤ بنيَر َيةت بؤ ئةةوةي ذ ةمارة يةةك ضةةكي تري ثيَ بكِرم‪ .‬هةةروة ةها ةبا سةى ئةةو‬
‫كلآشينكؤفانةم بؤ كردبوء كة مةلا شَيخ جةلال بؤي باس كردبووم‪.‬‬

‫ئةوكاتة دكتؤر كةمال خؤ شةناو كرابوو بة بةرثر سةى سةةركردايةتى سةنووري‬
‫هةوليَر‪ ،‬زؤر ثيَوي سةتيان بة ضةةك بوو‪ ،‬مام جةلال ئةيوي سةت ثيَش رِؤي ةشتني دكتؤر‬
‫كةمال بؤ سةنووري هةولَير‪ ،‬كلآ ةشينكؤفةكان بطاتة سةةركردايةتي‪ .‬بؤية مام جةلال‬
‫بةثةلة نامةيةكي بؤ نوو سةيبوومء بة عةبدوَللآى حةمة ئةمين ئاغا كة بة سةةردان ضةوو‬
‫بوو بؤ سةةركردايةتي‪ ،‬نامةكةي بؤ ناردم‪ .‬مام جةلال لة نامةكةيدا نوو سةيبووى "لالؤ‬
‫طيان‪ ،‬بةلَكو زؤر بة زوويىء بة هةر نرخَيك بيَت‪ ،‬ئةو كلآشينكؤفانةي مةلا شيَخ جةلال‬

‫بكِريت"‪.‬‬
‫ةضةند رِؤذيَك ثاش طةي ةشتني ئةء نامةية بؤ كرِيني كلآ ةشينكؤفةكان‪ ،‬دووبارة مام‬
‫جةةلال نةامةةيةةكى تري بةة ةئاوات ةقارةمةان ةيدا بؤ نةاردبووم‪ .‬لةةو ةماوةيةةدا بةةهؤي بةاريني‬
‫بةةفريَكى زؤر‪ ،‬بةة زةحمةةت خةة ةَلك ةئةيتوانى ةهاتو ضةؤ ب كةات‪ ،‬بؤيةة ةئاوات ةقارة ةماني‬
‫ئة ضةيةَت بؤ طوندي طةرماو بؤ ماَلي عةبدوَللآ ئاغاي باريَء ثيَي دةلَ ةيَت "زؤر ماندووم‬

‫بةلَكو ئةو نامةيةي مام جةلال بطةيةنتة دةست لالؤ"‪.‬‬
‫هةر لةو ماوةيةدا بؤ ةضاري سةَييةم‪ ،‬سةةبارةت بة كِريني كلآ شةينكؤفةكان ‪ ،‬مام‬
‫جةلال نامةيةكى بة ةشَيخ عةلى (نا سةراو بة خولة كة شةكؤلأ) كة لة سةةركردايةتييةوة‬
‫ئةطةِرايةوة ب َو شةارةزوور بؤ ناردم‪ .‬لة رِيَطادا عومةرى دةرويَش عةبدوَللآء عوسمانى‬
‫برازام ئةبينيَت‪ ،‬شةَيخ عةلى نزيكةى دوانزة هةزار تمةنيان ليَ وةرئةطرَيت‪ .‬ثا ةشان ةشَيخ‬
‫عةلى هات بؤ لام بؤ بلةكيَء وتى‪ :‬نامةيةكي مام جةلاا بؤ هيَناويت‪ ،‬بةلآم ثيَش ئةوةى‬
‫ةنامةةكةة بخوَينيتةةوة حةةز ئةةكةةم ث َةيت بلَيَم كةة لةة ِرَي ةطا عومةةرى دةرويَش عةةبةدولَلآء‬
‫برازا ةكة بيني‪ ،‬لةةبةةرئةةوةي نةة خؤمء نةة ثَي ةشمةةرطةة ةكانم ةثارة ةمان ث َي نةةبوو‪ ،‬دوانزة‬

‫هةزار تمةنم ل َي وةرطرتن‪.‬‬
‫زؤرم ثيَ ةناخؤش بوو كةة شةَيخ عةةلي ةئةو بِرة ةثارةيةةي وةرطرتبوو‪ ،‬ضةونكةة بؤ‬
‫كرِينء طوا سةتنةوةي ئةو كلآ شةينكؤفانةي كة مام جةلال داواي ئةكردو زؤر بةلايةوة‬
‫طرنط بوو‪ ،‬ثيَوي ةستم بة ثارة بوو‪ .‬دواي تةواو بووني ق سةةكاني شةَيخ عةلي‪ ،‬نامةكةى‬

‫‪465‬‬

‫ةمام جةةلاا خويَ نةد مةةوة‪ ،‬نوو ةسيبووى "لالؤ‪ ،‬هةةر ضةؤن َةيك بووة ئةةب َيةت ئةةو‬
‫كلآ شةينكؤفانةى لاى مةلا شةَيخ جةلال بكِريت‪ ،‬ئيَمة ِرازين كة بة سةىء شةةش هةزار‬

‫تمةن بيانكرِيت‪ ،‬ضونكة زؤر ثيَويستمان بةو ضةكانةية‪".‬‬
‫بؤ كرِيني كلآشةنكؤفةكان ضةووم بؤلاي مةلا شةَيخ جةلال‪ ،‬ثيَشةتر ةشَيخ عةلي ثيَيو‬
‫كة ئةءيش حةز ئةكات لةطةلَمدا بيَت‪ ،‬بؤية ثيَكةوة ضةووين‪ .‬هةر كة مةلا ةشَيخ جةلال‬
‫ئَي ةمةى بيني وتى‪ :‬كةاكةة من لةةمةةولا بةة هيس جؤرَيةك ِرازى نيم ةئةوةنةدة ةنامةةم بؤ بنيَرنء‬
‫سةةردانم بكةنء خةلَك بَيت بؤ لام‪ .‬لالؤ بةتؤش ئةلَيَم‪ ،‬ضةونكة تؤش زوو زوو نامة بة‬

‫برازاكانتدا ئةنَيريت بؤم‪ ،‬برام ئاخر ضؤن وا ئةبَيت؟‬
‫هة سةتم كرد كة مةلا شةَيخ جةلال حةزى نةئةكرد هيس كة ةسيَكي تر بةو سةةردانء‬
‫مامةلَةية بزانيَتء ئةيوي سةت زؤر نهيَنى بَيت‪ .‬هؤكاري تووِرةبوونةكةي شةي‪ ،‬بينيني‬

‫شَيخ عةلى بوو كة لةطةَلم بوو‪.‬‬
‫و ‪ :‬ئةطةر مةبة ةستت ئةم برادةرةية‪ ،‬ئةمة كاك ةشَيخ عةليية‪ ،‬زؤر برادةرى خؤمةء‬

‫ميوانم بوو‪ ،‬نةكرا بةجيَى بهَيَلم‪.‬‬
‫مةةلا شةَيخ جةةلال وتى‪ :‬ت ةكا يةة نةة ميوانء نةة كةةس نةة يةة تةة لام‪ِ ،‬رازيش نيم كةة‬
‫دةربارةى ضةةك كِرين ئةوةندة نامةم بؤ بنوو سةن‪ .‬ئيَ سةتاش بةفريَكى زؤر باريووة‪،‬‬
‫لةوانةية هةتا بةهارى داهاتوو نةتوانم ةضةكةكان بهَينم‪ ،‬ضةونكةة لةو ةشاخء داخة‬
‫شةاراونةتةوة‪ ،‬برِوام ثيَ بكة بؤم نادؤزرَينةوة‪ .‬بؤ ضةى كاتى خؤى كلآ شةينكؤفةكانت‬
‫ةنةكرِي؟ ئيَ سة ةتاش هةةر رِؤذةى نةا مةة يةةكم بؤ ئةةنيَرن‪ .‬برام ئةة طةةر وا رَِي ةكةوت ئةةو‬
‫ثيَ شةمةرطانةى كة نامةكانم بؤ دَينن لة رِيَطادا لةبةر بةفرء سةةرما ِرةقبوونةوة‪ ،‬دواجار‬
‫ةنامةةكةة لةة طيرفةان ةيا ةندا دؤزرايةةوةء دة سةت ث ةياويَكي بةةعس كةةوت‪ ،‬ةئةوكةاتةة ئةةزانن‬
‫بةةعس ضةيم ليَ دة ةكات؟ د ةيارة ئيَوة ةئةتةا ةنةويَةت كةارَةيك بكةةن كةة خؤتةانء برادةرانى‬
‫كؤمةلَةء منيش تو شةي كيَ شةةء زةحمةت بكةن‪ .‬لالؤ‪ ،‬ئاخر تؤ خؤتء يةكَيتي باش‬
‫ئةزانن كة من ئةو ضةةكانة لة حكومةتى عَيراق وةرئةطرم‪ ،‬ئيتر وازم ليَ بَينن‪ ،‬بؤ ئيَوة‬
‫وا ئةزانن كة من حزبى بةعسم خؤش ئةويَت؟ برِوام ث َي بكةن هةرطيز حةزم نةكردووةء‬

‫حةز ناكةم سةرء ضاويان ببينم‪ ،‬بةلآم ضارم نيية‪.‬‬

‫‪466‬‬

‫ثا شةان نمونةيةكى هَينايةوةو وتى‪ :‬ئةَلَين ذنيَكى ثيَنجوَيني لاى خؤتان‪ ،‬هةمي شةة‬
‫مندالَى هةويَكةى لة سةةر شةانى دائةنا‪ ،‬خةَلك ليَيان ثر ةسي بوو با شةة ئةوة تؤ ئةوةندة‬
‫ئةو م ةندالَةت خؤش ةئةويَت وا هةمي شةة لة سةةر شةانتةة؟ ذنةكة لة وةلآمدا وتبووى‬
‫"نةخيَر‪ ،‬بؤية ئةيخةمة ةسةر شةانم‪ ،‬بؤ ئةوةية كة ضةاوم لة ضةاوى نةبيَت"‪ .‬منيش‬

‫ئةمةويَت ضاوم لة ضاوى بةعس نةبَيت‪.‬‬
‫زؤر هةولَم دا كة كلآشينكؤفةكانم ثَيبفرؤشَيت‪ ،‬بةلآم هةولَةكانم بيَ سوود بوو‪.‬‬
‫ئةوكاتةي سةةرطةرمي كرِيني ضةةك بووم لة سةنووري شةاري بانة‪ِ ،‬رؤذَيك هاوي‬
‫كةريمي (ئةندامى م‪.‬س حزبي ديموكراتي كورد سةتاني ئَيران) ق سةةي لةطةلأ كردمء‬
‫وتي‪ :‬بةةلَكو ق سةة لةة ةطةلأ مةةلا شةَيخ جةةلال بكةة ةيت كةة لةة سةنووري ةبانةة ثيَكةةوة‬
‫ِريَكبكةوينء كؤتايي بة بارطرذيء ئالَؤزي نَيوانمان بهَينين‪ .‬بؤ ئةو مةبة سةتة ق سةةم‬
‫لةطةلأ مةلا شَيخ جةلال كردو داواكةي هاوي كةريميم ثيَ ِراطةياند‪ .‬مةلا شَيخ جةلال‬
‫خؤ شةحالَي خؤي دةرِبرِيء وتي‪ :‬حةزدةكةم بَييت بؤ مةكتةبي سةيا سةي سةازماني‬

‫خةبات‪ ،‬لةويَ داواكةي (هاوي كةريمي)يان ثيَ ِرابطةيةنيت‪.‬‬
‫ِرؤذي دواتر ضةووم بؤ طوندي سةاركيَ لة ث شةتي ِرةبةت‪ ،‬لةويَ بة ئادةبووني مةلا‬
‫شيَخ جةلال لةطةلأ برادةراني مةكتةبي سياسي سازماني خةبات كؤبوومةوةء داواكةي‬
‫(هةاوي كةةريمي)م ثيَ ِراطةة ةيانةدن‪ .‬ئةةوانيش خؤ شة ةحالَي خؤ ةيان دةربرِيء بةة طةةرمي‬
‫ثَيشوازييان لة داواكةي كاك هاشم كردو وتيان‪ :‬هةرضةندة برادةراني حزبي ديموكرات‬
‫ئيعترا بةة ئيَ ةمةو بةة كؤمةة ةلَةي زةح ةمةتكَي شةان ةناكةةن‪ ،‬بةةلآم ئَيمةة ةئا ةمادةين لةةطةةَل ةيان‬
‫دابني شةين‪ ،‬نةك هةر لة سةنووري بانة بةلَكو لة هةموو ناو ضةةكاني تريش لةطةلَيان‬

‫رِيَكبكةوينء كؤتايي بة كيَشةكاني نَيوانمان بهَينين‪.‬‬
‫ثا ةشان ضةووم بؤلاي هاوي كةريميء وةلآمء ثيَ شةوازي مةلا شةَيخ جةلالء‬
‫برادةراني مةكتةبي سةيا سةي سةازماني خةبا ثيَ ِراطةياند‪ .‬كاك ها شةم وتي‪ :‬ئيَمة‬

‫ئةمانةويَت لة سنووري بانة لةطةلَيان رِيَكبكةوين نةك لة سنووري ناوضةكاني تر‪.‬‬
‫هاوي كةريميء مةلا شةَيخ جةلال هةردووكيان خةلَكي بانة بوون‪ ،‬هةربؤية كاك‬
‫ها شةم ثيَي خؤش بوو كة لة سةنووري بانة لةطةلأ برادةراني ةسازماني خةبات ِريَك‬

‫‪467‬‬

‫ب ةكةو ةيَتء ةبارطرذي لةة نيَوانيةادا ةنةمَينَةيت‪ .‬ةجاريَكي تر ضةوو ةمةوة بؤلاي مةةلا شةَيخ‬
‫جةلالء وةلآمةكةي كاك هاوم ثيَ ِراطةياند‪.‬‬

‫مةةلا شةَيخ جةةلال بةة وةلآمةةكةةي ةكاك هةا شةم‪ ،‬لةة برادةراني حزبي ديموكرات زؤر‬
‫توورِة بوو‪ ،‬وتي‪ِ :‬ريَكةوتن ضةؤن وادةبيَت؟ مادام ئةوان نايانةوَيت لة هةموو ناوضةةكان‬
‫لةةطةةَل ةيا ةندا رِيَكب ةكةوينء ةناكؤكييةة ةكاني نَيوان ةمان ةضارة سةةر بكةةين‪ ،‬منيش هةةر‬

‫نامةويَت لةطةلَيان دابنيشم‪.‬‬
‫ثةاش ةهاتو ضةؤيةةكي زؤر بؤ نزيةك كردنةةوةي برادةراني هةةردوولا‪ ،‬هةةو ةلَة ةكانم ب َي‬

‫ئةنجام بوو‪.‬‬

‫‪468‬‬

‫ِراوةستاوةكان لة رِاستةوة‪ )1( :‬شةهيد حةمة ئةمين خةج َي‪ )2( ،‬رةفعةتي مةلا‪ )6( ،‬لالؤ‬
‫دانيشتووةكان لة رِاستةوة‪ )2( :‬ئةرسةلان بةكر حاجي سةفةر‪ )3( ،‬عومةري قالة طوَلباخ‪،‬‬

‫(‪ )5‬شةهيد شةريفي قورئاني‪ )6( ،‬مامؤستا كةمال حةسةن‬

‫‪469‬‬

‫شـكات َيكي نا ِرةوا‬

‫بؤ كرِيني ضةةك ماءةيةكي زؤر لة طوندي بلةكآ مامةوة‪ .‬شةَيخ عةليش لةوآ بوو‪،‬‬
‫يةك دوو جار هات بؤ لامء بةمةبةستي هاوكاريي كردنمء بؤ كرِينى ضةك داواى ثارةى‬
‫ليَكردم‪ .‬بةةلآم لةة بةةر ئةةوةي لةةو بِرة ثةارة يةةي كةة لةة سةةركردا ةيةتي وةرمطرتبوو‬
‫بةرثر ةسياربووم‪ ،‬هةروةها بؤئةوةي ب ضةووكترين ِرةخنةو طلةييم رِووبةِروو نةبَيتةوة‪،‬‬

‫نةمتواني ثارةي بدةم َي‪.‬‬
‫ِرؤذ يَةك لةة طةةلأ دكتؤر هةةذار عو س ةمان مةةعرو ضةووين بؤ ثر ةسةى ضةة نةد‬
‫ثَي شةمةرطةيةكي حزبي ديموكرات كة لة دةوروبةرى بانة شةةهيد ببوون‪ ،‬لة ِريَطادا بة‬
‫دكتؤر هةةذارم وت‪ :‬دكتؤر بةةلَكو لةة ةطةلأ شةَيخ عةةلى ق سةة بكةة ةيتء تَييبطةةيةةن ةيت كةة‬
‫ئةوةندة داواى ثارةم لَينةكات‪ ،‬ضةونكة ئةو ثارةيةى كة لاي منة‪ ،‬ئامانةتي شةؤرِ شةةو‬
‫نايدةم بة هيس كةسَيك‪ ،‬مام جةلال تةنها نامةيةكى بة شَيخ عةليدا بؤ ناردووم‪ ،‬ئيتر من‬

‫تَيناطةم بؤ ئةبيَت داواي ثارةم لَيبكات‪.‬‬
‫دواتر دكتؤر هةةذار ةئةو ةبابةةتةةي لةةطةةلأ شةَيخ ةعةلى بةاس كردبوو‪ .‬دواتر خؤ شةم‬
‫نامةيةكم بؤ ةشَيخ عةلى ناردء نوسةيبووم "كاك ةشَيخ عةلى لَيم عاجز مةبة‪ ،‬ئةو ثارةيةي‬
‫كة لاي منة بؤ كِريني ضةةك تةرخان كراوةء ناتوانم بيدةم بة كةس‪ .‬تكات لَيدةكةم لة‬
‫شةةرِى مةام جةةلال لامةا ةندة‪ ،‬تؤ تةةنهةا نةامةةيةةكى مةام ةجةلالةت بؤ من هَي ةناوة‪ ،‬ةئةويش‬
‫دةربارةى كرِيني ضةةكةكان بوو‪ ،‬لةوة زياتر هيضةي بؤ من نةنوو ةسيوة‪ .‬برا خؤت ثارة لة‬
‫مةام جةةلال وةربطرةء ضةةك بكِرة‪ ،‬لةة كوآ ةثارة ثةة ةيدا دةكةة ةيتء ضةةك دةكِريةت ةيان‬
‫نايكرِيت ثةيوةندى بة منةوة نيية‪ .‬لة سةةر ح سةابى ئَيمةش دوانزة هةزار تمةنت لة‬
‫عو مةةرى دةرويَش عةة بةدوَللآء برازا كةةم وةرطرتووة كةة ةئةب يَةت لةة طير فةاني خؤم ئةةو‬
‫ثةارة يةة ةبدة ةمةوة‪ .‬برام ةلةو ِرَي ةطا ةناخؤشء ثرِ لةة بةةفرة‪ ،‬لةةبري ئةةوةى ةيار ةمةتى ئةةو‬
‫ثيَ شةمةرطانةت بدايةء ثيَ شةمةرطةت لةطةَلدا بناردناية‪ ،‬بةلآم بةثيَ ضةةوانةوة داواي‬

‫ثارةت ليَكردوون"‪.‬‬
‫ِرؤذيَك عةلى ةشامارء حاميدى حاجى غالىء مامؤ سةتا ث شةكؤ‪ ،‬بة هؤى باريني‬
‫بةفريَكي زؤر‪ ،‬بة زةحمةت بة سةةر ضةياى سةوءركَيودا ةسةركةوتبوونء هاتبوون بؤ‬

‫‪470‬‬

‫طوندي بلةكيَ‪ .‬يةك دوو زيندانيشيان لةطةَلدا بوو‪ ،‬هةروةها برَِيك دةرمانء كةلوثةليان‬
‫ثيَ بوو‪ .‬ثَييان و كة بةرةو سةةركردايةتى ئةرِؤن‪ ،‬ئةطةر ئي شةيَكم هةية با ئاطاداريان‬

‫بكةمةوة‪.‬‬
‫سةوثا سةم كردنء ثيَموتن كة هيس ئي ةشيَكم نيية‪ .‬ثاش ضةةند ِرؤذيَك شةَيخ عةلىء‬
‫ثيَ شةمةرطةكانيم بيني‪ ،‬بةرةء شةارةزوور ئةرِؤي شةتن‪ ،‬داواى ليَ بوردنم لة شةَيخ عةلى‬

‫كردء جاريَكى تريش هةستيارى ئةو مةسةلةيةم بؤ رِوونكردةوة‪.‬‬
‫شَيخ عةلى وتى‪ :‬كاكة تؤ خراث لة مةسةلةكة طةيشتوويت‪.‬‬

‫و ‪ :‬نةخَير من خراث ت َي نةطةيشتووم‪ ،‬تؤ خراث ليَكى ئةدةيتةوة‪.‬‬
‫خواحافيزيم لة شةَيخ عةلى كردء بة عاجزييةوة رِؤي ةشت‪ .‬هةر لةء ماءةيةدا هةندَيك‬
‫ضةكي ترم كِرىء ناردم بؤ سةركردايةتي‪ .‬بِرَيك ثارةم لامابوء‪ ،‬برَِيك دؤلاري تريشم بؤ‬
‫هاتبوء‪ ،‬ثارةكانم طؤرِيةءة بة تمةنء طةِرامةءة بؤ سةةركردايةتي‪ .‬ماءةيةكي زؤر بوء‬
‫برادةرانم نةةبينيبوء‪ ،‬ثيَمخؤش بوء سةةردانيةان بكةةم‪ .‬هةةءالَم ثيَ طةةي ةشت كةة ةمام‬
‫جةلالء كاك نةء شةيرءانء ذمارةيةك ميوان لة بارةطاكةى مولازم عومةر كؤبونةتةءة‪.‬‬
‫ضوءم بؤ بارةطاكةى مولازم عومةر‪ ،‬برادةران بةخيَرهاتنةءةيان كردم‪ .‬كؤمةَلَيك ميواني‬
‫حزبي زة حمةةتكَي شةاني ئَيرانيش لةةو َي بوءن كةة زؤر بةة يةان ةفارس بوءن‪ ،‬ضةة نةد‬

‫كةسيَكيان دؤستايةتيان لةطةلأ مام جةلالدا ئةطةِرايةءة بؤ سالَي ‪.1966‬‬
‫مام جةلال دةستي خستة سةر شانمء ءتي‪ :‬لالؤ منء تؤ كةى شةرِمان بوءة؟‬
‫ثَيم ءابوء مام جةلال سةوعبة لةطةَلدا ئةكات‪ ،‬بؤية ء ‪ :‬مام جةلال زؤر ماندءءم‬

‫تكاية باسةكة بطؤِرة‪ ،‬ئَيستا كةى كاتي سوعبةت كردنة‪.‬‬
‫كاك نةء شةيرءان هاتة ناء با سةةكةءةء ءتي‪ :‬لالؤ مام جةلال سةوعبةتت لةطةلأ‬

‫ناكاتء بة جدى قسةت لةطةلأ ئةكات‪.‬‬
‫ء ‪ :‬من تيَ ناطةم شةرِى ضيم كردءءة لةطةلأ مام جةلال‪.‬‬
‫مام جةلال ءتي‪ :‬ئيَستا ءاز لةء باسة ئةهَينين‪ ،‬دءاتر قسةى لةسةر ئةكةين‪.‬‬
‫ةثاش مةاءةيةةكي كورت لةة ةمالةَة ةكةى مةام جةةلال بؤ تةةءاءكردني ئةةء بةا سةةى ةكة‬
‫ءرءذانةدبوءى‪ ،‬ق سةةم لةةطةةلأ مةام جةةلال كرد‪ .‬ةمام جةةلال ءتي‪ :‬ةماوةيةةك لةةمةةو ثيَش‬

‫‪471‬‬

‫شةَيخ عةلى نامةيةكي بؤ ناردوومء شةكاتي ليَ كردوويت‪ ،‬هةروةها ئةو نامةيةش كة لة‬
‫بلةكيَ بؤت ناردووةء نوو سةيوتة " شةةرِى مام جةلاا ل َي لادة"‪ ،‬لةطةلأ نامةكةي خؤي‬
‫بؤي ناردووم‪ .‬ئاخر لالؤ منء تؤ كةى رِؤذيَك لة رِؤذان شةةرِمان بوءة‪ ،‬تا بنوو سةيت‬

‫شةرِى مام جةلاا ل َي لادة‪.‬‬
‫بيَ زيادو كةم ِرا سةتي مة سةةلةكةم بؤ مام جةلال با سةكرد‪ .‬دءاى رِءونكردنةءةى‬
‫ِرا سةتييةكان‪ ،‬مام جةلال لة شةَيخ عةلى زؤر ثِربوء‪ ،‬بة هةَل ضةوونةءة ءتي‪ :‬بة طؤِرى‬
‫شةهيدان هةر ئيَستا بة مولازم عومةر دةَلَيم بروسكة بكاتء خولة كةشكؤلأ (مةبةستي‬

‫شَيخ عةلى بوء) بة سجني بيهَينن بؤ سةركردايةتي‪.‬‬
‫ء ‪ :‬مام جةلال شَيخ عةلى برادةرمانةء ثياءى ئةءة نيية كة ءاى لةطةَلدا بكرَيت‪.‬‬
‫مةام جةةلال وتى‪ :‬ئةاخر بةا شةة لةة ج ةياتي ئةةوةى ثَي شة مةةر طةةى خؤي لةة طةةلأ‬
‫ثَي شةمةرطةكاني تؤ بناردايةء هاوكاري بكردناية‪ ،‬ةضووة ثارةى ل َي سةةندوون‪ .‬ئاخر‬

‫ثَيشمةرطايةتي ضؤن وا دةبَيت؟‬
‫مام جةلال بةردةوام بوو لة ةسةر قسةةكانيء وتي‪ :‬وةك بؤيان طيَرِاومةتةوة ئيَوة بةو‬
‫بةفرة زؤرء ةساردو سةةرماية‪ ،‬ضةةكء تفةنطةكانتان لة ولآخ بار كردووة‪ ،‬كةس يارمةتى‬
‫نةداون‪ ،‬سةرةرِاي ئةو هةموو ئةركء ماندووبوونةي ئةم ماوةية كة لة خوارةوة بوويت‪،‬‬
‫ئةويش جةنابى بةو شةيَوةية هةلَسةوكةوت دةكات؟ من لةو كردةوانةى شةَيخ عةلى ِرازى‬

‫نيم‪ ،‬بةلآم تؤش كاريَكى باشت كردووة كة بؤ ضةك كِرين ثارةت نةداوةت َي‪.‬‬
‫و ‪ :‬برِوات بَيةت شةتيَكى ئةةوتؤ لةة نَيوانمةا ةندا رِووي نةةداوة كةة تؤ ةبةم شةيَوةيةة‬

‫خؤتي ل َي توورِة بكةيت‪.‬‬
‫مام جةلال وتى‪ :‬نةخَير شةت بووة‪ ،‬هيَ شةتا جةنابى شةَيخ عةلي شةكات لة تؤ‬
‫دة ةكات‪ ،‬ةئةوة نييةة نةامةةكةةى تؤى بؤ ةناردوومء ةش ةكاتى ثيَوة دةكةات‪ .‬تؤش نةةئةةبوا ةية‬

‫ئةء ‪ 12‬هةزار تمةنةت بداية‪ ،‬ئةبَيت لة طيرفاني خؤت بيدةيتةءة‪.‬‬
‫ء ‪ :‬ئةوة كيَشة نيية‪ ،‬خؤم ئةو ثارةية ئةدةمةءة‪.‬‬

‫ثا شةان مام جةلال نامةيةكى بؤ مولازم عومةر نوو سةى كة دةبَيت شةَيخ عةلى بانط‬
‫بكريَت بؤ سةةركردايةتي‪ .‬دواتر ضةووم بؤ لاي مولازم عومةرم و ‪ :‬برام ئةو ثياوة زؤر‬

‫‪472‬‬

‫برادةرمانة‪ ،‬هي ضةى وا لة نَيوان منء ئةودا نةبووة‪ ،‬بؤية تكا ئةكةم لة سةةر من هي ةضى‬
‫شتيَكي خراثي بةرامبةر مةكةن‪.‬‬

‫مولازم عومةةر وتى‪ :‬لالؤ ئةةوة تؤ ةئةَلَييةت ضةى؟ خؤ ةئةو شة ةكاتى لةة تؤ كردووة‪،‬‬
‫هَيشتا تؤ بةرطرى ليَ ئةكةيت‪.‬‬

‫و ‪ :‬بةرامبةر بة من هةر ضةييةكى كردووة طويَي نايةميَء بةلامةوة طرنط نيية‪ ،‬بؤ‬
‫منيش جوان نيية كة بةهةمان شةيَوة ِرةفتار بكةم‪ ،‬ضةونكة ئةء ثياءة زؤر برادةرمة‪،‬‬

‫جطة لةوةش ئةو ثياوة ثَيشمةرطةيةء يةكيَكة لة ثَيشمةرطة ماندووةكان‪.‬‬
‫مولازم عومةةر وتى‪ :‬ةئاخر ةناكريَةت من كةارى خؤم ج َي بةةجةآ نةةكةةم‪ ،‬هةةر ةئةبيَةت‬

‫بروسكة بكةم كة شَيخ عةلى بنَيرن بؤ ئَيرة‪ ،‬ئةوكاتة خؤتان قسةى ليَ بكةن‪.‬‬
‫زؤر هةولَمدا كة واز لة شةَيخ عةلي بهَينَيت‪ ،‬بةلآم هةوَلةكانم بآ ةسوود بوو‪ ،‬مولازم‬
‫عومةر برو سةكةى كرد بؤ خوارةوة كة ئةبيَت شةَيخ عةلى بةثةلة بطاتة سةةركردايةتي‪.‬‬
‫دواي ضةةند رِؤذَيك شةَيخ عةلى هات بؤ سةةركردايةتى‪ ،‬سةةرداني كردمء داواى ل َي‬

‫بوردني ليَكرم‪.‬‬
‫و ‪ :‬برا خؤ من ةشتيَكي خراثم بؤ تؤ نةنوو سةي بوو‪ ،‬تؤ بؤ ئةو نامةيةت ناردووة‬

‫بؤ مام جةلالء شكاتت ثيَوة كردووة؟‬
‫وتى‪ :‬دوو ةبارة داوي ليَبووردن ئةة كةةم‪ ،‬كةاك مولازم عو مةةر بؤى طَيرِاو مةة ةتةوة كةة‬

‫ضؤن لاى مام جةلالء برادةران بةرطريت ل َي كردووم‪.‬‬
‫و ‪ :‬ئَيستاش هةر برادةرةكةى جارانينء لة تؤ عاجز نيمء ناشبم‪.‬‬
‫ثاش ضةةند ِرؤذَيك لة طةِرانةءةم بؤ سةةركردايةتى‪ ،‬سةةردانى ملازم عومةرم كردو‬
‫داوام ليَكرد كة ح ةسابةكان تةسةفية بكةين‪ .‬ملازم عومةر وتى‪ :‬كاكة ئيَمة ح ةسابى ةضى‬
‫لةة طةةلأ تؤ ب كةةين‪ ،‬تؤ ةبةو تةة مةة نةة لةة ةطةلأ برازا كةا ةنت مةا نةدوو بوو ةيتء ةئةو هةةموو‬
‫ضةةكانةتان كِريوةء هةر خؤ شةتان طوا ةستوتانةتةوة بؤ سةةركردايةتي‪ ،‬بةش بة حالَى‬
‫خؤم بة هيس جؤرَيك ِرازى نيم نةك هةر من هيس كةس لَيرة حساب لةطةلأ تؤ بكات‪.‬‬
‫و ‪ :‬بؤ من زؤر طرنطة بزانن ئةو ضةةكانةي كة كرِيومن بايى ضةةند بوون‪ ،‬ثارةكان‬
‫بة ضةند طؤِراوةتةوة‪ ،‬ضةندة سةرفكراوةو ضةندى نَيردراوةتةوة بؤ سةركردايةتى‪.‬‬

‫‪473‬‬

‫وتى‪ :‬تكات ليَ ئةكةم من نامةويَت حساب لةطةلأ تؤ بكةم‪.‬‬
‫و ‪ :‬حةزئةكةم ئاطاداربيت كة من هيس جؤرة مة ةسرةفيَكم لةو ثارةية نة بؤ خؤمء‬
‫نة بؤ برازاكانم نةكردووة‪ .‬بؤئةوةي خةرجيمان نةبَيتء ضةةند ثار ضةة ةضةكيَكي زياتر‬
‫بكِرين‪ ،‬لةة مةالَى هةةنةدَةيك لةة دؤ سةتء ةئا شة ةنا ةكانم ةماوينةة ةتةوة ةكة ئةةوانيش بريتين لة‬
‫حةمةى حاجى مةحمودى بلةك َيء حةمة بالَولأ كة خؤتان با شةيان ئةنا سةن‪ ،‬ئةركيَكي‬

‫زؤرمان خستبووة سةر شانيان‪.‬‬
‫وتى‪ :‬منيش زؤر سوثاسيان ئةكةم‪ ،‬بةرِاستي ئةو دوو ثياوة زؤر دلَسؤزي ئَيمةن‪.‬‬

‫‪474‬‬

‫ِراوةستاوةكان لة ِراستةوة‪ :‬شةهيد شَيخ حسيَن‪ ،‬لالؤ‪ ،‬شيَخ عةلي‪ ،‬بةكري حاجي سةفةر‪ ،‬زيرؤ عةبدولآ‪،‬‬
‫دكتؤر كةمال خؤشناو‪ ،‬هاورِيَ كامةران‪ ،‬شةهيد ئازاد هةورامي‬

‫دانيشتووةكان لة رِاستةوة‪ )4( :‬شةهيد فةرة هؤنةرَينةيي‪ )5( ،‬فةرةيدون حةمة ساَلح‪،‬‬
‫(‪ )6‬فازيل ئةحمةد كةريم (مامؤستا جةعفةر)‬

‫‪475‬‬

‫نازى برادةراني شاخ‬

‫ئةوكاتةي كة كارطيَري لق بوومء ضةووبووم بؤ ضةةك كِرين‪ ،‬عةلى وةي سةىء حةمةى‬
‫وةتمان خؤيانء شةة سةت ثَي شةمةرطةى حزبى سةؤ شةيالي سةت (ح ةسك) هاتبوونة ناو‬
‫رِيزةكانى يةكيَتيي ني شةتمانيي كورد سةتان‪ .‬عةلى وةي سةى كرابوو بة ئةندامى لق‪،‬‬
‫هةةروةك ثَي شةتر بةا سةم كردووة دكتؤر ةخدر طوا سةترابووةوة بؤ ئ ةيدارةى مةةكتةةبى‬
‫ةسيا ةسي‪ ،‬ئةو ماوةية كةسةى وا لة لق نةمابوو‪ ،‬زؤربةي ثَيشةمةرطةكان طوا ةسترابوونةوة‬
‫بؤ شةوَينيَكي تر‪ ،‬تةةن ةها ئةة حمةةدء محةة مةةدى برازام لةة لق مةابوو نةةوة‪ ،‬محةة مةةد‬
‫ثةيمانطاي تةندرو سةتي خويَندبوو‪ ،‬بة رِؤذ ئة ضةوو بؤ نةخؤ ةشخانةكةي شةؤِرشء‬
‫خزمةتي ثَيشةمةرطةي بريندارء هاولآتياني نةخؤ ةشي ةسنوورةكةي ئةكرد‪ ،‬بة شةةويش‬

‫ئةطةِرايةوة بؤ لق‪.‬‬
‫دواى ئةوةى كة لة طوندي بلةكيَ طةرِامةوة بؤ سةةركردايةتي‪ ،‬جةلالى برازام وتى‪:‬‬
‫ئةزانيت محةمةدي براميان بة يةكجارى طوا سةتؤتةوة بؤ نةخؤ شةخانةكةء ئيتر نايةَلن‬

‫بيَتةوة لق‪ ،‬ثَيم واية عةلى وةيس شكاتى ليَ كردووة‪.‬‬
‫ضووم بؤ لاى محةمةدى برازامء و ‪ :‬ضى بووة‪ ،‬بؤ ناطةِرَييتةوة بؤ لاى خؤمان؟‬
‫محةمةد وتى‪ :‬ماوةيةك لةمةوبةر عةلى وةيس ئةيوي سةت ب ضةَيتة ذوورةكةت‪ ،‬منيش‬
‫نةمهَي شةتء و "كليلى ئةو ذوورة نادةم بة كةس‪ ،‬ضةونكة ئةوة ذوورى ماممة"‪ ،‬بةلآم‬
‫عةلى وةيس لاى مام جةلال شةكاتى لَيكردم‪ ،‬مام جةلاليش ثَي شةمةرطةيةكي خؤي نارد‬
‫بؤ كليلةكة‪ ،‬بةلآم من كليلةكةم نةدا بة ثيَ شةمةرطةكة‪ .‬ثاش كةميَك ثَي شةمةرطةيةكي‬
‫تري لاي مام جةلال هاتء وتى‪" :‬مام جةلال ئَيمةى ناردووة كة هةر ئَي سةتا ضةةكت‬
‫بكةةينء بتبةةين بؤ سةجن‪ ،‬بةةلآم لةةبةةر ةخاترى مةامةت دلَمةان نةايةةت بتطرينء ئةةزيةةتةت‬
‫بدةين‪ .‬تؤ ضةؤن كليل نانَيريت بؤ مام جةلال؟" منيش ثيَموتن كة ئةو ذوورة‪ ،‬ذوورى‬
‫مةاممةةء خؤى لَيرة نييةةء بةة ئةامةانةةت كليلةة ةكةى لاى من دا ةناوة‪ ،‬بؤيةة كليلم نةةداوة بةةو‬

‫برادةرة‪ .‬ئيتر منيش بة ناضاري كليلي ذوورةكةم دان َي‪.‬‬
‫لةة برادةراني خؤمةانء لةة عةةلي وةيس زؤر توورِةء ثِر بووم‪ ،‬زؤرم ثيَ نةاخؤش بوو‬
‫كة بةو شةيَوةية ِرفتاريان لةطةلأ محةمةد كردبوو‪ .‬لةو ق سةانةدا بووين شةةهيد هاوار‬

‫‪476‬‬

‫(براى برايم جةلال) هات بة ةسةر قسةةكانداء هيَمني كردمةوة‪ .‬كاتيَك عةلى وةي ةسم بيني‬
‫و ‪ :‬ةئةوةنةدة نييةة ةهاتوويةت بؤلاي ئيَمةة ةئاوا ةئةكةة ةيت‪ ،‬ةئةي ئةةطةةر ةماوةيةةكى زؤرتر‬
‫ليَرة ةَينيتةوة‪ ،‬ئاخؤ ضةى رِوو ئةدات؟ بؤ ضةي شةةرِ لةطةلأ ثَي شةمةرطةدا ئةكةيتء‬

‫شكاتيان ليَ ئةكةيت؟‬
‫وتى‪ :‬جيَ ةطام نةةبوو‪ ،‬بةةو كوِرةم وت كليلى ةئةو ذوورةم بةدةرآ‪ ،‬وتى كليةل نةادةم بةة‬
‫كةس‪ .‬برِوام ثيَ بكة‪ ،‬من ةشكا ل ـةآ نةكردووة‪ ،‬من ئاطادار نةبووم كة مام جةلال‬
‫نةامةةى نوو سةيوةء ئةةَل ةَيت‪ :‬تةا لالؤ ئةةطةةرِيَتةةوة ئةةب ةَيت ةهةموو ثَي شةمةةرطةةكةاني لق‬
‫ثةيوةندى بكةن بة عةلى وةي سةةوة‪ ،‬هةروةها ئةبَيت حةمة عةلي (مةبة سةتي محةمةدي‬
‫برازام بوو) لةة ةنةخؤ شة ةخانةةكةة دةوام ب ةكاتء ةهةر ةلةويَش ةَينيَ ةتةوةء نةةطةةرِيَ ةتةوة بؤ‬

‫لق‪ .‬ئةوة بة ئةمرى مام جةلال كراوة‪ ،‬بثرسة بزانة واية يا نا‪.‬‬
‫ئيَوارةى ئةةو رِؤذة دكتؤر ةخدر ةهات بؤ ذوورة كةةمء وتى‪ :‬لالؤ ئةا ةطادارى ئةةو‬
‫بةارودؤخةة نوَييةةيةت؟ ةئةزان ةيت ةئةو برادةرانةة كةة تةازة هةاتوون‪ ،‬ةهةموويةان دلَيةان زؤر‬

‫ناسكةء ئةبيَت ئَيمة نازيان هةلـَطربين‪ ،‬ضارمان نيية ئةبيَت قبوَلي بكةين‪.‬‬
‫و ‪ :‬ئةة سةلَي طرفتةةكةة ةئةوةيةة ةكة ةبا سةى ئةةكةةيةت‪ ،‬زؤر ةبةى طيروطرفتةةكةان لةة د َل‬
‫نا سةكييةوة هاتوونةتة ئاراوة‪ ،‬برادةراني خؤوان هةر ضةى ئةكةن ثَي ضةةوانةية‪ ،‬ئةو‬
‫برادةرة دلَ نا ةسكانة زؤر كارى نارِةواى تريان كردووةء ث ةشتطيرى كراونء كةس ق ةسة‬
‫ناكات‪ ،‬ئاخر ئةوة كةى ِرةواية؟ ئةو هةموو مري شةكء قةلء كةلَة شةَيرةى ث شةتيوان‪،‬‬
‫خؤت ئاطاداريت كة لةم نةبوونيةدا ئةو ثيَ شةمةرطانةي خؤمان ضةةند ثَييانةوة ماندوو‬
‫بوون‪ ،‬بةلآم ئةوان هةموويان خواردووة‪ ،‬هةروةها طويَ دريَذيَكمان هةبوو كة بؤ ئي شةى‬

‫بارةطاكة بةكارمان ئةهَينا‪ ،‬طوَييان ثيَ نةداوةو ئةويش لةبرسا تؤثيوة‪.‬‬

‫‪477‬‬

‫ئاهةنطي سةرى سا َلى نويَ‬

‫بة بؤنةى ةسةري سةالَى نو َي‪ ،‬ئيَوارةى ‪ 1981/12/31‬لة سةةركردايةتي (ناوزةنط)‬
‫ئاهةنطيَكى سةادةي خؤش ةساز كرا‪ .‬نةوشةيروان م ةستةفاء دكتؤر خدر تازة لة ناوضةةى‬
‫خؤ شة نةاوةتي طةةِرابوو نةةوة‪ .‬ثيَش ئةا هةةن طةة كةة لةة طةةلأ كؤ مةةَل َيةك لةة برادةراني‬
‫سةةركردايةتي لة مالَى فةرةيدون عةبدولقادر كؤبووينةءة‪ .‬مام جةلال بة نةو شةيروان‬
‫م سةتةة ةفاي وت "من زؤر خةةمى تؤم بوو‪ ،‬نةامةة ةيةكم بؤ هةاتووة كةة طوا ةيا ِرذيَمى عَيراق‬
‫ئةيانوي سةت لة رِيَطاى دكتؤر فوئادةوة(‪ )109‬بة حةب ياخود دةرزىء دةرمانى ذةهراوى‬

‫سةركردايةتي لةناو بةرن"‪.‬‬
‫كاك نةوشيروان وتى‪ :‬ثَيش ئةوةي كارةسات رِووبدات‪ ،‬ئيَمة بة ثلانةكةمان زاني‪.‬‬
‫ةكات َيةك ئَي مةة ضةووين بؤ شةويَنى ةئا هةةن طةة كةة‪ ،‬زؤر ةبةي برادةران لةةويَ بوونء‬
‫ئاهةنطةكة دة سةتى ث َي كردبوو‪ .‬لة ئاهةنطةكة ةسالار عةزيز سةروودي (طولَى سةوور)ي‬
‫وت‪ ،‬شةةه يةد ةئازاد هةةورامي(‪ )110‬طي ةتارى بؤ ليَ ةئةدا‪ ،‬جةار ةجار بةة ةيةكي شةةوة‬

‫(‪ ، )109‬دةولَةتي عيَراق ناردبووية دةرةوة بؤ ئةوةى لة فرسةتيَكدا‪ ،‬ذةهريَكى كوشندة لةطةلأ خواردن‬
‫دةرخواردى برادةراني سةةركردايةةتي ةبدات‪ ،‬يةاخود ئةةطةةر بؤى كرا بةة دةرزيى ذةهراوى برادةراني‬
‫سةةركردايةةتي بكوذَيةت‪ .‬دةرزييةة ةكان لةةو جؤرة بوون كةة ثةاش ةماوةيةةك كةاريطةةري ةيان ئةةبيةَت نةةك‬
‫دة سةت بةةجةآ‪ ،‬بؤ ةئةوةى زؤرترين بةةرثرسء ثيَ ةش ةمةر طةةي ثيَ لةةنةاو ب يَةت‪ .‬ئةةو ِرؤذةي كةة كةاك‬
‫نةو ةشيروانء دكتؤر خدر لةطةلأ كؤمةَليَك ثيَ شةمةرطة كة دكتؤر فوئاد كةركوكي شةيان لةطةَلدا بووة‪،‬‬
‫خؤيان ئامادةكردووة كة ب ةضن بؤ ناوضةةي خؤشةناوةتى‪ .‬دكتؤر فوئاد جلوبةرطَيكى زؤر هةلَدةطريَت بؤ‬
‫ئةوةي لةطةلأ خؤي بيانبات‪ ،‬كاك نةو شةيروان ليَي ئةثر سةَيت كة ئةو هةموو جلوبةرطةي بؤ ضةييةء بؤ‬
‫كوَييان دةبات‪ .‬دكتؤر فوئاد ثيَي دةَلَيت "حةزئةكةم هةموو شةتةكاني خؤم ثيَبيَت"‪ .‬كاتيَك ئة ةضنة‬

‫ناوضةي خؤشناوةتي‪ ،‬دكتؤر فوئاد فرسةت ئةهَينيَتء خؤى دةطةيةنَيتةوة لاى رِذَيمى عيَراق‪.‬‬
‫(‪ )110‬لة كارة سةاتى هةكارى ئازاد هةورامى لةطةلأ ةشةهيد عةلى ةشيعةء ةشَيخ عةلى (خولة كة ةشكؤلَ)ء‬
‫ةحام ةيد حةاجى غةالى لةة لا ةيةن قيةادة موةقةةتةةوة دة سةتطيركرابوون‪ .‬كةات ةيَك كةة دةيةانةةوَيةت لةة زي ةندان‬
‫هةَلبيَن‪ ،‬ئازاد هةءراميء شةَيخ عةلى لة شةيان باريك ئةبَيتء لة ثةنجةرةى طرتووخانةكةوة هةلَديَن‪،‬‬
‫بةلآم حاميدء عةلى ةشيعة بة ثةنجةرةكةدا نا ضةن‪ .‬ئازاد هةوراميء ةشَيخ عةلي زؤر بة زةحمةت خؤيان‬
‫ئةطةيةننة كورد سةتاني ئيَران‪ ،‬لة ةسةر سةنوور ئة ضةنة مالَى ةشيَخ عةزيزى شةةمزينان‪ .‬دواي هةفتةيةك‬

‫‪478‬‬

‫سةروودةكةة ةيان ئةةو ةتةوة‪ .‬لةة ئةاهةةنطةةكةةدا ةهةموو كةة سةَيةك بةة هؤنراوةيةةك ةياخود‬
‫طؤرانييةك ياخود نوكتةيةك يان طيَِرانةوةي بة سةةرهاتيَكى خؤش بة ةشداري بكرداية‪.‬‬
‫كاتَيك سةةرة هاتة سةةر حةمةى حةمة باقى نوو سةةر‪ ،‬داواي لَيكرا كة ضةالاكييةك‬
‫ثَي ةشكةش بكات‪ .‬ئةويش بؤ ثَيكةنين نةجيبة خانى هاو سةةري مار كردء وتى‪ :‬ئةوة‬

‫ضالاكييةكةي من بوو‪ ،‬ئيتر من هيس ناَليَم‪.‬‬
‫ثا ةشان سةةرة هاتة سةةر منء وتيان‪ :‬تؤش ئةبيَت بة ضةالاكييةك بةشةداري بكةيت‪.‬‬
‫منيش بةة سةةر ةهاتيَكم بؤ طَيِرا ةنةوة كةة بةةلاي منةةوة زؤر ثِر مةانةةيةةو زؤر هةةلةَدةطريةَت‪.‬‬
‫با سةةكةم طَيرَايةوةء و ‪ِ :‬رةنطة زؤرتان عةبدءلِرةحمانة ِرووتة بنا سةن كة ثياويَكى‬
‫ني شةتمةان ةثةروةري كؤيي بوو‪ .‬كةاتي خؤي بةارةطةايةةكى حزبى ةبةعس بةانطى دةكةةنء‬
‫ثيَى دةَلَين كةة دةبَةيت ئي ةش ةيان لةةطةةَلةدا بكةات‪ .‬ئةةويش ثيَيةان دةَلَةيت‪ :‬ةبا سةةرةتةا‬
‫مة سةةلةيةكتان بؤ بطَيرِمةوة "دةطَيِرنةوة كابرايةك حو شةترَيكء كةريَكي هةبووة‪ ،‬ثاش‬
‫ضةند ساَلَيك حوشترةكةي نةخؤش دةكةوَيت‪ ،‬خاوةنةكةى بة حوشترةكة دةلَيَت نةوةك‬
‫ةريت‪ ،‬طةردنم ئازاد بكة‪ .‬حو شةترةكةش ثيَي دةلَيَت لة هةموو ةشتَيك طةردنت ئازاد‬

‫دةكةم‪ ،‬بةلآم لةوةدا طةردنت ئازاد ناكةم كة كةرةكةت ثيَش من دةخست"‪.‬‬
‫ثاش بةسةربردني كاتيَكي خؤش ئاهةنطةكة كؤتايى هات‪.‬‬

‫كة تةندرو سةتييان باش ئةبَيتء كةميَك ئةبوذيَنةوة‪ ،‬ةشَيخ عةزيز ناردبوونييةوة بؤ سةةركردايةتي‬
‫(ي‪.‬ن‪.‬ك)‪.‬‬

‫‪479‬‬

‫ضةكةكاني كؤمة َلةي زةحمةتك َيشان‬

‫برادةرانى سةةركردايةتي ئةيانوي ةست لة شةويَنى دكتؤر خدر كة سةيَكي تر ديارى‬
‫بكةن بؤ بةرثر سةى لقي سةيَ‪ .‬ثاش ضةةند رِؤذيَك كة سةيَكي تر بؤ بةرثر سةي لق ديارى‬
‫كرا‪ .‬لةبةر ضةةند هؤيةك ئةو كة سةةم ثيَ باش نةبوو بؤ ئةو ثؤ سةتة‪ ،‬بؤية لةطةلأ مولازم‬
‫عومةةرم ق سةةم كردو و ‪ :‬من ِرازى ةنا كةة ئةةو ةكابرايةة ببَيةت بةة بةةرثر سةى لق‪ ،‬من‬

‫دةورو تةسليميش لةطةلَ ئةودا ناكةم‪.‬‬
‫مولازم عومةر وتى‪ :‬با شةة ئةو ناكةين بة بةرثر سةي لق‪ ،‬ئَيمةش ئةمانةويَت خةلَكى‬

‫باش لةو شوَينة دابنيَين‪ ،‬خؤ ئةطةر ثيَت باشة‪ ،‬ئةوا هةر خؤت ببة بة بةرثرسي لق‪.‬‬
‫و ‪ :‬من نامةويَت ئةو ئةركة بطرمة ئة سةتؤ‪ ،‬كة سةيَكي تر بكةن بة بةرثر سةي لق‪،‬‬

‫بةلآم با ئةو كةسة شايستةي ئةو جيَطاية ببيَتء هيضي لةسةر نةبَيت‪.‬‬
‫مولازم عومةر وتى‪ :‬تؤ مالأء منالَء دوكانةكةت بةجيَ هَيشتووة‪ ،‬لَيرةش ئةركيَكي‬
‫زؤر لة سةةر شةانت بووةء ماندوو بوويت‪ ،‬ئَيمةش ِرازى نابينء ئةبَيت تؤش كاريَكى وا‬

‫بطريتة دةست كة شاياني خؤت بَيت‪.‬‬
‫ثاش ماوةيةك عةلى شةَيخ حةمة ةساَلح بوو بة بةرثر سةى لقء هاورِآ حةمة سةةعيد‬
‫لة شةوَيني من كرا بة كارطَيرِى لق‪ِ .‬رؤذَيك مولازم عومةر هات بؤ لقء وتى‪ :‬مام جةلال‬

‫داوات ئةكات‪ ،‬ضونكة كاريَكى طرنطى هةية‪.‬‬
‫ةكاتَةيك ضةووم بؤ لاى ةمام جةةلال وتى‪ :‬ئةةركيَكي طرنط ةهاتووةتةة ثيَش‪ ،‬بِر ةيارمةان‬

‫داوة كة بة تؤي بسثَيرين‪ ،‬ضونكة زؤر نهَينييةو متمانةمان بة هةموو كةسَيك نيية‪.‬‬
‫و ‪ :‬فةرموو مام جةلال ئةركةكة ضيية؟‬

‫وتي‪ :‬كؤمةلَةى زةحمةتكيَ ةشاني كورد سةتاني ئَيران ضةةكء تةقةمةنى لة حكومةتي‬
‫عَيراق وةردةطريَ‪ ،‬خؤ شةت ئاطاداريت كة برادةراني حزبي ديموكراتي كورد سةتاني‬
‫ئَيرانيش بةهةمان ةشيَوة ضةةكء تةقةمةنى لة حكومةتي عَيراق وةردةطرن‪ .‬برادةراني‬
‫كؤمةَلةي زةحمةتكَي شةان بةَلَينيان ثيَ داوين لةو ضةةكانةي كة لة حكومةتي عَيراقي‬
‫وةردةطرن‪ ،‬بةة شةي ئيَمةةي ليَبةدةن‪ .‬بةةلآم لالؤ ئةةمةة زؤر نهَينييةة‪ ،‬نةابَيةت كةةس بزانَيةت‪،‬‬
‫برادةرانى مةكتةبى سةيا سةي خؤوان نازاننء ئاطادار نين‪ ،‬ضةونكة ئةطةر ئةم ق سةةية‬

‫‪480‬‬

‫ب ةضَيتة دةرةوة‪ ،‬ئةوا زؤر بة زةرةري برادةراني كؤمةلَةي زةحمةتكَي ةشان تةواو دةبيَت‪.‬‬
‫با ئةم نهَينيية لة تةنها لة نَيواني خواء منء تؤء كاك نةوشيرواندا بَيت‪.‬‬

‫رِؤذاني دواتر بؤم ةئا شةكرا بوو كةة مولازم عومةةرو ضةةنةد ئةةنةداميَكي (م‪.‬س)يش‬
‫ئاطاداري ئةو مة سةةلةية بوون‪ .‬ثا شةان مام جةلال سةةبارةت بة وةرطرتني ضةةكةكان‬
‫وتي‪ :‬بؤ وةرطرتني ضةة كةة ةكان ب ضةؤ بؤ طو ةندى واوان لةة بةارة طةا كةانى كؤ مةةَلةةي‬
‫زةحمةتكَي ةشان ةيَنةرةوة‪ ،‬ئةطةر ئةوةش ناكةيت لةو َي خانوويةك بة كريَي بطرة‪ ،‬تا‬
‫ئةوكاتةى برادةراني كؤمةلَة ةضةكةكان لة حكومةت وةردةطرن لةوآ ةَينةرةوة‪ .‬ئةطةر‬
‫خؤ شةت لةو ناوة ضةةكي با شةت دة سةتكةوت بيكِرة‪ .‬ئيَمة خؤمان نامة بؤ برادةراني‬

‫كؤمةلَة ئةنيَرينء لة ضووني ئيَوة ئاطاداريان ئةكةينةوة‪.‬‬
‫لةة طةةلأ عو سمةاني برازام رِؤي شةتين بؤ طو ةندي واوان‪ ،‬لةةويَ برادةراني كؤ مةة ةَلةي‬
‫زةحمةتكَي شةان هاتن بة ثيرمانةوةو ثيَ شةوازييان ليَكردين‪ .‬دواي حةوانةوة داوام لة‬

‫برادةراني كؤمةلَة كرد كة خانوويةكمان بؤ ثةيدا بكةن‪.‬‬
‫وتيان‪ :‬تكاية خانوو بةكريَ مةطرن‪ ،‬ثَيمانؤشة كة لة بارةطاكانى ئيَمة بن‪.‬‬
‫زؤر سةوثا سةم كردنء لاي ئةوان ماينةوة‪ .‬لةو ماوةيةدا كة لة طوندي واوان بووم‪،‬‬
‫عوسمانى برازام ئةطةر ضةةكي با شةى ليَ هةلَبكةوتاية ئةيكرِى‪ .‬دكتؤر سةاَلحء دكتؤر‬
‫جةةلال كةة لةة طةةلأ كؤ مةة لَةةى زة حمةةتكيَ شةان بوون‪ ،‬زؤر هةاو كةاري ةيان ةئةكردين‪،‬‬
‫هةةردووك ةيان ضةةكى زؤر كؤنيةان ثيَ بوو‪ ،‬لةةبةةرئةةوةوي كؤمةةلةَة ضةةكيةان لةة عَيراق‬
‫وةردةطرت‪ِ ،‬رؤذَيك ثيَموتن "ئةرآ برادةران بؤ ئةو ضةكانةى شانتان ناطؤِرن؟"‬

‫وتيان‪ :‬لة كوآ بيطؤِرين‪ ،‬ضةكمان نيية؟‬
‫نةةمزانى كةة ئةةو دوو برادةرة ئةاطةادارى ةئةو هةةموو ضةةكةة نويَ ةيانةة نين كةة بؤ ةيان‬
‫دةهات‪ .‬ثاش ضةةند ِرؤذيَك هةردءءكيانم بينيةءةء دوو ضةةكى نويَيان لة ةشاندا بوو‪،‬‬

‫و ‪ :‬ئةى ئةم ضةكة تازانةتان لة كوآ هَينا‪ ،‬خؤ ئيَوة وتتان ضةك نيية؟‬
‫وتيان‪ :‬نازانين‪ ،‬لة بارةطاى خؤمان ضةكة كؤنةكانيان بؤطؤِرين‪.‬‬

‫دواى ضةة نةد رِؤذيَكى كةةم نةا مةة يةةكى مولازم عو مةةرم بؤ هةات‪ ،‬لةة نةا مةة ةكةدا‬
‫نوو ةسيبووى "بطةِريَرةوة بؤ سةةركردايةتي‪ ،‬ضةونكة برادةراني كؤمةلَة ئَيمةيان ئاطادار‬

‫‪481‬‬

‫كردووة ةتةوة كةة لةةبةةر ةبارءدؤخي ةئةمني خؤ ةيان‪ ،‬نةةيةانتوانيوة ضةةكةةكةان بطةةيةةن ةنة‬
‫طوندي ميراوا‪ ،‬بؤية لة سةةر سةنوور ضةةكةكانيان تة سةليم كردين‪ ،‬ئَي سةتا ضةةكةكان‬

‫طةيشتوونةتة دةستى خؤمان لة سةركردايةتي"‪.‬‬
‫ةلةو ةماوةيةةدا لةة ةطةلأ عوس ةماني برازام ذ ةمارةيةةك ضةةكي بةاوةان بؤ ةيةكَيتي كرِيء‬

‫لةطةلأ خؤمان برمانةوة بؤ سةركردايةتي‪.‬‬

‫‪482‬‬

‫هةلَوةشاندنةوةي هةريَمةكان‬

‫مةانطى حوزةيراني ‪ 1982‬دواي ِرا ثةةِرا نةدني هةة نةد َيةك ئي شةو كةاري (ي‪.‬ن‪.‬ك)‪،‬‬
‫طةةِرا مةةوة بؤ سةةركردا يةةتي‪ .‬لةةو ةماوة يةةدا بةةكرى حةاجى سةة ةفةري ةهاتبوو بؤ‬
‫سةةركردايةتي‪ .‬رِؤذَيك لةطةلَ كاك بةكر سةةردانى مولازم عومةر عةبدوَللآمان كرد‪ ،‬كاك‬
‫عومةر بة كاك بةكرى وت "دكتؤر كةمال خؤشةناو كراوة بة لَيثر ةسراوى سةةركردايةتي‬

‫هةوليَر‪ ،‬بِريارمان داوة كة تؤش بكةين بة لَيثرسراوي سةركردايةتي سليَمانى"‪.‬‬
‫كاك بةكر زؤر عاجز بوو‪ ،‬ضةونكة كاتيَك كة هةريَمةكان هةلَوة ةشابوونةوةو تيثةكان‬
‫تةة شةك يةل كرابوون ثرس بةة كةاك بةةكر نةةكرابوو‪ ،‬بؤ يةة بةة عةاجزى طةةِرابوءةءة بؤ‬
‫سةةركردايةتي‪ِ .‬رؤذيَك كاك بةكرء شةةهيد شةةريفى قورئانىء حةمةى حاجى سةابير لام‬
‫ميوان بوون‪ ،‬لةةطةة َل ةكاك بةةكر زؤر ةهةوَل ةمدا كةة قةةنةا ةعةتي ثيَ بكةةمء ةئةو ئةةركةة نوَييةة‬
‫بطرَيتة ئة سةتؤ‪ ،‬بةلآم هيس سةوودي نةبوو‪ .‬بؤ هةمان مةبة سةت عةلى ب ضةكؤلء كاك‬
‫نةو شةيروانء مام جةلال بةج ةيا داني شةتنيةان لةطةلأ كاك بةكردا كرد‪ ،‬لة زؤربةى ئةو‬
‫دانيشةتنانةدا ثيَكةوةبووين‪ ،‬بةلآم كاك بةكر هةر سةوءربوو لةسةةر ئةوةي كة بةرثر ةسي‬

‫سةركردايةتي سليَماني نةطرَيتة ئةستؤو‪ ،‬ئةيوت "من دائةنيشمء ئيتر ئيش ناكةم"‪.‬‬
‫رِؤذيَك لةطةلأ بةكري حاجي سةةفةرو حةمةى حاجى سةابير لاى مام جةلال بووين‪،‬‬
‫كةاك ةبةكر طلةةيي لةة مةام جةةلال كردو وتى‪ :‬ئيَوة ئةةم ةماوةيةة منتةان لةةبيركردووةء بةة‬

‫هيس شيَوةيةك لَيتان نةثرسيومةتةوة‪.‬‬
‫مام جةلال دلَنةوايي كردو وتى‪ :‬كاك بةكر وانييةء كةى شتى وابووة‪.‬‬
‫ةثا شةان مةام جةةلال هةةولَيَكي زؤري لةة طةةلأ كةاك ةبةكر دا كةة ئيش ب كةات‪ ،‬بةةلآم‬
‫هةوَلةكاني بيَ سةوود بوون‪ .‬هةر ئةو رِؤذة لة داني ةشتنةكةدا بة مام جةلاا وت "مام‬
‫جةلال‪ ،‬ئةوا ئيشوكارى من تةواو بووةء هةموو ئةركةكاني خؤم بةج َي هَيناوة"‪.‬‬
‫مةام جةةلال دة سةتخؤ شةي ليَكردمء وتى‪ :‬لالؤ ط ةيان‪ ،‬لةة ةباتى ةجار ةيَك سةةد جةار‬

‫ثَيلآوةكانت ئةخةمة سةر سةرم‪.‬‬
‫و ‪ :‬ئة سةتةغفيرةَللآ‪ ،‬مام جةلال بؤ ق سةةي وا ئةكيت‪ ،‬من ضةيم كردووة؟ تةنها‬

‫ئةركي سةرشانم بةجيَهيناوة‪.‬‬

‫‪483‬‬

‫وتى‪ :‬نةخَير زؤرت كردووة‪ ،‬هةر كارَيكت ث َي ةسثيَردرابيَت بة دَل ةسؤزي ئةنجامت‬
‫داوة‪ ،‬حسابت لةطةلَدا نةكراوةء ِرةخنةت نةهَيناوةتة سةر خؤت‪.‬‬

‫ثاشةان مام جةلال وتى‪ :‬لالؤ‪ ،‬ئةطةر كاك بةكر بؤ سةةركردايةتي ةسليَمانى قةناعةتي‬
‫كرد‪ ،‬ئةوا ئةبَيت تؤش وةك بةرثر سةى ئيدارةي سةةركردايةتي سةليَماني ب ضةيتة‬
‫خوارةوة‪ .‬شةَيخ داراى حةفيدء كؤمةلَيَك برادةرى زؤر باشء ليَهاتوو زيرةكي شةمان بؤ‬
‫ئةو سةةركردايةتيية ديارى كردووة‪ .‬ثاشةان لةطةلأ حةمةى حاجى سةابير ضةووين بؤلاي‬
‫سةالار عةزيز‪ ،‬بؤ خواردني نيوةرِؤ دةعوةتي بؤ كردبووين‪ .‬ئةوكاتةى لاى كاك سةالار‬
‫بووين‪ ،‬مولازم عومةةر عةة ةبدوَللآ هةات بؤلامةان‪ ،‬ةكةمَةيك طلةةيى لةة ةكاك ةبةكر كردو وتي‪:‬‬
‫لالؤ‪ ،‬ئيتر ةمام جةةلال كؤلَى داوة‪ ،‬ةكاك بةةكر ضةي ةئةو ةَيتء بؤ ئيش ةنا ةكات؟ بةةلَكو تؤ‬

‫جاريَكى تر قسةى لةطةلَدا بكةيت‪.‬‬
‫دواتر بةكري حاجي سةةفةريش هات‪ ،‬ئةو نيوةرِؤية لة لاى سةالار عةزيز نانمان‬
‫خوارد‪ .‬ثيَشتر بةَلَينم بة نةوشيروان مستةفا دابوو كة لةطةلأ كاك بةكرء حةمةى حاجى‬
‫ةسابير بؤ خواردني ئيَوارة ب ةضين بؤ لاى‪ .‬بة كاك بةكرو كاكة حةمةم وت كة بؤ خواردني‬

‫ئيَوارة بةلََينم بة كاك نةوشيروان داوة‪.‬‬
‫كةاك ةبةكر وتى‪ :‬ةكاكةة بؤ ةلةخؤتةةوةء بةآ ئةةوةى بةة ئَيمةة بَليَ ةيت ثةةيمةان ةئةدة ةيت‪،‬‬

‫بةلَكو من نةيةمء حةز نةكةم‪.‬‬
‫و ‪ :‬زؤر باشة ئيَمةش ناضينء لاى خؤم نان ئةخؤين‪.‬‬
‫ثاشان كاك بةكر رِاي طؤِريء وتي‪ :‬باشة بؤ ئيَوارة ئةضين بؤلاي كاك نةوشيروان‪.‬‬
‫لةبةرئةوةى كاك بةكر ث شةتى وةرطةِرابوو‪ ،‬نةيئةتوانى بة ثآ بِروات‪ ،‬بؤية بة ولآخ‬
‫ضةوو بؤ ناوزةنط بؤ بارةطاكةى كاك نةو شةيروان‪ .‬منء حةمةى حاجى سةابيريش لة‬
‫لارِيَيةةكةةوة بةة ثةآ رِؤي شةتين‪ .‬ئَيمةة طةةي ةشتينء ةكةميةَك حةةواينةةوة‪ ،‬بةةلآم ةكاك بةةكر‬
‫نةطةي شةتبوو‪ .‬ئةوكاتة وةهابي شةَيخ ئةحمةدء ئاوات قارةمانيء دكتؤر هةذارء ئةبو‬
‫شةةهاب لةوآ داني ةشتبوون‪ .‬كاك نةو ةشيروان رِووى كردة ئيَمةء وتى‪ :‬ئةطةر من وازم لة‬
‫ةيةكَيتيي ني شةتمةانيي هيَنةا‪ ،‬بةةلآم ةيةكَيتي ليَى قبولأ نةةكردم‪ ،‬ئةةوا بزانن كةة يةةكيَتي‬
‫هيس نيية‪ .‬باشة ئةمة ضيية كة كاك بةكر ئةيكات؟ نايكةم نايكةم‪ ،‬دة با هةر نةيكات‪.‬‬

‫‪484‬‬

‫ثيَش ئةوةى كةس ب ةضَيتة ناو باسةةكةوة و ‪ :‬كاك نةو ةشيروان‪ ،‬حةز ئةكةم بة تةنها‬
‫خؤى بانط بكةيتء ئةو قسانةى ئيَستا بة ئيَمةى ئةَليَيت بة خؤى بَلَييت‪.‬‬
‫وتى‪ :‬بؤضي بةخؤي بَليَم؟‬

‫و ‪ :‬كاك نةوشيروان ئةطيَِرنةوة كة ئةسكةندةرى مةقدءني شاخى ل ـةآ رِووا بوو‪،‬‬
‫ِرؤذيَك سةةرتا شةيَكى بؤ ئةبةن بؤ ئةوةى مووي سةةري بؤ كورت بكاتةوة‪ ،‬سةةرتا شةةكة‬
‫شةاخةكانى ئة سةكةندةر ئةبينَيت‪ .‬ئة سةكةندةر هةِرة شةةى ليَ دةكاتء ثيَي دةَليَت‬
‫"با سةى بكةيت لةناوت دةبةم"‪ .‬لة دءاى ئةءة كابراى سةةرتاش نةخؤش ئةكةويَت‪.‬‬
‫ثا ةشان سةةرتاشةةكة بؤ ضةارةسةةرى نةخؤشةييةكةى ئة ةضَيتة لاى حةكيميَك‪ ،‬حةكيمةكة‬
‫ثيَى دةَلَيةت "تؤ نهَينييةةك لةة دلَتةا بووة بةة طريَيةةك‪ ،‬برِؤ لةة سةةر بيرَيةك ةيان كةانييةةك‬
‫نهَينييةكةت باس بكة‪ ،‬ئيتر ئةو طرَيية نامَينيَتء باش دةبيت"‪ .‬سةةرتاشةةكة بة قسةةي‬
‫حةكيمةكة ئةكاتء ئة ضةَيتة سةةر كانييةك‪ ،‬ضةةند جارَيك دةلََيت ئة سةكةندةر ةشاخى‬
‫ل ـةيَرِواوة‪ ،‬ئيتر سةةرتاشةةكة نهَينييةكةى لة دَلدا نامَينيَتء نةخؤ ةشييةكةى نامَينَيت‪.‬‬
‫من نةالََيم ةكاك ةبةكر ةناويَرَيةت ئةةوةى كةة لةة دَل ةيدا يةة دةريب َِةيت‪ ،‬بةةلآم ئةةو ث ةياويَكى‬
‫شةةرمنء بة ئةدةبة‪ ،‬ديارة ئةويش كؤمةلََيك طلةيىء ق سةةى تايبةتى خؤى هةية كة‬

‫نايةويَت لاى هةموو كةس بيدركَينَيت‪ِ ،‬رةنطة بيةويَت بة يةكيَكى وةك تؤي بلََيت‪.‬‬
‫ثيَش نان خواردني ئيَوارة‪ ،‬منء حةمةى حاجى سابير بة تةنها قسةمان لةكةلأ كاك‬

‫بةكر كرد‪ .‬تكام ليَكرد كة كاك نةوشيروان هةرضييةكي وت بة قسةى بكات‪.‬‬
‫كاكة حةمةش وتي‪ :‬كاك بةكر تكات ليَ ئةكةم‪ ،‬ئةم جارة رِوو زةردمان مةكة‪.‬‬

‫كاك بةكر وتى‪ :‬باشة ئيَوة ضى بلََين‪ ،‬برِيار بَيت من ئةيكةم‪.‬‬
‫دواى نانواردن كاك نةو شةيروان وتى‪ :‬بة يارمةتي من كاريَكم بة كاك بةكر هةية‪.‬‬
‫هةةردووكيةان هةة سةتةانء ضةوونةة ذووريَكى تر‪ ،‬ثةاش ةماوةيةةك ةهاتنةةوة لاى ئيَمةة‪ .‬بةة‬
‫رِةنطء رِووياندا وا دةرئةكةوت كة رِيَكةوتث‪ ،‬ثا ةشان كاك نةو شةيروان ثيرؤزبايى لة‬
‫كاك بةكر كردء ئةو كيَ شةةية ضةارة سةةر كرا‪ .‬دواتر مام جةلال ئاطاداركرابوو كة كاك‬
‫بةةكر قةةنةاعةةتي كردووةو ةئة ضةَيتةة خوارةوة‪ .‬دواتر كةاك ةبةكر بؤى طيَِرامةةوة كةة ةمام‬

‫جةلال ثيَي وتبوو "تؤ بة قسةى هيس كةسيَكت نةكرد‪ ،‬تةنها بة قسةى لالؤ نةبَيت"‪.‬‬

‫‪485‬‬

‫ثاشان كاك بةكرء كاكة حةمةو شةهيد شةريفى قورئانى ضوونةوة بؤ شارباذَيِر‪.‬‬
‫ضةةند رِؤذَيك ثيَش ئةوةي بةرةو ناو ضةةي شةارباذَيرِ بةرِيَ بكةوم بؤ ئةوةي وةك‬
‫بةرثرسةي ئيدارةي سةةركردايةتي سةليَماني دة ةستبةكار ‪ِ ،‬رؤذَيك دكتؤر خدر هات بؤ‬
‫لامء وتى‪ :‬نةا يةةَلم محةة مةةدي برازات لةة ةطةلَ خؤت ب بةة يةت‪ ،‬ضةون كةة ئيَ مةة بؤ‬

‫نةخؤشخانةكةى شؤِرش ثيَويستمان ثَييةتي‪ ،‬تكاية با محةمةد لاى ئَيمة كار بكات‪.‬‬
‫ثيَش ئةةوةى بةةرِيَ ب كةةوين‪ ،‬ةمام جةةلال بةة دكتؤر خةدرى وتبوو "تؤ بَليَ يةت لالؤ‬

‫لةسةر مةسةلةى برازاكةى كة نةقَلم كردبوو بؤ نةخؤشخانة ليَمان عاجز نةبووبَيت‪.‬‬
‫دكتؤر خدر وتبووى‪ :‬بِروا ناكةم‪.‬‬

‫ثا ةشان لةطةلأ برازاكانم جةلالء عوسمانء محةمةدء ئةحمةد‪ ،‬بةرِيَ كةوتين بةرةو‬
‫شةارباذيَر‪ .‬عةلى حاجى حةمة فةرةجى ثيَنجوَيني لةطةلأ ئيَمة طةِرايةوة خوارةوة كة بة‬
‫سةآ ِرؤذ طةةي شةتينةة دةورو ةبةرى طو ةندى بةا ةيانةة‪ .‬لةةويَ نةاردم بةة شةويَن حةة ةمدىء‬
‫م ةنداةلَةكةا ةندا ةتا لةة طو ةندى بةا ةيا ةنة بيةان بينم‪ .‬دواي ضةةنةد ِرؤذَةيك حةةمةدىء م ةنداةلَةكةانمء‬
‫ةغةفوري برامء م ةندالةَة ةكاني ةهاتن بؤلامةان‪ ،‬لةة كةةثرَي ةكدا لةة بةاخةة ةكةي حةاجي نةةجمي‬
‫ةبايةانةة مةاوةي دوانزة رِؤذ لام مةا ةنةوة‪ .‬لةةء ةماوةيةةى كةة لةة طونةدى بةايةانةةء شةار ةباذَير‬
‫بووم‪ ،‬ريَككةوتنيَكى مةيدانى لة نَيوان (ي‪.‬ن‪.‬ك) ء (ث‪.‬د‪.‬ك)دا هةبوو‪ِ .‬رؤذيَك قادر قادر‬
‫كة بةرثرسيَكي ثارتي بوو هات بؤ طوندى بايانة‪ ،‬كاتيَك منى بينى وتى‪ :‬ئةم برادةرةى‬

‫خؤت ئةناسيتةوة؟‬
‫و ‪ :‬ئةى ضةؤن ناتناسمةءة؟ ثا شةان ئةملاو ئةولاى يةكترمان مار كرد‪ ،‬ديارة زؤر‬
‫لة ميَذ بوو نةمبيني بوو‪ ،‬ضةونكة زووتر قادر قادرم لة شةؤرِ شةى ئةيلول نا سةى‪ .‬لة‬
‫تَيكةَلبوونةوةكةى بالَى مةكتةبى ةسياسةيء بالَى بارزاني كة لة ليذنةى ناوضةةى ثارتى‬
‫بووم‪ ،‬قادر قادر لةطةلَماندا كارى ئةكردء هةلَ سةوكةوتء ئي شةوكارء بيروِراكانيم بةدلأ‬
‫بوو‪ ،‬ثيَكةوة ئةطونجاين‪ ،‬ثياويَكى باشء ئازا بوو‪ ،‬هةرطيز حةزى بة شةرِى براكوذىء‬

‫دووبةرةكى نةئةكرد‪.‬‬
‫لة ثايزى ‪ ،1982‬منء جةمال جةلالء عةبدوالكةريمى حةمةى سةةعيد ضةووين بؤ‬
‫طوندى قةلآتآو لةويَ بارةطامان دانا‪ .‬سةالار عةزيزء بةكري حاجي ةسةفةرو ضةةند‬

‫‪486‬‬

‫هةظاَليَكى تر لة طوندي ثارَِيزانء ضةند طونديَكي ئةو سنوورة جيَطير بوون‪ ،‬دواتر مةلا‬
‫بةةختيةاريش هةاتةة خوارةوة بؤ شةاربةاذيَرِ‪ .‬ةئةو ةكاتةة هةةموو هَيزةكةانى يةةكيَتى لةةنةاو‬
‫تيثةكاندا رَِيكخرابوون كة كرابوونة ضةةند تيثيَك دابة شةكران بة ةسةر ضةوار مةَلبةند‪.‬‬
‫درو ةستكردني سةةركردايةتى شةارةكان كة ثَيشةتر برِيارى لةسةةر درابوو‪ ،‬نة ةضووة بواري‬

‫ج َي بةجيَكردنةوةء دروستكردني مةَلبةندةكان جيَي طرتةوة‪.‬‬
‫لةو تة شةكيلاتة نوَييةدا مةلا بةختيار دة ةستني شةان كرا بؤ لَيثر سةراوى مةَلبةندى‬
‫يةك‪ ،‬بةلآم هيس كارَيك بؤ بةكرى حاجى سةةفةر ديارى نةكرا‪ .‬حاكم عومةر عةزيز كرا‬
‫بة ئةندامى مةَلبةندء بةرثرسى كؤمةلآيةتى‪ ،‬منء مامؤستا سةركةوت هةلَة ةيى وةك‬
‫ئةندامي ليذنةى كؤمةلآيةتى كارمان بؤ ديارى كرا‪ .‬ئاسةؤى ةشَيخ نورى كرا بة ئةندامى‬
‫مةةلَبةةنةدو لَيثر سةراوى ِراطةةيةانةدنى مةةلَبةةنةد‪ .‬دواتر كةاكةة حةة ةمةى فةةرة وةك ئةةنةدامى‬
‫مةَلبةندو ليَثر سةراوى عة سةكةرى مةَلبةند كاري بؤ دياري كرا‪ .‬بارةطاى مةَلبةندي يةك‬

‫لة طوندى حاجى مامةند دانرا‪ ،‬منيش بارةطاكةم بردة طوندي حاجي مامةند‪.‬‬

‫‪487‬‬

‫شة ِرى ئيسلامييةكان‬

‫هاوينى ‪ 1982‬كاتَيك شةةِر لة نَيوان لة شةكري ئي سةلامي كورد سةتانء (ي‪.‬ن‪.‬ك) لة‬
‫دةوروبةةرةى طونةدى ةحاجى مةامةةنةد ِروو ةيدا‪ ،‬لةةطةةلأ برازا ةكانم لةة طو ةندى ةبايةانةة بووم‪،‬‬
‫حةمدى هاو ةسةرمء مةهابادى ك ضةمء كورِةكان بة سةةردان هاتبوءن بؤ لام‪ .‬سةةرةتا بة‬
‫هةلَة هةوالَيَكمان ثيَ طةيشةت كة طواية شةةرِ لة نَيوان (ي‪.‬ن‪.‬ك) و (ث‪.‬د‪.‬ك) بةرثا بووة‪،‬‬
‫ئةو هةوالَة زؤر ناخؤشء دَلتةزيَن بوو‪ .‬بارةطاكةى شةةريف سةةعيد ( ةشةفة كةضةةلأ) كة‬
‫بةرثر ةسيَكي ثارتى بوو‪ ،‬لة ث شةتى كةثرةكةمةوة بوو‪ .‬زؤربةى هيَزةكانى يةكَيتي لة‬
‫بةرى ثاِرَيزانء طوندى حاجى مامةندء ِرةزلَة بوون‪ .‬دءاتر هةءالَ ةمان ث َي طةي شةت كة‬
‫شةةرِ لة نَيوان يةكيَتيء لةشةكري ئيسةلاميي بةرثا بووة نةك لة نَيوان يةكيَتيء ثارتي‪.‬‬
‫لةطةلأ برازاكانم بةرةو طوندى زآ بةرِ َي كةوتين‪ ،‬لةو َي هةوالَى جةمال جةلاا ثر سةى‪،‬‬

‫وتيان ضووة بؤ شويَنى شةِرةكة‪ ،‬ئيَمةش بةرةو ناءضةى شةِرةكة بةرِيَ كةوتين‪.‬‬
‫بؤ لة ضةةك داماَلينيان‪ ،‬يةكيَتي لة ضةةند ناو ضةةيةكي رِزطاركراوى ذيَر دة ةسةلآتى‬
‫ةشؤِرش هَير شةى كردبووة سةةر لة شةكري ئي سةلاميي كورد سةتان‪ ،‬لةو شةويَنء‬
‫جيَطايانةى كة ئي سةلامييةكان بارةطايان دانابوو‪ ،‬بارةطاكانيان ثآ ضةؤلأ كراو زؤربةي‬
‫ضةةكء تةقةمةنييةكانيان دة ةستي بة سةةردا طيرا‪ .‬لة هةردوولا زياني طياني ليَكةوتةوة‪،‬‬
‫لة قؤَلى سةةرطةلَوء بةرثر ةسيَكي عة سةكةري يةكيَتي ( سةةلاحى موهةنديس) كة‬

‫فةرماندةي تيثي (‪)47‬ي ثيرةمةطرون بوو شةهيد بوو‪.‬‬
‫جةمال جةلال ما َلء بارةطاكةى لة طوندى زآ بوو‪ ،‬ثاش ضةةند رِؤذيَك ضةووم بؤ‬
‫طوندى زآ بؤ ئةوةى لةوآ بارةطايةك بكةمةوةء لة هةمان كاتدا ضةاوةِريَى تة شةكيلاتة‬
‫نويَيةةكةةي سةةركردا ةيةتي سةلَي ةمانى بووم‪ .‬نزيكى جةةذنى قوربةان بوو‪ ،‬منء جةةمةال‬
‫جةلال ةشةهيد برايم (براى جةمال جةلال)مان نارد بة دواى قايةر قايةردا (قادر قادر)‬
‫بؤئةوةى ثَيكةوة جةذن بكةين‪ ،‬هةروةها سةةبارةت بة بارودؤخى شةارباذيَر طفتوطؤ‬
‫ب كةةينء ثَي ةكةوة ةئا طةادارى رِووداوة كةان ببينء ضةاوديَري جموجؤ لةَة ةكانى ةنا حةةزء‬
‫دوذمنةان ببينء ةنةهَيَلين هةةلثةةر سة ةتان ةكارى تَيكةدةرانةة ئةةنجةام ةبدةن‪ .‬شةةهيةد برايم‬

‫طةِرايةوةو وتى‪ :‬كاك قادر بةسةردان ضووة بؤ مةريوان‪.‬‬

‫‪488‬‬

‫سةرداني خَيزانةكةم‪ ،‬طوندي بايانةي شارباذيَِر (هاويني ‪)1981‬‬
‫ِراوةستاوةكان لة رِاستةوة‪ :‬مةريوان‪ ،‬لالؤ‪ ،‬حةمدي خان‪ ،‬كامةران‬

‫دانيشووةكان لة ِراستةوة‪ :‬بةختيار‪ ،‬سؤران‬

‫‪489‬‬

‫بورهان قانعء جووتياري‬

‫كةات ةَيك كةة لةة سةةركردا ةيةتي بووم‪ ،‬بورهةان ةقانع لةة ةشاربةاذَيرِو لةة طو ةندى ةكانى‬
‫كوءزةلَة لةطةلأ فاتمة خانى خَيزانيء مندالَةكانى نيشتةجيَ بوون‪ .‬كاك بورهان ثارضة‬
‫زةو يةةكى لةة طو ةندن شةين يَةك وةرطرتبوو‪ ،‬كةة كةاني يةةكي ةباش كةةوتبووة سةةرووى‬
‫زةوييةكةوة‪ .‬لةوآ دة ةستى كردبوو بة كارى جوتيارىء ك شةتوكالأ‪ ،‬باخء بيَ ةستانيَكى‬
‫باشةى درو ةست كردبوو‪ .‬زوو زوو سةةرداني كاك بورهانم ئةكرد‪ ،‬زؤرجار ئةطةر دةرفةت‬
‫بوواية ياريي تاولَةمان ثيَكةوة دةكرد‪ ،‬بؤخؤ شةى هةرجارةى لة ةسةر شةتييَك ياريمان‬

‫ئةكرد كة كاك بورهان دياري دةكرد‪.‬‬
‫جاريَك وتى‪ :‬لالؤ لةسةر ئةسثةكةت ياري ئةكةين‪.‬‬
‫و ‪ :‬باشة من رِازيم بةلآم تؤش لةسةر باخةكةت‪.‬‬
‫ةلةدواي ةيدا من يةارييةةكةةم بردةوة‪ ،‬بةة ةئاطرو مةةمى كورِى ةكاك بور ةهانم وت "كوِرينةة‬
‫ئيَوةش ئاطادار بن‪ ،‬باخةكةم لة باوكتان بردءءةتةوةء لةمةودوا ئةوة باخى منة"‪.‬‬
‫ئةةو كةاتةةى من لةة طونةدى ةحاجى مةامةةنةد بووم‪ ،‬رِؤذَيةك بورهةان قةانع هةات بؤ لامء‬
‫وتي‪ :‬بةةلَكو بةة مةةلا بةةختيةار بَلَييةت كةة من ةئة ةمةوَةيت برِؤ ةمةوة بؤ شةار‪ ،‬لَيرة طوزةران‬
‫ناكةمء ناذيم‪ ،‬هةروةها ةشَيخ سةتار (مةبة ةستي عةبدول سةتار تايةر شةةريف بوو كة‬
‫ئةةوكةاتةة وةزير بوو لاى ِرذيَمى بةةعس) نةامةةيةةكي بؤ نةاردووم كةة من ةئةتوانم برِؤ ةمةوةء‬

‫لة شوَينيَك دانيشمء هةقيان نةبَيت بة سةرمةوة‪.‬‬
‫زؤرم ثَيناخؤش بوو كة با سةي رِؤي ةشتنةوةي كرد‪ ،‬بةلآم لةبةر طوزةراني سةةختء‬
‫دذواري ئةو سةةردةمة كة تيَيدا بووين نةمتواني لة بِريارةكةي ثة شةيماني بكةمةوة‪.‬‬
‫هةر ئةو رِؤذة سةةبارةت بة رِؤ ةشتنةوةي بورهان قانع لةطةلأ مةلا بةختيار (ليَثر سةراوى‬
‫مةَلبةندى يةك) ق سةةم كرد‪ ،‬مةلا بةختيار ناردى بة شةوَين كاك بورهانء زؤر ِريَزى ل َي‬
‫طرتء ثيَي وت "برا ئةطةر ئةتةويَت برِؤيتةوة ئةوا ئازاديت‪ ،‬تؤ لة هةر شةوَينيَك بيت‬

‫هةر دؤستى ئيَمةيتء هةرضيت ثيَويست بَيت بؤت ئةكةين"‪.‬‬
‫كاك بورهان قسةكاني زؤر ث َي خؤش بوو‪ .‬دواي ضةند رِؤذَيك مةلا بةختيارم بينيء‬
‫وتي‪ :‬من ئةمةويَت ب ةضم بؤ سةةركردايةتي‪ ،‬ئةطةر كاك بورهان ديَت لةطةَلم ئةتوانم تا‬

‫سةر جادةى قير رِةوانةى بكةم‪.‬‬
‫ثاش ضةند ِرؤذيَك بورهان قانع خواحافيزي لَيكردمء طةِرايةوة بؤ سليَماني‪.‬‬

‫‪490‬‬

‫ثةيوةندييةكي دؤستانة‬

‫لة ةسنوءرى مةَلبةندى يةك لةطةلأ ةشيوعييةكان زؤر تةبا بووم‪ ،‬سةالآنيَكي زؤر بوو‬
‫كة لةطةلأ ضةةند كة ةسيَكيان دؤ ةستايةتيم هةبوو‪ ،‬سةةردانء هاتوضةؤى يةكترمان دةكرد‪.‬‬
‫عةبدولَلآى مةلا فةرة هةلَة ةيى نا ةسراو بة مةلا عةلى‪ ،‬زؤر هاتوضةؤى ئةكردم‪ِ .‬رؤذيَك‬
‫لة طوندي حاجي مامةند لةطةلأ مةلا عةلي قسةم كردو و ‪ :‬ئةطةر هاوِريَيةكيان بةناوى‬

‫محةمةدي نانةوا هاتة ئةم ناوة حةز ئةكةم بيبينم‪.‬‬
‫وتى‪ :‬كةمَيك ثيَش ئَيستا لَيرة بوو ِرؤيشت بؤ طوندى باراو‪ ،‬ضؤن ئةيناسيت؟‬
‫و ‪ :‬ئةوى ِرا ةستى بيَت نزيكةى ‪ 7‬ةسالأ لةمةوبةر لةسةةر ئةم شةؤِرشةة نويَية طرةوم‬

‫لةطةلأ كردبوو‪ ،‬وا ئيَستا طرةوةكةم ليَ بردووةتةوة‪.‬‬
‫وتى‪ :‬ضؤن؟‬

‫و ‪ :‬ئةوكاتةى كة حزبى شةيوعى لةطةلأ بةعس لة بةرةيةكدا بوون‪ ،‬ئيَوارةيةك لة‬
‫ثيَنجويَن كةاك محةة ةمةدم لةة مةالَي مةامؤ سةتةا فةا ةيةقي ذن ام كةة ئةةو ةكاتةة لةةطةةلأ خؤتةان‬
‫ئي شةي ئةكرد بينى‪ ،‬طفتوطؤيةكى زؤرمان لة سةةر ئةم ِرؤذطارة كردء طرةءيَكمان كرد‪،‬‬

‫ءا ئيَستا طرةءةكةم ليَ بردءءةتةءة‪.‬‬
‫ثاش ماوةيةك دكتؤرة (ئيمان) ك ضةى سةةلام عادلى سةكرتيَرى ثَي شةووى حزبى‬
‫شةيوعى عَيراق كةة بةةع سةييةةكةان لةة ‪ 1963‬لةة سةيةَدارةيةان دا‪ ،‬بةة سةةردان لةةطةةلأ‬
‫ميَردةكةيدا (دكتؤر دلَ شةاد) هاتبوون بؤ طوندى حاجى مامةند‪ .‬لةو ماوةيةدا حةمدى‬
‫هاوسةرم بة سةردان هاتبوو بؤ لام‪ ،‬خواردنيَكي زؤري لةطةلأ خؤي هَينابوو‪ِ .‬رؤذيَك بؤ‬
‫خواردني ناني نيوةرِؤ‪ ،‬دةعوةتي مةلا عةلى هةَلة ةييء د‪ .‬ئيمانء مَيردةكةيم كرد‪ .‬تا‬

‫دِرةنطانيَكي ئةو ِرؤذة‪ ،‬لةسةر بارودؤخي كوردستانء عَيراق قسةمان كرد‪.‬‬

‫‪491‬‬

‫ديسان شة ِري براكوذي‬

‫بةهارى ‪ 1983‬لة نَيوان (ي‪.‬ن‪.‬ك) ء (ث‪.‬د‪.‬ك) بةتايبةت لة سةنوورى مةَلبةندى يةك‬
‫لة ةشارباذيَرِء ضةةند ناو ضةةيةكي تر‪ ،‬بارطرذي سةةري هةلَدايةوة‪ .‬لة سةةرةتاي مانطي‬
‫ضةوار لة لايةن ثَيشةمةرطةكاني يةكيَتي لة ةشارباذيَرِ جةزاي عةلي كاتب كة بةرثر ةسَيكي‬
‫ثارتي بوو بة هةلَة ةشةهيد كرا‪ .‬بة رِووداني ئةو كارة سةاتة دَلتةزيَنة نةخوازراوة وةك‬
‫يةكَيتي زؤرمان ثَيناخؤش بوو‪ ،‬ضةونكة كاك جةزا زؤر دؤسةتي (ي‪.‬ن‪.‬ك) بوو‪ ،‬هةروةها‬

‫هاوِريَي نزيكي كؤمةلَيَك بةرثرسي يةكيتي بوو‪.‬‬
‫دواي ئةو ِرووداوة دلَتةزَينة كؤمةلََيك ثَي شةمةرطةي يةكيَتي لة شةارباذيَِر لة لايةن‬
‫ثارتييةوة شةةهيد كران‪ِ .‬رؤذ دواي رِؤذ بارطرذى زيادى دةكردو لة ئانو ةساتدا بوو كة‬
‫بةارودؤخةةكةة بةة تةةواوي بتةةقيَتةةوة‪ .‬ضةةنةد كةة سةيةَك لةة ةئةنجومةةنى طو ةندة ةكانى ئةةو‬
‫دةوروبةرة ضةووبوون بؤ لاى بةرثر سةاني ثارتىء تكاء ِرجايةكى زؤريان ليَ كردبوون‬

‫كة شةرِ نةبَيتء كورد بة دةستي كورد نةكوذَيت‪.‬‬
‫منء ئا سةؤى شةَيخ نورىء عةبدولكةريمى حةمة سةةعيد وةك ليذنةيةك ضةووين بؤ‬
‫طو ةندى بةا ةيا نةة‪ ،‬لةةو َي لةة طةةلأ برادةراني ةثارتي وةك ئةازاد قةةرةداغىء ةفايق تؤفيق‬
‫(نا سةراو بة فايةقة ِرةش) سةةبارةت بة ئا شةتي نَيوان يةكيَتيء ثارتي طفتوطؤمان كرد‪.‬‬
‫ةئازاد قةةرةداغىء ةفايةةقةة ِرةش دوو ث ةياوى لةة سةةرخؤء هيَمن بوون‪ ،‬ةتا ئةةوكةاتةةي لةة‬
‫شةاخ بووينء لةة نزيكةةوة ئةةم ةنا سةين‪ ،‬حةةزيةان بةة شةةرِي براكوذي نةةدةكرد‪ .‬زؤر‬
‫هةولَماندا كة شةةرِ ِروونةداتء بة هةردوولا رِيَطا ضةارةيةك بدؤزينةوة كة ئيتر يةكتر‬
‫ةنةكوذين‪ .‬ثَيمةان ءتن كةة ئةةم شةةِرة بةة فيتى دوذم ةنةو زان ةياريمةان لايةة كةة هةةنةدَيةك لةة‬
‫جاشةكانى ِرذيَم ئةيانةويَت بيَنة دةرةوةء ثةيوةندى بكةن بة ثارتييةوة‪ ،‬ئةوانة ِرذيَمى‬
‫بةعس ئةياننيَرَيت بؤ ئاذاوة نانةوة‪ ،‬با وريا بينء لةوة زياتر دةستمان نةضَيتة خوَينى‬
‫يةكترىء دوذمنى ثيَ شةاد نةكةين‪ .‬ماوةيةكة برادةرانى ئيَوة هةِرة ةشةى زؤر خراَان‬
‫ليَ ئةكةنء ِرةنطة ئيَوة نةزانن‪ ،‬ئةوةتا هةِرة شةةيان لة م ةستةفا ضةاوِرةشء ضةةند‬

‫برادةريَكي تر كردءءة‪.‬‬
‫كةاك فةايةةقء كةاك ئةازاد وتيةان‪ :‬ئيَمةةش برِوامةان وا ةية كةة ةنةهيََلين شةةِر رِوو ةبدات‪،‬‬

‫‪492‬‬

‫ضونكة شةرِ لة بةرذةوةنديمان نيية‪ ،‬لةجياتى ئةوة با هةردوولامان لة دوذمن بدةين‪.‬‬
‫ئةوكاتة حزبي ةشيوعيء ثارتيء ثاسةؤكء ح ةسك لة بةرةيةكدا بوون (بةرةي جود)‪.‬‬
‫حزبى ةشيوعى بارةطايةكيان لة طوندى حاجى مامةند دانابوو‪ ،‬ئةوانيش لة هاتو ضةؤدا‬
‫بوون كةة شةةِر لةة نَيواني ئَي ةمةو ثةارتي ِروو نةةدات‪ .‬هةةروة ةها مةةلاى مز ةطةو تةة كةانء‬
‫كةة سةايةةتييةة ةئاينيء كؤ ةمةلآيةةتييةة ةكانى ئةةو دةوروبةةرة‪ ،‬ضةوون بؤ لاى برادةراني‬
‫ثارتيء ئةوانيش تكاء رِجاي زؤريان ليَكردن‪ ،‬هةروةها مةلا محةمةد شةارةزوورى كة‬
‫دةرضةووي زانكؤ بوو‪ ،‬كوِريَكي طةنجي رِؤ ةشنبير بوو‪ ،‬ئةوكاتة لة طوندي حاجي مامةند‬
‫دائةني شةت‪ ،‬ضةوو بؤلاي برادةراني ثارتيء هةولَيَكي زؤري دا كة شةةِر لة نَيوانماندا‬
‫رِوو نةةدات‪ ،‬ةبةلآم ةهةوةلَة ةكاني ةئةويش بيَ سةوود بوو‪ .‬وةك دواتر بي سةت ةما ةنةوة‪ ،‬ةمةلا‬
‫محةةمةةد بةة برادةراني ةثارتي وتبوو "لةة بري ئةةوةي شةةرِي يةةكتر بكةةن‪ ،‬وا ةبا شةترة‬
‫هةردوو لاتان ثيَكةوة ب ضةن ِرةبايةيةكي حكومةت بطرن" بةلآم ئةوان لة وةلآمدا ثيَيان‬

‫وتبوو كة ئةبيَت جةلاليةكان بكةينةوة بة بةكرة جؤدا‪.‬‬
‫بارودؤخةكة سةات دواي سةات ئاَلؤزتر دةبوو‪ ،‬طرذىء ئالَؤزى لة هةموو لايةكةوة‬
‫سةةرى هةةَةلدابوو‪ .‬ئةةم ضةةنةد دَيِرة بؤ ميَةذوو ةئةنوو ةسم‪ ،‬بؤ ئةةوةى ِرا سةتي ةية ةكان‬
‫نة شةيَوَينريَنء شةاراوة نةبن‪ ،‬ضةونكة ئةو رِؤذطارة ةشاهيدو ئاطادارى رِووداوةكاني‬
‫شةارباذَيرِ بووم‪ ،‬نة مةلا بةختيار وةك بةرثر سةي مةَلبةندء نة ئةنداماني مةَلبةندء نة‬
‫برادةراني يةكَيتي‪ ،‬كةسمان حةزمان بةو شةةرِة براكوذيية نةبوو‪ ،‬زؤر هةوَليشةماندا كة‬
‫ِروو نةدات‪ .‬بةداخةوة لة سنووري شارباذيَرِ‪ ،‬شةِري براكوذي لة نَيوان يةكيَتيء ثارتي‬
‫هةلَطير سةايةوةء هةردوولامانء طةلي كورد زةرةرمان تَةيدا كرد‪ .‬لة ئاكامدا هيَزةكانى‬
‫ثارتي زؤر خراث شةكانء بةرةو سةنووري مةريوان هةلَهاتن‪ .‬لة طةرمةى شةةرِدا ضةةند‬
‫كةسةيَكي كاني ةساردي كة لة ناو ثارتيدا بوونء حكومةت ناردبووني تا شةةرِ لة نيَواني‬

‫ئيَمةو ثارتيدا هةَلبطرسَينن‪ ،‬ضوونةوة لاى ِرذيَمى بةعس‪.‬‬
‫دواى رِووداوةكانى ناو ضةةي شةارباذَير‪ ،‬حزبةكاني تري بةرةي جود لة شةةرِي‬
‫براكوذي تيَوةطلان‪ .‬لة دؤلَي بالي سةان هةموو لايةنةكاني بةرةي جود هَير شةيان كردة‬
‫سةةر ضةةند ناو ضةةيةكي ذيَر دة سةةلآتي يةكَيتيء مةَلبةندي ضةواريان طرت‪ .‬ثا ةشان‬

‫‪493‬‬

‫هيَزيَكي طةورةي (ي‪.‬ن‪.‬ك)‪ ،‬لة ‪ 1983/5/1‬هَير شةيان كردة ةسةر بارةطاكاني بةرةي‬
‫جود لة قِرناقاء ث شةتئا ةشان‪ .‬دواي شةةِريَكي خوَيناوي هةموو بارةطاكاني بةرةي جود‬
‫طيران‪ .‬ذمارةيةكي زؤر لة ثيَ شةمةرطةي هةردوولا بة تايبةتي لة بةرةي جود شةةهيدو‬
‫بريندار بوون‪ ،‬بة سةةدان ثَي شةمةرطةي لايةنةكانيش ث شةتيان لة شةؤرِشء خةبات‬
‫سةاردبووةوة‪ .‬طوماني تَيدا نيية كة شةةرِي براكوذي‪ ،‬هةميشةة بة زياني طةلي كوردء بة‬

‫سوودي دوذمن تةواء بووة‪.‬‬
‫لة سةةركردايةتييةوة بروسةكةيةك طةيشةتة مةَلبةندى يةك بؤ ئةوةى ةشيوعييةكاني‬
‫طوندى حاجى مامةند ضةةك بكريَن‪ ،‬بةلآم لةبةرئةوةي كة ثيَ شةتر ِريَكةوتنيَك لة نَيوان‬
‫مةةلَبةةنةدء بةة ةهادين نوري ( ةبةرثر سةي هَيزة ةكةي حزبي ةشيوعي بوو لةة سةنووري‬
‫شةارباذيَِر) كرابوو كة شةةِري يةكتر نةكةن‪ ،‬مةلا بةختيار برِياريدا كة هَيرش نةكرَيتة‬
‫سةةر حزبي ةشيوعي‪ ،‬بةلآم ئاطادارى برادةراني حزبى شةيوعي كردةوة كة طوندى‬
‫حاجى مامةند بةج َي بهَيلَن‪ .‬ئةوانيش ئةو هةلَويَ سةتةيان بةرز نرخاندء بةرةو طوندي‬
‫ئةةحمةةد برِنةةو لةة سةنووري دةربةةنةدي ةخان بةةرِيَ ةكةوتن‪ ،‬بةة دا ةخةوة لةة ةثادا شةتي ئةةو‬
‫ضةاكةيةي كة لةطةلأ برادةراني حزبي ةشيوعيدا كرا‪ ،‬لة كاتي ضةوونيان بؤ طوندي‬

‫ئةحمةد بِرنةو سيَ ثَيشمةرطةي يةكيَتيان شةهيد كرد‪.‬‬
‫دءاي رِووداوةكان بؤ ليَثر سةينةوة مةلا بةختيار بانط كرا بؤ سةةركردايةتي‪ ،‬دواتر‬
‫وةك بةةرثر سةي مةةلَبةةنةد لةة ثؤ سةتةةكةةي لابرا‪ .‬هةةروة ةها ةلة سةةر هَير شةي قر ةنا ةقاو‬
‫ث شةتئا ةشانء هةلَوَي سةتي جياوازي ناو حزبي ةشيوعي‪ ،‬بةهادين نوري كة ثيَ شةتر بؤ‬
‫ماوةي ضةةند ةسالََيك سةكرتيَري حزبي ةشيوعي عَيراق بوو لة حزبي ةشيوعي‬
‫جيابووةوة‪ .‬دواتر لة ناو ضةة ئازادكراوةكاني ذيَر دة سةةلآتي (ي‪.‬ن‪.‬ك) لة ناو ضةةي‬
‫قةرةداغ حزبيَكي بة ناوي ديموكرادوازانةوة درو سةت كرد‪ .‬دواي ئةويش عةبدوَللآي‬
‫مةلا فةرة هةَلة ةيي نا سةراو بة (مةلا عةلي) كة بةرثر سةيَكي عة سةكةري حزبي‬

‫شيوعي بوو‪ ،‬هاتة لاي يةكيَتيء لة ناوضةي قةرةداغ دانيشت‪.‬‬

‫‪494‬‬

‫خة َلك ت َيوةطلاندن‬

‫ةكاكةة حةةمةةى فةةرة ةلة سةةركردايةةتييةةوة هةاتبوو بؤ مةةَلبةةنةدى يةةك‪ ،‬ةنامةة ةيةكى‬
‫سةركردايةتى لةطةلأ خؤى هَينابوو كة تيايدا نووسرابوو " ئةبَيت كاكة حةمةى فةرة‬
‫يةان كةاك بةةكرى حةاجى سةة ةفةر‪ ،‬ثؤ سةتى ةبةرثر سةى عةة سة ةكةري مةةلَبةة ةندى يةةك‬
‫وةربطرين"‪ .‬بةكرى حاجى سةةفةر ئةء ثؤ سةتةى ءةرنةطرت‪ ،‬كاكة حةمةى فةرة كرا‬

‫بة بةرثرسي عةسكةرى مةَلبةندى يةك‪.‬‬
‫ئةو سةةردةمة ناكؤكىء ململانآ لة نَيوان بالَى كورد سةتانيء باَلى عَيراق ضةَيتى‬
‫(ئالآى شؤِرش) لة ناو كؤمةلَةدا رِؤذ بة ِرؤذ زيادى ئةكرد‪ ،‬رِقء كينةى ل َي كةوتبووةوةو‬
‫ةئاَلؤزييةةكى زؤر سةةرى هةةَةلدابوو‪ِ .‬رؤذ ةيَك لةة داني شةتنَي ةكدا كؤمةةَلَةيك ثَي شةمةةرطةةء‬
‫برادةرى خؤمان كؤبووينةوةو ق سةةمان ئةكرد‪ ،‬برادةريَك لةوانةى سةةر بة باَلى ئالآى‬
‫شةؤرِش بوء لةو داني شةتنةدا بة دكتؤر كةمال ةشاكري وت "با شةة كاك كةمال تؤ‬
‫كابرايةكى شةيوعيت ضةيت داوة لةم كة سةانةء بؤ دواى يةكَيتي كةوتوويتء يةكيَتي‬

‫ضيت بؤ ئةكات؟"‬
‫كةة ةمال ةشاكر وتى‪ :‬ةكاتَةيك كةة من هةاتمةة دةرةوةء دواى يةةكَيتي ةكةو ‪ ،‬ةئةو ةكاتةة‬

‫ئيَوة ئةندامى مةكتةبى سياسي يةكيَتي بوون‪ ،‬بةلآم ئيستا ئيَوة باَليَكى ترن‪.‬‬
‫ِرؤذَيك كاكة حةمةم بينيء زؤر طلةيى لَيكردمء وتى‪ :‬لة داني شةتنَيكدا كة بةخراثي‬

‫باسى من كراوة‪ ،‬بؤضي بةرطريت ليَ نةكردووم؟‬
‫ثا شةان كؤمةلَيَك ق سةةي بؤ طيَرِامةوة كة طواية لة سةةري كراوة‪ .‬منيش وةلآمم‬
‫دايةةوةء و ‪ :‬ةكاكةة حةةمةة‪ ،‬ئةةوةى تؤ ةئةيَلَي ةيتء ةبا سةى ةئةكةةيةت ةلةو داني شةتنةةدا‬

‫نةوتراوة‪ ،‬هةمووي قسةي دروستكراوة‪ ،‬ضونكة بةهيس شيَوةيةك باسى تؤ نةكراوة‪.‬‬
‫واديار بوو هةندَيك لة برادةرانى ئالآى شةؤِرش ئةيانوي سةت منيش لةو كيَ شةة‬
‫لاوةكي ةيا نةةي خؤ يةان تيَوة بطلَينن‪ .‬ةلةو ةماوة يةةدا دةنطؤى ئةةءة بلآء بوءةءة كةة‬
‫بةرثر سةيَكي يةكَيتي بة ناوي (‪ ،).....‬ثيَ شةمةرطةيةكي خؤمان بة ناوي (‪ )...‬كة لةطةلَ‬
‫برادةراني ةئالآي شةؤرِش بووة كو شةتووة‪ .‬دواي ئةةو هةةوا ةلَة بوو بةة برو سة كةةء‬
‫برو سةكةكارى‪ ،‬طرذىء ئاَلؤزيى زؤرتر ثةيدا بوو‪ ،‬هةندَيك ق سةةى ناخؤشء نابةجَيم‬

‫‪495‬‬

‫بةر طويَ ئةكةوت كة ثاَلنةر بوون بؤ درو سةتبووني بارودؤخيَكي مةتر سةيدار‪ .‬رِؤذيَك‬
‫ضةةند برادةريَكي ئالآى شةؤِرش هاتن بؤ لامء وتيان‪ :‬تؤ بؤ ق سةةيةك ناكةيتء بؤ بيَ‬

‫دةنطيت؟‬
‫و ‪ :‬ئةوةى ئيَوة ئةيكةن ِرا ةستء ِرةوا نييةء زيانمان ثيَ ئةطةيةنيَت‪ ،‬ئيَوة ئةبَيت‬
‫بزانن ئةم ململانآء ناكؤكيية لة كوَيوة سةةر ضةاوةى طرتووة‪ .‬بؤ مة سةةلةى كوذراني‬
‫ئةو ثيَ شةمةةرطةية‪ ،‬لة ِريَى مةلَبةةندةوة داواى رِوءنكردنةوة لة ناوةندى كؤمةلَة كراوة‬
‫تا بزانريَت كة ئةو رِووداوة ضةؤن بووةء لة سةةر ضةي كوذراوة‪ ،‬دواتر وتوويَذء ق سةةى‬

‫لةسةر بكريَتء ليَكدانةوةى بؤ بكرَيت‪.‬‬
‫دواتر لة كؤنفرانسي كؤمةلَةدا بة بةلَ ـةطةوة بؤ ئةنداماني كؤنفرانس ِروون كرايةوة‬

‫كة هؤكارى كوشتني ثَيشمةرطةكةي خؤمان لةسةر ضي بوءة‪.‬‬

‫‪496‬‬

‫كؤنفرانسى محةلى كؤمةلَة‬

‫ِرؤذَيك ئا سةؤى شةَيخ نورىء ئةبو شةةهاب هاتنة لامء داوايان ليَكردم كة بة شةداري‬
‫كؤنفران سةى محةلى كؤمةلَة بكةم لة طوندى باراو‪ .‬لةبةر هةنديَك ناكؤكىء ململانآ كة‬
‫تازة لة ناو كؤمةلَةدا سةةريان هةلَدابوو‪ ،‬هةروةها بؤ ئةوةى نةةة بة شةَيك لة ناكؤكي‬
‫ةناو كؤمةةةَلةء تَي ةكداني رِيزة ةكاني شةؤِرش‪ ،‬ثَيم ِراطةةيةانةدن كةة ةنامةةوَةيت بةة شةداري لة‬
‫كؤنفران ةسةكة بكةم‪ ،‬ضةونكة بةش بة حالَى خؤم زؤر تالآوء ئيَشء ئازارى دووبةرةكيم‬

‫ضةشتبوو‪.‬‬
‫دواتر كؤنفرا سةةكة طوازرايةوة بؤ طوندى دؤَلثةموو‪ .‬لةو كؤنفران سةةدا برادةرانى‬
‫كؤمةلَةء ئةوانةى ةسةر بة ئالآى شةؤِرش بوون زؤر ئا شةكراء ِرا ةشكاوانة ق سةةيان‬

‫كردبوو‪ ،‬هةر لايةكيان ليستى خؤيان دابةزاندبوو‪.‬‬

‫‪497‬‬

‫نامة بؤ دةولَةمةندةكانء طلةيي نا ِرةواي رِيَكخستن‬

‫سةةرةتاى ‪ 1983‬حةمدى هاو ةسةرم هاتبوو بؤ سةةردانم بؤ طوندي حاجي مامةند‪،‬‬
‫زؤرجةار خَيزانء كةة سةوكةار ةمان كةة سةةردان ةيان ئةةكردين‪ ،‬خواردنيةان لةة ةطة َل خؤيةانةدا‬
‫ةئةهيَ نةاء ئيَ مةةش دةعوةتى يةةكتر ي ةمان دةكرد‪ِ .‬رؤذ يَةك بؤ نةانواردن دةعوةتى مةةلا‬
‫بةةختيةارم كرد‪ .‬دواى ةنانواردن ةمةلا بةةختيةار بةة حةةمةدى وت‪ :‬حةةمةدى خةان ةئة ةمةوَيةت‬
‫هةندَيك نامة بنوو ةسم بؤ ثيَنجوَينيية دةولَةمةندةكان كة لة سةليَمانى دائةنيشةن‪ ،‬بةلَكو‬
‫تؤ بؤمةان بطةةيةةنيةتء ب ةيدةيتةة دة سةتى خؤ ةيان‪ ،‬ئيتر ئةةوان خؤيةان ديَن ةيان خؤ ةيان‬

‫يارمةتييةكةمان بؤ ئةنيَرن‪.‬‬
‫حةمدى وتى‪ :‬بةِرا سةتى من ناتوانم ئةو كارة بكةمء ثَيم ناكرَيت‪ ،‬ضةونكة ِرةنطة‬
‫خؤتان بزانن كة من خؤم لة مالآن ئة شةارمةوة‪ ،‬لة ناو شةار زؤر دةرناكةومء نامةويَت‬

‫كةس ةبينَيت‪.‬‬
‫و ‪ :‬كةاك بةةختيةار خؤ ئيَمةة خةةلَك ةمان زؤرة بؤ ئةةو ةكارة‪ِ ،‬ريَكخ سةتن ةمان هةةيةةء‬
‫خةلَكى باوان هةية كة هاتوضؤمان ئةكةنء بة ئاسانى ئةتوانن ئةو نامانة بطةيةنن‪.‬‬
‫ثاش ضةةند رِؤذيَك عةبدوَللآى عةلى ةشةل هات بؤ لام بؤ مةَلبةند‪ ،‬وتي‪ :‬نامةيةكتان‬
‫ناردووة بؤ حةمة موراد‪ ،‬ئةرآ برا ئيَوة بؤ ضةى ئةو جؤرة نامانة بة عةبدولكةريمى مةلا‬

‫عةبدولَلآ ئةنَيرن؟‬
‫و ‪ :‬بةهيس شيَوةيةك من ئاطادار نيم كة نامة درابَيت بة عةبدولكةريم‪.‬‬
‫لةة ِرا سةت ةيدا من ةئاطةادار ةنةبوءم كةة ةنامةةي مةةَلبةةنةد نيَردرابَةيت بؤ عةة ةبدولكةةريمي‬
‫ةمةلا عةةبةدءلآ ةتا لةة ِريَي ئةةءةءة ةبدرَةيت بةة دةء ةلَةمةةنةدة ةكان‪ .‬ئةةء ةهةءالةَة زؤر دلَتةةنطء‬
‫ب َي ةتاقةةتي كردم‪ ،‬رِؤذاني دءاتر ِرءءن بوءةءة كةة كةةريم برادةرء ةجةلالي حةةمةة كةةريم‬
‫ئةء نامةيةيان دابوو بة عةبدولكةريم تا بيطةيةنَيت بة دةست حةمة موراد‪.‬‬
‫ثَيش ةئةوةى ةمةلا ةبةخت ةيار ةبةرةو ةسةركردايةةتي بةةرِ َي ب ةكةوَيةت‪ ،‬بةة ةفةرةيةدونى‬
‫حةمة سةاَلح ثيَنجوَيني نامةيةكى بؤ ناردم‪ .‬لة بة ةشيَكى نامةكةيدا نوو سةيبووي "لة‬
‫ئَي سة ةتاوة ةئةبَيةت هةةموو ئي شةو ةكارة ةكان لةة عةة ةبدولكةةريم وةربطريتةةوة‪ ،‬بةا لةةوة زيةاتر‬
‫يارى بة مالَى شؤرِشةوة نةكات‪ ،‬لةمةودواش هيس كاريَكى ث َي مةسثَيرن"‪.‬‬

‫‪498‬‬

‫من زؤر سةةر سةام بووم‪ ،‬ضةونكة ثَيم وابوو مةلا بةختيار مةبة سةتى عةبدولكةريمي‬
‫حةمةي سةةعيدة‪ .‬سةةردانيَكى ئا ةسؤى شةَيخ نوريم كرد‪ ،‬ئةوكاتة ئةندام مةَلبةند بوو‪،‬‬
‫و ‪ :‬من لةةم ةنامةةيةة تيَ ةناطةةم‪ ،‬ر ئي شةوكةاريَةك لةة عةة ةبدولكةةريمي حةة ةمةي سةةعيةد‬

‫وةربطرمةوة؟‬
‫كاك ئا ةسؤى وتى‪ :‬مةلا بةختيار مةبة ةستى عةبدولكةريمى مةلا عةبدوَللآى موفتيية‬

‫كة لة سليَمانى دائةنيشَيت‪ ،‬نةوةك عةبدولكةريمى حةمةى سةعيد‪.‬‬
‫ثا شةان كاك ئا ةسؤ نامةيةكى برادةراني رَِيكخراوي ةسليَماني ثي ةشان دام‪ .‬نامةكة‬
‫زؤر توندو ِرةق بوو‪ ،‬لة نامةكةدا زؤر شت نوسرابوو كة بةِراستى سةرم سورِما‪ ،‬ضونكة‬
‫ةئا ةطادارى ئةةو شةتةانةة نةةبووم كةة ئةةوان نو سةيبوويةان‪ .‬هةةروةهةا هةةنةدَةيك هةةوالَى‬
‫ناِرا ةستيشةيان نو ةسيبوو‪ .‬لة بةشةيَكى نامةكةدا نو ةسرابوو "جطة لة عةبدولكةريمى مةلا‬
‫عةبدوَللآ‪ ،‬كة سةى ترتان دة سةت ناكةويَت كة يارمةتى بؤ شةؤرِش كؤ بكاتةوة؟ بؤ ةضى‬
‫لالؤ نامة بة عةبدولكةريمدا ئةنَيريَت بؤ دةولَةمةندةكان؟" لة بة شةيَكي تري نامةكةدا‬
‫نوو سةرابوو "عةبدولكةريمى مةلا عةبدوَللآ لةطةلأ ضةةند برادةريَكى خؤي سةةردانى‬

‫لالؤى كردووةء ثارةى سةفةرةكةي لة خةلَكي سةندووة"‪.‬‬
‫ثَي شةتر لة هاوينى ‪ 1983‬ضةةند مامؤ سةتايةك كة زؤر هاورِيم بوون وةك مامؤ سةتا‬
‫غةفور شةكور خواجة‪ ،‬مامؤسةتا عومةر م ةستةفاء مامؤ ةستا شةَيخ عةزيز حاجى مامةندى‬
‫هةاتن بؤ مةةلَبةةنةدء سةةردانيةان كردم‪ .‬هةةروةهةا عةةبةدولكةةريمى ةمةلا عةةبةدوَللآ شةيةان‬
‫لةطةلأ خؤيان هَينابوو‪ .‬ئةو سةةردانة شةةخسةى بوو‪ ،‬بؤية ئةو هاورِيَء دؤ ةستانةم هيس‬
‫ةنا مةة يةةكي حزبيء ةيار مةةتي يةةك يةان لةة طةةلَ خؤ ةيا ةندا نةةهَي نةابوو‪ ،‬بةة كةارى حزبيش‬
‫نةهاتبوون‪ .‬بة هيس جؤرَيكيش لةطةلَ كة سةيان با سةى نامةو ثارةو كارى نهيَنى حزبى‬
‫نةةكرابوو‪ ،‬نةة منء نةة برادةراني شةاخ‪ ،‬كةة سمةان لةةو برادةرا نةة بةة كةارى حزبى‬

‫ِرانةسثاردبوء‪.‬‬
‫دواى خوَيندنةوةى نامةكةى ِريَكخ سةتن‪ ،‬زؤر توورِة بوومء و ‪ :‬كاك ئا سةؤ‪ ،‬بيَ‬
‫ئةاطةاداري من ضةؤن شةتى وا رِووي داوة؟ من نةة ةنامةةم بؤ عةة ةبدولكةةريم نةاردووةء نة‬
‫نامةى كة سةم داوة بة عةبدولكةريم‪ ،‬ضةونكة كؤكردنةوةي ثارة بؤ شةؤرِش كارى من‬

‫‪499‬‬

‫نييةةء ةئاطةاداري شةتي وا نةةبوومء نيم‪ .‬ةماوةيةةك لةةمةةو ةبةر ةمةلا بةةخت ةيار وي سةتى ةبة‬
‫حةمدى هاو سةةرم ضةةند نامةيةك بنَيريَت بؤ ةسليَمانى‪ ،‬بةلآم لةبةر نا سةكي بارءدؤخي‬

‫ذياني خؤي‪ ،‬حةمدى داواى لَيبوردنى كردو نامةكاني نةبرد‪.‬‬
‫لةة ِرا سةت ةيدا ثَيمخؤش نةةبوو كةة كةاك عةة ةبدولكةةريم ئةةو كةارانةة ب ةكات‪ ،‬بؤئةةوةى‬

‫خةريكى كارء كاسبى خؤى بَيتء مالأء مندالَى منيش ثارَيزراو بن‪.‬‬
‫كاك ئا سةؤ وتى‪ :‬خؤت نامةيةك بنوو سةة بؤ ِرَيكخراوى سةليَمانىء بؤيان ِروون‬

‫بكةرةوة كة ئةو مةسةلةية ضؤنةو بؤ بة هةلَة تَيطةيشتوون‪.‬‬
‫منيش نامةيةكم نارد بؤ برادةراني رِيَكخراو لة سةليَمانىء ئةوةى ثيَوي سةت بوو‬
‫بؤم رِوون كرد نةةوة‪ .‬ثةاش ةماوة يةةك برادةراني رِيَكخراو وةلآمى ةنا مةة كةة ةيان دا مةةوةء‬
‫داواى ليَبوردنيان ليَكردم‪ ،‬ضةونكة ئا ةشكرا بوو كة بة هيس ةشيَوةيةك من ئاطاداري ئةو‬

‫بابةتة نةبووم‪.‬‬

‫‪500‬‬


Click to View FlipBook Version