387
2.1. ປະລມິ ຳນກຳນກນິ ໄດ້ີ
ຄ່ື ຳສະເລ່ື ຍກຳນກນິ ໄດແີ້ ມື່ ນມຄວຳມແຕກຕື່ ຳງທຳງດຳີ້ ນສະຖຕິ ິ (P<0.05) ສ່ື ງິ ທດົ ລອງທື່ ກນິ ໄດດ້ີ ກວ່ື ຳໝ່ື
ແມ່ື ນ T3 ເທື່ ຳົ ກບັ 1,028.8 ກຼຳມ/ວນັ ແລະ ອດັ ຕຳກຳນກນິ ໄດຕ້ີ ່ື ຳກ່ື ວຳໝ່ື ແມ່ື ນ T1 ເທ່ື ຳົ ກບັ 832.9 g/ວນັ . ສ່ື ວນ
ກຳນກນິ ໄດຕ້ີ ່ື ນຳີ້ ໜກັ ໂຕ T2 ແລະ T3 ບື່ ແຕກຕື່ ຳງກນັ (50.7 ແລະ 50.4 g/kg ຂອງນຳ້ີ ໜກັ ) ແລະ ຕື່ ຳກື່ ວຳໝ່ື ແມື່ ນ
T1 ເທ່ື ຳົ ກບັ 48.8 g/kg ຂອງນຳີ້ ໜກັ ໂຕ ແລະ ມຄວຳມແຕກຕື່ ຳງທຳງດຳີ້ ນສະຖິຕິ (P<0.05) ດື່ ງັ ສະແດງໃນ
ຕຳຕະລຳງທ 1.
Table 1. Mean values for DM intake Treatment
Item T1 T2 T3 SEM P-Value
Feed intake, g/head/day 832.9c 979.6b 1,028.8a 20.42 <0.001
0.261 <0.001
Feed intake, g/kg live 47.8b 50.7a 50.4a
weight
abc Mean values in rows without common superscript differ at p<0.05
ກຳນຈະເລນເຕບໂຕຂອງໝ
ກຳນຈະເລນເຕບໂຕຂອງໝແຕື່ ລະໄລຍະ
ຈຳກຜນົ ໄດຮີ້ ບັ ສະແດງໃຫເ້ີ ຫນັ ວື່ ຳ ໝມກຳນປ່ື ຽນແປງທຳງດຳີ້ ນນຳ້ີ ໜກັ ແລະ ໄດເີ້ ພື່ ມຂນຶີ້ ຕຳມໄລຍະເວລຳ
ຂອງກຳນທດົ ລອງ ແລະ ອດັ ຕຳກຳນຈະເລນເຕບໂຕໃນຊ່ື ວງໄລຍະສຸດທຳີ້ ຍຂອງກຳນທດົ ລອງ (75 ວນັ ) ເຫນັ ວ່ື ຳ ສ່ື ງິ
ທດົ ລອງທ່ື ມນຳີ້ ໜກັ ສງກວ່ື ຳໝ່ື ແມ່ື ນ ສ່ື ງິ ທດົ ລອງ T3 ເທ່ື ຳົ 34.7 Kg/ໂຕ, ຕື່ ຳກວື່ ຳໝື່ ແມ່ື ນ ສ່ື ງິ ທດົ ລອງ T1 ເທື່ ຳົ 25.8
Kg/ໂຕ ແລະ ມຄວຳມແຕກຕ່ື ຳງກນັ ທຳງດຳ້ີ ນສະຖຕິ ິ P<0.05 (ຕຳຕະລຳງທ 2)
Table 2. Mean values for live weight changes in each period
Period live weight, Kg/head SEM P-Value
T1 T2 T3
Initial live weight 10.3 11.2 10.4 0.323 0.224
15 days 14.2 15.1 15.0 0.539 0.488
30 days 18.2 19.4 20.0 0.417 0.052
45 days 22.0c 23.8b 25.8a 0.387 0.001
60 days 23.6c 27.6b 30.4a 0.364 <0.001
75 days 25.8c 31.6b 34.7a 0.498 <0.001
abc Mean values in rows without common superscript differ at p<0.05
ອດັ ຕຳແລກປື່ ຽນອຳຫຳນມຳເປັນນຳ້ີ ໜກັ ໂຕແຕື່ ລະໄລຍະ
ອດັ ຕຳກຳນຈະເລນເຕບໂຕຂອງໝເຫນັ ວື່ ຳ ສື່ ງິ ທດົ ລອງ T3 ດກວ່ື ຳໝ່ື ຄເທ່ື ຳົ 323.1 ກຼຳມ/ວນັ ແລະ ຕ່ື ຳ
ກວື່ ຳໝື່ ແມື່ ນ T1 ເທື່ ຳົ 206 ກຳຼ ມ/ວນັ . ສ່ື ວນອດັ ຕຳກຳນແລກປ່ື ຽນອຳຫຳນມຳເປັນນຳີ້ ໜກັ ໂຕກື່ ເຊ່ື ນັ ດຽວກນັ ສ່ື ງິ ທດົ
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ที่ ระดบั บณั ฑิตศึกษา ประจาํ ปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
388
ລອງ T3 ດກວື່ ຳໝື່ ຄເທ່ື ຳົ 3.2 ແລະ ໃຊອີ້ ຳຫຳນມຳເປັນນຳີ້ ໜກັ ໂຕສງກວື່ ຳໝ່ື ແມື່ ນ T1 ເທື່ ຳົ 4.04 ແລະ ມຄວຳມແຕກ
ຕ່ື ຳງກນັ ທຳງດຳ້ີ ນສະຖຕິ ິ P<0.05 (ຕຳຕະລຳງທ 3)
Table 3. Mean values for live weight changes of growing pigs during the experiment
live weight, Kg/head Treatment SEM P-Value
T1 T2 T3
Final live weight, Kg/head 25.8c 31.6b 34.7a 0.498 <0.001
Llive weight gain, Kg/head 15.5c 20.4b 24.2a 0.194 <0.001
ADG, g/day/head 206.2c 272.4b 323.1a 2.590 <0.001
FCR 4.04a 3.6b 3.2c 0.073 0.001
abc Mean values in rows without common superscript differ at p<0.05
ADG = Average Daily gain; FCR = Feed Conversion Ratio
ກຳນໄລື່ ລຽງເສດຖະກດິ Treatment T3
ຕນົ້ີ ທນຶ ລວມທງັ ໝດົ ລວມຄ່ື ຳທນຶ ຄງົ ທື່ ແລະ ທນຶ ໝນວຽນ T2
Table 4. Payment
Item T1
IC (Kip) 224,418 224,418 224,418
FCC (Kip) 3,021,100 3,739,450 3,484,400
Total (Kip) 3,245,518 3,963,868 3,708,818
IC = Intermediate consumption; FCC = Fixed cost consumption
ຜນົ ຕອບແທນດຳ້ີ ນເສດຖະກດິ
ຈຳກຕຳຕະລຳງທ 5 ເຫນັ ໄດວ້ີ ື່ ຳ ຜນົ ຕອບແທນທຳງດຳ້ີ ນເສດຖະກດິ ຂອງ 3 ສ່ື ງິ ທດົ ລອງແມ່ື ນ ສ່ື ງິ ທດົ ລອງ T3
ມຜນົ ຕອບແທນທຳງດຳີ້ ນເສດຖະກດິ ດກວ່ື ຳໝື່ , ຮອງລງົ ມຳແມ່ື ນ T2 ແລະ T1 ຕຳມລຳດບັ ດ່ື ງັ ສະແດງລຳຍລະອຽດ
ໃນຕຳຕະລຳງລ່ື ຸມນ:້ີ
Table 5. Economic return
Item Treatment
T1 T2 T3
Pig (head) 3 3 3
Final live weight, Kg/head 25.8 31.6 34.7
77.4 94.8 104.01
Total live weight, kg
Value, kip/kg 50,000 50,000 50,000
Total Gross product (kip) 3,870,000 4,740,000 5,200,500
Total IC (Kip) 3,245,518 3,963,868 3,708,818
AV (Kip) 624,482 776,132 1,491,682
AV, (kip/head) 208,160 258,710 497,227
% of profit efficiency 19.2 19.8 40.2
AV = Added value
การประชุมสัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ที่ ระดบั บณั ฑิตศึกษา ประจําปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
389
ວຈິ ຳນຜນົ
ຈຳກຜນົ ໄດຮ້ີ ບັ ຂຳ້ີ ງເທງຂອງກຳນທດົ ລອງ ຜນົ ຂອງກຳນໃຊສີ້ ຳລໝກັ ຮື່ ວມກບັ ຂຊີ້ ື່ ຳເຫຼຳົ້ີ ປະສດິ ທພິ ຳບກຳນ
ຈະເລນເຕບໂຕຂອງໝລຳດ ໂດຍຈດຸ ປະສງົ ເພື່ ອ ປຽບທຽບປະສດິ ທພິ ຳບກຳນຈະເລນເຕບໂຕຂອງໝພນີ້ ເມອງໂດຍໃຊີ້
ອຳຫຳນທ່ື ແຕກຕ່ື ຳງກນັ ແລະ ປຽບທຽບຜນົ ຕອບສະໜອງທຳງດຳ້ີ ນເສດຖະກດິ ສຳມຳດປະເມນໄດດີ້ ື່ ງັ ນ:ີ້
ກຳນກນິ ໄດຂີ້ ອງແຕື່ ລະສື່ ງິ ທດົ ລອງແມ່ື ນມຄວຳມແຕກຕ່ື ຳງທຳງດຳີ້ ນສະຖຕິ ິ (P<0.05) ສື່ ງິ ທດົ ລອງທື່ ກນິ ໄດ້ີ
ດກ່ື ວຳໝ່ື ແມ່ື ນ T3 ເມອສມົ ທຽບກບັ ກຳນລຳຍງຳນຂອງ ຢເຮ ແລະ ໄຈວ່ື ຳ (2015) ໂດຍກຳນປະສມົ ຊື່ ຳເຫຼຳົີ້ ໃນສດ
ອຳຫຳນປະສມົ ໃຫໝ້ີ ກນິ ໃນອດັ ຕຳສື່ ວນ 20% ແມື່ ນກຳນທດົ ລອງຂອງເຂຳົ ເຈຳົີ້ ມອດັ ຕຳກຳນກນິ ໄດທ້ີ ື່ ສງກວື່ ຳກຳນທດົ
ລອງຄງັ້ີ ນເີ້ ນື່ ອງຈຳກ ເຂຳົ ເຈຳົ້ີ ໃຊໝີ້ ພນັ ໃນກຳນທດົ ລອງຄເທື່ ຳົ 1,477 g/ວນັ
ກຳນປ່ື ຽນແປງນຳ້ີ ໜກັ ໝແມ່ື ນມຄວຳມແຕກຕ່ື ຳງກນັ ທຳງດຳີ້ ນສະຖຕິ ິ (P<0.05), ອດັ ຕຳກຳນຈະເລນເຕບໂຕ
ຂອງໝເຫນັ ວ່ື ຳ ສື່ ງິ ທດົ ລອງ T3 ດກວ່ື ຳໝ່ື ຄເທື່ ຳົ 323.1 ກຳຼ ມ/ວນັ ເມ່ື ອທຽບກບັ ກຳນລຳຍງຳນຂອງ ຢເຮ ແລະ ໄຈວ່ື ຳ
(2015) ກຳນທດົ ລອງຂອງເຂຳົ ເຈຳົ້ີ ສງກວ່ື ຳກຳນທດົ ລອງຄງັ້ີ ນເີ້ ລກັ ນອີ້ ຍຄເທ່ື ຳົ 374 g/ວນັ . ອດັ ຕຳກຳນແລກປື່ ຽນ
ອຳຫຳນມຳເປັນນຳ້ີ ໜກັ ໂຕກື່ ເຊ່ື ນັ ດຽວກນັ ສ່ື ງິ ທດົ ລອງ T3 ດກວ່ື ຳໝື່ ເທື່ ຳົ 3.2, ຜນົ ຕອບແທນທຳງດຳ້ີ ນເສດຖະກດິ
ຂອງ 3 ສື່ ງິ ທດົ ລອງແມ່ື ນ ສ່ື ງິ ທດົ ລອງ T3 ມຜນົ ຕອບແທນທຳງດຳີ້ ນເສດຖະກດິ ດກວ່ື ຳໝື່ (1,491,682 ກບ), ຮອງລງົ
ມຳແມື່ ນ T2 (776,132 ກບ) ແລະ T1 (624,482 ກບ)
ສະຫຸບຼ ຜນົ
ຈຳກຜນົ ໄດຮີ້ ບັ ຂຳີ້ ງເທງເຫນັ ວື່ ຳ ກຳນໃຫສ້ີ ຳລໝກັ ຢດ ແລະ ຊ່ື ຳເຫຼຳົີ້ ໃນສດອຳຫຳນ 10% ໃນສດອຳຫຳນມຜນົ
ຕື່ ປະສດິ ທພິ ຳບກຳນຈະເລນເຕບໂຕ, ກຳນກນໄດ,້ີ ກຳນແລກປື່ ຽນອຳຫຳນມຳເປັນນຳີ້ ໜກັ ໂຕ ແລະ ຜນົ ຕອບແທນທຳງ
ດຳີ້ ນເສດຖະກດິ ຂອງໝພນີ້ ເມອງໄດດີ້ ກວື່ ຳສື່ ງິ ທດົ ລອງອ່ື ນ.
ຄຳຂອບໃຈ
ຂສະແດງຄຳຂອບໃຈ ແລະ ຮບ້ີ ນຄຸນມຳຍງັ ຄະນະອະທກິ ຳນບດ ມະຫຳວທິ ະຍຳໄລສຸພຳນຸວງົ , ຄະນະ ບດ ຄ-
ອຳຈຳນພຳຍໃນພຳກວິຊຳວິທະຍຳສຳດກຳນລຽີ້ ງສດັ ທື່ ໃຫກ້ີ ຳນສະໜບັ ສະໜນໃນກຳນທດົ ລອງຄງັີ້ ນ,້ີ ພອີ້ ມນີ້ ຂ
ຂອບໃຈມຳຍງັ ຊຳວກະສກິ ອນບຳີ້ ນແສນສຸກ ເອອີ້ ອຳນວຍຄວຳມສະດວກທຳງດຳ້ີ ນ ສະຖຳນທື່ ໃນກຳນລງົ ຄນົ້ີ ຄວ້ີ ຳເຮດັ
ໃຫກີ້ ຳນເກບັ ກຳຂມີ້ ນໄດຕີ້ ຳມກຳນດົ ເວລຳ.
ເອກະສຳນອຳ້ີ ງອງ
ILRI., 2002. Review of the Livestock Sector in the Lao People’s Democratic Republic.
Oosterwijk, G., Van Aken, D. and Vongthilath., 2003. A manual on Improved Rural Pig Production
(1st Edition, English Language). Department of Livestock and Fisheries, Ministry of
Agriculture and Forestry, Vientiane, Lao PDR VIII + 113 pp. Page 21, from:
http://www.smallstock.info/reference/FAO/APHCA/Pig_Eng_ebook.pdf
Luu Huu Manh 2000 Composition and nutritive value of rice distillers’ by-product (hem) for
small-holder pig production, from: http://www.mekarn.org/sarpro/manh.htm
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ท่ี ระดบั บณั ฑติ ศึกษา ประจาํ ปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
390
Luu Huu Manh, Nguyen Nhut Xuan Dung, Kinh L V, Binh T C, Thu Hang B P and Phuoc T V
2009 Composition and nutritive value of rice distillers’ by-product (hem) for small-holder
pig production. Livestock Research for Rural Development, Volume 21, Article #224; from:
http://www.lrrd.org/lrrd21/12/manh21224.htm
Luu Huu Manh, Nguyen Nhut Xuan Dung and Lindberg J E 2003 Effects of replacement of fish
meal with rice distiller’s waste (hem) on performance and carcass quality of growing
pigs In: Proceedings of Final National Seminar-Workshop on Sustainable Livestock
Production on Local Feed Resources (Editors: Reg Preston and Brian Ogle). HUAF-
SAREC, Hue City, 25 – 28 March, 2003. Retrieved May 18, 110, from:
http://www.mekarn.org/sarec03/manh3.htm
Taysayavong Lotchana and Preston T R 2010 Effect of rice distillers’ by-product on growth
performance and digestibility of Moo Laat and Mong Cai pigs fed rice bran and water
spinach http://www.mekarn.org/msc2008-10/theses/lotc_1.htm
การประชุมสัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ที่ ระดบั บัณฑติ ศึกษา ประจําปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
391
ຜນົ ຂອງກຳນໃຫຂ້ີ ກີ້ ະເດອນເປັນແຫ່ື ງຼ ໂປຼຕນທດົ ແທນອຳຫຳນສຳເລດັ ຮບຕ່ື ປະສດິ ທພິ ຳບກຳນ
ຈະເລນເຕບໂຕຂອງໄກື່ ພນັ ພນ້ີ ເມອງ
Effect of feeding earthworm as protein substitute processed foods
sources on growth performance of local chicken
ຄຳແກວ້ີ ໜຳວເຢັງີ້ 1, ວນັ ນະສນິ ພອນຍຳຜນົ 2, ໜພອນ ມະນວນັ 3
Khamkeo NAOYENG1, Vanhnasin PHONEYAPHON2, Nouphone Manivanh3
ພຳກວຊິ ຳ ວທິ ະຍຳສຳດກຳນລຽີ້ ງສດັ ຄະນະກະເສດສຳດ ແລະ ຊບັ ພະຍຳກອນປ່ື ຳໄມ ີ້ ມະຫຳວທິ ະຍຳໄລສຸພຳນຸວງົ
Department of Animal Science, Faculty of Agriculture and Forest Resources, Souphanouvong University.
ບດົ ຄດັ ຫຍ ້ີ
ກຳນທດົ ລອງໂດຍປຽບທຽບຜນົ ຂອງກຳນໃຫຂ້ີ ກ້ີ ະເດອນເປັນແຫ່ື ຼງໂປຼຕນທດົ ແທນອຳຫຳນສຳເລດັ ຮບຕື່
ປະສດິ ທພິ ຳບກຳນຈະເລນເຕບໂຕຂອງໄກ່ື ພນັ ພນ້ີ ເມອງ, ກຳນກນິ ໄດ,ີ້ ອດັ ຕຳກຳນແລກປ່ື ຽນອຳຫຳນມຳເປັນນຳີ້ ໜກັ ໂຕ
ແລະ ກຳນປຽບທຽບກຳນໃຫລ້ີ ະດບັ ຂອງຂກີ້ ະເດອນທ່ື ແຕກຕ່ື ຳງກນັ ໃນກຳນຄນົ້ີ ຄວຳ້ີ ທດົ ລອງໃນຄງັີ້ ນແ້ີ ມື່ ນໄດໃ້ີ ຊີ້
ເວລຳໃນກຳນຈດັ ຕງັີ້ ປະຕບິ ດັ ງຳນທງັ ໝດົ 3 ເດອນ ແລະ ກຳນເກບັ ຂມ້ີ ນຕວົ ຈງິ ແມື່ ນ 42 ວນັ ເລື່ ມແຕື່ 21/09/2021 -
02/11/2021 ຈື່ ງຶ ສຳເລດັ .
ກຳນທດົ ລອງແມ່ື ນໄດໃີ້ ຊຮີ້ ບແບບ RCBD (Randomized Complete Block Design) ປະກອບມ 4 ສື່ ງິ
ທດົ ລອງ, ມ 3 ຊຳີ້ ຄ: T1 ໃຫຂ້ີ ກ້ີ ະເດອນບດົ 0%, T2 ໃຫຂ້ີ ກີ້ ະເດອນບດົ 5%, T3 ໃຫຂ້ີ ກີ້ ະເດອນບດົ 10% ແລະ T4
ໃຫຂ້ີ ກີ້ ະເດອນບດົ 15%. ໃຊວີ້ ທິ ກຳນລຽີ້ ງແບບຂງັ 12 ຄອກ ໃນແຕ່ື ລະຄອກມຮຳງນຳ້ີ ແລະ ຮຳງອຳຫຳນ ບນັ ຈໄຸ ກ່ື 5
ໂຕ/ຄອກ. ກຳນໃຫອີ້ ຳຫຳນແມື່ ນໃຫີ້ 2 ຄງັີ້ /ວນັ , ກຳນເກບັ ຂມ້ີ ນແມ່ື ນໄດບີ້ ນັ ທກຶ ນຳ້ີ ໜກັ ອຳຫຳນທ່ື ໃຫີ້ ແລະ ອຳຫຳນ
ທື່ ເຫອຼ ທຸກໆວນັ ,ນຳີ້ ໜກັ ສດັ ແມ່ື ນຊ່ື ງັ ທຸກໆ 7 ວນັ ຈຳກກຳນທດົ ລອງມຜນົ ໄດຮ້ີ ບັ ດື່ ງັ ນ:ີ້
ອດັ ຕຳກຳນຈະເລນເຕບໂຕຕ່ື ວນັ (ADG) ແມ່ື ນ T1 ມນຳ້ີ ໜກັ ເພື່ ມຂນຶີ້ ດກວື່ ຳໝ່ື ເທ່ື ຳົ ກບັ 20.31 g/ໂຕ/ວນັ ,
ຮອງລງົ ມຳແມ່ື ນ T2=17.53 g/ໂຕ/ວນັ , ຕື່ ມຳແມ່ື ນ T3= 16.58 g/ໂຕ/ວນັ ແລະ ຕ່ື ຳກວ່ື ຳໝ່ື ແມື່ ນ T4=15.55 g/
ໂຕ/ວນັ . ແມື່ ນມຄວຳມແຕກຕ່ື ຳງທຳງດຳ້ີ ນສະຖຕິ ິ (P<0.05). ອດັ ຕຳກຳນກນິ ໄດກ້ີ ຼຳມຕື່ ວນັ ສງກວ່ື ຳໝື່ ແມື່ ນ T4 ເທ່ື ຳົ
ກບັ 88.91 g/ໂຕ/ວນັ , ຮອງລງົ ມຳແມ່ື ນ T1 ເທື່ ຳົ ກບັ 86.05 g/ໂຕ/ວນັ ແລະ T2 ເທ່ື ຳົ ກບັ 83.57 g/ໂຕ/ວນັ , ຕ່ື ຳ
ກວ່ື ຳໝ່ື ແມ່ື ນ T3 ເທື່ ຳົ ກບັ 79.06 g/ໂຕ/ວນັ . ແມ່ື ນບື່ ມຄວຳມແຕກຕ່ື ຳງທຳງດຳ້ີ ນສະຖິຕິ (P>0.05). ອັດຕຳກຳນ
ແລກປ່ື ຽນອຳຫຳນມຳເປັນນຳ້ີ ໜກັ ໂຕ (FCR) ດກວື່ ຳໝື່ ແມ່ື ນ T1 ເທ່ື ຳົ ກບັ 4.23. ຮອງລງົ ມຳແມື່ ນ T2 ເທື່ ຳົ ກບັ 4.76,
ຕ່ື ມຳແມ່ື ນ T3 ເທ່ື ຳົ ກບັ 4.78 ແລະ ຕື່ ຳກວື່ ຳໝື່ ແມື່ ນ T4 ເທື່ ຳົ ກບັ 5.76. ຜນົ ຕອບແທນທຳງດຳ້ີ ນເສດຖະກດິ ທື່ ຄດິ ໄລ່ື
ຈຳກລຳຍຮບັ -ລຳຍຈື່ ຳຍເຫນັ ໄດວ້ີ ່ື ຳ T1 ມກຳໄລສງກວື່ ຳໝ່ື ເທື່ ຳົ ກບັ 271,752 ກບ, ຮອງລົງມຳແມ່ື ນ T2 ເທື່ ຳົ ກບັ
222,752 ກບ, ຕື່ ມຳແມ່ື ນ T3 ເທ່ື ຳົ ກບັ 147,752 ກບ ແລະ ຕ່ື ຳກວ່ື ຳໝ່ື ແມື່ ນ T4 ເທື່ ຳົ ກບັ 92,752 ກບ.
ຄຳສບັ ສຳຄນັ : ນຳ້ີ ໜກັ ເພື່ ມ, ກຳນກນິ ໄດ,້ີ ກຳນຈະເລນເຕບໂຕ, ທຳດຊນີ້ .
ABSTRACT
An experiment by comparing the Effect of earthworm as protein substitute processed
foods sources on growth performance, feed intake, feed conversion rate and different levels
การประชุมสัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ท่ี ระดบั บณั ฑติ ศึกษา ประจาํ ปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
392
of earthworm as protein substitute of local chicken. The duration of experimental for 3 months
to implement and conducted the data was 42 days from 21/09/2021 to 02/11/2021.
The experiment used the RCBD (Randomized Complete Block Design) model, which
included 4 treatments, with 3 repetitions: T1 gave 0% earthworms meal, T2 gave 5% earthworms
meal, T3 gave 10% earthworms meal and T4 gave 15% earthworms meal. There were 12 cages,
in each cage with water troughs and feed troughs contained, 5 chickens/cage. Feeding 2
times/day, the data collection were recorded daily for weight of the feed offer and feed
residual, the animal were weighed every 7 days before feed.
The experiment results:
The daily growth rate (ADG) were: T1 with a better weight gain than peers equal to
20.31 g/head/day, followed by T2=17.53 g/head/day, then T3= 16.58 g/head/day and the
lowest with T4=15.55 g/head/day. The results was significance (P<0.05). The highest of feed
intake were: T4 = 88.91 g/head/day, followed by T1= 86.05 g/head/day and T2 = 83.57
g/head/day, the lowest with T3 = 79.06 g/head/day. The results was non significance (P>0.05).
The best feed conversion rate (FCR) were: T1 = 4.23. Next is T2 = 4.76, then T3 = 4.78 and
the highest with T4 =5.76. The economic return calculated from income-expenditure shows
that the T1 has the highest profit equal to 271,752 kip, followed by T2 equal to 222,752 kip,
then T3 equal to 147,752 kip and the lowest with T4 equal to 92,752 kip.
Keyword: growth performance, feed intake, feed conversion rate and protein.
การประชุมสัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ท่ี ระดบั บณั ฑิตศึกษา ประจําปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
393
ບດົ ນຳ (Introduction)
ໃນປະຈບຸ ນັ ລດັ ຖະບຳນໄດເີ້ ລື່ ງັ ໃສື່ ສຳີ້ ງຄວຳມເຂມັີ້ ແຂງທຳງດຳີ້ ນເສດຖະກດິ ເພື່ ອນຳພຳປະຊຳຊນົ ຫຸດຼ ພນົ້ີ ອອກ
ຈຳກຄວຳມທຸກຈນົ ເທ່ື ອລະກຳີ້ ວ ແລະ ສຳມຳດກຳຍເປັນປະເທດທ່ື ກຳລງັ ພດັ ທະນຳໃນປ 2025 ຕຳມແຜນບຸລມິ ະສດິ ທ່ື
ລດັ ຖະບຳນວຳງອອກເຊ່ື ງິ ຢ່ື ໃນແຜນງຳນດື່ ງັ ກື່ ຳວ ກື່ ຖເອຳົ ກຳນກະສກິ ຳເປັນວຽກງຳນຕນົ້ີ ຕ ແລະ ວຽກງຳນກຳນລຽີ້ ງສດັ
ກື່ ແມ່ື ນວຽກງຳນໜ່ື ງຶ ທື່ ສຳຄນັ ໃນກຳນພດັ ທະນຳປະເທດຊຳດໃຫກີ້ ຳ້ີ ວໜຳ້ີ ຂຶນ້ີ (ແຜນຍຸ ດທະສຳດກະຊວງກະສກິ ຳ,
2014). ກຳນລຽີ້ ງສດັ ກ່ື ເປັນອງົ ປະກອບໜື່ ງຶ ທ່ື ມຄວຳມສຳຄນັ ຕື່ ກຳນດຳລງົ ຊວດິ ຂອງຊຳວກະສກິ ອນເຊ່ື ງິ ລຳຍໄດເີ້ ກອບ
ວື່ ຳ 50% ແມື່ ນໄດມີ້ ຳຈຳກກຳນລຽີ້ ງສດັ ເຊ່ື ງິ ມນັ ຍງັ ສຳມຳດຕອບສະໜອງຊນີ້ , ນມົ ແລະ ໄຂ່ື ທ່ື ເປັນແຫ່ື ງຼ ທຳດຊນ້ີ ສຳລບັ
ປະຊຳຊົນມຳແຕື່ ໄລຍະຜື່ ຳນມຳຈນົ ເຖງິ ປະຈບຸ ັນ(Bountong B, 2000) ກຳນລຽີ້ ງໄກ່ື ໃນປະຈບຸ ນັ ແມ່ື ນມບດົ ບຳດ
ສຳຄນັ ຕື່ ກຳນດຳລງົ ຊວດິ ຂອງຊຳວກະສກິ ອນກື່ ຄປະຊຳຊນົ ລຳວໃນຫຼຳຍຂງົ ເຂດເກອບວື່ ຳທ່ື ວົ ປະເທດແມ່ື ນມກຳນລຽີ້ ງ
ໄກື່ ພນັ ພນ້ີ ເມອງເພຳະວ່ື ຳມນັ ເປັນໄກື່ ພນັ ທ່ື ສຳມຳດທນົ ຕ່ື ສະພຳບແວດລອີ້ ມ, ພະຍຳດໄດດີ້ (ຄຳວງົ ໄຊ, 2016) ແຕື່ ກຳນ
ລຽີ້ ງໄກື່ ຍງັ ບື່ ທນັ ປະສບົ ຜນົ ສຳເລດັ ເທ່ື ຳົ ທ່ື ຄວນເພຳະຊຳວກະສກິ ອນບຳງຄນົ ແມ່ື ນຍງັ ມກຳນໃຊອີ້ ຳຫຳນທື່ ມລຳຄຳແພງ
ເຊື່ ງິ ຖຳ້ີ ມກຳນປະເມນຜນົ ທຳງດຳ້ີ ນເສດຖະກດິ ແລວີ້ ແມື່ ນຍງັ ຂຳດທນຶ (ສມົ ໝຳຍ, 2001). ໃນປະຈບຸ ນັ ບນັ ຫຳຄ່ື ຳ
ອຳຫຳນສດັ ແມ່ື ນມແນວໂນມ້ີ ລຳຄຳທ່ື ສງຂນຶີ້ ເຊື່ ງເປັນອຳຫຳນທ່ື ນຳເຂຳົີ້ ຈຳກຕື່ ຳງປະເທດກຳນລຽ້ີ ງສດັ ສື່ ວນຫຼຳຍຊຳວ
ກະສກິ ອນແມື່ ນພບົ ບນັ ຫຳເລື່ ອງມຕນົ້ີ ທນຶ ກຳນຜະລດິ ສງ ຄດິ ເປັນຕນົ້ີ ທນຶ ກຳນຜະລດິ ສື່ ວນໃຫຍ່ື ຈະສງປະມຳນ 60-
70% ຈະເປັນຄື່ ຳໃຊຈີ້ ່ື ຳຍສຳລບັ ອຳຫຳນສດັ ສ່ື ງົ ຜນົ ໃຫຜີ້ ລີ້ ຽ້ີ ງມກຳນຈຳກດັ ໃນປະລມິ ຳນກຳນໃຫອ້ີ ຳຫຳນຈື່ ງເຮດັ ໃຫຜີ້ ນົ
ຜະລດິ ທຕ່ື ຳ ແລະ ແກື່ ຍຳວໃນເວລຳລຽ້ີ ງມຄວຳມສ່ື ຽງໃນກຳນຂຳດທນຶ ສງ ເພື່ ອເປັນກຳນຫຸດຼ ຄື່ ຳໃຊຈີ້ ື່ ຳຍດຳ້ີ ນອຳຫຳນສຳ
ລັບກຳນລຽ້ີ ງສດັ ຜລ້ີ ຽີ້ ງສດັ ຄວນຫຳວດັ ຖຸດບິ ທມໃນທອີ້ ງຖື່ ນິ ມຳນຳໃຊເ້ີ ພື່ ອທດົ ແທນອຳຫຳນທື່ ມລຳຄຳສງເຊື່ ນັ ວ່ື ຳ:
ອຳຫຳນຈຳພວກທື່ ມຄຸນນະພຳບດທື່ ໃຫໂ້ີ ປຼຕນສງຄ: ໃບກະຖນິ , ໃບຜກັ ຕບົ ແລະ ໃບປສຳ ເພື່ ອມຳນຳໃຊ້ີ (ກຽງໄກ
ແລະ ຄະນະ 2002). ສະນນັ້ີ ,ຈ່ື ງຶ ມຄວຳມສນົ ໃຈນຳເອຳົ ໃບກະຖນິ ,ໃບປສຳ ແລະ ໃບຜກັ ຕບົ ມຳສກຶ ສຳ ຍອີ້ ນວ່ື ຳ
ວດັ ຖຸດບິ ຊະນດິ ນມ້ີ ແຫື່ ງຼ ໂປຼຕນິ ສງ ເພ່ື ອມຳທດົ ແທນອຳຫຳນສຳລດັ ຮບໄດຊີ້ ່ື ງິ ຄຳດວື່ ຳໃຫຜ້ີ ນົ ຜະລດິ ດຂນຶ້ີ . ສຳມຳດນຳ
ໄປໝນໃຊສີ້ ື່ ງົ ເສມໃຫແ້ີ ກ່ື ຊຳວກະສກິ ອນຜທີ້ ື່ ລຽີ້ ງໄກ່ື ແລະ ຜປີ້ ະກອນກຳນໃນສດອຳຫຳນໃນອຳນຳຄດົ ໄດີ້ ນອກຈຳກ
ນນັີ້ ຍງັ ຈະເປັນຂມ້ີ ນພນີ້ ຖຳນໃຫແ້ີ ກ່ື ຜທ້ີ ື່ ສນົ ໃຈຢຳກທດົ ລອງໃນຄງັ້ີ ຕື່ ໄປ.
ຈດຸ ປະສງົ
1. ເພື່ ອສກຶ ສຳລະດບັ ກຳນກນິ ໄດຕີ້ ່ື ກຳນຈະເລນເຕບໂຕຂອງໄກື່ ພນັ ພນ້ີ ເມອງ
2. ເພື່ ອປຽບທຽບຜນົ ຕອບແທນທຳງດຳີ້ ນເສດຖະກດິ
ວທິ ດຳເນນກຳນວໄິ ຈ (Methodology)
ອຸ ປະກອນທື່ ໃຊໃີ້ ນກຳນສກຶ ສຳ ແມື່ ນກ່ື ຽວກບັ ວດັ ຖຸປັດໃຈຕ່ື ຳງໆ ທື່ ເຮດັ ໃຫບີ້ ດົ ນໄິ ດຮີ້ ບັ ຜນົ ສຳເລດັ ເປັນຕນົີ້
ແມື່ ນ 1) ວດັ ຖຸອຸ-ປະກອນ ທ່ື ໃຊໃ້ີ ນກຳນສກຶ ສຳ 2) ແນວພນັ ໄກ່ື ພນັ ພນ້ີ ເມອງ ຈຳນວນ 60 ໂຕ, ອຳຫຳນສຳເລດັ ຮບ
ເບ 440, 3) ກຳນເກບັ ກຳຂມີ້ ນໄກ່ື ແຕ່ື ລະກ່ື ຸມແມ່ື ນໄດບີ້ ນັ ທກຶ ອຳຫຳນທື່ ໃຫ້ີ ແລະ ອຳຫຳນທ່ື ເຫຼອເພ່ື ອຄຳນວນ
ປະລມິ ຳນອຳຫຳນທື່ ກນິ ໄດີ້ ກຳນຊື່ ງັ ນຳ້ີ ໜກັ ໂຕຂອງໄກື່ ແມ່ື ນໄດຊີ້ ື່ ງັ ໃນຕອນເຊຳົີ້ ກື່ ອນກຳນໃຫອີ້ ຳຫຳນ ໂດຍຊ່ື ງັ ນຳ້ີ ໜກັ
ທຸກໆ 7 ວນັ ເພື່ ອຄຳນວນອດັ ຕຳກຳນຈະເລນເຕບໂຕຂອງໄກື່ . ອຳຫຳນທ່ື ເຫອຼ ແມື່ ນໄດເ້ີ ກບັ ທຸກໆອຳທດິ ເພື່ ອຄດິ ໄລື່ ຫຳ
ທຳດແຫງ້ີ Dry matter (DM) ໃຊວ້ີ ທິ ກຳນອບົ ແຫງ້ີ ໃນຕອ້ີ ບົ ໂອເວນັ (Undersander et al, 1993) ແລະ ຮກັ ສຳ
ໄວຕີ້ ເ້ີ ຢັນອຸນຫະພມ 4 ອງົ ສຳເຊ ເພ່ື ອວເິ ຄຳະອງົ ປະກອບທຳງດຳີ້ ນເຄມຂອງອຳຫຳນຄ, ເຍອ້ີ ໄຍ Crude fiber (CF),
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ท่ี ระดบั บัณฑิตศึกษา ประจําปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
394
ທຳດຊນ້ີ (Crude protine (CP) ແລະ ເຖ່ື ຳົ (Ash) ດວີ້ ຍວທິ ຂອງ AOAC (1990), 4)ກຳນວເິ ຄຳະຂີ້ ແມ່ື ນໄດນີ້ ຳ
ມຳວເິ ຄຳະດວ້ີ ຍໂປຼແກມ Microsoft Excel 2007 ແລະ ໂປຼແກມ ສລິ ໄິ ຊ ເວຊນັ 6.0, 2007.
ຜນົ ກຳນວໄິ ຈ (Results)
ຜ່ື ຳນກຳນສຶກສຳທົດລອງຜົນຂອງກຳນໃຫຂີ້ ກ້ີ ະເດອນເປັນແຫື່ ຼງໂປຼຕນທົດແທນອຳຫຳນສຳເລດັ ຮບຕ່ື
ປະສດິ ທພິ ຳບກຳນຈະເລນເຕບໂຕຂອງໄກື່ ພນັ ພນີ້ ເມອງ, ກຳນກນິ ໄດຂີ້ ອງໄກ່ື ພນັ ພນ້ີ ເມອງໃນໄລຍະເວລຳກຳນລຽ້ີ ງ 42
ວນັ ສຳມຳດເກບັ ກຳ ແລະ ວເິ ຄຳະຂມ້ີ ນໄດດ້ີ ື່ ງັ ນ:້ີ
ກຳນຈະເລນເຕບໂຕຂອງໄກື່ ແຕ່ື ລະໄລຍະ
ຜື່ ຳນກຳນເກບັ ກຳຂມີ້ ນຕວົ ຈງິ ຈຳກກຳນຊ່ື ງັ ນຳ້ີ ໜກັ ຂອງໄກ່ື ສຳມຳດເກບັ ກຳຂມີ້ ນນຳ້ີ ໜກັ ໄກ່ື ແຕື່ ລະໄລຍະດ່ື ງັ
ຕຳຕະລຳງລ່ື ຸມນ:້ີ
ຕຳຕະລຳງທ 1: ກຳນຈະເລນເຕບໂຕຂອງໄກື່ ແຕື່ ລະໄລຍະ
Period T live weight, g/head T SEM P-value
0 TT
1 234
650 613.3 610 720 27.888 0.096
1 810 786.66 720 683.33 42.644 0.232
2 910 906.66 816.66 793.33 40.471 0.185
3 1,070 1,036.66 950 893.33 45.754 0.110
4 1,166.66 1,086.66 1,026.66 1,116.66 52.360 0.372
5 1,320 1,193.33 1,136.66 1,236.66 44.897 0.119
6 1,503.33a 1,343.33b 1,306.66b 1,373.33b 36.666 0.038
ຈຳກຕຳຕະລຳງຂຳີ້ ງເທງິ ເຫນັ ໄດວ້ີ ່ື ຳນຳີ້ ໜກັ ເລື່ ມຕນົີ້ ຂອງໄກ່ື ທື່ ໃຊທີ້ ດົ ລອງໃນຄງັ້ີ ນແ້ີ ມື່ ນມຄ່ື ຳລະຫວ່ື ຳງ 650-
720 g/ໂຕ,ແມ່ື ນບື່ ມຄວຳມແຕກຕ່ື ຳງທຳງດຳີ້ ນສະຖຕິ ິ (P>0.05),ເມື່ ອປຽບທຽບກບັ ນຳີ້ ໜກັ ສຸດທຳ້ີ ຍຂອງໄກື່ ແຕື່ ລະສື່ ງິ
ທົດ ລ ອ ງແລວີ້ ແມື່ ນມຄ ວຳມແຕກຕື່ ຳງທຳງດີ້ຳນສະຖິຕິ ( P<0. 05) , ມ ຄ່ື ຳ T1=1,503.33, T2=1,343.33,
T3=1,306.66 ແລະ T4= 1,373.33 g/ໂຕ.
ກຳນຈະເລນເຕບໂຕຂອງໄກື່
ຕຳຕະລຳງທ 2: ອດັ ຕຳກຳນຈະເລນເຕບໂຕຂອງໄກ່ື ທດົ ລອງ
Item T1 treatment T4 SEM P-value
T2 T3
live weight, g/head 650 613.3 610 720 27.888 0.096
Final live weight, g/head
1,503.33a 1,343.33b 1,306.66b 1,373.33b 36.666 0.038
Llive weight gain, g/head 853.3a 736.6b 696.6bc 653.3c 22.194 0.004
ADG, g/day/head 20.317a 17.539b 16.587bc 15.555c 0.528 0.004
ຈຳກຕຳຕະລຳງຂຳ້ີ ງເທງິ ເຫນັ ວື່ ຳນຳີ້ ໜກັ ເພ່ື ມຂນຶ້ີ ຂອງໄກື່ ແມ່ື ນມຄື່ ຳລະຫວື່ ຳງ 653.3-853.3 g ເຊ່ື ງິ ມຄວຳມ
ແຕກຕ່ື ຳງທຳງດຳ້ີ ນສະຖຕິ (ິ P<0.05), ອດັ ຕຳກຳນຈະເລນເຕບໂຕ ADG ທ່ື ສງກວື່ ຳໝື່ ແມ່ື ນ T1=20.31 g/ໂຕ/ວນັ ,
ຮອງລງົ ມຳແມ່ື ນ T2=17.53 g/ໂຕ/ວນັ , ຕື່ ມຳແມ່ື ນ T3=16.58 g/ໂຕ/ວນັ ແລະ ຕື່ ຳກວ່ື ຳໝື່ ແມື່ ນ T4=15.55 g/ໂຕ/
ວນັ ແມ່ື ນມຄວຳມແຕກຕ່ື ຳງທຳງດຳ້ີ ນສະຖຕິ ິ (P<0.05).
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ท่ี ระดบั บัณฑิตศึกษา ประจําปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
395
ອດັ ຕຳກຳນແລກປ່ື ຽນອຳຫຳນມຳເປັນນຳ້ີ ໜກັ ໂຕ
ຕຳຕະລຳງທ 3: ອດັ ຕຳກຳນແລກປື່ ຽນອຳຫຳນມຳເປັນນຳີ້ ໜກັ ໂຕຂອງໄກື່ ໃນແຕື່ ລະສ່ື ງິ ທດົ ລອງ
Item Treatment SEM P-Value
T4
T1 T2 T3
Feed intake, g/head/day 3,614.33 3,510.33 3,320.66 3,734.33 140.736 0.295
Feed intake, g/kg live weight 86.05 83.57 79.06 88.91 3.35 0.295
Llive weight gain, g/head 853.3a 736.6b 696.7bc 653.3c 22.194 0.004
FCR 4.238b 4.764ab 4.789ab 5.762a 0.288 0.048
ຈຳກຕຳຕະລຳງຂຳ້ີ ງເທງິ ເຫນັ ວ່ື ຳອດັ ຕຳກຳນແລກປ່ື ຽນອຳຫຳນມຳເປັນນຳີ້ ໜກັ ໂຕ FCR ເຫນັ ໄດວີ້ ່ື ຳມຄວຳມ
ແຕກຕື່ ຳງທຳງດຳ້ີ ນສະຖຕິ ິ (P<0.05), T1 ແມ່ື ນດກວື່ ຳໝ່ື ແມື່ ນມຄ່ື ຳເທື່ ຳົ ກບັ 4.23, ຮອງລງົ ມຳແມ່ື ນ T2 ເທື່ ຳົ ກບັ
4.76, ຕ່ື ມຳແມື່ ນ T3 ເທ່ື ຳົ ກບັ 4.78 ແລະ ຕ່ື ຳກວ່ື ຳໝ່ື ແມື່ ນ T4 ເທື່ ຳົ ກບັ 5.76.
ຜນົ ຕອບແທນທຳງດຳ້ີ ນເສດຖະກດິ
ຕຳຕະລຳງທ 4: ລຳຍຮບັ , ລຳຍຈື່ ຳຍ ແລະ ກຳໄລຈຳກກຳນຂຳຍໄກື່ .
Treatment
Item T1 T2 T3 T4
Total IC (Kip) 696,248 685,248 657,248 667,248
AV (Kip) 968,000 908,000 832,000 760,000
Total live weight, kg 24.2 22.7 20.8 19.1
Total Gross product (kip) 40,000 40,000 40,000 40,000
AV, (kip/head) 271,752 222,752 174,752 92,752
ຜນົ ໄດຮີ້ ບັ ທຳງເສດຖະກດິ ຈຳກຕຳຕະລຳງຂຳ້ີ ງເທງິ ທ່ື ຄດິ ໄລ່ື ຈຳກລຳຍຮບັ -ລຳຍຈ່ື ຳຍເຫນັ ໄດວີ້ ່ື ຳ T1 ມກຳໄລສງ
ກວື່ ຳໝ່ື ເທື່ ຳົ ກບັ 271,752 ກບ, ຮອງລງົ ມຳແມ່ື ນ T2 ເທ່ື ຳົ ກບັ 222,752 ກບ, ຕ່ື ມຳແມື່ ນ T3 ເທ່ື ຳົ ກບັ 147,752 ກບ
ແລະ ຕ່ື ຳກວ່ື ຳໝື່ ແມ່ື ນ T4 ເທ່ື ຳົ ກບັ 92,752 ກບ.
ວຈິ ຳນຜນົ ກຳນວໄິ ຈ (Discussions)
ຜື່ ຳນກຳນສກຶ ສຳຜນົ ຂອງກຳນໃຫຂ້ີ ກີ້ ະເດອນເປັນແຫື່ ຼງໂປຼຕນທດົ ແທນອຳຫຳນສຳເລດັ ຮບຕື່ ປະສດິ ທພິ ຳບກຳນ
ຈະເລນເຕບໂຕຂອງໄກ່ື ພນັ ພນ້ີ ເມອງ ເຫນັ ວື່ ຳອດັ ຕຳກຳນຈະເລນເຕບໂຕ ADG ທື່ ສງກວື່ ຳໝື່ ແມ່ື ນ T1=20.31 g/ໂຕ/
ວນັ ,ຮອງລງົ ມຳແມື່ ນ T2=17.53 g/ໂຕ/ວນັ ,ຕື່ ມຳແມື່ ນ T3=16.58 g/ໂຕ/ວນັ ແລະ ຕື່ ຳກວື່ ຳໝ່ື ແມ່ື ນ T4=15,55 g/
ໂຕ/ວນັ , ເຫດຜນົ ທື່ ເປັນແບບນເີ້ ພຳະວ່ື ຳປະລມິ ຳນອຳຫຳນສຳເລດັ ຮບທື່ ໃຊແີ້ ມື່ ນ T1 ໃຊຫ້ີ ຳຼ ຍກວ່ື ຳໝື່ ຕ່ື ມຳ T2,T3,T4
ຕຳມລຳດບັ .ແມື່ ນມຜນົ ຫຼຳຍຕ່ື ກຳນຈະເລນເຕບໂຕ ເພຳະວື່ ຳຢື່ ໃນອຳຫຳນສຳເລດັ ຮບແມ່ື ນມກຳນຈດັ ກຳນທຳງດຳີ້ ນ
ຄຸນຄ່ື ຳທຳງໂພຊະນຳກຳນທ່ື ເກອບວ່ື ຳຄບົ ຖວີ້ ນຢື່ ແລວ້ີ ເຮດັ ໃຫມ້ີ ຜນົ ຕື່ ກຳນຈະເລນເຕບໂຕ.
ອດັ ຕຳກຳນກນິ ໄດສີ້ ະເລ່ື ຍ/ໂຕ/ວນັ ຫຼຳຍກວື່ ຳໝ່ື ແມື່ ນ T4= 88.91 g/ໂຕ/ວນັ ,ຮອງລງົ ມຳແມື່ ນ T1=
86.05 g/ໂຕ/ວນັ , ຕ່ື ມຳແມ່ື ນ T2= 83.57 g/ໂຕ/ວນັ ແລະ ຕ່ື ຳກວື່ ຳໝ່ື ແມື່ ນ T3=79.06 g/ໂຕ/ວນັ ເຫດຜນົ ເພຳະວື່ ຳ
ຂກ້ີ ະເດອນບດົ ທື່ ໃຊ້ີ ເວລຳນຳໄປບດົ ແລວ້ີ ຈະມກື່ ນິ ຫອມເປັນພເິ ສດຖຳີ້ ຫຳກໃຊໃີ້ ນປະລມິ ຳນທື່ ເໝຳະສມົ ອຳດຈະເຮດັ
ໃຫມ້ີ ກຳນປື່ ຽນແປງທຳງດຳ້ີ ນລດົ ຊຳດໃນທຳງທ່ື ດເຮດັ ໃຫມ້ີ ຜນົ ຕື່ ກຳນກນິ ໄດຂ້ີ ອງໄກື່ ແລະ ກ່ື ຂນຶ້ີ ກບັ ໄກ່ື ແຕື່ ລະສ່ື ງິ ທດົ
ລອງນຳ, FCR ສະເລ່ື ຍຕື່ ໂຕດກວ່ື ຳໝື່ ແມ່ື ນ T1 = 4.23, ຮອງລງົ ມຳແມື່ ນ T2 = 4.76, ຕື່ ມຳແມື່ ນ T3 = 4.78 ແລະ
ຕ່ື ຳກວ່ື ຳໝ່ື ແມ່ື ນ T4 = 5.76. ເຖງິ ຢ່ື ຳງໃດກ່ື ຕຳມເມ່ື ອເອຳົ ງຳນທດົ ລອງຄງັີ້ ນກີ້ ຳນລຽ້ີ ງແບບຂງັ ໄປປຽບທຽບກຳນກນິ ໄດ້ີ
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ท่ี ระดบั บณั ฑิตศึกษา ประจําปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
396
ກບັ ສະຫວດັ ດພອ້ີ ມດວີ້ ຍຄະນະ (1998) ລຳຍງຳນວື່ ຳໄກື່ ພນ້ີ ເມອງກນິ ອຳຫຳນວນັ ລະ 71.29-74.74 g/ວນັ ເມື່ ອເອຳົ
ໄປປຽບທຽບກຳນທດົ ລອງໃນຄງັີ້ ນແີ້ ມ່ື ນມປະລມິ ຳນກຳນກນິ ໄດທ້ີ ່ື ດກວື່ ຳມຄ່ື ຳຄ: 88.91,86.05,83.57 ແລະ 79.06
g/ໂຕ/ວນັ .ສ່ື ວນອດັ ຕຳກຳນແລກປ່ື ຽນອຳຫຳນມຳເປັນນຳີ້ ໜກັ ໂຕໃນແຕ່ື ລະສື່ ງິ ທດົ ລອງມຄ: 4.23, 4.76, 4.78, 5.76
ສະແດງໃຫເ້ີ ຫນັ ວື່ ຳ T1 ແມ່ື ນດກວື່ ຳໝື່ ເຊື່ ງິ ມຄວຳມແຕກຕື່ ຳງກນັ ທຳງດຳ້ີ ນສະຖຕິ ິ (P<0.05) ເມ່ື ອທຽບໃສື່ ກຳນທດົ
ລອງຂອງຖະໜອມ ພອີ້ ມດວ້ີ ຍຄະນະ (2015),ເລື່ ອງສະມດັ ຕະພຳບກຳນຈະເລນເຕບໂຕໄກື່ ພນັ ພນ້ີ ເມອງທື່ ໃຫີ້
ເຂຳົ້ີ ເປອກງອກໃຊເ້ີ ວລຳ 84 ວນັ ຄ: T1 ໃຫເ້ີ ຂຳົ້ີ ເປອກ,T2 ໃຫເີ້ ຂຳົີ້ ເປອກງອກ ໃຊໄ້ີ ກື່ ທື່ ມນຳ້ີ ໜກັ 400-700 g ທ່ື ມ
ອດັ ຕຳກຳນແລກປ່ື ຽນອຳຫຳນມຳເປັນນຳີ້ ໜກັ ໂຕເທ່ື ຳົ 7.58 ແລະ 6.79 ແລວ້ີ ເຫນັ ວື່ ຳກຳນທດົ ລອງໃນຄງັ້ີ ນແີ້ ມ່ື ນດກວ່ື ຳ.
ສະຫຸບຼ ຜນົ (Conclusions)
ຈຳກຜນົ ໄດຮີ້ ບັ ຈຳກກຳນຄນົ້ີ ຄວຳ້ີ ແລະ ທດົ ລອງໃນຄງັີ້ ນີ້ ສຳມຳດນຳຂມີ້ ນມຳວເິ ຄຳະຈນົ ສຳມຳດສະຫຸຼບໄດີ້
ດ່ື ງັ ນ:້ີ
ນຳີ້ ໜກັ ເລື່ ມຕນົີ້ ແລະ ນຳີ້ ໜກັ ສຸດທຳີ້ ຍ
ນຳີ້ ໜກັ ເລ່ື ມຕນົີ້ ຄ: T1=650 g,T2=613.3 g,T3=610 g ແລະ T4=720 g ,ສງັ ເກດເຫນັ ວ່ື ຳນຳ້ີ ໜກັ ເລື່ ມຕນົີ້
ແມື່ ນບ່ື ມຄວຳມແຕກຕື່ ຳງທຳງດຳ້ີ ນສະຖຕິ ິ (P>0.05).
ນຳ້ີ ໜກັ ສຸດທຳີ້ ຍຄ: T1=1503.3a g,T2=1343.3b g,T3=1306.7b g ແລະ T4=1373.3b g ເຫນັ ວື່ ຳນຳີ້ ໜກັ
ສຸດທຳີ້ ຍແມື່ ນມຄວຳມແຕກຕື່ ຳງທຳງດຳີ້ ນສະຖຕິ ິ (P<0.05).
ກຳນກນິ ໄດີ້ ແລະ ກຳນຈະເລນເຕບໂຕ
ອດັ ຕຳກຳນຈະເລນເຕບໂຕຕື່ ວນັ (ADG) ແມ່ື ນ T1 ມນຳີ້ ໜກັ ເພື່ ມຂນຶີ້ ດກວ່ື ຳໝື່ ເທື່ ຳົ ກບັ 20.31 g/ໂຕ/ວນັ ,
ຮອງລງົ ມຳແມ່ື ນ T2 ເທ່ື ຳົ ກບັ 17.53 g/ໂຕ/ວນັ , ຕື່ ມຳແມ່ື ນ T3 ເທ່ື ຳົ ກບັ 16.58 g/ໂຕ/ວນັ ແລະ ຕື່ ຳກວ່ື ຳໝື່ ແມ່ື ນ
T4 ເທ່ື ຳົ ກບັ 15.55 g/ໂຕ/ວນັ . ແມື່ ນມຄວຳມແຕກຕ່ື ຳງທຳງດຳີ້ ນສະຖຕິ ິ (P<0.05).
ອດັ ຕຳກຳນກນິ ໄດກີ້ ຼຳມຕື່ ວນັ ສງກວ່ື ຳໝື່ ແມ່ື ນ T4 ເທ່ື ຳົ ກບັ 88.91 g/ໂຕ/ວນັ ,ຮອງລງົ ມຳແມ່ື ນ T1 ເທື່ ຳົ ກບັ
86.05 g/ໂຕ/ວນັ ແລະ T2 ເທື່ ຳົ ກບັ 83.57 g/ໂຕ/ວນັ ,ຕື່ ຳກວື່ ຳໝື່ ແມື່ ນ T3 ເທ່ື ຳົ ກບັ 79.06 g/ໂຕ/ວນັ .ແມ່ື ນບ່ື ມ
ຄວຳມແຕກຕ່ື ຳງທຳງດຳີ້ ນສະຖຕິ ິ (P>0.05).
ອດັ ຕຳກຳນແລກປ່ື ຽນອຳຫຳນມຳເປັນນຳີ້ ໜກັ ໂຕ (FCR) ດກວື່ ຳໝ່ື ແມ່ື ນ T1 ເທ່ື ຳົ ກບັ 4.23. ຮອງລງົ ມຳແມ່ື ນ
T2 ເທ່ື ຳົ ກບັ 4.76,ຕ່ື ມຳແມື່ ນ T3 ເທ່ື ຳົ ກບັ 4.78 ແລະ ຕ່ື ຳກວ່ື ຳໝ່ື ແມ່ື ນ T4 ເທ່ື ຳົ ກບັ 5.76.
ຜນົ ຕອບແທນທຳງດຳີ້ ນເສດຖະກດິ ເຫນັ ວ່ື ຳແຕື່ ລະສ່ື ງິ ທດົ ລອງມກຳໄລຄ: T1 ມກຳໄລສງກວື່ ຳໝ່ື ເທື່ ຳົ ກບັ
271,752 ກບ, ຮອງລງົ ມຳແມື່ ນ T2 ເທ່ື ຳົ ກບັ 222,752 ກບ, ຕື່ ມຳແມ່ື ນ T3 ເທ່ື ຳົ ກບັ 147,752 ກບ ແລະ ຕ່ື ຳກວ່ື ຳໝື່
ແມື່ ນ T4 ເທ່ື ຳົ ກບັ 92,752 ກບ.
ຄຳຂອບໃຈ (Acknowledgments)
ຂສະແດງຄຳຂອບໃຈ ແລະ ຮບີ້ ນຄຸນມຳຍງັ ຄະນະອະທກິ ຳນບດ ມະຫຳວທິ ະຍຳໄລສຸພຳນຸວງົ , ຄະນະ ບດ ຄ-
ອຳຈຳນພຳຍໃນພຳກວຊິ ຳວທິ ະຍຳສຳດກຳນລຽີ້ ງສດັ ທ່ື ເອອີ້ ອຳນວຍຄວຳມສະດວກທຳງດຳ້ີ ນ ສະຖຳນທື່ ໃນກຳນເຮດັ
ງຳນຄນົ້ີ ຄວ້ີ ຳ ແລະ ຄວຳມມນຳີ້ ໃຈໄມຕຈດິ ເຮດັ ໃຫກ້ີ ຳນເກບັ ກຳຂມີ້ ນໄດຕີ້ ຳມກຳນດົ ເວລຳ.
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ท่ี ระดบั บณั ฑติ ศึกษา ประจาํ ปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
397
ເອກກະສຳນອຳ້ີ ງອງ (References)
ກະຊວງກະສກິ ຳ, 2014. ຍຸດທະສຳດກະສກິ ຳຮອດປ 2025 ແລະ ວໄິ ສທດັ ປ 2030. ໜ. 20
ກຽງໄກ ໂຊປະກຳນ, ກດິ ຕິ ວງົ ພເິ ຊດ ແລະ ວນັ ພງົ ສຸລຍິ ະຈນັ ທະລຳທອງ, 2002. ກຳນລຽີ້ ງໄກື່ ພນ້ີ ເມອງ ແລະ ລກໄກື່
ປະສມົ . ໜ. 47 (ພຳສຳໄທ).
ຄຳວງົ ໄຊ ວື່ ຳງຮວົີ້ ມວົ , 2016. ຜນົ ຂອງກຳນນຳໃຊແ້ີ ຫື່ ຼງໂປຼຕນຈຳກໃບກະຖນິ ຕ່ື ກຳນຈະເລນເຕບໂຕຂອງໄກື່ ພນັ ພນີ້ີ້
ເມອງໂດຍໃຫແ້ີ ຫ່ື ງພະລງັ ງຳນຈຳກສຳລ ແລະ ຮຳອ່ື ອນເປັນຫຼກັ . ຄະນະກະເສດສຳດ ແລະ ຊບັ ພະຍຳກອນ
ປື່ ຳໄມ ້ີ ມະຫຳວທິ ະຍຳໄລສຸພຳນຸວງົ . ໜ 52.
ສະຫວດັ ດ ທຳບຸດ ແລະ ກຽງໄກ ໂຊປະກຳນ, 1998. ອດັ ຕຳກຳນຈະເລນເຕບໂຕ ແລະ ຄວຳມຕອ້ີ ງກຳນຂອງໂປຼຕນ.
ໜຳີ້ 76 (ພຳສຳໄທ).
ສມົ ໝຳຍ ເມກຍມົ ດຳຣຳ,2001 ກຳນລຽີ້ ງໄກື່ ລຳດ. ສນຜະລດິ ວກັ ຊນິ , ກມົ ລຽ້ີ ງສດັ ແລະ ກຳນປະມງົ . ກະຊວງກະສິ
ກຳ ແລະ ປ່ື ຳໄມ.ີ້ ໜ. 14.
ຖະໜອມ ທຳທອງ, ສນັ ຕສິ ຸກ ວດັ ທະນຳທຳ ແລະ ມນົ ຕ ວລະກດົ , 2015. ກຳນວໄິ ຈ ສະມດັ ຕະພຳບກຳນຈະເລນ
ເຕບໂຕ ແລະ ອງົ ປະກອບຂອງຊຳກໄກື່ ພນັ ພນ້ີ ເມອງທ່ື ລຽ້ີ ງດວີ້ ຍເຂຳົ ເປອກງອກ. ສຳຂຳວຊິ ຳເທກັ ໂນໂລຊ
ອຳຫຳນ ຄະນະກະເສດສຳດ ແລະ ເທກັ ໂນໂລຊ ມະຫຳວທິ ະຍຳໄລນະຄອນພະນມົ . ໜ71.
Bountong B, 2000. Lao journal of agriculture and forestry, published by the National Agriculture
and Forestry Research. P 235.
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ที่ ระดบั บัณฑิตศึกษา ประจาํ ปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
398
ກຳນນຳໃຊຊ້ີ ບັ ພະຍຳກອນປື່ ຳໄມ ີ້ ແລະ ທື່ ດນິ ຂອງປະຊຳຊນົ ເຂດສບົ ເຈຍີ້ ພຳຍຫງຼັ ກຳນວຳງແຜນ
ຈດັ ສນັ ທ່ື ດນິ
Forest Resource and Land Use in Sopjia Area after Land Use Planning
ກອງແກວ້ີ ສຸກນັ ຍຳ*, ເບນິ້ີ ດອນສະຫວນັ , ຈນົ ໄຕ ວງົ ພະຈນັ , ປະເຊນ ບວົ ຜຳເແກວ້ີ , ມງົ ຊື່ ງົ ໜ່ື ປ ແລະ ສຊມົ
ພ ອນິ ທະລໄຊ
Kongkeo Soukanya*, Beun DonSavanh, ChantaiVongphachan,Pazeun Bouaphakeo
Mongxiong NOPO and Sysomphou INTHALEUXAY
ພຳກວຊິ ຳ ຊບັ ພະຍຳກແນປ່ື ຳໄມ ີ້ ຄະນະກະເສດສຳດ ແລະ ຊບັ ພະຍຳກອນປື່ ຳໄມ ້ີ ມະຫຳວທິ ະຍຳໄລສຸພຳນວຸ ງົ
Department of Forest Resource, Faculty of Agriculture and Forest Resources,
Souphanouvong University.
ບດົ ຄດັ ຫຍ ີ້
ກຳນສກຶ ສຳນ້ີ ມຈດຸ ປະສງົ ສກຶ ສຳກຳນນຳໃຊຊ້ີ ບັ ພະຍຳກອນປ່ື ຳໄມ,້ີ ທ່ື ດນ, ສະພຳບເສດຖະກດິ ຂອງປະຊຳຊນົ
ກື່ ຸມບຳີ້ ນສບົ ເຈຍີ້ ພຳຍຫລງັ ກຳນວຳງແຜນຈດັ ສນັ ທ່ື ດນປ່ື ຳໄມສ້ີ ຳເລດັ ລະຫວ່ື ຳງບຳ້ີ ນດງັ້ີ ເດມ (ບຳ້ີ ນສບົ ເຈຍ) ແລະ ບຳ້ີ ນ
ທື່ ຍຳີ້ ຍເຂຳົ້ີ ມຳອຳໄສຢ່ື ໃໝື່ (ບຳ້ີ ນຫວີ້ ຍສຍວົ ). ໄດກີ້ ຳນດົ ຕວົ ຢື່ ຳງປະຊຳກອນຂອງບຳ້ີ ນເປົ້ີຳຫມຳຍ 100 ສ່ື ວນຮອ້ີ ຍ
ສຳລບັ ເກບັ ກຳຂມ້ີ ນດວີ້ ຍກຳນສຳພຳດ ແລະ ກຳນນຳສະເໜຜນົ ໄດຮ້ີ ບັ ທຳງສະຖຕິ ພິ ນັ ລະນຳ. ຜນົ ກຳນສກຶ ສຳນພ້ີ ບົ ວື່ ຳ
ປະຊຳຊນົ ໄດນີ້ ຳໃຊທີ້ ື່ ດນຫຼງັ ຈຳກມກຳນວຳງແຜນຈດັ ສນັ ຄນໃຫມ່ື ມຄວຳມສອດຄ່ື ອງ ແລະ ຖກຕອ້ີ ງຕຳມກດົ ໝຳຍ,
ລະບຽບກຳນທ່ື ວຳງອອກ, ແຕ່ື ກ່ື ຍງັ ມບຳງກ່ື ຸມຄນົ ຍງັ ຮກັ ສຳວຖິ ກຳນທຳມຳຫຳກນແບບເກ່ື ຳົ ແມ່ື ນອງໃສື່ ຊບັ ພະຍຳກອນ
ປ່ື ຳໄມເ້ີ ປັນຫລກັ ແລະ ຄນົ ລຸນີ້ ໃໝື່ ແມື່ ນອອກໄປຊອກວຽກເຮດັ ວຽກບລກິ ຳນອື່ ນໆ. ນອກຈຳກນີ້ ກຳນສກຶ ສຳສະພຳບ
ເສດຖະກດິ ພບົ ວ່ື ຳ ລຳຍຮບັ ຈຳກກຳນລຽ້ີ ງສດັ ໃຫຍື່ ແລະ ກຳນສຳ້ີ ງມນຄື່ ຳເພ່ື ມຈຳກເຄື່ ອງປື່ ຳຂອງດງົ ເປັນແຫລື່ ງສຳ້ີ ງ
ລຳຍຮບັ ຂອງຄອບຄວົ .
ຄຳສບັ ທ່ື ສຳຄນັ : ຊບັ ພະຍຳກອນປື່ ຳໄມ,້ີ ນຳໃຊທ້ີ ື່ ດນິ , ລຳຍຮບັ ຄອບຄວົ
ABSTRACT
This study aims to estimate forest resources utilization, land and economy of Shopchia
community afterwards land and forest allocation in the initiated (Shopchia), and transferred in
(Huaysiyua) villages. The samples from two villages were 100 per cent interviewees and present
results in descriptive analysis. The result of this study showed that people use land in forests
and agriculture after finishing the land and forestry allocation program, which means that they
consistently use land and forestry practices following the regulations and laws of the
government of Laos. However, there some villagers are still having practices based on forest
resources, and the new generation works with services or becomes workers in the city.
Moreover, this study revealed the study on the economy as in revenue, which was from
livestock and gains value from NTFPs that are the main income of the household.
Keywords: forest resource use, land use, household income.
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ท่ี ระดบั บัณฑติ ศึกษา ประจําปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
399
ບດົ ນຳ (Introduction)
ລດັ ຖະບຳນໄດປີ້ ະກຳດໃຫດ້ີ ຳເນນກຳນມອບດນິ ມອບປື່ ຳໃນຂງົ ເຂດທື່ ວົ ປະເທດ ຊື່ ງຶ ມຳຮອດປ 1990 ສຳມຳດ
ເຮດັ ໄດຈີ້ ຳນວນທງັ ໝດົ 6,830 ບຳ້ີ ນ ກວມຄອບຄວົ ທງັ ໝດົ 420,855 ຄອບຄວົ ເຊື່ ງິ ຫຼຳຍກື່ ວຳ 60 ສ່ື ວນຮອີ້ ຍ
ຂອງຄອບຄວົ ຊຳວກະສກິ ອນທງັ ໝດົ , ເນອີ້ ທື່ ທງັ ໝດົ ປະມຳນ 9,135,400 ເຮກັ ຕຳ ສະເລ່ື ຍແລວີ້ ບຳ້ີ ນໜື່ ງຶ ໄດຮ້ີ ບັ ເນອ້ີ
ທື່ ດນິ ກະສກິ ຳ-ປ່ື ຳໄມປີ້ ະມຳນ 1,300 ເຮກັ ຕຳ, ເປົ້ີຳໝຳຍກຳນມອບດນິ ມອບປື່ ຳແມ່ື ນເພື່ ອກຳນຟນ້ີ ຟປ່ື ຳໄມ ີ້ ແລະ ຈດັ
ສນັ ເນອ້ີ ທ່ື ສຳລບັ ກຳນຜະລດິ ກະສກິ ຳ (ກະຊວງກະສກິ ຳປື່ ຳໄມ,້ີ 2005).
ເນື່ ອງມຳຈຳກທຳງແຂວງ ໄດປີ້ ະຕບິ ດັ ນະໂຍບຳຍທຳງດຳີ້ ນກຳນພດັ ທະນຳເສດຖະກດິ -ສງັ ຄມົ ເຊ່ື ງິ ໄດຊ້ີ ຸກຍໃ້ີ ຫີ້
ຊຳວກະສກິ ອນເພື່ ມຜນົ ຜະລດິ ກະສກິ ຳໃຫເີ້ ປັນສນິ ຄຳ້ີ ແລະ ໄດມີ້ ກຳນຍກົ ຍຳີ້ ຍບຳ້ີ ນຈຳນວນໜ່ື ງຶ ໂດຍສະເພຳະແມື່ ນ
ບຳ້ີ ນທ່ື ຫື່ ຳງໄກສອກຫຼກ, ບຳ້ີ ນທ່ື ບື່ ມເສນັ້ີ ທຳງທຽວໄດຕີ້ ະຫຼອດປ, ບຳ້ີ ນທື່ ຂຳດໄຟຟ້ີຳໃຊ,້ີ ບຳ້ີ ນທື່ ບື່ ມນຳ້ີ ລິນ, ບື່ ມ
ສຸ ກສຳລຳ ແລະ ຫ່ື ຳງໄກຕະຫຼຳດ ບຳີ້ ນເຫ່ື ຼຳົ ນໃ້ີ ຫຍ້ີ ຳີ້ ຍມຳຢື່ ລວມກນັ ໃນບ່ື ອນທ່ື ສຳມຳດເຂົຳ້ີ ເຖງິ ໄດສ້ີ ະດວກ ແລະ
ສະດວກຕ່ື ກບັ ກຳນຄຸມ້ີ ຄອງພນົ ລະເມອງ ແລະ ສະດວກຕ່ື ກບັ ກຳນທື່ ຈະພດັ ທະນຳໃນແຕື່ ລະດຳີ້ ນ (ກຳນເຕຳົີ້ ໂຮມບຳ້ີ ນ
ນອ້ີ ຍໃຫກ້ີ ຳຍເປັນບຳ້ີ ນໃຫຍ່ື ), ດງັ ໃນກລະນບຳ້ີ ນຫວ້ີ ຍສຍວົ ກື່ ແມື່ ນບຳ້ີ ນທ່ື ມກຳນເຕຳົ້ີ ໂຮມສຳມບຳ້ີ ນໃນເຂດຫ່ື ຳງໄກ
ສອກຫກຼ ມໂຮມເປັນບຳ້ີ ນດຽວ ແລະ ໃກກີ້ ບັ ເສນັີ້ ທຳງເຊ່ື ງິ ຫື່ ຳງຈຳກທຳງເລກທ 2504 ປະມຳນ 1 ກໂິ ລແມດັ ຈຳກທຳງ
ເຂຳົີ້ ຫຳບຳ້ີ ນ.
ໃນຊ່ື ວງປ 2010 ໄດມີ້ ກຳນທົດລອງຈັດສັນທ່ື ດິນຄນໃໝື່ ເຊື່ ິງແມື່ ນໂຄງກຳນ (TABI The Agrobio
diversity Initiative) ກດິ ຈະກຳຂອງໂຄງກຳນໄດກ້ີ ຳນດົ ຂອບເຂດຊຳຍແດນຮື່ ວມກບັ ຊຳວບຳີ້ ນ ແລະ ກຳນດົ ພນີ້ ທ່ື ທຳ
ກຳຜະລດິ ຮ່ື ວມກບັ ປະຊຳຊນົ , ກຳນດົ ຮອບວຽນ ຂອງກຳນທຳກຳນຜະລດິ ຂອງປະຊຳ ຊນົ ຂອງເຂຳົ ເຈຳົີ້ ໃຫສີ້ ນັີ້ ລງົ ແລະ
ໄດແີ້ ບ່ື ງປະເພດກຳນນຳໃຊທີ້ ່ື ດນິ ໃນເຂດດ່ື ງັ ກື່ ຳວອອກຄ: 1 ພນີ້ ທື່ ປື່ ຳໄມທ້ີ ື່ ບ່ື ເຄຍຖກຶ ທຳລຳຍມຳກ່ື ອນ 2 ພນ້ີ ທື່ ກະສກິ ຳ
ລວມມ ກະສກິ ຳຄງົ ທ່ື , ປຸກໄມອ້ີ ຸດສຳຫະກຳ, ທື່ ງົ ຫຍຳີ້ ລຽີ້ ງສດັ , ດນິ ກະສກິ ຳເນນສງ, 3 ທື່ ດນິ ປຸກສຳີ້ ງ.
ຈດຸ ປະສງົ
- ປະເມນຄວຳມແຕກຕື່ ຳງຂອງກຳນນຳໃຊຊີ້ ບັ ພະຍຳກອນທ່ື ດນິ ແລະ ປື່ ຳໄມຂີ້ ອງປະຊຳຊນົ .
- ປະເມນສະຖຳນະຄວຳມເປັນຢ່ື ແລະ ສະພຳບທຳງດຳີ້ ນເສດຖະກດິ ຂອງປະຊຳຊນົ ຂອງສອງບຳີ້ ນ.
ອຸປະກອນ ແລະ ວທິ ກຳນ (Methodology)
Equipment
- ອຸປະກອນບນັ ທກຶ : ບກິ , ສ, ປມີ້ , ຟອມບນັ ທກຶ , ຄອມພວິ ເຕ, ແຜນທື່ ເເລະ ກອີ້ ງຖ່ື ຳຍຮບ.
Methods
- ນຳໃຊຮີ້ ບແບບກຳນສຳພຳດເຊື່ ງິ ກຳນດົ ບຳ້ີ ນສບົ ເຈຍີ້ ໄດຖ້ີ ກສຳພຳດ 100 ສື່ ວນຮອ້ີ ຍ ມ 86 ຄອບຄວົ ແລະ
ບຳ້ີ ນຫວີ້ ຍສຍວົ ຈະຖກຶ ສຳພຳດ 100 ສ່ື ວນຮອີ້ ຍ ຄດິ ໄລື່ ເປັນຄອບຄວົ ມ 92 ຄອບຄວົ ຂອງຄອບຄວົ ທງັ ໝດົ ພຳຍໃນ
ບຳ້ີ ນມ 92 ຄອບຄວົ .
- ພຳຍຫຼງັ ທ່ື ໄດລ້ີ ວບລວມຂມີ້ ນສຳເລດັ ແລວີ້ ໄດເ້ີ ຮດັ ກຳນກວດສອບຄວຳມຖກຕອີ້ ງ ແລະ ໄດນີ້ ຳຜນົ ຂມີ້ ນມຳ
ລວບລວມຈຳກຟອມສຳພຳດເພ່ື ອມຳວເິ ຄຳະເປັນເປເຊນັ ແລະ ຄື່ ຳສະເລື່ ຍ. ກຳນວເິ ຄຳະແມ່ື ນໄດປີ້ ະຕບິ ດັ ໃຊຮ້ີ ບແບບ
ກຳນພນັ ລະນຳ ຫຼ ເອນ້ີ ວ່ື ຳສະຖຕິ ພິ ນັ ລະນຳ (Descriptive Analysis) ສຳລບັ ຂມ້ີ ນທ່ື ຄດິ ໄລ່ື ອອກມຳແມື່ ນ ໄດນ້ີ ຳມຳ
ເພ່ື ອອະທບິ ຳຍຂມ້ີ ນຕ່ື ຳງໆ, ໃນກຳນວເິ ຄຳະແມ່ື ນຈະນຳໃຊໂີ້ ປຼແກມຼ SPSS.
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ที่ ระดบั บณั ฑิตศึกษา ประจาํ ปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
400
ຜນົ ໄດຮີ້ ບັ (Results)
ກຳນນຳໃຊທີ້ ່ື ດນິ .
ທື່ ດນິ ປຸກສຳ້ີ ງ (ບ່ື ອນດນິ ເຮອນ).
ຂມີ້ ນໃນຕຳຕະລຳງລື່ ຸມນໄີ້ ດສ້ີ ະແດງເຖງິ ກຳນຄອບຄອງທື່ ດນິ ປຸກສຳີ້ ງຂອງຊຳວກະສກິ ອນສອງບຳີ້ ນ ທ່ື ແຍກ
ເປັນລຳຍລະອຽດ ສອງບຳີ້ ນ ຄ: ບຳີ້ ນສບົ ເຈຍ້ີ ມຄອບຄວົ ທື່ ມດນິ ປຸກສຳີ້ ງປະມຳນ 100 ຕຳແມດັ ມເຖງິ 49 ຄອບຄວົ
ແລະ ເມ່ື ອຄດິ ເປັນເປເຊນັ ມເຖງິ 57 ສ່ື ວນຮອ້ີ ຍ ແລະ ຄອບຄວົ ທ່ື ມເນອ້ີ ທ່ື ດນິ ຈະໜຳດໃຫຍື່ ຂນຶ້ີ ໄປ 450 ຕຳແມດັ ມ
ພຽງ 2 ຄອບຄວົ ກວມແຕ່ື 2.3 ສື່ ວນຮອ້ີ ຍ, ສຳລບັ ບຳີ້ ນ ຫວີ້ ຍສຍວົ ຊຳວກະສກິ ອນຜທ້ີ ື່ ມທື່ ດນິ ປຸກສຳີ້ ງປະມຳນ 100
ຕຳແມດັ ມ 44 ຄນົ ກວມ 47.83 ສ່ື ວນຮອີ້ ຍ ແລະ ຄອບຄວົ ທື່ ມເນອີ້ ທື່ ດນິ ຈະໜຳດໃຫຍື່ ຂນຶ້ີ ໄປ 15x30 ມພຽງ 1
ຄອບຄວົ ກວມແຕ່ື 1.09 ສ່ື ວນຮອີ້ ຍ ສ່ື ວນລຳຍລະອຽດແມ່ື ນສຳມຳເບ່ື ງິ ໃນຕຳຕະລຳງນ:ີ້
ຕຳຕະລຳງ 1: ຂະໜຳດທ່ື ດນິ ປຸກສຳີ້ ງຂອງຊຳວກະສກິ ອນ (ດນິ ເຮອນ)
Details B. Shopchia B. HouaysiNgoua
Frequent Percent Frequent Percent
The family has an area of about 100 square 49 57.0
meters 44 47.83
The family has an area of about 150 square 15 17.4 13 14.13
meters
The family has an area of about 300 square 12 14.0
meters 11 11.96
The family has an area of about 225 square 4 4.7 13 14.13
meters
The family has an area of about 450 square 2 2.3 1 1.09
meters
The family has an area of about 500 square 4 5.0
meters 10 10.87
Total 86 100 92 100
ທື່ ດນິ ນຳ.
ຂມ້ີ ນໃນຕຳຕະລຳງລ່ື ຸມນ້ີ ສະແດງເຖງິ ກຳນມທື່ ດນິ ນຳຂອງປະຊຳຊນົ ສອງບຳີ້ ນຄ: ບຳີ້ ນສບົ ເຈຍີ້ ແລະ ບຳ້ີ ນ
ຫວ້ີ ຍສຍວົ , ບຳີ້ ນສບົ ເຈຍີ້ ຊຳວກະສກິ ອນຜທ້ີ ່ື ມທື່ ດນິ ນຳໃນກຳນຊມົ ໃຊເ້ີ ຮດັ ນຳໂດຍສະເພຳະນຳປໃນເນອີ້ ທ່ື ປະມຳນ
0.2-0.9 ເຮກັ ຕຳ ແມື່ ນມ 25 ຄອບຄວົ ກວມ 29.1 ສື່ ວນຮອີ້ ຍ, ຊຳວກະສກິ ອນທື່ ມດນິ ນຳເນອີ້ ທ່ື ປະມຳນ 2 ເຮກັ ຕຳ
ແມື່ ນມ 8 ຄອບຄວົ ກວມ 9.3 ສື່ ວນຮອີ້ ຍແລະ ຜບີ້ ່ື ເຮດັ ນຳ ຫຼ ບ່ື ມນຳແມ່ື ນມເຖງິ 53 ຄອບຄວົ ກວມເຖງິ 61.6
ສື່ ວນຮອີ້ ຍ, ບຳີ້ ນ ຫວີ້ ຍສຍວົ ຊຳວກະສກິ ອນທ່ື ມເນອ້ີ ທ່ື ໃນກຳນເຮດັ ນຳປະມຳນ 2 ເຮກັ ຕຳ ມ 1 ຄອບຄວົ ກວມເຖງິ
1.09 ສ່ື ວນຮອ້ີ ຍ, ຊຳວກະສກິ ອນທ່ື ບື່ ມເນອີ້ ທື່ ນຳ ແລະ ບ່ື ໄດເ້ີ ຮດັ ນຳ ມ 91 ຄອບຄວົ ກວມ 98.91 ສື່ ວນຮອີ້ ຍ
ໂດຍກຳນສງັ ເກດເບື່ ງິ ບຳີ້ ນຫວີ້ ຍສຍວົ ຊຳວກະສກິ ອນບື່ ມນຳເຮດັ ຍອ້ີ ນກຳນເຕຳົ້ີ ໂຮມເອຳົ ບຳ້ີ ນມຳລວມເຂຳົ້ີ ເປັນບຳີ້ ນ
ດຽວ ແລະ ໃກທີ້ ຳງລດົ ເພື່ ອສະດວກຫຳຼ ຍດຳ້ີ ນ ທຳງດຳ້ີ ນກຳນພດັ ທະນຳໂຄງລ່ື ຳງພນ້ີ ຖຳນ ຫຼ ກຳນປົກຄອງ ສະນນັ້ີ ບຳີ້ ນ
ຫວີ້ ຍສຍວົ ຈ່ື ງິ ມຄອບຄວົ ທື່ ມນຳມພຽງຄອບຄວົ ດຽວ ຍອີ້ ນວື່ ຳຄອບຄວົ ດື່ ງັ ກ່ື ຳວແມື່ ນ ມທນຶ ຮອນໃນກຳນຊທີ້ ື່ ດນິ ນຳ
ຈຳກຊຳວບຳີ້ ນສບົ ເຈຍີ້ ເຊ່ື ງິ ລຳຍລະອຽດຕື່ ຳງໆແມ່ື ນສຳມຳດເບື່ ງິ ໃນຕຳຕະລຳງລ່ື ຸມນ:ີ້
ຕຳຕະລຳງ 2: ຂະໜຳດຂອງເນອີ້ ທື່ ດນິ ນຳຂອງຊຳວກະສກິ ອນເປັນສ່ື ວນຮອ້ີ ຍ.
Details B. Shopchia B. HouaysiNgoua
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ที่ ระดบั บณั ฑติ ศึกษา ประจําปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
401
Families with 0.2-0.9 hectares of farmland Frequent Percent Frequent Percent
A family with 2 hectares of land 25 29.1
A family with 3 hectares of land 0 0.00
A family without land 8 9.3
0 0 1 1.09
Total 53 61.6 0 0.00
86 100 91 98.91
92 100
ທື່ ດນິ ໄຮື່ .
ຂມີ້ ນລ່ື ຸມນີ້ ສະແດງເຖງິ ກຳນມທ່ື ດນິ ໄຮ່ື ຂອງປະຊຳຊນົ ສອງບຳ້ີ ນຄ: ບຳ້ີ ນ ສບົ ເຈຍີ້ ແລະ ບຳ້ີ ນຫວ້ີ ຍສຍວົ ,
ບຳ້ີ ນສບົ ເຈຍ້ີ ຊຳວກະສກິ ອນຜທ້ີ ື່ ມດນິ ໄຮ່ື ໂດຍສະເພຳະໄຮ່ື ເນອີ້ ທ່ື ປະມຳນ 0.2-0.9 ເຮກັ ຕື່ ຳ ແມື່ ນມ 10 ຄອບຄວົ
ກວມ 11.6 ສ່ື ວນຮອ້ີ ຍ, 1-2 ເຮກັ ຕຳ ແມື່ ນມ 39 ຄອບຄວົ ກວມ 45.3 ສ່ື ວນຮອ້ີ ຍ, ຊຳວກະສກິ ອນທື່ ມດນິ ໄຮື່ ຫຼຳຍ
ກ່ື ວຳ 3 ເຮກັ ຕຳ ມ 2 ຄອບຄວົ ກວມ 2.3 ສ່ື ວນຮອີ້ ຍ ແລະ ບຳ້ີ ນຫວ້ີ ຍສຍວົ ຊຳວກະສກິ ອນທື່ ມເນອີ້ ທ່ື ໃນກຳນເຮດັ
ໄຮື່ ປະມຳນ 1-2 ເຮກັ ຕຳ ມ 44 ຄອບຄວົ ກວມເຖງິ 47.62 ສ່ື ວນຮອ້ີ ຍ, ຮອງລງົ ມຳແມື່ ນຊຳວກະສກິ ອນທ່ື ມເນອ້ີ ທ່ື
ໄຮື່ ປະມຳນ 3 ເຮກັ ຕຳ ມ 31 ຄນົ ກວມ 33.70 ສື່ ວນຮອີ້ ຍ, ເຊ່ື ງິ ລຳຍລະອຽດຕ່ື ຳງໆແມື່ ນສຳມຳດເບ່ື ງິ ໃນຮບພຳບລ່ື ຸມ
ນ:້ີ
45.3 47.83
ຄອບຄວົ ທ່ື ມເນອ້ີ ທ່ືໄຮ່ື 0.2- 0.9
33.70 ເຮກັ ຕຳ
17.4 ຄອບຄວົ ທ່ື ມເນອ້ີ ທ່ືໄຮື່ 1-2 ເຮກັ ຕຳ
4.35 ຄອບຄວົ ທື່ ມເນອີ້ ທ່ືໄຮ່ື 3 ເຮກັ ຕຳ
11.6
6.52
2.3
ເປເຊນັ ເປເຊນັ ຄອບຄວົ ທື່ ມເນອີ້ ທື່ໄຮ່ື ຫຼຳຍກ່ື ວຳ 3
ບຳີ້ ນ ສບົ ເຈຍ້ີ ບຳ້ີ ນຫວີ້ ຍສຍວົ ເຮກັ ຕຳ
ຮບທ 1: ສະແດງເຖງິ ກຳນນຳໃຊທ້ີ ື່ ດນິ (ໄຮ່ື )
ກຳນນຳໃຊຊີ້ ບັ ພະຍຳກອນປ່ື ຳໄມ.ີ້
ເຄ່ື ອງປື່ ຳຂອງດງົ ທື່ ປະຊຳຊນົ ເກບັ ຄດິ ເປັນກໂິ ລຕື່ ປ.
ຂມີ້ ນໃນຕຳຕະລຳງລື່ ຸມນສ້ີ ະແດງໃຫເີ້ ຫນັ ເຖງິ ກຳນຊອກຫຳເຄ່ື ອງປ່ື ຳຂອງດງົ ຂອງປະຊຳຊນົ ໃນກຳນຊອກເຄື່ ອງ
ປື່ ຳຂອງດງົ ມຳເພ່ື ອຮບັ ໃຊໃີ້ ນຊວດິ ປະຈຳວນັ ເປັນຕນົ້ີ ແມ່ື ນກຳນຊອກມຳຂຳຍ, ກນິ , ເຮດັ ຢຳ ແລະ ອື່ ນໆ ໃນກຳນຫຳ
ເຄື່ ອງປື່ ຳຂອງດງົ ໄດແ້ີ ຍກເປັນສອງບຳີ້ ນ, ຄ: ບຳ້ີ ນສບົ ເຈຍ້ີ ແລະ ບຳ້ີ ນຫວີ້ ຍສຍວົ ແລະ ໄດຄີ້ ດິ ເປັນກໂິ ລ, ບຳ້ີ ນສບົ ເຈຍ້ີ
ຜທີ້ ່ື ຊອກເຄື່ ອງປ່ື ຳຂອງດງົ ສະເລ່ື ຍຕື່ ຳສຸດ 10 ກໂິ ລ ຕ່ື ປ ມພຽງ 12 ຄອບຄວົ ຄດິ ເປັນສື່ ວນຮອ້ີ ຍມ 14 ສ່ື ວນຮອີ້ ຍ, ຜທ້ີ ່ື
ຊອກເກບັ ເຄື່ ອງປື່ ຳຂອງດງົ ສະເລ່ື ຍຕື່ ປ 51 ກໂິ ລ ຂນຶີ້ ໄປ ມ 17 ຄອບຄວົ ເມ່ື ອຄດິ ເປັນສ່ື ວນຮອີ້ ຍມ 19.8 ສ່ື ວນຮອີ້ ຍ
ແລະ ຊຳວກະສກິ ອນທ່ື ບື່ ໄດເີ້ ກບັ ເຄື່ ອງປ່ື ຳຂອງດງົ ມຳຂຳຍມ 9 ຄອບຄວົ ກວມ 10.5 ສ່ື ວນຮອີ້ ຍ, ສຳລບັ ບຳ້ີ ນ ຫວີ້ ຍສ
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ท่ี ระดบั บณั ฑติ ศึกษา ประจาํ ปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
402
ຍວົ ຊຳວກະສກິ ອນຜທີ້ ່ື ເກບັ ເຄ່ື ອງປື່ ຳຂອງດງົ ມຳຂຳຍສະເລ່ື ຍຕ່ື ຳປະມຳນ 10 ກໂິ ລຕື່ ປ ມ 25 ຄອບຄວົ ຄດິ ເປັນ ສື່ ວນ
ຮອີ້ ຍ 27.17 ສື່ ວນຮອີ້ ຍ ແລະ ຊຳວກະສກິ ອນຊອກເຄື່ ອງປື່ ຳຂອງດງົ ມຳຂຳຍເກນ 51 ກໂິ ລ ຂນຶ້ີ ໄປມ 34 ຄອບຄວົ
ກວມ 36.96 ສື່ ວນຮອ້ີ ຍ ແລະ ຄອບຄວົ ທື່ ບ່ື ໄດເີ້ ກບັ ເຄື່ ອງປື່ ຳຂອງດງົ ມຳຂຳຍມ 4 ຄອບຄວົ ກວມ 4.35 ສື່ ວນຮອ້ີ ຍ
ສຳມຳດເບື່ ງິ ສະແດງລື່ ຸມນ:ີ້
ຕຳຕະລຳງ 3: ປະລມິ ຳນເຄ່ື ອງປື່ ຳຂອງດງົ ທື່ ປະຊຳຊນົ ເກບັ ຄດິ ເປັນກໂິ ລ/ປ.
Details B. Shopchia B. HouaysiNgoua
Frequent Percent Frequent Percent
People collect around 10-14 kg of forest 12 14.0
produce from Dong per year 25 27.17
People collect around 15-30 Kg of forest 37 43.0
produce from Dong per year 13 14.13
People collect around 31-50 Kg of forest 11 12.8
produce from Dong per year 16 17.39
People who collect more than 51 kg of 17 19.8
forest products 34 36.96
People who do not collect forest products 9 10.5 4 4.35
Total 86 100 92 100
ກຳນນຳໃຊໄີ້ ມຟີ້ ນ, ເລ່ື ອຍຂຳຍ, ຈກັ ສຳນ, ເຮດັ ຢຳພນ້ີ ເມອງ.
ຜນົ ໄດຮ້ີ ບັ ຈຳກກຳນສກຶ ສຳໃນຄງັ້ີ ນເ້ີ ຫນັ ວ່ື ຳຂອງປະຊຳຊນົ ສອງບຳ້ີ ນໃນນນັ້ີ ບຳີ້ ນ ສບົ ເຈຍີ້ ມປະຊຳຊນົ ຜທີ້ ື່
ເລ່ື ອຍໄມຂ້ີ ຳຍ ມ 12 ຄນົ ກວມ 13.95 ສ່ື ວນຮອີ້ ຍ, ກຳນນຳໄມເ້ີ ຂຳົີ້ ໃນກຳນຈກັ ສຳນ ຫຼ ວື່ ຳນຳໃຊໄີ້ ມປີ້ ່ື ອງ ແລະ ຂຳຍ
ໄມຟີ້ ນ ມ 3 ຄນົ ກວມ 3.49 ສ່ື ວນຮອີ້ ຍ, ກຳນນຳໃຊທ້ີ ່ື ໜອ້ີ ຍກວ່ື ຳໝ່ື ແມ່ື ນນຳໃຊມີ້ ຳເຮດັ ຢຳພນ້ີ ເມອງ ມ 2 ຄນົ
ກວມ 2.33 ສ່ື ວນຮອ້ີ ຍ, ສຳລບັ ບຳີ້ ນຫວີ້ ຍສຍວົ ຊຳວກະສກອນທື່ ເລື່ ອຍໄມມີ້ ຳຂຳຍມ 8 ຄນົ ກວມ 8.70 ສ່ື ວນຮອ້ີ ຍ
, ກຳນນຳໄມເ້ີ ຂຳົ້ີ ໃນກຳນຈກັ ສຳນ ຫຼ ວ່ື ຳນຳໃຊໄ້ີ ມປີ້ ່ື ອງ ມ 4 ຄນົ ກວມ 4.35 ສ່ື ວນຮອີ້ ຍ, ໃຊມ້ີ ຳເຮດັ ຢຳມ 1 ຄນົ
ກວມ 1.09 ສ່ື ວນຮອ້ີ ຍ, ເຊ່ື ງິ ສະແດງຮບພຳບລ່ື ຸມນ:ີ້
การประชุมสัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ที่ ระดบั บณั ฑติ ศึกษา ประจาํ ปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
403
14 ຜູ້ ່ີທເ່ລອຍໄມ້ ຂາຍ
12
10 ຈັ ກສານຫ ນາໃຊ້ ໄມ້ ປ່ ອງ
8 ນາໃຊ້ ໄມ້ ຈາພວກີ່ທເຮັ ດຢາພ້ ນເມອງ
6
4 ນາໃຊ້ ໄມ້ ຟນໃການຂາຍ
2
0 ສ່ ວນຮ້ ອຍ
ບ ຫ້ ວຍີສຍົ ວ
ສ່ ວນຮ້ ອຍ
ບ ສົ ບເຈ້ ຍ
ຮບທ 1: ສະແດງເຖງິ ກຳນນຳໃຊໄີ້ ມຟີ້ ນ, ເລື່ ອຍຂຳຍ, ຈກັ ສຳນ, ເຮດັ ຢຳພນ້ີ ເມອງ.
ກຳນປື່ ຽນແປງກຳນນຳໃຊທ້ີ ື່ ດນິ ກບັ ກຳນດຳລງົ ຊວິ ດິ ຂອງປະຊຳຊນົ .
ກຳນນຳໃຊທ້ີ ື່ ດນິ ແຕື່ ລະປະເພດເພ່ື ມ ຫຼ ຫດຸຼ ທຽບໃສື່ ເມື່ ອກື່ ອນ.
ໃນຕຳຕະລຳງລ່ື ຸມນສ້ີ ະແດງເຖງິ ກຳນນຳໃຊທ້ີ ່ື ດນິ ຂອງປະຊຳຊນົ ສອງບຳ້ີ ນຄ: ບຳ້ີ ນສບົ ເຈຍີ້ ແລະ ບຳ້ີ ນຫວ້ີ ຍສ
ຍວົ , ບຳ້ີ ນສບົ ເຈຍີ້ ຊຳວກະສກິ ອນຜທ້ີ ່ື ໃຫຂ້ີ ມ້ີ ນວື່ ຳທື່ ດນິ ມກຳນເພ່ື ມຂນຶີ້ (ທ່ື ດນິ ທຳກຳນຜະລດິ ) ມພຽງ 2 ຄນົ ກວມ
2.3 ສື່ ວນຮອ້ີ ຍ ແລະ ໃຫຄີ້ ວຳມຄດິ ເຫນັ ວ່ື ຳທ່ື ດນິ ມກຳນປ່ື ຽນແປງ ຫຼ ຫຸດຼ ລງົ ນນັ້ີ ມ 51 ຄນົ ກວມ 59.3 ສ່ື ວນຮອີ້ ຍ
ແລະ ຊຳວກະສກິ ອນວ່ື ຳ ທດນິ ມກຳນຄງົ ທ່ື ມ 20 ຄນົ ກວມ 23.3 ສ່ື ວນຮອ້ີ ຍ ຜທີ້ ່ື ບ່ື ສຳມຳດອອກຄວຳມຄດິ ເຫນັ ຫຼ
ວ່ື ຳບື່ ມເຫດຜນົ ມເຖງິ 13 ຄນົ ກວມ 15.1 ສື່ ວນຮອ້ີ ຍ ແລະ ບຳ້ີ ນຫວີ້ ຍສຍວົ ຊຳວກະສກິ ອນຜທີ້ ່ື ໃຫຂີ້ ມ້ີ ນວື່ ຳທ່ື ດນິ ມ
ກຳນເພ່ື ມຂນຶ້ີ ມພຽງ 2 ຄນົ ກວມ 2.17 ສ່ື ວນຮອ້ີ ຍ ແລະ ໃຫຄ້ີ ວຳມຄດິ ເຫນັ ວື່ ຳທື່ ດນິ ມກຳນປ່ື ຽນແປງ ຫຼ ຫຸດຼ ລງົ ນນັ້ີ
ມ 55 ຄນົ ກວມ 59.78 ສື່ ວນຮອີ້ ຍ ແລະ ຊຳວກະສກິ ອນວື່ ຳ ທດນິ ມກຳນຄງົ ທື່ ມ 31 ຄນົ ກວມ 33.70 ສື່ ວນ
ຮອີ້ ຍ ຜທ້ີ ື່ ບ່ື ສຳມຳດອອກຄວຳມຄດິ ເຫນັ ຫຼ ວື່ ຳບື່ ມເຫດຜນົ ມເຖງິ 4 ຄນົ ກວມ 4.35 ສື່ ວນຮອ້ີ ຍ ເຊື່ ງິ ລຳຍລະອຽດ
ຕ່ື ຳງໆແມື່ ນສຳມຳດເບື່ ງິ ໃນຕຳຕະລຳງລ່ື ຸມນ:້ີ
ຕຳຕະລຳງ 4: ກຳນນຳໃຊທ້ີ ື່ ດນິ ແຕື່ ລະປະເພດເພ່ື ມ ຫຼ ຫຸດຼ ທຽບໃສ່ື ເມື່ ອກື່ ອນ.
B. Shopchia B. HouaysiNgoua
Details
Frequent Percent Frequent Percent
Land use increases 2 2.3 2 2.17
Land use increases and decreases 51 59.3 55 59.78
People who commented that the land 20 23.3 31 33.70
has not changed
No answer and no reason 13 15.1 4 4.35
Total 86 100 92 100
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ท่ี ระดบั บณั ฑติ ศึกษา ประจําปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
404
ສະຖຳນະທຳງດຳ້ີ ນເສດຖະກດິ .
ລຳຍຮບັ ແລະ ລຳຍຈື່ ຳຍຂອງຊຳວກະສກິ ອນ ບຳ້ີ ນສບົ ເຈຍີ້ .
ຈຳກຮບພຳບລ່ື ຸມນສ້ີ ະແດງໃຫເ້ີ ຫນັ ວື່ ຳ: ຊຳວກະສກິ ອນບຳ້ີ ນສບົ ເຈຍີ້ ສື່ ວນໃຫຍ່ື ແມ່ື ນມແຫື່ ຼງລຳຍຮບັ ມຳຈຳກ
ກຳນຂຳຍສດັ ທງັ ສດັ ນອ້ີ ຍ, ສດັ ຂະໜຳດກຳງ ແລະ ສດັ ໃຫຍ່ື ແມື່ ນກວມເຖງິ 38.65 ສື່ ວນຮອ້ີ ຍ ຮອງລງົ ມຳແມື່ ນພດ
ໄຮ່ື ແລະ ເຄ່ື ອງປ່ື ຳຂອງດງົ ອ່ື ນໆ ກວມ 33.43 ສື່ ວນຮອ້ີ ຍ ແລະ ໝວດທ່ື ສຳ້ີ ງລຳຍໄດຕ້ີ ່ື ຳກື່ ວຳໝແມ່ື ນ ຂຳຍເຄ່ື ອງຍື່ ອຍ
ແລະ ອ່ື ນໆກວມ 13.35 ສື່ ວນຮອ້ີ ຍ ເຊ່ື ງິ ລຳຍລະອຽດແມື່ ນສຳມຳດເບື່ ງິ ໃນຮບລ່ື ຸມນ:ີ້
ແລະ ເມ່ື ອສງັ ເກດລຳຍຈື່ ຳຍຂອງບຳີ້ ນສບົ ເຈຍີ້ ໝວດລຳຍຈື່ ຳຍທ່ື ເຫນັ ວື່ ຳເປັນປົກກະຕິ ແລະ ປະຈຳແມື່ ນກຳນ
ຈື່ ຳຍຄື່ ຳໄຟຟຳີ້ ແລະ ຄື່ ຳໃຊຈີ້ ື່ ຳຍອື່ ນໆ ກວມເຖງິ 100 ສື່ ວນຮອ້ີ ຍ, ຮອງລງົ ມຳແມ່ື ນກຳນໃຊຈີ້ ່ື ຳຍຊເ້ີ ຄ່ື ອງນ່ື ຸງ ແລະ ກຳນ
ເກບັ ເກນຕື່ ຳງໆ ກວມ 98 ສ່ື ວນຮອ້ີ ຍ ແລະ ກຳນທ່ື ມລຳຍຈື່ ຳຍໜອີ້ ຍແມ່ື ນຈື່ ຳຍຊອີ້ ຸປະກອນກຳນຮຽນລກກວມ 71
ສື່ ວນຮອ້ີ ຍ ລະອຽດແມ່ື ນສຳມຳດເບ່ື ງິ ຮບສະແດງລ່ື ຸມນ:້ີ
38.65 ການຂາຍສັ ດ
33.43
28.7 ຂາຍພດຜັ ກ ,ເ່ຄອງປ່ າ,ພດໄຮ່ ,ໄມ້ ໃຫ້ ໝ
າກ ແລະ ໄມ້ ແປຮູ ບ
13.35 ຂາຍິດນ,ກາມະກອນຮັ ບຈ້ າງ,ລູ ກ ຫ
ພີ່ ນ້ ອງຝາກມາ
ຂາຍເ່ຄອງຍ່ ອຍທ່ົ ວໄປ ແລະ ່ອນ ໆ
ບ້ ານ ສົ ບເຈ້ ຍ
ຮບທ 3: ສະແດງເຖງິ ລຳຍຮບັ ຂອງປະຊຳຊນົ ບຳີ້ ນ ສບົ ເຈຍີ້ .
93 97.7 100 98 98 95.3 100 ຊ້ ຢາປົ ວພະຍາດ
ຊ້ ອາຫານ
82.6 87
ໃຊ້ ຈ່ າຍຄ່ າໄຟຟ້ າ
71 ໃຊ້ ຈ່ າຍຄ່ າໂທລະສັ ບ
ຊ້ ເ່ຄອງນ່ ງຕ່ າງ
ຊ້ ອປະກອນການຮຽນລູ ກ
ເສຍການເກັ ບເກນຕ່ າງໆ
ເສຍພາີ ສ່ີ ທິດນ
ຊ້ ເຂົ ້ າກິ ນ
່ອນໆ
ບ້ ານ ສົ ບເຈ້ ຍ
ຮບທ 4: ສະແດງເຖງິ ລຳຍຈ່ື ຳຍ ປະຊຳຊນົ ບຳີ້ ນສບົ ເຈຍ້ີ .
ລຳຍຮບັ ແລະ ລຳຍຈ່ື ຳຍຂອງຊຳວກະສກິ ອນ ບຳີ້ ນຫວ້ີ ຍສຍວົ .
ຈຳກຮບພຳບລື່ ຸມນສ້ີ ະແດງໃຫເີ້ ຫນັ ວ່ື ຳ: ຊຳວກະສກິ ອນ ບຳີ້ ນຫວ້ີ ຍສຍວົ ສ່ື ວນໃຫຍື່ ແມ່ື ນມແຫື່ ຼງລຳຍຮບັ ມຳ
ຈຳກກຳນຂຳຍສດັ ທງັ ສດັ ນອີ້ ຍ, ສດັ ຂະໜຳດກຳງ ແລະ ຂຳຍສດັ ໃຫຍື່ ແມື່ ນກວມເຖງິ 50.25 ສື່ ວນຮອີ້ ຍ ຮອງລງົ ມຳ
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ที่ ระดบั บัณฑติ ศึกษา ประจาํ ปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
405
ເປັນກຳມະກອນຮບັ ຈຳ້ີ ງກວມ 28.25 ສ່ື ວນຮອີ້ ຍ ແລະ ໝວດທ່ື ສຳ້ີ ງລຳຍໄດຕ້ີ ື່ ຳກື່ ວຳໝແມື່ ນ ຂຳຍເຄື່ ອງຍ່ື ອຍ ແລະ
ອ່ື ນໆ ກວມ 10.3 ສ່ື ວນຮອີ້ ຍ ເຊ່ື ງິ ລຳຍລະອຽດແມື່ ນສຳມຳດເບ່ື ງິ ໃນຮບທື່ 23 ລ່ື ຸມນ:້ີ
ເມ່ື ອສງັ ເກດລຳຍຈື່ ຳຍຂອງ ບຳ້ີ ນຫວ້ີ ຍສຍວົ ໝວດລຳຍຈ່ື ຳຍທື່ ເຫນັ ວື່ ຳເປັນປົກກະຕິ ແລະ ປະຈຳແມ່ື ນກຳນ
ຈື່ ຳຍໃນກຳນຊອີ້ ຳຫຳນເຄື່ ອງນື່ ຸງຕ່ື ຳງໆ ແລະ ກຳນເກບັ ເກນຕື່ ຳງໆ ກວມເຖງິ 100 ສື່ ວນຮອີ້ ຍ, ໜອີ້ ຍກວ່ື ຳໝແມື່ ນໃຊີ້
ຈ່ື ຳຍອື່ ນຶ ໆກວມແຕື່ 4.5 ສື່ ວນຮອ້ີ ຍ ແລະ ຄ່ື ຳໄຟຟ້ີຳບ່ື ໄດເີ້ ສຍເພຳະບຳ້ີ ນດື່ ງັ ກື່ ຳວຍງັ ບື່ ມໄຟຟີຳ້ ເຊື່ ງິ ລຳຍລະອຽດແມື່ ນ
ສຳມຳດເບ່ື ງິ ໃນຮບ 2ລື່ ຸມນ:້ີ
60 50.25 ການຂາຍສັ ດ
50 ຂາຍພດຜັ ກ ,ເ່ຄອງປ່ າ,ພດໄຮ່ ,ໄມ້
ໃຫ້ ໝາກ ແລະ ໄມ້ ແປຮູ ບ
40 27.12 28.25 ຂາຍິດນ,ກາມະກອນຮັ ບຈ້ າງ,ລູ ກ
30 ຫ ີພ່ ນ້ ອງຝາກມາ
20 10.3 ຂາຍເ່ຄອງຍ່ ອຍທ່ົ ວໄປ ແລະ ່ອນ ໆ
10
0
ບ້ ານ ຫ້ ວຍີສຍົ ວ
ຮບທ 5: ສະແດງເຖງິ ລຳຍຮບັ ຂອງປະຊຳຊນົ ບຳີ້ ນຫວີ້ ຍສຍວົ . ຊ້ ຢາປົ ວພະຍາດ
ຊ້ ອາຫານ
100
80 ໃຊ້ ຈ່ າຍຄ່ າໄຟຟ້ າ
60
40 ໃຊ້ ຈ່ າຍຄ່ າໂທລະສັ ບ
20 ຊ້ ເ່ຄອງນ່ ງຕ່ າງ
0 ຊ້ ອປະກອນການຮຽນລູ ກ
ບ້ ານ ຫ້ ວຍີສຍົ ວ ເສຍການເກັ ບເກນຕ່ າງໆ
ເສຍພາີ ສ່ີ ທິດນ
ຊ້ ເົຂ້ າກິ ນ
່ອນໆ
ຮບທ 6: ສະແດງເຖງິ ລຳຍຈ່ື ຳຍຂອງປະຊຳຊນົ ບຳີ້ ນຫວີ້ ຍສຍວົ
ວຈິ ຳນຜນົ (Discussions)
ກຳນນຳໃຊທ້ີ ່ື ດນິ ປຸກສຳີ້ ງຂອງປະຊຳຊນົ 2 ບຳ້ີ ນ ເມື່ ອສມົ ທຽບຄ່ື ຳສະເລ່ື ຍແລວີ້ ແມ່ື ນເຫນັ ວື່ ຳມຄ່ື ຳຄຳີ້ ຍຄກນັ
ບຳ້ີ ນສບົ ເຈຍີ້ ເທ່ື ຳົ ກບັ 16.73 ສື່ ວນຮອ້ີ ຍ ແລະ ບຳ້ີ ນຫວີ້ ຍສຍວົ ເທື່ ຳົ ກບັ 16.66 ສື່ ວນຮອີ້ ຍ ຕຳມລຳດບັ . ຈຳກຜນົ
ດື່ ງັ ກ່ື ຳວໄດສີ້ ະແດງໃຫເີ້ ຫນັ ວື່ ຳ ບຳ້ີ ນສບົ ເຈຍີ້ ມຄ່ື ຳສະເລ່ື ຍລວມ ຫຳຼ ຍກວ່ື ຳ ບຳີ້ ນຫວີ້ ຍສຍວົ ເມື່ ອສມົ ທຽບທຳງກຳນນຳ
การประชุมสัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ท่ี ระดบั บณั ฑิตศึกษา ประจาํ ปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
406
ໃຊທີ້ ່ື ດນິ ປຸກສຳີ້ ງຂອງບຳີ້ ນສບົ ເຈຍີ້ ແລວີ້ ອຳດມຫຼຳຍກື່ ວຳບຳ້ີ ນຫວີ້ ຍສຍວົ ອນັ ເນື່ ອງມຳຈຳກວື່ ຳບຳ້ີ ນດື່ ງັ ກ່ື ຳວແມ່ື ນເປັນ
ບຳ້ີ ນດງັ້ີ ເດມ.
ກຳນນຳໃຊທີ້ ື່ ດນິ (ດນິ ນຳ) ແຕື່ 0.2 - 2 ເຮກັ ຕຳ ຂອງປະຊຳຊນົ ພຳຍໃນ 2 ບຳີ້ ນເຫນັ ວື່ ຳມຜນົ ເຊື່ ງິ ກນັ ແລະ
ກນັ ເຊື່ ງິ ສະແດງໃຫເ້ີ ຫນັ ວື່ ຳມດນິ ນຳ ໂດຍສະເພຳະແມ່ື ນນຳມນ. ຈຳກຜນົ ກຳນຄດິ ໄລື່ ສະເລ່ື ຍ (ເປເຊນັ ) ຂອງຜທີ້ ື່ ມດນິ
ນຳທງັ ສອງບຳ້ີ ນຄ: ບຳີ້ ນສບົ ເຈຍ້ີ ເທື່ ຳົ ກບັ 38.4 ສື່ ວນຮອ້ີ ຍ ແລະ ບຳ້ີ ນຫວ້ີ ຍສຍວົ ເທ່ື ຳົ ກບັ 1.09 ສື່ ວນຮອີ້ ຍ ຕຳມ
ລຳດບັ ; ຈຳກຜນົ ດື່ ງັ ກື່ ຳວໄດສ້ີ ະແດງໃຫເີ້ ຫນັ ວື່ ຳ ບຳີ້ ນສບົ ເຈຍີ້ ແມ່ື ນມດນິ ນຳສຳລບັ ທຳກຳນຜະລດິ ສະເລື່ ຍລວມຫຳຼ ຍ.
ກຳນນຳໃຊທີ້ ື່ ດນິ (ດນິ ໄຮ່ື ) ແຕື່ 0.2 ເຮກັ ຕຳ - 2 ເຮກັ ຕຳ ຂອງປະຊຳຊນົ ພຳຍໃນ 2 ບຳ້ີ ນເຫນັ ວ່ື ຳມຜນົ ເຊ່ື ງິ ກນັ
ແລະ ກນັ ເຊ່ື ງິ ສະແດງໃຫເີ້ ຫນັ ວ່ື ຳມດນິ ໄຮື່ ໂດຍສະເພຳະແມ່ື ນດນິ ມນຈຳກຜນົ ກຳນຄດິ ໄລ່ື ສະເລ່ື ຍ (ເປເຊນັ ) ຂອງຜທີ້ ່ື
ມດນິ ໄຮື່ ທງັ ສອງບຳີ້ ນຄ: ບຳ້ີ ນສບົ ເຈຍ້ີ ເທ່ື ຳົ ກບັ 76.6 ສື່ ວນຮອີ້ ຍ ແລະ ບຳ້ີ ນຫວ້ີ ຍສຍວົ ເທື່ ຳົ ກບັ 97.22 ສື່ ວນຮອ້ີ ຍ
ຕຳມລຳດບັ ; ຈຳກຜນົ ດ່ື ງັ ກ່ື ຳວໄດສີ້ ະແດງໃຫເ້ີ ຫນັ ວ່ື ຳ ບຳີ້ ນສບົ ເຈຍ້ີ ແມື່ ນມດນິ ໄຮື່ ສຳລບັ ທຳກຳນຜະລດິ ສະເລ່ື ຍລວມ ໜີ້
ອຍກວື່ ຳບຳີ້ ນຫວີ້ ຍສຍວົ , ບຳີ້ ນຫວ້ີ ຍສຍວົ ມທ່ື ດນິ ໄຮ່ື ກວມເປເຊນັ ຫຼຳຍກ່ື ວຳບຳ້ີ ນສບົ ເຈຍ້ີ ເງ່ືອນໄຂດື່ ງັ ກ່ື ຳວແມື່ ນມຳຈຳກ
ບຳີ້ ນດ່ື ງັ ກ່ື ຳວມກຳນເຕຳົີ້ ໂຮມສຳມບຳ້ີ ນຈ່ື ງິ ເຮດັ ໃຫ້ີ ພນ້ີ ທ່ື ທຳກຳນຜະລດິ ດນິ ໄຮື່ ເປັນບລເິ ວນກວ້ີ ຳງສະນນັ້ີ ມນັ ຈ່ື ງິ ເປັນ
ເງື່ອນໄຂວ່ື ຳຄື່ ຳສະເລ່ື ຍບຳີ້ ນດ່ື ງັ ກື່ ຳວຈື່ ງິ ມສງກ່ື ວຳບຳ້ີ ນສບົ ເຈຍີ້ .
ກຳນປື່ ຽນແປງກຳນນຳໃຊທ້ີ ື່ ດນິ ຂອງປະຊຳຊນົ ທຽບ ໃສ່ື ກບັ ເມື່ ອກ່ື ອນຈຳກຄ່ື ຳສະເລື່ ຍທຳງດຳີ້ ນກຳນຫຸດຼ ລງົ ທ່ື
ດນິ ຂອງປະຊຳຊນົ ພຳຍໃນ 2 ບຳ້ີ ນເຫນັ ວື່ ຳມຜນົ ເຊື່ ງິ ກນັ ແລະ ກນັ ເຊື່ ງິ ສະແດງໃຫເ້ີ ຫນັ ວ່ື ຳກຳນມປະຊຳຊນົ ສອງບຳ້ີ ນທື່
ມຄວຳມຄດິ ເຫນັ ວ່ື ຳທື່ ດນິ ມກຳນຫຸຼດລງົ . ຈຳກຜນົ ກຳນຄດິ ໄລື່ ສະເລື່ ຍ (ເປເຊນັ ) ທງັ ສອງບຳ້ີ ນຄ: ບຳ້ີ ນສບົ ເຈຍີ້ ເທ່ື ຳົ ກບັ
59.3 ສື່ ວນຮອີ້ ຍ ແລະ ບຳີ້ ນຫວີ້ ຍສຍວົ ເທື່ ຳົ ກບັ 59.78 ສ່ື ວນຮອ້ີ ຍ ຕຳມລຳດບັ ;
ດຳີ້ ນລຳຍຮບັ ຂອງປະຊຳຊນົ ພຳຍໃນ 2 ບຳີ້ ນເຫນັ ວ່ື ຳມຜນົ ເຊື່ ງິ ກນັ ແລະ ກນັ ເຊື່ ງິ ສະແດງໃຫເ້ີ ຫນັ ມລຳຍຮບັ ສງ
ໂດຍສະເພຳະແຫ່ື ຼງລຳຍຮບັ ມຳຈຳກກຳນຂຳຍສດັ , ກຳນຂຳຍພດຜກັ , ເຄື່ ອງປ່ື ຳຂອງດງົ ແລະ ພດກະສກິ ຳເປັນຕນົີ້ . ຈຳກ
ກື່ ຸມກຳນຂຳຍສດັ ແມື່ ນກຳນລຽ້ີ ງສດັ ໃຫຍື່ (ງວົ , ຄວຳຍ) ສຳມຳດໃຫຜ້ີ ນົ ໄດຮ້ີ ບັ ສງເມ່ື ອທຽບກບັ ກຳນລຽ້ີ ງສດັ ນອີ້ ຍ (ໝ,
ແບີ້ ແລະ ສດັ ປກ). ດຳີ້ ນລຳຍຮບັ ຈຳກກຳນຂຳຍສດັ ທງັ ສອງບຳ້ີ ນຄ: ບຳີ້ ນສບົ ເຈຍ້ີ ເທ່ື ຳົ ກບັ 51 ສື່ ວນຮອີ້ ຍ ແລະ ບຳ້ີ ນ
ຫວີ້ ຍສຍວົ ເທື່ ຳົ ກບັ 67 ສື່ ວນຮອ້ີ ຍ ຕຳມລຳດບັ ; ສື່ ວນລຳຍຮບັ ຈຳກກຳນຂຳຍຜນົ ຜະລດິ ກະສກິ ຳ, ເຄ່ື ອງປ່ື ຳຂອງດງົ ແລະ
ພດຜກັ . ບຳີ້ ນ ສບົ ເຈຍ້ີ ເທ່ື ຳົ ກບັ 41.86 ສື່ ວນຮອີ້ ຍ ແລະ ບຳ້ີ ນຫວ້ີ ຍສຍວົ ເທື່ ຳົ ກບັ 40.93 ສື່ ວນຮອີ້ ຍ ຕຳມລຳດບັ .
ນອກຈຳກລຳຍຮັບຕົນີ້ ຕແລວີ້ ຊຳວກະສິກອນທງັ 2 ບຳ້ີ ນສຳມຳດສຳີ້ ງລຳຍຮັບເພື່ ມຄ: ກຳນຈກັ ສຳນ, ຕພຳ້ີ , ຂຳຍ
ຢຳພນີ້ ເມອງ, ຄ່ື ຳເຊື່ ຳົ ດນິ ຫຼ ເຮອນ ເຊ່ື ງິ ໂດຍສະເລ່ື ຍແລວ້ີ ບຳີ້ ນສບົ ເຈຍ້ີ ເທື່ ຳົ ກບັ 20.9 ສ່ື ວນຮອ້ີ ຍ ແລະ ບຳີ້ ນຫວ້ີ ຍສ
ຍົວເທື່ ຳົ ກບັ 17.3 ສື່ ວນຮອ້ີ ຍ ຕຳມລຳດັບ. ເງື່ ອນໄຂດ່ື ັງກື່ ຳວແມ່ື ນມຳຈຳກ ສະພຳບພນີ້ ທ່ື ກຳນລຽ້ີ ງສດັ ເໝຳະສົມ
(ອຳຫຳນຍງັ ພຽງພ), ຊຳວກະສກິ ອນສ່ື ວນໃຫຍື່ ແມື່ ນຍດຶ ຖເອຳົ ກຳນລຽີ້ ງສດັ ເປັນຕນົີ້ ຕ. ກຳນຜະລິດຍັງພົບບນັ ຫຳ
ພະຍຳດພດມໜອີ້ ຍເປັນຕນົີ້ ກຳນປກສຳລ, ໝຳກເດອຍ, ໝຳກງຳ ເຊື່ ງິ ສຳມຳດໃຫຜີ້ ນົ ຜະລດິ ສງ, ໃນນຂ້ີ ງົ ເຂດດື່ ງັ ກ່ື ຳວຍງັ
ມເຄື່ ອງປ່ື ຳຂອງດງົ ອຸດມົ ສມົ ບນໂດຍສະເພຳະແມ່ື ນໜ່ື ໄມ,ີ້ ຍອດບ່ື ຸນ, ບື່ ຸນຕຳວເປັນຕນົີ້ ເຊ່ື ງິ ມລຳຄຳສງ; ນອກ ຈຳກກຳນ
ລຽ້ີ ງສດັ
ລຳຍຮບັ ໃຫແ້ີ ກ່ື ຊຳວກະສກິ ອນພຳຍໃນ 2 ບຳ້ີ ນເຫນັ ວ່ື ຳ ບຳ້ີ ນສບົ ເຈຍີ້ ມລຳຍຈ່ື ຳຍເພື່ ມຂນຶ້ີ ເມ່ື ອສມົ ທຽບກບັ
ບຳ້ີ ນຫວ້ີ ຍສຍວົ ເຊື່ ງິ ຄດິ ເປັນເປເຊນັ ສະເລື່ ຍລວມເທ່ື ຳົ ກບັ 83.87 ສື່ ວນຮອີ້ ຍ; 67.68 ສື່ ວນຮອ້ີ ຍ ຕຳມລຳດບັ .
ສະຫຸບຼ ຜນົ (Conclusions)
ກຳນນຳໃຊຊີ້ ບັ ພະຍຳກອນປື່ ຳໄມ ີ້ ແລະ ທື່ ດນິ ຂອງປະຊຳຊນົ ພຳຍຫຼງັ ວຳງແຜນຈດັ ສນັ ທື່ ດນິ ທ່ື ເປັນຕວົ ແທນ
ໃຫແ້ີ ກື່ ກື່ ຸມບຳ້ີ ນພດັ ທະນຳເຂດສບົ ເຈຍີ້ ທື່ ໄດກີ້ ື່ ຳວມຳຂຳີ້ ງເທງິ ນນັີ້ ສະແດງໃຫເ້ີ ຫນັ ຮບແບບກຳນນຳປື່ ຳໄມ,ີ້ ເຄື່ ອງປື່ ຳ
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ท่ี ระดบั บณั ฑิตศึกษา ประจําปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
407
ຂອງດງົ , ທື່ ດນິ ແລະ, ກຳນຄຸມີ້ ຄອງ ແລະ ນຳໃຊຂ້ີ ອງປະຊຳຊນົ , ກຳນເກບັ ກເ້ີ ຄື່ ອງປື່ ຳຂອງດງົ ຂອງປະຊຳຊນົ ເພ່ື ອນຳໃຊີ້
ແລະ ເປັນສນິ ຄຳ້ີ ໃນສອງບຳີ້ ນ ເຊື່ ງິ ມລຳຍລະອຽດດ່ື ງັ ຕື່ ໄປນ:້ີ
ດຳ້ີ ນກຳນນຳໃຊທ້ີ ່ື ດນິ ທຳກຳນຜະລດິ ຂອງປະຊຳຊນົ ຈະເປັນດນິ ນຳ, ດນິ ໄຮື່ , ດນິ ສວນຄວົ ແລະ ດນິ ທຳກຳນ
ຜະລດິ ອ່ື ນໆແລວ້ີ ເຫນັ ວື່ ຳມແນວໂນມີ້ ຫຸຼດລງົ ທງັ ສອງບຳ້ີ ນເຖງິ 59 ສື່ ວນຮອ້ີ ຍ ທງັ ສອງບຳ້ີ ນສຳຍເຫດຫຼກັ ດຳ້ີ ນໜື່ ງຶ
ແມື່ ນຍອີ້ ນກຳນເພ່ື ມຂນຶ້ີ ຂອງປະຊຳກອນ ແລະ ວຽກງຳນແບ່ື ງດນິ ແບ່ື ງປື່ ຳຂອງລດັ ຖະບຳນຈຳກເດມປະຊຳຊນົ ທຳກຳນ
ຜະລດິ ເຄຍມເຖງິ 6-7 ຮອບວຽນ ທຳກຳນຜະລດິ ແລວີ້ ຍງັ ມພຽງ 3-4 ຮອບວຽນ.
ກຳນນຳໃຊທີ້ ື່ ດນິ ຂອງສອງບຳີ້ ນເຫນັ ວື່ ຳ ປະຊຳຊນົ ບຳ້ີ ນຫວ້ີ ຍສຍວົ ມດນິ ຫຼຳຍກື່ ວຳຍອີ້ ນຍງັ ມດນິ ບ່ື ອນທຳກຳນ
ຜະລິດ ຂອງເຂຳົ ເຈຳົ້ີ ແມ່ື ນຢ່ື ເຂດບຳີ້ ນເກື່ ຳົ , ແຕື່ ກຳນທຳກຳນຜະລດິ ພດັ ມແນວໂນມ້ີ ຫຸຼດລງົ ຍອ້ີ ນວ່ື ຳບື່ ອນທື່ ມກຳນ
ຍກົ ຍຳ້ີ ຍມຳຕງັີ້ ຖື່ ນິ ຖຳນໃໝື່ ແມ່ື ນຫື່ ຳງໄກ່ື ຈຳກບ່ື ອນທຳກຳນຜະລດິ ຂອງເຂຳົ ເຈຳົີ້ . ຈຳກກຳນສກຶ ສຳພບົ ວ່ື ຳ ປະຊຳຊນົ ທງັ
ສອງບຳ້ີ ນຍງັ ມຄວຳມທຸກຍຳກ ແລະ ຍງັ ມກຳນຂຳດເຂຳົີ້ ກນິ 3-4 ເດອນ ບຳີ້ ນສບົ ເຈຍ້ີ ມ 29 ສ່ື ວນຮອີ້ ຍ ແລະ ບຳ້ີ ນ
ຫວີ້ ຍສຍວົ 47 ສ່ື ວນຮອ້ີ ຍ ເຊ່ື ງິ ມນັ ໄດກ້ີ ຳຍເປັນສຳຍເສດທ່ື ເຮດັ ໃຫມີ້ ປະຊຳຊນົ ຈຳນວນໜື່ ງຶ ມກຳນລະເມດລະບຽບ
ກຳນ ແລະ ມກຳນລກັ ລອບຕດັ ໄມທີ້ ່ື ບ່ື ຖກກດົ ໝຳຍເພ່ື ອນຳໄປຂຳຍ ແລະ ນຳເອຳົ ເງນິ ມຳຊເ້ີ ຄ່ື ອງຂອງທື່ ຈຳເປັນຮບັ ໃຊີ້
ຄອບຄວົ ຈະເປັນກຳນຊເີ້ ຂຳົ້ີ ກນິ , ຢຳປົວພະຍຳດ, ຄື່ ຳກຳນຮຽນໜງັ ສລກ ແລະ ຄື່ ຳອື່ ນໆ ແລະ ກື່ ຍງັ ມປະຊຳຊນົ ຈຳນວນ
ໜື່ ງຶ ກື່ ໄດປ້ີ ່ື ຽນອຳຊບ.
ອກດຳ້ີ ນໜື່ ງຶ ແມ່ື ນກຳນນຳໃຊເ້ີ ຄ່ື ອງປ່ື ຳຂອງດງົ ຂອງສອງບຳີ້ ນຈະແມ່ື ນມຳຂຳຍ ແລະ ໃຊໃ້ີ ນຄວົ ເຮອນແມ່ື ນມ
ຄວຳມແຕກກນັ ໂດຍລວມແລວ້ີ ບຳີ້ ນ ຫວ້ີ ຍສຍວົ ແມ່ື ນຈະມກຳນນຳໃຊເ້ີ ຄື່ ອງປ່ື ຳຂອງດງົ ເກອບທຸກປະເພດແມື່ ນມຫຼຳຍ
ກື່ ວຳບຳີ້ ນສບົ ເຈຍ້ີ ຍອີ້ ນສຳຍສຳຍເຫດຫຼກັ ອຳດເນ່ື ອງມຳຈຳກບຳ້ີ ນຫວ້ີ ຍສຍວົ ພນ້ີ ທື່ ປື່ ຳຍງັ ມຫຼຳຍ ແລະ ປ່ື ຳດ່ື ງັ ກ່ື ຳວແມ່ື ນ
ຍງັ ມຄວຳມອຸ ດມົ ສມົ ບນສງ ແລະ ອກດຳີ້ ນໜື່ ງຶ ແມ່ື ນອຳດເນ່ື ອງມຳຈຳກດຳີ້ ນປະຊຳກອນບຳີ້ ນຫວີ້ ຍສຍວົ ມຫຼຳຍກ່ື ວຳ
ບຳ້ີ ນສບົ ເຈຍ້ີ ສະນນັີ້ ມນັ ຈື່ ງິ ເປັນສຳຍເຫດໃນກຳນຫຳເຄ່ື ອງປື່ ຳຂອງດງົ ຫຼຳຍກວື່ ຳບຳ້ີ ນ
ນອກນນັີ້ ທຳງດຳ້ີ ນລຳຍຮບັ ຂອງປະຊຳຊນົ ສອງບຳີ້ ນແມື່ ນມຳຈຳກກຳນຂຳຍສດັ ໃຫຍື່ ແມື່ ນມຄວຳມແຕກຕ່ື ຳງກນັ
ບຳ້ີ ນສບົ ເຈຍ້ີ ມ 39 ສ່ື ວນຮອີ້ ຍ ບຳ້ີ ນຫວ້ີ ຍສຍວົ ມ 50 ສ່ື ວນຮອີ້ ຍ ສຳຍເຫດບຳີ້ ນຫວ້ີ ຍສຍວົ ມຫຼຳຍຍອ້ີ ນເງື່ອນໄຂມຳ
ຈຳກພນີ້ ທ່ື ໃນກຳນລຽ້ີ ງສດັ ຂອງເຂຳົ ເຈຳົີ້ ແມ່ື ນມຫຳຼ ຍ ແລະ ກຳນລຽີ້ ງສດັ ຂອງປະຊຳຊນົ ບຳີ້ ນດ່ື ງັ ກື່ ຳວຈ່ື ງິ ມເງ່ືອນໄຂ ແລະ
ທື່ ຳແຮງສະດວກກ່ື ວຳບຳ້ີ ນສບົ ເຈຍ້ີ .
ຄຳຂອບໃຈ (Acknowledgments)
ຂສະແດງຄຳຂອບໃຈ ແລະ ຮບີ້ ນຄຸນມຳຍງັ ຄະນະອະທກິ ຳນບດ ມະຫຳວທິ ະຍຳໄລສຸພຳນຸວງົ , ຄະນະ ບດ ຄ-
ອຳຈຳນພຳຍໃນພຳກວຊິ ຳວທິ ະຍຳສຳດກຳນລຽ້ີ ງສດັ ທ່ື ເອອີ້ ອຳນວຍຄວຳມສະດວກທຳງດຳ້ີ ນ ສະຖຳນທື່ ໃນກຳນລງົ ຄນົ້ີ ຄ້ີ
ວຳ ແລະ ຄວຳມມນຳ້ີ ໃຈໄມຕຈດິ ເຮດັ ໃຫກີ້ ຳນເກບັ ກຳຂມີ້ ນໄດຕ້ີ ຳມກຳນດົ ເວລຳ.
ເອກກະສຳນອຳີ້ ງອງ (References)
ກະຊວງກະສກິ ຳປ່ື ຳໄມ,້ີ 2005. ຍຸດທະສຳດປ່ື ຳໄມຮີ້ ອດປ 2020 ຂອງ ສ.ປ.ປ.ລຳວ.
ກະຊວງກຳນຕ່ື ຳງປະເທດ, 2004. ຍຸດທະສຳດເພື່ ອກຳນເຕບໂຕ ແລະ ລບລຳ້ີ ງຄວຳມທຸກຍຳກແຫ່ື ງຊຳດ. ຄະນະ
ກຳມະກຳນແຜນກຳນ ແລະ ກຳນລງົ ທນຶ , ກມົ ແຜນກຳນສງັ ລວມ.
ກະຊວງກະສກິ ຳປື່ ຳໄມ,ີ້ 2000. ຍຸດທະສຳດພດັ ທະນຳກະສກິ ຳ-ປ່ື ຳໄມ ້ີ ຮອດປ 2020.
ສະພຳແຫື່ ງຊຳດ, 2008. ກດົ ໝຳຍວື່ ຳດວ້ີ ຍປ່ື ຳໄມ,ີ້ ນະຄອນຫຼວງວຽງຈນັ 24 ທນັ ວຳ 2007.
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ท่ี ระดบั บณั ฑิตศึกษา ประจาํ ปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
408
ສະພຳແຫ່ື ງຊຳດ, 2004. ກດົ ໝຳຍກຳນສື່ ງົ ເສມກຳນລງົ ທນຶ ຕ່ື ຳງປະເທດເລກທ11/ສພຊລງົ ວນັ ທ22ຕຸລຳ 2004.
ສະພຳແຫ່ື ງຊຳດ, 2003. ກດົ ໝຳຍວື່ ຳດວີ້ ຍທື່ ດນິ .ເລກທ 04/ສພຊລງົ ວນັ ທ 21 ຕຸລຳ 2003.
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ที่ ระดบั บณั ฑติ ศึกษา ประจาํ ปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
409
ສກຶ ສຳເວລຳ ແລະ ອຸນຫະພມໃນກຳນອບົ ແຫງີ້ ໝຳກນຳວເປັນຊຳຊງົ ດື່ ມ
Study on the time and temperature of drying lime (Citrus aurantifolia
Swingle) for tea
ວລິ ະໄຊ ບນັ ດຳວງົ , ສມົ ໄຊ ໂພວໄິ ຊ, ບຸນທ່ື ຽງ ຄນວໄິ ລ ແລະ ພວງສະຫວດັ ພມິ ສະລຳ
Viraxay BANDAVONG1*, Somsay PHOVISAY, Bounthieng KHOUNVILAY and
Phuangsavath PHIMSALA
ສຳຂຳວຊິ ຳວທິ ະຍຳສຳດ ແລະ ເຕກັ ໂນໂລຊອຳຫຳນ, ຄະນະກະເສດສຳດ ແລະ ຊບັ ພະຍຳກອນປ່ື ຳໄມ,້ີ
ມະຫຳວທິ ະຍຳໄລ ສຸພຳນວຸ ງົ , ແຂວງຫຼວງພະບຳງ, ລະຫດັ ໄປສະນ 06000, ສປປ ລຳວ
1Food Science and Technology Program, Faculty of Agriculture and Forest Resource, Souphanouvong University, Luang
Prabang Province Postal cod 06000, Lao PDR.
*[email protected]
ບດົ ຄດັ ຫຍ ີ້
ຜົນໄລຍະເວລຳ ແລະ ອຸ ນຫະພມໃນກຳນອົບແຫງ້ີ ໝຳກນຳວດວີ້ ຍຕອ້ີ ົບລົມຮອີ້ ນເປັນຊຳຊງົ ດ່ື ມ ໂດຍມ
ຈດຸ ປະສງົ ເພື່ ອສກຶ ສຳໄລຍະເວລຳ ແລະ ອຸ ນຫະພມທ່ື ເໝຳະສມົ ໃນກຳນອົບແຫງີ້ ໝຳກນຳວ 2 ຊະນິດ ໝຳກນຳວ
ແກື່ (The ripe citrus lemon: RCL)ແລະໝຳກນຳວອື່ ອນ(The youth citrus lemon: YCL) ໂດຍແບ່ື ງກຳນອບົ
ແຫງ້ີ ເປັນ 3 ຊ່ື ວງເວລຳຕື່ ອຸນຫະພມ: 8ຊື່ ວົ ໂມງ70 °C, 9ຊ່ື ວົ ໂມງ/60 °C, 10ຊ່ື ວົ ໂມງ/50 °C ຕຳມລຳດບັ , ວຳງ
ແຜນກຳນທດົ ລອງແບບ Randomized Completely Block Designed (RCBD), ຈຳກນນັ້ີ ນຳໄປທດົ ສອບກຳນ
ຍອມຮບັ ທຳງປະສຳດສຳຜດັ ຂອງຜບີ້ ລໂິ ພກ ຈຳນວນ 50 ຄນົ ດວີ້ ຍວທິ ກຳນໃຫຄີ້ ະແນນແບບ 9-Points Hedonic
Scales, ຫຳປະລມິ ຳນຄວຳມຊື່ ຸມ(MC%), ຄວຳມເປັນກດົ -ດ່ື ຳງ(pH).
ຜນົ ກຳນສກຶ ສຳຄ່ື ຳຄວຳມຊື່ ຸມກຳນອບົ ແຫງ້ີ ໝຳກນຳວ 2 ຊະນດິ RCL 2.83, 2.99, 6.60% ແລະ YCL 2.85,
3.02, 5.64%. ສະແດງວື່ ຳເວລຳເພ່ື ມ ແລະ ຫຸຼດອຸນຫະພມອບົ ແຫງ້ີ ລງົ ເຮດັ ໃຫຄີ້ ວຳມຊ່ື ຸມເພື່ ມຂນຶີ້ ໂດຍມຜນົ ຕ່ື ກບັ ຄື່ ຳ
ຄວຳມເປັນກດົ -ດ່ື ຳງຂອງໝຳກນຳວ 2 ຊະນດິ RCL ມຄື່ ຳ 3.14, 3.17, 3.18 ແລະ YCL ມຄ່ື ຳ 3.16, 3.19, 3.26
ຕຳມລຳດບັ . ຜ່ື ຳນໄລຍະເວລຳ ແລະ ອຸນຫະພມກຳນອບົ ແຫງີ້ ຊຳໝຳກນຳວ RCL ຜນົ ກຳນທດົ ສອບທຳງປະສຳດສຳຜດັ
ພບົ ຄື່ ຳຄະແນນສ, ກື່ ນິ ລດົ ຊຳດໂດຍລວມ ແລະ ຄວຳມຮສ້ີ ກຶ ຫງຼັ ກນ ມຄວຳມແຕກຕື່ ຳງທຳງສະຖຕິ (ິ p≤0.05), ຊຳໝຳກ
ນຳວ YCL ແມື່ ນຄວຳມມກັ ໂດຍລວມແຕກຕື່ ຳງທຳງສະຖຕິ (ິ p≤0.05). ເມ່ື ອຄັດເລອກຊຳໝຳກນຳວ 2 ຊະນິດມຳ
ປຽບທຽບກຳນຍອມຮບັ ທຳງປະສຳດສຳຜດັ ແມື່ ນບື່ ມຄວຳມແຕກຕ່ື ຳງທຳງສະຖຕິ ິ (p>0.05). ຈຳກຜນົ ໄດຮ້ີ ບັ ຊບີ້ ອກ
ວື່ ຳກຳນຄດັ ເລອກໝຳກນຳວ, ກຳນຄວບຄຸມອຸນຫະພມອບົ ແຫງ້ີ , ກຳນວເິ ຄຳະປັດໃຈກ່ື ຽວຂອ້ີ ງກບັ ກຳນແປຮບຊຳໝຳກ
ນຳວໃຫມ້ີ ຫຼຳຍວທິ ເພ່ື ອເປັນປະໂຫຍດໃຫກີ້ ບັ ຜບ້ີ ລໂິ ພກສຳມຳດເລອກໄດຕ້ີ ຳມຄວຳມຕອີ້ ງກຳນ.
ຄຳສບັ ສຳຄນັ : ໝຳກນຳວ, ຊຳ, ກຳນອບົ ແຫງ້ີ , ເວລຳ, ອຸນຫະພມ
Abstract
Study on the time and temperature for drying lime(Citrus aurantifolia Swingle) by oven
heating was tea with the aim to study the duration and temperature appropriate, there were
two types the ripe citrus lime(RCL) and youth citrus lime(YCL), divided into 3 ranges of time
and temperature as 8h/70°C, 9h/60°C, 10h/50°C respectively. The experiments conducted
การประชุมสัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ที่ ระดบั บัณฑิตศึกษา ประจําปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
410
as randomized completely block designed (RCBD). Then used the acceptable score of nine
points hedonic scales the optimal formulation by consumers (n=50), moisture content MC% and
pH.
The results revealed that samples for drying by oven heating was found that moisture
content two types RCL 2.83, 2.99, 6.60% and YCL 2.85, 3.02, 5.64%. However, increase time
and decrease temperature for drying such as increases the moisture content; affecting the
acidity values of pH the two types as RCL 3.14, 3.17, 3.18 and YCL 3.16, 3.19, 3.26 respectively.
During time and temperature of drying for sensory as RCL’s color, odor, taste and after
swallow significant different (p<0.05). YCL’s overall liking significant different (p<0.05).
Compared sensory two types was not statistically significant different (p>0.05). As a result,
the selection of lime, the control of drying temperature, and the analysis of factors related to
lime tea processing in many ways benefit consumers to make their choice of drink.
Keywords: Lime, Tea, Drying, Time, Temperature
การประชุมสัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ท่ี ระดบั บณั ฑติ ศึกษา ประจําปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
411
ບດົ ນຳ (Introduction)
ໝຳກນຳວມຊື່ ວິທະຍະສຳດ Citrus aurantifolia Swingle ຈດັ ຢື່ ໃນກື່ ຸມພດຜັກເສດຖະກດິ ເປັນສນິ ຄຳີ້
ບລິໂພກເພຳະມກດົ ອນິ ຊຫຼຳຍຊະນດິ ເຊ່ື ນັ : ກດົ ຊຕິກ (C6H8O7 Citric acid), ກດົ ມຳລກິ (C4H6O5 Malic acid),
ວິຕຳມນິ C (C6H8O6 Ascorbic acid) ແລະ ວຕິ ຳມນິ A (C20H30O Retinol) ນງົ ນຸດ ແລະ ຄະນະ, (2012) ມ
ສບັ ພະຄຸນຊ່ື ວຍບນັ ເທຳົ ອຳກຳນເຈບັ ຫວົ , ເປັນຫວດັ , ເປັນໄອ, ແກເ້ີ ມຳົ ຄຳ້ີ ງ ແລະ ຊື່ ວຍຮກັ ສຳໂລກເລອດອອກຕຳມ
ຮື່ ອງແຂວີ້ . ບຳງປະເທດຍງັ ຜະລດິ ໝຳກນຳວຜງົ (Lemon powder)ສຳລບັ ໃຊໃ້ີ ນກຳນປຸງແຕ່ື ງອຳຫຳນໄດຫີ້ ຼຳຍຊະນດິ
ແລະ ມກຳນຄນົີ້ ຄວຳ້ີ ວໄິ ຈສຳນຫອມລະເຫຍທ່ື ສະກດັ ຈຳກໝຳກນຳວພບົ ວື່ ຳມຄຸນສມົ ບດັ ໃນກຳນໄລ່ື ຍຸງ ຫຼ ແມງໄມ ້ີ
Ezeonu et al., (2001). ສຳລບັ ໝຳກນຳວຈະເອຳົ ມຳປຸງແຕ່ື ງເປັນຊຳຈຳກກຳນອບົ ແຫງີ້ ດວີ້ ຍຕອ້ີ ບົ ລມົ ຮອີ້ ນເປັນກຳນ
ເຮດັ ໃຫອີ້ ຳຫຳນແຫງີ້ ດວ້ີ ຍກຳນຈຳກດັ ນຳີ້ ອອກຈຳກວດັ ຖຸດບິ ອຳໄສກຳນຖ່ື ຳຍເທຄວຳມຮອ້ີ ນເປັນລະບບົ ໄດແີ້ ກ່ື ກຳນນຳ
ຄວຳມຮອີ້ ນ(Conduction), ກຳນພຳຄວຳມຮອ້ີ ນ(Convection) ແລະ ກຳນແຜ່ື ລງັ ສ(Radiation) ເຊື່ ງິ ສຳມຳດຄວບ
ຄຸມອຸນຫະພມ, ຄວຳມຊື່ ຸມ(Moisture content) , ກຳນໝນວຽນຂອງອຳກຳດຮອ້ີ ນໄດໄີ້ ຫຼຜື່ ຳນເປອກໝຳກນຳວຊນັ້ີ
ນອກເຂຳົີ້ ຊນັ້ີ ໃນ ເຮດັ ໃຫນ້ີ ຳ້ີ ລະເຫຍອອກມຳເກດເປັນຄວຳມດນັ ອຳຍ(Vapour pressure) ພຳຍໃນສງກວ່ື ຳພຳຍນອກ
ເປັນກຳນໄລື່ ນຳ້ີ ແລະ ນຳ້ີ ມນັ ລະເຫຍອອກຈຳກເປອກໝຳກນຳວ ແລະ ຜົນຜະລິດຊຳໝຳກນຳວທ່ື ໄດຮີ້ ບັ ຖກກບັ
ຫກຼັ ກຳນມຳດຕະຖຳນຜະລດິ ໃນຫອ້ີ ງຄວົ (Good Manufactured Practice: GMP) ວໄິ ລ, (2003).
ຊຳ(Camellia sinensi) ເປັນເຄື່ ອງດ່ື ມຶ ທື່ ໄດຮີ້ ບັ ຄວຳມນຍິ ມົ ຂອງຄນົ ໃນທື່ ວົ ໂລກ, ປະຈບຸ ນັ ກຳນບລໂິ ພກມ
ປະມຳນ 20% ສຳນສຳຄນັ ທື່ ຢ່ື ໃນໃບຊຳແມ່ື ນໂພລຟໂນນ(polyphenol) ປະມຳນ 20-30% ຂອງນຳ້ີ ໜກັ ໃບຊຳແຫງ້ີ
ແ ລ ະ ສ ຳ ນ ຄ ຳ ເ ທ ຊິນ (catechin) 10-18% ສ ຳ ນ ຕີ້ຳ ນ ອ ະ ນຸ ມ ນ ອິດ ສ ະ ຫຼ ະ , ໃ ນ ຄ ຳ ເ ທ ຊິນ ປ ະ ກ ອ ບ ມ ສ ຳນ
epicatechin(EC), epicatechin gallate(ECG), epigalocatechin(EGC), epigalocatechin gallate
(EGCG), ໂດຍມປະສດິ ທພິ ຳບໃນກຳນກຳຈດັ ໄຂມນັ ອື່ ມຕວົ ໃນຫຼອດເລອດໄດດີ້ ເຊື່ ງິ ສຳມຳດຫຸຼດຜ່ື ອນໂລກຄວຳມດນັ
ເລອດສງ, ໂລກເບຳົ ຫວຳນ ແລະ ຍງັ ຊ່ື ວຍປີ້ອງກນັ ກຳນເກດອອກຊເດຊນັ ແບບ low-density lipoprotein (LDL)
Higton et al., (2003).
ຢື່ ຫຼວງພະບຳງເມອງມລະດກົ ໂລກມນກັ ທ່ື ອງທື່ ຽວມຳທື່ ຽວຈຳນວນຫຼຳຍນຍິ ມົ ດື່ ມຊຳຫຳຼ ຍຊະນດິ ແຕກຕື່ ຳງກນັ
ເຊື່ ນັ : ຊຳຂຽວ, ຊຳດຳ, ຊຳອຮຸ ມ, ຊຳຂງດຳ, ຊຳບກະທງິ , ຊຳໝຳກນຳວ ແລະ ຊຳອື່ ນໆ, ເມ່ື ອເວຳົ້ີ ສະເພຳະໝຳກນຳວໃນ
ກຳນເອຳົ ມຳປຸງແຕ່ື ງເປັນອຳຫຳນແມ່ື ນຈະມລດົ ສມົີ້ ໄດວ້ີ ຕິ ຳມນິ ຊ (Ascorbic acid), ຖຳີ້ ເອຳົ ມຳແປຮບເປັນຊຳຈະໄດີ້
ຜະລດິ ຕະພນັ ເພ່ື ມມນຄ່ື ຳໃຫກີ້ ບັ ຊຳວກະສກິ ອນ, ຜປີ້ ະກອບທຸລະກດິ ແລະ ເປັນເຄື່ ອງຝຳກຂອງຕອີ້ ນໃຫກ້ີ ບັ ນກັ ທື່ ອງ
ທ່ື ຽວ, ເມື່ ອເວລຳຊງົ ຊຳໝຳກນຳວໃສ່ື ນຳີ້ ຮອີ້ ນຈະມກ່ື ນິ ນຳີ້ ມນັ ຫອມລະເຫຍ 7% ທ່ື ໃຫກີ້ ່ື ນິ ສດົ ຊ່ື ນເພຳະມສຳນຊໂຕເນ
ລັນ ອ ະຊ ເ ຕ ດ (Citronellal Acetate) Bandavong et al., (2016), ສ ຳນ ຫອ ມ ລ ະເ ຫຍ ຫຼຳຍ ຊ ະນິດເຊ່ື ັນ:
limonine, α-terpineol, 4 terpineol, 1,4-cineole, 1-8-cineole, p-cymene, β-bisabolene, citral,
geranial ແລະ neral. Shaw, (1979); Ranganna, (1983) ໃຊເ້ີ ປັນສ່ື ວນປະສມົ ໃນນຳ້ີ ຢຳລຳ້ີ ງຈຳນເພຳະມກດົ
ຊະນດິ ໜື່ ງຶ ຊື່ ວຍຊະລຳ້ີ ງໄຂມນັ , ນອກຈຳກນຍ້ີ ງັ ກະຕຸນີ້ ເຮດັ ໃຫເີ້ ກດຈລຸ ງັ ໃໝ່ື ເພ່ື ອລບຮອຍດື່ ຳງດຳໃນຜວໜງັ ໃຊໃ້ີ ນ
ອຸດສຳຫະກຳເຄື່ ອງສຳອຳງເຊ່ື ງິ ຈະເປັນປະໂຫຍດໃນກຳນນຳໄປປັບປຸງໃຊໃ້ີ ນຂນັີ້ ຕ່ື ໄປ ດວງຮດັ (2017).
ງຳນວໄິ ຈນມີ້ ຈດຸ ປະສງົ ເພື່ ອສກຶ ສຳໄລຍະເວລຳ ແລະ ອຸນຫະພມທ່ື ເໝຳະສມົ ໃນກຳນອບົ ແຫງີ້ ໝຳກນຳວເປັນ
ຊຳຊງົ ດ່ື ມ, ວເິ ຄຳະຫຳປະລມິ ຳນຄວຳມຊ່ື ຸມ, ຫຳຄ່ື ຳຄວຳມເປັນກດົ ດື່ ຳງ ແລະ ທດົ ສອບກຳນຍອມຮບັ ທຳງປະສຳດສຳຜດັ
ເພ່ື ອເປັນຂມີ້ ນພນີ້ ຖຳນໃນກຳນພດັ ທະນຳເພື່ ມມນຄື່ ຳຜນົ ຜະລດິ ໃຫແ້ີ ກ່ື ຊຳວກະສກິ ອນຜປີ້ ກໝຳກນຳວຕື່ ໄປ.
ຈດຸ ປະສງົ
1. ສກຶ ສຳກຳນອບົ ແຫງ້ີ ໝຳກນຳວ, ຫຳປະລມິ ຳນຄວຳມຊ່ື ຸມ, ຄວຳມເປັນກດົ ດື່ ຳງ
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ที่ ระดบั บณั ฑติ ศึกษา ประจาํ ปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
412
2. ສກຶ ສຳກຳນທດົ ສອບກຳນຍອມຮບັ ທຳງປະສຳດສຳຜດັ
ວທິ ດຳເນນກຳນວໄິ ຈ (Methodology)
ອຸປະກອນ
ວດັ ຖຸດບິ ມໝຳກນຳວແກ່ື ແລະ ອື່ ອນຊະນດິ ລະ 6 kg ຊມ້ີ ຳແຕ່ື ບຳີ້ ນຖື່ ນ ເມອຶ ງ ປຳກອ ແຂວງ ຫຼວງພະບຳງ;
ໝຳກນຳວແກ່ື ເປອກບຳງ, ໜ່ື ວຍໃຫ່ື ຍມນຳ້ີ ຫຼຳຍ ໝຳກນຳວອື່ ອນ ໜື່ ວຍນອີ້ ຍມນຳ້ີ ໜອີ້ ຍ. ເຄື່ ອງມແມ່ື ນຕອ້ີ ບົ ໄຟຟຳີ້
(Hot air oven KKASTONG), ເຄື່ ອງວັດອຸ ນຫະພມ(Thermometer), ເຄ່ື ອງວິເຄຳະຄວຳມຊື່ ຸ ມ(Moisture
Analyzer CBM25), ເຄ່ື ອງວດັ ຄວຳມເປັນກດົ ດ່ື ຳງ (WTW pH 340i & ORP Meter in Fielcase).
ສະຖຳນທື່ ສກຶ ສຳ
ກຳນສຶກສຳໃນຄັງ້ີ ນີ້ແມື່ ນປະຕິບັດໃນຫອ້ີ ງແລັບ ຄະນະກະເສດສຳດ ແລະ ຊັບພະຍຳກອນປື່ ຳໄມ,້ີ
ມະຫຳວທິ ະຍຳໄລ ສຸພຳນຸວງົ ວທິ ະຍຳເຂດບຳ້ີ ນດອນໃໝື່ ນະຄອນຫວຼ ງພະບຳງ ແຂວງຫຼວງພະບຳງ.
ກຳນສື່ ຸມຕວົ ຢ່ື ຳງ
ຄດັ ເລອກໝຳກນຳວແກື່ (RCL) ແລະ ໝຳກນຳວອ່ື ອນ(YCL)ແລວ້ີ ເອຳົ ໄປລຳ້ີ ງນຳີ້ ໃຫສ້ີ ະອຳດປະໄວຈີ້ ນົ ແຫງ້ີ ນຳ້ີ
ຫຼງັ ຈຳກນນັ້ີ ເອຳົ ມຳຊອຍເປັນແຜື່ ນໃຫໄີ້ ດຂ້ີ ະໜຳດຄວຳມໜຳ 5 mm. ນຳເອຳົ ໝຳກນຳວທງັ 2 ຊະນດິ ມຳຈດັ ໃສ່ື ກະແຕະ
ແລວີ້ ເອຳົ ເຂຳົ້ີ ໃນຕອີ້ ບົ ແບບລມົ ຮອ້ີ ນກຳນດົ ເວລຳຕ່ື ອຸນຫະພມ (T1: 8ຊື່ ວົ ໂມງ/70°C, T2: 9ຊ່ື ວົ ໂມງ/60°C, T3: 10
ຊື່ ວົ ໂມງ/50°C) ຕຳມລຳດບັ , ໂດຍກຳນບນັ ທກຶ ຜນົ ໄດຮ້ີ ບັ ໄປວເິ ຄຳະທຳງສະຖຕິ .ິ ວເິ ຄຳະຫຳປະລມິ ຳນຄວຳມຊ່ື ຸມ(MC)
ແລະ ຄ່ື ຳຄວຳມເປັນກດົ -ດ່ື ຳງ(pH) ດວີ້ ຍວທິ AOAC, (2000); ບນັ ດຳວງົ ແລະ ຄະນະ, (2019).
ຈຳກນນັ້ີ້ີ ນຳໄປທດົ ສອບກຳນຍອມຮບັ ທຳງປະສຳດສຳຜດັ ໂດຍວທິ ກຳນໃຫຄີ້ ະແນນຄວຳມມກັ 1 - 9 (9-
Point Hedonic Scale) ໂດຍໃຊຜ້ີ ທີ້ ດົ ສອບຊມຈຳນວນ 50 ຄນົ ເຊື່ ນັ : ອຳຈຳນໃນພຳກວຊິ ຳວທິ ະຍຳສຳດ ແລະ ເຕກັ
ໂນໂລຊອຳຫຳນ 5 ທື່ ຳນ,ອຳຈຳນໃນ ມສ 10 ທ່ື ຳນ, ອຳຈຳນ ຄກປ 5 ທ່ື ຳນ,ຊຳວກະສກິ ອນ 10 ທ່ື ຳນ, ນກັ ທ່ື ອງທ່ື ຽວ
10 ທື່ ຳນ ແລະ ນກັ ສກຶ ສຳ 10 ຄນົ .
ກຳນວເິ ຄຳະຄື່ ຳສະຖຕິ ນິ ຳໃຊໂ້ີ ປແກຣມ SPSS 17.0 ໂດຍກຳນດົ ຄວຳມແຕກຕື່ ຳງທຳງດຳີ້ ນສະຖຕິ ິ *p≤ 0.05
ແລະ ບື່ ແຕກຕ່ື ຳງທຳງດຳ້ີ ນສະຖຕິ ິ **p≥ 0.05 ວຳງແຜນກຳນທດົ ລອງແບບ Randomized Completely Block
Designed (RCBD).
ຜນົ ກຳນວໄິ ຈ (Results)
ຄຸນລກັ ສະນະກຳນອບົ ແຫງ້ີ ຊຳໝຳກນຳວ
ນ່ື ຳ້ີ ໜກັ ໝຳກນຳວແກື່ -ອື່ ອນ 2,000g/ສ່ື ງິ ທດົ ລອງ ແລະ ກຳນຊອຍໝຳກນຳວທ່ື ຄວຳມໜຳຂະໜຳດ 5 mm
ແຕ່ື ລະສື່ ງິ ທດົ ລອງເທ່ື ຳົ ກນັ
ຜນົ ໄດຮ້ີ ບັ ຈຳກກຳນອບົ ແຫງີ້ ໝຳກນຳວແກ່ື 3 ສ່ື ງິ ທດົ ລອງເຮດັ ໃຫນ້ີ ຳີ້ ໜກັ ເສຍໄປ T1 1,750g T2 1,700g
ແລະ T3 1,650g ແຕື່ ໄດຊີ້ ຳໝຳກນຳວແກື່ ທ່ື ອບົ ແຫງີ້ T1 250g , T2 300g ແລະ T3 395g
ຜນົ ໄດຮີ້ ບັ ຈຳກກຳນອບົ ແຫງ້ີ ໝຳກນຳວອື່ ອນ 3 ສື່ ງິ ທດົ ລອງເຮດັ ໃຫນີ້ ຳ້ີ ໜກັ ເສຍໄປ T1 1,780g T2 1,775g
ແລະ T3 1,740g ແຕ່ື ໄດຊ້ີ ຳໝຳກນຳວອື່ ອນທື່ ອບົ ແຫງີ້ T1 220g, T2 225g ແລະ T3 260g (ຕຳຕະລງ 1.)
ຜນົ ກຳນວເິ ຄຳະຄຸນລກັ ສະນະທຳງເຄມ (MC ແລະ pH)
การประชุมสัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ท่ี ระดบั บัณฑติ ศึกษา ประจาํ ปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
413
ຜນົ ຈຳກຄື່ ຳປະລມິ ຳນຄວຳມຊື່ ຸມ(MC) ກຳນອບົ ແຫງີ້ ໝຳກນຳວແກ່ື ແລະ ໝຳກນຳວອ່ື ອນບື່ ມຄວຳມແຕກຕື່ ຳງ
ທຳງສະຖຕິ ິ (p≥0.05) ສະແດງວື່ ຳເພື່ ມເວລຳ ແລະ ຫຸດຼ ອຸນຫະພມອບົ ແຫງ້ີ ລງົ ເຮດັ ໃຫຄ້ີ ວຳມຊ່ື ຸມເພ່ື ມຂນຶ້ີ ໂດຍມຜນົ ຕື່
ກບັ ຄ່ື ຳຄວຳມເປັນກດົ -ດື່ ຳງ(pH)ຂອງໝຳກນຳວ 2 ຊະນດິ ບື່ ມຄວຳມແຕກຕ່ື ຳງທຳງສະຖຕິ ິ (p≥0.05). (ຕຳຕະລງ 2.)
ຜນົ ກຳນທດົ ສອບກຳນຍອມຮບັ ທຳງປະສຳດສຳຜດັ ຊຳໝຳກນຳວແກື່
ຜນົ ໄລຍະເວລຳ ແລະ ອຸນຫະພມກຳນອບົ ແຫງີ້ ຊຳໝຳກນຳວແກື່ ຈຳກກຳນທດົ ສອບທຳງປະສຳດສຳຜດັ ພບົ ຄື່ ຳ
ຄະແນນສ, ກ່ື ນິ ລດົ ຊຳດໂດຍລວມ ແລະ ຄວຳມຮສີ້ ກຶ ຫງຼັ ກນ ມຄວຳມແຕກຕ່ື ຳງທຳງສະຖຕິ (ິ p≤0.05) (ຕຳຕະລງ 3.)
ຜນົ ກຳນທດົ ສອບກຳນຍອມຮບັ ທຳງປະສຳດສຳຜດັ ຊຳໝຳກນຳວອື່ ອນ
ຜນົ ຂອງກຳນທດົ ສອບທຳງປະສຳດສຳຜດັ ຊຳໝຳກນຳວອື່ ອນມຄວຳມມກັ ໂດຍລວມມຄວຳມແຕກຕື່ ຳງທຳງ
ສະຖຕິ (ິ p ≤0.05). (ຕຳຕະລງ 4.)
ຜນົ ກຳນຄດັ ເລອກເພ່ື ອປຽບທຽບຄະແນນກຳນຍອມຮບັ ຊຳໝຳກນຳວແກ່ື ແລະ ອ່ື ອນໃນກຳນອບົ ແຫງ້ີ
ເມື່ ອຄດັ ເລອກຊຳໝຳກນຳວແກື່ ແລະ ອື່ ອນ 2 ຊະນດິ ມຳປຽບທຽບກຳນຍອມຮບັ ທຳງປະສຳດສຳຜດັ ແມ່ື ນບ່ື ມ
ຄວຳມແຕກຕ່ື ຳງທຳງສະຖຕິ (ິ p≥0.05) (ຕຳຕະລງ 5.)
ວຈິ ຳນຜນົ (Discussions)
ຈຳກກຳນສກຶ ສຳໄລຍະເວລຳ ແລະ ອຸນຫະພມທ່ື ເໝຳະສມົ ໃນກຳນອບົ ແຫງ້ີ ໝຳກນຳວເປັນຊຳຊງົ ດື່ ມ, ວເິ ຄຳະ
ຫຳປະລມິ ຳນຄວຳມຊ່ື ຸມ, ຫຳຄ່ື ຳຄວຳມເປັນກດົ ດ່ື ຳງ ແລະ ທດົ ສອບກຳນຍອມຮບັ ທຳງປະສຳດສຳຜດັ ມຄວຳມຄຳີ້ ຍຄກນັ
ພນສຣິ (2010) ໄດສ້ີ ກຶ ສຳກຳນຜະລດິ ໝຳກນຳວຜງົ ເຂມັີ້ ຂຸ ນ້ີ ດວ້ີ ຍກຳນອບົ ແຫງ້ີ ແບບຜື່ ນົ ລະອອງເພື່ ອປັບປຸງຜງົ ໝຳກ
ນຳວໃຫມີ້ ລດົ ສມົ້ີ ຄກບັ ໝຳກນຳວສດົ ໃນອດັ ຕຳສ່ື ວນນຳ້ີ ໝຳກນຳວສຸກ ແລະ ດບິ ປຽບທຽບປະລມິ ຳນວຕິ ຳມນຊນອ້ີ ຍ
ກວ່ື ຳ(0.015 ± 0.000) ຜງົ ໝຳກນຳວຂອງແມ່ື ຍງິ ຜະລດິ (0.078 ± 0.000), ແຕ່ື ປະລມິ ຳນອຳຊດິ ຊຕກິ (0.379 ±
0.003) ຫຼຳຍກວື່ ຳ ແລະ ຄວຳມເປັນກດົ ດື່ ຳງ(2.55 ± 0.01), ຄວຳມຊື່ ຸມ ແລະ ກຳນທດົ ສອບກຳນຍອມຮບັ ໝຳກນຳວ
ຜງົ ເຂມັີ້ ຂຸ ນ້ີ ສດ1 ແລະ ສດ2 ໃນກ່ື ຸມຕວົ ຢ່ື ຳງ 20 ຄນົ ພບົ ວື່ ຳກຳນຍອມຮບັ ໂດຍລວມສດ1(3.20 ± 0.83) ມຄ່ື ຳຫຳຼ ຍ
ກວ່ື ຳ ສດ 2(2.80 ± 0.61).
ດຳ້ີ ນປະລມິ ຳນຄວຳມຊື່ ຸມ ແລະ ອຸນຫະພມອບົ ແຫງ້ີ ລກັ ສະນະຄຳ້ີ ຍກນັ ສຸຣະ (2010). ໄດສ້ີ ກຶ ສຳກຳນອບົ
ແຫງ້ີ ກຳກມນັ ຕນົີ້ ທດົ ສອບກຳນປື່ ຽນແປງຄວຳມຊ່ື ຸມໃນເວລຳຕື່ ຳງກນັ ພບົ ວ່ື ຳເມື່ ອເພ່ື ມຄວຳມໄວລມົ ຮອ້ີ ນ 8 ແມດັ ຕ່ື
ວນິ ຳທ ແລະ ອຸ ນຫະພມອບົ ແຫງ້ີ 80oC ຈະເຮດັ ໃຫຄ້ີ ວຳມຊ່ື ຸມຫຸຼດລງົ ເລອີ້ ຍໆໃນອດັ ຕຳສື່ ວນຄງົ ທື່ 0.07 ຄວຳມຊ່ື ຸມ
7.69% , ມຳດຖຳນປຽກເວລຳອບົ ແຫງີ້ 2ຊ່ື ວົ ໂມງພະລງັ ງຳນຄວຳມຮອີ້ ນເພື່ ມຂນຶ້ີ .
ອຸ ນຫະພມອບົ ແຫງ້ີ ມຄວຳມແຕກຕື່ ຳງຈຳກ ພພິ ດັ (2005).ສກຶ ສຳສະພຳບທື່ ເໝຳະສມົ ໃນກຳນອບົ ແຫງ້ີ ໝຳກ
ເຜດັ ດວີ້ ຍເຄື່ ອງອບົ ແບບໝນ(Rotary) ພບົ ວື່ ຳອດັ ຕຳຄວຳມແຫງີ້ ຂນຶີ້ ກບັ ອຸນຫະພມອດັ ຕຳກຳນໝນຂອງຖງັ ຄວຳມໄວ
ລມົ ກບັ ຄວຳມໄວກຳນໃສື່ ໝຳກເຜດັ 0.5 kg/min ຄວຳມເນງ້ີ ຊນັ ຂອງຖງັ ທື່ ເໝຳະສມົ 0.3° ທ່ື ອຸນຫະພມ 140°C
ອດັ ຕຳກຳນໄຫຂຼ ອງອຳກຳດ 1 m/s ລວງຮອບກຳນໝນຂອງຖງັ 6 rpm ສຳມຳດຫຸຼດຄວຳມຊ່ື ຸມໝຳກເຜດັ 9Kg ຂອງ
ຄວຳມຊື່ ຸມປຽກ 78-84%w.b. ຄວຳມຊື່ ຸມຍງັ ເຫອຼ 15%w.b. ໃຊເີ້ ວລຳ 5 ຊື່ ວົ ໂມງ.
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ที่ ระดบั บัณฑิตศึกษา ประจาํ ปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
414
ວນັ ນ (2002). ສກຶ ສຳກຳນອບົ ແຫງ້ີ ໝຳກນຳວໃຊວ້ີ ທິ ຜື່ ນົ ຝອຍໄດທີ້ ດົ ລອງຫຸຼດປະລມິ ຳນຄວຳມຂມົ ຂອງນຳ້ີ
ມຳກນຳວໂດຍເອຳົ ໄປລວກທ່ື ອຸ ນຫະພມ 100oC ເວລຳ 1ນຳທ ແລວີ້ ໄປຄນັ້ີ ເອຳົ ນຳ້ີ ປຳກດົ ວ່ື ຳຊື່ ວຍຫຸຼດສຳນໃຫຄ້ີ ວຳມ
ຂມົ ໃນເປອກໝຳກນຳວລງົ ໄດ,້ີ ກຳນສກຶ ສຳຕວົ ພຳທ່ື ເໝຳະສມົ ອບົ ແຫງ້ີ ແບ່ື ງ 3ຊະນດິ ຄ ນຳີ້ ຕຳນມອນໂຕເດກັ ຕນ, ກຳ
ອະຣຳບກິ ແລະ ນຳີ້ ເຊື່ ອມຄໂກສ ພບົ ວື່ ຳອດັ ຕຳສ່ື ວນແລະນຳີ້ ໝຳກນຳວທື່ DE26 100:30 ຈະໄດຜີ້ ະລດິ ຕະພນັ ໝຳກ
ນຳວຜງົ ທ່ື ດແຕື່ ຕອີ້ ງຕື່ ມນຳີ້ ມນັ ເປັນສຳນລະເຫຍຈຳກເປອກໝຳກນຳວທ່ື ໄດຈີ້ ຳກກຳນກື່ ນັ ດວີ້ ຍອຳຍນຳ້ີ .
ສະຫຸບຼ ຜນົ (Conclusions)
ເວລຳ ແລະ ອຸ ນຫະພມມຜນົ ຕ່ື ກຳນອບົ ແຫງ້ີ ຊຳໝຳກນຳວ ເຊື່ ງິ ສະແດງໃຫເ້ີ ຫນັ ວື່ ຳໄລຍະເວລຳທື່ ໃຊໃີ້ ນກຳນ
ອບົ ແຫງີ້ ສງຂນ້ີ ແຕ່ື ອຸນຫະພມໃນກຳນອບົ ແຫງ້ີ ໄດຫີ້ ຸຼດລງົ ສ່ື ງົ ຜນົ ໃຫປ້ີ ະລມິ ຳນຄວຳມຊື່ ຸມ ຫຼ ອດັ ຕຳກຳນອບົ ແຫງ້ີ ມແນວ
ໂນມ້ີ ເພ່ື ມຂນ້ີ ບ່ື ມຄວຳມແຕກຕ່ື ຳງທຳງສະຖຕິ ,ິ ສຳລບັ ຄື່ ຳຄວຳມເປັນກດົ -ດ່ື ຳງ ຂອງຊຳໝຳກນຳວແກື່ ແລະ ໝຳກນຳວ
ອື່ ອນ ມຄ່ື ຳໃກຄີ້ ຽງກນັ ຂອງທງັ 3 ສ່ື ງິ ທດົ ລອງ ບື່ ມຄວຳມແຕກຕ່ື ຳງທຳງສະຖິຕ,ິ ກຳນທດົ ສອບທຳງປະສຳດສຳຜດັ
ປຽບທຽບຊຳໝຳກນຳວແກ່ື ແລະ ອື່ ອນບື່ ມຄວຳມແຕກຕື່ ຳງກນັ .
ຈ່ື ງຶ ສະຫຸບຼ ໄດວ້ີ ່ື ຳກຳນຄວບຄຸມອຸນຫະພມ ແລະ ເວລຳອບົ ແຫງ້ີ ມຜນົ ຕື່ ຄວຳມຊື່ ຸມໃນກຳນຜະລດິ ຊຳໝຳກນຳວ
ແລະ ບ່ື ມຜນົ ທຳງປະສຳດສຳຜດັ .
ຄຳຂອບໃຈ (Acknowledgments)
ຂສະແດງຄວຳມຂອບໃຈຢື່ ຳງສງ ມະຫຳວທິ ະຍຳໄລສຸພຳນຸວງົ , ຄະນະກະເສດສຳດ ແລະ ຊບັ ພະຍຳກອນ
ປື່ ຳໄມ,້ີ ພຳກວຊິ ຳ ທ່ື ໄດຊ້ີ ນ້ີ ຳເອອ້ີ ອຳນວຍຄວຳມສະດວກສະຖຳນທື່ ວໄິ ຈ ແລະ ໃຫຄີ້ ຳປຶກສຳດຳ້ີ ນວຊິ ຳກຳນ, ອຳຈຳນທື່
ປຶກສຳ ພອີ້ ມດວີ້ ຍຄອຳຈຳນພຳຍໃນ ຄະນະ ທ່ື ໃຫຂີ້ ມີ້ ນມຳປະກອບໃສ່ື ບົດວິໄຈຄົບຖວີ້ ນ ແລະ ຂອບໃຈມະຫຳ
ວທິ ະຍຳໄລ ແມ່ື ໂຈ ້ີ ປະເທດໄທທື່ ເປັນເຈຳົ້ີ ພຳບ ແລະ ອຳນວຍຄວຳມສະດວກສະຖຳນທ່ື ຈດັ ກອງປະຊຸມສຳມະນຳວຊິ ຳ
ກຳນໄທ-ລຳວ ຄງັີ້ ທ 1 ລະດບັ ຫຼງັ ປະລນິ ຍຳຕປະຈຳປ 2022 ເລ່ື ອງກຳນຈດັ ກຳນ ແລະ ພດັ ທະນຳຊບັ ພະຍຳກອນໄທ-
ລຳວລະຫວື່ ຳງວນັ ທ 15-18/12/2022.
ເອກກະສຳນອຳີ້ ງອງ (References)
ກດິ ຕພິ ມ ສຸພະລກັ ປັນຍຳ, (2017). ໂຄງກຳນວໄິ ຈສຳນອອກລດິ ທຳງເຄມທື່ ສຳຄນັ ຂອງເນອ້ີ ໝຳກມື່ ວງຫມິ ມະພຳນອບົ
ແຫງ້ີ , ຄະນະອຸດສຳຫະກຳກະເສດ, ມະຫຳວທິ ະຍຳໄລເຕກັ ໂນໂລຊລຳດສະມງົ ຄນົ ສວໄິ ຊ
ສຸຈນ ແລະ ທລະເວດ, (2013). ໂຄງກຳນວໄິ ຈກຳນສຳີ້ ງແລະຫຳປະສດິ ທພິ ຳບເຄ່ື ອງອບົ ແຫງ້ີ ນຳີ້ ໝຳກນຳວດວ້ີ ຍວທິ ຜື່ ນົ
ຝອຍ. ຄະນະຄຣຸສຳດອຸດສຳຫະກຳ, ມະຫຳວທິ ະຍຳໄລເຕກັ ໂນໂລຊລຳດສະມງົ ຄນົ ທນັ ຍະບຸລ. ມປທ
ສຸ ຣະ ຕນັ ດ, (2010). ຄຸນລກັ ສະນະຂອງກຳນອບົ ແຫງີ້ ກຳກມນັ ຕນົີ້ ໂດຍໃຊເີ້ ຄື່ ອງອບົ ແຫງ້ີ ແບບຕື່ ເນື່ ອງ. ໂຄງກຳນ
ປະຊຸມວຊິ ຳກຳນແລະສະເໜຜນົ ງຳນວສິ ະວະກຳຄງັ້ີ ທ 1 ດປະຈຳປ ມະຫຳວທິ ະຍຳໄລເຕກັ ໂນໂລຊລຳດສະມງົ
ຄນົ ອສຳນ ວທິ ະຍຳເຂດຂອນແກ່ື ນ.
ດວງຮດັ ຄງົ ດ, (2017). ກຳນອະນຸລກັ ແລະ ໃຊປ້ີ ະໂຫຍດຊບັ ພະຍຳກອນທອີ້ ງຖື່ ນິ ຕຳບນົ ຄອງຊະອ່ື ຸນ."ໝຳກນຳວ"
ກະຊວງກະເສດ ແລະ ສະຫະກອນ, ກຸງເທບ. ໜຳ້ີ 4. (ວນັ ທ່ື ຄນົີ້ ຫຳຂມີ້ ນ: 25-6-2019).
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ที่ ระดบั บัณฑติ ศึกษา ประจําปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
415
ນງົ ນຸດ ເອອ້ີ ວງົ , ຊນົ ລະກຳນ ອວຍຈນິ ດຳ, ວໄິ ລພອນ ແຊ່ື ລມິ , ສຸພນັ ຍກິ ຳ ເສງັ ສຳຍ ແລະ ວມິ ນົ ຂວນັ ເກອ້ີ , (2012).
ສຶກສຳທຳງສັນຖຳນ ແລະ ຈຸລັງວິທະຍຳຂອງໝຳກນຳວ (Citrus aurantifolia Swingle) ໂພລພອຍ
(Polyploidy) ທື່ ຖກຊັກນຳດວ້ີ ຍສຳນໂຄຊຊິນ. Thai Agricultural Research Journal Vol. 30(3):
Page 258-273.
ພນສິຣ ທິບເນດ, (2010). ໝຳກນຳວຜົງສຳເລັດຮບເຂັມີ້ ຂຸ ນ້ີ . The Science Journal of Phetchaburi
Rajabhat University, 2010, 7(1): 1-91.
ພພິ ດັ ອະມດັ ສະຍຳ (2005). ລຳຍງຳນວໄິ ຈກຳນອບົ ແຫງ້ີ ໝຳກເຜດັ ດວີ້ ຍເຄ່ື ອງອບົ ແຫງີ້ ແບບໝນ. ມະຫຳວທິ ະຍຳ ໄລ
ເຕກັ ໂນໂລຊລຳດສະມງົ ຄນົ ອສຳນ ວທິ ະຍຳເຂດພຳກຕຳເວນັ ອອກສ່ື ຽງເໜອ ນະຄອນຣຳຊະສມຳ
ວນັ ນ, (2002). ກຳນພດັ ທະນຳກຳມະວທິ ກຳນຜະລດິ ໝຳກນຳວຜງົ ແລະ ກຳນປະເມນອຳຍຸກຳນເກບັ ຮກັ ສຳ. ວທິ ະຍຳ
ນພິ ນົ ລະດບັ ປະລນິ ຍຳໂທ, ມະຫຳວທິ ະຍຳໄລກະເສດສຳດ, ປະເທດໄທ.
ວລິ ະໄຊ ບນັ ດຳວງົ , ຈນັ ດຳ ພອນມະນ ແລະ ນຽງໄຊ ອື່ ຸນຄ, (2019). ຜນົ ກຳນຂວົີ້ ແກື່ ນໝຳກນຳ້ີ ມນັ ເຄອປະສມົ ສະໝຸ
ນ ໄ ພ . The 1st LAO PDR-THAILAND Academic International Conference Faculty of
Agriculture and Forest Resource, Souphanouvong University, Luang Prabang 8-10th
May 2019.
ວໄິ ລ ລງັ ສຳດທອງ, (2003). ເຕກັ ໂນໂລຊກຳນແປຮບອຳຫຳນ ພມິ ຄງັ້ີ ທ 3 ກຸງເທບ ເທກັ ແອນເຈນຳນພບັ ບລເິ ຄຊນັ
AACC, Analytical cereal method. American Associated of Cereal Chemists. USA. (1977).
AOAC, (2000). Official Methods of Analysis. 17th ed. Association of Official Analytical
Chemists, Washington, D.C., USA.
Bandavong V., Unban K., Kanpiengjai A., and Khanongnuch C. 2016. Isolation and screening of
protease producing halotoerant bacteria from fermented freshwater fishes. Food and
Applied Bioscience Journal 4(1): 1-11. https://doi.org/10.14456/fabj.2016.1
Ezeonu, F.C., G.I. Chidume, S.C. Udedi. (2001). Insecticidal properties volatile extracts of
orange peels. Bioresource Tech. 76: 273-274.
Higton, J. V., and Frei, B. (2003). Tea catechinandpolyphenols: Health effects, metabolism
and antioxidant functions. Critical Reviews in Food Science and Nutrition, 43(1):
89-143.
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ที่ ระดบั บัณฑิตศึกษา ประจาํ ปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
416
The Factors Affecting the Credit Loans: Evidence of Lao Development Bank in
Luangprabang Province, Lao PDR
Maly THANONGSACK
1Department of Economics, Faculty of Economics and Tourism, Souphanouvong University, Luangprabang Province, Lao PDR
[email protected]
บทคัดยอ่
การศึกษาเรื่อง “ปัจจัยที่มีผลต่อสินเชื่อสินเชื่อของธนาคารเพ่ือการพัฒนาลาว (LDB) สาขาหลวงพระบาง”
นักวิจัยใช้ข้อมูลอนุกรมเวลาจากรายงานประจาปีของ LDB ในไตรมาสแรกของปี 2555 - ไตรมาสที่สี่ของปี 2560 ซ่ึง
ประกอบด้วย 24 ไตรมาสและโดยนัยกับการถดถอยพหุคูณ ผลการวิจัยพบว่าปริมาณเงินฝาก สินเชื่อเพื่อสินเช่ือในไตร
มาสที่แลว้ และอัตราดอกเบ้ียมีนยั สาคัญทางสถติ ิโดยมีระดบั นยั สาคญั ที่ 0.05 ในขณะทีอ่ ตั ราเงินเฟ้อมีนยั สาคญั ทางสถิติ
โดยมรี ะดับนยั สาคัญที่ 0.1.อยา่ งไรก็ตาม การวิเคราะหร์ ะบวุ า่ เฉพาะสินเชอ่ื เงนิ ฝากและสนิ เชือ่ ในไตรมาสก่อนเป็นไปตาม
สมมติฐาน ขณะท่อี ัตราดอกเบ้ียและอตั ราเงนิ เฟอ้ ไม่ได้เกดิ จากการดาเนนิ นโยบายการเงนิ ของรฐั บาล.สมมตวิ า่ ปจั จยั อนื่ ไม่
เปล่ียนแปลง หากสินเชื่อเพิ่มหรือลดลง 1 ล้านกีบ จะกระทบสินเชื่อสินเช่ือของธนาคารพฒั นาลาวสาขาหลวงพระบาง
เพ่ิมข้ึนหรือลดลง 247,754 กีบในทิศทางเดียวกัน หากปัจจัยอ่ืนๆ ยังคงทรงตัว อัตราเงินเฟ้อท่ีเพิ่มข้ึน 1% จะทาให้
สินเช่ือสินเชื่อลดลง 5,034 ล้านกีบ ซ่ึงบ่งช้ีว่าเงินเฟ้อและสินเชื่อสินเช่ือมีความสัมพันธ์ผกผัน.อัตราดอกเบี้ยเงินกู้มี
ความสมั พันธเ์ ชงิ บวกกบั สนิ เช่ือสนิ เชอื่ หมายถึง หากอัตราดอกเบ้ียเงินกลู้ ดลง 1% สนิ เช่อื สินเช่ือจะลดลง 9,938 ล้านกบี
นอกจากน้ี สินเชอ่ื สนิ เช่ือของไตรมาสกอ่ นกเ็ กย่ี วขอ้ งกบั สินเชอ่ื สินเชอ่ื ปจั จุบันเชน่ กนั ซ่งึ หมายความว่าหากสินเชอ่ื สนิ เชื่อ
ในไตรมาสกอ่ นเพมิ่ ขน้ึ 1 ล้านกีบ สนิ เชอ่ื สินเชอื่ ในไตรมาสปัจจุบันจะเพม่ิ ขึ้น 732,159 กบี .
คำสำคัญ: เงินกู้ , อัตราเงินเฟ้อ, เงินฝาก
Abstract
The study on “ Factors Affecting the Credit Loan of the Lao Development Bank ( LDB) in
Luangprabang Branch” , the researchers used time series data from the annual reports of LDB on the
first quarter of 2012 - the fourth quarter of 2017, which consisted of 24 quarters and implied with the
multiple regression. The results shown that the volume of deposits, credit loans in the last quarter and
interest rate are statistically significant with a significance level of 0. 05, while as Inflation rate was
statistically significant with a significance level of 0. 1. However, the analysis indicates that only the
deposit and credit loan in the previous quarter are in line with the assumptions, while the interest rate
and inflation rate are not due to the implementation of government monetary policy. Assuming other
factors not change, if the credit loans increasing or decreasing by 1 million kip will affect the credit loans
การประชุมสัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ที่ ระดบั บัณฑติ ศึกษา ประจําปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
417
of Lao Development Bank in Luangprabang Branch increased or decreased by 247,754 kip in the same
direction. If other factors remain stable, a 1% increase in inflation will reduce the credit loans by 5,034
million kip, indicating that inflation and credit loan are inversely related. The loan interest rate is positive
relationships with credit loan, meaning that if the loan interest rate was decreased by 1% , the credit
loan will decrease by 9,938 million kip. In addition, the previous quarter's credit loan also related to
the current credit loan, meaning that if the credit loan in the previous quarter increased by 1 million
kip, the credit loan in the current quarter will increase by 732,159 kip.
Keywords: Loan, Inflation Rate, Deposit
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ที่ ระดบั บณั ฑติ ศึกษา ประจําปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
418
Introduction
Commercial banks are considered as one of the financial institutions that are important for
driving and developing the country's economy because of their role as intermediaries in financial
transactions. The main income of commercial banks comes from lending. That lending can increase the
liquidity of the business, so that the business can continue to operate, causing the distribution of
resources in the economic system, but in 2008, the soap bubble economy was born in the United
States of America, which caused a serious shock to the finance and economy of various countries,
whether it was the adjustment of higher interest rates and more cautious lending, however, the
economic system of our country was less affected, which can be seen that the amount of credit is still
increasing continuously and in 2016, compared to last year, the credit balance of commercial banks in
the country increased by 23.72% (The Bank of Lao PDR, 2016). Lao Development Bank was established
by merging two state- owned commercial banks, which include: Lao Mai Bank Limited and Lane Xang
Bank Limited, as well as bringing together all assets, liabilities and bank employees. Throughout the
past period, Lao Development Bank has continuously grown in each aspect. Lao Development Bank,
Luang Prabang branch is another branch that is doing business well, which was established according
to the proposal of the branch management department based on the consensus of the senior
management board, the board of directors and the Bank of the Lao PDR. Lao Development Bank, Luang
Prabang branch has 4 service units: Phousy market service unit, Nambak service unit, Nam Thuam service
unit, Mueng Nan service unit. Foreign exchange unit that belongs to Lao Development Bank Luang
Prabang branch has 3 units such as: Pa Kham exchange unit, Vishun exchange unit and Airport exchange
unit and there are 13 ATMs (Sy Thamarat, 2016).
From the results mentioned above, the researcher aims to study the factors that affect the
amount of credit of the Lao Development Bank, Luang Prabang branch, because the bank is one of the
banks that play an important role in contributing to economic development, especially in Luang Prabang
province.
Tools/Methodology
In this study, the students used quarterly data from the first quarter of 2012 to the fourth quarter
of 2017, which includes 24 quarters. The data is collected from the annual report of the Lao
Development Bank, Luang Prabang branch, implied it with a multiple regression model which can be
written as following:
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ที่ ระดบั บณั ฑิตศึกษา ประจําปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
419
= 0 + 1 + 2 + 3 + 4 +
Where, = Credit volume of Lao Development Bank Luang Prabang branch in period t.
0= Constants
: the coefficient of independent variables, where = 1,2, … ,
= The amount of customer deposits in time t.
= The inflation rate of Lao PDR in period t.
= Loan interest rate of Lao Development Bank in period t.
= reserve requirement rate in period t.
= Error Terms.
Hypothesis:
− 1 0 It shows that the amount of customer deposits and the amount of credit has
the positive relationship, meaning that if the amount of customer deposits increases, the amount of
credit will also increase.
− 2 0 It shows that the inflation rate and the amount of credit of Lao Development
Bank, Luang Prabang branch has a positive relationship, meaning that if the inflation rate increases, the
amount of credit will also increase.
− 3 0 Show that the interest rate and the amount of credit has an inverse relationship,
meaning that if the interest rate increases, the amount of credit will decrease.
− 4 0 It shows that the amount of credit in the last quarter and the current amount
of credit of TPL Luang Prabang branch has a positive relationship. It means that the amount of credit in
the last quarter has increased will cause the amount of current credit also increase.
Autocorrelation Test:
Autocorrelation problem is a problem in which the variables are correlated with each other, in
which the researcher will use Durbin-Watson with the following formula:
. = ∑ =2( − −1)2 ຫືຼ D.W 21 ˆ
∑ =1( )2
where, = − ̂ ，t 1,2, ,n
การประชุมสัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ที่ ระดบั บัณฑิตศึกษา ประจาํ ปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
420
- if ̂ close to 0 indicated that D.W has a value close to 2, that is the intensive
variables are not related to each other in the same sequence, showing that the value, .
≈ 2 itself.
- If ̂ close to 1 indicated that D. W has a value close to 0, that is intensive
variables are correlated in one order and show that the value . ≈ 0.
- if ̂ close to -1 indicated that D.W has a value close to 4, that is the intensive
variables are related in one order in a multi-level reverse model showing that the value .
≈ 4.
In general, it is considered that if the value of D.W is close to 2, it indicates that the regression
equation under consideration does not have Autocorrelation problem. However, sometimes it cannot
be concluded, the user must compare the calculated D.W value with the statistical critical value in the
Durbin-Watson Test statistics table as the following conditions:
• 4 − ≤ . ≤ 0 was rejected, means that there are Autocorrelation.
• ≤ . ≤ 4 − 0 cannot rejected, means there are no Autocorrelation.
• For other cases, it cannot be concluded that is or is not Autocorrelation problem.
Autocorrelation troubleshooting:
Solving autocorrelation problems can be done in many ways. The E- views program has a
complete command to solve autocorrelation problems with the Cochrane- Orcutt Iterative Method by
adding the AR (1) variable.
การประชุมสัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ท่ี ระดบั บัณฑิตศึกษา ประจําปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
421
Results
Table 1: Multicollinearity Test
Before cutting the variable RR
DEPOSIT INF MLR RR
DEPOSIT 1.000000 -0.709007 -0.709165 0.999583
INF -0.709007 1.000000 0.737943 -0.704440
MLR -0.709165 0.737943 1.000000 -0.701840
RR 0.999583 -0.704440 -0.701840 1.000000
After cutting the variable RR
MLR INF DEPOSIT
MLR 1.000000 0.737943 -0.709165
INF 0.737943 1.000000 -0.709007
DEPOSIT -0.709165 -0.709007 1.000000
Notes: ***,** the statistically significance level of 0.01 and 0.05 respectively.
In examining the multicollinearity between independent variables, it was found that: variables
DEP and INF, DEP and MLR and INF and MLR have a correlation less than 0. 75 ( Thanut wongsaichue,
2016) . But the DEP and RR variables have a correlation greater than 0. 75, indicating that there is a
correlation problem between these two variables. Therefore, the researchers cut out the RR variable.
Then conducted a further test of the multicollinearity between the independent variables, the results
showed that there is less than 0. 75, indicating that the researcher can proceed to the next step and
obtain a model as follows:
̂ = −38,635.4 + 0.6986 ̂ − 13,174.11 ̂ + 11,372.74 ̂
(-0.446) (5.914) (-2.796) (2.309)
2 = 0.8367, F = 34.16765, Prob = 0.0000, D. W =
0.701579
Note: Values in parentheses are t-test statistic values
From the evaluation results of the conversion coefficient from the model above, it is found that
the value of D.W is equal to 0.701579, which is smaller than the value of = 1.775, indicating that
there is an Autocorrelation problem. Therefore, the variable −1was added. Therefore, we can rewrite
an equation as follows:
การประชุมสัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ที่ ระดบั บัณฑติ ศึกษา ประจาํ ปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
422
̂ = 106803.1 + 0.2477 ̂ − 5034.248 ̂ + 9937.604 ̂
+ 0.7321̂ −1
(-2.234)* (2.752)* (-1.871)** (3.824)* (7.460)*
2 = 0.9534, F = 91.9790, Prob = 0.0000, D. W = 2.180322
Note: * ,**with a significance level of 0.05 and 0.01 respectively.
When adding the variables of the amount of credit in the last quarter, it was found that the
independent variables that were analyzed can explain the deviation according to the confidence level
of 95.34%. The statistical values of the independent variables are: the amount of deposits, the amount
of credit in the previous quarter and the loan interest rate. There is a statistically significant interval with
a significance level of 0. 05. The variable inflation rate is statistically significant with a level of 0. 1. for
D.W value of 4 independent variables, 24 sampling at 95% confidence level found that =1.013 and
= 1.775, showing that DW = 2.180322 which located in the acceptable range indicates that
there is no autocorrelation problem, which means that the model is appropriate and can be concluded
as follows:
The constant coefficient has a value equal to - 106,803. 1 with a statistically significant interval
with a significance level of 0.05, which means that even if the factor of deposit volume, credit volume
of the previous quarter, loan interest rate will not change, but the credit volume of Lao Development
Bank, Luang Prabang branch will decrease by 106,803.1 kip. DEP has a relationship in the same direction
with L at a significance level of 0.05, which means that if the amount of deposits increases by 1 million
kip, L will increase by 247,754 kip and is accordance with the set hypothesis. INF has a relationship in
the opposite direction with L at a significance level of 0.1, which means that if the inflation rate increases
by 1% , the amount of credit will decrease by 5,034 million kip. However, the result contradicts the
theory or hypothesis that may cause from the use of monetary policy to solve economic system
problems in order to push the economy to grow and also due to the increase of foreign direct
investment. MLR has a positive relationship with L at a significance level of 0. 05, which means that if
the loan interest rate decreases by 1%, it will reduce the amount of credit by 9,938 million kip and the
result contradicts the theory as well, which is due to the intervention of the state by controlling the
amount of credit and the need for funds for domestic investment ( Annual Report of the Bank of Lao
PDR,2015) . In addition, LOAN −1 also has a positive relationship with L at a significance level of
0.05, which means that if the amount of credit in the previous quarter increases by 1 million kip, it will
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ท่ี ระดบั บณั ฑิตศึกษา ประจาํ ปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
423
make the amount of credit of Lao Development Bank, Luang Prabang branch increase by 732,159 kip
and is according to the hypothesis set.
Discussion
The results of this paper are in conflict with the research of Thittima & Wanrapee ( 2015) who
studied " Factors that affect the amount of credit of Aum Sin Bank" by using quarterly data from 2005-
2014 (40 quarters) and implied with multiple ordinary least square. They indicated that the amount of
deposits of the bank is related in the same direction as the amount of credit of the bank at a statistically
significant level with a confidence level of 95% . But Inflation rate and interest rate of loans of good
customers are not related to the amount of credit of Aomsin Bank. Prommas, S. M.S. (2016) who studied
" Factors affecting the credit volume of Siam Commercial Bank Public Company Limited" by using
quarterly data from 2006-2015 and analyzed with multiple regression and found that only the amount
of total deposits and non- income generating debt has a statistically significant with a confidence level
of 99% , while the interest rate of good customer loans is insignificant. Arunrat & Nongnaphat ( 2020)
studied " Factors Affecting Loans in the Household Sector" using monthly panel data from 2007- 2018
and implied with multiple regression model. The results of the study found that Government bond
yields were correlated with the correlation of household loans at 0. 05, while household deposits and
exchange rates were inversely related to the amount of household credit at the statistical level of 0.01.
Leekatham (2004) analyzed "Factors affecting the credit of commercial banks at the regional level" by
dividing it into 3 regions: North, Central and South. which uses historical data collected from government
agencies from 1987- 2001 and divided into 3 groups: overall credit volume, agricultural credit volume
and non-agricultural credit volume. Then, analyzed with multiple regression equation. The result is that
the same factors affect the amount of credit differently in each region according to the importance of
each factor, which is seen as the most important factor is the amount of deposits, followed by the
amount of money transferred, the interest rate on loans, the amount of land holding for agriculture
and the value of the productivity respectively.
However, in the research of Phumutta & Jaroenwiriyakul ( 2020) indicated that the amount of
deposits and the interest rate of credit have a positive effect on the amount of credit. Meanwhile, the
amount of non- performing loans has a negative effect on the amount of credit with a statistically
significance level of 0.05. The gross domestic product and the domestic political crisis are not statistically
significant.
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ที่ ระดบั บัณฑิตศึกษา ประจาํ ปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
424
From the abovedebates, it can be seen that the factors that affect the amount of credit have
not been able to reach a unified conclusion and are still an issue that needs to be studied further.
Therefore, those who will study next time should use panel data and analyze it in various ways to
compare each other, such as analysis with logit model, fixed and random effect models, etc. to be able
to know which group of people, which region and which part have more relationship.
Conclusion
In the analysis of factors affecting the amount of credit of Lao Development Bank, Luang Prabang
branch, it was found that DEP and LOAN −1 have a positive relationship with L at the significance
level of 0. 05. INF has a negative relationship with L at a significance level of 0. 1 and contradicts the
theory, may cause from the result of using monetary policy to push the economic growth and the
inflows of foreign direct investment. In addition, MLR also has a positive relationship with L and
contradicts the theory as well, which is the result of the intervention of the state by controlling the
amount of credit and the need for funds for domestic investment decreases.
Acknowledgments
I would like to show my respect and gratitude to the leadership of Souphanouvong University,
especially the leadership of the Faculty of Economics and Tourism, as well as the professors who
imparted valuable knowledge to me. Furthermore, I would like to express my deep gratitude to the
advisor, Ph.D.Soulixay HONGSAKHONE and the assistance advisor, Mr. Sombat Phommani, who gave up
their valuable time to guide and edit my paper.
I would like to express my thanks and gratitude to Mae Jo University, Chiang Mai Province,
Thailand, for giving me a chance and facilitating to present this paper.
References
Arunrat & Nongnaphat (2020). The factors affecting household loans. Faculty of Business
Administrative, University of the Thai Chamber of Commerce.
Leekatham (2004). An analysis of factors affecting the commercial banks’ loan at regional level.
Dhurakijpundit University. ISBN 974-281-291-1.
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ที่ ระดบั บณั ฑิตศึกษา ประจาํ ปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
425
Mohammad.R.K & Hooman. M (2009). Factors affecting on loan repayment performance of farmers in
Khorasan-Razavi Province of Iran. Conference on International Research on Food Security,
Natural Resource Management and Rural Development, University of Hamburg, October 6-8,
2009.
Phumutta & Jaroenwiriyakul (2020). Factors affecting the credit loans of Bangkok Bank
Krungthai Bank and Siam Commercial Bank. Chandrakasem Rajabhat University Journal of Graduate
School, Vol 15 No.2
Prommas, S. M.S. (2016). Factors affecting the quantity of credit at Siam commercial bank public
company limited. Graduate School, Bangkok University.
Suriyavaropat (2020). Factors affecting the analysis for small business and medium enterprises loans of
Ayudthaya public company limited. Faculty of Business Administration, Ramkhamhaeng
University, Thailand.
Thittima & Wanrapee (2015). The factors that affect the total loans of government saving. Faculty of
Business Administrative, University of the Thai Chamber of Commerce.
การประชุมสัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ท่ี ระดบั บัณฑิตศึกษา ประจาํ ปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
426
ປັດໄຈເສດຖະກດິ ມະຫຳພຳກທ່ື ມຜນົ ກະທບົ ຕ່ື ກຳນຂະຫຍຳຍຕວົ ເສດຖະກດິ ຂອງ ສປປ ລຳວ
ແຕ່ື ປ 2012-2021
The Macroeconomics factors effecting economic growth of Laos from
2012-2021
Phiengkham THAMMAVONG1, Dr. Bounthavy SIPHANTHONG, Soutthavone
SIOUDOMPHAN, Thavisay PHIMPHISANE, Chansamone SENGDARA
1Department of Economics Faculty of Economics and Tourism Souphanouvong University,
LuangPrabang Province, Laos,
E-mail: [email protected]
Abstract
The purpose of this analysis of macroeconomic factors affecting the economic growth of Laos.
This research is intended to (1) Analyze the economic growth situation in Laos in 2012 -
2021 and (2) Macroeconomic factors affecting the economic growth in Laos in 201 2 -2021.
By collecting information that has been archived compile, interpret, consider, select and
analyze descriptive statistical model and inferential statistics to find a value percentage,
parameter value of regression line equation with OLS through E-view 8.
The analysis results were found that: Laos economy situation PDR has continued steady
growth during 2012-2018 and has decreased by deficit 7.82% in 2019-2021 as the impact of
new strain virus disease outbreaks (Covid - 19), however during the crisis makes the
value of the trade surplus reached 1,814,393,000 US dollars due to tariff reductions import
goods from Laos to China totally 8,256 items. In terms of macroeconomic factors which
affects Laos economy growth are: Inflation and economic growth are related in opposite
directions as if inflation increase 1% will have an effect on economic growth decline 0.06 US
dollars. Exchange rates and economic growth are related in opposite directions If the
exchange rate increased 1 US dollar will have an effect on economic growth converted
down to 1.94 US dollars. For Export and economic growth are related in the same direction
if the export increased 1 US dollar will effect economic growth by increased variability
0.26 US dollars. For Import and economic growth are related in opposite directions if import
increased 1 US dollar will have an effect on economic growth decrease 0.28 US dollar.
Keywords: Factor, Macroeconomics, Economic growth.
การประชุมสัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ท่ี ระดบั บณั ฑิตศึกษา ประจําปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
427
Introduction
Accelerating economic development is another important goal of all countries, especially
developing countries. Economic development means expanding the production of goods and
services per person per year at a high rate, resulting in higher real incomes, which is an
improvement in the living standards of the people in the country (Sangchan Chanthasen, 2015).
The economic growth to be able to drive the dam must consist of various main factors which
include 5 important factors such as: household sector, business sector, financial institution
sector, government sector and international trade sector, with each sector doing economic
transactions with each other such as: household sector buying goods from the business sector,
business sector buying labor from the household sector, government sector collecting taxes
from the business sector (Natthiya Ratthisan and Weena leelaprasertsil, 2021). In most of the
international trade, the US dollar is used as a medium in trade. Currently, the US dollar is still
the main currency that is important at the world level due to the policy of financial
liberalization, which makes the economic system more free in terms of international trade,
finance and investment, with links to countries around the world and in the international
financial system. The exchange rate is considered as a link between the prices of goods in
different countries. When the exchange rate is highly volatile, it will cause the price of goods
to change as well. Therefore, maintaining the stability of the exchange rate is also necessary
(Arom Kowichai, Dr. Nongnapad Kaewploy, 2016). In addition, the occurrence of inflation is a
serious problem for economic development. The increase in the price of goods and raw
materials will be a drag and shake the competitiveness of the country, resulting in the
accumulation of poverty, which will have a negative effect on the development of the country
in the end. At the same time, maintaining the stability of the price level or solving the inflation
is the most important thing (Suksi Suwangeson, 2018).
In 2020, the economic growth of Laos reached only 3.3%, less than the planned 3.6% because
of the epidemic of covid- 19 has affected the Laos's economy in a wide circle, especially the
tourism sector and related to tourism, the global economic recession, combined with the
difficulty in moving raw materials and goods has resulted in a decrease in the amount of orders
from abroad and directly affected the exports of the Laos (National Institute of Economic and
Social Sciences of Laos, 2021). In Laos the average inflation rate in 2020 is 50.5%. Which is
characterized by an increase due to the price of goods in the category of food and non-
alcoholic beverages are adjusted higher, especially meat, fish, seafood, milk, butter, eggs... due
to the increase in production costs (Department of Economic Statistics, Lao Statistics Bureau,
2020).
Therefore, creating economic growth is considered as one of the important foundations of the
country's development. Strong wealth that increases will be changed into a budget in various
areas to be used to create people, create jobs and create a future for the nation through
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ที่ ระดบั บัณฑติ ศึกษา ประจาํ ปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
428
various policies according to the responsibility of the public sector at each level. Therefore, if
the economy continues to grow, the country will continue to develop as well ( Supsi
Suwankesorn, 2020) . So, in order to make the conduct of this research to be on target and
convenient for the research, the group of researchers has the objectives of the research as
follows:
1) Analyze the economic growth of Laos from 2012-2021.
2) Macroeconomic factors affecting the economic growth of Laos from 2012-2021.
Equipment and methods
1. Methods to study and analyze data
Research on macroeconomic factors that affect the economic growth of the Laos from 2012-
2021 using descriptive statistics analysis and data analysis divided into 2 parts according to
the defined objectives: For the first objective to analyze the economic growth of Laos from
2012- 2021, content analysis is used by bringing the data collected to summarize, interpret,
consider, select, analyze and present the data using descriptive statistics. Percentage values
and for the second objective, macroeconomic factors that affect the economic growth of Laos
from 2012- 2021 are using inferential statistics in the analysis to find the parameter values of
the regression equation using the Ordinary Least Square method (OLS) by analyzing through
the E- view 8 program by setting the statistical significance level ∗Prob ≤ 0.1 ∗∗Prob ≤ 0.05 ∗∗
∗Prob ≤0.01.
2. Model
= ( , , , )
= 0 + 1 + 2 + 3 + 4 + ..................................... (1)
In order to adjust the value of each variable to have characteristics close to linearity, therefore
adding both parts of equation (1) we will get:
= 0 + 1 + 2 + 3 + 4 + ................... (2)
The model shows the relationship between macroeconomic factors that affect the economic
growth of the Laos from 2012-2021 shown in the table below:
Table 2.1: Variables used in the model
NO. Variables Meaning of variables Relationship Unit Source
Lao Statistics Bureau
1 GNI Gross National Income Billion Kip
Bank of Laos
2 Inf Inflation rate -% Bank of Laos
Lao Statistics Bureau
3 Exr Exchange rate - Currency Lao Statistics Bureau
4 Ex Export Value + US Dollar
5 Im Import Value - US Dollar
0: Intercept and 1 − 4 is the coefficient of each independent variable or of each
factor
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ท่ี ระดบั บัณฑิตศึกษา ประจําปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
429
Research results
1. Analyze the economic growth of Laos from 2012-2021.
From 2012-2018, the national income of the Laos has a trend of continuous growth and growth
and decline during the period of 2019-2021, such as the year 2021, which is worth 16,612 billion
kip compared to 2020, it has decreased by 7. 82% as a result of the spread of the Covid- 19
disease, causing many sectors of the economy to face a crisis and not be able to operate.
Especially the tourism sector, which is a result of the decrease in the income per capita during
this period ( details shown in table 3. 1) . The average inflation rate in Laos from 2012- 2021 is
3. 27% . Among them, the year with the highest inflation rate is 2013 equal to 6. 37% due to
the use of many currencies to buy and sell goods and services in the country, especially baht,
US dollars, Yuan. . . At the same time, most of the goods in Laos are imported from abroad
such as Thailand, China and Vietnam. . . which need to be paid in foreign currency ( details
shown in table 3.2). The exchange rate of Kip/US dollar in Laos from 2012-2021 is on average
8,428.75 Kip/US and the average change value is 173.9 Kip/year equal to 2.17%. Among them,
the year with the most fluctuating exchange rate is the year 2021 compared to 2020, there is
a change of 690. 36 kip/ US dollar or equal to 7. 62% . Because the use of currency is not
possible according to the market mechanism as it should be, which causes opportunities to
save profits of sub- contractors and general exchange shops that have the ability to buy and
sell large amounts of currency ( details shown in table 3. 3) . While the export value ( Export
Value) during the period 2012- 2021 is 40,809,670,210 US dollars, the import value ( Import
Value) is 44,406,140,100 US dollars and the trade value (Value of Trade) in Laos has an average
deficit of 3,596,469,890 US dollars/year. In that, the year with the most exports is in 2021 with
the export value of 7,699,607,000 US dollars and a trade surplus value of 1,814,393,000 US
dollars. Due to the end of 2020, the Tariff Management Committee of the Chinese National
Assembly announced a reduction of the import tax rate on goods from Laos to 0% for 8,256
items exported to China, which is equal to 97% of Laos's exports to China and foreign
countries (details shown in table 3.4).
2. Macroeconomic factors affecting the economic growth of Laos from 2012-2021.
When bringing data on macroeconomic factors such as Inflation rate (Inf), Exchange rate (Exr),
Export value (Ex) and Import value (Im), which are defined as independent variables to analyze
the relationship with the Gross National Income (GNI) which is defined as a dependent variable,
the results of analysis by the program E-view 8 (details shown in table 3.5).
From the analysis of the multiple regression equation by using the method of Ordinary Least
Squares ( OLS) , the analysis results as in table 3. 5 can be obtained and the coefficients and
can be written as a model as follows:
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ที่ ระดบั บณั ฑติ ศึกษา ประจําปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
430
= 0 + 1 + 2 + 3 + 4 +
= 0 + 1 + 2 + 3 + 4 +
= −144.40 − 0.06 − 1.94 + 0.26 − 0.28 +
(-3.467)** (-2.924)** (-3.973)*** (2.177)* (-3.140)**
Note: Values in parentheses are values obtained from tests (t-statistics).
*** Means test at a statistical significance level of 0.01 or with a 99% confidence level
** Means test at a statistical significance level of 0.05 or with a 95% confidence level
* Means test at a statistical significance level of 0.10 or with a 90% confidence level
From the model above shows that:
- The probability value of the Inflation rate ( Prob) = 0. 0431 shows that the
inflation rate is statistically significant at 0.05 or with a confidence level of 95%. It means that
the inflation rate can explain the economic growth (GNI) of the Laos well and has a relationship
in the opposite direction. That is, if the inflation rate changes by 1% , it will result in the
economic growth ( GNI) of the Laos will change and decrease by 0. 06 US dollars and on the
other hand, if the inflation rate decreases by 1% , the economic growth ( GNI) will change of
the Laos increased by 0.06 US dollars.
- The probability value of the Exchange rate ( Prob) = 0. 0165 shows that the
exchange rate is statistically significant at 0.01 or with a confidence level of 99%, which means
that the exchange rate can explain the economic growth ( GNI) of Laos well and has a
relationship in the opposite direction. That is, if the exchange rate changes by 1 US dollar, it
will cause the economic growth (GNI) of the Laos to decrease by 1.94 US dollars and on the
other hand, if the exchange rate changes by 1 US dollar, it will result in the economic growth
(GNI) of the Laos change by 1.94 US dollars.
- The probability value of Export (Prob) = 0.0679 shows that export is statistically
significant at 0.10 or with a confidence level of 90%, which means that export can explain the
economic growth ( GNI) of Laos well and has a relationship in the same direction. That is, if
the export change increases by 1 US dollar, it will result in the economic growth (GNI) of the
Laos change by 0. 26 US dollars and on the other hand, if the export change decreases by 1
US dollar, it will result in the economic growth (GNI) of the Laos change by 0.26 US dollars.
The probability value of Import (Prob) = 0.0348 shows that import is statistically significant at
0.05 or with a confidence level of 95%, meaning that import can explain the economic growth
(GNI) of Laos well and has a relationship in the opposite direction. That is, if import changes
increase by 1 US dollar, it will result in the economic growth ( GNI) of Laos to decrease by
0.28 US dollars.
The Macroeconomic factors have the most effect on the economic growth of the Laos as
seen from the Adjusted R- square value equal to 0. 8687 which means that the independent
variables included in the model can explain economic changes up to 86.87% and the remaining
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ท่ี ระดบั บัณฑิตศึกษา ประจําปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
431
13.13% depends on other factors or other independent variables that are not included in this
research. Therefore, it can be said that the model is more economically feasible and consistent
with economic theory. Also, the analysis results in table 3.6 show that the probability value of
F- statistics ( Prob F- statistics) = 62. 9419 means that the independent variables
( macroeconomic factors) included in the model are appropriate and have a statistical
significance level of 0.01 or with a confidence level of 99%. Therefore, the model analyzed is
considered to be applicable and economically viable (details shown in table 3.6).
Criticize the results
For the results of In the analysis of the economic growth of Laos from 2 0 1 2 - 2 0 2 1 , it was
found that the economy of Laos has a trend of continuous growth from 2 0 1 2 - 2 0 1 8 at an
average rate of 8 . 5 4 % / year and began to grow and decrease at the end of 2 0 1 9 - 2 0 2 1 ,
especially there is still an average inflation rate of 3.27% and a trade deficit throughout Laos's
low exchange rate, which is still at a normal level. In contrast to imported goods that are
mostly capital goods such as machinery and production equipment which have a high value or
price. Which is in line with the results of the study of Tuna Phonpardit (2021) who studied in
the topic Analysis of the relationship between income-expenditure of the public sector to the
economic growth of the Laos that the economy of the Laos has been growing continuously
from 2001-2018 at a rate of 12.7% and started to decrease in growth from 2019 onwards.
And in accordance with the study of Soudany Saykeryajongdua ( 2017) analyzed the
relationship between the foreign exchange rate and the export and import of the Laos that the
export structure of Laos mainly exports wood products, coffee and forest products; The
structure of imported goods of Laos is mainly capital goods, raw materials for industry,
consumer goods and fuel. For the analysis of macroeconomic factors that affect the economic
growth of the Laos from 2012- 2021, it was found that: factors of inflation, exchange rates
between countries and imports of goods in the Laos have an effect on economic growth in the
opposite direction. That is: the weakening of the kip combined with the increase in food prices
has caused the general inflation rate to increase. This will result in an increase in the price of
domestic goods, which will affect the living conditions of the people in the country and will
affect the level of economic growth in the country. According to the analysis of the current
economic situation, the recessionary economic activity has affected the government's ability
to collect revenue, which has made the state's budget- financial situation even more difficult.
which is in line with the results of the research of Arom Kowichai, Dr. Nongnapad Kaewploy
(2016) who studied the economic factors that affect the rate of change of the exchange rate
between the baht and the US dollar and the research results of Supsi Suwankesorn ( 2020)
who tested the relationship between the inflation rate and macroeconomic factors which found
that economic variables such as the inflation rate have no effect on the exchange rate but
การประชุมสัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ท่ี ระดบั บัณฑิตศึกษา ประจําปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
432
have an effect on the growth of the economy. For the increase in the import of goods from
abroad, it will result in a higher exchange rate of foreign currency due to the need to use
foreign currency to pay for the value of goods from abroad. This will result in the Laos having
to use the budget to pay for it. This will result in the national income having a downward trend,
which is in line with the hypothesis of the researcher, but it is different from the research
results of Natthiya Ratthisan and Weena leelaprasertsil ( 2021) who studied the factors that
affect the relationship between the value of imports and the economic growth of Thailand. For
the factor of exporting goods to foreign countries, it has an effect on economic growth in the
same direction, that is: when the Laos can produce and export more goods abroad, it will be
able to generate more income back into the country as well, which will result in a positive
effect on the domestic economy of the Laos. It will grow at a higher rate.
Summary of research results
Although the economic growth of the Laos will shrink in 2020 for the first time in the past two
decades. But the Laos’ s economy is ready to recover in 2 0 2 1 and research about
Macroeconomics factors effecting economic growth of Laos from 2012- 2021 results have
indicated that the national income of the Laos has an increasing growth trend during the period
of 2012-2018, but there is a growing trend of decreasing growth in 2019-2021, including 2021,
which is the result of various economic factors combined with external factors such as: Covid-
19, inflation and energy shortages, causing many sectors of the economy to face such a crisis
and unable to operate, especially the tourism sector, the wholesale and retail trade sector and
the manufacturing sector. As a result, the income per capital of the Lao people during 2019-
2021 has a lower growth rate as well. Continue recovery in the medium term. If the effects of
the Covid- 19 disease can be controlled, trade with partner countries will return to normal. In
addition, when based on the results of the economic model analysis, it can be seen that the
macroeconomic factors that have the most impact on the growth of the Laos economy is the
exchange rate, followed by the import, export and inflation rate that will result in the economic
growth of the Laos changing to decrease and increase.
Acknowledgments
This scientific research paper has been successfully completed. I would like to express my big
thanks and gratitude to my advisor Dr. Bounthavy SIPHANTHONG and assistant advisor Mr.
Soutthavone SIOUDOMPHAN to give advice, as a consultant, comments and helped
throughout the period of writing this scientific research paper to achieve complete results.
I would like to express my thanks and gratitude to the parties that provided information such
as the Bank of Laos, the Lao Statistics Bureau for providing assistance in searching for
information and responding to the information needed to write this article.
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ท่ี ระดบั บัณฑิตศึกษา ประจาํ ปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
433
In addition, I would like to express my gratitude to my relatives and friends who encouraged,
helped to advise and provided support in writing this research paper successfully. However, in
writing this scientific research paper, there are mistakes and shortcomings that may occur.
The researcher is solely responsible and is happy to listen to the advice from all of you who
have come to study to be useful in the development of the research in the next stage.
Finally, I would like to wish all of you who participated in the success of this event happiness,
prosperity, good health and success in all your life.
Reference
Aroonrat Punmalee and Sirikwan Jaroenwiriyakul. (2021). Macroeconomic Determinants of
Foreign Direct Investment Inflow in Thailand. Journal of Yala Rajabhat University. Vol. 16 No.1
January-April 2021. P: 60-69.
Arom Kowichai, Dr. Nongnapad Kaewploy. (2016). Thailand-economic factors that affect the
rate of change of the changing exchange rate between baht per us dollar. Group Finance,
Business Administration, University of Thai Chamber of Commerce.
Chotchuang, S. (2014). Macroeconomic factori foreign direct investment in Thailand. Master’s
thesis. Kasetsart University, Bangkok
Gujarati, D. N. (2009). Basic Econometrics (4th Ed.). India: Tata McGraw-Hill Education.
Sengchan Chanthasen. (2015). Advanced macroeconomic theory. Faculty of Economics and
Business Administration, National University of Laos.
Saysamoon Vongsavaddy. (2018). Factors affecting the national income of Thailand.
Department of Finance, Akane Asia University. Academic journal of Nonthaburi University.
Soudany Saykeryajongdua. (2017). Analyze the relationship between foreign exchange rates
and Laos's exports and imports. International business program Faculty of Economics and
Tourism Souphanouvong University.
Supsi Suwankesorn. (2020). The Test of correlation between inflation and the macroeconomic
factors. Kampong San Campus Agriculture University.
Touna Phonepadith. (2021). Analyze the relationship between income-expenditure in the public
sector to the economic growth of the Laos. Economics program Faculty of Economics and
Tourism Souphanouvong University.
Natthiya Ratthisan and Weena leelaprasertsil. (2021). Factors affecting the economic growth
of Thailand. Faculty of Economics and Business Administration, Thaksin University, Songkhla,
Thailand.
Bank of the Laos (2021). Annual economic report 2013-2019. Bank of the Laos. Available:
https://www.bol.gov.la/annualreports.
การประชุมสัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ที่ ระดบั บณั ฑิตศึกษา ประจําปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
434
Department of Economic Statistics, National Statistics Center. (2020). Annual economic
statistics 2011-2021. National Statistics Center. Available: https://laosis.lsb.gov.la
Ministry of Planning and Investment. (2021). Socio-Economic Development Plan 2015-2019.
Available: https://www.mpi.gov.la/frontend/web/index.php
การประชุมสัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ที่ ระดบั บัณฑติ ศึกษา ประจาํ ปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
435
Table 3.1: Gross National Income (GNI) of Laos from 2012-2021
Gross National Income Percentage GDP per capital Percentage
change USD change
Year Billion Kip
% %
2012 10,144 - 1,584 -
2013 11,853 16.85 1,825 15.21
2014 13,119 10.68 1,998 9.48
2015 14,220 8.39 2,134 6.81
2016 15,577 9.54 2,308 8.15
2017 16,614 6.66 2,423 4.98
2018 17,558 5.68 2,542 4.91
2019 18,006 2.55 2,632 3.54
2020 18,021 0.08 2,642 0.38
2021 16,612 (7.82) 2,595 (1.78)
Source: Annual statistics 2012-2021, Lao Statistics Bureau
Table 3.2: Inflation of Laos from 2012-2021
Year Inflation of Laos Percentage change
(%) (%)
2012 4.26 -
2013 6.37 49.53
2014 4.13 (35.16)
2015 1.28 (69.00)
2016 1.60 25
2017 0.83 (48.13)
2018 2.04 145.78
2019 3.32 62.75
2020 5.07 52.71
2021 3.75 (26.03)
Source: Annual summary 2012-2021, Bank of Laos.
Table 3.3: Exchange rate Kip/USD of Laos from 2012-2021
Year Exchange rate Change value
Kip/USD Kip/USD
2012 8,006.15 -
2013 7,835.37 (170.78)
2014 8,045.51 210.14
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ท่ี ระดบั บณั ฑิตศึกษา ประจาํ ปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
436
2015 8,131.21 85.70
2016 8,125.93 (5.28)
2017 8,246.68 120.75
2018 8,407.27 160.59
2019 8,689.69 282.42
2020 9,054.64 364.95
2021 9,745.00 690.36
Source: Annual summary 2012-2021, Bank of Laos.
Table 3.4: Export Value, Import Value and Value of Trade of Laos from 2012-2021
Year Export Value Import Value Value of Trade
US Dollar US Dollar US Dollar
2012 951,091,200 1,562,215,100 (611,123,900)
2013 2,592,810,000 3,292,039,000 (699,229,000)
2014 1,904,905,000 3,960,170,000 (2,055,265,000)
2015 2,664,225,980 3,778,392,000 (1,114,166,020)
2016 2,662,392,030 4,107,069,000 (1,444,676,970)
2017 4,909,735,000 5,159,712,000 (249,977,000)
2018 5,400,349,000 5,848,036,000 (447,687,000)
2019 5,828,884,000 5,797,446,000 31,438,000
2020 6,195,671,000 5,015.847,000 1,179,824,000
2021 7,699,607,000 5,885,214,000 1,814,393,000
Total 40,809,670,210 44,406,140,100 (3,596,469,890)
Source: Annual summary 2012-2021, Bank of Laos.
Table 3.5: Coefficients of the variables in the model
Independent Variable Coefficient) t-statistics Probability
Intercept -144.40 -3.467 0.0257
Inf (Inflation) -0.06 -2.924 0.0431
Exr (Exchangrate) -1.94 -3.973 0.0165
Ex (Export) 0.26 2.177 0.0679
Im (Import) -0.28 -3.140 0.0348
Source: Data analysis results by Program E-view 8
Table 3.6: Modified coefficient of determination, test statistic value and test probability
value of F-statistics
Adjust R-Squared Durbin-Watson F-statistics Probability
0.8687 2.0575 62.9419 0.0007
Source: Data analysis results by Program E-view 8
การประชุมสัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ท่ี ระดบั บัณฑติ ศึกษา ประจาํ ปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ