337
ສ່ື ວນ
ຮ່ື ວມ
ມຄວຳມຍນິ ດ ຫຼ
ທ່ື ຈະຊື່ ວຍໃນກຳນຄດັ
ແຍກຂເ້ີ ຫຍອີ້ ໃນຊຸມ 41 6 0 07 54 0 ຳຍທສຸດ
10
ຊນົ .61 .67
ກຳນຈດັ ຫຼ
ປະຊຸ ມປຶ ກສຳຫຳລກບັ ຳຍທສຸ ດ
ບຳີ້ ນ ເພ່ື ອຊອກ
22 3 1 07 54 0
ແນວທຳງໃນກຳນ 76
ຈດັ ກຳນສື່ ງິ ເສດເຫຼອຂ້ີ .38 .67
ເຫຍອ້ີ ໃນຊຸມຊນົ .
ຫຼ
ທື່ ຳນໃຫີ້
22 6 2 07 54 0 ຳຍທສຸດ
ຄວຳມສຳຄນັ ໃນກຳນ 36
ຄດັ ແຍກສື່ ງິ ເສດເຫອຼ ຂ້ີ .22 .77
ເຫຍອ້ີ ໃນລະດບັ ໃດ.
ຫຼ
ວທິ ກຳນ
ຫຸຼດຜື່ ອນ, ກຳນໃຊຊີ້ ຳີ້ ຳຍທສຸ ດ
ແລະ ນຳມຳໃຊຄີ້ ນ
121 1 07 54 0
(3R) ເປັນວທິ ກຳນ 745
ຈດັ ກຳນຂເີ້ ຫຍອີ້ ໄດີ້ .00 .80
ລະດບັ ໃດ ຫຼ
ຄວນມກຳນ 31 0 2 17 54 0 ຳຍທສຸດ
ສະໜອງຖງັ ແຍກສ່ື ງິ 95
ເສດເຫອຼ ຂເ້ີ ຫຍອ້ີ ໃນ .56 .82
ບຳ້ີ ນ ແລະ ສະຖຳນທ່ື
ຫຼ
ສຳທຳລະນະ
5 4 0 0 17 54 0 ຳຍທສຸດ
ພຳກລດັ ຄວນ 2
ສື່ ງົ ເສມໃຫມ້ີ ກຳນແຍກ .85 .58
ຂເ້ີ ຫຍອ້ີ ໃນຄວົ ເຮອນ
ຫຼ
ແລະ ຊຸມຊນົ
41 1 0 07 54 0 ຳຍທສຸດ
ມໂຄງກຳນ ຫຼ 51
.77 .46
ກດິ ຈະກຳ ກື່ ຽວກບັ
ກຳນຄດັ ແຍກຂເ້ີ ຫຍອ້ີ 41 1 0 07 5 4 0 ຫຼ
24 .71 .49 ຳຍທສຸດ
ໃນຊຸ ມຊນົ
ກຳນແກໄີ້ ຂ
ບນັ ຫຳສ່ື ງິ ເສດເຫອຼ ຂີ້
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ท่ี ระดบั บณั ฑิตศึกษา ประจาํ ปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
338
ເຫຍອ້ີ ແມ່ື ນໜຳ້ີ ທື່ ຂອງ
ໝດົ ທຸກຄນົ .
ນຳເອຳົ ຂີ້ ຫຼ
ເຫຍອ້ີ ຍື່ ອຍສະຫຳຼ ຍມຳ 21 2 19 1 53 1 ຳຍ
23 7
ເຮດັ ເປັນຝື່ ຸ ນບື່ ມົ ຈະ .31 .75
ຊື່ ວຍຫດຸຼ ຜ່ື ອນກຳນຖມີ້
ຂເ້ີ ຫຍອີ້
ສະເລື່ ຍ 40
.37 .77
ວຈິ ຳນຜນົ (Discussions)
ຈຳກກຳນສກຶ ສຳຕ່ື ກບັ ກຳນຈດັ ກຳນຂເີ້ ຫຍອ້ີ ຕຳມຫຼກັ ກຳນ 3R ຢື່ ທ່ື ບຳ້ີ ນຫກຼັ ຫຳີ້ , ເມອງພຄນ, ແຂວງຫວຼ ງພະ
ບຳງ ໃນຄງັີ້ ນໄ້ີ ດສ້ີ ະແດງໃຫເີ້ ຫນັ ວ່ື ຳ: ກຳນຈດັ ກຳນຂເີ້ ຫຍອ້ີ ຕຳມຫຼກັ ກຳນ 3R ໂດຍປະຊຳຊນົ ແມ່ື ນໄດມີ້ ຄວຳມຮບັ ຮ້ີ
ແລະ ເຂຳົ້ີ ໃຈດພສມົ ຄວນ ເປັນຕນົີ້ ກຳນຄດັ ແຍກເພ່ື ອນຳໃຊຂ້ີ ເີ້ ຫຍອີ້ ຄນໃໝື່ , ກຳນທຳລຳຍຂເ້ີ ຫຍອີ້ ເພື່ ອຫຼກ້ີ ລຽີ້ ງມວນ
ລະຜດິ ຕ່ື ກບັ ສື່ ງິ ແວດລອີ້ ມ ແລະ ສຸຂະພຳບຂອງຄນົ . ແຕື່ ໃນແນວທຳງກຳນປະຕບິ ດັ ຕວົ ຈງິ (ກຳນມສື່ ວນຮ່ື ວມ) ຂອງ
ປະຊຳ ຊນົ ຈຳກຜນົ ກຳນວເິ ຄຳະ ແລະ ປະເມນແລວີ້ ຍງັ ຢື່ ໃນລະດບັ ໜອີ້ ຍ ແລະ ມຄື່ ຳສະເລ່ື ຍຍງັ ຕ່ື ຳ ເຊື່ ງິ ເຫດຜນົ ເນ່ື ອງ
ມຳຈຳກຄວຳມຊນິ ເຄຍ, ຄວຳມມກັ ງ່ືຳຍຂອງປະຊຳຊນົ ແລະ ແຫ່ື ງຼ ທນຶ ທື່ ຈະມຳຊອ້ີ ຸປະກອນ ເພື່ ອຈດັ ສນັ ໃຫຖີ້ ກວທິ ນນັີ້
ຍງັ ບື່ ທນັ ພຽງພ. ເຖງິ ຢ່ື ຳງໃດກ່ື ຕຳມ, ເພື່ ອເຮດັ ໃຫຫ້ີ ຸຼດຜື່ ອນກຳນຖມິີ້ ຂເ້ີ ຫຍອ້ີ ແບບຊະຊຳຍ, ປະຊຳຊນົ ບຳງກ່ື ຸມຍງັ ໄດນ້ີ ຳ
ໃຊເ້ີ ສດເຫ່ື ຳຼົ ນນັ້ີ ມຳປະຍຸກ (ນຳໃຊຄ້ີ ນໃໝື່ ) ໂດຍສະເພຳະແປຮບຂເ້ີ ຫຍອີ້ ເຊື່ ນັ : ຕດັ ຕຸກນຳີ້ ມຳເຮດັ ເປັນໂຖປກດອກໄມ,ີ້
ຢ່ື ຳງຕນລດົ ເອຳົ ມຳເຮດັ ພນີ້ ທປຸກພດຜກັ ແລະ ອ່ື ນໆ, ເຊ່ື ງິ ສອດຄ່ື ອງກບັ ກຳນລຳຍງຳນຂອງ ອຳນດັ ຕ໊ະປິນຕຳ (2010)
ທ່ື ເວຳົ້ີ ວ່ື ຳ: ກຳນຫຸຼດປະລມິ ຳນຂເ້ີ ຫຍອ້ີ ໄດດີ້ ວ້ີ ຍກຳນອອກແບບສນິ ຄຳີ້ ທ່ື ໃຊປີ້ ະຈບຸ ນັ ນອ້ີ ຍລງົ ຫຼ ຜະລດິ ສນິ ຄຳີ້ ໃຫມີ້ ອຳຍຸ
ກຳນນຳໃຊງີ້ ຳນໃຫດ້ີ ນົ ຂນີ້ ແລະ ກຳນປະຍຸກໃຊເ້ີ ສດຂເ້ີ ຫຍອີ້ ໃຫຫ້ີ ຳຼ ຍຂນຶີ້ .
ສະຫຸບຼ ຜນົ (Conclusions)
ປະຊຳຊນົ ແມ່ື ນໄດມີ້ ຄວຳມຮບັ ຮີ້ ແລະ ເຂຳົີ້ ໃຈດພສມົ ຄວນ ເປັນຕນົີ້ ກຳນຄດັ ແຍກເພື່ ອນຳໃຊຂ້ີ ເີ້ ຫຍອ້ີ ຄນໃ
ໝ່ື , ກຳນທຳລຳຍຂເ້ີ ຫຍອີ້ ເພື່ ອຫກຼ້ີ ລຽ້ີ ງມວນລະຜດິ ຕ່ື ກບັ ສ່ື ງິ ແວດລອ້ີ ມ ແລະ ສຸຂະພຳບຂອງຄນົ .
ກຳນມສື່ ວນຮ່ື ວມຂອງປະຊຳຊນົ ຕື່ ກບັ ກຳນຈດັ ກຳນ (ຄດັ ແຍກຂເີ້ ຫຍອີ້ ) ໂດຍນຳໃຊຫີ້ ຼກັ ກຳນ 3R ໃນຄງັ້ີ ນຢ້ີ ່ື
ໃນລະດບັ ໜອີ້ ຍ ເຊື່ ງິ ມຄື່ ຳສະເລ່ື ຍເທື່ ຳົ ກບັ 1.54 ຄ: (1) ດຳີ້ ນກຳນຫຸຼດປະລມິ ຳນຂເ້ີ ຫຍອ້ີ (Reduce)ມຄ່ື ຳສະເລ່ື ຍເທ່ື ຳົ
ກບັ 1.19; (2) ດຳ້ີ ນກຳນນຳວດັ ສະດຸມຳໃຊຊ້ີ ຳີ້ (Reuse) ມຄື່ ຳສະເລ່ື ຍລວມເທ່ື ຳົ ກບັ 1.80 ແລະ (3) ດຳີ້ ນກຳນນຳວດັ
ສະດຸໝນວຽນມຳໃຊໃ້ີ ໝ່ື (Recycle) ມຄ່ື ຳສະເລື່ ຍລວມເທ່ື ຳົ ກບັ 1.63
ກຳນປະເມນຂອງປະຊຳຊນົ ໃນເຂດບຳ້ີ ນດື່ ງັ ກື່ ຳວຕື່ ກບັ ແນວຄດິ ໃນກຳນຈດັ ກຳນຂເີ້ ຫຍອ້ີ ໃຫມ້ີ ຄວຳມຍນຍງົ ທ່ື
ມຕື່ ພຳກສ່ື ວນກື່ ຽວຂອ້ີ ງສະແດງໃຫເ້ີ ຫນັ ວ່ື ຳ: (1) ລດັ ຄວນສື່ ງົ ເສມກຳນຄດັ ແຍກຂເີ້ ຫຍອ້ີ ໃນຊຸມຊນົ ເຊື່ ງິ ມຢ່ື ໃນລະດບັ
ຫຼຳຍ ແລະ ມຄື່ ຳສະເລ່ື ຍເທື່ ຳົ ກບັ 4.85 ແລະ (2) ຄວນມໂຄງກຳນມຳຊື່ ວຍສະໜບັ ສະໜນໃຫປ້ີ ະຊຳຊນົ ໃນກຳນຄດັ
ແຍກຂເ້ີ ຫຍອ້ີ ເຊື່ ງິ ມຢ່ື ໃນລະດບັ ຫຼຳຍ ແລະ ມຄ່ື ຳສະເລ່ື ຍ 4.77.
การประชุมสัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ที่ ระดบั บัณฑิตศึกษา ประจาํ ปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
339
ຄຳຂອບໃຈ (Acknowledgments)
ໃນກຳນສກຶ ສຳຄງັີ້ ນີ້ ແມື່ ນບ່ື ສຳມຳດປະສບົ ຜນົ ສຳເລດັ ຖຳ້ີ ບ່ື ມກຳນໃຫຄ້ີ ວຳມຊ່ື ວຍເຫອຼ ແລະ ໃຫຄ້ີ ວຳມຮື່ ວມ
ໄມຮີ້ ື່ ວມມຈຳກບນັ ດຳພຳກສ່ື ວນຕ່ື ຳງໆເຊື່ ນັ : ຂຂອບໃຈມຳຍງັ ຄະນະບດ, ຮອງຄະນະບດ, ຫວົ ໜຳ້ີ ພຳກວຊິ ຳ ຂອງ
ຄະນະກະເສດສຳດ ແລະ ຊບັ ພະຍຳກອນປື່ ຳໄມ.້ີ ຂສະແດງຄວຳມຄອບໃຈມຳຍງັ ທ່ື ຳນ ປອ ສງັ ຄມົ ອນິ ທະປັນຍຳ;
ທື່ ຳນ ປທ ສມົ ພນັ ບຸນຍຳວງົ ທ່ື ໃຫທ້ີ ດິ ຊນ້ີ ຳໃນກຳນປະຕບິ ດັ ຄງັ້ີ ນ.ີ້ ຂສະແດງຄວຳມຄອບໃຈມຳຍງັ ກຳນຈດັ ຕງັ້ີ ບຳ້ີ ນ
ແລະ ປະຊຳຊນົ ຢື່ ພຳຍໃນບຳີ້ ນໄດໃີ້ ຫຄີ້ ວຳມຮື່ ວມໄມຮ້ີ ່ື ວມມໃນຢ່ື ຳງສຸດກກົ ສຸດປຳຍຕ່ື ກຳນສກຶ ສຳໃນຄງັີ້ ນດວ້ີ ຍ.
ເອກກະສຳນອຳ້ີ ງອງ (References)
ວິກຣົ ມ ກຣົ ມມະດິດ, 2011. ຂເີ້ ຫຍອ້ີ ບນັ ຫຳຂອງໂລກ ໃນເອກະສຳນຄວຳມຮີ້ ສະຖຳບນັ ວິໄຈດຳລຳສຳດແຫື່ ງຊຳດ
(ອງົ ກຳນມະຫຳຊນົ )ລຳດບັ ທ 5 ງບົ ປະມຳນປ 2011. ກຸງເທບມະຫຳນະຄອນ: ສະຖຳບນັ ດຳລງົ ລຳຊຳນຸພຳບ
ຈຳມະຣ ຊຽງທອງ, 2006. ສງັ ຄມົ ວທິ ະຍຳກຳນພດັ ທະນຳ. ພມຄງັ້ີ ທ 1 ກຸງເທບມະຫຳນະຄອນ ສຳນກັ ພມໂອດຽນສະໂຕ
ອຳນດັ ຕ໊ະປິນຕຳ, 2010. ຄວຳມຮເ້ີ ບອ້ີ ງຕນົີ້ ກື່ ຽວກບັ ກຳນຈດັ ກຳນຂເີ້ ຫຍອີ້ . ກຸງເທບມະຫຳນະຄອນ: ສຳນກັ ພມແຫື່ ງຈລຸ ຳ
ລງົ ກອນ ມະຫຳວທິ ະຍຳໄລ.
ບຸ ນຊມົ ສສະອຳດ, 2002. ກຳນວໄິ ຈເບອີ້້ີ ງຕນົ້ີ , ພມິ ຄງັ້ີ ທ 2 ສຳນກັ ພມິ ສຸວຣຍິ ຳສຳສຳນ ມະຫຳວທິ ະຍຳໄລສນະ
ຄະຣນທອນວໂິ ຮມ ປະສຳນມດິ ກຸງເທບມະຫຳນະຄອນ (ພຳສຳໄທ)
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ที่ ระดบั บัณฑติ ศึกษา ประจาํ ปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
340
ຜນົ ຂອງກຳນນຳໃຊຝີ້ ື່ ຸນຄອກໃນອດັ ຕຳທ່ື ແຕກຕື່ ຳງກນັ ຕ່ື ກຳນຈະເລນເຕບໂຕ ແລະ ກຳນປ່ື ຽນແປງ
ທຳງເຄມຂອງຫຍຳີ້ ຫວຳນອດິ ສະລະເອວ
Effect of different level of cattle manure on growth performnace and
chemical composistion of sweet grass
ວຽງສະຫວນັ ແກວ້ີ ວໄິ ລສກັ ແລະ ພອນວໄິ ລ ສລວິ ງົ
Viengsavanh KEOVILAYSAK, Phonevilay SILIVONG
ຄະນະກະເສດສຳດ ແລະ ຊບັ ພະຍຳກອນປ່ື ຳໄມ,ີ້ ມະຫຳວທິ ະຍຳໄລ ສຸພຳນຸວງົ , ຫວຼ ງພະບຳງ, ສ ປປ ລຳວ
Faculty of Agriculture and Forest Resource, Souphanouvong University, Lao PDR
ບດົ ຄດັ ຫຍ ີ້
ກຳນສກຶ ສຳໃນຄງັ້ີ ນແ້ີ ມື່ ນເພ່ື ອສກຶ ສຳປະສດິ ທພິ ຳບຂອງກຳນນຳໃຊອ້ີ ຳຈມົ ງວົ (ຝື່ ຸ ນຄອກ) ໃນອດັ ຕຳທ່ື ແຕກຕ່ື ຳງກນັ
ເພື່ ອປຽບທຽບປະສດິ ທພິ ຳບກຳນຈະເລນເຕບໂຕຂອງຫຍຳ້ີ ຫວຳນອດິ ສະລະເອວ, ກຳນປື່ ຽນແປງທຳງດຳີ້ ນເຄມຂອງຫຍຳ້ີ
ແລະ ຄວຳມອຸດມົ ສມົ ບນຂອງດນິ , ກຳນສກຶ ສຳທດົ ລອງໃນຄງັ້ີ ນແ້ີ ມື່ ນໄດປີ້ ະຕບິ ດັ ຢ່ື ພນ້ີ ທື່ ຊຳວກະສກິ ອນທື່ ບຳີ້ ນນຳໜອງ
ຮຸ ງ, ເມອງພຽງ ແຂວງໄຊຍະບລ, ໄລຍະເວລຳທ່ື ໃຊທ້ີ ງັ ໝດົ ໃນກຳນກະກຽມງຳນວໄິ ຈ ແລະ ເກບັ ກຳຂມີ້ ນ ແມື່ ນໃຊ້ີ
ເວລຳທງັ ໝດົ 4 ເດອນ ເຊື່ ງິ ໄດເີ້ ລ່ື ມແຕື່ ເດອນ 7 - 11/2022. ງຳນວໄິ ຈຄງັ້ີ ນ້ີ ແມື່ ນໃຊຮ້ີ ບແບບກຳນທດົ ລອງໃນຮບ
ແບບ RCBD (Completely Randomized Block Design) ເຊື່ ງິ ປະກອບມ 4 ສື່ ງິ ທດົ ລອງ ແລະ ແຕື່ ລະສ່ື ງິ ທດົ ລອງ
ແມື່ ນປະກອບມ 4 ຊຳີ້ , ດ່ື ງັ ທື່ ສະແດງໃຫເີ້ ຫນັ ໃນສ່ື ງິ ທດົ ລອງຂຳີ້ ງລ່ື ຸມນ:້ີ
❖ ສ່ື ງິ ທດົ ລອງ (T) ປະກອບມຄ:
T1= ຫຍຳ້ີ ຫວຳນອດິ ສະລະເອວ (ບ່ື ໃສື່ ຝື່ ຸ ນຫຍງັ ຫຼ ເອນີ້ ວ່ື ຳຕວົ ຄວບຄຸມ)
T2= ຫຍຳ້ີ ຫວຳນອດິ ສະລະເອວ ໃສື່ ຝ່ື ຸ ນຄອກໃນອດັ ຕຳ 10 T/ha.
T3= ຫຍຳີ້ ຫວຳນອດິ ສະລະເອວ ໃສື່ ຝ່ື ຸ ນຄອກໃນອດັ ຕຳ 15 T/ha.
T4= ຫຍຳີ້ ຫວຳນອດິ ສະລະເອວ ໃສື່ ຝື່ ຸ ນຄອກໃນອດັ ຕຳ 20 T/ha.
ເຊື່ ງິ ຜນົ ໄດຮ້ີ ບັ ສະແດງໃຫເີ້ ຫນັ ຄ:
- ກຳນເພື່ ມຂນຶີ້ ຂອງກຳນໃສື່ ຝື່ ຸ ນຄອກໃນອດັ ຕຳ 0, 10, 15 ແລະ 20T/ha ແມ່ື ນສຳມຳດຊື່ ວຍປັບປຸງ
ຄວຳມອຸ ດມົ ສມົ ບນຂອງດນິ ກື່ ຄອງົ ປະກອບທຳງດຳີ້ ນເຄມຂອງດນິ ແລະ ຫຍຳີ້ , ນອກນນັີ້ ສຳມຳດເພ່ື ມປະສດິ ທພິ ຳບ
ກຳນຈະເລນເຕບໂຕທຳງດຳີ້ ນນຳີ້ ໜກັ ສດົ ແລະ ແຫງ້ີ ແລະ ດ່ື ງັ ນນັ້ີ ສຳມຳດເວຳົ້ີ ໄດວີ້ ່ື ຳ ກຳນນຳໃຊຝ້ີ ່ື ຸ ນຄອກ (ຂງີ້ ວົ ) ອຳດ
ເປັນທຳງເລອກໜ່ື ງຶ ໃນກຳນຊ່ື ວຍຫຸຼດຜື່ ອນກຳນປື່ ອຍແກສັ ທ່ື ເປັນອນັ ຕະລຳຍຕື່ ສ່ື ງິ ແວດລອ້ີ ມ, ແຕ່ື ໃນທຳງກງົ ກນັ ຂຳ້ີ ມ
ພດັ ສຳມຳດຊື່ ວຍປັບປຸງຄວຳມອຸດມົ ສມົ ບນຂອງດນິ ແລະ ປັບປຸງກຳນຈະເລນເຕບໂຕຂອງຫຍຳ້ີ ອກດວີ້ ຍ.
ຄຳສບັ ສຳຄນັ : ຫຍຳ້ີ ຫວຳນອດິ ສະລະເອວ, ຂງ້ີ ວົ , ຄວຳມສຳມຳດໃນກຳນຈບັ ນຳ້ີ ຂອງດນິ , ກຳນປ່ື ຽນແປງທຳງດຳີ້ ນເຄມ
ຂອງດນິ , ກຳນຈະເລນເຕບໂຕ.
ABSTRACT
This experiment was to compare the rate of cattle manure by increasing the level of cattle
manure from 0, 10, 15 and 20 T/ha on growth performance of sweet grass, chemical composition
of grass and soil. The located was conducted at Nanonghoung Village, Phieng District and
การประชุมสัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ท่ี ระดบั บัณฑิตศึกษา ประจําปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
341
Xayaboury Province and through from July to November 2022, there were 4 treatments and
design in RCBD with 4 replications of each treatment. The treatments were:
T1= No manure (Control treatment)
T2= Manure in 10 T/ha.
T3= Manure in 15 T/ha.
T4= Manure in 20 T/ha.
The result showed that:
- Increasing the level of cattle manure from 0, 10, 15 and 20 T/ha were increased
biomass of sweet grass and chemical composition of grass and soil and showed a curvilinear
increase as the level of cattle manure from 0, 10, 15 and 20 T/ha, there fore can be increased
fresh and dry biomass of sweet grass, therefore, it can be said that use of cattle manure may
be an option to reduce the green house gass and to help environment, but on the other hand,
it can be improve the soil fertility and improve the growth performance of sweet garss.
Keywords: Sweet grass, Cattle manure, Water holding capacity, soil property, growth
performance
การประชุมสัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ที่ ระดบั บณั ฑิตศึกษา ประจาํ ปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
342
ບດົ ນຳ (Introduction)
ປະຫວດັ ຄວຳມເປັນມຳ ແລະ ຄວຳມສຳຄນັ ຂອງກຳນສກຶ ສຳ
ປະເທດລຳວເປັນປະເທດທື່ ກຳລັງພັດທະນຳທຳງດຳີ້ ນກຳນຜະລດິ ເພື່ ອຍກົ ລະດັບຊວດິ ກຳນເປັນຢ່ື ຂອງ
ປະຊຳຊນົ ກື່ ຄກຳນຜະລດິ ໃຫໄີ້ ດທ້ີ ຳງດຳີ້ ນປະລມິ ຳນ ແລະ ຄຸນນະພຳບ ເພ່ື ອເລື່ ງັ ໃສກຳນກຳນຜະລດິ ເພື່ ອເປັນສນິ ຄຳ້ີ
ໂດຍສະເພຳະແມື່ ນສນິ ຄຳ້ີ ກະສກິ ຳເພ່ື ອເປັນກຳນສຳ້ີ ງລຳຍຮບັ ໃຫແ້ີ ກ່ື ປະຊຳຊນົ ກື່ ຄປະເທດຊຳດ ປະຊຳກອນຂອງລຳວ
ປະຈບຸ ນັ ຫຼຳຍກວື່ ຳ 7 ລຳີ້ ນຄນົ ເຊື່ ງິ ຫຼຳຍກວ່ື ຳ 85% ແມ່ື ນໄດຢີ້ ຶດຖອຳຊບກະສກິ ຳເປັນຫຼກັ ໂດຍສະເພຳະແມ່ື ນກຳນ
ປກຝັງ-ລຽ້ີ ງສດັ ດື່ ງັ ນນັີ້ , ປະຈບຸ ນັ ພກັ ແລະ ລດັ ຖະບຳນເຮຳົ ໄດມ້ີ ແຜນພດັ ທະນຳປະເທດຊຳດໃຫມ້ີ ຄວຳມອຸດມົ ຮ່ື ງັ ມ
ແລະ ເຂມັ້ີ ແຂງ ໂດຍເລື່ ງັ ໃສື່ ຂະແໜງກະສກິ ຳເປັນພນີ້ ຖຳນ ເຊ່ື ງິ ໄດອີ້ ງໃສ່ື ທື່ ຳແຮງທຳງດຳີ້ ນທຳມະຊຳດຂອງປະເທດເຮຳົ
ເຂຳົ້ີ ໃນກຳນປກຝັງ ແລະ ລຽີ້ ງສດັ ເນ່ື ອງຈຳກວື່ ຳປະຊຳກອນນບັ ມນີ້ ບັ ເພື່ ມຂນຶ້ີ ສະນນັ້ີ , ກຳນປກຝັງ-ລຽີ້ ງສດັ ເພື່ ອໃຫີ້
ຕອບສະໜອງຕຳມຄວຳມຕອີ້ ງກຳນຂອງປະຊຳຊນົ ກຳນປກຝັງ ແລະ ກຳນລຽີ້ ງສດັ ເຊື່ ງິ ມຄວຳມສຳຄນັ ຕື່ ມະນຸດ,
ໂດຍອງຕຳມ: (Akinrinde 2006; Lehmann, 2003; Lehmann 2007). ປະຈບຸ ັນສະພຳບອຳກຳດຂອງ
ໂລກມກຳນປ່ື ຽນແປງ ເວຳົ້ີ ລວມ ເວຳົ້ີ ສະເພຳະສະພຳບອຳກຳດໄດມີ້ ກຳນປື່ ຽນແປງຢ່ື ຳງກະທນັ ຫນັ ເຊື່ ງິ ສະແດງໃຫເ້ີ ຫນັ
ຝົນຕກົ ບື່ ໄປຕຳມລະດກຳນ ພຳໃຫເ້ີ ກດໄພທຳມະຊຳດຕຳມມຳເຊື່ ນັ : ໄພແຫງີ້ ແລງ້ີ , ກຳນລະບຳດຂອງພະຍຳດ, ແມງໄມ ້ີ
ສັດຕພດ ແລະ ອື່ ນໆ ບນັ ຫຳເຫື່ ຼຳົ ນນັີ້ ແມ່ື ນເກດມຳຈຳກກຳນທຳລຳຍທຳມະຊຳດ ເຊ່ື ິງສື່ ວນໃຫຍື່ ແມື່ ນມຳຈຳກກຳນ
ທຳລຳຍຂອງມະນຸດເຮຳົ ເອງ ໂດຍເລງັ ໃສື່ ກຳນເຕບໂຕທຳງດຳີ້ ນເສດຖະກດິ , ຊວດິ ກຳນເປັນຢື່ ແລະ ບນັ ຫຳສຳຄນັ ແມ່ື ນ
ກຳນເພ່ື ມຂນຶີ້ ຂອງປະຊຳກອນໂລກນບັ ມເ້ີ ພ່ື ມຂນຶີ້ ເຊື່ ງິ ມນັ ໝຳຍເຖງິ ຕອີ້ ງເລງັ ໃສື່ ກຳນຜະລດິ ເພື່ ອກຳນຢ່ື ຫຼອດ, ເຊ່ື ງິ ໝຳຍ
ເຖງິ ເປັນກຳນທຳລຳຍທຳມະຊຳດເພ່ື ອມຳຮບັ ໃຊຊ້ີ ວດິ ກຳນເປັນຢ່ື , ເຊື່ ງິ ບນັ ຫຳທື່ ເກດຂນຶີ້ ອຳດເປັນກຳນທຳລຳຍແບບທຳງ
ກງົ ແລະ ທຳງອອີ້ ມ ເຊື່ ນັ : ກຳນເກດບນັ ຫຳປື່ ຽນແປງທຳງອຳກຳດ, ມນົ ລະພດິ ທຳງອຳກຳດ ໂດຍສະເພຳະແມ່ື ນເກດຈຳກ
ກຳນຕດັ ໄມທີ້ ຳລຳຍປື່ ຳ ໂດຍຜ່ື ຳກຳນຈດ ແລະ ນອກນນັ້ີ ແມື່ ນເກດຈຳກໂຮງງຳນອຸດສຳຫະກຳ ແລະ ນອກນນັີ້ ຍງັ ປື່ ອຍ
ສຳນພດິ ລງົ ໃສ່ື ແມື່ ນຳີ້ ແລະ ປ່ື ອຍລງົ ສ່ື ທຳມະຊຳດ ເຊື່ ງິ ບນັ ຫຳເຫ່ື ຼຳົ ນນັ້ີ ເກດຜນົ ກະທບົ ທ່ື ຮຳ້ີ ຍແຮງໂດຍສະເພຳະແມື່ ນ
ກຳນເຊື່ ອມໂຊມຂອງດນິ , ດນິ ຖວື່ ຳເປັນປັດໄຈທ່ື ສຳຄນັ ຕ່ື ມວນມະນຸດ ເພຳະມະນຸດໃຊດ້ີ ນິ ເປັນທ່ື ຢ່ື ອຳໃສ ແລະ ໃຊດີ້ ນິ
ເຂຳົ້ີ ໃນກຳນຜະລດິ , ຖຳ້ີ ດນິ ມກຳນເຊ່ື ອມໂຊມ ກື່ ໝຳຍຄວຳມວ່ື ຳດນິ ຂຳດຄວຳມອຸດມົ ສມົ ບນ ເຊ່ື ງິ ພຳໃຫເີ້ ກດຜນົ ກະທບົ
ຕຳມມຳ ໂດຍສະເພຳະແມ່ື ນກຳນນຳໃຊດ້ີ ນິ ເຂຳົ້ີ ໃນກຳນປກຝັງ ເຊື່ ນັ : ກຳນປກພດອຳຫຳນສດັ ເຂຳົ້ີ້ີ ໃນກຳນລຽີ້ ງສດັ , ຖຳີ້
ດນິ ບມຄວຳມອຸດມົ ສມົ ບນແລວີ້ ກື່ ຈະເຮດັ ໃຫກີ້ ຳນປກຫຍຳີ້ ບໄດຮີ້ ບັ ຜນົ ຍື່ ງິ ໄປກວ່ື ຳນນັີ້ ກື່ ຈະພຳໃຫເີ້ ກດບນັ ຫຳທຳງ
ອອ້ີ ມຕຳມມຳກ່ື ຄເຮັດໃຫຄ້ີ ຸນນະພຳບຂອງຫຍຳ້ີ ທື່ ຈະນຳໄປລຽ້ີ ງສດັ ບ່ື ໄດຕີ້ ຳມເປົີຳ້ ທ່ື ວຳງໄວີ້ ເຊື່ ິງອຳດເຮດັ ໃຫກ້ີ ຳນ
ລຽ້ີ ງສດັ ບ່ື ໄດຮ້ີ ບັ ຜນົ ເທື່ ຳົ ທື່ ຄວນ, ດນິ ທື່ ມຄຸນນພະຳບຕອີ້ ງເປັນດນິ ທື່ ສຳມຳດຈບັ ນຳ້ີ ໄດດ້ີ ແລະ ນອກນນັ້ີ ບນັ ດສຳນ
ອຳຫຳນທື່ ຢື່ ໃນດນິ ກ່ື ຕອ້ີ ງສງເຊ່ື ນັ ດຽວກນັ ໂດຍສະເພຳະແມ່ື ນ: N, P, K, WHC and pH ບນັ ດຳຄື່ ຳຕ່ື ຳງໆ ນລ້ີ ວີ້ ນແຕ່ື ມ
ຄວຳມສຳຄນັ ຕ່ື ໂຄງສຳ້ີ ງຂອງດນິ ແລະ ມຄວຳມສຳຄນັ ຕື່ ພດ ໂດຍສະເພຳະແມື່ ນຫຍຳ້ີ ຫວຳນ, ຫຍຳ້ີ ຫວຳນອດິ ສະລະ
ເອວ ເປັນຫຍຳີ້ ຊະນດິ ໜ່ື ງຶ ທ່ື ຊຳວກະສກິ ອນນຍິ ມົ ລຽ້ີ ງເພຳະມນັ ຈະເລນເຕບໂຕໄວ ແລະ ໃຫຜ້ີ ນົ ຜະລດິ ສງ, ນອກຈຳກ
ນນັ້ີ ຫຍຳີ້ ຫວຳນຍງັ ເປັນຫຍຳ້ີ ທ່ື ມສຳນອຳຫຳນທື່ ສງ ແລະ ສຳມຳດນຳໄປເປັນອຳຫຳນສດັ ໄດໂີ້ ດຍສະເພຳະແມ່ື ນ: ງວົ ,
ຄວຳຍ, ແບ້ີ ແລະ ສດັ ປກປະເພດຕື່ ຳງໆ ລວມທງັ ສດັ ນຳີ້ , ຫຍຳ້ີ ຫວຳນເຖງິ ເປັນຫຍຳ້ີ ທື່ ຈະເລນເຕບໂຕດ, ແຕື່ ຖຳີ້ ນຳໄປ
ປກໃສ່ື ດນິ ທ່ື ຂຳດຄວຳມອຸດມົ ສມົ ບນ ແລະ ຂຳດກຳນຈດັ ກຳນທື່ ດແລວ້ີ ກ່ື ຈະເຮດັ ໃຫຜ້ີ ົນຜະລດິ ຕ່ື ຳ ລວມທງັ ສຳນ
ອຳຫຳນ ກື່ ຄອງົ ປະກອບທຳງເຄມອຳດຈະຕື່ ຳ ຖຳີ້ ນຳໄປລຽ້ີ ງສດັ ກື່ ຈະເຮດັ ໃຫສ້ີ ດັ ມກຳນຈະເລນເຕບໂຕຊຳີ້ .
ວຽກງຳນກະສກິ ຳ ແລະ ປ່ື ຳໄມແີ້ ມ່ື ນມບດົ ບຳດສຳຄນັ ຕ່ື ກຳນດຳລງົ ຊວດິ ແລະ ກຳນພດັ ທະນຳເສດຖະກດິ ຂອງ
ລ ຳ ວ ເ ຊ່ື ິງ ກ ວ ມ ເ ອົຳ 29% ຂ ອ ງ GDP ໃ ນ ນ້ີວ ຽ ກ ງ ຳ ນ ລີ້ຽ ງ ສັດ ກ ວ ມ ເ ອົຳ 10% ຂ ອ ງ ວ ຽ ກ ງ ຳ ນ ກ ະ ສິ ກ ຳ
(Governmentre/Port, 2010).
การประชุมสัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ท่ี ระดบั บณั ฑติ ศึกษา ประจาํ ปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
343
ປະຈບຸ ນັ ກຳນລຽ້ີ ງສດັ ແມ່ື ນເລື່ ມມບດົ ບຳດສຳຄນັ ຕື່ ກຳນຂະຫຍຳຍຕວົ ຂອງເສດຖະກດິ ໂດຍສະເພຳະແມ່ື ນ
ກຳນລຽ້ີ ງສດັ ໃຫຍ່ື ເຊື່ ນັ : ງວົ , ຄວຳຍ ເຊ່ື ງິ ບຳງເຂດຂອງລຳວແມ່ື ນເຫນັ ວ່ື ຳມທ່ື ຳອຽງເພ່ື ມຂນຶ້ີ ຕຳມຄວຳມຕອີ້ ງກຳນຂອງ
ຕະຫຼຳດ ທງັ ພຳຍໃນ ແລະ ຕື່ ຳງປະເທດ ໂດຍສະເພຳະແມ່ື ນຈນ, ຜ່ື ຳນມຳກຳນລຽ້ີ ງສດັ ແມື່ ນອຳໃສກຳນລຽ້ີ ງແບບທຳມະ
ຊຳດຍງັ ຂຳດເຕກັ ນກິ ໂດຍສະເພຳະແມື່ ນກຳນຈດັ ກຳນເລ່ື ອງ ແນວພັນ, ກຳນຄວບຄຸມພະຍຳດ ແລະ ອຳຫຳນສດັ ,
ອຳຫຳນສດັ ຖວ່ື ຳມບດົ ບຳດສຳຄນັ ທ່ື ຈະປະສບົ ຜນົ ສຳເລດັ ໃນກຳນລຽີ້ ງສດັ , ອຳຫຳນສດັ ທື່ ສຳຄນັ ຂອງງວົ ແລະ ຄວຳຍ
ສ່ື ວນໃຫຍ່ື ແມ່ື ນອຳຫຳນປະເພດຫຍຳ້ີ , ຫຍຳີ້ ມຫຼຳຍຊະນດິ ທ່ື ຊຳວກະສກິ ອນນຍິ ມົ ປກໃນກຳນລຽ້ີ ງສດັ ເຊື່ ນັ : ຫຍຳີ້ ເນ
ເປຍ, ຫຍຳ້ີ ກື່ ນື່ , ລຊື່ ແລະ ຫຍຳ້ີ ຫວຳນອດິ ສະລະເອວ, ຫຍຳ້ີ ຫວຳນຖວ່ື ຳກຳລງັ ເປັນທື່ ນຍິ ມົ ເພຳະມນັ ເປັນຫຍຳີ້ ທື່ ປກງື່ຳຍ
ແລະ ຈະເລນເຕບໂຕໄວ ລວມທງັ ໃຫຜີ້ ນົ ຜະລິດສງ ແລະ ນອກນັນີ້ ມນັ ຍັງມຄຸນຄ່ື ຳທຳງໂພສະນຳກຳນສງ ໂດຍ
ສະເພຳະແມ່ື ນຄື່ ຳໂປຼຕນິ ສງຮອດ 17% (ເຊຳົ ວຳລິດ ແລະ ເມທຳ, 2017), ຫຍຳ້ີ ຊະນດິ ນເີ້ ໝຳະສົມແກ່ື ກຳນນຳໄປ
ລຽີ້ ງສດັ ປະເພດຕ່ື ຳງໆ ເປັນຕນົ້ີ ແມື່ ນ: ມຳີ້ , ງວົ , ຄວຳຍ ແລະ ສດັ ປກປະເພດຕ່ື ຳງໆ ແຕ່ື ຖຳ້ີ ຈະເຮດັ ໃຫໄີ້ ດຜີ້ ນົ ຜະລດິ ສງ
ແລະ ຄຸນຄື່ ຳທຳງໂພສະນຳກຳນສງແລວີ້ ສ່ື ງິ ສຳຄນັ ຄກຳນຈດັ ກຳນໃນກຳນປກຫຍຳີ້ ໂດຍສະເພຳະແມ່ື ນກຳນຈດັ ກຳນ
ເລື່ ອງດນິ , ກຳນປັບປຸງດນິ ໃຫມ້ີ ຄວຳມອຸດມົ ສມົ ບນແມື່ ນມຫຼຳຍທຳງທື່ ສຳມຳດປະຕບິ ດັ ໄດບີ້ ື່ ວ່ື ຳຈະເປັນກຳນໃສື່ ຝື່ ຸນເຄມ
ແລະ ຝື່ ຸ ນອນິ ຊຊະນດິ ຕ່ື ຳງໆ, ດນິ ຖວື່ ຳມຄວຳມສຳຄນັ ຕື່ ກຳນຂະຫຍຳຍຕວົ ຂອງພດຊະນດິ ຕື່ ຳງໆ ກ່ື ຄກຳນໃຫຜ້ີ ນົ ຜະລດິ
, ຖຳີ້ ດນິ ຂຳດຄວຳມອຸດມົ ສມົ ບນແລວີ້ ແມ່ື ນຈະເຮດັ ໃຫພ້ີ ດບ່ື ມກຳນຂະຫຍຳຍຕວົ ຫຼ ໃຫຜ້ີ ນົ ຜະລດິ ຕ່ື (Sisomphone
et al., 2011 and 2012).
ສະນນັີ້ ກຳນປັບປຸງດນິ ຖວື່ ຳເປັນສ່ື ງິ ທ່ື ເຮຳົ ຄວນເອຳົ ໄຈໃສື່ ເພື່ ອປັບປຸງດນິ ທ່ື ເຊື່ ອມໂຊມ ກບັ ມຳມຄຸນນະພຳບດ
ແຕ່ື ກຳນປັບປຸງດນິ ສື່ ວນໃຫຍື່ ແມື່ ນຍງັ ນຳໃຊວ້ີ ທິ ທ່ື ຍງັ ບ່ື ທນັ ສອດຄື່ ອງ ແລະ ເປັນແນວທຳງທື່ ດໃນກຳນປັບປຸງດນິ ໃຫີ້
ຖກກບັ ຫຼກັ ວຊິ ຳກຳນ ເພຳະຊຳວກະສກິ ອນບຳງຄນົ ຍງັ ມກຳນນຳໃຊຝ້ີ ່ື ຸ ນເຄມ ຫຼ ຝື່ ຸ ນວທິ ະຍຳສຳດ ເຊ່ື ງິ ເຮດັ ໃຫມ້ີ ຜນົ ຕື່
ດນິ ໃນໄລຍະຍຳວ, ອງິ ຕຳມກຳນລຳຍງຳນຂອງ ປຼະເສດ (2000), ໄດເີ້ ວຳົ້ີ ວ່ື ຳ: ຝ່ື ຸ ນຄອກ ຫຼ ຂງີ້ ວົ ເປັນຝື່ ຸ ນຊວະພຳບ
ຊະນດິ ໜ່ື ງຶ ໄດມີ້ ກຳນນຳໃຊເີ້ ຂຳົີ້ ໃນກຳນກະເສດຢ່ື ຳງຫຼວງຫຼຳຍ ເປັນເວລຳດນົ ນຳນມຳແລວ້ີ ຝື່ ຸ ນຄອກບື່ ພຽງແຕື່ ເປັນສຳນ
ອນິ ຊ ແລະ ທຳດອຳຫຳນທື່ ຈຳເປັນຕ່ື ກຳນຈະເລນເຕບໂຕຂອງພດເທື່ ຳົ ນນັ້ີ ແຕ່ື ຍງັ ຊ່ື ວຍເຮດັ ໃຫໂີ້ ຄງສຳ້ີ ງຂອງດນິ ທື່ ເຊື່ ອມ
ໂຊມກບັ ມຳດຂນຶ້ີ ອກດວ້ີ ຍ, ດນິ ທ່ື ໄດຮ້ີ ບັ ກຳນໃສ່ື ຝ່ື ຸ ນຄອກເປັນປະຈຳ ຈະກຳຍເປັນດນິ ທື່ ມຄວຳມເໝຳະສມົ ແລະ ດນິ
ຈະກຳຍເປັນດນິ ທື່ ເໝຳະສມົ ຕື່ ກຳນຈະເລນເຕບໂຕຂອງພດ, ນອກຈຳກນນັີ້ ຍງັ ເຮດັ ໃຫດ້ີ ນິ ສຳມຳດລະບຳຍອຳກຳດໄດດ້ີ
ແລະ ນຳ້ີ ໄດດີ້ ເຊ່ື ງິ ເຫດນແີ້ ມື່ ນຍງັ ຊ່ື ວຍເພ່ື ມຄວຳມຄງົ ທນົ ຂອງດນິ ໄດດີ້ ເປັນກຳນຫຸຼດຜື່ ອນກຳນເຊຳະເຈ່ື ອນ ຫຼ ກຳນພງັ
ທະລຳຍຂອງດນິ ແລະ ຍງັ ຊື່ ວຍຮກັ ສຳໜຳີ້ ດນິ , ນອກນນັີ້ ຍງັ ເປັນແຫ່ື ຼງທຳດອຳຫຳນຂອງຈລຸ ນິ ຊທ່ື ເປັນປະໂຫຍດໃນດນິ
ເຊື່ ງິ ມຜນົ ເຮດັ ໃຫກີ້ ດິ ຈະກຳຕື່ ຳງໆ ຂອງຈລຸ ນິ ຊດຳເນນໄປຢ່ື ຳງມປະສດິ ທພິ ຳບ ແລະ ຍງັ ຊື່ ວຍເພື່ ມປະລມິ ຳນຂອງຈລຸ ນິ ຊ
ອກດວີ້ ຍ ສຳລບັ ຄຸນຄ່ື ຳທຳງອຳຫຳນຂອງຝື່ ຸ ນຄອກນນັ້ີ ແມ່ື ນ
ມຄວຳມແຕກຕ່ື ຳງກນັ ໄປຕຳມແຫ່ື ງຼ ເພຳະມນັ ຍງັ ຂນຶ້ີ ກບັ ຊະນດິ ຂອງອຳຫຳນທ່ື ສດັ ກນິ ເຂຳົີ້ ໄປອກດວີ້ ຍ ແລະ ຍງັ ຂນຶີ້ ກບັ
ກຳນຈດັ ກຳນອກຖຳີ້ ເບື່ ງິ ໂດຍທ່ື ວົ ໄປແລວີ້ ຂງ້ີ ວົ ຫຼ ອຳຈມົ ງວົ ຍງັ ມທຳດອຳຫຳນຫຼກັ ຄ: ໄນໂຕຼເຈນ, ຟົດສະຟລສັ , ໂພ
ຕດັ ຊ່ື ຽມ (www.thaiarcheep.com 11/05/2022)
ປະຈຸບັນອຳຈມົ ງວົ ຖວ່ື ຳເປັນອຳຈົມທື່ ຫຳໄດງ້ີ ື່ ຳຍ ຕຳມສະຖຳນທ່ື ລຽີ້ ງງວົ , ອຳຈມົ ງວົ ຍັງເປັນອຳຈມົ ທື່
ອຸ ດົມສົມບນໄປດວີ້ ຍສຳນອຳຫຳນ, ແຕ່ື ຖຳ້ີ ເຮຳົ ບື່ ມກຳນຈດັ ກຳນທື່ ດຕ່ື ອຳຈມົ ງວົ ແລວ້ີ ມນັ ກື່ ຈະສຳ້ີ ງຜນົ ກະທບົ ຕ່ື
ສື່ ງິ ແວດລອ້ີ ມ ໂດຍສະເພຳະແມ່ື ນກື່ ນິ , ປື່ ອຍບນັ ດຳທຳດອຳຍແກສັ ທ່ື ມຜນົ ຕ່ື ກຳນປື່ ຽນແປງດນິ ຟີ້ຳອຳກຳດ, ດື່ ງັ ນນັ້ີ
ແນວທຳງໃນກຳນສຶກສຳໃນຄັງ້ີ ນຈີ້ ື່ ງຶ ມຄວຳມສົນໃຈທ່ື ຈະນຳໃຊອີ້ ຳຈົມຂອງງວົ ໃນກຳນປັບປຸ ງດິນ ແລະ ເພ່ື ມ
ປະສດິ ທພິ ຳບກຳນຈະເລນເຕບໂຕຂອງຫຍຳ້ີ ຫວຳນອດິ ສະລະເອວ.
ຈດຸ ປະສງົ ຂອງກຳນສກຶ ສຳ
1) ສກຶ ສຳອດັ ຕຳຝື່ ຸ ນທ່ື ເໝຳະສມົ ຕ່ື ກຳນຈະເລນເຕບໂຕ ແລະ ອງົ ປະກອບເຄມຂອງຫຍຳ້ີ ;
การประชุมสัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ที่ ระดบั บัณฑิตศึกษา ประจาํ ปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
344
2) ສກຶ ສຳກຳນປ່ື ຽນແປງທຳງດຳີ້ ນເຄມຂອງດນິ .
ວທິ ດຳເນນກຳນວໄິ ຈ (Methodology)
ສະຖຳນທ່ື ດຳເນນກຳນທດົ ລອງ
ກຳນສກຶ ສຳທດົ ລອງໃນຄງັ້ີ ນແີ້ ມື່ ນໄດປ້ີ ະຕບິ ດັ ຢື່ ພນີ້ ທື່ ຊຳວກະສກິ ອນທ່ື ບຳ້ີ ນນຳໜອງຮຸ ງ, ເມອງພຽງ ແຂວງໄຊ
ຍະບລ.
ໄລຍະເວລຳດຳເນນກຳນທດົ ລອງ
ໄລຍະເວລຳທ່ື ໃຊທ້ີ ງັ ໝດົ ໃນກຳນກະກຽມກຳນທດົ ລອງ ແລະ ເກບັ ກຳຂມີ້ ນ ແມື່ ນໃຊເີ້ ວລຳທງັ ໝດົ
4 ເດອນ ເຊື່ ງິ ໄດເ້ີ ລ່ື ມແຕ່ື ເດອນ 7 - 11/2022.
ກຳນວຳງແຜນກຳນທດົ ລອງ
ກຳນທດົ ລອງຄງັ້ີ ນ້ີ ແມ່ື ນໃຊຮີ້ ບແບບກຳນທດົ ລອງໃນຮບແບບ RCBD (Completely Randomized Block
Design) ເຊື່ ງິ ປະກອບມ 4 ສ່ື ງິ ທດົ ລອງ ແລະ ແຕື່ ລະສ່ື ງິ ທດົ ລອງແມື່ ນປະກອບມ 4 ຊຳີ້ , ດ່ື ງັ ທື່ ສະແດງໃຫເ້ີ ຫນັ ໃນສື່ ງິ ທດົ
ລອງຂຳ້ີ ງລ່ື ຸມນ:້ີ
❖ ສ່ື ງິ ທດົ ລອງ (T) ປະກອບມຄ:
T1= ຫຍຳ້ີ ຫວຳນອດິ ສະລະເອວ (ບ່ື ໃສ່ື ຝ່ື ຸ ນຫຍງັ ຫຼ ເອນີ້ ວ່ື ຳຕວົ ຄວບຄຸມ)
T2= ຫຍຳ້ີ ຫວຳນອດິ ສະລະເອວ ໃສື່ ຝື່ ຸ ນຄອກໃນອດັ ຕຳ 10 T/ha.
T3= ຫຍຳ້ີ ຫວຳນອດິ ສະລະເອວ ໃສື່ ຝ່ື ຸ ນຄອກໃນອດັ ຕຳ 15 T/ha.
T4= ຫຍຳີ້ ຫວຳນອດິ ສະລະເອວ ໃສື່ ຝ່ື ຸ ນຄອກໃນອດັ ຕຳ 20 T/ha.
ໝຳຍເຫດ: ກຳນໃສ່ື ຝື່ ຸ ນຄອກແມ່ື ນໃສ່ື ບນົ ພນ້ີ ຖຳນທຳດແຫງ້ີ (On Dry matter Basis)
ກຳນດຳເນນງຳນທດົ ລອງ
ກຳນກະກຽມແປງທດົ ລອງ ແລະ ວທິ ປກຫຍຳີ້
ກຳນທດົ ລອງແມ່ື ນໄດກ້ີ ະກຽມແປງທດົ ລອງ 16 ແປງ, ມຂະໜຳດ 2x5m ໂດຍໄດມີ້ ກຳນອຳນະໄມພນ້ີ ທື່
ໂດຍກຳນຖຳງ, ຫຼງັ ຈຳກນນັ້ີ ແມ່ື ນໄດໄີ້ ຖດວີ້ ຍລດົ ເຊື່ ງິ ມຄວຳມເລກິ ປະມຳນ 30cm, ຫຼງັ ຈຳກນນັ້ີ ກ່ື ໄດເີ້ ອຳົ ຝື່ ຸ ນຄອກ
(ຝື່ ຸ ນຂງີ້ ວົ ) ລງົ ໄປປະສມົ ໃນເວລຳໄປເບອີ້ ງຕນົີ້ ຫງຼັ ຈຳກນນັີ້ ແມື່ ນໄດຕ້ີ ຳກດນິ ໄວ 1 ອຳທດິ , ກ່ື ໄດໄ້ີ ຖຄນົີ້ ໃຫລີ້ ະອຽດອກ
ເທ່ື ອໜື່ ງຶ ຈນົ ແນໃີ້ ຈວ່ື ຳວື່ ຳຝື່ ຸ ນລະອຽດດ, ຫງຼັ ຈຳກນນັີ້ ແມ່ື ນໄດເ້ີ ອຳົ ນຳ້ີ ຫດົ ຈນົ ປຽກຊ່ື ຸມດ;
ສຳລບັ ກຳນປກຫຍຳີ້ ຫວຳນອດິ ສະລະເອວແມ່ື ນໄດປ້ີ ກດວີ້ ຍທື່ ອນຂອງມນັ ໂດຍໄດຕ້ີ ດັ ຄວຳມຍຳວ 20-25cm
ໂດຍໄດປ້ີ ກເປັນແຖວ, ໄລຍະຫື່ ຳງຂອງຕນົີ້ ແລະ ແຖວແມ່ື ນ 30cm ແລະ ໄລຍະຫື່ ຳງແຕ່ື ລະແປງແມື່ ນ 1m ກຳນປກ
ແມື່ ນໄດປີ້ ກໃນຕອນແລງ ແລະ ອອີ້ ມຮອບແປງແມ່ື ນໄດເ້ີ ຮດັ ເປັນຮື່ ອງເພື່ ອສະດວກໃນກຳນໃຫນ້ີ ຳີ້ .
ກຳນໃຫນີ້ ຳີ້
ຕະຫຼອດຊື່ ວງກຳນສກຶ ສຳທດົ ລອງ ຫຍຳ້ີ ແຕ່ື ລະແປງແມື່ ນໄດມີ້ ກຳນໃຫນ້ີ ຳ້ີ ຕະຫຼອດ ໂດຍກຳນສງັ ເກດເບື່ ງິ ຄວຳມຊື່ ຸມ
ຂອງດນິ , ຖຳ້ີ ມໃີ້ ດຝົນຕກົ ກ່ື ບ່ື ໃຫນີ້ ຳີ້ ແລະ ຖຳ້ີ ມໃ້ີ ດ ຫຼ ຊ່ື ວງໃດແດດຫຼຳຍ ຫຼ ຮອີ້ ນຫຼຳຍກ່ື ໄດໃີ້ ຫນ້ີ ຳ້ີ ທຸກໆ ມ,້ີ ສຳລບັ
ວທິ ກຳນໃຫແ້ີ ມື່ ນໄດປີ້ ື່ ອຍນຳີ້ ລງົ ຮ່ື ອງທື່ ເຮດັ ອອີ້ ມຮອບແປງ ໂດຍສງັ ເກດເບື່ ງິ ຖຳ້ີ ເຫນັ ວ່ື ຳດນິ ປຽກຊື່ ຸມດແລວີ້ ຈື່ ງຶ ຢຸດກຳນ
ໃຫນ້ີ ຳີ້ .
ກຳນບວົ ລະບດັ ຮກັ ສຳ
การประชุมสัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ท่ี ระดบั บณั ฑติ ศึกษา ประจําปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
345
ຕະຫຼອດຊື່ ວງກຳນສກຶ ສຳທດົ ລອງນອກຈຳກໃຫນີ້ ຳ້ີ ຢື່ ຳງສະໝື່ ຳສະເໝແລວ້ີ ຍັງໄດປີ້ ້ີອງກນັ ສດັ ມຳທຳລຳຍ
ລວມທງັ ສດັ ຕຂອງຫຍຳ້ີ ອກດວີ້ ຍ ໂດຍສະເພຳະແມ່ື ນງວົ , ໜ ແລະ ສດັ ປະເພດຕ່ື ຳງໆ ໂດຍກຳນເຮດັ ຮວົ້ີ ອອ້ີ ມຢື່ ຳງດ
ເພື່ ອປອ້ີ ງກນັ ສດັ ເຂຳົ້ີ ມຳທຳລຳຍ.
ກຳນເກບັ ກຳຂມ້ີ ນ
ກຳນເກບັ ກຳຂມີ້ ນແມ່ື ນຈະປະຕບິ ດັ ດື່ ງັ ລ່ື ຸມນ:ີ້
- ກ່ື ອນເລ່ື ມກຳນທດົ ລອງແມ່ື ນໄດວ້ີ ໄິ ຈຝື່ ຸ ນຄອກ (ຝື່ ຸ ນຂງີ້ ວົ );
- ສຳລບັ ຕວົ ຢ່ື ຳງດນິ ແມ່ື ນໄດວ້ີ ໄິ ຈດນິ ໃນແຕື່ ລະແປງກ່ື ອນ ແລະ ຫງຼັ ໃສື່ ຝື່ ຸ ນຄອກ ໂດຍໄດວ້ີ ໄິ ຈຫຳຄື່ ຳ: ທຳດ
ແຫງ້ີ , ເຖື່ ຳົ , N, P, K, pH ແລະ WHC;
- ຫຼງັ ຈຳກສນິ້ີ ສຸດກຳນທດົ ລອງແມ່ື ນໄດຊີ້ ື່ ງັ ນຳີ້ ໜກັ ເພື່ ອປຽບທຽບກຳນຈະເລນເຕບໂທທຳງດຳີ້ ນນຳີ້ ໜກັ ສດົ
ແລະ ແຫງີ້ ນອກນນັີ້ ແມື່ ນໄດວີ້ ໄິ ຈອງົ ປະກອບທຳງດຳີ້ ນເຄມຂອງຫຍຳ້ີ ເຊ່ື ນັ : ຄື່ ຳທຳດແຫງ້ີ , ເຖື່ ຳົ ແລະ ຄື່ ຳໂປຼຕນິ , ສຳລບັ
ວທິ ກຳນເອຳົ ຕວົ ຢ່ື ຳງດນິ ແມື່ ນໄດໃີ້ ຊວີ້ ທິ ໃນກຳນເຈຳະເອຳົ ດນິ ໃນແຕ່ື ລະຈດຸ (ໃຊທ້ີ ່ື ເຫຼກັ ທື່ ມຂະໜຳດເສນັ້ີ ຜື່ ຳສນກຳງ
5cm) ໂດຍໄດເີ້ ຈຳະເລກິ ປະມຳນ 30cm, ເຊື່ ງິ ແຕື່ ລະແປງແມື່ ນໄດເ້ີ ອຳົ ຢ່ື 5 ຈດຸ ຫງຼັ ຈຳກນນັ້ີ ຈື່ ງຶ ເອຳົ ດນິ ແຕື່ ລະຈດຸ ນນັີ້
ມຳຄນົ ເຂຳົ້ີ ກນັ ໃຫລ້ີ ະອຽດ.
ກຳນວໄິ ຈຕວົ ຢ່ື ຳງ
ກຳນວໄິ ຈຄ່ື ຳ ທຳດແຫງີ້ , ອງົ ຄະທຳດ, ອະນງົ ຄະທຳດ ແມ່ື ນໄດໃີ້ ຊວ້ີ ທິ ກຳນຂອງ Undersander et al
(1993). N, P, K ແມື່ ນໄດໃີ້ ຊວ້ີ ທິ ກຳນຂອງ AOAC (1990), pH ຂອງດນິ ແມ່ື ນໄດໃ້ີ ຊເີ້ ຄື່ ອງ Digital pH ໂດຍກຳນ
ນຳເອຳົ ດນິ 5g ມຳບດົ ໃຫລີ້ ະອຽດ (ບນົ ພນ້ີ ຖຳນທຳດແຫງ້ີ ) ຫງຼັ ຈຳກນນັ້ີ ເອຳົ ໄປປະສມົ ກບັ ນຳີ້ ກື່ ນັ 25ml ແລະ ປະໄວ້ີ 1
ຄນ ຫງຼັ ຈຳກນນັ້ີ ກ່ື ສຳມຳດວດັ ແທກຄື່ ຳ pH ໄດ້ີ ໂດຍໃຊເີ້ ຄ່ື ອງ Digital pH, ກຳນວດັ ແທກຄວຳມສຳມຳດໃນກຳນຈບັ ນຳ້ີ
ຂອງດນິ (Water holding Capacity) ແມື່ ນໄດວ້ີ ດັ ແທກດວີ້ ຍກຳນນຳເອຳົ 5g (ບນົ ພນ້ີ ຖຳນທຳດແຫງີ້ ) ໂດຍກຳນນຳ
ເອຳົ ດນິ ໄປໃສ່ື ເທງິ ເຈຍ້ີ Fiter paper ຫຼງັ ຈຳກນນັ້ີ ກື່ ເອຳົ ນຳ້ີ ຢອດໃສ່ື ຈນົ ແນໃ້ີ ຈວື່ ຳດນິ ອື່ ມນຳີ້ ຫງຼັ ຈຳກນນັ້ີ ກື່ ປະໄວີ້ 24h
ແລວ້ີ ກ່ື ສຳມຳດນຳເອຳົ ດນິ ໄປຊ່ື ງັ ເພ່ື ອຄດິ ໄລ່ື ຫຳຄວຳມສຳມຳດໃນກຳນຈບັ ນຳ້ີ ຂອງດນິ .
ກຳນຄດິ ໄລື່ ແລະ ກຳນວເິ ຄຳະຂມີ້ ນ
➢ ກຳນຄດິ ໄລື່ ຂມ້ີ ນ:
- ສຳລບັ ຂມ້ີ ນກື່ ຽວກບັ ຫຍຳ້ີ ແມ່ື ນໄດວີ້ ເິ ຄຳະເພື່ ອປຽບທຽບຜນົ ຜະລດິ ທຳງດຳີ້ ນນຳ້ີ ໜກັ ສດົ ແລະ ນຳີ້ ໜກັ ແຫງີ້
ລວມທງັ ປຽບທຽບອງົ ປະກອບທຳງດຳ້ີ ນເຄມຂອງຫຍຳ້ີ ;
- ສຳລບັ ຂມ້ີ ນກື່ ຽວດນິ ແມື່ ນໄດວ້ີ ເິ ຄຳະກຳນປື່ ຽນແປງທຳງດຳ້ີ ນເຄມຂອງດນິ ກື່ ອນ ແລະ ຫງຼັ ໃສື່ ຝື່ ຸ ນຄອກ ກື່ ຄ
ປຽບທຽບອງົ ປະກອບທຳງເຄມຂອງດນິ ໃນມກ້ີ ່ື ອນເລ່ື ມກຳນທດົ ລອງ ແລະ ມສ້ີ ນິ້ີ ສຸດກຳນທດົ ລອງ
ໂດຍຂມີ້ ນທງັ ໝດົ ແມື່ ນໄດໃີ້ ຊີ້ Minitab Program (version 2000) ເພື່ ອປຽບທຽບຄື່ ຳສະເລື່ ຍຂອງແຕື່ ລະ
ສື່ ງິ ທດົ ລອງ, ຄື່ ຳຄວຳມຜນັ ແປ ແລະ ຄ່ື ຳຄວຳມຜດິ ພຳດ ແຕ່ື ລະສື່ ງິ ທດົ ລອງ.
ຜນົ ໄດຮີ້ ບັ (Results)
ຜື່ ຳນກຳນດຳເນນກຳນສກຶ ສຳຄນົີ້ ຄວຳີ້ ທດົ ລອງ ກື່ ຽວກບັ ຜນົ ຂອງກຳນໃຊອີ້ ດັ ຕຳຝື່ ຸ ນຄອກ (ຂງີ້ ວົ ) ໃນລະດບັ ທື່
ແຕກຕ່ື ຳງກນັ ຕື່ ກບັ ກຳນຈະເລນເຕບໂຕຂອງຫຍຳີ້ ຫວຳນອດິ ສະລະເອວ, ກຳນປື່ ຽນແປງທຳງດຳ້ີ ນອງົ ປະກອບທຳງເຄມ
ຂອງຫຍຳີ້ ແລະ ດນິ , ເຊ່ື ງິ ກຳນສກຶ ສຳທດົ ລອງເປັນໄລຍະເວລຳ 4 ເດອນ ໂດຍໄດເີ້ ກບັ ກຳຂມ້ີ ນນຳ້ີ ໜກັ ສດົ ແລະ ນຳ້ີ ໜັ
ກແຫງ້ີ ເຊ່ື ງິ ຜ່ື ຳນກຳນທດົ ລອງໄດຮີ້ ບັ ຜນົ ຄ:
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ที่ ระดบั บัณฑิตศึกษา ประจาํ ปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
346
ອງົ ປະກອບທຳງດຳ້ີ ນເຄມຂອງດນິ ກື່ ອນໃສື່ ຝື່ ຸ ນ
ຈຳກກຳນວເິ ຄຳະຫຳອງົ ປະກອບທຳງດຳ້ີ ນເຄມຂອງດນິ ກື່ ອນໃສື່ ຝ່ື ຸ ນ ເຊ່ື ງິ ຜນົ ຂອງກຳນວໄິ ຈສະແດງໃຫເ້ີ ຫນັ ວື່ ຳ:
ບ່ື ມຄວຳມແຕກຕ່ື ຳງກນັ ທຳງດຳີ້ ນສະຖຕິ ິ (Pro>0.05), ດື່ ງັ ຕຳຕະລຳງລື່ ຸມນ:້ີ
ຕຳຕະລຳງ 1. ອງົ ປະກອບທຳງເຄມຂອງດນິ ກື່ ອນໃສ່ື ຝ່ື ຸ ນ %
ລຳດບັ ລຳຍກຳນ ສ່ື ງິ ທດົ ລອງ SEM Pro
T1 T2 T3 T4
1 DM 77.95 77.63 77.9 77.41 0.30 0.573
2 Ash 92.82 92.25 91.61 92.7 0.41 0.204
3 N 1.10 1.10 1.10 1.09 0.011 0.92
4 P 0.22 0.21 0.21 0.21 0.008 0.82
5 K 1.03 1.03 1.02 1.00 0.007 0.06
6 pH 4.61 4.57 4.60 4.57 0.019 0.341
7 WHC 17.56 18.77 19.08 18.92 0.709 0.45
Ash= ຄື່ ຳເຖ່ື ຳົ , DM = Dry matter (ທຳດແຫງ້ີ ); K= Potassium (ທຳດກຳລ່ື ), N= Nitrogen (ທຳດ
ໄນໂຕຼເຈນັ ) P= Phosphorous (ທຳດຟົດສະຟລສັ ), Por= Probability Value (ຄື່ ຳອຳດຈະເປັນໄປໄດ)້ີ , pH=
Percentage of Hydrogen Ion (ຄ່ື ຳຄວຳມເປັນກດົ -ເປັນດື່ ຳງ), SEM = Standard Error of the mean (ຄ່ື ຳ
ສະເລື່ ຍຜິດພຳດມຳດຕະຖຳນ), T= Treatment (ສື່ ິງທົດລອງ), WHC= Water holding Capacity (ຄວຳມ
ສຳມຳດໃນກຳນຈບັ ນຳ້ີ ຂອງດນິ ),
ອງົ ປະກອບທຳງດຳ້ີ ນເຄມຂອງດນິ ຫງຼັ ໃສື່ ຝ່ື ຸ ນ
ຈຳກຕຳຕະລຳງ 2 ສະແດງໃຫເີ້ ຫນັ ວ່ື ຳ: ອງົ ປະກອບທຳງດຳີ້ ນເຄມຂອງດນິ ແລະ ກຳນປ່ື ຽນແປງໂຄງສຳ້ີ ງຂອງ
ດນິ ແມື່ ນມຄວຳມແຕກຕື່ ຳງກນັ ບື່ ວື່ ຳ ຈະເປັນ ຄື່ ຳທຳດແຫງີ້ , ເຖ່ື ຳົ , ໄນໂຕຼເຈນ, ຟົດສະຟຣສັ , ໂປຕດັ ຊ່ື ຽມ, ຄ່ື ຳຄວຳມ
ເປັນກດົ -ເປັນດື່ ຳງ ແລະ ຄວຳມສຳມຳດໃນກຳນຈບັ ນຳີ້ ຂອງດນິ ກື່ ເພື່ ມຂນຶ້ີ ຕຳມກຳນເພ່ື ມຂນຶີ້ ຂອງຝື່ ຸ ນຄອກ ດ່ື ງັ ສະແດງ
ໃຫເີ້ ຫນັ ໃນຕຳຕະລຳງລື່ ຸມນ:້ີ
3.2.1. ຕຳຕະລຳງ 2. ອງົ ປະກອບທຳງເຄມຂອງດນິ ຫງຼັ ໃສື່ ຝ່ື ຸນ %
ລາດັ ບ ລາຍການ ິ່ສງທົ ດລອງ SEM Pro
1 T1 T2 T3 T4 <0.001
2 <0.001
3 DM 45.21 a 42.49 b 37.48 c 35.29 d 0.41 <0.001
4 <0.001
Ash 91.51 a 83.63 b 79.13 c 74.89 d 0.31
N 1.04 d 1.61 c 1.85 b 1.96 a 0.016
P 0.17 d 0.33 c 0.46 b 0.52 a 0.006
5K 0.92 d 1.31 c 1.61 b 2.01 a 0.013 <0.001
6 pH 4.61 d 5.46 c 6.53 b 6.75 a 0.037 <0.001
7 WHC 20.8 d 27.26 c 31.98 b 39.95 a 0.353 <0.001
Ash= ຄື່ ຳເຖ່ື ຳົ , DM = Dry matter (ທຳດແຫງີ້ ); K= Potassium (ທຳດກຳລື່ ), N= Nitrogen (ທຳດໄນ
ໂຕຼ ເຈັນ) P= Phosphorous (ທຳດຟົດສະຟລັສ), Por= Probability Value (ຄ່ື ຳອຳດຈະເປັນໄປໄດ)້ີ , pH=
Percentage of Hydrogen Ion (ຄື່ ຳຄວຳມເປັນກດົ -ເປັນດ່ື ຳງ), SEM = Standard Error of the mean (ຄ່ື ຳ
ສະເລື່ ຍຜິດພຳດມຳດຕະຖຳນ), T= Treatment (ສື່ ິງທດົ ລອງ), WHC= Water holding Capacity (ຄວຳມ
ສຳມຳດໃນກຳນຈບັ ນຳີ້ ຂອງດນິ ),
ອງົ ປະກອບທຳງເຄມຂອງຫຍຳີ້
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ที่ ระดบั บัณฑิตศึกษา ประจาํ ปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
347
ຈຳກຕຳຕະລຳງ 3 ສະແດງໃຫເ້ີ ຫນັ ວ່ື ຳ: ອງົ ປະກອບທຳງດຳ້ີ ນເຄມຂອງຫຍຳີ້ ແມື່ ນມຄວຳມແຕກຕື່ ຳງກນັ ທຳງ
ດຳ້ີ ນສະຖຕິ ິ (Pro<0.05) ຕຳມກຳນເພື່ ມຂນຶີ້ ຂອງຝື່ ຸ ນຄອກ, ຄື່ ຳຂອງໄນໂຕຼເຈນຂອງຫຍຳີ້ ແມື່ ນເພ່ື ມຂນຶີ້ ຕຳມກຳນເພື່ ມ
ຂນຶີ້ ຂອງຝ່ື ຸ ນຄອກ ແລະ ມຄວຳມແຕກຕື່ ຳງກນັ (Pro<0.001).
ຕຳຕະລຳງ 3. ອງົ ປະກອບທຳງດຳີ້ ນເຄມຂອງຫຍຳ້ີ %
ລຳດບັ ລຳຍກຳນ ສ່ື ງິ ທດົ ລອງ SEM Pro
T1 T2 T3 T4
DM 39.19 a 36.95 b 34.37 c 27.46 d 0.54 <0.001
Ash 89.85 b 90.17 a 89.45 b 89.03 b 0.25 0.037
Protein 11.53 d 12.7 c 14.06 b 15.16 a 0.24 <0.001
Ash= ຄ່ື ຳເຖື່ ຳົ , DM = Dry matter (ທຳດແຫງ້ີ ); Por= Probability Value (ຄ່ື ຳອຳດຈະເປັນໄປໄດ)້ີ ,
SEM = Standard Error of the mean (ຄື່ ຳສະເລ່ື ຍຜດິ ພຳດມຳດຕະຖຳນ), T= Treatment (ສ່ື ງິ ທດົ ລອງ),
3.4 ອດັ ຕຳກຳນຈະເລນເຕບໂຕຂອງຫຍຳີ້
ນຳ້ີ ໜກັ ຂອງຫຍຳີ້
ຈຳກຕຳຕະລຳງ 4 ສະແດງໃຫເີ້ ຫນັ ວ່ື ຳ: ນຳ້ີ ໜກັ ສດົ ຂອງຫຍຳ້ີ ແລະ ນຳີ້ ໜກັ ແຫງີ້ ຂອງຫຍຳ້ີ (Kg/m2 ແລະ
Kg/ha) ແມື່ ນມຄວຳມແຕກຕ່ື ຳງກນັ ແລະ ເພ່ື ມຂນຶ້ີ ຕຳມກຳນເພື່ ມຂນຶ້ີ ຂອງຝື່ ຸ ນຄອກ ແລະ ເຫນັ ວື່ ຳ: ກຳນໃສ່ື ຝື່ ຸນໃນ
ອດັ ຕຳ 15 T/ha ແລະ 20 T/ha ແມື່ ນມຄວຳມເໝຳະສມົ ແຕ່ື ບ່ື ມຄວຳມແຕກຕື່ ຳງກນັ .
ຕຳຕະລຳງ 4. ຜນົ ຜະລດິ ນຳີ້ ໜກັ ສດົ ແລະ ແຫງ້ີ (Kg/m2 ແລະ Kg/ha)
ລຳດບັ ລຳຍກຳນ ສ່ື ງິ ທດົ ລອງ SEM Pro
T1 T2 T3 T4
1 ນຳີ້ ໜກັ ສດົ (kg/m2) 0.80 c 0.90 b 1.10 a 1.10 a 0.040 <0.001
2 ນຳ້ີ ໜກັ ສດົ (kg/ha) 8,000 b 8,500 b 11,250 a 10,750 a 420.81 <0.001
3 ນຳີ້ ໜກັ ແຫງ້ີ (kg/m2) 0.32 c 0.32 c 0.39 a 0.30 b 0.010 0.003
4 ນຳີ້ ໜກັ ສດົ (kg/ha) 3,133 c 3,143 bc 3,850 a 2,953 d 125.27 0.001
Por= Probability Value (ຄ່ື ຳອ ຳດ ຈ ະເ ປັ ນ ໄ ປ ໄ ດີ້) , SEM = Standard Error of the mean ( ຄ່ື ຳ
ສະເລ່ື ຍຜດິ ພຳດມຳດຕະຖຳນ), T= Treatment (ສື່ ງິ ທດົ ລອງ)
ວຈິ ຳນຜນົ (Discussions)
ຜື່ ຳນກຳນສກຶ ສຳກຳນຈະເລນເຕບໂຕຫຍຳີ້ ຫວຳນອດິ ສະລະເອວ ທຳງດຳ້ີ ນນຳ້ີ ໜກັ ສດົ ແລະ ແຫງ້ີ ລວມທງັ
ກຳນປື່ ຽນແປງທຳງດຳີ້ ນເຄມ ຂອງຫຍຳີ້ ແລະ ດນິ ກຳນສກຶ ສຳທດົ ລອງໃນຄງັ້ີ ນໄີ້ ດປີ້ ະຕບິ ດັ ຢ່ື ກຳນສກຶ ສຳທດົ ລອງໃນ
ຄງັີ້ ນແ້ີ ມື່ ນໄດປ້ີ ະຕບິ ດັ ຢື່ ພນ້ີ ທ່ື ຊຳວກະສກິ ອນທ່ື ບຳ້ີ ນນຳໜອງຮຸ ງ, ເມອງພຽງ ແຂວງໄຊຍະບລ ສຳມຳດເວຳົີ້ ໄດວ້ີ ື່ ຳ:
- ດຳ້ີ ນສະຖຳນທື່ ລງົ ຝຶກຫດັ ງຳນຖວື່ ຳ: ມຄວຳມເໝຳະສມົ ແລະ ມຄວຳມສະດວກເພຳະພນີ້ ທ່ື ດ່ື ງັ ກ່ື ຳວສຳມຳດ
ດຳເນນກຳນທດົ ລອງໄດສ້ີ ະດວກ ບວ່ື ຳຈະເປັນກຳນຈດັ ກຳນເລ່ື ອງນຳີ້ ແລະ ດຳ້ີ ນອື່ ນໆ ລວມທງັ ກຳນປ້ີອງກນັ ສດັ ເຂຳົ້ີ ມຳ
ທຳລຳຍ.
- ຜນົ ໄດຮີ້ ບັ ແມື່ ນສອດຄ່ື ອງກບັ ຜນົ ໄດຮ້ີ ບັ ຂອງ (Sisomphone et al., 2011 and 2012) ເຊ່ື ງິ ສະແດງໃຫ້ີ
ເຫນັ ກຳນໃສື່ ຝື່ ຸ ນຄອກແມື່ ນສຳມຳດຊື່ ວຍປັບປຸງກຳນຈະເລນເຕບໂຕຂອງພດ ແລະ ສຳມຳດປັບປຸງຄຸນຄ່ື ຳທຳງດຳີ້ ນເຄມ
ຂອງດນິ ໃຫດີ້ ຂນຶ້ີ ບື່ ວື່ ຳຈະເປັນ ຄ່ື ຳທຳດແຫງ້ີ ຂອງພດ, ຄ່ື ຳໄນໂຕຼເຈນຂອງດນິ , ຄ່ື ຳຄວຳມເປັນກດົ ເປັນດ່ື ຳງຂອງດນິ ແລະ
ຄວຳມສຳມຳດໃນກຳນຈບັ ນຳີ້ ຂອງດນິ .
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ที่ ระดบั บัณฑิตศึกษา ประจาํ ปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
348
- ກຳນສກຶ ສຳທດົ ລອງໃນຄງັ້ີ ນສ້ີ ະແດງໃຫເ້ີ ຫນັ ວື່ ຳ: ກຳນເພື່ ມຂນຶີ້ ຂອງອດັ ຕຳຝື່ ຸ ນທ່ື ແຕກຕ່ື ຳງກນັ ແມື່ ນມຜນົ ຕ່ື
ກຳນປ່ື ຽນແປງທຳງດຳີ້ ນເຄມຂອງດນິ , ຫຍຳີ້ , ນຳີ້ ໜກັ ສດົ ແລະ ນຳ້ີ ໜກັ ແຫງີ້ ແລະ ສະແດງໃຫເ້ີ ຫນັ ກຳນໃສ່ື ຝື່ ຸ ນໃນ
ອດັ ຕຳ 15 T/ha ແລະ 20 T/ha ແມ່ື ນມຄວຳມເໝຳະສມົ ແຕື່ ບ່ື ມຄວຳມແຕກຕື່ ຳງກນັ ໃນອດັ ຕຳທ່ື ກ່ື ຳວມຳ.
ສະຫຸບຼ ຜນົ (Conclusions)
ຜ່ື ຳນກຳນສກຶ ສຳທດົ ລອງໃນກຳນໃສ່ື ຝ່ື ຸ ນຄອກໃນອດັ ຕຳທ່ື ແຕກຕ່ື ຳງກນັ ຕ່ື ກຳນຈະເລນເຕບໂຕທຳງດຳີ້ ນນຳີ້ ໜກັ
ສດົ , ນຳີ້ ໜກັ ແຫງ້ີ , ກຳນປ່ື ຽນແປງທຳງດຳ້ີ ນເຄມຂອງຫຍຳີ້ ແລະ ດນິ ສຳມຳດສະຫຸຼບໄດດີ້ ື່ ງັ ນ:້ີ
- ກຳນເພື່ ມຂນຶ້ີ ຂອງກຳນໃສື່ ຝ່ື ຸ ນຄອກແມື່ ນມຜນົ ຕ່ື ກຳນປື່ ຽນແປງທຳງດຳ້ີ ນເຄມຂອງດນິ ແລະ ມຄວຳມ
ແຕກຕ່ື ຳງກນັ ບວື່ ຳ: ຈະເປັນຄ່ື ຳທຳດແຫງີ້ ຂອງດນິ , ຄ່ື ຳ N, P, K ກື່ ເພື່ ມຂນຶີ້ ແລະ ລວມທງັ ຄ່ື ຳ pH ກື່ ສງຂນຶີ້
ຕຳມກຳນເພື່ ມຂນຶ້ີ ຂອງຝື່ ຸ ນຄອກ ແລະ ນອກຈຳກນນັ້ີ ຄ່ື ຳຄວຳມສຳມຳດໃນກຳນຈບັ ນຳ້ີ ຂອງດນິ ກ່ື ເພື່ ມຂນຶ້ີ ຕຳມກຳນເພ່ື ມ
ຂນຶ້ີ ຂອງຝື່ ຸ ນ.
- ຜນົ ຜະລດິ ທຳງດຳີ້ ນນຳີ້ ໜກັ ສດົ ແລະ ນຳີ້ ໜກັ ແຫງ້ີ ກື່ ເພື່ ມຂນຶີ້ ຕຳມກຳນເພ່ື ມຂນຶ້ີ ຂອງຝື່ ຸ ນຄອກ ແລະ ສງໃນ
ອດັ ຕຳ 15 T/ha ແລະ 20 T/ha ແຕື່ 2 ອດັ ຕຳນແ້ີ ມ່ື ນບມຄວຳມແຕກຕ່ື ຳງກນັ .
- ນອກຈຳກນນັ້ີ ກຳນເພື່ ມຂນຶີ້ ຂອງກຳນໃສື່ ຝື່ ຸ ນຄອກຍງັ ມຜນົ ຕື່ ອງົ ປະກອບທຳງດຳ້ີ ນເຄມຂອງຫຍຳ້ີ ບວ່ື ຳຈະເປັນ
ຄື່ ຳທຳດແຫງີ້ ແລະ ຄ່ື ຳໄນໂຕຼເຈນ.
ສະນນັີ້ , ຜ່ື ຳນກຳນສກຶ ສຳທດົ ລອງໃນຄງັີ້ ນທ້ີ ່ື ໃຊີ້ ອດັ ຕຳຝ່ື ຸ ນທື່ ແຕກຕ່ື ຳງກນັ ແມື່ ນມຜນົ ຕ່ື ຜນົ ຜະລດິ ຂອງຫຍຳີ້ ບ່ື
ວ່ື ຳຈະເປັນຜນົ ຜະລດິ ທຳງດຳີ້ ນນຳ້ີ ໜກັ ສດົ , ແຫງີ້ ແລະ ອງົ ປະກອບທຳງດຳ້ີ ນເຄມຂອງດນິ ແລະ ສງຂນຶ້ີ ຕຳມກຳນເພື່ ມ
ຂນຶ້ີ ຂອງຝ່ື ຸ ນ ນອກນນັ້ີ ອງົ ປະກອບທຳງເຄມຂອງດນິ ກື່ ມກຳນປື່ ຽນແປງເຊື່ ນັ ດຽວກນັ , ດ່ື ງັ ນນັ້ີ ສຳມຳດສະຫຸຼບໄດວ້ີ ື່ ຳ
ກຳນນຳໃຊຝີ້ ່ື ຸ ນຄອກ (ຂງີ້ ວົ ) ອຳດເປັນທຳງເລອກໜື່ ງຶ ໃນກຳນຊື່ ວຍຫຸຼດຜ່ື ອນກຳນປ່ື ອຍແກສັ ທ່ື ເປັນອນັ ຕະລຳຍຕ່ື
ສ່ື ງິ ແວດລອ້ີ ມ, ແຕື່ ໃນທຳງກງົ ກນັ ຂຳີ້ ມພດັ ສຳມຳດຊ່ື ວຍປັບປຸງຄວຳມອຸດມົ ສມົ ບນຂອງດນິ ແລະ ປັບປຸງກຳນຈະເລນ
ເຕບໂຕຂອງຫຍຳ້ີ ອກດວີ້ ຍ.
ຄຳຂອບໃຈ (Acknowledgments)
ງຳນວໄິ ຈໃນຄງັ້ີ ນຖີ້ ວື່ ຳເປັນປະສບົ ກຳນອນັ ໜ່ື ງຶ ທ່ື ມຄວຳມໝຳຍຄວຳມສຳຄນັ ສຳລບັ ຂຳ້ີ ພະເຈຳົ້ີ ເພຳະມນັ ເປັນ
ກຳນວໄິ ຈກື່ ຽວກບັ ກຳນນຳໃຊຂ້ີ ງ້ີ ວົ ໃນອດັ ຕຳທື່ ແຕກຕື່ ຳງກນັ ຕື່ ກບັ ກຳນຈະເລນເຕບໂຕຂອງຫຍຳີ້ ຫວຳນອດິ ສະລະເອວ
ແລະ ກຳນປ່ື ຽນແປງທຳງດຳ້ີ ນເຄມຂອງພດ ແລະ ດນິ ເຊື່ ງິ ມຄວຳມທຳ້ີ ທຳຍຫຼຳຍໂດຍສະເພຳະແມື່ ນກຳນຊອກຄົນ້ີ
ເອກະສຳນ ແລະ ກຳນເກບັ ກຳຂມີ້ ນ ແຕື່ ເຖງິ ຢື່ ຳງໃດກດ, ຢ່ື ຳງໃດກື່ ຕຳມກຳນງຳນວໄິ ຈໃນຄງັີ້ ນແ້ີ ມ່ື ນມຄວຳມສຳເລດັ ລງົ
ດວີ້ ຍດ, ສະນນັ້ີ , ຂຳ້ີ ພະເຈຳົ້ີ ຈ່ື ງຶ ຖໂອກຳດນເ້ີ ພື່ ອສະແດງຄຳຂອບໃຈ ແລະ ຮບີ້ ຸນຄຸນ ມຳຍງັ ທຸກພຳກສ່ື ວນທ່ື ກື່ ຽວຂອ້ີ ງຄ:
ຂຂອບໃຈ ແລະ ຮບີ້ ຸນຄຸນຢ່ື ຳງສງມຳຍງັ ອຈ. ປອ. ພອນວໄິ ລ ສລວິ ງົ ແລະ ປທ. ມງົີ້ ຊ່ື ງົ ນື່ ປ່ື ທື່ ເສຍສະຫະຼ
ເວລຳອນັ ມຄື່ ຳທື່ ຊ່ື ວຍໃນງຳນວໄິ ຈ, ໃຫຄີ້ ຳປຶກສຳ ແລະ ຊນີ້ ຳຢ່ື ຳງໃກສ້ີ ດິ ໃນກຳນຂຽນບດົ ຄວຳມນຈີ້ ນົ ປະສບົ ຜນົ ສຳເລດັ .
ສຸດທຳີ້ ຍຂສະແດງຄວຳມຮບ້ີ ຸນຄຸນມຳຍງັ ຄອບຄວົ ໂດຍສະເພຳະແມື່ ນເມຍທື່ ໃຫກ້ີ ຳລງັ ໃຈ ແລະ ຊ່ື ວຍເຫຼອ
ທຳງດຳີ້ ນວດັ ຖຸເງນິ ຄຳ ທື່ ຊື່ ວຍເຫອຼ ຂຳີ້ ພະເຈຳົ້ີ ແລະ ໃຫກ້ີ ຳລງັ ໃຈຈນົ ສຳມຳດສຳເລດັ ງຳນວໄິ ຈໃນຄງັ້ີ ນ.້ີ
ສະນນັີ້ , ຂຳີ້ ພະເຈຳົີ້ ຈື່ ງຶ ຂຈດົ ຈຳບຸນຄຸນອນັ ຍ່ື ງິ ໃຫຍ່ື ຂອງທຸກໆ ທື່ ຳນນໄີ້ ວຢີ້ ່ື ຳງບື່ ມວນັ ລມ, ທຳ້ີ ຍນຂ້ີ ຳ້ີ ພະເຈຳົ້ີ
ຈ່ື ງຶ ຖໂອກຳດນອ້ີ ວຍພອນໃຫທ້ີ ຸກໆ ທ່ື ຳນຈື່ ງົ ປະສບົ ຜນົ ສຳເລດັ ໃນໜຳີ້ ທ່ື ວຽກງຳນ ແລະ ຈື່ ງົ ມສຸກຂະພຳບ ເຂມັ້ີ ແຂງ
ເພື່ ອສບຕ່ື ສຳ້ີ ງສຳພດັ ທະນຳປະເທດຊຳດໃຫຈ້ີ ະເລນກຳີ້ ວໜຳ້ີ ຕ່ື ໄປ.
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ที่ ระดบั บัณฑติ ศึกษา ประจําปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
349
ເອກະສຳນອຳີ້ ງອງ (References)
ເຊຳົ ວະລດິ ມຳປະໂທ ແລະ ເມທຳ ວນັ ນະພດັ , (2017). ຫຍຳ້ີ ຫວຳນ (Pennisetum purpureum cv.
Mahasarakham) ຫຍຳີ້ ທຳງເລອກໃຫມ່ື ສຳລບັ ສດັ ຄຽີ້ ວເອອີ້ ງ. ວຳລະສຳນງວົ ນມົ 34 (2) : 57
AOAC, (1990). Official methods of analysis.15th ed. AOAC, Washington, D.C (935-955)
Department of Livestock and Fishery (DLF), 2017. National Commercialized
Livestock and Aquaculture Development Policies. Vientiane: Department
of Livestock and Fisheries
Akinrinde A E, (2006). Soils: Nature, Fertility Conservation and Management, Agronomy
Department, University of Ibadan, Ibadan, Nigeria. pp. 1.
Lehmann J and Glaser B, (2003). ‘Nutrient availability and leaching in an archaeological
Anthrosol and a Ferralsol of the Central Amazon basin: fertilizer, manure and charcoal
amendments’, Plant and Soil 249, 343–357.
Lehmann J, (2007). A handful of carbon. Nature 447 143-144
http://www.css.cornell.edu/faculty/lehmann/publ/Nature%20447,%20143-
144,%202007%20Lehmann.pdf
Minitab, (2000). Minitab Release 13.31 for windows, Windows* 95/98/2000/xp. Minitab Inc.,
State College Pennsylvania, USA.
Southavong S and Preston T R, (2011). Growth of rice in acid soils amended with biochar from
gasifier or TLUD stove, derived from rice husks, with or without biodigester effluent.
Livestock Research for Rural Development. Volume 23, Article #32. Retrieved March
27, 2018, from http://www.lrrd.org/lrrd23/2/siso23032.htm.
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ท่ี ระดบั บณั ฑติ ศึกษา ประจําปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
350
ສກຶ ສຳກຳມະວທິ ກຳນຜະລດິ ສມົ້ີ ປຳຂອງປະຊຳຊນົ ກື່ ຸມບຳີ້ ນຜຳທງຶ ເມອງປຳກອ ແຂວງຫວຼ ງພະ
ບຳງສຳທຳລະນະລດັ ປະຊຳທປິ ະໄຕປະຊຳຊນົ ລຳວ
Study the Fermented Fish Production Method of Local People’s at
Phateung Village Groups, Pak Ou District, Luangprabang Province, Lao
People’s Democratic Republic
ຈນັ ດຳ ພອນມະນ1, ວລິ ະໄຊ ບນັ ດຳວງົ 2 ແລະ ຊຊື່ ງົ ເບຣື່ ຍເຕຍ3
Chanda PHONEMANY1, Viraxay BUNDAVONG2 and Xoxiong BRIATIA3
ສຳຂຳກະສກິ ຳ ແລະ ສື່ ງິ ແວດລອີ້ ມປ່ື ຳໄມ,ີ້ ຄະນະກະເສດສຳດ ແລະ ຊບັ ພະຍຳກອນປ່ື ຳໄມ,້ີ
ມະຫຳວທິ ະຍຳໄລສຸພຳນວຸ ງົ , ແຂວງຫວຼ ງພະບຳງ,
Agriculture and Forest Environment Program, Faculty of Agriculture and Forest Resource, Souphanouvong University,
Luangprabang Province
(E-mail: da [email protected] and [email protected])
ບດົ ຄດັ ຫຍ ີ້
ກຳນວໄິ ຈຄງັີ້ ນມີ້ ຈດຸ ປະສງົ ເພື່ ອສກຶ ສຳສະພຳບຂມ້ີ ນພນີ້ ຖຳນຂອງກື່ ຸມປະຊຳຊນົ ທື່ ຜະລດິ ສມົີ້ ແລະ ຂະບວນ
ກຳນຜະລດິ ສມົ້ີ ປຳແບບພມປັນຍຳຊຳວບຳ້ີ ນຂອງປະຊຳຊນົ ກື່ ຸມບຳ້ີ ນຜຳທງຶ ເມອງປຳກອ ແຂວງຫວຼ ງພະບຳງ. ເປັນກຳນ
ວໄິ ຈເຊງຄຸນນະພຳບ, ໃຊກ້ີ ື່ ຸມຕວົ ຢື່ ຳງປະຊຳກອນໃນກຳນວໄິ ຈ 72 ຄນົ , ເຄ່ື ອງກຳນວໄິ ຈ ໄດແ້ີ ກ່ື ແບບສອບຖຳມ. ຜນົ
ກຳນສກຶ ສຳ ພບົ ວ່ື ຳ ຜທີ້ ່ື ຜະລດິ ສມົີ້ ປຳສື່ ວນຫຼຳຍແມື່ ນເພດຍງິ (69.40%), ມອຳຍຸຢ່ື ລະຫວ່ື ຳງ 30-39 ປ (47.90%),
ມສະຖຳນະພຳບແຕື່ ງງຳນ (84.70%), ລະດບັ ກຳນສຶກສຳຈບົ ມດັ ທະຍມົ (61.10%), ມອຳຊບເປັນປະຊຳຊນົ
(84.70%) ແລະ ມລຳຍຮບັ ສະເລື່ ຍຕື່ ເດອນຢື່ ໃນລະດບັ ກຳງ ຄ 500,000 – 1,000,000 ກບ. ຄຸນລກັ ສະນະທຳງ
ເຄມ ແລະ ກຳຍຍະພຳບບຳງຢ່ື ຳງໃນຜະລດິ ຕະພນັ ສມົີ້ ປຳພບົ ວື່ ຳ ມຄ່ື ຳຄວຳມເປັນກດົ -ດື່ ຳງ (pH) ຢ່ື ທ່ື 4.48±0.11
ແລະ ມຄ່ື ຳສ L* ເທື່ ຳົ ກບັ (37.75±1.81), ຄື່ ຳ a* ເທ່ື ຳົ ກບັ (720 ±1.15) ແລະ ຄື່ ຳ b* ເທ່ື ຳົ ກບັ (11.7 ±0.57).
ກຳມະວທິ ກຳນຜະລດິ ປຳສມົີ້ ຂອງຊຳວບຳີ້ ນ ພບົ ວ່ື ຳ ຍງັ ເປັນກຳນຜະລດິ ແບບດື່ ງັ ເດມຕຳມພມປັນຍຳຊຳວບຳີ້ ນ
ໂດຍມກຳນໃຊສີ້ ່ື ວນປະກອບຕື່ ຳງໆໃນຂະບວນກຳນຜະລດິ ຄ ເນອ້ີ ປຳ, ເກອ, ແປີ້ງນວົ , ຫວົ ຜກັ ທຽມ ແລະ ເຂຳົ້ີ ໜຽວ
ຫນງຶີ້ , ຂນັີ້ ຕອນວທິ ກຳນຜະລດິ ແມ່ື ນນຳປຳມຳແລື່ ເອຳົ ແຕື່ ເນອ້ີ ປຳລຳີ້ ງໃຫສີ້ ະອຳດແລວີ້ ບດົ ຫຼ ທບັ ຈນົ ມ່ື ຸນຈຳກນນັີ້ ນຳໄປ
ຄນົ ປະສມົ ກບັ ສ່ື ວນປະກອບຕື່ ຳງໆທື່ ກຽມໄວແ້ີ ລວີ້ ຈື່ ງຶ ນຳໄປປັນ້ີ ເປັນກອ້ີ ນພອ້ີ ມຫຸມ້ີ ຫ່ື ດວ້ີ ຍໃບຕອງ ຈຳກນນັ້ີ ນຳ ໄປໝັ
ກໄວໃ້ີ ນໝ້ີ ຫຼ ຖງັ ຢຳງ ຫຼ ໄຫ ພອ້ີ ມປິດຝຳບື່ ໃຫອີ້ ຳກຳດຜື່ ຳນເຂຳົີ້ ອອກໄດ້ີ ໝກັ ໄວເ້ີ ປັນເວລຳ 2-5 ວນັ ອງຕຳມສະພຳບ
ອຳກຳດໃນແຕື່ ລະຊື່ ວງ ເມ່ື ອໄດກ້ີ ຳນດົ ກ່ື ສຳມຳດນຳອອກມຳບລໂິ ພກໄດີ້ ຫຼ ບນັ ຈໃຸ ສື່ ຖງົ ຢຳງພຼຳສະຕກິ ນຳໄປຈຳໜື່ ຳຍໄດ.້ີ
ຢື່ ຳງໃດກ່ື ຕຳມ, ຜນົ ກຳນສກຶ ສຳພບົ ວ່ື ຳ ກຳມະວທິ ໃນກຳນຜະລດິ ສມົ້ີ ປຳຂອງປະຊຳຊນົ ຍງັ ພບົ ບຳງບນັ ຫຳ ເຊ່ື ນັ ບນັ ຫຳ
ດຳີ້ ນກຳນຕະຫຼຳດ, ດຳີ້ ນກຳນບນັ ຈພຸ ນັ ແລະ ດຳ້ີ ນກຳນຜະລດິ ທື່ ຕອ້ີ ງໄດຫ້ີ ຳວທິ ທຳງເພື່ ອຊື່ ວຍເຫອຼ ເຂຳົ ເຈຳົ້ີ ໃນຕື່ ໜຳີ້ .
ຄຳສຳຄນັ : ສມົ້ີ ປຳ, ກຳມະວທິ ກຳນຜະລດິ , ປະຊຳຊນົ ທອີ້ ງຖື່ ນິ , ເມອງປຳກອ
Abstract
This research aimed to study the basic information of fermented fish (Som-Pa)
producers group and production processes regarding with the local people wisdoms of
Phateung Village Groups, Pakou District, Luangprabang Province. This research was qualitative
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ท่ี ระดบั บณั ฑิตศึกษา ประจําปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
351
research with population sample sizes 72 persons. The questionnaire was used to collect data.
A percentage, a mean and standard deviation were employed to analyze data.
Results found that most of the fermented fish (Som-Pa) producers were female
(69.40%), aged 30-39 years (47.90%), status married (84.70%), the education level was
high school (61.10%), being agriculture/farmers (84.70%) and average of monthly income
was 500,000 – 1,000,000 Kips/month. The characteristics of physio-chemical analysis of
fermented fish product was showed pH-value at 4.48±0.11 and colour detection values of L*
= 37.75±1.81, a* = 720 ±1.15 and b* = 11.7 ±0.57.
Fermented fish (Som-Pa) processing method of the local people at Phateung village
groups found that the local people were stilled used traditional methods for fermented fish
(made Som-Pa) with some of an ingredients such as salts, monosodium glutamate, garlic and
sticky rice steamed as a main ingredients for fermented fish (Som-Pa). For processing
procedure, first clean fish before slices in peace to remove fish bone, thereafter, crushed fish
meet were mixed with ingredients and packing with banana leafs before transferred to a
container/tunk/jar with tightly covered, fermentation period’s was 2 - 5 days according to
outside environment conditions at that time. After a period it can be taken for consumption
and/or for commercial used. However, the study found that fish fermented method used were
stilled concern with some of the marketing problem, packaging and processing techniques
which stills needed for help and training to them in further.
Keyword: Fermented fish, Production Method, Local People, Pak Ou District
การประชุมสัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ท่ี ระดบั บัณฑติ ศึกษา ประจําปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
352
ບດົ ນຳ (Introduction)
ຫວຼ ງພະບຳງ ເປັນແຂວງໜື່ ງຶ ຢື່ ທຳງພຳກເໜອຂອງປະເທດ, ເປັນຈດຸ ຜື່ ຳນໄປຍງັ ບນັ ດຳແຂວງອ່ື ນທຳງພຳກເໜອ
ແລະ ເປັນປະຕອອກສ່ື ສອງແຂວງຂອງປະເທດຫວຽດນຳມ, ເນອີ້ ທື່ ທງັ ໝດົ 16,875 ກໂິ ລຕຳແມດັ , ມປະຊຳກອນທ່ື ວົ
ແຂວງປະມຳນ 470,852 ຄນົ , ຍງິ 234,364 ຄນົ , ພນີ້ ທ່ື ສື່ ວນໃຫຍື່ ເປັນພເຂຳົ , ມທວິ ທດັ ທຳມະຊຳດທື່ ສວຍງຳມ,
ມແມື່ ນຳ້ີ ຂອງ ແລະ ແມ່ື ນຳີ້ ສຳຍອື່ ນໆໄຫຼຜ່ື ຳນ ໄດແີ້ ກ່ື ນຳ້ີ ຄຳນ, ນຳ້ີ ອ, ນຳີ້ ເຊອງ. ນອກນນັ້ີ ຍງັ ມກຳນຄມົ ມະນຳຄມົ ຂນົ ສື່ ງົ
ທຳງບກົ , ທຳງອຳກຳດ ແລະ ທຳງນຳີ້ ສຳມຳດເຊື່ ອມຕ່ື ກບັ ບນັ ດຳແຂວງພຳຍໃນປະເທດ ແລະ ປະເທດອອີ້ ມຂຳີ້ ງໄດຢີ້ ື່ ຳງ
ສະດວກ ເຊື່ ນັ ເສນັີ້ ທຳງຫຼວງແຫ່ື ງຊຳດເລກທ 13, ເສນ້ີ ທຳງລດົ ໄຟລຳວ-ຈນ, ມສະໜຳມບນິ ສຳກນົ ທື່ ເປດສຳຍກຳນບນິ
ຕື່ ຳງປະເທດຫຼຳຍສຳຍ ເຊ່ື ງິ ຖເປັນທື່ ຳແຮງ ແລະ ປັດໄຈສຳຄນັ ໃຫແ້ີ ກື່ ກຳນພດັ ທະນຳເສດຖະກດິ ຂອງແຂວງຫຼວງພະບຳງ
(ພະແນກແຜນກຳນ ແລະ ກຳນລງົ ທນຶ ແຂວງຫຼວງພະບຳງ, 2021).
ເມອງປຳກອຕງັີ້ ຢື່ ທຳງທດິ ເໜອຫ່ື ຳງຈຳກເທດສະບຳນເມອງອອກໄປປະມຳນ 30 ກໂິ ລແມດັ ໄປຕຳມເສນັ້ີ ທຳງ
ເລກທ 13 ເໜອ, ເມອງປຳກມສຳມຊນົ ເຜ່ື ຳົ ຄ ເຜ່ື ຳົ ລຳວ, ກມຶ ມຸ ແລະ ມງົີ້ , ມແຫື່ ຼງທື່ ອງທື່ ຽວທຳງທຳມະຊຳດ ແລະ
ວດັ ທະນະທຳທື່ ສວຍງຳມ ເຊ່ື ນັ ຜຳທງຶ , ຜຳແອ່ື ນ, ມແມ່ື ນຳີ້ ອໄຫຼຜ່ື ຳນໃຈກຳງລງົ ສ່ື ແມ່ື ນຳີ້ ຂອງ ເຊື່ ງິ ປະຈບຸ ນັ ໄດມ້ີ ກຳນ
ພດັ ທະນຳ ແລະ ກື່ ສຳ້ີ ງເຂ່ື ອນນຳີ້ ອ 1 ເຊ່ື ງິ ເປັນເຂ່ື ອນໄຟຟຳີ້ ແຫື່ ງທຳອດິ ຂອງເມອງປຳກອ (ຫອີ້ ງກຳນກະສກິ ຳ ແລະ
ປື່ ຳໄມເີ້ ມອງປຳກອ, 2021). ກື່ ຸມບຳ້ີ ນຜຳທງຶ ທ່ື ຕງັ້ີ ຢ່ື ເຂດກຳນສຳີ້ ງເຂ່ື ອນໄຟຟຳ້ີ ນຳ້ີ ອ 1, ໃນອຳດດິ ປະຊຳຊນົ ມອຳຊບຫຼກັ
ເຮດັ ໄຮື່ ເຮດັ ສວນ ແລະ ຫຳປຳລຽ້ີ ງຊບຕຳມລຳແມ່ື ນຳ້ີ ອ ແຕ່ື ເມື່ ອມກຳນສຳີ້ ງເຂື່ ອນໄຟຟຳີ້ ແລວ້ີ ເຮດັ ໃຫປ້ີ ະຊຳຊນົ ເຂດ
ດື່ ງັ ກ່ື ຳວໄດຮີ້ ບັ ຜນົ ກະທບົ ຈຳກກຳນສຳ້ີ ງເຂ່ື ອນໜກັ ໜື່ ວງເນື່ ອງຈຳກພນີ້ ທ່ື ທຳກຳນຜະລດິ ຖກນຳ້ີ ຖວ້ີ ມ, ລະດບັ ອນຳີ້ ຂນຶ້ີ
ລງົ ບື່ ປົກກະຕເິ ຮດັ ໃຫບ້ີ ື່ ສຳມຳດທຳກຳນຜະລດິ ຕຳມເຂດແຄມນຳີ້ ອໄດຄ້ີ ແຕື່ ກ່ື ອນ. ດື່ ງັ ນນັີ້ , ຊຳວບຳີ້ ນຈ່ື ງຶ ມກຳນຫນັ ປື່ ຽນ
ວຖິ ກຳນໃຊຊ້ີ ວດິ ໃຫມື່ ມຳຫຳປຳໃນເຂ່ື ອນໄຟຟຳ້ີ ເປັນອຳຊບຫກຼັ ແລະ ສຳຮອງທດົ ແທນກຳນກະສກິ ຳ ແຕື່ ລຳຄຳປຳສດົ ທື່
ຂຳຍໃນທອງຕະຫຼຳດແມ່ື ນມລຳຄຳຕ່ື ຳ ແລະ ບື່ ຄ່ື ອຍໄດຂີ້ ຳຍເນື່ ອງຈຳກເຂດດື່ ງັ ກ່ື ຳວຢື່ ໄກຕະຫຳຼ ດ ແລະ ຊຳວບຳີ້ ນມກຳນ
ຫຳປຳເອງເກອບທຸກຄວົ ເຮອນ ເມ່ື ອເປັນເຊ່ື ນັ ນນັີ້ ຊຳວບຳ້ີ ນຈື່ ງຶ ຫນັ ມຳແປຮບເປັນຜະລດິ ຕະພນັ ເຊື່ ນັ ສມົີ້ ປຳ, ປຳແດກ,
ປຳແຫງ້ີ ໂດຍວທິ ກຳນຜະລດິ ແບບພມປັນຍຳທອ້ີ ງຖ່ື ນິ (ກຳນຜະລດິ ແບບພມປັນຍຳດງັີ້ ເດມ) ທື່ ສບທອດກນັ ມຳຈຳກຮືຸ່ ນ
ສ່ື ຮ່ືຸ ນ. ຢື່ ຳງໃດກື່ ຕຳມ, ກຳມະວທິ ກຳນຜະລດິ ສມົີ້ ປຳຂອງປະຊຳຊນົ ໃນຂງົ ເຂດນຍ້ີ ງັ ບື່ ມຂມີ້ ນທ່ື ບນັ ທກຶ ໄວທີ້ ື່ ສຳມຳດນຳ
ມຳໃຊເ້ີ ປັນແຫ່ື ຼງອຳີ້ ງອງໃນທຳງຫກຼັ ວຊິ ຳກຳນເທ່ື ອ.
ດ່ື ັງນນັ້ີ , ຜວ້ີ ໄິ ຈຈື່ ງຶ ສກຶ ສຳກຳນຜະລດິ ສມົ້ີ ປຳໃນເຂດດ່ື ງັ ກື່ ຳວເພື່ ອເປັນຂມ້ີ ນອຳ້ີ ງອງໃນກຳນສ່ື ງົ ເສມ ແລະ
ພດັ ທະນຳຜະລດິ ຕະພນັ ສມົີ້ ປຳຂອງຊຳວບຳ້ີ ນໃຫມ້ີ ຄຸນນະພຳບ, ເປັນອຳຫຳນທື່ ມລກັ ສະນະເອກກະລກັ ສະເພຳະປະຈຳ
ທອີ້ ງຖື່ ນິ ແລະ ໃຫມ້ີ ຫຼຳຍຜະລດິ ຕະພນັ ສມົ້ີ ປຳໃນຕ່ື ໜຳ້ີ ແລະ ຍງັ ເປັນກຳນນຳໃຊແ້ີ ຫ່ື ຼງວດັ ຖຸດບິ ທ່ື ມໃນທອີ້ ງຖ່ື ນິ ໃຫ້ີ
ເກດປະໂຫຍດສງສຸດ, ສຳມຳດສຳີ້ ງມນຄ່ື ຳເພື່ ມໃຫແ້ີ ກື່ ຊຳວບຳີ້ ນອກດວີ້ ຍ.
ຈດຸ ປະສງົ
- ສກຶ ສຳຂມ້ີ ນທື່ ວົ ໄປ, ກຳມະວທິ ແລະ ບນັ ຫຳກຳນຜະລດິ ສມົ້ີ ປຳແບບພມປັນຍຳຊຳວບຳ້ີ ນຂອງປະຊຳຊນົ ກ່ື ຸມ
ບຳ້ີ ນຜຳທງຶ ເມອງປຳກອ ແຂວງຫຼວງພະບຳງ
- ສກຶ ສຳຄຸນລກັ ສະນະທຳງເຄມ ແລະ ກຳຍຍະພຳບບຳງຢ່ື ຳງໃນຜະລດິ ຕະພນັ ສມົ້ີ ປຳຂອງປະຊຳຊນົ ກື່ ຸມບຳີ້ ນຜຳ
ທງຶ ເມອງປຳກອ ແຂວງຫຼວງພະບຳງ
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ที่ ระดบั บณั ฑิตศึกษา ประจาํ ปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
353
ອຸປະກອນ ແລະ ວທິ ກຳນ (Materials and Methods)
ອຸປະກອນ ແລະ ເຄ່ື ອງມວໄິ ຈ
- ແບບສອບຖຳມ
- ອຸ ປະກອນວິເຄຳະທຳງເຄມ: pH meter (pH 3210 WTE, Germany) ແລະ ວັດສດວີ້ ຍລະບົບ CIE
L*a*b*
- ອຸປະກອນບນັ ທກຶ ທື່ ຈຳເປັນ ເຊ່ື ນັ ປມີ້ ບນັ , ກອີ້ ງຖື່ ຳຍຮບ, ຄອມພວິ ເຕ
ຂອບເຂດກຳນວໄິ ຈ
ເປັນກຳນວໄິ ຈດຳີ້ ນຂມີ້ ນພນີ້ ຖຳນ, ກຳມະວທິ ແລະ ບນັ ຫຳກຳນຜະລດິ ສມົີ້ ປຳແບບພມປັນຍຳຊຳວບຳ້ີ ນຂອງ
ປະຊຳຊນົ ກື່ ຸມບຳ້ີ ນຜຳທງຶ ເມອງປຳກອ ແຂວງຫວຼ ງພະບຳງ.
ວທິ ດຳເນນກຳນວໄິ ຈ
- ເປັນກຳນວໄິ ຈເຊງຄຸນນະພຳບ ແລະ ປະລມິ ຳນ ທື່ ເນນັ້ີ ສກຶ ສຳຂມີ້ ນທ່ື ວົ ໄປຂອງຜຜ້ີ ະລດິ ສມົ້ີ ປຳ (ເພດ, ອຳຍຸ,
ອຳຊບ, ລະດບັ ກຳນສກຶ ສຳ, ລຳຍຮບັ ), ກຳມະວທິ ແລະ ບນັ ຫຳກຳນຜະລດິ ສມົ້ີ ປຳ (ຂນັ້ີ ຕອນກຳນຜະລດິ , ບນັ ຫຳທ່ື ພບົ
ແລະ ອື່ ນໆ) ຂອງປະຊຳຊນົ .
- ກ່ື ຸມປະຊຳກອນຕວົ ຢ່ື ຳງ ໄດແີ້ ກ່ື ປະຊຳຊນົ ກື່ ຸມບຳີ້ ນຜຳທງຶ ເມອງປຳກອ ແຂວງຫວຼ ງພະບຳງ, ສປປ ລຳວ.
- ກຳນດົ ຂະໜຳດກ່ື ຸມຕົວຢ່ື ຳງປະຊຳກອນ ໂດຍໃຊສ້ີ ດຕຳມວິທຂອງ Krejcie and Morgan (1970) ທ່ື
ລະດບັ ຄວຳມເຊ່ື ອໝນັ້ີ 95% ແລະ ມກຳນສື່ ຸມແບບກ່ື ຸມ ໄດກ້ີ ື່ ຸມຕວົ ຢື່ ຳງແມ່ື ນ 72 ຄນົ .
- ດຳເນນວໄິ ຈໂດຍໃຊແີ້ ບບສອບຖຳມທື່ ເນນັ້ີ ສກຶ ສຳຂມີ້ ນທ່ື ວົ ໄປ, ກຳມະວທິ /ຂນັ້ີ ຕອນກຳນຜະລດິ ສົມີ້ ປຳ
ແລະ ສະພຳບບນັ ຫຳທື່ ພບົ ໃນກຳນຜະລດິ ສມົີ້ ປຳ ໂດຍກຳນດົ ເກນກຳນໃຫຄ້ີ ະແນນ 5 ລະດບັ ຄ ລະດບັ ຄະແນນ 1 “ມ
ບນັ ຫຳໜອ້ີ ຍທື່ ສຸດ” ເຖງິ ລະດບັ ຄະແນນ 5 “ມບນັ ຫຳຫຳຼ ຍທ່ື ສຸດ” ຕຳມລຳດບັ .
- ວເິ ຄຳະຄຸນລກັ ສະນະທຳງເຄມ ແລະ ກຳຍຍະພຳບບຳງຢື່ ຳງໃນຜະລດິ ຕະພນັ ສມົ້ີ ປຳທ່ື ຜະລດິ ໂດຍປະຊຳຊນົ
ຕຳມພມປັນຍຳຊຳວບຳ້ີ ນ ໄດແ້ີ ກ່ື ກຳນວດັ ຄ່ື ຳຄວຳມເປັນກດົ -ດື່ ຳງ (pH) ແລະ ວດັ ຄື່ ຳສດວີ້ ຍລະບບົ CIE L*a*b*
ໂດຍໃຊໂີ້ ປຼແກມຼ ສຳເລດັ ຮບ Color Meter free-live color vl. 0.3. (Rigon et al., 2016).
ກຳນວເິ ຄຳະຂມີ້ ນ ແລະ ສະຖຕິ ນິ ຳໃຊ້ີ
- ວເິ ຄຳະຂມ້ີ ນທື່ ວົ ໄປຂອງຜຕ້ີ ອບແບບສອບຖຳມ (ເພດ, ອຳຍຸ, ສະຖຳນະພຳບ, ລະດບັ ກຳນສກຶ ສຳ, ອຳຊບ,
ລຳຍໄດ,ີ້ ແຫື່ ຼງວດັ ຖຸດບິ ທ່ື ໃຊເ້ີ ຂຳົ້ີ ໃນກຳນຜະລດິ ສມົ້ີ ປຳ ແລະ ກຳນຕະຫຳຼ ດສມົີ້ ປຳໂດຍລວມ) ແລະ ດຳ້ີ ນບນັ ຫຳ/ປັດໄຈ
ທື່ ມຜນົ ຕ່ື ກຳນຜະລດິ ສມົີ້ ປຳ ໂດຍໃຊສ້ີ ະຖຕິ ພິ ນັ ລະນຳ ໄດແີ້ ກື່ ຄ່ື ຳຄວຳມຖື່ , ເປເຊນັ , ຄ່ື ຳສະເລ່ື ຍ ແລະ ສ່ື ວນບຽ່ງື ແບນ
ມຳດຕະຖຳນ ດວ້ີ ຍໂປຼແກຼມ SPSS V.20.
- ວເິ ຄຳະຂມ້ີ ນບຳງລກັ ສະນະທຳງເຄມ-ກຳຍຍະພຳບຂອງຜະລດິ ຕະພນັ ສມົີ້ ປຳ ໂດຍໃຊໂີ້ ປຼແກຼມວເິ ຄຳະຂມ້ີ ນ
ສຳເລດັ ຮບ Microsoft Excel 2010 ແລະ ໂປຼແກມຼ SPSS V.20.
ຜນົ ກຳນວໄິ ຈ (Results)
ຂມ້ີ ນທ່ື ວົ ໄປຂອງຜຕ້ີ ອບແບບສອບຖຳມ
ຈຳກຕຳຕະລຳງທ 1 ພບົ ວື່ ຳ ປະຊຳຊນົ ຜຕ້ີ ອບແບບສອບຖຳມສ່ື ວນໃຫຍື່ ເປັນເພດຍງິ 69.4% (50 ຄນົ ), ມ
ອຳຍຸ ຢື່ ລະຫວື່ ຳງ 20-29 ປ 45 ຄນົ 39.1% (45 ຄນົ ) ແລະ 30-39 ປ 47.9% (55 ຄນົ ), ມສະຖຳນະພຳບ
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ท่ี ระดบั บณั ฑติ ศึกษา ประจําปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
354
ແຕື່ ງງຳນ 84.70% (62 ຄນົ ), ລະດບັ ກຳນສກຶ ສຳຈບົ ມດັ ທະຍມົ 61.10% (44 ຄນົ ), ມອຳຊບເປັນຊຳວກະສກິ ອນ
84.70% (62 ຄນົ ) ແລະ ມລຳຍໄດຕ້ີ ື່ ເດອນປະມຳນ 500,000 – 1,000,000 ກບ/ເດອນ.
ແຫື່ ຼງວດັ ຖຸດບິ (ຊະນດິ ປຳ), ປະເພດຜະລດິ , ກຳນຖະໜອມ ແລະ ໃຊປີ້ ະໂຫຍດສມົ້ີ ປຳ
ຈຳກຕຳຕະລຳງທ 2 ພົບວື່ ຳ ແຫ່ື ຼງວດັ ຖຸດບິ ທ່ື ປະຊຳຊົນນຳມຳຜະລດິ ສມົີ້ ປຳສື່ ວນໃຫຍື່ ແມ່ື ນຫຳຈຳກອ່ື ຳງ
ເຂ່ື ອນນຳ້ີ ອ່ື 1 ປະມຳນ 77.8%, ຊະນິດປຳທ່ື ໃຊຜີ້ ະລິດສົມີ້ ປຳຫຼຳຍທ່ື ສຸ ດແມື່ ນປຳປຳກ (Cyprinidae) ກວມ
62.50%, ຜະລດິ ຕະພນັ ສມົີ້ ປຳສື່ ວນຫຼຳຍມ່ື ນຜະລດິ ເພ່ື ອຂຳຍ 58.30% ໂດຍສະເພຳະປະເພດສມົ້ີ ປຳກອີ້ ນຫຼຳຍ
ກວື່ ຳໝື່ 59.70%, ປະລມິ ຳນກຳນຜະລດິ ຢື່ ທ່ື ປະມຳນ 5-14 kg/ຄງັ້ີ , ສ່ື ວນຮບແບບບນັ ຈພຸ ນັ ທ່ື ນຍິ ມົ ໃຊແ້ີ ມື່ ນຖງົ ພລຳ
ສະຕກິ ໃສ 82%, ນຍິ ມົ ເກບັ ຮກັ ສຳໄວທ້ີ ່ື ອຸນຫະພມຫອີ້ ງທ່ື ວົ ໄປ 84.70% ແລະ ຜະລດິ ຕະພນັ ສມົ້ີ ປຳສ່ື ວນຫຼຳຍຈະ
ຂຳຍໃນລຳຄຳປະມຳນ 5,000 – 10,000 ກບ/ຖງົ ເຊ່ື ິງປະຊຳຊນົ ສື່ ວນໃຫຍ່ື ມລຳຍຮບັ ຈຳກກຳນຂຳຍສມົີ້ ປຳຢ່ື ທ່ື
ປະມຳນ 100,000 – 1,000,000 ກບ/ຄງັີ້ .
ກຳມະວທິ ຜະລດິ ສມົ້ີ ປຳຂອງຊຳວບຳ້ີ ນ
ຈຳກຕຳຕະລຳງທ 3 ພບົ ວ່ື ຳ ກຳມະວທິ ກຳນຜະລດິ ສມົ້ີ ປຳຂອງປະຊຳຊນົ ກ່ື ຸມບຳີ້ ນຜຳທງຶ ທື່ ມກຳນສບທອດມຳ
ແຕ່ື ດນົ ນຳນນນັ້ີ ເພ່ື ນິ ຈະເນນັ້ີ ສ່ື ວນປະສມົ ຫຼກັ ໄດແີ້ ກ່ື ເກອ, ຫວົ ຜກັ ທຽມ, ເຂຳົີ້ ໜຽວນງຶ້ີ ແລະ ແປງ້ີ ນວົ , ສື່ ວນຂະໜຳດ
ປຳສດົ ທື່ ໃຊແ້ີ ມ່ື ນຈະຄດັ ເລອກເອຳົ ປຳຂະໜຳດປະມຳນ 3ໂຕ/kg. ສຳລບັ ຂນັ້ີ ຕອນກຳນຜະລດິ ສມົີ້ ປຳແມ່ື ນຈະປະຕບິ ດັ
ຕຳມສະແດງໃນແຜນວຳດ ຄ ເລອກປຳຂະໜຳດກຳງ (3 ໂຕ/kg) ນຳມຳລຳີ້ ງທຳຄວຳມສະອຳດພອ້ີ ມທງັ ເຊຳະເກດັ ອອກ
ໃຫມ້ີ ດົ ຈຳກກນນັ້ີ ແຍກເອຳົ ສ່ື ວນທ່ື ເປັນຊນ້ີ ແລວ້ີ ທຸບ ຫຼ ບດົ ໃຫມ້ີ ື່ ຸນກ່ື ອນນຳໄປປະສມົ ກບັ ສື່ ວນປະກອບທື່ ກຽມໄວ້ີ
(ຜກັ ທຽມບດົ , ເຂຳົີ້ ໜຽວນງຶີ້ , ເກອ, ແປີງ້ ນວົ ) ໂດຍປະຕບິ ດັ ຕຳມສ່ື ວນປະສມົ ທ່ື ສະແດງໃນຕຳຕະລຳງທ 3 ແລວີ້ ນຳມຳ
ປັນີ້ ເປັນກອີ້ ນໃຊໃ້ີ ບຕອງກວຍ້ີ ຫ່ື ແລວ້ີ ນຳໄປໝກັ ໄວໃ້ີ ນກະຖງັ ຫຼ ໝປີ້ ະໄວປີ້ ະມຳນ 2-5 ວນັ ຈື່ ງຶ ນຳອອກມຳບລໂິ ພກ
ຫຼ ຈຳໜ່ື ຳຍໄດ.້ີ
ຄຸນລກັ ສະນະທຳງເຄມ-ກຳຍຍະພຳບບຳງຢື່ ຳງໃນຜະລດິ ຕະພນັ ສມົີ້ ປຳຂອງຊຳວບຳີ້ ນ
การประชุมสัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ท่ี ระดบั บณั ฑิตศึกษา ประจําปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
355
ຈຳກຕຳຕະລຳງທ 4 ພບົ ວ່ື ຳ ຄື່ ຳຄວຳມເປັນກດົ -ດ່ື ຳງ (pH) ໃນຜະລດິ ຕະພນັ ສມົີ້ ປຳທງັ ສຳມປະເພດທື່ ຊຳວບຳ້ີ ນ
ເຮດັ ຢ່ື ໃນລະດບັ 4.5 - 4.9. ຄື່ ຳສພບົ ວ່ື ຳ ສມົ້ີ ປຳຕື່ ອນມຄື່ ຳສ L* 48.52±5.29 ຫຳຼ ຍກວ່ື ຳສມົີ້ ປຳກອ້ີ ນ ແລະ ປຳໂຕ,
ສ່ື ວນຄື່ ຳສ a* ພົບວ່ື ຳສມົ້ີ ປຳກອ້ີ ນມຄື່ ຳຫຼຳຍກວ່ື ຳ (7.20±1.15) ຫຼຳຍກວື່ ຳ ແຕື່ ຄ່ື ຳສ b* ພບົ ວ່ື ຳສົມີ້ ປຳໂຕມຄ່ື ຳສ
(34.85±4.34) ຫຳຼ ຍກວື່ ຳ.
ບນັ ຫຳທ່ື ພບົ ໃນກຳນຜະລດິ ສມົ້ີ ປຳ
ຈຳກຕຳຕະລຳງທ 5 ພບົ ວື່ ຳ ຜຜີ້ ະລດິ ພບົ ບນັ ຫຳຫຼກັ ຢື່ ສຳມບັນຫຳ ຄ: ບນັ ຫຳກຳນຕະຫຼຳດເທ່ື ຳົ ກບັ 3.71
(ແມ່ື ນມບນັ ຫຳໃນລະດບັ ຫຼຳຍ), ຮອງລງົ ມຳແມື່ ນບນັ ຫຳບຈັ ພຸ ນັ ເທື່ ຳົ ກບັ 2.91 ແລະ ບນັ ຫຳກຳນຜະລດິ ເທ່ື ຳົ ກບັ 2.51
(ແມ່ື ນມບນັ ຫຳໃນລະດບັ ປຳນກຳງ) ຕຳມລຳດບັ .
ຜນົ ກຳນວເິ ຄຳະປັດໄຈທຳງດຳ້ີ ນເພດ ແລະ ອຳຍຸຂອງປະຊຳຊນົ ທື່ ມຜນົ ຕ່ື ບນັ ຫຳກຳນຕະຫຳຼ ດ, ບນັ ຫຳກຳນຫຸມີ້
ຫື່ ແລະ ບນັ ຫຳກຳນຜະລດິ ເຫນັ ວ່ື ຳບ່ື ມຄວຳມແຕກຕ່ື ຳງກນັ ທຳງດຳີ້ ນສະຖຕິ ທິ ່ື ລະດບັ 95% (ຕຳຕະລຳງທ 6 ແລະ 7).
ຊື່ ວງອຳຍຸກບັ ຕະຫຼຳດຂອງກື່ ຸມຕວົ ຢ່ື ຳງ 20-29 ປ ແລະ 30-39 ປ ມຄ່ື ຳສະເລ່ື ຍເທ່ື ຳົ ກບັ 3.61 - 4.66 ແລະ 40 ປ
ຂນຶ້ີ ໄປມຄ່ື ຳສະເລ່ື ຍ 1.71. ຊື່ ວງອຳຍຸກບັ ບນັ ຫຳບນັ ຈພຸ ນັ ແມ່ື ນເຫນັ ວ່ື ຳກື່ ຸມອຳຍຸ 20 ສງທ່ື ສຸດມຄ່ື ຳສະເລື່ ຍ 3.83, ຮອງ
ລງົ ມຳແມ່ື ນກ່ື ຸມອຳຍຸ 20-29 ປ, 30-39 ປ ມຄື່ ຳສະເລ່ື ຍ 2.8-3.3 ແລະ ນອ້ີ ຍທື່ ສຸດແມື່ ນ 40 ປຂນຶີ້ ໄປມຄື່ ຳສະເລ່ື ຍ
1.28. ຊື່ ວງອຳຍຸກບັ ບນັ ຫຳກຳນຜະລດິ ແມ່ື ນຊື່ ວງ 20-29 ປ, 30-39 ປ ແລະ 40 ປຂນຶ້ີ ໄປມຄື່ ຳສະເລື່ ຍ 2.42-3.4
(ຕຳຕະລຳງທ 7).
ຈຳກຕຳຕະລຳງທ 8 ສະແດງໃຫເ້ີ ຫນັ ວື່ ຳ ຜນົ ວເິ ຄຳະລະດບັ ກຳນສກຶ ສຳຂອງກື່ ຸຕວົ ຢ່ື ຳງກບັ ບນັ ຫຳກຳນຕະຫຳຼ ດ
ພບົ ວື່ ຳບ່ື ມຄວຳມແຕກຕ່ື ຳງທຳງດຳ້ີ ນສະຖຕິ ິ ແຕ່ື ລະດບັ ກຳນສກຶ ສຳກບັ ກຳນຫຸມີ້ ຫ່ື ແລະ ກຳນຜະລດິ ແມື່ ນມຄວຳມ
ແຕກຕ່ື ຳງກນັ ທຳງດຳ້ີ ນສະຖຕິ ທິ ື່ ລະດບັ 95%. ລະດບັ ກຳນສກຶ ສຳຕື່ ກຳນຕະຫຼຳດ ຂນັ້ີ ປະຖມົ , ມດັ ທະຍມົ , ຊນັີ້ ສງ
ມຄື່ ຳສະເລື່ ຍ 3.54-4.20. ລະດບັ ກຳນສກຶ ສຳຕ່ື ກຳນຫຸມີ້ ຫື່ ລະດບັ ຊນັ້ີ ສງ ສງທ່ື ສຸດ ມຄື່ ຳສະເລື່ ຍ 3.86, ຮອງລງົ ມຳ
ແມື່ ນ ລະດບັ ປະຖມົ , ມດັ ທະຍມົ ມຄື່ ຳສະເລື່ ຍ 2.54-3.07. ລະດບັ ກຳນສກຶ ສຳຕ່ື ບນັ ຫຳກຳນຜະລດິ ເຫນັ ວ່ື ຳ ລະດບັ
ປະຖມົ , ຊນັ້ີ ສງ ມຄື່ ຳສະເລ່ື ຍ 3.00-3.40,ລະດບັ ມດັ ທະຍມົ 2.06.
ຈຳກຕຳຕະລຳງທ 9 ສະແດງໃຫເີ້ ຫນັ ວື່ ຳ ຜນົ ກຳນວເິ ຄຳະປັດໄຈລຳຍຮບັ ຕື່ ບນັ ຫຳກຳນຜະລດິ ສມົີ້ ປຳເຫນັ ວ່ື ຳ
ບນັ ຫຳດຳີ້ ນກຳນຕະຫຼຳດມຄວຳມແຕກຕື່ ຳງທຳງດຳ້ີ ນສະຖຕິ ິ ແຕ່ື ບນັ ຫຳກຳນຫຸມ້ີ ຫື່ ແລະ ບນັ ຫຳກຳນຜະລດິ ບ່ື ມຄວຳມ
ແຕກຕື່ ຳງກນັ ທຳງດຳ້ີ ນສະຖຕິ ທິ ື່ ລະດບັ 95%. ສື່ ວນລຳຍຮບັ ຕື່ ບນັ ຫຳກຳນຕະຫຳຼ ດລະດບັ 500,000 – 1,000,000
ກບ; 2,000,000 – 4,000,000 ກບ ແມ່ື ນຢ່ື ໃນລະດບັ ດຽວກນັ ມຄື່ ຳສະເລື່ ຍເທື່ ຳົ ກບັ 3.54 - 4.56 ແລະ ລຳຍ
ຮບັ ຕ່ື ຳກວ່ື ຳ 500,000 ກບ ມຄື່ ຳສະເລ່ື ຍເທື່ ຳົ ກບັ 3.13. ໃນຂະນະທ່ື ລຳຍຮບັ ຕື່ ບນັ ຫຳກຳນຫຸມີ້ ຫ່ື ທື່ ລະດບັ ຕື່ ຳກວື່ ຳ
500,000 ກບ; 500,000 – 1,000,000 ກບ ແລະ 2,000,000 – 4,000,000 ກບ ແມ່ື ນຢື່ ໃນລະດບັ ດຽວ
ກນັ ເຊື່ ິງມຄື່ ຳສະເລ່ື ຍເທື່ ຳົ ກບັ 2.50-3.11. ສື່ ວນລຳຍຮບັ ຕ່ື ບນັ ຫຳກຳນຜະລິດທື່ ລະດບັ ຕ່ື ຳກວື່ ຳ 500,000 ກບ;
500,000 – 1,000,000 ກບ ແລະ 2,000,000 – 4,000,000 ກບ ແມ່ື ນຢື່ ໃນລະດບັ ດຽວກນັ ມຄື່ ຳສະເລື່ ຍເທ່ື ຳົ
ກບັ 2.00 - 2.63 ຕຳມລຳດບັ .
ວຈິ ຳນຜນົ (Discussions)
ຜນົ ສກຶ ສຳກຳນຜະລດິ ສມົ້ີ ປຳຂອງປະຊຳຊນົ ກື່ ຸມບຳີ້ ນຜຳທງຶ ເມອງປຳກອ ແຂວງຫວຼ ງພະບຳງ ເຫນັ ວື່ ຳ ກຳນຫນັ
ມຳຜະລດິ ສມົ້ີ ປຳເພ່ື ອເປັນອຳຊບມທ່ື ຳອ່ື ຽງທ່ື ເພື່ ມຂນຶີ້ ຫງຼັ ຈຳກກຳນສຳ້ີ ງເຂື່ ອນໄຟຟຳ້ີ ນຳ້ີ ອ 1 ສຳເລດັ ໄປ, ຜຜ້ີ ະລດິ ສື່ ວນ
ໃຫຍ່ື ເປັນເພດຍງິ 69.40%, ມອຳຍຸລະຫວ່ື ຳງ 30-39 ປ (47.9%), ອຳຊບປະຊຳຊນົ (84.7%), ມລຳຍໄດລີ້ ະດບັ
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ท่ี ระดบั บณั ฑติ ศึกษา ประจําปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
356
ປຳນກຳງ 500,000 – 1,000,000 ກບ (50.00%) ແລະ ມປະສບົ ກຳນເຮດັ ສມົ້ີ ປຳມຳແລວີ້ ຢື່ ຳງນອ້ີ ຍ 10 ປຂນຶີ້ ໄປ
, ລະດບັ ຄວມຖື່ ຂອງກຳນຜະລດິ ຂນຶີ້ ກບັ ປະລມິ ຳນປຳທ່ື ຫຳໄດໃີ້ ນແຕື່ ລະຊື່ ວງ ແລະ ຍງັ ບື່ ມກຳນພດັ ທະນຳໃຫມີ້ ຫຼຳກ
ຫຼຳຍ ປະເພດຜະລດິ ຕະພນັ ເນື່ ອງຈຳກປະຊຳຊນົ ຍງັ ບ່ື ສຳມຳດຂຽນອອກມຳເປັນສດຜະລດິ ສມົີ້ ປຳໄດເ້ີ ປັນທື່ ແນ່ື ນອນ
ເຊື່ ງິ ຜນົ ກຳນສກຶ ສຳນສີ້ ອດຄື່ ອງກບັ ຜນົ ກຳນສກຶ ສຳຂອງ ຊະຍຳກຳນ ເຣອງສຸວນັ ແລະ ຄະນະ (2009). ເມື່ ອນຳຜນົ
ກຳນສກຶ ສຳຄງັີ້ ນມ້ີ ຳປຽບທຽບກບັ ກຳນຜະລດິ ສມົີ້ ປຳຊອງຊຸມຊນົ ຊຳວໄທຢີ້ ເຫນັ ວື່ ຳ ຂະບວນກຳນຜະລດິ ແມ່ື ນຄຳີ້ ຍຄ
ກນັ ແຕ່ື ມສ່ື ວນປະສມົ ທ່ື ແຕກຕ່ື ຳງກນັ ເລກັ ໜອີ້ ຍ ໂດຍມສ່ື ວນປະກອບຫຼກັ ຄ: ປຳ, ເຂຳົ້ີ ໜຽວໜງຶີ້ , ເກອ, ແປ້ີງນວົ
ແລະ ນຳ້ີ ຊຳວເຂຳົ້ີ . ສຳຫຼບັ ສ່ື ວນປະກອບໃນກຳນຜະລດິ ສມົີ້ ປຳຂອງປະຊຳຊນົ ກ່ື ຸມບຳີ້ ນຜຳທງຶ ແມ່ື ນໃສ່ື ຜກັ ທຽມເຊ່ື ງິ ມ
ຄວຳມສອດຄື່ ອງກບັ ງຳນວໄິ ຈຂອງ ອງັ ຄະນຳ ຣດັ ຕະນະພນັ (2006).
ດື່ ງັ ນນັ້ີ , ເຫນັ ວື່ ຳຊຳວບຳີ້ ນບ່ື ຄື່ ອຍມບນັ ຫຳດຳ້ີ ນກຳນຜະລດິ ເທື່ ຳົ ໃດ ແຕ່ື ມບນັ ຫຳກຳນດຳີ້ ນຫຸມີ້ ຫ່ື ຫຼ ບນັ ຈພຸ ນັ
ໂດຍສະເພຳະຍງັ ຂຳດເຕກັ ນກິ ດຳີ້ ນກຳນບນັ ຈພຸ ນັ ທື່ ດ ເຊ່ື ນັ ຍງັ ໃສ່ື ຖງົ ຢຳງພລຳສະຕກິ ໃສທື່ ມດັ ດວ້ີ ຍສຳຍຢຳງເຮດັ ໃຫ້ີ
ບນັ ຈບຸ ່ື ແໜນ້ີ ດ ສື່ ງົ ຜນົ ເຮດັ ໃຫຜີ້ ະລດິ ຕະພນັ ສມົີ້ ປຳບື່ ສຳມຳດເກບັ ຮກັ ສຳໄວໄີ້ ດໄີ້ ລຍະດນົ ນຳນ. ນອກນນັີ້ ຍງັ ຂຳດດຳີ້ ນສ່ື
ໂຄສະນຳ ເຊ່ື ນັ ກຳນຕດິ ສະຕເິ ກ ເປັນຕນົ້ີ ເຮດັ ດຳີ້ ນກຳນຕະຫຼຳດບື່ ກວຳີ້ ງຂວຳງ ເນ່ື ອງຈຳກຂຳດຄວຳມໂດດເດ່ື ນັ ດຳີ້ ນ
ບນັ ຈພຸ ນັ , ບື່ ມຂມ້ີ ນກຳນໂຄສະນຳເປັນລຳຍຫຼກັ ອກັ ສອນ ເຮດັ ໃຫຂີ້ ຳດຕະຫຼຳດຮອງຮບັ ແລະ ສ່ື ວນຫຼຳຍມແຕື່ ຜະລດິ
ຂຳຍຢ່ື ພຳຍໃນທອີ້ ງຖ່ື ນິ ແລະ ບຳີ້ ນໃກເ້ີ ຮອນຄຽງເທ່ື ຳົ ນນັີ້ .
ສະຫຸບຼ ຜນົ (Conclusions)
ຜນົ ກຳນວໄິ ຈພບົ ວ່ື ຳ ຜຜີ້ ະລດິ ສມົ້ີ ປຳສື່ ວນຫຳຼ ຍແມື່ ນເພດຍງິ 69.40%, ມສະຖຳນະພຳບແຕ່ື ງງຳນ 84.70%,
ມອຳຍຸ ສະເລື່ ຍຢ່ື ລະຫວື່ ຳງ 30 - 39 ປ ກວມ 47.90%, ມລະດບັ ກຳນສກຶ ສຳມດັ ທະຍມົ 61.10%, ມອຳຊບເຮດັ ໄຮ່ື
ເຮັດສວນ (ປະຊຳຊົນ) 84.70%, ມລຳຍໄດສ້ີ ະເລື່ ຍໃນລະດັບປຳນກຳງ 500,000 – 1,000,000 ກບ ກວມ
50.00%. ປະຊຳຊນົ ມປະສບົ ກຳນໃນກຳນເຮດັ ສມົີ້ ປຳມຳແລວ້ີ ຢື່ ຳງນອ້ີ ຍ 10 ປ ຂນຶ້ີ ໄປ, ສື່ ວນໃຫຍ່ື ແມື່ ນຫຳປຳເອຳົ ເອງ
ໃນແມື່ ນຳ້ີ ອ ແລະ ເຂື່ ອນນຳີ້ ອ 1 ເປັນຫຼກັ , ຊະນດິ ປຳທື່ ນຍິ ມົ ນຳມຳຜະລດິ ສມົີ້ ປຳແມ່ື ນປຳປຳກ, ຈດຸ ປະສງົ ກຳນຜະລດິ
ແມື່ ນເພື່ ອເປັນສະບຽງອຳຫຳນ ແລະ ກຳນຄຳີ້ , ປະເພດສມົ້ີ ປຳທື່ ເຮດັ ຫຳຼ ຍໄດແ້ີ ກື່ ສມົ້ີ ກອີ້ ນ, ປະລມິ ຳນກຳນຜະລດິ ເຮດັ
ແຕ່ື ລະຄງັີ້ ປະມຳນ 10 – 14 KG, ຜະລດິ ຕະພນັ ສື່ ວນໃຫຍ່ື ນຍິ ມົ ເກບັ ຮກັ ສຳທື່ ອຸນຫະພມຫອີ້ ງທຳມະດຳ ແລະ ຂຳຍໃນ
ລຳຄຳ 5,000 – 10,000 ກບ/ຖງົ , ມລຳຍຮບັ ຈຳກກຳນຂຳຍສມົີ້ ປຳຕື່ ຄງັ້ີ ປະມຳນ 100,000 – 500,000 ກບ.
ຜນົ ກຳນວເິ ຄຳະຄຸນລກັ ສະນະທຳງເຄມ ແລະ ກຳຍຍະພຳບບຳງຢື່ ຳງ ເຊື່ ນັ ຄື່ ຳຄວຳມເປັນກດົ -ດ່ື ຳງໃນຜະລດິ ຕະ
ພນັ ສມົີ້ ປຳທ່ື ວດັ ໄດຢີ້ ່ື ທື່ 4.48 ± 0.11 ແລະ ຄ່ື ຳສ L* ເທື່ ຳົ ກບັ (37.75 ± 1.81), ຄ່ື ຳ A* ເທື່ ຳົ ກບັ (720 ± 1.15)
ແລະ ຄື່ ຳ B* ເທື່ ຳົ ກບັ (11.7 ± 0.57). ສື່ ວນຂນັ້ີ ກຳນຜະລດິ ສມົ້ີ ປຳຂອງປະຊຳຊນົ ໃນແຕື່ ລະຄວົ ເຮອນໂດຍລວມແມື່ ນ
ມຄວຳມ ຄຳີ້ ຍຄກນັ ທງັ ໝດົ . ໄລຍະເວລຳຂອງກຳນຜະລດິ ສມົີ້ ປຳປະມຳນ 2-5 ວນັ (ຕງັ້ີ ແຕ່ື ມເ້ີ ຮດັ ເຖງິ ມບີ້ ລໂິ ພກ ຫຼ ຈຳ
ໜື່ ຳຍ) ໂດຍອງໃສື່ ສະພຳບອຳກຳດໃນແຕື່ ລະຊື່ ວງ ເຊື່ ນັ ຖຳີ້ ຊື່ ວງອຳກຳດຮອີ້ ນຈະໄວກວື່ ຳຊື່ ວງອຳກຳດເຢັນ. ສ່ື ວນບນັ ຫຳ
ຫຼກັ ທ່ື ປະຊຳຊນົ ພບົ ຄ ດຳ້ີ ນກຳນຕະຫຳຼ ດ ແລະ ເຕກັ ນກິ ວທິ ກຳນບນັ ຈພຸ ນັ ເພ່ື ອເພື່ ມມນຄ່ື ຳໃຫກີ້ ບັ ຜະລດິ ຕະພນັ ສມົ້ີ ປຳ.
ຄຳຂອບໃຈ (Acknowledgments)
ທມງຳນຂສະແດງຄວຳມຂອບໃຈມຳຍງັ ຄະນະກຳມະກຳນຮບັ ຜດິ ຊອບກອງປະຊຸມສຳມະນຳວຊິ ຳກຳນລະດບັ
ນຳນຳຊຳດຫລວື່ ຳງ ລຳວ-ໄທ ທື່ ເອອ້ີ ເຟອ້ີ ດຳີ້ ນວນັ ເວລຳ ແລະ ວຳລະສະແກ່ື ກຳນເຂຳົີ້ ຮື່ ວມນຳສະເໜຜນົ ງຳນຄງັ້ີ ນດີ້ ວ້ີ ຍ.
ຂຂອບໃຈມຳຍງັ ອຳນຳດກຳນປົກຄອງ ແລະ ປະຊຳຊນົ ກື່ ຸມບຳ້ີ ນຜຳທງຶ , ເມອງປຳກອ, ແຂວງຫຼວງພະບຳງ ທື່ ອຳນວຍ
การประชุมสัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ท่ี ระดบั บัณฑติ ศึกษา ประจาํ ปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
357
ຄວຳມສະດວກແກ່ື ກຳນລງົ ສກຶ ສຳວໄິ ຈຄງັີ້ ນດີ້ ວ້ີ ຍ. ຂຂອບໃຈມຳຍງັ ຄະນະຄອຳຈຳນພຳຍໃນຄະນະກະເສດສຳດ ແລະ
ຊບັ ພະຍຳກອນປື່ ຳໄມ,ີ້ ມະຫຳວທິ ະຍຳໄລ ສຸພຳນຸວງົ ທື່ ໃຫທີ້ ດິ ຊນີ້ ຳແກື່ ກຳນສກຶ ສຳວໄິ ຈຄງັີ້ ນ.ີ້
ເອກະສຳນອຳ້ີ ງອງ (References)
ກຳນພດັ ທະນຳຜະລດິ ຕະພນັ ປຳສມົີ້ . (2015). ສຳນກັ ງຳນຫສະໝຸດ ແລະ ສນສຳນລະສນົ ເທດ ແລະ ເຕກັ ໂນໂລຊ,
ກມົ ວທິ ະຍຳສຳດບລກິ ຳນ ກະຊວງວທິ ະຍຳສຳດ ແລະ ເທກັ ໂນໂລຢິ.
ສມົ ໂພດ ອດັ ທະຄະວວດັ . (2004). ໜງັ ສສຳລະໜຳ້ີ ຮປ້ີ ຳນຳີ້ ຈດໄທ (ເຫຼມັ້ີ 1), ກຸງເທບ, ອງົ ກຳນຄຳີ້ ຂອງຄຸຣຸສະພຳ
ISBN 974-00-8701-9. ໜ. 88.
ດວງສຣິ ິ ດວງແວ່ື ວ ແລະ ຄະນະ. (......). ແນວທຳງກຳນພດັ ທະນຳອຳຊບ ແລະ ເພ່ື ມມນຄື່ ຳຜະລດິ ຕະພນັ ອຳຫຳນ
ຈຳກປຳນຳ້ີ ຈດແບບມສື່ ວນຮ່ື ວມໃນໝື່ ບຳີ້ ນກຸດຫວຳຍ, ເມອງສຂອນພມ, ແຂວງສຸລນິ . ສຳຂຳວທິ ະຍຳສຳດ
ແລະ ເທກັ ໂນໂລຢກຳນອຳຫຳນ, ມະຫຳວທິ ະຍຳໄລຊຽງໃໝ່ື , ປະເທດໄທ.
ພະແນກແຜນກຳນ ແລະ ກຳນລງົ ທນຶ ແຂວງ. (2021). ຂມ້ີ ນບດົ ສະຫຸບຼ ແຂວງຫຼວງພະບຳງ.
ອງັ ຄະນຳ ຣັດຕະນະພນັ . (2006). ກຳນປັບປຸ ງຄຸນນະພຳບ ແລະ ກຳນເກບັ ຮັກສຳສົມີ້ ປຳ. ວິທະຍຳສຳດບນັ ດດິ
(ຜະລດິ ຕະພນັ ປະມງົ ), ມະຫຳວທິ ະຍຳໄລກະເສດສຳດ, ປະເທດໄທ.
ຫອ້ີ ງກຳນກະສກິ ຳ ແລະ ປ່ື ຳໄມ ີ້ ເມອງປຳກອ. (2021). ບດົ ສະຫຸຼບປະຈຳປຂອງຫອ້ີ ງກຳນກະສກິ ຳ ແລະ ປ່ື ຳໄມເ້ີ ມອງ,
ເມອງປຳກອ, ແຂວງຫວຼ ງພະບຳງ.
Chyakan Ruangsuwan, Chaiyong Brahmawong, Sutti Pamornsamit and Preecha Uitragood
(2013). A Community Wisdom Model: A Case Study of Pla Som (Fermented Fish) Of
Thai-Yor at Khon Yang Village, Kantharawichi District, Maha Sarakham Province.
Rigon, J. P. G., Capuani, S., Fernandes, D. M., & Guimarães, T. M. (2016). A novel method for
the estimation of soybean chlorophyll content using a smartphone and image
analysis. Photosynthetica, 54(4), 559-566.
การประชุมสัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ที่ ระดบั บัณฑิตศึกษา ประจําปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
358
ເອກະສຳນຊອີ້ ນທຳີ້ ຍ
Table 1: ຂມ້ີ ນທ່ື ວົ ໄປຂອງຜຕ້ີ ອບແບບສອບຖຳມ (general information of population sample)
ລຳຍກຳນ (items) ຈຳນວນ (n=72 ຄນົ ) ເປເຊນັ (%)
ເພດ (sex) ຍງ (female) 50 69.40
ຊຳຍ (male) 22 30.60
ລວມ (total) 72 100.00
ອຳຍຸ (age) < 20 years 0 0.00
20 - 29 years 45 39.10
30 - 39 years 55 47.90
> 40 years 15 13.00
ລວມ (total) 72 100.00
ສະຖຳນະພຳບ (status) ໂສດ (single) 10 15.30
ແຕ່ື ງງຳນ (married) 62 84.70
ລວມ (total) ປະຖມົ (primary school) 72 100.00
13 18.10
ລະດບັ ກຳນສກຶ ສຳ ມດັ ທະຍມົ (high school)
(education level) ຊນັ້ີ ສງ (diploma) 44 61.10
15 20.80
ປະລນິ ຍຳຕ (bachelor 0 0.00
degree)
ລວມ (total) 72 100.00
ອຳຊບ (occupation) ປະຊຳຊນົ (farmer) 62 84.70
ນກັ ຮຽນ/ນກັ ສກຶ ສຳ 0 0.00
(student)
ຄຳ້ີ ຂຳຍ (trading/private 10 15.30
employees)
ລວມ (total) 72 100.00
ລຳຍຮບັ (monthly < 500,000 11 15.30
income, kips/month) 500,000 - 1,000,000 38 50.00
1,000,000 - 2,000,000 23 31.90
2,000,000 - 4,000,000 2 2.80
> 4,000,000 0 0.00
ລວມ (total) 72 100.00
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ท่ี ระดบั บณั ฑิตศึกษา ประจําปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
359
Table 2. ແຫ່ື ຼງວດັ ຖຸດບິ (ຊະນດິ ປຳ), ປະເພດຜະລດິ , ກຳນຖະໜອມ ແລະ ໃຊປ້ີ ະໂຫຍດສມົ້ີ ປຳ (Raw material
sources “Fish species”, product types, preservation method and product uses)
ລຳຍກຳນ (items) ຈຳນວນ (n = 72) ເປເຊນັ (%)
56 77.80
ແຫື່ ຼງທ່ື ມຳຂອງວດັ ຖຸດບິ ອ່ື ຳງນຳ້ີ ອ 5 6.90
(source of raw ປຳໜອງ 9 12.50
fish) ຈຳກທ່ື ອື່ ນ
ຈຳກຫວ້ີ ຍຮື່ ອງ/ຄອງບງຶ 2 2.80
ລວມ (total) 72 100.00
ຊະນດິ ປຳ (fish ປຳປຳກ (Cyprinidae) 45 62.50
species) ປຳອສກົ (probarbus jullieni) 1 1.40
ປຳໂຈກ (Cyclocheilos enoplos) 13 18.10
ປຳອື່ ນໆ: ປຳຕອງ (Notopterus), ປຳ 13 18.10
ນນິ (oreochromis niloticus)
ລວມ (total) 72 100.00
ຈດຸ ປະສງົ ກຳນຜະລດິ ບລໂິ ພກ/ສະບຽງອຳຫຳນ 30 41.70
ເພ່ື ອ (production (consumption) 42 58.30
purpose) ເປັນກຳນຄຳີ້ (commercial)
ລວມ (total) ສມົ້ີ ປຳກອ້ີ ນ (round shape) 72 100.00
ປະເພດສມົ້ີ ປຳ ສມົ້ີ ປຳຕື່ ອນ (piece shape) 43 59.70
(product types) 20 27.80
ສມົີ້ ປຳໂຕ (whole fish) 9 12.50
ລວມ (total) 1-4 72 100.00
ປະລມິ ຳນທ່ື ຜະລດິ 5-9 3 4.70
10 - 14 28 38.90
(quantity 15 - 20 34 47.20
7 9.70
produced)
(kg/time)
ລວມ (total) ໃບຕອງກວ້ີ ຍ 72 100.00
ກຳນຫຸມ້ີ ຫ່ື 6 8.30
(packaging)
ຖງົ ພລຳສະຕກິ ໃສ 59 82.00
ກ໋ອງພລຳສະຕກິ 7 9.70
ລວມ (total) 72 100.00
ວທິ ເກບັ ຮກັ ສຳ ເກບັ ໃນອຸນຫະພມທຳມະດຳ/ອຸນຫະພມ 61 84.70
(storage) ຫອີ້ ງ
ເກບັ ໃນຕເ້ີ ຢັນທຳມະດຳ 9 12.50
ຕແີ້ ຊ່ື ແຂງ 2 2.80
การประชุมสัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ท่ี ระดบั บัณฑิตศึกษา ประจําปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
360
ລວມ (total) 72 100.00
ລຳຄຳຂຳຍ (price) 5.000-10.000 49 68.10
(Kips/bag) 11.000-20.000 15 20.80
21.000-50.000 8 11.10
> 50.000 ກບ 0 0.00
ລວມ < 100,000 72 100.00
ລຳຍຮບັ ຈຳກຂຳຍສມົ້ີ ປຳ 11 15.30
(income from Som 100,000 – 500,000
500,000 – 1,000,000 38 50.00
pa) (Kips/time)
> 1,000,000 23 31.90
2 2.80
ລວມ (total) 72 100.00
Table 3. ສດສ່ື ວນປະສມົ ກຳນຜະລດິ ສມົີ້ ປຳຕຳມພມນັ ຍຳຂອງຊຳວບຳ້ີ ນ (Ingredients for fish fermentation
processing)
ລ/ດ ສື່ ວນປະສມົ (ingredients) ນຳ້ີ ໜກັ (weight, g) ຄດິ ເປັນເປເຊນັ ຕ່ື ນຳີ້ ໜກັ ປຳ (% per kg)
1 ປຳທື່ ຄວົ ທບັ ມື່ ຸນແລວ້ີ
1,000 100
2 ເກອ 30 3
3 ຜກັ ທຽມ 25 2.5
4 ເຂຳົ້ີ 20 2
5 ແປີ້ງນວົ 30 3
Table 4. ຜນົ ກຳນວເິ ຄຳະຄ່ື ຳຄວຳມເປັນກດົ -ດື່ ຳງ (pH) ແລະ ຄື່ ຳສຂອງຜະລດິ ຕະພນັ ສມົີ້ ປຳ (Analysis of pH and
colour detection of fermented fish product)
ຕວົ ຢ່ື ຳງຜະລດິ ຕະພນັ (sample) ຄື່ ຳ pH ຄື່ ຳສ (colour)
L* a* b*
ສມົີ້ ປຳກອີ້ ນ (round shape) 4.48 ± 0.11 37.75 ± 1.84 7.20 ± 1.15 11.77 ± 0.57
ສມົ້ີ ປຳຕື່ ອນ(peace shape) 4.85 ± 0.33 48.52 ± 5.29 4.48 ± 1.77 24.66 ± 2.66
ສມົ້ີ ປຳໂຕ (whole shape) 4.94 ± 0.31 43.90 ± 1.95 4.78 ± 3.07 34.85 ± 4.34
Table 5. ປັດໄຈທ່ື ມຜົນຕ່ື ບັນຫຳທ່ື ພົບໃນກຳນຜະລິດສົມີ້ ປຳຂອງຊຳວບຳ້ີ ນ (factors impacted to the
processing of farmers)
ບນັ ຫຳທື່ ພບົ ຈຳນວນ % ກຳນໃຫຄີ້ ະແນນ (Score Level) ຄ່ື ຳສະເລື່ ຍ SD ແປຄວຳມ
(problems) ບ່ື ມບນັ ຫຳ ມບນັ ຫຳໜີ້ ມບນັ ຫຳປຳນ ມບນັ ຫຳ ມບນັ ຫຳຫຼຳຍ (mean) ໝຳຍ
(no ອຍ (less ກຳງ ຫຼຳຍ ທ່ື ສຸດ (meaning)
problem) problem) (moderate (many (more/mos
problem) problem) t problem)
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ที่ ระดบั บัณฑิตศึกษา ประจําปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
361
ບນັ ຫຳກຳນ 9 31 22 (30.56) 6 4 2.51 1.00 ປຳນກຳງ
ຜະລດິ (12.50) (43.60) (8.33) (5.56)
(processing)
ບນັ ຫຳບນັ ຈພຸ ນັ 10 13 29 (40.06) 10 10 (13.89) 2.91 1.25 ປຳນກຳງ
(packaging) (13.89) (18.06) (13.89)
ບນັ ຫຳກຳນ 8 4 11 (11.11) 21 28 (38.80) 3.71 1.42 ຫຼຳຍ
ຕະຫຳຼ ດ (15.28) (5.56) (29.17)
(marketing)
ໝຳຍເຫດ: 5 ແມ່ື ນມບນັ ຫຳຫຼຳຍທື່ ສຸດ, 4 ມບນັ ຫຳຫຳຼ ຍ, 3 ມບນັ ຫຳປຳນກຳງ, 2 ມບນັ ຫຳໜອ້ີ ຍ , 1 ບື່ ມບນັ ຫຳ
Table 6. ກຳນວເິ ຄຳະ one-way ANOVA ຂອງປັດໄຈດຳ້ີ ນເພດທື່ ມຜນົ ຕື່ ບນັ ຫຳຜະລດິ ຕະພນັ ສມົີ້ ປຳ (One-way
ANOVA analysis of sex factor impacted to processing)
ປັດໄຈເພດທ່ື ມຜນົ ຕື່ ບນັ ຫຳກຳນຜະລດິ ສົມ້ີ ປຳ SS df MS F Sig.
(sex factor impacted to processing)
ບນັ ຫຳກຳນ Between Groups 5.80 1 5.80 2.92 0.09
Within Groups 139.07 70 1.99
ຕະຫຳຼ ດ Total 144.87 71
(marketing)
ບນັ ຫຳກຳນຫຸມີ້ ຫ່ື Between Groups 0.962 1 0.96 0.60 0.43
(packaging) Within Groups 110.53 70 1.57
Total 111.50 71
ບນັ ຫຳກຳນ Between Groups 0.89 1 0.89 0.88 0.35
71.09 70 1.01
ຜະລດິ Within Groups 71.99 71
(processing) Total
Table 7. ກຳນວິເຄຳະ one-way ANOVA ຂອງປັດໄຈອຳຍຸ ທື່ ມຜົນຕື່ ບນັ ຫຳຜະລິດຕະພນັ ສມົີ້ ປຳ (One-way
ANOVA analysis of Age factor impacted to processing)
ປັດໄຈອຳຍຸ ທື່ ມຜນົ ຕື່ ບນັ ຫຳກຳນຜະລດິ ສົມີ້ ປຳ Ss Df MS F Sig.
(Age factor impacted to processing)
ບນັ ຫຳກຳນ Between Groups 39.30 3 13.10 8.43 0.00
1.55
ຕະຫຼຳດ Within Groups 105.57 68
(marketing) Total 144.87 71
ບນັ ຫຳກຳນຫຸມີ້ Between Groups 31.23 3 10.41 8.82 0.00
ຫື່ (packaging) Within Groups 1.18
80.26 68
Total 111.50 71
ບນັ ຫຳກຳນ Between Groups 20.43 3 6.81 8.98 0.00
ຜະລດິ Within Groups 51.55 68 0.75
(processing) Total
71.99 71
Table 8. ກຳນວເິ ຄຳະ one-way ANOVA ຂອງປັດໄຈລະດບັ ສກຶ ສຳທື່ ມຜນົ ຕື່ ບນັ ຫຳຜະລດິ ຕະພນັ ສມົ້ີ ປຳ (One-
way ANOVA analysis of education level factor impacted to processing)
การประชุมสัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ท่ี ระดบั บณั ฑิตศึกษา ประจาํ ปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
362
ປັດໄຈລະດບັ ກຳນສກຶ ສຳທື່ ມຜນົ ຕື່ ບນັ ຫຳກຳນ SS Df MS F Sig.
ຜະລດິ ສມົີ້ ປຳ (education factor impacted 4.78 2
140.07 69
to processing) 144.87 71
19.93 2
ບນັ ຫຳກຳນ Between Groups 91.56 69 2.39 1.18 0.31
111.50 71 2.03 0.01
ຕະຫຳຼ ດ Within Groups 23.59 2 0.00
48.39 69
(marketing) Total 71.99 71
ບນັ ຫຳກຳນຫຸມີ້ Between Groups 9.96 7.51
1.32
ຫ່ື Within Groups
(packaging) Total
ບນັ ຫຳກຳນ Between Groups 11.79 16.81
0.70
ຜະລດິ Within Groups
(processing) Total
Table 9. ກຳນວເິ ຄຳະ one-way ANOVA ຂອງປັດໄຈລຳຍຮບັ ທື່ ມຜນົ ຕື່ ບນັ ຫຳໃນຜະລດິ ຕະພນັ ສມົີ້ ປຳ (One-
way ANOVA analysis of income factor impacted to processing)
ປັດໄຈລຳຍຮບັ ທ່ື ມຜນົ ຕ່ື ບນັ ຫຳກຳນຜະລດິ ສມົີ້ ປຳ (income Ss Df MS F Sig.
factor impacted to processing)
ບນັ ຫຳກຳນຕະຫຼຳດ(marketing) Between Groups 32.19 3 10.73 6.47 0.01
Within Groups 112.68 68 1.65
Total 144.87 71
ບນັ ຫຳກຳນຫຸມີ້ ຫື່ (packaging) Between Groups 2.82 3 0.94 0.59 0.62
Within Groups 108.67 68 1.59
Total 111.50 71
ບນັ ຫຳກຳນຜະລດິ Between Groups 1.47 3 0.49 0.47 0.70
(processing) Within Groups 70.51 68 1.03
Total 71.98 71
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ที่ ระดบั บัณฑิตศึกษา ประจาํ ปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
363
ສກຶ ສຳກຳນສະກດັ ໝຳກຍເພ່ື ອສື່ ງົ ເສມພມປັນຍຳທອີ້ ງຖື່ ນິ
Investigation of Noni (Morinda citrifolia L.) Extracts for Traditional
Application
ບຸນທ່ື ຽງ ຄນວໄິ ລ, 1ລດັ ຖະກອນ ພມົ ມະຈນັ , 2ຕມິ ນອ້ີ ຍ ສະລດິ ໄຊ, 1ວອນສ ລຄຳເຮອງ
ແລະ 1ສມົ ໄຊ ໂພວໄິ ຊ
Bounthieng KHOUNVILAY*, 1Ladthakone PHOMMACHANH, 2Timnoy SALITXAY,
1Vonesy LOKHAMHAUENG
ສຳຂຳວຊິ ຳ ກະສກິ ຳ ແລະ ສື່ ງິ ແວດລອ້ີ ມປື່ ຳໄມ ້ີ ຄະນະກະເສດສຳດ ແລະ ຊບັ ພະຍຳກອນປ່ື ຳໄມ,ີ້ ມະຫຳວທິ ະຍຳໄລສຸພຳນວຸ ງົ
The major of Agriculture and Forest Environment,Faculty of Agriculture and Forest Resource,
Souphanouvong University
ບດົ ຄດັ ຫຍ ້ີ
ໝຳກຍເປັນພດທ່ື ມຄວຳມຜກພນັ ກບັ ຊວດິ ຂອງຄນົ ລຳວ ໂດຍສ່ື ວນໃຫຍື່ ມກັ ບລໂິ ພກໝຳກດບິ ,ໝຳກຍໝກັ
ດອງ ແລະ ໝຳກທ່ື ສຸກໃນຮບແບບຊຳຊງົ ເປັນຕນົີ້ . ກຳນສກຶ ສຳສຳນສະກດັ ໝຳກຍເພື່ ອສ່ື ງົ ເສມພມປັນຍຳທອ້ີ ງຖ່ື ນິ
ໂດຍມຈດຸ ປະສງົ ສກຶ ສຳປະສດິ ທພິ ຳບກຳນຕຳ້ີ ນອະນຸມນອດິ ສະຫຼະໃນໃບ, ໝຳກ, ລຳຕນົ້ີ ໝຳກຍ. ນອກຈຳກນຍີ້ ງັ ມ
ຈດຸ ປະສງົ ເພື່ ອສກຶ ສຳຂມ້ີ ນກຳນນຳໃຊໝີ້ ຳກຍຂອງປະຊຳຊນົ ໃນແຂວງຫຼວງພະບຳງອກດວີ້ ຍກຳນສກຶ ສຳຄງັ້ີ ນໄີ້ ດນີ້ ຳໃຊີ້
ຮບແບບແຜນກຳນທດົ ລອງແບບ CRD (Complete Randomized Design) ປະກອບມ 3 ຊຳ້ີ ແລະ 3 ສ່ື ງິ ທດົ ລອງ
ໂດຍກກຳນດົ T1=ໃບ, T2=ໝຳກ, T3=ລຳຕນົ້ີ ແລະ ທຳກຳນສະກດັ ດວີ້ ຍ Ethanol 80% ເພ່ື ອວເິ ຄຳະສຳນຕຳ້ີ ນ
ອ ະນຸ ມ ນ ອິດສະຫຼະຈຳກສື່ ວນຕ່ື ຳງໆ ຂອງໝຳກຍ ເຊື່ ັນ : DPPH scavenging activity, Total polyphenol
content (TP), total flavonoid content (TF), ແລະ Total tannin content (TA). ຫຼງັ ຈຳກນນັີ້ ນຳຂມ້ີ ນມຳ
ວເິ ຄຳະດວ້ີ ຍໂປຣແກຣມ Sirichai Statistic 6.07 ເພ່ື ອຊອກຫຳຄວຳມແຕກຕ່ື ຳງທຳງດຳ້ີ ນສະຖຕິ ິ ໃນລະດບັ ຄວຳມ
ເຊື່ ອໝນັ້ີ 95%. ກຳນສຳຫຼວດຂມີ້ ນກຳນນຳໃຊໝີ້ ຳກຍຂອງປະຊຳຊນົ ໂດຍກຳນແຈກຢຳຍຂມ້ີ ນສຳພຳດ ຈຳນວນ 42
ຄນົ ແລວີ້ ຊອກຫຳຄ່ື ຳສະເລ່ື ຍ ໂດຍນຳໃຊ້ີ Microsoft excel 2010.
ຜນົ ກຳນວໄິ ຈເພື່ ອຊອກຫຳສຳຕຳ້ີ ນອະນຸມອດິ ສະຫຼະ ພບົ ວື່ ຳ ໃບໝຳກຍ ຫຼຳຍກວື່ ຳສ່ື ວນອ່ື ນມປະລມິ ຳນສຳນ
ເຟໂນລກິ ທງັ ໝດົ (TP) 4.92 0.27mg GAE/g , ສຳນແທນນນ(TA)ພບົ 3.61 0.21 mg TAE/g, ສຳນຟລຳໂວ
ນອຍ(TF)ພົບ 1.23 0.85mg QE/g, ໃນຂະນະດຽວກນັ ຄວຳມສຳມຳດໃນກຳນຕຳີ້ ນອະນຸມນອດິ ສະຫຼະສຳນ
ມຳດຕະຖຳນ DPPH radical scavenging activity ພບົ ຢ່ື ໃນໃບ ເຊື່ ງິ ສະແດງຄ່ື ຳ IC50 mg ຕື່ ຳກວ່ື ຳສື່ ວນອື່ ນໆຄ
2.97c 0.11.
ຜົນ ຂ ອ ງກຳນສຶກສຳພົບວື່ ຳຜີ້ຕອບແບບສອບຖຳມ ພົບ ວ່ື ຳເ ພດ ຍິງ 28 ຄົນ =66.67%, ເ ພດ ຊ ຳຍ 14
ຄົນ=33.33%, ອຳຍຸ ລະຫວື່ ຳງ 51-60 ປ 16 ຄົນ=38.09%, ດຳີ້ ນອຳຊບສື່ ວນຫຼຳຍແມື່ ເຮອນ 17 ຄົນ=40.47% ,
ລະດັບກຳນສຶກສຳ ມດັ ທະຍົມ 18ຄົນ=42.86% ຫຼຳຍກວື່ ຳວິຊຳຊບ, ລຳຍຮັບຕ່ື ເດອນລະຫວ່ື ຳງ 1.000.000-
2.000.000 ກບ ຈຳນວນ 15ຄນົ =35.71% ຜນົ ກຳນນຳໃຊປີ້ ະໂຫຍດຈຳກໃບ, ໝຳກຍ ແລະ ເປອກໃນກຳນຕມົ້ີ ດື່ ມ
ນຍິ ມົ ໃຊໝ້ີ ຳກຫຼຳຍກວື່ ຳໃບ ແລະ ເປອກ 47.62%, ນຳ້ີ ໝກັ ໝຳກຍໃຊໝີ້ ຳກ 50.00% , ເຮດັ ຊຳຊງົ ດື່ ມ 66.67% , ເຮດັ
ຢຳພນີ້ ເມອງ 40.48% , ປະສມົ ຫວົ ອຳຫຳນສດັ ແມ່ື ນໃຊໃ້ີ ບ ແລະ ໝຳກ 45.24% ແລະ 54.76%
ຄຳສບັ ສຳຄນັ : ໝຳກຍ, ສຳນສະກດັ , ສຳນຕຳ້ີ ນອະນຸມນອດິ ສະຫຼະ, ພມປັນຍຳທອ້ີ ງຖ່ື ນິ , ກຳນສຳພຳດ
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ที่ ระดบั บณั ฑติ ศึกษา ประจําปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
364
Abstract
Noni (Morinda citrifolia L.) is onw of wellknown plant in Laos. Mostly people consume
as raw fruit, fermented fruit, as well as consumption as tea. This study aimed to investigate of
noni (Morinda citrifolia L.) extracts for traditional application using leaf, fruit and stem as raw
material and was extracted with 80% Ethanol. The experiment method CRD (Complete
Randomized Design) was used. Total of 3 replications and 3 treatments (T1=leaf, T2=fruit,
T3=stem) was applied. In addition, from noni and questionnaire survey from total of 42 people
was conducted in LuangPrabang area. Then, data was annalyzed by using Sirichai Statistic
6.07, significant (p<0.05), Microsoft excel 2010.
Results, showed that higher Total phenolic content (TP) 4.92 0.27mg GAE/g , total
tannin (TA) 3.61 0.21 mg TAE/g, total flavonoid (TF) 1.23 0.85mg QE/g, antioxidant DPPH
radical scavenging activity ( IC50= 2.97c 0.11 ) was found in leaf extract of Noni. For
questionnaire data from 42 people showed percentage of female 66.67%, during age 51–60-
year-old, housewife 40.47%, high school 42.86%, among income 1million to 2million kip 35.71%
was. Application of Noni in various ways of consumption, Among this, boiled fruit shows
47.62%, fermented fruit 50.0%, leaf tea 66.67%, traditional medicine 40.48% and application as
animal feed 45.24 to 54.76%.
Keywords: Noni, Extracts, Antioxidant Activity, Traditional Application, Survey
การประชุมสัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ท่ี ระดบั บณั ฑติ ศึกษา ประจําปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
365
ບດົ ນຳ (Introduction)
ໝຳກຍເປັນພດທ່ື ມຄວຳມຜກພນັ ກບັ ຊວດິ ຂອງຄນົ ລຳວ ໂດຍປົກກະຕິ ຄວຳມນຍິ ມົ ຂອງຄນົ ລຳວມກັ ກນິ ພດ
ທ່ື ດິບ, ໝກັ ດອງ ແລະ ໝຳກທື່ ສຸ ກ. ເປັນພດປະຈຳບຳ້ີ ນເຮອນຂອງຄົນທຸກໆຄນົ ໃນສັງຄົມ ທງັ ພຳຍໃນ ແລະ
ຕື່ ຳງປະເທດ ໂດຍສະເພຳະຄນົ ໃນຂງົ ເຂດທະວບອຳຊ ເຊ່ື ງິ ຖວ່ື ຳເປັນພດທ່ື ຕະຫຼຳດມຄວຳມຕອີ້ ງກຳນຫຼຳຍ ສຳມຳດນຳ
ມຳເເປຮບເປັນເຄື່ ອງ ເທດໄດຫີ້ ຼຳຍຮບແບບເພື່ ອເພື່ ມມນຄ່ື ຳ ໃນເມ່ື ອກ່ື ອນຊຳວກະສກິ ອນນຍິ ມົ ປກແບບ ກຸມີ້ ຕນົ ເອງ
ພຳຍໃນຄອບຄວົ ແລະ ເຫຼອຂຳຍໃຫແ້ີ ກ່ື ຕະຫຼຳດເລກັ ນອ້ີ ຍ ຍັງບື່ ທນັ ມແນວ ຄດິ ປກເປັນສນິ ຄຳ້ີ ເພ່ື ອຈຳໜື່ ຳຍເຂຳົ້ີ
ຕະຫຼຳດໂດຍກງົ ຫຼ ຍດຶ ຖເປັນອຳຊບ. ໝຳກຍມຊ່ື ວທິ ະຍຳສຳດ ແມ່ື ນ Morinda citrifolia L. ເປັນພດຊະນດິ ໜື່ ງຶ ທ່ື
ນຳໃຊທີ້ ຳງກຳນແພດພນີ້ ເມອງ ໃນປະເທດໄທ, ລຳວ, ຈນ, ເກຳົ ຫຼ ແລະ ອນິ ເດຍ, ເກອບທຸກພຳກສື່ ວນຂອງຕນົີ້ ໝຳກຍ
ສຳມຳດໃຊປີ້ ະໂຫຍດໄດເ້ີ ຊ່ື ນັ : ໃບ, ໝຳກ, ດອກ, ລຳຕນົີ້ ແລະ ຮຳກ ລວ້ີ ນແລວ້ີ ແຕ່ື ສຳມຳດນຳໃຊເີ້ ປັນເປັນຢຳປື່ ິນປົວ
ພະຍຳດ (Nelson and Elevitch, 2006). ພດຊະນິດນີ້ ມສັບພະຄຸນຊື່ ວຍຟີ້ນຟສອ້ີ ມແຊມ, ກຳຈດັ ສຳນພິດໃນ
ຮື່ ຳງກຳຍ, ກະຕຸນີ້ ພມຄຸມ້ີ ກນັ , ມສຳນ ຕຳ້ີ ນອະນຸມນອດິ ສະຫະຼ (antioxidant), ມລດິ ແກອ້ີ ກັ ເສບ ແລະ ຫລຸດ ອຳກຳນ
ອກັ ເສບ, ບວມ, ຊຳ້ີ (Kamiya et al., 2004) ໝຳກຍກນິ ຮ່ື ວມກບັ ຢຳອື່ ນໆໄດຊ້ີ ື່ ວຍຢັບຢັ້ີງກຳນຈະເລນເຕບໂຕຂອງ
ເຊອີ້ ມະເຮງັ ; ຕຳີ້ ນເຊອ້ີ ແບກທເຣຍ ແລະ ເຊອ້ີ ລຳ, ຢຸດກຳນເຊ່ື ອມຂອງ ເຊວຈລຸ ງັ , ຊື່ ວຍຊະລຄວຳມແກ່ື ກື່ ອນໄວ ຫຸດຼ
ກຳນເກດຄເລດສເຕຣ ແລະ ນຳີ້້ີ ຕຳນໃນເລອດ (Palu et al., 2008; ປະວກິ ອນ, 2018). ສຳນປະກອບທຳງເຄມທື່
ສຳຄນັ ໃນໝຳກຍໄດແີ້ ກື່ : ແຄລຊຽມ (Ca), ວຕຳມນເອ (retinol: C20H30O), ວຕຳມນບ1(thiamine:C12H17N4OS),
ວຕຳມນບ 2 (riboflavin: C17H20N4O6), ວຕຳມນຊ (ascorbic acid: C6H8O6), ໄນອຳຊນ (niacin: C6H5NO2)
ແລະ ໂປຣຕນ. ປະຊຳຊນົ ລຳວນຍິ ມົ ຊມົ ໃຊຢີ້ ່ື ຳງກວ້ີ ຳງຂວຳງຈ່ື ງຶ ມກັ ພບົ ເຫນັ ມກຳນປກ ຕນົ້ີ ໝຳກຍຕຳມສວນຫງຼັ ບຳ້ີ ນ,
ອອີ້ ມແອມ້ີ ເຮອນ ແລະ ມກຳນປກເປັນ ຟຳມກຳນຄຳີ້ , ລດັ ຖະບຳນຫຼຳຍປະເທດມນະໂຍບຳຍສະໜບັ ສະໜນ ກຳນວໄິ ຈ
ແລະ ພດັ ທະນຳ ຢຳຈຳກສະໝນໄພ ເພື່ ອເພ່ື ມມນຄື່ ຳໃຫເີ້ ປັນ ສນິ ຄຳ້ີ ທຳງດຳີ້ ນຢຳ ແລະ ຫລຸດກຳນນຳ ເຂຳົີ້ ຢຳຈຳກ
ຕື່ ຳງປະເທດ ແລະ ເປັນກຳນສ່ື ງົ ເສມອຳຊບ ກຳນເພ່ື ງິ ພຳຕນົ ເອງ ສຳີ້ ງຄວຳມເຂມັີ້ ແຂງ ໃນຊຸມຊນົ ໃນດຳີ້ ນສຳທຳລະນະ
ສຸ ກ ເຊື່ ງິ ຕອບສະໜອງກບັ ເປົ້ຳີ ໝຳຍກຳນພດັ ທະນຳແບບຍນຍງົ ອກດວ້ີ ຍ. ກຳນນຳໃຊໝີ້ ຳກຍໃນຮບແບບພນີ້ ບຳີ້ ນ
ສຳມຳດເຮດັ ໄດໂີ້ ດຍນຳໝຳກຍມຳຫື່ ນັ ເປັນປື່ ຽງບຳງໆແລວ້ີ ນຳໄປຕຳກແດດໃຫແ້ີ ຫງີ້ , ແລວີ້ ເອຳົ ມຳຕມົ້ີ ນຳໍ້ີສະອຳດຈນົ
ຟົດສຳມຳດດ່ື ມໄດມີ້ ລດົ ສມົ້ີ ຝຳດ, ຕມົ້ີ ຕຳມອດັ ຕຳສ່ື ວນ ເທື່ ອລະ 200g ດ່ື ມເປັນປະຈຳ ຫຼ ເອຳົ ໝຳກສດົ ໄປຕມົີ້ ນຳ້ີ ດື່ ມ
ເລຍກະໄດ.ີ້ ກຳນສະກດັ ໝຳກຍດວ້ີ ຍນຳ້ີ (ກຳນຕມົີ້ ): ເປັນຮບແບບກຳນສະກດັ ໂດຍພມປັນຍຳທອ້ີ ງຖ່ື ນິ ແລະ ສຳມຳດ
ເຮດັ ໄດໃ້ີ ນລະດບັ ຄວົ ເຮອນ ເຊ່ື ນັ ວື່ ຳ ກຳນບລໂິ ພກໃນຮບແບບກຳນຕຳກແຫງີ້ ແລວີ້ ເອຳົ ມຳຕມົີ້ ເພື່ ອດ່ື ມ ເຊື່ ງິ ສຳມຳດນຳ
ໃຊທ້ີ ຸກພຳກສື່ ວນຂອງໝຳກຍເຊື່ ນັ ວື່ ຳ: ໃບ, ໝຳກ, ລຳຕນົ້ີ . ເຖງິ ຢ່ື ຳງໃດກື່ ຕຳມຂມີ້ ນກຳນສກຶ ສຳກຳນສະກດັ ສ່ື ວນຕື່ ຳງໆ
ຂອງໝຳກຍ ໃນຕວົ ທຳລະລຳຍທື່ ແຕກຕ່ື ຳງກນັ ແມື່ ນຍງັ ບື່ ມຂມີ້ ນຫຼຳຍເທ່ື ຳົ ທ່ື ຄວນໃນບຳ້ີ ນເຮຳົ .
ດື່ ງັ ນັນີ້ , ຈ່ື ງຶ ມຄວຳມສົນໃຈສກຶ ສຳກຳນສະກດັ ໝຳກຍດວ້ີ ຍຕົວທຳລະລຳຍເພ່ື ອວເິ ຄຳະສຳນຕຳ້ີ ນອະນຸ ມນ
ອດິ ສະຫະຼ ໃນໃບ, ລຳຕນົີ້ ແລະ ໝຳກຍ ເພ່ື ອໃຫມ້ີ ຂມີ້ ນຫຳຼ ຍຂນຶີ້ ແລະ ທງັ ເປັນກຳນຄນົີ້ ຄວຳ້ີ ຜະລດິ ຕະພນັ ໝຳກຍອກ
ດວ້ີ ຍ.
ຈດຸ ປະສງົ
1. ສກຶ ສຳສຳນຕຳີ້ ນອະນຸມນອດິ ສະຫຼະໃນໃບ, ລຳຕນົ້ີ ແລະ ໝຳກຍ.
2. ສກຶ ສຳປະລມິ ຳນເຟໂນລກິ ລວມ, ແທນນນິ ແລະ ຟລຳໂວນອຍຂອງສຳນສະກດັ ຈຳກໝຳກຍ
ວທິ ດຳເນນກຳນວໄິ ຈ (Methodology)
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ท่ี ระดบั บัณฑิตศึกษา ประจําปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
366
ອຸປະກອນ
ວດັ ຖຸດບິ : ໃບ, ລຳຕນົ້ີ , ໝຳກຍ, ຕອ້ີ ບົ (Hot air Oven), ເຄ່ື ອງບດົ , ເຄ່ື ອງສະກດັ (Evaporator), ເຄ່ື ອງວດັ ກຳນ
ສຳຍແສງ (Thermo Spectronic), ເຄ່ື ອງລະເຫຍອຳຍ (Rotary evaporator), ແລະ ອ່ື ນໆ
ສ ຳນເຄມ: DPPH (2, 2- Diphenyl-1- picrylhydrazyl), 80 % Ethanol, ນ້ີຳກື່ ັນ , Aluminium nitrate
Anhydrous, Potassium Acetate, Quercetin, Folin–Ciocalteu reagent ແລະ ອ່ື ນໆ
ສະຖຳນ ແລະ ໄລຍະເວລຳສກຶ ສຳ
ກຳນສກຶ ສຳໃນຄງັ້ີ ນແີ້ ມ່ື ນປະຕບິ ດັ ໃນຫອີ້ ງແລບັ ດນິ ແລະ ນຳ້ີ , ຫອ້ີ ງແລບັ ຈລຸ ນິ ຊອຳຫຳນ ຄະນະກະເສດສຳດ
ແລະ ຊບັ ພະຍຳກອນປື່ ຳໄມ,ີ້ ມະຫຳວທິ ະຍຳໄລ ສຸພຳນຸວງົ ວທິ ະຍຳເຂດບຳີ້ ນດອນໃໝ່ື ນະຄອນຫຼວງພະບຳງ ແຂວງ
ຫວຼ ງພະບຳງ. ໄລຍະເວລຳກຳນປະຕບິ ດັ ແມື່ ນໃນຊື່ ວງເດອນ ສງິ ຫຳ-ຕຸລຳ 2 022.
ກຳນວຳງແຜນກຳນທດົ ລອງ
ໃນກຳນທດົ ລອງຄງັ້ີ ນແີ້ ມື່ ນຈະນຳໃຊຮີ້ ບແບບກຳນທດົ ລອງແບບ CRD (Complete Randomize Design)
ປະກອບມ 3 ຊຳີ້ (Replication) ແລະ 3 ສື່ ງິ ທດົ ລອງ (Treatments) T1=ໃບ, T2= ໝຳກ, T3= ລຳຕນົ້ີ
ກຳນກຽມຕວົ ຢື່ ຳງ
ນຳເອຳົ ໃບ, ໝຳກ ແລະ ລຳຕນົີ້ ໝຳກຍລຳ້ີ ງໃຫສີ້ ະອຳດ ແລະ ຜື່ ງຶ ໃຫແ້ີ ຫງ້ີ ຈຳກນນັີ້ ຊອຍເປັນຕ່ື ອນນອ້ີ ຍໆໃຫມ້ີ ຂະ
ໜຳດຄວຳມຍຳວປະມຳນ 0.50 ເຖງິ 1.00 cm ອບົ ໃຫແ້ີ ຫງ້ີ ທ່ື ອຸນຫະພມ 50 ອງົ ສຳເຊ ເປັນໄລຍະເວລຳ 48hrs
ດວ້ີ ຍຕອີ້ ບົ ຄວຳມຊື່ ຸມ (Hot Air Oven) ແລະ ນຳໄປບົດລະອຽດໃສ່ື ຖົງພຼຳສະຕກິ ປ້ີອງກນັ ຄວຳມຊື່ ຸມ, ເກບັ ໄວທີ້ ່ື
ອຸນຫະພມຫອ້ີ ງກ່ື ອນທ່ື ຈະນຳມຳສະກດັ .
ກຳນສະກດັ
ໃບ, ໝຳກ ແລະ ລຳຕນົີ້ ໝຳກຍ, ອົບແຫງ້ີ (ໃນອຸ ນຫະພມ 50 ◦C ໂດຍໃຊ້ີ ເວລຳ 48 ຊ່ື ົວໂມງ ), ບດົ
ລະອຽດໃຫເີ້ ປັນຜງົ ດວ້ີ ຍເຄື່ ອງປ່ື ັນອຳຫຳນ, ເອຳົ 50 g + 100 ml (80 % ເອທຳໂນລ), ນຳມຳໝນ 150 rpm ດວ້ີ ຍ
ເຄ່ື ອງໝນ (Hot plat stirrer) ເປັນເວລຳ 1h ທື່ ອຸນຫະພມຫອ້ີ ງ, ກອງເອຳົ ຂອງແຫຼວ (ເຈຍີ້ ກອງເບ4) ແລະ ແຍກ
ສື່ ວນກຳກຖມິີ້ , ທຳກຳນລະເຫຍດວີ້ ຍເຄື່ ອງ (Rotary evaporator) ເພື່ ອລະເຫຍ ເອທຳໂນລ 80 % ອອກ, ນຳ
ສຳນສະກດັ ທື່ ເຫຼອຈຳກຂນັີ້ ຕອນກຳນລະເຫຍໄປຊ່ື ງັ ແລວີ້ ລບົ ນຳີ້ ໜກັ ຂວດ, ໃຊໃີ້ ສື່ ເອທຳໂນລ (80 %) 20 ml ໄປ
ລະລຳຍສຳນສະກດັ , ໄດສີ້ ຳນສະກດັ ຈຳກໃບ, ໝຳກ ແລະ ລຳຕນົີ້ (Crude extract)ເພື່ ອນຳໄປວເິ ຄຳະ.
ກຳນທດົ ສອບປະສດິ ທພິ ຳບໃນກຳນຕຳ້ີ ນອະນຸມນອດິ ສະຫລະ ດວີ້ ຍວທິ DPPH Scavenging Activity
ກຳນວດັ ປະລມິ ຳນສຳນຕຳ້ີ ນອະນຸມນອສິ ະຫະຼ ໄດຖີ້ ກວເິ ຄຳະຕຳມວທິ scavenging activity ຂອງປະຕກິ ລິ ຳ
ຍຳສຳນມຳດຕະຖຳນ 1,1-diphenyl-2-picrylhydrazyl (DPPH) ດດັ ແປງຕຳມວທິ ຂອງ Braca et al. (2003).
ໂດຍຫຍ,້ີ 1 mL ຂອງແຕ່ື ລະສຳນສະກດັ ຈຳກຄວຳມເຂມັ້ີ ຂຸ ນີ້ ທື່ ແຕກຕ່ື ຳງກນັ (0.5, 1.0, 2.5 ແລະ 5 mg/mL) ໄດ້ີ
ຖກປະສມົ ກບັ 4 mL ຂອງສຳນລະລຳຍ DPPH (0.15 mM DPPH solution). ສື່ ນັ ປະສມົ ເຂຳົີ້ ກນັ ແລະ ບື່ ມົ ທ່ື ໃນ
ອຸນຫະພມຫອີ້ ງໃນບື່ ອນມດເປັນເວລຳ 30 ນຳທ. ນຳມຳວດັ ກຳນດດກນແສງທື່ ລະດບັ ຄນ້ີ ແສງ 517 nm ກຳນລຳຍງຳນ
ສຳນຕຳ້ີ ນອຳນຸມນອດິ ສະຫະຼ ໃນຮບແບບເປເຊນັ ຢັບຢັງ້ີ ຂອງສຳນສະກດັ ຕຳມສດຄດິ ໄລ່ື ຕື່ ໄປນ:້ີ
Inhibition (%): (1- B/A) * 100
ໂດຍທື່ A ແມື່ ນຄື່ ຳກຳນດດກນແສງສຳນ DPPH ໂດຍບື່ ໄດປ້ີ ະສມົ ສຳນສະກດັ ແລະ B ແມື່ ນ ຄື່ ຳກຳນດດກນແສງ
ຂອງສຳນສະກດັ ປະສມົ ກບັ ສຳນລະລຳຍ DPPH
ກຳນທດົ ສອບ ສຳນເຟໂນລກິ ລວມ (Total polyphenol Content)
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ที่ ระดบั บัณฑิตศึกษา ประจาํ ปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
367
ກຳນຊອກຫຳປະລມິ ຳນ polyphenol Content (TP) ໂດຍວທິ ກຳນວເິ ຄຳະແບບ Folin-Ciocalteu ຕຳມ
ວທິ ກຳນຂອງ Eom et al.(2008). ສຳນສະກດັ ຈຳກຕວົ ຢື່ ຳງ 200 µL ຖກດດໃສື່ ຫລອດທດົ ສອບທ່ື ບນັ ຈຸ 200 µL
ຂອງສຳນໂຟລກິ (folic reagent 2 M). ຫງຼັ ຈຳກນນັ້ີ ເຕມນຳີ້ ກນັ 1.8 mL ຕງັີ້ ພກັ ໄວີ້ 3 ນຳທສຳລບັ ປະຕກິ ລິ ຍິ ຳ. ຫງຼັ
ຈຳກນັນີ້ ສື່ ນັ ດວີ້ ຍເຄ່ື ອງປະສມົ ສຳນ (vortex). ຫຼງັ ຈຳກນນັ້ີ ຢອດ 400 µL ຂອງສຳນ sodium carbonate 10%
w/v) ແລະ ປະສມົ ເຂຳົີ້ ໄປໃນຫຼອດທດົ ລອງ, ປັບບລມິ ຳດທງັ ໝດົ ໃຫໄ້ີ ດີ້ 4 mL ໂດຍນຳ້ີ ກ່ື ນັ ຫຼອດປະຕກິ ລິ ຍິ ຳທງັ
ຫມດົ ຖກບ່ື ມົ ໃນອຸນຫະພມຫອ້ີ ງ 1 ຊື່ ວົ ໂມງ ແລະ ວດັ ກຳນແທກກຳນດດກນແສງທ່ື ລະດບັ 750 nm, ດວີ້ ຍເຄື່ ອງ
Synergy HT, BioTek, ໂດຍປຽບທຽບສຳນມຳດຕະຖຳນ Gallic acid 10-50 mg/g (gallic acid equivalents
GAE).
ກຳນທດົ ສອບ ສຳນແທນນນິ ລວມ (Total tannin Content )
ກຳນຊອກຫຳປະລມິ ຳນ tannin content ໄດຖ້ີ ກວເິ ຄຳະໂດຍວິທ Folin-Denis ດັດແປງຕຳມວິທຂອງ
Padma et al. (2013). ໂດຍຫຍ,້ີ 250 µL ຂອງສຳນສະກດັ ຕວົ ຢ່ື ຳງໄດຖີ້ ກເຕມລງົ ໄປໃນຫຼອດປະຕກິ ລິ ຍິ ຳ ແລວ້ີ
ເຕມນຳີ້ ກື່ ນັ ປະລມິ ຳນ 1625 µL, ເຕມສຳນ Folin reagent (2 M) ປະລມິ ຳນ 125 µL, ເຕມສຳນລະລຳຍໂຊມດຽມ
ຄຳໂບເນດ 250 µL (sodium carbonate 10% w/v) ຫງຼັ ຈຳກນນັ້ີ ເຕມນຳ້ີ ກ່ື ນັ ປະລມິ ຳນ 250 µL ແລະ ນຳໄປວດັ
ຄື່ ຳກຳນດດກນແສງ 750 nm ໂດຍປຽບທຽບກຳນສຳນມຳດຕະຖຳນ Tannic acid 10-50 mg/g (Tannic acid
equivalents TAE).
ກຳນທດົ ສອບ ສຳນຟຣຳໂວນອຍລວມ (Total flavonoid Content)
ກຳນຊອກຫຳປະລມິ ຳນ flavonoid ທງັ ຫມດົ (TF) ໄດຖີ້ ກວເິ ຄຳະໂດຍວທິ ກຳນປ່ື ຽນແປງສແບບ colorimetric
ຂອງປະຕິກລິ ຍິ ຳອຳລມນິ ຽມໄນເຕຣດຕຳມວທິ ຂອງ Eom et al. (2008). ໂດຍຫຍ,ີ້ 500 µL ຂອງສຳນສະກດັ
ຕວົ ຢ່ື ຳງໄດຖີ້ ກປະສມົ ກບັ 100 µL ຂອງ 10% (w/v) ອຳລມນິ ຽມໄນເຕຣດ ແລະ 100 µL potassium acetate
(1 M). ຫຼງັ ຈຳກນນັ້ີ , ເຕມເມທຳນອນປະລມິ ຳນ 3.3 mL (80% v/v) ເພ່ື ອປັບປະລມິ ຳນທງັ ຫມດົ ເປັນ 4 mL. ປະສມົ
ໄດສີ້ ຳນເຂຳົີ້ ກນັ ແລະ ບື່ ມົ ເປັນເວລຳ 40 ນຳທ ຫຼງັ ຈຳກນັນ້ີ ວດັ ກຳນດດກນແສງທື່ ລະດບັ ຄນ້ີ ແສງ 415 nm. ສຳນ
ມຳດຕະຖຳນ Quercetin ໄດຖ້ີ ກນຳໃຊເ້ີ ປັນມຳດຕະຖຳນ ແລະ ລຳຍງຳນເປັນ quercetin equivalent (QE)
mg/g.
ສກຶ ສຳກຳນນຳໃຊໝ້ີ ຳກຍຕຳມພມປັນຍຳທອີ້ ງຖື່ ນິ
ໂດຍກຳນສຳພຳດຂມີ້ ນຈຳກກ່ື ຸມປະຊຳກອນໃນເຂດເທດສະບຳນເມອງຫຼວງພະບຳງຈຳນວນ 42 ຄນົ (Bo
Ngoen Subdistrict Administration Organization, 2016) ກື່ ຸມເປົ້ີຳຫມຳຍ ໃຊວີ້ ທິ ກຳນຄດັ ເລອກສະເພຳະ
ຈຳກປະຊຳຊນົ ທອີ້ ງຖື່ ນິ ຜທີ້ ື່ ເປັນແພດພນີ້ ເມອງ 3 ຄນົ , ຜທີ້ ່ື ປກ ແລະ ໃຊພີ້ ດເປັນຢຳ 8 ຄນົ , ອຳສຳສະໝກັ ມພະນກັ ງຳນ
ສຳທຳລະນະສຸກບຳ້ີ ນທງັ ໝດົ 5 ຄນົ , ມຄວຳມຮດ້ີ ຳ້ີ ນສະໝຸນໄພທງັ ໝດົ 16 ຄນົ ແລະ ຜບີ້ ລໂິ ພກທ່ື ວົ ໄປ 10 ຄນົ ໂດຍ
ໃຊວ້ີ ທິ ກຳນແບບສ່ື ຸມ ຈຳກຄຳເວຳົີ້ ຈຳກປຳກ (Snowball Sampling Technique). ເຄ່ື ອງມທື່ ໃຊໃ້ີ ນກຳນຄນົ້ີ ຄວຳີ້
ແມ່ື ນແບບຟອມກຳນສຳພຳດແບບເຄ່ື ງິ ໂຄງສຳ້ີ ງທື່ ເອຳົ ໄປສຳພຳດກ່ື ຸມເປົຳ້ີ ຫມຳຍ. ເພ່ື ອລວບລວມຄວຳມເຂຳົ້ີ ໃຈເນນັີ້ ໃສື່
ກື່ ຸມເປົີຳ້ ໝຳຍສະເພຳະເປັນຜໃີ້ ຫຂ້ີ ມ້ີ ນຫຼກັ ແລະ ສະທອີ້ ນຂມີ້ ນຜື່ ຳນຕວົ ແທນກ່ື ຸມ ຫຼ ຜຕີ້ ຳງຫນຳີ້ ຂອງຊຸມຊນົ ທ່ື ໄດສ້ີ ກຶ
ສຳ ແລະ ແບບສຳຫຼວດ. ສຳລບັ ກຳນນຳໃຊໃີ້ ນ ສຳຫວຼ ດພດຢຳຢ່ື ເມອງດຳເນນກຳນຄນົີ້ ຄວ້ີ ຳໂດຍ ສຳຫວຼ ດ ແລະ ສຳພຳດ
ພມປັນຍຳກຳນນຳໃຊພ້ີ ດເປັນຢຳໃນຊຸມຊນົ ແລະ ສະຫຸຼບສງັ ລວມ ຜນົ ໄດຮ້ີ ບັ ຂອງກຳນຄນົ້ີ ຄວຳີ້ ແມ່ື ນຂມ້ີ ນທື່ ມຄຸນ
ນະພຳບໂດຍໃຊກ້ີ ຳນວເິ ຄຳະເນອ້ີ ຫຳ ແລະ ວທິ ກຳນກວດສອບຂມີ້ ນແບບ Triangulation ຈຳກນກັ ວຊິ ຳກຳນທອີ້ ງຖ່ື ນິ ,
ປມ້ີ ແບບຮຽນ ຜຊີ້ ື່ ຽວຊຳນ ແລະ ຂມີ້ ນປະລມິ ຳນໂດຍວເິ ຄຳະສະຖຕິ ເິ ປັນເປເຊນັ .
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ที่ ระดบั บณั ฑิตศึกษา ประจําปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
368
ກຳນວເິ ຄຳະຂມ້ີ ນ
ກຳນວເິ ຄຳະຂມ້ີ ນຄງັີ້ ນແີ້ ມ່ື ນໃຊີ້ Program Sirichai statistic 6.07 ເພື່ ອນຳໄປປຽບທຽບວເິ ຄຳະຄວຳມ
ແຕກຕື່ ຳງທຳງດຳີ້ ນສະຖຕິ ິ ແລະ ວເິ ຄຳະຄື່ ຳບຽງເບນມຳດຕະຖຳນ (Standard Deviation: SD) ໃນ Microsoft
Excel 2010.
ຜນົ ກຳນວໄິ ຈ (Results)
ປະສດິ ທພິ ຳບໃນກຳນຕຳີ້ ນອະນຸມນອດິ ສະຫະຼ , ປະລມິ ຳນສຳນເຟໂນລກິ , ສຳນແທນນນິ , ແລະ ສຳນຟຣຳໂວນອຍລວມ
ໃນສື່ ວນຕ່ື ຳງໆຂອງໝຳກຍ.
ຜນົ ກຳນວໄິ ຈເພື່ ອຊອກຫຳສຳນຕຳີ້ ນອະນຸມອດິ ສະຫຼະ ພບົ ວື່ ຳ ໃບໝຳກຍ ຫຼຳຍກວື່ ຳສ່ື ວນອື່ ນມປະລມິ ຳນ
ສຳນເຟໂນລກິ ທງັ ໝດົ (TP) 4.92 0.27mg GAE/g , ສຳນແທນນນ(TA) ພບົ 3.61 0.21 mg TAE/g, ສຳນຟ
ລຳໂວນອຍ(TF)ພບົ 1.23 0.85mg QE/g, ໃນຂະນະດຽວກນັ ຄວຳມສຳມຳດໃນກຳນຕຳີ້ ນອະນຸມນອດິ ສະຫຼະສຳນ
ມຳດຕະຖຳນ DPPH radical scavenging activity ພບົ ຢ່ື ໃນໃບ ເຊື່ ງິ ສະແດງຄ່ື ຳ IC50 mg ຕ່ື ຳກວ່ື ຳສື່ ວນອື່ ນໆຄ
2.97c 0.11.
Table1. Antioxidant activity, Total phenolic content of Morinda citrifolia L. extracts
Flavonoid
Total polyphenol Total tannin (mg QE/g IC50 mg
(mg GAE/g D.W) (mg TAE/g D.W) D.W)
Leave 4.92a 0.27 3.61a 0.21 1.23a 0.85 2.97c 0.11
Fruit 3.29 b0.15 2.85b 0.06 1.15b 0.05 5.00 a0.31
Stem 0.63c 0.05 0.63 c0.07 0.47c 0.01 4.46b 0.32
significant (p<0.05)
ສກຶ ສຳກຳນນຳໃຊໝ້ີ ຳກຍຕຳມພມປັນຍຳທອ້ີ ງຖ່ື ນິ
1) ຜນົ ຂມ້ີ ນທ່ື ວົ ໄປຂອງຜຕີ້ ອບແບບສອບຖຳມຈຳນວນ 42 ຄນົ ເທື່ ຳົ ກບັ 100% ພບົ ວ່ື ຳເພດຍງິ 28ຄນົ =66.67%,
ເພດຊຳຍ 14ຄນົ =33.33%, ອຳຍຸລະຫວ່ື ຳງ 51-60 ປ 16ຄນົ =38.09% ຫຼຳຍກວື່ ຳ, ດຳ້ີ ນອຳຊບສື່ ວນຫຳຼ ຍແມ່ື ເຮອນ 17
ຄົນ=40.47% , ລະດັບກຳນສຶກສຳ ມັດທະຍົມ 18ຄົນ=42.86% ຫຼຳຍກວື່ ຳວິຊຳຊບ, ລຳຍຮັບຕ່ື ເດອນລະຫວື່ ຳງ
1.000.000-2.000.000 ກບ ຈຳນວນ 15ຄນົ =35.71%(Table 1).
2) ຜນົ ກຳນນຳໃຊປ້ີ ະໂຫຍດຈຳກໃບ, ໝຳກຍ ແລະ ເປອກໃນກຳນຕມົ້ີ ດື່ ມ ນຍິ ມົ ໃຊໝີ້ ຳກຫຼຳຍກວື່ ຳໃບ ແລະ
ເປອກ 47.62%, ນຳ້ີ ໝກັ ໝຳກຍໃຊໝ້ີ ຳກ 50.00% , ເຮດັ ຊຳຊງົ ດ່ື ມ 66.67% , ເຮດັ ຢຳພນ້ີ ເມອງ 40.48% , ປະສມົ
ຫວົ ອຳຫຳນສດັ ແມື່ ນໃຊໃີ້ ບ ແລະ ໝຳກ 45.24% ແລະ 54.76% (Table 2).
Table 2 General information of questionnaire
Variables Number of people Percentage(%)
Gender 33.33
66.67
Male 14
Female 28
การประชุมสัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ที่ ระดบั บัณฑิตศึกษา ประจําปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
369
Age 9 22.42
30 – 40 years old 11 26.19
41 – 50 years old 16 38.09
51 – 60 years old 6 14.28
Over 60 years old
Occupation 4 9.52
Salesman 17 40.47
Housewife 12 28.57
Farmer 7 16.66
Personnel 2 4.76
Retired
Education level 10 23.81
Primary school 18 42.86
High school 8 19.05
Vocational Certificate 6 14.28
Diploma 00
Bachelor
Income/monthly 3 7.14
Less than 500.000 13 30.95
500.000-1.000.000 15 35.71
1.000.001-2.000.000 6 14.29
2.000.001-3.000.000 5 11.91
Over 3.000.000
Table 3. Noni application
Boiled Leaf People/percentage (%) Stem
Fermented 17 Fruit 5
Tea 40.48 20
Local medicine 13 47.62 11.90
Animal feed 30.95 21 8
28 50.00
66.67 14 19.05
14 33.33 0
33.33 17
19 40.48 0.00
45.24 23 11
54.76 26.19
0
0.00
ວຈິ ຳນຜນົ (Discussions)
ຜນົ ກຳນສກຶ ສຳສຳນຕຳີ້ ນອະນຸມອດິ ສະຫະຼ ໃນໃບ(T1), ໝຳກ(T2) ແລະ ເປອກ(T3)ໝຳກຍຜື່ ຳນກຳນສະກດັ
ຊອກຫຳປະລມິ ຳນສຳນເຟໂນລກິ (TP) 4.92 0.27mg GAE/g , ສຳນແທນນນ(TA) 3.61 0.21 mg TAE/g,
ສຳນຟລຳໂວນອຍ(TF) 1.23 0.85mg QE/g ສຳນດ່ື ງັ ກ່ື ຳວມລຳຍງຳນເປັນສຳນຕຳີ້ ນອະນຸມນອດິ ສະຫະຼ ສອດຄ່ື ອງ
การประชุมสัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ที่ ระดบั บณั ฑติ ศึกษา ประจาํ ปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
370
ກບັ ງຳນວໄິ ຈ ນະພດັ ອອນ ບວົ ສນ (2020), ກຳນສະກດັ ໃບ, ໝຳກ ແລະ ເປອກໝຳກຍມຄວຳມສຳມຳດຕຳ້ີ ນອະນຸມນ
ອດິ ສະຫະຼ ມຄ່ື ຳ EC50 T1=644.87 T2=350.13 T3=85.68µgAAE/mL (TP) ປະລມິ ຳນສຳນເຟໂນລກິ ໃນໃບມ
ຫຼຳຍກວ່ື ຳໝຳກ ແລະ ເປອກ ເຊ່ື ງິ ປື່ ຽນແປງກບັ ຄວຳມເຂມັ້ີ ຂຸ ນ້ີ ຂອງສຳນທື່ ທດົ ສອບງຳນວໄິ ຈຂອງ Deduck et al.
(2013) ພົບສຳນສະກັດໝຳກຍມກິດຈະກຳຕຳີ້ ນອະນຸມນອິດສະຫຼະຄຳີ້ ຍຄກັນ ເວລຳທົດສອບວິທ DPPH
ມຄ່ື ຳ %DPPH Scavenging activity ສອດຄື່ ອງກບັ ງຳນວໄິ ຈຂອງ Adriana et al. (2010). ແລະ ຄຳີ້ ຍຄກບັ ງຳນ
ວໄິ ຈຂອງ ນະພດັ ອອນ ບວົ ສນ (2020) ປະລມິ ຳນຟໂນລກິ ລວມ ແລະ ຟລຳໂວນອຍມຄື່ ຳຫຳຼ ຍຈະມກຳນຕຳີ້ ນອກົ ຊເດ
ຊນັ ສງດວ້ີ ຍ.
ສະຫຸບຼ ຜນົ (Conclusions)
ສະຫຸບຼ ກຳນສຳຫວຼ ດປະຊຳກອນນຳໃຊໝ້ີ ຳກຍ ພບົ ເພດຍງິ ຈຳນວນຫຳຼ ຍ, ອຳຍຸສະເລື່ ຍ 50-60 ປ ແລະ ເປັນ
ແມ່ື ເຮອນ. ຜນົ ກຳນສະກດັ ໃບ, ໝຳກ ແລະ ເປອກໝຳກຍສະຫຸຼບໄດ້ີ ປະລມິ ຳນຟໂນລກິ ລວມ ແລະ ຟລຳໂວນອຍຢ່ື
ໃນໃບມຄື່ ຳຫຼຳຍກວື່ ຳໝຳກ ແລະ ເປອກ ກງົ ກບັ ຂມີ້ ນປະຊຳກອນນຳໃຊຕີ້ ມົີ້ ນຳ້ີ ດື່ ມ, ເຮດັ ຊຳຊງົ ດ່ື ມ, ເປັນສ່ື ວນປະສມົ
ອຳຫຳນສດັ ເປັນປະໂຫຍດໃນກຳນນຳໃຊ.້ີ ພວກເຮຳົ ນກັ ວຊິ ຳກຳນ ຈ່ື ງຶ ຕອ້ີ ງໄດເີ້ ອຳົ ໄປໂຄສະນຳໃຫກ້ີ ບັ ປະຊຳຊນົ ທ່ື ວົ ເຖງິ
ຜນົ ປະໂຫຍດທື່ ໄດຮ້ີ ບັ ໃນກຳນນຳໃຊໝີ້ ຳກຍເຂຳົ້ີ ໃນກຳນດຳລງົ ຊວດິ ແລະ ສຳມຳດເຮດັ ເປັນຜະລດິ ຕະພນັ ສນິ ຄຳີ້ ແບບ
ຄອບຄວົ ເພ່ື ອສຳ້ີ ງລຳຍຮບັ ເພື່ ມ ແກໄີ້ ຂຊວດິ ຄວຳມເປັນຢ່ື ໃຫດີ້ ແລະ ປະຕບິ ດັ ຕຳມນະໂຍບຳຍກຳນຫຸດຼ ພນົີ້ ຄວຳມທຸກ
ຍຳກ ແລະ ຄວຳມດອີ້ ຍພດັ ທະນຳຕຳມແຜນຍຸດທະສຳດຂອງລດັ ຖະບຳນກຳນດົ ໄວ.ີ້
ຄຳຂອບໃຈ (Acknowledgments)
ຂສະແດງຄວຳມຂອບໃຈຢ່ື ຳງສງ ມະຫຳວທິ ະຍຳໄລສຸພຳນຸວງົ , ຄະນະກະເສດສຳດ ແລະ ຊບັ ພະຍຳກອນປື່ ຳໄມ,ີ້
ພຳກວຊິ ຳ ທ່ື ໄດຊ້ີ ນີ້ ຳເອອ້ີ ອຳນວຍຄວຳມສະດວກສະຖຳນທື່ ວໄິ ຈ ແລະ ໃຫຄີ້ ຳປຶກສຳດຳ້ີ ນວຊິ ຳກຳນ, ອຳຈຳນທື່ ປຶກສຳ
ພອ້ີ ມດວີ້ ຍຄອຳຈຳນພຳຍໃນ ຄະນະ ແລະ ຂອບໃຈປະຊຳກອນຜຖ້ີ ກສອບຖຳມໃຫຂ້ີ ມີ້ ນມຳປະກອບໃສື່ ບດົ ວໄິ ຈຄບົ
ຖວ້ີ ນ ແລະ ຂອບໃຈມະຫຳວທິ ະຍຳໄລ ແມ່ື ໂຈ ີ້ ປະເທດໄທທ່ື ເປັນເຈຳົ້ີ ພຳບ ແລະ ອຳນວຍຄວຳມສະດວກສະຖຳນທ່ື
ຈດັ ກອງປະຊຸ ມສຳມະນຳວຊິ ຳກຳນໄທ-ລຳວ ຄງັີ້ ທ 1 ລະດບັ ຫຼງັ ປະລນິ ຍຳຕປະຈຳປ 2022 ເລື່ ອງກຳນຈດັ ກຳນ ແລະ
ພດັ ທະນຳຊບັ ພະຍຳກອນໄທ-ລຳວລະຫວື່ ຳງວນັ ທ 15-18/12/2022.
ເອກກະສຳນອຳ້ີ ງອງ (References)
ກດິ ຕສິ ກັ ພຸ ດທະວງົ ແລະ ແກວີ້ ອຸດອນ ສຸວນັ ນະກຸມມຳນ, 2013. ປ້ີມຄື່ ມພດສະໝນໄພ ເຫຼມັີ້ 1 ສວນພກສຳສຳດ
ຜຳຕດັ ແກີ້ ເມອງຈອມເພດັ , ແຂວງຫຼວງພະບຳງ.
ທດັ ສະນ ປັນຈຳນນົ , ກນັ ທມິ ຳ ຊແສງ ແລະ ທຣະກນ ອຳພອນສຸວນັ 2005. ກດິ ຈະກຳຕຳ້ີ ນເຊອ້ີ ແບກັ ທເຣຍຂອງສຳນ
ສະກດັ ຈຳກໝຳກຍ, ວຳລະສຳນສະໝນໄພ, 12(1): 19-29.
ນຊິ ຳ ຕະແພື່ , 2020. ກຳນພດັ ທະນຳເຊລຳທມສ່ື ວນປະສມົ ຂອງສຳນສະກດັ ຈຳກໝຳກຍ. ສຳຂຳວທິ ະຍຳສຳດເຄື່ ອງ
ສຳອຳງ, ສຳນກັ ວຊິ ຳ, ມະຫຳວທິ ະຍຳໄລແມື່ ຟຳ້ີ ຫຼວງ. ປະເທດໄທ. ໜຳີ້ 1-41.
ນດັ ທະພອນ ບວົ ສນ, 2020. ລດິ ຕຳີ້ ນອະນຸມນອດິ ສະຫຼະ ແລະ ປະລມິ ຳນຟໂນລກິ ລວມຂອງສຳນສະກດັ ຫຍຳບ
ຈຳກ ໝຳກຍ. ວຳລະສຳນວິໄຈ ແລະ ພັດທະນຳ ວະໄລອະລົງກອນ ໃນພະບລົມຣຳຊປະຖຳ. ສຳຂຳ
ວທິ ະຍຳສຳດ ແລະ ເຕກັ ໂນໂລຊ. ປທ 15 ສະບບັ ທ 2 ໜຳີ້ 67-76.
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ที่ ระดบั บณั ฑิตศึกษา ประจําปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
371
ນົບພົນ ເກປະສຳນ 2013. ໝຳກຍບຳີ້ ນ, ຝື່ ຳຍປະຕິບັດກຳນວິໄຈ ແລະ ເຮອນປກພດທົດລອງ (ສບຄົນີ້ )
http://clgc.rdi.ku.ac.th/index.php/herb/381-morinda [23/11/2013].
ປະວກິ ອນ ເກດໂກມນົ , 2018. ຜນົ ກຳນສະກດັ ໝຳກຍ ຕຳມແບບຢຳທຳເພື່ ອປົວບຳດແຜເປດໂຕໜທດົ ລອງ, ສະຖຳ
ບນັ ວໄິ ລ ມະຫຳວທິ ະຍຳໄລລງັ ສດິ ປະເທດໄທ.
ອຳລ ອນິ ທະນວນ ແລະ ກະມນົ ລກັ ຄງັ ສຣິ. 2014. ປະສດິ ທພິ ຳບຂອງສຳນສະກດັ ຈຳກໝຳກຍໃນກຳນຢັບຢັງີ້ ກຳນ
ຈະເລນຂອງເຊອ້ີ ຣຳ. Agricultural Sci. J. 45(2)(Suppl.): 357-360(2014).
Aree, J. , Tassanee, B. and Robert, P. L. , 2009, Antifungal activity of Morinda Citrifolia Fruit
Extract against Candida albicans
Banerjee, S. , Johnson, A. D. , Csiszar, K. , Wansley, D. L. and McGeady, P. , 2006, An Extract of
Morinda citrifolia Interfers with the Serum- Induced Formation of Filamentous
Structures in Candida albicans and Inhibits Germination of Aspergillus nidulans, The
American Journal of Chinese Medicine, 34: 503-509.
Braca A, Fico G, Morelli I, De Simone F, Tome ` F, De Tommasi N (2003) Antioxidant and free
radical scavenging activity of flavonol glycosides from different Aconitum species. J
Ethnopharmacol 86:63–67. https://doi.org/10.1016/S0378-8741(03)00043-6
Deng, S. , West, B. J. , & Jensen, C. J. 2010. A quantitative comparison of phytochemical
components in global noni fruits and their commercial products. Food Chemistry,
122(1), 267-270.
Eom SH, Park HJ, Jin CW, Kim DO, Seo DW, Jeong YH, Cho DH (2008) Changes in antioxidant
activity with temperature and time in Chrysanthemum indicum L. (Gamguk) teas during
elution processes in hot water. Food Sci Biotechnol 17:408–412
H.Mohammad Ali, Mruthunjaya Kenganora, and Santhepete Nanjundaiah Manjula. 2016. Health
Benefits of Morinda citrifolia ( Noni) : A Review. Pharmacognosy Journal,2016,8,4,321-
334.
Jayaraman, S. K. , Manoharan, M. S. and Illanchezian, S. , 2008, Antibacterial, Antifungal and
Tumor Cell Suppression Potential of Morinda citrifoliaFruit Extracts International
Journal of Integrative Biology, 3: 44-49.
Kamiya, K. , Tanaka, Y. , Endang, H. , Umar, M. , & Satake, T. 2004. Chemical constituents of
Morinda citrifolia fruits inhibit copper-induced low-density lipoprotein oxidation. Journal
of agricultural and food chemistry, 52(19), 5843-5848.
Nelson, S. C., & Elevitch, C. R. 2006. Noni: the complete guide for consumers and growers.
Hong Kong: China through Colorcraf Ltd.
Padma R, Parvathy N, Renjith V, Kalpana PR, Rahate P (2013) Quantitative estimation of
tannins, phenols, and antioxidant activity of methanolic extract of Imperata cylindrica.
Int J Res Pharm Sci 4:73–77.
Pino, J. A., Márquez, E., Quijano, C. E., & Castro, D. 2010. Volatile compounds in noni (Morinda
citrifolia L.) at two ripening stages. Food Science and Technology, 30(1), 183-187.
Sunarni, T., Prastiwi, R. M., Rinanto, Y., Jannah, N. H., & Wardani, W. W. (2012). The combined
effect of an extracts of Morinda citrifolia L. Fruits and Carica papaya L. leaves of serum
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ที่ ระดบั บณั ฑิตศึกษา ประจาํ ปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
372
transaminase and bilirubin in antituberculosis–induced rats, International conference:
research and application on traditional complementary and alternative medicine in
health care (TCAM): June, 22nd -23rd 2012 surakarta indonesia, 174-180.
Yang, J., Gadi, R., & Thomson, T. 2011. Antioxidant capacity, total phenols, and ascorbic acid
content of noni ( Morinda citrifolia) fruits and leaves at various stages of maturity.
Micronesica, 41(2), 167-176.
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ที่ ระดบั บัณฑิตศึกษา ประจําปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
373
ຮບແບບກຳນບລຫິ ຳນບຸກຄະລຳກອນໃນມະຫຳວທິ ະຍຳໄລສຸພຳນວຸ ງົ
The Model of the Personnel Administration in Souphanouvong University
ບຸນທື່ ຽງ ວງົ ຊວງທຳ1 ສຖຳນ ສຸຂະວງົ 2 ບວົ ຜນັ ບນັ ດຳສກັ 3
Bounthieng Vongsouangtham1 Sithan Soukavong2 Bouaphanh Bandasack3
ຫອີ້ ງກຳນພວົ ພນັ ຕື່ ຳງປະເທດ ມະຫຳວທິ ະຍຳໄລ ສຸພຳນຸວງົ ປະເທດ ສຳທຳລະນຳລດັ ປະຊຳທປິ ະໄຕ ປະຊຳຊນົ ລຳວ
The Office of International Relations at Souphanouvong University Lao PDR
[email protected]
ບດົ ຄດັ ຫຍ ້ີ
ກຳນຄນົ້ີ ຄວີ້ ຳຄງັ້ີ ນມີ້ ວດັ ຖຸປະສງົ ເພື່ ອ 1) ສກຶ ສຳອງົ ປະກອບກຳນບລຫິ ຳນບຸກຄະລຳກອນ ໃນມະຫຳວທິ ະຍຳ
ໄລ ສຸພຳນຸວງົ 2) ເພ່ື ອພດັ ທະນຳຮບແບບກຳນບລຫິ ຳນບຸກຄະລຳກອນ ໃນມະຫຳວທິ ະຍຳໄລ ສຸພຳນຸວງົ , ກຳນຄນົ້ີ ຄວີ້ ຳ
ຄງັ້ີ ນ້ີ ເປັນກຳນຄນົ້ີ ຄວີ້ ຳແບບຄຸນນະພຳບ, ກື່ ຸມຕວົ ຢື່ ຳງທ່ື ໃຊໃີ້ ນກຳນຄນົີ້ ຄວີ້ ຳ ຄ (1) ຜບ້ີ ລຫິ ຳນໃນມະຫຳວທິ ະຍຳໄລ ສຸ
ພຳນຸວງົ ຈຳນວນ 23 ຄນົ , (2) ຜບ້ີ ລຫິ ຳນກ່ື ຽວກບັ ຝື່ ຳຍບຸກຄະລຳກອນ ຈຳນວນ 18 ຄນົ .
ຜນົ ຂອງກຳນຄນົ້ີ ຄວຳ້ີ ພບົ ວື່ ຳ:
1. ອງົ ປະກອບຂອງກຳນບລຫິ ຳນບຸກຄະລຳກອນ ໃນມະຫຳວທິ ະຍຳໄລ ສຸພຳນຸວງົ ພບົ ວ່ື ຳ ອງົ ປະກອບທື່ 1 ດຳີ້ ນກຳນ
ວຳງແຜນຄວຳມຕອ້ີ ງກຳນບຸກຄະລຳກອນ: (1) ກຳນປະຊຸມປຶກສຳຫຳຫລວຳງແຜນຄວຳມຕອ້ີ ງກຳນບຸກຄະລຳກອນ ໃນ
ແຜນຍຸດທະສຳດຂອງ ມະຫຳວທິ ະຍຳໄລ ສຸພຳນຸວງົ ຄວນກຳນດົ ຈະແຈງ້ີ ແລະ ເປັນໄປ ຕຳມກຳນແນະນຳຂອງກະຊວງ
ສກຶ ສຳທກິ ຳນ ແລະ ກລິ ຳ ບົນພນ້ີ ຖຳນ ຂກ້ີ ຳນົດ ແລະ ຫຼກັ ກຳນຂອງຂັນ້ີ ເທງິ ວຳງອອກ, (2) ໃຫມ້ີ ກຳນກຳນົດ
ຄຸນສມົ ບດັ ຂອງບຸກຄະລຳກອນໃໝ່ື ຄວຳມຮ້ີ ຄວຳມສຳມຳດ ໃຫເ້ີ ໝຳະສມົ ກບັ ໜຳ້ີ ວຽກທ່ື ອງົ ກອນຕອ້ີ ງກຳນ ແລະ
ຖກຕອ້ີ ງຕຳມເງື່ອນໄຂທ່ື ລະບຸໄວ,ີ້ ອງົ ປະກອບທື່ 2 ດຳ້ີ ນກຳນຊອກຫຳ-ຄດັ ເລອກ: (1) ກຳນຄດັ ເລອກເອຳົ ບຸກຄະລຳ
ກອນເຂຳົ້ີ ມຳເຮດັ ວຽກ ຕອ້ີ ງໃຫເີ້ ປັນໄປຕຳມຂະບວນກຳນ ແລະ ຫຼກັ ກຳນຕື່ ຳງໆ ທ່ື ເໝຳະສມົ ໃນກຳນປະກຳດຮບັ ບຸກ
ຄະລຳກອນໃໝື່ , (2) ມຂະບວນກຳນສອບເສງັ , ຄດັ ເລອກ ແລະ ສຳພຳດ ໂດຍເບ່ື ງິ ໃຫລີ້ ະອຽດຮອບດຳ້ີ ນ ເຊ່ື ນັ : ຄວຳມ
ຮ,ີ້ ຄວຳມສຳມຳດ, ລະດບັ ກຳນສກຶ ສຳ, ປະຫວດັ ແລະ ປະສບົ ກຳນ ສ່ື ງິ ສຳຄນັ ແມ່ື ນຕອີ້ ງໄດປີ້ ະຕບິ ດັ ຕຳມຂນັ້ີ ຕອນ
ຕື່ ຳງໆໃນກຳນຊອກຫຳ-ຄດັ ເລອກຢື່ ຳງເຄ່ື ງັ ຂດັ , (3) ອອກຂຕີ້ ກົ ລງົ ແຕື່ ງຕງັີ້ ຕຳມຄະນະກຳມະກຳນຜບ້ີ ລຫິ ຳນກຳນສກຶ ສຳ
ກະຊວງສກຶ ສຳທກິ ຳນ ແລະ ກລິ ຳ ເຫນັ ດອະນຸມດັ , ຕອີ້ ງມກຳນປະກຳດຮບັ ສະໝກັ ບຸກຄະລຳກອນຕຳມສ່ື ຕ່ື ຳງໆໃຫີ້
ຫຳຼ ຍ ເຊື່ ນັ : ທຳງໜງັ ສພມິ , ໂທລະພຳບ, ວທິ ະຍຸ, ແລະ ຊື່ ອອນລຳຍຕື່ ຳງໆໃຫທີ້ ຸກຄນົ ໄດຮ້ີ ບັ ຊຳບຂມ້ີ ນໂດຍທື່ ວົ ເຖງິ ກນັ
, ອງົ ປະກອບທື່ 3 ກຳນບນັ ຈ-ຸ ສບັ ຊອີ້ ນພະນກັ ງຳນ-ລດັ ຖະກອນ: (1) ໃຫບີ້ ລະມະສດິ ພຈິ ຳລະນຳຕຳແໜ່ື ງວ່ື ຳງ ແລະ
ສຳຂຳວຊິ ຳທ່ື ຕອີ້ ງກຳນບນັ ຈສຸ ບັ ຊອ້ີ ນທ່ື ເລ່ື ງັ ດ່ື ວນ, (2) ຕອ້ີ ງບນັ ຈ-ຸ ສບັ ຊອີ້ ນໃຫຖີ້ ກຕຳມຄວຳມຮ,ີ້ ຄວຳມສຳມຳດ ແລະ
ວຊິ ຳສະເພຳະທ່ື ຮຽນຈບົ ມຳ ຈ່ື ງິ ຈະເຮດັ ໃຫພີ້ ະນກັ ງຳນເຮດັ ວຽກດວ້ີ ຍຄວຳມໝນັ້ີ ໃຈ ແລະ ມຜນົ ສຳເລດັ ສງ, (3) ມກຳນ
ປະຖມົ ນເິ ທດໃຫແ້ີ ກ່ື ບຸກຄະລຳກອນໃໝື່ ແລະ ລດັ ຖະກອນໃໝ່ື ຕອ້ີ ງໄດຜີ້ ່ື ຳນກຳນຝຶກງຳນຢື່ ຳງໜອີ້ ຍໜື່ ງຶ ປ ແລະ ກຳນ
ດຳເນນກຳນສບັ ຊອີ້ ນໃຫດີ້ ຳລງົ ຕຳແໜື່ ງຕອ້ີ ງໄດຮີ້ ບັ ກຳນລຳຍງຳນເຫດຜນົ ຈຳກຂນັ້ີ ລ່ື ຸມ ແລະ ຕອ້ີ ງໄດຂີ້ ຕີ້ ກົ ລງົ ຈຳກຂນັີ້
ເທງິ ຈ່ື ງິ ສຳມຳດບນັ ຈຸ ແລະ ແຕື່ ງຕງັີ້ ໃຫໄ້ີ ດຮີ້ ບັ ເງນິ ເດອນ, ອງົ ປະກອບທ່ື 4 ດຳີ້ ນກຳນພດັ ທະນຳບຸກຄະລຳກອນ: (1)
ສຳີ້ ງແຜນຄວຳມຕອ້ີ ງກຳນພດັ ທະນຳບຸກຄະລຳກອນແບບ (ID-Plan), (2) ມແຜນຂມີ້ ນຂອງບຸກຄະລຳກອນທ່ື ຜື່ ຳນ
ກຳນເຝິກອບົ ຮມົ ທງັ ພຳຍໃນ ແລະ ຕ່ື ຳງປະເທດ ເພ່ື ອຈດັ ສນັ ບລະມະສດິ ໃນກຳນນຳສື່ ງົ ບຸກຄະລຳກອນເຂຳົ້ີ ເຝິກອບົ ຮມົ
ພດັ ທະນຳຕນົ ເອງ, (3) ກຳນຈດັ ຫຳແຫື່ ຼງທນຶ ແລະ ໃຫທີ້ ນຶ ກຳນສກຶ ສຳແກື່ ບຸກຄະລຳກອນໄປຝຶກອບົ ຮມົ ໄລຍະສນັ້ີ ,
ໄລຍະຍຳວ, ຍກົ ລະດບັ ປະລນິ ຍຳໂທ, ປະລນິ ຍຳເອກ ຕອີ້ ງໃຫເີ້ ປັນໄປຕຳມຂະບວນກຳນ, (4) ຕອ້ີ ງມກຳນສຳຫວຼ ດ
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ที่ ระดบั บณั ฑิตศึกษา ประจาํ ปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
374
ຄວຳມຕອ້ີ ງກຳນພດັ ທະນຳໃນແຕື່ ລະດຳີ້ ນ ແລະ ສຳ້ີ ງເປັນແຜນງຳນ, ໂຄງກຳນ ຕ່ື ຳງໆໄວໃ້ີ ນແຜນ ພອີ້ ມດຽວກນັ ນນັີ້ ; ຜ້ີ
ບລຫິ ຳນ ກຄ ຄະນະນຳຕອ້ີ ງເອຳົ ໃຈໃສື່ ຕດິ ຕຳມ ແລະ ປະເມນຜນົ ກຳນຈດັ ຕງັີ້ ປະຕບິ ດັ ວຽກງຳນໃນແຕ່ື ລະໄລຍະ ໃຫີ້
ເປັນປົກກະຕິ ແລະ ຕື່ ເນື່ ອງ ເພ່ື ອເຮດັ ໃຫອີ້ ງົ ກອນມປະສດິ ທພິ ຳບ ແລະ ປະສດິ ທຜິ ນົ ສງຂນຶ້ີ .
2. ຮບແບບ ກຳນບລຫິ ຳນບຸກຄະລຳກອນ ພບົ ວ່ື ຳ ກຳນບລຫິ ຳນບຸກຄະລຳກອນໃນມະຫຳວທິ ະຍຳໄລສຸພຳນວຸ ງົ ມອງົ
ປະກອບທື່ ສຳຄນັ ໃນກຳນດຳເນນວຽກງຳນຢື່ ຳງຖກຕອີ້ ງ, ທນັ ເວລຳ, ທນັ ສະໄໝ ແລະ ມກຳນນຳເທກັ ໂນໂລຊມຳໃຊເີ້ ກບັ
ກຳແຫື່ ຼງຂມ້ີ ນ ໂດຍມກຳນປະຕບິ ດັ ໜຳີ້ ທ່ື ວຽກງຳນກື່ ຽວຂອ້ີ ງກບັ ບຸກຄະລຳກອນໃນ 4 ດຳີ້ ນ ຄ: 1) ດຳີ້ ນກຳນວຳງແຜນ
ຄວຳມຕອ້ີ ງກຳນບຸກຄະລຳກອນ 2) ດຳ້ີ ນກຳນຊອກຫຳ-ກຳນຄດັ ເລອກບຸກຄະລຳກອນ 3) ດຳ້ີ ນກຳນບນັ ຈ-ຸ ສບັ ຊອ້ີ ນບຸກ
ຄະລຳກອນ ແລະ 4) ດຳ້ີ ນກຳນພດັ ທະນຳບຸກຄະລຳກອນ.
ຄຳສບັ ສຳຄນັ : ຮບແບບ, ກຳນບລຫິ ຳນບຸກຄະລຳກອນ, ຜບີ້ ລຫິ ຳນໃນມະຫຳວທິ ະຍຳໄລສຸພຳນຸວງົ
Abstract
The main purposes of this research are to 1) investigate components of the personnel
administration at Souphanouvong University and to 2) develop the model of the personnel
administration in Souphanouvong University. This research employed a qualitative method and
the sample group of the research consists of 1) 23 university administrators and 2) 18
personnel administrators.
Findings are as follows:
1. In terms of the first component, Needs Planning for Personnel Recruitment, at
Souphanouvong University, the findings reveal that (1) needs analysis planning meeting for
personnel requirements related to strategic plans of Souphanouvong University should be
well prepared and aligned with the guidelines of the Ministry of Education and Sports on the
basis of the government regulations and principles, (2) clearly stated the moral and ethics of
new personnel in terms of knowledge, abilities suitable for the duties of the organization and
meeting the criteria. Regarding component two, Recruitment-Selection: (1) the selection of
personnel for employment should be aligned with the processes and principles which is
appropriate to the personnel recruitment announcement, (2) examination processes,
interviews and selection by considering all aspects such as: knowledge, abilities, education
qualification, experience and bio data. More importantly, it is a must to strictly follow selection
processes, (3) issuing protocols following the permission of the education committees of the
Ministry of Education and Sports, using a variety of social media platforms for personnel
recruitment announcement. In terms of the personnel deployment: (1) indicating and
considering vacancy positions and areas of urgent needs, (2) personnel deployment should
be considered on the basis of knowledge, abilities and major completed to ensure work
performance and effectiveness, (3) providing in-service orientations to newly recruited
personnel and they should have passed a one year internship and the deployment for the
positions should be based on peer assessment and be appointed by the macro-level be
permitted to employed and received salary. In relation to the component four, personnel
development: (1) making personnel needs plans following (ID-Plan), (2) personnel database
plans obtaining trainings from both domestic and international arena to set priorities for the
promote of personnel to take part in short term, long term, pursue master and doctorate
degree, (4) there should be a survey assess needs for the development of the components
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ที่ ระดบั บณั ฑิตศึกษา ประจําปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
375
and develop action plans, projects. In addition, administrators or leaders should ensure the
monitoring and evaluation from phase to phase to enable the effectiveness and efficacy of
the organisation.
2. In terms of the personnel model administration, it was found that the personnel
administration at Souphanouvong University consists of important components for smooth
and accurate administration, modern and technology-based mode to store data in relation to
the implantation of personnel administration in four components: 1) Needs planning for
personnel recruitment, 2) personnel recruitment-selection, 3) personnel deployment-
management and 4) personnel development.
Keywords: Model, Personnel Administration, Souphanouvong Administrators
การประชุมสัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ท่ี ระดบั บัณฑติ ศึกษา ประจําปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
376
ຄຳນຳ
ລດັ ຖະບຳນແຫ່ື ງ ສຳທຳລະນະລດັ ປະຊຳທປິ ະໄຕ ປະຊຳຊນົ ລຳວຍຳມໃດກື່ ເຫນັ ໄດເ້ີ ຖງິ ຄວຳມສຳຄນັ ຂອງ
ວຽກງຳນກ່ື ສຳີ້ ງ ແລະ ຄຸມີ້ ຄອງພະນກັ ງຳນ ເປັນວຽກງຳນໜື່ ງຶ ທື່ ມຄວຳມສຳຄນັ ໃນກຳນຈດັ ຕງັ້ີ ປະຕບິ ດັ ແລະ ປົກ
ປີ້ອງແນວທຳງນະໂຍບຳຍຂອງພກັ ແຜນພດັ ທະນຳເສດຖະກດິ -ສງັ ຄມົ ແຫ່ື ງຊຳດ ເຊ່ື ງິ ໃນໄລຍະຜື່ ຳນມຳພກັ ແລະ
ລດັ ຖະບຳນໄດເ້ີ ອຳົ ໃຈໃສື່ ບຳລຸງຍກົ ລະດບັ ພະນກັ ງຳນໃຫເ້ີ ຕບໃຫຍ່ື ຂະຫຍຳຍຕວົ ທຳງດຳ້ີ ນປະລມິ ຳນ ແລະ ຄຸນ
ນະພຳບ ຮບັ ປະກນັ ທຳງດຳີ້ ນໂຄງປະກອບສຳ້ີ ງພະນກັ ງຳນໃຫມີ້ ລກັ ສະນະສບທອດ, ຕື່ ເນ່ື ອງ, ສຳມຳດຕອບສະໝອງ
ຄວຳມຕອີ້ ງກຳນຂອງພຳລະກດິ ປົກປັກຮກັ ສຳ ແລະ ສຳ້ີ ງສຳພດັ ທະນຳປະເທດຊຳດ (ຍຸດທະສຳດກຳນພດັ ທະນຳ
ຊບັ ພະຍຳກອນມະນຸດແຫ່ື ງຊຳດ 2025, 2016, ໜຳີ້ . 4).
ເອກະສຳນກອງປະຊຸມໃຫຍື່ ຂອງພກັ ຄງັີ້ ທ່ື VIII. ໄດກີ້ ື່ ຳວເຖງິ ກຳນພດັ ທະນຳບຸກຄະລຳກອນທຳງກຳນສກຶ ສຳໄວີ້
ວື່ ຳ ໃນສງັ ຄມົ ໂດຍທື່ ວົ ໄປຖເອຳົ ຄ ອຳຈຳນ ເປັນຜທີ້ ່ື ມບດົ ບຳດສຳຄນັ ຫຳຼ ຍຢື່ ຳງໃນກຳນສກຶ ສຳອບົ ຮມົ ສນິ ລະທຳ ຈຳລຍິ ະ
ທຳ ແລະ ຖື່ ຳຍທອດ ວດັ ທະນຳທຳໃຫກີ້ ບັ ສງັ ຄມົ . ພະນກັ ງຳນຄ-ອຳຈຳນໃນຂນັ້ີ ມະຫຳວທິ ະຍຳໄລ ເຊ່ື ງິ ເປັນຜຮີ້ ບັ ຊ່ື ວງ
ຈຳກລະບບົ ກຳນສກຶ ສຳຂນັີ້ ພນ້ີ ຖຳນ ເພື່ ອໃຫຄ້ີ ວຳມຮີ້ ແລະ ແນວທຳງຕື່ ນກັ ສກຶ ສຳທ່ື ຈະອອກໄປຮບັ ໃຊສີ້ ງັ ຄມົ ຢ່ື ຳງມ
ປະສດິ ທພິ ຳບ ແລະ ຄຸນນະພຳບ. ດ່ື ງັ ນນັ້ີ , ຄ-ອຳຈຳນຈ່ື ງິ ມບດົ ບຳດສຳຄນັ ທື່ ສຸດຕ່ື ກຳນພດັ ທະນຳຄຸນນະພຳບຊວດິ ແລະ
ສອດຄື່ ອງກບັ ກຳນພດັ ທະນຳຊບັ ພະຍຳກອນມະນຸດຂອງຊຳດ ເຊ່ື ນັ : ກຳນເພ່ື ມຄວຳມສຳມຳດໃນກຳນພດັ ທະນຳ
ຊບັ ພະຍຳກອນມະນດຸ ແລະ ກຳນປະຕບິ ດັ ນະໂຍບຳຍສງັ ຄມົ ຂອງປະເທດຊຳດ ເຊື່ ງິ ທຸກຄນົ ກ່ື ຮແ້ີ ລວ້ີ ວື່ ຳຄນົ ເປັນປັດໃຈ
ທ່ື ສຳຄນັ ຕ່ື ກບັ ກຳນພດັ ທະນຳປະເທດຂອງຕນົ ເອງ ເພ່ື ອທ່ື ຈະໃຫປ້ີ ະເທດໄດຮີ້ ບັ ຜນົ ດທງັ ໝດົ ນນັີ້ ກ່ື ຂນ້ີ ກບັ ຄນົ ພຳຍໃນ
ປະເທດ. ສະນນັີ້ , ເຮຳົ ຕອ້ີ ງສບຕື່ ເລ່ື ງັ ລດັ ແລະ ເພື່ ມຄວຳມສຳມຳດໃນກຳນພດັ ທະນຳຊບັ ພະຍຳກອນມະນດຸ ຂອງຊຳດ
ໂດຍສຳ້ີ ງໃຫຄ້ີ ນົ ລຳວມຄວຳມສຳມຳດ ມແນວຄດິ ສຳ້ີ ງສນັ ແລະ ມຄວຳມກະຕລລນົ້ີ ໃນກຳນພດັ ທະນຳປະເທດຊຳດ.
ຄຳປຳໄສຂອງທື່ ຳນນຳຍກົ ລດັ ຖະມນົ ຕຕື່ ກອງປະຊຸມຜບີ້ ລຫິ ຳນທ່ື ວົ ປະເທດ (2020) ໄດກີ້ ື່ ຳວວ່ື ຳ ເຖງິ ແມ່ື ນວື່ ຳ
ສະພຳບເສດຖະກດິ ສຳກນົ ແລະ ພຳກພນ້ີ ໄດມ້ີ ກຳນຜນັ ປ່ື ຽນໄປຢ່ື ຳງສະລບັ ສບັ ຊອີ້ ນ ເຊື່ ງິ ມທງັ ໂອກຳດ ແລະ ມທງັ ຂ້ີ
ຫຍຸງ້ີ ຍຳກ ທຳ້ີ ທຳຍຫຳຼ ຍຢ່ື ຳງ ເຊື່ ນັ : ບນັ ຫຳໄພເງນເຟ້ີ ລຳຄຳນຳ້ີ ມນັ ສງ ສນິ ຄຳ້ີ ຕ່ື ຳງໆແພງຂນ້ີ ສ່ື ງົ ຜນົ ກະທບົ ຕື່ ສະພຳບ
ເສດຖະກດິ ແລະ ຊວດິ ກຳນເປັນຢ່ື ຂອງພະນກັ ງຳນຄ-ອຳຈຳນ ແລະ ນກັ ຮຽນນກັ ສກຶ ສຳຂອງພວກເຮຳົ ແຕື່ ໂດຍລວມ
ແລວ້ີ ເຫນັ ວ່ື ຳ ພະນກັ ງຳນຄ-ອຳຈຳນ ແລະ ນກັ ຮຽນ ນກັ ສກຶ ສຳສື່ ວນຫຼຳຍມຄວຳມສະຫຽບົ , ໝນັີ້ ຄງົ ບ່ື ຫວື່ ນັ ໄຫວຕື່ ວກິ ດິ
ເສດຖະກດິ ໂລກ. ຜບ້ີ ລຫິ ຳນ ແລະ ພະນກັ ງຳນຄ-ອຳຈຳນລວີ້ ນແລວ້ີ ແຕື່ ມຄວຳມເອຳົ ໃຈໃສ່ື ຕ່ື ກບັ ໜຳ້ີ ທ່ື ວຽກງຳນ ແລະ
ຄວຳມຮບັ ຜດິ ຊອບຂອງຕນົ . ເຖງິ ແມື່ ນວ່ື ຳສະພຳບທຳງດຳ້ີ ນເສດຖະກດິ ມຂຫ້ີ ຍຸງ້ີ ຍຳກ ແຕ່ື ລດັ ຖະບຳນລຳວຍງັ ໄດຈີ້ ດັ ສນັ
ງບົ ປະມຳນໃນກຳນປະຕຮິ ບກຳນສກຶ ສຳ ແລະ ຈດັ ຕງັ້ີ ປະຕບິ ດັ 4 ໂຄງກຳນບຸລະມະສດິ ທື່ ລດັ ຖະບຳນໄດມີ້ ອບໝຳຍໃຫີ້
ເຊ່ື ນັ : 1. ໂຄງກຳນປະຕຮິ ບລະບບົ ສຳມນັ ສກຶ ສຳ, 2. ໂຄງກຳນປັບປຸງຄຸນນະພຳບ ແລະ ຂະຫຍຳຍໂອກຳດດຳີ້ ນກຳນສກຶ
ສຳ, 3. ໂຄງກຳນແກໄ້ີ ຂບນັ ຫຳຄ-ອຳຈຳນ ແລະ ກຳນຍກົ ລະດບັ ຄວຳມຮີ້ ຄວຳມສຳມຳດ ຂອງຜບ້ີ ລຫິ ຳນກຳນສກຶ ສຳ
ແລະ 4. ໂຄງກຳນຂະຫຍຳຍໂຮງຮຽນອະຊວະ ແລະ ເຝິກອບົ ຮມົ ວຊິ ຳຊບໄປທ່ື ວົ ທຸກແຂວງ. ນອກນອ້ີ ງົ ກອນຄຸມ້ີ ຄອງ
ຂະແໜງກຳນສກຶ ສຳທຸກຂນັີ້ ຕອນຕອີ້ ງສຳີ້ ງເງ່ືອນໄຂໃຫຄ້ີ ໄດຮີ້ ບັ ກຳນບຳລຸງ ຍກົ ລະດບັ ຢ່ື ຳງສະໜ່ື ຳສະເໝ ພອີ້ ມກນັ ນນັ້ີ
ກຳນຈດັ ຕງັີ້ ສງັ ຄມົ ຊຸມຊນົ ແລະ ພຳກສື່ ວນທື່ ກື່ ຽວຂອີ້ ງອື່ ນໆກ່ື ມໜຳ້ີ ທ່ື ພກັ ດນັ ສ່ື ງົ ເສມຊ່ື ວຍເຫອຼ ຄ ໃຫໄີ້ ດຮ້ີ ບັ ກຳນ
ບຳລຸງ ແລະ ຍກົ ລະດບັ ຢື່ ຳງຕື່ ເນື່ ອງ.
ຄຽງຄ່ື ກບັ ແຜນກຳນກ່ື ສຳ້ີ ງ ແລະ ຄຸມ້ີ ຄອງພະນກັ ງຳນລດັ ຖະກອນ ໃຫມີ້ ປະສດິ ທພິ ຳບ ລດັ ຖະບຳນ
ໄດມີ້ ຈດຸ ປະສງົ ພດັ ທະນຳ ພະນກັ ງຳນນຳພຳຄຸມ້ີ ຄອງຂອງຂະແໜງກຳນຕື່ ຳງໆ ໃຫມີ້ ຄຸນສມົ ບດັ , ມຄວຳມຮ,ີ້ ຄວຳມ
ສຳມຳດ ໃນກຳນຄຸມີ້ ຄອງບລຫິ ຳນ, ພດັ ທະນຳພະນກັ ງຳນວຊິ ຳກຳນຕຳມຂະແໜງກຳນຕື່ ຳງໆ ຮບັ ປະກນັ ກຳນກື່ ສຳ້ີ ງ
ພະນັກງຳນສບທອດໃຫມີ້ ລັກສະນະຕື່ ເນ່ື ອງ ແລະ ປັບປຸ ງລະບບົ ກຳນຄຸມ້ີ ຄອງ ຕິດຕຳມ ກວດກຳ ກຳນປະຕບິ ດັ
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ท่ี ระดบั บัณฑติ ศึกษา ประจําปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
377
ນະໂຍບຳຍຕື່ ພະນກັ ງຳນ ເຊື່ ນັ : ກຳນບນັ ຈສຸ ບັ ຊອີ້ ນ, ກຳນພດັ ທະນຳລດັ ຖະກອນ, ເລື່ ອນຊນັ້ີ -ເລ່ື ອນຂນັ້ີ , ຄ່ື ຳຕອບແທນ
ແລະ ສະຫວດັ ດກຳນໃຫເ້ີ ໝຳະສມົ ແລະ ສອດຄ່ື ອງກບັ ສະພຳບກຳນຂະຫຍຳຍຕວົ ທຳງດຳ້ີ ນເສດຖະກດິ ໃນແຕື່ ລະ
ໄລຍະ ພອີ້ ມທງັ ເຂັມີ້ ງວດ ໃນກຳນປະຕບິ ດັ ລະບຽບວໄິ ນຕ່ື ພະນັກງຳນຜກີ້ ະທຳຜິດ (ຍຸ ດທະສຳດກຳນພັດທະນຳ
ຊບັ ພະຍຳກອນມະນຸດແຫື່ ງຊຳດ 2025, 2016, ໜຳ້ີ . 16).
ກຳນບລຫິ ຳນຊບັ ພະຍຳກອນມະນຸດໃນໄລຍະຜື່ ຳນມຳກື່ ຍງັ ມບຳງບນັ ຫຳເຊື່ ນັ : ກຳນບລຫິ ຳນ ແລະ
ກຳນກື່ ສຳີ້ ງ-ບຳລຸງພະນກັ ງຳນຍງັ ບື່ ທນັ ເປັນລະບບົ ຫຼຳຍຂະແໜງກຳນຍງັ ຂຳດບຸກຄະລຳກອນທ່ື ມຄວຳມຮ ີ້ ຄວຳມ
ສຳມຳດວຊິ ຳສະເພຳະທ່ື ແນ່ື ນອນ ກຳນບລຫິ ຳນມລກັ ສະນະຄນົ ຫຼຳຍເຫຼອບື່ ພຍອ້ີ ນວື່ ຳກຳນສບັ ຊອ້ີ ນພະນກັ ງຳນທື່ ຈບົ
ວຊິ ຳຊບບ່ື ຖກກບັ ວຊິ ຳສະເພຳະ (ອງົ ຄະນະພກັ ຄະນະກວດກຳສນກຳງພກັ , 2016, ໜຳ້ີ . 42-44).
ນອກຈຳກນ,້ີ ບດົ ສະຫຸບຼ ກຳນຈດັ ຕງັີ້ ປະຕບິ ດັ ແຜນພດັ ທະນຳກຳນສກຶ ສຳ ແລະກລິ ຳ ຍງັ ໄດສ້ີ ະຫຸບຼ ວ່ື ຳ: ບນັ ຫຳ
ແລະ ສ່ື ງິ ທຳີ້ ທຳຍ ສຳລບັ ກຳນບນັ ຈພຸ ະນກັ ງຳນໃໝ່ື ພບົ ບນັ ຫຳຫຍຸງ້ີ ຍຳກ ເນື່ ອງຈຳກຕວົ ເລກ (ໂກຕຳ້ີ ) ທ່ື ລດັ ຖະບຳນ
ອະນຸມດັ ມຈຳນວນໜອ້ີ ຍ, ຈຳນວນຄທື່ ຈບົ ໃໝ່ື ແລະ ຄອຳສຳສະໝກັ ມຈຳນວນຫຼຳຍ, ຄທ່ື ຈບົ ໃໝ່ື ບ່ື ທນັ ໄດຮ້ີ ບັ ກຳນ
ບນັ ຈຫຸ ຼຳຍເທື່ ຳົ ທ່ື ຄວນ ຍອີ້ ນວ່ື ຳແຕື່ ລະພຳກສື່ ວນສຸມໃສື່ ບນັ ຈຄຸ ອຳສຳສະໝກັ ທື່ ສອນໄດຫ້ີ ຼຳຍປ, ກຳນລງົ ຕດິ ຕຳມກຳນ
ສບັ ຊອີ້ ນ ແລະ ຈດັ ສນັ ຄຍງັ ປະຕບິ ດັ ບື່ ທນັ ໄດທີ້ ່ື ວົ ເຖງິ , ກຳນສຳີ້ ງ ແລະ ປັບປຸງນຕິ ກິ ຳ ຍງັ ມລກັ ສະນະຊກັ ຊຳີ້ ແກື່ ຍຳວ
ເນື່ ອງຈຳກງບົ ປະມຳນມຈຳກດັ ພອີ້ ມທງັ ບຸກຄະລຳກອນຍງັ ຂຳດປະສບົ ກຳນໃນວຽກງຳນດ່ື ງັ ກ່ື ຳວ. (ກະຊວງສກຶ ສຳທິ
ກຳນ ແລະ ກລິ ຳ, 2020, ໜຳ້ີ . 62)
ໄລຍະຜ່ື ຳນມຳສະພຳບກຳນບລຫິ ຳນບຸກຄະລຳກອນພຳຍໃນມະຫຳວທິ ະຍຳໄລສຸພຳນຸວງົ ກ່ື ມດຳີ້ ນ
ດຫຼຳຍຢ່ື ຳງທື່ ພນົ້ີ ເດື່ ນັ ແຕ່ື ຄຽງຄື່ ກນັ ນນັ້ີ ກ່ື ຍງັ ມບນັ ຫຳ ແລະ ສື່ ງິ ທຳ້ີ ທຳຍຫຼຳຍຢື່ ຳງທື່ ຕອີ້ ງໄດປີ້ ັບປຸງ ແລະ ແກໄ້ີ ຂເຊື່ ນັ
ວື່ ຳ: ກຳນບນັ ຈ-ຸ ສບັ ຊອີ້ ນບຸກຄະລຳກອນຍງັ ບື່ ທນັ ມຄວຳມເໝຳະສມົ ຕຳມວຊິ ຳສະເພຳະທ່ື ຮຽນຈບົ ມຳເທ່ື ຳົ ທື່ ຄວນ,
ບຸກຄະລຳກອນບື່ ພຽງພຕຳມຄວຳມຕອີ້ ງກຳນຂອງແຕ່ື ລະພຳກສ່ື ວນ, ກຳນຄດັ ເລອກພະນກັ ງຳນໃໝື່ ຍງັ ມຊ່ື ອງຫວື່ ຳງ
ບື່ ເປັນໄປຕຳມລະບບົ , ກຳນປະເມນ ແລະ ກຳນເລື່ ອນຊນັ້ີ -ເລື່ ອນຂນັ້ີ ຍງັ ມບນັ ຫຳຢ່ື ຳງຫຼວງຫຼຳຍສື່ ງົ ຜນົ ກະທບົ ໃຫແີ້ ກ່ື
ພະນກັ ງຳນ-ລດັ ຖະກອນບ່ື ໄດຮີ້ ບັ ກຳນເລື່ ອນຊນັ້ີ -ຂນັ້ີ ຕຳມກຳນດົ ເວລຳ, ນະໂຍບຳຍຍງັ ບ່ື ທນັ ມຂກ້ີ ຳນດົ ທ່ື ຊດັ ເຈນ
ແລະ ບື່ ທ່ື ວົ ເຖງິ . ນອກຈຳກນຍີ້ ງັ ພບົ ເຫນັ ວື່ ຳຈຳນວນຕວົ ເລກພະນກັ ງຳນລຳອອກມຕວົ ເລກເພື່ ມສງຂນີ້ ທຸກປ.
ຈຳກຄວຳມສຳຄນັ ໃນກຳນບລຫິ ຳນບຸກຄະລຳກອນໃນມະຫຳວທິ ະຍຳໄລສຸພຳນຸວງົ ຈະ
ເຫນັ ໄດວີ້ ່ື ຳ ລະບບົ ກຳນບລຫິ ຳນບຸກຄະລຳກອນຍງັ ມບນັ ຫຳຢ່ື ຫຼຳຍຢ່ື ຳງ, ຖຳ້ີ ບ່ື ຮບຮອີ້ ນເລ່ື ງັ ແກໄີ້ ຂຈະສ່ື ງົ ຜນົ ເສຍຕ່ື
ກຳນບລຫິ ຳນອງົ ກອນໂດຍລວມ ເຊື່ ງິ ຈະສື່ ງົ ຜນົ ກະທບົ ຕື່ ລະບບົ ກຳນສກຶ ສຳພຳຍໃນ. ສະນນັ້ີ , ຜຄີ້ ນົີ້ ຄວຳ້ີ ຈື່ ງິ ມຄວຳມ
ສນົ ໃຈຄນົີ້ ຄວຳີ້ ກ່ື ຽວກບັ ຮບແບບກຳນບລຫິ ຳນບຸກຄະລຳກອນໃນມະຫຳວທິ ະຍຳໄລສຸພຳນຸວງົ ເພື່ ອຈະເປັນແນວທຳງ
ໃນກຳນພດັ ທະນຳມະຫຳວທິ ະຍຳໄລໃຫກີ້ ຳີ້ ວໜຳີ້ ຄຽງຄື່ ກບັ ສຳກນົ .
ຈດຸ ປະສງົ ຂອງກຳນຄນົ້ີ ຄວ້ີ ຳ
1. ເພ່ື ອສກຶ ສຳອງົ ປະກອບ ກຳນບລຫິ ຳນບຸກຄະລຳກອນໃນມະຫຳວທິ ະຍຳໄລສຸພຳນຸວງົ
2. ເພ່ື ອພດັ ທະນຳຮບແບບ ກຳນບລຫິ ຳນບຸກຄະລຳກອນໃນມະຫຳວທິ ະຍຳໄລສຸພຳນຸວງົ
ຂອບເຂດຂອງກຳນຄນົ້ີ ຄວ້ີ ຳ
1. ຂອບເຂດດຳີ້ ນເນອ້ີ ໃນ ກຳນຄນົ້ີ ຄວີ້ ຳຄງັ້ີ ນຜ້ີ ຄີ້ ນົ້ີ ຄວ້ີ ຳໄດສ້ີ ງັ ເຄຳະບນັ ດຳເອກະສຳນ ທດິ ສະດ ແລະ ບດົ ຄນົີ້ ຄວ້ີ ຳທ່ື
ກ່ື ຽວຂອີ້ ງກບັ ຮບແບບກຳນບລຫິ ຳນບຸກຄະລຳກອນ, ຜຄ້ີ ນົ້ີ ຄວ້ີ ຳເຫນັ ໄດເີ້ ຖງິ ຄວຳມສຳຄນັ ໃນວຽກງຳນດ່ື ງັ ກ່ື ຳວ
ສຳມຳດສງັ ລວມອງົ ປະກອບກຳນບລຫິ ຳນບຸກຄະລຳກອນໃນມະຫຳວທິ ະຍຳໄລສຸພຳນຸວງົ ປະກອບດວ້ີ ຍ 4
ດຳ້ີ ນ ຄ: 1) ດຳີ້ ນກຳນວຳງແຜນຄວຳມຕອີ້ ງກຳນບຸກຄະລຳກອນ, 2) ດຳີ້ ນກຳນຊອກຫຳ ແລະ ຄດັ ເລອກບຸກ
ຄະລຳກອນ, 3) ດຳ້ີ ນກຳນບນັ ຈຸ ແລະ ສບັ ຊອ້ີ ນບຸກຄະລຳກອນ, 4) ດຳ້ີ ນກຳນພດັ ທະນຳບຸກຄະລຳກອນ
การประชุมสัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ท่ี ระดบั บัณฑติ ศึกษา ประจําปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
378
2. ຂອບເຂດດຳ້ີ ນປະຊຳກອນ ກຳນຄນົີ້ ຄວີ້ ຳຄງັ້ີ ນ້ີ ເປັນກຳນຄນົ້ີ ຄວ້ີ ຳແບບຄຸນນະພຳບ, ກ່ື ຸມຕວົ ຢ່ື ຳງທື່ ໃຊໃ້ີ ນກຳນ
ຄນົີ້ ຄວ້ີ ຳຄງັ້ີ ນີ້ ຄ 1) ຜບີ້ ລຫິ ຳນໃນມະຫຳວທິ ະຍຳໄລສຸພຳນຸວງົ ຈຳນວນ 23 ຄນົ , 2) ຜບີ້ ລຫິ ຳນກື່ ຽວກບັ ຝ່ື ຳຍ
ບຸກຄະລຳກອນ ຈຳນວນ 18 ຄນົ . ໂດຍກຳນກຳນດົ ກື່ ຸມຕວົ ຢ່ື ຳງແບບໂຈະຈງົ (Purposive Sampling)
ຈຳນວນ 41 ຄນົ .
ວທິ ກຳນດຳເນນກຳນຄນົ້ີ ຄວ້ີ ຳ
ວທິ ກຳນດຳເນນກຳນຄນົ້ີ ຄວີ້ ຳກຳນດົ ຂນັີ້ ຕອນດຳເນນກຳນ 5 ຂນັ້ີ ຕອນ ຄ:
ຂນັ້ີ ຕອນທື່ 1 ສກຶ ສຳ ຫກຼັ ກຳນ ແນວຄດິ ທດິ ສະດຈຳກເອກະສຳນ ແລະ ງຳນວໄິ ຈທື່ ກ່ື ຽວຂອ້ີ ງຂອງ
ນກັ ວຊິ ຳກຳນກ່ື ຽວກບັ ກຳນບລຫິ ຳນບຸກຄະລຳກອນ ເພື່ ອກຳນດົ ເປັນກອບແນວຄດິ ໃນກຳນຄນົີ້ ຄວີ້ ຳ
ຂນັ້ີ ຕອນທ່ື 2 ສກຶ ສຳ ອງົ ປະກອບ ກຳນບລຫິ ຳນບຸກຄະລຳກອນຂອງມະຫຳວທິ ະຍຳໄລ ສຸພຳນຸວງົ ກ່ື ຸມຜໃີ້ ຫຂີ້ ້ີ
ມນໃນກຳນຄນົີ້ ຄວ້ີ ຳຄງັີ້ ນໄີ້ ດແ້ີ ກ່ື ຜບ້ີ ລຫິ ຳນຈຳນວນ 23 ຄນົ ແລະ ຜອີ້ ຳນວຍກຳນຈຳນວນ 18 ຄນົ ເຄ່ື ອງມທ່ື ໃຊໃ້ີ ນກຳນ
ຄນົ້ີ ຄວີ້ ຳຄງັ້ີ ນເີ້ ປັນແບບສຳພຳດແບບມໂຄງສຳີ້ ງ (Structure Interview) ທ່ື ຜຄ້ີ ນົີ້ ຄວ້ີ ຳສຳ້ີ ງຂນ້ີ ຈຳກກອບແນວຄດິ ທດິ
ສະດ (Theory Framework)
ຂນັີ້ ຕອນທ່ື 3 ຮ່ື ຳງຮບແບບກຳນບລຫິ ຳນບຸກຄະລຳກອນຂອງມະຫຳວທິ ະຍຳໄລ ສຸພຳນຸວງົ ຜຄ້ີ ນົ້ີ ຄວ້ີ ຳນຳຜນົ ທ່ື
ໄດຈີ້ ຳກກຳນສກຶ ສຳວເິ ຄຳະ ແລະ ສງັ ເຄຳະເອກະສຳນ ແລະ ງຳນວໄິ ຈທ່ື ກື່ ຽວຂອີ້ ງລວມທງັ ຜນົ ກຳນສກຶ ສຳຂອງຂນັີ້ ຕອນ
ທ່ື 1 ແລະ ຂນັ້ີ ຕອນທ່ື 2 ມຳເປັນກອບຮ່ື ຳງຮບແບບກຳນບລຫິ ຳນບຸກຄະລຳກອນຂອງມະຫຳວທິ ະຍຳໄລສຸພຳນຸວງົ
ຂນັ້ີ ຕອນທື່ 4 ກວດສອບຮ່ື ຳງຮບແບບກຳນບລຫິ ຳນບຸກຄະລຳກອນ ຂອງມະຫຳວທິ ະຍຳໄລສຸພຳນຸວງົ ໂດຍກຳນ
ຈດັ ຮບແບບປະຊຸມສນົ ທະນຳກື່ ຸມ (Focus Group discussion) ຜຊີ້ ື່ ຽວຊຳນດຳ້ີ ນກຳນບລຫິ ຳນບຸກຄະລຳກອນໃນ
ມະຫຳວທິ ະຍຳໄລສຸພຳນຸວງົ , ຜຄ້ີ ນົີ້ ຄວ້ີ ຳນຳສະເໜຮ່ື ຳງຮບແບບກຳນບລຫິ ຳນບຸກຄະລຳກອນໃນມະຫຳວທິ ະຍຳໄລ ສຸ
ພຳນຸວງົ ຕ່ື ຜຊ້ີ ່ື ຽວຊຳນດວີ້ ຍກຳນຈດັ ປະຊຸມສນົ ທະນຳກ່ື ຸມເພື່ ອໃຫຜ້ີ ຊີ້ ່ື ຽວຊຳນກວດແກ້ີ ແລະ ໃຫຄ້ີ ຳແນະນຳຮື່ ຳງຮບແບບ
ກຳນບລຫິ ຳນບຸກຄະລຳກອນໃນມະຫຳວທິ ະຍຳໄລສຸພຳນຸວງົ
ຂນັ້ີ ຕອນທື່ 5 ປະເມນຮື່ ຳງຮບແບບກຳນບລຫິ ຳນບຸກຄະລຳກອນໃນມະຫຳວທິ ະຍຳໄລສຸພຳນຸວງົ ໂດຍກຳນ
ເປດຮບັ ຟງັ ຂຄ້ີ ດິ ເຫນັ ຂອງບຸກຄະລຳກອນ (Public hearing) ຜຄ້ີ ນົີ້ ຄວ້ີ ຳດຳເນນກຳນປະເມນຮ່ື ຳງຮບແບບກຳນ
ບລຫິ ຳນບຸກຄະລຳກອນໃນມະຫຳວທິ ະຍຳໄລສຸພຳນວຸ ງົ .
ຜນົ ກຳນຄນົ້ີ ຄວ້ີ ຳ
ສະຫຸຼບຜນົ ກຳນຄນົ້ີ ຄວີ້ ຳຂອງອງົ ປະກອບກຳນບລຫິ ຳນບຸກຄະລຳກອນໃນມະຫຳວທິ ະຍຳໄລສຸພຳນຸວງົ ພບົ ວ່ື ຳ
ຜບີ້ ລຫິ ຳນ ແລະ ຜຮີ້ ບັ ຜດິ ຊອບວຽກງຳນບລຫິ ຳນ ບຸກຄະລຳກອນ ສະເໜວື່ ຳ: ອງົ ປະກອບທື່ 1 ດຳ້ີ ນກຳນວຳງແຜນ
ຄວຳມຕອ້ີ ງກຳນບຸກຄະລຳກອນ: ມກຳນປະຊຸມປຶກສຳຫຳຫລວຳງແຜນຄວຳມຕອ້ີ ງກຳນບຸກຄະລຳກອນໃນແຜນຍຸ ດທະ
ສຳດຂອງມະຫຳວທິ ະຍຳໄລ ສຸພຳນຸວງົ ກຳນດົ ຈະແຈງ້ີ ແລະ ເປັນໄປຕຳມກຳນແນະນຳຂອງກະຊວງສກຶ ສຳທກິ ຳນ ແລະ
ກລິ ຳ ບນົ ພນ້ີ ຖຳນ ຂກ້ີ ຳນດົ ແລະ ຫຼກັ ກຳນຂອງຂນັີ້ ເທງິ ວຳງອອກ, ມກຳນກຳນດົ ຄຸນສມົ ບດັ ຂອງບຸກຄະລຳກອນໃໝ່ື
ຄວຳມຮ້ີ ຄວຳມສຳມຳດ ໃຫເ້ີ ໝຳະສມົ ກບັ ໜຳ້ີ ວຽກທ່ື ອງົ ກອນຕອີ້ ງກຳນ ແລະ ຖກຕອີ້ ງຕຳມເງື່ອນໄຂທ່ື ລະບຸໄວ.ີ້
ອງົ ປະກອບທື່ 2 ດຳ້ີ ນກຳນຊອກຫຳ-ຄດັ ເລອກບຸກຄະລຳກອນ: ວຽກງຳນກຳນຊອກຫຳ-ກຳນຄດັ ເລອກບຸກຄະລຳກອນ
ແມ່ື ນວຽກໜ່ື ງຶ ທ່ື ສຳຄນັ ແລະ ມຄວຳມລະອຽດອື່ ອນ ກຳນຄດັ ເລອກເອຳົ ບຸກຄະລຳກອນເຂຳົ້ີ ມຳເຮດັ ວຽກ ຕອ້ີ ງໃຫເ້ີ ປັນ
ໄປຕຳມຂະບວນກຳນ ແລະ ຫຼກັ ກຳນຕ່ື ຳງໆ ທື່ ເໝຳະສມົ ໃນກຳນປະກຳດຮບັ ບຸ ກຄະລຳກອນໃໝື່ , ມຂະບວນກຳນ
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ท่ี ระดบั บณั ฑิตศึกษา ประจาํ ปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
379
ສອບເສງັ , ຄດັ ເລອກ ແລະ ສຳພຳດ ໂດຍເບື່ ງິ ໃຫລ້ີ ະອຽດຮອບດຳີ້ ນເຊື່ ນັ : ຄວຳມຮ,ີ້ ຄວຳມສຳມຳດ, ລະດບັ ກຳນສກຶ ສຳ
ປະຫວດັ ແລະ ປະສບົ ກຳນ ສ່ື ງິ ສຳຄນັ ແມ່ື ນຕອ້ີ ງໄດປ້ີ ະຕບິ ດັ ຕຳມຂນັ້ີ ຕອນຕື່ ຳງໆໃນກຳນຊອກຫຳ-ຄດັ ເລອກຢື່ ຳງເຄ່ື ງັ
ຂດັ , ອອກຂຕ້ີ ກົ ລງົ ແຕື່ ງຕງັ້ີ ຕຳມຄະນະກຳມະກຳນຜບີ້ ລຫິ ຳນກຳນສກຶ ສຳ ກະຊວງສກຶ ສຳທກິ ຳນ ແລະ ກລິ ຳ ເຫນັ ດ
ອະນຸມດັ , ມກຳນປະກຳດຮບັ ສະໝກັ ບຸກຄະລຳກອນຕຳມສ່ື ຕ່ື ຳງໆໃຫຫ້ີ ຼຳຍເຊື່ ນັ : ທຳງໜງັ ສພມິ , ໂທລະພຳບ, ວທິ ະຍຸ,
ແລະ ຊ່ື ອອນລຳຍຕື່ ຳງໆໃຫທີ້ ຸກຄນົ ໄດຮ້ີ ບັ ຊຳບຂມ້ີ ນໂດຍທ່ື ວົ ເຖງິ ກນັ ແລະ ມກຳນແຈງີ້ ຜນົ ກຳນຄດັ ເລອກບຸກຄະລຳ
ກອນໃຫພ້ີ ຳກສື່ ວນທ່ື ກ່ື ຽວຂອ້ີ ງ ແລະ ຜສ້ີ ະໝກັ ຮບັ ຊຳບທນັ ຕຳມກຳນດົ ເວລຳ.
ອງົ ປະກອບທື່ 3 ດຳ້ີ ນກຳນບນັ ຈ-ຸ ສບັ ຊອ້ີ ນບຸກຄະລຳກອນ: ວຽກງຳນກຳນບນັ ຈ-ຸ ສບັ ຊອີ້ ນບຸກຄະລຳກອນແມ່ື ນວຽກ
ງຳນໜ່ື ງຶ ທ່ື ມຄວຳມສຳຄນັ ເພຳະວື່ ຳກຳນບນັ ຈ-ຸ ສບັ ຊອ້ີ ນພະນກັ ງຳນ-ລດັ ຖະກອນ ຈຳນວນໜື່ ງຶ ແມ່ື ນບນັ ຈ-ຸ ສບັ ຊອ້ີ ນບື່
ຖກຕຳມຄວຳມຮ,້ີ ຄວຳມສຳມຳດ ແລະ ວຊິ ຳສະເພຳະທື່ ຈບົ ມຳ ເຮດັ ໃຫກ້ີ ຳນປະຕບິ ດັ ໜຳີ້ ທື່ ວຽກງຳນບ່ື ໄດຕ້ີ ຳມແຜນທື່
ວຳງໄວເີ້ ທ່ື ຳົ ທຄວນ ເພື່ ອເຮດັ ໃຫວີ້ ຽກງຳນດື່ ງັ ກື່ ຳວມກຳນພດັ ທະນຳດຂນຶ້ີ ຄວນບນັ ຈ-ຸ ສບັ ຊອ້ີ ນບຸກຄະລຳກອນໃຫຖີ້ ກ
ຕຳມສຳຍທ່ື ຈບົ ມຳ ບວກກບັ ຄວຳມຮ,້ີ ຄວຳມສຳມຳດສະເພຳະຕວົ , ປະສບົ ກຳນ ແລະ ດຳ້ີ ນມະນຸດສຳພນັ .
ອງົ ປະກອບທື່ 4 ດຳ້ີ ນກຳນພດັ ທະນຳບຸກຄະລຳກອນ: ກຳນພດັ ທະນຳບຸກຄະລຳກອນ ແມື່ ນວຽກງຳນໜື່ ງຶ ທື່ ສຳຄັນ
ແລະ ຈຳເປັນຕື່ ອງົ ກອນ ເພື່ ອເປັນກຳນຂບັ ເຄື່ ອນອງົ ກຳນໄປສື່ ເປົຳີ້ ໝຳຍທື່ ວຳງໄວີ້ ສື່ ງິ ທື່ ຈຳເປັນແມື່ ນຈະຕອ້ີ ງໄດມ້ີ ກຳນ
ພດັ ທະນຳບຸກຄະລຳກອນໃຫມ້ີ ຄຸນນະພຳບດເປັນຕນົີ້ ແມ່ື ນ ມກຳນສຳຫລວດ ແລະ ວເິ ຄຳະ ຄວຳມຕອີ້ ງກຳນດຳ້ີ ນກຳນ
ພດັ ທະນຳບຸ ກຄະລຳກອນ, ກຳນພດັ ທະນຳບຸກກອນແມື່ ນອງໃສ່ື ຄວຳມຕອ້ີ ງກຳນຂອງວຽກ, ມກຳນຈດັ ຝຶກອບົ ຮມົ ໃຫີ້
ແກື່ ບຸ ກຄະລຳກອນໃນຂະແໜງກຳນຕື່ ຳງໆ, ຈດັ ຫຳແຫລື່ ງທນຶ ແລະ ໃຫທີ້ ນຶ ກຳນສກຶ ສຳແກ່ື ບຸ ກຄະລຳກອນໄປຍກົ
ລະດບັ ໃນຂນັ້ີ ຕື່ ຳງໆ ທງັ ພຳຍໃນ ແລະ ຕ່ື ຳງປະເທດ, ມກຳນສະໜບັ ສະໜນບຸກຄະລຳກອນເຮດັ ກຳນຄນົ້ີ ຄວຳີ້ , ຮຽບ
ຮຽງປມ້ີ , ຂຽນປ້ີມ, ແປປມີ້ , ມກຳນສະໜບັ ສະໜນກຳນເຜຍແຜ່ື ຜນົ ງຳນ ທຳງດຳ້ີ ນວຊິ ຳກຳນ, ກຳນຄນົ້ີ ຄວຳີ້ ຂອງບຸກ
ຄະລຳກອນ ແລະ ອງົ ກອນໄດຊ້ີ ອກວທິ ກຳນພດັ ທະນຳບຸກຄະລຳກອນດວີ້ ຍຫລຳຍຮບແບບ ແລະ ຫລຳຍວທິ ກຳນ
ຕ່ື ຳງໆເຊື່ ນັ : ກຳນປະສຳນສຳຍສຳພນັ ແຮກສ່ື ຽວ, ເຊນັ ສນັ ຍຳຮື່ ວມມກບັ ພຳກສື່ ວນຕື່ ຳງໆ.
2. ຮບແບບ ກຳນບລຫິ ຳນບຸກຄະລຳກອນ ພບົ ວື່ ຳ ກຳນບລຫິ ຳນບຸກຄະລຳກອນໃນມະຫຳວທິ ະຍຳໄລສຸພຳນວຸ ງົ ມອງົ
ປະກອບທື່ ສຳຄນັ ໃນກຳນດຳເນນວຽກງຳນຢ່ື ຳງຖກຕອີ້ ງ, ທນັ ເວລຳ, ທນັ ສະໄໝ ແລະ ມກຳນນຳເທກັ ໂນໂລຊມຳໃຊເີ້ ກບັ
ກຳແຫ່ື ງຼ ຂມ້ີ ນ ໂດຍມກຳນປະຕບິ ດັ ໜຳີ້ ທື່ ວຽກງຳນກ່ື ຽວຂອີ້ ງກບັ ບຸກຄະລຳກອນໃນ 4 ດຳີ້ ນ ຄ: 1) ດຳ້ີ ນກຳນວຳງແຜນ
ຄວຳມຕອີ້ ງກຳນບຸກຄະລຳກອນ 2) ດຳີ້ ນກຳນຊອກຫຳ-ກຳນຄດັ ເລອກບຸກຄະລຳກອນ 3) ດຳ້ີ ນກຳນບນັ ຈ-ຸ ສບັ ຊອ້ີ ນບຸກ
ຄະລຳກອນ ແລະ 4) ດຳີ້ ນກຳນພດັ ທະນຳບຸກຄະລຳກອນ.
ວຈິ ຳນຜນົ ກຳນຄນົີ້ ຄວີ້ ຳ
ຈຳກກຳນຄນົ້ີ ຄວີ້ ຳເລື່ ອງຮບແບບກຳນບລຫິ ຳນບຸກຄະລຳກອນໃນມະຫຳວທິ ະຍຳໄລສຸພຳນຸວງົ ຄງັ້ີ ນໄີ້ ດຮີ້ ບແບບ
ກຳນບລຫິ ຳນບຸກຄະລຳກອນໃນມະຫຳວທິ ະຍຳໄລສຸພຳນຸວງົ ດື່ ງັ ນ:ີ້ 1) ດຳ້ີ ນກຳນວຳງແຜນຄວຳມຕອີ້ ງກຳນບຸກຄະລຳ
ກອນ 2) ດຳີ້ ນກຳນຊອກຫຳ-ກຳນຄດັ ເລອກບຸກຄະລຳກອນ 3) ດຳ້ີ ນກຳນບນັ ຈ-ຸ ສບັ ຊອ້ີ ນບຸກຄະລຳກອນ ແລະ 4)
ດຳີ້ ນກຳນພດັ ທະນຳບຸກຄະລຳກອນ ພບົ ວ່ື ຳ: ອງົ ປະກອບທື່ 1 ດຳ້ີ ນກຳນວຳງແຜນຄວຳມຕອ້ີ ງກຳນບຸກຄະລຳກອນ ມ
ກຳນປະຊຸມປຶກສຳຫຳຫລວຳງແຜນຄວຳມຕອ້ີ ງກຳນບຸກຄະລຳກອນວຳງໃນແຜນຍຸດທະສຳດຂອງ ມະຫຳວທິ ະຍຳໄລ ສຸ
ພຳນຸວງົ ມກຳນກຳນດົ ຈະແຈງີ້ ແລະ ເປັນໄປ ຕຳມກຳນແນະນຳຂອງກະຊວງສກຶ ສຳທກິ ຳນ ແລະ ກລິ ຳ ບນົ ພນ້ີ ຖຳນ ຂ້ີ
ກຳນດົ ແລະ ຫຼກັ ກຳນຂອງຂນັີ້ ເທງິ ວຳງອອກ, ແຜນຄວຳມຕອີ້ ງກຳນບຸກຄະລຳກອນທື່ ມຳພດັ ທະນຳແຕື່ ລະພຳກສ່ື ວນ
ແມື່ ນມຄວຳມຕອີ້ ງກຳນສງ ແຕ່ື ແຜນກຳນແບື່ ງປັນທ່ື ໄດຮ້ີ ບັ ຕວົ ຈງິ ແມື່ ນມຕ່ື ຳ ເພື່ ອແກໄ້ີ ຂບນັ ຫຳກຳນຂຳດເຂນບຸກຄະລຳ
ກອນ ຂມ້ີ ນຈຳນວນຂອງນກັ ສກຶ ສຳເປັນສື່ ວນໜື່ ງຶ ນຳມຳປະກອບຕຳມແຜນແບ່ື ງປັນຕວົ ເລກລດັ ຖະກອນ ເຊື່ ງິ ສອດຄ່ື ອງ
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ท่ี ระดบั บณั ฑิตศึกษา ประจําปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
380
ກບັ ຜນົ ງຳນຄນົ້ີ ຄວ້ີ ຳຂອງ ວໄິ ຊ ໂຖສຸວນັ ນະຈນິ ດຳ (2549) ໄດລ້ີ ະບຸໄວວ້ີ ື່ ຳ ກຳນວຳງແຜນຊບັ ພະຍຳກອນມະນຸດໄດ້ີ
ກຳນດົ ເປັນ 5 ຂນັ້ີ ຕອນ, ກຳນພຈິ ຳລະນຳເປົຳີ້ ໝຳຍ ແລະ ແຜນຂອງອງົ ກຳນ, ກຳນພຈິ ຳລະນຳສະພຳບກຳນຂອງມະນຸດ
ໃນປະຈບຸ ນັ , ກຳນຄຳດຄະເນຊບັ ພະຍຳກອນມະນຸດໃນອະນຳຄດົ , ກຳນກຳນດົ ແຜນປະຕບິ ດັ ກຳນ ແລະ ກຳນກວດ
ສອບ ແລະ ປັບປຸງ, ກຳນວເິ ຄຳະລະບບົ ກຳນບລຫິ ຳນບຸກຄະລຳກອນ ພບົ ວ່ື ຳ ເປັນໄປຕຳມກຳນບລຫິ ຳນແບບ PDCA
ຄກຳນວຳງແຜນ ກຳນປະຕບິ ດັ ວຽກງຳນຕຳມແຜນ ກຳນກວດສອບທບົ ທວນກຳນປະຕບິ ດັ ວຽກງຳນ ແລະ ກຳນປັບປຸງ
ແກໄີ້ ຂ. ອງົ ປະກອບທ່ື 2 ດຳ້ີ ນກຳນຊອກຫຳ-ກຳນຄດັ ເລອກບຸກຄະລຳກອນ ກຳນຄດັ ເລອກເອຳົ ບຸກຄະລຳກອນເຂົຳ້ີ ມຳ
ເຮດັ ວຽກຕອ້ີ ງໃຫເ້ີ ປັນໄປຕຳມຂະບວນກຳນ ແລະ ຫກຼັ ກຳນຕ່ື ຳງໆ ທ່ື ເໝຳະສມົ ໃນກຳນປະກຳດຮບັ ບຸກຄະລຳກອນ, ມ
ຂະບວນກຳນສອບເສງັ , ຄດັ ເລອກ ແລະ ສຳພຳດ ໂດຍເບ່ື ງິ ໃຫລ້ີ ະອຽດຮອບດຳ້ີ ນ ເຊື່ ນັ : ຄວຳມຮ,້ີ ຄວຳມສຳມຳດ,
ລະດບັ ກຳນສກຶ ສຳ, ປະຫວດັ ແລະ ປະສບົ ກຳນ ສື່ ງິ ສຳຄນັ ແມື່ ນຕອ້ີ ງໄດປີ້ ະຕບິ ດັ ຕຳມຂນັ້ີ ຕອນຕ່ື ຳງໆໃນກຳນຊອກຫຳ-
ຄດັ ເລອກຢ່ື ຳງເຄ່ື ງັ ຂດັ , ອອກຂຕີ້ ກົ ລງົ ແຕື່ ງຕງັ້ີ ຕຳມຄະນະກຳມະກຳນຜບ້ີ ລຫິ ຳນກຳນສກຶ ສຳ ກະຊວງສກຶ ສຳທກິ ຳນ ແລະ
ກລິ ຳ ເຫນັ ດອະນຸມດັ , ຕອ້ີ ງມກຳນປະກຳດຮບັ ສະໝກັ ບຸກຄະລຳກອນຕຳມສ່ື ຕື່ ຳງໆໃຫຫ້ີ ຼຳຍ ເຊ່ື ນັ : ທຳງໜງັ ສພມິ ,
ໂທລະພຳບ, ວທິ ະຍຸ, ແລະ ຊື່ ອອນລຳຍຕື່ ຳງໆໃຫທີ້ ຸກຄນົ ໄດຮ້ີ ບັ ຊຳບຂມີ້ ນໂດຍທ່ື ວົ ເຖງິ ກນັ ເຊ່ື ງິ ສອດຄື່ ອງກບັ ບດົ ຄນົີ້ ຄີ້
ວຳຂອງ ເທດຊຳຕ ໄຊພງົ (2553) ທື່ ພບົ ວ່ື ຳ ຮບແບບກຳນບລຫິ ຳນບຸກຄະລຳກອນຂອງສຳນກັ ງຳນເຂດພນ້ີ ທື່ ກຳນສກຶ
ສຳ ປະກອບດວ້ີ ຍ 8 ອງົ ປະກອບ ຄ: ໂຄງສຳີ້ ງກຳນບລຫິ ຳນບຸກຄະລຳກອນ ກຳນກຳນດົ ຕຳແໜື່ ງງຳນ ກຳນຊອກຫຳ
ແລະ ບນັ ຈແຸ ຕ່ື ງຕງັີ້ ກຳນບຳເນດັ ກຳນພດັ ທະນຳບຸກຄະລຳກອນ ກຳນປະເມນຜນົ ກຳນປະຕບິ ດັ ງຳນ ກຳນປະຕບິ ດັ ວໄິ ນ
ແລະ ກຳນວໄິ ຈກຳນບລຫິ ຳນບຸກຄະລຳກອນ. ອງົ ປະກອບທື່ 3 ກຳນບນັ ຈ-ຸ ສບັ ຊອີ້ ນບຸກຄະລຳກອນ ໃຫບີ້ ລະມະສດິ
ພຈິ ຳລະນຳຕຳແໜື່ ງວ່ື ຳງ ແລະ ສຳຂຳວຊິ ຳທ່ື ຕອີ້ ງກຳນບນັ ຈສຸ ບັ ຊອີ້ ນທື່ ເລື່ ງັ ດ່ື ວນ, ມກຳນບນັ ຈ-ຸ ສບັ ຊອີ້ ນໃຫຖ້ີ ກຕຳມ
ຄວຳມຮ,້ີ ຄວຳມສຳມຳດ ແລະ ວິຊຳສະເພຳະທື່ ຮຽນຈບົ ມຳ, ອະນຸມດັ ອອກຂຕີ້ ກົ ລົງແຕ່ື ງຕງັີ້ ຕຳມລະບຽບ ແລະ
ຫຼກັ ກຳນຂອງກະຊວງສກຶ ສຳທກິ ຳນ ແລະ ກລິ ຳວຳງອອກ ບນົ ພນີ້ ຖຳນຄວຳມໂປງໃສ. ເຊ່ື ງິ ສອດຄື່ ອງກບັ ບດົ ຄນົ້ີ ຄວ້ີ ຳ
ຂອງ ຄນມ ພມົ ມະນມິ ດິ ແລະ ຄະນະ (2003) ພບົ ວື່ ຳ ກຳນບນັ ຈບຸ ຸກຄະລະກອນ, ຮບັ ເອຳົ ຜສ້ີ ະໝກັ ເຂຳົີ້ ມຳເຮດັ
ວຽກເປັນລດັ ຖະກອນ ແລະ ສບັ ຊອ້ີ ນຜຖີ້ ກບນັ ຈເຸ ຂຳົ້ີ ເຮດັ ວຽກໃນອງົ ກຳນຈດັ ຕງັ້ີ ຂອງລດັ ໃນ ຕຳແໜື່ ງງຳນທ່ື ຫວື່ ຳງ
ແມື່ ນເປັນວຽກງຳນທ່ື ລະອຽດອ່ື ອນ, ຍດຶ ຖຂກ້ີ ຳນດົ ຫກຼັ ກຳນ ແລະ ດຳເນນກຳນບນົ ພນີ້ ຖຳນຄວຳມຖກຕອີ້ ງ ແລະ ໂປງ
ໃສຍຸດຕທິ ຳ. ອງົ ປະກອບທ່ື 4 ດຳ້ີ ນກຳນພດັ ທະນຳບຸກຄະລຳກອນ ສຳ້ີ ງແຜນຄວຳມຕອີ້ ງກຳນພດັ ທະນຳບຸກຄະລຳກອນ
ແບບ (ID-Plan), ມແຜນຂມີ້ ນຂອງບຸກຄະລຳກອນທ່ື ຜ່ື ຳນກຳນເຝິກອບົ ຮມົ ທງັ ພຳຍໃນ ແລະ ຕ່ື ຳງປະເທດ, ສ່ື ງົ ເສມ
ກຳນພວົ ພນັ ຮື່ ວມມເພື່ ອຍຳດແຍື່ ງທນຶ ກຳນຊ່ື ວຍເຫຼອມຳພດັ ທະນຳບຸກຄະລຳກອນຄ, ນຳໃຊລ້ີ ະບບົ TEPE Online
ດຳເນນກຳນພດັ ທະນຳບຸກຄະລຳກອນເຂຳົີ້ີ້ ໃນກຳນຝຶກອບົ ຮມົ ດວ້ີ ຍລະບບົ ອອນລຳຍ ສຳມຳດພດັ ທະນຳບຸກຄະລຳກອນ
ໂດຍເປັນວທິ ທ່ື ງ່ືຳຍ ແລະ ທນັ ສະໄໝເຂຳົີ້ ເຖງິ ກື່ ຸມເປົ້ຳີ ໝຳຍໂດຍກງົ . ສອດຄື່ ອງກບັ ຜນົ ງຳນຄນົ້ີ ຄວີ້ ຳຂອງ ສມົ ພອນ
ໃຈຄຳປັນ (2546) ທື່ ພບົ ວ່ື ຳ ຜບ້ີ ລຫິ ຳນສື່ ວນໃຫຍື່ ເຫນັ ວື່ ຳ ມກຳນປະຕບິ ດັ ວຽກງຳນທ່ື ກ່ື ຽວຂອ້ີ ງກບັ ກຳນບລຫິ ຳນບຸກ
ຄະລຳກອນໃນເລື່ ອງກຳນວຳງແຜນ ໝນໃຊບີ້ ຸກຄະລຳກອນໄດປ້ີ ະໂຫຍດສງສຸດ ກຳນໃຊແີ້ ຜນປະຕບິ ດັ ວຽກງຳນຄວບຄື່
ກບັ ກຳນອອກຂຕີ້ ກົ ລງົ ແຕ່ື ງຕງັີ້ ໃຫບີ້ ຸກຄະລຳກອນເຂຳົ້ີ ປະຕບິ ດັ ວຽກງຳນຖກຕອີ້ ງກື່ ອນເລື່ ມປະຕບິ ດັ ວຽກງຳນ. ກຳນ
ສ່ື ງົ ເສມໃຫບ້ີ ຸ ກຄະລຳກອນພດັ ທະນຳຕນົ ເອງໄດຢ້ີ ່ື ຳງເປັນອດິ ສະລະ ກຳນພຈິ ຳລະນຳຜນົ ງຳນແມ່ື ນມຄວຳມຍຸ ດຕທິ ຳ
ແລະ ກຳນເປດໂອກຳດໃຫບີ້ ຸກຄະລຳກອນມສ່ື ວນຮື່ ວມໃນກຳນປະເມນຜນົ ໃນກຳນປະຕບິ ດັ ວຽກງຳນຂອງຕນົ ເອງ
ສ່ື ວນບັນຫຳທື່ ພົບຄ ບຸ ກຄະລຳກອນບ່ື ພຽງພ ກຳນບັນຈບຸ ຸ ກຄະລຳກອນບື່ ຕົງກັບຄວຳມຮີ້ ຄວຳມສຳມຳດ ຂຳດ
ງບົ ປະມຳນສະໝບັ ສະໝນກຳນພດັ ທະນຳບຸກຄະລຳກອນ ແລະ ຂຳດກຳນວຳງແຜນກຳນປະເມນຜນົ ກຳນປະຕບິ ດັ ງຳນ
ຂອງບຸ ກຄະລຳກອນ.
การประชุมสัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ท่ี ระดบั บณั ฑติ ศึกษา ประจาํ ปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
381
ສະຫຸບຼ ຜນົ ກຳນຄນົີ້ ຄວີ້ ຳ
ກຳນຄນົີ້ ຄວີ້ ຳຄງັ້ີ ນເີ້ ປັນກຳນສກຶ ສຳຮບແບບກຳນບລຫິ ຳນບຸກຄະລຳກອນໃນມະຫຳວທິ ະຍຳໄລ ສຸພຳນຸວງົ ເຊ່ື ງິ
ມຈດຸ ປະສງົ ເພື່ ອສກຶ ສຳອງົ ປະກອບກຳນບລຫິ ຳນບຸກຄະລຳກອນ ໃນມະຫຳວທິ ະຍຳ ໄລ ສຸພຳນຸວງົ , ເພ່ື ອພດັ ທະນຳຮບ
ແບບກຳນບລຫິ ຳນບຸກຄະລຳກອນ ໃນມະຫຳວທິ ະຍຳໄລ ສຸພຳນຸວງົ , ກຳນຄນົ້ີ ຄວ້ີ ຳຄງັີ້ ນີ້ ເປັນກຳນຄນົ້ີ ຄວ້ີ ຳແບບຄຸນ
ນະພຳບ, ກ່ື ຸມຕວົ ຢ່ື ຳງທ່ື ໃຊໃ້ີ ນກຳນຄນົີ້ ຄວີ້ ຳ ຄ ຜບ້ີ ລຫິ ຳນໃນມະຫຳວທິ ະຍຳໄລ ສຸພຳນຸວງົ ຈຳນວນ 23 ຄນົ ແລະ ຜີ້
ບລຫິ ຳນກ່ື ຽວກບັ ຝ່ື ຳຍບຸກຄະລຳກອນ ຈຳນວນ 18 ຄນົ .
ຜນົ ຂອງກຳນຄນົີ້ ຄວຳ້ີ ພບົ ວ່ື ຳ:
1. ອງົ ປະກອບຂອງກຳນບລຫິ ຳນບຸກຄະລຳກອນ ໃນມະຫຳວທິ ະຍຳໄລ ສຸພຳນຸວງົ ພບົ ວ່ື ຳ ອງົ ປະກອບທື່ 1 ດຳ້ີ ນກຳນ
ວຳງແຜນຄວຳມຕອີ້ ງກຳນບຸກຄະລຳກອນ: ມກຳນປະຊຸມປຶກສຳຫຳຫລວຳງແຜນຄວຳມຕອີ້ ງກຳນບຸກຄະລຳກອນ ໃນ
ແຜນຍຸດທະສຳດຂອງ ມະຫຳວທິ ະຍຳໄລ ສຸພຳນຸວງົ ກຳນດົ ຈະແຈງີ້ ແລະ ເປັນໄປ ຕຳມກຳນແນະນຳຂອງກະຊວງສກຶ
ສຳທກິ ຳນ ແລະ ກລິ ຳ ບນົ ພນີ້ ຖຳນ ຂກີ້ ຳນດົ ແລະ ຫຼກັ ກຳນຂອງຂນັ້ີ ເທງິ ວຳງອອກ, ມກຳນກຳນດົ ຄຸນສມົ ບດັ ຂອງບຸກ
ຄະລຳກອນໃໝ່ື ຄວຳມຮ້ີ ຄວຳມສຳມຳດ ໃຫເ້ີ ໝຳະສມົ ກບັ ໜຳີ້ ວຽກທ່ື ອງົ ກອນຕອ້ີ ງກຳນ ແລະ ຖກຕອ້ີ ງຕຳມເງື່ອນໄຂ
ທ່ື ລະບຸໄວ,້ີ ອງົ ປະກອບທື່ 2 ດຳີ້ ນກຳນຊອກຫຳ-ຄດັ ເລອກ: ກຳນຄດັ ເລອກເອຳົ ບຸກຄະລຳກອນເຂຳົ້ີ ມຳເຮດັ ວຽກ ຕອີ້ ງ
ໃຫເ້ີ ປັນໄປຕຳມຂະບວນກຳນ ແລະ ຫຼກັ ກຳນຕື່ ຳງໆ ທ່ື ເໝຳະສມົ ໃນກຳນປະກຳດຮບັ ບຸກຄະລຳກອນໃໝື່ , ມຂະບວນ
ກຳນສອບເສງັ , ຄດັ ເລອກ ແລະ ສຳພຳດ ໂດຍເບື່ ງິ ໃຫລີ້ ະອຽດຮອບດຳ້ີ ນ ເຊື່ ນັ : ຄວຳມຮ,້ີ ຄວຳມສຳມຳດ, ລະດບັ ກຳນ
ສກຶ ສຳ, ປະຫວດັ ແລະ ປະສບົ ກຳນ ສື່ ງິ ສຳຄນັ ແມ່ື ນຕອີ້ ງໄດປ້ີ ະຕບິ ດັ ຕຳມຂນັີ້ ຕອນຕ່ື ຳງໆໃນກຳນຊອກຫຳ-ຄດັ ເລອກ
ຢ່ື ຳງເຄື່ ງັ ຂດັ , ອອກຂຕ້ີ ກົ ລງົ ແຕ່ື ງຕງັີ້ ຕຳມຄະນະກຳມະກຳນຜບີ້ ລຫິ ຳນກຳນສກຶ ສຳ ກະຊວງສກຶ ສຳທກິ ຳນ ແລະ ກລິ ຳ
ເຫນັ ດອະນຸມດັ , ຕອ້ີ ງມກຳນປະກຳດຮບັ ສະໝກັ ບຸກຄະລຳກອນຕຳມສ່ື ຕ່ື ຳງໆໃຫຫີ້ ຳຼ ຍ ເຊ່ື ນັ : ທຳງໜງັ ສພມິ , ໂທລະພຳບ
, ວທິ ະຍຸ, ແລະ ຊ່ື ອອນລຳຍຕ່ື ຳງໆໃຫທ້ີ ຸກຄນົ ໄດຮ້ີ ບັ ຊຳບຂມີ້ ນໂດຍທື່ ວົ ເຖງິ ກນັ , ອງົ ປະກອບທ່ື 3 ກຳນບນັ ຈ-ຸ ສບັ ຊອ້ີ ນ
ພະນກັ ງຳນ-ລດັ ຖະກອນ: ໃຫບ້ີ ລະມະສດິ ພຈິ ຳລະນຳຕຳແໜ່ື ງຫວ່ື ຳງ ແລະ ສຳຂຳວຊິ ຳທ່ື ຕອີ້ ງກຳນບນັ ຈສຸ ບັ ຊອ້ີ ນທ່ື ເລື່ ງັ
ດ່ື ວນ, ກຳນບນັ ຈ-ຸ ສບັ ຊອ້ີ ນໃຫຖີ້ ກຕຳມຄວຳມຮ,ີ້ ຄວຳມສຳມຳດ ແລະ ວຊິ ຳສະເພຳະທ່ື ຮຽນຈບົ ມຳ ຈື່ ງິ ຈະເຮດັ ໃຫີ້
ພະນກັ ງຳນເຮດັ ວຽກດວີ້ ຍຄວຳມໝນັ້ີ ໃຈ ແລະ ມຜນົ ສຳເລດັ ສງ, ມກຳນປະຖມົ ນເິ ທດໃຫແ້ີ ກື່ ບຸກຄະລຳກອນໃໝ່ື ແລະ
ລດັ ຖະກອນໃໝື່ ຕອ້ີ ງໄດຜີ້ ື່ ຳນກຳນຝຶກງຳນຢ່ື ຳງໜອ້ີ ຍໜ່ື ງຶ ປ ແລະ ກຳນດຳເນນກຳນສບັ ຊອ້ີ ນໃຫດ້ີ ຳລງົ ຕຳແໜ່ື ງຕອ້ີ ງໄດຮີ້ ບັ
ກຳນລຳຍງຳນເຫດຜົນຈຳກຂນັີ້ ລື່ ຸມ ແລະ ຕອີ້ ງໄດຂ້ີ ຕີ້ ກົ ລງົ ຈຳກຂນັີ້ ເທງິ ຈື່ ງິ ສຳມຳດບນັ ຈຸ ແລະ ແຕ່ື ງຕັງ້ີ ໃຫໄີ້ ດຮີ້ ບັ
ເງນິ ເດອນ, ອງົ ປະກອບທ່ື 4 ດຳ້ີ ນກຳນພດັ ທະນຳບຸກຄະລຳກອນ: ມກຳນສຳີ້ ງແຜນຄວຳມຕອີ້ ງກຳນພດັ ທະນຳບຸກຄະລຳ
ກອນແບບ (ID-Plan), ມແຜນຂມີ້ ນຂອງບຸກຄະລຳກອນທ່ື ຜ່ື ຳນກຳນເຝິກອບົ ຮມົ ທງັ ພຳຍໃນ ແລະ ຕ່ື ຳງປະເທດ ເພ່ື ອ
ຈດັ ສນັ ບລະມະສດິ ໃນກຳນນຳສື່ ງົ ບຸກຄະລຳກອນເຂຳົ້ີ ເຝິກອບົ ຮມົ ພດັ ທະນຳຕນົ ເອງ, ກຳນຈດັ ຫຳແຫື່ ຼງທນຶ ແລະ ໃຫທີ້ ນຶ
ກຳນສກຶ ສຳແກື່ ບຸກຄະລຳກອນໄປຝຶກອບົ ຮມົ ໄລຍະສນັີ້ , ໄລຍະຍຳວ, ຍກົ ລະດບັ ປະລນິ ຍຳໂທ, ປະລນິ ຍຳເອກ ຕອ້ີ ງ
ໃຫເີ້ ປັນໄປຕຳມຂະບວນກຳນ ແລະ ໂປງໃສ, ຕອີ້ ງມກຳນສຳຫຼວດຄວຳມຕອ້ີ ງກຳນພດັ ທະນຳໃນແຕື່ ລະດຳີ້ ນ ແລະ ສຳີ້ ງ
ເປັນແຜນງຳນ, ໂຄງກຳນ ຕ່ື ຳງໆໄວໃ້ີ ນແຜນ ພອ້ີ ມດຽວກນັ ນນັີ້ ຜບີ້ ລຫິ ຳນ ກຄ ຄະນະນຳຕອ້ີ ງເອຳົ ໃຈໃສ່ື ຕດິ ຕຳມ ແລະ
ປະເມນຜນົ ກຳນຈດັ ຕງັ້ີ ປະຕບິ ດັ ວຽກງຳນໃນແຕື່ ລະໄລຍະ ໃຫເີ້ ປັນປົກກະຕິ ແລະ ຕື່ ເນື່ ອງ ເພ່ື ອເຮດັ ໃຫອ້ີ ງົ ກອນມ
ປະສດິ ທພິ ຳບ ແລະ ປະສດິ ທຜິ ນົ ສງຂນຶີ້ .
2. ຮບແບບກຳນບລຫິ ຳນບຸກຄະລຳກອນໃນມະຫຳວທິ ະຍຳໄລສຸພຳນຸວງົ ປະກອບດວີ້ ຍ 7 ປະກຳນ ໄດແີ້ ກ່ື ໂຄງສຳີ້ ງກຳນ
ບລຫິ ຳນບຸກຄະລຳກອນ ກຳນວຳງແຜນບຸກຄະລຳກອນ ກຳນຮບັ ສະໝກັ ກຳນຄດັ ເລອກ ກຳນຈດັ ວຳງ ປະຖມົ ນເິ ທດ ກຳນ
ເຝິກອບົ ຮມົ ແລະ ກຳນພດັ ທະນຳ ຄ່ື ຳຕອບແທນ
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ท่ี ระดบั บัณฑิตศึกษา ประจาํ ปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
382
ເອກະສຳນອຳ້ີ ງອງ
ກະຊວງສກຶ ສຳທກິ ຳນ ແລະ ກລຳ. (2001). ແຜນຍຸດທະສຳດກຳນສກຶ ສຳ 20 ປ (2001-2020). ນະຄອນຫລວງວຽງ
ຈນັ : ວສິ ະຫະກດິ ໂຮງພມິ ສກຶ ສຳ.
ກະຊວງສກຶ ສຳທກິ ຳນ ແລະ ກລຳ. (2015). ຄ່ື ມຜລ້ີ ຫິ ຳນກຳນສກຶ ສຳ ແລະ ກລຳ ເຫລມັ ້ີ XI. ນະຄອນຫລວງວຽງຈນັ :
ໂຮງພມິ ສກຶ ສຳ.
ກະຊວງສກຶ ສຳທກິ ຳນ ແລະ ກລຳ. (2016). ຍຸດທະສຳດກຳນພດັ ທະນຳຊບັ ພະຍຳກອນມະນດຸ ແຫ່ື ງຊຳດຮອດປ2025.
ນະຄອນຫລວງວຽງຈນັ : ໂຮງພມິ ສກຶ ສຳ.
ຄະນະໂຄສະນຳອບົ ຮມົ ສນກຳງພກັ . (2016). ກອງປະຊຸມໃຫຍ່ື ຄງັ ້ີ ທ X ຂອງພກັ ປະຊຳຊນົ ປະຕວິ ດັ ລຳວ.
ນະຄອນຫລວງວຽງຈນັ : ພມິ ທື່ ໂຮງພມິ ແຫ່ື ງລດັ .
ອຳໄພວອນ ເມອງຫຳນ. (2014). ກຳນບລຫິ ຳນຊບັ ພະຍຳກອນມະນດຸ ຂອງວທິ ະຍຳໄລພຳກເອກະຊນົ ໃນແຂວງ
ສະຫວນັ ນະເຂດ [ວທິ ະຍຳນພິ ນົ ]. ນະຄອນຫລວງວຽງຈນັ : ຄະນະສກຶ ສຳສຳດ ມະຫຳວທິ ະຍຳໄລ ແຫ່ື ງຊຳດ.
ແສງອຳລຸນ ວນັ ຊນັ ທອງ. (2014). ກຳນບລຫິ ຳນບຸກຄະລຳກອນ ໃນໂຮງຮຽນມດັ ທະຍມົ ສກຶ ສຳສມົ ບນ ໃນ
ນະຄອນຫລວງວຽງຈນັ [ວທິ ະຍຳນພິ ນົ ]. ນະຄອນຫລວງວຽງຈນັ : ຄະນະສກຶ ສຳສຳດ ມະຫຳວທິ ະຍຳໄລແຫື່ ງ
ຊຳດ.
ວໄິ ຊ ໂຖສຸວນັ ນະຈນິ ດຳ. (2549). ກຳນບລຫິ ຳນຊບັ ພະຍຳກອນມະນຸດ. ກຸງເທບ
ເທດຊຳຕ ໄຊພງົ . (2553). ກຳນພດັ ທະນຳຮບແບບກຳນບລຫິ ຳນບຸກຄະລຳກອນຂອງສຳນກັ ງຳນເຂດ ພນີ້ ທ່ື ກຳນສກຶ ສຳ.
ວທິ ະຍຳນພິ ນົ ປະລນິ ຍຳເອກ ສຳຂຳວຊິ ຳກຳນບລຫິ ຳນກຳນສກຶ ສຳ. ພສິ ະນຸໂລກ: ບນັ ດດິ ວທິ ະຍຳ
ມະຫຳວທິ ະຍຳໄລເຣນະສວນ.
ສມົ ພອນ ໃຈຄຳປັນ. (2546). ກຳນບລຫິ ຳນບຸກຄະລຳກອນຂອງຜບີ້ ລຫິ ຳນກຳນສກຶ ສຳ ໃນຈງັ ຫວດັ ຊຽງ ໃໝ່ື .
ວທິ ະຍຳນພິ ນົ ສກຶ ສຳສຳດມະຫຳບນັ ດດິ . ບນັ ດດິ ວທິ ະຍຳໄລ ມະຫຳວທິ ະຍຳໄລ ຊຽງໃໝື່ .
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ท่ี ระดบั บณั ฑิตศึกษา ประจําปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
383
ຜນົ ຂອງກຳນໃຊສີ້ ຳລໝກັ ຮື່ ວມກບັ ຂຊີ້ ່ື ຳເຫຳຼົີ້ ຕື່ ປະສດິ ທພິ ຳບກຳນຈະເລນເຕບໂຕຂອງໝລຳດ
Effect of maize fermented supplement with rice distiller by-product on
growth performance of local pig
ໜພອນ ມະນວນັ 1, ສອນມະນ ວສິ ຸດທພິ ງົ 1, ວງົ ປະສດິ ຈນັ ທະຄນ1, ຄຳແກວ້ີ ໜຳວເຢັງີ້ 1
Nouphone MANIVANH1, Sonmany VISOUTHIPHONG1, Vongpasith CHANTHAKHOUN1,
Khamkeo NAOYENG1
ພຳກວຊິ ຳ ວທິ ະຍຳສຳດກຳນລຽີ້ ງສດັ ຄະນະກະເສດສຳດ ແລະ ຊບັ ພະຍຳກອນປ່ື ຳໄມ ີ້ ມະຫຳວທິ ະຍຳໄລສຸພຳນວຸ ງົ
Department of Animal Science, Faculty of Agriculture and Forest Resources, Souphanouvong University. *
corresponding: [email protected]
ບດົ ຄດັ ຫຍ ີ້
ຜນົ ຂອງກຳນໃຊສ້ີ ຳລໝກັ ຮ່ື ວມກບັ ຂຊ້ີ ື່ ຳເຫຼຳົີ້ ຕ່ື ປະສດິ ທພິ ຳບກຳນຈະເລນເຕບໂຕຂອງໝລຳດໂດຍຈດຸ ປະສງົ
ເພື່ ອປຽບທຽບປະສດິ ທພິ ຳບກຳນຈະເລນເຕບໂຕຂອງໝພນ້ີ ເມອງໂດຍໃຊອີ້ ຳຫຳນທ່ື ແຕກຕ່ື ຳງກນັ ແລະ ປຽບທຽບຜນົ
ຕອບສະໜອງທຳງດຳີ້ ນເສດຖະກດິ ເຊື່ ງິ ໄດທີ້ ດົ ລອງຢ່ື ຟຳມຊຳວກະສກິ ອນ ບຳີ້ ນແສນສຸກ, ເມອງຫວຼ ງພະບຳງ, ແຂວງ
ຫຼວງພະບຳງ, ງຳນທດົ ລອງໄດໃ້ີ ຊໝ້ີ ຈຳນວນ 14 ໂຕ ນຳ້ີ ໜກັ ສະເລື່ ຍ 10.3 ±11.2 ໂດຍກຳນວຳງແຜື່ ນແບບຊຸ ມ
ໃນບ໋ ໍຼອກສມົ ບນ Randomized Complete BlockDesigns (RCBD) ປະກອບມ 3 ສ່ື ງິ ທດົ ລອງ ແລະ 4 ຊຳ້ີ ,
ສ່ື ງິ ທດົ ລອງປະກອບມ: T1 ຮຳ 80% + ຂຊີ້ ື່ ຳເຫຳຼົ້ີ 20%, T2 ຮຳ 80% + ສຳລບດົ ໝກັ 20%, T3 ຮຳ 80% +
ຂຊີ້ ື່ ຳເຫຼຳົ້ີ 10% + ສຳລບດົ ໝກັ 10%, ຈຳກຜນົ ກຳນສກຶ ສຳຕະຫຼອດ 75 ວນັ ຂອງງຳນທດົ ລອງ ມຜນົ ກຳນທດົ ລອງ
ສະແດງໃຫເ້ີ ຫນັ ວື່ ຳ: ກຳນກນິ ໄດຂ້ີ ອງແຕື່ ລະສ່ື ງິ ທດົ ລອງແມື່ ນມຄວຳມແຕກຕື່ ຳງທຳງດຳີ້ ນສະຖຕິ ິ (P<0.05) ສື່ ງິ ທດົ
ລອງທື່ ກນິ ໄດດ້ີ ກວື່ ຳໝ່ື ແມ່ື ນ T3 ເທື່ ຳົ ກບັ 1,028.8 ກຼຳມ/ວນັ ແລະ ອດັ ຕຳກຳນກນິ ໄດຕ້ີ ່ື ຳກວ່ື ຳໝ່ື ແມື່ ນ T1 ເທື່ ຳົ ກບັ
832.9 ກຳຼ ມ/ວນັ , ອດັ ຕຳກຳນຈະເລນເຕບໂຕຂອງໝເຫນັ ວື່ ຳ ສ່ື ງິ ທດົ ລອງ T3 ດກວ່ື ຳໝື່ ຄເທ່ື ຳົ 323.1 ກຼຳມ/ວນັ ແລະ
ຕ່ື ຳກວື່ ຳໝື່ ແມ່ື ນ T1 ເທື່ ຳົ 206 ກຼຳມ/ວນັ . ອດັ ຕຳກຳນແລກປື່ ຽນອຳຫຳນມຳເປັນນຳີ້ ໜກັ ໂຕກ່ື ເຊື່ ນັ ດຽວກນັ ສື່ ງິ ທດົ
ລອງ T3 ດກວື່ ຳໝ່ື ຄເທ່ື ຳົ 3.2 ແລະ ໃຊອີ້ ຳຫຳນມຳເປັນນຳ້ີ ໜກັ ໂຕສງກວື່ ຳໝ່ື ແມ່ື ນ T1 ເທື່ ຳົ 4.04 ຜນົ ຕອບແທນທຳງ
ດ້ຳີ ນເສດຖະກິດຂອງ 3 ສ່ື ິງທົດລອງແມື່ ນ ສື່ ິງທົດລອງ T3 ມຜົນຕອບແທນທຳງດຳີ້ ນເສດຖະກິດດກວື່ ຳໝື່
(1,491,682 ກບ), ຮອງລງົ ມຳແມ່ື ນ T2 (776,132 ກບ) ແລະ T1 (624,482 ກບ).
ດື່ ງັ ນນັ້ີ , ອດັ ຕຳກຳນກນິ ໄດ,້ີ ນຳີ້ ໜກັ ເພ່ື ມ, ກຳນແລກປື່ ຽນອຳຫຳນມຳເປັນນຳ້ີ ໜກັ ໂຕມປະສດິ ທພິ ຳບທ່ື ດ ລວມ
ທງັ ຜນົ ຕອບແທນທຳງດຳ້ີ ນເສດຖະກດິ ເມື່ ອເກອສຳລໝກັ (10 %) ແລະ ຂຊ້ີ ື່ ຳເຫຼຳົ້ີ ປະສມົ ໃນສດອຳຫຳນ (10%) ບນົ
ພນ້ີ ຖຳນວດັ ຖຸແຫງີ້ .
ຄຳສບັ ສຳຄນັ : ສຳລໝກັ ຢິສ, ຂຊີ້ ່ື ຳເຫຼຳົີ້ , ອດັ ຕຳກຳນຈະເລນເຕບໂຕ, ກຳນແລກປ່ື ຽນອຳຫຳນມຳເປັນນຳ້ີ ໜກັ ໂຕ ແລະ
ເສດຖະກດິ
ABSTRACT
Effect of corn fermented with rice distiller by-product on growth performance of local
pig. The purpose of experiment: Comparison on the growth performance of local pig by different
diets and Economic return. The Experiment was conducted at Sansouk village, Luangprabang
การประชุมสัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ที่ ระดบั บัณฑิตศึกษา ประจําปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
384
Province. A growth trial was conducted with 14 Local pigs with average 10.3 ±11.2 kg initial
live weight in a completely randomized block design (CRBD) with 3 treatments and 4
replications. The Treatment were: Treatment 1 (T1): Rice bran (RB) 80% + Rice distiller by-
product (RDB) 20%, Treatment 2 (T2): RB 80% + Maize fermented (MF) 20%, Treatment 3
(T3): RB 80% + RDB 10% + MF 10%, the experiment which lasted 75 days the result show
that: Feed intake was different (P<0.05) was highest in T3 (832.9 g/day) the same as average
daily gain was high in T3 (323.1 g/day) and lowed in T1 (206 g/day). Feed conversion ratio was
lowed in T3 (3.2) and high in T1 (4.04), the economic return of T3 (1,491,682 kip), T2 (776,132
kip) and T1 (624,482 kip).
It was concluded that the including of MF and RDB in the diet 10% (in DM) improved
the quality of the overall diet, which resulted in higher intake, growth rate, better feed
conversion ratio and economic efficiency.
Key Words: Maize fermented, rice distiller by-product, intake, growth rate, feed conversion
ratio, economic.
การประชุมสัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ที่ ระดบั บัณฑติ ศึกษา ประจําปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
385
ບດົ ນຳ
ກຳນລຽີ້ ງສດັ ແມື່ ນ ລຳຍໄດສ້ີ ຳຄນັ ຂອງຊຳວກະສກິ ອນ ເຊ່ື ງິ ເພື່ ມິ ກຳນບລໂິ ພກໂປຼຕນິ ປະຈຳວນັ ໃຫແ້ີ ກ່ື ມະນຸດ
ແລະ ສຳມຳດຕອບສະໜອງລຳຍຮບັ ທື່ ດໃຫແີ້ ກື່ ຜລ້ີ ຽີ້ ງ (Hang et al, 2005). Kaufmann et al (2003) ຂຽນໄວ້ີ
ວ່ື ຳ ປະຈບຸ ນັ ກຳນລຽີ້ ງໝໃນລຳວນບັ ມນີ້ ບັ ເພື່ ມຂນຶີ້ ແລະ ຄ່ື ອຍໆຫນັ ປື່ ຽນຈຳກທຳມະຊຳດ ແລະ ກຳນລຽີ້ ງແບບພນ້ີ
ເມອງ ມຳລຽ້ີ ງແບບເສດຖະກດິ ຫຼຳຍຂນຶີ້ . ໃນປະຈບຸ ນັ ກຳນລຽ້ີ ງໝ ແມື່ ນມກຳນລຽີ້ ງໂດຍທື່ ວົ ໄປໃນ ສ.ປ.ປ ລຳວ ແຕື່
ບນັ ຫຳທື່ ຈຳກດັ ໃນກຳນລຽີ້ ງຂອງເຂຳົ ເຈຳົ້ີ ແມື່ ນ ກຳນສະໜອງອຳຫຳນ ເຊື່ ງິ ສ່ື ງົ ຜນົ ຕື່ ປະລມິ ຳນ ແລະ ຄຸນະພຳບຂອງຜນົ
ຜະລດິ ສດັ . ສ່ື ວນອຳຫຳນສຳເລດັ ຮບທື່ ມຄຸນນະພຳບມລຳຄຳແພງຕອ້ີ ງໄດໃີ້ ຊຕີ້ ນົ້ີ ທນຶ ສງ ແລະ ຊຳວກະຊກິ ອນຊອກຊ ້ີ
ໄດຍ້ີ ຳກໃນເຂດຊນົ ນະບດົ (ILRI, 2002).
ປັດຈບຸ ນັ ນກັ ວທິ ະຍຳສຳດຫຼຳຍທ່ື ຳນໄດສີ້ ກຶ ສຳຄນົີ້ ຄວຳີ້ ເພື່ ອຊອກວທິ ກຳນໃນເພື່ ມສຳນອຳຫຳນໃນວດັ ຖຸດບິ
ອຳຫຳນສດັ ທ່ື ມໃນທອີ້ ງຖ່ື ນິ ເພ່ື ອຫຸຼດຜື່ ອນຕນົ້ີ ທນກຳນລຽ້ີ ງໝຂອງຊຳວກະສກິ ອນ. ສຳລແມື່ ນພດທື່ ຊຳວກະສກິ ອນປກ
ຕຳມໄຮ່ື , ສວນ ແຕ່ື ສຳລມໂປຣຕນິ ຕື່ ຳປະມຳນ 8% ແຕ່ື ມເຍອີ້ ໄຍຢ່ື ໃນລະດບັ ຕ່ື ຳເປັນວດັ ຖຸດນິ ອຳຫຳນສດັ ທ່ື ເໝຳະສມົ
ໃນກຳນປະສມົ ເປັນອຳຫຳນໝ, ແກວ້ີ ລຳ (2020) ໄດບີ້ ນັ ທກຶ ໄວວີ້ ່ື ຳ: ກຳນໝກັ ສຳລຮື່ ວມກບັ ຢິສ 3% ໃນສດໝກັ ຈະ
ສຳມຳດເພື່ ມທຳດໂປຼຕນຈຳກ 8% ເຖງິ 14%.
ຊຳວກະສກິ ອນໃນເຂດພຳກເໜອຂອງລຳວນຍິ ມົ ຕມົີ້ ເຫຼຳົ້ີ ຂຳຍ, ສະນນັ້ີ , ຂເີ້ ຫຼຳົ້ີ ຈ່ື ງິ ເປັນອຳຫຳນທື່ ມຄຸນນະພຳບ
ເພື່ ອໃຊເີ້ ກອໝ ໂດຍຈະປົນກັບອຳຫຳນປະເພດອ່ື ນໆເຊື່ ັນ: ຮຳ, ເຂົຳ້ີ ປຽນ ແລະ ຍັງສຳມຳດເກອໝເກດໃໝື່ ໄດີ້
(Oosterwijk and Vongthilath, 2003)
ຊຳວກະສກິ ອນທື່ ປະເທດຫວຽດນຳມໂດຍປົກະຕແິ ລວີ້ ຈະມກຳນເກອໝ ໂດຍຊື່ ຳເຫຼຳົ້ີ ເພື່ ອຫຸດຼ ຜ່ື ອນຕນົ້ີ ທນຶ
, ຈຳກກຳນລຳຍງຳນຂອງ Luu Huu Manh (2000) ແລະ Luu Huu mamh et al (2009) ໄດສ້ີ ະແດງຜນົ ໄດຮີ້ ບັ
ໃນກຳນວເິ ຄຳະຫຳໂປຼຕິນຂອງຊ່ື ຳເຫຼົຳີ້ ມປະມຳນ 17 ເຖງິ 33% (ສະເລື່ ຍ 23%) ໃນທຳດອຳຫຳນແຫງ້ີ DM ແລະ
ປະມຳນ 28.2% ຈຳກບດົ ລຳຍງຳນຂອງ Lotchana and Preston (2010) ເຊ່ື ງິ ເປັນແຫື່ ງຼ ຂອງ Amino acids. Luu
Huu Manh et al (2003) ລຳຍງຳນວ່ື ຳຂເ້ີ ຫຼຳົີ້ ປະກອບດວີ້ ຍ Amino acids ທ່ື ເປັນປະໂຫຍດໃຫແ້ີ ກ່ື ໝນອີ້ ຍເກດໃ
ໝື່ . ຢເຮ່ື ແລະ ໄຈວ່ື ຳ (2016) ລຳຍງຳນວ່ື ຳ: ກຳນປະສມົ ຂຊ້ີ ື່ ຳເຫຳຼົີ້ ໃນສດອຳຫຳນ 30% ສຳມຳດເພື່ ມອດັ ຕຳກື່ ນຈະເລນ
ເຕບໂຕຂອງໝພນັ ລຳສວຳຍໄດເີ້ ຖງິ 451 g/ວນັ .
ເພ່ື ອພດັ ທະນຳຮບແບບກຳນລຽ້ີ ງສດັ ຂອງຊຳວກະສກິ ອນ ໂດຍອງຕຳມເງ່ືອນໄຂຂອງແຫື່ ງຼ ອຳຫຳນທື່ ມໃນທອີ້ ງ
ຖື່ ນິ ໂດຍກຳນນຳໃຊອີ້ ຳຫຳນໃຫມ້ີ ປະສດິ ທພິ ຳບ ໂດຍເປົຳ້ີ ໝຳຍກຳນຄນົີ້ ຄວີ້ ຳສກຶ ສຳຫຳສດອຳຫຳນທເໝຳະສມົ ໃຫແີ້ ກ່ື
ກຳນລຽ້ີ ງສດັ ໂດຍສະເພຳະກ່ື ແມ່ື ນໝໃຫໄ້ີ ດປ້ີ ະລມິ ຳນ ແລະ ຄຸນະພຳບ ແລະ ທງັ ລງົ ທນຶ ໃນກຳນລຽີ້ ງໜອີ້ ຍ ເພ່ື ອຕອບ
ສະໜອງກບັ ຄວຳມຮຽກຮອີ້ ງຕອ້ີ ງກຳນຂອງຕະຫຼຳດກື່ ຄຜບ້ີ ລໂິ ພກ. ກຳນລຽີ້ ງໝ ໂດຍໃຊອ້ີ ຳຫຳນທື່ ມໃນທອ້ີ ງຖື່ ນິ ຈື່ ງຶ
ເປັນສື່ ງິ ທື່ ຈຳເປັນ ແລະ ສຳຄນັ ຢ່ື ຳງຍື່ ິງແກ່ື ຊຳວກະສກິ ອນ ໂດຍສະເພຳະແມ່ື ນ ສຳລ, ຂຊ້ີ ່ື ຳເຫຼຳົ້ີ ແລະ ຮຳ ເຊ່ື ງິ ຊຳວ
ກະສກິ ອນຮຈີ້ ກັ ນຳໃຊສີ້ ື່ ງິ ເຫ່ື ຼຳົ ນແ້ີ ຕື່ ດນົ ນຳນແລວີ້ ເພື່ ອຫຳຂມ້ີ ນທ່ື ໄດຮ້ີ ບັ ນຳໄປສື່ ງົ ເສມ ແລະ ປັບປຸງຮບແບບໃນກຳນ
ລຽ້ີ ງໃຫມ້ີ ປະສດິ ທພິ ຳບ ໃຫແີ້ ກ່ື ຊຳວກະສກິ ອນຜທີ້ ່ື ສນົ ໃຈກຳນລຽ້ີ ງໝ.
ຈດຸ ປະສງົ
1. ສກຶ ສຳປະສດິ ທພິ ຳບກຳນຈະເລນເຕບໂຕຂອງໝໂດຍໃຊສ້ີ ດອຳຫຳນທື່ ແຕກຕື່ ຳງກນັ
2. ເພື່ ອປະເມນຜນົ ຕອບແທນທຳງດຳ້ີ ນເສດຖະກດິ
ອຸປະກອນ ແລະ ວທິ ກຳນ
การประชมุ สัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ที่ ระดบั บณั ฑติ ศึกษา ประจาํ ปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
386
ສະຖຳນທ່ື
ກຳນຄນົ້ີ ຄວຳີ້ ທດົ ລອງໃນຄງັີ້ ນີ້ ໄດຈ້ີ ດັ ຕງັີ້ ປະຕບິ ດັ ຢື່ ທື່ ຟຳມຊຳວກະສກິ ອນ ບຳ້ີ ນແສນສຸກ, ເມອງ ຫວຼ ງພະບຳງ,
ແຂວງຫວຼ ງພະບຳງ. ໂດຍຫ່ື ຳງໄກຈຳກຕວົ ເມອງປະມຳນ 17 ກໂິ ລແມດັ
ໄລຍະເວລຳກຳນທດົ ລອງ
ໃນກຳນປະຕບິ ດັ ທດົ ລອງຄງັີ້ ນແ້ີ ມ່ື ນໄດໃ້ີ ຊເ້ີ ວລຳກຳນເກບັ ຂມີ້ ນທງັ ໝດົ ແມ່ື ນ 75 ວນັ .
ແຜນກຳຳນທດົ ລອງ
ງຳນທດົ ລອງໄດໃີ້ ຊໝ້ີ ຈຳນວນ 14 ໂຕ ນຳີ້ ໜກັ ສະເລ່ື ຍ 10.3 ±11.2 ໂດຍກຳນວຳງແຜນແບບແບບຊຸ ມ
ໃນບຼອກສມົ ບນ Randomized Complete Block Designs (RCBD) ປະກອບມ 3 ສ່ື ງິ ທດົ ລອງ ແລະ 4 ຊຳ້ີ :
ສື່ ງິ ທດົ ລອງປະກອບມ:
T1 ຮຳ 80% + ຂຊ້ີ ື່ ຳເຫຼຳົີ້ 20%
T2 ຮຳ 80% + ສຳລບດົ ໝກັ 20%
T3 ຮຳ 80% + ຂຊີ້ ່ື ຳເຫຼຳົີ້ 10% + ສຳລບດົ ໝກັ 10%
ກຳນກະກຽມວດັ ຖຸດບິ
ຂຊີ້ ່ື ຳເຫຼຳົ້ີ ແມື່ ນໄດຊີ້ ຈ້ີ ຳກຄອບຄວົ ທື່ ຕມົ້ີ ເຫຼຳົ້ີ ຈຳກບຳີ້ ນແສນສຸກເມອງ ແລະ ແຂວງຫຼວງພະບຳງ ສຳລແມ່ື ນ:
ສຳລບດົ 10 ກກ ໝກັ ຮ່ື ວມກບັ ຢສ 0.3 ກກ + ກຳກນຳີ້ ຕຳນ 1 ກກ + ຢເລຍ 0.1 ກກ ຈຳກນນັີ້ ນຳໄປໝກັ ດວີ້ ຍນຳ້ີ ອື່ ຸນ
50 ອງົ ສຳ 10 ລດິ ແຊື່ ສຳລບດົ 30 ນຳທ, ຈຳກນັນ້ີ ປະສົມສື່ ວນປະກອບຕື່ ຳງໆເຂຳົີ້ ກນັ ແລວ້ີ ໝກັ ໃນຮບແບບບ່ື
ຕອ້ີ ງກຳນອຳກຳດ 7 ວນັ ກ່ື ອນນຳໄປເກອສດັ
ກຳນເກບັ ຂມີ້ ນ
ໝໄດຊ້ີ ື່ ງັ ກ່ື ອນງຳນທດົ ລອງເລ່ື ມ ຈຳກນນັີ້ , ໄດຊ້ີ ື່ ງັ ທຸກໆ 15 ວນັ ຈນົ ຮອດ 75 ວນັ ແລະ ໄດຊີ້ ່ື ງັ ກ່ື ອນໃຫີ້
ອຳຫຳນທຸກຄງັ້ີ ກຳນທດົ ລອງຄງັີ້ ນຈ້ີ ະເກບັ ຂມ້ີ ນຄ :
ອຳຫຳນທື່ ໃຫີ້ ແລະ ອຳຫຳນທື່ ເຫອຼ ແມື່ ນໄດບີ້ ນັ ທກຶ ທຸກວນັ ເພື່ ອປຽບທຽບ ອດັ ຕຳກຳນກນໄດ,້ີ ກຳນຈະເລນ
ເຕບໂຕ, ກຳນແລກປື່ ຽນອຳຫຳນມຳເປັນນຳ້ີ ໝກັ ໂຕ ແລະ ກຳນໄລື່ ລຽງເສດຖະກດິ ໃນແຕ່ື ລະສື່ ງິ ທດົ ລອງ
ກຳນວເິ ຄຳະອງົ ປະກອບທຳງເຄມອຳຫຳນສດັ
ອຳຫຳນທື່ ໃຫ້ີ ແລະ ອຳຫຳນເຫຼອ ແມື່ ນໄດວີ້ ເິ ຄຳະຫຳ % DM ໂດຍກຳນນຳໃຊວ້ີ ທິ ກຳນຂອງ AOAC (1990)
ເພື່ ອຊອກຫຳອດັ ຕຳກຳນກນິ ໄດບີ້ ນົ ພນີ້ ຖຳນວດັ ຖຸແຫງ້ີ ອຳຫຳນສດັ
ກຳນວເິ ຄຳະຂມີ້ ນ
ຂມ້ີ ນທງັ ໝດົ ໄດນ້ີ ຳມຳວເິ ຄຳະໂດຍໃຊໂ້ີ ປຣແກຣມ MINITAB.16 ຊອກຫຳຄ່ື ຳຄວຳມແຕກຕ່ື ຳງຂອງແຕື່ ລະສ່ື ງິ
ທດົ ລອງ ແລະ ຄື່ ຳຄວຳມຜດິ ພຳດ.
ຜນົ ໄດຮ້ີ ບັ
ຈຳກກຳນສກຶ ສຳຄນົີ້ ຄວຳີ້ ທດົ ລອງພຳຍໃຕຫີ້ ວົ ຂ:້ີ ຜນົ ຂອງກຳນໃຊສີ້ ຳລໝກັ ຮ່ື ວມກບັ ຂຊີ້ ື່ ຳເຫຼຳົ້ີ ຕື່ ປະສດິ ທພິ ຳບ
ກຳນຈະເລນເຕບໂຕຂອງໝລຳດໂດຍຜນົ ໄດຮ້ີ ບັ ມດງັ ນ:ີ້
การประชุมสัมมนาทางวชิ าการ ไทย ลาว ครงั้ ที่ ระดบั บณั ฑิตศึกษา ประจาํ ปี ການປະຊຸມສໍາມະນາທາງວຊິ າການ ໄທ ລາວ ຄງັ້ ທີ ລະດບັ ປະລນິ ຍາໂທ ແລະ ປະລນິ ຍາເອກ ປະຈາໍ ປີ
The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
Home
Explore
Submitted Letter of teachers and students to attend the conference at MAEJO Universiity
View in Fullscreen
Submitted Letter of teachers and students to attend the conference at MAEJO Universiity
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search
Submitted Letter of teachers and students to attend the conference at MAEJO Universiity
- 1 - 50
- 51 - 100
- 101 - 150
- 151 - 200
- 201 - 250
- 251 - 300
- 301 - 350
- 351 - 400
- 401 - 450
- 451 - 500
- 501 - 550
- 551 - 600
- 601 - 650
- 651 - 700
- 701 - 750
- 751 - 773
Pages: