The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.

Тоҳир_Малик_Ёлғон_умидлар_дашти

Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search
Published by termiztakmkutubxona, 2020-12-29 23:57:55

Тоҳир_Малик_Ёлғон_умидлар_дашти

Тоҳир_Малик_Ёлғон_умидлар_дашти

492 Тоздир М алик

лашди-да, Ш о\иднинг \аракатини кузата гуриб кулиб
юборди. Кейин бирдан ин^иллаб, кррнини чангаллади.

Радик камерани у томон кдратиб, „Нима булди?" деб
суради.

— К,орин тж и м л аб крлди, — деди Жаалон ихраниб.
— Ошхонада асал турувди, бир к,ошигани ялаб ол, утиб
кетади. Мен бойваччанинг кириб келишини оламан.
Жавлон унинг айтганини кдпиб, ошхона сари шошил-
ди. Радик эса \оалига чи^иб, „Энди керилиб кириб кела-
сан“ , деб бакдрди. Ш о\ид унинг топширикларини нунок,-
лик билан булса-да, сузсиз бажараверди. Шу тарэда \овлига
кириб, зинадан кутарилди, томоша да\лизга кучганида
кучада Фар\однинг машинаси пайдо булди. Машинани сал
берирокда тухгатиб тушгач, „Мерседес“ га ажабланиб кдраб
турди. Кейин эшик очиц булгани учун \овлига иккиланиб
кдаам босди. Да^пиздан келаёттан таниш овозларни эшит-
гач, адашмаганига ишонч х,осил кдлиб, зинадан дадил ку­
тарилди. Бу орада томоша ме^монхонага кучди. Фар^од
бундан таажжубланиб, овоз келган томон юраверди. Йи-
гитларнинг ме^монхонадаги кдликдарини бир пас кузатди-
да, кейин гаши келиб, „Нима кртляпсанлар? Томларинг
кетиб к;олганми?“ деди.
— Радик „Томи кетганлар“ деган кино оляпти. Сиз \ам
тушиб крлдингиз, — деди Шо\ид кутилган ме\монга пеш-
воз чик^б. — „Оскар“ мукофотига илинса, тенг шериксиз.
— Сенларга шерик булган одамнинг ростданам томи
кетган булади, — Фар\од шундай деб уйга разм солгач, ун-
га савол назари билан к,аради: — Зур-ку? Кимники?
— Турган одамники, яъни меники. Адам шу ерга уй-
лантирмок^шлар.
— Кучадаги „М ерс“ *ам сеникидир? — деди Фар\од
синовчан о^ангда.
— Ота угил „М ерс“ га арзимайдими? — деб гапга ара-
лашди Радик.
— Пачок, машинада юриш сенга ярашмас эди. Энди
одам булибсан! — Фар\од шундай деб Шо^иднинг елкасига
аста уриб куйди. Макташ макрадида айтилган бу ran Шо-
хддга малол келди.
— Мен эшак аравада юрсам хдм одамман, — деб тунгил-
лаб куйди.

Чимилдщ етим цолди 493

Кишининг пули купайса, муомаласи \ам узгаради. Ке-
чагина кул ковуштириб турган одамнинг эгик кдпди пул-
нинг кучи билан тикланади. Шо\ид шу ёшга етгунча пул-
сиз юрмаган. Кдддини эгмаган. Лекин ^озир чунтагидаги
пулнинг залворидан кутура бошлади, „Сен кимсан-у, бу
майдакаш ким?“ деган савол ичини кдздирди. Мижоз бул-
са \ам, узининг мавк,е ва бойлик жи\атдан устун эканини
билдириб куйиш учун совук, о^ангда муддаога кучди:

— Ваъдани бажардингизми?
Фар^од саволдаги кибр о^ангини сезди. Ичида ижир-
ганса ^ам, „Боланинг тумшуги кутарилибдими, кдни, ку-
рай-чи, балки югуриши сомонхонагачадир?“ деган уйда
гашланганини бидцирмай, чунтагидан халтачаларни чикд-
риб, ивирсик дастурхон устига ташлади-да, „Сотиб олишга
чогинг келадими?“ дегандай унга кулимсираб крради.
Ш о\ид чунтагида бор пулни гижимлаб халта устига
ташлаб, ишшайди.
— Шунинг узими? Чути камрок; эмасми? — деди Фар-
\од кошларини чимириб.
— К,олганини эртага бераман.
Фар\од бу керик йигитнинг „Сиз дорини кеча эмас,
бугун бериб куттирдингиз, сиз \ам пулни бир кун кута-
сиз“ , демок^и эканлигини англаб, битга халтачани крлди-
риб, кдлганини чунтагига солди-да, хотиржамлик билан
„Сенам колганини эртага оласан“ , деб к^йди.
— Ишонмаяпсизми?
— Гап мендами?! Хужайинлар „Насияга берма“ дейиш-
ган. Каллам кетади.
— Куркманг, акамулла, каллангиз кетмайди, сизда ке-
тадиган калланинг узи йук, — деди Радик уларнинг савдо-
сига аралашиб.
— Бугун жуда-а бийронсанлар-ку, а? Хозир шарт кет-
ворсам, эртага тиришиб коларсанлар. Кимда калла борлиги
ушанда билинар?
— Булди, донолик кдгтаверманг. Борини беринг. Хозир
пулни олиб чикдман. Биз \еч кдчон паст кетмаганмиз. Биз
бормиз, сизнинг цорнингиз тук, шуни эсдан чик,арманг.
Ш о\иднинг за^арли гапи \акикат булгани учун Ф ар-
хдц чидади. Ётокхона томон юрган йигитнинг изидан ка-
раб, ичида боплаб сукишдан бошца чораси йук, эди бу бе-

494 Тоодир Малик

чоранинг. TaFMH \ам бу бойвачча тилида катталик килди.
Агар \озир пул олиб чикса-ю, остонага битга-битта куйиб.
„Эмаклаб келиб тилинг билан ялаб-ялаб оласан, уйдан
эмаклаб чицасан“ , деган такдирда \ам кунишдан узга чо-
раси йук эди.

Фар\од аламини ичига ютиб, хаёлини чалгитиш макса-
дида дераза томон якинлашди ва кучага кэради.

— Ха, акамулла, куркяпсизми?
— Катта кетма. Сен тайёрини тортишни биласан. Мен
жонимни Азроилнинг кулига ижарага топшириб куйиб
юраман. К$лга тушсам — ментлар жонимни олади, молни
й^котсам — хужайинлар теримни шилиб, сомон тикади
Ажалинг етганда сен бир марта уласан. Мен камида икки
марта уламан, — шундай деб гапдан тухтади-да, рупарадаги
уйдан чиккан одамнинг „М ерседес“ га $>тирганини куриб
кулиб юборди.
— Акамулла, нима булди, иссик \аво мияга таъсиг
кдддими? — деди Радик. Фар^од унинг пичингига пичинг
билан жавоб кдйтарди:
— Ие, кдрасанг-чи, ота угилнинг „М ерс“ и кднот чикр-
риб учиб кетди-ку?
Радик деразага якинлашиб, кучага каради-да, хотиржам
равишда тушунтирди:
— Учгани йуц. Ялинувди, икки кунга ижарага берганмш
— Ха, кугюккэ лаш он осавергин-чи, \али корнинг оч
са, туйиб лагмонхурлик кдпарсанлар.
— Лашонхурликни сизга чикдрган, — деди кулида п> -
ушлаб цайтган Шо\ид, — чикдринг бор бойлигингизни
кутарасига оламиз.
Иигитнинг кулидаги пулни курган Фар\од чунтагилл
борини олиб, стол устига ташлади. Шохдд буларнинг нар
хини билгани учун пул санаб, биттасини халтачалар устип
ташлади, колганини гилам устига сочди. Фар^однинг лаб
лари титради, тишини тишига босди. Ш о\ид уни камер
тиб, портлашини кугган эди. Фархдд мижозининг макса
дини англаб, ичида куч олган газаб вулконини ташкарип
чикармади, аксинча, ёкимли ^азилдан хузурлангандай жк^
майиб куйди-да:
— Зурсан, ran йук! — деб пулларни бир-бир териб олии
га киришди.

Чимихдиц етим цохди 495

Пул барчага ёкдди. Хатто пулдан нафратланадиганлар
\ач янада купрок, пул топиш орзусида яшайцилар. Бир к,оп
нули борлар, бойликнинг икки к,оп булиши х;аракатида
гнним билмайдилар, икки к,оп б^лганда т>фт к;опдан ка-

чига цаноат кдлмай кщадилар, сунг саккиз... ун олти к,оп...

Бош ла^аддаги гувалага теккандагина бу орзулар сунади.
Лахдцга кддар илм эгалла, деган амрга итоат этмай, лахддга
чадар бойлик изидан кувган ва окибатда икки кулоч ок,
сурпга етишган банда накддар \ак;ир, накддар бахтсиз!..
\озир пул сочган ва териб олаётган йигитлар бу ок^батни

уйламайдилар. Холбуки, хор-зорлик узок, йиллар ортида
>мас... Хаёт билан улим орасида юпкд к,огоз кдлинлигида
левор бор, дейдилар. Афсуским, ёш жонлар бу \акда уйла-
майдилар. Бу юпкд кргоз йиртилганда „Нега бу кддар тез?!“
леган даэупатда кузлари олаяди-ю, саволлари жавобсиз
колади.

Уртоганинг килири Радикка жуда хуш ёкди. Камера-
:ини м аф ур турган Шохддга, сунг пул тераётган Ф ар\одга
^аратиб, сахнадаги ношуд артист каби монолог Укий бош-
1ади:

Пул куп зур, азамат, паэутавон бир куч,
Агар пул булмаса, бутун дунёда
О д ам й ук, ту р м у ш йук,, з^атго яш аш пуч.

Пул булса, пул бериб — базм оласан,
Пул булса, пул бериб — имон оласан,
Пул булса, пул бериб — виждон оласан,
Пул булса, пул бериб — хотин оласан!

Фархдц бошини кутариб, „Бу бола жинни булиб кол­
кими?“ деган маънода к,араб куйди-ю, ишидан к»олмади.
■’идик эса „Баттар бул!“ дегандай исте^зо билан кулиб, да-

юм эгди:

Базм — пул, виждон — пул, хотинлар \ам пул,
Шу гузал кошу куз, ширин суз \ам пул,
Хатгоки мухдббат, юраклар \ам пул...
Билмадим, Худонинг узи дунёни
Яратса пулни \ам уйлаганмиди?
Шу пулнинг узидан кучли эканин
Худонинг узи \ам билганми эди?

496 Тоодир Малик

Пул булса, пул учун тизни чуксалар,
Пул б^лса, пул учун ерни упсалар...
Айтинг-чи, ким кучли — Худоми ё пул?!

Фар\од узининг хорланаётганини билиб турса \ам, га-

забини сиртига чикдрмади. Охирги пулни чангалига олгач,

кдддини кутариб, Радикка кдоади:

— Чунтакларингга пул тушиб кучайибсанлар, гап йук,!

Шу пул \озир сенларнинг худоларингми? Пул дегани кул-

нинг кири, битга совунлаб ювишлик \оли бор. Худола-

рингдан айрилиб цолганларингда \ам тилларинг бийрон

булармикин?

— Акахон, бизнинг тилларимиз \амиша бир кррич, —

деди Радик камерасини учириб.

— Шундай ошнанг булади-ю, тилинг ярим к,арич бу-

лармиди?

Бу кинояни мак^ов урнида к^бул килган Шо\ид худди

гадога бергандай, унинг кулига яна пул цистирди:

— Тезрок, бора к,олинг, лаш онингиз совиб колмасин

— Худо чунтагингта барака бераверсин. Сочиш сендан

териб олиш биздан. Кейинги сафар \ожатхонага сочиб

юборсанг \ам териб олавераман, пул топишнинг уятли жо-

йи йук,. Лекин, укахон, сенга акалик наси\атим бор: пул­

ни бунаца хор кдпаверсанг, узинг хор буласан.

Фархрд кейинги гапларни айтаётганида овози сал тш

раб, вужудида кдйнаётган газабни ошкор кдлиб куйди. Йи

гитлар билан ортикча айтишув окдбати яхшилик булмас

лигини фа^млаб, изига кдйтишга шошилди.

НАЖОТ Й?ЛИ

„Ойна каби неча табу тобдир дилимиз,
Чун до™ жунун шуъланик,обдир дилимиз.
Кузгу каби бир умр хаёл базми ичинда,
Хасрат кузида бир мижа хобдир дилимиз...“

Севаранинг кузлари китобдаги сатрларда, куло™ жа
кУшни хонадан эшитилаётган овозларда эди. Угаллари >*
ланиш ёшига етиб, кизига совчилар келаётган хонадонндаг
ташвиши нима буларди? Ота-она нима \акда гаплашивв
мумкин? Хасан-Хусанларининг такдиридан кунгиллас*

Яимилдиц етим %олди 497

тук,. Назарларида икки файзли оиладаги икки гузал улар-
нинг совчи булиб келишларини интик; кутаётгандай. Гуё
бугун совчи булиб борадилару ризолик олиб, патир синди-
риб, эртага туйни бошлаб юборадилар. Лекин эгизаклар-
нинг „Аввал синглимизни узатамиз“ , деб кдтъий туришла-
ри ота-онани орзу бобида ипсиз боглаб куйган эди. Севара
акаларининг йулига туганок, булиб турганини биларди,
бирок, суйганидан совчи келмагунича бошк,аларга „Хутл“
дейишдан узини тиярди.

Уйга келган келинларда бирон камчилик булса, тарбия
кдпиб олиш мумкин. Лекин к^злари кдндай хонадонга бо-
ради? Дастлабки кунлар, ^афталар, ойларда хдр кандай ке-
лин иззатда булади. Кейин-чи? К^злари куз ёшларини оки-
зиб келаверса, ота-она дардини кимга айтади? Кдзнинг
куэларидан ок^увчи ёш томчилари чут тошларига айланиб,
юракларини вайрон кдлмайдими? Севара ота-онасининг бу
ташвишини х?1С кила олмайди. Гулнора билан Элмуроднинг
\озирги су\батларини уша ташвиш \осиласи экани ^ам
унга бегона. Унинг дарди булак, ота-онасиники бошка.
Ота-онасининг ташвишларини арита олувчи малкам топиш
мушкул эмасдир, бирок, Севаранинг дардига даво к,аерда
оор? Бу дардни ким эшитади, ким даво топади? Севара
Жавлоннинг афюн балосига илакишиб к,олганини билга-
нидан бери бу дардга даво излайди. Она буйи етган к,из-
нинг энг якдн сирдоши булади. Ал^ол Севара дардини
онасига \ам айтолмайди. Айтган такдирида кандай жавоб
булишини фа\млайди.

Хозирча икки к,албнинг кушилувига умид бор, хдк^кдт
лмтилгудай булса, умид бутиб улдирилади, к,алблар тамо-
ман узилади.

Бизмиз ва нафас мавжи фирибгардиру ботил,
Сарчашма демангизки саробдир дилимиз...
Оташ кую бетоблигимизни кузатиб тур,
Куймакдин уза охир не бобдир дилимиз...

Уртада бир девор, эшик кия очик. Нариги хонада 5*тир-
ин ота-онанинг ташвиши шу кия очик; эшикдан киради,
циэнинг ярали юрагига гуё туз сепади. Бу гаплар янгилик
5Слмаса-да, Севара китобдан нигохдни узиб, гашланиб
ннглади.

— Ёлгон умидлар дашти

498 То%ир Малик

— Бошим котиб колди, — деди Гулнора чукур уф тор-
таб. — Хайронман, нимага бунакд буляптийкин... Унисини
упок дейди, бунисини с^пок, дейди. Кеча келганлар жуда
обрули оиладан эди. „Й ук“ дейишга тилим бормади.

— „Х^п“ дедингми?
— Ш у кизингиз „ХУп“ дейишга куядими? Аввал сизга
айтмовдим, олдинги совчиларга сал руйхуш бергандай Щ-
лувди. Йигит билан учрашувга чикдб, „Сиз менга жуда-
жуда ёкдпсиз-у, лекин биринчи эрим билан масла\атлашиб
олишим керак. Утган куни телефон кдлиб, ярашайлик де-
ганди, а\ди кдтъий булса, ярашаман, сизга теголмайман“ .
дебди.
Бу гапни эшитиб, Элмурод кулиб юборди.
— Шу куладиган гапми? Йигит томоннинг эсхонаси
чикиб, онаси телефонда бузукдан олиб бузуккд солди.
Сизга осон, кулиб-кулиб юраверасиз, аламни мен тортаман.
— Узинг \ам бу ёгани ланж килиб юбординг. Кунглига
карайдиган булсанг, инжикдикларига куниб, мингаллаб
утиравер. Кунглига кдрамасанг, „Ш унга тегасан, тамом!“
дегин-у бошлаб юборавер.
— Нимани бошлаб юбораман?
— Туйни-да.
— Мен бошлаб юбораманми? Сиз четда томоша кдлиб
турасизми? „Ж оним-кдзим“ деб эркалайвериб, талтай-
тирган сизсиз. Ана энди кунадиганига узингиз к^ндириб
беринг. Менинг *оли-жоним колмади.
— Сенга ухшаб гапни чувалаб утирмайман. Кеча кел­
ганлар сенга маъкулми? Бупти! „Ш унга тегасан!“ дейман
тамом!
— О и зд а иш пишириш осон. Мен кдзимнинг куз ёш-
ларини окизиб узатмайман.
— Шунакдсан-да! Узинг талтайтириб, яна мени айблаР
сан. Бирга укийдиган болани нима деяпти?
— Нима дерди? Индамайди. Лекин кунгли борлипж»
сезиб турибман. Болани уйига бориб суриштириб келди*
Бинойи оила. Мендан олдин \ам бир-икки хотин сурис
тириб борган экан. Демак, онаси кдз кддириб юрибд*
Кунгли булса... бизга совчи юбормайдими?
— Мендан сураяпсанми?
— Узимча айтяпман.

Ч им илдщ етпим цолди 499

— Профессор ошнам уша болани мак^аган эди. Як^нда
ланжрок ran айтди. Ук,иши сусайиб, узиям сал галатирок
булиб крлганмиш.

— Галатирок? Эси огаб колибдими?
— Нега эси айнийди? Дарсга бир келиб, бир келмаёт-
ганмиш. Сен бундай кил: кизинг билан очикчасига гап-
лаш. Бирга укдйдиган бола ^озирча номзодлар сафидан
икки сабаб билан чикарилади: биринчиси — совчи юборма-
ётгани, иккинчиси — укишдаги узгаришнинг сабаби аник,-
ланмагунча бу масала кдйта кун тартибига куйилмайди. Сен
УКИшга бориб, суриштириб кел.
— У ерда сизнинг ошнангиз ишласин-у, мен бориб су-
риштирайми?
— Оббо... на иссикка кунасан, на совукка. Бупти, мен
суриштираман.
Кейинги гапдан Севара сапчиб кетаёзди. Юрагини эзиб
гурган дард забтига олиб, куз ёшларига айланди. Куз ёш-
ларининг узига йул топиши осон. Лекин дардни енгил-
лаштира олувчи хунграб йиЕлашдан тийилиш кийин. Сева­
ра уйга сигмай колди. Беихтиёр \олда кушни хонага чи-
киб отасига кдради:
— Ада, \еч кдерга борманг, илтимос. Мен укишни би-
'ирмагунимча... — Севара „Эрга тегмайман“ дейишдан уя-
1иб, тили тутилди. Кейин паст овозда ахдини айтди: — туй
^улмайди. Бу йил акаларимни уйлантиринг.
Элмурод \ам, Гулнора хдм унинг гапига жавоб беришга
лгуришмади. Севара шошилганича \ошшга интилди. Эшик
чггонасида акаларига дуч келиб, узини четга олди.
— Ха, каёкка учяпсан? — деди Хасан ичкарига кдцам
;осиб.
— Салом кани? — деди акасининг изидан кирган Хусан.
Севара салом бергач, акаларининг алик олишларини,
|£>л-а\вол сурашларини кутмай, ташкарига чикиб кетди.
>нинг бу х,олатидан ажабланган Хасан онасига ажабланиб
иради:
— Тантик кизингизга нима булди, .'” л?
— Куявер, уйга совчи келса, кизлар шунака булиб ко-
•ишади.
Гулнора гапни калта кдпди, Элмурод эса хрзирги гап-
мрдан угилларини ого\ этди.

500 То%ир Малик

— Бекор айтибди, — дели Хасан тута^иб. — Туйданке-
йин \ам укийверади. Ада, сиз Уцишига бориб юрманг. Уша
боланинг кимлигини мен га айтинг, узим секин бориб су-
риштираман.

Бу таклиф Гулнорага \ам маъкул келиб. мамнун ра-
вишда бош иргаб куйди.

Севара кучага чикдани билан эрксизликдан кутулган
куш бахтини \ис кдлмади. Чикиб кетганидан кейин оила
даврасида давом этажак гапларни тахмин кдлиб, юраги
барибир туткунликда колаверди. Кучада максадсиз юриб.
ма\алла гузаридан утганда синфдош дугонаси Нозимага
дуч келди. Нозиманинг одатига хилоф равишда сипороц
либосда экани, пардоз-андози \ам мундайроклиги уни
ажаблантирди. Лабларини чутдек кизартириб турувчи бу-
ёкнинг сурилмагани, бетлари бу кун упа-энликдан холи
булгани учун рангпар \олга тушган, билмаганлар уни „Хас-
таликка йуликибди-да“ , деб ачиниши ^ам мумкин эди
Калта юбка, енгсиз калта кофта кийиб, киндиги очик, \олд»
махдлла гузаридан утганида сурида карта ёки шахмат уй-
наётган кдриялар хам аввал унга бир сукланиб к^раб олиб.
утиб кетганидан сунг эса бу тарбиясиз кизни лаънатлаб
Колишарди. Нозима бугун узун куйлак кийиб, гузар а\ли-
ни куз зиносидан халос кдлган эди.

Севара дугонасининг ахлоксизлигини биларди, онас»
шу бехдёдан нари юр, деб тайинласа хдм, болаликдан бош
ланган дустликдан воз кеча олмасди. Хозир \ам четга б>
рилиб кета олмади. Нозима эса уни кУриб кувонди.

— Бугун бошкдчамисан? — деди Севара Нозима била»
куришгач.

— Бир кун акдли кдз булиб туришим шарт булиб код
ди, — деди Нозима кулиб. — Хозир телевизорга ёзишаг»
мени.

— Сени? Телевизорга?! — Севара ажабланганини яшир
май, унга \айрат билан тикилди. Унинг бу \олатидан Н о »
ма мирикиб кулди.

— Вой, эшитганинг йукми, ахир мен „Одам савдосж'
деган алланима балонинг курбониман-ку! У ёкда кулга г»
шиб колганимда шунака деб кутулувдим. Одам савдос»
нинг курбони булмаганимда адам ок кдлиб юбормокчш
экан. Энди ёш кизларга наси^ат кдлиб куяман. К а ш *

Чимилдиц етим цолди 501

кдлиб ушрланганим, бошимга кдндай балолар ётлганини
айтиб беришим керак экан. Вак^инг булса юр, томоша к,и-
ласан.

Бу ran Севарани \айрон крлдирди. Чунки Нозимани
\еч ким урирламаган, чет элга кетмай турибок бузук^ик
либосини эгнига илгани ён-атрофидагилар учун сир эмас
эди. Севара \али унутганича йук>: синфдошлари орасида
биринчи булиб козлик оламига кирган Нозима узининг бу
Холатидан фахрланиб, мак^таниб юрарди. Аввал юк,ори
синфдаги йигитчалар билан куз уриштириб юрди. Кейин
буларни „мишики гудаклар“ деб, кучадаги енгилтак йи-
гитлар даврасига кириб кетганини узи хам билмай кдлди.
Мактабда укиб юрган пайтлари оиласи, крлаверса, ма\алла
назорати уни ёмонликдан сал булса-да, тусиб турарди. Мак-
табни битириб, шахарнинг нариги чеккасига жойлашган
кдйсидир коллежга мажбуран киритиб куйишганда Нозима
дастлаб газабланиб, хасратини Севарага айтган эди. Кейин
маълум булишича, коллеж бахонасида эркинлик дарвоза-
лари ланг очилган экан. Нозима буни тез фах,м этди, яра-
тилган имкониятдан фойдаланишни ортга сурмади: уйдан
остона \атлаб чикдач, коллеж сари учмади, балки узи ис-
таган шохларга кунди, хузурбахш хаётнинг тотли донла-
ридан чукддайверди. Ун етти ёшида хомиладор булиб, бо-
лани олдиртириб ташлаганини онаси билди-ю, лекин бу
сирни яраланган к,албининг тубига кумишдан бошка чора
топмади.

Бора-бора бу шахар унга тор туюлиб, дунё кезмокни
орзу килди. Бир куни орзуларини Севарага айта туриб,
„Узоги билан уч йилдан кейин миллионер Нозима бегим-
ни тантана билан кутиб оласан. Кайтгим келмаса, уша
ёкда бирон миллиардер чолга тегиб олиб, шурини курита-
ман“ , деб кулган эди. Кейин савдо важидан хорижга кдт-
найдиган аммасига кушилиб, тижорат оламига киражагини
айтди. Ушанда Севара уни узи кузатиб куйган эди. Орадан
икки ой утиб, ма\аллада миш-миш таркалгач, Нозима ти­
жорат бахонасида хорижга чикиб, аммасини догда колдир-
ганини билди. Нозиманинг „Адам ок. кддиб юбормокчи
экан“ деган хозирги гапи хам кизик эди. Чунки унинг четда
нима юмуш билан банд экани овоза булганидаёк, отаси ма-
«длла гузарига чикиб, кизини ок кдлганини билдирган эди.

502 Тоздир Малик

Бемаза \аётнинг мазасидан хузурланувчи кизни КУРУК
насихатлар у ёкда турсин, хатто кдмок жазоси ёки тан жа-
зоси \ам хидоят сари буролмагач, ота-онанинг „ок кдлиш“
дан узга ян а кдндай чораси мавжуд? Ушанда улар узларини
хам Аллох олдида, \ам зл-юрт олдида поклаб олишгандай,
кунгиллари салгина тинчиди. Ота-она боши устига ёпи-
рилган абри хасрат „фалокат“ дейиладими, „фожиа“ дейи-
ладими, „кора тун“ дейиладими, юракларни поралаб таш-
лаган „бало чакини“ дейиладими, номи нима булса бул-
син, бундай \олат хатто душман га хам раво курилмайди.
Бундай фожиага учрагандан кейин фарзандини „о к ки-
лиш “ Уз кунглини алдашдан бошка нарса эмас. Ота-она
фарзандини ок, килгани билан унинг корон™ туни ёриша
колмайди. О к килиш билан узига озгина твсалли берган-
дай булади, холос. Иснод утида ковжираб, азобланиши эса
давом этаверади. Кошки эди, буни ок килинган окпадар
тушуниб етса, хис кила олса?!

Нозима хозир „Адам ок килиб юбормокчи экан“ , деган
гапни мазах охангида айтдики, агар отаси бугун яна гузар-
га чикиб, фарзандидан иккинчи марта юз угирганини бил-
дирганда хам у андиша килмаган буларди. Чунки андиша-
ни уйгота оладиган уят, ор, хаё каби фазилатлар унга бе­
тона эди.

Севара бурининг бир юмалаб ювош кузичоккд айланга-
нини эртакларда Укиган, хдётда эса энди куриб туриши эди.

— Юр, бирга борасанми?
Хаёлга берилган Севара дутонасининг шодон овозидан
узига келди. Кучага максадсиз чиккани учун телестудиянм
куриб олиш бахонасида унга кушила колди. Аммо улар
телестудия га эмас, бир хонадон а кирдилар. Курсатув му-
аллифларининг истагича, жабр, ий да киз бошидан утгаи
савдоларни уз уйида гапириб бериши керак экан. Нозима-
нинг отаси бунга монелик килгани учун мухаррир узининг
уйига чорлабди.
Бейсболкани тескари кийиб олган, бурнига кора ку>
ойнак кУнаирган киши Севарага ажабланиб кдраб олиб
Нозимадан суради:
— Бу дугонангиз хам одам савдоси курбоними?
— Йук, — деб кулди Нозима, — бу дугонам савдога т>т-
ри келмай, колиб кетган эди.

Чимилдщ етим цохди 503

Чироклар урнатилгач, Нозима камерага орка килиб
утирди, бу билан жабрдийда кизни эл олдида уятдан ихота
Килгандай булдилар. „Бошладик“ деган амр янграши билан
Нозима дардли овозда ахролини баён кдла кетди. Угарла-
ниши тафсилотларини биров ургатганми ё узи тукиганми,
\ар холда Севарани койил крлдирди. Бир оздан сунг дард­
ли овоз йигага айланди. Севара шу билан тухтар, деб уйлаб
турганида Нозима хунграшни бошлади. Четдан туриб бери-
лаётган саволларга жавоб бериб булгач, суратга олиш ни-
\оясига етди.

— Эшитдингми, телеюлдузликка ярар эканманми? —
деди Нозима к у ч а га чикдшгач. — Хизмат курсатган артист-
ларни оркада колдирдимми?

— Сенга хам унвон беришса буларкан, — деди Севара
киноя охангида.

— Куйсанг-чи, артистликни ёк^ирмайман.
— Артист эмас, сенга „Хизмат курсатган айёр“ деган
унвон ярашиб тушади.
— Розиман, олиб бер уша унвонингни. Бу дунёда битта
мен айёрманми? Айёрлик килмайдиган одам борми узи
дунёда? Шуларнинг орасида маликаи айёр булиб юрсам
юрибман-да!
Нозима шундай деб, йуловчи машинага кул кутариб
гухтатди. Хайдовчи билан кира хакдии келишгач, Севара-
'з каради:
— Вакгинг булса юр, хадеб китоб ук,ийвериб миянг
лчиб, чарчаб кетгандир?

— Кдёкка?
— Бирон жойга кириб чой ичиб, чакчакдашиб утира-
миз. Уйда зерикиб, юрагим ёрилиб кетай деди.
Севара бир оз иккиланиб тургач, машинага утирди. Ша­
йр марказига бориб, бир кдхвахонага кирдилар. Шинам
:<затилган кахвахона ичи ярим корон™ , паст овозда куй
тралиб, киши рухига ором беради. Одам камлигига караган-
а бу ернинг хос мижозларга аталганини сезиш кийин эмас.
Чойга таклиф килган Нозима хизматчига икки финжон
«д\ва буюрди. Кейин Севарага савол назари билан карага-
•ича „Биттаси коньякли булсин“ , деб илова килди.
— К,он томирларини кенгайтириб, юракнинг дардини
-иди. Сенга хам шунакасидан айтайми?

504 Tojçup М алик

— ЙУк, йУк, —леди Севара, —юрагимнинг дарди йук.

Аслида чой яхши эди.
— Сента крйилман. \ам м а мендан кочади. Бу масалада

сен \акикий кдхрамонсан.
— Унака дема...
— Мен узимнинг кимлигимни биламан. Одамларнинг

нафратланишини \ам биламан. Биров менга „Бузук,!“ леса,
жахлим чикмайди. Хатто сен \ам бетимга кдраб шунакд
десант, мик этмаган булардим. Чунки дунёда мендан бат-
тарлар хам бор-ку, т^грими? Ана, институтдаги домлала-
ринг имтихон пайтида чунтакларингни шилиб олишади-
ку? Уларга „Сен порахурсан!“ деб кур-чи, дол деб оламни
бузиб юборишали. Аслида ким ёмонрок? Мен бировга за-
рар килмайман, балки \ожатини чикараман. Менга рупара
келган одам кувониб кетади. Порахур домланг-чи? Унинг
канча одамларга зарари те гади? Менга пул берганлар рози
булиб кетадилар, сен порани рози булиб берасанми, дом-
лангдан нафратланмайсанми?

— Мен пора бермайман.
— Биламан, сен бермайсан, мен умумий тарзла айтдим.
Хар \олда юздан етмиш, \атто юздан саксон талаба пора
бериб укийди. Шунинг учун \али менга бермокчи булган
унвонингни бошкдларга атаб куя кол. ПорахУрларинг ул-
гунича пора олади. Мен улгунимча бу йулимда юрмайман
Бун га имкон хам йук. Яна турт-беш йил овим юриб ту-
рали. Кейин менга ким хам царарди? Телевизорда лакил-
лаш менга зарурмиди? Мен номимни окдаб олишим керак.
Жабрдийда булганим учун давлат менга мехрибонлик кур-
сатади. Хужжатларимни тутрилаб олсам, яна жунайман
— Унака дема, энди борма у ёкларга.
— Бормасам булмайди, топган-тутганларим ÿuia ё к »
колган. Битта бойни илинтирай деб турувдим, бу чала иш-
ни хам битиришим керак. Ушанга тегиб олсам, сени ме\
монга чакираман. Денгизнинг буйида зур б о т бор.
— Илтимос, чакирмай к$я кол.
— Барибир \азар киласан-а? — Нозима афсусли оханг»
шундай деб, хизматчи келтирган кэхвадан икки марта
лади. — Менинг бир кдриндошим бор. Чиройда унта Ni*
доннани ортда колдиради. Эри бор, иккита боласи бог
Уйнаши хам бор... Буни хамма кдриндошлар билади, л е в »

Чимихдиц етим цохди SOS

ундан нафратланишмайди. Мени туй га айтишмайди, унга
дастурхоннинг туридан жой беришади. Шу адолатданми?
К,айси биримиз бузукдшз? Жавоб беришга уринма, сенинг
\ак,икдтинг билан меники тугри келмайди. Энг му\ими,
сен мендан юз угирмадинг.

— Сенга шунинг узи кифоями?
— Кифоя к,илса, кдпмаса \аёт давом этаверади. Унта
одамми ё мингта одамми, мендан нафратланса \ам узим
билганча яшайвераман.
— Унта одамдан битгасининг нафрати каргашга айлан-
са-чи?
— Бош га тушганни куз куради, булди, менга фалса-
фангни укийверма. Мен бошкд оролдан куним топганман,
сенинг оролингга сузиб утмайман.
— Яна кетишга шошилмай, ота-онангнинг розилигини
олиб яшаганинг яхши эди.
Унга тикилиб турган Нозима бирдан кулиб юборди.
— Нима дединг? Кампирларнинг насщатини кдлдинг-
ку, а? Розилигини олиш учун нима килишим керак? Би-
ринчи галла эрга тегишим керакми? Ким олади мени?
— Оладиган... топилади... — дели Севара ишончсизлик
билан, кейин фикрини тасдиклаш максадида кушиб куй-
ди: — Суннат-чи? Ошики бекдрор эди-ку? Халиям уйлан-
гани йук, сенинг ишкингда юрганмиш?
— Нима? Суннат?! — Нозима энди ка\-кд\ отиб кул-
ли. — Уша сувокчига тегиб, улгунимча искирт пайпогини
ювиб утаманми?
— У булмаса... бопщаси бордир...
— Бошкаси? Профессорга тегаманми? Унинг пайпога
йукдои? Йук, мени профессор олмайди, — деди Нозима ду-
гонасига мугомбирлик билан караб, — профессор сенга бу-
1ак,олсин... Пайпоги *ам!
Шундай деб яна хузурланиб кулди. Бу \азил Севарага
малол келиб, ran тополмай кщ ди. Орага бир неча нафас-
’ ик сукут чукди. Бу гаплардан кейин унга ачиниши ке-
>акми ё нафрат сузларини дулдек ёгдира-ёгдира туриб ке-
*иши керакми, билмади. Узининг кимлигини, атрофдаги-
арнинг нафратларини билиши, била туриб, шух-шодон
«шайвериши, яна шу щгсда адолат талаб этиши Севара
чун ажабланарли эди.

506 Тоздир М алик

— Нега тикилиб калдинг? Сен мени айбламаяпсан, мен
эсам Узимни оклаётганим йук „Айёр“ деганинг учун ту-
шунтириб куйгим келди, холос. Иккаламиз тенгдош бул-
ганимиэ билан \аётни билишда сен \али анча оркддасан.

Охиргя гапи тутри эди. У о п ф вазиятлардан \ам сир-
галиб чикиб кетнш ма\оратини эгаллаганди, одамларнинг
сузларига, кузларкга кдраб, тил бош^а, дил бошде экани-
ни фаркдаб олншни \ам биларди. Бундай мздоратни \аёт
Ургатали. Севара укиган кнтобларда бунинг дарси йук, Шу
туфайли кичик муаммога дуч келса ф м довдираб юравера-
ди. Хозиргн гапдан кейин узини уйлантириб келаётган ма-
салага шу дутонаси жавоб бера оладигандай туюлиб, суради:

— Кррадори чам олиб турасанми?
— Нима? — Нозиманинг кузлари ча^чайиб, финжонни
нари сурди: — Мен... шу даражадаманми? Наркоманга ух-
шайманми?
Севара уни тинчлантириш учун мулойим одангга кучди:

—Ухшамайсан.

— Унда нега сУраяпсан? Кд\вага коньяк кУштирганим
учун ми?

— ЙуКг.. факат бир нарса сурамокчи эдим... якртн та-
нишим... шу балога учраб колибди. Уни кдндай куткариш
мумкин?

Севара бу гапни сири ошкор булишидан курккдн бир
бечора ?одигида айтди. Нозима дугонасининг асл макради-
ни сезган булса хдм, гапни майдалаб утирмай суради:

— Бу бало \ар хил булади. Кднакдсига учраган? Хид-
лайдими, чекадими ё билакдан оладими?

— Билмайман... лекин... ранги-руйи бошкдча, гап-суз-

лари \ам галатирок-..
— Сен бнлмасанг, мен \ам билмайман.
— Ирода кучи билан енгиб кетиш мумкин, деб эшит-

ган эдим.
— Кднака ирода? Наркоманда ирода буладими? Ирода

булса, шу балога учрайдими?
— Унда... нима крлиш керак? Наркодиспансерда ётиш-

га асло кунмайди.
— Тугри килади, у ерда \али \еч ким даво топмаган.

Кдрц-эллик ёшли одамлар орасида наркоман йук, нега
шунакдлигини биласанми?

Чимилдщ етим цолди 507

— Ёши катта одамларнинг хдёт тажрибаси куп булади.
Уйлаб кддам куяди.

— Бу гапинг салгина тугри. Аслида билакдан оладиган-
лар бу ёшга етмай улиб кетишади. Уттиздан ошса, д$тлпи-
сини осмонга отиб яшаса ^ам булади.

Совукконлик билан айтилган бу ran Севарага хукм ка-
би эшитилиб, этлари жимирлашиб кетди. Жавлоннинг
такдири узил-кесил \ал этилгандай, чорасиз йигитни бу-
гун булмаса эртага улим кутаётгандай туюлиб, „Йук,, йук,!
Булмаган ran! У яшайди!“ деб бак;ириб юборай деди.

Ш у пайт телефон кунгаро™ жиринглаб, Севарани хаё-
лот оламидан х.акик.ат дунёсига кдйтарди. Нозима дугона-
сининг талвасага тушаёзганини сезиб, унга хавотир билан
кдраганича телефонии кулогига тутди-да, танбе\ о^ангида
деди:

— Бугун ваъдалашганинг эсингдан чикдими?
— Эсимда. Телеюдцуз булишингни кутиб утирибман.
Телефоннинг овози баландлатиб куйилгани учун Сева-
ра нотаниш аёлнинг гапини эшитди.
— Телеюлдуз деб ерга урма, телекуёш булиб кетдим,—
леб кулди Нозима. — Ишонмасанг, ёнимда гувоэуш бор.
Тез кел. Узинг билган жойда к,а\вахурлик к,иляпман.
— Мен йулдаман, к,а\ванг совимай етиб бораман.
Нозима телефон тугмасини босиб, стол устига куйгач,
лугонасининг кулини силаб куйди:
— Вах^ма кдлма, тузалиш пешонасида булса, тузалар.
\озир бир жонажоним келади. Саволларингни ушандан
сураб оларсан. Бу сохднинг кдроличаси десак \ам булади.
— Наркоманми?
— Намунча хдммани наркоманга чикариб куйдинг? Шу
со\ани билади, бошкаси билан ишинг булмасин.
Севаранинг афюн олами \акддаги тасаввури р о я т тор
эди. Бошкд ёшлар каби унинг хам бу со^адаги билими те-
левизорда баъзи-баъзида намойиш этиладиган курсатувлар
билан чекланган, афюнфурушларнинг узлари гиёхрандлик-
дан холи эканликларини билмагани учун „киролича“ нинг
келишини эшитиб, „Наркоманми? деб сураган эди.
„Кдоолича“ келиб, Нозима билан уч марта упишиб су-
рашгач, Севарага кул учини узатди. К,оратуридан келган
бу урта ёш аёлнинг патила-патила сочларини оч сарикда

508 То%ир Малик

буяб олгани Севарага ёкннкирамади. Буйнндаги марварид
шодалари, янги раем булган ингичка занжирсимон тилла
билагузук, бармокпардаги тилла узуклар „киролича“ мар-
табасига мос эди. Нозима „Синфдош уртогам“ деб таниш-
тиргач, у одми кийимдаги Севарага менсимайрок назар
ташлаб, кулимсираб куйди. Нозимага эса „Сенда зарур га-
пим бор эди, буни нега бошлаб кеддинг?" деган маънода
кошларини чимириб куйди. Нозима унинг норозилигини
фа^млаб, Севарани кийнаётган ташвишга тезрокдаво то-
пиб, сунг уни кузатиб куйишга шошилди:

— Земфир, бу дугонамнинг якин таниши игнада экан.
шунинг давоси борми, деб боши офияпти бечоранинг.

— Мендан сураяпсанми? Мен наркологманми? — деди
„Киролича" зарда билан.

— Наркологмассан. Лекин... шу балодан кутула олган-
ларни эшитмаганмисан?

— Эшитмаганман... эшитишни \ам истамайман. Шун-
дан бошка ташвишим йукми?

— Ирода кучи билан бу балодан кутулиш мумкин, де-
япти?

— Ирода кучи? Каердан олади бу кучни? — „Киролича'
шундай деб Севарага савол назари билан кдоади.

— Масалан... уша наркоманнинг энг якин одами таъсир
килса-чи? — Севара шундай деб „Гапим тугрими ё нотут-
рими“ деган иккиланиш билан дугонасига к^раб олди.

— Кднакд таъсир? Наси^дтми? Курук, ran билан ирода -
нинг муставкам булганини эшитмаганман.

— Курук ran билан эмас, амалий таъсир... — Севара
„Айтаверайми?“ деган маънода дугонасига кдради. Нозиш

аста бош иргаб кУйгач, сал дадилланиб, режасини баён кд1-
ди: — Масалан... якин одами хам ушанакэ булиб олса... ни
ма дейиларди?

— Игната утирса, — деган изо\ билан Нозима дугонаси­
га далда берди.

— Ха... бир ойми, икки ойми ургангандан кейин узи-
нинг иродасини кулга олса. Хумори тутиб коларкан-к>'

— Бу „ломка“ дейилади. Бу бало душманимнинг боши
га \ам тушмасин, — деди Нозима.

— Ха... уша „ломка“да азобдан тиришиб колса \ам
бошкд дори олмаса. Азобни енгаётган пайти видеога олин

Чимихдик, етим цохди 509

са-да, уша танишига курсатилса... „Кара, сенга якин одам
сендан заифрок, булса \ам енгаяпти бу балони“ , дейилса,
таъсир кдимасмикин?

Бу гапни эшитиб, „киролича“ „Бунинг эси жойидами?“
деган маънода Нозимага норози киёфада каради. Севара
гапимни тушунтира олдиммикин, деган исти^ола билан
ундан жавоб кутди. Жавоб булмади. „Киролича“ стол ус-
тини бир-икхи чертиб куйгач, кутилмаганда урнидан турди.

— К^лимни ювмай кириб келаверибман, Неля, \ожат-
хонаси каерда эди?

Севара „Киролича“ бу ерга биринчи марта келган ше-
килли?“ деб уйлади, Нозима эса унинг аччикданганини
сезиб, сузсиз эргашди.

Кул ювиш хонасига киришлари билан „Киролича“
шарт угирилиб, Нозиманинг билагини цаттик, кисди. Узун
тирнокдар терини тешиб юборгудай ботиб, Нозима искан-
жадан кутулиш максадида узини четга олмокчи булди. Пе­
кин унинг чангалидан кутулмади.

— Канака а^моксан, менга кимни рупара килдинг?
— Мен рупара килганим йук, йулимдан чикиб колди,
х,асратидан тутун бурксиётганда сен келиб колдинг.
— Нима деганини тушундингми? Игнага узи утирмок-
чими?
— Шунакага ухшайди.
— Кимни кутк,армокчи, йигитиними ё уйнашиними?
— Унда уйнаш нима килади, яхши курган йигити булса
керак.
— Игнага ущазиб берайми? У сенга ким, шунчаки синф-
дошми ё сирдошми?
— Менинг сирдошим йук. Минг йил одлин бирга уки-
ганмиз.
— Ота-онаси бойми?
— Йук. Отасининг алмисокдан колган битга „Жигули“
си борлигини биламан.
— Игнага уткизсам, харажатини сен тулайсанми?
— Менга зарур келибдими?
— Менинг кимлигимни унга айтдингми?
— Айтиб жинни булибманми.
— \озирок уни курит. Сен билан гаплашадиган жидций
гаплар бор. У ёкдагилар сени сурашяпти. Икки хафтада

510 То%ир М алик

кдйтиб бормасанг, топтан-туттанларингдан айриласан. Беш-
сштита цизни бошлаб боришинг керак.

— Хужжатларим икки хафтада тайёр булмаса керак.
Бир ой му\лат беришсин.

— Мен \озир кетаман, ярим соатдан кейин „Юрмала“да
учрашамиз.

„Киролича“ шундай деб Нозимани бир силтагач, чан-
галини бушатди-да, куча томон юрди. Севара унинг чикдб
кетганини курмади. Дугонасининг ёлгиз кдйтаётгани сабаби-
ни сУрашга огаз жуфтлаганда Нозиманинг узи изо.\ берди:

— Ишхонасидан ча^ириб колишди. Шошилиб кетди.
Бунака ишларни билмагани учун сенга маслахдг бера олмас
экан.

— Узинг-чи, нима дейсан?
— ТУфисини айтайми? Хафа булмайсанми? Макрадинг-
ни яхши тушундим. Жиннимисан?! Битга йигит деб узинг-
ни хароб кдлмокчимисан? Унингдан умидингни уз! Атро-
фингга кэра, биб-бинойи йигитлар тулиб ётибди. Хо\лага-
нингга битта ишва килсанг, оёганг тагида думалаб колади.
Сен китобларингда укиган додахужа йигитлар \озир йук,
жон куйдирганингта арзимайди. Мен билан гаплашган эр-
какларнинг хар бирида ё сен тентакка ухшаган севгилиси,
ё ош дамлаб пойлаб Утирадиган севикли хотини булган.
Ушаларга жон куйдириш керакми? Жувонмарг булсин \ам-
маси! Агар сени яхши кУрганида наркоман булмасди. Уят
булса хам айтай, балки кузинг очилар: у сенинг кучоганг-
да рохатланмайди, унинг хузури — томиридан борувчи до-
рида! Укиётган китобларингни ёпиб куйиб, хаетга очик
куз билан кара, — Нозима шундай деб соатига куз ташлаб
олди-да, Урнидан турди. — Прокуратурага чакиртиришган
эди, бормасам, балога к,оламан. Эртами-индин яна учра-
шиб, хасратлашармиз.
Кучага чикишгач, Нозима такси тухтатди. Севара эса
автобус бекати томон юрди. Уйидан чихданида кунгли гаш
эди. Дугонасини кУрганида парча-парча булутлар орасидан
Куёш муралагандай булиб эди. Нозима билан хайрлашгач.
парча булутлар куюклашиб, уни зулумот ураб олгандай
булди. Дугонасига дардини ошкор кдгтганидан афсусланди.
„Ахмоклик килдим“ деб узини узи яниди. Х,аёт хакддаги
тушунчалари оханрабонинг икки кугби каби булган дуго-

Чимилдщ етим цохди 511

наларнинг бири дардига иккинчисининг малкам топиши
ма^ол эди.

***

Севара акаларига салом бериб, кучага чиккан пайтда
Жавлон уйида тимирскиланиб, ниманидир кдцираётган
эди. У клининг асабий хщатини сезган Феруза ошхонадаги
ишини чала ташлаб, унинг хонасига кирди.

— Нимани кддиряпсан? — деди остонада тухтаб.
Онасининг кириб келишини кутмаган Жавлон ч^чиб
тущди. Оддий саволга жавоб тополмай, бир оз талмовси-
ради-ю, кейин узини тезгина кулга олди:
— Курс ишимни... кушимча фикрларимни битта когоз-
га ёзиб куювдим, тополмаяпман.
— Бугун \ам домлангникига кетмокчимисан?
— Ха, оилалари дам олишдан келишгунча турарканман.
У-бу ишларига к;арашяпман.
— Карашганинг яхши, устознинг дуосини олсанг мар-
табанг баланд булади. Эртага дарсингдан кейин уйга ке-
либ-кетсанг буларди.
— Нега?
— Амманг бир кдо топибдилар. Мен куриб келдим, —
Феруза утлидан куз узмаганича маънодор жилмайди-да,
\авас билан кушиб куйди: — Бирам ширин к,из экан.
Жавлоннинг шу топда хдзил-мутойибага хуши булмаса-
да, „Нега кайфиятинг синик,?“ деган саволга дуч келиб
кдлмаслик учун узини зурлаб кулди:
— Ялаб курдингизми?
— Масхарабозлик кдгсма, — Феруза шундай дегач, гапи-
нинг таъсирини ошириш макрадида мулойимликдан хукм
о\ангига утди. — Буниси менга ёкди, сенам куришинг ке-
рак. Кунглим шу кдзга ийиб турибди.
— Укишни битирмагунимча бу хдкда гаплашмаймиз,
леб келишувдик-ку?
— Укишни битиргунингча яхши к^зларни эгалари илиб-
¿ишб кетишади.
— Куркманг, илиб кетишмайди. Кучада ширин к^злар
гулиб ётибди. Битта-битга ялаб куравериб, туйиб кетасиз
\али.

512 Тоодир Малик

— Масхара кдлма, делим. — Феруза углининг билагини
енгил чимчилаб кУйиб, бир неча марта айтган ахдини яна
такрорлади: — Диплом ёкдаган кунинг туй булади, деб ни-
ят кдпганманми, шундай булади, билиб к^™.

— Диплом эмас, диссертация.
— Бекор айтибсан. Диссертациянгни пойлаб утирмай-
ман. Агар шунакд майнавозчилик кдлаверсанг. домлангга
бориб учрашаман.
— Боринг, боринг! Домлам менга нима деганлар, би-
ласизми?
— Нима деганлар?
— „Хотин илмнинг душманидир, докторлик диссерта-
циясини ёк^амагунингча уйланишни уйлаб ^ам курма“ .
деганлар!
Талабида к,атъий туриб. уклини кундиришга а\д кдггган
Феруза бу гаплан кейин кулиб, уни кучокутади-да, куло-
гага „М ени унакд к?*йнама, ум и м , хупми?“ деб куйдн
Жавлон „Сиз нима десангиз шу“ , деган жавоб билан осон
кутулиб, Ук^ш бадонасида шошилиб чик^б кетди.

Ур г и м ч а к т у р и

Ширин, аммо ёлгон сузлар билан аёллар кдлбига йул
топиш К^амбар учун мураккаб масала эмас. Айник;са, рес-
торанда бирор-бир лак^а йигитнинг кармокда илинишип
мушток, булиб утирувчи енгилтабиат жувонларни „ураб*
олиш унинг учун бир култум сувни ютиш каби осон эди
Кдмбар узига юкланган вазифани эшитганда узининг м а т
шу устамонлигига ишониб, масаланинг иккинчи томонип
унча а\амият бермаган эди. Нафс ташналигини кондирии
мак;садида ширин сузлар билан жувон калбига кУл солии
осон, уни хатарли вазифага жалб кдлиш эса ечими мурак­
каб муаммо эди. Енгилоёк; жувон бетона эркакнинг кучо-
гига киргани билан к;орадори солинган халтачаларни ютиш
га осонгина куна кщмасди. К,амбар яхши синалмаган хо
тинга бу х,акда суз очган куннинг эртаси ё индинига узи
ни цамокхонада куриши мумкинлигини билгани учун \а*
осонгина танишиб олган жувонларга макрадини айтишп
кдйналди. Вазифанинг хатарини Сардор яхширок, билард*
Билгани учун \ам узининг зиммасидаги бу ишни дусти е»

Чимилдиц етим цолди 513

касига ошириб юбораётган эди. Аммо бу жараён тез амалга
ошмади. Хужайинлари уч-турт ой давомида Камбарнинг
ёнида юриш мажбуриятини юклашди. Ш у боис дастлабки
ишларни шерикчиликда амалга ошира бошлашди. Кдмбар,
узининг таъбири билан айтилганда, жувонларни „майиз-
деккина тайёрлаб берарди“ , асосий гапни эса Сардор ай-
тарди.

Ресторанда кармокдарига илинган уч жувон яна икки
кунлик зиёфатдан сунг вазифани бажаришга тайёр экан-
ликларини билдиришгач, уларни „штаб“ деб аталувчи уйга
оошлаб бордилар. „Ш таб“ тук,к,из каватли уйнинг энг че-
тидаги йулакда жойлашган, эшик томонда хатар сезилса,
кочиб колиш э\тиёт чораси *ам назарда тутилганди. Уй
ичи озода, шифохона каби батартиб эди. Ш ифокор каби
ораста кийинган, ёши киркдан ошган булса-да, малохдти-
•ш йукотмаган уй бекаси К,амбар билан Сардор бошлаб
келган ме\монларни ардокди кдриндошларини кутиб олган
<аби кдршилади. Кейин мехрибон мезбон киёфасидан чи-
чиб, талабчан сокчига айланди-ю, уларни бир-бир тинтиб
ксуриб, „Узр, тартиб-коидамиз шунака“ , деб куйгач, ичка-
рига бошлади. Ме\монларга дивандан жой курсатиб, узи
•ларнинг рупарасидаги стулга утирди. Сардор билан К,ам-
чар эса уй бекасининг амрини кутиб, тик туришди.

— Кайфиятингиз кдлай, сингилжонларим? — деб суради
мезбон ме\рибонлик билан.

— Рах,мат, яхши, — деди уртада утирган аёл.
— Вазифангизни яхшилаб тушунтиришдими?
— Ха. Агар ваъда калган гтуллари рост булса, биз ро-
жмиз.
— Бизда ёлгон ваъда булмайди, сингилжон, яхши иш-
аганларга кушимча мукофот булади. Агар яхши хизмат
»ллсангиз, остонангизгача тилла кдпиб оласиз.
— Пул униб турса, хизматдан кочмаймиз.
— Яхши хизмат килиш учун сош ик \ам яхши булиш
».^рак. Ошк,озонингиз \еч офиганми?

— Йук,
Мезбон бу киска жавобдан каноатланиб, колган икки
клга савол назари билан каради. Улар хдм „Соппа-сош из“
^еиишгач, Сардорга каради:
— Оповси, чикиб туринглар, бу ёги хотинларнинг иши.

- Ёлгон умидлар даш ти

514 Tojgup М алик

Сардор итоатли мулозим каби бош иргаб, к^лини кук­
сига куйганича ён томондаги эшикни очиб, кушни хонага
кирди. Кдмбар дусти каби куллук килмаса-да. итоат билан
эргашди. Дераза пардалари тортиб кУйилгани учун хона
н и м к ор он т эди. Диванда ёнбошлаганича телевизорга ти-
килиб ётган йигит, улар кириб келишгач, эринибгина кдл-
дини кутарди. Йигитнинг мартабаси баландрокм иди ё фа-
росати пастрокмиди, хар холла урнидан турмай к$ришди.
Бу холат янгилик булмагани учун Сардор тж ин м ади, ак-
синча, унинг мархдматидан бахраманд булиб суюнган одам
каби кушкуллаб сурашди. Кдмбар эса бундай кдпмади,
йигит беписандлик билан кул узатган эди, у хдм кул учила
к^риша колди.

Йигит „Бунинг ким узи, димо™ баланд-ку?“ деган
маънода кош чимириб куйган эди, Сардор бу саволни
англамагандай, Кдмбарга бир кдраб олиб, ran бошлади:

— Кдмбар, таниш: Нодир — \ар ишга кодир. Москвада
битмаган ишинг булса, айн момент битириб беради. Яхши-
лаб танишиб ол. Якинда Варшавага кучадиган булиб ту-
рибди. Акахонларнинг к^нглини олсанг, балки Москвани
сенга топширишар. — Сардор шундай деб Кдмбарнинг ел-
касига уриб куйди-да, давом этди: — Нодирбек, Москвалар
калай? Торфлари ёниб ётибдими?

— Москва сени кутиб ётибди. Кейингиларини узинг
олиб борармишсанми?

— Додахужалар нима дейишса, шу-да.
Кдмбар уларнинг бу киска сухбатидан Москвада иш-
лаш Кдмбарга аталганини англади. У Москвада ишлаш ях-
шими ё ёмонми, осонми ё хатарлими — билмасди. У ёкка
бораман, деб умид хам килмаган эди. Бу ran хозир Сар-
дордан чикди. Узига аталган жойни нима учун уч-тга ошир-
мокчи булди, бу шунчаки огиздан эхгиётсизл^- . туфайли
учиб чиккан гапмиди ё унинг навбатдаги тулкилигими-
ди — Кдмбар фахм эта олмади. То кетишга ижозат текку-
нига кддар уларнинг сухбатларига аралашмади. Аслида ара-
лашишга арзигулик сухбат хам булмади, Россияда содир
булаётган вокеалар Кдмбарни кизиктирмади.
Бу ердан чикиб, касалхонага шошилди. Отаси оёккд
туриб колган эди. Эртага врачдан ижозат тегиши мумкин-
лигини билиб, кунгли кутарилди.

Чимихдиц етим цохди 515

Эртасига отасини уйига олиб келди. Анчадан бери таш-
виш булутлари остида к,олган хонадонда саодат куёши ча-
ракдагандай булди. Кичик оила даврасининг шодлиги улар
учун узок, кутилган бахт эди. Аммо бу бахтиёрлик давра-
сида узокрок, утириш К,амбарга насиб этмади. Опаси мас-
тава сузиб келган дамда телефони жиринглади.

— Бозорда куришайлик. Хужайин яна уч-туртта одам
топларинг деяпти. Тезлатмасак, иккаламизни х;ам тузлай-
ди. Амакимга салом деб куй.

Сардор гапини тез-тез айтди-ю, Кдмбарнинг жавобини
эшитмади. Зокир „шалок, араваси“ нинг бузилиб колгани-
дан нолиб, акасининг \иммат кдлишини истаган эди,
„Узимга \ам керак“ , деб кунглини чуктирмай, калитни
узатди-да, узи йуловчи машинада кетди. Бозорга келиб,
белгиланган жойда Сардорни учратмади. Атрофда айланиб
юриб, гуммахона якднвда бегонасираб турган икки жувон-
га эътиборини к,аратди. Уларнинг кийимлари \ам, ночор
куринишдаги халталари \ам, атрофга бесаранжом к,араб-
к,араб куйишлари х,ам бу ша^арлик эмасликларини аён k^i-
либ турарди. Улардан бири халтасидан кармон чик,ариб пу-
лини санаб кургач, гуммахонага к,араб юрдилар. Иккита
гумма олиб, утирдилар.

Кдмбар омади чопганини англаб, фурсатни бой бермас-
лик учун гуммахонага шошилди. Олтита гумма, бир чой-
нак чойни кутариб келиб, аёллар ёнидаги буш столдан жой
олди. Уларнинг гапларига урринча кулок, солиб, к,аердан
булишлари мумкинлигини чамалади-да, салом берди. Но-
таниш йигитнинг кутилмаганда салом беришидан ажаб-
ланган аёллар бир-бирларига саюл назари билан кдраб олиб,
бош ирраш билан алик олдилар.

Камбарга бу жавоб кифоя кддиб, гумма билан чойнак-
ни кутариб, уларнинг столига утди. Унинг бу х,аракати
аёлларга шилк^млик булиб туюлиб, туриб кетишга шайлан-
гандай бир кимирлаб олдилар.

К,амбар эса очик, чехра билан уларга бир-бир к,араб,
ranга тушди:

— Бухородан келдингларми? Бир к,арашдаёк, \амшах,ар
эканингларни билдим.

Бу ran аёлларни к,амраб ола бошлаган саросимани ку-
виб юборди. Уларнинг бири беихтиёр:

516 Тоодир М алик

— Сиз \ам бухороликмисиз? — деб юборди.
— Шунака деса хдм булади. Бухорода тугалиб, бу ерда
катга булганман. Ота томондан бухороликман, она томон-
дан чоржуйликман, хотин томондан тошкентликман.
Хазил о\ангида айтилган бу ran аёлларга ёкдб кулиш-
ди. Кдмбар эса улокни ердан узиб, такимига босиб олган
чавандоз каби гапни давом этди. Унинг кувнок феъли,
\азил гаплари аёлларга ёкиб, бир пасда кадрдонлардай
булиб олишди.
Узлари олган икки гуммага кушиб, Кдмбар келтирган
олти гумма хам ейилгач, эркин сухбат бошланди.
— Бир фирма ишга таклиф килгани учун келувдик.
Буш жойлари тулганмиш. Энди кучада колдик. Уйга нима
деб кдйтиб боришни билмаяпмиз, — деди аёллардан бири
афсус билан бош чайкаб.
— У фирма номардлик килган булса, бошкд мардлари
йукми? — деди Кдмбар. — Бизнинг фирмада аёлларбоп иш
бор. Бир-икки ой ишласангиз, уйингизга коп-коп совга-
салом билан кдйтишингиз мумкин.
— Сиз фирманинг хужайинимисиз?
— Йук, мен кич кина одамман. Кичкинагина булим-
нинг бошлигиман. Лекин кичкина булим катта фирманинг
ишини килади. Биз чет эл билан ишлаймиз. Сизлар \ам
четга бориб келишинглар мумкин.
— Четга? — деди иккинчи аёл хавотир билан. — Нима
Киламиз? Ахир пулимиз йук.
— Йулкираю бошк,а харажатлар фирма хисобидан. Сиз
у ёккд пул сарф килгани эмас, пул ишлагани борасиз.
— Канаца ишлигини айтмайсизми? Балки?..
— Куркяпсизми? Курксангиз зурлаш йук.
— Куркдётганимиз йук... фак.ат... \ар хил гаплар эши-
тамиз-да... телевизорда \ам куп гапиришяпти-ку? Агар..
\алигиндакд иш булса...
— „Одам савдоси“ деявериб, кулокларингизни пиши-
риб юборишибди-да! — деди Кдмбар масхараомуз кулиб. —
Мен одамфурушга ухшайманми?
— Ухшамайсиз-ку... Лекин... нима иш килишмизни айт-
маяпсиз?
— Бу гумманинг усгида айтадиган ran эмас-да. Мен сиз-
га „Хозир ишга оламан, икки соатдан кейин чет элга учиб

Чимилдиц етим цолди 517

кетамиз“ , деганим йук,-ку? Мен хужайинлардан илтимос
кдпишим керак, улар сизлар билан гаплашиб, „Х ул“ де-
йишса, аввал иш урганасизлар.

Телефон жиринглаб, Кдмбарнинг гапи огзида колди.
Ракамга к,араб олиб, Сардорнинг кунгирок килаётганини
билди-да, сир бой бермай:

— Ассалому алайкум, адажон, лаббай, — деди кувнок,-
лик билан.

— Камбар, цаердасан, нима кдляпсан? — деди Сардор
хавотирли о^ангда.

— Хдмша^арларимни учратиб к,олдим. Шах,арни айлан-
тирсаммикин, деб турувдим, — деди Кдмбар аёлларга к,араб
куз к^сиб куйиб.

— Дуконни ёп.
— Нимага?
— Бир-иккита майда мишикдлар кулга тушиб колибди.
Ментлар ис олиб юришибди. Бугун-эрта кузга куринмай
тур. Машинангни \ам у ер-бу ерга тик,иб куй.
— Хуп, адажон, ойижонимнинг тугилган кунларини
унутадиган бемеэуэ эмасман-ку? Зур гулдаста айттириб
куйганман.
Кдмбар шундай деб телефонии учириб, сир бой бермас-
лик учун аёлларга кулимсираб каради.
— Ойингизни бизнинг номимиздан \ам табриклаб ку-
йинг, — деди унга як,ин утирган жувон.
— Ха, албатта, албатта, — К,амбар шундай деб атрофга
хавотир билан караб олди. Ундаги узгаришни сезган жувон
„Тинчликми?“ деб суради.
— Каллам курсин, — деди Камбар афсус билан, — торт
буюриб куйишни унутибман. Хозир бориб айтмасам, пе-
шинга улгуришмайди. — Шундай деб, чунтагидан пул чи-
к,ариб санади. — Энди ran бундай, \амшадарлар, „Аравани
курук опк.очаркан“ , деманг, уша ваъда — ваъда! Мана, ик-
ки-уч кунлик харажатингиз. Ша^арни томоша к,ила ту-
ринглар. Мен хужайинлар билан келишиб куяман. Эртадан
кейин кечки пайт... \а, соат еттида куришамиз.
— Каерда? Шу ердами?
— Нега шу ерда? Тошкентда чиройли жойлар куп. „Де-
деман“ деган ме\монхона ёнига келиб туринглар.
— Аслида биз уч киши эдик...

518 То%ир Малик

— Ха, майли, учинчингиз \ам келаверсин, бир илож
килармиз.

Шундай деб хайрлашди-да, шошилганича бозор оралаб
юриб етди. Юра туриб телефонидан симкартани олиб таш-
лади. Оркасига угирилиб караб, изма-из келаётган кора
кузойнакли кишини курди-ю, юраги шув этиб кетди. Кд-
дамини тезлатиб, олма растасидан утгач. яна Угирилиб кэра-
ди. Кузойнакли киши \ам кдаамини тезлатгандай туюлди.
Югургудай булган онда рупарасидан тиланчи лули хотин
чикиб, йулини тусди. Камбар „Ишласанг уласанми!“ деб
уни туртиб, узум растаси томон бурилди. Раста тугаб, май-
дончага чикканида яна оркасига карали, кузойнакли одам
куринмагач, енгил нафас олиб, кУРКОКЛИГИ учун узинн
узи яниб куйли. Тухтаб, агрофга синчиклаб каради, хаво-
тири уринсиз эканига ишонч \осил килиб бурилганда бир
кизга урилиб кетди.

Айб гарчи узида булса \ам, кизга за^рини сочмок кэс-
дида огаз жуфтлади-ю, лекин унинг пирпираб турган кип-
рикларига кузи тушиб, шаштидан кдйтди. Киз маъюс бо-
К У и чи кузларини унга кадади, лаблари кимирлади, лекин
овози чикмади. Кейин бармокларини \аракатга келтириб
ишора кдлганда Камбар унинг гунг-соков эканини фа\м-
лаб, узр маъносида кУ-лини куксига кУйди.

Киз гоят гузал эди. Кулимсираганда бу гузаллик \а^
кандай йигитнинг эсини тескари килиб юборадиган дар»
жага етарди. Хозир шундай булди: ширингина кулимсирз?

„Йук, йук, айб сизда эмас, менда“ , дегандай нозик кафти
ни куксига кУнди.

— Бу ерда нима килиб турибсиз? — деди Камбар.
Киз унинг гапини эшитмаса \ам, лабларининг ким»^
лашидан саволни укиб, сумкасидан к о р о з парчасини чик>
риб узатди. Когозга бир уйнинг манзили катга-катта
лар билан ёзилган эди.
— Шу уйни кидириб юрибсизми? — деб суради Кдмбис
Киз бош иргаб, тасдик ишорасини килди.
— Кидираётган уйингиз шахдрнинг нариги чеккасии
бу ерга адашиб келибсиз.
Киз „Ха, х,а, адашдим“ , деган ишорани килди-да, о 1*
касидан дафтарча билан калам олиб, ёзди: „Таксичига
розни курсатган эдим, шу ерга олиб келиб куйди“ .

Чимихдиц етим цохди 519

— Оббо падарлаънати-е! Лакиллатиб кетибди-да. К,аер-
дан келдингиз?

Кдз „К,аршидан“ деб ёзди.
— Ие, камша^ар эканмиз-ку! Мен Кдршида тугилиб,
Тошкентда усганман. Х,амшах,арларим кузимга оловдай
иссик, куринади. Гапирганда тушунаркансиз-а? — Кдз тас-
дкк, ишорасини кдпгач, давом этди. — Унда ишингиз осон
экан.
Кдмбар унга бу манзилни кандай топишни тушунти-
ришни уйламади \ам. Гузал кдзга ма\лиё булган кайси
пигит бир-икки ишорали гапдан кейин хайрлашишни ис-
табдики, Кдмбар хо\ласин? У \озиргина хавотир турида
талвасага тушаёзганини, бу томонга кандай а\волда келиб
кщганини \ам унутди.
— Мен уша ёкда кетаётгандим, истасангиз, кузатиб куя-
ман, — деди Камбар ундан ризоликни умид кдлиб. Киз
„Вилмасам, кандай буларкин?“ деган маънода елка к,исди.
— Юраверинг, тортинманг, одамга савоб \ам керак-ку?
Сизнинг ба\онангизда савобга етаман.
Бу гапдан кейин киз ризолик ишорасини килгач, Кдм-
оар йул бошлади. Машинасини куйган жойга эмас, катта
куча сари юрди. Турнакатор тизилиб, мижоз пойлаётган
чашиналардан бирининг хдйдовчисига якинлашиб, „Юнус-
ободга“ деди.
— Ун минг булади, акахон. Бензин осмон нархида бу-
либ кетди, куряпсиз-ку...
Ёнида киз тургани учун Кдмбар савдолашишни истамади.
— Сендан бензиннинг нархини сурадимми? Хайда ма-
.иинангни, — деб машина эшигини очиб, кизни таклиф
•чилди. Узи олд уриндикда утирди-да, \айдовчига к,араб
тнгиллади: — бензин осмонда булса х,ам узинг осмонга
.апчима, ерда юравер.
Гап-сузсиз кетдилар. Камбар нимадир демокчи булиб,
1ир неча марта кизга угирилиб каради-ю, гапирмади. К,из
^ундан уялиб, Камбар караган пайтда ундан кузларини
аиб кочди.
Юнусободга етиб бориб, машинадан тушишгач, Камбар
чанзил ёзилган когозга тикилиб к,олди. Бадхат одам кули
?илан ёзилган уй раками „ 103“ ми ё „ 109“ ми, аниклаши
цнйин булди. Охири „ 103“ булса керак, деб беш каватли

520 То%ир М алик

уй томон юрли. К,из унга эргашди. Учинчи кдватдаги ут-
тиз иккинчи хонадон эшигини такиллатишганда бир аёл
очиб, бундай одам турмаслигини айтгач, кизнинг кузлари-
даги умид учкуни суниб, хомуш а\волга тушди.

— Мен хато укигандирман, балки „ 109“ деб ёзилган-
дир, — деди Кдмбар \овлига чикишгач. — Сиз шу ерда тура
туринг, мен билиб келаман.

Кдмбар \овлида уйнаб юрган болалардан бу уйнинг
кдерда эканини сурагач, уша томон юрди. К,из болалар-
нинг уйинини кузатиб колаверди. Куп утмай Кдмбар кдйт-
ди. Киз унинг юзига бокиб, натижасиз кдйтганини сезди.
Аламдан йиглаб юборай деб, киприклари пирпиради. Кдм­
бар болаларга мулжалланган уриндиккд утириб, кизга кд-
ради. У \ам омонат утирди.

— Сизга керакли одам бир юз туккизинчи уйда турган
экан. Якшанба кун и туртта уртож билан Россия га кетиб-
ди. Унда нима ишингиз бор эди?

Киз дафтарчасини чикдриб, „У менга иш топиб бер-
мокчи эди“ , деб ёзди.

— Хафа булманг, масла^ат билан сизбоп иш топармиз.
Бу ша^арда бошкд танишларингиз йукми?

Кузлари ёшланган киз бош чайкдди.
— Шундай чиройли кизини катта шахдрга ёлгиз юбор-
ган ота-онага к,ойил эмасман, — деди Кдмбар.

Киз „Ота-онам йук, етимман“ , деб ёзди.
— Кддириб келган одамингиз кдриндошмиди?
Киз „ЙУк“ деган маънода бош чайкдб, „Етимхонам
бирга усганмиз. У акамдек булиб колган эди“ , деб ёзди
— Акадай булиб колгани яхши-ю, индамай жунаворга-
ни ёмон б^либди. \ а , майли, агар „Х уп“ десангиз, бир-
икки кун опамникида туринг. Танишингизни Россияга ке-
тадиганлардан суриштирамиз. Топилса, изидан жунатармиг
топилмаса, шу ерда ишларсиз?
Киз „Билмадим“ дегандай елка кисди. Ночорлик жара
лабига келиб колган киз бундан булак жавоб бера олмае
эди.
Кдмбар бу оламга бош сукиб кирганидан кейин, Сар-
дорнинг тавсиясига кура, „Ишларимизга аскотиб колар"
деган максадда икки хонали уйни ижарага олган эди. Кк>
ни уша уйга бошлаб кетди.

Чимилдиц етим цолди 521
ДУППИ ТОР КЕЛГАНДА

„Ётиб еса, тог \ам чидамайди“ , деганларидай, Шохдд-

нинг тантибойваччалиги узокка чузилмади. Жимгина „ётиб

еса“ яна бирор \афтага етиши мумкин эди, совуриб егани

учун „тог хдм чидамади“ . Овга отланган подшох, билан ва-

зир Афандини кулги килиш учун юкларини унинг елка-

сига ортиб, дебдиларки: ,Д ой Афанди, нечта эшакнинг

юкини ортмоьутаб олдингиз?“ Атрофдагилар масхаралаб

кулибдилар, Афанди эса дебдики: „Ша\аншо\им, устимда

иккитагина эшакнинг юки бор“ . Шо\ид елкасида ик-

ки текинтомокнинг юки бор эди. Бунга улар эмас, узи

айбдор. Уларга узи ургатди, бойваччалигини куз-куз цилиб

яшашдан узи ро^атланди. Энди дуппи тор келганда дод-вой

килишга х,ожат йук. Бунинг урнкга бушаб колаёзган чун-

такни тулдириш чорасини топиши шарт. Топмаса, ошна-

ларига кушилиб эртами ё индинми, узи х,ам тарашадек

тмришиб колишини билади. Шу ёшга етгунига кдцар пулга

му^тожлик нима эканини билмаган йигитга навбатдаги

чуаммони ечиш кийин туюлмади. Кун ок^анда „Ейиш-

тарингга овцат-повкат топиб келаман“ , деб кучага чикди.

Бир оз гангиб тургач, машина тухтатиб, уйига кдраб кетди.

Рихси кичкина крзонга ош дамлаб куйган эди. У рлини

<>риб кувониб кетди.

— Кайнонаси суйган куёв буласан, худо хохдаса. Ош-

минг устидан чикдинг. Келишингни кунглим сезиб, вак.т-

шрок, козон осиб дуппидай к,илиб ош дамлаб куйдим.

— Утиришга ваксим йук,. Эртага имтихрним бор, — де-

щ Шохдц уйга олазарак назар ташлаб. — Компьютер зарур

Нлиб колди. Адамнинг „ноотбук“ларини олиб тураман.

— Адангдан сураб ол.

— Уйдамилар? — деб суради Шо^ид хавотир билан.

— Телефон кдлувдим, ош дам егунча бораман, дедилар.

— Бир кунга оламан, ейилиб к,олмайди-ку?

Шо^ид отаси келгунича ишини битириб олиш учун

зошилганича унинг хонаси томон юрди. Девордаги сурат-

•и четга суриб, девор орасига яширилган пулат жавоннинг

эддмларини терди. Жавон очилмади — урлидан шуб^ала-

«ииган булиб колган Иззат жавон кодини узгартирган эди.

“ эсини \амиша хасисликда айблаб юрувчи Шо\ид бура-

522 То%ир Малик

лаб сукинди. У \озир окибатни уйламасди, хаёли пул то-
пиш билан банд эди, шу а\волида жавонни болта билан
уриб очишга \ам тайёр эди. Нима килишини билмай тур-
ганида нариги хонадан Рихсининг „Келганингиз бирам ях-
ши булдики. дадаси, уччаламиз ош ейлик“ , деган овози
эшитилиб, тахтадек котиб колди. Иззат: „К,орним тук“
узинглар еяверинглар“ , дегач, Шо\ид шошилганича сурат-
ни жойига илди-да, хонадан чикди. Даэушзда отасига дуч
келиб, салом берди. Иззат алик олиб, хонасига кириб кет-
мокчи эди, Шо^ид уни тухтатди:

— Ада, имтихонлар бошланиб колди, — деди маънодор
о\ангда.

— Бошланган булса яхшилаб тайёрлан, — деди Иззат
углига норози киёфада караб.

— Тайёрланягтман. Домлаларимга саломхатингиз йукми'
— Келишганмиз-ку, ойингдан оласан унака саломхат-
ни. Турт йиллик укишни беш йилга чузган дом лаларинт
менинг а^мок саломим йук.
— Салом сал куюкрок булганида...
— Бошимни офитма. Куюк саломга ургатганингдан кс
йин канадек сураверишади. Укишни бу йил \ам, нариг*
йилда \ам битирмай, пенсия га чиккунингча салом бери£
юраверасан. Бор, ойинг кутяпти, оши ланж булиб кетмаоо-
— Ада, „ноотбук“ ингизни икки кунга бериб туринг
— Узимга керак.
— Ейилиб колмайди-ку?
— Узингники кани?
— Огайнимга бериб турувдим.
— Ноотбук огайнига бериб турадиган матох, эмас.
Иззат шундай деб, хонасига кирди. Шохдд ч ак к о н .»
килиб, ёпилаётган эшикка оёгини куйди. Эшик кия очж
колди. Иззат девордаги суратни олиб, жавон бурагичлар»
ни буради. Эшикдан муралаётган Шо\ид ракамларга л и
кдт килди. Иззат жавон эшигини очгач, ундаги пулни а х *
чамалаб кургандай булди-да, чунтагига солди. Иззат >тл»
нинг кузатиб турганини сезиб, узини сал четга олди. Ц>>
\идга бум-буш жавон ичи куринди. Иззат хотиржа* р»
вишда жавонни беркитиб, суратни жойига илди-да, сз«*
стали устидаги кргозлари орасидан ниманидир кддира бое-
лади. Пулдан КУРУК колиб, умид чинниси синган Ш ои с

Чимилдиц етим цолди 523

аламдан лабини тишлаб олди. Ош емай кетишига онаси
йул куймади. Елкасини том ай дард босиб турганда томо-
гадан ош утардими? Одатда, оналар фарзандларининг дар-
дини олишни истайдилар. Рихси углининг дардини бил-
майди. Билганда-чи? Бу дарднинг давоси пул. Кунлик чи-
кимни топиб бераверармиди?..

Шо\ид онанинг кунгли учун ошдан уч-турт цошик
егач, корни т^клигини барона килиб, кучага отланди.
Отасига „Кетяпман“ , деб х,ам куймади. Отаси она-бола-
нинг гапларини эшитиб утирган, унинг отланганини бил-

ган булса \ам, „Кдёкка?“ деб куймади. Жигаргушасининг
такдирига бефарк булмаган ота эшикни к,ия очиб, сураб
куярмиди... Рихси ота-угилнинг бу муносабатидан эзилга-

нича колаверди.
Шо\ид кучага чикиб, симёгочга ёпиштириб ташланган

эълонларга диктат кдвди. Уларнинг деярли барчасида
мебел сотиб олиниши билдирилган эди. Уни укиб, Ра-
дикнинг: „Ш о\, эринмай санаб чикдим, эллик саккизта
юмшок стул бор экан, тоганг нима кдлади шунча стулни,
чайнамай ютадими?“ деган пичинг гапини эслади. „Рост-
данам, бигга уйга эллик саккизта стулнинг нима кераги
бор? Стули нечталигини тогамнинг узи \ам билмаса керак.
Ун-ун бештасини сотсам, тогамнинг уйи ейилиб колмай-
ди“ . Ш у к;арорга келиб, эълондаги телефон раками ёзил-
ган парчани йиртиб олди-да, уша за^отиёк кунгирок ки-
либ, сотиладиган стуллар борлигини билдирди. Харидор
луч келган молни сотиб оладиган лакмалардан эмас экан,
эринмай суриштиришни бошлади. „Нечанчи йили ишлан-
ган?“ „К,айси мамлакатники?“ „Ранги канака?“ Бу савол-
лар Шо\иднинг гашини келтириб, бобиллаб берди:

— Хой, менга кара, эгнингга шим битганидан бери сен
бунака додахужа стулларни курмагансан. Эълонингга „К^м-
чатга сотиб оламан“ , деб ёзганмисан? Иккита о ё т синиб,
учинчиси ликиллаб щлган стул сотадиган ах,мокка ухшай-
чанми? Оладиган булсанг, ивир-сивир килмай, келиб кур.

Харидорга купол о\анг таъсир килиб, гапни купайтир-
«ай, манзилни ёзиб олди. „Овкат-повкат олиб келаман“ ,
1еб чиккан Шохдц бу максадини унутиб, уйга КУРУК кайт-
1И. Оромкурсига ястаниб олганича култелефонида узи би-
тан узи футбол уйнаётган Радик унга караб олиб, „Овкат

524 Тоодир Малик

келдими?“ деб куйди-ю, жавоб кутмай, маинулотини да-
вом эттирди. Диванда гужанак б^либ ухлаётган Жавлон
унинг келганини билмади хдм. Шо\ид уртокларига гашла-
ниб караб куйиб, стулларни эшик томонга тера бошлади.

— Тинчликми огайни? — деди Радик ажабланиб.
— Тинчлик... тинчлик... сенларга тайёри булса... \ам-
масига мен аэуиок булиб югуришим керак.
— Сени биз а^мок кдлаёттанимиз й^к-ку? Узинг „Юр-
ларинг“ , дединг. Юрдик. „Ш у ерда турамиз“ , дединг. Ту-
рибмиз. Яна нимага жа\л кдласан? — Радик шундай деб
кдцдини кутарди.
— Жа\л килаётганим йук. Х,али Фар\од келса, беради-
ган пулинг тайинми?
— Менда пул нима килади?
— Ха, пулларинг йук! Мен топишим керак пулни, шу-
наками?! Сенларга тайёри керак. Камера кдни?
— Кднака камера?
— Видеокамера! Режиссёрлигинг тамом булди! Кдни де-
япман?
— Нима кдлмокчисан? Сотмокчимисан?

-Х а!
— Бермайман, у менга керак.
— Керак булса, узинг сотиб ол. У менинг пулимга кел-
ган шекилли?
— Мардлик килдинг... Пулини туладинг... энди номард-
лик килмагин-да!
— Нима? Мен номардманми?
Кимни чакишни бил май визиллаётган ари а\волидагк
Ш о р т бу гапдан кейин узини тутолмай, дустининг жап<-
га муигг урди. Зарбани кутмаган Радик ёнбошга йикилдк
Ш охдд тепкига чогланганида куча эшиги кунгироги жи
ринглади.
— Туккдн хотинга ухшаб ялпайиб ётмай, тур урнинг
дан! Стулларни олиб чик, мебелчи келди.
Радик „Мебелчи ким, нимага келади?“ деб сурамад*
Кдддини кутариб жагани силади. Шохдд унга яна бир 6с-
биллагач, битта стулни кутарганича ташкарига кэраб юрд*
Мебел харидорини кутган Шохдд эшикни очиб, С е »
рани курди-ю, ажабланиб, довдираб колди. Киз салом бег
гач, узига келиб, энди уни танимаганга олди. Алик урнига

Чимилдиц етим цолди 525

— Сизга ким керак? — деди ажабланган киши назари
билан унга караб.

— Жавлонни чакириб беринг.
К^знинг овозида илтимос о^анги урнига зарда бор эди.
Шо\идни унинг бу кддар дадиллиги чиидан ^ам ажаблан-
тирди. Бошлаб куйгаи найрангли уйинини эиди шу тааж-
жуб никобида давом эттирди:
— К,анакэ Жавлон? Бу уйда йук бунакэ бола. Балки на-
риги ма\аллада турар, уша ёкдаи кдцириб куринг.
Шундай деб эшикни ёпмокчи булди-ю, лекии улгур-
мади. Севара чакконлик кдпиб, остонадаи утиб олди. Ик-
кита стул кутариб зииадан тушиб келаётган Радик кизни
таниб тухтади. Шо^идга савол назари билан царади. Сева­
ра эса у томон икки-уч кддам босиб, саволга тутди:
— Жавлон кдни?
Бу хрлатни кутмаган Радик соддалик билан жавоб берди:
— Ухлаяпти.
Шо\ид Радикнинг бу довдирлигидан газабланиб, унга
„А^моксан!“ деб ишора килди. Севара эса т^хтамай,
шахдам кдцамлар билан Радикни четлаб утиб уйга кирди.
Севаранинг бу дадиллиги бесабаб эмасди. У „Жавлон
шу ердамикин?“ деган тусмол билан келмаганди. Йигит-
нинг шу ерда эканини аник, биларди.

***

Икки кунлик интизомбузарликдан сунг Жавлон кеча
укишда пайдо булганида Севара у билан саломлашди-ю,
лекин хотиржам гаплаша олмади. Жавлоннинг юзидан к,он

Кочган, к,арашларида маъно йук эди. Жавлон одатини кан-
да килиб, иккинчи каторга эмас, оркарокка утирди. Сева­
ра урнидан туриб, унинг ёнидан жой олди. Жавлон, аслида,
Киздан кочиб, жойини узгартирган эди. Севара келиб утир-
гач, копкондаги куён х,олига тупщи. Индамай утиравериш-
ни х,ам, бирон ба\она билан чикиб кетишни \ам билмай,
юрак дукурига банди булиб жойида котди.

Математика профессори кириб даре ута бошлагач, киз
Жавлонга бот-бот угринча караб-караб куяверди. Севара­
нинг к ул отга профессорнинг овози кирмасди, рупарадаги
кора тахтага ок бур билан ёзилаётган формулалар кузига

526 То%ир Малш

куринмасди. Жавлон хдм шу а\волда: унинг жисмигинг
дарсхонада эди. Илгари профессор мавзуни эълон кдпиб
дастлабки ракдмларни ёза бошлагач, Жавлон дафгари усти
га мук тушарди. Бошкдлар каби тахтадаги ёзувларни ку
чирмасди, профессор таклиф килган масалани узича ечиш-
ни бошларди. Ечимда тафовут булса, ё танаффусда, ё даре-
дан кейин крлиб, устози билан ба\слашишдан х^м тоймас-
ди. Бу онда уша Жавлон йук эди. Профессор унинг бош)д
жойга утирганини сезган, лекин а^волидан бехабар эдн
Жавлоннинг а\воли фацат Севарага аён, шу боис йигит
нинг дафтарга маъносиз шакллар чизиб утиришидан таш-
вишда эди.

Даре яримлаганда Жавлоннинг корнида огрик кузи*
бошлагандай туюлиб, безовталанди. У мана шундан — дарк
пайтида хумор тугиб, типирчилаб колишдан, окдбатда си
ри ошкор булишдан кУРКарди. Жавлон дафтаридан бос:
кутариб, атрофига хавотир билан аланглаб олди. Кейн*
каламини чунтагига солиб, дафтарини ёпди-да, Севарап
„Кунглим айнияпти“ , деб пичирлаб, урнидан турди. Дар.
чога узреиз чикиб кетиш одобсизлик булса-да, профессор
Жавлонни яхши билгани учун индамади. Севара аник, м
рорга келолмай, бир неча нафас жим утирди, охири сабр*
чидамай, у \ам чикиб кетди. Жавлон узун даэушзнинг яр
мига етиб цолган эди. Кунгли айниётган одам кул ювки
хонасини четлаб, ташкарига олиб чикдциган эшик томо*
борарди. Севаранинг изма-из чикиши мумкинлигини >>
ламагани учун оркасига караб \ам куймади. К,араган "пи
дирда \ам Севара тухтамаган, \атго узини панага олишп
уринмаган буларди. Жавлон ^овлига чикиб бир пас коте*
турди, кейин ола-чалпак соя тушиб турган уриндик^а &>
риб утирди. Маъносиз бокаётган кузларини бир н ук тп
кддаб утираверди. Севара х,озир у билан гаплашишдан н*0
йуклигини англаб, сал четрокда туриб кузатди. Жа&ю^
нинг гардани цотдими, силай-силай урнидан турди. Се вас»
нима килаётганини узи \ам фах>шамаган ^олда унга <■»
ринча эргашди. Изма-из кучага караб юрди, бекатга баг
ди, Жавлон автобуснинг олд эшигидан у эса оркддан ч и
ди. Ш у зайлда бу уйга етиб келди. Жавлон ичкарига к»
риб кетди. Севара шундагина тухтади. Эшик кунгирогжп
Кул узатди-ю, босишга журъати етмади. „Жавлон кайт^

Чимилдщ етим цохди 527

чикрр“ , деб бир оз кугди. Кейин афсуслар, аламлар юкини
ортмок^аб, огир-огир кдцамлар билан изига кэйтди. Жав-
лоннинг уйига бормок;чи булди, уялди. Кечгача узини
куйгани жой тополмай юрди. Тунда алок-чалок; туш ку-
риб, тиканзор устида ётгандай булди. Эрталаб укишда ку-
ришмок,ни умид кдлган эди, йигит куринмади...

Пешиндан кейин Жавлоннинг уйига кунгирок, кдлди.
Феруза углининг устози уйида эканини айтгач, Севара йи-
гитни бу \олда ташлаб куйиш мумкин эмаслигини англаб,
\аракатга тушди. Бу кучага келгунча дадил эди. Хашамли
>>1га як^нлашганда журъати сустлашди. Хатто изига к,ай-
тиб кетмокчи хдм булди. Лекин йигитнинг кечаги эзгин
¿\воли куз олдига келиб, а\дидан кайтди. Ш у тарзда ан-
чагача кучада турди. Бир ма^ал уй дарвозаси якинида т^х-
■аган таксидан тушган Ш о\идни куриб, титраб кетди.
Жавлоннинг шу уртоклари билан бирга эканини гумон
чнлган эди. Гумон \акикдтга айлангач, вужудида газаб уй-
гонди. Ана шу газаб унга дадиллик бериб, кунгирок, туг-
‘/асини босди, сунг ичкарига утди, кейин юкррига кута-
',илиб, уйга кирди.

Диванда ётган Жавлонни куриб, унга аста якинлашди.
Чввал „Ж авлон“ деб чакириб уйготмокчи булди. Жавлон
оширлаб \ам куймади, овоз ^ам чикдрмади. Севара унга
сцннлашиб, елкасига туртди. Бу х;ам наф бермагач, елкаси-
ин ушлаб „Жавлон, Жавлон, туринг!“ деганича силтади.
-Нощц билан Радик олдинма кейин кириб келишиб, нима
мларларини билмай, тухтаб колишди. Бу орада Жавлон
*гониб, кдддини кутарди. Маъносиз бокдётган кузларини
мзга кддаб, анграйганича утириб кдлди. Унинг бу а)фоли-
-1н Севара куркдб кетиб, йигитларга угирилди-да:

— Нима кдлиб куйдиларинг!!! — деб бакирди.
— Нима кибмиз? Даре тайёрлаб ухлаб колди, — деди

хотиржам равищда. — Сен келиб уйготдинг. Уйку-
♦чала булди. Энди калласига даре кирмайди. Эртага им-
г\онмиди? Ана, утолмаса, сен айбдорсан.

Севара унга украйиб караб турди-да, гап талашгиси
- -май, Жавлонга угирилди:

— Сизга нима булди? Туринг, кетамиз бу ердан.
Гаранг а^волдан кутулолмаётган Жавлон уртокларига
-«.юланиб кэради:

528 То%ир Малик

— Буни ким олиб келди?
— Бунингни бошлаб келадиган а\мокка ухшаймизми?
Узи бостириб келди, — деди Шо\ид зардали о^ангда. Ке­
нии Радикка кдраб, пастрок, овозда деди: — Агар шу офатга
уйланса, пачаги чикиб кетади.
Севара унинг гапига эътибор бермай, Жавлоннинг ел-
касидан ушлади:
— Туринг, бу ерда колишингиз мумкинмас!
Кизнинг овози момацалдирок, каби гулдирамаган булса
\ам, титрок, сас пуртанаси ортига чакмокдар яширингани-
ни сезиш кийин эмасди. Жавлон кизнинг юзига карашга
ботинмай, ерга каради, бирок, унинг гамли ниго\ини )yic
цилиб турди. Бечора кизнинг нималарни уйлаётганинн
билмасди. Лекин кдлбининг туб-тубигача кириб борган
нигохдарини, да\шатли зарбага учраган к,айгули кунгил-
нинг чукишини акут кузи-ла аник,-тиниц кура бошлаган
эди. Ал\ол бу кузлар бехуда умид багрида тулганаётган
му\аббатнинг пинхон бир ярадан сизган зах,ар таъсирил
секин-аста адо булиб, \олдан тойгандек емирилишини к>-
риб турарди. Унинг севги кучидан зур кудрат касб этгаи
юраги энди парча-парча булган эди. Бошини кутариб
Кизга каради: кузлари изтиробга туда эди. Кдпдини кутар
мокчи эди, узи \ам англамаган галати бир туйгу бахтси»-
лигига йиглаётган гамгин нигох^ар остида туришига й>з
куймади. Ночорлик аламининг олови чак,мок. тезлигны
вужудига эга чикди. Девона булгандек, оташлар ёнган 6tv
шини икки кафти билан чан галлади.
— Севар... илтимос... менга тегманг... мен тамом бул
ганман... шу ерда коламан... бошкд борадиган жойим iHv
— Колмайсан. Дукон ёпилди, \еч ким колмайди £■
ерда, — деди Шо\ид амр о\ангида. — Кизингнинг эта п п
беркиниб жунайвер.
— Туринг, илтимос... — деб ялинди Севара.
— Дунёда тузалмайдиган касалликлар бор, мен шуна«^
ман. Бу аксиома! — деб йигламсиради Жавлон.
Севара Жавлоннинг кулидан ушлаб тортаётганида о * *
колган эшик остонасида Фарх,од куринди. Диванда ганг*
утирган Жавлонни, уни туршзишга уринаётган кизнн и
риб, Шо^идга ажабланиб каради:
— Ким бу?

Чимилдту етим цолди 529

— Ким буларди, маржаси, — леди Шохдд энсаси кртиб.
— Каллаларинг борми?! Ким бошлаб келди уни?
— Узи келди. Бошлаб келадиган а\мок бораканми?
— Тез йукот уни.
— Хозир узи кетади.
— Узи кетадиган лакмага ухшамайди-ку?
Фар^од шундай деб Севарага якинлашди-да, билагидан
ушлади. Кдз чучиб, угирилди, нотаниш йигитнинг кош
чимириб туришини куриб, гангиб колди.
— Яхши киз, кучада ойингиз кидириб юрибдилар, чикд
к,олинг, угпл болалар билан утирсангиз уят булади, — деди
Фархдц ишшайиб.
— Тегманг менга! — Севара шундай деб билагини сил-
габ бушатди. — Агар Жавлонга бир нима булса, курасанлар
курадиганларингни!
— Ша\ло киз, жа-а бунака куркитманг, анави бола-
нинг касали ёмон, кУРКУВДан юраги ёрилиб улиб колса,
>зингиз жавобгар буласиз, — шундай деб Севаранинг кули-
лан ушлади, кизнинг бармогидаги узук унинг назаридан
четда колмади. — Жавлонингизни олинг-у, бу ердан коран-
гизни учиринг.
Севара бир силтаниб, кулини тортиб олди-да, „Тегма
менга!“ деб бакирди. Шундан сунггина Жавлон сал узига
челди, урнидан туриб, Фар\одга \езланди:
— Кулингни торт. Узи кетади.
— Каёкка кетаман?! — деди Севара титрок овозда.
— Каёкдан келган булсанг, уша ёкка кетасан, — деди
1>архдц. — Куряпсанми, сени хо^утмаяпти, суймаганга суй-
саладиган шилта кизмисан?
— \акорат килма! — деб бакирди Жавлон. У умрида
5нров билан муштлашмаган, шу сабабли севган кизини
икорат килган малъунга биринчи булиб мушт туширишга
и м и эканига акли етса \ам, журъати етмади.
— Унда урнингдан туриб, яхшиликча кузатиб куй- Бир-
ri жунасанг янаям яхши.
— Севар, булар менинг огайниларим. Булар нима булса,
*ен \ам шу. Юринг...
Жавлон ялиниш о\ангида шундай деб, кизнинг била-
иан ушлаб, эшик томон бошлади. Севара эса йигитларга
■афрат билан караб олиб, унга итоат билан эргашди.

* - Ёлгон умидлар дашти

530 Тоздир Мохик

—Бу ердан тез куришларинг кграк. Жавлонинг бирга
кетмаса, бу маржа пачакларингни чифрадн, —деди Фар\од
Шо\идга юзланиб.

—Пачакни чикарадиган иш килганимиз йук- Тинчгина
ётибмиз. Вадима килма, —деди Шо*нд пинагини бузмай.
Сунг муддаога утди: —Олиб келдингизми?

—Пул кдни? —деди Фарщд унта савол назарини кддаб.
—Пул ана, — Шоздд шундай деб \овлидаги стулларни
курсатди.
—Кунинг шунга црддими? —деди Фар\од тиржайиб. —
Мени итдай хорлаган эдинг, адалингта маймун йиглаво-
рибди-ку? Белинг чидамаса, учта эшакнинг кжини кута-
риб нима кдласан? Узингни уйлайвермайсанми?
—Эшак деб биэни айтяпсизми? Биз эшак булсак, узин-
гиз нимасиз? —деди Радик галга аралашиб.
—Сен эшак \ам эмассан. Текинтомокран. Буни канага
ухшаб кемириб ётибсан.
—Шо\, бунинг нима деяпти? Х,озир чатанопши йириб
ташлайман.
Шо\ид \езланиб келаётган Радикнинг йулини тусиб,
Фар\одга газаб билан тикилди:
—Сиз бизнинг ишимизга аралашманг.
—Тутри айтдинг, энди аралашмайман, менга нима, ти-
ришиб улмайсанларми?! Текинга дори йУк-
Фарздц шундай деб кетиш касдида эшик томон юрга-
нида Шо*ид унинг йулини тусди:
—Тухтанг.
—\а , вариантлар борми? —деди Фар\од голиб одам
овозида.
Шо\ид унга жавоб бермай, Радикка каради:
—Камерани ол.
—Нима?! — Радик бояги эътирозини кдйтармокчи эди,
Шо\ид гапиртирмай, жеркиди:
—Камерани ол, делим.
—Кднакд камера? —деб суради Фар\од.
—Видеокамера. Олти юзга олганман. Сизга беш юз.
Шунга ярашасини ташлаб кетинг.
—Бунаца мато\ингни текинга \ам олмайман. Майли.
эски кэдрдонлигимиз хурмати, икки юзга олишим мумкин.
—Сизда икки грамм \ам виждон колмабди.

Чимилдиц етим цолди 531

— Виждонми? Ха... аввал бор эди. Шу ерга сочилган
пулларни териб олаётганимда йукотибман уша сен айтган
виждонни. Йукотганим яхши булган экан. Виждонсиз
яшаш анча эдгзурли буларкан.

— Кддрдонлигингизни йук,отишни истамасангиз, эски
гапларни кузгаманг, у \акорат эмас, \азил эди.

— Менам \азил деб уйлаб, уч х,афта тухтовсиз кулдим.
Кулгим эндигина тухтади. Хоуш санг, яна бир \азил кил.
Энди чинига келсак, одам буламан, десанг, иккала текин-
томокни йукот. Узингни эплаб юравер. Керак булса, узла-
ри пул топишсин.

— Кдёкдан топади? — деди Шох,ид иложсиз одамнинг
афсусли о\ангида.

— К,аёкаан топиши билан сенинг нима ишинг бор?!
Хо^паса утрилик кдпсин, синглиси булса, гаровга куйсин.
Анави маржанинг бармогига карамадингми? Шунака узук-
ли кизни кулдан чикариб буладими?

ЁЛРОН УМИДЛАР ДАШТИ

Эшикнинг остонасини \атлаб утиш кийин эмас, коки-
либ кетмаслик учун оёк остига бир караб олинса кифоя.
Остонада кокилиб кетиш хавфи булмаса бас, дадил утиб
кетаверилади. Акси булса, ё четлаб утилади, ё \атлаб. Бу-
нинг учун узок уйлаш, хатарсиз чора излаб топиш, вужу-
дидаги куркувни х,айдаб, жасорат оловидан кувват олиши
шарт \ам эмас.

Хаётда чиройли ва нурли чуккига элтувчи йул билан
бирга адаштирувчи кучалар *ам куп. Бу кучаларга гангиб
кириб колганларнинг айримлари тухташга, ортга кайтишга
узларида ирода кучини топа оладилар. Баъзилар эса шай-
тон безаб куйган алдамчи тасвирларга мах^иё булиб, бу
йулнинг адори \алокат жари эканини фа^мламай, юмук
акл кузларини очолмай юраверадилар... юраверадилар...
\алокат жарига батамом кулашидан аввал адашган бандага
яна бир имконият берилади: тирсаккуча -лпкали хддоят йу-
лига бурила олса, жасорат эшигини очиб, ирода остона-
сидан хдтлаб утолса, жони омонликда колади.

Афсуски... шу остонадан \атлаб утиш кийин.... жуда-
*уда кийин.

532 Тоэдир Малик

Ана шундай остонага якинлашиб калган Жавлон \озир
эртанги кунини эмас, ^алос кори булмиш кизнинг узатган
кулини ушлаб олишни \ам эмас, балки ундан тезрок КУ-
тулишни истаб чициб келаётган эди. Дарвоза эшиги очик
эли. Бир кддам куйиш билан ташкарига чикдларди. Шу
кддам хдёт остонасидаги мушкулотни енгишда лялпя буларди.

Лекин... Севара кучага чиккач, Жавлон остонанинг бу
томонида тухтади. Журъати етмадими ё истамадими? Киз
билан кетишни истагани \олда нега тухтаб колли? Буни узн
х^м билмайди. Остона \атлаб кучага чикдан Севара тухтаб.
оркасига угирилди-да, йигитга савол назари билан карали

— Севар, сиз бораверинг. Мен... сал кечрок кетаман,
дели Жавлон айбдор боланинг синик овозида.

— Йук, бирга кетамиз, — деди Севара ужарлик билан
Жавлон кизга карашга ботинолмай, ерга боккднича яна-
да синик овозда деди:
— Мен... уртокларимни ташлаб кетолмайман. Номард-
лик булади.
— Мени-чи? Мени ташлаб кетишингиз мумкинми?
Кизнинг зардали ниго\и бу сафар \ам жавобсиз колли
Жавлон бош кутариб кэрашга ботинмади. Жим туравериш*
\ам мумкин эмас эди. Бир ютиниб олиб, хаста овоаи
узини окламокчи булди:
— Унака деманг. Бу бошка-бошка масала.
— Бошка-бошка эмас. Сиз уртокларингизни ташлаб кс-
толмайсизми? Мен эсам сизни бу ерга ташлаб кетмайман
Юринг.
— Севар... сиз... менсиз кетишингиз керак... умуман
менсиз яшашингиз керак. Мен... тамом булган одаммак
Сиз билан менинг кечаги куним бор... келажагим йу».
— Булмаган гап! Келажагимиз бор! — кизнинг овозим*
баландлатгани йигитга таъсир килиб, бошини кутарди. Ь*
\олат Севара кунглида умид шамини ёкиб, энди ялинкп
о\ангига кучди: — Эшитяпсизми, бор иккаламизнинг ке_и*
жагимиз! Кечаги кунимизда нимани орзу килган б у л ст
етамиз шу орзуларимизга. Факат... сиз ишонинг. Сиз. N
йулдан кайтишингиз керак.
— Узингиз айтувдингиз... иродам буш менинг. Мсж--
ухшаганлар бу касалдан кутула олмайди. Шу пайтгача I?
тулганлари булмаган.

Чимилдиц етим цолди 533

— Бекор айтибсиз! Сиз йигитсиз! Сиз... мард йигитсиз!
Бор иродангизни ишга солишингиз керак. Бу балодан ик-
ки нарса куткарар экан: ирода билан атрофдагиларнинг
ме)фи. Ме\р бор. Ирода кучини топишга сиз мажбурсиз!

— Ирода йук, менда... Мен заиф, ночор, бедавоман. Бу
балони енгиб булмайди, мен билан ба\слашманг.

— Бекорларнинг бештасини айтибсиз! Енгиш мумкин,
мен сизга буни исбот килиб бераман.

— К^нак,а исбот? Кррадоридан кутулганларни олдимга
бир саф кдииб тизиб куясизми ё \озир олиб бориб нарко-
диспансерга ётк^засизми? Мен бу иснодга чидай олмайман.

— Мен сизга исбот кдлиб бераман, дедимми, исбот ки-
ламан!!!

Бу ахдни айтаётганида овози титради, кузларида ёш
кдлкди. Аммо гаи о^ангида катъийлик йуколмади. Йиглаб
юбормаслик учун угирилди, йигитнинг изма-из юриб чи-
кртшига умид кдгшб икки кддам босди. Лекин кддам тову-
ши урнига эшикнинг карсиллаб ёпилганини эшитиб, чу-
чиб тушди. Назарида йигит уни \акоратлаб, кувиб чикар-
гандай туюлди. Нима кдлаётганини узи \ам \ис килмаган
\олда, шарт угирилиб, изига кайтди-да, эшикни муштлай
бошлади.

— Очинг, Жавлон, очинг! Бундай кдпманг! — деди йиг-
ламсираб.

Эшик очилмади. У томонда шарпа \ам эшитилмади.
Эшикнинг кэрсиллаб ёпилиши нажот йулининг тусилиши-
га ишора, бир жоннинг ^алокатига эълон кдпинган з^укм
каби туюлиб, Се вара чорасизлик домига тушди. Муштлаш-
ни бас килиб, пешонасини темир эшикка тираб, иложсиз-
ликдан хурлиги келиб, хунграб юборди.

Кдзнинг эфнграшини Жавлон эшитиб турарди. Эшик­
ни ёпиб, шафкатсизлик килганини фа\млаб, эзилди. Очай
деди-ю, журъати етмади. Чорасизлик алангасида крврилиб,
пешонасини темир эшикка босганича хдракатсиз туриб крл-
ди. Якиндагина севги булогининг покиза сувларини ту-
йиб-туйиб симираётган бу икки ёшнинг умид чиннисини
шу эшик синдириб, янчиб ташлагандай эди. Бир-бирига
интилиб яшаётган, севган-севилган калбларни айнан шу
эшик айириб ташлагандай эди. Бу темир эшикни очиш ёки
купориб ташлаш мумкин, лекин саодат кучасига олиб чи-

534 То%ир Малик

кувчи такдир эшиклари ёпилиб цолса, очишнинг иложи
бормикин?

Эшикка пешонасини тираган Жавлон \олсизланиб, тиз
чукди. Вужудини темир исканжасига олаётган хумор уз
кучини курсатиб, ружанак б^либ алди. Худай шу пайт ви­
деокамерами култиклаган ича ташцарига чиккдн Фар\од
унинг а^волини к^рди-ю, зинадан тушмай туриб, Шоэуад-
ни чацирди:

— Ш о\, ол анавинингни! — деди рашланиб. Худди ке-
раксиз бир мато)(ни олиб, ахлатга ташла, деган о^ангда га-
пирди. Ш охда эшик оюида пайдо булгач, кушиб куйди: —
Биринчи галда шунингдан кутул. Бу шалвираган узок^а
бормайди.

Шо\ид пастга тушиб, Жавлонни култигидан олиб тур-
р и з д и . Фар^од ёрдам беришни уйламади \ам. Уларни чет-
лаб утиб, эшикни очди. Турт кадамча нарида гарангсиб
турган кизни куриб, аввалига тухтаб цолди. Кейин хаёлига
бир режа яшин каби урилиб, че\раси очилди.

— Кетиб крлдингизми, деб чучиб турувдим, — деди мех,-
рибонлик билан.

Севара унга нафрат билан цараб куйиб, юра бошлади.
Фархдц унга эргашиб, муддаосини баён кила кетди:

— Мени танимаганингиз учун нафратланяпсиз, турри
Киласиз. Уйда сизга ofhp ran кдтаим, шунга мажбур эдим.
Уларнинг олдида каттикрок, гапирилмаса булмайди. Улар
шунаца а\волга тушиб цолишган. Айницса... Жавлон. У
бошкрча... уртокларига ухшамайди. Аслида менинг Ш ощд
билан кдриндошлигим бор. Уртоклари \ам цадрдон булиб
кетган. Ш унинг учун уларнинг бу а^волига бефарц карай
олмайман. Деярли \ар куни келиб, наси^ат кдламан. Ле-
кин... гапларимни сарик; чак,ага ,\ам олишмайди. Бугун ви-
деокамерамни олишга келувдим. Радик дегани киночилик-
ка кизикаркан. Лекин бу юришида бало \ам булмайди.
Шохдц билан Радикни билмайману... лекин... Жавлонни
асраб колиш мумкин. У акдли бола. Уйлаб иш кдпади. Фа-
кат озгина даволаш керак.

— Давалаш?
Индамай кетишни афзал билган Севара бу гапдан ке­
йин унга угирилиб караганини узи \ам сезмай колди:
— Наркодиспансердами? У ерга ётмайди.

Чимихдиц етим цохди 535

— Ётмагани тугри. У ердан тузалиб чикданларни кур-
маганман. Уша ерда хдм эвини кдгшб олаверишаркан. Жав-
лонни экстрасенс даволаши мумкин. Икки-уч сеансдан
кейин акушни чирмаб ётган турлар ечилиб, кузи очилади.
Утган куни келганимда айтувдим, кунгандай булувди. Бу-
гун иш бунакасига айланиб кетди. Агар сиз аралашсангиз,
масаланинг хдл булиши осонлашади.

— Мен нима кдгсишим керак?
— Сиз... экстрасенсга бориб, хдкини тулаб, навбатга
туриб куйишингиз керак.
— Майли... — деди Севара ишончсизлик билан. У \озир
чукаётган одамнинг жон аччигада хасга тирмашиши \ола-
тига тушган, Жаалон ни кугкдриш мумкин булган \ар к,ан-
дай таклифга кунишга тайёр эди. Фар\однинг таклифида
шум ният яширинганини уйлаб \ам курмади.
— Хул десангиз, уч кундан кейин учрашайлик. Экстра­
сенс Зангиотада туради. Мукаддас жойнинг рухга таъсири
тезрок, буларкан. Мен эртага бир огайнимнинг укасини
олиб боришим керак, бира туда Жавлонни \ам гаплашиб
келаман.
— Х^ки-чи?
— Х^кими?.. Бир амаллармиз. Пулингиз булмаса, ишон-
сангиз, бирон нарсани гаровга бериб туришингиз мум­
кин, — шундай деб бармокдаги узукка каради. Севара бу
Карашнинг маъносини ук,иб, иккиланди. Бошка чораси
йу*ушги учун, узукни чицариб узатди:
— Ш у буладими?
— Булишга булади-ю... — Фар\од шундай деб кулимсира-
ли. — Очигини айтсам... биринчи марта куриб туриб одам-
га бунчалик ишонишингиз... тугримикин?
— Алдаб кетишингиз мумкин ми? Битта узук учун бун-
чалар паст кетмассиз?
— Крйилман! У т л болларда йук мардлик бор экан.
Сизга узим телефон кдламан.
Фар\од кизнинг телефон рацамларини ёзиб олгач, иш-
нинг осон битганидан кувониб, мамнун жилмайди. Ик-
кинчи кучанинг бошида шериги машинада кутиб утирган
эди, унга парво кдлмай утиб, кдзни кузатмокчи булди.
Муловчи машина тухтатмокчи эди, Севара „Автобусда
<етаман“ , деб кунмади. Фар^од унга монелик килмади. У

536 Тоздир Малик

\ам автобус га чикиб, учинчи бекатда лугф билан хайрла-
шиб, тушиб к,олди. Унинг автобус ортидан изма-иэ келаёт-
ган машинага чикданини Севара курмади.

Уч кун эмас, эртасигаёк, Фар\од кУншрок цилиб, иш
осон битганини билдириб учрашув жойини тайинлади.
„Паспортингазни олволинг“ , деб таъкидлаши Севарага
барча иш крнуний ва расмий булажагидан дарак бергандай
булиб, унга ишончи ортди. Шу туфайли учрашувни кечки
туккизга белгилаганидан ажабланмади. Учрашиб, йулда
кетишаётганида Фар\од узр о^ангида изо\ берди:

— Экстрасенснинг кундузи вакги йук экан, кечки пайт-
га кунишдан бошка илож булмади. Унга Жавлоннинг сура-
тини курсатган эдим, „Таъсирчан бола экан. бунакалар-
нинг иши осон“ , деди.

— Таъсирчан эканликлари тугри, — деди Севара енгил
хурсиниб.

— Даволаниши енгил кучиши учун унга астойдил жон
куйдирадиган якин одамни топиш керак экан.

— Кднакдсига?
Севара ,Астойдил жон куйдирадиган менман-ку, ахир!“
демокчи булди-ю, истирала килиб, шу савол билан чекланди.
— Жавлонни бу ерга олиб келиш шарт эмас экан. Экс­
трасенснинг „биотулкин“ ё „биоток“ дейдими, „биочакра“
дейдими, яхши тушунмадим, уша таъсир киладиган бир
балосини Жавлоннинг якин одами оркали уйдан юборса
\ам буларкан. Худди радио тулкинига ухшаб етиб бориб.
Канакдцир асаб хужайраларига таъсир киларкан. Билмадим.
тугри айтдимми ё йУфш... \ар \олда Жавлоннинг бошкэ
якинларини танимаганим учун мен сизни таклиф килдим.
Икки-уч кун шу уйда туришга кунсангиз, Жавлон бир
\афтада узига келади.
— Тугри таклиф килибсиз, — деди Севара бу гапларга
чиппа-чин ишониб. Узини кандай офат кутаётганини бил-
магани сабабли Фар\однинг гаплари унинг ру\ини кутарди
Корон™ кучалар оркали юрдилар. Эллик-олтмиш йид
аввал курилган пастак иморатлар орасидан утиб, икк*
каватли баланд бино сшдида тухтадилар. Атроф гира-шир*
коронга булгани сабабли Севара иморатнинг ташки хдчи-
мини тулалигича курмади. Ичкарига киргач, бадавлат одам
нинг уйига келганини англади. Агар шу туришида бирсе

Чимилдиц етим цолди 537

унга „Бу уй экстрасенснинг уйи эмас, фо^ишахона“ , деса
ишонмаган буларди. У фо\ишахоналар \акдда эшитган, ле-
кин унинг тасаввуридаги бузуклар уйи бу каби чиройли
ва батартиб эмас, балки ^аммом ёки бошк,а бир шалток
хона к5финишида эди.

Фар\од темир дарвозага якинлашиб, домофон тугма-
сини босганича „Биз келдик“ , дейиши билан эшик кулфи
„ширк“ этди. Фар\од эшикни очди-ю, бирок узи ичкари
кирмади.

— Сиз хотиржам кираверинг, — деди садокатли муло-

зим лутфида. Севара эшикка якинлашгач, узрли о\ангда
леди: — Телефонингизни менга бериб турарсиз. Биот^л-
кинларига зарари бормиш.

Севара телефонии унга узатиб, узи ичкарига кадам
босди. \овли кучага нисбатан ёругрок эди. Севарани кот-
мадан келган йигит каршилади, лекин салом бермади. Буй-
РУК о\ангида „Ю ринг“ деб уй томон бошлади. Уй эшиги-
ни очиб, узи остонанинг бу томонида колди. Ичкарида,
безаклари кузни камаштирадиган кенг хонада уни уттиз
беш ёшлардаги хушбичим аёл очик че^ра билан кэрши ол-
ли. К^зга синов назарини кадаб, диккат билан куздан ке-
чиргач, уни хона туридаги юмшок уриндикка бошлади.
Унинг карашлари Севарага галати туюлиб, узини нокулай
сезгани учун уриндикка омонат утирди.

— Уз уйингиздай бемалол утираверинг, — деди мез-
5он. — Икки-уч кун мех^онимиз буласиз. Кд\ва ичасизми
е чойми?

— Ра^мат... ичмайман... экстрасенс шу ердамилар? —
леди Севара тортиниб.

— Шу ердалар, — мезбон хоним шундай деб, гулдор
чойнакдан финжонга ка\ва куйиб узатди. — Бир огар ка-
саллари бор. Ш у сеансни тугатиб, сизникини бошлайди-
лар. Унгача ишни хужжатлаштириб куямиз, паспортингиз
ёнингиздами?

Севара сумкасидан паспортини чикариб узатди. Хоним
•ни очиб, куз ташлаб олгач, кунгил хотиржамлиги билан
¿ашмайиб куйди-да:

— К,а\вани ичинг, — деб манзират килди.
Севара узини мажбурлаб ичди. Конъяк кушилган кд\ва
ез таъсир килиб, ичи кизиди, ру\ида кандайдир енгиллик

538 То%ир Малик

сезилди. Тортиниш \исси йукалди. Унинг урнини шодлик

х^сси эгаллади. Бу ерга келганидан, якин кишисининг ши-

(]ю топиишдан кувонди. Мезбон хонимга жилмайиб каради.

— Сизни хонангизга кузатиб куяман. Бемалол дам
олаверасиз, — деди хоним ундаги узгаришни кузатиб.

— Экстрасенс-чи?
— Айтдим-ку? Сеанс тугаши билан сизникини бошлай-
ди. Вой, айтишни унутибман: сиз унинг олдида утирмай-
сиз. Хонангизда булишингизнинг узи етарли. Тулкинлар
сиз ордали эгасига етиб боради.
Хоним шундам деб уни тепага эмас, пастга бошлади.
Ярим ертула услубида курилган пастки хоналар \ам яхши
безатилган эди. Се вара кирган хонадаги икки каравотнинг
бири банд — парча-парча гулли кизил шойи халат кийган
киз ухлаб ётган экан. Улар кириши билан эринибгина кэд-
дини кутариб, баралла керишиб олди.
— Ма^фузахон сизни зерикгирмай утирадилар. Кррнин-
гиз очса ё чанкасангиз айтарсиз, нима кдлишни билади
Бу \ам ме\мон, бир \афтада даволаниб, чикиб кетади.
Мезбон хоним шундай деб, „Бошкэ гапга \ожат йук"
дегандай Севарага караб куйди-да, изига кайтди. Эшикни
ёпгач, ташкари томондан кулфланганини сезиб, Севара
камхонасига ажабланиб каради. У \еч нарса билмагандай
Утираверди.
— Сизни даволашяптими? — деди Севара каравотигг
омонат утириб.
— Шунака деса \ам булади, — деди Мадфуза эснаб. -
Сенам даволанмокчи мисан?
— ЙУк-йУк, — деди Севара уялиб. — Мен... унакамас-
ман... Бир якин одамим даволаниши керак.
— Тушунарли...
Бу гапдан кейин Ма\фуза унта тикидиб каради. Унии:
КДраши малол келиб, Севара урнидан туриб кетди. „Наме­
си тушунарли экан?!‘‘ деган уйда гашланди. Хатто чики£
кетишни истади. Лекин умид кучи уни шу ерда колишп
мажбур этди.
— Якин одаминг <им? — деди Мах,фуза ундан кузин«
узмай.
Севаранинг кузлаш унинг нигох^ига дуч келиб, кар*
шининг совукдигини \ис кидди. Жавоб бергиси келми»

Чимихдиц етим цохди 539

Жим турса, янги саволга тутилиши мумкинлигини англаб,
ишончсиз о^ангда „Якин цариндошимиз“ деди.

— Як,ин к,ариндошингга куйсанг, яхши к,из экансан.
Бу гапда ме\р о^анги сезилиб, Севара бир оз енгил
тортди. Ма\фуза бошца гапирмай, узала тушиб ётиб олди.
— Жавонни очсанг, ичадиган нарсалар бор, — деб яна
эснади.
Ма^фузанинг вазифаси кдони фак,ат зериктирмаслик-
дан иборат эмасди. Бир \афтадан кейин бу ерни тарк
этиши эса рост эди. Яна турт к^з йигилгач, ун гузалдан
иборат „гулдаста“ булиб, хорижга жунаш кераклигини, шу
турт кдздан бири узи эканини Севара тасаввур \ам к,илол-
масди. Бу х,ашамдор сарой оддий фо\ишахона эмас, балки
хорижга юбориладиган гузаллар тупланиб, сараланадиган
жой эканини Мах,фуза билади. Хорижга кетгунига к,адар
бу ша\ардаги хос одамларга хизмат кдгта туриши х,ам унга
маълум. Даволаниш х;акида ran чикканда Севара бу киз-
нинг корадоридан кугулиш нияти бор экан, деб тушунди.
Ун турт ёшидан бери фо\ишалар оламини гуллатаётганини
яшириш, хориждаги бир лакдоа бойнинг тушагига к,излик
номуси билан кириш учун жаррох^инг „арзимас“ ип-игна-
сидан „шифо“ топиши лозимлигини у кдердан билсин? Бу
..шифо“ хужайинларнинг бир-иккитасига, жарро>^у бузук,
жувоннинг узигагина маълум. Жаррох, х,ам, унинг тигига
рупара келувчи \ам сирни ошкор килмаслик \акдда кдсам
нчган. Тарозининг бир палласида касам, иккинчисида ши­
рин жони туради. Шу муолажага тайёрланаётган Ма\фуза
>■4 соат илгари бир амалдорнинг кунглини фтилаб, дам
олаётганида оромини буздилар. „Эгар урилмаган от“ га
\амхона булишини, уни сафарга тайёрлаши лозимлигини
аввалрок, айтишган эди. Шу сабабли мезбон хонимнинг зе-
риктирмай утириш х,акдцаги гапини эътиборсиз эшитди.
Оромини бузгани учун Севарага захрини сочишдан узини
*мйди.
Фархдц узининг асосий ишидан ташкрри бу „шифохо-
■о“га мижозлар топиб бериб турарди. Кррадорига пули ет-
*ай крлган к^зларнинг аксари шу жойдан пано\ топарди.
еваранинг киз бола экани, гиё^ванд эмаслиги унинг нар-
шни анча оширган, лекин алдаб олиб келингани ишни сал
^раккаблаштиргандай эди. Лекин киши хотирасини су-

540 То%ир Малик

сайтирувчи ёки вактинча эс-)(ушидан айирувчи модцалар
бор экан, мураккаб муаммолар ечишда кдйинчилик сезил-
майди. Энг мухими, бу уй осгонасини уз оёж билан босиб
утса, бас. Се вара нодон сайд а\волида маккор сайёд турига
тушганини \али билмасди. Ма\фуза бир оз \аракатсиз ёт-
гач, бир „уф “ тортди-да, урнидан турди.

— Уйку бир кочса, кдйтиб келмайди. Энди эрталабгача
довдираб юравераман, — деди мингарлаб. Кейин жавонни
очиб, „кока-кола“ олди. — Хали тузланган бодринг еган-
дим, ичимни ёндиряпти. Ичасанми?

Севара йук,, деб бош чайкаса \ам, пиёлани тулдирис
куйиб, унта \ам узатди. Купириб турган ичимлик Севара
нинг нафсини китик,лаб, бир-икки ^уплади- Ма^фуза э о
кетма-кет икки пиёлани симириб, хунук кекирди. Музде1
„кола“ ни бир фттлам ичган одам узини тухтатиб колиш»
кийин. Севаранинг ичи куймаётган булса \ам, пиёлан»
бушатди. Ма^фуза яна тулдириб куйди. Шу зайлда су\ба*
бошланиб, танишган булдилар. Ма\фуза Севарадан бир со
кичик экан. Шунга кдрамай, кибр отига минволиб, мене!*
маслик о^ангида сенсираши Севарага малол келди. Лекн»
унга танбе^ беришдан тийилди.

Уйкуси кочган Махфуза яна бир пиёла „кола“ ни с»
миргач, чукур \омуза тортиб, урнига чузилди. Икки-?-«
дакица утмай, енгил хуррак ота бошлади. Экстрасенсник
даволаш сеансини кутаётган Севарани \ам каттик уй«г
босди, урнидан турди, утирди, узини енга олмади. Кара»«
тига омонат чузилди-ю, уйкуга кетди.

Эрталаб мезбон хоним кириб икковини уйготди. С е »
ра узини енгил )^ис килди.

— Янги жойда яхши ухладингизми? — деди хоним мс*
рибонлик билан.

— Тошдай котиб колибман, — деди Севара уялитдф *
— Бу яхши, демак, биотулкднлар таъсир кдлибди. Ж »
лонжон хдм худди шундай енгил тортган булишлари кер*
Бу гапни эшитиб, Севара кувонч билан жилмаДэ*
Узини „тошдай кртиб ухлаши“ экстрасенснинг биотулад«»
эмас, „кола“ га кушилган уйку дориси эканини билса я»
буна^а жилмайиш урнига портлаб кетармиди...
— Нонуштани шу хонада киласизлар. Биотулк^н т
хонага йуналтирилди. Шунинг учун сеанслар тугагун’м V

Чимилдиц етим цолди 541

ердан жилмайсиз. Бир оз зерикасиз, лекин... чидайсиз.
„Жон куйдирмасанг жонона к,айда?“ дейишади-ку? Ма\-
фуза, дугонангга яхши к^рагин, хупми?

„М е\рибон“ хоним Севарани ёлгон умидлар даштида
колдириб, чик^б кетди.

Дашт атрофи чиройли безаклар билан уралгани сабабли
Севара гузал тасвирлар ортида нима борлигини билмай
крлаверди.

Нонуштадан кейин аник, бир мавзуга буйсунмаган су\-
бат бошланиб, Севара даволанишнинг яхши бошлангани-
дан хурсандлигини билдирди.

— Мен бошцача йул билан булса \ам... уша яцин ода-
мимнинг иродаларига таъсир кдлишни мулжаллаб куюв-
дим, — деди соддадиллик билан.

— Канала Йул? — деб ажабланди Ма^фуза.
Севара „Айтсамми ё айтмасамми?“ деб пича уйланиб
турди-да, узининг кррадорига урганиб, кейин енгиб чик?1-
шини, енгиш жараёнини видеотасвирга тушириб, йигитга
намойиш кддмок^и булганини бир-бир сузлаб берди. Ма\-
фуза бу гаплардан чинакамига ажабланди:
— Жинни-пиннимасмисан? Бу билан нимани исбот к,и-
ласан?
— Иродани бошкариш мумкинлигини, — деди Севара
ишонч билан. — Кррадори заиф иродани янаям заифлаш-
тирадими? Бунин г тиббий исботи борми? Бор! Заиф ирода­
ни енгиш мумкинлигини ким исбот кдлган? \ е ч ким.
Минглаб одамлар „Адойи тамом булдим!“ деб такдирлари-
ни улим ^укмига топшириб утиришибди. Мен бу тушунча
тугонини бузиб ташлайман. Кдз бола иродасини енга олса,
йигит ожиз булиб крлиши мумкинми?
— Сен xoxjmiHH ^ак>о<эт деб билмок^исан? — деди Мах-
фуза унга крттик, тикилиб. — „Х,еч ким исбот цилмаган“
деганинг тугри. „Кррадори“ деган оламнинг битгагина
эшиги бор — кириш бор-у, чикдш йук,. Сен чик^ш эшиги-
ни очмокчимисан? Нима билан? Бошингни уриб, темир
девордан туйнук очмок^шмисан?
— Бу касаллик нега дунё буйлаб юриш кдпяпти, била-
сизми? Билмасангиз билиб олинг: дунёда узига ^ам ишон-
чайдиган бадбинлар куп. „Унга нима булса, булсин, менга
нима!“ дейдиганлар куп. Мен унакдлардан эмасман. Мен


Click to View FlipBook Version