บทความดีเด่น พลเรือเอก กวี สิงหะ

ในการดา เนนิ นโยบายตา่ งประเทศใหช้ ดั เจนยงิ่ ขน้ึ รวมถงึ อาจมีการเพ่ิมเติมจานวนพันธมิตรมากข้ึน (ดังท่ี นักวิชาการและนักนโยบายหลายคนของสหรัฐอเมริกา แนะนา) ซึ่งข้อสรุปของรายละเอียดเหล่าน้ี ต่างส่งผล กระทบต่อทิศทางนโยบายของประเทศอื่น ๆ ในภูมิภาค และในโลกทั้งสิ้น
๒. ข้อมูลท่ีเผยแพร่สาธารณะท่ัวไปที่ปรากฏ ในสื่อหลัก ณ ขณะนี้ ยังไม่เพียงพอท่ีจะมั่นใจได้มากนัก ว่าแต่ละรัฐเข้าใจ และคิดอย่างไร รวมไปถึงมีข้อจากัด อะไรในการดาเนินนโยบายนี้ ซ่ึงความเข้าใจเหล่าน้ีจะ ส่งผลต่อการดาเนินนโยบายต่างประเทศต่อไปข้างหน้า อย่างมาก เช่น แม้เป็นท่ีชัดเจนว่าเรือดาน้าพลังงาน นวิ เคลยี รน์ ้ี มไี วเ้ พอ่ื ปอ้ งปรามนโยบายแขง็ กรา้ วของจนี แตก่ ย็ งั ไมม่ คี วามชดั เจนวา่ ทา ไม ออสเตรเลยี จงึ ตดั สนิ ใจ เลือกใช้เรือดาน้าพลังงานนิวเคลียร์ภายใต้นโยบายน้ี จริงอยู่ที่ว่าเรือดาน้าพลังงานนิวเคลียร์ที่จะซื้อจาก สหรฐั อเมรกิ านนั้ มปี ระสทิ ธภิ าพสงู กวา่ เรอื ดา นา้ พลงั งาน ดีเซลตามท่ีตกลงกับฝร่ังเศสในตอนต้น แต่นักวิเคราะห์ บางคนกเ็ หน็ วา่ ดว้ ยลกั ษณะภมู ปิ ระเทศของออสเตรเลยี ไม่จาเป็นท่ีจะต้องใช้เรือดาน้าระดับพลังงานนิวเคลียร์ หากแค่ต้องการปกป้องดินแดนของตัวเองตามท่ี นายกรัฐมนตรีของออสเตรเลียได้แถลงไป
๓. บทบาทของอังกฤษใน AUKUS คืออะไร แมจ้ ะทราบกนั ดวี า่ องั กฤษเหน็ พอ้ งกบั การปอ้ งปรามจนี ในภูมิภาค แต่ก็ยังไม่มีความชัดเจนว่าทาไมอังกฤษถึง เกี่ยวข้องกับความร่วมมือนี้ และอังกฤษมีบทบาทอะไร ในข้อตกลงนี้ เพราะจากการรายงานของส่ือต่าง ๆ โดยทวั่ ไปแลว้ มกั รายงานเกยี่ วกบั บทบาทของสหรฐั อเมรกิ า และออสเตรเลียเป็นหลัก ในขณะท่ีเราแทบไม่เห็นข้อมูล เกี่ยวกับอังกฤษมากนัก นักวิชาการบางคนมองว่าอังกฤษ รบั บทเปน็ โบรกเกอรร์ ะหวา่ งสหรฐั อเมรกิ า และออสเตรเลยี เนอื่ งจากองั กฤษอาจไมพ่ อใจฝรงั่ เศส ทที่ า ใหก้ ระบวนการ ออกจากสหภาพยโุรปขององักฤษยงุ่ยากมากขน้ึ รวมถงึ อังกฤษอาจเพียงแค่ต้องการดาเนินนโยบายเป็นอิสระ จากสหภาพยุโรปอีกครั้ง อาจไม่ได้จริงจังกับการเข้ามา
นาวิกศาสตร์ 68 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๒ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๕
พัวพันในภูมิภาคอินโด-แปซิฟิก
๔. ท่าทีของสหรัฐอเมริกาในรอบนี้ก็มีหลายจุดท่ี
ยังไม่กระจ่าง แม้กระทั่งนักวิชาการและนักวิเคราะห์ ส่วนใหญ่ของสหรัฐอเมริกาเองยังแปลกใจว่าทาไม สหรัฐอเมริกาถึงได้ไร้มารยาทกับฝรั่งเศสขนาดน้ัน จริงอยู่ที่การทาข้อตกลงด้านเศรษฐกิจและความม่ันคง เช่นนี้ควรปิดเป็นความลับ แต่การไม่ส่ือสารใด ๆ กับ ฝรั่งเศส ชนิดท่ีฝรั่งเศสรู้เรื่องอย่างกะทันหันเช่นน้ี ก็ผิดมารยาทการทูตอย่างมาก โดยเฉพาะถ้าพิจารณาว่า ฝร่ังเศสเป็นพันธมิตรที่ใกล้ชิดกับสหรัฐอเมริกา
แต่สิ่งที่ปรากฏได้ชัดเจนในด้านความสัมพันธ์ ระหว่างประเทศน้ัน คือ การรวมกลุ่มระหว่างประเทศ ในภูมิภาคอินโด-แปซิฟิก ท่ีมีข้อตกลงในด้านต่าง ๆ เช่น ด้านความม่ันคง การทหาร เศรษฐกิจ มักจะปรากฏ ชอ่ื ของประเทศสหรฐั อเมรกิ า และออสเตรเลยี อยใู่ นกลมุ่ ต่าง ๆ ร่วมกันเสมอ ซึ่งนั่นก็อาจเป็นสิ่งท่ีบ่งบอกได้ว่า ท้ัง ๒ ประเทศนี้ มีความสัมพันธ์ที่ดีต่อกันเพียงไร ในปัจจุบัน โดยส่ิงท่ีเป็นหลักฐานประจักษ์สู่สายตาชาติ ต่าง ๆ ได้ชัดเจนไม่นานที่ผ่านมา ได้แก่ การฝึกร่วมผสม T a l i s m a n S a b r e ร ะ ห ว า่ ง ช า ต เิ จ า้ ภ า พ ห ล กั ค อื อ อ ส เ ต ร เ ล ยี และสหรัฐอเมริกา และชาติพันธมิตรรวมกัน ๗ ชาติ โดยมีกาลังพลเข้ารับการฝึกในคร้ังนี้มากกว่า ๑๗,๐๐๐ นาย ซึ่งใช้สถานการณ์ฝึกส่วนใหญ่เป็นพ้ืนที่ สมมติที่อ้างอิงกับพื้นที่พิพาทต่าง ๆ ของจีนหรือ เรียกง่าย ๆ ว่า ฝึกซ้อมรบร่วมเพื่อรับมือกับจีน หากข้อขัดแย้งนั้นบานปลายจนถึงข้ันใช้กาลังในอนาคต เอกสารอ้างอิง
๑. Prime Minister of Australia Scott Morrison; Prime Minister of the United Kingdom Boris Johnson; President of the United States of America Joseph R. Biden (16 September 2021). “Joint Leaders Statement on AUKUS”. Prime Minister of Australia (Pressrelease). Archived from the original on 27 September 2021. Retrieved 25 September 2021.


การฝึกยกพลข้ึนบกระหว่างสหรัฐอเมริกา และออสเตรเลีย ในการฝึก Talisman Sabre 2021
๒. Ward, Alexander; McLeary, Paul. “Biden announces joint deal with U.K. and Australia to counter China”. Politico. Archived from the original on 27 September 2021. Retrieved 25 September 2021.
๓. Prime Minister; Minister for Defence; Minister for Foreign Affairs; Minister for Women (16 September 2021).“Australia to pursue Nuclear-powered Submarines through new Trilateral Enhanced Security Partnership”. Prime Minister of Australia (Press release). Archived from the original on 27 September 2021. Retrieved 25 September 2021. This article contains quotations from this source, which is available under a Creative Commons Attribution 4.0 International Licence. ๔. “Pact with U.S., Britain, will see Australia scrap French sub deal-media”. Reuters. 16 September 2021. Archived from the original on 15 September 2021. Retrieved 16 September
2021.
๕. PA Media (16 September 2021). “Prime Minister: Aukus is not intended to be adversarial towards China”. Yahoo! News. Archived from the original on 21 September 2021. Retrieved 19 September 2021.
๖. “Aukus: China denounces US-UK-Australia pact as irresponsible”. BBC News. 16 September 2021. Archived from the original on 16 September 2021. Retrieved 16 September 2021.
๗.“Aukus: UK, US and Australia launch pact to counter China”.BBC News. 16 September 2021. Archived from the original on 16 September 2021.Retrieved 16 September 2021.
นาวิกศาสตร์ 69 ปีท่ี ๑๐๕ เล่มท่ี ๒ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๕


ศรชล.เป็นส่วนราชการรูปแบบเฉพาะสังกัดสานักนายกรัฐมนตรี อยู่ใต้การบังคับบัญชาของนายกรัฐมนตรี ซึ่งเป็นผู้อา นวยการ ศรชล. โดย ศรชล. มีอา นาจหน้าที่ในการวางแผน อานวยการ ประสานงาน สั่งการ และสนับสนุน การปฏบิ ตั ขิ องหนว่ ยงานของรฐั ทเี่ กยี่ วขอ้ งในการรกั ษาผลประโยชนข์ องชาตทิ างทะเลในภาวะปกติ และในภาวะไมป่ กติ ตดิ ตามตรวจสอบและประเมนิ แนวโนม้ ของสถานการณ์ทอี่ าจกอ่ ใหเ้กดิ ภยั คกุ คามตอ่ ผลประโยชนข์ องชาตทิ างทะเล เ ส ร มิ ส ร า้ ง ใ ห ป้ ร ะ ช า ช น ต ร ะ ห น กั ร ใ้ ู น ค ว า ม ส า ค ญั ข อ ง ผ ล ป ร ะ โ ย ช น ข์ อ ง ช า ต ทิ า ง ท ะ เ ล ส ทิ ธ ิ อ ธ ปิ ไ ต ย เ ข ต อ า น า จ แ ล ะ ส ทิ ธ ใิ น การแสดงออกและใชป้ ระโยชนจ์ ากทรพั ยากรในเขตทางทะเลพนื้ ทตี่ า่ ง ๆ และหนา้ ทที่ ตี่ อ้ งพทิ กั ษร์ กั ษาไวซ้ งึ่ ผลประโยชนฯ์ รวมทั้งส่งเสริมให้ประชาชนเข้ามามีส่วนร่วมในการป้องกันและแก้ไขปัญหาต่าง ๆ ที่กระทบต่อผลประโยชน์ฯ การพัฒนา ศรชล. เพื่อรองรับภัยคุกคามทั้ง ๙ ด้าน (ภาพที่ ๑) นั้น จาเป็นต้องมีการออกแบบโครงสร้างองค์กร กระบวนการทางาน บูรณาการการทางานร่วมกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง และการบูรณาการการแลกเปลี่ยนข้อมูล ขา่ วสาร ใหม้ กี ารประสานสอดคลอ้ งเชอื่ มโยงอยา่ งเปน็ ระบบ โดยมขี ดี ความสามารถดา้ นการรบั รสู้ ถานการณท์ างทะเล หรือ Maritime Domain Awareness (MDA) ซึ่งเป็นปัจจัยขับเคลื่อนสา คัญ (Critical Enable) ช่วยให้การรับมือ กับภัยคุกคามตามรูปแบบใหม่ได้อย่างมีประสิทธิผล มีการใช้ทรัพยากรต่าง ๆ ได้อย่างเหมาะสม
ภาพที่ ๑ ภัยคุกคาม ๙ ด้าน
การรับรู้สถานการณ์ทางทะเลหรือ MDA ได้ถูกนิยามศัพท์ไว้ในนโยบาย และเอกสารสั่งการด้านความมั่นคง ทางทะเลของรัฐบาลสหรัฐอเมริกา ปี ๒๐๐๕ ไว้ดังนี้ “การรับรู้สถานการณ์ทางทะเล คือ ความเข้าใจเชิงประสิทธิผล ( E f f e c t i v e U n d e r s t a n d i n g ) ข อ ง ท กุ ส งิ ่ ท เี ่ ก ยี ่ ว ข อ้ ง ท า ง ท ะ เ ล ข อ ง โ ล ก ซ งึ ่ ม ผี ล ก ร ะ ท บ ต อ่ ค ว า ม ม นั ่ ค ง ป ล อ ด ภ ยั เ ศ ร ษ ฐ ก จิ ห ร อื สงิ่ แวดลอ้ มของสหรฐั อเมรกิ า” นยิ ามศพั ทข์ า้ งตน้ เปน็ ทยี่ อมรบั ทว่ั โลก แตล่ ะประเทศอาจจะมกี ารใชข้ อ้ ความทแี่ ตกตา่ ง
นาวิกศาสตร์ 42 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๓ มีนาคม ๒๕๖๕


ออกไปเล็กน้อย อย่างไรก็ตาม ก็ยังหนีไม่พ้นกับความท้าทายในการอธิบายความหมายที่แท้จริงของคาว่า ความเข้าใจ เชิงประสิทธิผล และต้องทาอะไร อย่างไร เพื่อให้บรรลุเป้าหมายอันสูงส่งนี้ ในปี ๒๐๑๓ รัฐบาลสหรัฐอเมริกาได้มี การปรบั ปรงุ แผนการรบั รสู้ ถานการณแ์ หง่ ชาตฉิ บบั ใหม่ แตน่ ยิ ามศพั ทข์ องคา วา่ ความเขา้ ใจเชงิ ประสทิ ธผิ ลกย็ งั คงเดมิ ไม่เปลี่ยนแปลง ดังนั้น จึงควรทาความเข้าใจกับความหมายของมันให้ถ่องแท้และรู้วิธีการที่สร้างผลลัพธ์ให้เป็นไปตาม นิยามของมัน ซึ่งผู้เขียนแปลและเรียบเรียงจากบทความของ ดร.จอห์น มิตเทิลแมน โดยเห็นว่า แนวคิดและแนวโน้ม การพฒั นาดา้ นMDAของดร.จอหน์ นา่ จะเปน็ ประโยชน์และสามารถนา ไปประยกุ ตใ์ชก้ บั ศรชล.ไดต้ ามความเหมาะสมตอ่ ไป ความเข้าใจเชิงประสิทธิผล
ผู้อ่านสามารถทาความเข้าใจกับคานี้ได้ดียิ่งขึ้น ด้วยการพิจารณาความหมาย โดยแบ่งออกเป็น ๓ โดเมน ได้แก่ ยุทธวิธี ยุทธการ และยุทธศาสตร์ ในแต่ละโดเมนมีความแตกต่างในแง่นโยบาย และในด้านงบประมาณ
ภาพที่ ๒ ระบบเครือข่าย AIS
ความเข้าใจระดับยุทธวิธี
ในระดับยุทธวิธี เป็นการกากับการใช้ทรัพยากร และกาลังพลที่เกี่ยวข้องได้อย่างถูกท่ีและถูกเวลา ด้วยขีดความ สามารถและทรัพยากรท่ีเหมาะสม เพ่ือพิสูจน์ทราบ และสกัดกั้นกิจกรรมบางอย่างในกรณีจาเป็น อาทิ การทาประมง ผดิ กฎหมาย การคา้ ยาเสพตดิ หรอื การเคลอื่ นยา้ ยแรงงานผดิ กฎหมาย สา หรบั นกั วเิ คราะหน์ น้ั สงิ่ นี้ หมายถงึ มคี วามเปน็ ไปไดม้ ากทสี่ ดุ ในการตรวจพบและเขา้ ไปจดั การกบั กจิ กรรมทเี่ ปน็ อนั ตราย แสดงทา่ ทเี ปน็ ฝา่ ยตรงขา้ ม หรอื การกระทา ผิดกฎหมาย การดาเนินการข้างต้น ผู้บังคับบัญชาระดับยุทธวิธี จาเป็นต้องทราบตาแหน่งปัจจุบันของเป้าทุกชนิด ในพ้ืนท่ี โดยทั่วไปแล้วจะแสดงในรูปแบบภาพสถานการณ์ร่วม (Common Operational Picture: COP) หรือส่วน ทางทะเลจะเรียกว่า “Recognized Maritime Picture”
ขอเร่ิมต้นด้วยการนาเสนอขีดความสามารถของระบบแสดงตนเองโดยอัตโนมัติหรือ AIS (ภาพท่ี ๒) เมื่อเรามอง ไปยังเป้าทุกลาแล้ว และตั้งคาถามขึ้นว่า เป้าใดอยู่ในความสนใจของเรา เทคโนโลยีการตรวจจับ และระบุตาแหน่ง เป้าขนาดเล็กและใหญ่ เป็นส่วนสาคัญหลักของการรับรู้สถานการณ์ทางทะเล แต่การมีเพียงภาพท่ีครบถ้วนของเป้า ทกุ ลา ในทะเล กไ็ มแ่ นเ่ สมอไปทจ่ี ะชว่ ยในการตกลงใจ การตกลงใจตอ้ งอาศยั การวเิ คราะห์ หรอื การประเมนิ ความเสย่ี ง และการประเมินภัยคุกคาม ซึ่งส่วนใหญ่แล้วจะดาเนินการในระดับยุทธการ แล้วส่งผ่านข้อตกลงใจลงไประดับยุทธวิธี
นาวิกศาสตร์ 43 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๓ มีนาคม ๒๕๖๕


เพื่อเป็นแนวทางการลาดตระเวนทางทะเลและอากาศ อย่างไรก็ตาม นโยบายเข้ามาเป็นส่วนหนึ่งของสมการ แม้ว่า จะเปน็ ระดบั ยทุ ธวธิ กี ต็ าม การเกบ็ รวมขอ้ มลู หลกั ฐานในทะเล จา เปน็ ตอ้ งกระทา ดว้ ยความเครง่ ครดั ตามทกี่ า หนดไวใ้ น ลา ดบั ขนั้ ตอนการจบั กมุ เพอื่ ใหม้ นั่ ใจวา่ เปน็ ทยี่ อมรบั ในชนั้ ศาล ภาพถา่ ย และอปุ กรณเ์ ดนิ เรอื บนเครอื่ งบนิ ลาดตระเวน ทางทะเล จาเป็นต้องผ่านการรับรอง เพื่อเป็นหลักฐานทางกฎหมายที่ยอมรับได้ สาหรับใช้สนับสนุนการพิจารณา ตัดสินคดีของศาลต่อไป
ความเข้าใจระดับยุทธการ
ในระดับยุทธการ ประเด็นหลักอยู่ที่การบรรลุภารกิจด้วยค่าใช้จ่ายที่น้อยที่สุด การวิเคราะห์ทางยุทธการ ซึ่งมักเกิดขึ้นที่กองบัญชาการกองเรือ โดยผู้มีหน้าที่รับผิดชอบต้องแจ้งให้ผู้บังคับบัญชารับรู้ การแจกแจงเป้าทั้งหมด ที่ตรวจพบ และพิสูจน์ทราบเป้าที่เฝ้าสังเกตว่ามีพฤติกรรมถูกหรือผิดกฎหมาย เป็นภัยคุกคามหรือไม่ เป้าอยู่ในพื้นที่ รับผิดชอบของผู้บัญชาการหรือไม่ ฯลฯ ข้อมูลข่าวสารเพิ่มเติม ต้องมีมากกว่าตาบลที่เป้าหรือจุดที่พล็อตเป้าบนแผนที่ ซึ่งจะช่วยให้สามารถตกลงใจ กาหนดความเร่งด่วนในการใช้ทรัพยากรทางยุทธวิธีได้ โดยทั่วไปในระดับยุทธการนั้น เป้าที่น่าสนใจ (Vessel of Interest: VOI) จะถูกกาหนด และจัดลาดับความเร่งด่วนเป็นไปตามกิจกรรม ตาบลที่ ประวัติ และข้อมูลอื่น ๆ รวมทั้งอานาจหน้าที่การบังคับบัญชา ความพร้อมใช้งานทรัพยากรต่าง ๆ ข้อพิจารณา ความปลอดภัย บริบทภูมิรัฐศาสตร์ และเป้าหมายเชิงยุทธศาสตร์
ความสา เรจ็ ในภารกจิ วดั จากผลการจบั กมุ หรอื ควบคมุ เปา้ ในระดบั ยทุ ธการนนั้ โฟกสั เรอื่ งคา่ ใชจ้ า่ ยในการใชก้ า ลงั ระดับยุทธวิธีไปยังเป้าที่น่าสนใจมากกว่าการใช้กาลังทางเรือ โดยใช้น้ามันเชื้อเพลิงอย่างสิ้นเปลืองและเสียเวลา ไปกบั การคน้ หาเปา้ ตอ้ งสงสยั อยา่ งไรท้ ศิ ทาง สา หรบั ความสา คญั เชงิ นโยบายสะทอ้ นจากอา นาจหนา้ ทขี่ องผบู้ งั คบั บญั ชา ในระดับยุทธการ การยึดมั่นในกฎการปะทะ การพัฒนาหนทางปฏิบัติแบบต่าง ๆ การใช้กาลังและทรัพยากรที่มี อย่างมีประสิทธิผล นอกจากนี้ยังสะท้อนจากความสามารถในการแบ่งบันข้อมูลข่าวสารระหว่างหน่วยงานต่าง ๆ ทจี่ า เปน็ ตอ้ งใชข้ อ้ มลู ขา่ วสารนนั้ ๆตวั อยา่ งในสหรฐั อเมรกิ าทหารหนว่ ยบงั คบั ใชก้ ฎหมายและหนว่ ยงานขา่ วกรองตา่ งมอี า นาจ หนา้ ทแี่ ตกตา่ งกนั ไปตามระเบยี บปฏบิ ตั ขิ องหนว่ ยงานรฐั ในการรวบรวมและเกบ็ ขอ้ มลู ขา่ วสารตามชนดิ ทตี่ า่ งกนั ออกไป สิ่งนี้ย่อมเป็นปัญหา หากรูปแบบการประเมินความเสี่ยงจาเป็นต้องใช้การผสมผสานข้อมูลข่าวสารหลากหลายชนิด เพอื่ นา ไปสคู่ วามเขา้ ใจอยา่ งมปี ระสทิ ธผิ ลซงึ่ เรอื่ งนผี้ เู้ขยี นเหน็ วา่ เปน็ ประเดน็ ความทา้ ทายในการรวบรวมขอ้ มลู ขา่ วสารของ ศรชล. ด้วยเช่นกัน
ความเข้าใจระดับยุทธศาสตร์
ในระดับยุทธศาสตร์ ประเด็นสาคัญที่สุด คือ โครงสร้างกองกาลังและการจัดสรรทรัพยากร เพื่อบรรลุเป้าหมาย ตามนโยบายชาติ โดยมีวัตถุประสงค์ในการคุ้มครองเสรีภาพทางทะเล ป้องปรามความขัดแย้งและการขู่บังคับ และ ส่งเสริมการเคารพมาตรฐานและกฎหมายระหว่างประเทศ ตัวอย่างของเป้าหมายตามนโยบายชาติ รวมถึงการสร้าง ความเชื่อมั่นในเสรีภาพการเดินเรือ และการขนส่งสินค้าได้อย่างเสรี สร้างความเชื่อมั่นในการเข้าถึงแหล่งประมง และแร่ธาตุ และป้องกันการจงใจใช้ประโยชน์ทางทะเลในทางที่ผิด ด้วยการแสดงตนเป็นศัตรู กระทาการร้ายแรง หรือกระทาผิดกฎหมาย
ในระดับยุทธศาสตร์ การใช้เทคโนโลยีอวกาศนับว่าเหมาะและดีต่อการพัฒนาความเข้าใจภาพรวมระดับนี้ และช่วยให้เห็นกิจกรรมที่กระจัดกระจายในพื้นที่รับผิดชอบ แม้ว่ากิจกรรมนั้นจะเกิดขึ้นนอกชายฝั่งเกินระยะขอบฟ้า
นาวิกศาสตร์ 44 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๓ มีนาคม ๒๕๖๕


และเป็นระยะไกลเกินกว่าการลาดตระเวนทางทะเลโดยปกติ ซึ่งเหมาะสาหรับการตกลงใจ เนื่องจากภาพที่มองจาก อวกาศให้ภาพที่ชัดเจนว่า จานวนเป้ามีเท่าใด และเป้าเหล่านั้นอยู่ที่ไหน บางทีเป้าเหล่านั้นอยู่ระหว่างเคลื่อนย้าย บางทีเป้าเหล่านั้นอยู่ระหว่างทาประมง (โดยมีหรือไม่มีใบอนุญาต) หรือบางทีเป้าเหล่านั้นอยู่ระหว่างขนย้าย ยาเสพติด อาวุธ หรือมนุษย์
ร ปู แ บ บ ก จิ ก ร ร ม ท า ง ท ะ เ ล แ ม ว้ า่ เ ป น็ เ พ ยี ง แ น ว โ น ม้ ท วั ่ ไ ป เ ช น่ จ า น ว น เ ป า้ ใ น พ นื ้ ท เี ่ ข ต เ ศ ร ษ ฐ ก จิ จ า เ พ า ะ ข อ ง ป ร ะ เ ท ศ เป็นตัวชี้วัดสาคัญ ซึ่งมีผลกระทบต่อทุกประเทศในการควบคุมแร่ธาตุ และทรัพยากรสิ่งมีชีวิตในทะเล ซงึ่ ตงั้ อยใู่ นเขต EEZ ทปี่ ระเทศตา่ ง ๆ ยอมรบั ความเขา้ ใจกจิ กรรมเชน่ นนั้ ใหถ้ อ่ งแทม้ ากทสี่ ดุ เทา่ ทเี่ ปน็ ไปได้ บอกใหร้ วู้ า่ ควรมี นโยบายและงบประมาณเช่นใดในการสร้าง ฝึก จัดหา และดารงสภาพทรัพยากรที่จาเป็นในการบรรลุเป้าหมาย ยุทธศาสตร์ เช่น สร้างความเชื่อมั่นการควบคุมอธิปไตยของเขตน่านน้าประเทศ และส่งเสริมเสถียรภาพในภูมิภาค
ภาพที่ ๓ Cubesat นิยมสร้างเพ่ือการวิจัยและการทดลองของมหาวิทยาลัยท้ังในและต่างประเทศ
การพัฒนาสมัยใหม่
อย่าลืมว่าการรับรู้สถานการณ์ทางทะเล เกี่ยวข้องโดยตรงกับความเข้าใจเชิงประสิทธิผล ของกิจกรรมทางทะเล อะไรคือแนวโน้มใหม่และการพัฒนาอะไรที่เราควรรู้เท่าทัน
ใ น แ ง เ่ ท ค โ น โ ล ย ี ภ า ค เ อ ก ช น เ ข า้ ม า เ ก ยี ่ ว พ นั ใ น ส อ ง เ ร อื ่ ง ส า ค ญั อ นั เ ป น็ ป ร ะ โ ย ช น ม์ า ก พ อ ส ม ค ว ร เ ร อ่ ื ง แ ร ก เ ป น็ ก า ร ส ร า้ ง และรวบรวมแหล่งข้อมูลใหม่ให้มีความหลากหลาย รวมถึงการเร่งไปสู่การสร้าง และปล่อยดาวเทียมขนาดเล็กที่มีขีด ความสามารถในการถ่ายภาพพื้นโลกอย่างมีนัยสาคัญ เรื่องที่สอง คือ การวิเคราะห์ฐานข้อมูลขนาดใหญ่ หรือบิกดาตา รวมทั้ง Machine Learning หรือ Deep Learning เป็นเร่ืองท่ีคนทั่วโลกให้ความสนใจ ในเดือนมีนาคม ๒๐๑๖ เมอื่ อลั ฟาโกะ สามารถเอาชนะแชมปโ์ ลกโกะไปถงึ ๔ จาก ๕ เกม รฐั บาลสหรฐั อเมรกิ ากา ลงั เผชญิ หนา้ กบั ความยากลา บาก ในการก้าวให้ทันการพัฒนาดาวเทียมขนาดเล็กและบิกดาตา บ่อยครั้งนโยบายการพัฒนาของสหรัฐอเมริกา ขยับตัวล่าช้ากว่าเทคโนโลยีท่ีมีอยู่ปัจจุบันเป็นอย่างมาก
เทคโนโลยีสมาร์ทโฟนมักจะใช้สื่อความหมายแทนฮาร์ดแวร์ที่มีขนาดเล็ก แต่สามารถทางานได้เทียบเท่า คอมพิวเตอร์ เทคโนโลยีสมาร์ทโฟนได้ไปปรากฏในอวกาศบนดาวเทียมขนาดเล็กแบบ Cubesat (ภาพที่ ๓) ทโี่ คจรในอวกาศหรอื เกอื บทกุ ดวง สา หรบั ผคู้ ดิ นโยบายแลว้ การรบั มอื กบั ความทา้ ทายจากการพฒั นาทเี่ ปน็ อยปู่ จั จบุ นั และเทคโนโลยที พ่ี ฒั นาขนึ้ อยา่ งรวดเรว็ แสดงใหเ้ หน็ คา ถามคา ตอบอนั แสนยาก ซง่ึ สว่ นใหญแ่ ลว้ อยนู่ อกเหนอื ขอบเขต ของบทความนี้ ตัวอย่างของการเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วของการพัฒนาขีดความสามารถกิจการอวกาศโดยภาคเอกชนนั้น ยอ่ มมผี ลกระทบตอ่ ความมน่ั คงของชาตทิ งั้ แงบ่ วกและลบ ซง่ึ เปน็ ทท่ี ราบดแี ลว้ ในปจั จบุ นั ขดี ความสามารถของดาวเทยี ม สังเกตโลกหรือ Earth Observation (EO) ซึ่งอดีตเคยอยู่ในกามือของชาติมหาอานาจ และดาวเทียมสอดแนมเหล่าน้ี
นาวิกศาสตร์ 45 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๓ มีนาคม ๒๕๖๕


ใครกส็ ามารถเปน็ เจา้ ของได้ปจั จบุ นั การซมู ดว้ ยGoogleEarthทา่ นกจ็ ะเหน็ รถยนตข์ องทา่ นบนทอ้ งถนนถา้ มผี ลประโยชน์ จูงใจมากพอ นักวิเคราะห์สามารถใช้ภาพถ่ายดาวเทียมเหล่านี้ในการตรวจจับว่ารถยนต์ของท่านออกไป และกลบั มาเมอื่ ไหร่ ดาวเทยี มของเอกชนทกุ วนั นี้ สามารถผลติ ภาพถา่ ยดว้ ยความแมน่ ยา ดกี วา่ หรอื ตา่ กวา่ ๑ เมตร และ ถา่ ยภาพซา้ ไดท้ กุ วนั นบั เปน็ สงิ่ ทา้ ทายผจู้ ดั ทา นโยบายใหก้ ารรกั ษาระยะหา่ งความเปน็ ผนู้ า เทคโนโลยขี องสหรฐั อเมรกิ า
สว่ นในโลกของระบบแสดงตนเองโดยอตั โนมตั หิ รอื AIS การตดิ ตามตา บลที่ และการเคลอื่ นทขี่ องเรอื ไมไ่ ดม้ เี ฉพาะ ระบบทตี่ ดิ ตงั้ ใชง้ านบนภาคพนื้ เทา่ นนั้ แตท่ ผี่ า่ นมาไดม้ กี ารเปดิ ตวั ระบบ AIS ซงึ่ ใหบ้ รกิ ารในอวกาศครงั้ แรกในปี ๒๐๐๘ และในปี ๒๐๑๐ ดาวเทียมรับสัญญาณ AIS มีมากกว่า ๑๐๐ ดวงแล้ว ดาวเทียมเหล่านี้ได้รับการติดตั้งวิทยุ แบบตั้งค่า การทางานด้วยซอฟต์แวร์ (Software Defined Radio) แทนการใช้ระบบรับสัญญาณ AIS บนภาคพื้นแบบเดิม สงิ่ นี้ หมายความวา่ ระบบสอื่ สารและกระจายขา่ วในทกุ ยา่ นความถี่ จะสามารถดกั รบั สญั ญาณไดด้ ว้ ยดาวเทยี มของเอกชน ยา้ อกี ครงั้ วา่ อะไรกต็ ามทคี่ รงั้ หนงึ่ เคยจา กดั การใชเ้ ฉพาะอยใู่ นแวดวงของหนว่ ยงานของรฐั บดั นกี้ า ลงั จะเคลอื่ นยา้ ยไป สู่โลกของเอกชน และหากเทคโนโลยีเหล่านี้สามารถสร้างรายได้ จะเป็นเรื่องท้าทายผู้จัดทานโยบาย และผู้จัดระเบียบ กา้ วตามใหท้ นั อยา่ งไรกต็ าม ศรชล. ไดอ้ านสิ งสอ์ ยา่ งมากจากการพฒั นาดาวเทยี มของเอกชน โดยสามารถเขา้ ถงึ ขอ้ มลู AIS และภาพถ่ายดาวเทียมได้ง่ายขึ้น เร็วขึ้น ด้วยราคาประหยัด มีทางเลือกมากขึ้น
ภาพถ่ายดาวเทียมและข้อมูล AIS ปัจจุบัน
จดั เปน็ สนิ คา้ ชนดิ หนงึ่ ในตลาด ใครกซ็ อื้ ไดด้ ว้ ยบตั รเครดติ
ข้อมูลเป็นสิ่งที่มีประโยชน์ แต่เราสามารถผลิตข้อมูล
ให้มีมูลค่าเพิ่มด้วยการวิเคราะห์ข้อมูล ต้องทา
ให้ได้มากกว่าการรวบรวมข้อมูลเท่านั้น เช่นเดียวกับ
ฮาร์ดแวร์ในอวกาศ การวิเคราะห์เป็นสิ่งในโลกสมัย
ใหม่ที่เต็มไปด้วยนวัตกรรม การวิเคราะห์ฐานข้อมูล
บิกดาตา ขยายการใช้งานมาสู่การรับรู้สถานการณ์ทาง
ทะเลอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ และในเรื่องนี้ภาคเอกชนมี
ความก้าวหน้ากว่าภาครัฐ เหตุผลที่จะอธิบายก็คือ
ความต้องการขอรับข้อมูล สามารถสร้างรายได้อย่าง
มหาศาล ในปี ๒๐๐๘ เมื่อปล่อยดาวเทียม AIS ขึ้น
สู่อวกาศ โลกแห่งการค้าขายในอนาคตได้เปล่ียนไปอย่างมาก นับเป็นครั้งแรกที่สามารถติดตามเป้าเรือได้ในทุก ท่ีบนโลก และสามารถทานายได้ว่า เรือพร้อมสินค้าจะถึงท่าเรือปลายทางเม่ือไหร่ ความล่าช้ามีผลต่อราคาสินค้า ท่ีขนส่งด้วยเรือ การรู้ข้อมูลก่อนคนอ่ืนทาให้ผู้ขายสินค้าร่ารวยได้ การเช่ือมโยงของการวิเคราะห์บิกดาตาและ ดาวเทียมขนาดเล็กเป็นเร่ืองชัดเจน เงินจากซิลิคอนวัลเลย์ใช้กับการลงทุนในกิจการอวกาศ พวกเขาได้รวบรวมข้อมูล จานวนมาก การวิเคราะห์ข้อมูลทาให้นักลงทุนท่ีชาญฉลาดและมีวิสัยทัศน์ย่ิงร่ารวยขึ้น ตัวอย่างล่าสุดท่ีสะท้อน แนวโน้มเรื่องดังกล่าวได้เป็นอย่างดี คือ การพัฒนาดาวเทียมถ่ายภาพต้นทุนต่า ขนาดเล็กเท่ากับกล่องรองเท้า (ภาพท่ี ๔) บรษิ ทั เอกชนสหรฐั อเมรกิ า รายนช้ี อื่ วา่ Planet Inc. อยใู่ นซานฟรานซสิ โก บรษิ ทั กอ่ ตง้ั โดยสองอดตี นกั วทิ ยาศาสตร์ นาซา ปจั จบุ นั บรษิ ทั มดี าวเทยี มมากกวา่ ๒๐๐ ดวง ในวงโคจร โดยราว ๑๕๐ ดวง ภายใตช้ อ่ื Dove สามารถถา่ ยพน้ื โลก ทกุจดุไดท้กุวนั รวมทงั้ภาพถา่ยเรอืรบในทา่หรอืในทะเลจดัเปน็บรษิทัทสี่ามารถสรา้งสรรคน์วตักรรมพลกิโลกภายใน ระยะเวลาอนั สนั้ ดว้ ยวสิ ยั ทศั นอ์ นั เฉยี บคม
นาวิกศาสตร์ 46 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๓ มีนาคม ๒๕๖๕
ภาพที่ ๔ ดาวเทียม Dove ขนาดกล่องรองเท้าของ บ. Planet


บทสรุปแนวคิดของ ดร.จอห์น
สา หรบั แนวโนม้ ทกี่ ลา่ วมาขา้ งตน้ นนั้ นบั วา่ มนี ยั สา คญั ตอ่ ความมน่ั คงทางทะเล ดาวเทยี มจา นวนมาก และสงิ่ อนื่ ๆ มคี วามสามารถในการตรวจจบั เปา้ ซงึ่ หมายถงึ สหรฐั อเมรกิ าจะสามารถรอู้ ะไรเกยี่ วกบั เรอื มากขนึ้ มากกวา่ ทผี่ า่ นมาอยา่ งไรกต็ าม คู่แข่งของสหรัฐอเมริกา อาชญากร และฝ่ายตรงข้าม ก็สามารถทาได้เช่นเดียวกับสหรัฐอเมริกา สิ่งนี้จะเปลี่ยนวิธีการที่ สหรฐั อเมรกิ าปฏบิ ตั กิ ารในทะเลดาวเทยี มและสงิ่ อนื่ ๆมศี กั ยภาพทา ใหก้ ารบงั คบั ใชก้ ฎหมายการชว่ ยเหลอื ผปู้ ระสบภยั และ การรกั ษาความปลอดภยั ทางทะเลมปี ระสทิ ธผิ ลยงิ่ ขนึ้ แตม่ นั กอ็ าจนา มาซงึ่ ความลอ่ แหลมใหมท่ างทหาร และวธิ กี ารใหมส่ า หรบั ฝา่ ยตรงขา้ มทชี่ าญฉลาดในการแสวงประโยชนด์ ว้ ยการปรบั ปรงุ ขดี ความสามารถดา้ น MDA ของตนเอง จากมมุ มองทาง ยทุ ธการ สหรฐั อเมริกาควรกา้ วยา่ งไปขา้ งหนา้ ในการสรา้ งการแบง่ ปนั ความรพู้ นื้ ฐานและประสบการณ์ โดยการสรา้ ง การมสีว่นรว่มในการปฏบิตักิารพรอ้มกบัทางานรว่มกนั เพอื่แสวงหาวธิบีรรเทาความลอ่แหลมอนัมศีกัยภาพซงึ่เกดิขนึ้ และขยายและกระจายตวั อยา่ งรวดเรว็ ของตวั การรา้ ยทมี่ คี วามสามารถและศกั ยภาพทจี่ ะกอ่ การได้มนั สามารถกลา่ วไดว้ า่ สหรฐั อเมรกิ าอาจไดป้ ระโยชนจ์ ากการพฒั นาและจดั ตงั้ สถาบนั ใหค้ รอบคลมุ การแบง่ ปนั ขอ้ มลู MDAภายในรฐั บาลสหรฐั อเมรกิ า และชาตพิ นั ธมติ ร เนอื่ งจากกจิ กรรมทางทะเลมกั ยดึ ตดิ กบั พนื้ ฐานเดมิ ๆ ในเรอื่ งความซบั ซอ้ นและคลมุ เครอื ไมว่ า่ จะเปน็ การกระทา เพอื่ ความไดเ้ ปรยี บของเอกชนและทหาร มนั ถงึ เวลาแลว้ ทสี่ หรฐั อเมรกิ าตอ้ งมองหาความคดิ สรา้ งสรรคใ์ หม่ ๆ รวมถงึ การแก้ปัญหาของการป้องกันข้อมูลข่าวสารที่อ่อนไหว ในขณะที่ก็ต้องยอมให้กระบวนการวิเคราะห์สามารถเข้าถึง ข้อมูลที่มีอยู่อย่างเต็มรูปแบบข้ามหน่วยงานรัฐบาล เอกชน และภาคพลเรือน เทคโนโลยีและนโยบายต้องประสาน สอดคล้องกัน เพื่อทาให้เกิดความเข้าใจในกิจกรรมทางทะเลอย่างมีเหตุผลหรือเป็นหลักประกันว่า ถ้าร่วมมือกัน เราจะประสบความสาเร็จในการปฏิบัติภายใต้ความท้าทายทางทะเลที่นับว่ายิ่งมีมากขึ้น
พัฒนาการด้าน MDA ของ ศรชล.
ศรชล.ไดม้ กี ารพฒั นาขดี ความสามารถดา้ นMDAโดยไดร้ บั ความชว่ ยเหลอื จากสหรฐั อเมรกิ าผา่ นจสั แมก็ ไทยเปน็ หลกั โดยมีการติดตั้งใช้งานระบบ SeaVision ระบบนี้ได้รวบรวมข้อมูล AIS เรดาร์ชายฝั่งและภาพถ่ายดาวเทียมแบบ Electro-Optic (EO) และเซ็นเซอร์แบบเรดาร์ หรือ Synthetic Aperture Radar (SAR) ปัจจุบันมีติดตั้งใช้งานที่ศูนย์ ยทุ ธการศรชล.และศรชล.ภาคระบบSeaVisionออกแบบเพอื่ ตอบโจทย์ตามหลกั การทฤษฎดี า้ นMDAอยา่ งแทจ้ รงิ ศรชล.ไดร้ บั ความรว่ มมอื จากสหรฐั อเมรกิ าผา่ นโครงการตา่ งๆอยา่ งตอ่ เนอื่ งอาทิทนุ การศกึ ษาหลกั สตู รระยะสนั้ MDA ณประเทศสหรฐั อเมรกิ าและฝกึ อบรมการใชง้ านวเิคราะหข์ อ้ มลู จากระบบSeaVisionภายในประเทศประจา ทกุ ปีอยา่ งไรกต็ าม บ ท ค ว า ม น จี ้ ะ ข อ ก ล า่ ว ถ งึ ร ะ บ บ S e a V i s i o n ไ ว เ้ พ ยี ง เ ท า่ น ี ้ ข อ อ น ญุ า ต น า เ ส น อ ร า ย ล ะ เ อ ยี ด ข อ้ ด ี ข อ้ จ า ก ดั ไ ว ใ้ น บ ท ค ว า ม ฉบับต่อไปครับ ข่าวกรอง เป็นองค์ประกอบสาคัญอีกด้านหนึ่งของขีดความสามารถด้าน MDA ซึ่งส่วนหนึ่งปรากฏ ในระบบSeaVisionแลว้ แตอ่ าจยงั มชี อ่ งวา่ งเนอื่ งจากสหรฐั อเมรกิ าเนน้ ขา่ วกรองทตี่ อบโจทยภ์ ยั คกุ คามและผลประโยชน์ ของสหรฐั อเมรกิ าในภมู ภิ าคอาเซยี นเปน็ สา คญั สา หรบั ขา่ วกรองทอี่ อ่ นไหวสหรฐั อเมรกิ ายอ่ มไมเ่ปดิ ให้ศรชล.และประเทศอนื่ ๆ เข้าถึงได้ ดังนั้น จาเป็นต้องพัฒนาลดช่องว่างเพื่อให้ตอบสนองการใช้งานของ ศรชล. มากขึ้น โดย ศรชล. ได้พัฒนา ขีดความสามารถ ด้วยการจัดหาระบบวิเคราะห์พฤติกรรมทางเรือจากบริษัท WINDWARD ประเทศอิสราเอล (ปัจจุบันมีตัวเลือกมากขึ้นแล้ว) โดยเป็นระบบบิกดาตาและใช้เทคโนโลยี AI ในหลายครั้ง ศรชล. ต้องใช้ WINDWARD วเิ คราะหข์ อ้ มลู เชงิ ลกึ เพมิ่ เตมิ จาก ระบบ SeaVision นอกจากนแี้ ลว้ ศรชล. ยงั ประยกุ ตใ์ ชร้ ะบบบกิ ดาตาของ ศรชล. เอง และภาพถ่ายดาวเทียม เพื่อบริหารจัดการรักษาความมั่นคง สิ่งแวดล้อมและความปลอดภัยทางทะเล โดยเฉพาะ การแกป้ ญั หาและการจดั ระเบยี บคอกหอย อา่ วบา้ นดอน จ.สรุ าษฎรธ์ านี อกี ดว้ ย ทงั้ นี้ จากสรปุ แนวคดิ ของบทความนี้
นาวิกศาสตร์ 47 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๓ มีนาคม ๒๕๖๕


ทเี่ ขยี น โดย ดร.จอหน์ มติ เทล็ แมน เหน็ ไดว้ า่ ศรชล. มขี ดี ความสามารถดา้ นการรบั รสู้ ถานการณท์ างทะเลไมต่ กกระแส ทางเทคโนโลยีด้านดาวเทียม และบิกดาตาแม้แต่น้อยเลย แต่สิ่งที่ผู้เขียนเป็นห่วง คือ การพัฒนาคนอย่างต่อเนื่อง การสร้างแรงจูงใจให้บุคลากรที่เชี่ยวชาญ กระบวนการทางาน และนโยบายที่สอดคล้อง กับการเปล่ียนแปลง ทางเทคโนโลยี ให้สามารถใช้ประโยชน์จากระบบ SeaVision (ไม่เสียค่าใช้จ่าย) และ WINDWARD และบิกดาตา (เสียค่าใช้จ่ายสูงมาก) อย่างคุ้มค่า คาถามที่ตอบยากในปัจจุบันและในอนาคต ทาอย่างไรให้สามารถพัฒนาบุคลากร ของ ศรชล. ให้เกิดความเข้าใจเชิงประสิทธิผลในระดับยุทธการ คาตอบส่วนหนึ่งน่าจะขึ้นอยู่กับนโยบายของ ศรชล. ในการขับเคลื่อนเรื่องดังกล่าวอย่างจริงจังต่อไป
เอกสารอ้างอิง
ศูนย์อานวยการรักษาผลประโยชน์ของชาติทางทะเล.(๒๕๖๒) พ.ร.บ.การรักษาผลประโยชน์ของชาติทางทะเล พ.ศ. ๒๕๖๒. ศรชล. สานักนายกรัฐมนตรี.
โรเบิร์ต เดรเพอร์. “คุณกาลังถูกจับตามอง” นิตยสาร National Geographic (ฉบับที่ ๑๙๙ ก.พ. ๒๕๖๑). ๔๖-๔๗ John Mittleman, PhD. “Operational Aspect of Maritime Domain Awareness”. NMIO Technical Bulletin National Maritime Intelligence-Integration Office. ๔-๖
Johan Bergenas. “Technology Recommendations for Ocean Protection”. NMIO Technical Bulletin National Maritime Intelligence-Integration Office. ๗-๙
นาวิกศาสตร์ 48 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๓ มีนาคม ๒๕๖๕


กล่าวนา
ในปัจจุบันทั่วโลกล้วนตระหนักถึงความสาคัญของการรับรู้ (Cognition) อันเกิดจากความเจริญด้านเทคโนโลยี ในยุคเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ (Artificial Intelligence: AI) และการติดต่อสื่อสารที่รวดเร็ว ทาให้สิ่งแวดล้อม ดา้ นขอ้ มลู ขา่ วสาร (Information Environment) มอี ทิ ธพิ ลตอ่ มนษุ ยใ์ นทกุ วงการ ทที่ กุ ชาตมิ อิ าจหลกี เลยี่ งปฏบิ ตั กิ าร ไซเบอร์ และใชป้ ระโยชนข์ อ้ มลู ขา่ วสารในการสรา้ งภาพเชงิ บวกใหฝ้ า่ ยตน และสรา้ งภาพเชงิ ลบใหฝ้ า่ ยตรงขา้ ม ตลอดจน ใช้ข้อมูลข่าวกรองนา เพื่อประโยชน์ด้านความมั่นคง
สิ่งแวดล้อมด้านข้อมูลข่าวสาร
ในโลกของขอ้ มลู ขา่ วสารทแี่ พรห่ ลายอยา่ งรวดเรว็ นนั้ เกดิ จากสงิ่ แวดลอ้ มทปี่ ระกอบดว้ ย โลกแหง่ ไซเบอร์ และ โลกแห่งการรับรู้แลกเปลี่ยนข้อมูลผ่านมิติทางกายภาพ (Physical Dimension) มติ ขิ อ้ มลู ขา่ วสาร (Information Dimension)และมติ แิ หง่ การรบั รู้(CognitiveDimension) ทั้งไซเบอร์ และการรับรู้ เกิดเป็นกาลังอานาจแห่งชาติ ในด้านการเมือง การทหาร เศรษฐกิจ สังคม และ โครงสร้างพื้นฐาน (Infrastructure) ตามภาพที่ ๑ ที่รัฐพึงมี
ไซเบอร์ (Cyber)
ภาพที่ ๑ สิ่งแวดล้อมด้านข้อมูลข่าวสาร ท่ีมา: JP 05, US DOD
ปัจจุบันผู้คนส่วนใหญ่ในภาคเอกชนมองไซเบอร์เป็นเรื่องของการใช้โปรแกรมไวรัสในรูปแบบต่าง ๆ ตั้งแต่ การจารกรรมขอ้ มลู (Espionage) การแพรไ่ วรสั ในรปู แบบตา่ ง ๆ ผา่ นเครอื ขา่ ยคอมพวิ เตอร์ การรกั ษาความปลอดภยั หรอื สง่ โปรแกรมทา ลายโครงสรา้ งพน้ื ฐาน เชน่ ระบบควบคมุ โรงงานไฟฟา้ ระบบสอ่ื สารและสารสนเทศ เปน็ ตน้ แตใ่ นมมุ มอง ทหารของสหรัฐอเมริกา น้ัน ไซเบอร์มีความหมายกว้างกว่ามาก อีกท้ังมีลักษณะงานเช่นเดียวกับภาคเอกชนแต่ ครอบคลุมงานทุกมิติตั้งแต่ทางบก ทางเรือ ทางอากาศ ทางอวกาศ และไซเบอร์เอง ตามภาพท่ี ๑ ท่ีด้านหนึ่งรับข้อมูล จากภายนอกในรปู แบบของเซน็ เซอร์ผา่ นการขา่ วกรองตรวจการณ์และลาดตระเวนเฝา้ ตรวจ(IntelligenceSurveillance and Reconnaissance: ISR) จากด้านมิติทางกายภาพ (Physical Dimension) สู่มิติข้อมูลข่าวสาร (Information Dimension) จานวน ๓ ช้ัน คือ จากช้ันท่อส่ง (Conduit Layer) ไปยังชั้นข้อมูล (Content Layer)
นาวิกศาสตร์ 49 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๓ มีนาคม ๒๕๖๕


ที่มีข้อมูล ๒ แบบ คือ ข้อมูลภายนอก (External Information) สาหรับงานปฏิบัติการไซเบอร์ (Cyber Operation) และข้อมูลภายในองค์กร (Entity Internal Information) ที่ส่งต่อไปยังช้ันที่ ๓ คือ ชั้นการตัดสินใจ และการรับรู้ (Cognition and Decision Making Layer) สาหรับใช้ประโยชน์ ในด้านปฏิบัติการข้อมูลข่าวสาร (Information Operation) ที่ใช้ในการตัดสินใจ และ/หรือสร้างการรับรู้ต่อคน และ ยุทโธปกรณ์รองรับสงครามในอนาคต ตามภาพที่ ๒
ภาพที่ ๒ ความสัมพันธ์ระหว่างไซเบอร์ และการรับรู้ ที่มา: CSBA, Victory Over and Cross Domain
ยุทธศาสตร์โซนสีเทา (Gray-Zone Strategy)
ความแตกต่างระหว่างภัยคุกคามพันทาง (Hybrid Threats) กับยุทธศาสตร์โซนสีเทานั้น พิจารณาบนพื้นฐาน ของกฎหมาย (Laws) บรรทัดฐาน (Norms) และกระบวนการ (Processes) ที่ปัจจุบันเรียกว่าเป็นภัยคุกคามพันทาง แบบโซนสีเทา (Gray-zone Hybrid Threats) ซึ่งจาแนกเป็นภัยคุกคามพันทางแบบโซนสีเทา (Gray-zone Hybrid Threats) และภัยคุกคามพันทางแบบสงครามเปิดเผย (Open-Warfare Hybrid Threats) ภาพที่ ๓ แสดงการเปรียบ เทียบที่แสดงสเปคตรัมของความขัดแย้ง (Spectrum of Conflict)
ยทุ ธศาสตรโ์ ซนสเี ทามคี ณุ ลกั ษณะคอื (๑) ดาเนินการแบบกากวม
(๒) ใชป้ ระโยชนจ์ ากจดุ ออ่ นฝา่ ยตรงขา้ ม
ผา่ นทางกา ลงั อา นาจแหง่ ชาตทิ ั้งสี่ด้าน คือ ด้านการทูต ด้านข้อมูลข่าวสาร ด้านกาลัง ทหาร และด้านเศรษฐกิจ (DIME)
ภาพท่ี ๓ สเปคตรัมของความขัดแย้ง (Spectrum of Conflict) สาหรับภัยคุกคามพันทาง ที่มา: John Chambers, Captain, West Point
(๓) โจมตีทั้ง ๕ โดเมน
(๔) ใชอ้ งคก์ ร และเครอื ขา่ ยอาชญากรรม
(๕) ใช้กฎหมาย และบรรทัดฐานทางวัฒนธรรมเป็นอาวุธ (Using Laws and Cultural Norms as a Weapons
System) ทั้งนี้ ภัยคุกคามพันทางแบบสงครามเปิดเผย คือ สงครามพันทางท่ีรู้จักกันในปัจจุบัน
สงคราม (War) คือ กระบวนการทางกล (Mechanism) วิธี (Method) หรือโหมด (Modularity) ของการแก้ไข ความขัดแย้งด้วยอาวุธกับศัตรู ซึ่งไม่เปลี่ยนมานับพันปี แต่การสงคราม (Warfare) คือ เทคโนโลยีของสงคราม
นาวิกศาสตร์ 50 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๓ มีนาคม ๒๕๖๕


มีการเปลี่ยนแปลงเรื่อยมา ตั้งแต่การขี่ม้า ยิงธนู จนถึงการใช้โดรนรบในปัจจุบัน เพื่อบรรลุวัตถุประสงค์ทางยุทธวิธี ยุทธการ และยุทธศาสตร๑์
หลักนิยมสหรัฐอเมริกาใน JP-1 ระบุสงครามมี ๒ แบบ คือ สงครามแบบเดิม (Traditional) และสงครามไม่ปกติ (Irregular) ซึ่งทั้งคู่มีเป้าประสงค์ทางยุทธศาสตร์ต่างกัน แต่สงครามพันทาง (Hybrid Warfare) เชื่อมต่อระหว่าง ทงั้ สองสงครามนี้ (เหมอื นรถยนตไ์ ฮบรดิ ทมี่ กี ารทา งานทงั้ สองแบบ) ดงั นนั้ ภยั คกุ คามแบบพนั ทาง คอื การทฝี่ า่ ยตรงขา้ ม เลือกปฏิบัติผสมระหว่างอาวุธแบบเดิม กับยุทธวิธีไม่ปกติ พฤติกรรมแบบการก่อการร้าย และอาชญากรรมในโดเมน การรบเพื่อบรรลุวัตถุประสงค์ทางการเมือง ดังนั้น วัตถุประสงค์ของภัยคุกคามพันทาง คือ การโจมตีรูรั่วของนโยบาย องค์กร และหลักนิยมเพื่อสร้างคานอานาจ และใช้ประโยชน์จากช่องโหว่ (Exploit Vulnerabilities)
ความขัดกันแบบโซนสีเทา (Gray-zone Conflicts) เป็นส่วนหนึ่งของความขัดแย้งต่อเนื่อง ในลักษณะ ความตึงเครียดในการแข่งขันทางการเมือง เศรษฐกิจ ข้อมูลข่าวสาร และทางทหารที่มีธรรมชาติร้อนแรงมากขึ้น กว่าระดับปกติของวิธีการทูต และใกล้เข้าสู่ภาวะสงครามตามแบบ (Conventional War) ดังนั้น ความขัดกันแบบ โซนสีเทาจะแทรกอยู่ระหว่างยามสงบ และภาวะสงคราม ตามภาพที่ ๔
ภาพที่ ๔ ยุทธศาสตร์โซนสีเทา (Gray-Zone Strategy)
ที่มา: ปรับปรุงจากภาพของ Michael S. Lund, Conflict Prevention: Theory in Pursuit of Policy and Practice
ยทุ ธศาสตรโ์ ซนสเี ทานี้ ทกุ ประเทศทมี่ ผี นู้ า ทเี่ หน็ แกป่ ระโยชนแ์ หง่ ชาติ (National Interest) เปน็ หลกั ยอ่ มจะมงุ่ บริหารประเทศตามแนวทางประโยชน์นิยม ที่มิอาจหลีกเลี่ยงการใช้ยุทธศาสตร์โซนสีเทาได้ สาหรับประเทศไทย และ กองทัพเรือก็ควรประยุกต์ใช้ยุทธศาสตร์นี้ทั้งทางกายภาพ ไซเบอร์ และข้อมูลข่าวสารด้วยเช่นกัน ยุทธศาสตร์การหลอมรวมทางทหาร สถาบัน และเอกชน (Military Civil Fusion: MCF)
ยทุ ธศาสตรน์ เี้ ปน็ การหลอมรวมเทคโนโลยที างทหาร สถาบนั และเอกชน ซงึ่ จนี มยี ทุ ธศาสตรห์ ลกั ปอ้ งกนั เชงิ รกุ โดยมี แนวคดิ ใชค้ วามสามารถของกา ลงั รบดา้ นเทคโนโลยขี อ้ มลู ขา่ วสาร และระบบการสอื่ สารทที่ นั สมยั ใหไ้ ดเ้ ปรยี บทางยทุ ธการ ตอ่ ฝา่ ยตรงขา้ มควบคกู่ บั ยทุ ธศาสตร์ (Informatization) ทรี่ วมถงึ ยทุ ธศาสตรโ์ ซนสเี ทา (Gray-Zone Strategy) ทใี่ ช้
๑. John Chambers, Captain, US Army, “Countering Gray-Zone Hybrid Threats: An Analysis of Russia’s ‘New Generation Warfare’ and Implications for the US Army,” Modern War Institute, West Point, Oct 2016, p.8.
นาวิกศาสตร์ 51 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๓ มีนาคม ๒๕๖๕


ทหารนอกเครื่องแบบปฏิบัติการแก้ปัญหาผู้รุกล้าเขตพื้นที่รอบหมู่เกาะ สแปรตลี๒ โดยจีนสร้างพื้นฐานการพัฒนา เทคโนโลยเี พอื่ พฒั นาประเทศตงั้ แต่ ค.ศ. ๒๐๑๔ ดว้ ยยทุ ธศาสตรก์ ารหลอมรวมขอ้ มลู ขา่ วสารจากเทคโนโลยที างทหาร และเอกชน (MCF)๓ จนประสบความสา เรจ็ ในการพฒั นาประเทศใน ค.ศ. ๒๐๒๑ แมว้ า่ สหรฐั อเมรกิ า จะออกมาประณามวา่ จีนใช้วิธีจารกรรมข้อมูลก็ตาม๔ โดยในวันที่ ๓๐ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๖๓ นายไมเคิล ปอมปิโอ US Secretary of States ออกมาแถลงประณามจีนในงานมอบรางวัล Hudson Institute’s Herman Kahn Award Gala ที่โรงแรม Marriott มลรฐั นวิ ยอรค์ ๕ แตจ่ นี กม็ ไิ ดต้ อบโต้ แมส้ มดุ ปกขาวจนี ใน ค.ศ. ๒๐๑๙ จะเปดิ เผยยทุ ธศาสตรท์ ที่ า้ ทายสหรฐั อเมรกิ า แตก่ ็ ไมจ่ า เปน็ ตอ้ งแกป้ ญั หาดว้ ยการสรา้ งความขดั แยง้ ๖ เนอื่ งจากยทุ ธศาสตร์ MCF ทา ใหจ้ นี พฒั นาประเทศไดอ้ ยา่ งรวดเรว็ และจะสามารถแซงหน้าสหรัฐอเมริกาได้ใน ค.ศ. ๒๐๓๐
ยุทธศาสตร์ MCF ของจีนเป็นยุทธศาสตร์การพัฒนาที่มุ่งหลอมรวมเศรษฐกิจ และสังคมเพื่อบูรณาการระบบ ยุทธศาสตร์ และขีดความสามารถในการสนับสนุนเป้าหมายฟื้นฟูประเทศจีนอย่างสมบูรณ์ (Rejuvenation) ใน ค.ศ. ๒๐๔๙ โดยเป็นทหารระดับโลก (World Class Military) ที่ประกอบด้วย
(๑) หลอมรวมอุตสาหกรรมทหาร และเอกชน
(๒) บูรณาการถ่วงน้าหนักความคิดริเริ่มด้านวิทยาศาสตร์ และเทคโนโลยี
(๓) บ่มเพาะ Talent ร่วมกันระหว่างทหาร และเอกชน
(๔) กาหนดความต้องการทหารสอดคล้องโครงสร้างพื้นฐานเอกชน
(๕) ถ่วงน้าหนักความสาคัญของเอกชนกับการส่งกาลังบารุง
(๖) ขยาย และดาเนินการด้านการป้องกันประเทศ เพื่อขับเคลื่อนระบบทั้งด้านเศรษฐกิจ และสังคมให้พร้อมลง
สนามแข่งขัน และทาสงคราม๗
จะเหน็ ไดว้ า่ ยทุ ธศาสตร์ MCF เหมาะสา หรบั เปน็ นโยบายขบั เคลอื่ นระดบั ประเทศของไทย ในสว่ นของกองทพั เรอื
กส็ ามารถประยกุ ตใ์ ชย้ ทุ ธศาสตรน์ ี้ ในการสรา้ งความรว่ มมอื ระหวา่ ง ทร. สถาบนั ตา่ ง ๆ และเอกชน ในการพฒั นากา ลงั รบ และเทคโนโลยีร่วมกัน ซึ่งปัจจุบันอุปกรณ์สมัยใหม่ อาทิเช่น เทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ (AI) ทุกสิ่งอินเทอร์เน็ต (IoT) และ Automation ที่มีราคาถูก และหาได้ง่ายในท้องตลาด กอปรกับภาคเอกชน สถาบันมหาวิทยาลัยมีองค์ความรู้ คอ่ นขา้ งสงู ในดา้ นเหลา่ นี้ ตามภาพที่ ๖ และภาพที่ ๗ ในขณะทฝี่ า่ ยทหารกม็ แี นวคดิ และความตอ้ งการในการประยกุ ต์ ใชง้ านทางทหารทงั้ ในยามปกติ และยามขดั แยง้ สามารถรว่ มมอื พฒั นาทงั้ สองฝา่ ยไดด้ ใี นยามทปี่ ระเทศขาดงบประมาณ ในการลงทุน จากสภาวะเศรษฐกิจอันเนื่องมาจากวิกฤติโควิด ๑๙
ยุทธศาสตร์ด้านไซเบอร์ (Cyber Strategy)
พื้นที่ไซเบอร์ (Cyberspace) หมายถึง โดเมนที่อยู่ในสภาวะแวดล้อมด้านข้อมูลข่าวสาร ที่ประกอบไปด้วย โครงสร้างพื้นฐานด้านข้อมูลข่าวสารสาหรับเครือข่ายอิสระ โดยรวมถึงอินเทอร์เน็ต เครือข่ายสื่อสารโทรคมนาคม
๒ Gunzinger Mark et al, 2017, Force Planning for the Era of Great Power Competition, CSBA, p.15.
๓ US DOD 2020, “Military and Security Developments Involvements PRC”, Annual Report to Congress, p.5-6
๔ US DOD, Office of Secretary of Defense, 2020, “Military and Security Developments Involving the People Republic of China,” Annual Report to Congress, p.150
๕ Ford, A. Christopher, 2020, “The PRC’s Military-Civil Fusion is a Global Security Threat,” March 16, pp.1-7
๖ US CSIS, Cordesman Antony H., 2019, China New 2019 Defense White Paper.
๗ US DOD, ibid p.18
นาวิกศาสตร์ 52 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๓ มีนาคม ๒๕๖๕


ระบบคอมพวิ เตอร์ เครอื่ งประมวลผล/ และประมวลผลแบบฝงั ตวั และเครอื่ ง/ชดุ ควบคมุ ๘ ของโลกหว่ งโซก่ ารทา ลาย ของไซเบอร์ (Cyber Kill Chain) เช่นเดียวกับสงครามทางเรือ มี ๗ ขั้นตอน๙ คือ การเฝ้าตรวจ (Reconnaissance) โดยรวบรวมข้อมูลเหยื่อ การเลือกใช้อาวุธ (Weaponization) โดยใช้ประโยชน์จากประตูหลังใส่ Payload เพื่อการส่ง อาวุธ (Delivery) ส่งเพ็จเกจข้อมูลอาวุธทางอีเมล์ เว็บ หรือ USB การใช้ประโยชน์ (Exploitation) โดยใช้จุดอ่อน ของเหยอื่ ในการโจมตี การตดิ ตงั้ โปรแกรม (Installation) โดยตดิ ตงั้ มลั แวรใ์ นระบบของเหยอื่ การควบคมุ บงั คบั บญั ชา ช่องทางสื่อสารเพื่อบริหารจัดการระยะไกลเหยื่อ และปฏิบัติการขั้นสุดท้ายสามารถควบคุมคีย์บอร์ด ทาตาม วตั ถปุ ระสงค์ โดยมลี กั ษณะสงคราม คอื การใชก้ า ลงั รบทางเทคโนโลยี ภายในเครอื ขา่ ยคอมพวิ เตอร์ ซงึ่ ขอ้ มลู ขา่ วสาร ถูกเก็บ แลกเปลี่ยน และสื่อสารออนไลน์ ประกอบด้วย
(๑) การจารกรรม (Espionage) เปน็ การโจมตรี ปู แบบหนงึ่ ทแี่ อบขโมยขอ้ มลู ลบั อาจเกดิ ความขดั แยง้ ระหวา่ งรฐั เช่น สหรัฐอเมริกา ทาต่อหลายประเทศ เปิดเผยโดย เอ็ดเวอร์ด สโนว์เด็น
(๒) การก่อวินาศกรรม (Sabotage) เป็นการโจมตีรูปแบบหนึ่งที่ส่งข้อมูลเข้าทาลายด้วยซอฟต์แวร์ ดักรับ และ เปลี่ยนข้อมูลในระบบ C4ISTAR ทาลาย Power Grid & Stock Market เช่น กรกฎาคม ๒๐๑๐ มีการใช้ โปรแกรม Stuxnet ล้วงข้อมูลคอมพิวเตอร์ทั่วโลกลงในนิวยอร์คไทม์ ผู้เล่นสามารถเป็นรัฐ หรือองค์กรอื่นนอกรัฐ และเอกชน
(๓) การปฏิเสธบริการ (Denial of Service: DOS) หรือปฏิเสธแบบกระจายศูนย์ DDOS (Distributed DOS) เปน็ ความพยายามทา ใหท้ รพั ยากรเครอื่ งจกั รกล และเครอื ขา่ ยพกิ าร แตป่ กตมิ งุ่ โจมตผี ใู้ หบ้ รกิ าร (Host or Web server) บางครั้งการทาลายโครงสร้างเครือข่าย เช่น แอบตัดสายไฟเบอร์ใต้ทะเลก็ส่งผลต่อข้อมูลข่าวสาร
(๔) การโจมตีข่ายไฟฟ้า (Electric Power Grid) เป็นการโจมตีรูปโครงข่ายไฟฟ้า โดยปล่อยซอฟต์แวร์แทรกซึม เปลยี่ น หรอื ทา ลาย เชน่ ใน ค.ศ. ๒๐๐๙ รสั เซยี และจนี ปลอ่ ยซอฟตแ์ วรเ์ ขา้ โครงขา่ ยไฟฟา้ สหรฐั อเมรกิ า แลว้ ฝงั โปรแกรม ที่สามารถหยุดการทางานระบบ ซึ่งสหรัฐอเมริกาตรวจพบภายหลัง
(๕) การโฆษณาชวนเชื่อ (Propaganda) เป็นความพยายามควบคุมข้อมูลข่าวสาร เพื่อให้มีอิทธิพลต่อความคิด สาธารณะ เช่น ใน ค.ศ. ๒๐๑๙ เซอร์นิโคลัส คาร์เตอร์ ผบ.ทบ.อังกฤษ ออกมากล่าวโจมตีรัสเซียว่าใช้ Propaganda ในรปู แบบของสงครามระบบทพี่ ยายามทา ใหร้ ะบบทางสงั คม และการเมอื งทเี่ ปน็ จดุ แขง็ ขององั กฤษดเู หมอื นผดิ กฎหมาย
(๖) การทาให้เศรษฐกิจหยุดชะงัก (Economic Disruption/Ransomware) เป็นการโจมตี ให้ส่งผล ต่อเศรษฐกิจ เช่น ค.ศ. ๒๐๑๗ การโจมตีโดย Wanna Cry and Petya (NotPetya), เรียกค่าไถ่ ส่งผลเสียหาย ต่อยูเครน และสถานพยาบาลอังกฤษ ใน ค.ศ. ๒๐๒๐ ประเทศไทยถูก Ransomware ในโรงพยาบาลสระบุรี ในต้น พ.ศ. ๒๕๖๔
(๗) การจู่โจมไซเบอร์ (Surprise Cyber Attack) เป็นการโจมตีอย่างรวดเร็ว แบบ “Cyber Pearl Harbor”, Cyber 9/11
ไซเบอรใ์ นสงครามทางเรอื สหรฐั อเมรกิ า กา หนด JP-5 อธบิ ายสงครามไซเบอรอ์ ยทู่ กุ โดเมน เนอื่ งจากทงั้ อาวธุ และ เซน็ เซอรต์ อ้ งใชข้ อ้ มลู ขา่ วสาร ซงึ่ เปน็ สว่ นหนงึ่ ของแนวคดิ ปฏบิ ตั กิ ารทางทะเลแบบกระจายศนู ย์ (Distributed Maritime Operation: DMO) ตามภาพที่ ๑ จะเหน็ ไดว้ า่ ขอ้ มลู ขา่ วสารจากทกุ โดเมนจะถกู สง่ ผา่ นไปยงั ผบ.หนว่ ยรบ เพอื่ การรบั รู้
๘ USAF, Global Integrated ISR Operation, (Citing US JP 1-02) p.70. ๙ Lockheed Martin, 2016, “DL on the Path of Sea Control”.
นาวิกศาสตร์ 53 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๓ มีนาคม ๒๕๖๕


(Cognitive) ใช้ในการตัดสินใจ หรือทาลายการตัดสินใจของฝ่ายตรงข้าม ทั้งนี้ มิติการรับรู้เป็นมิติที่อยู่นอกไซเบอร์ โดเมน จะเหน็ ไดว้ า่ ขอ้ มลู ขา่ วสารมผี ลทงั้ เชงิ บวก และเชงิ ลบตอ่ ประชาชน ทหาร และการเมอื ง หรอื กระทบตอ่ สถาบนั เมื่อมีการนาข้อมูลไปใช้ประโยชน์
“กา ลงั รบสมยั ใหมจ่ ะไมส่ ามารถขบั เคลอื่ น และใชง้ านไดเ้ ตม็ ประสทิ ธภิ าพ โดยปราศจากเครอื ขา่ ยขอ้ มลู ขา่ วสาร และ การสอื่ สารทเี่ ชอื่ ถอื ได้ และการประกนั วา่ สามารถเขา้ ถงึ โดเมนไซเบอร์ และอวกาศ”๑๐ ในการฝกึ ทา สงครามไซเบอรน์ นั้ เป็นการเตรียมความพร้อมสาหรับปฏิบัติจริงในการเอาชนะข้อมูลข่าวสารข้ามโดเมนตามแนวคิดศูนย์ประเมิน ยุทธศาสตร์ และงบประมาณสหรัฐอเมริกา ซึ่งกาหนดไว้ครอบคลุม ๔ ประการ คือ
(๑) การหาเป้าหมายหลัก (Target Key Nodes) ต้องสามารถจัดลาดับความสาคัญแต่ละ Node ให้ได้ เช่น การสื่อสารทางทหาร ระบบควบคุมบังคับบัญชา ฟังก์ชันสนับสนุนการรบ ระบบส่งกาลังบารุง ดาวเทียม และสถานี ภาคพื้น
(๒) เนน้ การใชข้ อ้ มลู ขา่ วสาร หรอื จติ วทิ ยาใหฝ้ า่ ยตรงขา้ มเสยี ความเชอื่ มนั่ ในระบบ โดยในระดบั ยทุ ธศาสตรเ์ นน้ ขอ้ มลู ฉากทศั น์ ระดบั ยทุ ธการมงุ่ ประเมนิ ขอ้ มลู วตั ถปุ ระสงคใ์ นฉากทศั น์ สว่ นระดบั ยทุ ธวธิ ดี า เนนิ การลวงหรอื ประสงคร์ า้ ย (Spoof) หรือบริหารจัดการข้อมูลในแพล็ตฟอร์มหรือระบบหลักทาให้ข้าศึกเสียความมั่นใจในระบบ และเครือข่าย การรบ
(๓) ใช้ไซเบอร์ในการทวีคูณกาลังรบโดยเฉพาะ A2/AD แบบบั่นทอนทาลาย (Attrition) สาหรับฐานทัพ หรือกาลังรบส่วนหน้าสหรัฐอเมริกา ที่ครอบคลุมทั้งอวกาศ ไซเบอร์ และสเปกตรัมแม่เหล็กไฟฟ้า
(๔) ปฏิบัติการไซเบอร์กับสมรรถนะการรบแบบเดิม โดยใช้ไซเบอร์เสริมหรือเพิ่มสมรรถนะอาวุธเชิงกล (Kinetic Weapon) สมรรถนะนี้ควรช่วยในการประเมินข้อมูลรวมยุทธศาสตร์ระหว่างอาวุธ ทางกล และอาวุธพลังงานที่ ฝ่ายตรงข้ามจะใช้ยามขัดแย้ง
สงครามไซเบอร์กับสงครามข้อมูลข่าวสาร
สงครามในปัจจุบัน และอนาคตขึ้นอยู่กับสภาวะแวดล้อมด้านข้อมูลข่าวสารที่ประกอบด้วยโลกไซเบอร์ทั้ง ๕ โดเมน และเปลี่ยนข้อมูลข่าวสารตามภาพที่ ๑ บนพื้นฐานระบบกาลังอานาจแห่งชาติทั้งการเมือง ทหาร เศรษฐกิจ สงั คม วทิ ยาศาสตร์ และเทคโนโลยี ไซเบอรส์ ง่ ผา่ นไปยงั มติ แิ หง่ การรบั รตู้ ามภาพที่ ๒ ในมมุ มองของคา่ ยสหรฐั อเมรกิ า การรับรู้มีความสัมพันธ์กัน ไม่สามารถแยกจากกันได้เด็ดขาด
การรับรู้และไซเบอร์กับระดับความขัดแย้ง
จะเห็นได้ว่าทั้งสองแนวทางระหว่างไซเบอร์ และการรับรู้มีความสัมพันธ์กัน ไม่สามารถ แยกจากกันได้เด็ดขาด ทั้งทางกายภาพ ได้แก่ ISR และภาคข้อมูลข่าวสาร เพียงแต่นาไป ใช้ประโยชน์ในทางป้องกัน และทางรุกต่างกัน รัสเซียเรียกว่ายุทธศาสตร์ (Informationization) สว่ นจนี ใชย้ ทุ ธศาสตรข์ อ้ มลู ขา่ วสาร (Informatized) สหรัฐอเมริกา ใช้ยุทธศาสตร์ไซเบอร์ และ ให้ความสาคัญกับความเป็นเลิศด้านข้อมูลข่าวสาร (Information Superiority)
ภาพที่ ๕ การรับรู้ ไซเบอร์กับระดับความขัดแย้ง ๑๐ Jennifer McCardle, Victory over and Across Domains Training for Tomorrow Battleship, p.
นาวิกศาสตร์ 54 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๓ มีนาคม ๒๕๖๕


สา หรบั ไทยนนั้ หนว่ ยงานภาครฐั ลว้ นมยี ทุ ธศาสตรไ์ ซเบอร์ ทกุ ฝา่ ยรวมทงั้ ทร. ใหค้ วามสา คญั กบั การสรา้ งการรบั รู้ เพยี งแตย่ งั ไมม่ ยี ทุ ธศาสตรด์ า้ นนรี้ องรบั จงึ ขาดทศิ ทาง เหน็ ไดจ้ ากความลม้ เหลวในการสรา้ งการรบั รขู้ อง ทร. ในการจดั หา เรือดาน้าจนถูกประชาชนต่อต้าน ซึ่ง
ภาพลบที่เกิดขึ้นแล้ว เป็นการยากใน
การแก้ไขภายหลัง
การใช้งาน AI และ Big Data
การใช้งาน AI และจาแนกตาม ลักษณะการใช้งานเป็นภาคเอกชน และทางทหาร ดังนี้
การใช้งาน AI และ Big Data
สา หรบั ภาคเอกชน สา หรบั การใชง้ าน
ดา้ นนสี้ ว่ นใหญค่ อื ใชท้ กุ อนิ เทอรเ์ นต็
(IoT) เป็นเซ็นเซอร์รวบรวมข้อมูล
สง่ ผา่ นมายงั ฐานขอ้ มลู Cloud บรหิ าร
จัดการ Big Data โดยมีเทคโนโลยี
ปัญญาประดิษฐ์ (AI) เป็นอัลกอริธัมในรูปแบบต่าง ๆ คอยทาหน้าที่กล่ันกรอง บริหารจัดการข้อมูลให้เป็นไป ตามต้องการ รวมถึงการรักษาความปลอดภัยข้อมูลข่าวสารแบบ Block Chain โดยภาคเอกชนไทยมีความก้าวหน้า คอ่ นขา้ งมากในทกุ ดา้ น โดยมรี ะดบั การพฒั นาดา้ น AI ตามภาพที่ ๖ ซงึ่ ไทยดอ้ ยกวา่ เลก็ นอ้ ย สว่ นภาพรวมทกุ ดา้ น ตงั้ แต่ AI, Augmented/Virtual Reality (AR/VR), Automation, Cloud Computing, Data Analytics, Distributed Ledger Technology (DLT), IoT, Nanotechnology, Networking, Security, Quantum Computing, 3D Printing และ 5G ตามภาพท่ี ๗ ไทยเหนือกว่าเล็กน้อย
ภาพที่ ๖ การใช้งานด้าน AI ในอาเซียน
ที่มา: พัชรพร ลีพิพัฒน์ไพบูลย์ และณัฐพล เลิศเมธาพัฒน์
ภาพที่ ๗ ภาพรวมการใช้งานด้าน IoT และ AI ของอาเซียน ที่มา: DEPA, Frost & Sullivan
นาวิกศาสตร์ 55 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๓ มีนาคม ๒๕๖๕


แนวทางการใช้ AI และ Big Data ทางการทหาร ประเทศมหาอา นาจลว้ นมงุ่ ใชว้ ทิ ยาศาสตร์ และเทคโนโลยสี นบั สนนุ การพัฒนาทางทหาร เช่น จีนมุ่งใช้ AI ระบบอัตโนมัติ (Autonomous Systems) การคานวณสมัยใหม่ วิทยาศาสตร์ ด้านข้อมูลข่าวสารควันตัม เทคโนโลยีชีวภาพ รวมทั้งวัสดุและการผลิตที่ทันสมัย๑๑ ทั้งนี้ จาแนกเป็นการสนับสนุน การปฏิบัติราชการซึ่งใช้งานในลักษณะเดียวกันกับภาคธุรกิจ ส่วนการใช้งานอีกประเภท ใช้งานสาหรับการรบนั้น ใช้งานในลักษณะความเป็นเลิศด้านข้อมูลข่าวสาร ซึ่งประกอบด้วยการควบคุมทะเลตามแนวคิดการล่าทาลาย แบบกระจายศนู ย์ (Distributed Lethality: DL) ทใ่ี ชย้ านไรค้ นขบั และ AI พรอ้ มเซน็ เซอรร์ ะยะไกล และอาวธุ พสิ ยั ไกล และแม่นยา ออกปฏิบัติการไล่ล่า ลวง
ค้นหา และทาลาย ซึ่งต่อมาพัฒนาให้
ตอบสนองการรบใน ๕ มิติ และการรบ
ร่วมเรียกว่า “ปฏิบัติการทางทะเลแบบ
กระจายศูนย์ (Distributed Maritime
Operation: DMO)” ที่สหรัฐอเมริกา
เป็นผู้คิดเพื่อเอาชนะการป้องกันแบบ
A2/AD ในทะเลจีนใต้ของจีน ต่อมา
แนวคิด DL และ DMO แพร่หลาย
ในหมู่ประเทศพันธมิตรสหรัฐอเมริกา
โดยสิงคโปร์เข้าร่วมการออกแบบปฏิบัติ
(Workshop)สา หรบั DMOทส่ี หรฐั อเมรกิ า
ใน ค.ศ. ๒๐๑๗ ตามภาพที่ ๘ และประเทศ
มาเลเซยี กม็ แี นวโนม้ นา แนวคดิ DL มาใชง้ าน เนอื่ งจากเปน็ พนั ธมติ รทดี่ กี บั สหรฐั อเมรกิ า จะเหน็ ไดจ้ ากการตอ่ เรอื LCS และสั่งซอื้ ยานไร้คนขับ จานวน ๑๒ ลา ส่งมอบใน ค.ศ. ๒๐๒๐ จานวน ๖ ลา และใน ค.ศ. ๒๐๒๑ อีก ๖ ลา ซึ่งจะมีผล ตอ่ การลวง และคน้ หาพสิ จู นเ์ ปา้ ตามภาพที่ ๙ โดยใชย้ านไรค้ นขบั ลวง ๓-๔ ดา้ น ใหฝ้ า่ ยเราเหน็ เสมอื นอากาศยาน หรอื เรือรบ บีบให้ฝ่ายเรายิงอาวุธปล่อยจนหมด และ
เขา้ จโู่จมจะเปน็ อปุ สรรคตอ่ ทร.หากเกดิ ความขดั แยง้ ขั้นวิกฤติในอนาคต ดังนั้น กองทัพเรือควรเตรียม ความพร้อมรองรับแนวคิดแบบ DL และ DMO ที่ ใชย้ านไรค้ นขบั และ AI รว่ มกบั กา ลงั รบทางเรอื เดมิ
อีกแนวคิดหน่ึงของการใช้ AI เพื่อการรบ
ที่สมบูรณ์ในอนาคตสงคราม ซึ่งได้แก่ แนวคิด
Intelligentization ของจีน และ Mosaic
Warfare ของสหรัฐอเมริกา ท่ีบูรณาการ
Automation ยาน UAV, AI และเทคโนโลยีใหม่
ในลักษณะ “คนสั่งการยานควบคุม” แบบ ๓ โหมด คือ คนควบคุม (Human in the Loop) คนเฝ้าดู
๑๑ US DOD, Ibid, p. XI
นาวิกศาสตร์ 56 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๓ มีนาคม ๒๕๖๕
ภาพท่ี ๘ วิศวกรสิงค์โปรเข้าร่วม Workshop แนวคิด DMO ที่สหรัฐอเมริกา ที่มา: CRUSER & NPS 2017
ภาพที่ ๙ แนวคิดการวางกาลังแบบ DL ของมาเลเซีย


(Human on the Loop) และยานทา งานเอง (Human out of Loop) ดว้ ยแนวคดิ คน้ หา และลวง (Find and Fool)๑๒ Intelligentized Warfare
US DOD๑๓ วเิ คราะหว์ า่ จนี จะอาศยั ความเปน็ ผนู้ า ดา้ น AI ใชแ้ นวคดิ Intelligentized Warfare ซงึ่ เปน็ แนวคดิ ใหม่ ที่ต่อเนื่องจากความเป็นเลิศด้านข้อมูลข่าวสาร โดยมีแนวโน้มจะสมบูรณ์ใน ค.ศ. ๒๐๓๕ เน้นปฏิบัติการร่วมของ AI และเทคโนโลยใี หมส่ า หรบั พฒั นากองทพั โดยใช้ AI ชว่ ยตดั สนิ ใจ ทา งานรว่ มกบั ระบบอตั โนมตั ิ ปรบั ปรงุ เซน็ เซอรเ์ ชงิ รบั อาวธุ เลก็ ลง เสรมิ ขดี ความสามารถดา้ น EW และไซเบอรจ์ ะสรา้ งความสบั สนตอ่ ขา้ ศกึ แนวคดิ ใหมน่ พี้ ยายามบรู ณาการ ภารกิจและสมรรถนะใหม่ข้ามการบังคับบัญชาในโดเมนใหม่ เช่น ไซเบอร์ และอวกาศ ด้วยกองกาลังสนับสนุนทาง ยทุ ธศาสตร์ การเตบิ โตของสมรรถนะดา้ นไซเบอร์ และสงครามอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ ทา ใหจ้ นี สามารถขยายขดี ความสามารถ ทเี่ ผชญิ หนา้ ดา้ นอวกาศโดยบรู ณาการอวกาศ และภาคพนื้ เพอื่ ปฏบิ ตั กิ ารรว่ มหลายโดเมน ซงึ่ ตอ้ งบรู ณาการทะเล อากาศ ระยะไกลรว่ มกบั ปฏบิ ตั กิ ารทางเรอื สรา้ งความมนั่ คงทางอากาศ ทะเล และความเปน็ เลศิ ดา้ นขอ้ มลู ขา่ วสารในระยะไกล ที่ครอบคลุมปฏิบัติการพื้นที่ส่วนหน้า
สงครามโมเสค (Mosaic Warfare) เนื่องจากปัญหาในอนาคตฝ่ายตรงข้ามพัฒนาระบบ EW C2W และ Counter-C2ISR ต้านสงครามเครือข่ายรวมศูนย์ (NCW) จะเกิดช่องโหว่ทาให้ ผบ.หน่วยรบขาดข้อมูลข่าวสาร ในยทุ ธบรเิ วณและไมเ่ หน็ ภาพสถานการณ์ จงึ ไมส่ ามารถควบคมุ กองเรอื เฉพาะกจิ ได๑้ ๔ จา เปน็ ตอ้ งพงึ่ สงครามตดั สนิ ใจ รวมศูนย์ (DCW) ที่อยู่ได้ท่ามกลางแรงเสียดทาน และเมฆหมอกสงคราม สามารถปรับตัวให้กาลังรบอยู่รอดได้ด้วย การกระจายศูนย์ รวมศูนย์แบบพลวัตและรวมศูนย์ใหม่ ลดการแพร่คลื่น Counter-C2ISR สร้างความซับซ้อนและ ความไมแ่ นน่ อน มใิ หศ้ ตั รไู ดร้ บั รกู้ ารปฏบิ ตั ขิ องฝา่ ยเรา ลดทอนการตดั สนิ ใจของ ผบ.หนว่ ยรบฝา่ ยตรงขา้ ม แนวคดิ DCW อาศัยความท้าทาย ๒ แบบ คือ การกระจายศูนย์ และซ่อนเร้นทั้งตาแหน่งและความต้ังใจของกาลังรบฝ่ายเรา เตรยี มความพรอ้ มใช้ AI และระบบอตั โนมตั ิ ชว่ ยในการตดั สนิ ใจ ซงึ่ รวมถงึ การใชย้ านไรค้ นขบั และเครอื ขา่ ยการสอื่ สาร แบบ Context Centrix C3 ตามภาพที่ ๑๐
ภาพที่ ๑๐ แนวคิดการรบแบบ Mosaic Warfare ที่มา: CSBA 2020
๑๒ Layton Peter, 2021, “Fighting AI Battle”, Australia DOD, Joint Studies Paper Series No.4, p.24-32 ๑๓ US DOD, 2020, ibid, p.
๑๔ Clark Bryan, Mosaic Warfare p.IV-V
นาวิกศาสตร์ 57 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๓ มีนาคม ๒๕๖๕


แนวคิด Mosaic Warfare คิดโดย DARPA คือ “ความได้เปรียบเชิงอสมมาตรด้วยการสร้างความซับซ้อน สับสนต่อฝ่ายตรงข้ามด้วยการล่วงละเมิด (Harassment) จากความเป็นพลวัต การประสานงาน และระบบอัตโนมัติ เปลี่ยนความซับซ้อนเป็นอาวุธที่ทรงพลังจากเครือข่ายการรวมเซ็นเซอร์ราคาถูกผ่านโหมด C2 หลายโดเมน และ การประสานงานรว่ มของระบบ Manned/Unmanned”๑๕ ตอบสนองแนวคดิ DCW ๓ ประการ อาศยั คนสงั่ การยานกล ควบคุมและการทางานร่วมของยาน Manned/Unmanned ซึ่งศูนย์ประเมินยุทธศาสตร์และงบประมาณ (CSBA) สหรัฐอเมริกา ทดสอบ War Game ๓ ครั้ง ได้ข้อสรุปคือ
(๑) ผบ.หน่วยรบหรือผู้วางแผนสามารถเชื่อใจการควบคุมโดยระบบกลได้
(๒) ช่วยเพิ่มความซับซ้อนให้กาลังรบฝ่ายเรา และลดทอนการตัดสินใจฝ่ายตรงข้าม
(๓) ช่วยให้ ผบ.หน่วยรบสามารถปฏิบัติซ้า ๆ สร้างความสับสนและเอาชนะการตัดสินใจของศัตรู
(๔) การออกแบบกา ลงั รบแบบโมเสค และกระบวนการ C2 จะชว่ ยเพมิ่ ความเรว็ ในการตดั สนิ ใจของ ผบ.หนว่ ยรบ
ให้ควบคุมจังหวะก้าว
(๕) ช่วยให้ ผบ.หน่วยรบสร้างสรรค์กลยุทธ์ในการรบ
ยุทธศาสตร์การรับรู้ (Cognition Strategy)
จากทกี่ ลา่ วมาทงั้ หมดลว้ นเกยี่ วขอ้ งกบั ไซเบอร์ ขอ้ มลู ขา่ วสาร และขอ้ มลู ขา่ วกรองทงั้ สนิ้ ซงึ่ เปน็ การใชป้ ระโยชน์ ต่อการรับรู้คือสร้างการรับรู้ให้ฝ่ายเดียวกัน แต่บั่นทอนทาลายการรับรู้ทั้งคน และยุทโธปกรณ์ของฝ่ายตรงข้าม ซงึ่ ประเทศมหาอา นาจมยี ทุ ธศาสตรก์ ารรบั รแู้ ลว้ แตป่ ระเทศไทย และกองทพั เรอื ยงั ไมม่ ี ตามภาพที่ ๑๑ โดยมแี ตเ่ พยี ง ยุทธศาสตร์ด้านไซเบอร์ แต่เนื่องจากทั้งสองยุทธศาสตร์ที่มีความสัมพันธ์กัน จึงสมควรรวมเป็นยุทธศาสตร์ไซเบอร์ เข้าอยู่ในยุทธศาสตร์การรับรู้ด้วย ในลักษณะ “การรับรู้คู่ไซเบอร์”
ภาพที่ ๑๑ เปรียบเทียบยุทธศาสตร์การรับรู้ของมหาอานาจ
๑๕ Sapaty Simon Peter, “Mosaic Warfare: From Philosophy to Model to Solutions,” MedCrave, International & Automation
Journal, Volume 5 Issue 5-2109, pp.157-166.
นาวิกศาสตร์ 58 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๓ มีนาคม ๒๕๖๕


เป็น “ยุทธศาสตร์การรับรู้คู่ไซเบอร์” ที่ผสมผสานระหว่างปฏิบัติการด้านไซเบอร์ ด้านข้อมูลข่าวสาร และ ด้านข้อมูลข่าวกรอง โดยรวมถึงยุทธศาสตร์การหลอมรวมเทคโนโลยีทหาร สถาบันและเอกชน และยุทธศาสตร์โซน สีเทา เข้าไว้ด้วยกันอย่างกลมกลืน
๑. แนวโน้ม
ในอนาคตความขัดแย้งและความตึงเครียดจะเพิ่มขึ้น เนื่องจากการแย่งชิงผลประโยชน์ต่าง ๆ การขยายตัวของ การกอ่ การรา้ ย การเชอื่ มตอ่ ทางอนิ เทอรเ์ นต็ อยา่ งรวดเรว็ และการแพรก่ ระจายของเทคโนโลยที า ลายลา้ ง เชน่ อาวธุ รา้ ยแรง ไซเบอร์ เทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ (AI) ระบบอัตโนมัติ (Automation) ระบบหุ่นยนต์ ทุกสิ่งอินเทอร์เน็ต (IoT) จะถูกนามาใช้แก้ไขความขัดแย้งต้ังแต่ภาวะปกติ จนถึงภาวะวิกฤติ ทั้งภายในประเทศและต่างประเทศ ระหว่าง ประชาชน องคก์ ร รฐั รวมถงึ ระหวา่ งรฐั ตอ่ รฐั นอกจากนก้ี ารเชอื่ มตอ่ บนโลกอนิ เทอรเ์ นต็ รวมถงึ การสอื่ สารทคี่ รอบคลมุ ทงั้ ๕ โดเมนไดอ้ ยา่ งรวดเรว็ รวมถงึ การพฒั นาและใชป้ ระโยชนจ์ ากเทคโนโลยี ทงั้ ในทางไซเบอร์ ยทุ โธปกรณท์ างทหาร ระบบเศรษฐกจิ สงั คม และวฒั นธรรม เปน็ บรบิ ทการเปลยี่ นแปลงสา คญั ทนี่ า ไปสภู่ ยั คกุ คามตอ่ ความมนั่ คงรปู แบบใหม่ ที่เกี่ยวข้องกับการรับรู้ (Cognitive) คือ การกระทาของฝ่ายตรงข้ามในการใช้ข้อมูลข่าวสาร ลวง ลดทอน ทาลาย เบี่ยงเบน ทาให้ล่าช้า หยุดชะงักต่อการรับรู้อันเป็นผลลบหรือสร้างผลเสียต่อฝ่ายเรา เป็นผลเสียต่อการตัดสินใจ ของประชาชน ทหาร ผนู้ า การรบ ระบบอาวธุ ระบบอตั โนมตั ทิ ตี่ ดั สนิ ใจผดิ (Wrong Decision Making) สง่ ผลใหป้ ฏบิ ตั ิ ผิดพลาด เช่น ประชาชนออกมาประท้วงขับไล่รัฐบาล และผู้นาประเทศ หรือแสดงสัญลักษณ์ที่กระทบต่อสถาบัน พระมหากษตั รยิ ์ การทผี่ นู้ า ทหารไดร้ บั ขอ้ มลู ผดิ หรอื ไมท่ นั เวลา สงั่ ใชอ้ าวธุ ผดิ หรอื ยอมแพส้ งครามโดยไมม่ กี ารรบ ตลอดจน เซ็นเซอร์ อาวุธปล่อย เทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ ระบบอัตโนมัติ หุ่นยนต์ ทุกสิ่งอินเทอร์เน็ตได้รับข้อมูลลวง ทาให้ตัดสินใจปฏิบัติ (Action) ผิดพลาด เสียหายต่อชุมชน สังคม ประเทศชาติ หรืออาจพ่ายแพ้สงครามได้ ทั้งนี้ การรับรู้ยังครอบคลุมการใช้ประโยชน์จากข้อมูลข่าวสารจากรูปแบบ ISR ที่ได้มาจากโลกไซเบอร์ในการสร้างภาพบวก และใช้ในฝ่ายเดียวกัน
๒. แรงบังคับ
๒.๑ สงครามไซเบอร์ เป็นสงครามสมัยใหม่ที่ใช้เทคโนโลยีเป็นเครื่องมือ ซึ่งเป็นภัยคุกคามและปัจจัยเสี่ยงที่อาจ ส่งผลกระทบต่อการบรรลุภารกิจสาคัญของกองทัพเรือ รวมทั้งมีแนวโน้มที่จะส่งผลกระทบต่อความมั่นคง และ การพฒั นาประเทศในอนาคต เพอื่ ใหส้ ามารถสนบั สนนุ นโยบายและยทุ ธศาสตรส์ า คญั ของประเทศได้ จงึ ตอ้ งมกี ารเตรยี ม ความพร้อมตลอดจนเสริมสร้างศักยภาพและความพร้อมทางไซเบอร์ในทุกด้าน ทั้งคน เครื่องมือ ยุทโธปกรณ์ งบประมาณ ระบบการรบ ระบบควบคุมบังคับบัญชา ระบบข้อมูลขนาดใหญ่ เทคโนโลยี ระบบงานด้านการข่าวกรอง ระบบเฝ้าตรวจและแจ้งเตือนต่าง ๆ ของหน่วยงานหลักและหน่วยงานรอง ตั้งแต่ขั้นการติดตามเฝ้าระวัง แจ้งเตือน วเิ คราะห์ กา หนดแนวทางปอ้ งกนั ไปจนถงึ ขนั้ การลงมอื แกไ้ ขภยั คกุ คามทางไซเบอร์ ทสี่ ง่ ผลตอ่ ความมนั่ คงทสี่ า คญั ตา่ ง ๆ รวมทั้งการประเมินผลอย่างมีประสิทธิภาพในทุกขั้นตอน
๒.๒ สงครามสมยั ใหม่ ทจี่ ะเกดิ ในอนาคตลว้ นมงุ่ ทา ลายการรบั รู้ เพอื่ เอาชนะ “เปา้ หมายในสงครามมใิ ชท่ หาร แตเ่ ปน็ สภาพจิตใจ (การรับรู้) ของผู้ตัดสินใจ หากเราปฏิบัติต่อกาลังรบ ย่อมมีผลต่อจิตใจและความตั้งใจของ ผบ. หน่วยรบ” CaptainSirB.H.Liddel-Hart,BritishArmy๑๖ ความเปน็ เลศิ ดา้ นขอ้ มลู ขา่ วสารหรอื สงครามขอ้ มลู ขา่ วสารของจนี รสั เซยี และสหรฐั อเมรกิ า มแี นวคดิ เดยี วกนั คอื ดา เนนิ การตอ่ พนื้ ทกี่ ารรบั รู้ (Cognitive Space) เพอื่ ใหผ้ บู้ งั คบั บญั ชาหนว่ ยรบ
๑๖ Gardner Nikolas, “Military Lesson of the First World War,” International Encyclopedia of WW I, 2018, p.3.
นาวิกศาสตร์ 59 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๓ มีนาคม ๒๕๖๕


ฝ่ายตรงข้ามไม่สามารถตัดสินใจ (Decision Making) ได้ หรือตัดสินใจไม่ทันเวลาที่ต้องการ เลิกล้มความคิดต่อสู้ ใช้ความได้เปรียบของฝ่ายตนในการแลกเปลี่ยนข้อมูลการเตือนภัย ภาพสนามรบในแบบเสมือนจริง สนับสนุนทาง ยุทธวิธี ซึ่งต่างจากสงครามในอดีตที่มุ่งทาลายกาลังการรบ แต่สงครามยุคใหม่ เน้นควบคุมการตัดสินใจของผู้นาหรือ ผบ.หน่วยรบ ในขณะเดียวกันก็สนับสนุนการรับรู้ของผู้นาฝ่ายเราให้ตัดสินใจอย่างเหมาะสม
๒.๓ สงครามข้อมูลข่าวสาร (Information Warfare) เป็นสงคราม หรือปฏิบัติการเพื่อให้บรรลุความเป็นเลิศ ดา้ นขอ้ มลู ขา่ วสาร (information superiority) ทคี่ รอบคลมุ การบรหิ ารขอ้ มลู ขา่ วสาร (Information Management: IM) ปฏิบัติการข้อมูลข่าวสาร (IO) และการข่าวกรอง การเฝ้าตรวจและการลาดตระเวน (ISR) ที่ครอบคลุม “กิจกรรมที่ ปฏิเสธ ใช้ประโยชน์ บั่นทอน ทาลายข้อมูลข่าวสาร หรือฟังก์ชันที่เกี่ยวข้องกับข้อมูลข่าวสารของฝ่ายตรงข้าม ทั้งใน ภาวะปกติ ขดั แยง้ หรอื สงคราม ใหบ้ รรลวุ ตั ถปุ ระสงคเ์ ฉพาะตอ่ ฝา่ ยตรงขา้ ม สหรฐั อเมรกิ า ดา เนนิ การบนความเปน็ เลศิ ด้านข้อมูลข่าวสาร รัสเซียขยายขอบเขตสงครามนี้ให้ครอบคลุมยุทธศาสตร์โซนสีเทา (Gray-Zone Strategy) ในการเลอื กปฏบิ ตั กิ ารแบบสเี ทาในการเอาชนะฝา่ ยตรงขา้ ม ทเี่ รยี กวา่ “Informationized Warfare” เชน่ เดยี วกบั จนี แต่จีนเพิ่มยุทธศาสตร์ในการพัฒนาประเทศโดยหลอมรวมเทคโนโลยีทางทหารและเอกชน (Military Civill Fusion: MCF) เรียกว่า Informatization หรือ Informatized Warfare)
๒.๔ สงครามขอ้ มลู ขา่ วกรอง (Intelligentized Warfare) เปน็ สงครามในอนาคตทอี่ าศยั ระบบอตั โนมตั ิ AI และ เทคโนโลยีใหม่ ที่อาศัยข้อมูลข่าวสารในการทาสงครามในอนาคต ใช้ AI ช่วยตัดสินใจ ทางานร่วมกับระบบอัตโนมัติ ปรับปรุงเซ็นเซอร์เชิงรับ ใช้อาวุธเล็กลง เสริมขีดความสามารถด้าน EW และไซเบอร์ จะสร้างความสับสนต่อข้าศึก แนวคดิ ใหมน่ พี้ ยายามบรู ณาการภารกจิ และสมรรถนะใหม่ โดยขา้ มการควบคมุ บงั คบั บญั ชาในโดเมนใหม่ เชน่ ไซเบอร์ และอวกาศ ด้วยกองกาลังสนับสนุนทางยุทธศาสตร์ สหรัฐอเมริกา เรียกสงครามนี้ว่า Mosaic Warfare ที่บูรณาการ Automation ยานไรค้ นขบั , AI และเทคโนโลยใี หมใ่ นลกั ษณะ “คนสงั่ การยานควบคมุ ” โดยสงครามนจี้ ะมคี วามสมบรู ณ์ ทงั้ จนี และสหรฐั อเมรกิ าในค.ศ.๒๐๓๕ทงั้ นนั้ ทศิ ทางใน๑๐ปีขา้ งหนา้ โลกจะมกี ารแขง่ ขนั และเผชญิ กบั สงครามลกั ษณะนี้
๒.๕ ยุทธศาสตร์ชาติ พ.ศ. ๒๕๖๑-๒๕๘๐ ได้กาหนดเป้าหมายการพัฒนาที่สาคัญคือ ประเทศมีความม่ันคง โดยมุ่งเน้นการบริหารจัดการสภาวะแวดล้อมของประเทศให้มีความมั่นคงปลอดภัย และมีความสงบเรียบร้อย ในทุกระดับ ตั้งแต่ระดับชาติ สังคม ชุมชน มุ่งเน้นการพัฒนาคน เครื่องมือ เทคโนโลยี และระบบฐานข้อมูลขนาดใหญ่ ใหม้ คี วามสามารถรบั มอื กบั ภยั คกุ คาม และภยั พบิ ตั ทิ กุ รปู แบบ และทกุ ระดบั ความรนุ แรงควบคไู่ ปกบั การปอ้ งกนั และ แก้ไขด้านความมั่นคงที่มีอยู่ในปัจจุบัน และที่อาจเกิดข้ึนในอนาคต ใช้กลไกการแก้ปัญหาแบบบูรณาการทั้งกับส่วน ราชการ ภาคเอกชน ประชาสังคม และองค์กรที่ไม่ใช่รัฐ รวมถึงประเทศเพื่อนบ้านและมิตรประเทศ โดยการติดตาม เฝ้าระวัง ป้องกันและแก้ไขปัญหาที่อาจอุบัติขึ้นใหม่ เพื่อให้ทราบสถานการณ์ล่วงหน้าและสามารถแก้ไขปัญหา และภยั คกุ คามใหท้ นั ทว่ งที รวมทงั้ ปอ้ งกนั ไมใ่ หส้ ง่ ผลกระทบตอ่ การบรหิ ารและพฒั นาประเทศโดยเสรมิ สรา้ งศกั ยภาพ และความพรอ้ มในทกุ ๆ ดา้ น ไปจนถงึ ขนั้ การลงมอื แกไ้ ขปญั หาความมนั่ คงทสี่ า คญั ตา่ ง ๆ รวมทงั้ ตดิ ตามและประเมนิ ผล อย่างมีประสิทธิภาพในทุกขั้นตอนในการเฝ้าระวัง ป้องกัน และแก้ไขปัญหาสาคัญต่าง ๆ อาทิ ภัยคุกคามทางไซเบอร์ และการรับรู้
๒.๖ พ.ร.บ.การรักษาความมั่นคงปลอดภัยไซเบอร์ พ.ศ. ๒๕๖๒ ได้ระบุให้รัฐบาล และหน่วยในระดับต่าง ๆ ต้องดาเนินการรักษาความมั่นคงปลอดภัยไซเบอร์ เพื่อป้องกันรับมือ และลดความเสี่ยงจากภัยคุกคามทางไซเบอร์ ทั้งภายในและภายนอกประเทศ อันกระทบต่อความมั่นคงของรัฐ ความมั่นคงทางเศรษฐกิจ ความมั่นคงทางทหาร และความสงบเรียบร้อยภายในประเทศ มุ่งหมายสร้างศักยภาพในการป้องกัน รับมือและลดความเสี่ยงจากภัยคุกคาม
นาวิกศาสตร์ 60 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๓ มีนาคม ๒๕๖๕


ทางไซเบอร์ โดยเฉพาะการปกป้องโครงสร้างพื้นฐานสาคัญทางสารสนเทศ โดยกาหนดลักษณะหน่วยงานที่มีภารกิจ หรือให้บริการในด้านต่าง ๆ จานวน ๘ ด้าน คือ ด้านความมั่นคงของรัฐ ด้านบริการภาครัฐที่สาคัญ ด้านการเงิน การธนาคาร ดา้ นเทคโนโลยสี ารสนเทศและโทรคมนาคม ดา้ นการขนสง่ และโลจสิ ตกิ ส์ ดา้ นพลงั งานและสาธารณปู โภค ด้านสาธารณสุข และด้านอื่นตามที่คณะกรรมการประกาศเพิ่มเติม
๓. ปัญหาและอุปสรรค
๓.๑ กองทัพเรือสร้างการรับรู้ไม่ทันเวลา ทาให้ประชาชนไม่เข้าใจ และต่อต้าน เช่น การจัดหาเรือดาน้าที่
เป็นประโยชน์ในภาพรวมของประเทศ ส่งผลเสียหายระยะยาว ซึ่งการกู้คืนภาพลักษณ์ที่เสียไปคืนมานั้นยากกว่า การสร้างภาพมาก
๓.๒ ปฏบิ ตั กิ ารสงครามไซเบอร์ หรอื อาชญากรรมทางไซเบอร์ ถอื เปน็ สงครามทมี่ รี ปู แบบไมแ่ นน่ อน โดยการถกู โจมตีที่อาจถูกกระทาทั้งในและนอกพื้นที่ หรืออีกฟากหนึ่งของโลก จึงยากต่อการป้องกัน และตอบสนองต่อการถูก โจมตีทั้งบนมิติไซเบอร์ทั้งหมดของ ทร. โดยเฉพาะหน่วยที่ตั้งอยู่ในพื้นที่ห่างไกลจากส่วนกลาง และยังไม่มี ความพร้อมด้านกาลังพล เครื่องมือ และยุทโธปกรณ์ที่เหมาะสม
๓.๓ ปฏิบัติการข้อมูลข่าวสาร ต้องอาศัยรับส่งข้อมูลข่าวสารผ่านโดเมนไซเบอร์เกี่ยวข้องทั้ง ๕ โดเมน รวมทั้ง โดเมนสนามแมเ่ หลก็ ไฟฟา้ ทมี่ รี ปู แบบไมแ่ นน่ อน โดยการถกู โจมตที อี่ าจถกู กระทา ทงั้ ใน และนอกพนื้ ที่ หรอื อกี ฟากหนงึ่ ของโลกเช่นเดียวกับไซเบอร์ จึงยากต่อการป้องกัน และตอบสนองต่อการถูกโจมตีต่อมิติการรับรู้ (Cognition) อีกทั้ง ในภาวะวกิ ฤตฝิ า่ ยตรงขา้ มสามารถใชศ้ กั ยส์ งครามทงั้ ๕ โดเมน รวมถงึ ระบบอตั โนมตั ทิ า การใชข้ อ้ มลู ขา่ วสารในการลวง ลดทอน ทาลาย เบี่ยงเบน ทาให้ล่าช้า หยุดชะงักต่อการรับรู้อันเป็นผลลบหรือผลเสียต่อกาลังรบฝ่ายเรา
๓.๔ ขาดระบบการรวบรวม และวิเคราะห์ข้อมูลข่าวสาร ในมิติการรับรู้ มิติไซเบอร์ และมิติอื่น ทั้งในระดับ ยุทธศาสตร์ ยุทธการ และระดับปฏิบัติการ
๓.๕ ขาดแคลนด้านกาลังพล ที่มีขีดความสามารถทั้งด้านไซเบอร์ และด้านการรับรู้ทั้งในระดับสูง ระดับกลาง และระดับเทคนิค
๓.๖ การขาดแคลนด้านเทคโนโลยีสมัยใหม่ ขาดการวิจัยพัฒนาด้านไซเบอร์ในรูปแบบต่าง ๆ รวมทั้งการใช้ ประโยชน์จากการรับรู้ อันได้แก่ การสร้างเสริมใช้ประโยชน์ของฝ่ายเรา และการป้องกันฝ่ายตรงข้ามที่เป็นภัยคุกคาม ในรูปแบบสงครามข้อมูลข่าวสาร และสงครามข้อมูลข่าวกรอง
๔. ภัยคุกคาม
ปฏิบัติการสงครามไซเบอร์ หรืออาชญากรรมทางไซเบอร์ และปฏิบัติการข้อมูลข่าวสาร ถือเป็นสงครามที่มี รูปแบบไม่แน่นอน ให้ได้มาซึ่งข้อมูล หรือการจารกรรมข้อมูลข่าวสารเพื่อสร้างการรับรู้ (Cognition) ให้ได้เปรียบ ทางการเมือง และการทหาร หรือแม้แต่การมุ่งโจมตีต่อระบบสารสนเทศ ที่ควบคุมการทางานโครงสร้างพื้นฐาน สาคัญของประเทศ เช่น ระบบไฟฟ้า ระบบประปา ระบบท่อแก๊ส ระบบสื่อสารโทรคมนาคม และอื่น ๆ เพื่อให้เกิด ผลกระทบต่อการใช้ชีวิตและความสงบเรียบร้อยของประชาชน
ปฏบิ ตั กิ ารนเี้ ปน็ รปู แบบใหมท่ เ่ี กยี่ วขอ้ งกบั โดเมนไซเบอรเ์ กยี่ วขอ้ งทงั้ ๕ โดเมน รวมทงั้ โดเมนสนามแมเ่ หลก็ ไฟฟา้ ใช้ข้อมูลข่าวสารในการลวง ลดทอน ทาลาย เบี่ยงเบน ทาให้ล่าช้า หยุดชะงักต่อการรับรู้อันเป็นผลลบหรือผลเสียต่อ กา ลงั รบฝา่ ยเรา เปน็ ผลเสยี ตอ่ การตดั สนิ ใจของประชาชน ทหาร ผนู้ า การรบทตี่ ดั สนิ ใจผดิ สง่ ผลใหป้ ฏบิ ตั ผิ ดิ พลาด เชน่ ประชาชนออกมาประทว้ งขบั ไลร่ ฐั บาล ผนู้ า ประเทศ และสถาบนั พระมหากษตั รยิ ์ การทผี่ นู้ า ทหารไดร้ บั ขอ้ มลู ผดิ หรอื ไมท่นัเวลาสงั่ใชอ้าวธุผดิหรอืยอมแพส้งครามโดยไมม่กีารรบรวมถงึเซน็เซอร์อาวธุปลอ่ยเทคโนโลยปีญัญาประดษิฐ์
นาวิกศาสตร์ 61 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๓ มีนาคม ๒๕๖๕


ระบบอัตโนมัติ หุ่นยนต์ ทุกสิ่งอินเทอร์เน็ตได้รับข้อมูลลวง ทาให้ตัดสินใจปฏิบัติ (Action) ผิดพลาด สงครามเสียหาย ต่อชุมชน สังคม ประเทศชาติ หรืออาจพ่ายแพ้สงครามได้เช่นกัน
๕. โอกาส
การแสวงประโยชนจ์ ากความรว่ มมอื กบั หนว่ ยงานดา้ นการรบั รจู้ ากภายนอกทเี่ กยี่ วขอ้ งภายใน กห. และภายนอก กห. ที่เกี่ยวข้องรวมทั้งภาคพลเรือน ตลอดจนหน่วยงานต่างประเทศเพื่อพัฒนาขีดความสามารถด้านไซเบอร์ และ การรับรู้ของ ทร.
๖. สิ่งท้าทาย
๖.๑ การพฒั นาความเปน็ เลศิ ดา้ นไซเบอร์ ดา้ นขอ้ มลู ขา่ วสาร (Informatization) และดา้ นขอ้ มลู ขา่ วกรอง
สา หรบั ใชป้ ระโยชนท์ งั้ ดา้ นไซเบอรแ์ ละดา้ นการรบั รู้ ถอื เปน็ เรอื่ งใหมข่ อง ทร. ตลอดจนประสานการปฏบิ ตั กิ บั กองทพั ไทย และเหล่าทัพอื่นยังไม่มีการดาเนินการที่ชัดเจน และ/หรือเป็นไปในแนวทางเดียวกัน โดยเฉพาะการสร้างการรับรู้ ที่แม้ว่าที่ผ่านมาหลายภาคส่วนได้พยายามสร้างการรับรู้ในหน่วยเอง แต่ไม่มียุทธศาสตร์ที่ชัดเจน ดังนั้น จุดเริ่มต้น ทสี่ า คญั จงึ ควรกา หนดแนวทางการดา เนนิ การตา่ งๆ ตามทกี่ ลา่ วมาขา้ งตน้ และกา หนดเปน็ นโยบาย ทร. ในการดา เนนิ การคขู่ นานไปกบั การพฒั นาขดี ความสามารถสา หรบั สงครามทใี่ ชเ้ ครอื ขา่ ยเปน็ ศนู ย์ (NCW) และสงครามทใี่ ชก้ ารตดั สนิ ใจ เป็นศูนย์กลาง (Decision Centrix Warfare: DCW) โดยเฉพาะการควบคุมบังคับบัญชาและการสื่อสารที่รวมศูนย์ บริบท (Context Centrix C3) เพื่อเป็นหลักประกันสาหรับการรักษาความมั่นคงทางทะเลของกองทัพเรือ ตลอดจน การพัฒนาประเทศได้อย่างมีประสิทธิภาพ
๖.๒ การจัดทาหลักนิยมด้านไซเบอร์ ด้านข้อมูลข่าวสาร และการรับรู้ รวมทั้งสงครามข้อมูลข่าวสาร สงคราม ขอ้ มลู ขา่ วกรอง ตลอดจนความเปน็ เลศิ ดา้ นขอ้ มลู ขา่ วสาร ของ ทร. เพอื่ เปน็ การสรปุ องคค์ วามรทู้ กี่ า ลงั พลของ ทร. และ/ หรือร่วมกับ ทท. และเหล่าทัพอื่น เพื่อให้สามารถใช้เป็นเอกสารอ้างอิง ในการปฏิบัติทั้งในเชิงรับและเชิงรุก ตลอดจน ใช้เป็นกรอบในการออกกฎ ระเบียบ และมาตรการต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับการปฏิบัติด้านมิติการรับรู้ได้อย่างครอบคลุม และรัดกุม
๗. แนวทางปฏิบัติ
๗.๑ ป้องกันภัยคุกคามทางไซเบอร์ ทางข้อมูลข่าวสาร และทางข้อมูลข่าวกรอง พร้อมดารงเสรีในการใช้ ประโยชน์จากไซเบอร์ ข้อมูลข่าวสาร และข้อมูลข่าวกรองอย่างปลอดภัยและต่อเนื่อง เป็นเครื่องมือหลัก เสริมการปฏิบัติภารกิจในพื้นที่การรบทางบก ทะเล อากาศ ไซเบอร์ และสนามแม่เหล็กไฟฟ้า และเป็นเครื่องมือหลัก ในการปฏบิ ตั ใิ นพนื้ ทกี่ ารรบั รู้ (Cognitive) ไดอ้ ยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพ ไมเ่ ปน็ จดุ ออ่ น หรอื จดุ ลอ่ แหลมตอ่ การปฏบิ ตั ภิ ารกจิ
๗.๒ จากัดเสรีในการใช้ไซเบอร์ ข้อมูลข่าวสาร และข้อมูลข่าวกรองของฝ่ายตรงข้าม ได้แก่ การลวง ลดทอน หยดุ การทา งาน หรอื ทา ลายขดี ความสามารถดา้ นไซเบอร์ ขอ้ มลู ขา่ วสาร และขอ้ มลู ขา่ วกรองฝา่ ยตรงขา้ ม เพอื่ ใหเ้ กดิ ผล สนับสนุน นาไปสู่สภาวะ เงื่อนไขที่ฝ่ายเราต้องการ
๗.๓ แสวงความร่วมมือ ในการป้องกันภัยคุกคามทางข้อมูลข่าวสารและข้อมูลข่าวกรอง (ผนึกกาลัง)
๗.๔หลอมรวมเทคโนโลยที างทหารสถาบนั และเอกชน(MilitaryCivilFusion:MCF)เพอื่ การพฒั นาทางทหาร พัฒนาประเทศ และช่วยเหลือประชาชน
๘. ขีดความสามารถและเทคโนโลยีที่ต้องการ
๘.๑ ขีดความสามารถที่ต้องการตามประเด็นยุทธศาสตร์การป้องกัน (เชิงรับ)
๘.๑.๑ การมีกระบวนการผลิต รักษา และพัฒนา ผู้ปฏิบัติงานไซเบอร์ ข้อมูลข่าวสาร และข้อมูลข่าวกรอง
ในทุกระดับอย่างเหมาะสม ต่อเนื่อง เชิงคุณภาพและปริมาณ
นาวิกศาสตร์ 62 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๓ มีนาคม ๒๕๖๕


๘.๑.๒ มีกระบวนการป้องกันภัยคุกคามทางไซเบอร์ ข้อมูลข่าวสาร และข้อมูลข่าวกรองท่ีทันสมัยและ มปี ระสทิ ธภิ าพ สา หรบั การสรา้ งหรอื ทา ลายการรบั รขู้ องฝา่ ยตรงขา้ มตอ่ ประชาชน ทหาร ผนู้ า หนว่ ย ยทุ โธปกรณท์ ร่ี วมถงึ เซ็นเซอร์ แอฟเฟ็คเตอร์ ระบบอานวยการรบ (Combat Management System: CMS) เครือข่ายการรบ (Battle network) ไดแ้ ก่ ระบบสงครามเครอื ขา่ ยรวมศนู ย์ (Network Centrix Warfare: NCW) และระบบสงครามการตดั สนิ ใจ รวมศูนย์ (Decision Centrix Warfare: DCW) และเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ (Artificial Intelligence: AI) ระบบอตั โนมตั ิ (Automation) ยานไรค้ นขบั (Unmanned Vehicle) และทกุ สง่ิ อนิ เทอรเ์ นต็ (Internet of Things: IoT) (AI/AUS/UV/IoT Operation)
๘.๑.๓ การมเี ครอ่ื งมอื /ระบบ ปอ้ งกนั ตดิ ตาม เฝา้ ระวงั แจง้ เตอื น วเิ คราะห์ และรบั มอื ภยั คกุ คามทางไซเบอร์ ข้อมูลข่าวสารและข้อมูลข่าวกรองที่มีประสิทธิภาพ
๘.๒ ขีดความสามารถที่ต้องการตามประเด็นยุทธศาสตร์การป้องปราม (เชิงรุก)
๘.๒.๑ การข่าวกรอง ลาดตระเวน และตรวจการณ์ เพื่อสนับสนุนการปฏิบัติภารกิจของ ทร.
๘.๒.๒ การแสวงประโยชน์จากช่องโหว่ในมิติไซเบอร์ มิติข้อมูลข่าวสาร และมิติข้อมูลข่าวกรอง
ของฝา่ ยตรงขา้ มในการสรา้ งทางเลอื ก ในการใชศ้ กั ยภาพดา้ นไซเบอร์ หรอื ทา ลายการรบั รตู้ อ่ ประชาชน ทหาร ผนู้ า หนว่ ย ยุทโธปกรณ์และเครือข่ายการรบ ที่นาไปสู่สภาพหรือเงื่อนไขที่ทหารต้องการ
๘.๒.๓ การมีเครื่องมือ/ระบบรบกวน ลวง ทาลาย และสร้างภัยคุกคาม ทางไซเบอร์ข้อมูลข่าวสาร และ ข้อมูลข่าวกรองที่มีประสิทธิภาพ
๘.๒.๔ การจัดให้มีนักรบไซเบอร์ นักรบข้อมูลข่าวสาร และนักรบข้อมูลข่าวกรอง ที่สามารถปฏิบัติการ ตามยทุ ธศาสตรโ์ ซนสเี ทา (Gray-Zone Strategy Operation) ทงั้ ในยามสงบ ภาวะขดั แยง้ และสงคราม ไดเ้ ปน็ อยา่ งดี ๘.๓ ขีดความสามารถที่ต้องการตามประเด็นยุทธศาสตร์การแสวงความร่วมมือ ในการป้องกันภัยคุกคามทาง
ไซเบอร์ ข้อมูลข่าวสารและข้อมูลข่าวกรอง (ผนึกกาลัง)
๘.๓.๑ การสร้างความเชื่อมั่น ในการป้องกันภัยคุกคามทางข้อมูลข่าวสารและข้อมูลข่าวกรองอย่างมี
ประสิทธิภาพและสอดคล้องกับมาตรฐานสากลทางทหาร
๘.๓.๒ การแสวงความรว่ มมอื ระหวา่ งหนว่ ยขนึ้ ตรง ภายใน ทร. และเขา้ รว่ มเครอื ขา่ ยประชาคมดา้ นไซเบอร์
ข้อมูลข่าวสารและข้อมูลข่าวกรองกับหน่วยงานภายนอก
๘.๔ ขีดความสามารถที่ต้องการตามประเด็นยุทธศาสตร์การหลอมรวมเทคโนโลยีทางทหาร สถาบัน และ เอกชน (MCF) เพอื่ ใชข้ อ้ มลู ขา่ วสารจากมติ ไิ ซเบอร์ มติ ขิ อ้ มลู ขา่ วสาร และขอ้ มลู ขา่ วกรอง ดา เนนิ การพฒั นาทางทหาร พัฒนาประเทศ และช่วยเหลือประชาชน
๙. กาลังรบที่ต้องการ
สา หรบั กา ลงั รบทตี่ อ้ งการนน้ั เนอื่ งจากไมส่ ามารถแยกงานดา้ นไซเบอร์ และขอ้ มลู ขา่ วสารออกจากกนั ไดเ้ ดด็ ขาด จงึ สมควรรวมศนู ยป์ ฏบิ ตั กิ ารไซเบอร์ ที่ ทร. มอี ยเู่ ดมิ รว่ มกบั ศนู ยป์ ฏบิ ตั กิ ารความเปน็ เลศิ ดา้ นไซเบอร์ และขอ้ มลู ขา่ วสาร ศูนย์ปฏิบัติการข้อมูลข่าวสารและการสงครามข้อมูลข่าวสาร และศูนย์ปฏิบัติการความเป็นเลิศด้านข้อมูลข่าวกรอง จะทา ใหเ้ กดิ ประสทิ ธภิ าพสงู สดุ ภายใตห้ นว่ ยงานเดยี วคอื “หนว่ ยบญั ชาการดา้ นไซเบอร์ ขอ้ มลู ขา่ วสาร และขอ้ มลู ข่าวกรอง (Cyber, Informatized and Intelligentized Command)”
๙.๑ ศนู ยป์ ฏบิ ตั กิ ารไซเบอร์ ประกอบดว้ ย ชดุ ปฏบิ ตั กิ ารไซเบอร์ ชดุ ขา่ วกรองทางไซเบอร์ ชดุ เฝา้ ระวงั ภยั คกุ คาม และชุดตอบสนองภัยคุกคาม
๙.๒ศนู ยป์ ฏบิ ตั กิ ารความเปน็ เลศิ ดา้ นไซเบอรแ์ ละขอ้ มลู ขา่ วสาร(CyberandInformationCenter)ประกอบดว้ ย
นาวิกศาสตร์ 63 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๓ มีนาคม ๒๕๖๕


ชดุ ปฏบิ ตั กิ ารบรหิ ารขา่ วสาร (Information Management: IM) ชดุ ปฏบิ ตั กิ ารขา่ วกรอง ลาดตระเวน และตรวจการณ์ ( I n t e l l i g e n c e , S u r v e i l l a n c e a n d R e c o n n a i s s a n c e : I S R O p e r a t i o n ) ช ดุ ป ฏ บิ ตั กิ า ร ต า ม ย ทุ ธ ศ า ส ต ร โ์ ซ น ส เี ท า ( M C F ) ๙.๓ศนู ยป์ ฏบิ ตั กิ ารขอ้ มลู ขา่ วสาร(InformationOperation:IO)และการสงครามขอ้ มลู ขา่ วสาร(Information Warfare: IW) ประกอบด้วยชุด ปฏิบัติการจิตวิทยา (Psychological Operation: PSYOP) ชุดปฏิบัติการเครือข่าย ค อ ม พ วิ เ ต อ ร ์ ( C o m p u t e r N e t w o r k O p e r a t i o n : C N O ) ช ดุ ป ฏ บิ ตั กิ า ร ส ง ค ร า ม อ เิ ล ก็ ท ร อ น กิ ส ์ ( E l e c t r o n i c W a r f a r e : E W ) ชุดปฏิบัติการด้านรักษาความปลอดภัย (Operation Security: OPSEC) ชุดปฏิบัติการลวงทางทหาร (Military
Deception: MILDEC)
๙.๔ ศนู ยป์ ฏบิ ตั กิ ารความเปน็ เลศิ ดา้ นขอ้ มลู ขา่ วกรอง (Intelligentized Center) ประกอบดว้ ย ชดุ ปฏบิ ตั กิ าร
หลอมรวมเทคโนโลยที างทหาร สถาบนั และเอกชน (MCF) ชดุ ปฏบิ ตั กิ ารเครอื ขา่ ยการรบ (Bฺ attle Network Operation) ชดุ ปฏบิ ตั กิ ารเทคโนโลยปี ญั ญาประดษิ ฐ์ ระบบอตั โนมตั ิ ยานไรค้ นขบั และทกุ สงิ่ อนิ เทอรเ์ นต็ (IoT) (AI/AUS/UV/IoT Operation)
๙.๕ สถานที่ฝึก อบรม วิจัยพัฒนาด้านไซเบอร์ ข้อมูลข่าวสาร และข้อมูลข่าวกรอง ๑๐. ความสอดคล้องกับยุทธศาสตร์ ทร. ระยะ ๒๐ ปี
จากการวิเคราะห์ด้านความมั่นคงที่เกี่ยวข้องสามารถสรุปได้ว่า สภาวะแวดล้อมด้านข้อมูลข่าวสารและข้อมูล ข่าวกรองในระยะ ๕-๑๐ ปีข้างหน้า ประเทศไทยจะเข้าสู่สังคมปัญญาประดิษฐ์ ระบบอัตโนมัติ ยานไร้คนขับ และ ทกุ สง่ิ อนิ เทอรเ์ นต็ (IoT) อยา่ งสมบรู ณ์ ทา ใหแ้ นวโนม้ ภยั คกุ คามดา้ นการรบั รใู้ นประเทศไทยนนั้ จะเกดิ ขนึ้ อยา่ งตอ่ เนอื่ ง และมคี วามรนุ แรงอยา่ งมนี ยั สา คญั ทงั้ ในภาวะปกติ และภาวะสงคราม จงึ มคี วามจา เปน็ ตอ้ งปรบั ปรงุ วตั ถปุ ระสงคเ์ ฉพาะ เพื่อพัฒนาขีดความสามารถด้านไซเบอร์ ให้มีเนื้อหาครอบคลุมการพัฒนาความเป็นเลิศด้านข้อมูลข่าวสาร และข้อมูล ข่าวกรอง (Informatization/Intelligentization) รวมทั้งยุทธศาสตร์โซนสีเทา และยุทธศาสตร์ MCF สาหรับใช้ ประโยชน์ในการรับรู้ (Cognition) ซึ่งในการทายุทธศาสตร์ ทร. ๒๐ ปี ที่ผ่านมาได้มีการกาหนดวัตถุประสงค์เฉพาะ ด้านไซเบอร์ไว้แล้ว แต่ยังไม่มีการวิเคราะห์ และกาหนดวัตถุประสงค์เฉพาะด้านการรับรู้ ทั้งในการใช้ประโยชน์สร้าง การรบั รเู้ ชงิ บวกใหฝ้ า่ ยเรา และฝา่ ยเปน็ กลาง สรา้ งภาพลบตอ่ ฝา่ ยตรงขา้ ม รวมถงึ ปอ้ งกนั การกระทา ของฝา่ ยตรงขา้ ม ในลักษณะเดียวกัน
สรุป ในโลกแหง่ ไซเบอรจ์ ะเปน็ การรวบรวมขอ้ มลู มงุ่ ทา ลายขอ้ มลู ฝา่ ยตรงขา้ ม รวมทงั้ นา ขอ้ มลู ไปใชป้ ระโยชนเ์ พอื่ การขา่ ว เศรษฐกจิ และดา้ นอนื่ ๆ แตย่ งั ไมม่ กี ารนา ขอ้ มลู ไปสรา้ งการรบั รอู้ ยา่ งจรงิ จงั ทา ใหป้ ระชาชนขาดความเขา้ ใจในความสา คญั ของการจดั หายทุ โธปกรณท์ างเรอื เยาวชนบางสว่ นรบั รจู้ ากสอื่ ออนไลนจ์ งึ ใสใ่ จในสถาบนั ฯ นอ้ ยลง เทคโนโลยสี มยั ใหม่ มุ่งเอาชนะการรับรู้ทั้งยุทโธปกรณ์และคน ซึ่งเกี่ยวข้องกับการรับรู้ในเชิงบวกและเชิงลบทั้งสิ้น
ดังนั้น จึงมีความจาเป็นที่กองทัพเรือ จะต้องจัดทายุทธศาสตร์ด้านการรับรู้ (Cognition) ที่ครอบคลุมปฏิบัติการ ด้านไซเบอร์ ด้านข้อมูลข่าวสาร และด้านข้อมูลข่าวกรอง ตลอดจนยุทธศาสตร์อื่นที่เกี่ยวเนื่อง ได้แก่ ยุทธศาสตร์โซน สีเทา (Gray-Zone Strategy) และยุทธศาสตร์การหลอมรวมเทคโนโลยีทางทหาร สถาบันและเอกชน (MCF) เพื่อพัฒนาประเทศให้ก้าวทันสังคมโลกในยุคหน้า ตลอดจนเตรียมความพร้อมด้านองค์วัตถุ องค์บุคคล ยุทธวิธี และ หลักนิยมต่าง ๆ รองรับสงครามและความขัดแย้งในอนาคตต่อไป
นาวิกศาสตร์ 64 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๓ มีนาคม ๒๕๖๕


บรรณานุกรม
พชั รพร ลพี พิ ฒั นไ์ พบลู ย์ และณฐั พล เลศิ เมธาพฒั น,์ 2019, “AI in Thailand: Case Study in Financial Services”, ธนาคารแห่งประเทศไทย
DEPA, Frost & Sullivan, “Thailand Digital Technology Foresight 2035”
John Chambers, Captain, US Army, 2016, “Countering Gray-Zone Hybrid Threats: An Analysis of Russia’s “New Generation Warfare” and Implications for the US Army,” Modern War Institute, West Point.
Gunzinger Mark et al, 2017, Force Planning for the Era of Great Power Competition, CSBA, p.15. US DOD 2020, “Military and Security Developments Involvements PRC”, Annual Report to Congress. US DOD, 2020, “Military and Security Developments Involving the People Republic of China,” Annual Report to Congress.
Ford, A. Christopher, 2020, “The PRC’s Military-Civil Fusion is a Global Security Threat,”.
US CSIS, Cordesman Antony H., 2019, China New 2019 Defense White Paper.
USAF, Global Integrated ISR Operation.
Lockheed Martin, 2016, “DL on the Path of Sea Control”.
Jennifer McCardle, Victory over and Across Domains Training for Tomorrow Battleship.
US CSBA, Clark Bryan, et al, “Mosaic Warfare: Exploiting AI and Autonomous Systems to Implement Decision-Centric Operations”.
Sapaty Simon Peter, 2109, “Mosaic Warfare: From Philosophy to Model to Solutions,” MedCrave, International & Automation Journal, V5 Iss. 5.
Gardner Nikolas, 2018, “Military Lesson of WW I,” International Encyclopedia of WW I.
นาวิกศาสตร์ 65 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๓ มีนาคม ๒๕๖๕


เรือหลวงจุฬา จาก “คู่กรรม”
“การออกฝกึ ภาคทะเลครง้ั แรกของพวกเราเกดิ ขน้ึ เมอ่ื ประมาณเดือนมีนาคม พ.ศ. ๒๔๙๒ นับว่าเป็นครั้งแรก ที่นักเรียนเตรียมนายเรือชั้นปีที่ ๑ ทําาการฝึกภาคทะเล โดยเรอื หลวงจฬุ าซงึ่ เปน็ เรอื ไมเ้หลอื มาจากญป่ี นุ่ โดยมี นาวาตรี สิทธิ์ สุรักขกะ ต้นเรือ โรงเรียนเตรียมนายเรือ ทาํา หน้าที่ผู้บังคับการเรือ
การฝึกภาคทะเลของนักเรียนนายเรือ
นาวิกศาสตร์ 66 ปีที่ ๑๐๕ เล่มท่ี ๓ มีนาคม ๒๕๖๕
ท่านพาพวกเราไปชี้นกชี้ไม้อยู่แถวสันดอน ในวิชา ทหารเรือภาคปฏิบัติเบ้อื งต้น “แล้วก็แล่นเสียงเคร่อื งดัง ปเู ลง้ ปเู ลง้ ... ราวกบั จะหลดุ กระเดน็ ออกมา ไปถงึ บางละมงุ กลางดกึ ...”(ใบจกั ร๓๘,ฉบบั เกษยี ณหมดคนงานเลยี้ งรนุ่ นตร.รุ่น ๑๓ นายทหาร รุ่น ๙๘, ๑๑ มิ.ย.๓๘)
ข้อความข้างต้นกล่าวถึงการฝึกภาคทะเล ของนักเรียนเตรียมนายเรือ ช้ันปีที่ ๑ รุ่นที่ ๑๓ จําานวน นักเรียน ๘๙ นาย ในฤดูร้อน พ.ศ. ๒๔๙๒ ซึ่งผู้เขียน หลงอยู่ในนักเรียนรุ่นนี้ด้วย การฝึกคร้ังน้ัน หนังสือ เตรียมนายเรือรําาลึก พ.ศ. ๒๔๘๑-๒๕๐๒ กล่าวไว้ว่า “ได้ลงเรือหลวงจุฬา (ลําาเก่าตัวเรือเป็นไม้) เป็นคร้ังแรก ในการฝึกภาคทางทะเล พบและรู้จักการรอให้นํา้าขึ้น กอ่ นนาํา เรอื เขา้ ออกสนั ดอน การขา้ มอา่ วไทยจากนาเกลอื มาหัวหิน การฝึกการอยู่ร่วมกัน ณ ท่ีตั้งปกติที่โรงเรียน วดั ชอ่ งลมนาเกลอื (บนั ทกึ โดยพลเรอื ตรีอดงุ คชรนิ ทร)์
เน้อื ความดังกล่าวบอกว่า “เรือหลวงจุฬา เป็นเรือไม้ เหลือมาจากญี่ปุ่น” และ “เป็นเรือฝึกภาคทะเล ของนักเรียนเตรียมนายเรือ ชั้นปีท่ี ๑ ใน พ.ศ. ๒๔๙๒”
เรอ่ื ง “เรอื หลวงจฬุ า จากคกู่ รรม” น้ี เนอ่ื งมาจาก การถึงแก่อนิจกรรมของ คุณหญิงวิมล ศิริไพบูลย์ (นามปากกา“ทมยนั ตี”)กลางเดอื นกนั ยายนพ.ศ.๒๕๖๔ อันเป็นข่าวทุกแขนงของส่ือมวลชนท้ังทางโทรทัศน์ วิทยุ วารสาร ออนไลน์ ฯลฯ เพราะคุณหญิงวิมล เป็นนักประพันธ์ผู้มีช่ือเสียงของประเทศรวมท้ัง เป็นศิลปินแห่งชาติสาขาวรรณคดี บิดาของ คุณหญิงเป็นนายทหารเรือ ส่วนมารดามาจาก


ตระกูลสูงศักดิ์ของลาว นาวาเอก วิเชียร ศิริไพบูลย์ (พรรคกลนิ )เปน็ พช่ี ายของคณุ หญงิ (ลาออกจากราชการ ก่อนเกษียณอายุ ไปทําางานในรัฐวิสาหกิจ) และเป็น เพ่ือนร่วมรุ่นนายเรือของผู้เขียน คุณหญิงเรียนช้ันมัธยม ท่ีโรงเรียนเขมะสิริอนุสรณ์ ซึ่งเคยไปดูรักบี้กับพี่ชาย และพบกับเพ่ือนๆของพ่ีชายแต่เมื่อคุณหญิงเรยีนใน มหาวิทยาลัยก็ไม่ได้พบกันอีก รู้กันแต่ว่าคุณหญิงเป็น นกั เขยี นนวนยิ ายระดบั ประเทศ โดยใชน้ ามปากกาหลายนาม นามปากกาแรกชอ่ื โรสรนิ ซง่ึ นามปากกาทผ่ี คู้ นรจู้ กั มาก ทสี่ ดุ คอื ทมยนั ตี นามปากกาอนื่ เชน่ ลกั ษณาวดี มายาวดี กนกเรขา ฯลฯ อีกหลายนามตามเน้ือเร่ืองหลากอารมณ์
คุณหญิงวิมล ศิริไพบูลย์ (นามปากกา “ ทมยันตี ”)
ทมยันตี เร่ิมเขียนนวนิยายเร่ืองส้ัน ๆ ตั้งแต่อายุ ๑๔ ปี ลงในนิตยสารผู้หญิงจนอายุ ๑๙ ปี จึงเร่ิมเขียน เรื่องยาวข้ึน ขณะเป็นครูภาษาไทยและประวัติศาสตร์ท่ี โรงเรียนเซนต์โยเซฟคอนแวนต์ ก็เขียนนวนิยายจนเป็น นักเขียนอาชีพ นวนิยายของคุณหญิงถูกตีพิมพ์ และ นาํา ไปเปน็ ทอ้ งเรอ่ื งของภาพยนตร์ และเวทลี ะครหลายตอ่ หลายเรอ่ื ง เชน่ ทวภิ พ เลอื ดขตั ตยิ า ฯลฯ และหลงั สดุ เรอื่ ง “ตระหนักรู้” และขณะเริ่มเขียนเร่ือง “ชมศาสดา” คุณหญิงก็ถึงแก่อนิจกรรมเสียก่อนการเขียนจบ ทั้งนี้ ผลงานเขียนของทมยันตีไม่พ้นเรื่องคู่กรรม ที่ปรากฏในส่ือมวลชนหลายแขนง ครั้งแล้วครั้งเล่า
ยงิ่ กวา่ เรอื่ งใด ๆ รวมทงั้ บนเวทลี ะคร และเปน็ ภาพยนตร์ คกู่ รรมเปน็ นยิ ายรกั ระหวา่ งนายทหารเรอื ชา่ งตอ่ เรอื ชาวญี่ปุ่นกับสาวไทย ในช่วงมหาสงครามเอเชียบูรพา พ.ศ. ๒๔๘๔-๒๔๘๘ กล่าวคือ การสงครามสืบเนื่อง ตั้งแต่กองทัพนาซีเยอรมันรุกรานโปแลนด์ปลายเดือน กนัยายนพ.ศ.๒๔๘๓แลว้ขยายการรกุรานไปทางตะวนัตก สู่เบลเยียม ทําาให้อังกฤษและฝรั่งเศสประกาศสงคราม ตอ่ เยอรมนั ในเวลาตอ่ มาชยั ชนะของเยอรมนั นาํา ไปสสู่ ญั ญา ไตรภาคี ระหวา่ งเยอรมนั อติ าลี และญป่ี นุ่ ทผี่ นู้ าํา ประเทศ ทง้ั สามเปน็ ผนู้ าํา แบบเผดจ็ การ ซง่ึ กอ่ นหนา้ วนั รฐั ธรรมนญู ๑๐ ธนั วาคม พ.ศ. ๒๔๘๔ เพยี ง ๒ วนั กองทพั เรอื ญปี่ นุ่ ไดโ้ จมตกี องทพั เรอื สหรฐั อเมรกิ า ทเ่ี พริ ล์ ฮาเบอร์ พรอ้ มกบั สง่ กาํา ลงั ขนึ้ บกตามประเทศในแถบทะเลจนี ใต้ คาบสมทุ ร มลายู รวมท้ังประเทศไทยที่จําายอมเป็นพันธมิตรกับ ญ่ีปุ่น โดยญ่ีปุ่นใช้ไทยเป็นฐานในการโจมตี พม่า มลายู และด้านใต้ของจีน ที่ก่อนการรุกใหญ่ของญี่ปุ่น กองทัพ
ญี่ปุ่นได้ยึดครองอินโดจีนจากฝรั่งเศสไว้ก่อนแล้ว
สงครามเพิร์ลฮาเบอร์
ในวยั เดก็ ของผเู้ ขยี น อยทู่ บ่ี า้ นรมิ ทางรถไฟทยี่ มราช ขณะอายุ ๙ ขวบ ก่อนวันรัฐธรรมนูญ พ.ศ. ๒๔๘๔ ที่เมืองไทยเตรียมเฉลิมฉลองวันสําาคัญน้ัน ก็ได้เห็น รถบรรทุกสีเขียวมีทหารเต็มคันรถแล่นมาบนทางรถไฟ จากทางมักกะสัน พอถึงถนนท่ีค่ันทางรถไฟตรงยมราช รถบรรทกุ กจ็ อดบนถนนเปลยี่ นลอ้ เหลก็ เปน็ ลอ้ ยางเชน่ นี้ หลายสบิ คนั แลว้ รถกแ็ ลน่ ไปยงั สนามมา้ นางเลง้ิ วา่ กนั วา่
นาวิกศาสตร์ 67 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๓ มีนาคม ๒๕๖๕


รถบรรทกุ ทหารญปี่ นุ่ แลน่ บนรางรถไฟจากอรญั ประเทศ สใู่ จกลางกรงุ เทพฯ มกี าํา ลงั เปน็ กองพลทสี่ นามมา้ นางเลง้ิ ทางเมอื งไทยจาํา ยอมเปน็ พนั ธมติ รรว่ มรบกบั ญปี่ นุ่ ประกาศ สงครามกับบริเตนใหญ่ (อังกฤษ) และสหรัฐอมริกา ในวันที่ ๒๕ มกราคม พ.ศ. ๒๔๘๕
ทหารไทยรกุ ไปทางเหนอื ไดเ้ มอื งเชยี งตงุ ทางอนิ โดจนี ได้เสียมราฐ พระตะบอง ทางใต้ได้กลันตัน ตรังกานู ไทรบุรี และปะลิส ญี่ปุ่นมีกําาลังกล้าแข็งใน ๒ ปีแรก ของสงครามทาําใหก้รงุเทพฯสงบสขุ แตใ่นชว่งเวลาหลงั ฝา่ ยสมั พนั ธมติ รฝรงั่ เขม้ แขง็ กรงุ เทพฯเรมิ่ ถกู โจมตที างอากาศ บิดาส่งแม่และน้อง ๆ ไปหลบภัยสงครามท่ีบ้านตายาย อาํา เภอพระประแดง จงั หวดั สมทุ รปราการ โรงเรยี นปดิ เรยี น ผู้เขียนกับบิดายังคงอยู่ในกรุงเทพฯ ท่ีขาดแคลน เครอื่งอปุโภคบรโิภคบางอยา่งเชน่ ทกุสองสปัดาหผ์เู้ขยีนตอ้ง เดนิทางจากบา้นไปยงัอาําเภอ(เขตในปจัจบุนั)เพอื่รบับตัร ปนั สว่ นนาํา้ มนั เบนซนิ สาํา หรบั รถจกั รยานยนตท์ บ่ี ดิ าใชอ้ ยู่ เสื้อผ้าขาดแล้วขาดอีก กางเกงต้องปะก้นเป็นรูปใบโพธิ์ เพ่ือให้ใช้ได้ต่อไป ขี้เถ้าจากถ่านละลายนํา้าใช้แทนสบู่ รถเมล์ รถบรรทุกต้องมีถังเผาถ่านเป็นก๊าซเดินรถ แทนนํา้ามัน ฯลฯ และเครื่องบินเริ่มโจมตีกรุงเทพฯ ที่ว่ากันว่าบินมาจากเมืองคุนหมิงตอนใต้ของจีน แรก ๆ เป็นการโจมตีเวลากลางคืน ซึ่งตอนหลังโจมตีเวลา กลางวันกันเลย เพราะการต่อสู้อากาศยานอ่อนแอลง คร้ังหนึ่งเป็นการท้ิงร่มส่งเวชภัณฑ์ที่สนามหลวง กลางวันแสก ๆ นัยว่าส่งของให้เสรีไทยที่ต่อต้านญี่ปุ่น
เครื่องบินทิ้งระเบิด B-17 ของสหรัฐอเมริกา ในสงครามเพิร์ลฮาเบอร์
นาวิกศาสตร์ 68 ปีท่ี ๑๐๕ เล่มท่ี ๓ มีนาคม ๒๕๖๕
อยู่ช่วงหลังของสงคราม
มีวันหนึ่ง เคร่ืองบินทิ้งระเบิดถูกยิงตกหนึ่งลําา
ทสี่ วนแถวตลาดพลู ถกเถยี งแยง้ กนั วา่ “ฉนั เปน็ ผยู้ งิ ตก” กล่าวคือ ที่สามแยกไฟฉายในปัจจุบัน ระหว่างสงคราม มีไฟฉายสําาหรับส่องจับเครื่องบินข้าศึก (ทําาให้เรียกว่า “สามแยกไฟฉาย” ตงั้ แตน่ นั้ มา) กบั หมปู่ นื กลยงิ เครอ่ื งบนิ ประจําาอยู่ ในขณะเดียวกันก็มีเรือตอร์ปิโดใหญ่จอดอยู่ ในลําาน้ําาเจ้าพระยา บริเวณท่าช้าง วังหลวง-วังหน้า ต่างฝ่ายต่างยิงเครื่องบินด้วยกันทําาให้เถียงกัน ผู้คนดูซากเครื่องบินกัน ผู้เขียนกับบิดาขึ้นรถโดยสาร จากบางลําาพูไปดูเคร่ืองบินตกกับเขาด้วย เห็นต้นไม้ ถูกเคร่ืองบินถากถางเป็นแนวยาว ลูกเรือเคร่ืองบินท่ี เสยี ชวี ติ ถกู เกบ็ ไปแลว้ ในชว่ งเวลานนั้ เครอื่ งบนิ สหรฐั อเมรกิ า ไปโจมตเี รอื รบไทยทสี่ ตั หบี หลายครงั้ มเี รอื ไดร้ บั ความเสยี หาย หลายลําาเช่นเรือพระท่ีนั่งเรือหลวงอ่างทองเรือสลุป เรือหลวงท่าจีน ฯลฯ เครื่องบิน บี-17 ของสหรัฐอเมริกา ๑ เครื่อง ถูกยิงตกนอกอ่าวสัตหีบที่ถกเถียงกันระหว่าง เรอื ตอรป์ โิ ดใหญ่ ๒ ลาํา เรอื หลวงสรุ าษฎร์ และเรอื หลวงปตั ตานี กับหมู่ปืนบนยอดเขาเกาะพระ และจุกเสม็ดว่าเป็นผู้ยิง เคร่ืองบินตก นอกจากน้ีเคร่ืองบินสหรัฐอเมริกายังท้ิง ทุ่นระเบิด (แม่เหล็ก) ที่สัตหีบ ทําาให้เรือเสียหายบ้าง เช่น เรือหลวงรัตนโกสินทร์ (ลําาที่หน่ึง) เป็นต้น เป็นภาพหนึ่งของสงคราม
การท้ิงทุ่นระเบิดจุดชนวนด้วยคลื่นแม่เหล็ก ของเรือเหล็กโดยเครื่องบินสหรัฐอเมริกา ยังกระทําาใน แม่นํา้าเจ้าพระยาจากท่าเรือคลองเตยถึงปากน้ําา ทําาให้ เรือสินค้าจมหลายลําา ผู้เขียนเคยมากับเรือแจวของคุณตา จากคลองมหานาคถึงคลองพระโขนง ออกแม่นํา้าเพ่ือไปยัง บา้ นท่ีพระประแดง ได้เห็นซากเรือจมโผล่น้ําา ยังจําาได้ว่า ทหี่ วั เรอื ลาํา หนงึ่ เขยี นชอ่ื เรอื วา่ “วลยั ” ทางการญปี่ นุ่ และ ไทยใช้เรือคล้ายเรือประมงลากแผ่นแม่เหล็กเพื่อกวาด ทุ่นระเบิด แล้วเครื่องบินก็บินมาทิ้งทุ่นระเบิดเพ่ิมเติม คืนวันหน่ึงที่บ้านตายายริมแม่นํา้า เห็นเคร่ืองบินลําาใหญ่ เต็มแม่น้ําา เปิดท้องเครื่องเห็นดวงไฟสีแดงในเครื่อง ทิ้งทุ่นระเบิดดัง โปะ โปะ โปะ ฯลฯ ตามแนวลําานํา้า


แล้วต่อมาก็มีเรือมากวาดทุ่นระเบิดท่ีเห็นเกิดระเบิด นํา้าพุ่งสูงหน่ึงครั้ง
การท้ิงระเบิดของเคร่ืองบินสหรัฐอเมริการะหว่าง สงครามทก่ี รงุ เทพฯ เหน็ ไดว้ า่ มงุ่ โจมตเี สน้ ทางการคมนาคม และส่งกําาลังบําารุง เช่น ชุมทางรถไฟ สะพานรถไฟ โรงไฟฟา้ ฯลฯ ซง่ึ เปา้ ทเ่ี หน็ ไดแ้ ก่ หวั ลาํา โพง สะพานพระราม ๖ ชุมทางบางกอกน้อย โรงไฟฟ้าวัดเลียบ ท่ีตอนจบของ “คู่กรรม” อยู่ท่ีชุมทางบางกอกน้อยท่ีพระเอกของเรื่อง เสียชีวิตท่ีน่ัน
สถานีรถไฟหัวลําาโพงในอดีต
สะพานพระราม ๖ ในอดีต
ยุทธศาสตร์ทหารในสงครามเอเชียบูรพาของญี่ปุ่น คือ การครอบครองเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เพื่อลบล้าง จักรวรรดินิยมของมหาอําานาจตะวันตก-อังกฤษ ฝร่ังเศส
และเนเธอรแ์ ลนด์ทญี่ ปี่ นุ่ มงุ่ เอาแผน่ ดนิ ไทยเปน็ จดุ ศนู ยด์ ลุ ของการสงคราม อนั จะเหวยี่ งออกไปทางคาบสมทุ รมลายู ทางพมา่ ถงึ ปากสี ถานตะวนั ออก (บงั คลาเทศในปจั จบุ นั ) จรดอินเดีย รวมท้ังไทยเป็นอู่ข้าวอู่น้ําาท่ีจะส่งกําาลังบําารุง ให้ทหารญ่ีปุ่นมีเรี่ยวแรงทางการสงคราม ตามแผน
ทางญป่ี นุ่ เห็นว่าการคมนาคมขนส่งทางทะเลในอ่าวไทย ถงึ คาบสมทุ รมลายแู ละสงิ คโปร์(ญปี่ นุ่ เรยี กสงิ คโปรว์ า่ โชนนั ) จะหล่อเลี้ยงทหารญ่ีปุ่นท่ียึดครองดินแดนภาคพ้ืนนี้ ไวแ้ ลว้ ไดเ้ ปน็ อยา่ งดี จงึ จดั สรา้ งเรอื ลาํา เลยี งในประเทศไทย อันเป็นเรือไม้ท่ีไทยมีป่าไม้อุดมสมบูรณ์อยู่ขณะนั้น และเป็นที่มาของ “คู่กรรม”
ความต้องการทางยุทธศาสตร์ (Strategic- Requirements)สาํา หรบั เรอื ทจ่ี ะสรา้ งขน้ึ คอื เปน็ เรอื ลาํา เลยี ง ยทุ ธปจั จยั ระหวา่ งทา่ เรอื กรงุ เทพฯ กบั ทา่ เรอื ในอา่ วไทย และปากอ่าวไทย โดยสามารถเดินเรือได้เป็นอิสระ เพอื่ สนบั สนนุ กาํา ลงั ทหารญปี่ นุ่ ทปี่ ฏบิ ตั กิ ารอยใู่ นพนื้ ทนี่ นั้
ความตอ้ งการฝา่ ยเสนาธกิ าร(StaffRequirements) ของเรือ
- เป็นเรือไม้เพื่อลดภัยจากทุ่นระเบิดแม่เหล็ก
- เดินเรือใกล้ฝั่งเพื่อลดภัยจากเรือดําานํา้า
- ไม่ติดอาวุธ
- ความเร็วเดินทาง ๘ นอต สูงสุด ๑๐ นอต
- ระยะทางทาํา การ ทา่ เรอื กรงุ เทพฯ-ปากอา่ วไทย
- ทนทานต่อสภาพอากาศ และทะเลในระยะ
ทําาการ
- ระวางขับนํา้าประมาณ ๕๐๐ ตัน มีระวาง
และอุปกรณ์ขนถ่ายยุทธปัจจัย
- ท่ีอยู่สําาหรับนายเรือ และลูกเรือ ๒๐ นาย
- สร้างอู่ต่อเรือในแม่นํา้าเจ้าพระยา
และแลว้ การสรา้ งเรอื กไ็ ดด้ าํา เนนิ ไป โดยมนี ายทหารเรอื
ชา่ งตอ่ เรอื ชาวญปี่ นุ่ เปน็ หวั หนา้ งาน การออกแบบเรอื งา่ ย สําาหรับนักออกแบบเรือชาวญ่ีปุ่นท่ีออกแบบเรือใหญ่ ขนาดเรือประจัญบานมามากต่อมาก อู่ต่อเรือตาม เรื่อง “คู่กรรม” น่าจะอยู่ในแม่น้ําาใกล้ริมทาง รถไฟบางกอกน้อย เพราะเมื่อนายช่างต่อเรือโกโบริ ได้รับบาดเจ็บจากลูกระเบิดของเคร่ืองบินสหรัฐอเมริกา ทไี่ ปโจมตชี มุ ทางรถไฟ สาวไทยองั ศมุ าลนิ ไดว้ งิ่ ออกจากบา้ น ไปดูแลโกโบริที่ชุมทางรถไฟอันแสดงว่าคงไม่ไกลกันนัก
โกโบริ เมื่อเริ่มทําางานที่อู่ต่อเรือมียศเรือตรี บา้ นขององั ศมุ าลนิ ผบู้ ดิ าเปน็ นายทหารเรอื ไทยยศนาวาเอก
นาวิกศาสตร์ 69 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๓ มีนาคม ๒๕๖๕


อยู่ใกล้กับอู่ต่อเรือจึงพบปะกันประสาเพ่ือนบ้าน แตโ่ กโบรมิ ใี จชอบพอองั ศมุ าลนิ ทคี่ บหาเพอื่ นชายคนไทย ผู้เป็นเสรีไทยอยู่นอกประเทศห่างเหินกัน ซึ่งอังศุมาลิน เฉย ๆ กับโกโบริ อย่างไรก็ดีด้วยใจจดจ่อและมุ่งม่ัน ของโกโบริ และความเห็นชอบของบิดาท่ีชื่นชอบ ความสัมพันธ์ระหว่างไทยกับญ่ีปุ่น อังศุมาลินจึงยินยอม สมรสกับโกโบริเม่ือเขาเลื่อนยศเป็นเรือเอก ทั้งน้ี จากการประเมินตารางเวลาของการสงครามที่เริ่มต้น ปลายพ.ศ.๒๔๘๔แลว้เรือตรีโกโบริน่าจะมาเมอืงไทย ใน พ.ศ. ๒๔๘๖ เมอื่ ทางการทหารญปี่ นุ่ ตอ้ งการเรอื ลาํา เลยี ง ใช้งานในอ่าว และนอกอ่าวไทยที่สร้างอู่ต่อเรืออยู่ใน แมน่ า้ํา เจา้ พระยา ขณะเรมิ่ ตน้ สงคราม เมอื งไทยปลอดภยั ดี เพราะการทหารญปี่ นุ่ แขง็ แรง แตเ่ มอ่ื สมั พนั ธมติ รแขง็ แรงขน้ึ ก็มีการโจมตีทางอากาศต่อจุดยุทธศาสตร์ในเมืองไทย ดงั กลา่ วแลว้ จนกระทงั่ การโจมตชี มุ ทางรถไฟบางกอกนอ้ ย ที่โกโบริได้รับบาดเจ็บ
สถานีชุมทางรถไฟบางกอกน้อย
โกโบริได้รับแจ้งว่า ให้ไปรับเครื่องจักรใหญ่ของเรือ ที่เขาเป็นนายช่างต่อเรือท่ีส่งมาถึงชุมทางรถไฟ ขณะที่ โกโบริเดินทางจากบ้านไปยังบางกอกน้อยนั้น เพ่ือนเก่า ชาวไทยของอังศุมาลินลอบมาบอกกับอังศุมาลินว่า กาํา ลงั จะมกี ารโจมตที างอากาศทบี่ างกอกนอ้ ย องั ศมุ าลนิ ทกี่ าํา ลงั ตงั้ ครรภร์ บี ไปชมุ ทางรถไฟเพอ่ื เตอื นภยั แกโ่ กโบริ แตก่ ลบั พบโกโบรไิ ดร้ บั บาดเจบ็ และตายในออ้ มแขนของ อังศุมาลินที่ร้องไห้โศกเศร้าจนนํา้าตาสาวไทยท่วมจอไป ตาม ๆ กัน
นาวิกศาสตร์ 70 ปีท่ี ๑๐๕ เล่มท่ี ๓ มีนาคม ๒๕๖๕
ไมท่ ราบวา่ “เรอื ไมเ้ หลอื มาจากญปี่ นุ่ ” ตามทเี่ พอ่ื น พลเรือตรี อดุง บันทึกไว้ ได้รับการสร้างจําานวนกี่ลําา และ ออกเดนิ เรอื เพอื่ การลาํา เลยี งอยา่ งไรบา้ ง ซงึ่ เรอื หลวงจฬุ า เป็นเรือลําาหนึ่งในจําานวนนั้น และจําาได้ว่าทหารเรือไทย มีเรือหลวงมาตราอีกลําาหนึ่งคู่กับเรือหลวงจุฬา วา่ กนั วา่ เมอ่ื สงครามยตุ ลิ งเรอื เหลา่ นตี้ กเปน็ ขององคก์ าร รัฐวิสาหกิจแห่งหนึ่ง ท่ีต่อมาโอนเรือให้แก่ทหารเรือ แล้วได้รับพระราชทานช่ือเรือเป็นเรือหลวงโกโบริ คงนึกไม่ถึงว่าเรือที่เขาเป็นนายช่างต่อเรือได้ใช้เป็น “เรือฝึกภาคทะเลนักเรียนเตรียมนายเรือ ชั้นปีท่ี ๑” ผ้เูป็น“ลูกประด่เูพ่งิเกิด”ตอนต้นพ.ศ.๒๔๙๒และ “เกษยี ณหมดคน” ใน พ.ศ. ๒๕๓๘ ซง่ึ เปน็ นกั เรยี นรนุ่ เดยี ว ทใ่ี ชเ้ รอื จาก “คกู่ รรม” เปน็ เรอื ฝกึ อนั เปน็ การฝกึ ภาคทะเล คร้ังแรกของนักเรียนเตรียมนายเรือด้วยตั้งแต่เร่ิมจัดตั้ง โรงเรียนข้ึนมา
นักเรียนนายเรือกับถุงทะเลในปัจจุบัน
กอ่ นไปฝกึ ทางโรงเรยี นแจก “ถงุ ทะเล” ทท่ี าํา ดว้ ย ผ้าใบหนาสีขาว รูปร่างคล้ายกระสอบทรายสําาหรับ ซ้อมต่อยมวย แต่ด้านบนของถุงเจาะเป็นตาไว้ สาํา หรบั รอ้ ยเชอื กไวส้ ะพายหรอื แบกเตรยี มของใชส้ ว่ นตวั ใส่ถุงแล้วข้ึนรถโดยสารไปจุดนัดพบหน้าประตูท่าเรือ คลองเตย เพ่ือข้ึนรถตราสมอไปยังเรือท่ีจอดเทียบท่าอยู่ ระหว่างทางมีคนดูถุงทะเลอย่างทึ่ง ๆ ก็รู้สึกภูมิใจ ที่จะได้ออกทะเล เวลาสาย ๆ เรือเร่ิมออกเดินทาง เวลาบ่าย “ท่านพาพวกเราไปช้ีนกชมไม้อยู่แถว สันดอนในวิชาทหารเรือภาคปฏิบัติเบื้องต้น” กล่าวคือ


เรือติดสันดอนตอนน้ันจนเวลาค่ําานํา้าข้ึนเรือเร่ิมโคลง บางคนก็เร่ิมกางตําาราแก้เมาคลื่น กว่าเรือจะหลุด จากสันดอนก็หลังเวลานอน เรือจอดเม่ือใดไม่ทราบ แต่เวลาเช้าก็ทราบว่าเรือถึงที่หมายแล้วคือบางละมุง แล้วขนข้าวของลงเรือโถงท่ีมาจากไหนไม่ทราบ ขึ้นไป พําานักบนศาลาวัดที่จะเป็นเด็กวัด ๑๐ วัน แล้วเริ่มต้น “การฝกึ ภาคทะเล” ทวี่ า่ เปน็ ครงั้ แรกของนกั เรยี นเตรยี ม นายเรือปีที่ ๑ อันไม่เคยมีมาก่อน
การฝึกที่วัด มีการฝึกการเรือข้ันต้น เช่น การฝึก ผูกเชือกเง่ือนต่าง ๆ สัญญาณธงสองมือ สัญญาณโคมไฟ ทหารราบฯลฯมเีรอื ใบญปี่ นุ่ (สองคน)ใหฝ้ กึ แลน่ ใบ๔ลาํา ดเูหมอื นจะเอาเรอื มาจากโรงเรยี นนายเรอื ทเี่กลด็ แกว้ สตั หบี บ่ายวันหน่ึงลงเรือใบกับเพื่อน มีลมออกจากฝั่ง วันน้ัน อดข้าวเย็นเลยเลิกเล่นใบ มีการเดินทางไกลจากบางละมุง ถึงอ่างเก็บนํา้าศรีราชาสะบักสะบอมตามกัน การไปอยู่ที่ บางละมุงทําาให้เริ่มรู้ถึงการไปอยู่ท่ีอื่นนอกจากบ้าน นอกจากพ่อแม่พี่น้อง การอยู่ร่วมกับคนอื่น การทําางาน ร่วมกัน และการสมัครสมานสามัคคี จากบางละมุง เรือเดินทางไปหัวหินท่ีเป็นครั้งแรกของนักเรียน แทบทั้งหมด นักเรียนต่างซื้อของที่ระลึกกลับบ้าน มกี ารกายบรหิ ารแบบราชนาวที ชี่ ายหาดซง่ึ ผคู้ นดกู นั มาก สามวันที่หัวหิน “แล้วเราชาวเรือก็เร่งกลับบ้าน” มีความภูมิใจที่เริ่มเป็น “ชาวเรือ” และเป็น “ทหารเรือ” สมเครื่องแบบ
การฝึกภาคทะเลแบบนี้ของนักเรียนนายเรือปีที่ ๑ มตี อ่ มาอกี หลายรนุ่ แตเ่ ดนิ ทางโดยเรอื อน่ื ไมใ่ ชเ่ รอื หลวงจฬุ า และไปพักแรมที่สถานีสมุทรศาสตร์ หัวหิน ไม่ใช่ที่วัด ซ่ึงความมุ่งหมายของการฝึกคงเหมือนกันทุกรุ่น (จากหนังสือ “เตรียมนายเรือรําาลึก”) นักเรียนเตรียม นายเรือรุ่นสุดท้ายรุ่นท่ี ๒๒ โดยต่อมาเปล่ียนเป็น “นกั เรยี นเตรยี มทหาร”อาจมกี ารฝกึ ทเ่ีปลย่ี นแปลงไปจาก “การฝกึ ภาคทะเลบนฝง่ั ”ของรนุ่ ท่ี๑๓บา้ งแตก่ เ็ พอ่ื ทจ่ี ะเปน็ “นักเรียนทหาร” ในอนาคตเช่นกัน
ทมยันตี ผู้มีบิดาและพี่ชายเป็นทหารเรือคงซึมซับ ความเปน็ ชาวเรอื และทหารเรอื อยบู่ า้ ง เมอื่ ไดเ้ ขยี นนวนยิ าย
เรอื่ ง “คกู่ รรม” อนั เปน็ เรอื่ งชะตากรรมของชายหญงิ คหู่ นงึ่ ที่ต่างชาติกัน พบกัน อยู่ด้วยกัน ประสบการณ์ต่าง ๆ วนเวียนอยู่อาณาบริเวณอู่สร้างเรือยามสงคราม แตท่ มยนั ตคี งนกึ ไมถ่ งึ วา่ เรอื ลาํา หนง่ึ จากคกู่ รรมถกู ใชเ้ ปน็ เรอื ฝกึ ผเู้ ปน็ “ประดแู่ รกผล”ิ ทกี่ า้ วไปสู่ “ประดบู่ านฉา่ํา ” เป็น “เฒ่าทะเล” ในที่สุด
นาวิกศาสตร์ 71 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๓ มีนาคม ๒๕๖๕


แนวความคิดการใช้เครื่องมือทางทหาร และหลักนิยมการรบใหม่ “การปรับใช้เรือบรรทุกเครื่องบินของกองทัพเรือต่างประเทศ”
“การตอ่ สดู้ นิ้ รนและการดา รงอยู่ สามารถสรา้ งแนวความคดิ การใชเ้ ครอื่ งมอื ทางทหาร และหลกั นยิ มการรบใหม่ โดยอาจเปลี่ยนแปลงสมดุลทางทหารของภูมิภาคในโลก รวมถึงยังส่งเสริมการมีบทบาทร่วมในการพัฒนาทาง เทคโนโลยีเพื่อผลประโยชน์ของชาติ ไม่ใช่คากล่าวที่เกินจริงอีกต่อไป”
ตวั อยา่ งของการตอ่ สดู้ นิ้ รนทส่ี รา้ งปรากฏการณส์ า คญั ของแนวคดิ การใชเ้ ครอื่ งมอื ทางทหาร และหลกั นยิ มการรบใหม่ เกิดข้ึนเมื่อ กองทัพเรือตุรกี ประกาศเปิดตัวเรือบรรทุกเคร่ืองบิน TCG Anadolu เป็นเรือบรรทุกโดรน (Drone Carrier) ลา แรกของโลก โดยจะดา เนนิ การปรบั ปรงุ เรอื เพอื่ ใชง้ านโดรนโจมตตี ดิ อาวธุ Bayraktar TB-3 (Unmanned Combat Aerial Vehicles: UCAV) เป็นฝูงโดรนประจาเรือ
ภาพจาลองเรือ TCG Anadolu กองทัพเรือตุรกี เรือบรรทุกโดรน (Drone Carrier) ลาแรกของโลก
ความสนใจของกองทัพเรือตุรกีในการมีเรือ ซึ่งมีดาดฟ้าบินขนาดใหญ่เพื่อเข้าประจาการนั้น ไม่ใช่เป็นเรื่องใหม่ แต่เป็นบทเรียนสาคัญจากการปฏิบัติการเพื่อช่วยเหลือด้านมนุษยธรรม โดยใน ค.ศ. ๒๐๑๑ ตุรกีต้องอพยพประชาชน กวา่ สองหมนื่ คนออกจากลเิ บยี เพอื่ หนภี ยั การสรู้ บ โดยสว่ นใหญถ่ กู ลา เลยี งขนสง่ ทางทะเล ซง่ึ ในระหวา่ งการปฏบิ ตั กิ าร เพื่ออพยพนั้น กองทัพเรือตุรกี ได้เล็งเห็นถึงความต้องการเรือสะเทินนา้ สะเทินบกท่ีมีดาดฟ้าบินขนาดใหญ่เพ่ือรองรับ อากาศยานประจาเรือ จากการท่ีเครื่องบิน F-16 ของ กองทัพอากาศตุรกี ไม่สามารถท่ีจะให้การคุ้มกันกระบวนเรือ ลาเลียงได้อย่างครอบคลุมและต่อเนื่อง โดยมีระยะเวลาปฏิบัติการเหนือเป้าหมายเพียงห้วงเวลาที่จา กัด และต้องบิน กลับไปเติมเช้ือเพลิงหลายคร้ัง จึงมีความยากลาบากและมีต้นทุนการบินท่ีสูงมาก
นาวิกศาสตร์ 16 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๔ เมษายน ๒๕๖๕


ภาพการต่อเรือ TCG Anadolu กองทัพเรือตุรกี
โครงการตอ่ เรอื บรรทกุ เครอื่ งบนิ TCG Anadolu จงึ ไดร้ บั อนมุ ตั จิ ากรฐั บาลตรุ กใี นเวลาตอ่ มา ซง่ึ การมเี รอื บรรทกุ เคร่ืองบินประจาการนั้น จะมีผลให้ตุรกีกลายเป็นชาติมหาอานาจทางทะเล อันดับ ๔ ในทะเลเมดิเตอร์เรเนียนรองจาก ฝรั่งเศส อิตาลี และสเปน แม้ในเบ้ืองต้นนั้น กองทัพเรือตุรกี ต้องการเพียงเรือ Multipurpose Amphibious Assault Ship (LHD) ทมี่ ดี าดฟา้ บนิ ทางวงิ่ สนั้ เพอื่ ใหเ้ หมาะสมกบั การใชง้ านสา หรบั เฮลคิ อปเตอรโ์ ดยใหส้ ามารถรองรบั เครอื่ งบนิ กึ่งเฮลิคอปเตอร์ขนาดกลางใบพัดปรับองศา แบบ MV-22 Osprey ได้ด้วย โดยไม่มีทางลาดสกีด้านหน้า อย่างไรก็ตาม ในฐานะทตี่ รุ กเี ปน็ หนงึ่ ในชาตสิ มาชกิ NATO และไดเ้ ขา้ รว่ มโครงการ เครอื่ งบนิ F-35 (Joint Strike Fighter Program: JSF) กบั สหรฐั อเมรกิ ามาตงั้ แตเ่ รมิ่ ตน้ กองทพั เรอื ตรุ กจี งึ เปลยี่ นแผน และเลอื กใชแ้ บบดาดฟา้ บนิ ทางวงิ่ ยาวพรอ้ มทางลาดสกี ดา้ นหนา้ โดยมพี นื้ ฐานมาจากการออกแบบทรี่ จู้ กั กนั ในชอื่ ของ SPS Juan Carlos I Class กองทพั เรอื สเปน ทงั้ น้ี เพอื่ ให้ สามารถรองรบั เครอื่ งบนิ F-35B STOVL ซง่ึ ตามแผนของโครงการตอ่ เรอื ฯ นน้ั กา หนดจะแลว้ เสรจ็ ภายใน ค.ศ. ๒๐๒๒
ภาพจาลองการใช้ เคร่ืองบิน F-35B STOVL กับเรือ TCG Anadolu กองทัพเรือตุรกี
แตป่ ญั หาทไี่ มค่ าดคดิ กไ็ ดเ้ กดิ ขนึ้ เมอ่ื ตรุ กตี อ้ งการทจ่ี ะเสรมิ สรา้ งความมนั่ คงในการปอ้ งกนั ภยั ทางอากาศ โดยได้ ตกลงซอื้ ระบบขปี นาวธุ พนื้ สอู่ ากาศ S-400 ของรสั เซยี ซง่ึ ถอื วา่ เปน็ หนงึ่ ในระบบตอ่ ตา้ นขปี นาวธุ และตอ่ สอู้ ากาศยานท่ี ลา้ สมยั ทสี่ ดุ ในโลก ถกู ออกแบบมาเพอื่ สกดั กนั้ ภยั คกุ คามจาก NATO เปน็ หลกั รวมทงั้ มอี านภุ าพการยงิ ทา ลายเครอื่ งบนิ F-35 ของสหรัฐอเมริกาด้วย จึงได้สร้างความไม่พอใจให้แก่สหรัฐอเมริกา เป็นอย่างย่ิง แม้ตุรกีจะชี้แจงว่า “การจัดซื้อ
17
นาวิกศาสตร์
ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๔ เมษายน ๒๕๖๕


ระบบ S-400 จากรัสเซีย ไม่ใช่ทางเลือกแต่เป็นสิ่งจาเป็นเพราะตุรกีอยู่ท่ามกลางภัยคุกคามร้ายแรง โดยเฉพาะ การป้องกันภัยจากการโจมตีของซีเรีย และการร่วมโครงการ เคร่ืองบิน F-35 กับสหรัฐอเมริกา ก็ไม่ใช่โครงการให้เปล่า แต่เป็นการร่วมลงทุน และการซ้ือเพื่อใช้งาน”
รัฐบาลสหรัฐอเมริกา ไม่ได้สนใจคาชี้แจงของตุรกี โดยอ้างว่า “การที่ตุรกีจะใช้งานร่วมกันของระบบ S-400 กับ เคร่ืองบิน F-35 น้ัน ระบบอาจติดตาม และเก็บข้อมูลการบินของ เครื่องบิน F-35 จนเป็นผลให้มีการรั่วไหลของข้อมูล ไปยังรัสเซีย ซ่ึงจะทาให้สหรัฐอเมริกา และกาลังทางอากาศของพันธมิตรตกอยู่ในความเสี่ยง” และประกาศว่า “ตุรกี ไม่สามารถที่จะมีทั้งระบบ S-400 และ เคร่ืองบิน F-35 ในเวลาเดียวกันได้” ในเวลาต่อมา สหรัฐอเมริกา ได้ยกเลิก ขอ้ ตกลง เครอ่ื งบนิ F-35 ของตรุ กี รวมทงั้ การมสี ว่ นรว่ มในโครงการอตุ สาหกรรมเกยี่ วเนอื่ งกบั เครงื่ บนิ ขบั ไลล่ อ่ งหนมลู คา่ หลายพันล้านดอลลาร์สหรัฐอเมริกา ในเดือนกรกฎาคม ๒๐๑๙
กองทัพเรือตุรกีต้องตกเป็นเหยื่อเมื่อเรือบรรทุกเครื่องบินลาใหม่ ไม่มีเครื่องบินประจาเรือในขั้นตอนสุดท้าย ของโครงการตอ่ เรอื ซงึ่ นกั วชิ าการดา้ นความมนั่ คงทางทหารในยโุ รปไดว้ จิ ารณป์ ระเดน็ นวี้ า่ “การทเี่ รอื บรรทกุ เครอื่ งบนิ ไม่มีเครื่องบินประจาเรือน้ัน ก็ไม่ต่างไปจากปลาฉลามขาวที่ไม่มีฟัน”
ความสน้ิ หวงั สง่ ผลใหต้ อ้ งตอ่ สดู้ น้ิ รน มขี อ้ เสนอตา่ งๆ มากมายเพอื่ สรา้ งแนวคดิ ทดแทน เครอื่ งบนิ F-35B ซงึ่ เปน็ รนุ่ ทใี่ ช้ สา หรบั เรอื บรรทกุ เครอื่ งบนิ การปรบั ไปใช้เครอ่ื งบนิ Hürjetเครอื่ งบนิ ฝกึ แบบไอพน่ ท่ีTurkishAerospaceIndustries กาลังพัฒนาสาหรับ กองทัพอากาศตุรกี น่าจะสามารถใช้งานร่วมกับเรือลาน้ีได้ แต่ปัญหาก็คือ เรือ TCG Anadolu มรี ะยะทางวงิ่ เพยี ง๗๖๑ฟตุ ในขณะที่เครอื่ งบนิ Hürjetตอ้ งการระยะทางวงิ่ ประมาณ๑,๐๐๐ฟตุ เมอื่ บรรทกุ เชอ้ื เพลงิ เตม็ ถงั นั่นจึงไม่ต้องพูดถึงการที่จะติดตั้งอาวุธเพ่ือการต่อสู้เลย
ภาพจาลองการใช้ เครื่องบิน Hürjet กับเรือ TCG Anadolu กองทัพเรือตุรกี
แน่นอนว่ามีวิธีการชดเชยสาหรับช่วยให้เครื่องบินสามารถบินขึ้นในระยะสั้นได้ เช่น เครื่องดีดพลังงานไอน้า เพื่อช่วยลดระยะการวิ่งข้ึน หรือการติดต้ังทางลาดสกีด้านหน้าซึ่งจะช่วยให้เครื่องบินขับไล่ที่จากัดน้าหนักบรรทุก สามารถลอยตัวขึ้นไปในอากาศได้ในระยะทางวิ่งไม่กี่ร้อยฟุต โดยการท่ีเรือ TCG Anadolu มีทางลาดสกีด้านหน้า
นาวิกศาสตร์ 18 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๔ เมษายน ๒๕๖๕


อาจช่วยให้ เคร่ืองบิน Hürjet สามารถบินขึ้นไปจากเรือได้ แต่การบินข้ึนไปในขณะที่มีการบรรทุกเช้ือเพลิงอย่างจากัด และไมไ่ ดร้ บั การตดิ ตงั้ อาวธุ นนั้ แทบจะไมม่ ปี ระโยชนอ์ นั ใดเลย เครอ่ื งบนิ Hürjet จะไมส่ ามารถเปน็ เครอื่ งบนิ รบทดี่ ไี ด้
และแล้วแสงสว่างก็บังเกิดขึ้น เมื่อโดรนโจมตีติดอาวุธ Bayraktar TB-2 (UCAV) ซ่ึงพัฒนา และผลิตโดยบริษัท Baykar Technologies บริษัทเทคโนโลยีป้องกันประเทศของตุรกีสาหรับภารกิจลาดตระเวนตรวจการณ์และสามารถ บรรทุกระเบิดเพื่อการโจมตีด้วยเครื่องกาหนดเป้าหมายเลเซอร์ ได้ประสบความสาเร็จในการใช้งานอย่างยิ่งยวด โดยใน ค.ศ. ๒๐๒๐ มีบทบาทหลักสาคัญเมื่อกองทัพอาเซอร์ไบจานนาไปใช้เพื่อเอาชนะกองทัพอาร์เมเนีย ซงึ่ เขา้ ยดึ ครองพนื้ ทน่ี ากอรโ์ น-คาราบาคห์ ดนิ แดนสว่ นหนงึ่ ของอาเซอรไ์ บจาน โดยโดรนโจมตตี ดิ อาวธุ Bayraktar TB-2 ของกองทัพอาเซอร์ไบจานสามารถทาลายรถถัง และรถยานเกราะจานวนหลายร้อยคัน หน่วยกาลังทหาร หรือแม้แต่ ระบบป้องกันภัยทางอากาศของกองทัพอาร์เมเนีย จนนาไปสู่การขอเจรจาสงบศึก และต้องถอนกาลังทหารออกจาก พื้นที่ดังกล่าว ซึ่งเจ้าหน้าที่ระดับสูงของรัฐบาลอาเซอร์ไบจานกล่าวยกย่องว่า “โดรนโจมตีติดอาวุธ Bayraktar TB-2 ของตุรกีถือเป็นความเด็ดขาดในสงคราม”
ภาพการใช้โดรนโจมตีติดอาวุธ Bayraktar TB-2 ของกองทัพอาเซอร์ไบจาน
แนวความคิดการปรับเปลี่ยนเรือ TCG Anadolu เป็นเรือบรรทุกโดรน (Drone Carrier) จึงได้เกิดข้ึน โดยโดรน โจมตีติดอาวุธจะถูกนาเข้ามาแทนท่ีเคร่ืองบินประจาเรือ และกองทัพเรือตุรกี จะเป็นกองทัพเรือประเทศแรกในโลก ท่ีมีเรือบรรทุกโดรน
นาย Haluk Bayraktar ผบู้ รหิ ารของ Baykar Defence ใหร้ ายละเอยี ดเปน็ ครงั้ แรกในการประชมุ สดุ ยอดการบนิ และอวกาศแห่งมหาวิทยาลัย Gebze ของตุรกี เมื่อเดือนพฤษภาคม ๒๐๒๑ ว่า “เรือ TCG Anadolu สามารถติดตั้ง โดรนรุ่นใหม่ที่พัฒนาต่อจาก Bayraktar TB-2 ซึ่งเป็นที่รู้จักกันดีในปัจจุบันถึงประสิทธิภาพในการโจมตีทาลาย เรียกว่า Bayraktar TB-3” โดยเป็นโดรนโจมตีติดอาวุธระดับความสูงการบินปานกลาง (ประมาณ ๒๗,๐๐๐ ฟุต หรือ ๘,๒๐๐ เมตร) ควบคุมระยะไกลด้วยการสื่อสารดาวเทียมหรือการปฏิบัติการบินโดยอิสระ มีรัศมี ทาการไกลสุดจากศูนย์ควบคุมสั่งการ ๑๕๐ กิโลเมตร ทาการบินในอากาศได้นานกว่า ๒๔ ชั่วโมง และสามารถ ปฏิบัติการได้ทั้งเวลากลางวันและเวลากลางคืน สามารถขึ้นและลงจอดบนดาดฟ้าเรือบรรทกุ เครอื่ งบนิ โดยจะไดร้ บั
19
นาวิกศาสตร์
ปีท่ี ๑๐๕ เล่มที่ ๔ เมษายน ๒๕๖๕


การปรับปรุงให้พับปีกได้เพ่ือให้ใช้พ้ืนที่ในโรงเก็บเครื่องบินน้อยลง ซึ่งเป็นการเพิ่มขีดความสามารถ ในการบรรทุกไปกับเรือ TCG Anadolu จะมีพ้ืนที่สาหรับการบรรทุกโดรนได้มากถึง ๕๐ ลา การปรับปรุงน้ัน รวมถึงการเพิ่มให้โดรนมีน้าหนักรวมมากข้ึนเป็น ๑,๒๐๐ กิโลกรัม เพื่อให้สามารถทาการบรรทุกอาวุธน้าหนัก เพิ่มข้ึนได้ รวมน้าหนักประมาณ ๓๐๐ กิโลกรัม (Bayraktar TB-2 สามารถบรรทุกอาวุธรวมน้าหนัก ประมาณ ๑๕๐ กิโลกรัม)
ภาพจาลองการออกแบบปรับปรุงเรือ TCG Anadolu กองทัพเรือตุรกี
นายHaluk ไดแ้ สดงใหเ้ หน็ ถงึ ภาพจา ลองการออกแบบปรบั ปรงุ เรอื TCGAnadoluโดยอตู่ อ่ เรอื Sedef ซง่ึ จะดา เนนิ การ ปรบั ปรงุ เรอื ควบคกู่ นั ไปกบั การพฒั นา Bayraktar TB-3 เพอื่ หลกี เลยี่ งความลา่ ชา้ ในการสง่ มอบเรอื ใหแ้ ก่ กองทพั เรอื ตรุ กี ที่กาหนดไว้ใน ค.ศ. ๒๐๒๒ โดยจะติดต้ังกว้านและรอกตามแนวกึ่งกลางดาดฟ้าเรือ จัดวางสายเคเบิลโอบไปตามร่อง แนวโคง้ ทางลาดสกี สา หรบั การลากโดรนเพอ่ื เพมิ่ ความเรว็ การบนิ ขนึ้ ในหว้ งเรม่ิ ตน้ ตดิ ตงั้ สว่ นประกอบและสว่ นเชอื่ มตอ่ กบั Bayraktar TB-3 ที่ต้องมีความแข็งแรงสูงเพื่อดูดซับแรงขับที่เพ่ิมข้ึนของทางวิ่งระยะสั้น เม่ือรวมกับแรงขับของ เครื่องยนต์ใบพัดขนาดกาลัง ๑๐๐ แรงม้า จะทาให้ Bayraktar TB-3 ความยาว ประมาณ ๒๑ ฟุต ลอยตัวขึ้นไป ในอากาศไดพ้ รอ้ มอาวธุ ทตี่ ดิ ตง้ั บรเิ วณใตป้ กี นา้ หนกั ประมาณ ๓๐๐ กโิ ลกรมั ซง่ึ ผเู้ ชย่ี วชาญไดก้ ลา่ ววา่ การตดิ ตงั้ กวา้ น และวางสายเคเบิลนั้น ง่ายต่อการปรับปรุงให้เข้ากับทางว่ิงของเรือ TCG Anadolu มากกว่าการติดตั้งเครื่องดีดที่มี ความซับซ้อน และจะทาให้เกิดความล่าช้า
ภาพจาลองโดรนโจมตีติดอาวุธ Bayraktar TB-3 ประจาเรือ TCG Anadolu กองทัพเรือตุรกี
นาวิกศาสตร์ 20 ปีที่ ๑๐๕ เล่มท่ี ๔ เมษายน ๒๕๖๕


ลา่ สดุ นายIsmailDemirประธานอตุ สาหกรรมการปอ้ งกนั ประเทศของตรุ กีไดก้ ลา่ วใหส้ มั ภาษณว์ า่ “เรอื TCGAnadolu จะสามารถใชโ้ ดรนโจมตตี ดิ อาวธุ Bayraktar TB-3 ขน้ึ ปฏบิ ตั กิ ารพรอ้ มกนั อยา่ งนอ้ ย ๑๐ ลา โดยใชร้ ะบบควบคมุ สงั่ การ ของศูนย์ยุทธการประจาเรือในการควบคุมการปฏิบัติการ ซึ่งเรือลานี้สามารถบรรทุก Bayraktar TB-3 ไปกับเรือได้ จานวน ๓๐-๕๐ ลา”
แม้ว่าเรือบรรทุกโดรนจะเป็นแนวคิดใหม่ในการปฏิบัติการทางเรือ แต่เนื่องจากโดรนโจมตีติดอาวุธยังไม่มี ขดี ความสามารถในการสรู้ บทางอากาศ ดงั นนั้ วตั ถปุ ระสงคห์ ลกั ของการใชง้ านโดรนเหลา่ นี้ จงึ เปน็ เพยี งการลาดตระเวน ตรวจการณ์เพ่ือรวบรวมข่าวและการเฝ้าตรวจการปฏิบัติการจู่โจม เพ่ือโจมตีต่อเป้าหมายชายฝั่งและการโจมตีเรือ ท่ีมีขีดความสามารถในการป้องกันภัยทางอากาศต่า แต่การโจมตีเป็นหมู่ของฝูงโดรนโจมตีติดอาวุธที่บินออกจาก เรือบรรทุกโดรน จะเป็นข้อได้เปรียบสาคัญในการต่อต้านเรือผิวน้า นอกจากนั้น ยังสามารถใช้ในการปล่อยทุ่นโซนาร์ สาหรับการปฏิบัติการปราบเรือดาน้าได้อีกด้วย อันถือเป็นหลักนิยมการรบใหม่ในการทาสงครามทางเรือ
ภาพจากสื่อ The Guardian ของอังกฤษ ลงบทความเรื่อง ความสาเร็จในการใช้ Bayraktar TB-2 ของกองทัพอาเซอร์ไบจาน
ในทนั ทที ขี่ า่ วแนวคดิ การปรบั เปลยี่ นเรอื TCGAnadoluเปน็ เรอื บรรทกุ โดรนไดถ้ กู เผยแพรอ่ อกไปนน้ั สอื่ TheGuardian ขององั กฤษไดล้ งบทความถงึ เรอื่ งดงั กลา่ ววา่ “กองทพั องั กฤษตอ้ งการโดรนตวั ใหมภ่ ายหลงั จากความสา เรจ็ ของกองทพั อาเซอรไ์ บจาน” โดยกลา่ ววา่ “โดรนของตรุ กมี บี ทบาทสา คญั ตอ่ กองทพั อาเซอรไ์ บจานในการนา ไปใชจ้ นเปน็ ผลเดด็ ขาด ชนะสงครามในนากอรโ์ น-คาราบาคห์ ซง่ึ เจา้ หนา้ ทกี่ ระทรวงกลาโหมขององั กฤษ เชอ่ื วา่ การใชโ้ ดรนของตรุ กซี งึ่ มรี าคาถกู ในการทา สงครามของกองทพั อาเซอรไ์ บจาน มคี วามสา คญั ตอ่ การเอาชนะกองทพั อารเ์ มเนยี โดยทา ใหก้ องทพั อารเ์ มเนยี ต้องยอมคืนการควบคุมดินแดนที่มีข้อพิพาท”
บทความยงั ระบวุ า่ โดรนของตรุ กที ผี่ ลติ โดยบรษิ ทั BaykarTechnologiesมรี าคาเพยี งลา ละ๑-๒ลา้ นเหรยี ญสหรฐั อเมรกิ า ในขณะที่กองทัพอังกฤษต้องใช้งบประมาณมากกว่า ๒๐ ล้านเหรียญสหรัฐอเมริกา สาหรับจัดหาโดรนเพียงลาเดียว ทาให้กองทัพอังกฤษมีความสนใจในความสาเร็จและจะนามาทบทวนโครงการโดรนติดอาวุธขึ้นใหม่ โดยมุ่งเน้นไปยัง
21
นาวิกศาสตร์
ปีที่ ๑๐๕ เล่มท่ี ๔ เมษายน ๒๕๖๕


เปา้ หมายสา คญั ทว่ี า่ “ราคาถกู กวา่ และมปี ระสทิ ธภิ าพมากกวา่ ” นอกจากนนั้ บทความยงั ไดอ้ า้ งคา กลา่ วของนายเบน วอลเลซ รฐั มนตรวี า่ การกระทรวงกลาโหมองั กฤษ ทไี่ ดก้ ลา่ ววา่ “โดรน Bayraktar TB-2 ของตรุ กี เปน็ ตวั อยา่ งของการทปี่ ระเทศ อื่น ๆ กาลังก้าวข้ึนเป็นผู้ริเริ่ม”
ในขณะเดยี วกนั สอ่ื มวลชนดา้ นการทหารทมี่ ชี อื่ เสยี งของอติ าลี กไ็ ดล้ งบทความเรยี กรอ้ งให้ กองทพั เรอื อติ าลี เลยี นแบบ โครงการเรือบรรทุกโดรนของ กองทัพเรือตุรกี โดยเน้นย้าถึงความสาคัญและเรียกร้องให้ กองทัพเรืออิตาลี เริ่มทาการ ทดลองการใช้โดรนโจมตีติดอาวุธกับเรือ Trieste L9890 (Multipurpose Amphibious Assault Ship: LHD) เรือสะเทินน้าสะเทินบกลาใหม่ ซ่ึงจะต่อเสร็จและเข้าประจาการใน กองทัพเรืออิตาลี ใน ค.ศ. ๒๐๒๒ โดยจะทาให้เรือ ดังกล่าวสามารถปฏิบัติการได้ในหลายภารกิจหลายบทบาท การพัฒนาโดรนโจมตีติดอาวุธท่ีสามารถบินขึ้นจากเรือ เพ่ือปฏิบัติการลาดตระเวนและการโจมตีนั้น จะช่วยให้สามารถบูรณาการขีดความสามารถทางอากาศของ กองทัพเรืออิตาลี รวมทั้ง กองทัพอากาศอิตาลี ตลอดจนรองรับการปฏิบัติการสะเทินน้าสะเทินบกได้เป็นอย่างดีด้วย
ภาพเรือสะเทินน้าสะเทินบก Nave Trieste L9890 (Multipurpose Amphibious Assault Ship: LHD) กองทัพเรืออิตาลี
การประกาศเปิดตัวเรือบรรทุกเครื่องบิน TCG Anadolu กองทัพเรือตุรกี เป็นเรือบรรทุกโดรน (Drone Carrier) ลาแรกของโลก จึงถือเป็นแนวคิดริเริ่มที่สาคัญของการใช้เครื่องมือทางทหารและสร้างหลักนิยมการรบใหม่ ในการทา สงครามทางเรือ ซึ่งอาจเปลี่ยนแปลงสมดุลทางทหารของภูมิภาคได้ในคราวเดียวกัน
ภาพจาลองโดรนโจมตีติดอาวุธ Bayraktar TB-3 ประจาเรือ TCG Anadolu กองทัพเรือตุรกี
นาวิกศาสตร์ 22 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๔ เมษายน ๒๕๖๕


นอกจากการตอ่ สดู้ น้ิ รนตามทก่ี ลา่ วขา้ งตน้ แลว้ สา หรบั ตวั อยา่ งของการดา รงอยกู่ ไ็ ดส้ รา้ งปรากฏการณส์ า คญั ของ แนวคิดการใช้เครื่องมือทางทหารเช่นเดียวกัน จากประโยคท่ีว่า “ไม่มีใครอยากเสียเรือรบเก่า ท่ียังคงมีประโยชน์” เกดิ ขนึ้ เมอ่ื เรอื บรรทกุ เครอื่ งบนิ Garibaldiซงึ่ เขา้ ประจา การเปน็ เรอื บรรทกุ เฮลคิ อปเตอร์กองทพั เรอื อติ าลีในค.ศ.๑๙๘๕ และในช่วงต้นทศวรรษ ๙๐ ได้รับการปรับปรุงให้เป็นเรือบรรทุกเครื่องบิน กองทัพเรืออิตาลีลาแรก เพื่อรองรับการใช้ เครอ่ื งบนิ AV-8B HARRIER II VSTOL โดยมสี ว่ นรว่ มปฏบิ ตั กิ ารทางทหารในโคโซโว ค.ศ. ๑๙๙๙ อฟั กานสิ ถาน ค.ศ. ๒๐๐๑ และลิเบีย ค.ศ. ๒๐๑๑ ภายหลังจากประจาการใน กองทัพเรืออิตาลี มาเป็นเวลาเกือบ ๔๐ ปี มีกาหนดส้ินสุดอายุ การใช้งานและปลดประจาการ ค.ศ. ๒๐๒๒
ภาพเรือบรรทุกเครื่องบิน Garibaldi
ปัจจุบันภารกิจของเรือบรรทุกเคร่ืองบิน กองทัพเรืออิตาลี ได้ถูกปรับเปล่ียนจากเรือ Garibaldi เป็นเรือ Cavour ซงึ่ เปน็ เรอื บรรทกุ เครอ่ื งบนิ ลา ใหม่เพอ่ื รองรบั การใช้เครอื่ งบนิ AV-8B+ดงั นนั้ เรอื Garibaldiจงึ ถกู ปรบั เปน็ เรอื บรรทกุ เครอ่ื งบนิ สารองและถูกลดระดับเป็นเรือบรรทุกเฮลิคอปเตอร์ในเวลาต่อมา ทั้งนี้ ตามแผนยุทธศาสตร์ ๑๕ ปี กองทัพเรืออิตาลี (ค.ศ. ๒๐๑๙-๒๐๓๔) กาหนดกาลังรบให้มีเรือบรรทุกเครื่องบินเพียงลาเดียว โดยเรือ Cavour ได้รับการปรับปรุงและ ผา่ นการทดสอบ ทดลอง เพอื่ รองรบั การใชง้ าน เครอื่ งบนิ F-35B STOVL ทจี่ ะมาทดแทน เครอื่ งบนิ AV-8B+ ในอนาคต
ภาพเรือบรรทุกเคร่ืองบิน Cavour ปฏิบัติการร่วมกับ เครื่องบิน F-35B STOVL ในห้วงการทดสอบ ทดลอง
23
นาวิกศาสตร์
ปีท่ี ๑๐๕ เล่มท่ี ๔ เมษายน ๒๕๖๕


กองทัพเรืออิตาลี จึงได้เสนอแผนปรับเปลี่ยนเรือ Garibaldi เป็นฐานปล่อยจรวดแบบลอยตัว สาหรับการปล่อย จรวดส่งดาวเทียมขึ้นสู่อวกาศเข้าบรรจุในแผนวิจัยทางทหารแห่งชาติในโครงการ “SIMONA” (Sistema Italiano Messa in Orbita da Nave) ซึ่งมีวัตถุประสงค์เพ่ือการเตรียมการตรวจสอบสภาพความพร้อม และความปลอดภัยใน การใช้เรือ Garibaldi เป็นฐานปล่อยจรวดส่งดาวเทียมขึ้นสู่อวกาศตามยุทธศาสตร์อวกาศแห่งชาติ
บทความจากนติ ยสาร กองทพั เรอื อติ าลี ระบวุ า่ “สมมตฐิ านภายใตก้ ารพจิ ารณาการใชเ้ รอื Garibaldi เพอื่ เปน็ ฐาน ปล่อยจรวดส่งดาวเทียมขึ้นสู่อวกาศน้ัน มีคุณค่าทางยุทธศาสตร์สาหรับอิตาลีเป็นอย่างยิ่ง เนื่องจากจะทาให้อิตาลี มขี ดี ความสามารถในการเขา้ ถงึ อวกาศไดโ้ ดยอสิ ระ หรอื เพอื่ ใหส้ ามารถตดั สนิ ใจไดว้ า่ จะสง่ ดาวเทยี มเขา้ สวู่ งโคจรเมอื่ ใด โดยไม่ต้องคานึงถึงลาดับของความเร่งด่วนสาคัญที่ถูกกาหนดขึ้นโดยองค์การอวกาศยุโรป หรือไม่ต้องรอการแบ่งปัน ของฐานปล่อยจรวดส่งดาวเทียมขึ้นสู่อวกาศเพียงฐานเดียวของชาติยุโรปท่ีมีการใช้งานในปัจจุบัน คือ ฐาน Kourou ในเฟรนช์เกียนา ซึ่งอยู่ภายใต้การปกครองของฝรั่งเศส
ภาพแผนที่เฟรนช์เกียนาของฝรั่งเศส ต้ังอยู่บริเวณเส้นศูนย์สูตร
ตามหลักการแล้วการปล่อยจรวดส่งดาวเทียมขึ้นสู่อวกาศจากบริเวณเส้นศูนย์สูตรนั้น เป็นการใช้ประโยชน์สูงสุด จากการหมนุ ของโลก จงึ ทา ใหพ้ น้ื ทอี่ าณาเขตบรเิ วณเสน้ ศนู ยส์ ตู รเปน็ พนื้ ทที่ มี่ คี า่ อยา่ งยง่ิ การใชเ้ รอื เพอื่ เปน็ ฐานปลอ่ ย จรวดสง่ ดาวเทยี มขนึ้ สอู่ วกาศชว่ ยใหส้ ามารถเขา้ ถงึ ตา แหนง่ เปดิ ตวั ของดาวเทยี มทมี่ ปี ระสทิ ธภิ าพทส่ี ดุ เพยี งการนา เรอื ไปยังเส้นศูนย์สูตร เพื่อปล่อยจรวดส่งดาวเทียมขึ้นสู่อวกาศ โดยสามารถท่ีจะกาหนดออกเรือเมื่อใดก็ได้ตามที่ สภาพอากาศเออื้ อา นวย ทงั้ น้ี การใชเ้ รอื เปน็ ฐานปลอ่ ยจรวดสง่ ดาวเทยี มขนึ้ สอู่ วกาศนนั้ มหี ลายประเทศกระทา อยแู่ ลว้
นาวิกศาสตร์ 24 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๔ เมษายน ๒๕๖๕


ในขณะนย้ี งั ไมม่ คี วามชดั เจนวา่ มคี า่ ใชจ้ า่ ยเทา่ ใดในการปรบั ปรงุ เรอื Garibaldi ใหเ้ ปน็ ฐานปลอ่ ยจรวดสง่ ดาวเทยี ม ขนึ้ สอู่ วกาศ การซอื้ เรอื พาณชิ ยเ์ พอื่ จดุ ประสงคเ์ ดยี วกนั อาจจะถกู กวา่ และงา่ ยกวา่ แตก่ ารที่ กองทพั เรอื อติ าลี กลา่ วถงึ แนวคิดน้ี บ่งบอกถึงความสาคัญด้านอวกาศของอิตาลี ซึ่งในอนาคต ดาวเทียมจะมีขนาดเล็กลงและราคาต่อหน่วยถูก ลง จึงทาให้อิตาลีมีโอกาสปล่อยดาวเทียมข้ึนสู่อวกาศสาหรับภารกิจเฉพาะเพ่ิมมากข้ึน
ภาพแนวคิดการใช้เรือเป็นฐานปล่อยจรวดส่งดาวเทียมขึ้นสู่อวกาศ
การใช้เรือเป็นฐานปล่อยจรวดส่งดาวเทียมขึ้นสู่อวกาศของจีน
นาวิกศาสตร์
25
ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๔ เมษายน ๒๕๖๕


ในปัจจุบันมีเพียงไม่กี่ประเทศในโลกเท่าน้ันที่มีความสามารถโดยอิสระในการเข้าถึงพื้นที่วงโคจรในอวกาศ ซึ่งได้แก่ สหรัฐอเมริกา รัสเซีย จีน อินเดีย อิสราเอล ฝร่ังเศส ญี่ปุ่น และเกาหลีเหนือ สาเหตุหลักมาจากความซับซ้อน ทางเทคโนโลยีและมิติทางเศรษฐกิจที่จาเป็นสาหรับการพัฒนาจรวดขึ้นสู่อวกาศ สาหรับปัจจัยทางการเมืองก็คือ เจตจา นงของประเทศในการมบี ทบาทนา ทางเทคโนโลยี เศรษฐกจิ และการทหาร รวมทงั้ ความพยายามกดี กนั การเขา้ ถงึ พื้นที่วงโคจรในอวกาศ จะสามารถลดทอนขีดความสามารถทางทหารของประเทศที่มีแนวโน้มแข็งกร้าวซึ่งอาจมี ความยากลาบากต่อการควบคุมด้วยระบบระหว่างประเทศ อีกประเด็นหน่ึงก็คือ ในความเป็นจริงแล้วความสามารถ และเทคโนโลยีการพัฒนาจรวดขึ้นสู่อวกาศนั้น มีความคล้ายคลึงและมีความสัมพันธ์อย่างแน่นแฟ้นกับเทคโนโลยี ฐานปล่อยอาวุธนิวเคลียร์ ดังน้ัน ความพยายามในการกีดกันจึงถือเป็นส่วนหนึ่งของระบบป้องกันภัยคุกคาม ดงั กลา่ วดว้ ย ความสามารถในการเขา้ ถงึ วงโคจรในอวกาศจงึ ถอื เปน็ สนิ ทรพั ยท์ สี่ า คญั อยา่ งยงิ่ ในทางยทุ ธศาสตรก์ ารเมอื ง และการทหารที่ขาดไม่ได้ หากต้องการสร้างจุดยืนในการมีบทบาทระดับนาต่อสังคมโลก
จากที่ได้กล่าวถึงแนวความคิดการใช้เคร่ืองมือทางทหารและหลักนิยมการรบใหม่ โดยนาเสนอตัวอย่างของ การปรับใช้เรือบรรทุกเครื่องบิน กองทัพเรือตุรกี และ กองทัพเรืออิตาลี ทาให้เห็นได้อย่างชัดเจนถึงการต่อสู้ด้ินรน เพอื่ สรา้ งเสรมิ ขดี ความสามารถและประสทิ ธภิ าพของกา ลงั รบทางเรอื รวมทงั้ การดา รงอยขู่ องเครอื่ งมอื ทางทหารทย่ี งั คง มปี ระโยชนเ์ พอื่ ใหส้ ามารถใชง้ านไดต้ อ่ ไปทงั้ ดา้ นการทหาร และหรอื มบี ทบาทอนื่ ทเี่ กยี่ วเนอื่ งกบั ผลประโยชนข์ องชาติ ซึ่งทั้งหมดที่กล่าวมานี้จาเป็นต้องอาศัยการริเริ่มเป็นสา คัญ โดยหากกองทัพไม่ได้มีการทบทวนว่าเครื่องมือทางทหาร ที่มีอยู่แล้วน้ัน ได้ถูกใช้อย่างมีประสิทธิภาพหรือไม่ อย่างไร และไม่ได้มีแนวคิดริเร่ิมจะปรับเพ่ือให้มีความทันสมัยและ มขี ดี ความสามารถสงู สดุ ในปจั จบุ นั เมอื่ ในยามทเ่ี ครอื่ งมอื ทางทหารดงั กลา่ วครบอายกุ ารใชง้ านและตอ้ งปลดประจา การไป ก็คงจะไม่ได้ถูกนาไปใช้ประโยชน์อื่นใด จึงนับเป็นความสูญเปล่าที่ไม่อาจใช้เครื่องมือทางทหารนั้นไปมีบทบาทนา หรือเปลี่ยนแปลงสมดุลทางทหารของภูมิภาคอย่างไรได้เลย
นาวิกศาสตร์ 26 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๔ เมษายน ๒๕๖๕


บทนํา
หากดวงอาทติ ย์คอื แสงสอ่ งความสวา่ งเจดิ จา้ มาสแู่ ผน่ ดนิ ในยามกลางวัน ดวงจันทร์ก็คือแสงเฉิดฉายทอประกาย แจม่ จรสั ในยามกลางคนื ดวงอาทติ ยแ์ ละดวงจนั ทรจ์ งึ อยู่ เคียงคู่บนกับผืนโลก เฉกเช่นเดียวกันกับกองทัพเรือที่มี ทหารเรอื ชาย และทหารเรอื หญงิ คอยเคยี งขา้ งกนั ในการ ทา หนา้ ทรี่ กั ษาสทิ ธแิ ละอา นาจอธปิ ไตย รกั ษาความมนั่ คง และผลประโยชน์ของชาติทางทะเล รวมทั้งภารกิจอื่น ๆ ตามที่ได้รับมอบหมาย และเมื่อพูดถึงทหารเรือหญิง ผู้คนก็คงนึกถึงสตรีผู้มีความอ่อนโยน แต่ไม่อ่อนแอ อยู่ในหัวใจที่แกร่งกล้า พร้อมเสียสละเพื่อประเทศชาติ และประชาชน ยงั ความเจรญิ กา้ วหนา้ ใหแ้ กก่ องทพั เรอื ไม่ แตกตา่ งจากทหารเรอื ชาย ทหารเรอื หญงิ จงึ เปน็ บคุ ลากร ที่ทรงคุณค่าของกองทัพเรือ และหนึ่งในทหารเรือหญิง ท่ีเป็นดังดวงจันทร์ฉายส่องประกายแห่งความดีให้กับ ราชนาวไี ทยนนั่ คอื “นําวําเอกหญงิ เดอื นฉําย เสขะนนั ทน”์ จุดเริ่มต้นแห่งเส้นทํางกํารเข้ํารับรําชกําร
นาวาเอกหญิง เดือนฉาย เสขะนันทน์ ได้เข้ารับ ราชการในกองทัพเรือหลังจากสาเร็จการศึกษาระดับ ปรญิ ญาตรี สาขาวชิ าการระหวา่ งประเทศ คณะรฐั ศาสตร์ จากมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ โดยเข้ารับตาแหน่ง
นาวาเอกหญิง เดือนฉาย เสขะนันทน์
ประจาแผนกทูตทหาร กองการต่างประเทศ กรมข่าว ทหารเรือ เป็นตาแหน่งแรก เพราะครอบครัวเล็งเห็นว่า การทางานท่ีดีนั้นควรมีจุดเริ่มต้นมาจากความม่ันคง ประกอบกับกองทัพเรือในขณะนั้น ต้องการบุคลากรที่มี ความรู้ความสามารถด้านการต่างประเทศเพื่อติดต่อกับ ทูตทหารและรับรองแขกต่างประเทศ
นาวิกศาสตร์ 27 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๔ เมษายน ๒๕๖๕


ภาพเมื่อครั้งเป็นนักศึกษามหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ห้อง B4 รุ่น ๒๕๑๓
ดว้ ยเหตนุ ้ี นาวาเอกหญงิ เดอื นฉาย ฯ จงึ ไดต้ ดั สนิ ใจ สมคั รเขา้ รบั ราชการ โดยไดร้ บั เลอื กจากกองทพั เรอื ใหบ้ รรจุ เข้ารับราชการมาตั้งแต่เวลานั้น ในการทางานระยะแรก นาวาเอกหญงิ เดอื นฉายฯ มหี นา้ ทปี่ ระสานงานกบั ผชู้ ว่ ยทตู ทหารต่างประเทศ และการจัดทาหนังสือเดินทางให้ ข้าราชการกองทัพเรือ ในขณะเดียวกันเม่ือมีผู้บังคับ บญั ชาระดบั สงู จากตา่ งประเทศเดนิ ทางมายงั ประเทศไทย นาวาเอกหญงิ เดอื นฉาย ฯ กจ็ ะไดร้ บั หนา้ ทเี่ ปน็ นายทหาร ประจาตัวภริยาของผู้บังคับบัญชาต่างประเทศ สลับกับ การทาหน้าที่นายทหารติดต่อ ทาให้ได้ประสบการณ์ พร้อมกับเปิดโลกทัศน์ใหม่ทางความคิดและการทางาน ดังนั้น เหตุการณ์ดังกล่าวจึงเป็นจุดเร่ิมต้นในเส้นทาง รับราชการของ นาวาเอกหญิง เดือนฉาย เสขะนันทน์ ทหารเรอื หญงิ ทไี่ ดป้ ฏบิ ตั ภิ ารกจิ นานปั การเพอ่ื ราชนาวไี ทย
จนสามารถกา้ วสเู่ สน้ ชยั แหง่ การรบั ราชการอยา่ งเตม็ ภาคภมู ิ
กํารพิสูจน์ตน–กํารได้รับกํารยอมรับ
ตลอดระยะเวลาการรับราชการของ นาวาเอกหญิง เดอื นฉาย ฯ ไดฉ้ ายสะทอ้ นวา่ ทกุ กา้ วยา่ งของการทา งาน เปรียบเป็นบทเรียนของชีวิตที่ได้พิสูจน์ให้เห็นอย่าง ชัดเจนว่า ความสาเร็จ และการได้รับความยอมรับ ในฐานะทหารเรือหญิงแห่งราชนาวีไทยไม่ได้มาโดยง่าย แตส่ ามารถกระทา จนสมั ฤทธผิ์ ลไดด้ ว้ ยการมงุ่ มน่ั ทา งาน อย่างม่ันใจว่า ไม่ว่าจะทหารเรือหญิงหรือชายก็สามารถ ปฏิบัติทุกภารกิจท่ีได้รับมอบหมายให้ถึงจุดหมายได้ ไม่แตกต่างกัน
“ทหารเรือชายทาส่ิงใดได้ ทหารเรือหญิงก็ สามารถทาสิ่งนั้นได้ เพราะเราเป็นทหารแห่งราชนาวี เหมือนกัน” ดังที่กล่าวแล้วว่าในการเริ่มต้นชีวิต รับราชการ นาวาเอกหญิง เดือนฉาย ฯ ได้ใช้ความรู้ ด้านการต่างประเทศปฏิบัติงานด้านการรับรอง และ การจัดทาหนังสือเดินทางสาหรับข้าราชการกองทัพเรือ ทาให้ได้ติดต่อประสานงานกับผู้คนเป็นจานวนมาก โดยเฉพาะนายทหารเรือชายหญิง ทั้งชั้นสัญญาบัตร และต่ากว่าชั้นสัญญาบัตร หลังจากนาวาเอกหญิง เดือนฉายฯ เข้ารับราชการได้ ๓ ปี ได้สอบแข่งขันจน ได้รับโอกาสไปศึกษาหลักสูตรทางทหารที่ประเทศ สหรัฐอเมริกา การศึกษาอบรมคร้ังน้ัน นาวาเอกหญิง เดือนฉาย ฯ เป็นนายทหารเรือหญิงคนเดียวท่ามกลาง
ภาพหมู่บัณฑิต คณะรัฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ พุทธศักราช ๒๕๑๖
นาวิกศาสตร์ 28 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๔ เมษายน ๒๕๖๕


นายทหารเรอื ชายตา่ งประเทศ ซงึ่ ทา ใหไ้ ดร้ บั ประสบการณ์ สาคัญของชีวิตที่ไม่คิดว่านายทหารเรือหญิงไทยจะได้มี โอกาส คือ การลงเรือดาน้าที่ฐานทัพเรือสหรัฐอเมริกา ทาให้เห็นการใช้ชีวิตและความเป็นอยู่ของผู้ปฏิบัติงาน ในเรอื ดา นา้ โอกาสในครง้ั นนั้ ทา ใหน้ าวาเอกหญงิ เดอื นฉายฯ พบวา่ ในการลงเรอื ดา นา้ จะตอ้ งลงจากปลอ่ งดา้ นบนของเรอื แลว้ หยอ่ นตวั ลงไปในตวั เรอื ซง่ึ แคบมาก โดยจะมเี ตยี งพบั เก็บเข้าด้านข้างทั้งสองข้างในเรือ จานวนเตียงนอน จะมีน้อยกว่าจานวนของกาลังพลที่ปฏิบัติงานในเรือ กา ลงั พลจงึ ตอ้ งผลดั กนั นอน การไดเ้ หน็ ความยากลา บาก ตรากตรา ในการปฏบิ ตั งิ านของกา ลงั พลเรอื ดา นา้ ในครงั้ นนั้ ยังทาให้ นาวาเอกหญิง เดือนฉาย ฯ เห็นว่าเรือดาน้า มีความสาคัญจาเป็นมากต่อกองทัพเรือ การสาเร็จ การศึกษาจากหลักสูตรดังกล่าวได้สร้างความ ภาคภูมิใจอย่างมากแก่นาวาเอกหญิง เดือนฉาย ฯ
เมื่อได้กลับมาปฏิบัติงานในกองทัพเรือไทย นาวาเอกหญิง เดือนฉาย ฯ ก็ได้รับโอกาสท่ีท้าทาย ของการเปน็ ทหารเรอื หญงิ นนั่ คอื การไดไ้ ปลงเรอื บรรทกุ เครอื่ งบนิ สหรฐั อเมรกิ ากลางทะเล ภารกจิ ครงั้ นไี้ ดร้ บั เชญิ จากผชู้ ว่ ยทตู ทหารเรอื สหรฐั อเมรกิ าประจา ประเทศไทย ในขณะนั้น ทาให้ได้เรียนรู้วิธีการลงเรือซึ่งแล่นอยู่ กลางทะเลโดยการนั่งเคร่ืองบินของเรือบรรทุกเคร่ือง บินจากสนามบินทหารในกรุงเทพมหานครไปลงบนเรือ กล่าวคือ วิธีการนั่งในเครื่องบินของเรือบรรทุกเครื่อง บิน ผู้โดยสารจะต้องสวมหมวกกันน็อก (Helmet) โดยการน่ังจะต้องนั่งหันหน้าไปทางท้ายเครื่องบิน เพ่ือป้องกันศีรษะและคอ เพราะเม่ือเคร่ืองบินลงจอด หากมีการกระแทก ศีรษะจะได้กระทบกับเบาะที่นั่ง ไม่เป็นอันตราย และเม่ือได้ยินว่า “one two three” จะเป็นสัญญาณว่าเครื่องบินจะลงจอดแล้ว จากนั้น เครื่องบินจะพุ่งหัวลงมาที่เรือที่ลอยลาอยู่กลางทะเล ตะขอเกี่ยวสลิง (Tail Hook) ของเครื่องบินก็จะปล่อย ลงมาเพ่ือเกี่ยวกับลวดสลิงที่พาดขวางอยู่บนเรือให้ล็อก เครื่องบินไว้ไม่ให้พุ่งลงไปในทะเล หากตะขอเกี่ยว ลวดสลิงไม่ได้ เครื่องบินก็จะเร่งเครื่องบินขึ้นไป
เพื่อบินวนกลับมาลงอีกรอบและเมื่อต้องขึ้นจาก เรือบรรทุกเครื่องบิน เคร่ืองบินจะบินขึ้นจากเรือขณะ แล่นกลางทะเลนั้น โดยจะมีเครื่องดีดส่งเคร่ืองบินข้ึน (Catapult) ผู้โดยสารจะต้องเอามือ ๒ ข้างไขว้กันแนบ หน้าอก และโน้มตัวลงให้มากท่ีสุด เหตุการณ์ครั้งนั้นได้ ทาให้เรียนรู้วิธีการปฏิบัติตัว และวิธีการนั่งเคร่ืองบิน ของเรอื บรรทกุ เครอื่ งบนิ อยา่ งถกู ตอ้ ง รวมทงั้ ยงั ไดส้ มั ผสั กบั ความใหญโ่ ตมโหฬารของเรอื บรรทกุ เครอื่ งบนิ ซงึ่ ยาก ที่ทหารเรือหญิงจะได้มีโอกาสสัมผัสกับประสบการณ์ ท่ีน่าท้าทายและตื่นเต้นแบบน้ี
การมปี ฏภิ าณไหวพรบิ ของนาวาเอกหญงิ เดอื นฉายฯ ยังเป็นผลมาจากบุคลิกภาพส่วนบุคคลที่ชอบช่วยเหลือ
นาวิกศาสตร์ 29 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๔ เมษายน ๒๕๖๕


แนวทํางกํารรับรําชกํารให้ประสบควํามสําเร็จ
จากก้าวแรกในการทางานสู่ก้าวย่างท่ีม่ันคง ของชีวิตการรับราชการของนาวาเอกหญิง เดือนฉาย ฯ ไม่ใช่เรื่องง่าย แต่ทว่าเกิดจากความวิริยะอุตสาหะ ในการทางานทุกบทบาทหน้าที่ และความทุ่มเทแรงกาย แรงใจให้การปฏิบัติภารกิจสาคัญสาเร็จลุล่วง จนมี “ผลของงําน” เป็นที่ประจักษ์อย่างแจ่มชัด และ ผลของงานนั้นก็เป็นเครื่องแสดงแนวทางการรับราชการ
นาวิกศาสตร์ 30 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๔ เมษายน ๒๕๖๕
ที่นาวาเอกหญิง เดือนฉาย ฯ ยึดถือ ๓ ประการ ได้แก่ ประสบการณ์ ปฏิภาณไหวพริบ และโอกาส ดังนี้
ประสบการณ์ ประสบการณ์ที่ว่านี้ คือ การใช้ ประสบการณ์ของตนเอง และประสบการณ์ที่เรียนรู้จาก ผู้อื่น ดังเมื่อครั้ง นาวาเอกหญิง เดือนฉาย ฯ ได้ทาหน้าที่ เป็นนายทหารประจาตัวของภริยาผู้บัญชาการทหารเรือ สิงคโปร์ ทาให้ได้รับทราบว่าทหารสิงคโปร์ทางานอย่าง จริงจัง ดังเช่นเมื่อถึงเวลางานเลี้ยงรับรอง ก็ใช้กิจกรรมนี้ เปน็ โอกาสแสวงหาความรไู้ ดอ้ กี ทางหนงึ่ จากการทไี่ ดน้ า ภ ร ยิ า ข อ ง ผ บ้ ู ญั ช า ก า ร ท ห า ร เ ร อื ส งิ ค โ ป ร ไ์ ป ช ม ส ถ า น ท ตี ่ า่ ง ๆ อย่างเช่น พิพิธภัณฑ์ ทาให้ได้เรียนรู้ว่าคนสิงคโปร์ จะใหค้ วามสนใจกบั สงิ่ ทอี่ ยตู่ รงหนา้ รบั ฟงั สง่ิ ทเี่ จา้ หนา้ ท่ี บอกเล่า ในขณะเดียวกัน นาวาเอกหญิง เดือนฉาย ฯ ก็สามารถใช้ประสบการณ์ของตนกล่าวเสริมความรู้ จนได้รับการยอมรับจากผู้อื่น กล่าวได้ว่าการประสบ ความสาเร็จในราชการได้น้ัน ต้องใช้ทั้งประสบการณ์ ของตนเองและผู้อื่นมาปรับใช้ในการทางานอยู่เสมอ ในการปฏิบัติหน้าท่ีเป็นนายทหารประจาตัวภริยา ผู้บัญชาการทหารเรือสิงคโปร์คร้ังน้ี ทาให้ได้มีโอกาส พบกับนายทหารสิงคโปร์ท่ีติดตามอีกหลายนาย ซึ่งหน่ึง ในนนั้ ปจั จบุ นั ทา่ นเปน็ รฐั มนตรใี นคณะรฐั มนตรี ของนาย ลี กวน ยิว นายกรัฐมนตรีสิงคโปร์ คือ นายเตียว ชี เฮียน รัฐมนตรีอาวุโส และรัฐมนตรีประสานงานด้าน ความมั่นคงแห่งชาติ และที่สาคัญ เมื่อนาวาเอกหญิง เดือนฉาย ฯ ได้ไปปฏิบัติหน้าที่ภริยาผู้ช่วยทูต ฝ่ายทหารเรือไทยประจาสิงคโปร์ ก็ยังได้มีโอกาสพบกับ ท่านรัฐมนตรีอาวุโสในงานสาคัญต่าง ๆ อีกด้วย
ประสบการณ์ที่สาคัญที่ควรค่าแก่การเรียนรู้ คือ “ประสบกํารณ์ของผู้บังคับบัญชํา” ที่ได้ส่ังสมมาก่อน และในการจัดการกับบางสถานการณ์อาจเกินความ สามารถของตน คาแนะนาของผู้บังคับบัญชาจึงมีความ สาคัญ และเป็นประโยชน์ต่อการคิด รวมทั้งการตัดสินใจ ในการทางาน ในการทางานที่ดีจะต้องอาศัยความรู้ ความสามารถ และประสบการณ์การทางานของตน ที่เพ่ิมพูนขึ้นตลอดเวลา ผนวกกับประสบการณ์ของ


ผบู้ งั คบั บญั ชามาบรู ณาการและประยกุ ตใ์ ชอ้ ยา่ งเหมาะสม แม้ว่าทางเลือกในการแก้ปัญหาที่เกิดจากประสบการณ์ ของแต่ละคนจะแตกต่างกัน แต่ก็สามารถนามาเลือกใช้ เพื่อให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุดในการปฏิบัติงานได้
ปฏภิ าณไหวพรบิ ถอื เปน็ ทกั ษะทสี่ า คญั ในการแกไ้ ข ปัญหาเฉพาะหน้า โดยต้องอาศัยความรู้ ประสบการณ์ การวเิ คราะห์ และการตดั สนิ ใจเพอ่ื ใหส้ ามารถรบั มอื และ จดั การปญั หาไดอ้ ยา่ งทนั ทว่ งที หลายครงั้ ในการทา งานที่ นาวาเอกหญงิ เดอื นฉาย ฯ ตอ้ งพบกบั เรอื่ งทไี่ มค่ าดคดิ และ ตอ้ งแกไ้ ขสถานการณอ์ ยา่ งฉบั พลนั นาวาเอกหญงิ เดอื นฉาย ฯ กส็ ามารถปฏบิ ตั ภิ ารกจิ ไดส้ า เรจ็ โดยอาศยั ปฏภิ าณไหวพรบิ ที่ส่ังสมมาจากประสบการณ์ กลายเป็นองค์ความรู้ในตน จนรเู้ ทา่ ทนั อยา่ งแยบคาย ดงั ครงั้ หนงึ่ ในพธิ เี ปดิ พระบรม ราชานสุ าวรยี ์ พระบาทสมเดจ็ พระจลุ จอมเกลา้ เจา้ อยหู่ วั ณ บริเวณป้อมพระจุลจอมเกล้า ตาบลแหลมฟ้าผ่า อาเภอพระสมุทรเจดีย์ จังหวัดสมุทรปราการ เพ่ือเป็น ราชานุสรณ์ และราลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณท่ีพระองค์ ทรงมีต่อปวงชนชาวไทยอย่างหาที่เปรียบไม่ได้ เม่ือ องคมนตรีเดินทางมาถึง ปรากฏว่าท่ีนั่งเต็มหมดแล้ว เนอื่ งจากใกลเ้ วลาทพี่ ระบาทสมเดจ็ พระบรมชนกาธเิ บศร มหาภมู พิ ลอดลุ ยเดชมหาราช บรมนาถบพติ ร รชั กาลที่ ๙ จะเสดจ็ พระราชดา เนนิ มาถงึ จงึ ไดเ้ ขา้ ไปปรกึ ษานาวาเอก ทวิช ปาลกะวงศ์ ณ อยุธยา ผู้ช่วยเลขานุการกองทัพเรือ ในขณะน้ัน เกี่ยวกับการจัดท่ีนั่งให้องคมนตรีให้ทันเวลา นาวาเอกหญงิ เดอื นฉายฯเลา่ วา่ “ตอนนนั้ เหลอื บไปเหน็ ช่องทางระหว่างแถวสาหรับให้ทหารเสิร์ฟน้า นาวาเอก ทวิช ฯ จึงได้ส่ังการให้บอกทหารนาเก้าอี้ไปวางไว้ ตรงกลางระหว่างแถวนั้น เมื่อจัดการเสร็จ และเชิญ ท่านองคมนตรีเข้าที่นั่ง เพลงสรรเสริญพระบารมี ก็ดังข้ึน เป็นเวลาท่ีพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เสด็จถึง เวลานั้นรู้สึกโล่งใจที่ได้ปฏิบัติภารกิจสาเร็จ ทันเวลา” เห็นได้ว่าในการปฏิบัติงานให้บรรลุผล สาเร็จด้วยดีจาเป็นอย่างย่ิงที่จะต้องใช้ปฏิภาณไหวพริบ มาแก้ปัญหาได้อย่างทันท่วงที นาวาเอกหญิง
เดอื นฉาย ฯ ไดย้ า้ วา่ “เมอื่ ใดทพี่ บปญั หํา เรําจะตอ้ งคดิ หํา ทํางเลอื กกอ่ นวํา่ จะแกไ้ ขปญั หําอยํา่ งไร โดยจะตอ้ งใช้ ปฏภิ ําณไหวพรบิ ทเี่ กดิ จํากกํารสงั่ สมประสบกํารณข์ อง ผบู้ งั คบั บญั ชําและของตนเองนนั้ เขํา้ มําแกป้ ญั หําทนี่ ํา่ ทํา้ ทํายใหค้ ลคี่ ลํายไปในทํางทดี่ ”ี และปจั จบุ นั นาวาเอก ทวิช ฯ คือ พลเรือเอก ทวิช ปาลกะวงศ์ ณ อยุธยา
การมปี ฏญิ าณไหวพรบิ ของนาวาเอกหญงิ เดอื นฉายฯ ยังเป็นผลมาจากบุคลิกภาพส่วนบุคคลที่ชอบช่วยเหลือ ผู้อ่ืนเป็นประจาสม่าเสมอ ดังนั้น เมื่อผู้อื่นประสบปัญหา ไม่ว่าจะเป็นเรื่องน้อยใหญ่ นาวาเอกหญิง เดือนฉาย ฯ จึงต้องเร่งหาทางแก้ไขปัญหาให้คลี่คลายและทันการณ์ ดังเหตุการณ์คร้ังหน่ึง ที่ได้รับหน้าที่เป็นนายทหาร ประจาตัวภริยาของผู้บัญชาการทหารเรือสหรัฐอเมริกา และท่านท้ังสองจะต้องเดินทางไปงานเลี้ยงรับรองอย่าง เปน็ ทางการ แตเ่ นอ่ื งจากภรยิ าทา่ นไมไ่ ดเ้ ตรยี มชดุ ราตรมี า นาวาเอกหญงิ เดอื นฉาย ฯ จงึ ไดพ้ าภรยิ าของผบู้ ญั ชาการ ทหารเรือสหรัฐอเมริกา ไปเลือกซื้อชุดราตรีที่สง่างาม และเหมาะสมได้ทันเวลา คาขอบคุณของท้ังสองท่าน ที่มีต่อนาวาเอกหญิง เดือนฉาย ฯ ในครั้งนั้น จึงไม่เพียง สรา้ งความประทบั ใจเปน็ อยา่ งมาก หากแตค่ า ขอบคณุ นนั้ เปรียบเสมือนเคร่ืองหมายที่บ่งบอกว่าภารกิจในฐานะ นายทหารเรือหญิงของกองทัพเรือสาเร็จแล้ว
ท้ังนี้ ในการปฏิบัติหน้าท่ีภริยาผู้ช่วยทูตทหารเรือ ประจาประเทศสิงคโปร์ เป็นระยะเวลา ๓ ปี ของนาวา เอกหญิง เดือนฉาย ฯ ยังเป็นอีกหนึ่งภารกิจสาคัญ ที่ต้องใช้ความรู้ความสามารถด้านการต่างประเทศ พรอ้ มกบั ใชป้ ฏภิ าณไหวพรบิ การแกไ้ ขปญั หาเฉพาะหนา้ และมารยาททางสังคม ไม่ว่าจะเป็นการรับรองพระบรม วงศานุวงศ์ แขกผู้มีเกียรติระดับชาติของประเทศไทย และต่างประเทศ นาวาเอกหญิง เดือนฉาย ฯ กล่าวว่า การสาเร็จการศึกษาสาขาวิชาการระหว่างประเทศเป็น องค์ประกอบสาคัญท่ีทาให้ตนได้นาความรู้ไปใช้ได้ อยา่ งเตม็ กา ลงั ทง้ั ภาคทฤษฎีและภาคปฏบิ ตั ิซงึ่ อาจพบกบั
นาวิกศาสตร์ 31 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๔ เมษายน ๒๕๖๕


เหตกุ ารณท์ ไี่ มค่ าดคดิ และตอ้ งเรง่ แกไ้ ขปญั หาดว้ ยวธิ กี าร ท เ่ ี ร ยี บ ง า่ ย แ ต ไ่ ด ผ้ ล ด ที ส่ ี ดุ ด งั ค ร งั ้ ห น งึ ่ ผ ช้ ู ว่ ย ท ตู ท ห า ร เ ร อื ไ ท ย ประจาประเทศสิงคโปร์ต้องต้อนรับแขกผู้มีเกียรติถึง ๕ คณะ ในวันเดียวกัน แต่มีรถเพียง ๒ คันเท่านั้น ดังน้ัน ผู้ช่วยทูตทหารเรือ นาวาเอกหญิง เดือนฉาย ฯ ในฐานะ ภริยาผู้ช่วยทูต และเสมียนทูตจะต้องสลับกันรับรอง ผู้มาเยือนอย่างดีที่สุด เช่นเดียวกันในการเลือกอาหาร เพื่อแสดงมิตรไมตรีก็ต้องเลือกอาหารท่ีดีที่สุดของไทย น่ันคือ “ต้มยากุ้ง” ซ่ึงไม่มีผู้ใดทราบว่า วันนั้นคณะ ผู้ช่วยทูตทหารเรือไทยได้รับประทานต้มยากุ้งร่วมกับ แขกทุกคณะ ท้ังหมดน้ีก็เพื่อให้แขกผู้มีเกียรติได้สัมผัส อาหารรสเลิศอันเป็นเอกลักษณ์ประจาชาติไทยท่ีจัด เตรยี มไวโ้ ดยตวั แทนคนไทยในประเทศสงิ คโปร์ การปฏบิ ตั ิ ภารกิจเสมือนผู้ช่วยทูตทหารเรือ และการดาเนินการ จดั เลยี้ งดว้ ยตนเอง ไมเ่ พยี งแสดงออกถงึ ความปรารถนาดี ต่อผู้ที่เดินทางมาเยือนเท่านั้น หากแต่ได้ทาให้ภารกิจ สา เรจ็ อยา่ งดยี งิ่ ทง้ั นเ้ี พราะดว้ ยปฏภิ าณไหวพรบิ ผนวกกบั ประสบการณ์การทางานด้านการต่างประเทศ ก่อให้เกิด ความประทับใจครั้งสาคัญท่ีไม่มีวันรู้ลืม นอกจากนี้ ในการปฏิบัติหน้าท่ีภริยาผู้ช่วยทูตทหารเรือในคร้ังน้ัน ยังทาให้ผู้ช่วยทูตทหารเรือไทย และภริยามีโอกาสร่วม ถ่ายภาพกับผู้บัญชาการทหารเรือสิงคโปร์ พร้อมภริยา และคณะ ซ่ึงนับว่าเป็นเกียรติอย่างย่ิงในชีวิต
จากทกี่ ลา่ วมาเหน็ ไดว้ า่ นาวาเอกหญงิ เดอื นฉาย ฯ สามารถใช้ปฏิภาณไหวพริบและประสบการณ์ของ ความเป็นทหารเรือหญิงมาปฏิบัติหน้าที่ในแต่ละภารกิจ ทงั้ การปฏบิ ตั ติ น การเขา้ สงั คม การศกึ ษาอบรม การดงู าน การแสวงหาข้อมูล การข่าว การต่างประเทศ และการ ติดต่อประสานงาน ดังน้ัน เมื่อต้องปฏิบัติหน้าที่ภริยา ผชู้ ว่ ยทตู ทหารเรอื ไทยประจา ประเทศสงิ คโปร์ กส็ ามารถ นาภูมิความรู้นั้นมาใช้ทาหน้าที่อย่างดีท่ีสุด และปฏิบัติ ทุกภารกิจได้ยอดเยี่ยม
โอกาส เปน็ เวลาและจงั หวะทเี่ หมาะสมในการปฏบิ ตั ิ
นาวิกศาสตร์ 32 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๔ เมษายน ๒๕๖๕
หน้าท่ี การเปิดโอกาสในการพัฒนาความรู้และเพิ่มพูน ประสบการณใ์ หแ้ กต่ นเอง โดยจะตอ้ งเหน็ คณุ คา่ ของการเปดิ โอกาสให้ตนเองว่า โอกาสไม่ได้เป็นเพียงสิ่งท่ีบุคคลอื่น หยบิ ยนื่ ให้ หากแตเ่ ปน็ สงิ่ ทตี่ นตอ้ งสรา้ งขน้ึ มาเอง แลว้ ใช้ โอกาสนั้นในการทาประโยชน์เพื่อผู้อ่ืน ดังคาพูดของ นาวาเอกหญงิ เดอื นฉายฯ ความวา่ “ถา้ เราปดิ โอกาสตวั เอง โดยไม่พัฒนาหรือหาประสบการณ์ใหม่ ๆ ชีวิตของเรา จะหยุดอยู่น่ิงเพียงเท่าน้ัน แต่ถ้าหากเราสามารถแสดง จุดเด่น เสนอความคิดใดที่เราคิดว่าเราทาได้ และลงมือ ทาจริง นั่นจะเป็นการเปิดโอกาสให้ตัวเองได้นาความรู้ และสิ่งต่าง ๆ ที่คิดว่าถูกต้องไปมอบให้บุคคลอื่น โดยจะ ต้องไม่ลืมคานึงถึงผู้บังคับบัญชาและกองทัพเรือด้วย”
ตลอดชีวิตการรับราชการของ นาวาเอกหญิง เดือนฉาย ฯ ยังได้รับมอบหมายให้ปฏิบัติงานสาคัญ ทเี่ ปรยี บเสมอื นโอกาสในการพฒั นาตน องคก์ รและสงั คม อยู่เสมอ ได้แก่ การทาหน้าที่ด้านการประชาสัมพันธ์ พิธีการและการรับรอง เห็นได้จากการมีโอกาสเข้าร่วม ในการฝึกผสม Cobra Gold ในฐานะเป็นผู้แปลคากล่าว ภาคภาษาอังกฤษของผู้บังคับบัญชาในพิธีเปิดการฝึก ท่ีมลรัฐฮาวาย ประเทศสหรัฐอเมริกา ซ่ึงต้องอาศัย การฝึกฝนด้านภาษาให้ชานาญ และการปฏิบัติตนอย่าง คล่องแคล่ว นาวาเอกหญิง เดือนฉาย ฯ เล่าว่า “ในการ เข้าร่วมฝึกผสม Cobra Gold ทาให้ต้องมาตั้งคาถาม กับตัวเองว่า “เราจะทาได้หรือไม่” เพราะบางคาศัพท์ เ ป น็ ศ พั ท เ์ ฉ พ า ะ แ ล ะ เ ป น็ ค ว า ม ร ใ้ ู ห ม ่ เ ม อื ่ ต ง้ ั ค า ถ า ม ก บั ต วั เ อ ง แบบนั้นแล้ว ก็ไม่รอช้าท่ีจะทาการบ้าน สืบค้นข้อมูล และฝึกการพูดต่อหน้าท่ีประชุมบนเวที ผลลัพธ์ที่ได้ก็คือ สามารถปฏิบัติได้เป็นที่เรียบร้อย ซึ่งทาให้เกิดความ ภาคภูมิใจมาก”
การทาหน้าที่พิธีกรในงานเลี้ยงรับรองอาหารค่า ในพิธีปิดการฝึกผสมที่จังหวัดสงขลา ซึ่งประกอบด้วย ผรู้ ว่ มฝกึ ทงั้ ประเทศไทยและสหรฐั อเมรกิ าการเปน็ กรรมการ ด้านประชาสัมพันธ์ การทาหน้าที่พิธีการ จัดที่นั่ง


และตอ้ นรบั ในงานกาชาดคอนเสริ ต์ ทกี่ องทพั เรอื ไดจ้ ดั งาน ร่วมกับสภากาชาดไทยเป็นประจาทุกปี เพ่ือหารายได้ โดยเสดจ็ พระราชกศุ ลบา รงุ สภากาชาดไทย ตลอดระยะเวลา กวา่ ๒๐ ปี ในการทา หนา้ ทดี่ งั กลา่ ว ทา ใหน้ าวาเอกหญงิ เดือนฉาย ฯ ได้มีโอกาสเข้ารับพระราชทานเหรียญ กาชาดสมนาคณุ ชนั้ ที่ ๑ จากสมเดจ็ พระกนษิ ฐาธริ าชเจา้ กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี อุปนายิกาผู้อานวยการสภากาชาดไทย
การเข้ารับพระราชทานเหรียญกาชาดสมนาคุณชั้นท่ี ๑ จากสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี
เหนือสิ่งอ่ืนใด โอกาสอันเป็นมงคลย่ิงของชีวิต นาวาเอกหญงิ เดอื นฉาย ฯ ทยี่ งั คงจดจา ไดไ้ มม่ วี นั ลมื เลอื น น่ันคือ การรับหน้าที่เป็นพิธีกรภาคภาษาอังกฤษในงาน น้อมเกล้าฯ ถวายเรือพระท่ีนั่งนารายณ์ทรงสุบรรณ รชั กาลที่ ๙ ในปี พ.ศ. ๒๕๓๙ ซงึ่ กองทพั เรอื ไดด้ า เนนิ การ ต่อเรืออย่างสมพระเกียรติ ในการจัดพิธีกรจะมีทั้ง ภาคภาษาไทยและภาคภาษาอังกฤษ แต่เนื่องจากพิธีกร ตวั จรงิ ตดิ ภารกจิ นาวาเอกหญงิ เดอื นฉาย ฯ จงึ ไดร้ บั โอกาส เปน็ พธิ กี รภาคภาษาองั กฤษทง้ั ในวนั ซอ้ มใหญแ่ ละวนั จรงิ
นาวาเอกหญิง เดือนฉาย ฯ ได้เล่าว่า “เม่ือวันงานมาถึง พระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว (สมเด็จ พระบรมโอรสาธิราช ฯ สยามมกุฎราชกุมารในขณะน้ัน) เสด็จพระราชดาเนินแทนพระองค์ นับเป็นบุญวาสนา และความโชคดขี องชวี ติ ในการไดร้ บั หนา้ ทเ่ี ปน็ พธิ กี รเฉพาะ ซ่ึงทาหน้าท่ีต่อหน้าพระพักตร์ของพระองค์ท่าน การทา หน้าที่เป็นไปอย่างราบรื่น สาเร็จลุล่วงไปได้ด้วยดี”
เรือพระที่น่ังนารายณ์ทรงสุบรรณ รัชกาลที่ ๙
การแสดงความจงรักภักดี และน้อมสานึกในพระมหากรุณาธิคุณ อันหาที่สุดมิได้ของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร รัชกาลที่ ๙
นาวิกศาสตร์ 33 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๔ เมษายน ๒๕๖๕