บทความดีเด่น พลเรือเอก กวี สิงหะ

สิ่งที่มักจะเกิดข้ึนตามมา คือ วิกฤตซ้อนวิกฤต ซึ่งสามารถเห็นได้จากภาวะวิกฤต COVID-19 ซึ่งกาลังเผชิญกับภาวะ วกิ ฤตสาธารณสขุ การขาดความเชอื่ มนั่ ตอ่ ผทู้ จ่ี ดั การภาวะวกิ ฤตจนดเู หมอื นจะกลายเปน็ วกิ ฤตศรทั ธา และทกี่ า ลงั กอ่ ตวั และมีแนวโน้มว่าจะเกิดขึ้นคือ วิกฤตเศรษฐกิจ ซึ่งหากไม่ยุติวิกฤตต่าง ๆ ที่กล่าวนี้ไว้ให้ได้ สิ่งท่ีหลีกเลี่ยงยาก คือ การเผชิญกับวิกฤตการเมือง มองโลกในแง่ดี ไม่น่าจะถึงขั้นน้ัน แต่ก็ใช่ว่าจะเป็นไปไม่ได้ (Not Impossible) ซ่ึงปัจจัยหลัก คือ สมรรถนะของผู้นาในภาวะวิกฤต ดังจะกล่าวต่อไป
ก่อนจบตอนที่ ๑ ขอเรียนผู้อ่านว่า เป็นเพียงการปูพ้ืนฐานโลกที่เราจะเผชิญต่อไปข้างหน้านั้น แม้ไม่มีวิกฤต COVID-19 คร้ังน้ีแตกต่างจากที่เรารับรู้ โลกที่พลิกผันยิ่งทาให้การแก้ปัญหาในอนาคตหลาย ๆ เร่ืองไม่อาจใช้วิธีเดิม ต่อไปได้อีก ซึ่งรวมท้ังการจัดการภาวะวิกฤต (ติดตามต่อฉบับหน้า)
อ้างอิง
http://www.forbes.com/sites/hbsworkingknowledge/2017/02/17/vuca-2-0-a-strategy-for-steady- leadership-in-an-unsteady-world/#6e069f2513d8 http://whatis.techtarget.com/definition/VUCA-volatility-uncertainty-complexity-and-ambiguity http://www.impactinternational.com/blog/2012/01/leadership-vuca-world http://hbr.org/2014/01/waht-vuca-really-means-for-you http://www.oxfordleadership.com/leadership-challenges-v-u-c-world/ http://www.slideshare.net/colinramsay/we-live-in-vuca-world http://kmc.exim.go.th/detail/20190927190855/20200115125851
http://amec-ku.org/13624/
นาวิกศาสตร์ 42 ปีท่ี ๑๐๕ เล่มที่ ๒ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๕


ขอทบทวนความเดิมของตอนที่ ๑ ได้นาเสนอหลักการใหม่ในการวิเคราะห์สถานการณ์ ซึ่งคิดค้นโดยวิทยาลัย การทัพบกสหรัฐอเมริกา ที่เรียกว่า โลกที่พลิกผัน (VUCA World) กับความหมายของวิกฤต (Crisis) เพื่อเป็นพื้นฐาน สา หรับการวิเคราะห์ว่าบทบาทของผู้นายามวิกฤตท่ามกลางโลกที่พลิกผันควรเป็นอย่างไร เชิญติดตามครับ
บคุ คลทจี่ ะนา องคก์ รไมว่ า่ ขนาดใหญห่ รอื ขนาดเลก็ เชน่ เรอื ลา หนงึ่ ไปสคู่ วามสา เรจ็ หรอื บรรลภุ ารกจิ ไดน้ นั้ คงไมม่ ใี คร โตแ้ ยง้ วา่ คอื ผนู้ า บทบาทของผนู้ า ในภาวะปกตจิ งึ มคี วามสา คญั และยงิ่ องคก์ รตกอยใู่ นภาวะวกิ ฤต ยอ่ มมคี วามสา คญั ยิ่งขึ้นไปอีก ดังน้ัน การกล่าวถึงหรือการศึกษาบทบาทของผู้นาองค์กรยามวิกฤต จึงเป็นเรื่องน่าสนใจ บทบาทของ ผนู้ า ภาวะวกิ ฤตทจี่ ะนา เสนอนมี้ ไิ ดล้ า ดบั ตามความสา คญั เพราะขนึ้ อยกู่ บั ลกั ษณะของภาวะวกิ ฤตนนั้ ๆ และบางหวั ขอ้ ตอ้ งกระทา พรอ้ ม ๆ กนั อยา่ งไรกต็ ามเนอื่ งจากมรี ายละเอยี ดคอ่ นขา้ งมาก จงึ ขอกลา่ วเพยี งบางหวั ขอ้ ทคี่ ดิ วา่ นา่ จะเปน็ ประโยชน์สาหรับกองทัพเรือเป็นหลัก อาจมีตัวอย่างที่เป็นกรณีศึกษา กระนั้นก็ตามพยายามหลีกเลี่ยงมิให้เกี่ยวกับ ประเด็นการเมืองหรือให้เกี่ยวข้องน้อยที่สุด
๑. ผนู้ ํา ตอ้ งเขํา้ ใจประเภทของวกิ ฤต ภาวะวกิ ฤตมหี ลายประเภท เชน่ วกิ ฤตทางการเงนิ (วกิ ฤตตม้ ยา กงุ้ ) วกิ ฤต นา้ ทว่ มใหญข่ องประเทศ และวกิ ฤตการณแ์ พรร่ ะบาดของเชอื้ ไวรสั โคโรนา (COVID-19) เปน็ ตน้ สา หรบั องคก์ รขนาดใหญ่ ผู้นาต้องแยกให้ออกว่าเป็นวิกฤตประเภทใด และต้องเข้าใจลักษณะของวิกฤตนั้น ๆ หากขาดความเข้าใจย่อม นา ไปสกู่ ารแกไ้ ขภาวะวกิ ฤตผดิ พลาดได้ ดผู วิ เผนิ เหมอื นงา่ ยแตข่ อ้ เทจ็ จรงิ แลว้ ไมไ่ ดง้ า่ ยอยา่ งทคี่ ดิ ในบางวกิ ฤตไดก้ ลา่ วไว้ ในตอนต้นแล้วว่า วิกฤตเป็นสภาพที่ไม่พึงประสงค์ เกิดขึ้นฉับพลัน มีผลกระทบรุนแรง และอาจเป็นวงกว้าง ดังนั้น หากผู้นาขาดความเข้าใจ ไม่แก้ไขอย่างทันท่วงทีย่อมนาไปสู่ความหายนะได้ อย่างทันท่วงที หมายถึง เวลาที่เหมาะสม คือ ไม่เร็วเกินไปหรือช้าเกินไป
วธิ หี นงึ่ ทจี่ ะชว่ ยผนู้ า ในการวเิ คราะหล์ กั ษณะของภาวะวกิ ฤต คอื การใชท้ มี ทปี่ รกึ ษาทปี่ ระกอบไปดว้ ยผเู้ ชยี่ วชาญ ในสาขาตา่ ง ๆ ทจี่ า เปน็ หรอื คณะทา งาน ประเดน็ นไี้ ดก้ ลา่ วมาแลว้ วา่ การแกว้ กิ ฤตตอ้ งกระทา แบบองคร์ วม (Holistic) แม้จะเป็นเฉพาะเรื่อง แต่ให้ครอบคลุมในวงกว้าง เพราะธรรมชาติของวิกฤตที่ร้ายแรงมีปัจจัยและผลกระทบ ด้านอื่น ๆ ด้วย ด้วยเหตุนี้การจัดหาทรัพยากรสาหรับแก้ภาวะวิกฤตจึงเป็นเรื่องท้าทายสาหรับผู้นา ซึ่งปกติแล้ว มักตกอยู่ในสภาวะขาดแคลน และเมื่อเจอสภาวะวิกฤตย่อมทาให้การจัดการภาวะวิกฤตยากขึ้น ทรัพยากรในที่นี้ นอกจากงบประมาณ บุคคล วัตถุ และที่สาคัญ คือ เวลา เพราะบางครั้งต้องทา งานแข่งกับเวลา และเวลาที่เสียไปแล้ว ไม่สามารถหามาทดแทนได้
นาวิกศาสตร์ 28 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๓ มีนาคม ๒๕๖๕


ปัญหาการบริหารทรัพยากรในวิกฤต COVID-19 เป็นที่ประจักษ์ชัดเจนโดยเฉพาะที่กาลังตกอยู่ในโลกที่พลิกผัน (VUCA World)
กรณีศึกษํา: ผู้บังคับการเรือ USS Theodore Roosevelt ถูกย้ายด่วน
นาวาเอก Crozier ผู้บังคับการเรือ USS Theodore Roosevelt
นาย Thomas Modley รักษาราชการแทนรัฐมนตรีทบวงทหารเรือ
ปลายเดือนมีนาคม ค.ศ. ๒๐๒๐ เรือบรรทุกเครื่องบิน USS Theodore Roosevelt ของสหรัฐอเมริกา ขณะปฏบิ ตั ภิ ารกจิ ในพนื้ ที่Indo-Pacificทหารประจา เรอื หลายรอ้ ยคนตดิ เชอื้ COVID-19และเสยี ชวี ติ ๑นายซงึ่ จากการสอบสวน ทหารประจาเรือได้ติดเชื้อไวรัสนี้ก่อนหน้านั้นแล้ว แต่ผู้บังคับการเรือ นาวาเอก Brett Crozier ไม่ได้ตระหนักถึง ความร้ายแรงของมัน อาจเป็นเพราะ แม้ผู้นาประเทศ ประธานาธิบดี Donald Trump และคนอเมริกันส่วนใหญ่ ในตอนต้น ค.ศ. ๒๐๒๐ ไม่ได้ให้ความสาคัญ และเห็นว่าเป็นไวรัสชนิดหนึ่งเท่านั้น ทาให้ Crozier ไม่ได้รายงาน ใหห้ นว่ ยเหนอื ทราบ ตอ่ มาเมอื่ การระบาดเรมิ่ รนุ แรงและเรมิ่ ขยายตวั เขาจงึ รายงานขอความชว่ ยเหลอื จากกองทพั เรอื ที่ Pentagon ขณะที่รอความช่วยเหลือและรับคาสั่ง เขาได้เขียนจดหมาย (E-mail) ถึงหน่วยต่าง ๆ อีก ๓ แห่ง และ เพื่อนของเขาอีก ๕ นาย เนื้อหาของจดหมายซึ่งต่อมามีผลให้เขาถูกรักษาราชการแทนรัฐมนตรีทบวงทหารเรือ นาย Thomas Modley (จบการศกึ ษาจากโรงเรยี นนายเรอื สหรฐั อเมรกิ ารนุ่ กอ่ น Crozier) สงั่ ยา้ ยเขาออกจากกองทพั เรอื ใจความตอนหนึ่งในประเด็นที่ขอความช่วยเหลือ คือ Crozier ต้องการขอให้มีการลาเลียงผู้ป่วยจานวนหลายร้อยนาย ขนึ้ จากเรอื เขาคงรอ้ นใจทที่ หารประจา เรอื หลายคนปว่ ย และทงิ้ ทา้ ยวา่ ทหารของเขาพรอ้ มทจี่ ะทา การสรู้ บ แตย่ งั ไมพ่ รอ้ ม ที่จะตายจากไวรัส COVID-19 ในจานวนผู้ที่จะถูกเคลื่อนย้ายออกจากเรือคงเหลือไว้เฉพาะผู้ที่ทางานเกี่ยวกับ เตาปฏิกรณ์ปรมาณูและอาวุธ
จดหมายของ Crozier เกิดรั่วถึงหนังสือพิมพ์ พร้อมกับการที่ Crozier ถูกย้ายขึ้นจากเรือ เป็นที่วิพากษ์วิจารณ์ ในวงกว้าง ผู้บัญชาการทหารเรือ (CNO) ได้ชี้แจงประเด็นการย้าย Crozier ว่า เขาได้ตัดสินใจช้าและผิดพลาด ทาให้ การระบาดของ COVID-19 ขยายตัว
ส่วนนาย Modley ต่อมาเขาได้ลาออกจากตาแหน่ง ภายหลังจากเดินทางไปปราศรัยกับกาลังพลของเรือ USS Theodore Roosevelt เมื่อเรือเข้าจอดที่เกาะ Guam
กาลังพลของเรือบรรทุกเครื่องบิน สื่อมวลชน รวมทั้งบรรดาทหารเรือส่วนหนึ่งเรียกร้องให้กองทัพเรือบรรจุ Crozier กลับคืนสู่ตาแหน่งเดิม (Reinstate) โดยเฉพาะสื่อมวลชนเห็นอกเห็นใจ Crozier ว่าตกอยู่ในสถานะ
นาวิกศาสตร์ 29 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๓ มีนาคม ๒๕๖๕


Catch-22 (สานวนทหารอเมริกันที่อ้างอิงเหตุการณ์ในสงครามโลกครั้งที่ ๒ หมายถึง ตกอยู่ในสถานการณ์อับจน ไม่มีทางออกหันไปทางไหนก็ตัน) แต่กองทัพเรือยืนกรานย้ายเขาถาวร แต่ให้ย้ายไปดารงตาแหน่งเป็นผู้ช่วยพิเศษ หัวหน้าฝ่ายเสนาธิการของ Naval Air Force ที่ San Diego
การย้ายผู้บังคับการเรือบรรทุกเคร่ืองบินออกจากตาแหน่งอย่างเร่งด่วน สาหรับทหารเรือถือว่าเป็นเรื่องร้ายแรง ถูกด้อยค่า ในยุคของ Lord Nelson มีผู้บังคับการเรือคนหนึ่งภายใต้การบังคับบัญชาของเขาถูกกองทัพเรืออังกฤษ ย้ายกลับสู่อังกฤษ เขาถึงกับร้องไห้ต่อหน้า Nelson แต่ Nelson ได้ปลอบใจ พร้อมกับจัดเรือขนาดเล็กเดินทางไป ส่งถึงอังกฤษ
กรณีการย้ายผู้บังคับการเรือ USS Theodore Roosevelt ให้บทเรียนสาคัญประการหนึ่งว่า เมื่อประสบ เหตกุ ารณผ์ ดิ ปกติ ผนู้ า หนว่ ยตอ้ งวเิ คราะหว์ า่ เปน็ ภาวะวกิ ฤตหรอื เปน็ วกิ ฤตแบบไหน ตอ้ งรบี แกไ้ ขโดยฉบั พลนั มฉิ ะนนั้ จะเกิดความเสียหายร้ายแรงตามมา ดังที่กล่าวมาแล้วว่า วิกฤต หมายถึง การตัดสินใจ และทางเลือก (ในการแก้ ภาวะวิกฤต)
๒. ผู้นําในภําวะวิกฤตต้องทําตัวเป็นตัวอย่ําง (Lead by Example)
ผู้นามิใช่เพียงมอบนโยบายหรือสั่งการแก่ผู้ใต้บังคับบัญชา แต่ต้องทาตัวเป็นตัวอย่างที่ดี ลักษณะของผู้นา ข้อนี้มีความสาคัญทั้งในยามวิกฤตและยามปกติ มีตัวอย่างให้เห็นมากมาย
ในระดับชาติ เช่น กรณีนายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหม ประกาศสละเงินเดือน ๓ เดือน เพื่อนาไปช่วยเหลือประชาชนที่ได้รับความเดือดร้อนจากวิกฤต COVID-19 นับว่าเป็นตัวอย่างที่ดี จนคณะรัฐมนตรี ไดป้ ฏบิ ตั ติ ามในเวลาตอ่ มา แมว้ า่ เปน็ การรเิ รมิ่ ภายหลงั การประกาศของนายกรฐั มนตรแี ละคณะรฐั มนตรขี องมาเลเซยี รวมทั้งการประกาศของผู้ว่าราชการจังหวัดปทุมธานี นายชัยวัฒน์ ชื่นโกสุม ก็ตาม แต่ก็ไม่สายเกินไป
ดา้ นการทหารมตี วั อยา่ งคอ่ นขา้ งมากเชน่ กนั ขอยกตวั อยา่ งของ Lord Nelson ทที่ หารเรอื รจู้ กั ดี เมอื่ เขาไดน้ า กองเรอื ขององั กฤษประกอบดว้ ยเรอื ๒๗ ลา สกู้ บั กองเรอื ผสมฝรงั่ เศส-สเปน จา นวน ๓๓ ลา เขาไดแ้ สดงความกลา้ หาญ ใหท้ หารในกองเรอื เหน็ โดยการเปลยี่ นเครอื่ งแตง่ กายเปน็ เครอื่ งแบบเตม็ ยศ ประดบั เหรยี ญตรา ทงั้ ๆ ทผี่ ใู้ ตบ้ งั คบั บญั ชา ได้ขอร้องไม่ให้กระทาเช่นนั้น เพราะจะเป็นเป้าเด่นของข้าศึก แต่เขายืนกรานในการแสดงถึงความกล้าหาญในการรบ ซึ่งเขาได้ปฏิบัติมาโดยตลอด
Lord Nelson ถูกยิงเสียชีวิต
เขาถูกพลแม่นปืนของทหารเรือฝร่ังเศสยิงเสียชีวิตบนดาดฟ้าเรือธง HMS Victory ขณะบัญชาการรบ แต่ผล ของการยุทธ์ที่แหลม Trafalgar เม่ือวันที่ ๒๑ ตุลาคม ค.ศ. ๑๘๐๕ กองเรืออังกฤษทาลายกองเรือผสม ฝร่ังเศส-สเปน อย่างย่อยยับโดยอังกฤษไม่เสียเรือแม้แต่ลาเดียว เป็นการยุทธ์ที่ดับฝันนโปเลียนที่จะบุกเกาะอังกฤษ
หากไม่เป็นตัวอย่างท่ีดีก็อย่าทาตรงกันข้าม ในวิกฤต COVID-19 ระลอกแรก หัวหน้าเจ้าหน้าท่ีระดับสูง
นาวิกศาสตร์ 30 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๓ มีนาคม ๒๕๖๕


ด้านสาธารณสุขของสกอตแลนด์ Dr.Catherine Calderwood ได้เสนอให้รัฐบาลของเธอประกาศ Lockdown ให้ประชาชนงดการเดินทาง ให้อยู่ในบ้าน เพื่อหลีกเล่ียงการติดเช้ือและกระจาย COVID-19 แต่เธอและครอบครัว ได้เดินทางออกไปพักผ่อนที่บ้านในชนบทช่วงวันหยุดสุดสัปดาห์ เธอได้กระทาในสิ่งตรงกันข้ามกับที่เธอขอร้องให้ คนสกอตแลนดต์ อ้ งปฏบิ ตั ิ หลงั จากทสี่ อื่ มวลชนออกมาแฉและวจิ ารณใ์ นวงกวา้ ง สดุ ทา้ ยเธอไดก้ ลา่ วแสดงความเสยี ใจ และขอโทษ พร้อมกับลาออกจากตาแหน่ง
เหตุการณ์น้ีถือว่าเป็นเรื่องสาคัญในช่วงภาวะวิกฤต เพราะระดับผู้นาไม่ควรพูดอย่างทาอย่าง เป็นการทาลาย ความเชื่อมั่น ความไว้วางใจต่อเธอ และอาจลุกลามขยายเป็นวิกฤตศรัทธาต่อรัฐบาลได้ แต่ยังนับว่าดีที่เธอมี ความรับผิดชอบ กระทาผิดแล้วยอมรับและขอโทษ
๓. ในยํามวกิ ฤตผนู้ ํา ตอ้ งมสี ตแิ ละสงบนงิ่ ไมแ่ ตกตนื่ ลนลาน ไรเ้ หตผุ ล ไมฉ่ นุ เฉยี ว หรอื เสยี สติ เมอื่ เกดิ ภาวะวกิ ฤต ขึ้นมา มีโอกาสเป็นไปได้ที่ผู้นาจะรู้สึกแตกตื่น หรือพูดภาษาชาวบ้านว่ามีอาการเต้น ผู้นาบางคนอาจลืมนึกถึงองค์กร หรือหน่วยของตนโดยพยายามเอาตัวรอดไว้ก่อน แต่ผู้นาที่ดีต้องมีสติสามารถควบคุมตนเองให้สงบเยือกเย็น ซึ่งเป็น ปัจจัยเริ่มต้นสู่ความเป็นผู้นาในภาวะวิกฤต

ในยามวิกฤตเป็นธรรมดาที่คนในองค์กรมองไปที่ผู้นา เพราะเขาคาดหวังว่าจะนาองค์กรหรือความปลอดภัย ความอยรู่ อดมาสพู่ วกเขา หากผนู้ า ในยามวกิ ฤตขาดสติ ตนื่ ตระหนก ลองนกึ ภาพดวู า่ คนในองคก์ รจะอยใู่ นสภาพเชน่ ใด ในสงครามโลกครั้งที่ ๒ บรรดาผู้บังคับการเรือ U-Boat ของเยอรมัน ถูกฝึกให้มีสติ สงบ และนิ่ง เมื่อตกอยู่ใน สภาวะวิกฤต เช่น ขณะที่ถูกตามล่าจากเรือผิวน้า หรืออากาศยานข้าศึกโดยการทิ้งระเบิดลึก แม้ความตายของทุกคน อยู่แค่เส้นผม แต่ผู้บังคับการเรือต้องเก็บความรู้สึกหวาดกลัว มีอาการนิ่ง ไม่แสดงอาการตื่นตระหนกออกมา
เพราะลูกเรือเกือบทั้งลา โดยสัญชาตญาณแล้วจะมองไปที่ผู้บังคับการเรือของพวกเขา
ผู้บังคับการเรือของเยอรมัน เม่ือตกอยู่ในภาวะวิกฤต
ในองค์กรระดับสูงก็ทานองเดียวกัน เมื่อตกอยู่ในภาวะวิกฤตผู้นาต้องไม่แสดง หรือสื่อโดยทางใดก็ตามให้คน ในองค์กรรู้ว่าผู้นาของพวกเขากาลังตกอยู่ในอาการตื่นตระหนก ฉุนเฉียว ขาดสติ แต่ก็ไม่ได้หมายความว่าผู้นาไม่ใส่ใจ ต่อภาวะวิกฤตที่กาลังเผชิญอยู่ เขาต้องวางท่าทีหรือปฏิบัติอย่างเช่นยามปกติ
๔. ต้องยอมเสียบํางอย่ําง เพ่ือรักษําส่วนสําคัญขององค์กรไว้
เปรียบเทียบกับสุภาษิตไทยว่า ยอมเสียอวัยวะเพ่ือรักษาชีวิต วิกฤตตามที่ได้กล่าวมาแล้วว่า หมายถึง การตดั สนิ ใจ การเลอื ก ในภาวะวกิ ฤตผนู้ า ตอ้ งตดั สนิ ใจหาทางเลอื กทจี่ ะเปน็ ประโยชนต์ อ่ องคก์ ร แมอ้ าจตอ้ งเสยี บางสง่ิ
นาวิกศาสตร์ 31 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๓ มีนาคม ๒๕๖๕


บางอย่าง ตามทฤษฎีดูเหมือนง่าย แต่ในทางปฏิบัติไม่ง่ายอย่างที่คิด โดยเฉพาะในโลกที่พลิกผัน (VUCA World) และอาจมีปัจจัยเวลา ความอยู่รอด เป็นต้น เป็นสิ่งกดดันให้ตัดสินใจยากขึ้น
ตวั อยํา่ งระดบั ชําต:ิ เมอื่ ครงั้ ญปี่ นุ่ ยกพลขนึ้ บกประเทศไทยทบี่ างปู และหวั เมอื ง ชายทะเลฝง่ั อา่ วไทยไปจนถงึ ภาคใตม้ กี ารตอ่ ตา้ นจากฝา่ ยไทยบา้ งเลก็ นอ้ ย เมอื่ เชา้ วนั ที่ ๘ ธันวาคม พ.ศ. ๒๔๘๔ จอมพล ป.พิบูลสงคราม มีทางเลือกอยู่สองทางคือ ต่อสู้กับญี่ปุ่น หรือยอมให้ญี่ปุ่นละเมิดความเป็นกลาง ปล่อยให้ทหารญี่ปุ่น ยาตราทัพผ่านประเทศไทยไปมาเลเซีย สิงคโปร์ และพม่า ในที่สุดยอมให้ญี่ปุ่น ผ่านประเทศไทย เพราะได้พิจารณาแล้วเห็นว่า หากเป็นศัตรูกับญี่ปุ่น ประเทศ จะบอบชา้ ดงั ตวั อยา่ งทนี่ านกงิ ประเทศจนี และทเี่ กาหลี แลว้ ตอ่ มาประเทศไทยไดเ้ ปน็ พนั ธมติ รกบั ญปี่ นุ่ โชคดที มี่ เี สรไี ทยทา งานใตด้ นิ ตอ่ ตา้ นญปี่ นุ่ ญปี่ นุ่ แพส้ งคราม แตเ่ รา สามารถเอาตัวรอดมาได้
แผนที่ประเทศไทยท่ีญ่ีปุ่นยกพลข้ึนบก
ภาวะวิกฤต COVID-19 ที่รัฐบาลกาลังเผชิญอยู่ การจัดการวิกฤตครั้งน้ีค่อนข้างยากมาก เพราะเรากาลังอยู่ ในโลกที่พลิกผัน ดังนั้น การแก้ปัญหาต้องใช้การตัดสินใจท่ีแตกต่างจากภาวะปกติ บางคร้ังยากต่อการตัดสินใจ เช่น ต้องเลือกระหว่างด้านสาธารณสุขกับเศรษฐกิจ เป็นต้น
ตัวอย่ํางทํางยุทธกําร ในยุทธนาวีที่ปากแม่น้า Plate ประเทศอุรุกวัย เมื่อวันที่ ๑๓ ธันวาคม ค.ศ. ๑๙๓๙ ระหวา่ งเรอื ลาดตระเวนสงคราม Admiral Graf Spee ฝา่ ยหนงึ่ กบั กองเรอื ผสมขององั กฤษกบั นวิ ซแี ลนด์ รวม ๓ ลา คอื เรือลาดตระเวนหนัก ๒ ลา กับเรือลาดตระเวนเบา ๑ ลา ผลการสู้รบ Graf Spee เสียหายหนัก ปืนขนาด ๑๑ นิ้ว เหลอื กระสนุ ๓๐% ทหารเสยี ชวี ติ ๙๔ นาย สว่ นฝา่ ยองั กฤษเรอื เสยี หายหนกั มาก ๑ ลา จนไมส่ ามารถทา การรบตอ่ ได้ ส่วนอีกสองลาเสียหายปานกลางและเล็กน้อย
นาวาเอก Langsdorff เรือ Graf Spee จมตัวเอง (scuttle) ผู้บังคับการเรือ Graf Spee
นาวิกศาสตร์ 32 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๓ มีนาคม ๒๕๖๕


หลังการปะทะ Graf Spee ได้เข้าจอดที่มอนเตวิเดโอ ตามกฎหมายระหว่างประเทศ เรือสามารถจอดได้ไม่เกิน ๒๔ ชวั่ โมง อคั รราชทตู เยอรมนั เจรจาขอยดื เวลาเพอื่ ซอ่ มทา เปน็ เวลา ๑๕ วนั แตร่ ฐั บาลอรุ กุ วยั ยอมใหจ้ อดไดไ้ มเ่ กนิ ๗๒ ชวั่ โมง ระหวา่ งนนั้ ฝา่ ยองั กฤษไดร้ ะดมเรอื ตา่ ง ๆ มายงั ปากแมน่ า้ Plate พรอ้ มกนั นนั้ นาวาเอก Langsdorff ผบู้ งั คบั การเรอื
Graf Spee ได้ปรึกษากองบัญชาการกองทัพเรือ เสนอทางเลือก ๓ ทาง คือ
๑. พยายามตีฝ่าวงล้อมของกองเรืออังกฤษ เพื่อเดินทางไปเมืองบัวโนสไอเรส ของอาร์เจนตินา และยอมให้กัก
เรือไว้ที่นั่น
๒. จมตัวเองที่ปากแม่น้า Plate
๓. ยอมแพ้ และให้กักเรือไว้ที่นั่น
วิธีที่ ๓ คงไม่ต้องกล่าวถึง เพราะเป็นการเสียเกียรติ สาหรับทหารประจาเรือ นาวาเอก Langsdorff
ถามความสมัครใจ ส่วนหนึ่งยอมเสี่ยงออกไปสู้ต่อ แม้รู้ว่าไม่มีโอกาสชนะ อีกส่วนหนึ่งเลือกการจมเรือ ในที่สุด นาวาเอก Langsdorff นา เรอื ออกไปปากแมน่ า้ Plate แลว้ จมตวั เอง สว่ นเขาและทหารประจา เรอื มเี รอื สนิ คา้ เยอรมนั นา กลบั เขา้ ทา่ เรอื ในมอนเตวเิ ดโอ นาวาเอก Langsdorff ปลดิ ชพี ตวั เองหลงั จากแตง่ กายเตม็ ยศ นอนลงบนธงสงคราม (War Ensign)
การตัดสินใจของ นาวเอก Langsdorff แม้เขารู้สึกเจ็บปวดใจที่ต้องเสียท่าอังกฤษจากการรุมกินโต๊ะ จนเสียเรือที่ เขาบังคับบัญชา แต่ทั้งนี้เพื่อรักษาชีวิตของทหารประจาเรือ ราว ๑,๐๐๐ นาย ไว้
เมื่อประเทศตกอยู่ในภาวะวิกฤต ด้ํานภําคธุรกิจมีตัวอย่ํางให้เห็นมํากมําย เช่น วิกฤตต้มยากุ้ง พ.ศ. ๒๕๔๐ นายธนนิ ท์ เจยี รวนนท์ อดตี ประธานกรรมการ บมจ.เจรญิ โภคภณั ฑอ์ าหาร ประสบวกิ ฤตการเงนิ จนทา ใหเ้ ขาตอ้ งขาย กิจการบางส่วนที่เขาสร้างและรัก เพื่อรักษากิจการที่สาคัญ (Core Business) บางอย่างไว้ แต่ต่อมาเมื่อเขาสามารถ ฟื้นตัว เขากลับมายิ่งใหญ่ได้อีกครั้ง
๕. กํารสร้ํางขวัญ กําลังใจ
ความสาคัญของขวัญและกาลังใจ แม้แต่หลักการสงคราม (Principles of War) ถือว่าอยู่ในระดับข้อต้น ๆ ของเกือบทุกประเทศ ในภาวะวิกฤตทานองเดียวกัน ทันทีที่เกิดภาวะวิกฤต ผู้นาต้องรีบสร้างขวัญกาลังใจให้แก่คน ในองค์กรในโอกาสแรก เพราะผู้คนมักจะตื่นตระหนก สับสน อลหม่าน ผู้นาต้องรีบสื่อให้คนกลับสู่ภาวะปกติโดยเร็ว โดยการสรา้ งขวญั กา ลงั ใจ ซงึ่ ในปจั จบุ นั สามารถกระทา ไดง้ า่ ยและรวดเรว็ ผนู้ า ตอ้ งเปน็ ผแู้ สดงเอง (Actor) เพอื่ สอื่ ใหเ้ หน็ ถึงความจริงจัง จริงใจ สร้างความหวัง โดยผ่านทั้งคาพูด ท่าที และแววตา
เหตกุ ารณย์ งิ ถลม่ มสั ยดิ ในเมอื ง Christchurch นวิ ซแี ลนด์ เมอื่ วนั ที่ ๑๕ มนี าคม พ.ศ. ๒๕๖๒ มผี เู้ สยี ชวี ติ ๕๑ คน บาดเจ็บ ๔๘ คน นาง Jacinda Ardern นายกรัฐมนตรีของนิวซีแลนด์ ออกสื่อโทรทัศน์โดยแต่งกายคลุมผมด้วย ผา้ ฮญิ าบ แสดงความเหน็ อกเหน็ ใจคนมสุ ลมิ เธอกลา่ ววา่ จะไมใ่ หค้ วามสา คญั แกผ่ กู้ อ่ การรา้ ยแมแ้ ตก่ ารออกชอื่ เพราะ นิวซีแลนด์ไม่ให้ความสาคัญใด ๆ การปรากฏตัวของเธอได้ช่วยทาให้ภาวะวิกฤตเบาบางลง สยบข่าวลือต่าง ๆ จนเธอ ได้รับการยกย่องจากทั่วโลก
ในภาวะวกิ ฤต COVID-19 บคุ คลทไี่ ดร้ บั การยกยอ่ งจาก Bloomberg คอื นํายกรฐั มนตร ี ล ี เซยี นลงุ ของสงิ คโปร์ รวมทั้งจากองค์การอนามัยโลก (WHO) ว่าเป็นผู้นาที่สื่อสารมีประสิทธิภาพมากที่สุด และเป็นต้นแบบในการรับมือ กับการจัดการภาวะวิกฤต COVID-19 ซึ่งได้สร้ํางขวัญกําลังใจและควํามเชื่อมั่นให้แก่ประชาชน บรรเทา ความตื่นตระหนก สยบข่าวลือและทฤษฎีสมคบคิดต่าง ๆ
Bloombergรายงานวา่ คา แถลงการณ์๙นาทีทางโทรทศั น์เมอื่ วนั ที่๙กมุ ภาพนั ธ์พ.ศ.๒๕๖๓ไดข้ จดั ความวติ กกงั วล
นาวิกศาสตร์ 33 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๓ มีนาคม ๒๕๖๕


ของประชาชนทนั ที ประโยคทองในคา แถลงการณข์ องเขาคอื “ควํามหวําดกลวั จะสร้ํางควํามเสียหํายยิ่งกว่ําเชื้อไวรัส” เขาได้กล่าวหลังจากประชาชนพา กันกักตุนอาหาร ของใช้ที่จาเป็น ตั้งแต่ ๗ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๓
พรอ้ มกนั นนั้ เขาไดใ้ หแ้ นวทางในการปอ้ งกนั การแพรเ่ ชอื้ ไวรสั สายพนั ธใ์ุ หม่ และระบุต่อไปว่า รัฐบาลจะปรับเปลี่ยนวิธีการรับมือ หากมีการระบาด เป็นวงกว้าง เพื่อมิให้เกิดปัญหาคนไข้ล้นโรงพยาบาล และรัฐบาลจะชี้แจง ให้ทราบทุกขั้นตอน Bloomberg รายงานในเวลาต่อมาว่า สถานการณ์ กลับเข้าสู่ภาวะปกติทันทีหลังจากการแถลงการณ์ของเขา
Bloomberg ยังวิจารณ์บางประเทศในภูมิภาคนี้ว่า รัฐบาลได้สร้าง
ความสบั สนแกป่ ระชาชน ขาดความโปรง่ ใส ถอ้ ยแถลงของผนู้ า สงิ คโปรไ์ ดผ้ ล
ดีมาก เพราะชาวสิงคโปร์มีความเช่ือมั่นในความสามารถและความโปร่งใสของผู้นาของพวกเขา
ในสงครามโลกครั้งที่ ๒ อดีต นายพล ๕ ดาว Dwight Eisenhower ผู้บัญชาการสูงสุดของทหารฝ่ายสัมพันธมิตร ด้านยุโรปตะวันตก ได้เขียนไว้ในหนังสือ “Crusade in Europe” ว่า “ข้าพเจ้าต้องการผู้บังคับบัญชาทหาร ผทู้ ชี่ น่ื ชอบความสา คญั ของขวญั กา ลงั ใจ และความสามารถ พฒั นาและดา รงเรอ่ื งดงั กลา่ ว” อกี ตอนหนงึ่ เขาระบอุ กี วา่ “ขวัญ กาลังใจ เป็นปัจจัยเดียวสาคัญท่ีสุด เพ่ือชัยชนะของสงคราม”
แม้แต่ฝ่ายเยอรมันใน ค.ศ. ๑๙๔๓ Joseph Goebbels หัวหน้าใหญ่ด้านโฆษณาชวนเช่ือของนาซีเยอรมัน ได้บันทึกในหนังสือ “Die Moral als Kriegsenscheidender Faktor” สรุปสาระสาคัญไว้ว่า “ขวัญ กาลังใจ เป็นปัจจัยช้ีขาดของสงครามมากกว่าอาวุธ” หรือหากย้อนไปในอดีตนับพัน ๆ ปี ปราชญ์ชาวเอเชีย ซุนวู เขียนไว้ใน “ศิลปะของสงคราม” ผลการรบ แพ้หรือชนะตัดสินกันตั้งแต่ยังไม่ได้สู้รบกัน” ปัจจัยช้ีขาดในการตัดสินคงหนีขวัญ และกาลังใจไม่พ้น
๖. ผู้นํายํามวิกฤตต้องแสดงควํามรับผิดชอบ
จริงอยู่การจัดการภาวะวิกฤตย่อมเป็นหน้าท่ีของทุกคนในองค์กร บางคนหรือบางหน่วยได้รับการมอบ อา นาจจากผนู้ า องคก์ ร และเปน็ ธรรมดาทกี่ ารแกป้ ญั หาอาจเกดิ ความผดิ พลาด เสยี หาย หรอื ลม้ เหลว ผนู้ า องคก์ รตอ้ ง แสดงความรับผิดชอบด้วย มิใช่โยนความรับผิดชอบให้ผู้ใต้บังคับบัญชาฝ่ายเดียว แม้ตนเองอาจไม่ได้มีส่วนเก่ียวข้อง ด้วยก็ตาม การแสดงความรับผิดชอบควรกระทาทันที เพราะทุกคนในองค์กรต่างจับตาท่าทีของผู้นาอยู่ การแสดง ความเสียใจอาจไม่เพียงพอ เพราะหากความเสียหายร้ายแรง ผู้คนต้องการได้ยินคาขอโทษจากผู้นา
ความจริงแล้วการกล่าวคาขอโทษในยามวิกฤต ย่อมช่วยบรรเทาความรู้สึกในทางลบของคนในองค์กรได้มาก ทีเดียว แต่ที่เรามักไม่ค่อยได้ยินการกล่าวคาขอโทษจากผู้นาเพราะส่วนใหญ่เขามีอัตตา (Ego) สูง ซึ่งอัตตานี้กับความ เชอื่ มนั่ ในตวั เอง (Self-Confidence) มเี สน้ แบง่ บางมากจนบางครงั้ แทบแยกไมอ่ อก แตร่ า้ ยกวา่ นน้ั บางครงั้ เราอาจเจอ ผู้นานอกจากไม่แสดงการขอโทษแล้วยังตาหนิผู้อ่ืนเสียอีก หรืออาจท้าทายด้วยการกล่าวทานองว่าตนเองไม่ได้ทาผิด
ตัวอย่ํางกํารแสดงควํามรับผิดชอบ ท้ัง ๆ ที่ตัวเองไม่ได้เป็นผู้กระทา (ผิด)
นายกรัฐมนตรี จัสติน ทรูโด ของแคนาดา ออกแถลงการณ์ขอโทษมาแล้ว ๔ ฉบับ จากการกระทาผิดในอดีต เขาขอโทษกลางรัฐสภาแคนาดาต่อลูกหลานของผู้โดยสารที่ไปกับเรือ โกมะกะตะ ของญ่ีปุ่น ที่ขนผู้โดยสารท่ีนับถือ ศาสนาซิกซ์ อิสลาม และฮินดู ๓๗๖ คน ไปยังแคนาดา แต่ถูกปฏิเสธไม่ให้เข้าประเทศใน ค.ศ. ๑๙๑๔ ตามกฎหมาย ตรวจคนเข้าเมืองขณะน้ัน เขาเรียกเหตุการณ์น้ันว่า “รอยด่างในอดีตของแคนาดา การกระทาของ นายจัสติน ทรูโด
นาวิกศาสตร์ 34 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๓ มีนาคม ๒๕๖๕
นายลี เซียนลุง นายกรัฐมนตรีสิงคโปร์


ต่างกันอย่างหน้ามือเป็นหลังมือกับพ่อของเขา นายปิแอร์ ทรูโด ซึ่งเคยดารงตาแหน่งนายกรัฐมนตรีของแคนาดา ในอดีตถึงสองครั้งที่ปฏิเสธการเรียกร้องจากฝ่ายค้านใน ค.ศ. ๑๙๘๔ เพื่อให้เขาขอโทษ
อีกหนึ่งตัวอย่ํางระดับสํากล เมื่อปลาย พ.ศ. ๒๕๖๓ CNN ได้รายงานการแถลงข่าวของ นายอังเดร บาบิส นายกรัฐมนตรีสาธารณรัฐเช็ก ได้ออกมารับความผิดพลาดของตนเองที่คิดว่าวิกฤต COVID-19 จบลงไปตั้งแต่ เดอื นพฤษภาคม ๒๕๖๓ แลว้ แตเ่ ขาปลอ่ ยใหต้ วั เลขผตู้ ดิ เชอื้ รายวนั ขนึ้ ไปถงึ ราว ๑๕,๐๐๐ คน ในเดอื นตลุ าคม ๒๕๖๓ เขาได้กล่าวคาขอโทษต่อประชาชนถึง ๕ ครั้ง ในระหว่างการแถลงข่าว
ตัวอย่ํางในวงกํารทหําร มีปรากฏให้เห็นมากมายโดยเฉพาะในประวัติศาสตร์ อย่างเช่น นาวาเอก Langsdorff ผู้บังคับการเรือ Graf Spee ที่กล่าวมาแล้ว พันท้ายนรสิงห์ ก็เป็นอีกบุคคลหนึ่งของไทยที่มีชื่อเสียงด้านความซื่อสัตย์ ความจงรักภักดี และความรับผิดชอบ เขาเป็นนายท้ายเรือในรัชสมัยพระเจ้าเสือตอนปลาย อาณาจักรอยุธยา เมื่อครั้ง พระเจา้ เสอื เสดจ็ โดยเรอื พระทนี่ งั่ เอกไชย ประพาสเพอื่ ทรงเบด็ ณ ปากนา้ เมอื งสาครบรุ ี เมอื่ เดนิ ทางถงึ ตา บลโคกขาม ซึ่งเป็นคลองที่คดเคี้ยวและมีกระแสน้าเชี่ยวกราก พันท้ายนรสิงห์ซึ่งถือท้ายเรือพระที่นั่งไม่สามารถแก้ไขได้ โขนเรือพระที่นั่งกระทบกับกิ่งไม้ หักตกลงไปในน้า เขาจึงกระโดดขึ้นฝั่ง แล้วกราบทูลให้ทรงพระอาญาตามพระราช กาหนดถึง ๓ ครั้ง แต่ท้ายที่สุดพระเจ้าเสือได้ตรัสสั่งให้ประหารชีวิตด้วยการตัดศีรษะตามคาขอของพันท้ายนรสิงห์ แล้วสร้างศาลไม้ขนาดเล็ก พร้อมกับศีรษะของเขา และโขนเรือเอกไชยขึ้นตั้งไว้บูชาพร้อมกัน
หลักประหาร และศาลพันท้ายนรสิงห์
การกล่าวคาขอโทษแสดงความรับผิดชอบของผู้นายามวิกฤตทาให้อารมณ์ผิดหวัง หรืออารมณ์โกรธของผู้คน ในองค์กรบรรเทาลงในช่วงแรก ๆ หากไม่มีการแก้ไขความผิดพลาดของผู้นาให้เห็นชัดเจนในเวลาต่อมาอย่างรวดเร็ว การขอโทษอาจไร้ผล และยังส่งผลร้ายต่อตัวผู้นา กล่าวคือ ทาให้คนในองค์กรขาดความเชื่อมั่น ความไว้วางใจ และ เกิดวิกฤตศรัทธาต่อผู้นา
บางคนอาจเข้าใจผิด หรือแม้แต่ตัวผู้นาเองว่า เม่ือผู้นามอบอานาจให้ผู้ใต้บังคับบัญชาเป็นผู้รับผิดชอบให้ปฏิบัติ ภารกิจแล้ว เม่ือเกิดความผิดพลาด เสียหาย หรือล้มเหลว ผู้นาย่อมลอยตัวไม่ต้องรับผิดชอบ โดยหลักการสากล แล้วอานาจหน้าที่สามารถมอบหมายให้แก่ผู้อื่นรับผิดชอบแทนได้ แต่ผู้นาไม่สามารถปัดความรับผิดชอบไปจากตัวได้ (Authority can be delegated but not the accountability)
๗. ผู้นํายํามวิกฤตต้องกล้ําเสี่ยง
การตัดสินใจในภาวะวิกฤตมักต้องเผชิญกับความเส่ียงสูงกว่ายามปกติ และหากตัดสินใจผิดพลาดอาจนา
นาวิกศาสตร์ 35 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๓ มีนาคม ๒๕๖๕


องค์กรไปสู่ความวิบัติได้ ดังนั้น ผู้นาต้องมีความรู้ในเรื่องการบริหารความเสี่ยง (Risk Management) นอกเหนือจาก การจัดการภาวะวิกฤต ซึ่งมีรายละเอียดมากพอสมควร จึงไม่ขอกล่าวในที่นี้
การเผชิญกับความเสี่ยงต้องพิจารณาอย่างรอบคอบ ทุกทางเลือกย่อมมีความเสี่ยงแตกต่างกันมากบ้างน้อยบ้าง แต่ทางเลือกที่ตัดสินใจนามาใช้ต้องมีความเสี่ยงที่รับได้ (Calculated Risk) มากกว่าทางเลือกอื่น ๆ
ในภาวะวิกฤต COVID-19 เกือบทุกประเทศต้องตัดสินใจเลือกว่าจะปิดบางเมือง หรือเปิดประเทศ เพื่อแก้ปัญหา ด้านเศรษฐกิจที่ประชาชนกาลังเดือดร้อนและร้องขอ หรือว่าปิดประเทศอย่างเบ็ดเสร็จ เพื่อสกัดการแพร่ระบาดของ COVID-19 แต่การตัดสินใจของแต่ละประเทศ แต่ละ
เวลาย่อมแตกต่างกันตามบริบทของประเทศนั้น ๆ
คงจากันได้ กรณีทีมฟุตบอลเด็กที่เรียกกันว่า ทีมหมูป่าอะคาเดมีติดอยู่ในถ้าหลวง จังหวัดเชียงราย ผู้ว่าราชการจังหวัดในขณะนั้น นายณรงค์ศักดิ์ โอสถธนากร ได้แสดงความเป็นผู้นายามวิกฤต อย่างยอดเยี่ยมในหลาย ๆ ด้าน ซึ่งได้รับ คาชมเชย จากสื่อทั้งภายในและต่างประเทศ รวมทั้งคนไทย
นายณรงค์ศักดิ์ โอสถธนากร อดีตผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงราย (ผู้ว่าฯ หมูป่า)
สถานการณใ์ นการชว่ ยเหลอื นา ทมี เดก็ ออกจากถา้ ขณะนนั้ ตอ้ งทา งานแขง่ กบั เวลา ซงึ่ สอดคลอ้ งกบั โลกทพี่ ลกิ ผนั (VUCA World) ตามที่ได้กล่าวแล้ว
นายณรงค์ศักดิ์ รับฟังความคิดเห็นทางเลือกต่าง ๆ ในการช่วยเหลือ ผู้ที่ติดอยู่ในถ้า แม้กระทั่งจากต่างประเทศ ทุกทางเลือกมีความเสี่ยงต่อชีวิตของเด็กแตกต่างกัน แต่เขาเด็ดเดี่ยวและมุ่งมั่น และกาหนดเงื่อนไขสาคัญโดยเอา ความปลอดภัยของเด็กเป็นสาคัญ
สิ่งสาคัญประการหนึ่งที่เขาสร้างแรงจูงใจ และให้ความหวังแก่บรรดาผู้ร่วมงานทุกคน นอกจากการวางแผนที่ รอบคอบ ชาญฉลาด และชัดเจน เขาร่วมทางานเคียงบ่าเคียงไหล่กับทีมงานและได้สร้างประโยคทอง “เราคนไทย ไม่ทิ้งกัน”
วิกฤตถ้าหลวง เป็นกรณีศึกษาที่ดีในการเรียนรู้เกี่ยวกับผู้นาในภาวะวิกฤตในหลายแง่มุม ซึ่งเราไม่ควรให้ผ่านไป เหมือนคลื่นกระทบฝั่ง
ตัวอย่ํางจํากประวัติศําสตร์ ตอนต้นสงครามโลกครั้งที่ ๒ ใน ค.ศ. ๑๙๓๙ ในคืนเดือนมืด เรือ U-Boat ของเยอรมัน U-47 ได้เล็ดลอดเข้าไปยิงตอร์ปิโดใน Scapa Flow ฐานทัพเรือในสกอตแลนด์ของอังกฤษ ทาให้เรือ ประจัญบาน HMS Royal Oak จม พร้อมกับลูกเรือเสียชีวิต จานวน ๘๓๕ นาย
แทบทุกปฏิบัติการในยามสงครามมีความเสี่ยงเสมอ การส่งเรือ U-47 ออกไปปฏิบัติการครั้งนั้นเป็นตายเท่ากัน นายพลเรือ Karl Doenitz ผู้บัญชาการกองเรือดาน้าของเยอรมันตัดสินใจเสี่ยง เพราะเขาเห็นว่าเป็นความเสี่ยง ทพี่ อรบั ได้ แตก่ ารตดั สนิ ใจของเขาไดม้ กี ารวางแผนเปน็ ขนั้ ตอน และบางอยา่ งไดก้ ระทา กอ่ นหนา้ นนั้ มานานแลว้ ดว้ ยซา้ เชน่ การสง่ สายลบั ทเี่ ปน็ ทนั ตแพทยช์ าวสวสิ ไปฝงั ตวั ทนี่ นั่ แมแ้ ตก่ ารเลอื กเรอื U-47 ซงึ่ มี เรอื เอก Gunther Prien เปน็ ผบู้ งั คบั การเรอื ทเี่ ขาเหน็ วา่ เปน็ คนทเี่ หมาะสมทสี่ ดุ สา หรบั ภารกจิ เสยี่ งตายครงั้ นนั้ Prien ไมไ่ ดจ้ บการศกึ ษาจากโรงเรยี น นายเรอื แตเ่ ขาเคยทา งานบนเรอื พาณชิ ยม์ ากอ่ น หลงั จากยงิ ตอรป์ โิ ดถงึ ๒ ครงั้ Prien ไดน้ า เรอื U-47 ออกสทู่ ะเลเปดิ ได้อย่างปลอดภัย ต่อมาเขาได้รับการยกย่องเป็นวีรบุรุษคนแรก ๆ ของทหารเรือเยอรมันในสงครามโลกครั้งที่ ๒
นาวิกศาสตร์ 36 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๓ มีนาคม ๒๕๖๕


เรือเอก Gunther Prien ผู้บังคับการเรือ U-47
ในยามปกติ กา ลงั รบทางเรอื ในปจั จบุ นั ดเู หมอื นคอ่ นขา้ งหา่ งไกลจากการตกอยใู่ นภาวะทต่ี อ้ งเสย่ี งภยั โดยเฉพาะ จากการสู้รบ ดังนั้น จึงควรเปิดโอกาสให้มีการออกปฏิบัติการในทะเลให้มากเท่าที่โอกาสจะอานวย ประธานาธิบดี Roosevelt ของสหรฐั อเมรกิ า เคยกลา่ ววา่ “แมเ้ รอื ในทะเลตอ้ งเผชญิ กบั ความเสย่ี งมากบางอยา่ ง แตเ่ รอื ทจี่ อดในทา่ เรอื กข็ นึ้ สนมิ และผพุ งั เรอื รบไมไ่ ดส้ รา้ งมาเพอื่ ปลอ่ ยใหข้ นึ้ สนมิ และผพุ งั เรอื รบตอ้ งการใหล้ กู เรอื ไดม้ กี ารฝกึ เตม็ ทใี่ นทะเล”
๘. ตอ้ งทํา ในสงิ่ ทถี่ กู ตอ้ ง แมห้ ลกั การขอ้ นเี้ ปน็ สง่ิ ทผ่ี นู้ า ตอ้ งคา นงึ ถงึ ในยามปกติ แตใ่ นภาวะวกิ ฤตยงิ่ มคี วามสา คญั กระทาสิ่งท่ีถูกต้องนั้นแตกต่างจากการทาบางอย่างให้ถูกต้อง แบบหลังนี้เป็นสิ่งที่นักบริหารมักนิยมกระทากัน

ตามปกติแล้ว สิ่งที่ถูกต้องมักเป็นการกระทาที่ยาก ต้องฝืนใจและอาจพบกับความเจ็บปวดใจ เช่น ผู้นาองค์กร อาจจา เปน็ ตอ้ งปลดผนู้ า ระดบั รองลงมา หากเขาไดก้ ระทา ความเสยี หายรา้ ยแรงตอ่ องคก์ ร ทงั้ นี้ เพอื่ รกั ษาความมนั่ คง ชื่อเสียงหรือความอยู่รอด
พลเอก เปรม ติณสูลานนท์ พลเอก อาทิตย์ กาลังเอก
ย้อนกลับไปเมื่อ ๒๒ พฤษภาคม ๒๕๒๙ พลเอก เปรม ติณสูลานนท์ เมื่อคร้ังดารงตาแหน่งนายกรัฐมนตรี สงั่ ปลด พลเอก อาทติ ย์ กา ลงั เอก ผบู้ ญั ชาการทหารบกและผบู้ ญั ชาการทหารสงู สดุ เนอ่ื งจากวจิ ารณก์ ารลดคา่ เงนิ บาท ของรัฐบาล เหตุการณ์ครั้งนั้นอาจดูเป็นเร่ืองแปลกสาหรับประเทศไทยและคนไทยส่วนหนึ่ง แต่โดยหลักการปกครอง
นาวิกศาสตร์ 37 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๓ มีนาคม ๒๕๖๕


และบรหิ ารประเทศของประเทศทพี่ ฒั นาแลว้ อา นาจของรฐั บาล ซงึ่ เปน็ พลเรอื นยอ่ มอยเู่ หนอื อา นาจทหาร เพราะทหาร เป็นเครื่องมือชนิดหนึ่งของรัฐบาลในการนาไปใช้แก้ปัญหาระหว่างประเทศเป็นหลัก ดังนั้น การที่ผู้นาทหารวิจารณ์ นโยบายของรัฐบาลถือว่าเป็นการล้าเส้น การถูกปลดผู้นาทหารถือว่าได้กระทาในสิ่งที่ถูกต้อง
ในช่วงสงครามเกาหลี ประธานาธิบดี Truman ของ สหรัฐอเมริกาสั่งปลด นายพลเอกห้าดาว MacArthur ซึ่งเป็น ผู้บัญชาการทหารกองกาลังสหประชาชาติในสงครามเกาหลี เนื่องจากเขาไม่ปฏิบัติตามนโยบายของรัฐบาลสหรัฐอเมริกา โดย MacArthur ประกาศว่าจะบุกเกาหลี และต้องการ ให้มีการทิ้งระเบิดปรมาณูที่จีน เพื่อตัดกาลังไม่ให้จีนส่งกาลัง ไปช่วยเกาหลีเหนือ ประธานาธิบดี Truman เห็นว่า เป็นการล้าเส้นเช่นกัน อันจะส่งผลให้สงครามขยายตัว แม้เขาตระหนักดีว่าลาบากใจมาก และส่งผลกระทบต่อ ชื่อเสียงทางการเมืองของเขา การกระทาของ Truman ถือว่าตัดสินใจถูกต้อง
ปลายสงครามโลกครั้งที่ ๒ ในการยุทธ์ท่ีทะเล ฟิลิปปินส์คร้ังท่ี ๒ นายพลเรือ Halsey (Bull) ได้รับมอบกิจ ให้เฝ้าระวังช่องแคบ San Bernardino ของฟิลิปปินส์ ซงึ่ ขณะนน้ั พลเรอื เอกNimitzใหเ้ขาเปน็ ผบู้ ญั ชาการกองเรอื ที่๓ เครื่องบินลาดตระเวนของเขาตรวจพบกองเรือลวงของ นายพลเรือ Ozawa กาลังเดินทางขึ้นไปทางเหนือ Halsey ละท้ิงช่องแคบ San Bernardino โดยไม่เหลือกาลังไว้คอย ป้องกัน กองเรือของเขาประกอบด้วยเรือ ๖๔ ลา ติดตาม กองเรือของ Ozawa ๑๗ ลา
ระหวา่ งทห่ี ลงกลไลต่ ดิ ตามกองเรอื ของญปี่ นุ่ บงั เอญิ เจอ
ไต้ฝุ่น Cobra (ต่อมาเรียกว่า ไต้ฝุ่น Halsey) ซึ่งมีความเร็วลม
๑๒๐ นอต กองเรือเสียหายหนัก เรือพิฆาตจม ๓ ลา เรืออื่น ๆ อีก ๙ ลา สูญเสียกาลังพลถึง ๗๙๐ นาย และเรืออ่ืน ๆ หายไปอีกหลายลา เคร่ืองบินรวม ๑๙๐ เครื่อง เรือบรรทุกเครื่องบิน USS Monterey ไฟไหม้
ต่อมา Halsey ถูกพิจารณาในศาลทหาร แต่โชคดีเขาพ้นผิด รอดตัวได้ Halsey เป็นผู้ใต้บังคับบัญชาของ Nimitz แต่ Nimitz เป็นนักเรียนนายเรือรุ่นพี่หน่ึงปี สืบเนื่องจากความบกพร่องครั้งนั้น Nimitz ได้ออกเป็นบันทึก แสดงบทเรียน เตือนเรือทุกลาภายใต้การบังคับบัญชาของเขาทันที สาระสาคัญคือ นํายทหํารเรือนอกจํากต้องรู้จัก กํารนํา เรอื เดนิ เรอื แลว้ ตอ้ งคํา นงึ วํา่ “ภํารกจิ เหนอื สงิ่ อน่ื ใด” นนั้ ตอ้ งใชด้ ว้ ยควํามระมดั ระวงั ในสถํานกํารณก์ ํารที่ เรําต้องออกไปปฏิบัติกํารในพ้ืนที่ใดพ้ืนที่หนึ่งท่ีต้องเสี่ยงอันตรํายต่อสภําพอํากําศ ข้ําศึกก็ต้องเจอเช่นเดียวกัน กับเรํา หํากเจออันตรํายร้ํายแรงจึงไม่จําเป็นต้องเส่ียง อีกทั้งยังละท้ิงหน้ําท่ีเดิมที่ได้รับมอบหมํายอีกด้วย
บันทึกของ Nimitz ท่ีกระจายทั่วท้องน้าในขณะน้ัน ต่อมาได้กลายเป็นบทเรียนสาคัญชิ้นหน่ึง ซึ่งปรากฏอยู่ใน หนังสือ Command at Sea ตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา หนังสือนี้ถูกพิมพ์หลายคร้ังใช้กันมานานเกินครึ่งศตวรรษ ปัจจุบัน
นาวิกศาสตร์ 38 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๓ มีนาคม ๒๕๖๕
ประธานาธิบดี Truman กับ พลเอก MacArthur
Nimitz (ซ้าย) และ Halsey (ขวา)


ในหนังสือเล่มดังกล่าวมีประเด็นอื่นเข้าไปแทนที่แล้ว สามารถหาอ่านได้ในห้องสมุด ของกรมยุทธศึกษาทหารเรือ
ตัวอย่างนี้แสดงให้เห็นว่า Nimitz ได้กระทาในสิ่งที่ถูกต้อง แม้มีผลกระทบ ทางลบต่อ Halsey ซึ่งเป็นนายทหารเรือรุ่นพี่ก็ตาม สาหรับ Halsey ถูกพิจารณา ในศาลทหารถึงสองครั้ง แต่การรอดมาได้ทั้งสองครั้งและยังได้รับการแต่งตั้งเป็น นายพลเรือ ๕ ดาว (Fleet Admiral) คนหนึ่งในบรรดานายพลเรือห้าดาว ๔ คน ในประวัติศาสตร์ของสหรัฐอเมริกา
๙. ในภําวะวิกฤตผู้นําต้องให้ควํามสําคัญต่อกํารสื่อสํารเป็นพิเศษ
ภาวะวิกฤตมักเกิดขึ้นอย่างฉับพลันไม่ทันตั้งตัว แต่ผู้นา ต้องต้ังสติในการส่ือสาร กบั คนในองคก์ รให้ พวกเขาทราบวา่ ไดเ้ กดิ อะไรขน้ึ ผนู้ า กา ลงั แกไ้ ขวกิ ฤตหรอื บรรเทา
การสื่อสาร เม่ือเกิดภาวะวิกฤต
หนังสือ Command at Sea
ความเสยี หายอยา่ งไร และตอ้ งแสดงขอ้ เทจ็ จรงิ อยา่ งตรงไปตรงมา เพราะในยามวกิ ฤตทกุ คนยอ่ มคาดหวงั ในตวั ผนู้ า สงู ความเสยี หายหรอื ผลกระทบเชงิ ลบอาจไมร่ นุ แรงเทา่ กบั ความรสู้ กึ ตน่ื ตระหนก สบั สนของคนในองคก์ ร การสอื่ สารทดี่ ี จะชว่ ยบรรเทาความรสู้ กึ ตนื่ ตระหนก ความสน้ิ หวงั ได้ ดงั ทเี่ คยยกตวั อยา่ งการแถลงการณข์ องนายกรฐั มนตรี ลี เซยี นลงุ ของสิงคโปร์ ซ่ึงได้รับการยอมรับจากสื่อต่างประเทศมาแล้ว
การสื่อสารท่ีไม่ดีของผู้นายามวิกฤตอาจนาไปสู่การยกระดับของภาวะวิกฤต ผู้ที่รับรู้เขาต้องการทราบว่าเขาจะ ได้รับการบรรเทาความรู้สึกต่อความเสียหาย หรือผลกระทบเชิงลบอย่างไร อะไรจะเกิดข้ึนในอนาคตอันใกล้และ พวกเขาต้องรับมืออย่างไร
ในถอ้ ยแถลงของผนู้ า ตอ้ งไมใ่ ชเ้ วลานานเกนิ ไป ตอ้ งกระชบั ชดั เจน และสง่ิ สา คญั คอื ตอ้ งกา หนดวตั ถปุ ระสงค์ มใิ ช่ เป็นการบรรยายความรู้สึกเสียยืดยาว และต้องไม่หลงประเด็น นายกรัฐมนตรี ลี เซียนลุง ใช้เวลาแถลงเพียง ๙ นาที แต่ครอบคลุมสาระสาคัญ โดยการสื่อสารที่มีประสิทธิภาพสูง เขาได้มุ่งไปที่การบรรเทาความรู้สึกวิตกกังวลของ ประชาชน เขาใหค้ วามหวงั วา่ รฐั บาลสงิ คโปรจ์ ะดา เนนิ การแกไ้ ขภาวะวกิ ฤตอะไรบา้ งอยา่ งเปน็ ขน้ั ตอน และจะรายงาน ให้ประชาชนทราบเป็นระยะ ๆ
การสื่อสารอาจใช้เพื่อสร้างความเข้าใจที่ผิดพลาดของคนในองค์กร แต่ผู้นาต้องตระหนักว่า เขาจะไม่ตาหนิ หรือ ประณามพวกเขา แม้พวกเขาได้กระทาอะไรที่ผิดพลาดจนเกิดความเสียหายไปแล้วบ้างก็ตาม เพราะน่ันเท่ากับเป็น
นาวิกศาสตร์ 39 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๓ มีนาคม ๒๕๖๕


การสรา้ งความขดั แยง้ ภายในองคก์ รเพมิ่ ขนึ้ อกี แตค่ วรใชศ้ ลิ ปะในการสอื่ สารเพอื่ หลกี เลยี่ งประเดน็ ดงั กลา่ ว ควรเปลยี่ น เป็นการขอร้องหรือขอความร่วมมือ
การให้สัมภาษณ์สื่อมวลชนหรือการกล่าวถ้อยแถลง ผู้นาต้องรู้จักใช้ภาษาให้ถูกต้องกาลเทศะ ต้องคานึงว่า การให้สัมภาษณ์หรือกล่าวถ้อยแถลงนั้น เป็นทางการไม่ใช่เรื่องส่วนตัว
การใช้ศัพท์ สานวน โดยเฉพาะภาษาต่างประเทศต้องมั่นใจว่าถูกต้อง ทั้งสาเนียงและความหมาย หากไม่แน่ใจ ควรตรวจสอบกับผู้รู้หรือเจ้าหน้าที่เสียก่อน หากเป็นไปได้ควรซักซ้อมก่อน ความผิดพลาดบ่อย ๆ ทาให้กลายเป็นตัว ตลกไป
การแถลงหรือการชี้แจงของหน่วยต่าง ๆ ในองค์กรในประเด็นเดียวกัน ต้องหลีกเลี่ยงความขัดแย้ง หรือให้ข้อมูล ข้อเท็จจริงไม่ตรงกัน โดยเฉพาะระหว่างหน่วยเหนือกับหน่วยรอง นอกจากทาให้คนในองค์กรสับสนแล้ว ทาให้ขาด ความน่าเชื่อถือ และเกิดภาพลักษณ์ที่ไม่ดีขององค์กร
ในโลกที่พลิกผัน (VUCA World) ผู้นาในภาวะวิกฤตมักจะหนีเรื่องข่าวปลอมหรือข่าวเท็จได้ยาก ในอดีตผู้ที่ สร้างข่าวปลอม (Fake News) ต้องใช้เวลาหลายวันในยุคแอนะล็อก ย้อนกลับไปราว ๒,๐๐๐ กว่าปี สมัยที่โรมันเกิด สงครามกลางเมืองสู้รบกันระหว่าง Octavian บุตรบุญธรรมของ Julius Caesar กับ Mark Antony ขุนพลที่เก่งกาจ ของ Caesar ก่อนการสู้รบ Octavian รู้ดีว่าถ้าจะให้ได้ชัยชนะต้องได้รับการสนับสนุนจากประชาชน เขาจึงสร้าง ข่าวเท็จว่า Antony มีความสัมพันธ์ด้านชู้สาวกับพระนาง Cleopatra ของอียิปต์ ซึ่งพระนางไม่ชอบพวกโรมัน นอกจากนั้นยังกล่าวหาว่า Antony ไม่เหมาะสมกับตาแหน่งผู้นาของโรมัน เพราะเขาเป็นคนขี้เมา Fake News ของ Octavian ได้ผล สุดท้ายเขาชนะ Antony และเป็นจักรพรรดิพระองค์แรกของโรมัน ปกครองโรมันถึง ๔๐ ปี
การส่งข่าวเท็จของ Octavian ใช้เวลาพอสมควร เขาส่งเป็นบทประพันธ์ และสโลแกนสั้น ๆ ลงบนเหรียญ เพื่อแจกจ่ายประชาชน
ในยุคสังคมข่าวสาร สื่อโซเซียลมีเดียกระทาได้ งา่ ย รวดเรว็ และกระจายไดอ้ ยา่ งรวดเรว็ ดจุ การแพรเ่ ชอื้ ไวรสั เพราะแค่มี Smart Phone, Tablet หรือ Computer สามารถสร้าง Fake News ได้ง่ายดายและรวดเร็ว ซึ่งรวมทั้งการแชร์โดยตั้งใจและไม่ตั้งใจ
ผู้นายุค Social Media จึงต้องรู้เท่าทันสื่อ เม่ือเกิด
Fake News ต้องตั้งสติ ไม่ตกหลุมพราง พยายามคิดในแง่บวก และค้นหาสาเหตุของข่าวเท็จว่าเกิดจากอะไร ใชค้ วามสขุ มุ ลมุ่ ลกึ ในการแกป้ ญั หา ทสี่ า คญั ไมค่ วรใชอ้ ารมณ์ ไมผ่ ลกั ดนั ใหส้ อื่ หรอื ผสู้ รา้ งขา่ วเทจ็ เปน็ ศตั รู เพราะเทา่ กบั วา่ เป็นการสร้างวิกฤตใหม่ซ้อนวิกฤตข้ึนมาอีก
การจัดการกับ Fake News บางประเทศไปส้ินสุดกันท่ีกฎหมาย การลงโทษหนัก-เบาแตกต่างกัน บางประเทศ ที่ค่อนข้างมีเสรีภาพ รัฐบาลเน้นไปท่ีการสร้างกระแสให้คนหรือส่ือตรวจสอบกันเอง ใช้มาตรการให้ความรู้ รวมทั้งให้มีการควบคุมกันเอง แทนที่รัฐบาลจะออกกฎหมายมาควบคุม
๑๐. หลุมพรําง (Pitfall) ดักผู้นํา
ผู้นาทั้งในยามปกติและยามวิกฤตมักเจอหลุมพรางในลักษณะคล้ายคลึงกัน แต่ในยามวิกฤตผู้นาจะ ประสบปัญหาในการตระหนักรู้ยากกว่ารวมท้ังการจัดการภาวะวิกฤต เนื่องจากมีปัจจัยท่ีเกี่ยวข้องหลายปัจจัย เช่น
นาวิกศาสตร์ 40 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๓ มีนาคม ๒๕๖๕
การสร้างข่าวเท็จลงบนเหรียญ


ตกอยู่ในโลกที่พลิกผัน ถูกจากัดด้วยทรัพยากร รวมทั้งเวลา ในที่นี้จะกล่าวเฉพาะเพียงหลักการเท่านั้น
๑๐.๑ ผู้นาต้องไม่ให้ข่าวสารเกี่ยวกับภาวะวิกฤตแก่คนในองค์กร ทั้งความสาคัญหรือความเสียหายต่ากว่า ความเป็นจริง (Downplay) แต่การแจ้งสถานการณ์ที่ร้ายแรงหรือให้ความสาคัญสูงเกินจริงก็จะก่อให้เกิด ความตื่นตระหนก หรือหากต่าเกินไปจะทาให้คนในองค์กรขาดความสนใจอันส่งผลกระทบต่อการจัดการภาวะวิกฤต
ทางเลือกดีที่สุด คือ แจ้งตามความเป็นจริง แต่ทั้งนี้ต้องอาศัยศิลปะในการสื่อสาร
๑๐.๒ อย่าเลือกแก้ปัญหาเฉพาะสิ่งที่ง่าย เป็นธรรมชาติของคนธรรมดาที่มักทาสิ่งที่ง่าย ๆ ก่อน แต่ผู้นาที่ดี
ต้องตระหนักว่า การจัดการภาวะวิกฤตต้องกระทาในลักษณะองค์รวม (Holistic) เพราะวิกฤตหนึ่งมักประกอบด้วย วิกฤตย่อยอีกหลายวิกฤต ผู้นาต้องจัดลาดับความสาคัญเร่งด่วนอย่างรอบคอบ
๑๐.๓ ผู้นายามวิกฤตต้องไม่ตกหลุมพรางที่เกิดจากข่าวเท็จ (Fake News) ประเด็นนี้ได้กล่าวมาบ้างแล้ว ข้างต้น ปัญหาใหม่ในยุค Social Media คือ ทาอย่างไรไม่ให้เกิด Fake News และเมื่อเกิดขึ้นแล้วควรจัดการอย่างไร Bernard Shaw กล่าวไว้ในอดีตนานมาแล้ว และยังคงเป็นจริงแม้ปัจจุบันว่า “จงตระหนักต่อความรู้ที่เป็นเท็จ มนั อนั ตรายยงิ่ กวา่ การไมใ่ สใ่ จ” กระนนั้ กต็ ามผนู้ า องคก์ รไมค่ วรสรา้ ง Fake News เสยี เอง เพราะหากถกู เปดิ เผยขนึ้ มา จะทาให้เสียเครดิต และความไว้วางใจ
๑๐.๔ อย่าทางานแบบงานประจา (Routine) ในการจัดการภาวะวิกฤต ผู้นาต้องเปลี่ยนวิธีคิด (Mindset) ใหมส่ า หรบั เผชญิ กบั ภาวะวกิ ฤต ดงั ทไี่ ดก้ ลา่ วมาแลว้ และตอ้ งระลกึ วา่ “ผนู้ ํา ทมี่ ปี ระสทิ ธภิ ําพทดสอบดว้ ยภําวะผนู้ ํา ยํามวิกฤต”
๑๐.๕ กระจายอานาจและเลือกคนให้เหมาะกับงาน ภาวะวิกฤตที่ร้ายแรงและมีขนาดใหญ่ ไม่ควร แกป้ ญั หาโดยวธิ รี วมศนู ย์ (Centralized) ควรกระจายอา นาจ แตผ่ นู้ า ตอ้ งพถิ พี ถิ นั ในการเลอื กคนใหเ้ หมาะกบั งาน มฉิ ะนนั้ หากเลือกคนผิด นอกจากไม่ช่วยแก้ปัญหาหลัก อาจสร้างวิกฤตซ้อนวิกฤตขึ้นมาอีก
๑๐.๖ ต้องไม่ทาตัวเป็น Super Hero เก่งอยู่คนเดียว ต้องยอมรับฟังความคิดเห็นของคนอื่นด้วย ละอัตตา (Ego) ให้น้อยลง ในระบบราชการเรามักจะประสบปัญหาของผู้นาประเภทนี้ ซึ่งถือว่าเป็นหลุมพรางหนึ่งที่ผู้นา ยามวิกฤตต้องหลีกเลี่ยง
๑๐.๗ ผนู้ า ทอี่ ยใู่ นอา นาจนาน มกั หลงตวั เองและลมื ไปวา่ ไดพ้ ดู อะไร หรอื รบั ปากกบั คนในองคก์ รอะไรไว้ เพอื่ ไม่ให้เสียศรัทธาต่อคนในองค์กร ผู้นาควรกระทาตามที่ได้พูดไว้ (Walk the Talk)
ยังมีหลุมพรางดักผู้นายามวิกฤตอีกมากพอสมควร ขอจบไว้แค่นี้ มิฉะนั้นจะทาให้บทความยาวจนเกินไป
ตอนที่ ๓ จะนา เสนอ การพลกิ วกิ ฤตใหเ้ ปน็ โอกาส โดยจะยกตวั อยา่ งในประวตั ศิ าสตร์ และตามดว้ ยโลกหลงั วกิ ฤต COVID-19
เอกสํารอ้ํางอิง
https://www.moneyandbanking.co.th/article/the-guru/the-guru-executive-coaching-mb456-money- andbanking-april-2020 http://techsauce.co/exec-insight/management-concept-of-executive-leadership http://www.springnew.co.th/spring-life/821418
http://tdri.or.th/2020/01/covid-1/ https://missiontothemoon.co/softskill-leadership/
นาวิกศาสตร์ 41 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๓ มีนาคม ๒๕๖๕


ความเดิมของสองตอนท่ีผ่านมา เราได้ทาความรู้จักกับภาวะวิกฤตในท่ามกลางสถานการณ์ของโลกปัจจุบัน ที่พลิกผัน กับบทบาทของผู้นา องค์กรที่พึงประสงค์สา หรับการบริหารจัดการภาวะวิกฤต
ตอนที่ ๓ น้ี จะกล่าวถึงขั้นตอนต่าง ๆ ในการแก้ไขภาวะวิกฤต หรือเรียกว่าการจัดการภาวะวิกฤต และ การพลิกวิกฤตให้เป็นโอกาส
สานักคิดแต่ละแห่ง แบ่งขั้นตอนของการจัดการภาวะวิกฤตแตกต่างกันตามลักษณะของแต่ละองค์กร แต่โดย หลักการแล้วอยู่ในกรอบ (Framework) ท่ีคล้ายกัน
ขั้นตอนของการจัดการภาวะวิกฤต
๑. ทา ความเขา้ ใจภาวะวกิ ฤตทเี่ กดิ ขนึ้ ไดก้ ลา่ วมาแลว้ ในตอนตน้ วา่ ภาวะวกิ ฤตมหี ลายประเภท แตล่ ะประเภท
มีผลกระทบต่อองค์กรอย่างไรบ้าง รวมท้ังขนาดของความรุนแรง ๒.ตดัสนิใจเลอืกหนทางปฏบิตัใิหเ้หมาะสมกบัภาวะวกิฤตทเ่ีกดิขนึ้ ขนั้ตอนนเ้ีปน็หวัใจสาคญั ตามทไ่ีดก้ลา่วมา
ข้างต้นแล้วว่า วิกฤต หมายถึง การตัดสินใจ หรือกาหนดทางเลือก
๓. พจิ ารณาใชเ้ ครอื่ งมอื ใหเ้ หมาะสมในการปฏบิ ตั ิ เครอื่ งมอื นอกจากอปุ กรณ์ สงิ่ ของตา่ ง ๆ แลว้ คน ถอื วา่ เปน็
เครื่องมือสาคัญที่สุด
๔. กา หนดแผนทส่ี ามารถแกไ้ ขปญั หาไดจ้ รงิ แผนทด่ี ตี อ้ งครอบคลมุ ปญั หายอ่ ยตา่ ง ๆ ทเี่ กดิ ขนึ้ หรอื เปน็ แผนที่
เป็นองค์รวม (Holistic)
๕. ขนั้ การปฏบิ ตั ิ เปน็ การปฏบิ ตั ติ ามแผนทไี่ ดว้ างไว้ หากขนั้ ตอนใดของแผนมปี ญั หาในการปฏบิ ตั ิ ตอ้ งรบี ปรบั แผน
ให้สอดคล้องกับสถานการณ์
๖. การประเมินผลการปฏิบัติและถอดบทเรียน ในวงการธุรกิจ ขั้นตอนน้ีมีความสาคัญ มักได้รับการใส่ใจจาก
ผนู้ า องคก์ ร เพราะจะเปน็ ประโยชนต์ อ่ ไปในอนาคต หากเกดิ วกิ ฤตแบบเดยี วกนั หรอื ลกั ษณะใกลเ้ คยี งเกดิ ขน้ึ อกี สา หรบั องค์กรภาครัฐ ข้ันตอนนี้มักถูกละเลยเป็นส่วนใหญ่
โดยสรปุ แลว้ การจดั การภาวะวกิ ฤต (Crisis Management) มลี กั ษณะคลา้ ยคลงึ กบั การบรหิ ารความเปลยี่ นแปลง (Change Management) และการบรหิ ารโครงการ (Project Management) ซงึ่ ขอ้ แตกตา่ งอยทู่ เี่ วลา และทรพั ยากร ที่สามารถนามาใช้ได้ โดยปกติแล้วในยามวิกฤตมักจะมีจากัด
การพลิกวิกฤตให้เป็นโอกาส (Turning Crisis into Opportunity)
อดีตประธานาธิบดีของสหรัฐอเมริกา John F. Kennedy กล่าวเมื่อ ค.ศ. ๑๙๕๙ ว่า ในภาษาจีน คาว่า วิกฤต (Crisis) ประกอบด้วย คาสองคา คือ คาว่า อันตราย (Danger) และโอกาส (Opportunity) หรือหากย้อนไปสมัยกรีก กล่าวในลักษณะคล้ายคลึงกันว่า “Necessity is the mother of invention” อันเป็นสุภาษิตท่ีมีชื่อเสียง หมายถึง “แรงขับเคลื่อนหลักสา คัญที่สุดสาหรับการประดิษฐ์คือ ความจาเป็น”
นาวิกศาสตร์ 6 ปีท่ี ๑๐๕ เล่มท่ี ๔ เมษายน ๒๕๖๕


นักวิชาการด้านภาษาศาสตร์จานวนหน่ึงโต้แย้งว่า การกล่าวอ้างวิกฤตในภาษาจีน ประกอบด้วยคาสองคา คือ อันตรายกับโอกาส ไม่น่าถูกต้องนัก แต่ก็ยังไม่มีหลักฐานท่ีชัดเจนสนับสนุนความคิดของพวกเขา อย่างไรก็ตาม ในปัจจุบันมีการอ้างถึงกันมากจนกลายเป็นเรื่องธรรมดาว่า “การพลิกวิกฤตเป็นโอกาส” โดยนัยของวิกฤตคือ ส่ิงท่ี ไมพ่ งึ ประสงค์ เพราะมผี ลกระทบเชงิ ลบในวงกวา้ ง รนุ แรง และฉบั พลนั ดงั นนั้ เราจงึ ควรหาวธิ ที า ใหว้ กิ ฤตหายไปหรอื เบาบางลง และใช้สถานการณ์ท่ีเกิดภาวะวิกฤตพลิกให้เป็นโอกาสดีของเราในการพัฒนาองค์กรต่อไปสาหรับอนาคต
แตห่ ากเราใชส้ ตหิ ยดุ คดิ พจิ ารณาดว้ ยเหตแุ ละผลแลว้ เราจะเหน็ วา่ โดยแทจ้ รงิ แลว้ ตวั ภาวะวกิ ฤตนนั้ เราอาจไมม่ ี อทิ ธพิ ลไปเปลย่ี นใหเ้ ปน็ โอกาสไดม้ ากนกั แตใ่ นทน่ี หี้ มายถงึ โอกาสทเี่ ปลยี่ นตวั เราเอง หรอื องคก์ รของเราใหส้ อดคลอ้ ง กับสถานการณ์ (ร้าย) ที่เกิดขึ้นต่างหาก ดังตัวอย่างต่อไปนี้
ตัวอย่าง ๑ พระเจ้าเฮนร่ี ที่ ๘ ของอังกฤษ (ครองราชย์ ค.ศ. ๑๕๐๙-๑๕๔๗) ซึ่งได้รับการยกย่องว่าเป็น พระบดิ าของราชนาวอี งั กฤษและกษตั รยิ น์ กั รกั พระองคไ์ ดร้ เิ รมิ่ พฒั นาราชนาวอี งั กฤษจนเขม้ แขง็ ทา ใหอ้ งั กฤษไดร้ บั การ ยกย่องว่ามีดินแดนเกือบทั่วโลก เป็นอาณาจักรท่ีดวงอาทิตย์ไม่เคยตกดิน (The Empire on which the sun never sets)
ส่วนที่กล่าวกันว่าพระองค์เป็นกษัตริย์นักรักนั้น เพราะมีพระราชินี ๖ พระองค์ (ไม่ใช่ในเวลาเดียวกัน) และ มีฉายานามสาหรับบรรดาพระมเหสีว่า หย่า ประหาร ตาย รอด ปัญหาครั้งแรกเมื่อพระเจ้า เฮนร่ี ท่ี ๘ ย่ืนฎีกา ต่อพระสันตะปาปา Clement ท่ี ๗ ณ วาติกัน เรื่องการหย่าร้างกับพระราชินีองค์แรก พระนางแคทเธอรีน แมพ้ ระสนั ตะปาปาไดย้ บั ยง้ั แตไ่ มส่ า เรจ็ ตอ่ มาพระองคไ์ ดห้ ยา่ รา้ งและอภเิ ษกสมรสใหมก่ บั นางแอนน์ โบดนี พรอ้ มกบั สถาปนาพระองคเ์ ปน็ ประมขุ แหง่ ศาสนจกั รแทนพระสนั ตะปาปาทวี่ าตกิ นั เหตกุ ารณป์ ระวตั ศิ าสตรค์ รง้ั นนั้ เปน็ เหตใุ ห้ พระองคถ์ กู ปพั พาชนยี กรรมจากศาสนาจกั ร (Excommunication) เปน็ การแยกตวั ขององั กฤษออกจากโรมนั คาทอลกิ ที่ วาติกัน เป็นจุดเริ่มต้นของการปฏิรูปศาสนาในอังกฤษ
การถกู ขบั ออกจากครสิ ตจกั รโรมนั คาทอลกิ ในยคุ นนั้ เปน็ เรอื่ งรา้ ยแรง โดยเฉพาะผทู้ เ่ี ปน็ ประมขุ ของราชอาณาจกั ร พระเจ้าเฮนรี่ที่ ๘ ตกอยู่ในภาวะวิกฤตที่เสี่ยงต่อการรุมโจมตีจากบรรดาชาติต่าง ๆ ในยุโรปที่ส่วนใหญ่เป็นคาทอลิก แต่อังกฤษสามารถผ่านวิกฤตทางศาสนาไปได้ และได้ใช้เป็นโอกาสปฏิรูปคริสต์ศาสนาเป็น Church of England ในเวลาต่อมา
ตวั อยา่ ง ๒ ในชว่ งเวลาทมี่ กี ารระบาดครงั้ ใหญข่ องกาฬโรค (Great Plague) ในกรงุ ลอนดอนเมอื่ ค.ศ. ๑๖๖๕-๑๖๖๖ ซึ่งนับว่าเลวร้ายที่สุดของอังกฤษ Isaac Newton ซึ่งขณะนั้นกาลังศึกษาอยู่ท่ีมหาวิทยาลัย Cambridge ไดอ้ พยพออกจาก Cambridge กลบั ไปอาศยั อยทู่ บ่ี า้ นในเมอื ง Woolsthorpe ซง่ึ เปน็ บา้ นเกดิ ของเขา Isaac Newton
นาวิกศาสตร์ 7 ปีท่ี ๑๐๕ เล่มท่ี ๔ เมษายน ๒๕๖๕


ได้ใช้ช่วงเวลาวิกฤตนั้นศึกษาด้วยตนเอง และได้ค้นพบวิชา Calculus และวิชาอ่ืน ๆ ในช่วงที่เรียกว่า Self-Isolation (แตกต่างจาก Home Isolation ที่เกิดข้ึนในปัจจุบันของวิกฤต COVID-19) เขาไม่ได้ป่วยด้วยกาฬโรค
การคน้ พบวชิ า Calculus และวชิ าอนื่ ๆ ทางวทิ ยาศาสตรข์ อง Isaac Newton แทจ้ รงิ แลว้ วกิ ฤตกาฬโรคครง้ั ใหญ่ ของอังกฤษกับการค้นพบวิชาต่าง ๆ ของเขาไม่ได้มีส่วนเก่ียวข้องกันโดยตรง เพียงแต่ว่าเขาได้ใช้สถานการณ์ที่วิกฤต ให้เป็นประโยชน์/โอกาสสาหรับเขา
ประมาณหนึ่งปีสาหรับ Self Isolation ของ Isaac Newton ในบรรดาสิ่งท่ีเขาค้นพบนั้น ทฤษฎีแรงโน้มถ่วง (Gravity) เป็นที่รู้จักกันดีสาหรับคนส่วนใหญ่ เขาได้สังเกตผลแอปเปิลบริเวณบ้านของเขาท่ีหล่นลงบนศีรษะของเขา ปัจจุบันต้นแอปเปิลน้ันแม้มีอายุกว่า ๔๐๐ ปี ยังถูกรักษาดูแลไว้เป็นอย่างดี
ตัวอย่าง ๓ วิกฤตขีปนาวุธคิวบา (Cuban Missile Crisis 1962) อดีตประธานาธิบดี John F. Kennedy ของ สหรัฐอเมริกาผู้ซึ่งเช่ือว่าวิกฤตประกอบด้วยอันตรายและโอกาส ในวิกฤตขีปนาวุธคิวบา เป็นการเผชิญหน้าทางทหาร ระหว่างสหรัฐอเมริกากับโซเวียตและคิวบา และเม่ือประธานาธิบดี Kennedy รู้แน่นอนแล้วว่า โซเวียตกาลังไปติดตั้ง ฐานยิงขีปนาวุธที่คิวบา โดยมีเป้าหมายไปที่สหรัฐอเมริกา นับเป็นการท้าทายท่ีเขายอมรับไม่ได้ จึงได้ประกาศกักด่าน (Quarantine) ต่อคิวบา อาจมีคนสงสัยว่าทาไมไม่ประกาศปิดอ่าวทางเรือ (Naval Blockade) และทั้งสองประเภท ต่างกันอย่างไร ขอช้ีแจงส้ัน ๆ ว่า การปิดอ่าวทางเรือนั้นโดยกฎหมายระหว่างประเทศใช้เฉพาะในยามสงคราม และ มีเง่ือนไขอีกหลายประการ สหรัฐอเมริกาจึงใช้วิธีกักด่านแทน
ซ่ึงอ่อนตัวกว่า
ในปี ค.ศ. ๑๙๖๒ ประธานาธิบดี Kennedy และทีมที่ปรึกษา
ตัดสินใจในวิกฤตคิวบา ในครั้งนั้นถือเป็นการเสี่ยงต่อการเกิด สงครามปรมาณู แต่เขาตัดสินใจโดยเล็งเห็นโอกาส คือ
๑. เขาใช้วิกฤตเพื่อแสดงภาวะผู้นาทั้งระดับในประเทศ และระดับโลก (โดยเฉพาะกลุ่มประเทศ NATO)
๒. เป็นการปลดล็อกอันตรายจากขีปนาวุธท่ีกาลังจะจ่อหน้า ประตูบ้าน (ซึ่งต่อมาโซเวียตยอมถอนออกจากคิวบา)
๓. จากวกิ ฤตขปี นาวธุ ครงั้ นี้ Kennedy กบั Khruschev ไดต้ กลงใหม้ กี ารตอ่ Hot Line ระหวา่ งผนู้ า ทง้ั สองประเทศ เพื่อให้สามารถติดต่อกันได้โดยตรงทันทีหากมีวิกฤตอ่ืน หรือปัญหาระหว่างสองประเทศท่ีต้องการแก้ไขโดยเร่งด่วน ในอนาคต
นาวิกศาสตร์ 8 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๔ เมษายน ๒๕๖๕


๔. เป็นการหยั่งเชิงความกล้าเสี่ยงของฝ่ายโซเวียต
อย่างไรก็ตาม หากดูผิวเผินแล้ว ราวกับว่าฝ่ายโซเวียตเป็นฝ่ายยอมต่อสหรัฐอเมริกาอย่างง่าย ๆ แต่ในช่วงเวลา ตงึ เครยี ดนน้ั มกี ารเจรจาลบั ระหวา่ งผนู้ า ทง้ั สองประเทศ โดยโซเวยี ตยอมถอนขปี นาวธุ ออกจากควิ บา และสหรฐั อเมรกิ า รับปากว่าจะถอนขีปนาวุธออกจากตุรกี ซึ่งติดต้ังเล็งไปที่โซเวียต
ทางฝ่ายโซเวียตอีก ๒ ปีต่อมา Khruschev หลุดออกจากอานาจ ซ่ึงวิกฤตขีปนาวุธคิวบาเป็นปัจจัยหน่ึงที่ คณะกรรมการโปลิตบูโรเห็นว่า เขาเป็นผู้นาท่ีไม่เข้มแข็ง และสร้างความอับอายสู่โซเวียต
ตัวอย่าง ๔ การระเบิดของแท่นขุดเจาะน้ามัน Deep water Horizon ของบริษัท British Petroleum (BP) ในอ่าวเม็กซิโกเป็นเหตุให้น้ามันดิบร่ัวไหลขนาดใหญ่ ระหว่าง ๒๐ เมษายน-๑๕ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๕๓ บริษัท BP ได้รับสัมปทานจากสหรัฐอเมริกา การรั่วไหลของน้ามันดิบจานวนมหาศาล ทาให้บริษัท BP ต้องเสียค่าปรับและค่าใช้ จา่ ยในการบา บดั สง่ิ แวดลอ้ มถงึ ๔.๕๒๕ พนั ลา้ นเหรยี ญ นบั วา่ เปน็ ความเสยี หายสงู ทส่ี ดุ ในประวตั ศิ าสตร์ นอกจากนนั้ พนกั งานบนแทน่ ขดุ เจาะเสยี ชวี ติ ๑๑ คน บาดเจบ็ ๑๒ คน แทน่ ขดุ เจาะจมลงภายใน ๓๖ ชวั่ โมง นา้ มนั ดบิ รวั่ ไหลนาน ถึง ๘๗ วัน รวม ๗๘๐ ล้านลิตร ส่งผลเสียต่อสภาพแวดล้อมมากอย่างท่ีไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อน
วิกฤตน้ามันดิบร่ัวไหล
เนื่องจากการระเบิดของ
แท่นขุดเจาะน้ามันของ BP
ครั้งนี้จาเป็นเร่งด่วนอย่างย่ิง
ที่ต้องใช้อุปกรณ์สาหรับ
ปิดปากหลุมที่เจาะลึกลงไป
ในพ้ืนท้องทะเล และอยู่
ในระดับน้าลึกมากกว่า
๑ กโิ ลเมตร BP ระดมวศิ วกร
ผลิตอุปกรณ์ท่ีเรียกว่า “Capping Stack” เพ่ือหยุดยั้งการร่ัวไหล และปิดปากหลุมท่ีขุดเจาะ ซึ่งอุปกรณ์ขนาดใหญ่นี้สามารถถูกควบคุม การทางานได้จากระยะไกล (Remotely Controlled) อุปกรณ์ Capping Stack สร้างได้สาเร็จ และติดตั้งเมื่อวันที่ ๑๒ กรกฎาคม นบั เปน็ ความสา เรจ็ ครงั้ สา คญั และมปี ระโยชนม์ ากสา หรบั การขดุ เจาะนา้ มนั ในทะเล การใชโ้ อกาสสรา้ ง Capping Stack ของ BP ในชว่ งเวลาประมาณ ๕ เดือน นับว่าเป็นการสอดคล้องกับคากล่าวของ Plato ท่ีว่า “Necessity is the mother of invention”
สถานการณ์วิกฤต COVID-19 เป็นไปในลักษณะคล้ายคลึงกันกับการ แกป้ ญั หาของ BP โดยปกตแิ ลว้ การสรา้ งหรอื ผลติ วคั ซนี ปอ้ งกนั ไวรสั ทผี่ า่ นมา นกั วทิ ยาศาสตรใ์ ชเ้ วลานานบางครงั้ ถงึ ๑๐ ปี แตใ่ นกรณขี อง COVID-19 นี้ หลายประเทศใชเ้ วลาผลติ วคั ซนี เพยี งปเี ศษเทา่ นน้ั นอกจากการผลติ วคั ซนี
Capping Stack
นาวิกศาสตร์ 9 ปีท่ี ๑๐๕ เล่มท่ี ๔ เมษายน ๒๕๖๕


แลว้ มบี างประเทศไดพ้ ลกิ วกิ ฤต COVID-19 เปน็ โอกาสสา หรบั การผลติ ยารกั ษาโรค COVID-19 เชน่ บรษิ ทั ฟจู ฟิ ลิ ม์ ของ ประเทศญปี่ นุ่ ไดผ้ ลติ ยาตา้ นโรคไวรสั Favipiravir หรอื T-705 หรอื Avigan ซง่ึ มฤี ทธติ์ อ่ ตา้ นและรกั ษาโรค COVID-19 เป็นท่ีน่าสังเกตว่า บริษัท ฟูจิฟิล์ม ซึ่งเคยมีชื่อเสียงเกี่ยวกับผลิตภัณฑ์กล้องถ่ายรูปและส่วนประกอบอื่น ๆ เพื่อความอยู่รอดหลังจากการใช้ฟิล์มถ่ายรูปไม่เป็นที่นิยมมาหลายปี ได้ปรับตัวหันมาเอาดีด้านผลิตยารักษาโรค
แม้ Favipiravir เป็นที่นิยมและต้องการจากหลายประเทศ แต่ในประเทศญ่ีปุ่นเองกลับไม่มีการใช้ยาชนิดน้ี ข้อน่าสังเกตอีกประการหนึ่งสาหรับประเทศไทย วิกฤต COVID-19 ได้ทาให้ประชาชนสับสน ต่ืนตระหนก และ บางคนถงึ กบั สนิ้ หวงั ในประเดน็ ทเี่ กยี่ วกบั วคั ซนี และยาตอ่ ตา้ นไวรสั ดงั กลา่ ว มกี ารวพิ ากษว์ จิ ารณถ์ งึ คณุ ภาพการจดั หา การแจกจา่ ย รวมทง้ั การใชโ้ อกาสของวกิ ฤต COVID-19 หาประโยชนข์ องบางคนและบางองคก์ รดงั ปรากฏรายละเอยี ด อยู่ในส่ือต่าง ๆ ตลอดเวลา หากย้อนไปดูตอนแรกของบทความเป็นที่ประจักษ์ชัดว่าสถานการณ์ของปัญหาในปัจจุบัน เป็นไปตามที่เรียกว่าอยู่ในโลกของความพลิกผันโดยแท้ กล่าวคือ สถานการณ์เปลี่ยนไว ไม่แน่นอน ซับซ้อน และ
ไม่ชัดเจน ยากต่อการทานายล่วงหน้า หรือแม้สามารถทานายล่วงหน้าได้บ้าง แต่ก็ขาดความแม่นยา
หลักการพ้ืนฐานการพลิกวิกฤตเป็นโอกาส
ตามทไี่ ดก้ ลา่ วมาแลว้ ในตอนตน้ วา่ การสรา้ งโอกาสใหเ้ ปน็ ประโยชนน์ นั้ แทจ้ รงิ แลว้ บางครงั้ อาจมผี ลมาจากวกิ ฤตทเ่ี กดิ ขน้ึ และบางครง้ั อาจไมเ่ กยี่ วขอ้ งโดยตรงกบั สถานการณท์ เ่ี กดิ วกิ ฤต จากตวั อยา่ งทย่ี กมาใหด้ ขู า้ งตน้ มที งั้ สองลกั ษณะ ในทน่ี ้ี จะเนน้ หนกั ไปทางการสรา้ งโอกาสทไี่ มไ่ ดเ้ กดิ จากอทิ ธพิ ลของวกิ ฤตโดยตรง ดงั นนั้ เนอ้ื หาสาระของหลกั การจงึ เกยี่ วกบั การจัดการตนเองหรือองค์กรเป็นสาคัญ แต่อย่างไรก็ตามหลักการท่ีจะกล่าวถึงนั้นมีค่อนข้างมาก จึงขอหยิบยกมา เฉพาะบางหวั ขอ้ ทสี่ า คญั เมอ่ื ผอู้ า่ นตดิ ตามหลกั การทจี่ ะนา เสนอตอ่ ไปนี้ อาจคดิ วา่ เปน็ หลกั การของการบรหิ ารจดั การ โดยท่ัวไป ถูกต้องครับ ซึ่งได้กล่าวแล้วว่า หลักการพลิกวิกฤตให้เป็นโอกาสบางหัวข้ออาจไม่เก่ียวกับวิกฤตโดยตรง แต่เป็นเพียงอิทธิพลทางอ้อมของสถานการณ์วิกฤตนั้น
หลกั การพนื้ ฐานคงไมใ่ ชส่ ตู รสา เรจ็ ทจี่ ะนา ไปพลกิ วกิ ฤตใหเ้ ปน็ โอกาส ผนู้ า ไปใชต้ อ้ งประยกุ ตใ์ หเ้ ขา้ กบั สถานการณ์ ผู้ปฏิบัติซึ่งอาจเป็นปัจเจกชนหรือองค์กร เป้าหมายท่ีเราต้องการ และปัจจัยอื่น ๆ ที่ท้าทาย
๑. สา รวจและทบทวนตวั เอง ในภาวะปกตเิ ราอาจไมม่ เี วลาสา หรบั สา รวจตวั เอง ทง้ั นอี้ าจเปน็ เพราะมงี านตอ้ งทา มากเกินไปแต่มีเวลาจากัด แต่ในช่วงเวลาวิกฤตเราอาจต้องจัดลาดับความสาคัญเร่งด่วนของงานต่าง ๆ ตัดงานท่ี ไม่จาเป็นออกไปบ้าง ซึ่งจะทาให้มีเวลาว่างสาหรับสารวจตัวเอง สารวจงานที่ทาว่าจาเป็นหรือเก่ียวข้องกับงานหลัก (Core Business) หรือไม่
๒. คิดเชิงบวก (Positive Thinking) แต่ละเหตุการณ์ท่ีเราหรือองค์กรเผชิญ แม้เป็นเร่ืองร้ายแต่พยายาม คิดในแง่ดีหรือคิดบวก คิดว่าทุกปัญหามีทางออก บางปัญหามีทั้งด้านบวกและด้านลบ เช่น Work From Home อาจไมส่ ะดวกและไมค่ นุ้ เคย เพราะทา งานนอกสถานทที่ า งาน อาจขาดอปุ กรณบ์ างอยา่ ง ขาดเพอ่ื นรว่ มงานทสี่ ามารถ ให้คาปรึกษาได้ทันที เป็นต้น แต่ในด้านบวก ทาให้มีอิสระในการทางาน ไม่เสียเวลาในการเดินทาง ประหยัดเงินด้าน ค่าใช้จ่ายในการเดินทาง มีเวลาว่างเป็นของตนเองมากขึ้น ซึ่งมีเวลาออกกาลังกาย ทางานอดิเรก เป็นต้น
๓. ค้นหาจุดอ่อนและจุดแข็งของตนเองและองค์กร ไม่ว่าปัจเจกชนหรือองค์กรต่างก็มีท้ังจุดอ่อนและจุดแข็ง ของตนเอง แต่การค้นหาจุดอ่อนและจุดแข็งในการสารวจตนเอง ตามข้อ ๑. นั้นไม่ได้ง่ายอย่างท่ีคิด โดยเฉพาะ การหาจุดอ่อนของตนเอง ทั้งนี้ เพราะเรามักจะมีอัตตา (Ego) และมีอคติ (Prejudice) เข้าข้างตนเอง ถึงแม้จะเป็น เร่ืองท้าทาย แต่ก็จาเป็นสาหรับการบริหารจัดการ โดยปรับปรุงแก้ไขจุดอ่อนและพัฒนาหรือใช้จุดแข็งให้เป็นโอกาส
นาวิกศาสตร์ 10 ปีท่ี ๑๐๕ เล่มที่ ๔ เมษายน ๒๕๖๕


ในการพัฒนาองค์กร
๔. กา้ วขา้ มเขตสบาย / เขตปลอดภยั สกู่ ารสรา้ งโอกาสและการเตบิ โต (Step out comfort zone to growth zone)
การทเี่ ราจะพฒั นาตวั เองหรอื องคก์ ร เราจา เปน็ ตอ้ งกา้ วขา้ มเขต Comfort zone ใหไ้ ด้ ทง้ั ๆ ทเี่ ปน็ เขตสบายหรอื เขตปลอดภัย ทาไมเราจึงต้องออกจากเขตน้ี
Comfort Zone เป็นพ้ืนท่ีปลอดภัยของการทางานและการดาเนินชีวิต เป็นสิ่งที่เราถนัด มีความชานาญ เคยทามาแล้วซ้า ๆ ไม่ต้องทาอะไรเพิ่มมากก็ได้ สิ่งที่เราเคยได้และพอใจ แต่ในยุคที่มีการแข่งขันสูงการอยู่เฉย ๆ ก็คือ การถอยหลัง
Fear Zone การออกจาก Comfort Zone นนั้ มกั มอี ปุ สรรคหรอื ขอ้ อา้ ง ซง่ึ เรยี กวา่ เขตกลวั ความผดิ พลาด (Fear Zone) เช่น อ้างว่าไม่เคยทา ทาไม่เป็น ไม่มีความรู้ แต่เหตุผลลึก ๆ คือกลัวว่าจะทาไม่สาเร็จ แล้วเราอาจ สูญเสียสิ่งท่ีเรามีอยู่ใน Comfort Zone
Learning Zone เป็นช่วงเวลาที่เปล่ียนจากความกลัวเป็นความรู้ ระยะเวลาที่ใช้ในช่วง Learning Zone ของคนและองค์กรแตกต่างกัน ขึ้นอยู่กับความรู้พื้นฐานเดิม ความทุ่มเทของแต่ละคน
Transferring Zone เป็นช่วงหัวเลี้ยวหัวต่อว่าเราจะได้ไปต่อ หรือกลับสู่ท่ีเดิม คือ Comfort Zone
Growth Zone จากความรู้ท่ีเราได้สะสมมาจาก Learning Zone และ Transferring Zone ก็จะก้าวสู่ Growth Zone คือ การนาความชานาญมาสร้างโอกาสและการเติบโตในเร่ืองใหม่ ๆ
ความน่ากลัวของ Comfort Zone คือ ทาให้เรายึดติดกับความสบายโดยที่เราไม่รู้ตัว แม้ว่าทุกคนต้องการ พัฒนาท้ังตนเองและองค์กร ดังนั้น เราต้องพยายามและมุ่งม่ันก้าวข้าม Comfort Zone ให้พ้น
๕. อย่ายอมจานนง่าย ๆ ต่อกฎเกณฑ์ ประเด็นน้ีมักเกิดขึ้นในระบบราชการโดยท่ัวไป เน่ืองจากมีกฎ ระเบียบ ปฏบิ ตั ิ หลกั การถกู กา หนดเปน็ กรอบในการปฏบิ ตั งิ าน ซงึ่ สงิ่ เหลา่ นนั้ เปน็ อปุ สรรคในการพฒั นาไมใ่ หก้ า้ วไปขา้ งหนา้ ไดด้ ี และเร็วเท่าท่ีควร ถึงกับมีการกล่าวว่ากฎเกณฑ์ดังกล่าวเปรียบเหมือนตราสังข์ท่ีผูกมัดองค์กรไว้ จริงอยู่เราจาเป็นต้อง
นาวิกศาสตร์ 11 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๔ เมษายน ๒๕๖๕


มีกรอบหรือหลักเกณฑ์ในการปฏิบัติงาน แต่เราไม่ควรจานนอย่างง่าย ๆ ต่อหลักเกณฑ์เหล่านั้น เราควรใช้สติปัญญา หาทางออก อาจเป็นการขอแก้ไขหลักเกณฑ์ หรือทาเป็นกรณียกเว้น หากไม่เกิดความเสียหายแต่เป็นประโยชน์ ต่อองค์กร บางกรณีเราควรใช้เป็นโอกาสคิดนอกกรอบ (Think out of box idea) บ้าง มิฉะน้ันกลายเป็นองค์กร ท่ียึดติดกับ Comfort Zone ตามที่กล่าวในข้อ ๔.
๖. อย่ามองปัญหาและอุปสรรคในเชิงลบด้านเดียว พยายามมองในมุมกลับ หรืออีกด้านหนึ่งของเหรียญว่า เปน็ โอกาสดที เี่ ราไดเ้ รยี นรู้ และเปน็ สงิ่ ทา้ ทายความสามารถของเราในการแกป้ ญั หาและอปุ สรรค มองสงิ่ ยากหรอื สงิ่ ที่ คนอนื่ เหน็ วา่ เปน็ ไปไมไ่ ด้ เปน็ การสรา้ งโอกาสในการพสิ จู นฝ์ มี อื ของเรา โดยเฉพาะอยา่ งยงิ่ สา หรบั คนทเ่ี ปน็ ผนู้ า องคก์ ร ตอ้ งตระหนกั วา่ ผนู้ า ในภาวะวกิ ฤตทสี่ ามารถนา องคก์ รใหผ้ า่ นพน้ ปญั หาและอปุ สรรคไปไดน้ น้ั คอื ผนู้ า ทม่ี คี วามสามารถ อย่างแท้จริง
ส่ิงที่มักปรากฏอยู่บ่อยคร้ังเม่ือองค์กรประสบภาวะวิกฤต คือ ผู้นาบางคนถึงกับถอดใจ รู้สึกว่าตกอยู่ในทางตัน ผนู้ า ทดี่ คี วรปรบั เปลยี่ นมมุ มองตอ่ สถานการณเ์ สยี ใหม่ เอาชนะความคดิ เดมิ ทว่ี า่ “เปน็ ไปไมไ่ ด”้ เตรยี มสกู้ บั สถานการณ์ วิกฤต สร้างจินตนาการแล้ววางแผน ใช้ทรัพยากรที่มีอยู่ (โดยเฉพาะคน) ให้เหมาะสมและเกิดประโยชน์สูงสุด แตอ่ ยา่ งไรกด็ แี ผนการปฏบิ ตั ติ อ้ งมคี วามยดื หยนุ่ และออ่ นตวั พรอ้ มกบั ทา ใจทจ่ี ะเผชญิ กบั ความผดิ พลาดหรอื ลม้ เหลวบา้ ง
๗. สรา้ งโอกาสระหวา่ งกา ลงั เผชญิ กบั ภาวะวกิ ฤต ตอ้ งยอมรบั วา่ ภาวะวกิ ฤตทเี่ กดิ ขน้ึ แตล่ ะครงั้ เราไมส่ ามารถ เตรียมการล่วงหน้าได้ และท่ีสาคัญคือ การเปลี่ยนแปลงในโลกที่พลิกผันเป็นส่ิงที่เลี่ยงได้ยาก การท่ีองค์กรสามารถ ผ่านวิกฤตไปได้อย่างราบรื่นน้ัน ต้องคิดในเชิงบวกว่าเป็นโอกาสดีสาหรับการพัฒนาองค์กรหรือยกระดับขององค์กร ให้มีคุณค่าสูงข้ึน มีหลายปัจจัยท่ีสมควรนามาพิจารณา เช่น เป้าหมายเดิมขององค์กรท่ีต้ังไว้เป็นเวลานานน้ัน สมควร ปรับแก้หรือไม่ วิสัยทัศน์ของผู้นาองค์กรยังเหมาะสมกับโลกที่พลิกผันในปัจจุบันหรือไม่ ในการทบทวนสารวจตนเอง และองคก์ ร หากเปน็ ทป่ี ระจกั ษช์ ดั วา่ ดอ้ ยและลา้ หลงั ควรมองหาโอกาสพลกิ ฟน้ื ไดอ้ ยา่ งไร การพลกิ ฟน้ื ใหส้ สู่ ภาพปกติ และยกระดบั องคก์ รใหส้ งู ขน้ึ นนั้ ตอ้ งคดิ และทา อยา่ งมเี หตมุ ผี ล และดา เนนิ การไปทลี ะขน้ั ตอนอยา่ งมรี ะบบ ไมใ่ จรอ้ น และรวบรดั ตอ้ งระลกึ อยเู่ สมอวา่ สง่ิ ทจ่ี ะกระทา นนั้ ไมส่ ามารถสา เรจ็ ไดใ้ นชว่ งเวลาขา้ มคนื เพราะองคก์ รอาจถกู ละเลย ขาดการเอาใจใสม่ าเปน็ เวลานาน จมอยกู่ บั ปญั หาทถ่ี กู ซกุ ไวใ้ ตพ้ รม จงึ ยากตอ่ การแกไ้ ข แตก่ ใ็ ชว่ า่ เปน็ สงิ่ ทกี่ ระทา ไมไ่ ด้
๘. ใชป้ ระโยชนจ์ ากภาวะวกิ ฤตลกั ษณะเดยี วกนั ในอดตี ใหเ้ ปน็ ประโยชน์ ในสงั คมไทยมจี ดุ ออ่ นสา คญั ประการหนงึ่ คอื เมอื่ เหตกุ ารณห์ รอื ภาวะวกิ ฤตผา่ นพน้ ไปแลว้ มกั ไมม่ กี ารศกึ ษา และวเิ คราะหเ์ พอื่ ถอดบทเรยี นสา หรบั ใชป้ ระโยชน์ ในอนาคต หากเกดิ เหตกุ ารณห์ รอื ภาวะวกิ ฤตลกั ษณะเดยี วกนั เกดิ ขนึ้ อกี ดงั นนั้ เมอื่ เผชญิ กบั ภาวะวกิ ฤตองคก์ รจงึ ตอ้ ง ทางานโดยเร่ิมต้นจากศูนย์ ทาให้เสียเวลา ทรัพยากรและโอกาส เพื่อหลีกเลี่ยงปัญหาดังกล่าวจึงควรให้มีการศึกษา วิเคราะห์การปฏิบัติขององค์กร เพื่อถอดบทเรียนไว้ใช้ประโยชน์ต่อไปสาหรับการเผชิญกับภาวะวิกฤต
๙. ให้ความสาคัญต่อการสื่อสารเป็นพิเศษ หัวข้อน้ีได้กล่าวแล้วในบทบาทของผู้นาในภาวะวิกฤต ในปัจจุบัน ซง่ึ เปน็ ยคุ ของ Social Media จา เปน็ อยา่ งยง่ิ ทตี่ อ้ งใหค้ วามสา คญั ตอ่ การสอื่ สาร ซงึ่ องคก์ รสามารถเปดิ ชอ่ งการสอ่ื สาร ใหม่ ๆ ได้ไม่ยากเน่ืองจากมี Platforms ให้เลือกใช้มากมาย ปรับปรุงฐานข้อมูลให้ทันสมัยและมากพอ
สิ่งสาคัญในยุคปัจจุบันคือ องค์กรบางองค์กรอาจมีคู่แข่งหรือฝ่ายตรงข้าม มักจะประสบกับปัญหาข่าวเท็จ (Fake News) ซ่ึงสร้างได้ง่ายและมีผลกระทบเชิงลบบางคร้ังรุนแรง ดังน้ัน จึงต้องใส่ใจและให้ความสาคัญ
๑๐. ภาวะผู้นาคือ กุญแจสาคัญ แม้พระบรมศาสดายังตรัสถึงความสาคัญของผู้นาไว้ในพระไตรปิฎกว่า:
“เมอื่ ฝงู โคขา้ มนา้ ไป ถา้ โคผนู้ า ฝงู ไปคด โคเหลา่ นน้ั ยอ่ มไปคดทงั้ หมด ในเมอ่ื โคผนู้ า ไปคด ในมนษุ ยก์ เ็ หมอื นกนั
ผู้ใดได้รับแต่งตั้งให้เป็นผู้นา ถ้าผู้นั้นประพฤติไม่เป็นธรรม ประชาชนเหล่านั้นก็จะประพฤติไม่เป็นธรรมเหมือนกัน
นาวิกศาสตร์ 12 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๔ เมษายน ๒๕๖๕


เมื่อโคฝูงข้ามไปอยู่ ถ้าโคผู้นาฝูงไปตรง โคเหล่านั้นย่อมไปตรงทั้งหมด ในเมื่อโคผู้นาไปตรง ในหมู่มนุษย์ ก็เหมือนกัน ผู้ใดได้รับแต่งตั้งให้เป็นผู้นา ถ้าผู้นั้นประพฤติธรรม ประชาชนเหล่านั้นย่อมประพฤติธรรมเหมือนกัน”
ความสาคัญของผู้นาในยามวิกฤต ขอให้ย้อนกลับไปดูบทบาทของผู้นาในยามวิกฤต ในตอนที่ ๒ ผู้นาในท่ีน้ี มิได้หมายถึงผู้นาโดยตาแหน่ง แต่เป็นผู้นาในทางปฏิบัติ
โลกหลังวิกฤต COVID-19
ไม่มีใครสามารถให้คาตอบได้อย่างม่ันใจว่าวิกฤต COVID-19 ที่ระบาดอยู่เกือบทั่วโลกครั้งนี้จะยุติลงเมื่อใด แต่มีผู้รู้หลายคนทั้งระดับโลกและระดับในประเทศคาดกันว่าอย่างเร็วคงไม่ยุติก่อนสิ้น พ.ศ. ๒๕๖๕ หรืออาจถึงส้ิน พ.ศ. ๒๕๖๖ แต่กระน้ันก็ตามวิกฤต COVID-19 ต้องจบลงอย่างแน่นอน
หากย้อนไปในอดีต ไข้หวัดใหญ่สเปน ใน ค.ศ. ๑๙๑๘ กินเวลาสองปีเศษ มีผู้เสียชีวิตราว ๔๐ ล้านคน หรือย้อนไปไกลกว่าน้ัน กาฬโรค ต่อมน้าเหลือง (BubonicGreatPlague)ทร่ี ะบาดในองั กฤษในค.ศ.๑๖๖๕-๑๖๖๖มผี เู้สยี ชวี ติ ราว ๑๐๐,๐๐๐ คน
มีคาถามในช่วงเวลาน้ีว่า เม่ือวิกฤต COVID-19 ยุติลงโลกจะเป็น อย่างไรบ้าง มีนักวิชาการจานวนไม่น้อยให้ ข้อสังเกตไปในทิศทาง เดียวกันว่า โลกใบน้ีมีการเปล่ียนแปลงแน่นอน บางอย่างได้อุบัติข้ึนแล้ว ต้ังแต่ช่วงท่ีมีการระบาดของ COVID-19 ด้วยซ้า ผู้เขียนได้รวบรวมจาก หลายนักคิดที่มีชื่อเสียง เช่น Fareed Zakaria นักข่าวและนักวิเคราะห์ ของ CNN รวมทั้งคนอื่น ๆ และคนไทยบางคน มีการ เปลี่ยนแปลงของสังคมโลก ดังนี้
๑. สถานการณ์ของโลกเปลี่ยนไป ขั้วอานาจ ของโลกกลายเป็นสหรัฐอเมริกาและจีน สงครามเย็น ยุคใหม่เป็นสหรัฐอเมริกาและพันธมิตร เช่น NATO ฝ่ายหน่ึง กับจีนอีกฝ่ายหน่ึง NATO ได้เปล่ียน เปา้ หมายเดมิ ในยคุ สงครามเยน็ ครง้ั แรกทเี่ คยเนน้ การ ปดิ ลอ้ ม(Containment)โซเวยี ตในแอตแลนตกิ เหนอื เปลี่ยนไปให้ความสาคัญต่อการปิดล้อมจีนในแปซิฟิก
๒. อนาคตโลกของเราจะประสบกับโรคระบาด
ต่อไปอย่างต่อเน่ือง สาเหตุหลักเน่ืองจากคนเลี้ยง
สตั วโ์ ดยการทา เชงิ อตุ สาหกรรมเปน็ การสะสมเชอื้ โรค
อย่างยาวนาน ต่อไปอาวุธชีวภาพจะมีความสาคัญ
มากข้ึน และมีแนวโน้มว่าร้ายแรงกว่าอาวุธนิวเคลียร์ ดังน้ัน เราจึงควรเตรียมรับมือกับการระบาดของเชื้อโรค โดยเฉพาะประเภทไวรัส
๓. ประเทศท่ีสามารถรับมือกับการระบาดของโรคได้ดี ไม่ได้ขึ้นอยู่กับว่าเป็นประเทศใหญ่หรือเล็ก เป็นประชาธิปไตยหรือสังคมนิยม แต่ขึ้นอยู่กับประสิทธิภาพของการจัดการวิกฤตที่เกิดขึ้นจากการระบาดของโรค
๔. ผู้เชี่ยวชาญ นักวิทยาศาสตร์ และรัฐบาลต้องสื่อกับประชาชนอย่างมีประสิทธิภาพ ต้องมีเอกภาพในการ
นาวิกศาสตร์ 13 ปีที่ ๑๐๕ เล่มท่ี ๔ เมษายน ๒๕๖๕


ให้ข่าวสาร เพื่อขจัดความสับสนและความเชื่อมั่นจากประชาชน ผู้นาต้องเชื่อผู้เชี่ยวชาญ เพราะพวกเขามีหลักฐาน ทางวิทยาศาสตร์สนับสนุน
๕. เทคโนโลยใี นอนาคต จะมงุ่ ไปใหค้ วามสา คญั ดา้ นการบรกิ ารสขุ ภาพและเทคโนโลยเี กยี่ วกบั Work From Home ตัวอย่างเช่น Apple ได้สร้าง Smart Watch เป็นต้น
๖. เมื่อเกิดวิกฤตต่าง ๆ เช่น วิกฤตการเงิน วิกฤตโรคระบาด คนจานวนไม่น้อยจะหนีออกจากเมืองใหญ่ ไปสชู่ นบท เพอื่ ความอยรู่ อดและสรา้ งอนาคตใหม่ แตเ่ มอ่ื วกิ ฤตยตุ ลิ ง ผคู้ นเหลา่ นนั้ เหน็ วา่ เมอื งใหญไ่ มไ่ ดล้ ม่ สลายหรอื ดอ้ ยความสา คญั พวกเขาจงึ หวนกลบั สเู่ มอื งใหญอ่ กี เพราะเมอื งใหญม่ โี ครงสรา้ งพน้ื ฐานทด่ี กี วา่ มผี คู้ นทม่ี คี วามเจรญิ กวา่ มีอนาคตสดใสกว่า เป็นต้น
๗. โรคระบาดในอดีต คนจนคนรวยมีโอกาสเสียชีวิตพอ ๆ กัน แต่สาหรับ COVID-19 คนจนมีโอกาสเสียชีวิต มากกว่าคนรวย ประเทศด้อยพัฒนามีปัญหาเกี่ยวกับการ lockdown ประเทศ เพราะไม่มีเงินเพียงพอที่จะชดเชย ผู้ที่ได้รับผลกระทบ แต่ตรงกันข้ามธุรกิจขนาดใหญ่กลับเจริญเติบโตมากข้ึน บางรายเติบโตแบบก้าวกระโดดด้วยซ้า
๘. ช่วงเกิดการระบาดของ COVID-19 บางคนคิดว่าเป็นยุคของ Deglobalization หมายถึง โลกาภิวัตน์ จะเสอื่ มลงตวั อยา่ งเชน่ บรษิ ทั Toyotaของประเทศญป่ี นุ่ สง่ั ผลติ ชนิ้ สว่ นตา่ งๆของรถยนตห์ ลายรายการจากประเทศตา่ งๆ เมื่อประเทศเหล่าน้ันปิดประเทศ ทาให้ Toyota ต้องพักการผลิตรถยนต์ชั่วคราว และเริ่มมีความคิดว่าจะผลิตชิ้นส่วน ภายในประเทศเสียเองแม้จะมีราคาการผลิตสูงก็ตาม แต่จะเป็นอุปสรรคต่อการแข่งขันกับรถยนต์ของประเทศอื่น อยา่ งไรกต็ ามคาดวา่ Globalization คงหวนกลบั สสู่ ภาพเดมิ อกี เมอ่ื การระบาดของ COVID-19 ยตุ ลิ งแตค่ งไมเ่ หมอื นเดมิ
๙. ระเบียบโลกใหม่ในอนาคต แม้จะเป็นสองข้ัวอานาจคือ สหรัฐอเมริกาและจีน แต่ทั้งสองประเทศยังคงต้อง ติดต่อค้าขายกัน และต้องร่วมมือกันในบางเร่ือง เช่น การแก้ปัญหาโลกร้อน ปัญหาโรคระบาด ซึ่งคงไม่มีประเทศใด เพียงประเทศเดียวแก้ปัญหาโดยลาพัง จึงยังคงต้องร่วมมือกัน แต่อาจอยู่ภายใต้การนาขององค์กรระหว่างประเทศ เช่น สหประชาชาติ
๑๐. ในช่วงของการระบาดของ COVID-19 และภายหลังการระบาดยุติลง วิถีชีวิตของคนโดยเฉพาะในเมืองใหญ่ จะเปล่ียนไป เช่น Work From Home การเรียนและศึกษาแบบ Online, E-Commerce ความปกติแบบใหม่ (New Normal) คนจะหนั มาใหค้ วามสนใจและความสา คญั ตอ่ สขุ ภาพมากขนึ้ นอกจากนนั้ สงิ่ แวดลอ้ มจะไดร้ บั การดแู ล และให้ความสาคัญมากขึ้น
๑๑.หลายประเทศเร่ิมให้ความสาคัญต่อเศรษฐศาสตร์ด้านสุขภาพ (Health Economics) และบางประเทศ ได้ดาเนินการก่อนหน้าการระบาดของ COVID-19 ด้วยซ้า เช่น มหาวิทยาลัย Oxford ของอังกฤษร่วมมือกับประเทศ สวเี ดนผลติ วคั ซนี AstraZeneca ตา้ น COVID-19 สว่ นจนี และสหรฐั อเมรกิ านนั้ แทบไมต่ อ้ งกลา่ วถงึ เชน่ จนี ตงั้ โรงงาน ของบริษัท Pfizer ผลิตวัคซีนขนาดใหญ่ในจีน รวมท้ังอีกหลายประเทศที่มุ่งเน้นท่ี Health Economics
เป็นท่ีน่าสังเกตว่าเพื่อความอยู่รอด บางบริษัทท่ีมีช่ือเสียงในอดีต เช่น Fuji Film ปรับตัวจากการถูก Technology Disruption หันมาผลิตเครื่องมือแพทย์ และยารักษาโรค COVID-19 ที่เรารู้จักกันดี คือ Favipiravir
เป็นต้น เกี่ยวกับการปรับตัวของภาคธุรกิจเพื่อความอยู่รอด BiII Gate หน่ึงในผู้ก่อต้ังบริษัทไมโครซอฟท์ให้ข้อคิด ทนี่ า่ สนใจวา่ หลงั วกิ ฤต COVID-19 การนา เทคโนโลยโี ดยเฉพาะ Digital Technology ไปใชก้ บั ธรุ กจิ มใิ ชเ่ ปน็ ทางเลอื ก แตเ่ ปน็ ทางรอด เพราะพฤตกิ รรมหรอื วถิ ชี วี ติ ของผบู้ รโิ ภคเปลยี่ นจากเดมิ เปน็ การอยใู่ นสงั คม Online อยา่ งแพรห่ ลาย
นาวิกศาสตร์ 14 ปีท่ี ๑๐๕ เล่มที่ ๔ เมษายน ๒๕๖๕


บทส่งท้าย
จากเน้ือหาสาระของบทความนี้คงทาให้ผู้อ่านมองภาพของโลกปัจจุบันว่าเปล่ียนแปลงไปจากอดีตอย่างชัดเจน โลกที่พลิกผัน (VUCA World) ซ่ึงมีเหตุการณ์ที่เปล่ียนไว ไม่แน่นอน ซับซ้อน และกากวม ย่ิงทาให้การการทานาย เหตกุ ารณใ์ นอนาคตยากขนึ้ และขาดความแมน่ ยา และเมอ่ื โลกตกอยใู่ นภาวะวกิ ฤต ยงิ่ ทา ใหก้ ารแกไ้ ขปญั หายากขนึ้ ไปอกี
ภาวะวิกฤตที่เกิดขึ้นมักไม่สามารถเตรียมตัวได้ทัน และอาจเป็นภาวะวิกฤตรูปแบบใหม่ท่ีเราไม่สามารถวางแผน เพอื่ เผชญิ หนา้ กบั มนั ลว่ งหนา้ ได้ ประเดน็ นจี้ า เปน็ ทเี่ ราตอ้ งเรยี นรู้ และถอดบทเรยี นเพอื่ นา มาใชใ้ นอนาคต เมอ่ื มภี าวะ วิกฤตทานองเดียวกัน หรือลักษณะใกล้เคียงกันเกิดขึ้นอีก
วลี ที่คนรู้จักกันดี “เปลี่ยนวิกฤตให้เป็นโอกาส” ผู้เขียนได้กล่าวไว้ในบทความนี้แล้วว่า การสร้างโอกาสให้เป็น ประโยชน์อันเน่ืองจากภาวะวิกฤตนั้น ตัวภาวะวิกฤตเองอาจไม่มีอิทธิพลใด ๆ มากนักในการพลิกให้เป็นโอกาส แต่คน หรือองค์กรอาจอาศัยสถานการณ์ของภาวะวิกฤตเป็นตัวผลักดันมากกว่า ถึงจุดนี้ผู้เขียนคิดในแง่บวกว่า กองทัพเรือ หรือหน่วยย่อยของกองทัพเรือคงติดตามสถานการณ์วิกฤต COVID-19 มาโดยตลอด วิเคราะห์และถอดบทเรียน ไปบ้างแล้ว ระหว่างเวลาที่ภาวะวิกฤตได้เริ่มต้นและต่อเนื่องจนกว่าวิกฤต COVID-19 จะยุติลง แต่หากยังไม่ได้คิด และดาเนินการ ยังคงไม่สายเกินไปที่จะเริ่มทา
อ้างอิง
http://thaiwinner.com/crisis-management/ http://www.nstda.or.th/sci2pub/post-covid-19/ http://www.the101.word/nuclear-crisis-from-cuba-to-north-korea/ http://thepeople.co/british-petroleum-deepwater-horizon/ http://techsauce.co/corp-innov/how-fujiflim-survived-the-digital-age http://www.fujiflim.com/th/th/about/hq/corporate/pursuit-of-tomorrow/innovation http://ahead.asia/2017/02/23/fujiflim-astalift/ http://www.prachachat.net/facebook-instant-article/new-130414 http://www.activeaginginnovation.dms.moph.go.th
นาวิกศาสตร์ 15 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๔ เมษายน ๒๕๖๕


กล่าวนา
กองเรือตรวจอ่าว กองเรือยุทธการ (กตอ.กร) เป็นกองเรือที่ได้ก่อตั้งขึ้นมาในสมัยแรก ๆ ของกองทัพเรือ และได้ปฏิบัติภารกิจในการปกป้องอธิปไตยของชาติทางทะเลมาอย่างยาวนาน โดยได้ถือกาเนิดการก่อตั้งกองเรือมา ตง้ั แตว่ นั ที่ ๕ กมุ ภาพนั ธ์ พ.ศ. ๒๔๙๖ ตลอดระยะเวลากวา่ ๖๙ ปที ผี่ า่ นมา กองเรอื ตรวจอา่ วไดส้ ะสมความรู้ ประสบการณ์ อันยาวนานในการปกป้องท้องทะเลท้ัง ๒ ด้าน ตลอดความยาว ๑,๕๐๐ ไมล์ทะเล วันที่ ๕ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๕ จึงถอืเป็นวันคล้ายวันสถาปนากองเรือตรวจอ่าวครบรอบ๖๙ปี“กองเรือตรวจอ่าวจะเป็นหนว่ยทมี่ีความเป็นเลิศ ในการปฏิบัติการทางเรือ สาขาการรบผิวน้า ภายใต้การบริหารจัดการที่เน้นคุณภาพเป็นสาคัญ” คือ วิสัยทัศน์ที่กาลังพลทุกนายของกองเรือตรวจอ่าวยึดถือและมุ่งมั่น ร่วมมือร่วมใจกันเพื่อพัฒนาขีดความสามารถ ในการเป็นกา ลังรบหลักทางเรือท่ีเป็นเขี้ยวเล็บสาคัญของกองเรือยุทธการ และกองทัพเรือ
ยาม ระยิบยับ คล่ืนคล้อ สงบ เงียบใต้ แสงดาว เรา คือเพชร สุกสกาว ดัง เหล็กกล้า ทั่วพื้น
นก น้อยตัว หนึ่งน้ี นางนวล ท่องท่ัว สาคร ข้าศึก เราลิดรอน รบกวน คิดรุกล้า
เรา คือนักรบ ผิวน้า ร้าย ลึกได้ ประลอง เยี่ยง อย่างต่าง แซ่ซ้อง ฉลาม พิฆาต นักสู้
ทรายขาว เกลียวคล่ืน วับวาว ดาบชาติ พร้อมสู้ ไพรี บินว่อน
น่านน้า
ล่าล้าง ทาลาย มอดม้วย หมดสิ้น ช่ือก้อง
จ่ึงรู้
ฤทธ์ิร้าย ของชาติ ราชนาวี
นาวิกศาสตร์ 43 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๒ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๕


ประวัติกองเรือตรวจอ่าว
ใน พ.ศ. ๒๔๗๖ กระทรวงทหารเรือ ได้ถูกปรับลดขนาดองค์กรเป็นกองทัพเรือ ข้ึนตรงกับกระทรวงกลาโหม และมกี ารปรบั เปลยี่ นโครงสรา้ งมาเปน็ ลา ดบั จนกระทง่ั พ.ศ. ๒๔๙๔ กองทพั เรอื ไดพ้ จิ ารณาปรบั โครงสรา้ งและเปลยี่ นชอ่ื “กองเรือรบ” ซึ่งแต่เดิมประกอบด้วยเรือตามประเภท ๔ หมวดเรือ ได้แก่ หมวดเรือปืน หมวดเรือใช้ตอร์ปิโด หมวดเรือช่วยรบ และหมวดเรือพระที่นั่ง มีชื่อใหม่คือ “กองเรือยุทธการ” และในวันที่ ๕ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๔๙๖ กองเรือยุทธการได้แบ่งส่วนราชการเป็น ๔ กองเรือ ได้แก่ กองเรือตรวจอ่าว กองเรือปราบเรือดาน้า กองเรือทุ่นระเบิด และกองเรือบริการ โดยได้รวมกิจการของหมวดเรือปืน และหมวดเรือใช้ตอร์ปิโดเป็นหน่วยเดียวกัน ภายใต้กองเรือ ท่ีช่ือว่า “กองเรือตรวจอ่าว” และใช้คาย่อว่า “กตอ.” กองเรือตรวจอ่าว จึงได้ถือกาเนิดข้ึนมานับต้ังแต่บัดนั้น โดยในขณะน้ันมีเรือปืน และเรือใช้ตอร์ปิโด เป็นเรือ ๒ ประเภทแรก ที่สังกัดในกองเรือตรวจอ่าว
กองเรอื ตรวจอา่ วไดพ้ ฒั นาขน้ึ มาตามลา ดบั จากเรอื ปนื และเรอื ใชต้ อรป์ โิ ด ซงึ่ ปลดประจา การไปตามอายกุ ารใชง้ าน และได้มีการขึ้นระวางประจาการเรือประเภทต่างๆอย่างต่อเนื่อง ต่อมาใน พ.ศ. ๒๕๕๒ กองเรือยุทธการได้มี การปรบั โครงสรา้ งใหม่ โดยไดป้ รบั ยา้ ยเรอื ตรวจการณใ์ กลฝ้ ง่ั และเรอื ตรวจการณช์ ายฝง่ั ไปสงั กดั กองเรอื ยามฝง่ั (กยฝ.) ทา ใหใ้ นปจั จบุ นั กองเรอื ตรวจอา่ วมเี รอื ในสงั กดั จา นวน ๓ ประเภท รวม ๑๗ ลา ไดแ้ ก่ เรอื เรว็ โจมตปี นื เรอื ตรวจการณป์ นื และเรอื ตรวจการณไ์ กลฝง่ั ซงึ่ เรอื ทปี่ ระจา การในปจั จบุ นั ไดพ้ ฒั นาตามเทคโนโลยสี มยั ใหม่ ทา ให้ กองเรอื ตรวจอา่ ว มขี ดี ความสามารถเพียงพอ ที่จะรับมือกับภัยคุกคาม และสถานการณ์ที่เปลี่ยนแปลงไปตามสภาวะการณ์ปัจจุบันได้อย่างมี ประสทิ ธภิ าพ สมกบั คา ขวญั ของกองเรอื ตรวจอา่ วทวี่ า่ “ยามสงบเราดง่ั นกนางนวล ขา้ ศกึ รบกวนเรารา้ ยเยยี่ งฉลาม” โดยกองเรอื ยทุ ธการไดจ้ ดั เรอื ประเภทตา่ งๆของกองเรอื ตรวจอา่ วออกปฏบิ ตั ริ าชการกบั ทพั เรอื ภาคท่ี๑ทพั เรอื ภาคท่ี๒ ทัพเรือภาคที่ ๓ และหน่วยเฉพาะกิจต่าง ๆ ของกองทัพเรือ ทั้งทะเลฝ่ังอ่าวไทย และทะเลฝ่ังอันดามัน ทาให้คากล่าว ทวี่ า่ “ตลอด ๒๔ ชวั่ โมง จะตอ้ งมธี งราชนาวขี องเรอื ในกองเรอื ตรวจอา่ วโบกสะบดั ในทอ้ งทะเลไทย” เปน็ ความจรงิ ชั่วนิจนิรันดร์ ซึ่งนับเป็นความภาคภูมิใจของกาลังพลทุกนายที่ได้ทาหน้าที่อันสาคัญในการเฝ้าดูแลรักษาผลประโยชน์ ของชาติทางทะเลอยู่ตลอดเวลา
ภารกิจ และการจัดส่วนราชการ
กองเรือตรวจอ่าว เป็นหน่วยขึ้นตรงของกองเรือยุทธการ มีภารกิจในการจัดเตรียมกาลังสาหรับการปฏิบัติการรบ ผิวน้า ปัจจุบันกองเรือตรวจอ่าว มีการจัดส่วนราชการ ดังนี้
๑. กองบญั ชาการ มหี นา้ ทกี่ า หนดนโยบาย วางแผน อา นวยการ ประสานงาน และกา กบั การปฏบิ ตั กิ ารของหนว่ ย ตามที่ได้รับมอบหมาย มีหน่วยในบังคับบัญชา ๑ กอง ๗ แผนก ได้แก่ กองช่าง แผนกธุรการ แผนกกาลังพล แผนก ยุทธการและข่าว แผนกส่งกาลังบารุง แผนกสื่อสารและเทคโนโลยีสารสนเทศ แผนกพลาธิการ และแผนกการเงิน
๒. กองร้อยกองบัญชาการ มีหน้าที่สนับสนุนทางธุรการ การรักษาความปลอดภัย และการบริการทั่วไปให้แก่ กองบญั ชาการกองเรอื ตรวจอา่ ว โดยมหี นว่ ยในบงั คบั บญั ชา ๓ หนว่ ย ประกอบดว้ ย กองบงั คบั การกองรอ้ ย หมวดบรกิ าร และหมวดป้องกัน
๓. หมวดเรอื ที่ ๑ ประกอบดว้ ย เรอื ตรวจการณไ์ กลฝง่ั (เรอื ตกก.) จา นวน ๔ ลา ไดแ้ ก่ ชดุ ร.ล. ปตั ตานี (ร.ล. ปตั ตานี ร.ล. นราธิวาส) ชุด ร.ล. กระบ่ี (ร.ล. กระบี่ ร.ล. ประจวบคีรีขันธ์)
นาวิกศาสตร์ 44 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๒ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๕


เรือ ตกก. ชุด ร.ล. ปัตตานี
เรือ ตกก. ชุด ร.ล. กระบ่ี
๔. หมวดเรือท่ี ๒ ประกอบด้วย เรือเร็วโจมตีปืน (เรือ รจป.) จานวน ๓ ลา ได้แก่ ชุด ร.ล. ชลบุรี (ร.ล. ชลบุรี ร.ล. สงขลา ร.ล. ภูเก็ต)
เรือ รจป. ชุด ร.ล. ชลบุรี
๕. หมวดเรือท่ี ๓ ประกอบด้วย เรือตรวจการณ์ปืน (เรือ ตกป.) จานวน ๑๐ ลา ได้แก่ ชุด ร.ล. สัตหีบ (ร.ล. สัตหีบ ร.ล.คลองใหญ่ ร.ล. ตากใบ) ชดุ ร.ล. กนั ตงั (ร.ล.กนั ตงั ร.ล.เทพา ร.ล.ทา้ ยเหมอื ง) ชดุ ร.ล. หวั หนิ (ร.ล. หวั หนิ ร.ล. แกลง ร.ล. ศรีราชา) และชุด ร.ล. แหลมสิงห์
เรือ ตกป. ชุด ร.ล. สัตหีบ
เรือ ตกป. ชุด ร.ล. หัวหิน
เรือ ตกป. ชุด ร.ล. กันตัง
เรือ ตกป. ชุด ร.ล. แหลมสิงห์
นาวิกศาสตร์ 45 ปีท่ี ๑๐๕ เล่มท่ี ๒ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๕


การปฏิบัติงานที่สาคัญ
๑ . จ ดั เ ร อื ป ฏ บิ ตั ริ า ช ก า ร ใ น ห ม เ่ ู ร อื ร กั ษ า ก า ร ณ ถ์ ว า ย ค ว า ม ป ล อ ด ภ ยั ท า ง น า ้ ( ม ร ก . ถ ป น . ) ใ น ก า ร ถ ว า ย ค ว า ม ป ล อ ด ภ ยั แดพ่ ระบรมวงศานวุ งศ์ ณ เรอื นรบั รองทปี่ ระทบั คา่ ยมหาสรุ สงิ หนาท เรอื นรบั รองทป่ี ระทบั หนว่ ยบญั ชาการนาวกิ โยธนิ (น.๑) ตาหนักพิมานมาศ ตลอดจนพ้ืนที่ต่าง ๆ ในจังหวัดระยอง และจังหวัดชลบุรี
หมู่เรือรักษาการณ์ถวายความปลอดภัยทางน้า
๒. จัดเรือปฏิบัติราชการในทัพเรือภาคท่ี ๑ ทัพเรือภาคที่ ๒ และทัพเรือภาคท่ี ๓ ตามแผนการจัดกาลังของ กองเรอื ยทุ ธการโดยมภี ารกจิ การปอ้ งกนั การกระทา ผดิ กฎหมายทางทะเลไดแ้ ก่การลกั ลอบคา้ นา้ มนั เถอื่ นการกระทา ผดิ เก่ียวกับยาเสพติด รวมท้ังการช่วยเหลือผู้ประสบภัยทางทะเล
จัดเรือปฏิบัติราชการป้องกันการกระทาผิดกฎหมายทางทะเลรวมทั้งการช่วยเหลือผู้ประสบภัยทางทะเล
๓. จัดเรือเข้าปฏิบัติราชการในหมู่เรือเฉพาะกิจบรรเทาสาธารณภัยทางทะเล กองทัพเรือ มีภารกิจสนับสนุน การบรรเทาสาธารณภยั ใหก้ บั ศนู ยบ์ รรเทาสาธารณภยั กองทพั เรอื เพอื่ ใหผ้ ปู้ ระสบภยั รอดพน้ อนั ตรายบรรเทาความเสยี หาย และความเดือดร้อนต่อชีวิตและทรัพย์สินจากสาธารณภัยที่เกิดขึ้น โดยในปีที่ผ่านมากองเรือตรวจอ่าว ได้รับภารกิจให้ปฏิบัติหน้าท่ีหมู่เรือเฉพาะกิจบรรเทาสาธารณภัยทางทะเล กองทัพเรือ ประจาเดือน เมษายน ๒๕๖๔ ซึ่งมี พลเรือตรี วรพาท รัชตะสังข์ ผู้บัญชาการกองเรือตรวจอ่าว เป็นผู้บัญชาการหมู่เรือ เฉพาะกิจบรรเทาสาธารณภัยทางทะเล กองทัพเรือ ภายใต้สถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคทางเดินหายใจจาก เชื้อไวรัสโคโรนา ๒๐๑๙ (COVID-19) ทาให้แนวทางการช่วยเหลือผู้ประสบภัยทางทะเลแบบเดิมต้องปรับเปลี่ยนให้ สอดคล้องกับสถานการณ์ เพ่ือความปลอดภัยของผู้ประสบภัยและผู้ปฏิบัติงาน กองเรือตรวจอ่าว และหน่วยต่างๆ ท่ีประกอบกาลังกันเพื่อปฏิบัติราชการได้ร่วมกันซักซ้อมแนวทางปฏิบัติในการกู้ภัยและช่วยเหลือผู้ประสบภัย ทางทะเลแบบ NEW NORMAL บนเรือหลวงสุรินทร์ ณ ท่าเรือแหลมเทียน การท่าเรือสัตหีบ ฐานทัพเรือสัตหีบ
นาวิกศาสตร์ 46 ปีท่ี ๑๐๕ เล่มที่ ๒ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๕


หมู่เรือเฉพาะกิจบรรเทาสาธารณภัยทางทะเล กองทัพเรือ ประจาเดือนเมษายน ๒๕๖๔
อาเภอสัตหีบ จังหวัดชลบุรี โดยซักซ้อมการปฏิบัติในข้ันตอนต่าง ๆ ของการบรรเทาสาธารณภัย เพ่ือเตรียม ความพร้อมในการให้ความช่วยเหลือประชาชน ในกรณีเกิดภัยพิบัติภายใต้สถานการณ์การแพร่ระบาดของเชื้อ ไวรัสโคโรนา ๒๐๑๙ (COVID-19) ทั้งนี้ เพื่อทาให้มั่นใจได้ว่ากองทัพเรือมีความพร้อมทั้งองค์บุคคล องค์วัตถุ และ องคย์ ทุ ธวธิ ี ในการปฏบิ ตั กิ าร แบบ NEW NORMAL เพอ่ื รบั มอื ภยั พบิ ตั ทิ างทะเลไดภ้ ายใน ๒๔ ชว่ั โมง เมอื่ ไดร้ บั การสงั่ การ จากศนู ยบ์ รรเทาสาธารณภยั กองทพั เรอื ซงึ่ เปน็ ไปตามนโยบายผบู้ ญั ชาการทหารเรอื กา หนดใหก้ องทพั เรอื เปน็ หนว่ ยงาน ท่ีประชาชนเชื่อมั่น และภาคภูมิใจ “ท่ีไหนมีภัย ท่ีน่ันมีทหารเรือ”
การฝึกต่าง ๆ “รบอย่างไร ฝึกอย่างนั้น”
กองเรือตรวจอ่าว มีการดาเนินการเพื่อดารงและเพ่ิมขีดสมรรถนะของกาลังพล และอาวุธยุทโธปกรณ์ เพื่อให้มีความพร้อมท่ีจะปฏิบัติหน้าท่ีที่ได้รับมอบหมายท่ีสาคัญ ได้แก่ การฝึกความพร้อมองค์บุคคล และยุทธวิธี ประจาปีงบประมาณ ๒๕๖๕ โดยได้ดาเนินการฝึก ระหว่าง ๕ พ.ย. ๖๔ – ๑๐ ธ.ค. ๖๔ ซึ่งแบ่งห้วงการฝึกเป็น ๓หว้ งการฝกึ คอื การฝกึ ในทา่ การฝกึ ในทะเลและการสรปุ บทเรยี นจากการฝกึ เพอื่ ปรบั ปรงุ พฒั นาการฝกึ และหลกั นยิ ม ในการรบผิวน้าต่อไป โดยมีวัตถุประสงค์ ดังนี้
๑.เพอื่ ใหก้ า ลงั พลมคี วามรคู้ วามชา นาญสามารถปฏบิ ตั งิ านเปน็ ทมี ในดา้ นการปฏบิ ตั กิ ารทางเรอื สาขาการรบผวิ นา้ ได้
๒. เพอื่ ใหก้ า ลงั พลมคี วามพรอ้ มทจี่ ะปฏบิ ตั หิ นา้ ทใี่ นตา แหนง่ ทรี่ บั ผดิ ชอบ ในลกั ษณะเปน็ รายบคุ คล และปฏบิ ตั งิ าน เป็นทีมภายในเรือ การปฏิบัติการร่วมกับเรือประเภทเดียวกัน เรือที่ใกล้เคียงกัน หรือเรือต่างประเภทกันได้
๓.เพอ่ื ตรวจสอบความพรอ้ มองคย์ ทุ ธวธิ ีตามขดี ความสามารถการปฏบิ ตั กิ ารทางเรอื ที่กองเรอื ตรวจอา่ วรบั ผดิ ชอบ เพ่ือเป็นข้อมูลในการจัดทาหลักนิยมด้านการปฏิบัติการทางเรือ สาขาการรบผิวน้า ซึ่งสามารถนาไปใช้อ้างอิง ในการฝึกอบรมหลักสูตรต่าง ๆ เตรียมข้อมูลสาหรับทาแนวทางการใช้เรือตรวจการณ์ไกลฝั่ง และจัดหายุทโธปกรณ์ โครงการเสริมสร้างกาลังกองทัพเรือในอนาคต
นาวิกศาสตร์ 47 ปีท่ี ๑๐๕ เล่มท่ี ๒ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๕


๔. บูรณาการการฝึกในช่วงการฝึกในทะเล เพ่ือฝึกการปฏิบัติการร่วมกันเป็นกองเรือ และกาหนดให้การฝึกต้อง ผ่านมาตรฐานในระดับ Safe To Sail และ Basic Tactic
๕. เพื่อให้เกิดความปลอดภัยในการปฏิบัติงานทั้งองค์บุคคลและองค์วัตถุ โดยการฝึกองค์บุคคล และยุทธวิธี กองเรือตรวจอ่าว ทาให้เกิดผลผลิต คือ กระบวนการทางานตามภารกิจหลัก (Core business) ของกองเรือตรวจอ่าว ได้แก่ ขีดความสามารถในการลาดตระเวนตรวจการณ์ทางทะเลด้วยเรือผิวน้า ขีดความสามารถในการรบผิวน้า และ ขีดความสามารถในการป้องกันแหล่งเศรษฐกิจท่ีสาคัญในทะเล
นาวิกศาสตร์ 48 ปีท่ี ๑๐๕ เล่มที่ ๒ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๕


การฝึกองค์บุคคลและยุทธวิธี กองเรือตรวจอ่าว ประจาปี งป.๖๕
การฝกึ ผสม THALAY LAUT 23/2021 เปน็ การฝกึ ผสมแบบทวภิ าครี ะหวา่ งกองทพั เรอื ไทยกบั กองทพั เรอื มาเลเซยี โดยทา การฝกึ ระหวา่ ง๒๙ส.ค.๖๔–๕ก.ย.๖๔มวี ตั ถปุ ระสงคข์ องการฝกึ เพอ่ื พฒั นาความเขา้ ใจระหวา่ งกองทพั เรอื ไทย กบั กองทพั เรอื มาเลเซยี ในทกุ ระดบั และเพมิ่ พนู ความสมั พนั ธผ์ า่ นการหารอื การวางแผนการฝกึ ในแบบ NEW NORMAL ไม่มีการสัมผัส โดยผ่านระบบ VIDEO CONFERENCE ตลอดจนเสริมสร้างความสัมพันธ์ทางทหารระหว่างประเทศ และพฒั นาขดี ความสามารถในการปฏบิ ตั กิ ารรว่ มกนั ทง้ั การปฏติ กิ ารทางทหารตามแบบ และการปฏบิ ตั กิ ารนอกแบบ รวมท้ังร่วมกันปรับปรุงเอกสาร THALAY LAUT STANDARD OPERATING PROCEDURE (SOP) 2nd EDITION อีกท้ังเพื่อเพ่ิมพูนความรู้ ความสามารถของกาลังพลหน่วยเรือ ให้มีความพร้อมท่ีจะปฏิบัติหน้าที่ในตาแหน่งท่ี รบั ผดิ ชอบ และการปฏบิ ตั งิ านเปน็ ทมี ภายในเรอื รวมทงั้ การปฏบิ ตั งิ านรว่ มกบั เรอื ประเภทเดยี วกนั หรอื เรอื ตา่ งประเภทกนั ระยะเวลาการฝกึ ประมาณ ๗ วนั ซง่ึ ในปนี เี้ ปน็ การฝกึ แบบ NEW NORMAL เนอื่ งจากสถานการณท์ ที่ ว่ั โลกกา ลงั เผชญิ กับเชื้อไวรัสโคโรนา ๒๐๑๙ (COVID–19)
การฝึกผสม THALAY LAUT 23/2021
นาวิกศาสตร์ 49 ปีที่ ๑๐๕ เล่มท่ี ๒ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๕


ด้านสวัสดิการของกาลังพล
กองเรอื ตรวจอา่ วภายใตก้ ารบงั คบั บญั ชาของ พลเรอื ตรี วรพาท รชั ตะสงั ข์ ผบู้ ญั ชาการกองเรอื ตรวจอา่ ว คนที่ ๓๘ ไดใ้ หค้ วามสา คญั กบั สวสั ดกิ ารและความเปน็ อยขู่ องกา ลงั พล โดยไดจ้ ดั ใหม้ กี ารมอบทนุ การศกึ ษาแกบ่ ตุ รธดิ าของขา้ ราชการ เปน็ ประจา ทกุ ปี เพอื่ เปน็ การชว่ ยเหลอื และแบง่ เบาภาระดา้ นคา่ ใชจ้ า่ ยของขา้ ราชการ สง่ เสรมิ ใหบ้ ตุ รธดิ ามคี วามขยนั หมนั่ เพยี รทจี่ ะเตบิ โตเปน็ บคุ ลากรทมี่ คี ณุ คา่ ตอ่ สงั คมและประเทศชาตติ อ่ ไปมกี จิ การรา้ นคา้ สวสั ดกิ ารและสโมสรเพอ่ื จา หนา่ ย เครอ่ื งอปุ โภคบรโิ ภคใหแ้ กข่ า้ ราชการในราคายอ่ มเยา กจิ การใหก้ เู้ งนิ สา หรบั กา ลงั พลในอตั ราดอกเบยี้ ตา่ อกี ทงั้ สง่ เสรมิ ให้กาลังพลออกกาลังกายอย่างสม่าเสมอ เพื่อให้มีสุขภาพแข็งแรง และมีค่าดัชนีมวลกายที่ดี พร้อมที่จะทุ่มเท ในการปฏิบัติราชการ และรณรงค์ไม่ให้กาลังพลเข้าไปยุ่งเก่ียวกับยาเสพติดอย่างเด็ดขาด มีความยุติธรรมและโปร่งใส มีธรรมมาภิบาลในการปกครองบังคับบัญชา
การมอบทุนการศึกษาให้แก่บุตรธิดา ในวันสถาปนากองเรือตรวจอ่าว
นาวิกศาสตร์ 50 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๒ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๕


กิจการร้านค้าสวัสดิการ
การทดสอบสมรรถภาพทางกายของกาลังพล
จากอดีตจนถึงปัจจุบัน ตลอดระยะเวลา ๖๙ ปี กองเรือตรวจอ่าว ได้ปฏิบัติงานตอบสนองภารกิจของกองทัพเรือ มาด้วยดีโดยตลอด ซ่ึงปรากฏผลงานเป็นที่ประจักษ์แล้ว ในอนาคตกองเรือตรวจอ่าวก็ยังจะต้องมีการพัฒนา และเพิ่ม ขีดความสามารถต่อไป ตามสภาวการณ์ท่ีเปลี่ยนแปลงไปของภูมิภาคและการใช้กาลังทางเรือในอนาคต ทั้งนี้ เพ่ือให้ เป็นหน่วยที่มีความพร้อมรบ และพร้อมที่จะปฏิบัติภารกิจตามท่ีได้รับมอบหมายได้ทุกสภาวการณ์
นาวิกศาสตร์ 51 ปีท่ี ๑๐๕ เล่มท่ี ๒ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๕


การศึกษา
พลเรือตรี วรพาท รัชตะสังข์ ผู้บัญชาการกองเรือตรวจอ่าว
พ.ศ. ๒๕๒๗ โรงเรียนเตรียมทหาร (รุ่นที่ ๒๕)
พ.ศ. ๒๕๓๒ โรงเรียนนายเรือ (รุ่นที่ ๘๒)
พ.ศ. ๒๕๔๐ โรงเรียนนายทหารเรือช้ันต้น พรรคนาวิน พ.ศ. ๒๕๔๒ โรงเรียนเสนาธิการทหารเรือ
พ.ศ. ๒๕๔๙ วิทยาลัยเสนาธิการทหาร
พ.ศ. ๒๕๕๖ วิทยาลัยการทัพเรือ
ตาแหน่งการรับราชการที่สาคัญ
พ.ศ. ๒๕๔๔ ผู้บังคับการเรือหลวงสุโขทัย
พ.ศ. ๒๕๔๗ ฝ่ายเสนาธิการ ประจากรมยุทธการทหารเรือ
พ.ศ. ๒๕๕๔ ผู้อานวยการกองนโยบายและแผน กรมยุทธการทหารเรือ
พ.ศ. ๒๕๖๒ ผู้ช่วยทูตฝ่ายทหารเรือไทย/ฮานอย และทาหน้าที่ รองผู้ช่วยทูตฝ่ายทหาร ไทย/ฮานอย อีกหน้าที่หนึ่ง พ.ศ. ๒๕๖๓ ผู้บัญชาการกองเรือตรวจอ่าว
นาวิกศาสตร์ 52 ปีท่ี ๑๐๕ เล่มท่ี ๒ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๕


กล่าวนา
ช่วงปลายปี ประมาณเดือน ธ.ค.-มี.ค.ของทุกปี จะเป็นการแนะแนวและเชิญชวนให้นักเรียนที่จะจบการศึกษา ทั้งในระดับมัธยมต้นและมัธยมปลายหรือสอบเสร็จในภาคการศึกษาที่ ๒ และกาลังรอขึ้นชั้นใหม่เข้ารับการศึกษาต่อ ในสถาบนั ตา่ ง ๆ รวมทงั้ กองทพั ไทย เหลา่ ทพั และสา นกั งานตา รวจแหง่ ชาติ จะมกี ารรบั สมคั รบคุ คลพลเรอื นเขา้ มารบั ราชการ ทงั้ ในระดบั นกั เรยี นนายรอ้ ย นกั เรยี นนายเรอื นกั เรยี นนายเรอื อากาศ นกั เรยี นนายรอ้ ยตา รวจ นกั เรยี นนายสบิ นักเรียนจ่าทหารเรือ นักเรียนจ่าอากาศ นักเรียนพยาบาลทั้ง ๔ เหล่าทัพ โดยในส่วนของ ทร.มีการรับสมัครนักเรียน ดุริยางค์ทหารเรือ และนักเรียนช่างกรมอู่ทหารเรือเพิ่มเติมด้วย ทั้งนี้ การรับสมัครดังกล่าวนี้ เรียกว่าการ Recruit ซึ่งเป็นขั้นตอนหนึ่งในระบบการบริหารกาลังพลหรือการบริหารทรัพยากรมนุษย์ อย่างที่เข้าใจได้โดยง่าย คือ 3R ประกอบด้วย Recruit Retain and Retire ทั้งนี้ ในการแนะแนวและการรับสมัครของ ทร.ได้มอบหมายให้ ยศ.ทร. เป็นหน่วยรับผิดชอบหลักในการจัดทีมงานไปประชาสัมพันธ์การรับสมัครตามที่กล่าวมาข้างต้น ด้วยการเดินทาง ไปประชาสัมพันธ์ตามโรงเรียนต่าง ๆ ท่ัวประเทศ และการประชาสัมพันธ์ตามสื่อต่าง ๆ ซึ่งมีคา หน่ึงหรือประโยคหน่ึงที่ ทร.มักนิยมนาไปใช้ในการประชาสัมพันธ์ คานั้น คือ “ร่วมเครือนาวี จักยลปฐพีไพศาล” หรือ “Join the Navy to see the World” ดงั นนั้ ในบทความนี้ จงึ จะเขยี นเกย่ี วกบั เรอื่ งน้ี โดยถา่ ยทอดการยลปฐพไี พศาลวา่ มอี ะไรทนี่ า่ สนใจบา้ ง และเพื่อประโยชน์กับคนรุ่นหลังต่อไป
ภาพที่ ๑ โปสเตอร์ประชาสัมพันธ์การรับสมัครนักเรียนนายเรือและนักเรียนจ่าทหารเรือ
ที่มา: เว็บไซต์ www.facebook.com/RTNApage และ เว็บไซต์ www.th-th.facebook.com/NCITSCHOOL
นาวิกศาสตร์ 53 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๒ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๕


ความเป็นมาของคาว่า “ร่วมเครือนาวี จักยลปฐพีไพศาล”
คาว่า “ร่วมเครือนาวี จักยลปฐพีไพศาล หรือ Join the Navy to see the World” ไม่ปรากฏหลักฐาน ท่ีชัดเจนว่า ทร.ไทยได้นาคาน้ีมาใช้ต้ังแต่เมื่อใด เท่าท่ีจาได้คือต้ังแต่เข้ามารับราชการใน ทร.ต้ังแต่ พ.ศ.๒๕๒๙ ก็ได้ยินคาน้ีมาโดยตลอด และจนถึงปัจจุบันในการประชาสัมพันธ์และรับสมัครบุคคลพลเรือนเข้ามาเป็นทหารเรือ ก็ยังใช้คาน้ีอยู่ ท้ังในส่วนของการรับสมัครเข้ามาเป็นนักเรียนนายเรือ และนักเรียนจ่าทหารเรือ (ดูภาพท่ี ๑ โปสเตอร์ ประชาสมั พนั ธก์ ารรบั สมคั รนกั เรยี นนายเรอื และนกั เรยี นจา่ ทหารเรอื ) นกั เรยี นพยาบาลทหารเรอื และนกั เรยี นดรุ ยิ างคท์ หารเรอื และเมื่อค้นคว้าในโลกสื่อสังคมออนไลน์ พบว่าเว็บไซต์ Wikipedia ได้ให้คาว่า “ร่วมเครือนาวี จักยลปฐพีไพศาล” เป็นคาขวัญของ ทร.ไทยไปแล้ว
การที่ ทร.ไทยใช้คานี้ในการเชิญชวนหรือประชาสัมพันธ์การสมัครเข้ารับราชการทหารเรือนั้น ไม่ใช่เรื่องแปลก เพราะทหารเรอื ตา่ งประเทศกใ็ ชค้ า ทา นองนใี้ นการเชญิ ชวนใหบ้ คุ คลพลเรอื นสมคั รเขา้ เปน็ ทหารเรอื เชน่ ทร.สหรฐั อเมรกิ า ที่มีคาเชิญชวนให้มาเป็นทหารเรือมานานมากแล้ว โดยในช่วงสงครามโลกครั้งที่ ๑ คาเชิญชวนให้มาเป็นทหารเรือ โดยมรี ปู ผหู้ ญงิ แตง่ ชดุ กะลาสแี ลว้ นงั่ อยบู่ นลกู โลกสอื่ เหน็ วา่ ทหารเรอื ไปไดท้ วั่ โลกอกี รปู หนงึ่ จะเปน็ รปู ผหู้ ญงิ แตง่ ชดุ กะลาสี แ ล ว้ ม ขี อ้ ค ว า ม ว า่ “ I W I S H I W E R E A M A N , I ’ d J O I N T h e N A V Y ” ท า น อ ง ว า่ “ อ ย า ก เ ป น็ ผ ช้ ู า ย เ พ อื ่ จ ะ ไ ด เ้ ป น็ ท ห า ร เ ร อื ” อกี รปู หนงึ่ เปน็ รปู ผหู้ ญงิ แตง่ ชดุ ดรมั เมเยอร์เชญิ ชวนใหเ้ขา้ มาเปน็ ทหารเรอื และในยคุ สงครามโลกครงั้ ที่๒ทร.สหรฐั อเมรกิ า ใช้คาว่า “Join the NAVY and FREE the World” จะเป็นรูปเชิญชวนให้มาเป็นทหารเรือ เพื่อปลดปล่อยโลก ใหม้ อี สิ รภาพ เนอื่ งจากโลกกา ลงั ถกู โซร่ ดั ตรงึ ไว้ (ดภู าพที่ ๒ โปสเตอร์ ทร.สหรฐั อเมรกิ า เชญิ ชวนมาสมคั รเปน็ ทหารเรอื ในช่วงเวลาต่าง ๆ)
ภาพท่ี ๒ ทร.สหรัฐอเมริกา เชิญชวนมาสมัครเป็นทหารเรือในช่วงเวลาต่าง ๆ ท่ีมา: เว็บไซต์ www.google.com
ยังมีโปสเตอร์ที่เชิญชวนในทานองว่ามาเป็นทหารเรือกันเถอะเป็นแล้วจะได้ท่องโลก และโลกนี้เป็นพื้นน้ากว่า รอ้ ยละ ๗๐ และอกี แผน่ หนงึ่ กเ็ ขยี นวา่ คณุ จะไดท้ อ่ งโลก ไดเ้ กบ็ เงนิ และรบั ใชป้ ระเทศชาติ ในยคุ ปจั จบุ นั มโี ปสเตอรเ์ ชญิ ชวน ให้มาเป็นทหารเรือ ด้วยการใส่ข้อความเชิญชวนผู้เล่นเกม “Pokemon: โปเกมอน” (ดูภาพท่ี ๓ โปสเตอร์เชิญชวน ให้เป็นทหารเรือของ ทร.สหรัฐอเมริกา) ซ่ึงเป็นเกมท่ีนิยมเล่นกันมากอยู่ช่วงหนึ่ง โดยจะมีการปล่อยโปเกมอน ไปตามพื้นที่ต่าง ๆ แล้วผู้เล่นต้องไปตามพ้ืนที่ท่ีมีโปเกมอนเพ่ือจับตัวให้ได้ประมาณน้ัน โดยในโปสเตอร์เขียนว่า
นาวิกศาสตร์ 54 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๒ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๕


ถา้ คณุ ชอบเลน่ เกมโปเกมอนทร.สหรฐั อเมรกิ าสามารถจะพาคณุ ไปไดท้ วั่ โลกอนญุ าตใหค้ ณุ เลน่ เกมโปเกมอนและชว่ ยคณุ ให้ บรรลเุปา้ หมายตามทคี่ ณุ ตง้ั ใจไวว้ า่ เปน็ “PokemonMaster”ในทา นอง“JointheNavybecomeaPokemonMaster”
ภาพท่ี ๓ โปสเตอร์เชิญชวนให้เป็นทหารเรือของ ทร.สหรัฐอเมริกา ที่มา: เว็บไซต์ www.reddit.com/r/navy
ไมใ่ ชเ่ ฉพาะทร.สหรฐั อเมรกิ าแต่ทร.รสั เซยี กม็ เี ชน่ กนั โดยใชค้ า วา่ “JOINNAVYSEEWORLD”(ดภู าพที่๔โปสเตอรเ์ ชญิ ชวน เป็นทหารเรือของรัสเซีย) แม้ไม่ปรากฏหลักฐานมีใช้ในปีไหน แต่ดูโปสเตอร์แล้วเก่ามาก น่าจะถูกใช้มานานหลายสิบปี
ภาพที่ ๔ โปสเตอร์เชิญชวนเป็นทหารเรือของรัสเซีย ที่มา: เว็บไซต์ www.imgur.com/gallery
สาหรับ ทร.สหราชอาณาจักร ใช้คาว่า “Tour the world, Join the Royal Navy” ที่ปรากฏอยู่ในโปสเตอร์ ค.ศ. ๑๙๓๖ มีองค์ประกอบของภาพคือ เป็นรูปทหารเรือขี่ม้าขาว ส่วนฉากหลังมีคนวิ่งไล่ตามในภูมิประเทศที่น่าจะ เป็นทะเลทรายเพราะเห็นปิรามิดอยู่ด้วย ส่วนอีกภาพหนึ่งใช้คาว่า “On top of the world, Join the Royal Navy” เปน็ รปู กะลาสเี รอื นงั่ บนปากกระบอกปนื ใหญแ่ ละกา ลงั ขดั ทปี่ ดิ กระบอกปนื (ดภู าพที่ ๕ โปสเตอรเ์ ชญิ ชวนเปน็ ทหารเรอื ของราชนาวีอังกฤษ)
นาวิกศาสตร์ 55 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๒ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๕


และยงั มหี นงั สอื เลม่ หนงึ่ ชอ่ื วา่ “Join the Navy..... seetheworld?”เขยี นโดยLt.Cdr.DavidAllen(rtd.) ความหนา๒๑๖หนา้ (ดภู าพที่๖JointheNavy.....see the world?) ซึ่งเล่าเรื่องที่เข้ารับราชการในราชนาวี สหราชอาณาจักร ตั้งแต่ ค.ศ.๑๙๔๙-๑๙๗๗
ในเนื้อเรื่องจะเล่าตั้งแต่เข้ามาเป็นนักเรียนนายเรือ ตั้งแต่อายุ ๑๓ ปี (ผู้เขียนเคยเขียนเล่าเรื่องการสร้าง เหล็กในคน ที่มีข้อสังเกตคือ ทหารเรือของประเทศ ในยุโรป จะเข้ามาเป็นทหารเรือตั้งแต่อายุยังน้อย) และอยู่รับราชการจนถึงอายุ ๔๒ ปีตลอดระยะเวลา ในการรับราชการ ๒๘ ปี เคยอยู่ในเรือรบประเภทต่าง ๆ ถึง ๑๒ ลา และเคยเดินเรือไปเกือบทั่วโลก ได้เคยไป สถานทตี่ า่ ง ๆ มากมายและมโี อกาสพบปะกบั คนตา่ งชาติ ต่างภาษาจานวนมาก
ภาพท่ี ๖ Join the Navy.....see the world?
ท่ีมา: เว็บไซต์ www.amazon.co.uk/Join-Navy-See-World 1949-1977
ภาพที่ ๕ โปสเตอร์เชิญชวนเป็นทหารเรือของราชนาวีอังกฤษ ที่มา: เว็บไซต์ www.fineartamerica.com
สาหรับประเทศเพื่อนบ้าน ทร.อินโดนีเซีย มีโปสเตอร์ “Join the Navy to see the World” ด้วยเช่นกัน โดยในรปู จะเปน็ ทหารเรอื ชายและหญงิ และมเี รอื ใบอยดู่ ว้ ย ซงึ่ นา่ จะเปน็ เรอื ใบทชี่ อื่ วา่ “KRI DEWARUCI” ซงึ่ เปน็ เรอื ใบ สาหรับฝึก นนร.ของ ทร.อินโดนีเซียท่ีใช้มาหลายสิบปีแล้ว และเคยพา นนร.อินโดนีเซียเดินทางไปฝึกเกือบท่ัวโลก (ดูภาพท่ี ๗ โปสเตอร์ของ ทร.อินโดนีเซีย)
ไม่เฉพาะทหารเรือเท่านั้นท่ีมีคาเชิญชวน ทหารบก ทหารอากาศ ก็มีการเชิญชวนเช่นเดียวกัน แต่รูปแบบและ คาที่นิยมเชิญชวนจะแตกต่างกัน
นาวิกศาสตร์ 56 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๒ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๕
ภาพท่ี ๗ โปสเตอร์ของ ทร.อินโดนีเซีย ท่ีมา: เว็บไซต์ www.twitter.com


ที่กล่าวมาจึงพอสรุปได้ว่า คาว่า “ร่วมเครือนาวี จักยลปฐพีไพศาล: Join the Navy to see the World” นนั้ ไมใ่ ชค่ า เชญิ ชวนหรอื ประกาศรบั สมคั รบคุ คลพลเรอื นเขา้ มาเปน็ ทหารเรอื เฉพาะที่ ทร.ไทยใชเ้ ทา่ นนั้ แตย่ งั มี ทร.ตา่ งประเทศ ใช้กันหลายประเทศ เพียงแต่ไม่ทราบว่า ทร.ประเทศไหนคิดขึ้นมาใช้ก่อนกัน สาหรับ ทร.ไทยก็ไม่มีข้อมูลว่า ใครเป็น ผนู้ า มาใช้ และใชต้ งั้ แตเ่ มอื่ ใด อยา่ งไรกต็ าม คา นเี้ ปน็ คา ทยี่ งั สามารถเชญิ ชวนใหบ้ คุ คลพลเรอื นสนใจสมคั รเขา้ เปน็ ทหารเรอื ได้เป็นอย่างดี แต่อาจมีการปรับปรุงหรือพัฒนารูปแบบการเชิญชวนให้เหมาะสมกับสถานการณ์หรือสภาวะแวดล้อม ความมั่นคงในปัจจุบันและอนาคต ก็จะทาให้การเชิญชวนนั้นประสบความสาเร็จเพิ่มมากขึ้น
ร่วมเครือนาวี จักยลปฐพีไพศาล
เมื่อร่วมเครือนาวี จะได้ยลปฐพีไพศาล ได้อย่างไร? และเมื่อใด? คาถามนี้คงเป็นคาถามที่ทุกคนให้ความสนใจ ทั้งนี้ คาว่า “ปฐพีไพศาล” ในความหมายที่ส่วนใหญ่เข้าใจก็คือการเดินทางไปต่างประเทศ แต่หากพิจารณาให้ดี การเดินทางในประเทศไทยตามภูมิภาคหรือจังหวัดต่าง ๆ รวมทั้งการเดินทางไปตามหัวเมืองชายทะเล หรือตามเกาะ ก็เป็นการเยือนปฐพีได้ด้วย เพราะหากเป็นคนทั่วไปหรือนักท่องเที่ยวก็ต้องท่องเที่ยวทั้งในประเทศและต่างประเทศ ในหนังสือพระประวัติ พลเรือเอก พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาภากรเกียรติวงศ์ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ เนอื่ งใน“วนั อาภากร”และครบรอบ๙๐ปขี องการสนิ้ พระชนม์ไดก้ ลา่ วไวว้ า่ พระองคท์ รงเขา้ รบั การศกึ ษาวชิ าทหารเรอื ทปี่ ระเทศองั กฤษ ในโรงเรยี นกนิ นอนสว่ นบคุ คลทชี่ อื่ วา่ “Limes” ตงั้ อยทู่ กี่ รนี ชิ (Greenwich) ทางตะวนั ออกเฉยี งใต้ ของกรงุ ลอนดอนตงั้ แตว่ นั ที่๑ตลุ าคมพ.ศ.๒๔๓๘พระชนมายุ๑๕ปเีศษและเมอื่ คราวเปน็ นกั เรยี นนายเรอื ทา การนายเรอื เคยทรงรบั การฝกึ ในเรอื พระทนี่ งั่ จกั รี ตงั้ แตว่ นั ที่ ๒๐ เมษายน พ.ศ. ๒๔๔๐ ไดเ้ ดนิ ทางจากเมอื งกอลไปแวะเมอื งโคลมั โบ เอเดนปอรท์ ซาอดิ ฯลฯและไดไ้ ปถงึ เมอื งเวนสิ ในวนั ที่๑๔พฤษภาคมพ.ศ.๒๔๔๐จากนนั้ เดนิ ทางตอ่ ไปองั กฤษฮอลแลนด์ สตอกโฮลม์ ตอ่ มาไดท้ รงรบั การฝกึ ในเรอื HMS Revenge ของราชนาวอี งั กฤษ ไดเ้ ดนิ ทางไปยงั เกาะครตี เพอื่ ปราบปราม ค ว า ม ไ ม ส่ ง บ ท เี ่ ก ดิ ข นึ ้ บ น เ ก า ะ โ ด ย พ ร ะ อ ง ค ไ์ ด ร้ บั ม อ บ ห ม า ย เ ป น็ ผ บ้ ู งั ค บั บ ญั ช า ย ก พ ล ข นึ ้ บ ก ไ ป ป ร า บ จ ล า จ ล ด ว้ ย พ ร ะ อ ง ค เ์ อ ง เป็นเวลาราว ๓ เดือน นอกจากนี้ยังทรงย้ายไปลงเรือ HMS Ramillies และเรือ HMS Cruiser ที่เป็นเรือใบและ เปน็ เรอื ฝกึ ประจา กองเรอื เมดเิ ตอเรเนยี นอกี ดว้ ย สา หรบั นกั เรยี นนายเรอื ไทย มบี นั ทกึ ไวว้ า่ เมอื่ ๒๖ มนี าคม พ.ศ. ๒๔๔๙ นนร.ศรี กมลนาวิน สอบไล่ได้ออกเป็นนายทหารเรือที่สามารถเดินเรือในน้าลึกได้เป็นคนแรก พระบาทสมเด็จ พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕ เมื่อคราเสด็จประพาสยุโรปใน พ.ศ.๒๔๕๐ โดยเรือพระที่นั่งจักรี จึงทรงให้ ทาหน้าที่ในเรือ และให้วัดแดดแข่งกับชาวต่างประเทศได้ผลดีเป็นที่พอพระราชหฤทัย จึงโปรดเกล้าให้ตามเสด็จด้วย นอกจากนี้ยังมี นนร.ห้อง หังสนาวิน ตามเสด็จประพาสยุโรปอีกผู้หนึ่งเพื่อเป็นการเปิดหูเปิดตา (ยลปฐพีไพศาล) ส่วน นนร.บุญมี พันธุมนาวิน นนร.แนบ จารุจินดา นนร.ตรุษ บุนนาค และ นนร.ประยงค์ อาชวาคม ได้ตามส่งเสด็จ ได้ยลปฐพีถึงสิงคโปร์ แต่ก็นับเป็นการยลปฐพีที่บุคคลทั่วไปจะกระทาได้ยากมากในสมัยนั้น
การยลปฐพขี องทหารเรอื ไมไ่ ดม้ แี ตเ่ ฉพาะนายทหารเรอื หรอื นกั เรยี นนายเรอื เทา่ นนั้ แตท่ กุ คนทอี่ ยใู่ นกองทพั เรอื มีโอกาสได้เยือนปฐพีไพศาล หากเป็นทหารกองประจาการหรือพลทหาร เมื่อเสร็จสิ้นการฝึกภาคสาธารณะสาหรับ ทหารใหมแ่ ลว้ หากไดร้ บั การบรรจใุ หป้ ฏบิ ตั งิ านในเรอื รบ ไดอ้ อกปฏบิ ตั ริ าชการกบั เรอื ลา นนั้ เชน่ ออกเรอื ปฏบิ ตั ริ าชการกบั ทพั เรอื ภาคที่ ๑ กจ็ ะไดย้ ลปฐพใี นพนื้ ทภี่ าคตะวนั ออกดา้ นบน ทมี่ เี มอื งทา่ และเกาะทสี่ วยงาม เชน่ สามารถไปทอ่ งเทยี่ ว จังหวัดระยอง จันทบุรีและตราดได้ มีฐานส่งกาลังบารุงทหารเรือตราด ท่าเทียบเรือ จ.ตราด ท่าเทียบเรือเกาะช้าง เกาะหมาก เกาะกูด เกาะขายหัวเราะ (ดูภาพที่ ๘ ) ซึ่งแต่ละเกาะจะมีชายหาดที่สวยงาม เป็นต้น
นาวิกศาสตร์ 57 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๒ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๕


ภาพที่ ๘ เกาะขายหัวเราะ จ.ตราด ที่มา: เว็บไซต์ www.positioningmag.com
ถา้ เรอื ออกปฏบิ ตั งิ านกบั ทพั เรอื ภาคที่ ๒ จะไดม้ โี อกาสไปเทยี่ ว เชน่ ทสี่ งขลา ไดเ้ หน็ เกาะหนู เกาะแมว (ทเี่ ลก็ กวา่ เกาะหนู) เกาะสมุย (ดูหินตาหินยาย) เกาะพงัน (มีชายหาดและมีการจัดงาน Full Moon Party) เกาะนางยวน (ดา นา้ ดปู ะการงั และฝงู ปลา) และหากเรอื ออกปฏบิ ตั ริ าชการทท่ี พั เรอื ภาคที่ ๓ จะไดย้ ล เชน่ เกาะภเู กต็ หมเู่ กาะสมิ ลิ นั (ดาน้าดูปลาและปะการัง) เกาะพีพี (ดูเขาตะปูที่เคยถ่ายหนังเจมส์บอน ๐๐๗) เกาะตะรุเตา (ที่เคยเป็นเกาะกักกัน นักโทษ) เกาะหินงาม (หินสวยรูปร่างแปลก ๆ) และหากได้บรรจุในหมู่เรือฝึกนักเรียนจ่าทหารเรือ จะมีเส้นทางฝึก ภาคปฏบิ ตั ใิ ชก้ ารทางทะเลระยะเวลาประมาณ ๓๐ วนั จะไดไ้ ปตามสถานทต่ี า่ ง ๆ เชน่ จากฐานทพั เรอื สตั หบี กจ็ ะไปท่ี ดา้ นตะวนั ออก ผา่ นเกาะชา้ ง (นา้ ตกธารมะยม) เกาะกดู แลว้ ตดั ลงมาท่ี จ.ประจวบครี ขี นั ธ์ (เขาสามรอ้ ยยอด เกาะทะล)ุ เกาะสมยุ เกาะพงนั หมเู่ กาะอา่ งทอง และไปถงึ จ.สงขลา มโี อกาสไดป้ ลอ่ ยใหไ้ ปทศั นศกึ ษาตามพน้ื ทต่ี า่ ง ๆ ไดไ้ ปลองทาน ไก่ทอดหาดใหญ่ที่มีหอมเจียว ซื้อของฝากที่ตลาดหาดใหญ่และตลาดกิมหยง เช่น เม็ดมะม่วงหิมพานต์ ผลไม้อบแห้ง ช็อกโกแลตหมี เป็นต้น หมู่เรือฝึกนักเรียนนายเรือ จะมีเส้นทางเดินเรือฝึกในประเทศ ๑ คร้ัง และไปต่างประเทศ ปีละ ๑ ครั้ง (ภาค) ซึ่งก็จะได้มีโอกาสไปเยือนเมืองท่าต่างประเทศ ประมาณ ๓-๔ ประเทศต่อคร้ัง เมื่อครั้งผู้เขียนเป็น นักเรียนนายเรือ ได้มีโอกาสไปเยือนเมืองท่าต่างประเทศกับหมู่เรือฝึกนักเรียนนายเรือ เช่น บรูไน มาเลเซีย อินโดนีเซีย ฟิลิปปินส์ อินเดีย ศรีลังกา ตามท่ีเคยเล่าในบทความเรื่อง “สร้างเหล็กในคน” ในหนังสือนาวิกศาสตร์ ฉบับเดือน ม.ค.-มี.ค. ๖๔ ไปแล้ว แต่ในช่วงหลายปีที่ผ่านมา หมู่เรือฝึกนักเรียนนายเรือมีเส้นทางเดินเรือไปถึงญ่ีปุ่น จีน ฮ่องกง เกาหลใี ต้ ออสเตรเลยี รสั เซยี และเคยมบี างปที ไี่ ดไ้ ปเยอื นถงึ โซมาเลยี สา หรบั นกั เรยี นจา่ ขณะเปน็ นกั เรยี นกจ็ ะไดอ้ อกฝกึ ภาคปฏบิ ตั ใิ ชก้ ารในทะเล เมอื่ จบมารบั ราชการแลว้ กม็ โี อกาสอยเู่ รอื กไ็ ดไ้ ปตา่ งประเทศกบั หมเู่ รอื ฝกึ ตามทไ่ี ดก้ ลา่ วไปแลว้ และยังมีโอกาสอีก เช่น การสอบไปรับเรือที่ ทร.จัดหาจากต่างประเทศ การไปปฏิบัติราชการในตาแหน่ง เสมียน ประจาสานักงานผู้ช่วยทูตทหารเรือ ที่มีอยู่ที่สหรัฐอเมริกา ยุโรป ออสเตรเลีย และในเอเชียอีกหลายประเทศ รวมถึง การสอบรับทุนศึกษาต่อในต่างประเทศหรือการไปร่วมสัมมนา/ดูงานในต่างประเทศก็มี ซึ่งหากได้เปิดโอกาสให้ตนเอง (ดว้ ยการเตรยี มความพรอ้ มทง้ั ดา้ นวชิ าการและภาษาองั กฤษ) กจ็ ะสามารถไดช้ อื่ วา่ “รว่ มเครอื นาวี จกั ยลปฐพไี พศาล” อกี ทางหนงึ่ หากเปน็ นกั เรยี นนายเรอื จะเรมิ่ ตน้ ทกี่ ารศกึ ษาหลกั สตู รนกั เรยี นนายเรอื ในตา่ งประเทศ เชน่ สหรฐั อเมรกิ า สหราชอาณาจักร สเปน จีน รัสเซีย ญ่ีปุ่น เยอรมนี ซ่ึงแต่ละปีจะหมุนเวียนกันไปตามแผนพัฒนากาลังพลของ ทร. แต่ถ้าไม่ได้ไปเรียนหลักสูตรนักเรียนนายเรือท่ีต่างประเทศ ก็จะได้ไปยลปฐพี (ต่างประเทศ) ในการฝึกภาคทะเล ต่างประเทศ จากนั้นก็มีโอกาสที่จะสอบรับทุนไปศึกษาต่อต่างประเทศ ที่เปิดเป็นประจาทุกปีอีกหลายทุน โดยเฉพาะ
นาวิกศาสตร์ 58 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๒ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๕


เมื่อเข้ารับการศึกษาในหลักสูตรต่าง ๆ ของ ทร. ก็จะมีทุนให้ไปเรียนต่อต่างประเทศด้วย เช่น เมื่อจบการศึกษาจาก รร.นายทหารเรือชั้นต้น จะมีทุนไปศึกษาต่อหลักสูตร Surface warfare หรือ Staff Officer ที่ประเทศสหรัฐอเมริกา เมื่อสาเร็จการศึกษาหลักสูตรเสนาธิการทหารเรือ จะมีทุนไปศึกษาหลักสูตร Naval War College ที่ประเทศ สหรัฐอเมริกา หลักสูตร Naval Command and Staff College ในอีกหลายประเทศ เช่น ออสเตรเลีย จีน อินโดนีเซีย มาเลเซยี นวิ ซแี ลนด์ญปี่ นุ่ เยอรมนีสหราชอาณาจกั รและยงั มที นุ การศกึ ษาในหลกั สตู รDefenseandStrategicStudies หรือเทียบเท่าหลักสูตรวิทยาลัยป้องกันราชอาณาจักร อีกหลายประเทศ เช่น สหรัฐอเมริกา จีน อินเดีย ออสเตรเลีย อนิ โดนเี ซยี ญปี่ นุ่ เปน็ ตน้ นอกจากนหี้ ากเขา้ รบั การศกึ ษาในหลกั สตู รหลกั ของ ทร. จะมโี อกาสไปดงู านตา่ งประเทศดว้ ย ได้แก่ ในหลักสูตรเสนาธิการทหารเรือ หลักสูตรนายทหารอาวุโส และหลักสูตรวิทยาลัยการทัพเรือ การสอบเป็น คณะกรรมการตรวจการจ้าง การสอบเป็นกาลังพลรับเรือที่ต่อจากต่างประเทศ การเข้าร่วมการประชุมหรือสัมมนา ในต่างประเทศ การได้รับการคัดเลือกเป็นผู้ช่วยทูตทหารเรือ เป็นต้น สาหรับนายทหารมาจากปริญญา ก็จะมีโอกาส สอบไปเรยี นตอ่ ในตา่ งประเทศทกุ ปตี ามสาขาวชิ าที่ ทร.ตอ้ งการ ทงั้ ในระดบั ปรญิ ญาโท และปรญิ ญาเอก เชน่ หลกั สตู ร เกี่ยวกับกฎหมาย หลักสูตรเกี่ยวกับวิศวกรรม หลักสูตรเกี่ยวกับภาษาต่างประเทศ หลักสูตรเกี่ยวกับการเป็นครูทหาร และหลักสูตรเกี่ยวกับการต่อต้านการก่อการร้าย เป็นต้น
สาหรับตัวผู้เขียนแล้ว การได้มาร่วมเครือนาวี ถือเป็นเรื่องที่ดีที่สุดของชีวิตครั้งหนึ่ง เพราะมีโอกาสได้ไปยล สถานทตี่ า่ ง ๆ ทงั้ ในประเทศและไปตา่ งประเทศหลายครงั้ โดยในประเทศไดช้ อ่ื วา่ เปน็ “ทหารเรอื ๓ นา้ ” ไดแ้ ก่ นา้ เคม็ นา้ กรอ่ ยนา้ จดื ซงึ่ นา้ เคม็ หมายถงึ ไดอ้ อกปฏบิ ตั งิ านกบั เรอื ทปี่ ฏบิ ตั งิ านในทะเล(นา้ เคม็ )ทงั้ ทพั เรอื ภาคที่๑ทพั เรอื ภาคที่๒ และทัพเรือภาคที่ ๓ (ฝั่งทะเลอันดามัน) รวมถึงน้าเค็มในน่านน้าต่างประเทศ โดยเมื่อครั้งไปศึกษาหลักสูตรนายทหาร สงครามทุ่นระเบิด หรือ Mine Officer Course ณ เครือรัฐออสเตรเลีย มีโอกาสลงเรือจาก HMAS Waterhen ลอ่ งเรอื ลอดใตส้ ะพาน Sydney Harbour bridge ผา่ น Opera House แลว้ มาขน้ึ ฝง่ั ทที่ า่ เรอื HMAS Penguin และไดม้ ี โอกาสลงเรอื ฝกึ ของกองเรอื ทนุ่ ระเบดิ ออสเตรเลยี ทที่ า่ เรอื HMAS Creswell และออกทา การฝกึ สงครามทนุ่ ระเบดิ ทอี่ า่ ว Jervis Bay ประมาณ ๒ สัปดาห์ สาหรับน้ากร่อย คือ ได้เคยอยู่เรือสังกัดกองเรือทุ่นระเบิดที่จอดอยู่ที่ ต.แหลมฟ้าผ่า อ.พระสมทุ รเจดยี ์ จ.สมทุ รปราการ ซงึ่ แมน่ า้ เจา้ พระเจา้ แถวนนั้ เรยี กวา่ นา้ กรอ่ ย ไดม้ โี อกาสออกเรอื ปฏบิ ตั ริ าชการเขา้ -ออก ร่องน้าหลายสิบครั้งเป็นเวลาเกือบ ๑๐ ปี และยังได้มีโอกาสนาเรือเข้าซ่อมที่บริษัทอู่กรุงเทพฯ ซึ่งเรือจะเข้าซ่อม จาเป็นต้องเปิดสะพานกรุงเทพ เพราะถ้าไม่เปิด เสากระโดงเรือจะไม่พ้นสะพาน ซึ่งนับเป็นประสบการณ์ที่ดี ปัจจุบัน คงจะยากที่จะได้นาเรือผ่านสะพานกรุงเทพ ส่วนน้าจืด คือ ได้มีโอกาสไปปฏิบัติงานที่หน่วยเรือรักษาความสงบ เรียบร้อยตามลาแม่น้าโขง (นรข.) ซึ่งเป็นน้าจืด โดยมีเรือประเภทเรือเร็วตรวจการณ์ลาน้า (รตล.) และเรือจู่โจมลาน้า (จลต.) ปฏิบัติการในลาแม่น้าโขง และยังมีโอกาสได้ขึ้นเรือกีบ (เรือหาปลา) ของชาวบ้านออกปฏิบัติงานด้วย นอกจากนี้ยังมีโอกาสได้ตรวจเยี่ยมหน่วยของ นรข.ที่ตั้งอยู่ริมน้าโขง ตั้งแต่ จ.เชียงราย ลงมา จ.เลย จ.บึงกาฬ จ.หนองคาย จ.นครพนม จ.มุกดาหาร และ จ.อุบลราชธานี ส่วนพื้นที่ทางบก ได้มีโอกาสไปประชุมหรือไปราชการ อีกหลายพื้นที่และหลายจังหวัด ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ เช่น กองทัพภาคที่ ๒ จ.นครราชสีมา กองกาลังสุรนารี จ.สุรินทร์ กองกาลังสุรศักดิ์มนตรี จ.อุดรธานี เป็นต้น ที่น่าจดจาอีกอย่างหนึ่ง คือ ได้มีโอกาสไปประชุม หารือ และไปเยี่ยมเยือนในพื้นที่ประเทศ สปป.ลาว หลายครั้ง ทั้งที่แขวงหลวงพระบาง แขวงไชยะบุรี แขวงเวียงจันทน์ และแขวงสะหวันนะเขต ซึ่งที่กล่าวมาถ้าไม่ได้เป็นทหารเรือน้าจืด ก็คงไม่มีโอกาสเช่นนี้
นาวิกศาสตร์ 59 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๒ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๕


สา หรบั การยลปฐพใี นตา่ งประเทศ เรมิ่ ตงั้ แตก่ ารไปตา่ งประเทศดว้ ยการฝกึ ภาคทะเลของหมเู่ รอื ฝกึ นกั เรยี นนายเรอื ตงั้ แตช่ นั้ ปที ี่ ๒-๔ โดยมโี อกาสไดไ้ ปประเทศบรไู น มาเลเซยี อนิ โดนเี ซยี ฟลิ ปิ ปนิ ส์ อนิ เดยี และศรลี งั กา ซงึ่ ไดเ้ ลา่ ไปแลว้ ในบทความเรื่องสร้างเหล็กในคน ดังนั้น จึงขอเล่าต่อเมื่อจบออกมารับราชการก็ได้มีโอกาสเดินทางไป ประเทศสิงคโปร์และมาเลเซีย โดยไปกับหมู่เรือสารวจและรวบรวมข้อมูลทางยุทธการ กองเรือทุ่นระเบิด เป็นผู้ช่วย นายทหารยุทธการหมู่เรือฝึกครั้งหนึ่ง และไปในฐานะผู้บังคับการเรืออีกครั้งหนึ่ง จากนั้นในราว พ.ศ.๒๕๔๓ (ตรงกับที่ ออสเตรเลยี ไดจ้ ดั กฬี าโอลมิ ปกิ Sydney2000)ไดท้ นุ ไปศกึ ษาหลกั สตู รนายทหารสงครามทนุ่ ระเบดิ หรอื MineWarfare Officer Course ณ เครือรัฐออสเตรเลีย ได้ไปเรียนภาษาเบื้องต้นที่ The Defence International Training Centre (DITC) ที่เมืองเมลเบิร์น ที่จาแม่นที่สุดคือ ในห้องพักจะมีแผ่นขาวขนาดประมาณ ๑ ตารางเมตร ติดอยู่ที่ข้างฝาผนัง ซ งึ ่ ผ ด้ ู แู ล เ น น้ ย า ้ ว า่ อ ย า่ เ ข ยี น เ ด ด็ ข า ด เ พ ร า ะ ไ ม ใ่ ช ไ่ ว ท บ์ อ ร ด์ แ ต เ่ ป น็ ฮ ที เ ต อ ร ท์ า ค ว า ม ร อ้ น แ ล ะ อ กี อ ย า่ ง ห น งึ ่ ค อื ก า ร เ ข า้ ห อ้ ง น อ น หอ้ งเรยี น หอ้ งอาหารจะไมใ่ ชบ้ ตั ร แตจ่ ะใชร้ หสั ดงั นนั้ จงึ ตอ้ งจา รหสั ของหอ้ งตา่ ง ๆ ใหไ้ ด้ เมอื่ สา เรจ็ หลกั สตู ร กไ็ ปเรยี น หลักสูตรหลัก คือ นายทหารสงครามทุ่นระเบิด รุ่นที่ ๑ ที่เมืองซิดนีย์ ทร.ออสเตรเลีย จัดให้นายทหารนักเรียน ที่ประกอบด้วย ฟิลิปปินส์ สิงคโปร์ อินโดนีเซีย และไทย เข้าพักที่ “HMAS Penguin” (ดูภาพที่ HMAS Penguin HMAS Waterhen และ HMAS Creswell) ซึ่งเคยเป็นโรงเรียนเสนาธิการทหารเรือเก่า โรงเรียนนี้เป็นโรงเรียนที่ อยู่ริมชายฝั่งทะเลด้านทิศเหนือของตัวเมืองซิดนีย์ ในโรงเรียนจะมีตึกนอนของโรงเรียนอยู่บนชายเขา ผู้เขียนได้นอน ในหอ้ งทมี่ องออกนอกหนา้ ตา่ งแลว้ จะเหน็ ชายหาดและทะเลทสี่ วยงาม และจะมนี กอยจู่ า นวนมาก การเดนิ ทางจากทนี่ ี่ หากจะเขา้ เมอื งตอ้ งเดนิ มาขนึ้ รถเมลท์ ผี่ า่ นหนา้ โรงเรยี น แตน่ าน ๆ รถเมลจ์ ะผา่ นมาสกั ที มอี กี ทางเลอื กหนงึ่ ทรี่ วดเรว็ กวา่ คือต้องเดินออกทางประตูหลังโรงเรียน ทั้งนี้ การเข้าออกประตู ตึกอาคารต่าง ๆ ในโรงเรียน ทุกคนจะต้อง จารหัสผ่านแต่ละประตูให้ได้ ไม่มีกุญแจแจกให้ หลังจากเดินออกจากประตูหลังโรงเรียนแล้ว ก็จะลงไปที่สวนพักผ่อน และบ้านเมืองของชาวเมืองที่อาศัยอยู่เป็นชายหาดยาวมาก จากนั้นก็เดินย้อนขึ้นเขาไปอีกหน่อยจะถึงป้ายรถเมล์ ทมี่ รี ถเมลม์ าบอ่ ยครง้ั กวา่ ไมต่ อ้ งรอนาน ประมาณ ๑๕ ถงึ ๒๐ นาที กจ็ ะมรี ถเมลม์ า ๑ คนั สามารถเลอื กขนึ้ ได้ ซงึ่ สว่ นใหญ่ ผเู้ ขยี นกจ็ ะใชร้ ถเมลท์ เี่ ดนิ ทางเขา้ ไปในตวั เมอื งซดิ นยี ์ ซงึ่ รถเมลก์ จ็ ะวงิ่ ผา่ นสวนสตั ว์ และผา่ นสะพาน Sydney Harbour Bridge มองเห็น Opera House ที่โดดเด่นเป็นสง่า จนเข้าถึงตัวเมือง สาหรับการเรียน ตอนเช้าจะมีรถหลวงมารับ เพื่อไปเรียนที่ “HMAS Waterhen” ซึ่งเป็นโรงเรียนสงครามทุ่นระเบิดและการปฏิบัติงานใต้น้า ที่หน้าโรงเรียน มที า่ เรอื สา หรบั จอดเรอื ของกองเรอื ทนุ่ ระเบดิ จอดอยดู่ ว้ ย อกี โรงเรยี นหนงึ่ ทไี่ ปฝกึ ภาคปฏบิ ตั ใิ นทะเลกบั เรอื ทนุ่ ระเบดิ ของออสเตรเลีย คือ “HMAS Creswell”
ภาพที่ ๙ HMAS Penguin HMAS Waterhen และ HMAS Creswell ที่มา: เว็บไซต์ www.navy.gov.au
นาวิกศาสตร์ 60 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๒ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๕


ซึ่ง HMAS Creswell จาได้ว่าจะมีจิงโจ้ซึ่งเป็นสัตว์ประจาชาติของออสเตรเลียในโรงเรียนเยอะมาก จากห้องนอน เดนิ ไปหอ้ งอาหารหรอื ทา่ เรอื จะมองเหน็ จงิ โจเ้ ดนิ หรอื กระโดดอยทู่ วั่ โรงเรยี น กเ็ ปน็ สงิ่ แปลกและนา่ ตนื่ เตน้ มากในตอนนนั้ สาหรับการฝึกในเรือสงครามทุ่นระเบิดนั้น ผู้เขียนได้มีโอกาสฝึกทั้งในเรือกวาดทุ่นระเบิดและเรือล่าทาลาย ทุ่นระเบิด และยังได้รู้จักเรือ Catamaran หรือเรือที่มีแคมเรือ ๒ แคมในลาเดียวกันเป็นครั้งแรก ซึ่งการฝึกที่นี่คลื่นลม คอ่ นขา้ งแรงและอากาศหนาวมาก การทา งานตอ้ งแตง่ กายใหร้ ดั กมุ และสวมถงุ มอื ตลอดเวลาขณะปฏบิ ตั งิ านบนดาดฟา้ เรอื สว่ นอกี สองหลกั สตู รทเี่ คยไปศกึ ษา ไดแ้ ก่ หลกั สตู รเสนาธกิ ารทหารเรอื อนิ โดนเี ซยี ไดเ้ คยเขยี นเลา่ ไปแลว้ ในนาวกิ ศาสตร์ เรื่อง “เก็บตกโรงเรียนเสนาธิการทหารเรืออินโดนีเซีย” และหลักสูตร Defense and Strategic Studies ที่จีน ก็ได้เคยเขียนเล่าไปแล้วเช่นเดียวกัน ส่วนการสัมมนาในต่างประเทศนั้น ได้เคยไปยลปฐพีที่ญี่ปุ่นในการสัมมนา 12th Asia Pacific Naval College Seminar ที่ยังประทับใจคือ เคยได้ไปดูงานที่พิพิธภัณฑ์ H.I.J.M.S.MIKASA (ดูภาพที่ ๑๐ อนุสาวรีย์ พล.ร.อ.TOGO เรือ MIKASA และหิ้งพระในเรือ) ยังจาได้ว่าในเรือมีหิ้งบูชาด้วย นายทหารเรือ ญ่ีปุ่นบอกว่า “มีไว้บูชาเพื่ออวยพรให้เรือและกาลังพลประจาเรือปลอดภัยจากภยันอันตรายทั้งปวง” ในเรือยังมี กล่องบรรจุเส้นผมของ พล.ร.อ.TOGO เพื่อแสดงว่าเส้นผมเป็นของสาคัญที่ควรเก็บไว้ให้บุคคลรุ่นหลังได้ระลึกถึง และเคารพบูชา คนไทยเรามีเส้นพระเกศาของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลท่ี ๙ บรรจุไว้ในธงไชยเฉลิมพล ทงั้ นี้ พล.ร.อ.TOGO เปน็ นายทหารเรอื ทชี่ าวญปี่ นุ่ ใหค้ วามเคารพนบั ถอื และเชดิ ชเู ปน็ อยา่ งมาก เนอื่ งจากเปน็ ผบู้ ญั ชาการ กองเรือญี่ปุ่นในการทาสงครามญี่ปุ่น-รัสเซีย ใน ค.ศ. ๑๙๐๕ โดยมีเรือ MIKASA เข้าร่วมรบด้วย และผลปรากฏว่า ญี่ปุ่นได้รับชัยชนะในยุทธนาวีครั้งนี้และถือเป็นยุทธนาวีที่ชาวผิวเหลืองรบชนะต่อชาวผิวขาวเป็นครั้งแรก
ภาพท่ี ๑๐ อนุสาวรีย์ พล.ร.อ.TOGO เรือ MIKASA และหิ้งพระในเรือ
สาหรับการยลปฐพีในต่างประเทศมีอีกหลายประเทศ เช่น ไปดูงานตอนเรียนหลักสูตรเสนาธิการทหารเรือและ วทิ ยาลยั การทพั เรอื และไปดงู านนทิ รรศการอาวธุ ยทุ โธปกรณ์ เชน่ เกาหลใี ต้ ฟนิ แลนด์ นอรเ์ วย์ สวเี ดน สวติ เซอรแ์ ลนด์ อิตาลี สเปน โปรตุเกส ฝร่ังเศส เช็ก ออสเตรีย และรัสเซีย เป็นต้น จึงเป็นการยืนยันได้ว่า การได้ร่วมเครือนาวีน้ัน จักได้ยลปฐพีไพศาล อย่างแน่นอน
นาวิกศาสตร์ 61 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๒ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๕


สรุป ทร.ไดใ้ ชค้ า วา่ “รว่ มเครอื นาวี จกั ยลปฐพไี พศาล” หรอื “Join the Navy to see the World” เปน็ คา เชญิ ชวน ให้บุคคลพลเรือนสมัครเข้าเป็นทหารในส่วนของ ทร. ทั้งหลักสูตรนักเรียนนายเรือ นักเรียนจ่าทหารเรือ นกั เรยี นพยาบาลทหารเรอื นกั เรยี นดรุ ยิ างคท์ หารเรอื และนกั เรยี นชา่ งกรมอทู่ หารเรอื ซงึ่ คา วา่ “รว่ มเครอื นาวีจกั ยลปฐพไี พศาล” ได้ถูกนามาใช้มานานมากแล้ว และ ทร.ไทยไม่ได้เป็นเพียงประเทศเดียวที่นาคานี้มาใช้ ยังมี ทร.อีกหลายประเทศ ทนี่ า มาใชด้ ว้ ยเชน่ สหรฐั อเมรกิ ารสั เซยี องั กฤษอนิ โดนเีซยี เปน็ ตน้ โดยเฉพาะสหรฐั อเมรกิ าไดน้ า คา วา่ “JointheNavytosee t h e W o r l d ” ม า ใ ช เ้ ช ญิ ช ว น ต า ม โ ป ส เ ต อ ร ท์ เี ่ ห น็ ไ ด น้ า่ จ ะ เ ป น็ ช ว่ ง ต งั ้ แ ต ส่ ง ค ร า ม โ ล ก ค ร งั ้ ท ี ่ ๑ แ ล ะ ม กี า ร ท า โ ป ส เ ต อ ร ท์ ปี ่ ร บั เ ป ล ยี ่ น รปู แบบใหน้ า่ สนใจและเปน็ ไปตามสภาวะแวดลอ้ มในขณะนนั้ ซงึ่ ทร.ไทยสามารถนา แนวทางนไี้ ปปรบั ใชใ้ นการทา โปสเตอร์ เชญิ ชวนใหค้ นมาเปน็ ทหารเรอื ใหน้ า่ สนใจและเหมาะสมกบั สถานการณด์ ว้ ย เพอื่ ใหม้ คี นมาสมคั รเปน็ ทหารเรอื มากขนึ้ ทั้งนี้ การได้เป็นทหารเรือหรือร่วมเครือนาวี ทุกคนมีโอกาสที่จะได้ยลปฐพีทั้งในประเทศและต่างประเทศ ตั้งแต่ ทหารกองประจาการ จนถึงชั้นนายพลเรือ โดยเฉพาะทหารเรือที่ปฏิบัติราชการในเรือรบ จะมีโอกาสได้ยลปฐพีทั้ง ในอ่าวไทยและฝั่งทะเลอันดามัน รวมทั้งในน่านน้าต่างประเทศ ทั้งนี้ หากปฏิบัติราชการในหน่วยเรือรักษาความสงบ เรียบร้อยตามลาแม่น้าโขง ก็จะมีไปยลปฐพีทั้งในภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และประเทศเพื่อนบ้าน อย่าง สปป.ลาว อีกด้วย
แหล่งอ้างอิง
๑ . ห น งั ส อื “ พ ร ะ ป ร ะ ว ตั ิ พ ล เ ร อื เ อ ก พ ร ะ เ จ า้ บ ร ม ว ง ศ เ์ ธ อ พ ร ะ อ ง ค เ์ จ า้ อ า ภ า ก ร เ ก ยี ร ต วิ ง ศ ์ ก ร ม ห ล ว ง ช มุ พ ร เ ข ต อ ดุ ม ศ กั ด ิ ์ เทิดพระเกียรติและเผยแพร่พระเกียรติคุณ เนื่องใน “วันอาภากร”และครบรอบ ๙๐ ปีของการสิ้นพระชนม์
๒. เว็บไซต์ www.journey2wakingupme.blogspot.com ๓. เว็บไซต์ www.fineartamerica.com
๔. เว็บไซต์ www.facebook.com/RTNApage
๕. เว็บไซต์ www.th-th.facebook.com/NCITSCHOOL ๖. เว็บไซต์ www.positioningmag.com
๗. เว็บไซต์ www.google.com
๘. เว็บไซต์ www.wikipedia.com
๙. เว็บไซต์ www.reddit.com/r/navy ๑๐. เว็บไซต์ www.amazon.co.uk ๑๑. เว็บไซต์ www.navy.gov.au
๑๒. เว็บไซต์ www.twitter.com
๑๓. เว็บไซต์ www.imgur.com/gallery
นาวิกศาสตร์ 62 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๒ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๕


AUKUS เปน็ อกั ษรยอ่ จากชอื่ ของประเทศผลู้ งนาม รว่ มในขอ้ ตกลงดา้ นความมนั่ คงไตรภาครี ะหวา่ งประเทศ ออสเตรเลีย (Australia) สหราชอาณาจักร (United Kingdom) และสหรัฐอเมริกา (USA) ซ่ึงได้แถลงข่าว ร่วมทางไกล เม่ือวันที่ ๑๕ กันยายน ค.ศ. ๒๐๒๑ ภายใต้ข้อตกลงน้ี สหรัฐอเมริกา และสหราชอาณาจักร ตกลงทจี่ ะชว่ ยเหลอื ออสเตรเลยี ในการพฒั นา และใชง้ าน เรือดาน้าพลังงานนิวเคลียร์ โดยเป็นการเพ่ิมบทบาท ทางการทหารของชาตติ ะวนั ตกในภมู ภิ าคอนิ โด-แปซฟิ กิ
การรวมกลุ่มประเทศด้านความม่ันคงต่าง ๆ ในภูมิภาคอินโดแปซิฟิกก่อนท่ีจะมี AUKUS น้ัน มีกลุ่ม ท่ีสาคัญและเกี่ยวข้องกับ AUKUS ได้แก่ กลุ่มประเทศ ANZUS Five Eyes และ QUAD
ANZUS
ANZUS (Australia New Zealand United States Security Treaty) คือ สนธิสัญญาความร่วมมือ ทางทหารระหว่างประเทศออสเตรเลีย นิวซีแลนด์ และ สหรัฐอเมริกา ในการดูแลความมั่นคงในพ้ืนที่มหาสมุทร แปซิฟิก จากการแผ่อิทธิพลของลัทธิคอมมิวนิสต์ในช่วง สงครามเย็น ได้มีการลงนามในสนธิสัญญาใน ค.ศ. ๑๙๕๑ ซึ่งหากมองที่ AUKUS น้ัน ก็มีลักษณะเป็น ขอ้ ตกลงทเ่ี หมอื นจะสบื ทอดจากขอ้ ตกลง ดา้ นความมนั่ คง ANZUS ซึ่งมีอยู่แล้ว เพียงแต่ประเทศนิวซีแลนด์ “ถูกกันออกไป” จาก AUKUS ซึ่งชาติพันธมิตรหลัก คาดวา่ รฐั บาลนวิ ซแี ลนด์ จะไมเ่ ขา้ รว่ ม เนอ่ื งจากปจั จบุ นั ประเทศนิวซีแลนด์ ยังมีนโยบายต่อต้านการใช้พลังงาน
นิวเคลียร์ในพื้นที่ (New Zealand nuclear-free zone) เพยี งแตย่ งั ไมม่ คี า แถลงอยา่ งเปน็ ทางการเกยี่ วกบั ประเด็นนี้
นอกจากนี้ AUKUS ยังครอบคลุมประเด็น ความร่วมมือด้านความมั่นคงที่สาคัญอื่น ๆ อีก เช่น ปัญญาประดิษฐ์ สงครามไซเบอร์ สมรรถนะใต้น้า สมรรถนะในการโจมตีระยะไกล เป็นต้น นอกจากน้ี ยงั รวมถงึ สว่ นประกอบนวิ เคลยี ร์ (ซงึ่ อาจจา กดั อยเู่ ฉพาะ สหรฐั อเมรกิ า และสหราชอาณาจกั ร) ในโครงสรา้ งพน้ื ฐาน ด้านการป้องกันนิวเคลียร์ ข้อตกลงนี้จะเน้นที่ ความสามารถทางการทหาร ซ่ึงแยกประเด็นจาก กลุ่มพันธมิตรแบ่งปันข่าวกรองและข้อมูลลับ หรือ Five Eyes ซ่ึงรวมประเทศนิวซีแลนด์ และประเทศ แคนาดา เข้าร่วมด้วย
Five eyes
ตน้ กา เนดิ ของ Five Eyes ในครงั้ แรกไมไ่ ดม้ าพรอ้ มกนั ท้ัง ๕ ประเทศ จุดเริ่มต้นน้ันมีมาตั้งแต่ช่วงสงครามโลก คร้ังที่ ๒ ประเทศสหราชอาณาจักร และสหรัฐอเมริกา ได้ลงนามข้อตกลงเพื่อแลกเปลี่ยนข้อมูลลับทางทหาร ร่วมกัน ที่เรียกว่า 1943 BRUSA Agreement
แตพ่ อสงครามโลกครงั้ ที่ ๒ ไดย้ ตุ ไิ ปแลว้ โดยชยั ชนะ เปน็ ของฝา่ ยสมั พนั ธมติ ร สญั ญาในการแลกเปลยี่ นขอ้ มลู ลบั กลับไม่ได้ส้ินสุดลงไปด้วย เพราะทั้งสหรัฐอเมริกา และ สหราชอาณาจักร ต่างเห็นตรงกันว่า ต่อจากน้ีไป ภัยคุกคามด้านความมั่นคงจะไม่ใช่มาจากฝ่ายนาซ ี หรือเยอรมัน อีกต่อไป แต่จะเป็นลัทธิสังคมนิยม และ
นาวิกศาสตร์ 63 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๒ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๕


อิทธิพลของสหภาพโซเวียต ดังน้ัน ข้อตกลง BRUSA Agreement ฉบับเดิม ก็ได้กลายเป็นข้อตกลง ความร่วมมือฉบับใหม่ ที่ช่ือว่า UKUSA Agreement (อ่านว่า ยู-คู-ซา)
ทว่ามีพันธมิตรแค่ ๒ ประเทศ แต่ต้องสอดแนม หาข่าวทั้งฝ่ายสหภาพโซเวียต และประเทศสังคมนิยม ในยุโรปตะวันออก รวมถึงอีกหลายชาติในเอเชียนั้น อาจดาเนินการได้ลาบาก จึงดึงกลุ่มประเทศหลักๆ ในเครือจักรภพอังกฤษมาร่วมด้วย ได้แก่ แคนาดา (ปี ๑๙๔๘) ออสเตรเลีย นิวซีแลนด์ (ปี ๑๙๕๖) รวมกันกลายเป็น ๕ ประเทศ และนี่ก็คือจุดเร่ิมต้นของ กลมุ่ พนั ธมติ ร Five Eyes ทหี่ ลายทา่ นอาจเขา้ ใจผดิ คดิ วา่ เป็นการรวมกลุ่มจากประเทศมหาอานาจท่ีใช้ภาษา อังกฤษเป็นหลักเหมือนกัน ซ่ึงน่ันก็เป็นเพียงส่วนหนึ่ง เพราะการสอื่ สารระหวา่ งกลมุ่ ใหเ้ ขา้ ใจตรงกนั ทกุ ถอ้ ยคา เป็นเร่ืองสาคัญ แต่เป้าหมายหลักคือ การสร้างโครงข่าย สอดส่องหาข่าวฝ่ายตรงข้าม (โลกสังคมนิยม)
นอกเหนือจากกลุ่ม ANZUS และ Five Eyes แล้ว สหรัฐอเมริกา ยังมีข้อตกลงด้านความม่ันคงร่วมกับ ป ร ะ เ ท ศ อ อ ส เ ต ร เ ล ยี ท สี ่ า ค ญั อ กี ๑ ก ล ม่ ุ ค อื ก ล ม่ ุ Q U A D QUAD (Quadrilateral Security Dialogue)
จุดกาเนิดของ QUAD เริ่มต้นขึ้นใน ค.ศ. ๒๐๐๔ พื้นท่ีมหาสมุทรอินเดียได้เผชิญกับภัยธรรมชาติครั้งใหญ่ อย่างสึนามิ ณ เวลานั้น ญี่ปุ่น ได้ประสานความร่วมมือ กับ สหรัฐอเมริกา ออสเตรเลีย และอินเดีย เพื่อปฏิบัติ ภารกิจให้ความช่วยเหลือประเทศที่ได้รับผลกระทบ จากภยั ธรรมชาตดิ งั กลา่ ว ตอ่ มาความรว่ มมอื ดงั กลา่ วถกู หยิบยกข้ึนมาพูดคุยอีกครั้งใน ค.ศ. ๒๐๐๗ ซ่ึงในปีนั้น มีการพูดคุยกันอย่างไม่เป็นทางการของผู้นาทั้ง ๔ ชาติ เกี่ยวกับแนวทางในการสร้างความร่วมมือระหว่าง พนื้ ท่ี ๒ มหาสมทุ ร คอื มหาสมทุ รอนิ เดยี และมหาสมทุ ร แปซฟิ กิ กลายเปน็ ทม่ี าสา คญั ของไอเดยี การแบง่ พนื้ ทเี่ ปน็ อินโด-แปซิฟิก (Indo-Pacific) ที่ใช้กันอย่างแพร่หลาย จนถึงทุกวันนี้
กรอบความร่วมมือนี้ถูกปัดฝุ่นใหม่อีกครั้งหลังจาก
นาวิกศาสตร์ 64 ปีท่ี ๑๐๕ เล่มท่ี ๒ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๕
พื้นที่ภูมิภาคอินโด-แปซิฟิก
ประธานาธิบดีทรัมป์ ข้ึนมามีอานาจ สหรัฐอเมริกา ยคุ ทรมั ป์ ใหค้ วามสนใจอยา่ งยงิ่ กบั ภมู ภิ าคอนิ โด-แปซฟิ กิ ซึ่งนโยบายดังกล่าวได้รับการตอบรับอย่างดีจากทั้ง อินเดีย ญี่ปุ่น และออสเตรเลีย เนื่องจากทั้ง ๔ ประเทศ ตา่ งกา ลงั เผชญิ ตอ่ การขยายอทิ ธพิ ลอยา่ งรวดเรว็ ของจนี ภายในภมู ภิ าคดงั นนั้ QUADจงึ กลายเปน็ การรวมกลมุ่ ดา้ น ความมั่นคงท่ีถูกหยิบขึ้นมาใช้อีกครั้ง จนถูกมองว่าเป็น กรอบความร่วมมือท่ีใช้ในการปิดล้อมจีน และนับต้ังแต่ ค.ศ. ๒๐๑๗ เป็นต้นมา ทั้ง ๔ ประเทศก็ได้มีการพูดคุย ประเด็นความมั่นคงภายในภูมิภาคมาอย่างต่อเนื่อง
แผนที่แสดงที่ตั้งกลุ่มประเทศ QUAD ท้ัง ๔ ประเทศ
แม้ว่าในการประกาศร่วมของนายสกอตต์ มอร์ริสัน (Scott Morrison) นายกรัฐมนตรีออสเตรเลีย นายบอริส จอห์นสัน (Boris Johnson) นายก รัฐมนตรีสหราชอาณาจักร และนายโจ ไบเดน (Joe Biden) ประธานาธิบดีสหรัฐอเมริกา จะไม่มี การเอ่ยช่ือประเทศอื่นใด โดยผู้นาท้ัง ๓ กล่าวเป็น


เสียงเดียวกันว่า เจตนาในการก่อตั้งกลุ่มพันธมิตร ทางทหารกลุ่มใหม่ในชื่อ AUKUS น้ีอยู่ท่ีความกังวล ด้านความม่ันคงในอินโด-แปซิฟิก โดยข้อตกลง ร่วมนี้จะช่วยให้ทั้ง ๓ ประเทศ มีแสนยานุภาพ ทางทหารสมัยใหม่ที่จาเป็นต่อการวางแผน และ การปกป้องตนเองจากภัยคุกคามที่มีพัฒนาการ อยา่ งรวดเรว็ แตก่ ป็ ฏเิ สธไมไ่ ดว้ า่ การลงนามในขอ้ ตกลงนี้ ได้รับการวางแผนมาเพื่อต่อต้านการแผ่อิทธิพลของ ประเทศจีนในภูมิภาคอินโด-แปซิฟิก ซึ่งเป็นคาอธิบาย ท่ีนักวิเคราะห์ จากสื่อช้ันนาต่าง ๆ ได้เห็นพ้องต้องกัน นักวิเคราะห์และสื่อหลาย ๆ แห่ง ยังมองว่าข้อตกลง ดังกล่าว เป็นหนทางหนึ่งที่จะปกป้องสาธารณรัฐจีน (ประเทศไต้หวัน) จากการขยายตัวของประเทศจีน รวมถึงข้อตกลงในการถ่ายทอดเทคโนโลยีเรือดาน้า พลงั งานนวิ เคลยี รน์ นั้ ถอื ไดว้ า่ เปน็ พฤตกิ ารณห์ นงึ่ ของ การแผ่ขยายอาวุธนิวเคลียร์
ข่าวว่าจะยกเลิกข้อตกลงสร้างกองเรือดาน้าแบบดั้งเดิม (พลงั งานดเี ซล) มลู คา่ ๔๐,๐๐๐ ลา้ นดอลลารส์ หรฐั อเมรกิ า (ประมาณ ๑.๓ ล้านล้านบาท) ท่ีทาไว้กับบริษัท Naval Group ของ ฝรงั่ เศส เมอื่ ค.ศ. ๒๐๑๖ โดยจะหนั ไปสรา้ ง เรือดาน้าพลังงานนิวเคลียร์อย่างน้อย ๘ ลาที่ใช้ เทคโนโลยขี อง สหรฐั อเมรกิ า และสหราชอาณาจกั รแทน โดยกองเรือดาน้าพลังงานนิวเคลียร์นี้จะมีที่ตั้งอยู่ที่เมือง Adelaide
หลังจากท่ีรัฐบาลออสเตรเลียได้ประกาศยกเลิก สญั ญาตอ่ เรอื ดา นา้ รว่ มกบั ฝรงั่ เศส แบบไมม่ ปี ม่ี ขี ลยุ่ แลว้ ในวันรุ่งข้ึนรัฐบาลฝร่ังเศสได้เรียกตัวเอกอัครราชทูต ประจา ออสเตรเลยี และสหรฐั อเมรกิ าของตนกลบั ประเทศ เนื่องจากการยกเลิกข้อตกลงซื้อขายเรือดาน้าระหว่าง ฝร่ังเศสกับออสเตรเลีย น้ัน ไม่เคยมีการกล่าวถึงหรือ หารือร่วมกับฝรั่งเศสมาก่อน ซึ่งเป็นมาตรการตอบโต้ ขั้นรุนแรงที่ฝรั่งเศสไม่เคยทากับพันธมิตรท้ังสองมาก่อน ซึ่งนายฌอง-อีฟว์ เลอ ดริยอง (Jean-Yves Le Drian) รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศ ฝร่ังเศสได้ประณามการบอกเลิกสัญญาเรือดาน้านี้ ว่าเป็นการกระทาท่ีเสมือนแทงข้างหลังจากเพ่ือน ท่ีไว้ใจ (stab in the back) เนื่องจากประเทศ ฝรั่งเศส น้ัน เป็นพันธมิตรกับท้ัง ๓ ประเทศมา อย่างยาวนาน
การจดั ตงั้ กลมุ่ พนั ธมติ ร AUKUS ยงั สะทอ้ นแนวคดิ ของ ประธานาธบิ ดี โจ ไบเดน ทหี่ นั มาใหค้ วามสา คญั กบั อนิ โด-แปซฟิ กิ มากขน้ึ หลงั จากทนี่ า กา ลงั ทหารสหรฐั อเมรกิ า ถอนตัวออกจากสงครามในอัฟกานิสถานมาได้ไม่นาน ขณะเดยี วกนั การทฝี่ รง่ั เศสถกู กดี กนั ออกจากขอ้ ตกลงน้ี ก็กระพือความระแวงสงสัยว่า สหรัฐอเมริกายังคงมุ่งมั่น ที่จะรักษาพันธกรณีต่อ NATO มากน้อยแค่ไหน ซ่ึง ประเทศต่าง ๆ ได้ออกมาเคล่ือนไหวโดยมีท้ังสนับสนุน และคัดค้าน AUKUS ดังน้ี
นาวิกศาสตร์ 65 ปีที่ ๑๐๕ เล่มที่ ๒ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๕
การแถลงข่าวร่วมทางไกลระหว่าง นาย Scott Morrison (ซ้าย) นายกรัฐมนตรีออสเตรเลีย นาย Boris Johnson (ขวา) นายกรัฐมนตรีสหราชอาณาจักร และ
นาย Joe Biden (กลาง) ประธานาธิบดีสหรัฐอเมริกา
ขณะท่ีจีนกาลังเสริมสร้างแสนยานุภาพกองทัพเรือ และทดสอบท้าทายความเป็นผู้นาทางทหารของ สหรัฐอเมริกาในเอเชียครั้งแล้วครั้งเล่า การก่อต้ัง AUKUS โดยมุ่งเน้นท่ีเรือดาน้า เท่ากับเป็นการส่ง สัญญาณถึงการฟื้นความมั่นใจและการตัดสินใจ เด็ดขาดในการคงจุดยืนการป้องปรามอย่างมั่นคง
หลังประกาศจับมือกับ สหรัฐอเมริกา และสหราช อาณาจักร ได้เพียง ๑ วัน รัฐบาลออสเตรเลีย ก็ได้แถลง


จีน
รัฐบาลจีน วิจารณ์การตั้งกลุ่ม AUKUS ว่าเป็น ความเคลอ่ื นไหวท่ี “ไรค้ วามรบั ผดิ ชอบอยา่ งยงิ่ ” ขณะที่ จ้าว ลี่เจียน โฆษกกระทรวงการต่างประเทศจีน ชี้ว่า การท่ีสหรฐั อเมรกิ าและองั กฤษสง่ ออกเทคโนโลยเีรอื ดา นา้ พลังงานนิวเคลียร์ให้แก่ ออสเตรเลีย เป็นข้อพิสูจน์ว่า มหาอา นาจทงั้ สองกา ลงั ใชก้ ารสง่ ออกนวิ เคลยี รเ์ ปน็ เครอื่ งมอื ทางการเมือง พร้อมกันน้ันก็เตือนให้ทั้ง สหรัฐอเมริกา องั กฤษ และออสเตรเลยี ละทงิ้ แนวคดิ แบบยคุ สงครามเยน็ ท่ีมุ่งแข่งขันแบบเอาเป็นเอาตายชนิดที่จะต้องมีใคร แพ้-ชนะกันไปข้าง (zero-sum) บ่อนทาลายสันติภาพ และเสถียรภาพในภูมิภาคอย่างร้ายแรง รวมถึงยังเป็น การกระตุ้นการแข่งขันสะสมอาวุธจากประเทศต่าง ๆ ภายในภูมิภาคอีกด้วย
ไต้หวัน
นายโจเซฟ วู (Joseph Wu) รฐั มนตรวี า่ การกระทรวง การต่างประเทศ ได้ให้การสนับสนุนการก่อต้ัง AUKUS ในครั้งนี้ โดยให้เหตุผลว่า AUKUS จะทาให้ความมั่นคง ในภูมิภาค อินโด-แปซิฟิก มีเสถียรภาพมากยิ่งขึ้น ฝรั่งเศส
นายฌอง-อฟี ว์ เลอ ดรยิ อง (Jean-Yves Le Drian) รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศของฝรั่งเศส กลา่ วถงึ การทา ขอ้ ตกลงนวี้ า่ เปน็ “การแทงขา้ งหลงั ” และ ได้ก่อให้เกิด“พฤติกรรมที่ยอมรับไม่ได้ระหว่างพันธมิตร และหุ้นส่วน” หลังการประกาศข้อตกลง AUKUS นายเอ็มมานูเอล มาครง (Emmanuel Macron) ประธานาธิบดีฝรั่งเศสได้เรียก เอกอัครราชทูตฝรั่งเศส ประจา กรงุ วอชงิ ตนั สหรฐั อเมรกิ า และกรงุ แคนเบอรร์ า ออสเตรเลีย กลับประเทศ ซึ่งเป็นท่าทีที่ไม่เคยเกิดข้ึน มากอ่ นระหวา่ งประเทศพันธมิตร
แคนาดา
นายจสัตนิ ทรโูด(JustinTrudeau)นายกรฐัมนตรี
ไดใ้ หส้ มั ภาษณก์ บั สอื่ มวลชนวา่ สาเหตทุ ปี่ ระเทศแคนาดา ไมไ่ ดเ้ ขา้ รว่ มกบั กลมุ่ AUKUS นนั้ เนอื่ งจาก วตั ถปุ ระสงค์ หลักของการตั้งกลุ่ม AUKUS น้ัน มุ่งเน้นไปที่ข้อตกลง
นาวิกศาสตร์ 66 ปีท่ี ๑๐๕ เล่มท่ี ๒ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๕
เรือดาน้าพลังงานนิวเคลียร์ ซ่ึงประเทศแคนาดาไม่มี ประจา การ รวมถงึ ไมม่ ยี ทุ ธศาสตรใ์ นการจดั หาในอนาคต อันใกล้ จึงไม่ขอเข้าร่วม
นิวซีแลนด์
นางจาซินดา อาร์เดิร์น (Jacinda Ardern) นายกรัฐมนตรีแห่งนิวซีแลนด์กล่าวในแถลงการณ์ว่า “ข้อตกลง AUKUS น้ี ไม่ได้เปลี่ยนแปลงความสัมพันธ์ ด้านข่าวกรอง (Five Eyes) ของเรากับทั้งสามประเทศ รวมถึงแคนาดา แต่นิวซีแลนด์จะคงคาส่ังห้ามเรือ พลังงานนิวเคลียร์ของทุกชาติ เข้ามาในน่านน้า ของ นิวซีแลนด์ต่อไป”
อินโดนีเซีย
รัฐบาลอินโดนีเซีย แสดงความกังวลว่า AUKUS อาจจะเป็นจุดเร่ิมของการแข่งขันด้านอาวุธในภูมิภาค รวมถึงที่ตั้งของประเทศอินโดนีเซียอยู่ระหว่างจีน และออสเตรเลีย การมีกลุ่ม AUKUS เกิดขึ้นจึงทาให้ ภัยคุกคามด้านความมั่นคงของประเทศเพิ่มมากขึ้น
แผนท่ีแสดงที่ต้ังของประเทศต่าง ๆ ในอาเซียนที่อยู่ระหว่าง ประเทศจีน และออสเตรเลีย


มาเลเซีย
นายอิซมาอิล ซับรี ยักกบ (Ismail Sabri Yaakob) นายกรัฐมนตรี ได้แสดงความกังวลในโครงการ ความร่วมมือเรือดาน้าพลังงานนิวเคลียร์ว่าจะสร้าง ความตงึ เครยี ดใหก้ บั ภมู ภิ าคเอเชยี ซง่ึ อาจนา ไปสสู่ ภาวะ การสะสมอาวุธ (Arms Race) ในภูมิภาค
ฟิลิปปินส์
รัฐบาลฟิลิปปินส์ มีท่าทีสนับสนุนการจับข้ัวคร้ังนี้ โดยเชื่อว่าจะเป็นกลไกที่ช่วยคานอิทธิพลจีน และ สร้างสมดุลอานาจในอินโด-แปซิฟิก
สหภาพยุโรป (European Union: EU)
นางอัวร์ซูลา ฟ็อน แดร์ ไลเอิน (Ursula von der Leyen) ประธานสหภาพยโุ รปไดใ้ หค้ วามคดิ เหน็ วา่ การถูกยกเลิกสัญญาเรือดาน้าของฝร่ังเศสในครั้งนี้ นั้นเป็นสิ่งท่ียอมรับไม่ได้ และต้องการทราบเหตุผลว่า ทาไมจึงมีการกระทาในลักษณะไม่ซื่อสัตย์กับชาติ ท่ีเป็นพันธมิตรท่ีดีต่อกันมาอย่างยาวนาน ซึ่งจาก เหตกุ ารณน์ จ้ี ะสง่ ผลกระทบกบั อกี หลาย ๆ ความรว่ มมอื ระหว่างประเทศในอนาคตอย่างไม่ต้องสงสัย
เดิมทีนั้น ออสเตรเลียต้ังใจจะทาสัญญากับบริษัท Naval Group ฝร่ังเศส ผลิตกองเรือดาน้าพลังงาน ดีเซลแบบด้ังเดิม แต่เรือดาน้าประเภทน้ีก็มีข้อจากัด ตรงทส่ี ามารถถกู ตรวจจบั ไดง้ า่ ย และจา เปน็ ตอ้ งขนึ้ สผู่ วิ นา้ เพอ่ื ชารจ์ แบตเตอรท่ี กุ ๆ ๒-๓ วนั ในทางกลบั กนั เรอื ดา นา้ พลังงานนิวเคลียร์สามารถปฏิบัติภารกิจทั้งบนผิวน้า และใต้น้าได้นานสูงสุดถึง ๓ เดือน ซึ่งทาให้สามารถ เดินทางได้ไกล และยากแก่การถูกตรวจจับ ขอเพียง มีน้าดื่ม และเสบียงเพียงพอสาหรับลูกเรือ ปัจจุบัน มีเพียง ๖ ประเทศ ได้แก่ สหรัฐอเมริกา อังกฤษ ฝร่ังเศส จีน อินเดีย และรัสเซีย ท่ีมีเรือดาน้าพลังงานนิวเคลียร์ ประจาการ มีรายละเอียดจานวนเรือดาน้าดังนี้
จานวนเรือดาน้าพลังงานนิวเคลียร์ในแต่ละประเทศ
เรือดาน้าพลังงานนิวเคลียร์ช้ัน Jin-class รุ่น Type 094A ของกองทัพปลดปล่อยประชาชนจีน
ประเด็นท่ีน่าติดตามจากรวมกลุ่ม AUKUS
๑. รายละเอยี ดในขอ้ ตกลงซอื้ ขายเรอื ดา นา้ พลงั งาน นวิ เคลยี รค์ รงั้ นยี้ งั ไมเ่ ปน็ ทสี่ นิ้ สดุ พนั ธมติ รทงั้ ๓ ประเทศ จะใช้เวลาอีก ๑๘ เดือน ในการพูดคุยรายละเอียด ดังกล่าวทั้งในประเด็นโมเดลเรือดาน้า ประเภทพลังงาน นวิ เคลยี รท์ จี่ ะใช้ ระบบขนสง่ ระบบรกั ษาความปลอดภยั นวิ เคลยี ร์ การขดี เสน้ แบง่ อา นาจอธปิ ไตยของออสเตรเลยี
นาวิกศาสตร์ 67 ปีท่ี ๑๐๕ เล่มที่ ๒ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๕