ทำเนียบวิจัย 65

๑๐๓

2) พัฒนาระบบข้อมูลข่าวสารผู้สูงอายุที่ให้มีประสิทธิภาพ และสามารถเช่ือมโยง
ต้ังแตร่ ะดับชุมชน และสถานบริการในทกุ ระดบั

3) สร้างและพฒั นาชอ่ งทางการเข้าถึงข้อมูลข่าวสารในการดูแลสขุ ภาพผู้สูงอายุผา่ น
การสื่อสารทีท่ นั สมัยและหลากหลายช่องทาง

4) ประสานและบูรณาการการเชื่อมโยงข้อมูลท่ีเก่ียวข้องกับผู้สูงอายุร่วมกับ
หน่วยงานอ่ืน เช่น กระทรวงพฒั นาสังคมฯ กระทรวงมหาดไทย

4. การเขา้ ึงยาและบริการที่จาเป็น (Access to Essential Medicines):
4.1 ระบบยาในโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตาบลขาดการจัดการที่มีประสิทธภิ าพและมี

ความเส่ยี งตอ่ การใชย้ าในผูส้ ูงอายุ
ขอ้ เสนอในการแกป้ ญั หาหรอพั นาแนวทางการดาเนนิ งาน
1) กาหนดนโยบายการพัฒนาแนวทางการใช้ยาที่จาเป็นในโรงพยาบาลส่งเสริม

สุขภาพ และส่ือสารความเส่ียงของการใช้ยาในผู้สูงอายุในการพัฒนาสุขภาพกลุ่มวัยผู้สูงอายุตาม
นโยบายการดูแลระยะยาว

2) พัฒนาการใช้โปรแกรมคลังยาในทุกโรงพยาบาลสง่ เสรมิ สขุ ภาพตาบลในกล่มุ โรค
และผู้ป่วยสาคัญ เช่น ผู้สูงอายุ ผู้ป่วยโรคเร้ือรัง เด็ก โดยให้ทุกโรงพยาบาลเป็นคลังยาให้เครือข่าย
โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตาบลใน คปสอ.เดียวกัน เพื่อลดค่าใช้จ่ายการพัฒนาคลังยาใน
โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตาบลในการรองรบั การจัดเก็บยาตามมาตรฐาน

3) การส่ือสารและเผยแพร่ข้อมูลข่าวสารความเสี่ยงตอ่ การใชย้ าในผู้สูงอายุผา่ นช่อง
ทางการส่ือสารที่หลากหลาย

4.2 นโยบายเรื่องบริการท่ีจาเป็นในกลุ่มผู้สูงอายุยังไม่มีระบุไว้อย่างชัดเจน ทาให้
การดาเนินงานขาดประสิทธิภาพท้ังในเชงิ การเฝา้ ระวงั ป้องกนั ปัญหา และการรักษาท่มี ีประสิทธภิ าพ
ทันท่วงที

ข้อเสนอในการแกป้ ัญหาหรอพั นาแนวทางการดาเนินงาน
1) กาหนดนโยบายเรื่องบรกิ ารท่ีจาเปน็ ในกลุ่มผู้สูงอายุในระดับจังหวัดที่เป็นรูปธรรม

ชดั เจน เช่น บริการ 1669, ระบบ Fast Track , บรกิ ารเชงิ รุกในการดูแลผูส้ งู อายทุ ม่ี ีภาวะพ่ึงพงิ
2) สื่อสารและเผยแพร่ข้อมูลความรู้เร่ืองสิทธิ กฎหมายท่ีเกี่ยวข้อง และบริการท่ี

จาเป็นแกผ่ ูส้ ูงอายุและประชาชน
3) ประสานงานกับท้องถ่ินในการวางแผนและออกแบบโครงสร้างพื้นฐานท่ีเหมาะสม

และปลอดภยั สาหรับผู้สงู อายุ
. การเงนิ การคลังดา้ นสุขภาพ (Health Finanancing : ระบบการเงินการคลังขาดขอ้ มูล

ท่ีเพียงพอในการสะท้อนปัญหา ทาให้อาจส่งผลต่อการขาดสภาพคล่อง หรือการใช้งบประมาณท่ีไม่มี
ประสทิ ธิภาพ

ข้อเสนอในการแกป้ ญั หาหรอพั นาแนวทางการดาเนนิ งาน
1) ประสานภาคีเครือข่ายร่วมจัดบริการดูแลสุขภาพผู้สูงอายุ โดยเน้นการส่งเสริม

สุขภาพและป้องกนั โรคและนโยบายการดแู ลผสู้ ูงอายรุ ะยะยาว (Long Term Care )

๑๐๔

2) จัดทาแผนการพัฒนาคุณภาพด้านการเงินการคลังของหน่วยบริการใน
โรงพยาบาลสง่ เสริมสุขภาพตาบล

3) ประสานและบูรณาการบริการดูแลสุขภาพกับบริการทางสังคม เพ่ือการใช้
ทรพั ยากรร่วมกนั อย่างมีประสิทธิภาพ

4) พัฒนาระบบข้อมูลด้านการเงินการคลังที่เก่ียวข้องการจัดบริการดูแลสุขภาพ
ผสู้ ูงอายุ

5) การส่งเสรมิ และสนับสนุนการมีส่วนร่วมของชุมชนในการดาเนินงานด้านผูส้ ูงอายุ
โดยใช้ชุมชน หรือครอบครัวเป็นฐานในการดูแล (Community- based Care or Home-based
care) เพ่ือนาไปสู่การพึ่งพาตนเองในการดูแลผู้สูงอายุของครอบครัวและชุมชน อันจะช่วยลด
คา่ ใชจ้ ่ายในการดูแลสขุ ภาพลง

. ภาวะผูน้ าและการอภิบาลระบบ (Leadership and Governance : นโยบายขาดการ
สนับสนุนจากผู้นา ผู้นาท้องถ่ินขาดความสนใจ และขาดการบูรณาการงานในข้ันตอนของการนา
นโยบายสกู่ ารปฏิบตั ิ รวมท้งั ขาดการกากบั ตดิ ตามท่ีเป็นรปู ธรรมชดั เจน

ขอ้ เสนอในการแกป้ ัญหาหรอพั นาแนวทางการดาเนนิ งาน
1) พัฒนากลไกในการขับเคล่ือนการดาเนินงานแบบบูรณาการ และการสร้างการมี

สว่ นรว่ มของผู้เกยี่ วขอ้ ง
2) พัฒนาระบบการกากับ ติดตาม และประเมินผล (M&E)ท่ีมีประสิทธภิ าพ และจัด

ใหม้ รี ะบบการกากับติดตามเกยี่ วกบั ธรรมาภิบาลในการดูแลประชาชน
3) พัฒนานวัตกรรมและงานวจิ ยั ในการดแู ลสขุ ภาพผูส้ ูงอายุ

จากผลวิเคราะห์เมทริกซ์ไขว้ (Cross -Matrix Analysis)ผู้ศึกษาได้นาข้อเสนอในการ
แก้ปัญหาหรือพัฒนาแนวทางการดาเนินงานมาปรับปรุงใหม่เพื่อให้เกิดความกระชับและไม่ซ้าซ้อน
ตามตารางที่ 4.3

ตาราง 4.3 สรปุ ขอ้ เสนอในการแกป้ ัญหาหรือพฒั นาแนวทางการดาเนินงาน

ขอ้ เสนอตามการวิเคราะห์ ข้อเสนอทีป่ รบั ปรงุ ใหม่ ปรบั มาจากข้อ
Cross -Matrix Analysis 1) สรา้ งนวัตกรรมและกจิ กรรมท่ี ข้อเดมิ
1) สรา้ งนวัตกรรมและกจิ กรรมทีโ่ ดดเดน่ ใน โดดเด่นในการดูแลสุขภาพ
การดูแลสขุ ภาพผสู้ ูงอายุในตาบลดูแลสุขภาพ ผสู้ ูงอายุในตาบลดูแลสขุ ภาพ
ผ้สู งู อายุระยะยาว (Long Term Care) ผสู้ งู อายุระยะยาว (Long Term
Care)

๑๐๕

ตาราง 4.3 (ตอ่ )

ข้อเสนอตามการวิเคราะห์ ขอ้ เสนอที่ปรับปรงุ ใหม่ ปรับมาจากข้อ
Cross -Matrix Analysis 2) สนับสนนุ และสง่ เสรมิ ใหผ้ สู้ ูงอายุ 2,3,10,13,14,22
2) สร้างความรแู้ ละความตระหนกั ของ ประชาชน และชุมชนมีHealth Literacy
ชุมชนในการดูแลสง่ เสริม และปอ้ งกัน และมกี ารปรับเปลย่ี นพฤตกิ รรมสขุ ภาพ ขอ้ เดิม
โรคในผู้สงู อายุ รวมทง้ั การจดั ใหถ้ ูกตอ้ งเหมาะสม โดยใชเ้ ทคโนโลยี
สิง่ แวดล้อมในบา้ นทีอ่ ยู่อาศยั ท่ี และสือ่ สารทท่ี ันสมัยและหลากหลาย 6,19,37
เหมาะสม ผ่านการสอ่ื สารหลากหลาย ชอ่ งทาง 7, 8
ช่องทาง
3) ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพของ 3) พฒั นาสถานบริการทกุ แหง่ ให้เปน็
ประชาชนวัยก่อนสูงอายุ เพอ่ื การ Age-friendly hospitalเพอ่ื อานวย
ปอ้ งกนั ปัญหาโรคจากการมีพฤตกิ รรม ความสะดวกในการมารับบรกิ ารแก่
สขุ ภาพทไ่ี ม่ถกู ตอ้ งเหมาะสม ผ้สู ูงอายุ
4) พฒั นาสถานบริการทุกแหง่ ให้เป็น
Age-friendly hospital เพอื่ อานวย 4) การพัฒนางานวจิ ัย นวัตกรรม และ
ความสะดวกในการมารบั บรกิ ารแก่ แนวปฏิบตั ทิ ด่ี ีในการดแู ลและการเฝา้
ผู้สูงอายุ ระวังปญั หาสุขภาพผสู้ ูงอายุ รวมท้ังการ
5) ประสานความรว่ มมือกับท้องถ่นิ / มสี ่วนร่วมของชุมชนโดยใช้เทคโนโลยที ่ี
ชมุ ชนในการจัดสง่ิ แวดล้อมของชุมชนที่ ทนั สมยั เชน่ พกิ ดั GIS ผสู้ งู อายทุ ี่
เอ้อื ต่อการมสี ขุ ภาพดี และการสร้าง เจ็บป่วยด้วยโรคเรอื้ รัง
สิ่งแวดล้อมที่เอ้อื ตอ่ การวิถีการดาเนิน 5) จัดทาแผนพัฒนาระบบบรกิ าร
ชวี ติ ของผู้สงู อายุ/ ผู้พิการ (Service Plan)และแนวปฏิบัตใิ นการ
6) การพัฒนานวัตกรรมการดแู ลและ ดาเนนิ งานผ้สู ูงอายุทม่ี คี วามเช่อื มโยงการ
การเฝ้าระวังปญั หาสขุ ภาพผู้สูงอายผุ ่าน ดาเนินงานในทุกระดับ โดยให้
เทคโนโลยที ท่ี ันสมยั เช่น พกิ ดั GIS ความสาคัญกบั การจดั บริการเพอื่ ลด
ผู้สงู อายทุ ่เี จบ็ ปว่ ยดว้ ยโรคเร้อื รงั ความเสี่ยงต่อปัญหาสขุ ภาพตั้งแตว่ ยั เดก็
และเนน้ แบบเข้มข้นในวยั กอ่ นสงู อายุ
7) จดั ทาแผนพฒั นาระบบบริการ หรอื วัยทางานตอนปลาย
(Service Plan)และแนวปฏิบตั ใิ นการ
ดาเนนิ งานผู้สงู อายุ โดยใหค้ วามสาคญั
กบั การจัดบริการเพอ่ื ลดความเสีย่ งต่อ
ปัญหาสขุ ภาพตง้ั แตว่ ัยเดก็ และเน้น
แบบเขม้ ขน้ ในวยั ก่อนสูงอายุ หรือวัย
ทางานตอนปลาย

๑๐๖

ตาราง 4.3 (ตอ่ )

ข้อเสนอตามการวเิ คราะห์ ขอ้ เสนอทีป่ รับปรงุ ใหม่ ปรบั มาจากขอ้
Cross -Matrix Analysis 5,9,23,30
8) จดั ทาแนวปฏิบตั ิในการดาเนนิ งาน 6) พัฒนากลไกในการขับเคลื่อนการ 4, 11,29,34,35
ผสู้ งู อายตุ ามแผนพัฒนาระบบบริการ ดาเนินงานแบบบรู ณาการร่วมกบั ภาคี 12, 18, 27
(Service Plan)เพือ่ ให้สถานบรกิ ารทกุ เครือข่ายและหน่วยงานทเี่ ก่ยี วข้อง เชน่
ระดับมีความเชือ่ มโยงกันในการดูแล การจดั บรกิ าร การใชข้ ้อมลู การจดั
หรอื การใหบ้ รกิ ารท่ีมคี วามชดั เจน สภาพแวดลอ้ มทเ่ี หมาะสม และเออ้ื ตอ่
9) บรู ณาการ หรอื ขบั เคล่อื นการ การดาเนนิ ชวี ติ
ดาเนินการบริการสุขภาพท่ีเปน็ รูปธรรม 7) สง่ เสรมิ และสนับสนนุ การมสี ่วนรว่ ม
ร่วมบริการดา้ นสังคม กับชมุ ชนท้องถนิ่ ของชุมชนในการดาเนนิ งานดา้ นผสู้ งู อายุ
และหน่วยงานทีเ่ กยี่ วข้องตาม โดยใช้ชุมชน หรือครอบครัวเปน็ ฐานใน
พระราชบญั ญัติผสู้ ูงอายุ พ.ศ.2546 การดูแล (Community- based Care
or Home-based care) เพ่อื นาไปส่กู าร
10) เพม่ิ ช่องทางการสอ่ื สาร และการ พงึ่ พาตนเองในการดูแลผู้สงู อายขุ อง
ประสานงานระหวา่ งหนว่ ยงานในการ ชมุ ชน เชน่ สง่ เสริมและสนบั สนนุ ให้
ดแู ลส่งเสรมิ สุขภาพ และป้องกนั ปญั หา ผู้สูงอายมุ ที ี่อย่อู าศัยและสภาพแวดล้อมที่
ของผู้สงู อายุ เหมาะสมและปลอดภัย
11) การส่งเสรมิ และสนับสนนุ การมี 8) พัฒนาคุณภาพระบบบริการดแู ล
ส่วนร่วมของชุมชนในการดาเนนิ งาน สุขภาพผูส้ งู อายุ และกาหนดรปู แบบ
ดา้ นผสู้ งู อายโุ ดยใชช้ มุ ชน หรือ บรกิ ารที่สาคญั เพอื่ เปน็ การเตรียมความ
ครอบครัวเป็นฐานในการดูแล พร้อม และป้องกนั ปัญหาความพิการและ
(Community- based Care or การเสยี ชวี ติ ในผสู้ ูงอายุจากสาเหตทุ ี่
Home-based care) เพื่อนาไปสู่การ ป้องกันได้ เชน่ ชอ่ งทางดว่ น (Fast
พึ่งพาตนเองในการดูแลผูส้ งู อายขุ อง Track) โดยเฉพาะ Stroke Fast Track,
ชุมชน เชน่ สง่ เสรมิ และสนับสนนุ ให้ STEMI Fast Track และบริการเชงิ รกุ ใน
ผูส้ ูงอายมุ ที อี่ ย่อู าศยั และสภาพแวดลอ้ ม การดแู ลผูส้ งู อายทุ ่ีมภี าวะพึง่ พงิ
ท่ีเหมาะสมและปลอดภยั
12) พฒั นารปู แบบบรกิ ารทสี่ าคัญเพือ่
เปน็ การเตรียมความพร้อม และปอ้ งกัน
ปัญหาความพกิ ารและการเสยี ชวี ติ ใน
ผูส้ ูงอายจุ ากสาเหตทุ ป่ี อ้ งกนั ได้ เช่น
ช่องทางดว่ น (Fast Track) โดยเฉพาะ
Stroke Fast Track, STEMI Fast
Track

๑๐๗

ตาราง 4.3 (ตอ่ )

ข้อเสนอตามการวิเคราะห์ ขอ้ เสนอทีป่ รบั ปรงุ ใหม่ ปรบั มาจากขอ้
Cross -Matrix Analysis 15,16,17,32

13) พฒั นาช่องทางการสอ่ื สารทีท่ ันสมัย
เพ่อื เป็นทางเลือกของการเขา้ ถึงบรกิ าร
และขอ้ มูลขา่ วสาร ความรู้ดา้ นสขุ ภาพท่ี
สะดวก รวดเร็ว
14) เพม่ิ ช่องทางการสอื่ สาร และการ
ประสานงานระหวา่ งหน่วยงานในการ
ดูแลส่งเสรมิ สุขภาพ และป้องกนั ปัญหา
ของผสู้ ูงอายุ
15) สร้างและพฒั นาระบบการดแู ลใน 9) สร้างและพัฒนาเครือข่ายการดแู ล
ลักษณะเครอื ข่าย ในลักษณะร่วม ผูส้ ูงอายุในทุกระดับ ในลักษณะการร่วม
แบ่งปนั (Share)ทรัพยากรรว่ มกนั ท้งั คน แบ่งปนั (Share) ทรพั ยากร (คน เงนิ วสั ดุ
เงนิ และวัสดุอปุ กรณ์ เพอ่ื รองรับปัญหา อุปกรณ์ เทคโยโลยี การจดั การ) และเนน้
ท่ีตามมาจากเพ่ิมขนึ้ ของประชากรสงู วัย การเพ่ิมพนู ทกั ษะดา้ นการบรหิ ารจดั การ

การพัฒนานวตั กรรม และตามบรบิ ทของ
ปญั หา
16) พฒั นาเครอื ขา่ ยผูด้ แู ลผูส้ งู อายุตาม
นโยบายการดแู ลผสู้ งู อายรุ ะยะยาว
(Long Term Care)
17) พัฒนาศักยภาพบุคลากรตามบริบท
ของปญั หาอนั เปน็ ผลจากการ
เปลีย่ นแปลงโครงสรา้ งของประชากร
สงู อายุ โดยเน้นการเพมิ่ พูนทกั ษะด้าน
การบรหิ ารจัดการ และการพฒั นา
นวัตกรรม
18) พฒั นาระบบบริการดแู ลผสู้ งู อายุ
ผ่านชอ่ งทางการส่ือสารทท่ี ันสมยั
(Webcam, Web Application: Line,
Skype, Facebook)

19) สนับสนนุ และส่งเสรมิ การ
ศึกษาวจิ ัยดา้ นผสู้ ูงอายุ โดยเฉพาะท่เี ปน็
ประโยชนต์ อ่ การพัฒนารปู แบบการ
บริการประสิทธิภาพการใหบ้ ริการเชงิ รุก
โดยอาศัยภาคีเครอื ขา่ ยในชมุ ชน และ
เทคโนโลยที ที่ นั สมยั

๑๐๘

ตาราง 4.3 (ต่อ)

ขอ้ เสนอตามการวิเคราะห์ ขอ้ เสนอทีป่ รบั ปรงุ ใหม่ ปรับมาจากขอ้
Cross -Matrix Analysis 18,20,21

20) จัดทาฐานข้อมูลจาเปน็ สาหรบั การ 24,25
ดูแลสขุ ภาพผสู้ ูงอายุ
21) พัฒนาระบบขอ้ มูลขา่ วสารผ้สู งู อายุ 10) พฒั นาระบบข้อมูลขา่ วสารที่
ทใ่ี ห้มปี ระสิทธภิ าพ และสามารถ เกยี่ วขอ้ งกับผู้สูงอายุ โดยเนน้ การบรู ณา
เชอื่ มโยงต้ังแต่ระดบั ชุมชน และสถาน การระบบขอ้ มูลและการเชอื่ มโยงต้ังแต่
บริการในทุกระดบั ระดบั ชมุ ชนจนถึงระดบั ประเทศ รวมทั้ง
การเพมิ่ ชอ่ งทางการส่ือสารทีท่ นั สมยั
เพื่อเป็นทางเลือกในการเข้าถึงบริการ
22) สรา้ งและพฒั นาชอ่ งทางการเขา้ ถงึ การส่อื สารบริการท่ีจาเปน็ และความรู้
ด้านสขุ ภาพให้เกดิ ความสะดวก รวดเร็ว

ข้อมลู ข่าวสารในการดแู ลสุขภาพ
ผู้สงู อายผุ า่ นการสื่อสารทที่ นั สมยั และ
หลากหลายชอ่ งทาง
23) ประสานและบูรณาการการ
เชอื่ มโยงขอ้ มูลทเ่ี ก่ยี วข้องกบั ผสู้ งู อายุ
ร่วมกบั หนว่ ยงานอน่ื เช่น กระทรวง
พฒั นาสงั คมฯ กระทรวงมหาดไทย
24) กาหนดนโยบายการพฒั นาแนว
ทางการใช้ยาท่จี าเปน็ ในโรงพยาบาล
ส่งเสรมิ สขุ ภาพ และสือ่ สารความเสย่ี ง
ของการใช้ยาในผสู้ งู อายใุ นการพฒั นา
สขุ ภาพกลุม่ วยั ผสู้ งู อายตุ ามนโยบายการ
ดูแลระยะยาว
25) พฒั นาการใช้โปรแกรมคลงั ยาในทกุ 11) พัฒนาระบบยาและเวชภณั ฑข์ อง
โรงพยาบาลส่งเสรมิ สขุ ภาพตาบลในกลมุ่ โรงพยาบาลสง่ เสรมิ สขุ ภาพตาบล เพอ่ื
โรคและผปู้ ว่ ยสาคัญ เชน่ ผสู้ ูงอายุ การลดค่าใช้จา่ ย และสรา้ งระบบความ
ผู้ป่วยโรคเร้ือรัง เดก็ โดยใหท้ กุ ปลอดภยั ในการใช้ยาในกลุ่มท่มี คี วาม
โรงพยาบาลเป็นคลงั ยาให้เครอื ข่าย เปราะบางและอ่อนไหว (ผสู้ ูงอายุ ผู้ปว่ ย
โรงพยาบาลสง่ เสรมิ สขุ ภาพตาบลใน คป โรคเร้อื รงั เด็ก)
สอ.เดียวกนั เพอ่ื ลดค่าใชจ้ ่ายการพฒั นา
คลังยาในโรงพยาบาลสง่ เสริมสขุ ภาพ
ตาบลในการรองรบั การจดั เก็บยาตาม
มาตรฐาน

๑๐๙

ตาราง 4.3 (ต่อ)

ขอ้ เสนอตามการวิเคราะห์ ข้อเสนอทป่ี รับปรงุ ใหม่ ปรบั มาจากข้อ
Cross -Matrix Analysis 26,28
31,33
26) การสอื่ สารและเผยแพรข่ อ้ มูล
ขา่ วสารความเสย่ี งต่อการใชย้ าใน
ผู้สูงอายผุ ่านช่องทางการสอื่ สารท่ี
หลากหลาย
27) กาหนดนโยบายเรื่องบริการท่ี
จาเป็นในกลมุ่ ผสู้ งู อายใุ นระดบั จงั หวดั ท่ี
เป็นรูปธรรมชดั เจน เชน่ บรกิ าร 1669,
ระบบ Fast Track, บรกิ ารเชิงรกุ ในการ
ดูแลผ้สู งู อายทุ ่มี ภี าวะพึ่งพิง 12) สอื่ สารและเผยแพร่ขอ้ มูลความรู้
28) ส่อื สารและเผยแพร่ขอ้ มลู ความรู้ เร่อื งสขุ ภาพ สิทธิ กฎหมายที่เกีย่ วขอ้ ง
เรือ่ งสทิ ธิ กฎหมายทเี่ ก่ียวข้อง และ และบรกิ ารที่จาเปน็ แกผ่ สู้ งู อายแุ ละ
บริการที่จาเปน็ แกผ่ ู้สงู อายุและ ประชาชนผ่านช่องทางการสื่อสารท่ี
ประชาชน หลากหลาย

29) ประสานงานกับทอ้ งถิ่นในการ
วางแผนและออกแบบโครงสรา้ งพืน้ ฐาน
ทีเ่ หมาะสมและปลอดภยั สาหรับ
ผู้สูงอายุ
30) ประสานภาคเี ครือขา่ ยร่วม
จัดบริการดูแลสขุ ภาพผสู้ งู อายุ โดยเนน้
การส่งเสริมสขุ ภาพและป้องกนั โรคและ
นโยบายการดแู ลผสู้ งู อายุระยะยาว
31) จดั ทาแผนการพัฒนาคุณภาพดา้ น 13) จดั ทาแผนการพฒั นาคุณภาพ
การเงินการคลงั ของหนว่ ยบรกิ ารใน การเงินการคลังของหนว่ ยบริการ
โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตาบล โดยเฉพาะในโรงพยาบาลสง่ เสรมิ สขุ ภาพ
ตาบล
32) ประสานและบูรณาการบรกิ ารดแู ล
สขุ ภาพกับบริการทางสงั คม เพ่ือการใช้
ทรัพยากรร่วมกนั อย่างมปี ระสิทธิภาพ
33) พัฒนาระบบขอ้ มลู ด้านการเงินการ
คลังท่ีเก่ียวขอ้ งการจดั บริการดูแล
สขุ ภาพผสู้ งู อายุ

๑๑๐

ตาราง 4.3 (ต่อ)

ขอ้ เสนอตามการวิเคราะห์ ข้อเสนอทป่ี รับปรงุ ใหม่ ปรบั มาจากขอ้
Cross -Matrix Analysis ขอ้ เดิม

34) การสง่ เสรมิ และสนบั สนนุ การมี
ส่วนร่วมของชมุ ชนในการดาเนนิ งาน
ดา้ นผสู้ ูงอายโุ ดยใชช้ ุมชน หรือ
ครอบครัวเปน็ ฐานในการดูแล เพอ่ื
นาไปสกู่ ารพงึ่ พาตนเอง และลด
คา่ ใช้จา่ ยในการดูแลสขุ ภาพลง
35) พัฒนากลไกในการขบั เคลอื่ นการ
ดาเนินงานแบบบรู ณาการ และการสร้าง
การมีสว่ นร่วมของผเู้ ก่ียวขอ้ ง
36) พฒั นาระบบการกากบั ตดิ ตาม 14) พัฒนาระบบการกากับ ตดิ ตาม และ
และประเมินผล (M&E)ที่มีประสิทธิภาพ ประเมนิ ผล (M&E)ท่ีมีประสิทธภิ าพ และ
และจดั ใหม้ ีระบบการกากับตดิ ตาม จดั ให้มรี ะบบการกากับตดิ ตามเก่ยี วกบั
เกยี่ วกบั ธรรมาภบิ าลในการดแู ล ธรรมาภบิ าลในการดูแลประชาชน
ประชาชน
37) พัฒนานวัตกรรมและงานวจิ ยั ใน
การดูแลสขุ ภาพผสู้ งู อายุ

สรุปข้อเสนอในการแก้ปัญหาหรือพัฒนาแนวทางการดาเนินงานภายหลังการวิเคราะห์สภาพ
ปจั จบุ นั และปัญหา อุปสรรคของประสิทธิภาพการดาเนินงานทั้งภายนอก และภายในมดี ังนี้

1) สร้างนวัตกรรมและกิจกรรมที่โดดเด่นในการดูแลสุขภาพผู้สูงอายุในตาบลดูแล
สขุ ภาพผู้สงู อายรุ ะยะยาว (Long Term Care)

2) การสนบั สนุนและส่งเสรมิ ให้ผู้สูงอายุ ประชาชน และชุมชนมีHealth Literacyและมี
การปรับเปล่ียนพฤติกรรมสุขภาพให้ถูกต้องเหมาะสม โดยใช้เทคโนโลยีและส่ือสารที่ทันสมัยและ
หลากหลายช่องทาง

3) การพัฒนาสถานบริการทุกแห่งให้เป็น Age-friendly Hospital เพื่ออานวย
ความสะดวกในการมารบั บริการแกผ่ ้สู ูงอายุ

4) การพัฒนางานวิจยั นวัตกรรม และแนวปฏิบัตทิ ี่ดีในการดูแลและการเฝ้าระวงั ปัญหา
สุขภาพผู้สูงอายุ รวมท้ังการมีส่วนร่วมของชุมชนโดยใช้เทคโนโลยีที่ทันสมัย เช่น พิกัด GIS ผู้สูงอายุ
ทเ่ี จ็บป่วยดว้ ยโรคเรื้อรงั

5) จัดทาแผนพัฒนาระบบบริการ (Service Plan)และแนวปฏิบัติในการดาเนินงาน
ผู้สูงอายุที่มีความเช่ือมโยงการดาเนินงานในทุกระดับ โดยให้ความสาคัญกับการจัดบริการเพ่ือลด

๑๑๑
ความเสี่ยงต่อปัญหาสุขภาพต้ังแต่วัยเด็ก และเน้นแบบเข้มข้นในวัยก่อนสูงอายุ หรือวัยทางานตอน
ปลาย

6) พัฒนากลไกในการขับเคลื่อนการดาเนินงานแบบบูรณาการร่วมกับภาคีเครอื ข่ายและ
หน่วยงานท่ีเกี่ยวข้อง เช่น การจดั บริการ การใช้ข้อมูล การจัดสภาพแวดล้อมท่ีเหมาะสม และเอื้อต่อ
การดาเนนิ ชีวิต

7) การส่งเสริม และสนับสนุนการมีส่วนร่วมของชุมชนในการดาเนินงานด้านผู้สูงอายุ
โดยใช้ชุมชน หรือครอบครัวเป็นฐานในการดูแล (Community- based Care or Home-based
Care) เพื่อนาไปสู่การพึ่งพาตนเองในการดูแลผู้สูงอายุของชุมชน เช่น ส่งเสริมและสนับสนุนให้
ผ้สู งู อายุมีที่อยอู่ าศัยและสภาพแวดล้อมที่เหมาะสมและปลอดภัย

8) พัฒนาคุณภาพระบบบริการดูแลสุขภาพผู้สูงอายุ และกาหนดรปู แบบบริการที่สาคัญ
เพอื่ เปน็ การเตรยี มความพร้อม และป้องกันปญั หาความพิการและการเสียชวี ิตในผู้สงู อายจุ ากสาเหตุที่
ป้องกันได้ เช่น ช่องทางดว่ น (Fast Track) โดยเฉพาะ Stroke Fast Track, STEMI Fast Track และ
บรกิ ารเชงิ รุกในการดแู ลผู้สูงอายุที่มภี าวะพึ่งพงิ

9) สร้างและพัฒนาเครือข่ายการดูแลผู้สูงอายุในทุกระดับ ในลักษณะการร่วมแบ่งปัน
(Share) ทรพั ยากร (คน เงิน วัสดุอุปกรณ์ เทคโยโลยี การจัดการ) และเน้นการเพ่ิมพนู ทักษะดา้ นการ
บริหารจดั การ การพฒั นานวัตกรรม และตามบรบิ ทของปัญหา

10) การพัฒนาระบบข้อมูลข่าวสารท่ีเกี่ยวข้องกบั ผู้สงู อายุ โดยเน้นการบูรณาการระบบ
ข้อมูลและการเช่ือมโยงตั้งแต่ระดับชุมชนจนถึงระดับประเทศ รวมท้ังการเพ่ิมช่องทางการสื่อสารที่
ทนั สมัย เพ่ือเปน็ ทางเลอื กในการเข้าถึงบริการ การสื่อสารบริการท่ีจาเป็น และความรู้ดา้ นสุขภาพให้
เกดิ ความสะดวก รวดเรว็

11) พัฒนาระบบยาและเวชภัณฑ์ของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตาบล เพื่อการลด
ค่าใช้จ่าย และสร้างระบบความปลอดภัยในการใช้ยาในกลุ่มท่ีมีความเปราะบางและอ่อ นไหว
(ผู้สูงอายุ ผู้ปว่ ยโรคเร้ือรัง เดก็ )

12) สอ่ื สารและเผยแพร่ข้อมูลความรู้เร่ืองสุขภาพ สทิ ธิ กฎหมายทเ่ี กย่ี วขอ้ ง และบริการ
ทจ่ี าเป็นแก่ผู้สูงอายแุ ละประชาชนผา่ นช่องทางการส่ือสารท่ีหลากหลาย

13) จัดทาแผนการพัฒนาคุณภาพการเงินการคลังของหน่วยบริการ โดยเฉพาะใน
โรงพยาบาลสง่ เสริมสุขภาพตาบล

14) พัฒนาระบบการกากบั ติดตาม และประเมินผล (M&E)ที่มีประสิทธิภาพ และจดั ให้
มีระบบการกากับตดิ ตามเกยี่ วกบั ธรรมาภบิ าลในการดแู ลประชาชน

การสรุปตวั แบบการดาเนินงานผู้สูงอายรุ ะดับจงั หวัด (Provincial Model)
ในขณะที่ประเทศไทยกาลงั เผชิญกับปญั หาการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างดา้ นประชากรผู้สูงอายุที่
มีจานวนที่เพิ่มข้ึนอย่างต่อเนื่อง ส่ิงท่ีตามมาคือปัญหาสุขภาพของผู้สูงอายุ จากเดิมนโยบายของ
กระทรวงสาธารณสขุ เน้นการดาเนินงานท่ีมุ่งในการรักษาโรคตามพยาธิสภาพที่ปรากฏของแต่ละบุคคล
(เชิงรับ) ไม่ได้เน้นเรื่องของการส่งเสริมสุขภาพที่เพิ่มศักยภาพให้บุคคล ทาอย่างไรให้ร่างกายสมบูรณ์

๑๑๒
แข็งแรงอย่างมีความเป็นองค์รวม (เชิงรุก) การมีนโยบายที่ชัดเจน สามารถนาไปปฏิบัติได้อย่างถูกต้อง
เป็นไปในทิศทางเดียวกัน และเกิดความยั่งยืน ที่ผ่านมาทางรัฐบาลได้สร้างความตระหนักในเร่ืองของ
การส่งเสริมสุขภาพมากย่ิงข้ึน โดยมีแผนบูรณาการพัฒนาสุขภาพกลุ่มวัยผู้สูงอายุ พ.ศ.2557-2566
โดยมียุทธศาสตร์ดาเนินการที่สาคัญคือ สนับสนุนการส่งเสริมสุขภาพและป้องกันปัญหาสุขภาพท่ีพบ
บ่อยในผู้สูงอายุ การพัฒนาระบบบริการสุขภาพท่ีมีคุณภาพเชื่อมโยงจากสถานบริการสู่ชุมชน และ
พัฒนาการมีส่วนร่วมของ สถานพยาบาล ครอบครัว ชุมชน และท้องถิ่น ในการดูแลสุขภาพผู้สูงอายุ
โดยการส่งเสริมให้ชุมชน/ท้องถ่ินมีระบบการส่งเสริม และดูแลสุขภาพผู้สูงอายุ รวมถึงปรับ
สภาพแวดล้อมท่ีเอื้อต่อผู้สูงอายุ (Bureau of Policy and Strategy, 2014) โดยมีเป้าหมายให้
ผู้สูงอายุสามารถดูแลตนเอง สามารถดาเนินชีวิตประจาวันได้อยา่ งเหมาะสม และมีพฤติกรรมสขุ ภาพที่
พึงประสงค์ ซึ่งจะส่งผลต่อคุณภาพชีวิตท่ีดีของผู้สูงอายุ กระทรวงสาธารณสุข โดยกรมอนามัยจึง
กาหนดมาตรการ และรูปแบบการดาเนินงานในแต่ละระดับ และจากรูปแบบการดาเนินงานดูแล
ผู้สูงอายุระดับจังหวัด (Provincial Model) (โสภณ เมฆธน, ในเอกชัย เพียรศรีวัชรา, 2015:
Online) ท่ีกาหนดรูปแบบการดาเนินงานแบบบูรณาการจังหวัดเข้มแข็ง ประเทศเข้มแข็ง
ประกอบด้วย 1) รูปแบบบริการ กาหนดให้ผู้สูงอายุต้องเข้าถึงบริการภายใต้ชุดสิทธิประโยชน์ 2)
ด้านกาลังคน จะต้องมีแนวทาง (๑) ผู้ดูแลผู้สูงอายุท่ีเป็นทางการ (Formal Caregiver)/ไม่เป็น
ทางการ (Informal Caregiver ) ได้รับการพัฒนา และ (๒) พิจารณาสัดส่วนผู้ดูแลผู้สูงอายุเมื่อเทียบ
กบั จานวนผู้สูงอายุทั้งหมด 3) ระบบการเงินการคลังที่ต้องดาเนินการคือ (๑) ท้องถิ่น ชุมชน มีระบบ
การเงนิ /กองทุนในการดูแลผสู้ งู อายุ และ (๒) ความคมุ้ คา่ คมุ้ ทุน รู้Unite Cost ในการดูแล 4) ระบบ
การบริหารจัดการควรต้องดาเนินการ (๑) มีระบบเชื่อมต่อในการให้คาปรึกษาหรือการส่งต่อ
(Consultation and Referral System) ระหว่างชุมชน /ครอบครัว กับสถานพยาบาล และ (๒)
ท้องถ่ิน ชุมชน มี Care Manager/Care Coordinator บริหารจัดการ การดูแลผู้สูงอายุในพื้นที่
ชุมชน 5) การสื่อสารสาธารณะที่เกี่ยวขอ้ งกับผสู้ งู อายุ/ครอบครัว/อาสาสมคั ร การรบั รู้ขอ้ มลู ข่าวสาร
และ 6) ควบคุมมาตรฐานและอภิบาลระบบ อาทิเช่น การพัฒนาหลักสูตรและฝึกอบรม ควบคุม
มาตรฐานผ้ดู แู ลผ้สู ูงอายุในบ้านและชุมชน (Care Manager and Care Giver) การพฒั นาเทคโนโลยี/
นวัตรรม/สารสนเทศพัฒนาระบบการส่งเสริมสุขภาพดูแลผู้สูงอายุที่บ้านและการดูแลผู้สูงอายุที่มี
ภาวะฉกุ เฉนิ และประสบภยั พบิ ัติ เป็นตน้ โดยมีเป้าหมายเพ่ือให้ผู้สูงอายุมีคุณภาพชีวติ ท่ีดี อย่ใู นสงั คม
อย่างมีศักด์ิศรี เข้าถึงบริการอย่างถ้วนหน้าและเท่าเทียม ตามแผนภาพรูปแบบการดาเนินงานดูแล
ผสู้ งู อายรุ ะดบั จงั หวดั (Provincial Model) (อา้ งแลว้ ในบทที่ 2 แผนภาพท่ี 2.1 หนา้ 25)

๑๑๓

ควบคมุ มาตร านและอภิบาลระบบ

ผลการศึกษาครั้งนี้มีประเด็นมุ่งเน้นเพ่ิมเติม ได้แก่ 1) การสร้างนวัตกรรมและแนวทางท่ี
โดดเด่นในการดูแลสุขภาพผู้สูงอายุ 2) การพัฒนาสถานบริการทุกแห่งให้เป็นสถานบริการที่เป็นมิตร
กับผู้สูงอายุ (Age-friendly Hospital) 3) การสร้างและพัฒนาเครือข่ายการดูแลผู้สูงอายุในลักษณะ
การร่วมแบ่งปัน(Share) ทรัพยากร 4) การส่งเสริม และสนับสนุนการมีส่วนร่วมของชุมชนในการ
ดาเนินงานด้านผู้สูงอายโุ ดยใช้ชุมชน หรอื ครอบครัวเป็นฐานในการดูแล (Community- based Care
or Home-based Care) 5) การพัฒนาระบบข้อมูลข่าวสารที่เก่ียวข้องกับผู้สูงอายุ 6) การกาหนด
นโยบายและพัฒนารูปแบบบริการที่จาเป็น 7) การพัฒนาระบบยาและเวชภัณฑ์ของโรงพยาบาล
ส่งเสริมสขุ ภาพตาบล 8) การส่ือสารและเผยแพรข่ ้อมูลความรู้ท่เี ป็นความรอบรู้ดา้ นสุขภาพ (Health
Literacy) สิทธิ กฎหมายที่เกี่ยวขอ้ ง และบริการท่ีจาเป็นแก่ผู้สูงอายุ และประชาชนผ่านช่องทางการ
ส่ือสารท่ีทันสมัยและหลากหลาย 9) จัดทาแผนพัฒนาระบบการดูแลผู้สูงอายุที่ชัดเจน (แผนพัฒนา
ระบบบริการและแผนการเงินการคลัง) 10) การพัฒนากลไกในการขับเคลื่อนการดาเนินงานแบบ
บูรณาการ และ 11) การมีระบบการกากับ ติดตาม และประเมินผล (M&E)ที่มีประสิทธิภาพ ผู้ศึกษา
จึงขอเสนอรปู แบบการดูแลสขุ ภาพผู้สงู อายุระดับจังหวดั ดังน้ี (แผนภาพท่ี 4.5)

1) รูปแบบบริการ กาหนดให้ผู้สูงอายุต้องเข้าถึงบริการภายใต้ชุดสิทธิประโยชน์ (Service
Package) แต่ทั้งนี้ ต้องเพิ่มการสร้างนวัตกรรมและแนวทางการจัดบริการท่ีโดดเด่นในการดูแล
สุขภาพผู้สูงอายุ และการพัฒนาสถานบริการทุกแห่งให้เป็นสถานบริการที่เป็นมิตรกับผู้สูงอายุ
(Age-friendly Hospital)

2) ด้านกาลงั คน (Man Power)จะต้องมีแนวทาง (๑) ผ้ดู ูแลผ้สู ูงอายุท่ีเป็นทางการ (Formal
Caregiver)/ไม่เป็นทางการ (Informal Caregiver ) ได้รับการพัฒนา และ (๒) พิจารณาสัดส่วนผู้ดแู ล
ผู้สูงอายุเม่ือเทียบกับจานวนผู้สูงอายุทั้งหมด และประเด็นท่ีต้องให้ความสาคัญคือ การมีและสร้าง
เครอื ข่ายเพอื่ แบ่งปนั ทรพั ยากรท้ังด้านคน เงิน วสั ดุสิง่ ของ ร่วมกนั

๑๑๔
3) ระบบการเงินการคลัง (Financial System)ที่ต้องดาเนินการคือ (๑) ท้องถิ่น ชุมชน
มรี ะบบการเงนิ /กองทุนในการดแู ลผ้สู งู อายุ และ (๒) ความคุ้มค่า คุ้มทนุ รู้ตน้ ทุน (Unit Cost) ในการ
ดูแล และประเด็นที่ต้องให้ความสาคัญคือ การจัดทาแผนพัฒนาระบบการดูแลผู้สูงอายุท่ีชัดเจน
(แผนพัฒนาระบบบรกิ ารและแผนการเงินการคลัง)
4) ระบบการบริหารจัดการ (Management System)ประกอบด้วยการดาเนินการ (๑) มี
ระบบเชื่อมต่อในการให้คาปรึกษาหรือการส่งต่อ (Consultation and Referral System) ระหว่าง
ชุมชน/ครอบครัว กับสถานพยาบาล และ (๒) ท้องถ่ิน ชุมชน มีผู้จัดการการดูแลผู้สูงอายุ/ผู้ดูแล
ผู้สูงอายุ (Care Manager/Care Coordinator) ทาหน้าท่ีบริหารจัดการการดูแลผู้สูงอายุในพื้นที่
ชุมชน และประเด็นที่ควรเพิ่มเติม ได้แก่ การส่งเสริม และสนับสนุนการมีส่วนร่วมของชุมชนในการ
ดาเนนิ งานดา้ นผสู้ ูงอายุโดยใช้ชมุ ชน หรือครอบครวั เป็นฐานในการดูแล (Community- based Care
or Home-based Care) การพัฒนาระบบข้อมูลข่าวสารท่ีเกี่ยวข้องกับผู้สูงอายุ การพัฒนากลไกใน
การขับเคลื่อนการดาเนินงานแบบบูรณาการ และ การมีระบบการกากับ ติดตาม และประเมินผล
(M&E)ท่มี ีประสทิ ธภิ าพ
5) การสื่อสารสาธารณะที่เก่ียวข้องกับผู้สูงอายุ/ครอบครัว/อาสาสมัคร การรับรู้ข้อมูล
ข่าวสาร โดยมีประเด็นท่ีควรเพ่ิมเติม ได้แก่ การสื่อสารและเผยแพร่ข้อมูลความรู้ท่ีเป็นความรอบรู้
ด้านสุขภาพ (Health Literacy) สิทธิ กฎหมายที่เก่ียวข้อง และบริการที่จาเป็นแก่ผู้สูงอายุ และ
ประชาชนผ่านชอ่ งทางการสือ่ สารทที่ นั สมยั และหลากหลาย
6) การเข้าถึงยาและบริการที่จาเป็น (Essential Medicines) ซ่ึงเก่ียวกับการกาหนด
นโยบายและพัฒนารูปแบบบริการที่จาเป็น และการพัฒนาระบบยาและเวชภัณฑ์ของโรงพยาบาล
ส่งเสริมสุขภาพตาบล เป็นประเด็นเพิ่มเติมจากรูปแบบการดาเนินงานดูแลสุขภาพผู้สูงอายุระดับ
จงั หวดั ของกรมอนามัย กระทรวงสาธารณสขุ
7) การควบคุมมาตรฐานและอภิบาลระบบ อาทิเช่น การพัฒนาหลักสูตรและฝึกอบรม
ควบคุมมาตรฐานผู้ดูแลผู้สูงอายุในบ้านและชุมชน (Care Manager and Care Giver) การพัฒนา
เทคโนโลยี/ นวัตกรรม/ สารสนเทศพัฒนาระบบการส่งเสริมสุขภาพดูแลผู้สูงอายุท่ีบ้านและการดูแล
ผูส้ ูงอายทุ ่มี ีภาวะฉุกเฉินและประสบภัยพบิ ัติ เป็นตน้

๑๑๕

แผนภาพท่ี 4.4 รูปแบบการดาเนนิ งานดูสขุ ภาพผ้สู งู อายรุ ะดับจังหวดั จงั หวดั สุพรรณบุรี

ส่วนท่ี 4 การจัดทาแนวทางการดาเนินงานดูแลสุขภาพผู้สูงอายุภายหลังการเพ่ิม
ประสทิ ธภิ าพ

จากผลการวิเคราะห์ Cross -Matrix Analysis ผู้ศึกษาได้นาข้อเสนอในการแก้ปัญหาหรือ
พัฒนาแนวทางการดาเนินงานมาปรับปรุงใหม่ และได้สรุปตัวแบบการดาเนินงานดูแลสุขภาพผู้สูงอายุ
ระดบั จังหวัด (Provincial Model)ของจังหวัดสุพรรณบุรีตามผลการศกึ ษาในส่วนที่ 3 ท้ังนี้ เพ่ือให้การ
ขับเคลื่อนการดาเนินงานตามตัวแบบมีความชัดเจน และเป็นรูปธรรม ผู้วิจัยได้ประยุกต์แนวคิด
ERIC–SAP (อ้างใน สุวิภา สุขวณิชนันท์, 2554:9-11) มาเป็นกรอบในการกาหนดแนวทางในการ
พัฒนาและแก้ไขปัญหา ซึ่งพบว่ามีแนวทางสาคัญอยู่ 7 ประการคือ 1) การให้ความรู้/การศึกษา
(Education) 2) กฎระเบียบ (Regulation) 3) นวัตกรรม/แรงจูงใจ(Innovation/Incentive)
4) การประสานงาน/ความร่วมมือ (Coordination/ Cooperation) 5) การบริการ /อานวยประโยชน์
(Service) 6) การช่วยเหลือ/ให้คาแนะนา(Assistance/Advice) และ 7) การมีส่วนร่วม/ส่งเสริม
(Participation/Promotion) ซ่ึงการกาหนดแนวทางการดาเนินงานดูแลสุขภาพผู้สูงอายุ ผู้วิจัย
นาเสนอแสดงเป็นตัวอย่างตามแผนภาพที่ 4.5 สาหรับข้อเสนออื่นๆ รายละเอียดตามภาคผนวก ซ
ตารางท่ี ผ 8-21)

ข้อเสนอที่ 1 สร้างนวัตกรรมและกิจกรรมที่โดดเด่นในการดูแลสุขภาพผู้สูงอายุในตาบลดูแล
สุขภาพผูส้ งู อายุระยะยาว (Long Term Care) พบวา่ แนวทางการดาเนินงานควรประกอบดว้ ย

๑๑๖
1) การให้ความรู้/การศึกษา (Education) ได้แก่ การจัดให้มีการพัฒนาศักยภาพ
บุคลากร เพื่อสร้าง“ความคิดริเริ่มสร้างสรรค์” โดยการอบรม หรือการจัดเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้
นวัตกรรม
2) กฎระเบียบ (Regulation) ได้แก่ การประกาศนโยบายหน่ึงนวัตกรรมหน่ึงโรงพยาบาล
(รพศ/รพท/รพช. รพ.สต.)
3) นวัตกรรม/แรงจูงใจ(Innovation/ Incentive) ได้แก่ (1) ขยายนวัตกรรมโรงเรียน
ผ้สู ูงอายใุ หค้ รอบคลมุ ทุกตาบล และ (2) การจัดประกวดนวตั กรรม
4) การประสานงาน/ความร่วมมือ (Coordination/ Cooperation) ได้แก่การสนับสนุน
การแลกเปลี่ยนความรู้ และนวตั กรรมระหว่างหน่วยงาน
5) การบริการ /อานวยประโยชน์(Service) ได้แก่ (1) ขยายตาบล LTC ให้ครอบคลุม
ทกุ ตาบล และ (2) ขยายนวัตกรรมเพอื่ ให้พ้นื ท่ีอื่นได้ใช้
6) การช่วยเหลือ/ให้คาแนะนา(Assistance/ Advice) ได้แก่ การทดลอง/ประเมินผล/
ปรบั ปรงุ นวัตกรรมและกิจกรรม
7) การมีส่วนร่วม/ส่งเสริม (Participation/Promotion ได้แก่ การส่งเสริมให้ผู้สูงอายุ/
ชมุ ชนมีสว่ นร่วมในการพฒั นานวัตกรรม

การศึกษา กฎระเบยี บ นวตั กรรม/ การประสานงาน/ การบรกิ าร / การช่วยเหลอื / การมีสว่ นรว่ ม/
(Education) (Regulation) แรงจงู ใจ ความรว่ มมือ อานวย ให้คาแนะนา ส่งเสริม
พฒั นา นโยบาย (Innovation/ (Assistance/
ศักยภาพ หนึ่งนวัตกรรม Incentive) (Coordination/ ประโยชน์(Service) (Participation/
บุคลากร เพอื่ หน่ึง 1) ขยาย Cooperation) 1) ขยายตาบลLTC Advice) Promotion)
สรา้ ง โรงพยาบาล นวัตกรรม สนับสนุนการ ใหค้ รอบคลมุ ทกุ ทดลอง/ ใหผ้ ู้สงู อายุ/
“ความคดิ (รพศ./รพท./ โรงเรียน แลกเปลยี่ น ตาบล ประเมนิ ผล/ ชุมชนมีสว่ นร่วม
รเิ ริ่ม รพช. รพ.สต.) ผ้สู ูงอายุให้ ความร้แู ละ 2) ขยายนวัตกรรม ปรบั ปรุง ในการพัฒนา
สร้างสรรค”์ ครอบคลมุ ทกุ นวตั กรรม เพ่ือใหพ้ ืน้ ที่อืน่ ได้ นวตั กรรมและ นวตั กรรม
-จัดอบรม ตาบล ระหว่าง ใช้ กจิ กรรม
-จัดเวที 2) จัดประกวด หนว่ ยงาน
แลกเปลี่ยน นวตั กรรม
เรียนรู้
นวตั กรรม

ตารางท่ี 4.5 แนวทางการดาเนนิ งานดูแลสขุ ภาพผูส้ งู อายุตามข้อเสนอที่ 1: สรา้ งนวตั กรรมและ
กจิ กรรมท่ีโดดเด่นในการดูแลสุขภาพผูส้ ูงอายุในตาบลดูแลสขุ ภาพผู้สูงอายุระยะยาว

ขอ้ เสนอท่ี 2 การสนับสนุนและส่งเสริมให้ผู้สงู อายุ ประชาชน และชุมชนมีHealth Literacy
และมีการปรับเปล่ียนพฤติกรรมสุขภาพให้ถูกต้องเหมาะสม โดยใช้เทคโนโลยีและส่ือสารท่ีทันสมัย
และหลากหลายชอ่ งทาง แนวทางการดาเนินงานควรประกอบดว้ ย

๑๑๗
1) การให้ความรู้ด้านสุขภาพท่ีถูกต้องแก่ผู้สูงอายุ และแก้ไขข้อมูลสุขภาพท่ีผิดพลาด
หรือหลอกลวงอย่างทันต่อสถานการณ์ รวมท้ังการเผยแพร่ข้อมูล เนื้อหาสาระที่สาคัญ จาเป็น
เรง่ ด่วน และโต้ตอบขอ้ มูลทไ่ี มถ่ กู ต้องแกช่ มุ ชน
2) กาหนดให้มีคณะกรรมการสร้างเสริม ความรอบรู้ และการส่ือสารด้านสุขภาพระดับ
จังหวัด
3) พัฒนากลไกและกระบวนการตรวจสอบข้อมูลข่าวสารความรู้ และบริการด้านสุขภาพ
แก่ผู้สงู อายุ และประชาชนทัว่ ไป
4) พัฒนา Software หรือ Application เพ่ือเพิ่มช่องทางการส่ือสาร โดยผ่านชุมชน
ออนไลน์(Communication) เช่น line, Facebook, Youtube
5) พฒั นาองค์ความรู้ นวัตกรรม และการวจิ ยั พฒั นา ด้านการสอ่ื สารสขุ ภาพ
6) ให้ข้อมูลแก่คณะกรรมการระดับจังหวัด/ อาเภอ/ คณะกรรมการ พชอ. เพื่อการ
วเิ คราะหป์ ัญหาสขุ ภาพในพื้นที่ และกาหนดแนวทางการแกไ้ ขปัญหาพฤติกรรมสุขภาพผู้สูงอายุ
7) กาหนดให้มีการคัดกรองความรอบรู้ด้านสุขภาพ และจัดอบรมการปรับเปล่ียน
พฤตกิ รรมสุขภาพ /การทาHealth Coaching
8) สถานบริการทุกแห่งให้การสนับสนุนด้านวิชาการ เช่น ข้อมูลพ้ืนฐาน เพื่อการมี
สุขภาพดี การเข้าถึง ระบบบริการของประชาชน
9) สร้างความร่วมมือในการจัดตั้งองค์กรแห่งความรอบรู้ด้านสุขภาพ (Health Literate
Organization)/ชุมชนรอบร้ดู า้ นสขุ ภาพ (Health Literate Community)
ข้อเสนอท่ี 3 การพัฒนาสถานบริการทุกแห่งให้เป็น Age-friendly Hospitalเพื่ออานวย
ความสะดวกในการมารบั บริการแกผ่ สู้ ูงอายุ แนวทางการดาเนนิ งานควรประกอบด้วย
1) สนับสนุนและพัฒนาการสร้างนวัตกรรมส่ิงประดิษฐ์ เทคโนโลยีเพ่ือพัฒนาคุณภาพ
ชีวิตผสู้ งู อายุ และจดั ใหม้ กี ารฝึกฝนทกั ษะ เรยี นรเู้ ทคโนโลยใี หม่ๆ แก่ผูส้ งู อายุ
2) พัฒนาองค์ความรู้ นวัตกรรม และการวิจัยพัฒนา ด้านการจัดบริการท่ีเป็นมิตร
สาหรับผ้สู ูงอายุ
3) สถานบริการมีแผนเพอื่ ปรับปรุงอาคาร สถานท่ีทเ่ี ป็นมติ รสาหรับผ้สู ูงอายุ
4) ประสานองค์กรการกุศล วัด หรือหน่วยงานพัฒนาสถานที่ สิ่งแวดล้อม เพื่ออานวย
ความสะดวกในการเขา้ รว่ มกจิ กรรมของผูส้ ูงอายุ
5) ปรับปรุงสถานบริการ และการจัดบริการท่ีอานวยความสะดวกต่อการให้บริการ
ผู้สงู อายุ (ทางลาด รถเขน็ คอมพวิ เตอร์ อนิ เตอร์เน็ต)
6) จัดบริการเชิงรุกเพ่ือให้ความรู้การจัดสภาพแวดล้อม ที่อยู่อาศัยเพ่ือผู้สูงอายุ และ
สนบั สนุนให้ผสู้ ูงอายุและครอบครวั เข้าร่วมกิจกรรมทางสขุ ภาพ และสังคม
7) สนับสนุนให้ท้องถิ่นเข้ามาร่วมสนับสนุนการปรับปรุงสภาพแวดล้อมของชุมชนท่ีเป็น
มิตรกับผู้สูงอายุ รวมทั้งการสนับสนุนชมรมผู้สูงอายุ/ศูนย์นันทนาการ/ศูนย์เรียนรู้ในละแวกใกล้เคียง
กบั ท่อี ยู่อาศัย และมีกจิ กรรมท่ีหลากหลายสาหรับผสู้ งู อายุ
ข้อเสนอท่ี 4 การพัฒนางานวิจัย นวัตกรรม และแนวปฏิบัติท่ีดีในการดูแลและการเฝ้าระวัง
ปัญหาสขุ ภาพผสู้ งู อายุ รวมทงั้ การมสี ่วนร่วมของชุมชนโดยใช้เทคโนโลยีทท่ี ันสมัย

๑๑๘
1) พัฒนาศักยภาพบุคลากร เพื่อสร้าง“ความคิดริเร่ิมสร้างสรรค์” เช่น จัดอบรม เวที
แลกเปล่ียนเรยี นร้นู วตั กรรม และจดั คลนิ ิกให้คาปรึกษาการวิจยั และนวัตกรรม
2) กาหนดนโยบายสนับสนุนการวิจัย และพัฒนานวตั กรรมในการดแู ลสขุ ภาพผู้สูงอายุ
3) จัดมหกรรม/กิจกรรมการถา่ ยทอด/แลกเปล่ียนเรียนรู้งานวิจัย นวัตกรรม/ Good or
Best Practice เพอ่ื เปน็ การกระตุ้นใหเ้ กิดแนวทางใหม่ๆในการดูแลสขุ ภาพผูส้ ูงอายุ
4) ประสานองค์กรการกุศล วัด หรือหน่วยงานท่ีเก่ียวข้องในการจัดทาแนวปฏิบัติที่ดี
ในการดูแลและการเฝ้าระวงั ปัญหาสุขภาพผูส้ ูงอายุรว่ มกนั
5) แสวงหาความร่วมมือและสนับสนุนงบประมาณสาหรับการพัฒนางานวิจัย และ
นวัตกรรมในการดแู ลและการเฝ้าระวงั ปัญหาสขุ ภาพผสู้ งู อายุ
6) สนับสนุนให้ผู้สูงอายุ ชุมชนและครอบครัวพัฒนานวัตกรรมในการดูแลสุขและ
การเฝา้ ระวงั ปัญหาสขุ ภาพผู้สงู อายุ
ข้อเสนอที่ 5 จัดทาแผนพัฒนาระบบบริการ (Service Plan)และแนวปฏิบัติในการ
ดาเนินงานผู้สูงอายุท่ีมีความเชื่อมโยงการดาเนินงานในทุกระดับ โดยให้ความสาคัญกับการจัดบริการ
เพ่ือลดความเส่ียงต่อปัญหาสุขภาพต้ังแต่วยั เด็ก และเน้นแบบเข้มข้นในวัยก่อนสูงอายุ หรือวัยทางาน
ตอนปลาย
1) สนับสนุนการจัดเวทีวิชาการเพื่อเพ่ิมองค์ความรใู้ นการจัดทาแผนพัฒนาสุขภาพแบบ
บรู ณาการแกบ่ ุคลากรทกุ ระดบั
2) จัดทาขอ้ ตกลง (MOU)ระหวา่ งจังหวัด อาเภอ ตาบลในการขับเคลื่อนแผน และสร้าง
ระบบกากับตดิ ตามและประเมนิ ผลการดาเนนิ งานตามแผนทีต่ ่อเนอื่ งชดั เจน
3) จัดทาแนวทางการจัดบริการแก่ผู้สูงอายุที่เชื่อมโยงต้ังแต่ระดับปฐมภูมิ ทุติยภูมิ และ
ตติยภูมิ
4) บรรจกุ ิจกรรมสาคัญในแผนพัฒนาระบบบริการ ตั้งแต่การจัดบริการคัดกรองสุขภาพ
ท่ีครอบคลุมกลุ่มผู้สูงอายุ การพัฒนาเครื่องมือและระบบการเฝ้าระวังผู้สูงอายุกลุ่มเส่ียงให้มีความไว
ในการตรวจจับความความผิดปกติ การจัดบริการปรับเปลย่ี นพฤติกรรมสุขภาพต้ังแต่วัยเด็ก และเน้น
กิจกรรมปรบั เปลีย่ นพฤติกรรมแบบเข้มข้นในวัยกอ่ นสูงอายุ หรือวัยทางานตอนปลาย
5) ระดับจังหวัดเป็นพ่ีเลี้ยงช่วยตรวจสอบความเช่ือมโยงของแผนของแต่ละระดับการ
บรกิ าร
6) เปิดโอกาสในผู้มีส่วนสว่ นเสียเขา้ รว่ มบรู ณาการการจัดทาแผนพฒั นาสุขภาพผู้สูงอายุ
ข้อเสนอที่ 6 พัฒนากลไกในการขับเคลื่อนการดาเนินงานแบบบูรณาการร่วมกับภาคี
เครอื ขา่ ยและหนว่ ยงานท่เี กยี่ วข้อง
1) จดั อบรมความรู้ในการจัดทาแผนพฒั นาสุขภาพแบบบูรณาการแก่ท้องถ่นิ ทุกแหง่
2) จัดทาข้อตกลง (MOU)ในการดูแลสุขภาพผู้สูงอายุระกว่างองค์กรปกครองส่วน
ทอ้ งถิ่นกบั หน่วยบริการ
3) สนับสนุนนวัตกรรมการจัดทาปฏิทินการปฏิบัติงานของชุมชน และข้อมูลสารสนเทศ
ทจ่ี าเปน็ ในการดาเนนิ งาน

๑๑๙
4) สร้างความเข้าใจ และซักซ้อมแนวทางปฏิบัติในการบูรณาการจัดทาแผนพัฒนา
สุขภาพชมุ ชน และกาหนดข้อตกลงในการจดั ทาแผนสุขภาพชุมชนรว่ มกนั
5) กาหนดกิจกรรมสาคัญที่ต้องบรรจุไว้ในแผนงานผู้สูงอายุของชุมชน ได้แก่ การคัด
กรองสุขภาพ การเย่ียมบ้าน การสร้างทีมดูแลสุขภาพผู้สูงอายุท่ีไม่มีญาติหรือต้องการบริการที่บ้าน
การรับ-ส่งต่อ การปรับปรุงสภาพแวดล้อมเหมาะสม ปลอดภัย และเอื้อต่อการมีสุขภาพดีสาหรับ
ผู้สูงอายุ เป็นต้น
6) ให้คาแนะนา/ เป็นพเ่ี ล้ียงในการกากบั ติดตามการดาเนนิ งานเชงิ บูรณาการ
7) สนับสนุนท้องถิ่นในการสร้างสังคมสุขภาพดี และสร้างสภาพแวดล้อมที่เอ้ือต่อการมี
สุขภาพดใี นชมุ ชน
ข้อเสนอที่ 7 การส่งเสริม และสนับสนุนการมีส่วนร่วมของชุมชนในการดาเนินงานด้าน
ผู้สูงอายุโดยใช้ชุมชน หรือ ครอบครัวเป็นฐานในการดูแล (Community- based Care or Home-
based Care) เพ่ือนาไปสู่การพง่ึ พาตนเองในการดแู ลผ้สู งู อายุของชุมชน
1) จัดกิจกรรมพัฒนาศักยภาพ เพื่อส่งเสริม และสนับสนุนการมีส่วนร่วมของชุมชน เช่น
การถอดบทเรียนการจัดการในพื้นที่ที่ประสบความสาเร็จ การอบรมผู้ดูแลผู้สูงอายุ และผู้จัดการการ
ดแู ลผู้สงู อายุ การให้สขุ ศกึ ษาและการอบรมในการดูแลตนเองและแก่ผดู้ ูแลในครอบครวั
2) กาหนดบทบาทของผเู้ ก่ียวขอ้ ง และแนวทางการการดูแลสุขภาพผ้สู งู อายใุ ห้ชัดเจน
3) สนับสนุนการพัฒนางานวิจัยและนวัตกรรมเพื่อค้นหาชุดบริการท่ีเหมาะสมสาหรับ
บรกิ ารทบ่ี า้ น และบรกิ ารทช่ี มุ ชน และการจัดทาและถ่ายทอดแนวปฏิบตั ทิ ีด่ ี
4) สนับสนุนการขับเคลื่อนนโยบายผ่าน คณะกรรมการ พชอ. และมีการบูรณาการ
บรกิ ารด้านสังคมและบรกิ ารดา้ นสุขภาพเขา้ ด้วยกัน
5) ประสานท้องถ่ินในการดูแลจัดสภาพแวดล้อมในชุมชนที่เอ้ือต่อการดาเนินชีวิตของ
ผู้สูงอายแุ ละช่วยเหลือผู้สูงอายทุ ีม่ ปี ัญหาดา้ นทอี่ ยอู่ าศยั และสภาพแวดล้อมทไ่ี มเ่ หมาะสม
6) จัดบริการการดูแลระยะยาวในตาบลLong Term Care และขยายการดาเนินงานใน
พ้นื ที่ประสบความสาเรจ็ ไปยงั พน้ื ทอ่ี ื่น
7) สนับสนุนให้ท้องถนิ่ จัดตัง้ ศูนย์ดูแลผสู้ ูงอายุที่มีภาวะพง่ึ พิงแต่ขาดผดู้ แู ล
8) ส่งเสริมให้ผู้สูงอายุท่ีมีศักยภาพ เข้าชมรมผู้สูงอายุ เพ่ือช่วยดูแลผู้สูงอายุในชุมชนใน
ลักษณะเพ่ือนช่วยเพ่ือนหรือจิตอาสา และสร้างเครือข่ายดูแลผู้สูงอายุโดยองค์ปกครองส่วนท้องถ่ิน
หรอื ภาคีเครอื ข่ายการดแู ลผสู้ งู อายรุ ะดบั อาเภอ
ข้อเสนอท่ี 8 พัฒนาคุณภาพระบบบริการดูแลสุขภาพผู้สูงอายุ และกาหนดรูปแบบบริการที่
สาคัญเพ่ือเป็นการเตรยี มความพร้อม และป้องกันปญั หาความพิการและการเสยี ชีวติ ในผสู้ ูงอายุ
1) สร้างและพัฒนาองค์ความรู้ให้แก่แพทย์ พยาบาลผู้ให้การดูแลผู้สูงอายุ Stroke,
STEMI และการให้ยาละลายลิ่มเลือด
2) จัดประชุม/ ระดมสมองเพ่ือกาหนดบริการท่ีสาคัญ/จาเป็น และจัดทาแนวทางการ
ดูแลผู้สูงอายุ รวมท้งั แผนผัง การจัดบรกิ ารในผู้สงู อายตุ ง้ั แตก่ ารคดั กรองโรค การจัดช่องทางการรักษา
และสง่ ต่อ-ส่งกลบั รวมท้งั กรณีต้องใหบ้ รกิ ารฟืน้ ฟูสมรรถภาพในภาพของจังหวดั /อาเภอ/ตาบล

๑๒๐
3) ประกาศนโยบาย “บริการจาเป็นเพื่อการป้องกันความพิการและการเสียชีวิตใน
ผสู้ งู อายุ”จากสาเหตุทป่ี ้องกนั ได้
4) พัฒนารูปแบบการเข้าถึงบริการท่ีเข้าถึงง่าย สะดวก และรวดเร็ว เช่น ลงพิกัดบ้าน
ผปู้ ่วยใน Google Map ไวใ้ ห้ เพ่อื ใหร้ ถบรกิ ารฉกุ เฉนิ สามารถเข้าถึงไดร้ วดเรว็ การพฒั นาโปรแกรมใน
การเตอื นภัยความเสี่ยงใหม้ ีความไวในการตรวจจบั ความผิดปกติ
5) สร้างความร่วมมือกับ อปท. อาสาสมัครมูลนิธิ ในการรับ-ส่งต่อผู้ป่วยฉุกเฉิน หรือมี
ปัญหาการเดินทางไปรบั บรกิ าร
6) จัดทาแนวทางการให้บริการตามช่องทางด่วน (Fast Track)/ ช่องทางด่วน (Green
Channel) โดยเฉพาะ Stroke Fast Track และSTEMI Fast Trackในภาพรวมของจังหวดั
7) การสื่อสารการให้บริการตามช่องทางด่วน (Fast Track)/ ช่องทางด่วน (Green
Channel) ความรู้ และคาแนะนาตรงแกผ่ ู้สูงอายใุ นกลุ่มเสี่ยง และญาติ เชน่ FAST, 1669
8) มีระบบตรวจสอบการดาเนินงานตามแผนผัง (Work Flow) การสื่อสารความเสี่ยง,
บรกิ ารท่ีจาเปน็
9) ส่งเสริมให้ครอบครัว/ ชุมชนมีส่วนร่วมในการเฝ้าระวังความเสี่ยง และดูแลปัญหา
สขุ ภาพในผู้สูงอายุ
ข้อเสนอท่ี 9 สร้างและพัฒนาเครือข่ายการดูแลผู้สูงอายุในทุกระดับ ในลักษณะการร่วม
แบ่งปัน(Share)ทรัพยากร และเน้นการเพิ่มพูนทักษะด้านการบริหารจัดการ การพัฒนานวัตกรรม
และตามบริบทของปญั หา
1) จัดอบรมเสริมทักษะบุคลากร “ทักษะการบริหารจัดการ”“เทคนิคการสร้างและ
พฒั นานวัตกรรม” การพฒั นาทักษะการดาเนินงานด้านผู้สูงอายุให้แก่บุคลากรทุกคนใน รพ.สต. และ
การปรับหลักสูตรการอบรมCase Managerสาหรับพยาบาลให้เป็นหลักสูตรสาหรับผู้ปฏิบัติงานใน
ชุมชน
2) ประกาศนโยบายการทางานเป็นโซน หรือการจัดแบ่งพื้นท่ีการให้บริการเชิงรุกเพ่ือแก้ไข
ปญั หาการขาดแคลนบุคลากร โดยเฉพาะแพทย์ พยาบาลวชิ าชีพ นกั กายภาพบาบดั
3) จัดทาแผนพัฒนาบุคลากรท่ีสอดคล้องกับแผนพัฒนาระบบบริการด้านผู้สูงอายุ เช่น
แพทย์เฉพาะทางด้านผู้สูงอายุ (Geriatric) พยาบาลเฉพาะทางผู้สูงอายุ และการจัดทาแผนหมุนเวียน
อตั รากาลงั กรณีพื้นท่ีมีปัญหา เช่น ผู้สงู อายุกลมุ่ ติดเตียงมาก อาจต้องการอตั รากาลังเจ้าหน้าที่เข้าไป
ดูแลเพิม่ ขนึ้ รวมท้ังมีการตรวจเยี่ยมเพ่ือเสริมพลังและให้กาลังใจผปู้ ฏบิ ัตงิ าน
4) จัดทาศูนย/์ ธนาคารอปุ กรณ์ เพอื่ แบ่งปนั ทรัพยากรการใช้งานรว่ มกนั
5) จัดทาคู่มือการปฏิบัติงาน (Work Manual) ในการปฏิบัติงานของบุคลากร เพื่อให้
เจา้ หน้าท่ีได้ศึกษาแนวปฏบิ ัติในการดาเนนิ งานท่ีเป็นทิศทางเดียวกนั
6) สร้างผู้ดูแล (Caregiver) ผู้สูงอายุ และทีมผู้ดูแล (Care Team) เพ่ือผลัดเปล่ียน
หมนุ เวยี นกนั ดแู ลผสู้ งู อายทุ ่มี ปี ญั หาสุขภาพหรอื ติดเตียงในชุมชน
ขอ้ เสนอท่ี 10 การพัฒนาระบบข้อมูลข่าวสารที่เกี่ยวข้องกับผู้สูงอายุ โดยเน้นการบูรณาการ
ระบบข้อมูล และการเช่ือมโยงต้ังแต่ระดับชุมชนจนถึงระดับประเทศ รวมท้ังการเพ่ิมช่องทางการ

๑๒๑
ส่ือสารท่ีทันสมัย เพื่อเป็นทางเลือกในการเข้าถึงบริการ การสื่อสารบริการที่จาเป็น และความรู้
ด้านสุขภาพใหเ้ กดิ ความสะดวก รวดเร็ว

1) พัฒนาศักยภาพบุคลากรทุกระดับในการวิเคราะห์ข้อมูล และสังเคราะห์ข้อมูล โดย
เน้นการวิเคราะห์เชงิ ระบาดวิทยาในการจาแนกกลุ่ม หรอื ปัญหา และกรณีท่ีพบปัญหากาหนดให้มีการ
วเิ คราะห์ข้อมลู เปน็ รายบุคคล หรอื รายกรณี

2) ประกาศนโยบายการใช้ข้อมูลจากระบบฐานข้อมูลของจังหวัด(Data Center) และ
ฐานขอ้ มลู HDCของกระทรวงสาธารณสขุ

3) พัฒนารูปแบบการเข้าถึงบริการที่เข้าถึงง่าย สะดวก และรวดเร็ว เช่น จัดทา
Applicationให้ความรู้/ ช่องทางด่วนบรกิ ารสุขภาพ เพื่อเป็นทางเลือกของการเข้าถึงบรกิ ารท่ีสะดวก
รวดเร็ว การจดั ทาแผนผงั (Work Flow)การสื่อสารความเสยี่ ง, บริการท่ีจาเป็น

4) สร้างระบบแลกเปล่ียนข้อมูลข่าวสารที่เข้าถึงง่าย โดยผ่านช่องทางการส่ือสารปกติ
และช่องทางทีท่ นั สมัย เพอ่ื แลกเปลย่ี นองค์ความร้ขู องสถานบริการในแตล่ ะระดบั

5) พัฒนาระบบข้อมูลและสารสนเทศที่เกี่ยวข้องกับการดาเนินงาน โดยกาหนดข้อมูล
พ้ืนฐานท่ีจาเป็นสาหรับการบริหารจัดการ และการดาเนินงานในแต่ละระดับ การจัดทาฐานข้อมูล
ผ้สู ูงอายุ และพัฒนาโปรแกรมการบันทึกข้อมูลผู้สูงอายุ เพ่ือให้มีข้อมูลไว้สาหรับการวางแผนเพื่อการ
ดแู ลผู้สูงอายุได้ครอบคลุม และสอดคล้องกับสภาพปัญหา รวมทั้งการจัดทาแผนผังการบริการ (Work
Flow) และมีการสอ่ื สารความเส่ียง, บริการท่จี าเปน็ แก่กลุม่ เปา้ หมายที่มคี วามเสีย่ ง

6) ประสานการเชื่อมโยงข้อมูลจากหน่วยงานอ่ืน เช่น กระทรวงพัฒนาสังคมฯ
มหาดไทย เพื่อการบรู ณาการการใช้ขอ้ มูลร่วมกัน

7) จัดให้มีระบบควบคุม กากับ ติดตามการดาเนินงานพัฒนาระบบข้อมูลข่าวสาร และ
การกากบั ตดิ ตามช่วยเหลอื สถานบรกิ ารทีข่ าดทักษะในการจัดทาขอ้ มูล

ข้อเสนอที่ 11 พัฒนาระบบยาและเวชภัณฑ์ของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตาบล เพื่อ
การลดค่าใชจ้ ่าย และสรา้ งระบบความปลอดภยั ในการใช้ยาในกล่มุ ทม่ี คี วามอ่อนไหว เปราะบาง

1) ซักซ้อมความรู้ ความเข้าใจเก่ียวกับแนวทางการปฏิบัติในการใช้ยาในผู้สูงอายุ และ
การชว่ ยเหลือกรณพี บปัญหาการใช้ยาทมี่ อี ันตรกิรยิ าระหว่างยากับยา (Drug Interaction -DI)

2) จัดทาคู่มือการปฏิบัติงาน (Work Manual)ในการใช้ยาของโรงพยาบาลส่งเสริม
สุขภาพตาบลให้ครอบคลุมทุกแห่ง รวมท้ังจัดทาแนวทางการใช้ยาที่มีอันตรกิริยาระหว่างยากับยา
(Drug Interaction -DI) และระบบการเตอื นภยั การจา่ ยยา (Drug Alert)

3) จัดทาแนวทางในการอานวยความสะดวกในการจัดเตรียม/ จัดหาอุปกรณ์ท่ีจาเป็น
สาหรับผู้ป่วยติดเตียงท่ีส่งกลับ เช่น การจัดการให้มีธนาคาร หรือคลังอุปกรณ์ในภาพของอาเภออาทิ
เชน่ ธนาคารเตียง เคร่อื งผลิตออกซิเจน เครื่องช่วยต่างๆทีไ่ ดร้ บั บริจาค

4) ประชุมคณะกรรมการ PCTร่วมมือกันพัฒนาระบบยาในโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพ
ตาบล

5) จัดทาแผนพัฒนาบริการ (Service Plan) สาขาเภสัชกรรมเพ่ือพัฒนาเครือข่ายระบบ
ยาในจังหวัดสุพรรณบรุ ี เพือ่ ใหเ้ กดิ การกากบั ตดิ ตามและตรวจสอบยาและเวชภัณฑ์ทางการแพทย์

๑๒๒
6) พฒั นาการใช้โปรแกรมคลังยาในทุกโรงพยาบาลส่งเสรมิ สุขภาพตาบลในกลุ่มโรคและ
ผู้ป่วยสาคญั เชน่ ผู้สงู อายุ ผู้ป่วยโรคเร้อื รงั เด็ก
7) เพ่ิมศักยภาพบุคลากรในโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตาบล โดยการนิเทศติดตาม
การเป็นพ่เี ลี้ยง และการสอนงาน
8) ส่งเสริมให้ผู้สูงอายุ/ ญาติ/ ชุมชนมีความรู้ในการเฝ้าระวังการใช้ยา และการใช้ยา
อยา่ งถกู ต้อง เหมาะสม
ข้อเสนอที่ 12 สื่อสารและเผยแพร่ขอ้ มูลความรู้เรื่องสุขภาพ สิทธิ กฎหมายที่เก่ียวข้อง และ
บรกิ ารทจ่ี าเป็นแกผ่ ู้สูงอายุ และประชาชนผา่ นช่องทางการสอ่ื สารท่ีหลากหลาย
1) พัฒนาศักยภาพผู้สูงอายุ ผ่านการจัดอบรม/ จัดทาเอกสารเผยแพร่/ถ่ายทอดความรู้
เรื่องสุขภาพ สิทธิ กฎหมายท่ีเก่ียวข้อง และบริการท่ีจาเป็นแก่ผู้สูงอายุ ญาติ และประชาชน รวมทั้ง
วิธีการตรวจสอบเน้ือหาข้อมูลข่าวสาร ความรู้ท่ีไม่ถูกต้อง มีการตรวจสอบความน่าเช่ือถือของ
แหลง่ ขา่ ว
2) กาหนดรปู แบบการส่อื สารทชี่ ัดเจน และมแี นวทางปฏบิ ัตใิ นการสือ่ สารความรู้
3) เพิ่มช่องทางการเผยแพร่ความรู้ เช่น การจัดทา Applicationให้ความรู้/ ช่องทาง
ดว่ นบริการสุขภาพ ประสานงานกับสื่อสาธารณะของจงั หวัด เชน่ วิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย
จังหวัด เคเบิ้ลทีวีในการส่ือสารความรู้ต่างๆท่ีเก่ียวข้องผ่านส่ือสาธารณะ เพื่อเป็นทางเลือกของการ
เขา้ ถงึ บริการทส่ี ะดวก รวดเรว็
4) การจัดกิจกรรมสร้างความรู้และการประชาสัมพันธ์ความรู้แบบพิเศษ เน้น
ความแตกต่าง และเข้าถึงกลุ่มเป้าหมายโดยตรง และใช้รูปแบบการให้ความรู้และการสื่อสาร
ประชาสัมพนั ธ์แบบชมุ ชนออนไลน์ (Community) เชน่ Line , Facebook, Youtube
6) การให้คาแนะนาเทคนิคการส่ือสารความรู้ และท่ีเป็นทั้งแนวกว้าง และเชิงลึก
แกบ่ ุคลากรท่ปี ฏิบตั งิ านระดบั พน้ื ที่ และ อสม.
7) สนับสนนุ ให้ทอ้ งถน่ิ ใหก้ ารสง่ เสรมิ ความรู้ให้ผู้สงู อายุ/ ญาติ/ และประชาชนในชุมชน
ขอ้ เสนอที่ 13 จดั ทาแผนการพฒั นาคุณภาพการเงินการคลงั ของหน่วยบริการ โดยเฉพาะใน
โรงพยาบาลสง่ เสรมิ สุขภาพตาบล
1) พัฒนาศักยภาพของบุคลากรในโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตาบล โดยการจัดอบรม
ความรู้เรื่องจัดทาแผนการพัฒนาคุณภาพด้านการเงินการคลังของหน่วยบริการ การวิเคราะห์ต้นทุน
ของ คปสอ. และความรูเ้ รอื่ งการจัดทาบญั ชขี อง รพ.สต.
2) ประกาศนโยบายการจัดทาบัญชีของโรงพยาบาลสง่ เสริมสุขภาพตาบล
3) จัดทาแผนการพัฒนาคุณภาพด้านการเงินการคลังของหน่วยบริการใน รพ.สต. และ
การจัดทาแนวทางการใช้งบ ประมาณตามแหล่งและหมวดหมู่งบประมาณ รวมท้ังการจัดทาแผนงบ
กองทนุ ตาบลเปน็ 3-5ปี (แผนระยะกลาง) เพือ่ ให้ รพ.สต.รับทราบแนวทางการสนับสนนุ ทตี่ อ่ เนื่อง
4) ประสานการสนับสนนุ งบประมาณจากท้องถ่ิน พัฒนาสงั คมฯ กาชาด และส่งเสริมให้
อปท.เป็นเจ้าภาพรว่ มกนั ในการดแู ลสุขภาพผูส้ งู อายุ
ขอ้ เสนอที่ 14 พฒั นาระบบการกากบั ติดตาม และประเมินผล (M&E)ทมี่ ปี ระสิทธิภาพ และ
จัดให้มีระบบการกากบั ตดิ ตามเก่ียวกับธรรมาภิบาลในการดูแลประชาชน

๑๒๓

1) พฒั นาศักยภาพบคุ ลากร โดยการจดั อบรมเพ่ือถอดบทเรียนในพืน้ ท่ีทป่ี ระสบ
ความสาเรจ็ และจดั อบรมความรูธ้ รรมาภบิ าลในการดแู ลประชาชนแกบ่ ุคลากรทกุ ระดบั

2) แตง่ ต้งั คณะกรรมการเพื่อการบรู ณาการนโยบาย ร่วมกับหนว่ ยงานทีเ่ ก่ยี วข้อง เชน่
อปท. พฒั นาสังคมฯ ศึกษา พัฒนาชมุ ชน กาชาด ฯลฯ

3) การจัดทา Cut off pointว่าในแตล่ ะปจี ะใหค้ วามสาคัญกับปัญหาใดก่อน-หลังเพื่อ
ลดความ เครียดจากการทางานใหไ้ ดต้ ามเปา้ หมายของบุคลากร

4) การสรา้ งสมั พนั ธภาพท่ีดกี ับผมู้ ีส่วนได้สว่ นเสยี ในการดาเนินงาน เพอ่ื สร้างความ
ร่วมมอื ในการดาเนินงาน

5) จัดทาแผนนิเทศตดิ ตาม และการประเมินผลทชี่ ัดเจนและตอ่ เน่ือง รวมทัง้ การจัดให้มี
ระบบการกากับติดตามเกี่ยวกับธรรมาภิบาลในการดูแลประชาชน

6) ระดับจงั หวัดมกี ารจดั ทาแนวทางปฏิบตั ทิ ีช่ ัดเจน โดยกาหนดบทบาทให้ชัดเจนว่าใคร
ต้องทาอะไร เชน่ ใครคือ Regulator

7) สนับสนนุ การมสี ว่ นรว่ มของภาคประชาชนในการกากบั ตดิ ตามผลการดาเนนิ งาน
ร่วมกนั

จากการกาหนดแนวทางการดาเนินงานดูแลสุขภาพผู้สูงอายุ จะพบว่าข้อเสนอมีประเด็น
สาคัญหลายประการที่จะต้องดาเนินการ ซึ่งไม่อาจกระทาได้ในคราวเดียวกันจึงต้องจาแนกการ
ดาเนินการตามกระบวนการและความเร่ง – ด่วน และบางประเด็นสามารถบูรณาการการดาเนินงาน
เข้ากันได้ ผู้วิจัยได้ใช้วิธีการระดมสมองจากกลุ่มผู้ให้ข้อมูลคนสาคัญ (Key Informants) ได้แก่
แพทย์ ทันตแพทย์ เภสัชกร พยาบาล นักวิชาการสาธารณสขุ และบุคลากรอ่นื ๆ ซึ่งได้กล่าวถึงไวก้ ่อน
หน้าน้ี โดยใช้เกณฑ์การพิจารณาดูจากความยากง่าย ระยะเวลาการดาเนินการ ความสาคัญของ
มาตรการ/ แนวทางการดาเนินงานที่มีผลกระทบต่อการดูแลสุขภาพผู้สูงอายุ และประสบการณ์จาก
การปฏิบัติงานในพื้นที่ ซึ่งสามารถสรุปมาตรการท่ีต้องการดาเนินการก่อนหลังตามระยะต่างๆได้ดังน้ี
(ตารางท่ี 4.6)

ตารางท่ี 4.6 สรปุ มาตรการและกิจกรรมในการขบั เคลอ่ื นการดาเนนิ งานดูแลสุขภาพผู้สูงอายุ

การดาเนนิ การ กิจกรรม มาตรการ มาตรการ มาตรการ หน่วยงาน
1 การแต่งต้งั คณะกรรมการ/ คณะทางาน ระยะสนั ระยะกลาง ระยะยาว ผ้รู บั ผิดชอบ
2 การประกาศนโยบาย/ แนวทาง กลมุ่ งาน
3 นโยบาย หนึ่งนวตั กรรม หนง่ึ โรงพยาบาล (6เดือน) (6-12เดอน (1ปขี ้ึนไป) ส่งเสรมิ ฯ
4 นโยบาย “นวตั กรรมโรงเรยี นผสู้ งู อายุ” สสจ.
✓ ✓ นพ.สสจ.
ครอบคลมุ ทกุ ตาบล ✓ ✓ นพ.สสจ.
5 จดั อบรมพัฒนาศกั ยภาพบุคลากร นพ.สสจ.

✓ กลมุ่ งาน
สง่ เสริมฯ

๑๒๔

ตารางท่ี 4.6 (ตอ่ )

การดาเนินการ กจิ กรรม มาตรการ มาตรการ มาตรการ หน่วยงาน
6 จัดเวทแี ลกเปลี่ยนเรียนรู้ และการประกวด ระยะสนั ระยะกลาง ระยะยาว ผรู้ ับผิดชอบ
กลมุ่ งาน
นวัตกรรม/ งานวิจัย (6เดอื น) (6-12เดอน (1ปีข้นึ ไป) พฒั นา
คุณภาพฯ
✓ กลุ่มงาน
พัฒนา
7 การส่งเสริมใหผ้ ้สู งู อาย/ุ ชมุ ชนมสี ว่ นรว่ มใน ✓ คณุ ภาพฯ
การพฒั นานวตั กรรม กลมุ่ งาน
สง่ เสริมฯ /
8 การขยายนวตั กรรมหรือแนวทางให้พ้ืนทีอ่ ่ืนได้ ✓ NCD สสจ.
ใช้ กลมุ่ งาน
สง่ เสริมฯ
9 จัดทาแผนพัฒนาระบบบรกิ ารดูแลผสู้ งู อายุ ✓ สสจ.
แบบบรู ณาการ นพ.สสจ.
รพ./รพ.สต.
10 การจดั ทาข้อตกลง (MOU)/ ประสานความ ✓
รว่ มมอื ✓ กลมุ่ งาน
พัฒนา
11 การจัดบริการเชิงรุกในการดูแลสขุ ภาพ และ ✓ ยทุ ธศาสตร์
การปรบั ปรุงสภาพแวดล้อมท่เี กยี่ วข้องกบั การ กลุ่มงาน
มีสุขภาพดี พฒั นา
ยทุ ธศาสตร์
12 การจดั ทา Cut off pointในแตล่ ะปี กลุ่มงาน
ส่งเสรมิ ฯ
13 สร้างความเข้าใจ การซักซอ้ มแนวทางปฏบิ ัติ ✓ สสจ.
และจดั ทาปฏทิ ินการปฏบิ ตั ิงานทชี่ ดั เจน ✓ กลมุ่ งาน
พฒั นา
14 ให้คาแนะนา/ เป็นพเ่ี ลย้ี งการดาเนนิ งาน ยทุ ธศาสตร์
งานพัฒนา
15 การวิเคราะห์/ การจัดทาข้อมลู พน้ื ฐานท่ี ✓ บุคลากร/
จาเป็นต่อการดาเนินงาน สนบั สนนุ ข้อมูล กลุ่มงานท่ี
สารสนเทศและทรพั ยากรทจี่ าเปน็ ✓ เกย่ี วข้อง

16 จดั ทาค่มู อื การปฏบิ ัตงิ าน (Work Manual)ใน
การปฏบิ ตั ิงานของบุคลากร

๑๒๕

ตารางท่ี 4. (ตอ่ )

การดาเนินการ กิจกรรม มาตรการ มาตรการ มาตรการ หนว่ ยงาน
ระยะสัน ระยะกลาง ระยะยาว ผู้รับผดิ ชอบ
(6เดือน) กลมุ่ งาน
17 จดั ทาแนวทางการให้บรกิ าร เช่น ชอ่ งทางด่วน (6-12เดอน (1ปขี ้นึ ไป) ส่งเสรมิ ฯ/
คณุ ภาพ
✓ บริการ/
NCD
(Fast Track) แนวทาง (Guideline) และ กลมุ่ งาน
แผนผงั (Flow Chart)การคดั กรอง การรบั -สง่ สง่ เสรมิ ฯ
ต่อ ชอ่ งทางการเขา้ ถงึ บริการโดยงา่ ย (Green สสจ.
Channel) รพ./สสอ.

18 พฒั นาบุคลากรและเครอื ขา่ ยดแู ลผ้สู ูงอายุ ✓ กล่มุ งาน
✓ สุขศึกษาฯ
19 สร้างผดู้ ูแล (Caregiver)ผสู้ งู อายุ และสร้างทมี สสจ.รว่ มกบั
ผดู้ ูแล (Care Team) รวมทง้ั การประสานกบั ✓ ✓ กลุ่มงานที่
ทอ้ งถิน่ ในการจดั การดูแล และชว่ ยเหลอื ✓ เกยี่ วขอ้ ง
ผสู้ ูงอายุตามสภาพปัญหา ✓ กลุ่มงาน
✓ ✓ คมุ้ ครอง
20 การเพิม่ ช่องทาง/ การสอื่ สารช่องทางดว่ น ✓ ผู้บริโภคฯ
และการใหค้ วามรู้ท่ีเกยี่ วขอ้ งกบั การดูแล กลุ่มงาน
สขุ ภาพผสู้ ูงอาย/ุ การพฒั นาสอ่ื และการ คุ้มครอง
ส่ือสารให้มคี วามทนั สมัยและเขา้ ถึง ผบู้ รโิ ภคฯ
กลุม่ เป้าหมายโดยตรง รพ./สสอ.

21 การพฒั นากลไกและกระบวนการตรวจสอบ รพ./สสอ.
ขอ้ มลู ข่าวสารแก่ผสู้ ูงอายุและประชาชน กลุม่ งาน
พฒั นา
22 พัฒนาระบบยาในโรงพยาบาลสง่ เสริมสขุ ภาพ ยุทธศาสตร์
ตาบล กล่มุ งาน
พฒั นา
23 การคดั กรองความรอบร/ู้ การจดั การเพื่อ ยทุ ธศาสตร์
ปรับเปลยี่ นพฤติกรรม/ การทาHealth
Coaching

24 จัดทาศูนย/์ ธนาคารอปุ กรณ์ เพ่ือแบง่ ปนั
ทรพั ยากรการใช้งานร่วมกนั

25 พัฒนาโปรแกรม เชน่ การเตอื นภยั ความเสย่ี ง
ลงพิกัดบ้านผู้ปว่ ยใน Google Map ระบบการ
เตือนภยั การจา่ ยยา (Drug Alert)

26 การพฒั นา/ สร้างระบบแลกเปลยี่ นข้อมูล
ขา่ วสารที่เขา้ ถงึ ง่าย

๑๒๖

ตารางท่ี 4. (ตอ่ )

การดาเนินการ กจิ กรรม มาตรการ มาตรการ มาตรการ หนว่ ยงาน
27 ประสานการเชอื่ มโยงขอ้ มลู จากหนว่ ยงานอน่ื ระยะสัน ระยะกลาง ระยะยาว ผ้รู ับผดิ ชอบ
กล่มุ งาน
(6เดอื น) (6-12เดอน (1ปขี ้ึนไป) พฒั นา
ยทุ ธศาสตร์
✓ กลุ่มงาน
สง่ เสริมฯ/
28 การตรวจเยี่ยมเพื่อเสริมพลังและใหก้ าลังใจ ✓ คณุ ภาพ
ผ้ปู ฏบิ ัตงิ าน/นิเทศตดิ ตาม และการประเมินผล บริการ/รพ./
สสอ.
29 ถอดบทเรยี นการดาเนินงาน ✓ กลมุ่ งาน
ส่งเสริมฯ/
30 สนับสนุนการพฒั นางานวิจยั / R2R/ ✓ พฒั นา
นวัตกรรม และองคค์ วามรทู้ ีเ่ ก่ยี วข้องกับการ คณุ ภาพ
ดูแลสขุ ภาพผสู้ ูงอายุ บริการ
กลุม่ งาน
พฒั นา
ยทุ ธศาสตร์/
พฒั นา
คุณภาพ
บริการ/
พฒั นา
บุคลากร

สรุปภาพรวมของการศึกษาจะพบว่า บริบท สภาพ ปัญหา และอุปสรรคของรูปแบบ
การดาเนินงานดูแลสุขภาพผู้สูงอายุของจังหวัดสุพรรณบุรี โดยท่ัวไปผู้สูงอายุโดยส่วนมากผู้สูงอายุมี
อาการเจ็บป่วยด้วยโรคของความเสื่อมถอยตามวัยของสภาพร่างกาย ซึ่งถ้าหากไม่ได้รับการดูแลท่ี
ถูกตอ้ งเหมาะสม หรือได้รับบริการล่าชา้ เกินไป จะส่งผลให้เกดิ ภาวะแทรกซอ้ นหรือมีความพิการ ทาให้
ต้องอยู่ในภาวะติดบ้าน หรือติดเตียงตามมาและต้องเข้าสู่การดูแลระยะยาวในท่ีสุด ในขณะท่ีกิจกรรม
การดูแลผ้สู ูงอายุส่วนใหญ่ท่ีดาเนินการจะเป็นกิจกรรมดูแลทั่วๆไป สว่ นของสถานบริการยังมคี วามขาด
แคลนด้านบุคลากร จึงจาเป็นต้องใช้เครือข่ายในการทางาน แต่การดาเนินงานในชุมชนยังไม่มีความ
เข้มแข็งเพียงพอ ยังขาดการวิเคราะห์ข้อมูลเพื่อนามาแก้ไขปัญหา ทาให้ไม่สามารถจัดกิจกรรมได้
ครอบคลุมปัญหาและกลุ่มเป้าหมาย รวมท้ังยังไม่การกาหนดบริการที่จาเป็นสาหรับผู้สูงอายุ รวมทั้ง
ระบบยาในผู้สูงอายุยังไม่ได้กาหนดแนวทางท่ีชัดเจน นโยบายและการดาเนินงานยังขาดการบูรณาการ
และการสนบั สนุนของหนว่ ยงานท่ีเกย่ี วข้องอย่างเป็นรูปธรรมชดั เจน

๑๒๗
ในการค้นหาแนวทางการเพิ่มประสิทธิภาพรูปแบบการดาเนินงานดูแลสุขภาพผู้สูงอายุของ
จงั หวัดสุพรรณบุรี และจัดทากรอบขอ้ เสนอในการเพ่ิมประสิทธภิ าพรูปแบบการดาเนนิ งานดแู ลสุขภาพ
ผู้สูงอายุ พบว่า การดาเนินงานผู้สูงอายุระดับจังหวัด (Provincial Model)มีความเหมาะสม แต่มี
ประเด็นสาคัญท่ีต้องเพ่ิมเติม โดยสามารถสรุปตัวแบบทใ่ี ช้ในการดูแลสุขภาพผู้สูงอายุระดับจังหวดั ของ
จงั หวัดสุพรรณบุรี คอื 1) รูปแบบบริการ นอกจากบริการภายใต้ชุดสิทธิประโยชน์ (Service Package)
ควรมงุ่ เน้นการสรา้ งนวัตกรรมและแนวทางการจดั บรกิ ารทโี่ ดดเด่นในการดูแลสุขภาพผู้สงู อายุ และการ
พัฒนาสถานบริการทุกแห่งให้เป็นสถานบริการที่เป็นมิตรกับผู้สูงอายุ (Age-friendly Hospital)
2) ด้านกาลังคน (Man Power)ประเด็นท่ีต้องให้ความสาคัญคือ การมีและสร้างเครือข่ายเพ่ือแบ่งปัน
ทรัพยากรทั้งด้านคน เงิน วัสดุส่ิงของ ร่วมกัน 3) ระบบการเงินการคลัง (Financial System)ท่ีต้อง
ดาเนินการ การจัดทาแผนพัฒนาระบบการดูแลผู้สูงอายุที่ชัดเจน (แผนพัฒนาระบบบริการและ
แผนการเงินการคลัง)และมีการวิเคราะห์และประเมินต้นทุน (Unit Cost)การจัดบริการดูแลสุขภาพ
ผู้สูงอายุ 4) ระบบการบริหารจัดการ (Management System)ควรจัดให้มีและใช้ข้อมูล เพ่ือการ
จัดการระบบการดูแลผู้สูงอายุให้มีความเชื่อมโยง การสนับสนุนให้ครอบครัวและเครือข่ายในผู้ดูแล
ผู้สูงอายุ โดยใช้แนวคิดการมีส่วนร่วมของชุมชนในการดาเนินงานด้านผู้สูงอายุโดยใช้ชุมชน หรือ
ครอบครวั เป็นฐานในการดแู ล (Community- based Care or Home-based Care) และมกี ารพัฒนา
กลไกในการขับเคล่ือนการดาเนินงานแบบบูรณาการ รวมทั้งการมีระบบการกากับ ติดตาม และ
ประเมินผล (M&E)ท่ีมีประสิทธิภาพ 5) มีการสื่อสารและเผยแพร่ข้อมูลความรู้ท่ีเป็นความรอบรู้ด้าน
สุขภาพที่จาเป็นแก่ผู้สูงอายุ และประชาชนผ่านช่องทางการสื่อสารที่ทันสมัยและหลากหลาย
6) การเข้าถึงยาและบริการที่จาเป็น (Essential Medicines) เป็นประเด็นเพิ่มเติมจากรูปแบบการ
ดาเนินงานดูแลสุขภาพผู้สูงอายุระดับจังหวัด ของกรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข และ 7) มีการ
ควบคุมมาตรฐานและอภิบาลระบบ รวมทงั้ การพัฒนาเทคโนโลยี/ นวัตกรรม/ สารสนเทศ พฒั นาระบบ
การสง่ เสรมิ สขุ ภาพดแู ลผสู้ ูงอายทุ ่ีบา้ นและการดแู ลผู้สงู อายุท่มี ีภาวะฉุกเฉินและประสบภัยพิบตั ิ
สาหรับแนวทางการดาเนินงานดูแลสุขภาพผู้สูงอายุภายหลังการเพ่ิมประสิทธิภาพได้พิจารณา
จากความยากง่าย ระยะเวลาการดาเนินการ ความสาคัญของมาตรการ/ แนวทางการดาเนินงานท่ีมี
ผลกระทบต่อการดูแลสุขภาพผู้สูงอายุ และประสบการณ์จากการปฏิบัติงานในพ้ืนท่ี แบ่งมาตรการท่ี
ต้องการดาเนินการก่อน-หลังตามระยะต่างๆโดยแนวทาง/ กิจกรรมที่เก่ียวกับการจัดบริการดูแล
สขุ ภาพผู้สูงอายุโดยตรงกาหนดดาเนินการในมาตรการระยะสนั้ (ไม่เกิน 6เดือน)เพอื่ เรง่ ดาเนนิ การกอ่ น
ได้แก่ การมอบนโยบาย การจัดโครงสร้างและการมอบหมายงาน การจัดทาและวิเคราะห์ข้อมูล การ
จัดทาแผนการบริการ (รวมท้ังการกาหนดบริการท่ีจาเป็น และแนวทางการแบ่งปันทรัพยากร) การจัด
อบรมเพื่อพัฒนาศักยภาพก่อนปฏิบัติการ การบริการดูแลสุขภาพตั้งแต่การคัดกรองจนถึงบริการใน
ระดับสูงขึ้น การให้คาแนะนา/ สื่อสารความรู้ ส่วนมาตรการระยะกลางเป็นการดาเนินการตาม
นโยบาย การจดั ทาคู่มือ/ แนวทางการปฏิบัตงิ านท่ีชัดเจน การสร้างและพัฒนาเครือข่ายผู้ดูแลผู้สูงอายุ
การพัฒนาระบบยา ระบบเตือนภัยความเสี่ยง การถอดบทเรียนประจาปี และสาหรับมาตรการระยะ
ยาว ได้แก่ การขยายการดาเนินงานในพ้ืนที่ท่ีประสบความสาเร็จ การสร้างระบบการแลกเปล่ียนข้อมูล
ที่เข้าถงึ ง่าย และการเชอื่ มโยงระบบข้อมูลกบั หนว่ ยงานภายนอก

บทท่ี ๕
การประเมินประสิทธิผลของรูปแบบการดาเนินงานดูแลสุขภาพผสู้ งู อายุ

ในการประเมินประสิทธิผลของรูปแบบการดาเนินงานดูแลสุขภาพผู้สูงอายุจังหวัดสุพรรณบุรี
ภายหลงั การเพม่ิ ประสทิ ธภิ าพ แบง่ การประเมินออกเป็น 2 ส่วนคือ

ส่วนท่ี 1 ผลการดาเนินงาน (Output) ซึ่งประเมินจาก (1) ผลการดาเนินงานคัดกรองสุขภาพ
ผู้สูงอายุ และ (2) ผลการดาเนินกิจกรรมดูแลสุขภาพผู้สูงอายุ และระดับความสาคัญของการดาเนินงาน
ตามความคิดเหน็ ของผใู้ ห้บริการ

สว่ นที่ 2 การประเมินผลลัพธ(์ Outcome) ซ่ึงประเมินจาก (1) ความความพึงพอใจของผู้สูงอายุ
ตอ่ การดาเนินงาน และ (2) ร้อยละของความสามารถในการประกอบกิจวัตรประจาวัน (Barthel Activities
of Daily Living: ADL) ของผู้สูงอายุ
ดังมรี ายละเอียดของผลการศึกษาดังตอ่ ไปนี้

สว่ นที่ 1 ผลการดาเนนิ งาน (Output)

ในการประเมินประสิทธิผลการดาเนินงานในส่วนของผลผลิตเป็นการวัดสิ่งท่ีออกมาเป็นผลิตผล
(Product) ซึ่งวัดได้เมื่อสิ้นสุดการกระทา ดังน้ัน ส่วนท่ีเป็นผลิตผลของรูปแบบการดาเนินงานดูแลสุขภาพ
ผู้สูงอายุท่ีสามารถวัดได้อย่างชัดเจน และเป็นรูปธรรมคือ การวัดผลการดาเนินงานตามตัวชี้วัดสาคัญของ
ยุทธศาสตร์ (KPI) ซ่ึงประกอบด้วย (1) ผลการดาเนินงานคัดกรองสุขภาพผู้สูงอายุ และ (2) ผลการ
ดาเนนิ งานตามกิจกรรม วา่ ได้ดาเนินกจิ กรรมนั้นแลว้ หรือไม่ ดงั มรี ายละเอียดตอ่ ไปนี้

1.1 ผลการดาเนนิ งานคดั กรองสุขภาพผู้สูงอายุ
ผู้สูงอายุส่วนใหญ่มีปัญหาสุขภาพจากความเส่ือมสภาพของร่างกาย กระทรวงสาธารณสุขจึงได้
พัฒนาระบบการคัดกรองผู้สูงอายุขึ้นภายใต้แผนยุทธศาสตร์สุขภาพ กระทรวงสาธารณสุข ด้านส่งเสริม
สุขภาพและป้องกันโรค เร่ิมดาเนินการในปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๗ แต่อย่างไรก็ตามผลการดาเนินงาน
ในช่วงปีแรกยังไม่มีระบบการจัดเก็บผลการดาเนินงานท่ีชัดเจน และข้อมูลตามแฟ้มมาตรฐาน (43 แฟ้ม)
ยังต้องการการพัฒนาทั้งด้านโปรแกรม และการพัฒนาผู้บันทึกข้อมูลเพื่อรองรับการจัดเก็บรายงานจาก
ข้อมูลดังกล่าว ดังนั้น การศึกษาครั้งนี้จึงใช้ผลการคัดกรองสุขภาพผู้สูงอายุในฐานข้อมูล 43 แฟ้ม เร่ิมจาก
ปี 2559 (ผลการบันทึกยังค่อนข้างต่า เน่ืองจากเจ้าหน้าท่ียังขาดความรู้และทักษะในการบันทึกข้อมูล)
โดยผลการคัดกรองสุขภาพผู้สูงอายุใน 10 เรื่อง ไดแ้ ก่ การคดั กรองความดันโลหิตสงู เบาหวาน ความเสี่ยง
ต่อโรคหัวใจและหลอดเลือดสมอง (CVD) สุขภาพช่องปาก ภาวะสมองเสื่อม (AMT) การคัดกรองโรค
ซึมเศร้าด้วย 2 คาถาม (2Q) การคัดกรองข้อเข่าเส่ือม ภาวะหกล้ม การประเมินความสามารถในการทา

๑๒๙

กิจวัตรประจาวัน (ADL) และการคัดกรองภาวะโภชนาการ: ดัชนีมวลกาย (BMI) ผลการศึกษาพบว่า โดย
ภาพรวมผลการคัดกรองมีแนวโน้มเพิ่มขน้ึ อย่างไรก็ตามเป็นท่ีน่าสงั เกตถึงร้อยละของการคัดกรองความดัน
โลหิตสูง และเบาหวาน ซึ่งเป็นปัญหาสาคัญของจังหวัด/ประเทศมีอัตราการคัดกรองที่ต่า (เป้าหมาย
การคัดกรองเกณฑไ์ มน่ อ้ ยกว่าร้อยละ 90) (ตารางที่ 5.1)

ตารางที่ 5.1 ร้อยละผลการคัดกรองสุขภาพผู้สูงอายุ 10 เรื่อง ปี 2559 - 2561

ผลการคดั กรองสุขภาพผูส้ งู อายุ ปี 2559 ป2ี 560 ปี 2561
ร้อยละการคัดกรอง ร้อยละการคัดกรอง ร้อยละการคัดกรอง
1. ความดนั โลหติ สูง 49.57 47.32 50.29
2. เบาหวาน 62.13 67.05 67.01
3. ความเส่ียงต่อโรคหัวใจและ 18.50 35.08 34.53
หลอดเลอื ดสมอง (CVD)
4. สุขภาพชอ่ งปาก 1.01 66.83 81.61
5. ภาวะสมองเสื่อม (AMT) 0.06 66.61 81.59
6. โรคซึมเศรา้ 2.87 68.91 79.97
7. ข้อเข่าเสอื่ ม 1.53 64.49 80.69
8. ภาวะหกลม้ 0.28 66.65 81.43
9. ความสามารถในการทา 0.86 70.12 83.18
กิจวตั รประจาวนั (ADL)
10. ดชั นีมวลกาย (BMI) 37.45 89.43 91.81
ท่ีมา: ฐานข้อมลู (Health Data Center- HDC) ประมวลผลวันท่ี 17 พฤศจิกายน 2561

แต่ทว่าในปี 2560 กระทรวงสาธารณสุข ไดม้ ีโครงการนาร่องใช้ผลการประเมนิ อัตราของผู้สูงอายุ
สุขภาพดี (Healthy Aging) เป็นตัวช้ีวัดในการประเมินสุขภาพผู้สูงอายุ โดยกาหนดเกณฑ์อัตราของ
Healthy Aging เพ่ิมขึ้นหรือคงที่เม่ือเทียบกับปีท่ีผ่านมา อย่างไรก็ตามการประเมินผู้สูงอายุสุขภาพดี
(Healthy Aging) หรือการเพ่ิมโอกาสของผู้สูงอายุท่ีมีสุขภาพดี เพื่อให้ผู้สูงอายุสามารถมีส่วนร่วมในสังคม
ช่วยเหลือตนเองได้ และมีคณุ ภาพชีวิตท่ีดีประเมินด้วย 4 องค์ประกอบตามบริบทของสาธารณสุขไทย ดังน้ี
(1) ความสามารถในการทากิจวัตรประจาวันพ้ืนฐาน (Activities of daily living: ADL) (2) การมีสถานะ
สุขภาพผู้สูงอายุ ซ่ึงจะได้จากการคัดกรอง/ประเมินด้วยแนวทาง “คู่มือการคัดกรอง/ประเมินผู้สูงอายุ”
กระทรวงสาธารณสุข พ.ศ. 2557) ในประเด็นคัดกรองปัญหาสาคัญและโรคท่ีพบบ่อยในผู้สูงอายุ ได้แก่
เบาหวาน ความดนั โลหิตสงู ความเส่ยี งโรคหัวใจและหลอดเลือดสมอง สุขภาพชอ่ งปาก สุขภาวะทางตา คัด
กรองกลุ่ม Geriatric Syndromes ได้แก่ สมรรถภาพสมอง ภาวะซึมเศร้า ข้อเข่าเสื่อม ภาวะหกล้ม

๑๓๐

การกลั้นปัสสาวะ ภาวะโภชนาการ ปัญหาการนอน ประเมินสมรรถนะผู้สูงอายุเพ่ือการดูแล ได้แก่ การ
ประเมินความสามารถในการทากิจวัตรประจาวัน (Activity of Daily Living: ADL) การประเมิน/คัดกรอง
ผู้สูงอายุที่ต้องได้รับการดูแลระยะยาว (3) สมรรถภาพสมองและการทางานของร่างกาย และ (4) โรคและ
ความเจ็บป่วยท่ีเป็นปัญหาสาคัญ ในผู้สูงอายุ ที่เม่ือเกิดข้ึนแล้วเกิดผลกระทบในวงกว้าง และเป็นภาระ
(Burden) แต่ยังมีปัญหาการนาเข้าข้อมูลระบบรายงานทาให้ไม่สามารถประมวลผลข้อมูลที่แท้จริงได้ ใน
ส่วนของการประเมินอัตราของผู้สูงอายุสุขภาพดี (Healthy Aging) ในโปรแกรม HDC กระทรวง
สาธารณสุขใช้การประเมินความสามารถในการทากิจวัตรประจาวัน (Activity of Daily Living: ADL) ซ่ึงผล
การประเมินอยู่ในส่วนท่ี 2 การประเมินผลลัพธ์ (Outcome) เนื่องจากข้อจากัดของข้อมูล ดังน้ัน ใน
การศกึ ษาครั้งนีจ้ ึงไม่ใชผ่ ลการประเมนิ อัตราของผูส้ ูงอายุสุขภาพดี (Healthy Aging) ในการนาเสนอ

1.2 ผลการดาเนินกิจกรรมดูแลสุขภาพผู้สูงอายุ และระดับความสาคัญของการดาเนินงาน
ตามความคิดเหน็ ของผ้ใู ห้บรกิ าร

ในการประเมินผลการดาเนินกิจกรรมดูแลสุขภาพผู้สูงอายุ และระดับความสาคัญของการ
ดาเนินงาน ผู้วิจัยได้สอบถามจากบุคลากรสาธารณสุขท่ีปฏิบัติงาน ซ่ึงรับผิดชอบงานผู้สูงอายุจาก
โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตาบลทุกแห่ง จานวน 174 คน โรงพยาบาลทุกแห่ง จานวน 10 คน และ
สานักงานสาธารณสุขอาเภอทุกอาเภอจานวน 10 คนรวมทั้งส้ินจานวน 194 คน โดยใช้แบบสอบถาม
สอบถามเก่ียวกับข้อมูลทั่วไป ข้อมูลการปฏิบัติและความคิดเห็นต่อความสาคัญของการดาเนินงานดูแล
สขุ ภาพผ้สู งู อายุ และความคดิ เหน็ และข้อเสนอแนะเพิ่มเติม ผลการศึกษาปรากฏดังน้ี

1.2.1 ข้อมลู ทว่ั ไปของบุคลากรสาธารณสุข
ตารางที่ 5.2 แสดงข้อมูลทั่วไปของบุคลากรสาธารณสุขที่รับผิดชอบงานผู้สูงอายุ พบว่า
ส่วนใหญ่เป็นหญิง (ร้อยละ 97.9๗ ส่วนมากอายุระหว่าง 41 – 50 ปี (ร้อยละ 33.5) อายุเฉลี่ยเท่ากับ
41.46 ปี ส่วนเบ่ียงเบนมาตรฐานอยู่ที่ 9.48 ปี อายุสูงสุด 60 ปี อายุต่าสุด 23 ปี ส่วนใหญ่ (ร้อยละ
78.9) มีวุฒิการศึกษาในระดับปริญญาตรีหรือเทียบเท่า กว่าครึ่งเล็กน้อยมีตาแหน่งงานเป็นพยาบาล
วิชาชีพ (ร้อยละ 59.8) ส่วนใหญ่ (ร้อยละ 65.5) มีสถานภาพการสมรสคู่ บุคลากรสาธารณสุขส่วนมาก
(ร้อยละ 33.5) มีอายุราชการระหว่าง 21 – 30 ปี แต่ส่วนใหญ่ (ร้อยละ 68.0) มีประสบการณ์ทางาน
ดา้ นผสู้ ูงอายอุ ยูใ่ นชว่ ง 1 – 5 ปี

๑๓๑

ตารางที่ 5.2 จานวนและร้อยละของขอ้ มลู ท่วั ไปของบุคลากรสาธารณสุข

เพศ ข้อมูลทั่วไปของบคุ ลากรสาธารณสุข จานวน (n=194) รอ้ ยละ (100.0)

ชาย 39 20.1
หญิง 155 79.9
อายุ
ตา่ กวา่ 31 ปี 36 18.6
28.4
31 – 40 ปี 55 33.5
19.6
41 – 50 ปี 65
13.9
51 – 60 ปี 38 9.3
59.8
คา่ เฉลย่ี = 41.46 ส่วนเบ่ยี งเบนมาตรฐาน= 9.48 16.0
คา่ สูงสุด = 60 ค่าตา่ สุด= 23 1.0
ตาแหนง่ งาน
ผูอ้ านวยการโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตาบล 27 28.4
65.5
นกั วิชาการสาธารณสุข 18 6.2

พยาบาลวชิ าชีพ 116 28.9
22.7
เจา้ พนักงานสาธารณสุข 31 33.5
14.9
อืน่ ๆ 2
สถานภาพสมรส 68.0
โสด 55 17.5
สมรส/คู่ 127 14.4

หม้าย หยา่ แยก 12

อายุราชการ
1 – 10 ปี 56

11 – 20 ปี 44

21 – 30 ปี 65

31 – 40 ปี 29

ประสบการณ์การทางานดา้ นผสู้ ูงอายุ
1 – 5 ปี 132

6 – 10 ปี 34

มากกว่า 10 ปี 28

๑๓๒

1.2.2 ผลการดาเนินกจิ กรรมดแู ลสุขภาพผู้สูงอายุ
จากตารางท่ี 5.3 – 5.8 แสดงผลการดาเนินงานกิจกรรมดูแลสุขภาพผู้สูงอายุโดยประยุกต์
จากรูปแบบการดาเนนิ งานดูแลสุขภาพผสู้ งู อายใุ นระดบั จังหวดั จงั หวดั สุพรรณบรุ ใี น 6 ดา้ น ไดแ้ ก่

1) ดา้ นการพัฒนารูปแบบการบรกิ าร
2) ดา้ นการพฒั นากาลังคน
3) ดา้ นการเงนิ การคลัง
4) ดา้ นระบบการจดั การ
5) ด้านการพฒั นาระบบการส่อื สารสาธารณะ
6) ดา้ นการพัฒนาระบบยาและบริการทีจ่ าเปน็
ซึ่งสอบถามจากบุคลากรสาธารณสุขถึงสภาพการดาเนินงานดูแลสุขภาพผู้สูงอายุที่มีการปฏิบัติอยู่ใน
ปัจจุบัน โดยมีเกณฑก์ ารใหค้ ะแนนคอื
มีการปฏิบตั ติ ามแนวทางเท่ากับ 1 คะแนน
ไมม่ กี ารปฏบิ ตั ติ ามแนวทางเท่ากับ 0 คะแนน
การแปลผลการดาเนินงานใช้ความถี่ และร้อยละ
นอกจากนี้ยังมีการสอบถามระดับความคิดเห็นต่อความสาคัญของแนวทาง/กิจกรรมของการ
ดาเนินงาน มีคาตอบให้เลือกคือ มากที่สุด มาก ปานกลาง น้อย และน้อยที่สุด โดยมีเกณฑ์การแปลผล
คะแนนดงั นี้
การดาเนินงานมีความสาคญั ในระดบั มากที่สดุ ค่าคะแนนระหวา่ ง 4.21-5.00
การดาเนนิ งานมีความสาคัญในระดบั มาก คา่ คะแนนระหว่าง 3.41-4.20
การดาเนินงานมีความสาคญั ในระดับปานกลางค่าคะแนนระหวา่ ง 2.61-3.40
การดาเนินงานมีความสาคญั ในระดบั น้อย คา่ คะแนนระหว่าง 1.81-2.60
การดาเนินงานมีความสาคญั ในระดบั น้อยท่สี ุด ค่าคะแนนระหวา่ ง 1.00-1.80
ผลการศกึ ษาปรากฏดังนี้
1) ด้านการพัฒนารูปแบบการบริการ ประเด็นท่ีมีการดาเนินงานตามแนวทาง/กิจกรรม
มากที่สุดคือ “การเปิดโอกาสให้ผู้สูงอายุ/ชุมชนมีส่วนร่วมในการพัฒนานวัตกรรมที่สอดคล้องกับสภาพ
ปัญหาความต้องการและบริบทของผู้สูงอายุและชุมชนเอง”ร้อยละ 85.1 รองลงมาคือ “การมีนโยบาย
กระตุ้นให้หน่วยบริการคิดค้น และพัฒนานวัตกรรมใหม่ๆเพ่ือการส่งเสริมสุขภาพและป้องกันโรคใน
ผู้สูงอายุ” ร้อยละ 82.5 ส่วนประเด็นท่ีมีการดาเนินงานน้อยที่สุดคือ “การขยายนวัตกรรมหรือแนวทางที่
ผ่านการทดลอง/ประเมินผล/ปรับปรุงเพ่ือสนับสนุนให้พื้นที่อื่นได้ใช้” ร้อยละ 53.1 และ “การถอด
บทเรียนการจัดการในพ้ืนท่ีท่ีประสบความสาเร็จหรือเข้าร่วมกิจกรรมถอดบทเรียนเพ่ือสร้างแนวปฏิบัติท่ีดี
(Good Practice) หรอื แนวปฏบิ ตั ทิ ่เี ป็นเลศิ (Best Practice)” รอ้ ยละ 53.6
ในขณะที่ผลการศึกษาระดับความคิดเห็นต่อความสาคัญของแนวทาง/กิจกรรมของการ
ดาเนินงานดูแลสุขภาพผู้สูงอายุสอดคล้องกับการปฏิบัติโดยพบว่า “การเปิดโอกาสให้ผู้สูงอายุ/ชุมชน

๑๓๓

มีส่วนร่วมในการพัฒนานวัตกรรมท่ีสอดคล้องกับสภาพปัญหาความต้องการและบริบทของผู้สูงอายุและ
ชุมชนเอง”มีระดับคะแนนเฉลี่ยสูงกว่าประเด็นอ่ืน ( ̅ =3.70) รองลงมาคือ “การมีนโยบายกระตุ้นให้
หน่วยบริการคิดค้น และพัฒนานวัตกรรมใหม่ๆเพื่อการส่งเสริมสุขภาพและป้องกันโรคในผู้สูงอายุ”
( ̅ =3.56) แต่ประเด็นที่มีคะแนนเฉล่ียความสาคัญต่ากว่าด้านอื่นคือ “การมีนโยบายการดาเนินงาน
นวัตกรรมโรงเรียนผู้สูงอายุให้ครอบคลุมทุกตาบล” ( ̅ =3.34) รองลงมาคือ “การขยายนวัตกรรมหรือ
แนวทางทผี่ ่านการทดลอง/ประเมนิ ผล/ปรับปรงุ เพ่ือสนบั สนุนให้พืน้ ท่ีอน่ื ได้ใช้” ( ̅ =3.38)

2) ด้านการพฒั นากาลงั คนท่ีเก่ยี วข้องกับการดาเนินงานดูแลสขุ ภาพผสู้ ูงอายุ ประเด็นท่ีมี
การดาเนินงานตามแนวทาง/กิจกรรมมากท่ีสุดคือ “สร้างการมีส่วนร่วมของชุมชนในการดูแลผู้สูงอายุ เช่น
สร้างผู้ดูแล (Caregiver) ผู้สูงอายุ และสร้างทีมผู้ดูแล (Care Team) เพื่อผลัดเปลี่ยนหมุนเวียนกันดูแล
ผู้สูงอายุท่ีมีปัญหาสุขภาพหรือติดเตียงในชุมชน” ร้อยละ 99.0 รองลงมาคือ “สรา้ งสมั พันธภาพท่ีดีกับผู้มี
ส่วนได้ส่วนเสียในการดาเนินงานเพ่ือสร้างความร่วมมือในการดาเนินงาน” ร้อยละ 95.9 ส่วนประเด็นที่มี
การดาเนินงานต่าสุด คือ “ จัดอบรมความรู้ในการจัดทาแผนสุขภาพผู้สูงอายุแบบบูรณาการแก่องค์กร
ปกครองส่วนท้องถิ่น” ร้อยละ 67.5 และ “จัดการอบรมเสริมสร้างทักษะท่ีจาเป็นต่อการปฏิบัติงานเพ่ือ
เติมช่องว่างของการพฒั นา (Gap) การดาเนินงานด้านผ้สู ูงอายุ” ร้อยละ 71.1

เช่นเดยี วกันผลการศึกษาระดับความคิดเห็นต่อความสาคัญของแนวทาง/กจิ กรรมของการ
ดาเนินงานดูแลสุขภาพผู้สูงอายุสอดคล้องกับการปฏิบัติโดยพบว่า “สร้างการมีส่วนร่วมของชุมชนในการ
ดูแลผู้สูงอายุ เช่นสร้างผู้ดูแล (Caregiver) ผู้สูงอายุ และสร้างทีมผู้ดูแล (Care Team) เพ่ือผลัดเปล่ียน
หมุนเวียนกันดูแลผู้สูงอายุท่ีมีปัญหาสุขภาพหรือติดเตียงในชุมชน” ( ̅ =4.08) รองลงมาคือ “การสร้าง
สัมพันธภาพที่ดีกับผู้มีส่วนได้ส่วนเสียในการดาเนินงานเพื่อสร้างความร่วมมือในการดาเนินงาน ”
( ̅ =3.89) ส่วนประเด็นท่ีมีค่าคะแนนต่ากว่าด้านอ่ืนคือ “การจัดทาคู่มือการปฏิบัติงาน (Work Manual)
ในการปฏิบัติงานดูแลสุขภาพผู้สูงอายุ เพื่อให้เจ้าหน้าที่ได้ศึกษาแนวปฏิบัติในการดาเนินงานท่ีเป็นทิศทาง
เดียวกัน” และ “การจัดการอบรมเสริมสร้างทักษะท่ีจาเป็นต่อการปฏิบัติงานเพื่อเติมช่องว่างของการ
พัฒนา (Gap) การดาเนนิ งานดา้ นผู้สงู อายุ” มคี ่าเฉล่ยี เท่ากนั คือ 3.57

3) ด้านการเงินการคลัง ประเด็นที่มีการดาเนินงานตามแนวทาง/กิจกรรมมากท่ีสุดคือ
“การประสานขอรับการสนับสนุนงบประมาณจากหน่วยงานที่เก่ียวข้อง เช่น ท้องถิ่น พัฒนาสังคมฯ กาชาดฯ”
ร้อยละ 86.6 ส่วนประเด็นท่ีมีการดาเนินงานต่ากว่าด้านอื่นคือ “การได้รับการอบรมความรู้ เร่ืองจัดทา
แผนการพัฒนาคุณภาพด้านการเงินการคลังของหน่วยบริการ และความรู้เร่ืองการจัดทาบัญชีของ
โรงพยาบาล”ร้อยละ 76.3

สาหรับประเด็นท่ีมีระดับความสาคัญต่อการดาเนินงานสูงกว่าด้านอ่ืนคือ “การประสาน
ขอรับการสนับสนุนงบประมาณจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เช่น ท้องถิ่น พัฒนาสังคม กาชาด ฯ”
( ̅ =3.79) และประเด็นท่ีมีระดับความสาคัญต่อการดาเนินงานต่ากว่าด้านอ่ืนคือ “จัดทาแผนการพัฒนา
คณุ ภาพด้านการเงนิ การคลงั ของหนว่ ยบริการ” ( ̅ =3.73)

๑๓๔

4) ด้านการพัฒนาระบบการจัดการ ประเด็นท่ีมีการดาเนินงานตามแนวทาง/กิจกรรม
มากท่ีสุดคือ “การมอบนโยบายและแนวทางการดาเนินการดูแลผู้สูงอายุแก่บุคลากร” ร้อยละ 97.9
รองลงมาคือ “การกาหนดข้อมูลพื้นฐานที่จาเป็นต่อการดาเนินงานดูแลสุขภาพผู้สูงอายุและจัดทา
ฐานข้อมูลผู้สูงอายุไว้” ร้อยละ97.9 ส่วนประเด็นที่มีการดาเนินงานต่ากว่าด้านอ่ืนคือ “หน่วยบริการได้
จัดทาข้อตกลง (MOU) กับองค์กรปกครองส่วนท้องถ่ิน โดยบรรจุกิจกรรมสาคัญด้านผู้สูงอายุไว้ในแผน
สุขภาพชุมชน เช่น การสร้างทีมดูแลสุขภาพผู้สูงอายุที่ไม่มีญาติ การรับ-ส่งต่อผู้สูงอายุเพ่ือรับบริการใน
ระดับสูงข้ึน การปรับปรุงสภาพแวดล้อมเหมาะสม ปลอดภัย ฯ” ร้อยละ 68.6 และ “การพัฒนาศักยภาพ
บุคลากรทุกระดับในการวิเคราะห์ข้อมูลและสังเคราะห์ข้อมูลรวมทั้งจัดให้ มีระบบการติดตามช่วยเหลือ
สถานบริการที่ขาดทกั ษะในการจัดทาข้อมูล” ร้อยละ 81.4

ในทานองเดียวกันประเด็นที่ผู้รับผิดชอบงานผู้สูงอายุให้ความสาคัญต่อการดาเนินงาน/
กิจกรรมมากกว่าประเด็นอื่นคือ “การมอบนโยบายและแนวทางการดาเนินการดูแลผู้สูงอายุแก่บุคลากร”
( ̅ =3.99) รองลงมาคือ “การกาหนดข้อมูลพื้นฐานท่ีจาเป็นต่อการดาเนินงานดูแลสุขภาพผู้สูงอายุและ
จัดทาฐานข้อมูลผู้สูงอายุไว้” ( ̅ =3.95) ส่วนประเด็นท่ีมีระดับความสาคัญต่อการดาเนินงานต่ากว่าด้าน
อื่นคือ “หน่วยบริการได้จัดทาข้อตกลง (MOU) กับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น โดยบรรจุกิจกรรมสาคัญ
ด้านผู้สูงอายุไว้ในแผนสุขภาพชุมชน เช่น การสร้างทีมดูแลสุขภาพผู้สูงอายุท่ีไม่มีญาติ การรับ-ส่งต่อ
ผู้สูงอายุเพ่ือรับบริการในระดับสูงขึ้น การปรับปรุงสภาพแวดล้อมเหมาะสม ปลอดภัย ฯ” ( ̅ =3.63)
และ “จัดทาแผนพัฒนาระบบบริการการดูแลผู้สูงอายุแบบบูรณาการที่มีการวางกิจกรรมสาคัญในการดูแล
สุขภาพต้ังแต่วัยเด็กและเน้นแบบเข้มข้นในวัยก่อนผู้สูงอายุ (วัยทางานตอนปลาย) เพื่อเตรียมความพร้อม
การเป็นผู้สูงอายุสขุ ภาพดี” ( ̅ =3.68)

5) ด้านการพัฒนาระบบการส่ือสารสาธารณะ ประเด็นท่ีมีการดาเนินงานตามแนวทาง/
กิจกรรมมากที่สุดคือ “การส่ือสารช่องทางด่วนและการให้ความรู้และคาแนะนาโดยตรงแก่ผู้สูงอายุและ
ญาติ” และ “การส่ือสารสาธารณะความรู้ในเร่ืองอาการผิดปกติและการส่งต่อเร็ว เช่น FACE ,FAST)”
คะแนนเทา่ กนั คอื รอ้ ยละ 94.8

ในขณะที่ประเด็นท่ีเจ้าหน้าท่ีสาธารณสุขให้ความสาคัญต่อการดาเนินงาน/กิจกรรม
มากกว่าด้านอื่นคือ “การสื่อสารสาธารณะความรู้ในเร่ืองอาการผิดปกติและการส่งต่อเร็ว เช่น FACE,
FAST)” ( ̅ =4.05) “การสร้างความร่วมมือกับ อปท./มูลนิธิ/อาสาสมัครเพื่อจัดบริการรับ-ส่งผู้ป่วย,
บริการฉุกเฉิน 1669” ( ̅ =4.01) ส่วนประเด็นท่ีมีการดาเนินงานต่ากว่าด้านอ่ืนคือ “จัดช่องทางการให้
ความรู้ท่ีเข้าถึงง่ายสะดวกรวดเร็วแก่บุคคลท่ัวไป เช่น Application ให้ความรู้/ช่องทางด่วนบริการสุขภาพ
เพ่ือเป็นทางเลือกของการเข้าถึงบริการ” ( ̅ =3.44) และ “จดั ทาโปรแกรมเพ่ือเพม่ิ ความสะดวกรวดเร็วใน
การเข้าถึงบริการ เช่น ลงพิกัดบ้านผู้ป่วยใน Google Map ไว้ให้เพื่อให้รถบริการฉุกเฉินสามารถเข้าถึงได้
รวดเร็ว” ( ̅ =3.60)

๑๓๕

6) การพัฒนาระบบยา และบริการท่ีจาเป็น ประเด็นท่ีมีการดาเนินงานมากท่ีสุดคือ
“การจัดทาแนวทางให้บริการตามช่องทางด่วน (Fast Track) เช่น Stroke Fast Track, STEMI Fast
Track) เพ่ือการดูแลเป็นไปตามมาตรฐานและการปฏิบัติเป็นแนวทางเดียวกัน” ร้อยละ 90.2 รองลงมาคือ
“การซักซ้อมความรู้ความเข้าใจเก่ียวกับแนวทางการปฏิบัติในการใช้ยาในผู้สูงอายุ” ร้อยละ 89.2 ในขณะ
ท่ีประเด็นท่ีมีการดาเนินงานต่ากว่าด้านอื่นคือ “การพัฒนาระบบการเข้าถึงยาที่จาเป็น เช่น ยาละลายล่ิม
เลือด ยารักษาโรคสมองเสื่อม” ร้อยละ 76.3 และ “การจัดทาศูนย์/ธนาคารอุปกรณ์เพื่อแบ่งปัน
ทรพั ยากรการใชง้ านร่วมกนั เช่น เตยี ง รถเขน็ ไมเ้ ทา้ ออกซเิ จน” ร้อยละ 78.4

อย่างไรก็ดีประเด็นท่ีเจ้าหน้าท่ีสาธารณสุขให้ความสาคัญต่อการดาเนินงาน/กิจกรรม
มากกวา่ ด้านอื่นคือ “การจัดทาแนวทางให้บรกิ ารตามช่องทางด่วน (Fast Track) เช่น Stroke Fast Track,
STEMI Fast Track) เพ่ือการดูแลเป็นไปตามมาตรฐานและการปฏิบัติเป็นแนวทางเดียวกัน” ( ̅ =4.05)
“การสร้างความร่วมมือกับ อปท./มูลนิธิ/อาสาสมัครเพ่ือจัดบริการรับ-ส่งผู้ป่วย, บริการฉุกเฉิน 1669”
( ̅ =4.01) ในขณะท่ีประเด็น “การจัดช่องทางการให้ความรู้ที่เข้าถึงง่ายสะดวกรวดเร็วแก่บุคคลทั่วไป
เช่น Application ให้ความรู้/ช่องทางด่วนบริการสุขภาพเพื่อเป็นทางเลือกของการเข้าถึงบริการ”
เปน็ ประเด็นทเี่ จา้ หนา้ ทผี่ รู้ บั ผิดชอบงานใหค้ วามสาคัญต่ากวา่ ด้านอื่น ( ̅ =4.05)

๑๓๖

ตารางที่ 5.3 จานวน และร้อยละของการปฏบิ ัติตามกิจกรรมดูแลสุขภาพผูส้ งู อายุด้านการพฒั นารูปแบบ
การบริการ และระดบั ความคดิ เห็นต่อความสาคญั ของการดาเนินงาน

ผลการดาเนินกิจกรรมดูแลสุขภาพ ปฏิบตั ิ ไม่ปฏบิ ตั ิ ระดับความสาคัญของ
ผูส้ งู อายุ จานวน ร้อยละ การดาเนินงาน

จานวน รอ้ ยละ 90 46.4 ̅ (SD) การแปลผล
ดา้ นการพฒั นารูปแบบบรกิ าร
1. ถอดบทเรียนการจัดการในพื้นท่ีที่ 104 53.6 34 17.5 3.40 .92
ประสบความสาเรจ็ หรอื
เข้าร่วมกิจกรรมถอดบทเรียนเพ่ือสร้าง 160 82.5 80 41.2 3.56 .81
แนวปฏิบัติที่ดี (Good Practice) หรือ 114 58.8 41 21.1 3.34 .98
แนวปฏบิ ัติที่เป็นเลิศ (Best Practice) 29 14.9 3.54 .83
2. การมีนโยบายกระตุ้นให้หน่วย 3.70 .80
บริการคิดค้น และพัฒนานวัตกรรม 71 36.6
ใหม่ๆเพื่อการส่งเสริมสุขภาพและ 3.54 .91
ป้องกนั โรคในผสู้ ูงอายุ 91 46.9 3.38 .91
3 . การมี น โยบ ายการด าเนิ น งาน
“นวัตกรรมโรงเรียนผู้สูงอายุ ” ให้
ครอบคลมุ ทกุ ตาบล
4. สนั บสนุนการพั ฒ นาศักยภาพ 153 78.9
บุคลากร เพื่อสร้าง“ความคิดริเร่ิม
สรา้ งสรรค”์ ในการพัฒนานวตั กรรม
5. เปิดโอกาสให้ผู้สูงอายุ/ชุมชนมี 165 85.1
ส่วนร่วมในการพัฒนานวัตกรรมท่ี 123 63.4
สอดคล้องกับสภาพปัญ หาความ
ต้องการและบริบทของผู้สูงอายุและ
ชมุ ชนเอง
6. แลกเปลี่ยนความรู้และนวัตกรรม
ระหวา่ งหนว่ ยงานหรอื
เข้าร่วมในการจัดเวทีแลกเปล่ียนเรียนรู้
นวตั กรรมและการประกวดนวัตกรรม
7. ขยายนวัตกรรมหรือแนวทางที่ผ่าน 103 53.1
การทดลอง/ประเมินผล/ปรับปรุงเพื่อ
สนับสนนุ ใหพ้ ืน้ ทีอ่ ืน่ ไดใ้ ช้

๑๓๗

ตารางท่ี 5.4 จานวน และร้อยละของการปฏบิ ัติตามกิจกรรมดูแลสขุ ภาพผสู้ ูงอายุด้านการพัฒนากาลงั คน
และระดบั ความคิดเหน็ ตอ่ ความสาคญั ของการดาเนินงาน

ผลการดาเนินกจิ กรรมดูแลสขุ ภาพ ปฏิบัติ ไมป่ ฏิบตั ิ ระดบั ความสาคญั ของ
ผู้สงู อายุ จานวน รอ้ ยละ การดาเนินงาน

ดา้ นการพฒั นากาลงั คน จานวน รอ้ ยละ 14 7.2 ̅ (SD) การแปลผล
31 16.0
1. วางแผนพัฒนาบุคลากรที่สอดคล้อง 180 92.8 31 16.0 3.75 .82
กับแผนพฒั นาระบบบรกิ ารดา้ นผสู้ ูงอายุ 63 32.5 3.84 .80
2. แต่งต้ังคณะกรรมการบูรณาการ/ 163 84.0 56 28.9 3.77 .74
คณะทางาน ดแู ลสขุ ภาพผสู้ ูงอายุรว่ มกบั 3.65 .88
หนว่ ยงาน/ ภาคสว่ นอนื่ 20 10.3 3. 57 .93
3. จดั อบรมความรู้การจัดทาแผนพฒั นา 163 84.0
สุ ข ภ า พ ผู้ สู ง อ า ยุ แ บ บ บู ร ณ า ก า ร แ ก่ 49 25.3 3.81 .79
บุคลากร
4. จัดอบรมความรู้ในการจัดทาแผน 131 67.5 3.58 .95
สุ ข ภ า พ ผู้ สู ง อ า ยุ แ บ บ บู ร ณ า ก า ร แ ก่
องคก์ รปกครองสว่ นท้องถ่ิน
5. จัดการอบรมเสริมสร้างทักษะท่ี 138 71.1
จาเป็นต่อการปฏิบัติงานเพื่อเติมช่องว่าง
ของการพัฒนา (Gap) การดาเนินงาน
ดา้ นผู้สูงอายุ
6. การทางานเป็นโซนหรือการจัดแบ่ง 174 89.7
พ้ืนที่การให้บริการเชิงรุกเพอื่ แก้ไขปญั หา
การขาดแคลนบุคลากรโดยเฉพาะแพทย์
พยาบาลวชิ าชีพ นักกายภาพบาบดั
7. การหมุนเวียนอัตรากาลังบุคลากร 145 74.7
เพื่อช่วยเหลือซึ่งกันและกัน เพ่ือบรรเทา
ปั ญ หาบุ คลากรไม่ เพี ยงพ อในการ
ให้บริการ

๑๓๘

ตารางที่ 5.4 (ต่อ)

ผลการดาเนินกจิ กรรมดูแลสุขภาพ ปฏบิ ตั ิ ไมป่ ฏบิ ัติ ระดบั ความสาคญั ของ
ผูส้ งู อายุ จานวน ร้อยละ การดาเนนิ งาน

ด้านการพฒั นากาลังคน (ตอ่ ) จานวน รอ้ ยละ 55 28.4 ̅ (SD) การแปลผล

8. จัดทาคู่มือการปฏิบัติงาน (Work 139 71.6 22 11.3 3.57 .89
Manual) ในการปฏิบัติงานดูแลสุขภาพ 3.78 .92
ผู้สูงอายุ เพื่อให้เจ้าหน้าท่ีได้ศึกษาแนว 2 1.0 4.08 .72
ปฏิบัติในการดาเนินงานท่ีเป็นทิศทาง
เดียวกนั 8 4.1 3.89 .73
9. สร้างเครือข่ายดูแลผู้สูงอายุ โดยองค์ 172 88.7
ปกครองส่วนท้องถิ่นหรือภาคีเครือข่าย
การดูแลผู้สูงอายุ เพื่อช่วยดูแลผู้สูงอายุ
ในชุมชนในลักษณะเพ่ือนช่วยเพื่อนหรือ
จติ อาสา
10. สร้างการมีส่วนร่วมของชุมชนใน 192 99.0
การดูแลผู้สูงอายุ เช่นสร้างผู้ดูแล
(Caregiver) ผู้สูงอายุ และสร้างทีม
ผู้ดูแล (Care Team) เพื่อผลัดเปลี่ยน
หมุนเวียนกันดูแลผู้สูงอายุท่ีมีปัญหา
สุขภาพหรอื ตดิ เตียงในชุมชน
11. สร้างสัมพันธภาพที่ดีกับผู้มีส่วน 186 95.9
ได้ส่วนเสียในการดาเนินงานเพื่อสร้าง
ความรว่ มมอื ในการดาเนนิ งาน

๑๓๙

ตารางที่ 5.5 จานวน และรอ้ ยละของการปฏิบตั ิตามกจิ กรรมดูแลสขุ ภาพผสู้ ูงอายุด้านการเงนิ การคลัง
และระดับความคิดเห็นตอ่ ความสาคญั ของการดาเนินงาน

ผลการดาเนินกิจกรรมดูแลสุขภาพ ปฏบิ ัติ ไมป่ ฏบิ ัติ ระดับความสาคญั ของ
ผูส้ งู อายุ จานวน ร้อยละ การดาเนินงาน

ด้านการเงินการคลงั จานวน ร้อยละ 35 18.0 ̅ (SD) การแปลผล
32 16.5
1. จัดทาแผนการพัฒนาคุณภาพด้าน 159 82.0 3.73 .82
การเงินการคลังของหน่วยบรกิ าร 46 23.7 3.77 .83
2. จัดทาบัญชี และจัดทาแนวทางการ 162 83.5
ใช้งบประมาณตามแหล่งและหมวดหมู่ 26 13.4 3.75 .82
งบ ป ร ะ ม า ณ เพื่ อ ให้ เกิ ด ก า ร ใช้
งบประมาณอยา่ งมปี ระสิทธิภาพ 3.79 .80
3. ได้รับการอบรมความรู้ เรื่องจัดทา 148 76.3
แผนการพัฒนาคุณภาพด้านการเงนิ การ
คลังของหน่วยบริการ และความรู้เรื่อง
การจัดทาบัญชีของโรงพยาบาล
4 . ประสานขอรับ การสนั บ สนุ น 168 86.6
งบประมาณจากหน่วยงานท่ีเกี่ยวข้อง
เช่น ท้องถน่ิ พัฒนาสงั คม กาชาด ฯ

ตารางท่ี 5.6 จานวน และรอ้ ยละของการปฏิบตั ิตามกจิ กรรมดูแลสุขภาพผู้สูงอายุด้านการพฒั นา
ระบบการจดั การ และระดับความคดิ เห็นตอ่ ความสาคญั ของการดาเนนิ งาน

ผลการดาเนินกจิ กรรมดแู ลสุขภาพ ปฏิบัติ ไมป่ ฏิบัติ ระดับความสาคัญของ
ผสู้ ูงอายุ จานวน รอ้ ยละ การดาเนินงาน

ดา้ นการพัฒนาระบบการจดั การ จานวน ร้อยละ 4 2.1 ̅ (SD) การแปลผล
28 14.4
1. การมอบนโยบายและแนวทางการ 190 97.9 3.95 .65
ดาเนินการดูแลผสู้ ูงอายุแก่บุคลากร 3.68 .81
2. จดั ทาแผนพฒั นาระบบบรกิ ารการดแู ล 166 85.6
ผู้สูงอายุแบบบูรณ าการท่ีมีการวาง
กิจกรรมสาคัญในการดูแลสุขภาพตั้งแต่
วัยเด็กและเน้นแบบเข้มข้นในวัยก่อน
ผสู้ งู อายุ (วัยทางานตอนปลาย)

๑๔๐

ตารางท่ี 5.6 (ต่อ)

ผลการดาเนนิ กจิ กรรมดูแลสุขภาพ ปฏบิ ตั ิ ไมป่ ฏิบัติ ระดบั ความสาคัญของ
ผ้สู งู อายุ จานวน ร้อยละ การดาเนนิ งาน

ด้านการพฒั นาระบบการจดั การ (ต่อ) จานวน ร้อยละ 26 13.4 ̅ (SD) การแปลผล
25 12.9
3. ให้คาแนะนา/ เป็นพี่เล้ียงในการจัดทา 168 86.6 61 31.4 3.75 .79
แผนสุขภาพชุมชน 3.73 .73
4. บูรณาการการดาเนินงานดูแลสุขภาพ 169 87.1 13 6.7 3.63 .97
ผู้สูงอายุผ่านคณ ะกรรมการพั ฒ นา
คณุ ภาพชีวิตระดบั อาเภอ 16 8.2 3.73 .74
5. หน่วยบริการได้จัดทาข้อตกลง (MOU) 133 68.6 4 2.1 3.81 .76
กับองค์กรปกครองส่วนท้องถ่ิน โดยบรรจุ 24 12.4 3.99 .69
กิจกรรมสาคัญด้านผู้สูงอายุไว้ในแผน 3.78 .76
สุขภาพชุมชน เช่น การสร้างทีมดูแล
สุขภาพผู้สูงอายุที่ไม่มีญาติ การรับ-ส่งต่อ
ผู้สูงอายุเพ่ือรบั บรกิ ารในระดับสงู ขนึ้ การ
ป รับ ป รุงสภ าพ แวดล้ อมเหม าะสม
ปลอดภัย ฯ
6. การมี ทรัพ ยากรที่ จาเป็ นในการ 181 93.3
ดาเนนิ งานเพื่ออานวยความสะดวกให้การ
ดาเนินงานดูแลสุขภาพผู้สูงอายุเป็นไป
ดว้ ยความเรียบร้อยและมีประสิทธภิ าพ
7. ทบทวนลาดับความสาคัญของปัญหา 178 91.8
และเลือกปัญหาสาคัญท่ีมีผลกระทบต่อ
สุขภาพผสู้ ูงอายมุ าก มาดาเนนิ การกอ่ น
8. การกาหนดข้อมูลพน้ื ฐานท่ีจาเป็นต่อ 190 97.9
การดาเนินงานดูแลสุขภาพผู้สูงอายุและ
จดั ทาฐานขอ้ มูลผูส้ งู อายุไว้
9. จัดทาข้อมูลสารสนเทศที่จาเป็น 170 87.6
ส า ห รั บ ก า ร ด า เนิ น ง า น ด้ า น ก า ร ดู แ ล
ผ้สู งู อายใุ หเ้ กิดประสทิ ธิภาพ

๑๔๑

ตารางที่ 5.6 (ต่อ)

ผลการดาเนินกจิ กรรมดแู ลสขุ ภาพ ปฏิบตั ิ ไมป่ ฏบิ ัติ ระดับความสาคญั ของ
ผสู้ ูงอายุ จานวน รอ้ ยละ การดาเนนิ งาน

ด้านการพัฒนาระบบการจัดการ (ตอ่ ) จานวน ร้อยละ 36 18.6 ̅ (SD) การแปลผล

10. การพัฒนาศักยภาพบุคลากรทุก 158 81.4 31 16.0 3.70 .88
ระ ดั บ ใน ก ารวิ เค ราะ ห์ ข้ อ มู ล แ ล ะ
สังเคราะห์ข้อมูลรวมท้ังจัดให้มีระบบการ 32 16.5 3.71 .81
ติ ด ต า ม ช่ ว ย เห ลื อ ส ถ า น บ ริ ก า ร ท่ี ข า ด 3.66 .88
ทกั ษะในการจัดทาข้อมูล 25 12.9
11. จัดทาระบบแลกเปลี่ยนข้อมูล 163 84.0 27 13.9 3.70 .85
ข่าวสารที่เข้าถึงง่ายโดยผ่านช่องทางที่ 3.70 .80
ทันสมัย เพื่อแลกเปลี่ยนองค์ความรู้ของ 32 16.5
สถานบรกิ ารในแตล่ ะระดับ 29 14.9 3.74 .80
12. การประสานการเชื่อมโยงข้อมูลจาก 162 83.5 3.76 .81
หน่วยงานอื่น เช่นองค์กรปกครองส่วน
ท้ อ งถ่ิ น ก ระ ท รว งพั ฒ น าสั งค ม ฯ
กระทรวงมหาดไทย เพ่ือบูรณาการการใช้
ข้อมลู รว่ มกนั
1 3 . จั ด ท าแผ น นิ เท ศ ติ ด ตาม แล ะ 169 87.1
ประเมินผลการดาเนินงานด้านผู้สูงอายุที่
ชดั เจนและดาเนินการอย่างตอ่ เนือ่ ง
14. กากับติดตามและประเมินผลการ 167 86.1
ดาเนินงานตามแผนอย่างต่อเน่ืองชัดเจน
เพ่ื อ ให้ เกิ ด ก า รผ ลั ก ดั น ก า ร ขั บ เค ลื่ อ น
แ ผ น ก า ร ดู แ ล สุ ข ภ า พ ผู้ สู ง อ า ยุ ที่ เป็ น
รูปธรรม
15. จัดทาระบบกากับติดตามเกี่ยวกับ 162 83.5
ธรรมาภิบาลในการให้บรกิ ารประชาชน
16. สนับสนุนให้ภาคประชาชนมีส่วน 165 85.1
รว่ มในการกากบั ตดิ ตามผลการดาเนนิ งาน
รว่ มกัน

๑๔๒

ตารางที่ 5.7 จานวน และร้อยละของการปฏิบัติตามกจิ กรรมดูแลสขุ ภาพผูส้ ูงอายุด้านการพฒั นาระบบ
การสอื่ สารสาธารณะ และระดบั ความคดิ เห็นต่อความสาคัญของการดาเนินงาน

ผลการดาเนนิ กจิ กรรมดแู ลสุขภาพ ปฏิบัติ ไม่ปฏบิ ัติ ระดับความสาคญั ของ
ผู้สูงอายุ จานวน รอ้ ยละ การดาเนินงาน

ดา้ นการพฒั นาระบบการสอ่ื สาร จานวน ร้อยละ 10 5.2 ̅ (SD) การแปลผล
สาธารณะ 10 5.2
1. การส่ือสารช่องทางด่วนและการให้ 184 94.8 11 5.7 3.97 .80
ค ว า ม รู้ แ ล ะ ค า แ น ะ น า โ ด ย ต ร ง แ ก่ 68 35.1 4.05 .71
ผ้สู งู อายุและญาติ 4.01 .77
2. การสอื่ สารสาธารณะความรู้ในเร่อื ง 184 94.8 73 37.6 3.60 .98
อาการผิดปกติและการส่งต่อเร็ว เช่น
FACE ,FAST) 3.44 .91
3. การสร้างความร่วมมือกับ อปท./ 183 94.3
มูลนิธิ/อาสาสมัครเพ่ือจัดบริการรับ-ส่ง
ผปู้ ่วย, บริการฉกุ เฉนิ 1669
4. จัดทาโปรแกรมเพื่อเพิ่มความสะดวก 126 64.9
รวดเรว็ ในการเข้าถงึ บริการ เชน่ ลงพกิ ัด
บ้ า น ผู้ ป่ ว ย ใน Google Map ไว้ ให้
เพือ่ ใหร้ ถบรกิ ารฉุกเฉินสามารถเข้าถึงได้
รวดเรว็
5. จัดช่องทางการให้ความรู้ที่เข้าถึงง่าย 121 62.4
สะดวกรวดเร็วแก่บุคคลทั่วไป เช่น
Application ให้ความรู้/ช่องทางด่วน
บรกิ ารสขุ ภาพเพ่ือเป็นทางเลือกของการ
เข้าถงึ บริการ

๑๔๓

ตารางที่ 5.8 จานวน และร้อยละของการปฏิบัติตามกิจกรรมดูแลสุขภาพผูส้ ูงอายุด้านการพัฒนาระบบยา
และบริการท่ีจาเป็น และระดบั ความคดิ เหน็ ต่อความสาคัญของการดาเนนิ งาน

ผลการดาเนนิ กิจกรรมดแู ลสขุ ภาพ ปฏิบัติ ไม่ปฏิบัติ ระดับความสาคญั ของ
ผูส้ ูงอายุ จานวน ร้อยละ การดาเนนิ งาน

จานวน ร้อยละ 28 14.4 ̅ (SD) การแปลผล
ดา้ นการพฒั นาระบบยาและบริการที่ 85.6
จาเป็น 19 9.8 3.80 .90
1.การพัฒนารูปแบบบรกิ ารท่ีจาเปน็ เพื่อ 166 4.01 .86
เป็นการเตรียมความพร้อมและป้องกัน 23 11.9 3.90 .86
ผลกระทบที่ตามมาจากความต้องการ
บริการฉุกเฉินของผู้สูงอายุเช่นบริการ 22 11.3 3.86 .85
ช่องทางด่วน (Fast Track) Stroke Fast
Track, STEMI Fast Track

2. จัดทาแนวทางให้ บริการตาม 175 90.2
ช่ อ งท างด่ ว น (Fast Track) เช่ น
Stroke Fast Track, STEMI Fast

Track) เพื่ อ ก ารดู แ ล เป็ น ไป ต าม 171 88.1
มาตรฐานและการปฏิบัติเป็นแนวทาง
เดยี วกัน
3. จัดทาแนวทาง (Guideline) และ
แผนผัง (Flow Chart)การจัดบริการใน
ผู้สูงอายุตั้งแต่การคัดกรองโรค การจัด
ช่องทางการรักษา และส่งต่อ-ส่งกลับ
รวม ทั้ งก รณี ต้ อ งให้ บ ริก ารฟื้ น ฟู
สมรรถภาพในภาพของจังหวัด/อาเภอ/
ตาบล
4. การจัดช่องทางในการรับบริการหลัง 172 88.7
ตรวจคัดกรองโรคเพื่อความสะดวกและ
การเข้าถึ งบ ริการโดยง่าย (Green
Channel)

๑๔๔

ตารางที่ 5.8 (ต่อ)

ผลการดาเนินกิจกรรมดแู ลสุขภาพ ปฏบิ ัติ ไม่ปฏบิ ัติ ระดบั ความสาคัญของ
ผสู้ ูงอายุ จานวน รอ้ ยละ การดาเนนิ งาน

จานวน ร้อยละ 27 13.9 ̅ (SD) การแปลผล
ดา้ นการพัฒนาระบบยาและบริการท่ี
จาเป็น (ต่อ) 42 21.6 3.93 .89
5. พัฒนาองค์ความรู้ให้แก่แพทย์/ 167 86.1 21 10.8
พยาบาลผู้ให้การดูแลผู้สูงอายุStroke, 41 21.1 3.85 .90
STEMI และการให้ยาละลายลิ่มเลือด 3.88 .74
เพ่ือการป้องกันความพิการและการ 34 17.5 3.72 .87
เสยี ชีวติ 46 23.7
6. จัดทาศูนย์/ ธนาคารอุปกรณ์เพื่อ 152 78.4 22 11.3 3.77 .87
แบ่งปันทรัพยากรการใช้งานร่วมกัน 3.73 .87
เชน่ เตียง รถเขน็ ไมเ้ ท้า ออกซิเจน 3.87 .79
7. การซักซ้อมความรู้ความเข้าใจ 173 89.2
เกี่ยวกับแนวทางการปฏิบัติในการใช้
ยาในผสู้ งู อายุ
8. จัดทาแนวทางการใช้ยาที่มีอันตร 153 78.9
กิ ริ ย า ร ะ ห ว่ า ง ย า กั บ ย า ( Drug
Interaction -DI) และระบบการเตือน
ภัยการจ่ายยา (Drug Alert)
9. การมีคู่มือการปฏิบัติงาน (Work 160 82.5
Manual) ในการใช้ยา
10. การพัฒนาระบบการเข้าถึงยาท่ี 148 76.3
จาเป็น เช่น ยาละลายลิม่ เลอื ด ยารักษา
โรคสมองเสื่อม
11. การกากับติดตามและตรวจสอบยา 172 88.7
และเวชภัณ ฑ์ทางการแพทย์อย่าง
ตอ่ เนื่อง

๑๔๕

ส่วนที่ 2 การประเมินผลลพั ธ์(Outcome)

ในการประเมินผลลัพธ์ของการดาเนินงานดูแลสุขภาพผู้สูงอายุจากตัวแบบการดูแลสุขภาพ
ผู้สูงอายุระดับจังหวัด เป็นการวัดผลสาเร็จของการดาเนินงานซึ่งในที่น้ีประเมินจาก (1) ความความพึง
พอใจของผู้สูงอายุต่อรูปแบบการดาเนินงาน และ (2) ร้อยละของความสามารถในการประกอบกิจวัตร
ประจาวนั (Barthel Activities of Daily Living: ADL) ของผู้สูงอายุ

2.1 ความความพงึ พอใจของผสู้ ูงอายตุ ่อรปู แบบการดาเนนิ งาน
ในการประเมินความพึงพอใจของผู้สูงอายุต่อรูปแบบการดาเนินงานดูแลสุขภาพผู้สูงอายุ เป็นการ
สอบถามจากผูส้ ูงอายุตวั อยา่ ง จานวน 396 คน ซึ่งสุ่มมาจากผสู้ งู อายจุ านวน 157,565 คน
ตารางที่ 5.9 แสดงคุณลักษณะของผู้สูงอายุท่ีตอบแบบสอบถามพบว่า ผู้สงู อายุส่วนใหญ่ (ร้อยละ
60.4) เป็นหญิง อายุส่วนมากอยู่ในช่วงผู้สูงอายุตอนต้นคือ 60 - 64 ปี และ 65 - 69 ปี ร้อยละ 32.6
และ 32.3 ตามลาดับ อายุเฉลี่ยอยู่ที่ 68.51 ปี (ส่วนเบ่ียงเบนมาตรฐานเท่ากับ 6.78 ปี) อายุต่าสุด
เท่ากับ 60 ปี และสูงสุดเท่ากับ 80 ปี ส่วนใหญ่สถานภาพการสมรสคู่ ร้อยละ 76.5 การศึกษาสูงสุดคือ
ประถมศึกษา ร้อยละ 79.0 มีอาชีพเกษตรกร ร้อยละ 48.7 เปน็ สมาชิกชมรมผสู้ ูงอายุ ร้อยละ 59.1 และ
ส่วนใหญ่ (ร้อยละ 83.6) ใชบ้ รกิ ารทโ่ี รงพยาบาลสง่ เสริมสุขภาพตาบล
ตารางท่ี 5.9 จานวนและร้อยละของข้อมลู ท่ัวไปของผู้สงู อายุ

ข้อมลู ท่ัวไป จานวน (n=396) ร้อยละ
เพศ
157 39.6
ชาย 239 60.4
หญิง
อายุ 128 32.3
60 - 64 ปี 129 32.6
65 - 69 ปี 58 14.6
70 - 74 ปี 47 11.9
75 - 79 ปี 34 8.6
80 ปีขนึ้ ไป
ค่าเฉลยี่ 68.51 สว่ นเบีย่ งเบนมาตรฐาน = 6.78
อายุสูงสดุ 88 อายตุ า่ สดุ 60

๑๔๖

ตารางที่ 5.9 (ต่อ)

ข้อมูลท่ัวไป จานวน (n=396) รอ้ ยละ
สถานภาพสมรส
35 8.8
โสด 303 76.5
สมรส/คู่ 58 14.6
หมา้ ย หยา่ แยก
ระดับการศกึ ษา 313 79.0
ประถมศกึ ษา 44 11.1
มธั ยมศกึ ษา 9 2.3
อนปุ รญิ ญาตรี / เทยี บเทา่ 30 7.6
ปรญิ ญาตรี / สูงกวา่ อื่นๆ
อาชีพ 193 48.7
เกษตรกร 63 15.9
รบั จา้ งทวั่ ไป 36 9.1
ค้าขาย 22 5.6
ข้าราชการบานาญ 82 20.7
อน่ื ๆ (ไมม่ อี าชีพ)
การเป็นสมาชกิ ชมรมผู้สงู อายุ 162 40.9
ไมไ่ ด้เป็น 234 59.1
เป็น
สถานบรกิ ารสาธารณสุขของรฐั ทผี่ ูส้ งู อายใุ ชบ้ รกิ ารประจา 331 83.6
โรงพยาบาลส่งเสรมิ สขุ ภาพตาบล 24 6.1
โรงพยาบาลชมุ ชน 38 9.6
โรงพยาบาลประจาจงั หวดั 3 0.8
ศูนย์สขุ ภาพชุมชน/ศูนย์บรกิ ารสาธารณสุข

๑๔๗

ในสว่ นของการประเมินความพงึ พอใจของผสู้ งู อายตุ ่อรปู แบบบริการดแู ลสุขภาพผู้สงู อายุของ
จังหวัดสุพรรณบรุ ีมีเกณฑ์ประเมนิ ระดับความพึงพอใจดังนี้

คะแนน 1.00 – 1.80 พงึ พอใจระดบั นอ้ ยทสี่ ุด
คะแนน 1.81 – 2.60 พึงพอใจระดับน้อย
คะแนน 2.61 – 3.40 พงึ พอใจระดับปานกลาง
คะแนน 3.41 – 4.2 พึงพอใจระดับมาก
คะแนน 4.21 – 5.00 พงึ พอใจระดับมากท่ีสุด
ผลการศึกษาปรากฏดงั น้ี
ผู้สงู อายุมีความพึงพอใจในภาพรวมต่อรูปแบบการดูแลสุขภาพผู้สูงอายุในระดับมากทีส่ ุด (คา่ เฉล่ีย
ของภาพรวมเท่ากับ 4.28) เมื่อจาแนกในรายประเด็นพบว่า ประเด็นท่ีผู้สูงอายุมีความพึงพอใจต่อการ
ดาเนินงาน/กิจกรรมการดูแลสุขภาพผู้สูงอายุสูงกว่าประเด็นอ่ืนคือ “ผู้สูงอายุได้รับบริการโดยไม่เสีย
ค่าใช้จ่าย (ฟรี) จากสถานบริการสาธารณสุข” โดยผู้สูงอายุส่วนมาก (ร้อยละ 50.0) มีความพึงพอใจใน
ระดับมากท่ีสุด และมีค่าเฉล่ียของประเด็นนี้เท่ากับ 4.44 หรืออยู่ที่ระดับพึงพอใจมากท่ีสุด รองลงมาคือ
“เจา้ หน้าท่ีท่ีให้บริการให้บริการด้วยความสภุ าพ เป็นกันเอง” ผู้สูงอายุส่วนมาก (ร้อยละ 47.0) มีความพึง
พอใจในระดับมากที่สุด และมีค่าเฉลีย่ ของประเดน็ น้ีเท่ากบั 4.41 หรืออย่ทู ีร่ ะดับพงึ พอใจมากท่สี ดุ

อย่างไรก็ดีประเด็นที่ผู้สูงอายุมีความพึงพอใจการดาเนินงาน/กิจกรรมการดูแลสุขภาพผู้สูงอายุ
ต่ากว่าประเด็นอ่ืนคือ “การจัดบริการดูแลสุขภาพผู้สูงอายุมีความสอดคล้องกับสภาพปัญหาและความ
ต้องการของผู้สูงอายุ” โดยมีค่าเฉล่ียของประเด็นนี้เท่ากับ 3.99 หรืออยู่ที่ระดับพึงพอใจมาก และ “การ
เดินทางไปรับบริการดูแลสุขภาพ ผู้สูงอายุมีญาติหรือมีคนไปด้วย” มีค่าเฉลี่ยของประเด็นน้ีเท่ากับ 4.04
หรืออยทู่ ่รี ะดับพึงพอใจมาก (ตารางท่ี 5.10)

๑๔๘

ตารางที่ 5.10 ค่าร้อยละ คะแนนเฉล่ีย ส่วนเบ่ยี งเบนมาตรฐาน และระดบั ความพงึ พอใจของผู้สูงอายุ
ต่อรปู แบบการดแู ลสุขภาพผู้สงู อายุ

การดาเนนิ งาน/กิจกรรมการ ระดับความพึงพอใจ คา่ สว่ น การ
ดแู ลสุขภาพผสู้ ูงอายุ มาก มาก ปาน น้อย นอ้ ย เฉล่ยี เบ่ียงเบน แปล
ที่สดุ กลาง ที่สุด มาตร ผล
ฐาน มาก
1. การจัดบริการเพ่ือการดูแล 24.0 64.1 11.4 0.3 0.3 4.11 .61
สุขภ าพ ผู้ สู งอายุใน ปั จจุบั น มาก
สามารถดูแลสุขภาพผู้สูงอายุได้ 0.3 0 4.17 .52 มาก
อยา่ งมปี ระสิทธิภาพ 1.8 0 3.99 .66
2. ผ้สู งู อายสุ ามารถเขา้ ถึงบริการ 26.0 64.9 8.8 มาก
สาธารณสุขไดง้ า่ ย 0.5 0.3 4.14 .65 มาก
3. การจัดบริการดูแลสุขภาพ 19.7 61.6 16.9 1.3 0 4.14 .69
ผู้สูงอายุมีความสอดคล้องกับ มาก
สภาพปัญหาและความต้องการ 0.3 0 4.28 .62 ที่สดุ
ของผสู้ งู อายุ 0 .3 4.29 .65 มาก
4. การจัดบริการดูแลสุขภาพ 27.5 59.6 12.1 ที่สุด
ผู้ สู ง อ า ยุ มี ก า ร ค า นึ ง ถึ ง ค ว า ม 0.8 0 4.23 .70 มาก
ปลอดภัยของผสู้ งู อายุ ท่ีสุด
5. การจัดบริการดูแลสุขภาพ 29.3 57.1 12.4
ผู้ สู งอายุ มี ค วาม ครอบ ค ลุ ม
ผู้สูงอายุกลุ่มสุขภาพดี กลุ่มเสี่ยง
และกลุม่ ป่วย
6. ผู้สงู อายไุ ดร้ บั การดแู ลสขุ ภาพ 36.9 54.8 8.1
จากบุคลากรสาธารณสุขเสมอ
ภาคกัน
7. ผู้สูงอายุท่ีมีปัญหาสุขภาพ 39.1 51.5 9.1
ได้รับการดูแลและส่งต่อไปยัง
โรงพยาบาลในระดับที่สูงข้ึนตาม
ระดบั ของปญั หา
8. การเดินทางไปรับบริการที่ 37.9 48.5 12.9
โรงพยาบาลหรือ โรงพยาบาล
ส่ ง เส ริ ม สุ ข ภ า พ ต า บ ล มี ค ว า ม
สะดวก

๑๔๙

ตารางท่ี 5.10 (ตอ่ )

การดาเนนิ งาน/กิจกรรมการ ระดบั ความพงึ พอใจ ค่า ส่วน การ
ดูแลสุขภาพผูส้ งู อายุ มาก มาก ปาน น้อย นอ้ ย เฉลี่ย เบี่ยงเบน แปล
ท่ีสุด กลาง ท่สี ดุ มาตร ผล
ฐาน มาก
9. การไปรับบริการด้านสุขภาพ 36.6 52.8 10.1 0.5 0 4.26 .65 ทส่ี ดุ
แต่ละครงั้ ผูส้ ูงอายุไดร้ ับบริการที่ 1.0 มาก
สะดวก รวดเรว็ 0.3 4.19 .70
10. สถานบริการสาธารณสุขมี 33.8 52.8 12.1 0.5 มาก
การจัดสถานที่ที่เหมาะสมกับ 1.5 0 4.28 .67 ที่สุด
ผู้สูงอายุ เช่น จัดบริการช้ันล่าง 0.8 0.8 4.13 .78 มาก
มีทางลาดเอียง มีราวให้จับ/ 1.0 0.8 4.11 .71 มาก
เกาะ มรี ถเขน็ ใหบ้ รกิ าร 0.5 0 4.04 .72 มาก
11. สถานบริการสาธารณสุขท่ี 39.6 48.7 11.1 0 0.3 4.44 .63 มาก
ผู้สูงอายุใช้บริการประจามีความ 0.3 4.32 .62 ทส่ี ุด
สะอาด เรยี บรอ้ ย สวยงาม มาก
12. สถานบริการสาธารณสุขที่ 34.3 47.5 15.9 ทส่ี ุด
ผู้สูงอายุใช้บริการไม่มีความคับ
แคบ และมีทจี่ อดรถเพยี งพอ
13. ค่าใช้จ่ายในการเดินทางไป 28.5 56.3 13.6
รับบริการดูแลสุขภาพในแต่ละ
คร้ังมีความเหมาะสม
14. การเดินทางไปรับบริการ 26.8 51.3 21.0
ดูแลสุขภาพ ผู้สูงอายุมีญาติหรือ
มคี นไปด้วย
15. ผู้สูงอายุได้รับบริการโดย 50.0 44.9 4.3
ไม่เสียค่าใช้จ่าย (ฟรี) จาก
สถานบริการสาธารณสขุ
16. ผู้สูงอายุได้รับข้อมูล และ 39.1 54.0 6.6
คาแนะนาที่เป็นประโยชน์จาก
บุ ค ล าก รส าธารณ สุ ข อ ย่ าง
สม่าเสมอ

๑๕๐

ตารางท่ี 5.10 (ต่อ)

การดาเนินงาน/กจิ กรรมการ ระดบั ความพงึ พอใจ คา่ สว่ น การ
ดูแลสขุ ภาพผู้สงู อายุ มาก มาก ปาน น้อย น้อย เฉลย่ี เบยี่ งเบน แปล
ที่สุด กลาง ที่สดุ มาตร ผล
ฐาน มาก
17. ผู้สูงอายุได้รับบริการดูแล 32.8 57.3 9.6 0.3 0 4.23 .62 ที่สดุ
สุขภาพคุ้มค่ากับการเดินทางไป 0.3 มาก
รับบริการ 0.3 4.12 .68
18. ผู้สงู อายุได้รบั ข้อมูลข่าวสาร 29.0 55.1 15.4 0.3 มาก
ด้ า น สุ ข ภ า พ จ า ก บุ ค ล า ก ร ใน 0.3 0.3 4.16 .66
หลากหลายช่องทาง เช่น การ 0 0 4.41 .66 มาก
สอนสุขศึกษา การแจกเอกสาร 0.3 0.3 4.39 .59 ท่ีสดุ
คาแนะนา การออกเสียงตามสาย 1.5 0 4.28 .65 มาก
ประชาสมั พนั ธ์ 0.3 4.12 .71 ที่สุด
1 9 . ส ถ า น บ ริ ก า ร มี ก า ร 30.3 56.6 12.6 มาก
ป ร ะ ช า สั ม พั น ธ์ / มี ป้ า ย ทส่ี ุด
ประชาสั มพั น ธ์ขั้นตอนการ มาก
ใหบ้ รกิ ารท่ีชดั เจน
20. เจ้าหน้ าท่ี ที่ ให้ บริการ 47.0 47.0 5.8
ให้บริการด้วยความสุภาพ เป็น
กันเอง
2 1 . แ พ ท ย์ / พ ย า บ า ล / 43.7 51.8 4.3
เจ้าหน้าที่สาธารณสุขท่ีให้บริการ
มี ความรู้ ทั กษ ะ และความ
น่าเชอ่ื ถอื
22. ผู้สูงอายุสามารถติดต่อ 38.9 50.5 10.4
บุ ค ล า ก ร ส า ธ า ร ณ สุ ข เพื่ อ
ปรึกษาหารือการดูแลสุขภาพได้
ทกุ ครั้งทมี่ ีปัญหา
2 3 . ผู้ สู ง อ า ยุ ไ ด้ รั บ ก า ร 29.5 54.8 13.9
ประชาสัมพันธ์หมายเลขติดต่อ
โรงพยาบาลกรณีเจ็บป่วย หรือ
ฉุกเฉิน

๑๕๑

ตารางที่ 5.10 (ตอ่ )

การดาเนนิ งาน/กิจกรรมการ ระดบั ความพึงพอใจ ค่า ส่วน การ
ดแู ลสขุ ภาพผ้สู งู อายุ มาก มาก ปาน น้อย น้อย เฉลย่ี เบี่ยงเบน แปล
ท่ีสดุ กลาง ทสี่ ดุ มาตร ผล
ฐาน มาก
24. ชื่อเสียงของโรงพยาบาล 37.6 54.5 7.6 0.3 0 4.30 .61 ทีส่ ุด
หรือโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพ 0
ตาบลที่ผู้สูงอายุไปใช้บริการเป็น 0.3 4.28 .66 มาก
ท่นี า่ เชอ่ื ถือ ศรทั ธา ท่สี ดุ
25. ความพึงพอใจโดยรวมต่อ 38.9 50.8 10.1
ระบบการดูแลสุขภาพผู้สูงอายุ
ของสถานบริการสาธารณสุขใน
จังหวัดสพุ รรณบุรี

1.2 การประเมินความสามารถในการประกอบกิจวัตรประจาวัน (Barthel Activities of
Daily Living: ADL)ของผ้สู งู อายุ

การจาแนกกลุ่มผู้สูงอายุเพ่ือให้เหมาะสมกับการดาเนินงานดูแลส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุระยะยาว
ครอบคลุมกลุ่มเป้าหมายตามกลุ่มศักยภาพ กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุขร่วมกับภาคีเครือข่ายและ
ผู้ทรงคุณวุฒิ ได้ประยุกต์จากเกณฑ์การประเมินความสามารถในการประกอบกิจวัตรประจาวัน ดัชนีบาร์
เธลเอดีแอล (Barthel ADL index) ซ่งึ มีคะแนนเต็ม 20 คะแนน ดังนี้

ผู้สูงอายุกลุ่มท่ี 1 ผู้สูงอายุที่พ่ึงตนเองได้ ช่วยเหลือผู้อ่ืน ชุมชนและสังคมได้ (กลุ่มติดสังคม)
มีผลรวมคะแนน ADL ตง้ั แต่ 12 คะแนนขน้ึ ไป

ผู้สูงอายุกลุ่มที่ 2 ผู้สูงอายุที่ดูแลตนเองได้บ้าง ช่วยเหลือตนเองได้บ้าง (กลุ่มติดบ้าน)
มผี ลรวมคะแนน ADL อยูใ่ นช่วง 5 – 11 คะแนน

ผ้สู ูงอายุกลุ่มที่ 3 ผู้สงู อายุกลุม่ ท่พี ึ่งตนเองไม่ได้ ช่วยเหลือตนเองไมไ่ ด้ พิการ หรือทุพพลภาพ
(กลุ่มตดิ เตยี ง) มีผลรวมคะแนน ADL อยู่ในชว่ ง 0 - 4 คะแนน

ตารางท่ี 5.11 ผลการวิเคราะห์การประเมินความสามารถในการประกอบกิจวัตรประจาวัน
(Barthel Activities of Daily Living: ADL) ของผู้สูงอายุ พบว่า ผู้สูงอายุของจังหวัดสุพรรณบุรีส่วนใหญ่
เป็นกลุ่มผู้สูงอายุที่พึ่งตนเองได้ ช่วยเหลือผู้อ่ืน ชุมชนและสังคมได้ โดยผลคัดกรอง ADL ตั้งแต่ปี 2559 –
2561 ผู้สูงอายุที่พ่ึงตนเองได้ ช่วยเหลือผู้อื่น ชุมชนและสังคมได้ อยู่ที่ประมาณ ร้อยละ 96 โดยกลุ่มที่ 2
(ดูแลตนเองได้บ้าง) และ กลุ่มที่ 1 (พึ่งตนเองไม่ได้) มีแนวโน้มลดลงจากปี 2559 โดยผู้สูงอายุท่ีพึ่งตนเอง
ไมไ่ ด้ (คะแนน ADL0-4) อยู่ท่ีรอ้ ยละ 0.78 ในปี 2561 ลดลงเหลือรอ้ ยละ 0.65 ซ่ึงผ่านเกณฑ์เป้าหมาย

๑๕๒

กล่าวคือ ร้อยละของผู้สูงอายุที่สามารถช่วยเหลือตนเองได้ในการทากิจวัตรประจาวันพ้ืนฐานเพิ่มขึ้นหรือ
คงที่ เม่ือเปรยี บเทยี บกับปีทผ่ี า่ นมา

ตารางที่ 5.11 ผลการประเมนิ ความสามารถในการประกอบกิจวัตรประจาวนั ของผสู้ ูงอายุ (ADL)

การประเมิน ADL ปี 2559 ปี 2560 ปี 2561
จานวนประชากรสงู อายุ 126,676 135,417 139,790
จานวนการคัดกรอง 110,685 97,485 118,299
ร้อยละการคดั กรอง 87.38 71.99 84.63
ผลการคดั กรอง 95.82 96.95
96.36
ร้อยละคะแนนADL12-20 2.86 3.50 2.40
ร้อยละคะแนนADL5-11 0.78 0.68 0.65
ร้อยละคะแนนADL0-4

โดยสรุป การประเมินประสิทธิผลของรูปแบบการดาเนินงานดูแลสุขภาพผู้สูงอายุจังหวัด
สพุ รรณบรุ ีภายหลังการเพ่ิมประสิทธภิ าพ พบวา่

1. ผลการดาเนินงาน (Output) ได้แก่
1.1 ผลการดาเนินงานคัดกรองสุขภาพผู้สงู อายุพบว่า ในภาพรวมผลการคัดกรองสุขภาพ

ผู้สูงอายุมแี นวโน้มเพมิ่ สูงข้ึน
1.2 ผลการดาเนินกิจกรรมดแู ลสุขภาพผสู้ งู อายุ พบว่า
(1) ด้านการพัฒนาระบบบริการ ส่วนใหญ่มีการเปิดโอกาสให้ผู้สูงอายุ/ชุมชนมีส่วน

รว่ มในการพัฒนานวัตกรรมทส่ี อดคล้องกบั สภาพปัญหาความต้องการและบริบทของผู้สูงอายุและชุมชนเอง
และเจ้าหน้าทใ่ี หค้ วามสาคัญกับประเด็นนส้ี ูงกว่าประเด็นอ่ืน แต่การขยายนวัตกรรมหรือแนวทางท่ีผ่านการ
ทดลอง/ประเมินผล/ปรับปรุงเพ่ือสนับสนุนให้พื้นที่อื่นได้ใช้ได้ไม่มากนัก ในขณะที่ประเด็น การมีนโยบาย
การดาเนนิ งานนวัตกรรมโรงเรยี นผสู้ ูงอายใุ ห้ครอบคลุมทุกตาบล เจา้ หน้าทีใ่ ห้ความสาคัญตา่ กวา่ ดา้ นอื่น

(2) ด้านการพัฒนากาลังคนที่เก่ียวข้องกับการดาเนินงานดูแลสุขภาพผู้สูงอายุ
ประเด็นที่มีการดาเนินงานตามแนวทาง/กิจกรรมมากท่ีสุดคือ สร้างการมีส่วนร่วมของชุมชนในการดูแล
ผู้สูงอายุ เช่น สร้างผู้ดูแล (Caregiver) ผู้สูงอายุ และสร้างทีมผู้ดูแล (Care Team) เพ่ือผลัดเปล่ียน
หมุนเวียนกันดูแลผู้สูงอายุที่มีปัญหาสุขภาพหรือติดเตียงในชุมชน และเจ้าหน้าที่เห็นความสาคัญของ
แนวทาง/กิจกรรมการดาเนินงานในประเด็นน้ีมากกว่าประเด็นอื่น ส่วนประเด็นที่มีการดาเนินงานต่ากว่า
ด้านอ่ืนคือ การจัดทาคู่มือการปฏิบัติงาน (Work Manual) ในการปฏิบัติงานดูแลสุขภาพผู้สูงอายุ เพื่อให้
เจา้ หน้าที่ได้ศึกษาแนวปฏบิ ัตใิ นการดาเนินงานที่เป็นทศิ ทางเดียวกนั และการจัดการอบรมเสริมสร้างทักษะ
ท่จี าเปน็ ตอ่ การปฏิบัตงิ านเพ่ือเติมช่องวา่ งของการพฒั นา (Gap) การดาเนนิ งานดา้ นผสู้ ูงอายุ