- 601 - 53. Nhiều tác giả (2011), Những bông hoa nơi ngục tù Côn Đảo, Nxb. Phụ nữ, Hà Nội. 54. Nhiều tác giả (2014), Phong trào đấu tranh của phụ nữ Sài Gòn - Gia Định (1945 - 1975), sơ thảo. 55. Nhiều tác giả (2015), Chung một bóng cờ (về Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam), Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 56. Nhiều tác giả (2015), Hồi ký căn cứ kháng chiến khu Sài Gòn - Chợ Lớn - Gia Định, 1945 - 1975, tập 2, Nxb. Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh. 57. Nhiều tác giả (2015), Tuổi trẻ Sài Gòn - Mậu Thân 1968, Nxb. Trẻ, Thành phố Hồ Chí Minh. 58. Nhiều tác giả, Trận tuyến công khai giữa Sài Gòn (Ký sự), tập I, bản thảo, tài liệu của Trung tâm Nghiên cứu đô thị & phát triển, ký hiệu LS189. 59. Trịnh Nhu (chủ biên) (2002), Lịch sử biên niên - Xứ ủy Nam Bộ và Trung ương Cục miền Nam (1954 - 1975), Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 60. Hồ Hữu Nhựt (chủ biên) (2001), Trí thức Sài Gòn - Gia Định 1945 - 1975, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội. 61. Lê Văn Nuôi (2005), “Dùng vũ khí Nguyễn Cao Kỳ phá bầu cử tổng thống”, báo Tuổi trẻ Online, ngày 22/4/2005, nguồn: https://tuoitre.vn/dung-vu-khi-nguyen-cao-ky-pha-bau-cutong- thong-67304.htm, truy cập ngày 30/12/2017. 62. Quá trình phát triển, website Hội Liên hiệp Phụ nữ Thành phố Hồ Chí Minh, nguồn: http://www.phunu.hochiminhcity. gov.vn/qua-trinh-phat-trien-post250.html, truy cập ngày 30/12/2017.
- 602 - 63. The Straits Times, “Saigon growth”, 29/4/1958, p.3, nguồn: http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/ Search?ST=1&AT=search&k=saigon, truy cập ngày 30/12/2017. 64. The Strais Times (24/7/1959), 1.000 see guiliotining, pp.3, nguồn: http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/ Page/straitstimes19590724-1.1.3, truy cập ngày 30/12/2017. 65. Sở Khoa học Công nghệ và Môi trường Thành phố Hồ Chí Minh, Nguyễn Hữu Nguyên (1998), Gia Định - Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh 300 năm (1698 - 1998). Chuyên đề 7: Sự hình thành và chuyển biến các giai cấp và các tầng lớp xã hội, tài liệu của Trung tâm Nghiên cứu đô thị & phát triển, ký hiệu LS233. 66. Phan Thành Tâm (2003), Sản xuất và tiêu dùng hàng hóa ở miền Nam Việt Nam 1954 - 1975, Thành phố Hồ Chí Minh. 67. The Straits Times (29/4/1958), Saigon growth, p.3, nguồn: http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/ Search?ST=1&AT=search&k=saigon, truy cập ngày 30/12/2017. 68. Mai Thụy (2017), “Họa sĩ Đặng Ái Việt: “Với tôi, mỗi người mẹ là một nỗi đau””, báo Tuổi trẻ Online, ngày 27/7/2017, nguồn: https://tuoitre.vn/hoa-si-dang-ai-viet-voi-toi-moi-nguoi-mela-mot-noi-dau-1359403.htm, truy cập ngày 30/12/2017. 69. Tổ sử Phụ nữ Nam Bộ (1989), Truyền thống cách mạng của phụ nữ Nam Bộ thành đồng, Nxb. Thành phố Hồ Chí Minh. 70. Tổ sử Phụ nữ Nam Bộ (2015), Lịch sử phụ nữ Nam Bộ kháng chiến, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 71. Tổng kết hoạt động hành quân (mật), số 2555/TTM?TTHQ/ HQ, tháng 12/1967 của Trung tâm hành quân Bộ Tổng tham
- 603 - mưu Quân lực Việt Nam Cộng hòa, hồ sơ 15829, PTTg, tài liệu lưu tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia II. 72. Nguyễn Đình Trung (2012), “Viết về Mẹ Việt Nam anh hùng Võ Thị Tư - Ni trưởng Thích Đạt Nhiễn”, website Bảo tàng Phụ nữ Nam Bộ, ngày 24/9/2012, nguồn: http://www.baotangphunu.com/index.php?option=com_ content&view=article&id=86:vit-v-m-vit-nam-anhhung-vo-th-t-ni-trng-thich-t-nhin-&catid=35:m-vn-anhhung&Itemid=37, truy cập ngày 30/12/2017. 73. Tự Trung, Lĩnh Hồng, La My (27/7/2017), “Thành phố Hồ Chí Minh truy tặng 59 mẹ danh hiệu Bà mẹ Việt Nam anh hùng”, báo Tuổi trẻ Online, ngày 27/7/2017, nguồn: https:// tuoitre.vn/tphcm-truy-tang-59-me-danh-hieu-ba-me-vietnam-anh-hung-1359544.htm, truy cập ngày 30/12/2017. 74. Trương Hoàng Trương (2005), Phong trào đấu tranh chính trị của nhân dân Sài Gòn - Gia Định giai đoạn 1969 - 1975, Luận văn thạc sĩ, tài liệu của Trung tâm Nghiên cứu đô thị & phát triển, ký hiệu T879. 75. Phiếu đệ trình (kín) số 015224/QAV/4/2/3/7, ngày 4/12/1960, của Đại tá Đỗ Mậu - An ninh Quân đội, Nha Giám đốc, Bộ Quốc phòng Việt Nam Cộng hòa, hồ sơ 6283, phông Đệ nhất Cộng hòa, tờ số 41, Trung tâm Lưu trữ Quốc gia II. 76. Phiếu gởi số 871/CSĐT/S3/P31/B1/K ngày 15/2/1971 cho Trưởng Ty Cảnh sát Quận 3 về việc “Bà Ngô Bá Thành vận động các gia đình có thân nhân đi lính tranh đấu đòi chồng con”, tài liệu lưu ở Bảo tàng Phụ nữ Nam Bộ. 77. Trần Hải Phụng (chủ biên) (1994), Lịch sử Sài Gòn - Chợ Lớn - Gia Định (1945 - 1975), Nxb. Thành phố Hồ Chí Minh.
- 604 - 78. Đặng Phong (1991), 21 năm viện trợ Mỹ ở Việt Nam, Viện Nghiên cứu khoa học thị trường - giá cả, Hà Nội. 79. Nguyễn Kim Vân (1969), Sự phát triển của thành phố Gia Định 1954 - 1967, Đại học Văn Khoa Sài Gòn. 80. Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Thành phố Hồ Chí Minh (2013), Nhân sĩ trí thức Sài Gòn - Gia Định đồng hành cùng dân tộc - Kỷ yếu truyền thống Ban Trí vận - Mặt trận Sài Gòn - Gia Định, giai đoạn 1954 - 1975, tập I. 81. Viện Mác - Lênin, Viện Lịch sử Đảng (1985), Những sự kiện lịch sử Đảng, tập III, Nxb. Thông tin Lý luận, Hà Nội. 82. Washington (AP), “Fulbright calls Saigon U.S “brothel””, The Bridgeport Post from Bridgeport, Connecticut, Friday, May 6th, 1966, p.73, nguồn: https://www.newspapers.com/ newspage/60256433/, truy cập ngày 30/12/2017.
- 605 - MỤC LỤC l Lời giới thiệu .....................................................................................5 CHƯƠNG I PHONG TRÀO PHỤ NỮ SÀI GÒN - CHỢ LỚN - GIA ĐỊNH GIAI ĐOẠN 1930 - 1945 I. Bối cảnh lịch sử thành phố Sài Gòn - Chợ Lớn - Gia Định giai đoạn 1930 - 1945........................................................................8 1. Địa giới hành chính ....................................................................9 2. Đặc điểm đời sống chính trị ....................................................15 3. Đặc điểm kinh tế - văn hóa - xã hội........................................33 II. Phong trào phụ nữ Sài Gòn - Chợ Lớn - Gia Định giai đoạn 1930 - 1945......................................................................67 1. Sự chuyển biến tư tưởng...........................................................68 2. Báo chí, văn hóa nghệ thuật.....................................................81 3. Kinh tế, giáo dục........................................................................93 4. Đấu tranh chính trị .................................................................103 5. Đấu tranh vũ trang..................................................................140 III.Đặc điểm của phong trào phụ nữ Sài Gòn - Chợ Lớn - Gia Định giai đoạn 1930 - 1945..............165 1. Vai trò và tính cách..................................................................165 2. Nhận thức về quyền bình đẳng nam nữ...............................172 3. Đường lối đấu tranh đúng đắn, lực lượng đa dạng và tinh thần linh hoạt, sáng tạo .............................................178 CHƯƠNG II PHONG TRÀO PHỤ NỮ SÀI GÒN - CHỢ LỚN - GIA ĐỊNH GIAI ĐOẠN 1945 - 1954 I. Bối cảnh lịch sử Sài Gòn - Chợ Lớn - Gia Định giai đoạn 1945 - 1954....................................................................182 1. Địa giới hành chính ................................................................182
- 606 - 2. Đặc điểm đời sống chính trị ..................................................185 3. Đặc điểm kinh tế, văn hóa, xã hội.........................................195 II. Phong trào phụ nữ Sài Gòn - Chợ Lớn - Gia Định trong 9 năm chống Pháp ..............................................................214 1. Tham gia xây dựng chính quyền cách mạng........................215 2. Xây dựng tổ chức chính trị phụ nữ.......................................226 3. Phong trào đấu tranh..............................................................240 III.Đặc điểm phong trào phụ nữ Sài Gòn - Chợ Lớn - Gia Định giai đoạn 1945 - 1954....................................................................326 1. Tinh thần đấu tranh, hy sinh quên mình.............................326 2. Tiếp nhận lực lượng mới, xây dựng và phát triển phong trào phụ nữ ...........................................331 3. Phong trào phụ nữ Sài Gòn trưởng thành về mọi mặt.......335 CHƯƠNG III PHONG TRÀO PHỤ NỮ SÀI GÒN - CHỢ LỚN - GIA ĐỊNH GIAI ĐOẠN 1954 - 1975 I. Bối cảnh lịch sử thành phố Sài Gòn giai đoạn 1954 - 1975.....340 1. Địa giới hành chính ................................................................340 2. Đặc điểm chính trị - quân sự.................................................345 3. Đặc điểm kinh tế - văn hóa - xã hội......................................350 II. Phong trào đấu tranh của phụ nữ Sài Gòn - Gia Định chống đế quốc Mỹ xâm lược ........................................................375 1. Ban Phụ vận Khu ủy Sài Gòn - Gia Định (T4)....................375 2. Hoạt động đấu tranh của phụ nữ Sài Gòn - Chợ Lớn - Gia Định giai đoạn 1954 - 1975 .........................396 3. Phụ nữ Sài Gòn với dấu ấn 30/4/1975..................................463 III.Đặc điểm của phong trào phụ nữ Sài Gòn giai đoạn 1954 - 1975....................................................................471 1. Trưởng thành trên mặt trận tư tưởng...................................471 2. Hoạt động đấu tranh linh hoạt, sáng tạo, bất khuất, có tổ chức chặt chẽ ..................................................................479
- 607 - 3. Qua đấu tranh, nâng cao nhận thức và vị thế chính trị của phụ nữ................................................................................485 4. Khẳng định phẩm chất và kế thừa truyền thống của phụ nữ Việt Nam..............................................................497 KẾT LUẬN GIAI ĐOẠN 1930 - 1975 PHỤ LỤC 1. Chị Nguyễn Thị Minh Khai..................................................511 2. Tham luận tại Đại hội Quốc tế Cộng sản lần thứ VII tại Nga và các bài báo về vấn đề phụ nữ của Nguyễn Thị Minh Khai ..................................................519 3. Bảo Lương Nguyễn Trung Nguyệt.......................................526 4. “Hoàng hậu Đỏ” Nguyễn Thị Bảy ........................................530 5. Nữ đồng chí Nguyễn Thị Nhỏ..............................................535 6. Nữ đồng chí Mai Huỳnh Hoa...............................................538 7. Bà Nguyễn An Ninh ..............................................................539 8. Bà Nguyễn Thị Thập ..............................................................544 9. Nữ kiệt miền Đông Hồ Thị Bi..............................................547 10. Nghệ sĩ cải lương Năm Phỉ ...................................................553 11. Đời sống sinh hoạt của giới lao động bình dân Sài Gòn... 555 12. Chuyện “Ba cái Bình” ............................................................560 13. Cuộc vượt ngục Thủ Đức năm 1950....................................562 14. Chuyện người nữ tù Lê Thị Riêng .......................................563 15. Dược sĩ Phạm Thị Yên...........................................................566 16. Nữ du kích Củ Chi Võ Thị Trong.........................................568 17. Bà Nguyễn Thị Bình - Chiến sĩ ngoại giao tài ba...............571 18. Phiên tòa xử báo Điện Tín, ngày 22/9/1972, theo tường thuật của báo chí đương thời ...........................574 TÀI LIỆU THAM KHẢO l Tài liệu tham khảo Chương I.......................................................577 l Tài liệu tham khảo Chương II.....................................................587 l Tài liệu tham khảo Chương III....................................................594
In số lượng 1.000 cuốn. Khổ 16 x 24 cm Tại: Xí nghiệp in FAHASA 774 Trường Chinh, Phường 15, Quận Tân Bình, Thành phố Hồ Chí Minh XNĐKXB: 4869-2019/CXBIPH/02-385/THTPHCM ngày 27/11/2019 QĐXB số: 1391/QĐ-THTPHCM-2019 ngày 12/12/2019 ISBN: 9 7 8 - 6 0 4 - 5 8 - 3 3 5 6 - 8 In xong và nộp lưu chiểu Quý I năm 2020 Chịu trách nhiệm xuất bản: Giám đốc - Tổng Biên tập ĐINH THỊ THANH THỦY Biên tập: Hoàng Thị Hường Sửa bản in: Việt Anh Trình bày: Hoàng Vân Thiết kế bìa: Minh Hiếu Thực hiện liên kết: HỘI LIÊN HIỆP PHỤ NỮ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Địa chỉ: 32 Trần Quốc Thảo, Phường 7, Quận 3, Thành phố Hồ Chí Minh