1. Kayanupassana Satipatthana : Mindfulness of the Body
The Practitioners have to focus his mindfulness of the breath, mindfulness
of the four postures: walking, standing, sitting, and lying down, mindfulness
with clear comprehension: of what is beneficial, of suitability, of the
meditator’s domain, of non-delusion. He has to set reflection on the thirty-
two parts of the body, that is the body is not a solid unified thing, but
rather a collection of parts. The nails, teeth, skin, bones, heart, lungs, and
all other parts ; each is actually a small “body” that is located in the larger
entity that we call “the body.” Traditionally, the human body is divided
into thirty-two parts, and we train ourselves to be mindful of each. Finally
they know the body as it really is.
2. Vedananupassana Satipatthana : contemplation of feeling or
sensation.
The Practitioners have to focus his mindfulness in manifested
feelings such as pleasant, painful, and neither-painful-nor-pleasant
feelings. Each type is one feelingin the mental awareness that we call
feelings. At any given moment we are able to notice only one type. Seeing
a feeling as an emotion or sensation rather than as my feeling, we come
to know that feelings are selfless. Recognizing these truths, lastly, they
know feelings as they really are.
3. Cittanupassana Satipatthana : Mindfulness of Mind
The Practitioners have to Understand the mind as: greedy or not
greedy, hateful or not hateful, deluded or not deluded, contracted or
distracted, not developed or developed, not supreme or supreme, not
concentrated or concentrated, not liberated or liberated. When
practitioner looks at the mind, he is not looking at mere consciousness.
The mind alone cannot exist, only particular states of mind that appear
174 การประชุมวิชาการพระพทุ ธศาสนาและศลิ ปวัฒนธรรมระดับชาติและนานาชาตคิ รงั้ ที่ 2
depending on external or internal conditions. At the end, they come to
know “mind as it really is.”
4. Dhammanupassana Satipatthana : Mindfulness of Dhamma
The Practitioners have to be mindful on Dhamma or mental
objects. Here dhamma includes many categories of mental or physical
processes. Namely Five Hindrances; Sense desire, ill will, sloth and torpor,
restlessness and worry, doubt. Five Aggregates of Clinging Material form,
feelings, perceptions, mental formations, and consciousness, Six Internal
and six external sense bases, Eye and visible objects, ear and sounds, nose
and smells, tongue and tastes, body and tangible objects, mind and
mental objects, Seven Factors of Awakening Mindfulness, investigation of
Dhamma, energy, joy, tranquility, concentration, and equanimity, Four
Noble Truths Suffering, its origin, its cessation, and the path that leads to
the cessation of suffering Noble Eightfold Path Right understanding,
concept, speech, action, livelihood, effort, mindfulness, and
concentration. Practitioners must be mindful of it as it really is.
Therefore, mindfulness can be cultivated through both mindfulness
meditations, the systematic methods of focusing your attentions. You can learn
to meditate on your own, following instructions in books or on tape. However,
you may benefit from the support of an instructor or group to answer questions
and help you stay motivated. Look for someone using meditation in a way
compatible with your beliefs and goals.
Basic mindfulness meditation
From the summary information of four foundation of mindfulness
meditation given above, anyone can apply these techniques in to the basic
practice. So practitioner stars to sit quietly and focus on his/her natural
breathing or on a word or “mantra” that he/she repeats silently. He/she
การประชมุ วชิ าการพระพุทธศาสนาและศลิ ปวัฒนธรรมระดบั ชาติและนานาชาติครง้ั ท่ี 2 175
allows thoughts to come and go without judgment and return to focus on
his/her breath or mantra. Then, follow in accordance with the below
offered guidance:
Body sensations – Notice subtle body sensations such as an itch
or tingling without judgment and let them pass. Notice each part of your
body in succession from head to toe.
Sensory – Notice sights, sounds, smells, tastes, and touches. Name
them “sight,” “sound,” “smell,” “taste,” or “touch” without judgment
and let them go.
Emotions – Allow emotions to be present without judgment.
Practice a steady and relaxed naming of emotions: “joy,” “anger,”
“frustration.” Accept the presence of the emotions without judgment and
let them go.
Urge surfing – Cope with cravings (for addictive substances or
behaviors) and allow them to pass. Notice how your body feels as the
craving enters. Replace the wish for the craving to go away with the certain
knowledge that it will subside.
Productivity During the Pandemic Covid-19
For many of us who are generally productive academics, we are
now finding ourselves trying to work at the same level we have always
done before. But the trouble is that now we are working during a
pandemic. Things are not normal. We are not in our usual routines. We
may have family or roommates at home with us. We also may have pets
who want attention. We hear distressing news daily. Our life has changed
completely from the old normal to the new normal. Likewise, many of us
are finding it difficult to concentrate, to produce, at all, much less at the
same rate we were doing before. However, many of us want or need to
176 การประชมุ วชิ าการพระพุทธศาสนาและศิลปวัฒนธรรมระดบั ชาติและนานาชาตคิ รั้งท่ี 2
do research. We may have a passion for it. We may have jobs that demand
it. We may simply have something we want to say. Following are a few
suggestions for maintaining productivity in a time of crisis.
Ensure that you’ve Got Life Basics Attended to
You will likely be more successful in achieving your goals if you
first make sure to take care of yourself. Bowen and Watson (2017)
recommended that students follow the SWEET acronym (sleep, water,
exercise, eating, and time) for maintaining life balance, and the same
acronym can work well for scholars. We need to attend to life basics, to
sleep, eat, and exercise, in order to function so that we can then engage
more fully in the work process.
Acknowledge the Stress
Most of us have not lived through a pandemic before, and it is
likely that even those who have cannot remember such an experience as
this. Many of us likely have loved ones or friends who have been sick or
have died. Many of us feel the loss of the freedom to see friends or
colleagues or simply to go to a restaurant or library. Many of us have added
responsibilities of childcare or eldercare. Just accept the stressful situation.
Just Do it
As the famous Nike ad suggests, a big part of success is just doing
it. In order to just do it, we may need to let go of our usual habits and
rituals, such as working at our most productive times or in our favorite
spots. It simply may not be possible to achieve the ideal working
circumstance, and getting something done in a less than ideal situation
can be better than getting nothing done at all. Boice (1994) offered the
following advice: Start before you feel ready. Stop before you feel done.
การประชุมวชิ าการพระพุทธศาสนาและศิลปวฒั นธรรมระดบั ชาติและนานาชาติครงั้ ท่ี 2 177
Pace yourself
Try to work in brief but regular sessions. If you are a writer, this
means also trying to write just a little each day, whether a page or a half
a page, or an amount based on time, such as 30 min of writing. You may
be surprised at how quickly it turns into something useful. Stop when you
need to, preferably in the middle of something, whether a sentence,
paragraph, or argument. Doing so will give you a place to pick up for the
next writing session and thus can make it a more productive time.
Have Confidence
Be confident that it is possible to continue to work even in the face
of adversity. Challenge yourself to work, and see what works best for you.
Think of any time you can put into work now as an investment for the
long term, as it will help you not only be a better worker, but also a more
confident and productive one over time.
Conclusion
Some types of meditation primarily involve concentration—
repeating a phrase or focusing on the sensation of breathing, allowing the
parade of thoughts that inevitably arise to come and go. Concentration
meditation techniques, as well as other activities such as tai chi or yoga,
can induce the well-known relaxation response. In addition to formal
meditation, you can also cultivate mindfulness informally by focusing your
attention on your moment-to-moment sensations during everyday
activities.
For your productivity during this pandemic period, however, follow
these pieces of advice: Ensure that you have got life basics attended to,
acknowledge the stress, just do it, pace yourself, and have confidence.
178 การประชุมวชิ าการพระพทุ ธศาสนาและศลิ ปวฒั นธรรมระดบั ชาตแิ ละนานาชาตคิ รัง้ ท่ี 2
References
Boice, R. (1994). How writers journey to comfort and fluency: A
psychological adventure. Westport. CT: Praeger.
Bowen, J. A. & Watson, C. E. 2017. Teaching naked techniques. San
Francisco, CA: Jossey-Bass.
Buddhadatta Mahathera, A.P., Concise Pali-English Dictionary. Quoted in
https://dictionary. sutta.org /browse /s/sati, available on 12
September 2020.
Epstein Ronald.2017. Attending. New York: An Imprint of Simon and
Schuster Inc.
Germer K. Christopher, Siegel D. Ronald and Fulton R. Paul, Edited. 2013.
Mindfulness and Psychotherapy. New York : The Guilford Press.
Goleman Daniel and Davidson J. Richard. 2017. Altered Traits. New York:
An Imprint of Penguin Random House LLC.
K. Brown and R. Ryan. 2003.The benefit of beibg present : Mind fullness
and its role in psychological wellbeing. Journal of Personality
and Social Psychology. 84/4.
Phra Brohmaganaphorn , P.A.Payutto : 2546. Dictionary of Buddhism.
Dhamma Version, [36].
Suttanata, D.M. Mahasatipatthana Sutta, 10/273.1/257.
https://www.healthline.com/health/mental-health/types-of
meditation#overview. Retrieved on 1 Sep 20210.
https://www.helpguide.org/harvard/benefits-of-mindfulness.htm
(Retrieved on 17 September 2020
https://www.health.harvard.edu/staying-healthy/the-magic-of-
mindfulness (Retrived on 17 September 2020.
การประชมุ วิชาการพระพทุ ธศาสนาและศิลปวัฒนธรรมระดับชาติและนานาชาตคิ รัง้ ท่ี 2 179
การพฒั นาผลติ ภณั ฑ0เครื่องป89นดินเผาในจังหวัดนครราชสีมา
Pottery Product Development in Nakhonratchasima
พระมหาป)ญญาวรวัฒน/ เลิศเกียรติธรรม
Phra Maha Punyaworawat Lerdkiadthum
ภูดิศ นอขุนทด
Pudhit Nokhuntod
มหาวทิ ยาลัยมหาจฬุ าลงกรณราชวิทยาลยั วทิ ยาเขตนครราชสีมา
Mahachulalongkornrajavidyalaya University Nakhon Ratchasima Campus
[email protected]
บทคัดย=อ
บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค7เพื่อศึกษาการพัฒนาผลิตภัณฑ7เครื่องปGHนดินเผา
ดJานเกวียนในจังหวัดนครราชสีมา ผูOใหOขOอมูลสำคัญในการวิจัยครั้งนี้ คือ กลุJมที่ 1
ผูOประกอบการผลิตเครื่องปGHนดินเผาดJานเกวียน จำนวน 10 คน กลุJมที่ 2 ผูOนำชุมชน
ผูOใหญJบOาน ประธานกลุJมเคร่ืองปGHนดินเผาดJานเกวียน เจOาหนOาที่ภาครัฐ พระสงฆ7 จำนวน 5
คน/รูป กลุJมที่ 3 เยาวชน นักเรียน นักศึกษา ที่มีความสนใจการผลิตเครื่องปGHนดินเผา
จำนวน 5 คน กลุJมที่ 4 ลูกคOาที่เขOามาซื้อผลิตภัณฑ7เครื่องปGHนดินเผาดJานเกวียน จำนวน 10
คน จำนวนรวม 30 ราย เก็บขOอมลู เชงิ คณุ ภาพโดยวิธกี ารสัมภาษณ7
ผลที่ไดOจากการศึกษา พบวJา ชุมชนไดOมีการพัฒนาผลิตภัณฑ7เครื่องปGHนดินเผา
โดยการเลือกใชOวัสดุที่มีความคงทน แข็งแรงเหมาะกับประโยชน7ใชOสอยการขึ้นรูปหรือการ
เผาที่มีคุณภาพ รูปแบบผลิตภัณฑ7สะทOอนใหOเห็นความเปbนธรรมชาติ และทOองถิ่นของ
จังหวัดนครราชสีมา ประเภทของผลิตภัณฑ7ที่ออกแบบสอดคลOองกับความตOองการของ
ตลาด กรรมวิธีการผลิตสามารถผลิตไดOโดยชJางพื้นบOาน รวมทั้งการพัฒนาดOานการขึ้นรูป
เลือกวิธีการขึ้นรูปที่หลากหลาย ขึ้นรูปดOวยแปcนหมุนและขึ้นรูปดOวยตOนแบบแมJพิมพ7เพ่ือ
ชJวยใหOกรรมวิธีการผลิตมีข้ันตอนลดนOอยลง ผูOผลิตเครื่องปGHนดินเผาจะผลิตสินคOาจากความ
ตOองการของตลาดเปbนหลัก โดยจะมีการพัฒนาผลิตภัณฑ7เครื่องปGHนใหOมีความทันสมัยและ
180 การประชุมวชิ าการพระพทุ ธศาสนาและศิลปวฒั นธรรมระดับชาติและนานาชาตคิ รงั้ ที่ 2
เปbนที่โดดเดJนของรOาน เชJน การผลิตกระถางแตJละรOานจะทำการผลิตใหOมีความแตกตJางกัน
เพื่อใหOแตJละรOานมีจุดเดJนของตนเอง การผลิตแบบกระถางชิ้นเล็ก หรือชิ้นใหญJ แนวแบบ
โบราณหรือแนววินเทจที่กำลังไดOรับความนิยมเปbนอยJางมากในขณะนี้และที่กำลังเปbนที่นิยม
คือกระถางปลูกตOนแคคตัส แตJอยJางไรก็ตามชุมชนก็ยังตOองการใหOหนJวยงานภาครัฐเขOามา
ชJวยในดOานการพัฒนาผลิตภัณฑ7เครื่องปGHนดินเผา รวมทั้งการสJงเสรมิ การทJองเที่ยวใหOมาก
ขึ้นเพอื่ เปbนการประชาสมั พนั ธ7การทJองเท่ียวเพื่อใหชO ุมชนเกิดรายไดOทเ่ี พิม่ มากขึน้
คำสำคญั : การพฒั นา, ผลิตภณั ฑQเคร่อื งปXนW ดนิ เผา, จังหวดั นครราชสมี า
Abstract
This research paper aimed to examine the development of Dan
Kwian pottery products in Nakhon Ratchasima Province. The key contributors
in this research were divided into four groups viz., 1) ten pottery makers of
Dan Kwian, 2) five community leaders e.g. head of the village, the President
of Dan Kwian Pottery Group, Government officers and Buddhist monks, 3) Five
representatives of a youth group interested in pottery production and 4) 30
customers who ordered pottery products from Dan Kwian. All data were
collected by interviews. The results revealed the community had developed
their own pottery products disposing of durable materials to suit the use of
high-quality molding and firing. The product designs reflect the nature and
locality of Nakhon Ratchasima Province. The products were designed
according to market demand and manufactured by local artisans. This
includes the development of various moldings with a dial and with dies to
help minimize the production process. Most pottery makers produce
products according to market demand. They have developed some modern
and distinctive pottery products in their shop, like flower pot production. Each
piece has been produced in an alternative way, so each shop offers its own
การประชุมวชิ าการพระพุทธศาสนาและศลิ ปวฒั นธรรมระดบั ชาติและนานาชาตคิ ร้ังที่ 2 181
unique features. In the production of small or large potted plants, both
traditional or vintage is enormously commercial and nowadays people prefer
buying cactus. However, the community needs more government agencies to
help in the development of pottery production and to promote tourism to
promote tourism so that the community can generate more income.
Keywords : Development, Pottery Product, Nakhonratchasima
บทนำ
เครื่องดินเผาในประเทศไทย ไดOมีวิวัฒนาการมาเชJนเดียวกับศิลปกรรมแขนงอื่น
กลJาวคือ เริ่มตOนจากสมัยกJอนประวัติศาสตร7 ไดOพบหมOอดินเผาเปbนแหJงแรกที่บOานเชียง
อำเภอหนองหาน จังหวัดอุดรธานี มีอายุประมาณ 6,000 ปê ตJอมาคือ สมัยทวาราวดี สมัย
ศรวี ชิ ยั สมยั ลพบุรี สมัยเชียงแสน และสมัยสโุ ขทัย ซึง่ มีการทำถวO ยชามทเ่ี คลอื บสีเขียวแบบ
หยก หรือเขียว ไขJกา เรียกวJาเครื่องสังคโลก มีคุณลักษณะคือรูปทรงภายนอกงดงามมาก
นอกจากนี้แลOวยังมีการทำหมOอไห และเครื่องประกอบงานสถาปGตยกรรม เตาที่ใชOเผา
เรียกวJา “เตาทุเรียง” ตJอจากนี้ก็ถึงสมัยอูJทอง สมัยอยุธยา ซึ่งมีเครื่องดินเผาที่ควรจะ
กลJาวถึง คือ เครื่องเบญจรงค7และลายน้ำทอง ซึ่งมีหลายสี เกิดจากการประดับตกแตJงเปbน
เครื่องถOวยที่สั่งทำจากประเทศจีน แตJลวดลายและสีเปbนฝêมือเขียนของชJางไทย และสมัย
สุดทOายคือ สมัยรัตนโกสินทร7 (สมัยกรุงเทพฯ) ซึ่งมีวิวัฒนาการสืบตJอมาจากสมัยอยุธยา
จนถึงสมัยรัชกาลท่ี 5 (พ.ศ. 2411-2453) นับเปbนยุคสุดทOายของเครื่องเบญจรงค7และลาย
น้ำทอง เพราะตJอจากนี้เปbนสมัยที่นิยมเครื่องดินเผาจากยุโรป จีนและญี่ปุñน ในสมัยนี้มีการ
เขียนสีและเขียนลายไทยทับบนเครื่องลายครามจีนดOวย หลักฐานที่คOนพบในประเทศไทย
แสดงวJา ไดOมีการผลิตเครื่องปGHนเนื้อดินขึ้นใชOในชีวิตประจำวัน มาตั้งแตJสมัยกJอน
ประวัติศาสตร7ในยุคหินใหมJ หรือประมาณกวJา 5,000 ปêมาแลOวผลิตขึ้นเปbนภาชนะรูปทรง
ตJาง ๆ กัน ตามลักษณะการใชOงาน สถานที่คOนพบมีทั้งในถ้ำและบนพื้นที่ราบเชิงเขา
ที่ชุมชน ตั้งอยJู นับตั้งแตJยุคหินใหมJ เปbนตOนมา ไดOมีการผลิตเครื่องปGHนและการปรับปรุง
คุณภาพ การพัฒนาในดOานรูปแบบ เพื่อใหOเหมาะสมกับการใชOงานอยJางตJอเนื่อง
182 การประชุมวิชาการพระพุทธศาสนาและศลิ ปวัฒนธรรมระดบั ชาตแิ ละนานาชาตคิ รัง้ ที่ 2
เครื่องปGHนดินเผายุคประวัติศาสตร7เทJาที่พบแตJละยุคมีเทคนิคและวิธีทำคลOายกัน ยุคหิน
กลาง เครื่องมือเครื่องใชOของมนุษย7ยุคนี้เทJาที่พบและนJาสนใจที่สุดนั้นไดOแกJ ภาชนะดินเผา
ซึ่งมีทั้งที่ทำผิวเคลือบและเปbนเงากับมีลายเชือกทาบ เครื่องปGHนดินเผาเหลJานี้ ทำเปbน
ภาชนะตาJ ง ๆ หมOอ จาน ชาม หมOอน้ำ และภาชนะหุงตOมในการปรงุ อาหาร แตJเม่อื ประมาณ
8,000 ปê กJอนคริสต7ศักราช เครื่องมือเครื่องใชOประณีตมีรูปรJาง แบบมากชนิดขึ้น เชJน มีด
ธนู หอก รูOจักทำภาชนะทำดOวยดิน เปbนตOน (นิคม มุสิกะคามะ, แผJนดินไทยในอดีต, 2515)
สมัยหินใหมJ สมัยนี้มนุษย7เริ่มมีวิวัฒนาการทางดOานเครื่องปGHนดินเผาฉะนั้นการทำ
เครื่องปGHนดินเผาก็กOาวหนOาขึ้นดOวย โดยเฉพาะเครื่องปGHนดินเผามักมีรูปแบบ และลวดลาย
เพิ่มเติมขึ้นกวJาเดิม (อาคม พัฒิยะ, ศรีรามเทพ รวมความเรียงวJาดOวยประวัติศาสตร7อยุทธ
ยาตอนตOน, 2516)
การเปลี่ยนแปลงของสังคมอันเนื่องมาจากความกOาวหนOาทางดOานวิทยาศาสตร7
และเทคโนโลยี รวมท้งั พฒั นาการทางดOานเศรษฐกจิ สงั คม และการเมอื ง มผี ลตJอภมู ปิ Gญญา
พื้นบOานในสังคมไทยปGจจุบัน (สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชน, 2548 ) ทำอยJางไรจึงจะมีวิธี
ชJวยใหOภูมิปGญญาพื้นบOานคงอยูJและชาวบOานสืบทอดตJอไปไดOในอนาคต การพัฒนารูปแบบ
ของผลิตภัณฑ7 โดยนำเอาหัตถกรรมพื้นบOานจากการผลิตเครื่องปGHนดินเผามาพัฒนารูปแบบ
และคุณภาพใหOสามารถหาตลาดจำหนJายไดOกวOางขวางมากยิ่งขึ้น ทำอยJางไรชุมชนและนัก
ลงทุนที่คOาขายผลิตภัณฑ7เครื่องปGHนดินเผาที่มีทัศนะคติที่มีความเชื่อในผลิตภัณฑ7รูปแบบเกJา
ๆ ใหOมีความคิดเปลี่ยนแปลงหันมานิยมกับการพัฒนาผลิตภัณฑ7เครื่องปGHนดินเผารูปแบบ
ใหมJที่สนองตามความตOองการของผูOบริโภคตOองการที่เปbนสินคOาที่ผลิตขึ้นใหมJ ๆ ซึ่งยังไมJมี
อยูJตามตลาดมากJอน (ทรงพันธX วรรณมาศ, เครื่องป_`นดินเผา, 2524) จากการปรับปรุงผลิตภัณฑ7
เครื่องปGHนดินเผาใหOมีรูปรJางสวยงามแบบแปลกมากมาย ซึ่งเครื่องปGHนดินเผาดJานเกวียนมี
ลักษณะเนื้อดินเผาสามารถนำไปออกแบบไดOหลายรูปแบบ และความสามารถในการผลิต
ของชJางทOองถิ่นที่ปรับเปลี่ยนกระบวนการผลิตตามสภาพสังคมจนเปbนที่นิยมและมี
ความสำคัญตJอทOองถิ่น และจากการเปลี่ยนแปลงสภาวะดOานตJาง ๆ ที่กลJาวมานั้น อาจเปbน
การผลักดันใหOมีการเปลี่ยนแปลงกระบวนการผลิตเครื่องปGHนดินเผาดJานเกวียนในปGจจุบัน
ไมJใหสO ูญเสยี เอกลักษณห7 รอื สญู หายไปไดO
การประชุมวชิ าการพระพทุ ธศาสนาและศลิ ปวัฒนธรรมระดบั ชาตแิ ละนานาชาตคิ รง้ั ท่ี 2 183
หมูJบOานเครื่องปGHนดินเผาดJานเกวียน จังหวัดนครราชสีมา มีรากเหงOาทาง
ประวัติศาสตร7ดOานการผลิตเครื่องปGHนดินเผาที่ชัดเจน มีรูปแบบที่แปลกและหลากหลาย แตJ
ยังคงลักษณะดั้งเดิมกรรมวิธีการปGHนและใชOดินจากริมฝGöงแมJน้ำมูลที่เผาแลOวมีลักษณะเปbนสี
สัมฤทธิ์ ที่มีเอกลักษณ7ของความเปbนเครื่องปGHนดินเผาดJานเกวียน จนไดOรับเลือกใหOเปbน
หมูJบOานทJองเที่ยว OTOP (OTOP tourism village) รOานคOาในปGจจุบัน มีทั้งผูOประกอบ
กิจการในทOองถิ่นและตJางพื้นที่นำสินคOามาวางขายเปbนจำนวนมาก โดยอาชีพตJาง ๆ ใน
ชุมชนดJานเกวียน ที่มีความเกี่ยวขOองกับเครื่องปGHนดินเผา มีหลากหลายอาชีพ เชJน ผูOขาย
เครื่องปGHน ชJางปGHน ชJางทาสี ชJางแกะสลักลวดลาย ชJางซJอม ชJางเผา ขายดิน ขายไมOฟüน เปbน
ตOน และพบวJา ผูOผลิตเครื่องปGHนดินเผาที่ทำตั้งแตJตOนน้ำถึงปลายน้ำมีนOอยรายมาก สJวนมาก
จะเปbนรOานขนาดใหญJที่ดำเนินกิจการมายาวนาน ทั้งนี้แลOว จึงเปbนสาเหตุหลักที่ทำใหO
เครื่องปGHนดินเผาดJานเกวียน ประสบปGญหา คือ นักทJองเที่ยวลดลง ดOานการพัฒนา
ผลิตภัณฑ7ใหOมีความทันสมัย ดOานการสรOางสรรค7ลวดลายลงบนผลิตภัณฑ7เครื่องปGHนดินเผา
และความใสJใจในการผลิตสินคOา การจัดจำหนJาย คุณภาพลดนOอยลง ดOวยตOนทุนการผลิตท่ี
สูงขึ้นโดยเฉพาะกับสภาวการณ7ที่เศรษฐกิจไมJดี ทำใหOขายของไดOนOอยลง ผูOบริโภคขาดความ
เชื่อมั่นในคุณภาพของตัวสินคOาที่มีการแตกรOาว ซJอมทาสีอำพราง รูปแบบของผลิตภัณฑ7ไมJ
เปbนไปตามยุคสมัยที่เปลี่ยนแปลงเทJาใดนัก ทำใหOเกิดการตJอรองทางการตลาดมาก สินคOา
ราคาตกต่ำ แขJงกันขายลดราคา ทำใหOชุมชนเกิดปGญหา การคOาขายและรายไดO ภาวะหนี้สิน
ปGจจุบันชJางปGHนและผูOประกอบการที่มีประสบการณ7ในการผลิตสินคOามีนOอยและเริ่มลด
นOอยลงในปGจจุบัน และไมJสามารถสJงตJอภูมิปGญญาดั้งเดิมใหOใหOลูกหลาน หรือถJายทอดใหOคน
รุJนใหมJทำงานตJอไดO ทำใหOผูOประกอบการหลายแหJงเริ่มป†ดตัวลง เนื่องดOวยคนรุJนหลังหนุJม
สาวนิยมเขOาทำงานโรงงานอุตสาหกรรมมากขึ้นทำใหOขาดการสืบทอดชJางปGHน ซึ่งผูOวิจัยเอง
ไดOเขOาไปสัมผัสกับชุมชนดJานเกวียนอยูJบJอยครั้ง และบางครั้งมีการซื้อสินคOาเพื่อตกแตJงบOาน
และการซื้อสินคOาประเภทของขวัญและจะกลับมาซื้อบJอย ๆ เพื่อเปbนการอุดหนุนชุมชน
จะพบวJาแตJละครั้งที่กลับมาซื้อจะมีรOานคOาที่ถูกป†ดตัวหลายรOานเพิ่มมากขึ้น จึงเปbนประเด็น
สำคัญที่ตOองดำเนินการอยJางเรJงดJวน เหตุใดชุมชนจึงตOองป†ดรOาน จากสภาพปGญหาใน
ปGจจุบันนี้ คJานิยมและวิถีชีวิตความเปbนอยูJของผูOบริโภคมีความหลากหลายมากขึ้นมี
ทางเลือกในการบริโภค และใชOสอยผลิตภัณฑ7ใหOเหมาะกับชีวิตประจำวัน โดยเฉพาะในยุค
184 การประชุมวิชาการพระพทุ ธศาสนาและศลิ ปวฒั นธรรมระดับชาตแิ ละนานาชาติครั้งท่ี 2
สมัยปGจจุบันนี้ ทัศนคติคนรุJนใหมJ ที่มีตJอความงามแบบดั้งเดิมเปbนสิ่งลOาสมัย โดยมีความชื่น
ชอบเฉพาะกลุJมทำใหOสินคOาเครื่องปGHนดินเผาแบบดั้งเดิม ตOองพัฒนาใหOทันตJอสังคมท่ี
เปลี่ยนไป การใชOงานตOองมีประโยชน7ใชOสอยที่มากขึ้นแตJไมJจำเปbนตOองอยูJไดOนาน สามารถ
เปลี่ยนไดOบJอย ๆ ปGญหาราคาวัตถุดิบที่สูงขึ้นตามเศรษฐกิจ ทำใหOผูOประกอบการแบก
รับภาระตOนทุนการผลิต แนวโนOมของรูปแบบผลิตภัณฑ7 ถูกกำหนดโดยผูOซื้อและตลาดที่
ตJางกันและเปลย่ี นแปลงตลอดเวลา
จากปGญหาดังที่กลJาวมาขOางตOนผูOวิจัยจึงตOองศึกษาการพัฒนาผลิตภัณฑ7
เครื่องปGHนดินเผาในจังหวัดนครราชสีมา จากภูมิปGญญาในดOานศิลปะ ภูมิปGญญาการพัฒนา
สิ่งของเครื่องใชOมีมาตั้งแตJโบราณการณ7โคราชก็สืบทอดมาจนกลายเปbนคนดJานเกวียน จาก
ดJานเกวียนจึงพัฒนาเปbนรูปลักษณ7ที่สอดคลOองกับความตOองการของตลาด ปGญหาหลักของ
ชุมชนคนดJานเกวียนคือ ปGจจุบันยังติดอยูJที่รูปแบบที่มีอยูJเดิม บางสJวนยังไมJขยับไปสูJงาน
ศิลปะ แตJจากปรากฏการณ7ที่ผJานมาคนดJานเกวียนก็ยังรักษามาตรฐานไดOเปbนอยJางดีใน
เรื่องของการใชOวิธีการตJางๆ จนไดOรับเปbนหมูJบOานตOนแบบผลิตภัณฑ7 อยJางไรก็ตามการ
พัฒนาผลิตภัณฑ7เครื่องปGHนดินเผาก็ยังเปbนเหมือนเดิม เพราะฉะนั้นงานวิจัยเรื่องนี้จึงมุJง
ศึกษาการพัฒนาผลิตภัณฑ7เครื่องปGHนดินเผาในจังหวัดนครราชสีมาเพื่อใหOสอดคลOองกับ
ตลาดโลก
วัตถปุ ระสงคQ
เพอื่ ศกึ ษาการพฒั นาผลติ ภัณฑเ7 ครือ่ งปGHนดนิ เผาดJานเกวยี นในจงั หวัดนครราชสมี า
ระเบียบวิธีวจิ ยั
เปbนการวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) ในภาคสนาม (Field Study) โดยการ
สัมภาษณ7เชิงลึก ผูOประกอบการผลิตเครื่องปGHนดินเผาดJานเกวียน ผูOนำชุมชนผูOใหญJบOาน
ประธานกลุJมเครื่องปGHนดินเผาดJานเกวียน เจOาหนOาที่ภาครัฐ พระสงฆ7 เยาวชน นักเรียน
นักศึกษา ที่มีความสนใจการผลิตเครื่องปGHนดินเผา ลูกคOาที่เขOามาซื้อผลิตภัณฑ7
เครื่องปGHนดินเผาดJานเกวียน ดOวยวิธีการเลือกกลุJมตัวอยJางแบบตามสะดวก (In-depth
การประชมุ วชิ าการพระพทุ ธศาสนาและศลิ ปวัฒนธรรมระดบั ชาติและนานาชาตคิ ร้งั ท่ี 2 185
Interview)และการสนทนากลุJม (Focus Group Discussion) โดยมีขั้นตอนการดำเนินงาน
วจิ ยั ดังนี้
ผAูใหขA อA มลู สำคญั ประกอบดวA ย
กลมุJ ท่ี 1 ผOูประกอบการผลิตเครือ่ งปGHนดินเผาดJานเกวยี น จำนวน 10 คน
กลุJมที่ 2 ผูOนำชุมชนผูOใหญJบOาน ประธานกลุJมเครื่องปGHนดินเผาดJานเกวียน
เจOาหนาO ที่ภาครัฐ พระสงฆ7 จำนวน 5 คน/รูป
กลุJมที่ 3 เยาวชน นักเรียน นักศึกษา ที่มีความสนใจการผลิตเครื่องปGHนดินเผา
จำนวน 5 คน
กลุJมที่ 4 ลูกคOาที่เขOามาซื้อผลิตภัณฑ7เครื่องปGHนดินเผาดJานเกวียน จำนวน 10
คน รวมทั้งสิน้ 30 คน
เครื่องมือการวจิ ยั
การดำเนนิ การตามโครงการวิจัยดงั กลาJ ว เนนO การศึกษาวิเคราะห7และการมีสJวน
รJวมทั้งการเก็บรวบรวมขOอมูลจากเอกสาร งานวิจัย แนวคิดทฤษฎที ี่เกี่ยวขOอง การสัมภาษณ7
เชิงลึกการประชุมกลุJมยJอย (Focus Group) และการจัดชุดกิจกรรมการพัฒนาผลิตภัณฑ7
เครื่องปGHนดินเผาจังหวัดนครราชสีมา สJวนการวิเคราะห7 สังเคราะห7ขOอมูลนั้นเนOนวิธีการ
แสวงหาความรูO จากการตั้งประเด็นหลักในการศึกษา โดยดำเนินการและใชOเครื่องมือท่ี
สำคัญ ไดแO กJ
การสัมภาษณ7 ผูOวิจัยใชOการสัมภาษณ7เชิงลึก (In–depth Interviews) สำหรับ
ผูOใหOขOอมูลสำคัญ โดยพัฒนาเปbนแบบสัมภาษณ7ที่พัฒนาจากเอกสาร รายงานที่เกี่ยวขOอง
เพอ่ื คนO หาแนวคดิ กระบวนการพัฒนาผลิตภณั ฑเ7 คร่ืองปนGH ดนิ เผาในจงั หวัดนครราชสมี า
การเกบ็ รวบรวมขอA มูล
ผูOวิจัยไดOใชOวิธีการเก็บรวบรวมขOอมูลที่หลากหลาย เพื่อใหOไดOขOอมูลตาม
วตั ถุประสงคข7 องการศึกษา โดยมีวิธีการเกบ็ รวบรวมขอO มลู ดังนี้
1) การลงพื้นที่ในหมูJบOานเครื่องปGHนดินเผาดJานเกวียน อำเภอโชคชัย จังหวัด
นครราชสีมานักวิจัยลงพื้นที่ดOวยตนเอง และออกแบบเครื่องมือการวิจัย กำหนดลงพื้นท่ี
เพอ่ื พฒั นากจิ กรรมการวิจยั
186 การประชมุ วิชาการพระพุทธศาสนาและศิลปวัฒนธรรมระดับชาติและนานาชาติครัง้ ท่ี 2
2) การพัฒนากิจกรรมในพื้นที่หมูJบOานเครื่องปGHนดินเผาดJานเกวียน อำเภอ
โชคชัย จังหวัดนครราชสีมา โดยการสัมภาษาณ7เชิงลึก (In–depth Interviews) โดยกJอน
ลงสนามเพื่อทำการสัมภาษณ7 ผูOวิจัยไดOเริ่มตOนดOวยการนัดหมายวันเวลาที่จะสัมภาษณก7 ับ
ผใูO หOขOอมูลสำคัญ
3) ทำการวเิ คราะห7สังเคราะหข7 อO มูล ตามวตั ถปุ ระสงค7ของการวิจยั
4) สรุปผลการศึกษาวจิ ยั นำเสนอบทความวิจัย
การวิเคราะหข/ อA มูล
การสัมภาษณ7เชิงลึก เปbนกระบวนศึกษาวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative
Research) โดยผูOวิจัยดำเนินการวิเคราะห7ขOอมูล โดยมุJงเนOนการวิเคราะห7โดยการสรุปตาม
สาระสำคัญดOานเนื้อหาที่กำหนดไวO โดยวิธีการวิเคราะห7เนื้อหา (Content analysis)
วิเคราะห7สภาพปGจจุบันและความตOองการพัฒนาผลิตภัณฑ7เครื่องปGHนดินเผาดJานเกวียนใน
จังหวัดนครราชสีมา
ผลการวิจัย
ผลการศึกษาการพัฒนาผลิตภัณฑ7เครื่องปGHนดินเผาในจังหวัดนครราชสีมาขOอมูล
จากการสัมภาษณ7เปbนการสัมภาษณ7เชิงลึกรายบุคคล ผูOใหOขOอมูลสำคัญกลุJมที่ 1
ผูOประกอบการผลิตเครื่องปGHนดินเผาดJานเกวียน จำนวน 10 คน กลุJมที่ 2 ผูOนำชุมชน
ผูOใหญJบOาน ประธานกลุJมเครื่องปGHนดินเผาดJานเกวียน เจOาหนOาที่ภาครัฐ พระสงฆ7 จำนวน 5
คน/รูป กลุJมที่ 3 เยาวชน นักเรียน นักศึกษา ที่มีความสนใจการผลิตเครื่องปGHนดินเผา
จำนวน 5 คน กลุJมที่ 4 ลูกคOาที่เขOามาซื้อผลิตภัณฑ7เครื่องปGHนดินเผาดJานเกวียน จำนวน 10
คน รวมทง้ั สนิ้ 30 คน ผลจากการสมั ภาษณส7 ามารถสรุปขอO มูลไดดO งั ตอJ ไปน้ี
โดยประเด็นคำถามที่ใชOในการสัมภาษณ7มีลักษณะเดียวกัน คือ เปbนขOอคำถาม
เกี่ยวกับการพัฒนาผลิตภัณฑ7เครื่องปGHนดินเผาในจังหวัดนครราชสีมา เปbนการนำเสนอความ
คิดเห็นในประเด็นที่เกี่ยวขOอง เพื่อแสวงหาแนวทางการพัฒนาผลิตภัณฑ7เครื่องปGHนดินเผา
ดJานเกวียนในจังหวัดนครราชสีมา ผลการวิจัยการศึกษา ที่ไดOจากการสัมภาษณ7แบบ
เจาะลึก มปี ระเดน็ ดังน้ี
การประชมุ วชิ าการพระพุทธศาสนาและศิลปวัฒนธรรมระดบั ชาติและนานาชาตคิ รง้ั ที่ 2 187
- ปGจจุบนั การผลติ เครอ่ื งปHGนดนิ เผาเปbนอยJางไร สามารถสรปุ ไดดO ังน้ี
1) ดOานความประณีต และสวยงามจะผลิตตามความตOองการของตลาด และ
ตามที่ลูกคาO ส่ัง สวJ นความสวยงามนั้นจะเปนb ไปตามจิตนาการของชาJ งผผOู ลติ เครอื่ งปHGนดินผา
2) ดOานการออกแบบรูปทรงใหOเหมาะสม กับการใชOงาน สJวนมากนิยมเปbนปHGน
เปbนรูปตุßกตา คน และสัตว7ในรูปแบบตJาง ๆ ที่หลากหลายโดยใชOตกแตJงตามมุมบOาน
สวนหยJอม
3) ดOานความเรียบของพื้นผิวผลิตภัณฑ7 มีผิวไมJเรียบ ขรุขระ มีเศษวัสดุอื่น ๆ
ปะปนมา
4) มกี ารบิดเบ้ียวของผลติ ภณั ฑ7 หลงั เผา
5) ผลิตภัณฑม7 ีรอยเปHüอนสเี น่อื งจากการตกแตงJ
6) ผลิตภัณฑ7เกิดการรOานหรือแตกลายงาบนผิวของเนื้อสีที่ใชOในการรองพ้ืน
ผลิตภัณฑ7
7) ผลิตภัณฑ7มีผิวที่เคลือบผิวหลุดรJอนทาใหOเกิดรอยตำหนิ เชJน ใบหู นิ้วมือ
น้ิวเทาO และสJวนทต่ี Jอเพ่ิมเตมิ ออกมา
8) มีการแตกรJอนตามริมขอบของผลิตภัณฑ7ตามบริเวณใบหนOา คิ้ว ตา จมูก
และสวJ นท่ีตอJ เพมิ่ เติม
9) การ ตกแตJงสีของผลิตภัณฑ7 ใชOวิธีการพJนสีรองพื้นกJอน แลOวปลJอยใหOแหOง
สนทิ แลวO ระบายสีโดยใชOพูJกัน โดยใชสO นี ้ำอะครลี คิ ชนดิ มนั และชนดิ ดOาน
10) หากสินคOามีการเสียหายระหวJางการขนสJงสูJมือพJอคOาคนกลาง
ผูOประกอบการก็จะทำการเปล่ยี นสนิ คาO ช้นิ ใหมJใหO
- การพัฒนาผลิตภัณฑเ/ ครอื่ งป)NนดินเผาของชุมชนเปนP อยาQ งไร
1) การพัฒนาวสั ดุและกรรมวิธใี นการผลิต
(1) มีการพัฒนาวัสดุใหOมีความคงทนแข็งแรงเหมาะกับประโยชน7ใชOสอย
เนนO การเผาท่มี คี ณุ ภาพ
(2) รปู แบบผลิตภณั ฑส7 ะทอO นใหOเห็นความเปนb ธรรมชาติ และทอO งถิ่นของ
จังหวัดนครราชสีมา
188 การประชมุ วิชาการพระพุทธศาสนาและศิลปวัฒนธรรมระดบั ชาตแิ ละนานาชาติครง้ั ที่ 2
(3) ประเภทของผลติ ภณั ฑ7ทอี่ อกแบบสอดคลOองกบั ความตOองการของตลาด
และเปbนสนิ คาO ท่มี คี วามทนั สมัย เหมาะแกกJ ารใชOงาน
(4) กรรมวิธีการผลิตสามารถผลิตไดOโดยชJางพื้นบOาน รวมทั้งใชOความรูO
ภมู ปิ ญG ญาของชาJ งในการผลติ เครือ่ งปHนG
(5) หากชิ้นงานไหนท่ีมขี นาดใหญมJ าก ไมเJ หมาะสมในการขนสJงของลูกคาO ที่
เปนb ขาจรกจ็ ะปรบั ลดขนาดช้นิ งานลงมาเพื่องJายในการขนสงJ ของลูกคOา
(6) การพัฒนาดOานการขึ้นรูป เลือกวิธีการขึ้นรูปที่หลากหลาย ขึ้นรูปดOวย
แปcนหมุนและขึ้นรูปดOวยตOนแบบแมJพิมพ7เพื่อชJวยใหOกรรมวิธีการผลิตมีขั้นตอนลดนOอยลง
เมื่อชิ้นงานแหOงสนิทแลOวจึงนาชิ้นงานที่ไดOไปเผา โดยใชOวิธีเผาแบบเป†ด ใชOกิ่งไมOฟüนเปbนเช้ือ
ไฟที่อุณหภูมิ 800 -1,000 องศาเซลเซียส ซึ่งในขั้นตอนการเผาสามารถกำหนดสีของ
ชิ้นงานวJาจะใหOมีนOาตาลอมสOมเรียบสม่ำเสมอหรือใหOสีดาแซมโดยถOาตOองการใหOมีสีนOาตา
ลอมสOมใหOใชOกิ่งไมOที่แหOงสนิทหรือถOาตOองการใหOมีสีดาแซมใหOใชOกิ่งไมOที่ยังสด มาผสมเปbนเชื้อ
ไฟดOวย และเมื่อเผาแลวO ใหผO ลงานเยน็ ตวั ลงเอง กอJ นนาออกจากเตาเผา
7. ตOองการใหOหนJวยงานภาครัฐเขOามาชJวยในดOานการพัฒนาผลิตภัณฑ7 การ
ออกแบบผลิตภณั ฑ7 การสงJ เสริมการทอJ งเท่ยี วใหมO ากขึ้น
จากการวเิ คราะหข7 Oอมลู จากการสัมภาษณ7 สามารถสรปุ ไดOวาJ ผลการศึกษาการ
พัฒนาผลิตภัณฑ7เครื่องปGHนดินเผาในจังหวัดนครราชสีมา ผูOประกอบการสJวนใหญJจะทำการ
ผลิตเครื่องปGHนดินเผาดOวยความรูO ภูมิปGญญา ของตนเอง และจากบรรพบุรุษที่สืบตJอกันมา
ผูOผลิตเครื่องปGHนดินเผาจะผลิตสินคOาจากความตOองการของตลาดเปbนหลัก โดยจะมีการ
พัฒนาผลิตภัณฑ7เครื่องปGHนใหOมีความทันสมัยและเปbนที่โดดเดJนของรOาน เชJน การผลิต
กระถางแตJละรOานจะทำการผลิตใหOมีความแตกตJางกันเพื่อใหOแตJละรOานมีจุดเดJนของตนเอง
การผลิตแบบกระถางชิ้นเล็ก หรือชิ้นใหญJ แนวแบบโบราณหรือแนววินเทจที่กำลังไดOรับ
ความนิยมเปbนอยJางมากในขณะนี้และที่กำลังเปbนที่นิยมคือกระถางปลูกตOนแคคตัสขณะน้ี
เกือบทุกรOานจะผลิตกระถางแบบนี้กันแทบไมJทันเพราะยอดการสั่งจากพJอคOาคนกลางกำลัง
ไดOรับความนิยมเปbนอยJางสูง แตJอยJางไรก็ตามชุมชนก็ยังตOองการใหOหนJวยงานภาครัฐเขOามา
ชJวยในดOานการพัฒนาผลิตภัณฑ7เคร่ืองปGHนดินเผา รวมทั้งการสJงเสริมการทJองเที่ยวใหOมาก
ขนึ้ เพ่ือเปนb การประชาสมั พนั ธก7 ารทอJ งเที่ยวเพอื่ ใหชO ุมชนเกิดรายไดOทเ่ี พิม่ มากข้นึ
การประชมุ วชิ าการพระพทุ ธศาสนาและศิลปวัฒนธรรมระดับชาติและนานาชาติครงั้ ท่ี 2 189
อภปิ รายผล
การวิจัยครั้งนี้ผูOวิจัยพบประเด็นสำคัญที่นำมาอภิปรายผล คือ ผูOประกอบการมี
การพัฒนาวัสดุและกรรมวิธีในการผลิต เชJน การเลือกใชOวัสดุท่ีมีความคงทน แขง็ แรงเหมาะ
กับประโยชน7ใชOสอยการขึ้นรูปหรือการเผาที่มีคุณภาพ รูปแบบผลิตภัณฑ7สะทOอนใหOเห็น
ความเปbนธรรมชาติ และทOองถิ่นของจังหวัดนครราชสีมา ประเภทของผลิตภัณฑ7ที่ออกแบบ
สอดคลOองกับความตOองการของตลาด กรรมวิธีการผลิตสามารถผลิตไดOโดยชJางพื้นบOาน
รวมทั้งการพัฒนาดOานการขึ้นรูป เลือกวิธีการขึ้นรูปที่หลากหลาย ขึ้นรูปดOวยแปcนหมุนและ
ขึ้นรูปดOวยตOนแบบแมJพิมพ7เพื่อชJวยใหOกรรมวิธีการผลิตมีขั้นตอนลดนOอยลง เมื่อชิ้นงานแหOง
สนิทแลOวจึงนาชิ้นงานที่ไดOไปเผา โดยใชOวิธีเผาแบบเป†ด ใชOกิ่งไมOฟüนเปbนเชื้อไฟที่อุณหภูมิ
1,000 องศาเซลเซียส ขึ้นไปซึ่งในขั้นตอนการเผาสามารถกำหนดสีของชิ้นงานวJาจะใหOมีนOา
ตาลอมสOมเรียบสม่ำเสมอหรือใหOสีดาแซมโดยถOาตOองการใหOมีสีนOาตาลอมสOมใหOใชOกิ่งไมOที่
แหOงสนิทหรือถOาตOองการใหOมีสีดาแซมใหOใชOกิ่งไมOที่ยังสดมาผสมเปbนเชื้อไฟดOวย และเมื่อเผา
แลOวใหOผลงานเย็นตัวลงเอง กJอนนำออกจากเตาเผา สอดคลOองกับงานวิจัยของคมสัน
เหมือนชาติ (2556) ไดOศึกษาวิจัยเรื่องการพัฒนาตOนแบบผลิตภัณฑ7เครื่องปGHนดินเผาจากภูมิ
ปGญญาทOองถิ่น ผูOวิจัยนาเอาขOอมูลที่ไดOจากการศึกษา มากำหนดแนวทางในการออกแบบ
เครื่องปGHนดินเผา โดยเนOนที่การปรับเปลี่ยนบริบทการใชOงานและการตกแตJงรูปแบบ
ผลิตภัณฑ7ตามความถนัดของชJางปGHนในชุมชน จากการทดลองผลิตเครื่องปGHนดินเผาพบวJา
ผลงานตOนแบบผลิตภัณฑ7เครื่องปGHนดินเผามีประโยชน7ใชOสอยและความสวยงามนJาสนใจ
เพิ่มขึ้น สามารถสรOางคุณคJาใหOกับผลิตภัณฑ7นอกเหนือจากบริบทการใชOงานในรูปแบบเดิม
ซึ่งสามารถตJอยอดภูมิปGญญาและเพิ่มทางเลือกในการผลิตเครื่องปGHนดินเผาใหOชุมชนไดOอีก
หนึ่งทาง ในการพัฒนาผลิตภัณฑ7เครื่องปGHนดินเผาจากภูมิปGญญาทOองถิ่นนั้นยังสอดคลOองกับ
งานวิจัยของสุวิช สถิตวิทยานันท7 และคณะ (2529) ไดOศึกษาวิจัยเรื่อง กรรมวิธีการผลิต
รูปแบบ และการตลาด เครื่องปGHนดินเผาจังหวัดขอนแกJน” โดยสอดคลOองดOานแนวทางการ
คลี่คลายรูปแบบเพื่อใหOเหมาะสมกับสภาพการใชOสอยสำหรับชีวิตประจำวันในปGจจุบัน
การคลี่คลายรูปแบบจากพื้นฐานเดิมเพื่อใหOเกิดความเหมาะสมกับการใชOสอยสำหรับความ
เปbนอยูJในปGจจุบัน ยJอมสามารถชJวยยกระดับคJานิยมและราคาเครื่องปGHนดินเผาใหOสูงขึ้นไดO
สอดคลOองกับงานวิจัยของยิ่งยง เทาประเสริฐ (2542) ที่ไดOทำการศึกษาวิจัยและแบJง
190 การประชมุ วชิ าการพระพทุ ธศาสนาและศลิ ปวฒั นธรรมระดบั ชาตแิ ละนานาชาติครง้ั ท่ี 2
ประเภทภูมิปGญญาในทOองถิ่นไวOดังน้ี 1) เกิดจากคติความเชื่อ ซึ่งเปbนมูลเหตุพื้นฐานของภูมิ
ปGญญาที่เกิดขึ้น 2) เกิดจากขนบธรรมเนียม ประเพณี และวัฒนธรรม ซึ่งถือวJาเปbนแบบ
แผน หรือโครงสรOางทางสังคมที่ถือปฏิบัติสืบทอดตJอกันมา 3) เกิดจากการประกอบอาชีพ
ในทOองถิ่น โดยยึดหลักการพึ่งพาตัวเองและ 4) เกิดจากการพัฒนา ดัดแปลงเทคโนโลยี
สมัยใหมJที่ใชOในชุมชนใหOเหมาะกับสภาพแวดลOอมและความเปbนอยูJ และสอดคลOองกับ
งานวิจัยของ พรทิพย7 เวียงอำพล (2539) ที่ทำการวิจัยและทดลองเกี่ยวกับการใชOศิลปะใน
การตกแตJงเครื่องปGHนดินเผา แนวคิดที่คลOายกับจากการวิจัยในเรื่องนี้คือ แนวทางในการใชO
กิจกรรมทางศิลปะเพื่อพัฒนาและสJงเสริมแนวคิดและเทคนิคในกระบวนการผลิต
เครื่องปGHนดินเผา ซึ่งเปbนการสJงเสริมดOวยการใหOรูOจักการประยุกต7ภูมิปGญญาของผูOผลิต
เครื่องปGHนดินเผา โดยนำผลที่ไดOจากกิจกรรมมาประยุกต7ใชOในการตกแตJงเครื่องปGHนดินเผาซึ่ง
สอดคลOองกับแนวคิดในการประยุกต7ใชOภูมิปGญญาทOองถิ่นในการผลิตเครื่องปGHนดินเผาของ
งานวิจัยในครัง้ นี้
องคคQ วามรูhจากงานวจิ ยั
จากการวิจัยการพัฒนาผลิตภัณฑ7เครื่องปGHนดินเผาในจังหวัดนครราชสีมาไดOรับองค7
ความรูOจากงานวิจัยในครั้งนี้ จากความรูO บวกภูมิปGญญาและศิลปะของผูOประกอบการผลิต
เครื่องปGHนดินเผา เพื่อใหOเกิดการมีศักยภาพสูJการออกแบบผลิตภัณฑ7สรOางสรรค7 รวมทั้งมี
ระบบการตลาดที่รองรับ การมีจริยธรรมของผูOประกอบการ เพื่อนำไปสูJการพัฒนา
ผลิตภัณฑ7เครื่องปGHนดินเผาควบคูJกับความรJวมมือภาครัฐสJงเสริมการทJองเที่ยว เพื่อความ
เขOมแข็งและสราO งรายไดแO กJชุมชนและทอO งถิ่นตJอไป ดงั แผนภาพองคค7 วามรจOู ากงานวิจัย
การประชุมวชิ าการพระพุทธศาสนาและศลิ ปวฒั นธรรมระดับชาตแิ ละนานาชาติครง้ั ท่ี 2 191
สรปุ
การพัฒนาผลิตภัณฑ7เครื่องปGHนดินเผาในจังหวัดนครราชสีมา จากการ
วิเคราะห7และสรุปงานวิจัยในครั้งนี้ พบวJาชุมชนมีการพัฒนาผลิตภัณฑ7เครื่องปGHนดินเผาโดย
การเลือกใชOวัสดุท่ีมีความคงทน แข็งแรงเหมาะกับประโยชน7ใชOสอยการขึ้นรูปหรือการเผาที่
มีคุณภาพ รูปแบบผลิตภัณฑ7สะทOอนใหOเห็นความเปbนธรรมชาติ และทOองถิ่นของจังหวัด
นครราชสีมา ประเภทของผลิตภัณฑ7ที่ออกแบบสอดคลOองกับความตOองการของตลาด
กรรมวิธีการผลิตสามารถผลิตไดOโดยชJางพื้นบOาน รวมทั้งการพัฒนาดOานการขึ้นรูป เลือก
วิธีการขึ้นรูปที่หลากหลาย ขึ้นรูปดOวยแปcนหมุนและขึ้นรูปดOวยตOนแบบแมJพิมพ7เพื่อชJวยใหO
กรรมวิธีการผลิตมีขั้นตอนลดนOอยลง เมื่อชิ้นงานแหOงสนิทแลOวจึงนาชิ้นงานที่ไดOไปเผา โดย
ใชOวิธีเผาแบบเป†ด ใชOกิ่งไมOฟüนเปbนเชื้อไฟที่อุณหภูมิ 1,000 องศาเซลเซียส ขึ้นไปซึ่งใน
ขั้นตอนการเผาสามารถกำหนดสีของชิ้นงานวJาจะใหOมีนOาตาลอมสOมเรียบสม่ำเสมอหรือใหOสี
ดำแซมโดยถOาตOองการใหOมีสีนOาตาลอมสOมใหOใชOกิ่งไมOที่แหOงสนิทหรือถOาตOองการใหOมีสีดาแซม
ใหOใชOกิ่งไมOที่ยังสดมาผสมเปbนเชื้อไฟดOวย ผูOผลิตเครื่องปGHนดินเผาจะผลิตสินคOาจากความ
ตOองการของตลาดเปbนหลัก โดยจะมีการพัฒนาผลิตภัณฑ7เครื่องปGHนใหOมีความทันสมัยและ
เปbนที่โดดเดJนของรOาน เชJน การผลิตกระถางแตJละรOานจะทำการผลิตใหOมีความแตกตJางกัน
เพื่อใหOแตJละรOานมีจุดเดJนของตนเอง การผลิตแบบกระถางชิ้นเล็ก หรือชิ้นใหญJ แนวแบบ
โบราณหรือแนววินเทจที่กำลังไดOรับความนิยมเปbนอยJางมากในขณะนี้และที่กำลังเปbนที่นิยม
คือกระถางปลูกตOนแคคตัสขณะนี้เกือบทุกรOานจะผลิตกระถางแบบนี้กันแทบไมJทันเพราะ
ยอดการสั่งจากพJอคOาคนกลางกำลังไดOรับความนิยมเปbนอยJางสูง แตJอยJางไรก็ตามชุมชนก็ยัง
ตOองการใหOหนJวยงานภาครัฐเขOามาชJวยในดOานการพัฒนาผลิตภัณฑ7เครื่องปGHนดินเผา รวมท้ัง
การสJงเสริมการทJองเที่ยวใหOมากขึ้นเพื่อเปbนการประชาสัมพันธ7การทJองเที่ยวเพื่อใหOชุมชน
เกิดรายไดทO เี่ พม่ิ มากขึ้น
192 การประชุมวชิ าการพระพทุ ธศาสนาและศิลปวัฒนธรรมระดบั ชาติและนานาชาตคิ รัง้ ที่ 2
ขอh เสนอแนะ
1) ขอO เสนอแนะในการนำผลการวิจยั ไปใชปO ระโยชน7
(1) การจัดฝ™กอบรมในการปรับใชOทักษะของชJางปGHนในชุมชนโดยคำนึงถึงขีด
ความสามารถและภูมิปGญญาแบบดั้งเดิมของชุมชนเปbนหลักผลิต โดยเฉพาะในกระบวนการ
ข้นึ รูปและการตกแตJงแบบใหมใJ หเO กิดความนJาสนใจ
(2) หนJวยงานที่เกี่ยวขOองทั้งภาครัฐและเอกชน ควรใหOการสJงเสริมและ
สนับสนุนผูOประกอบการผลิตเครื่องปGHนดินเผาอยJางจริงจัง และตJอเนื่อง ทั้งในดOานความรูO
เกี่ยวกับการพัฒนาผลิตภัณฑ7 และวิธีการผลิตหรือเทคโนโลยีใหมJๆ เพื่อพัฒนาผลิตภัณฑ7ใหO
มคี ณุ ภาพตามเกณฑ7มาตรฐานผลิตภณั ฑ7ชมุ ชน และเปนb ท่ยี อมรบั ในระดบั สากล
2) ขOอเสนอแนะในการวจิ ัยครัง้ ตJอไป
(2.1) ควรศึกษาแนวทางในการสรOางอัตลักษณ7ใหOกับผลิตภัณฑ7
เคร่อื งปHนG ดินเผาของชมุ ชน
(2.2) ควรศึกษาวิจัยระบบการตลาด และการใชOเทคโนโลยีเขOามาจัดการการ
ผลิตเพ่อื เพ่ิมมูลคาJ ใหกO บั ผลติ ภณั ฑ7เครอ่ื งปนHG ดินเผาอยาJ งเปนb รูปธรรม
บรรณานุกรม
คมสัน เหมือนชาติ. (2556). การพัฒนาผลิตภัณฑ7เครื่องปGHนดินเผา จากภูมิปGญญาทOองถ่ิน
ตำบลนานวล อำเภอพนมไพร จังหวัดรOอยเอ็ด. วิทยานิพนธ/ปริญญา
ศิลปกรรมศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาวิจัย ศิลปะและวัฒนธรรม. บัณฑิต
วทิ ยาลยั : มหาวทิ ยาลัยขอนแกJน.
ทรงพันธ7 วรรณมาศ. (2524). เครือ่ งปN)นดนิ เผา. กรงุ เทพมหานคร: เอสไอเอส พริ้นตงิ้ เฮาส7.
นคิ ม มสุ กิ ะคามะ. (2515). แผนQ ดนิ ไทยในอดตี . กรงุ เทพมหานคร: แพรJวทิ ยา.
สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชน. (2548). พระราชประสงค/ในพระบาทสมเด็จพระ
เจAาอยูQหัว : ฉบับสQงเสริมการเรียนรAู. กรุงเทพมหานคร: อมรินทร7พริ้นติ้งแอนด7
บับลชิ ชิ่ง.
อาคม พัฒิยะ. (2516). ศรีรามเทพ รวมความเรียงวQาดAวยประวัติศาสตร/อยุทธยาตอนตAน.
กรงุ เทพมหานคร: เจาO พระยา.
การประชุมวชิ าการพระพุทธศาสนาและศลิ ปวฒั นธรรมระดับชาตแิ ละนานาชาติคร้งั ท่ี 2 193
การพัฒนาศกั ยภาพการออกแบบผลิตภณั ฑเ4 ครือ่ งป<น; ดนิ เผา
ในจังหวัดนครราชสีมา
Development of Design Potential Pottery Products in
Nakhon Ratchasima
พระมหาป)ญญาวรวัฒน/ เลิศเกยี รติธรรม,
ภูดิศ นอขนุ ทด, ธนเดช เอื้อศร,ี อุทยั วรรณ ประสงคเ/ งิน
Phra Maha Punyaworawat Lerdkiadthum
Pudhit Nokhuntod
Tanadatch Ua-sri
Uthaiwan Prasongngoen
มหาวทิ ยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวทิ ยาลัย วทิ ยาเขตนครราชสีมา
Mahachulalongkornrajavidyalaya University Nakhon Ratchasima Campus
Email: [email protected]
บทคัดย@อ
บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค7เพื่อศึกษาศักยภาพการออกแบบผลิตภัณฑ7
เครื่องปGHนดินเผาดJานเกวียนในจังหวัดนครราชสีมา ผูOใหOขOอมูลสำคัญในการวิจัยครั้งนี้ คือ กลุJมที่ 1
ผูOประกอบการผลิตเครื่องปGHนดินเผาดJานเกวียน จำนวน 10 คน กลุJมที่ 2 ผูOนำชุมชนผูOใหญJบOาน
ประธานกลุJมเครื่องปGHนดินเผาดJานเกวียน เจOาหนOาที่ภาครัฐ พระสงฆ7 จำนวน 5 คน/รูป กลุJมที่ 3
เยาวชน นักเรียน นักศึกษา ที่มีความสนใจการผลิตเครื่องปGHนดินเผา จำนวน 5 คน กลุJมที่ 4 ลูกคOา
ที่เขOามาซื้อผลิตภัณฑ7เครื่องปGHนดินเผาดJานเกวียน จำนวน 10 คนจำนวนรวม 30 ราย เก็บขOอมูล
เชิงคุณภาพโดยวิธีการสัมภาษณ7 ผลที่ไดOจากการศึกษา พบวJา ผูOประกอบการสJวนใหญJจะทำการ
ผลิตเครื่องปGHนดินเผาดOวยความรูO ภูมิปGญญา ของตนเอง และจากบรรพบุรุษที่สืบตJอกันมา ผูOผลิต
เครื่องปGHนดินเผาจะทำการคิดรูปแบบผลิตภัณฑ7ขึ้นมาโดยไมJใหOซ้ำแบบกันและสรOางความโดดเดJน
ใหOกับผลิตภัณฑ7 หรืออาจมีการลอกเลียนแบบกันมาบOางและมาดัดแปลงเปaนของที่รOานเอง และมา
จากความตOองการของตลาดดOวย เชJน ปGจจุบันตลาดกำลังนิยมกระถางปลูกตOนไมOแคคตัส รOานคOา
194 การประชมุ วิชาการพระพุทธศาสนาและศิลปวฒั นธรรมระดับชาติและนานาชาตคิ รั้งที่ 2
และผูOประกอบการตJาง ๆ จะทำการผลิตเครื่องปGHนดินเผาประเภทนี้ออกมามากเพื่อสJงตJอใหOพJอคOา
คนกลางนำไปจำหนJายซึ่งไดOรับการตอบรับเปaนอยJางดีมาก และรOานจำหนJายเครื่องปGHนดินเผาดJาน
เกวียนจะมีสินคOาประเภทเครื่องประดับตกแตJงบOาน ของตกแตJงสวน ตุcกตา ของใชOในครัวเรือน
พระพุทธรปู เทวดา เปaนตOน
คำสำคญั : การพฒั นาศักยภาพ, การออกแบบ, ผลติ ภัณฑเ7 ครือ่ งปHGนดนิ เผา, จงั หวัดนครราชสมี า
Abstract
This research paper aimed to examine the development of Dan
Kwian pottery products in Nakhon Ratchasima Province. The key contributors
in this research were divided into four groups viz., 1) ten pottery makers of
Dan Kwian, 2) five community leaders e.g. head of the village, the President
of Dan Kwian Pottery Group, Government officers and Buddhist monks, 3) five
representatives of a youth group interested in pottery production and 4) 30
customers who ordered pottery products from Dan Kwian. All data were
collected by interviews. The results indicated that most entrepreneurs
produced pottery based on their own knowledge and wisdom and from their
successor ancestors. Pottery manufacturers have designed their own products
to develop them stand out or maybe imitated for their own modifications. In
addition, the design may also follow from market demand, for example,
the market is popular with cactus plant pots, so shops and operators have
produced many potteries to pass on to middlemen to sell them, which are
enormously popular. The pottery shop, Dan Kwian, also offers home and
garden accessories like dolls, household items, Buddha statues and idols.
Keywords : Development, Design, Potential Pottery Products, Nakhon Ratchasima
การประชมุ วชิ าการพระพุทธศาสนาและศิลปวัฒนธรรมระดับชาติและนานาชาตคิ รั้งท่ี 2 195
บทนำ
เดิมพื้นที่บริเวณดJานเกวียนนั้นเปaนเมืองหนOาดJานที่เรียกวJา “ดJานกระโทก” ซ่ึง
เปaนเสOนทางการคOาทางบกระหวJางนครราชสีมากับชายแดนกัมพูชา ตั้งอยูJบริเวณริมฝGçง
แมJน้ำมูล ซึ่งมีความอุดมสมบูรณ7คJอนขOางมากคนทOองถิ่นสJวนใหญJประกอบอาชีพทำไรJทำ
นา และคOาขายพืชผลทางการเกษตร และดOวยความที่ในสมัยกJอนมีพJอคOาเกวียนจำนวนมาก
มาหยุดพักกองคาราวานในบริเวณนี้ ชุมชนดังกลJาวจึงถูกเรียกชื่อใหมJวJา “ดJานเกวียน”แตJ
กJอนที่จะมีคนไทยอพยพเขOาไปตั้งรกรากบริเวณชุมชนดJานเกวียน พื้นที่ดังกลJาวเปaน
ถิ่นอาศัยของชาวขJา ซึ่งเปaนคนเชื้อสายมอญ ดังนั้น เมื่อมาอยูJรวมกันจึงเกิดการถJายทอด
กรรมวิธีการทำเครื่องปGHนดินเผาขึ้น ผูOที่อาศัยอยูJในชุมชนดJานเกวียนมักจะใชOเวลาในชJวงที่
วJางจากการทำเกษตรกรรมมาผลิตเครื่องปGHนดินเผาชนิดตJางๆ ไวOใชOในครัวเรือน อาทิ โอJง
กระถาง ไห ครก รอฝนยา ฯลฯ รวมทั้งนำบางสJวนที่ผลิตไดOขนขึ้นเกวียนไปคOาขาย หรือ
แลกเปลี่ยนสินคOากับประเทศกัมพูชาดOวย ตJอมาในชJวงปè พ.ศ. 2485 ผลจากนโยบาย
ชาตินยิ มของจอมพล ป.พิบูลสงครามท่ีมงJุ เนนO ใหOเกดิ การสรOางรายไดOจากสินคาO ทอO งถน่ิ อนั มี
สJวนสำคัญในการขับเคลื่อนเศรษฐกิจของประเทศ ไดOแพรJเขOามาในชุมชนดJานเกวียน จึงทำ
ใหOการผลิตมีวัตถุประสงค7เพื่อจำหนJายมากยิ่งขึ้น จนชุมชนดJานเกวียนกลายเปaนแหลJงคOา
เครื่องปGHนดินเผาที่มีชื่อเสียงในวงกวOาง ปGจจุบันชุมชนเครื่องปGHนดินเผาดJานเกวียน สามารถ
ผลิตสินคOาไดOหลากหลายประเภท อาทิ เครื่องใชOในชีวิตประจำวัน เครื่องใชOทางการเกษตร
ของตกแตJงบOานและสวน รวมทั้งเครื่องประดับ โดยรูปแบบการผลิตยังคงเอกลักษณ7ทาง
ภูมิปGญญาทOองถิ่นของดJานเกวียนเอาไวOอยJางชัดเจน ทั้งวัตถุดิบที่นำมาใชOผลิต การปGHน การ
ตกแตJงลวดลาย และการเผาใหOไดOผลิตภัณฑ7ที่มีคุณภาพดี แตJถึงกระนั้น ปGญหาที่เกิดขึ้นใน
ปGจจุบัน อาทิ วัตถุดิบที่ใชOเปaนเชื้อเพลิงในการเผาหาไดOยากและมีราคาสูงขึ้น อีกทั้งปGญหา
ดOานจำนวนชJางที่ลดนOอยลง และขาดการพัฒนารูปแบบของสินคOาใหOมีลวดลายที่แปลกใหมJ
ไปจากของเดิม ก็ทำใหOการผลิตเครื่องปGHนดินเผาดJานเกวียนไมJถูกพัฒนาไปตามยุคสมัยที่
เปล่ยี นแปลง ซ่งึ อาจเสย่ี งตJอการสญู หายไปตามกาลเวลา
การทำเครื่องปGHนดินเผาดJานเกวียนตOองอาศัยความพิถีพิถันมาตั้งแตJการเลือกสรร
วัตถุดิบ ซึ่งตOองใชOดินในพื้นที่เทJานั้น เพราะเปaนดินเหนียวเนื้อละเอียดคุณภาพดี มีสีแดง
และสีน้ำตาลดำ โดยมักขุดขึ้นมาจากบริเวณที่เรียกวJา “กุด” ซึ่งเปaนบริเวณแนวกัดเซาะ
196 การประชมุ วชิ าการพระพทุ ธศาสนาและศลิ ปวฒั นธรรมระดบั ชาตแิ ละนานาชาตคิ ร้ังท่ี 2
ของรมิ ฝงGç แมนJ ้ำ มีแรธJ าตตุ าJ งๆ โดยเฉพาะแรJเหลก็ สะสมอยใJู นเนอื้ ดนิ คอJ นขOางมาก และดOวย
ความละเอียดของเนื้อดินจึงทำใหOงJายตJอการปGHนขึ้นรูป ไมJบดิ เบีย้ วและทนทานตJอการเผาใน
อุณหภูมิสูง เมื่อนำดินดJานเกวียนมาเผาในอุณหภูมิสูง พบวJาแรJเหล็กที่สะสมอยูJในเนื้อดิน
จะเกิดการหลอมละลายแลOวมาเคลือบชั้นผิว จนทำใหOเครื่องปGHนดินเผาดJานเกวียนมี
เอกลักษณ7พิเศษเปaนสีตJางๆ ทั้งสีดำ สีน้ำตาลแดง หรือสีสัมฤทธ์ิ ที่มีความมันวาว และ
คงทนตJอการนำมาใชOงาน เมื่อเคาะจะมีเสียงดังกังวาน ทั้งนี้ การที่จะเผาผลิตภัณฑ7ใหOไดO
เปaนสีตJางๆ นั้น ขึ้นอยูJกับอุณหภูมิที่ใชOในการเผา โดยหากเผาที่อุณหภูมิ 900-1,100 องศา
เซลเซียส เนื้อดินจะใหOสีน้ำตาลอJอนจนถึงสีน้ำตาลเขOม และถOาใชOอุณหภูมิมากกวJา 1,200
องศาเซลเซียส ก็จะใหOสีน้ำตาลแดงเขOมคลOายกับเลือดปลาไหล ซึ่งการเผาดOวยอุณหภูมิที่
สูงขึ้น จะยิ่งทำใหOผลิตภัณฑ7มีสีเขOม มีความมันวาว และเนื้อผิวราบเรียบมากกวJาการเผา
ดOวยอุณหภูมิที่ต่ำกวJา การผลิตเครื่องปGHนดินเผาดJานเกวียนในปGจจุบัน สJวนมากจะเปaนงาน
ปGHนเครื่องใชO หรือของตกแตJงตJางๆมีผูOประกอบการเพียงไมJกี่รายที่ผลิตเครื่องประดับจากดิน
เผา ประเภทสรOอยคอ ตJางหู เข็มกลัด และกำไลขOอมือในลักษณะของการรOอยลูกปGดแบบ
ตJางๆ อาทิ สี่เหลี่ยมขOาวหลามตัด ทรงกลม ทรงกระบอก ครึ่งวงกลม ธรรมจักร และ
สี่เหลี่ยมคางหมู เขOาไวOดOวยกัน โดยใชOดีไซน7ผสมผสานตามจินตนาการของชJาง สนนราคา
ของเครื่องประดับจะอยูJที่ 20-400 บาท ซึ่งถือวJาราคาขายนี้คJอนขOางถูก แตJการจำหนJายออก
กลับไมคJ JอยดีเทาJ ท่คี วร สินคาO นี้จึงไมJคอJ ยเปนa ทีน่ ิยมผลิตในบรรดาผOปู ระกอบการเทาJ ใดนัก
ผูOวิจัยไดOทำการสัมภาษณ7นางสำราญ แปลกระโทก อายุ 55 ปè เจOาของรOานปñานOอย
ดินดี และนายหลJอ แปลกระโทก ชJางปGHน พบวJา ปGจจุบันมีนักทJองเที่ยวเขOามาทJองเที่ยวใน
ชุมชนดาJ นเกวยี นนอO ยมาก ทำใหชO ุมชนเงยี บเหงา แตนJ างสำราญ กลาJ ววJา กย็ งั ตอO งทำอาชีพ
นี้ตJอไปเพราะเปaนอาชีพที่สืบทอดมาจากบรรพบุรุษและตOองการที่จะอนุรักษ7งานปGHนนี้ตJอไป
โดยนางสำราญ เคยเปaนลูกจOางขายผลิตภัณฑ7เครื่องปGHนดินเผามากJอนจนผันตัวมาเปaน
เจOาของรOาน โดยมีนายหลJอ แปลกระโทกซึ่งเปaนสามี เปaนชJางปGHน โดยทำการปGHนอยูJบOาน
สJวนลูก ๆ ก็ไมJไดOทำอาชีพนี้ เนื่องจากหันไปทำงานบริษัท และโรงงานอุตสาหกรรมกัน
โดยนางสำราญเลJาใหOผูOวิจัยฟGงวJาปGจจุบันนี้ไมOฟòHนที่ใชOเผาเครื่องปGHนดินเผามีราคาแพงขึ้นมาก
เตาหนึ่งตOองใชOไมOฟòHนประมาณ เตาละ 3,000 – 4,000 บาท ซึ่งทางผูOวิจัยก็ไดOสอบถาม
นางสำราญ ในเรื่องของดินที่ใชOปGHนนั้น จะมีการขาดแคลนหรือไมJ ไดOรับคำตอบวJาในเรื่อง
การประชมุ วิชาการพระพุทธศาสนาและศิลปวัฒนธรรมระดบั ชาติและนานาชาติคร้ังที่ 2 197
ของดินนั้น ไมJขาดแคลนเลย มีเพียงพอ เนื่องจากดินนั้นจะนำมาจากทุJงนาซึ่งมีใชOตลอด
โดยกระบวนการปGHนเครื่องปGHนดินเผาจะมี 3 กระบวนการ คือ 1. กระบวนการเตรียมดิน
2. กระบวนการปGHน หรือขึ้นรูป ซึ่งจะแบJงเปaนงานอัด (งานเทแบบ) และงานปGHน (งานปHGน
มือ) และ 3. กระบวนการเผา สJวนดOานการออกแบบผลิตภัณฑ7นั้น นายหลJอ ซึ่งเปaนชJางปGHน
จะทำการออกแบบเองจากความชำนาญที่สะสมมา และการลอกเลียนแบบจากรOานคOาทั่ว
ๆ ไป แลOวนำมาดัดแปลงหรือออกแบบเองไมJมีใครมาสอนดOานการออกแบบผลิตภัณฑ7
ปGจจุบันมีลูกคOานOอยมากบางวันจะมีการสั่งซื้อจากนักทJองเที่ยวที่เคยมา แลOวทำการสั่ง
เพิ่มเติม หรือจากพJอคOาคนกลางซื้อไปเพื่อขายตJออาทิ จังหวัดปทุมธานี และกรุงเทพมา
นคร จากความสำคัญดังกลJาวผูOวิจัยไดOศึกษาวิเคราะห7สภาพปGญหาวิกฤติการทำอาชีพ
เครื่องปGHนดินเผาของชุมชนดJานเกวียนในปGจจุบัน พบวJาผูOประกอบการหรือชJางปGHนไมJมี
รูปแบบผลิตภัณฑ7ที่มีเอกลักษณ7เฉพาะของตนเองแตJใชOวิธีการทำซ้ำรูปแบบเดิมและอาศัย
ฝèมือและความชำนาญของชJาง ตามแบบที่ลูกคOาตOองการโดยที่ไมJไดOคิดรูปแบบใหมJ ๆ
ขึ้น จึงเกิดวงจรชีวิตของสินคOาในชุมชนสั้นและยังมีปGญหาดOานขOอจำกัดดOานการจดลิขสิทธิ์
แบบและลวดลายจึงทำใหOเกิดการการลอกเลียนแบบสินคOากันเองในชุมชน และการขาย
สินคOาตัดราคากันทั้งในระดับผูOผลิตและผูOจำหนJาย ทำใหOสินคOาที่ขายไดOมีราคาต่ำ วัตถุดิบ
เชื้อเพลิงการเผาหายากและมีราคาสูง ผูOผลิตตกอยูJในภาวะเสียเปรียบ ดังนั้น เพื่อเปaนการ
พัฒนาผูOประกอบการและชุมชนดJานเกวียนตามกรอบแนวทางที่สำคัญของยุทธศาสตร7ชาติ
ระยะ 20 ปè ดOานการสรOางความสามารถในการแขJงขัน ประการหนึ่ง คือ การพัฒนา
ผูOประกอบการและเศรษฐกิจชุมชน พัฒนาทักษะผูOประกอบการ (กรอบยุทธศาสตร7ชาติ
ระยะ 20 ป,è 2562)
จากปGญหาดังที่กลJาวมาขOางตOนผูOวิจัยจึงตOองศึกษาการพัฒนาศักยภาพการ
ออกแบบผลิตภัณฑ7เครื่องปGHนดินเผาในจังหวัดนครราชสีมา จากภูมิปGญญาในดOานศิลปะ
ภูมิปGญญาการพัฒนาสิ่งของเครื่องใชOมีมาตั้งแตJโบราณการณ7โคราชก็สืบทอดมาจน
กลายเปaนคนดJานเกวียน จากดJานเกวียนจึงพัฒนาเปaนรูปลักษณ7ที่สอดคลOองกับความ
ตOองการของตลาด ปGญหาหลักของชุมชนคนดJานเกวียนคือ ปGจจุบันยังติดอยูJที่รูปแบบที่มี
อยูJเดิม บางสJวนยังไมJขยับไปสูJงานศิลปะ แตJจากปรากฏการณ7ที่ผJานมาคนดJานเกวียนก็ยัง
รักษามาตรฐานไดOเปaนอยJางดีในเรื่องของการใชOวิธีการตJางๆ จนไดOรับเปaนหมูJบOานตOนแบบ
198 การประชมุ วิชาการพระพุทธศาสนาและศิลปวัฒนธรรมระดบั ชาตแิ ละนานาชาตคิ รัง้ ที่ 2
ผลิตภัณฑ7 อยJางไรก็ตามการพัฒนาผลิตภัณฑ7เครื่องปGHนดินเผาก็ยังเปaนเหมือนเดิม
เพราะฉะนั้นงานวิจัยเรื่องนี้จึงมุJงศึกษาการพัฒนาศักยภาพการออกแบบผลิตภัณฑ7
เครอื่ งปHGนดนิ เผาในจังหวัดนครราชสีมาเพ่ือใหสO อดคลOองกบั ตลาดโลก
วัตถปุ ระสงคR
เพื่อศึกษาศักยภาพการออกแบบผลิตภัณฑ7เครื่องปGHนดินเผาดJานเกวียนใน
จังหวัดนครราชสมี า
ระเบยี บวิธีวจิ ัย
เปaนการวิจยั เชงิ คณุ ภาพ (Qualitative Research) ในภาคสนาม (Field Study) โดยการ
สัมภาษณ7เชิงลึก ผูOประกอบการผลิตเครื่องปGHนดินเผาดJานเกวียน ผูOนำชุมชนผูOใหญJบOาน
ประธานกลุJมเครื่องเครื่องปGHนดินเผาดJานเกวียน เจOาหนOาที่ภาครัฐ พระสงฆ7 เยาวชน
นักเรียน นักศึกษา ที่มีความสนใจการผลิตเครื่องปGHนดินเผา ลูกคOาที่เขOามาซื้อผลิตภัณฑ7
เครื่องปGHนดินเผาดJานเกวียน ดOวยวิธีการเลือกกลุJมตัวอยJางแบบตามสะดวก (In-depth
Interview) และการสนทนากลมJุ (Focus Group Discussion)
ผู้ให้ข้อมูลสาํ คัญประกอบด้วย
กลมJุ ท่ี 1 ผOปู ระกอบการผลติ เคร่อื งปนHG ดนิ เผาดาJ นเกวยี น จำนวน 10 คน
กลุJมที่ 2 ผูOนำชุมชนผูOใหญJบOาน ประธานกลุJมเครื่องปGHนดินเผาดJานเกวียน
เจาO หนOาทภี่ าครัฐ พระสงฆ7 จำนวน 5 คน/รปู
กลุJมที่ 3 เยาวชน นักเรียน นักศึกษา ที่มีความสนใจการผลิตเครื่องปGHนดินเผา
จำนวน 5 คน
กลุJมที่ 4 ลูกคOาที่เขOามาซื้อผลิตภัณฑ7เครื่องปGHนดินเผาดJานเกวียน จำนวน 10
คนรวมท้งั ส้ิน 30 คน
เครอ่ื งมือท่ีใช.ในการวิจยั
การดำเนินการตามโครงการวิจัยดังกลJาว เนOนการศึกษาวิเคราะห7และการมีสJวน
รJวมทั้ง การเก็บรวบรวมขOอมูลจากเอกสาร งานวิจัย แนวคิดทฤษฎีที่เกี่ยวขOอง
การประชุมวิชาการพระพุทธศาสนาและศลิ ปวฒั นธรรมระดบั ชาติและนานาชาติคร้ังที่ 2 199
การสัมภาษณ7เชิงลึก สJวนการวิเคราะห7 สังเคราะห7ขOอมูลนั้นเนOนวิธีการแสวงหาความรูO จาก
การต้งั ประเด็นหลักในการศกึ ษา โดยดำเนินการและใชOเคร่ืองมอื ทส่ี ำคญั ไดแO กJ
การสัมภาษณ7 ผูOวิจัยใชOการสัมภาษณ7เชิงลึก (In–depth Interviews) สำหรับ
ผูOใหOขOอมูลสำคัญ โดยพัฒนาเปaนแบบสัมภาษณ7ที่พัฒนาจากเอกสาร รายงานที่เกี่ยวขOอง
เพื่อคOนหาแนวคิด กระบวนการพัฒนาศักยภาพการออกแบบผลิตภัณฑ7เครื่องปGHนดินเผาใน
จงั หวดั นครราชสีมา
การเก็บรวบรวมข.อมูล
ผูOวิจัยไดOใชOวิธีการเก็บรวบรวมขOอมูลที่หลากหลาย เพื่อใหOไดOขOอมูลตาม
วัตถุประสงค7ของการศกึ ษา โดยมีวธิ ีการเก็บรวบรวมขOอมูล ดังนี้
1) การลงพื้นที่ในหมูJบOานเครื่องปGHนดินเผาดJานเกวียน อำเภอโชคชัย จังหวัด
นครราชสีมานักวิจัยลงพื้นที่ดOวยตนเอง และออกแบบเครื่องมือการวิจัย กำหนดลงพื้นที่เพ่ือ
พฒั นากจิ กรรมการวจิ ยั
2) การพัฒนากิจกรรมในพื้นที่หมูJบOานเครื่องปGHนดินเผาดJานเกวียน อำเภอโชค
ชัย จังหวัดนครราชสีมา โดยการสัมภาษณ7เชิงลึก (In–depth Interviews) โดยกJอนลง
สนามเพื่อทำการสัมภาษณ7 ผูOวิจัยไดOเริ่มตOนดOวยการนัดหมายวันเวลาที่จะสัมภาษณ7กับผูOใหO
ขOอมูลสำคัญ
3) ทำการวิเคราะหส7 งั เคราะหข7 Oอมลู ตามวตั ถปุ ระสงค7ของการวิจัย
4) สรปุ ผลการศกึ ษาวิจยั
การวิเคราะหข> .อมลู
การสัมภาษณ7เชิงลึก เปaนกระบวนศึกษาวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative
Research) โดยผูOวิจัยดำเนินการวิเคราะห7ขOอมูล โดยมุJงเนOนการวิเคราะห7โดยการสรุปตาม
สาระสำคัญดOานเนื้อหาที่กำหนดไวO โดยวิธีการวิเคราะห7เนื้อหา (Content analysis)
วิเคราะห7สภาพปGจจุบันและความตOองการพัฒนาศักยภาพการออกแบบผลิตภัณฑ7
เครอื่ งปนGH ดนิ เผาดาJ นเกวียนในจังหวัดนครราชสีมา
200 การประชมุ วิชาการพระพุทธศาสนาและศิลปวัฒนธรรมระดบั ชาตแิ ละนานาชาตคิ รั้งท่ี 2
ผลการวิจยั
ผลการศึกษาศักยภาพการออกแบบผลิตภัณฑ7เครื่องปGHนดินเผาดJานเกวียนใน
จงั หวดั นครราชสมี า
ขOอมูลจากการสัมภาษณ7เปaนการสัมภาษณ7เชิงลึกรายบุคคล ผูOใหOขOอมูลสำคัญ
กลุJมที่ 1 ผูOประกอบการผลิตเครื่องปGHนดินเผาดJานเกวียน จำนวน 10 คน กลุJมที่ 2 ผูOนำ
ชุมชนผูOใหญJบOาน ประธานกลุJมเครื่องปGHนดินเผาดJานเกวียน เจOาหนOาที่ภาครัฐ พระสงฆ7
จำนวน 5 คน/รูป กลุJมที่ 3 เยาวชน นักเรียน นักศึกษา ที่มีความสนใจการผลิต
เครื่องปGHนดินเผา จำนวน 5 คน กลุJมที่ 4 ลูกคOาที่เขOามาซื้อผลิตภัณฑ7เครื่องปGHนดินเผาดJาน
เกวียน จำนวน 10 คน รวมทั้งสิ้น 30 คน ผลจากการสัมภาษณ7สามารถสรุปขOอมูลไดO
ดังตJอไปนี้
โดยประเด็นคำถามที่ใชOในการสัมภาษณ7มีลักษณะเดียวกัน คือ เปaนขOอคำถาม
เกี่ยวกับการออกแบบผลิตภัณฑ7เครื่องปHGนดินเผาดJานเกวียนในจังหวัดนครราชสีมา เปaนการ
นำเสนอความคิดเห็นในประเด็นที่เกี่ยวขOอง เพื่อแสวงหาแนวทางการพัฒนาศักยภาพการ
ออกแบบผลิตภัณฑ7เครื่องปGHนดินเผาดJานเกวียนในจังหวัดนครราชสีมา ผลการวิจัย
การศึกษาศักยภาพการออกแบบผลิตภัณฑ7เครื่องปGHนดินเผาดJานเกวียนในจังหวัด
นครราชสมี า ทีไ่ ดจO ากการสัมภาษณแ7 บบเจาะลกึ มปี ระเดน็ ดังน้ี
1) การผลิตเครื่องปGHนดินเผาของดJานเกวียนที่ผJานมาผูOประกอบการมีการ
ออกแบบผลิตภัณฑ7เครื่องปGHนดินเผาดOวยหลักการอะไร เชJน ความรูO ภูมิปGญญา หรือความ
ตอO งการของตลาด
ผลการศึกษาศักยภาพการออกแบบผลิตภัณฑ7เครื่องปGHนดินเผาดJานเกวียนใน
จังหวัดนครราชสีมา ที่ไดOจากการสัมภาษณ7มีดังตJอไปนี้ 1) ผูOประกอบการผลิต
เครื่องปGHนดินเผาสJวนมากจะทำการออกแบบผลิตภัณฑ7เครื่องปGHนดินเผาดOวยความรูO ภูมิ
ปGญญาของตนเอง 2) ผูOประกอบการผลิตเครื่องปGHนดินเผาจะทำการการออกแบบจะคิดข้ึนมา
เองโดยไมJใหOซ้ำกับรOานอื่น ๆ 3) ผูOประกอบการผลิตเครื่องปGHนดินเผาจะทำการออกแบบโดย
เกิดจากความคิด ความรูO ของตนเองที่พยายามคิดแบบใหOดูนJาสนใจ และสะดุดตาใหOนJา
เลือกซื้อ 4) ผูOประกอบการผลิตเครื่องปGHนดินเผาจะทำการออกแบบโดยจะดูจากความ
ตOองการของตลาดเปaนหลักเพื่อใหOลูกคOามีทางเลือกในการซื้อผลิตภัณฑ7 5) ผูOประกอบการ
การประชมุ วิชาการพระพุทธศาสนาและศิลปวัฒนธรรมระดบั ชาติและนานาชาติครั้งท่ี 2 201
ผลิตเครื่องปGHนดินเผาจะทำการออกแบบโดยจะดูจากความตOองการของตลาด แลOวนำมา
ดัดแปลงเพิ่มเติมเปaนของที่รOานเพื่อจำหนJายกับลูกคOา เชJน ของที่รOานศุกร7สวJางจะมีน้ำพุเล็ก
ซึ่งทำการดัดแปลงมาจากน้ำพุใหญJเพื่อใหOดูแตกตJางจากรOานอื่น 6)ผลิตภัณฑ7ของที่รOานจะ
จOางชJางปGHนแตJจะนำผลิตภัณฑ7เครื่องปGHนมาทาสีเองโดยใชOความรูOของตนเองในการพัฒนา
ผลิตภัณฑ7เพื่อใหOมีความโดดเดJน การเผาจะรวบรวมชิ้นงานผลิตภัณฑ7เผาทีเดียวครั้งละมาก
ๆ เพื่อเปaนการประหยัดฟòนที่ปGจจุบันราคาแพงขึ้น 7) ผูOประกอบการผลิตเครื่องปGHนดินเผา
จะใชOความรูOของตนเองในการผลิตเครื่องปGHนดินเผา โดยชJวงแรกจะทำการผลิตนOอยชิ้นแตJ
พอตดิ ตลาดแลOวกจ็ ะทำการผลิตมากขึน้
2) ใครเปaนผูOออกแบบผลิตภัณฑ7เครื่องปGHนดินเผาของรOาน (รOานทำเอง เลียนแบบ
กนั มา หรอื จาก ภูมปิ GญญาชาวบOาน)
ผลการศึกษาศักยภาพการออกแบบผลิตภัณฑ7เครื่องปGHนดินเผาดJานเกวียนใน
จังหวัดนครราชสีมา ที่ไดOจากการสัมภาษณ7มีดังตJอไปนี้ 1) สJวนใหญJของผูOตอบแบบ
สัมภาษณ7จะใหOความเห็นวJาแตJละรOานจะทำการผลิตเครื่องปGHนดินเผาเอง คิดเองบOาง
เลียนแบบกันมาบOาง หรือบางรOานจะมาจากภูมิปญG ญาแตJดั้งเดิม 2) การออกแบบผลิตภัณฑ7
เครื่องปGHนดินเผาของบOานลุงเมี้ยนก็จะทำการผลิตเอง เชJน ปGHนนกฮูกตัวใหญJสำหรับเปaนสินคOา
ตั้งโชว7บOานและสวน และมาจากภูมิปGญญาพJอกับแมJที่เปaนผูOผลิตตั้งแตJดั้งเดิมและผลิตสืบตJอ
กันมา เชJน การผลิตครก จะไมJผลิตเครื่องปGHนประเภทตุcกตาเนื่องจากไมJถนัดในการปHGน
ตุcกตา 3) ผูOประกอบการจะทำการผลิตเครื่องปGHนดินเผาแบบไมJใหOซ้ำกัน จะพยายามสรOาง
ความโดดเดJน รOานของตนเอง
3) ผลิตภัณฑ7เครื่องปGHนดินเผาที่ออกแบบมามีประเภทอะไรบOาง (เครื่องประดับ
ตกแตJงบOาน ของตกแตJงสวน ตุcกตา ของใชOในครัวเรือน พระพุทธรูป เทวดา ภูมิปGญญา
ทOองถนิ่ หรอื กลมุJ ตามความเชือ่ )
ผลการศึกษาศักยภาพการออกแบบผลิตภัณฑ7เครื่องปGHนดินเผาดJานเกวียนใน
จังหวัดนครราชสีมา ที่ไดOจากการสัมภาษณ7มีดังตJอไปนี้ 1) ผูOประกอบการแตJละรOานจะผลิต
เครื่องปGHนดินเผาที่ไมJเหมือนกัน จะสรOางผลิตภัณฑ7ที่เปaนของรOานตนเอง เชJน บOานลุงเมี้ยน
จะเปaนของใชOครัวเรือน ครก ที่สืบทอดมาจากรุJนพJอแมJ และนกฮูกที่ใชOเปaนของตกแตJงสวน
2) ผูOประกอบการบางรOานจะผลิตพระพุทธรูป เทวดา เนื่องจากมีความถนัดทางดOานนี้และ
202 การประชมุ วชิ าการพระพทุ ธศาสนาและศลิ ปวฒั นธรรมระดับชาตแิ ละนานาชาตคิ ร้ังที่ 2
สืบทอดจากบรรพบุรุษ 3) ผูOประกอบการบางรOานจะผลิตเครื่องประดับตกแตJงบOาน ของ
ตกแตJงสวน ตกุc ตา กระถางรปู แบบตาJ ง ๆ
4) ลูกคOามีความพงึ พอใจหรอื เลือกซอื้ เครอื่ งปนHG ดินเผาประเภทใด
ผลการศึกษาศักยภาพการออกแบบผลิตภัณฑ7เครื่องปGHนดินเผาดJานเกวียนใน
จังหวัดนครราชสีมา ที่ไดOจากการสัมภาษณ7มีดังตJอไปนี้ 1) เลือกซื้อประเภทของประดับ
ตกแตJงสวน 2)เลือกซื้อของใชOครัวเรือน เชJน ครก 3) เลือกซื้อสินคOาประเภทกระถางปลูก
ตOนไมO แบบที่เปaนดังเดิม แบบแนววินเทจ และปGจจุบันตลาดกำลังตOองการกระถางปลูกตOน
แคทตัสเปนa อยาJ งมากทำใหกO ระถางปลกู ตOนไมแO บบเลก็ ๆ จะไดOรบั ความนิยมเปนa อนั ดับสงู
จากการวิเคราะห7ขOอมูลจากการสัมภาษณ7 สามารถสรุปไดOวJาผลการศึกษา
ศักยภาพการออกแบบผลิตภัณฑ7เครื่องปGHนดินเผาดJานเกวียนในจังหวัดนครราชสีมา
ผูOประกอบการสJวนใหญJจะทำการผลิตเครื่องปGHนดินเผาดOวยความรูO ภูมิปGญญา ของตนเอง
และจากบรรพบุรุษที่สืบตJอกันมา ผูOผลิตเครื่องปGHนดินเผาจะทำการคิดรูปแบบผลิตภัณฑ7
ขึ้นมาไมJใหOซ้ำแบบกันและสรOางความโดดเดJนใหOกับผลิตภัณฑ7 หรืออาจมีการลอกเลียนแบบ
กันมาบOาง และมาจากความตOองการของตลาดดOวย เชJน ปGจจุบันตลาดกำลังนิยมกระถาง
ปลูกตOนไมOแคคตัส รOานคOาตJาง ๆ จะทำการผลิตเครื่องปGHนดินเผาประเภทน้ีออกมามากเพื่อ
สJงตJอใหOพJอคOาคนกลางนำไปจำหนJายซึ่งไดOรับการตอบรับเปaนอยJางดีมาก และรOานจำหนJาย
เครื่องปGHนดินเผาดJานเกวียนจะมีสินคOาประเภทเครื่องประดับตกแตJงบOาน ของตกแตJงสวน
ตกุc ตา ของใชใO นครัวเรือน พระพทุ ธรปู เทวดา เปนa ตนO
องคRความรจู^ ากงานวิจัย
จากการวิจัยการพัฒนาศักยภาพการออกแบบผลิตภัณฑ7เครื่องปGHนดินเผาใน
จังหวัดนครราชสีมา ผูOวิจัยจึงไดOรับองค7ความรูOจากงานวิจัยในครั้งนี้ จากความรูO บวกภูมิ
ปGญญาของผูOประกอบการผลิตเครื่องปGHนดินเผา โดยผJานกระบวนการจัดการความรูOในการ
ผลติ เครื่องปนGH ดินเผา การสราO งและการจัดหาความรOู การจดั การและการจัดเก็บความรOู การ
กระจายความรูO และการประยุกต7ความรูOในการใชOงาน ผนวกกับการพัฒนาศักยภาพการ
ออกแบบผลิตภัณฑ7เครื่องปGHนดินเผา ควบคูJกับความรJวมมือภาครัฐสJงเสริมการทJองเที่ยว
การประชมุ วชิ าการพระพุทธศาสนาและศลิ ปวัฒนธรรมระดับชาติและนานาชาติครง้ั ท่ี 2 203
เพื่อความเขOมแข็งและสรOางรายไดOแกJชุมชนและทOองถิ่นตJอไป ดังแผนภาพองค7ความรูOจาก
งานวจิ ยั
สรปุ
การพัฒนาศักยภาพการออกแบบผลิตภัณฑ7เครื่องปGHนดินเผาในจังหวัด
นครราชสีมา จากการศึกษาวิเคราะห7ศักยภาพการออกแบบผลิตภัณฑ7เครื่องปGHนดินเผาดJาน
เกวียนในจังหวัดนครราชสีมา จึงสามารถสรุปไดOวJาศักยภาพการออกแบบผลิตภัณฑ7
เครื่องปGHนดินเผาดJานเกวียนในจังหวัดนครราชสีมา มีสิ่งสำคัญที่ทำใหOผลิตภัณฑ7
เครื่องปGHนดินเผาที่นี่เปaนที่รูOจักของผูOบริโภค คือ การเลือกใชคO วามรูO และภูมิปGญญาเฉพาะตัว
ที่ไมJเหมือนใคร คือ ดOานภูมิปGญญาการเลือกใชOวัตถุดิบในทOองถิ่นที่มีคJา และภูมิปGญญาดOาน
การออกแบบรูปแบบและลวดลาย ที่เปaนเอกลักษณ7ประยุกต7ใหOสอดรับกับการเปลี่ยนแปลง
ของสังคมปGจจุบันรอบดOาน จึงทำใหOเครื่องปGHนดินเผาดJานเกวียนในจังหวดั นครราชสีมาสรOาง
เม็ดเงินมาสูJครอบครัวสรOางคุณคJาทางจิตใจไปจนถึงภาพลักษณ7ที่ดีของอุตสาหกรรม
เครื่องปนGH ดินเผาไทยมาจนทกุ วันน้ี
204 การประชุมวิชาการพระพุทธศาสนาและศลิ ปวัฒนธรรมระดับชาตแิ ละนานาชาติคร้งั ท่ี 2
ข^อเสนอแนะ
1) ขOอเสนอแนะในการนำผลการวิจัยไปใชOประโยชน7 เครื่องปGHนดินเผาดJาน
เกวียนในจังหวัดนครราชสีมาเปaนที่ตOองการของตลาดมากขึ้น สJงผลใหOเกิดการ
ลอกเลียนแบบ เกิดปGญหาการแขJงขันทางดOานราคามากวJาคุณภาพของชิ้นงาน ดังนั้นผOู
ศึกษาจึงเสนอแนะแนวทางการแกOไขปGญหาดังกลJาว คือภาครัฐควรมีนโยบายชJวยเหลือ
ผูOผลิตโดยการอบรมทักษะฝèมือดOานการออกแบบใหOมากยิ่งขึ้น สJงเสริมการบริหารจัดการ
อยJางเปaนระบบ ใหOมีประสิทธิภาพและมาตรฐานดOานผูOประกอบการควรศึกษาถึงการใชO
เทคโนโลยีการผลิตที่ทันสมัยลดตOนทุนการผลิต เชJน การใชOพลังงานแกcสในการเผาแทนฟòน
ซึ่งเปaนทรัพยากรที่หายากและราคาสูง ควรพัฒนารูปแบบใหOทันสมัย เพิ่มกระบวนการผลิต
ที่ซับซOอนมากขึ้นเพื่อปñองกันการลอกเลียนแบบ การถJายทอดภูมิปGญญาเครื่องปGHนดินเผา
ยังใชOระบบบอกเลJาเปaนคำพูด จึงตOองพัฒนาเทคนิคในการถJายทอดความรูOที่เทJาทันกับ
สถานการณ7ใหมO ากข้ึน
2) ขOอเสนอแนะในการวจิ ัยครงั้ ตอJ ไปควรมีการศกึ ษาวจิ ัยการพัฒนาศักยภาพ
การออกแบบผลิตภณั ฑ7เครอื่ งปHGนดินเผาในจงั หวัดนครราชสีมาใหOครอบคลุมพื้นท่กี ารวิจยั
ทง้ั จงั หวดั
บรรณานกุ รม
กรอบยุทธศาสตร7ชาติระยะ 20 ปè (พ.ศ. 2560–2579) (ออนไลน7), แหลJงที่มา:
http://123.242.159.135/2558/files/pdf/yut-chart20.pdf. , (5 มกราคม
2562).
จารวุ รรณ ธรรมวัติ. (2543). ภูมปิ ญ) ญาอีสาน. อบุ ลราชธาน:ี ศริ ิธรรมออฟเซ็ท.
ชิรญา ตติยนันทกุล. (2555). ภูมิปGญญาเครื่องปGHนดินเผาทOองถิ่นอีสานหมูJบOานดJานเกวียน
จังหวดั นครราชสีมาสูJการพัฒนาธุรกิจครัวเรือน.วิทยานิพนธ/บริหารธุรกิจ.
มหาบณั ฑติ : การจดั การทJองเทีย่ วมหาวทิ ยาลยั ขอนแกนJ .
ศักดิ์ชัย เกียรตินาคินทร7. (2542). ภูมิปGญญาไทยพัฒนาไทย. วารสารวัฒนธรรมไทย, 37(4)
: 7-17.
การประชมุ วชิ าการพระพุทธศาสนาและศลิ ปวัฒนธรรมระดับชาติและนานาชาตคิ รัง้ ที่ 2 205
การพฒั นาศักยภาพการจัดจำหนา/ ยผลิตภัณฑเ6 คร่อื งป?น> ดนิ เผา
ในจงั หวัดนครราชสีมา
Development of distribution Potential Pottery Products
in Nakhon Ratchasima
ภดู ิศ นอขุนทด,
พระครูสงั ฆรกั ษส6 วัสด์ิ ขนั ตธิ รรม, กมลทิพย6 สัตบษุ
Pudhit Nokhuntod
PhrakhrusangkharakSawat, Kuntitham, Kamolthip Sattabut
มหาวทิ ยาลยั มหาจุฬาลงกรณราชวทิ ยาลัย วิทยาเขตนครราชสีมา
Mahachulalongkornrajavidyalaya University Nakhon Ratchasima Campus
Email: [email protected]
บทคัดยอ@
บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค7เพื่อศึกษาปAญหาและอุปสรรคดGานการจัดจำหนIาย
ผลิตภัณฑ7เครื่องปANนดินเผาดIานเกวียนจังหวัดนครราชสีมา และเพื่อศึกษารูปแบบการ
จำหนIายผลิตภัณฑ7เครื่องปANนดินเผาของหมูIบGานเครื่องปANนดินเผาดIานเกวียนในปAจจุบัน ผูGใหG
ขGอมูลสำคัญในการวิจัยครั้งนี้ คือ กลุIมที่ 1 ผูGประกอบการผลิตเครื่องปANนดินเผาดIานเกวียน
จำนวน 10 คน กลุIมที่ 2 ผูGนำชุมชนผูGใหญIบGาน ประธานกลุIมเครื่องปANนดินเผาดIานเกวียน
เจGาหนGาที่ภาครัฐ พระสงฆ7 จำนวน 5 คน/รูป กลุIมที่ 3 เยาวชน นักเรียน นักศึกษา ที่มี
ความสนใจการผลิตเครื่องปNAนดินเผา จำนวน 5 คน กลุIมที่ 4 ลูกคGาที่เขGามาซื้อผลิตภัณฑ7
เครื่องปANนดินเผาดIานเกวียน จำนวน 10 คน จำนวนรวม 30 ราย เก็บขGอมูลเชิงคุณภาพโดย
วิธีการสัมภาษณ7 ผลที่ไดGจากการศึกษา พบวIาปAญหาและอุปสรรคดGานการจัดจำหนIาย
เครื่องปANนดินเผา คือ ไมIสามารถกำหนดราคากลางไดGซึ่งจะตGองกำหนดจากราคาของ
เครื่องปANนดินเผาเปaนหลักตามขนาดรูปทรงของเครื่องปANนดินเผา ประกอบกับตGองขึ้นอยูIกับ
กำลังซื้อของลูกคGาและเศรษฐกิจสภาพปAจจุบัน เปaนตGน และรูปแบบการจำหนIายผลิตภัณฑ7
206 การประชุมวิชาการพระพทุ ธศาสนาและศลิ ปวฒั นธรรมระดับชาติและนานาชาติคร้งั ท่ี 2
เครื่องปANนดินเผาของหมูIบGานเครื่องปANนดินเผาดIานเกวียนในปAจจุบัน คือ มีการวางขาย
เครื่องปANนหนGารGาน มีการขายผIานพIอคGาคนกลางทั่วประเทศ และมีการสIงออกตIางประเทศ
รวมทั้งมีการขายผIาน Social Media การขายเครื่องปANนดินเผาผIานเฟสบุlคและไลน7 เพิ่ม
ชIองทางการจำหนIายมากขึ้นเพื่อเปaนทางเลือกแกIลูกคGาและเพื่อเพิ่มความสะดวกตIาง ๆ
พรGอมทั้งไดGพัฒนาศักยภาพการจัดจำหนIายผลิตภัณฑ7เครื่องปANนดินเผาดGวยการจัดทำเพจ
สำหรับการขายสนิ คGา
คำสำคัญ : การพัฒนาศกั ยภาพ, การจัดจำหนา1 ย, ผลติ ภัณฑเ8 ครอื่ งปนA@ ดินเผา, จังหวดั
นครราชสีมา
Abstract
This research paper aimed to examine the development of Dan
Kwian pottery products in Nakhon Ratchasima Province. The key contributors
in this research were divided into four groups viz., 1) ten pottery makers of
Dan Kwian, 2) five community leaders e.g. head of the village, the President
of Dan Kwian Pottery Group, Government Officers and Buddhist monks,
3) Five representatives of a group of youths interested in pottery production
and 4) 30 customers who ordered pottery products from Dan Kwian. All data
were collected by interviews. The results revealed the problem and obstacle
in the distribution of pottery represent the middle prices cannot be
determined, which must be determined chiefly from the pottery price
according to the size and shape of the pottery and it depends on
the purchasing power of the customer and the current economy. The current
form of pottery sales of Dan Kwian pottery village is sold through the shop,
through middlemen throughout the country and exported overseas, as well
as sold through social media. However, the sale of pottery through Facebook
and Line is adding more distribution channels and options to customers and
การประชมุ วชิ าการพระพุทธศาสนาและศิลปวฒั นธรรมระดับชาติและนานาชาติครัง้ ที่ 2 207
to increase convenience while improving the distribution potential of pottery
products by providing pages for sales.
Keywords : Development, distribution, Potential Pottery Products, Nakhon
Ratchasima
บทนำ
แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหIงชาติ ฉบับที่ 12 ยุทธศาสตร7ท่ี 2 การสรGาง
ความเปaนธรรมและลดความเหลื่อมล้ำในสังคม 5.4 แผนงานสนับสนุนการพัฒนาเศรษฐกิจ
ชุมชนฐานรากและชุมชนเขGมแข็ง ขGอ 5.4.1 สาระสำคัญ มุIงพัฒนาเศรษฐกิจชุมชนผIาน
เครือขIายวิสาหกิจเพื่อสังคม/วิสาหกิจ ชุมชน โดยการสรGางความรIวมมือระหวIางภาคเอกชน
และวิสาหกิจเพื่อสังคม (วิสาหกิจชุมชน) และความรIวมมือระหวIางวิสาหกิจเพื่อสังคม
(วิสาหกิจชุมชน) ในแตIละพื้นที่ เพื่อการสรGางองค7ความรูG รูปแบบการจัดการ เพื่อสรGาง
ความเขGมแข็งและความยั่งยืนของวิสาหกิจในระยะยาวรวมทั้งเผยแพรIความรูGดGานการ
สIงเสริม เศรษฐกิจชุมชนฐานราก พรGอมทั้งประสานงานกับจังหวัดและทGองถิ่นเพื่อขยายผล
จากชุมชนตGนแบบใหGมีการ นำไปใชGในชุมชนอื่น ๆ อยIางกวGางขวางเพื่อสนับสนุนนโยบาย
ของรัฐภายใตGยุทธศาสตร7ดGานการแกGไขปAญหา ความยากจน ลดความเหลื่อมลGา และสรGาง
การเติบโตจากภายใน โดยมีหนIวยงานดำเนินงาน คือ วิสาหกิจชุมชน (สำนกั คณะกรรมการ
พัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแหIงชาติสานักนายกรัฐมนตรี, 2559, หนGา 81) ปAจจุบัน
หมูIบGานเครื่องปANนดินเผาดIานเกวียนมีชื่อเสียงมาก ในฐานะที่ผลิตเครื่องปANนดินเผาไดG
สวยงาม มีรูปแบบที่แปลกและหลากหลาย แตIยังคงลักษณะดั้งเดิมกรรมวิธีการปANนและใชG
ดินจากริมฝïAงแมIน้ำมูลที่เผาแลGวมีลักษณะเปaนสีสัมฤทธิ์ ที่มีเอกลักษณ7ของความเปaน
เครื่องปNนA ดินเผาดIานเกวยี นจนไดGรับเลือกใหGเปนa หมูบI าG นทอI งเทย่ี ว OTOP (OTOP tourism
village) จึงเปaนที่ไวGวางใจไดGเกี่ยวกับคุณภาพสินคGาและมาตรฐานของการบริการ
มีนักทIองเที่ยวและนักธุรกิจเดินมาทIองเที่ยวและติดตIอซื้อขายเปaนจำนวนมาก (กอง
วิชาการและแผนงาน สำนักงานเทศบาลตำบลดIานเกวียน, 2556) และพบวIา ผูGผลิต
เครื่องปANนดินเผาที่ทำตั้งแตIตGนน้ำถึงปลายน้ำมีนGอยรายมาก สIวนมากจะเปaนรGานขนาดใหญI
208 การประชมุ วิชาการพระพทุ ธศาสนาและศลิ ปวฒั นธรรมระดบั ชาติและนานาชาตคิ ร้งั ท่ี 2
ที่ดำเนินกิจการมายาวนาน ทั้งนี้แลGว จึงเปaนสาเหตุหลักที่ทำใหGเครื่องปANนดินเผาดIานเกวียน
ประสบปAญหา คือ นักทIองเที่ยวลดลง ดGานการพัฒนาผลิตภัณฑ7ใหGมีความทันสมัย ดGานการ
สรGางสรรค7ลวดลายลงบนผลิตภัณฑ7เครื่องปANนดินเผา และความใสIใจในการผลิตสินคGา
การจัดจำหนIาย คุณภาพลดนGอยลง ดGวยตGนทุนการผลิตที่สูงขึ้นโดยเฉพาะกับสภาวการณ7ที่
เศรษฐกิจไมIดี ทำใหGขายของไดGนGอยลง ผูGบริโภคขาดความเชื่อมั่นในคุณภาพของตัวสินคGาที่
มีการแตกรGาว ซIอมทาสีอำพราง รูปแบบของผลิตภัณฑ7ไมIเปaนไปตามยุคสมัยที่เปลี่ยนแปลง
เทIาใดนัก ทำใหGเกิดการตIอรองทางการตลาดมาก สินคGาราคาตกต่ำ แขIงกันขายลดราคา
ทำใหGชุมชนเกิดปAญหา การคGาขายและรายไดG ภาวะหนี้สิน ปAจจุบันชIางปANนและ
ผูGประกอบการที่มีประสบการณ7ในการผลิตสินคGามีนGอยและเริ่มลดนGอยลงในปAจจุบัน และ
ไมสI ามารถสIงตอI ภมู ปิ ญA ญาดัง้ เดมิ ใหGใหลG ูกหลาน หรือถาI ยทอดใหGคนรุIนใหมทI ำงานตอI ไดG ทำ
ใหGผูGประกอบการหลายแหIงเริ่มปôดตัวลง เนื่องดGวยคนรุIนหลังหนุIมสาวนิยมเขGาทำงาน
โรงงานอุตสาหกรรมมากขึ้นทำใหGขาดการสืบทอดชIางปANน ซึ่งผูGวิจัยเองไดGเขGาไปสัมผัสกับ
ชุมชนดIานเกวียนอยูIบIอยครั้ง และบางครั้งมีการซื้อสินคGาเพื่อตกแตIงบGาน และการซื้อสินคGา
ประเภทของขวัญและจะกลับมาซื้อบIอย ๆ เพื่อเปaนการอุดหนุนชุมชน จะพบวIาแตIละครั้งที่
กลับมาซื้อจะมีรGานคGาที่ถูกปôดตัวหลายรGานเพิ่มมากขึ้น จึงเปaนประเด็นสำคัญที่ตGอง
ดำเนินการอยIางเรIงดIวน เหตุใดชุมชนจึงตGองปôดรGาน จากสภาพปAญหาในปAจจุบันนี้ คIานิยม
และวิถีชีวิตความเปaนอยูIของผูGบริโภคมีความหลากหลายมากขึ้นมีทางเลือกในการบริโภค
และใชGสอยผลิตภัณฑ7ใหGเหมาะกับชีวิตประจำวัน โดยเฉพาะในยุคสมัยปAจจุบันนี้ ทัศนคติ
คนรุIนใหมI ที่มีตIอความงามแบบดั้งเดิมเปaนสิ่งลGาสมัย โดยมีความชื่นชอบเฉพาะกลุIมทำใหG
สินคGาเครื่องปANนดินเผาแบบดั้งเดิม ตGองพัฒนาใหGทันตIอสังคมที่เปลี่ยนไป การใชGงานตGองมี
ประโยชน7ใชGสอยที่มากขึ้นแตIไมIจำเปaนตGองอยูIไดGนาน สามารถเปลี่ยนไดGบIอย ๆ ปAญหา
ราคาวัตถุดิบที่สูงขึ้นตามเศรษฐกิจ ทำใหGผูGประกอบการแบกรับภาระตGนทุนการผลิต
แนวโนGมของรูปแบบผลิตภัณฑ7 ถูกกำหนดโดยผูGซื้อและตลาดที่ตIางกันและเปลี่ยนแปลง
ตลอดเวลา
จากขGอมูลการสัมภาษณ7รายการสัญจร NBT จังหวัดนครราชสีมา เมื่อวันที่ 12
มกราคม 2561 ไดGทำการสัมภาษณ7 นายสุวัฒน7 ปรöอกระโทก เจGาของบGานเครื่องปANนดินเผา
ปAจจุบันมีนักทIองเที่ยวนGองลงทำใหGหลายบGานในชุมชนเลิกอาชีพเครื่องปANนดินเผาหันทำ
การประชมุ วชิ าการพระพทุ ธศาสนาและศลิ ปวฒั นธรรมระดบั ชาตแิ ละนานาชาตคิ ร้ังท่ี 2 209
อาชีพอื่นแทน โดยในหมูIบGานที่ยังทำอาชีพเครื่องปANนดินเผามีประมาณ 30% ในชIวง 2-3 ปù
ที่ผIานมาชุมชนเงียบเหงาไปมาก เชIนเดียวกับ ผูGใหญIเมี้ยน สิงห7ทะเล ที่ตGองตIอสูGกับ
ผลกระทบที่เกิดขึ้นพยายามที่จะแกGปAญหาทั้งมีการเดินทางไปศึกษาดูงานที่ตIางจังหวัด มี
การเขGารับการอบรมเพื่อพัฒนาผลิตภัณฑ7ของตนเอง และเพื่อยืนหยัดอาชีพ
เครื่องปANนดินเผาที่ทำมาตั้งแตIบรรพบุรุษ ก็ตGองการใหGภาครัฐชIวยโปรโมทใหGคนรูGจักดIาน
เกวียนมากขึ้น และก็เรื่องที่สำคัญประการหนึ่งคือ เรื่องการตลาด ในเมื่อผลิตมาแลGวเรา
ขายไมIไดG ขายไมIดี ขายไมIออกมันก็จบ ตลาดสำคัญที่สุดเลย ซึ่งงานเครื่องปANนดินเผาเปaน
งานฝมù อื ทส่ี ะสมมานานจนเกดิ ความชำนาญ ชาI งปนNA ทกุ คนทำกนั มา 10 -20 ปùขึ้นไป ทุกคน
ตั้งใจทำอยIางตั้งใจตั้งการผสมดิน การขึ้นรูป การเขียนลาย จนถึงการเผา กIอนนำมา
จำหนIาย ผลงานที่ออกมาทุกชิ้นจึงมีทั้งมูลคIา และคุณคIาซึ่งหากใครเห็นคุณคIาในสIวนที่ชIาง
เหลIานี้ที่ปANนขึ้นมาเปaนพลังและกำลังใจกับชุมชนบGานดIานเกวียนใหGคงอยูIตIอไป ประกอบกับ
เพื่อใหGเปaนไปตามแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหIงชาติ ฉบับที่ 12 (พ.ศ. 2560 – 2564)
ยุทธศาสตร7ที่ 3 ยุทธศาสตร7การสรGางความเขGมแข็งทางเศรษฐกิจและแขIงขันไดGอยIางยั่งยืน
ไดGใหGความสำคัญกับการเสริมสรGางและพัฒนาขีดความสามารถในการแขIงขันของภาคการ
ผลิตและบริการ (สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแหIงชาติสำนัก
นายกรฐั มนตรี, 2560)
คลัสเตอร7เครื่องปANนดินเผาดIานเกวียน มีมูลคIาการขายประมาณปùละไมIต่ำกวIา
1,000 ลGานบาท และมีการขยายตัวเพิ่มขึ้นประมาณรGอยละ 5 ตIอปù ตลาดในประเทศ และ
ตIางประเทศมีสัดสIวนรGอยละ 20 และ 80 ตามลำดับ ตลาดในประเทศสIวนใหญIเปaนการ
จำหนIายสินคGาในพื้นที่ใหGกับนักทIองเที่ยวเพราะถือวIาเปaนแหลIงทIองเที่ยวและแหลIงซื้อ
สินคGาของที่ระลึกที่มีชื่อมากที่สุดแหIงหนึ่งสำหรับนักทIองเที่ยวทั้งชาวไทยและ
ชาวตIางประเทศ โดยมีบริเวณพื้นที่พาณิชย7สำหรับเปaนแหลIงจำหนIายขนาดใหญIหลายแหIง
เชนI ลานดาI นเกวียน ดIานเกวยี นพลาซIา และรGานคGาจำนวนมากซ่งึ ต้ังเรยี งรายเปaนระยะทาง
ยาวอยูIตามสองขGางทางริมถนนสายนครราชสีมา-โชคชัย ซึ่งสินคGาที่จะขายใหGกับ
นักทIองเที่ยวโดยเฉพาะนักทัศนาจรไดGนั้นสIวนใหญIจะเปaนสินคGาที่มีขนาดชิ้นไมIใหญIนัก
เพราะมีขGอจำกัดดGานการบรรทุกและนำกลับ สำหรับตลาดนอกพื้นที่ที่สำคัญ คือ กรุงเทพฯ
โดยเฉพาะตลาดจตุจักร และเชียงใหมI (ขGอมูลจากการสัมภาษณ7คุณชรินทร7 เปลี่ยนกระโทก
210 การประชุมวิชาการพระพุทธศาสนาและศิลปวฒั นธรรมระดบั ชาติและนานาชาตคิ รั้งท่ี 2
นายกเทศบาลตำบลดIานเกวียน อดีตประธานชมรมเครื่องปANนดินเผาดIานเกวียน และ
ผูGประกอบการเครื่องปANนดินเผาขนาดใหญIของตำบลดIานเกวียน) และสำหรับตลาด
ตIางประเทศซึ่งเปaนตลาดหลักเพราะมีสัดสIวนถึงรGอยละ 80 ที่สำคัญ คือ อเมริกา ยุโรป
แคนาดา สิงคโปร7 มาเลเซีย และ ญี่ปุ†น โดยมีชIองทางการจำหนIายที่หลากหลาย ทั้งโดย
ผIานผูGประกอบการคGาสIง บริษัทผูGสIงออก บริษัทตัวแทนผูGนำเขGา รวมทั้งขายเองโดยตรง
ใหGกับลูกคGาชาวตIางชาติซึ่งหลายรายเดินทางเขGามาหาซื้อสินคGาเองถึงแหลIงผลิต มี
ผูGประกอบการจำนวนไมIมากนักที่มีขีดความสามารถในการเจาะตลาดหาลูกคGาตIางประเทศ
ไดGเองซึ่งทั้งหมดจะเปaนผูGประกอบการรายใหญI ไดGแกI รGานอำแดง รGานดินดำ รGานดินเผา
รGานชาวดิน และ รGานมดแดง สIวนการสIงออกตรงของผูGประกอบการรายเล็ก ๆ มักจะเปaน
การที่ลูกคGาเดินทางเขGามาติดตIอหาซื้อสินคGากับผูGผลิตถึงในพื้นที่ ซึ่งปรากฏวIาภาษาจะเปaน
ปAญหาสำคัญเพราะถึงแมGวIาจะสื่อสารเพื่อการซื้อขายกันไดGแตIชาวบGานไมIสามารถเจรจา
เงื่อนไขการขายในรายละเอียดที่สำคัญ ๆ ไดGมากนักทำใหGเกิดมีความเขGาใจผิดพลาด
ระหวIางกันอยูIบIอย ๆ โดยเฉพาะในเรื่องของการบรรจุหีบหIอซึ่งลูกคGามักจะเขGาใจวIาราคาที่
ตกลงกันรวมคIาบรรจุหีบหIอที่ไดGคุณภาพเพื่อป¢องกันการแตกหักเสียหายดGวย แตIผูGขายไมIมี
ขีดความสามารถและความรูGในดGานการหีบหIอที่ไดGมาตรฐาน จึงมักจะเกิดปAญหาตามมา
เสมอและสูญเสยี ลกู คาG ไปในทันที
จากปAญหาดังที่กลIาวมาขGางตGนผูGวิจัยจึงตGองศึกษาการพัฒนาศักยภาพการจัด
จำหนIายผลิตภัณฑ7เครื่องปANนดินเผาในจังหวัดนครราชสีมา จากภูมิปAญญาในดGานศิลปะ
ภูมิปAญญาการพัฒนาสิ่งของเครื่องใชGมีมาตั้งแตIโบราณการณ7โคราชก็สืบทอดมาจน
กลายเปaนคนดIานเกวียน จากดIานเกวียนจึงพัฒนาเปaนรูปลักษณ7ที่สอดคลGองกับความ
ตGองการของตลาด ปAญหาหลักของชุมชนคนดIานเกวียนคือ ปAจจุบันยังติดอยูIที่รูปแบบที่มี
อยูIเดิม บางสIวนยังไมIขยับไปสูIงานศิลปะ แตIจากปรากฏการณ7ที่ผIานมาคนดIานเกวียนก็ยัง
รักษามาตรฐานไดGเปaนอยIางดีในเรื่องของการใชGวิธีการตIางๆ จนไดGรับเปaนหมูIบGานตGนแบบ
ผลิตภัณฑ7 อยIางไรก็ตามการพัฒนาผลิตภัณฑ7เครื่องปANนดินเผาก็ยังเปaนเหมือนเดิม
เพราะฉะนั้นงานวิจัยเรื่องนี้จึงมุIงศึกษาการพัฒนาศักยภาพการจัดจำหนIายผลิตภัณฑ7
เครอื่ งปAนN ดินเผาในจังหวดั นครราชสมี าเพ่ือใหGสอดคลอG งกับตลาดโลก
การประชมุ วิชาการพระพุทธศาสนาและศิลปวัฒนธรรมระดบั ชาตแิ ละนานาชาติครั้งท่ี 2 211
วตั ถุประสงคQ
1) เพื่อศึกษาปAญหาและอุปสรรคดGานการจัดจำหนIายผลิตภัณฑ7
เครื่องปนAN ดินเผาดIานเกวียนจังหวดั นครราชสมี า
2) เพื่อศึกษารูปแบบการจำหนIายผลิตภัณฑ7เครื่องปANนดินเผาของหมูIบGาน
เคร่อื งปNAนดินเผาดาI นเกวยี นในปจA จุบัน
ระเบยี บวธิ วี จิ ัย
เปaนการวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) ในภาคสนาม (Field Study) โดยการ
สัมภาษณ7เชิงลึก ผูGประกอบการผลิตเครื่องปANนดินเผาดIานเกวียน ผูGนำชุมชนผูGใหญIบGาน
ประธานกลุIมเครื่องปANนดินเผาดIานเกวียน เจGาหนGาที่ภาครัฐ พระสงฆ7 เยาวชน นักเรียน
นักศึกษา ที่มีความสนใจการผลิตเครื่องปANนดินเผา ลูกคGาที่เขGามาซื้อผลิตภัณฑ7
เครื่องปANนดินเผาดIานเกวียน ดGวยวิธีการเลือกกลุIมตัวอยIางแบบตามสะดวก (In-depth
Interview)
ผYูใหขY อY มูลสำคญั ประกอบดวY ย
กลมIุ ท่ี 1 ผปูG ระกอบการผลิตเครอื่ งปANนดนิ เผาดาI นเกวียน จำนวน 10 คน
กลุIมที่ 2 ผูGนำชุมชนผูGใหญIบGาน ประธานกลุIมเครื่องปANนดินเผาดIานเกวียน
เจGาหนGาท่ภี าครัฐ พระสงฆ7 จำนวน 5 คน/รปู
กลุIมที่ 3 เยาวชน นักเรียน นักศึกษา ที่มีความสนใจการผลิตเครื่องปANนดินเผา
จำนวน 5 คน
กลุIมที่ 4 ลูกคGาที่เขGามาซื้อผลิตภัณฑ7เครื่องปANนดินเผาดIานเกวียน จำนวน 10
คน รวมทง้ั สิน้ 30 คน
เคร่ืองมอื ที่ใชใF นการวิจยั
การดำเนินการตามโครงการวิจัยดังกลIาว เนGนการศึกษาวิเคราะห7และการมีสIวน
รIวมทั้งการเก็บรวบรวมขGอมูลจากเอกสาร งานวิจัย แนวคิดทฤษฎที ี่เกี่ยวขGอง การสัมภาษณ7
เชิงลึก สIวนการวิเคราะห7 สังเคราะห7ขGอมูลนั้นเนGนวิธีการแสวงหาความรูG จากการตั้ง
ประเดน็ หลักในการศึกษา โดยดำเนินการและใชGเคร่ืองมือทสี่ ำคญั ไดแG กI
212 การประชมุ วชิ าการพระพุทธศาสนาและศิลปวฒั นธรรมระดบั ชาตแิ ละนานาชาตคิ รง้ั ที่ 2
การสัมภาษณ7 ผูGวิจัยใชGการสัมภาษณ7เชิงลึก (In–depth Interviews) สำหรับ
ผูGใหGขGอมูลสำคัญ โดยพัฒนาเปaนแบบสัมภาษณ7ที่พัฒนาจากเอกสาร รายงานที่เกี่ยวขGอง
เพอื่ คนG หาแนวคิด กระบวนการพัฒนาผลิตภณั ฑ7เครอ่ื งปNAนดนิ เผาในจงั หวัดนครราชสมี า
การเกบ็ รวบรวมขอF มลู
ผูGวิจัยไดGใชGวิธีการเก็บรวบรวมขGอมูลที่หลากหลาย เพื่อใหGไดGขGอมูลตาม
วตั ถุประสงคข7 องการศกึ ษา โดยมีวธิ ีการเก็บรวบรวมขGอมูล ดงั นี้
1) การลงพื้นที่ในหมูIบGานเครื่องปANนดินเผาดIานเกวียน อำเภอโชคชัย จังหวัด
นครราชสีมานักวิจัยลงพื้นที่ดGวยตนเอง และออกแบบเครื่องมือการวิจัย กำหนดลงพื้นท่ี
เพอ่ื พฒั นากจิ กรรมการวิจัย
2) การพัฒนากิจกรรมในพื้นที่หมูIบGานเครื่องปANนดินเผาดIานเกวียน อำเภอโชค
ชัย จังหวัดนครราชสีมา โดยการสัมภาษณ7เชิงลึก (In–depth Interviews) โดยกIอนลง
สนามเพื่อทำการสัมภาษณ7 ผูGวิจัยไดGเริ่มตGนดGวยการนัดหมายวันเวลาที่จะสัมภาษณก7 ับผูGใหG
ขอG มลู สำคัญ
3) ทำการวเิ คราะห7สงั เคราะหข7 Gอมูล ตามวัตถปุ ระสงค7ของการวจิ ัย
4) สรปุ ผลการศึกษาวิจยั นำเสนอบทความวิจยั
การวิเคราะหข6 อF มูล
การสัมภาษณ7เชิงลึก เปaนกระบวนศึกษาวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative
Research) โดยผูGวิจัยดำเนินการวิเคราะห7ขGอมูล โดยมุIงเนGนการวิเคราะห7โดยการสรุปตาม
สาระสำคัญดGานเนื้อหาที่กำหนดไวG โดยวิธีการวิเคราะห7เนื้อหา (Content analysis)
วิเคราะห7สภาพปAจจุบันและความตGองการพัฒนาศักยภาพการจัดจำหนIายผลิตภัณฑ7
เคร่ืองปANนดนิ เผาดIานเกวยี นในจังหวัดนครราชสีมา
ผลการวิจยั
ผลการศึกษาการพัฒนาศักยภาพการจัดจำหนIายผลิตภัณฑ7เครื่องปANนดินเผาใน
จังหวัดนครราชสีมาขGอมูลจากการสัมภาษณ7เปaนการสัมภาษณ7เชิงลึกรายบุคคล ผูGใหGขGอมูล
สำคัญกลุIมที่ 1 ผูGประกอบการผลิตเครื่องปANนดินเผาดIานเกวียน จำนวน 10 คน กลุIมที่ 2
ผูGนำชุมชนผูGใหญIบGาน ประธานกลุIมเครื่องปANนดินเผาดIานเกวียน เจGาหนGาที่ภาครัฐ พระสงฆ7
การประชุมวชิ าการพระพทุ ธศาสนาและศิลปวฒั นธรรมระดบั ชาติและนานาชาตคิ ร้งั ท่ี 2 213
จำนวน 5 คน/รูป กลุIมที่ 3 เยาวชน นักเรียน นักศึกษา ที่มีความสนใจการผลิต
เครื่องปANนดินเผา จำนวน 5 คน กลุIมที่ 4 ลูกคGาที่เขGามาซื้อผลิตภัณฑ7เครื่องปANนดินเผาดIาน
เกวียน จำนวน 10 คน รวมทั้งสิ้น 30 คน ผลจากการสัมภาษณ7สามารถสรุปขGอมูลไดG
ดงั ตอI ไปน้ี
โดยประเด็นคำถามที่ใชGในการสัมภาษณ7มีลักษณะเดียวกัน คือ เปaนขGอคำถาม
เกี่ยวกับการพัฒนาศักยภาพการจัดจำหนIายผลิตภัณฑ7เครื่องปANนดินเผาในจังหวัด
นครราชสีมาเปaนการนำเสนอความคิดเห็นในประเด็นที่เกี่ยวขGอง เพื่อแสวงหาการการ
พฒั นาศักยภาพการจดั จำหนาI ยผลติ ภณั ฑ7เครอื่ งปNAนดนิ เผาในจังหวดั นครราชสีมา
ผลการวิจัยการศึกษาการพัฒนาศักยภาพการจัดจำหนIายผลิตภัณฑ7
เครื่องปANนดินเผาในจังหวัดนครราชสีมาที่ไดGจากการสัมภาษณ7แบบเจาะลึก มีประเด็นดังนี้
ผลการศึกษาปAญหาและอุปสรรคดGานการจัดจำหนIายผลิตภัณฑ7เครื่องปANนดินเผาดIานเกวียน
จังหวดั นครราชสีมา
1) ผลการศึกษาปAญหาและอุปสรรคดGานการจัดจำหนIายผลิตภัณฑ7
เครือ่ งปนAN ดนิ เผาดIานเกวยี นจังหวัดนครราชสมี า
- ที่ผIานมามีปAญหาอุปสรรคเครื่องปANนดินเผา ดGานราคา ดGานการขนสIง ดGาน
ชIองทางการจำหนIาย อยIางไรบGาง
ผลการศึกษาปAญหาและอุปสรรคดGานการจัดจำหนIายผลิตภัณฑ7
เคร่ืองปนAN ดนิ เผาดIานเกวยี นจังหวัดนครราชสีมาที่ไดGจากการสัมภาษณม7 ีดงั ตอI ไปนี้
(1) ปAญหาดGานการตลาดพIอคGาคนกลางรับไปแลGวขายไมIไดGก็จะทำใหGสินคGา
อยูนI ่งิ
(2) ปAญหาดาG นราคา คือ ผปGู ระกอบการแยIงกันขาย แตIกำลงั ซอื้ ยังมนี Gอย
(3) หากรGานใดอยูIติดถนนการขนสIงสะดวกจะทำใหGไดGเปรียบการขาย
มากกวาI ราG นคาG ที่อยูIดาG นใน
(4) เครื่องปANนดินเผาจะต้ังตามขนาดรูปทรงของเครื่องปANนดินเผา ซึ่งจะ
กำหนดราคากลางไมไI ดG ตGองกำหนดจากตGนทน
(5) ปAญหาอุปสรรคในปAจจุบัน คือ กำลังซื้อของลูกคGา ประกอบกับเศรษฐกิจ
สภาพปจA จุบันไมคI อI ยดนี ัก
214 การประชมุ วิชาการพระพทุ ธศาสนาและศิลปวัฒนธรรมระดับชาตแิ ละนานาชาตคิ รั้งที่ 2
(6) ดGานราคาของเครื่องปANนดินเผานั้นจะกำหนดเองจากราคาของแดง คือ
ราคาทีเ่ ปนa เครื่องปนAN ดนิ เผาทีย่ งั ไมIไดGทาสี เชIน รับมา 50 ก็มาขาย 100 หรือ 150 เนือ่ งจาก
ตอG งมาทาสเี พ่มิ อกี
สรุปไดGวIาปAญหาและอุปสรรคดGานการจัดจำหนIายเครื่องปANนดินเผา คือ
ไมIสามารถกำหนดราคากลางไดGซึ่งจะตGองกำหนดจากราคาของเครื่องปANนดินเผาเปaนหลัก
ตามขนาดรูปทรงของเครื่องปANนดินเผา ประกอบกับตGองขึ้นอยูIกับกำลังซื้อของลูกคGาและ
เศรษฐกจิ สภาพปAจจุบัน เปaนตนG
2) ผลการศึกษารูปแบบการจำหนIายผลิตภัณฑ7เครื่องปANนดินเผาของหมูIบGาน
เครื่องปนNA ดินเผาดาI นเกวียนในปAจจุบัน
ผูGวิจัยไดGทำการสัมภาษณ7ผูGใหGขGอมูลสำคัญเครื่องปANนดินเผาดIานเกวียน จังหวัด
นครราชสีมา เกี่ยวกับการศึกษารูปแบบการจำหนIายผลิตภัณฑ7เครื่องปANนดินเผาของหมูIบGาน
เครอ่ื งปNAนดนิ เผาดIานเกวียน ในจังหวดั นครราชสมี า สามารถสรปุ ขอG มูลไดGดงั น้ี
- ทีผ่ Iานมามรี ูปแบบการวางขายผลิตภณั ฑ7เคร่อื งปนAN ดินเผาอยาI งไรบาG ง
(1) รูปแบบการขายเคร่ืองปNAนดินเผา คอื วางขายหนาG ราG น
(2) การขายเครือ่ งปนNA ดนิ เผาโดยผIานพอI คGาคนกลาง
(3) มีการขายเครื่องปNนA ดนิ เผาโดยผาI น Social Media
(4) การขายเครื่องปANนดินเผาโดยผาI นเฟสบคlุ และไลน7
สรุปไดGวIา รูปแบบการจำหนIายผลิตภัณฑ7เครื่องปANนดินเผาของหมูIบGาน
เครื่องปANนดินเผาดIานเกวียนในปAจจุบัน คือ มีการวางขายเครื่องปANนหนGารGาน มีการขายผIาน
พIอคGาคนกลางทั่วประเทศ และมีการสIงออกตIางประเทศ รวมทั้งมีการขายผIาน Social
Media การขายเครื่องปANนดินเผาผIานเฟสบุlคและไลน7 เพิ่มชIองทางการจำหนIายมากขึ้นเพ่ือ
เปaนทางเลือกแกIลูกคGาและเพื่อเพิ่มความสะดวกตIาง ๆ โดยทั้งนี้ทางผูGวิจัยไดGจัดทำเพจรGาน
ของผูGประกอบการที่ยังไมIมีชIองทางการขายสินคGาทางเพจขึ้น เพื่อใหGเพิ่มชIองทางการจัด
จำหนาI ยของผGูประกอบการใหGมากข้ึน
- มีการวางแผนระบบการเงินทีเ่ ก่ียวกับกบั ขายอยIางไร
(1) การวางแผนระบบการเงินคือจะขายพอประมาณ ตามทุนทรัพย7ที่ตนเองมี
หากลงทุนไปมากกเ็ จบ็ มากกรณีขาดทุน
การประชุมวิชาการพระพทุ ธศาสนาและศิลปวฒั นธรรมระดับชาตแิ ละนานาชาตคิ รงั้ ท่ี 2 215
(2) ไมIมีการวางแผนใด ๆ ผลติ มาก็ขายไป
(3) การใหเG ครดิตกับพIอคGาคนกลาง เฉพาะพIอคGาคนกลางทเ่ี ปaนรายประจำเทาI นัน้
สรุปไดGวIาการวางแผนระบบการเงินนั้นจะขายพอประมาณเทIาที่ทำไวG ไมIทำลGน
ความตGองการของตลาดเพราะจะทำใหGขาดทุน คือ ที่สำคัญจะผลิตมาแลGวก็จะขายออกใหG
หมดไมIใหคG าG งสตlอกสIวนการใหเG ครดติ กับการซือ้ ขายเฉพาะบางรายเปนa กรณีไป เปaนตGน
อภปิ รายผล
จากการศึกษาการพัฒนาศักยภาพการจัดจำหนIายผลิตภัณฑ7เครื่องปANนดินเผาใน
จังหวัดนครราชสีมา พบวIา ปAญหาและอุปสรรคดGานการจัดจำหนIายเครื่องปANนดินเผา คือ
ไมIสามารถกำหนดราคากลางไดGซึ่งจะตGองกำหนดจากราคาของเครื่องปANนดินเผาเปaนหลัก
ตามขนาดรูปทรงของเครื่องปANนดินเผา ประกอบกับตGองขึ้นอยูIกับกำลังซื้อของลูกคGาและ
เศรษฐกิจสภาพปAจจุบัน เปaนตGน และรูปแบบการจำหนIายผลิตภัณฑ7เครื่องปANนดินเผาของ
หมูIบGานเครื่องปANนดินเผาดIานเกวียนในปAจจุบัน คือ มีการวางขายเครื่องปANนหนGารGาน มีการ
ขายผIานพIอคGาคนกลางทั่วประเทศ และมีการสIงออกตIางประเทศ รวมทั้งมีการขายผIาน
Social Media การขายเครื่องปANนดินเผาผIานเฟสบุlคและไลน7 เพิ่มชIองทางการจำหนIายมาก
ขึ้นเพื่อเปaนทางเลือกแกIลูกคGาและเพื่อเพิ่มความสะดวกตIาง ๆ พรGอมทั้งไดGพัฒนาศักยภาพ
การจัดจำหนIายผลิตภัณฑ7เครื่องปANนดินเผาดGวยการจัดทำเพจสำหรับการขายสินคGา
สอดคลGองกับงานวิจัยของพีรพงษ7 พันธศรี (2559, หนGา 81) ไดGศึกษาเครื่องปANนดินเผา
สรGางสรรค7 : กรณีศึกษาเครื่องปANนดินเผาประกอบไมGยางพาราและเถาวัลย7ในจังหวัดสงขลา
ผลการศึกษาพบวIา จากการศึกษาขGอมูลเบื้องตGนทางดGานการตลาดเครื่องปANนดินเผาของ
ผูGผลิตบGานสทิงหมGอ อำเภอสิงหนคร จังหวัดสงขวา มีกลุIมลูกคGาที่มาซื้อมีอยูI 2 กลุIม คือ
กลุIมลูกคGาทั่วไป ไดGแกI เพื่อนบGานในทGองถิ่นหรือทGองถิ่นใกลGเคียง ขGาราชการ บุคคลทั่วไปท่ี
สนใจงานเครื่องปANนดินเผา ซึ่งเปaนลูกคGารายยIอยมีวัตถประสงค7ในการซื้อเพื่อนำไปใชG
ประโยชน7ในบGาน กลุIมลูกคGาที่เปaนพIอคGาคนกลาง หรือตัวแทนจำหนIาย มีวัตถุประสงค7ใน
การซื้อหรือสั่งผลิตเพื่อนำไปจำหนIายอีกทอดหนึ่ง สำหรับชIองทางจำหนIายผลิตภัณฑ7มี
ตั้งแตIการจำหนIายที่บGาน การจำหนIายผIานพIอคGาคนกลางซึ่งจำหนIายทั้งปลีกและสIง และ
สอดคลGองกับประกรณ7 วิไล และอภิญญา วิไล (2557, หนGา 82) ไดGศึกษาปAจจัยที่มีผลตIอ
216 การประชมุ วชิ าการพระพุทธศาสนาและศลิ ปวฒั นธรรมระดบั ชาติและนานาชาติครงั้ ท่ี 2
การพัฒนาผลิตภัณฑ7ชุมชนเครื่องปANนดินเผาพื้นบGานในภาคเหนือประเทศไทย
มีวัตถุประสงค7เพื่อศึกษามูลเหตุของการเกิดอาชีพหัตถกรรมเครื่องปANนดินเผาพื้นบGาน
วัตถุดิบและกรรมวิธีผลิตที่ใชGในแตIละทGองถิ่น รูปแบบผลิตภัณฑ7เครื่องปANนดินเผาและ
การตลาด ปAจจัยที่มีผลตIอการพัฒนาผลิตภัณฑ7เครื่องปANนดินเผาพื้นบGาน ผลการศึกษาพบวIา
รูปแบบผลิตภัณฑ7เครื่องปANนดินเผา สIวนใหญIผลิตตามแบบดั้งเดิม มีเพียงหมูIบGานมอญที่มี
การผลิตกระถางรูปแบบใหมIๆ การตลาดและจำหนIายของบGานกวนและบGานมIอนเขาแกGว
ไมIมีการจำหนIายปลีกเลย โดยมีพIอคGามารับซื้อถึงในชุมชน สIวน หมูIบGานอื่นๆ สIวนใหญIขาย
สIงตามรายการสั่งซื้อ พIอคGามารับซื้อถึงในชุมชนและขายปลีกที่โรงงานหรือหนGารGานใหGกับ
ลูกคGา ลูกคGาสIวนใหญIของทุกชุมชนคือพIอคGาคนกลางนำไปจำหนIายตIอ ระดับราคาสินคGา
สIวนใหญIมีความเห็นตรงกันทุกหมูIบGานวIาพอมีกำไรอยูIบGาง ความเขGาใจเกี่ยวกับลูกคGาทุก
ชุมชนสIวนใหญIทราบความตGองการของลูกคGา รูปแบบผลิตภัณฑ7ที่ขายดีที่สุด สIวนมากเปaน
รูปแบบดั้งเดิมใน 3 หมูIบGาน คือ บGานกวน บGานมIอนเขาแกGว และบGานโป†งเทวี รูปแบบ
ผลิตภัณฑ7ที่ขายดีที่สุดของบGานทุIงหลวงและบGานมอญ สIวนมากเปaนรูปแบบตามลูกคGาสั่ง
และ ในการพัฒนารูปแบบนั้น ทุกชุมชนไมIมีการออกแบบผลิตภัณฑ7และลวดลายใหมIๆ เลย
แตIสIวนมากมีการปรับเปลี่ยนรูปแบบตามความตGองการของลูกคGา เหตุผลสำคัญที่สุดในการ
พัฒนารูปแบบผลิตภัณฑ7สIวนใหญIทำตามลูกคGาสั่ง มีการรวมกลุIมในการพัฒนาผลิตภัณฑ7
ของแตIละหมูIบGานโดยสมาชิกชIวยกันออกความเห็นในการพัฒนาและบางหมูIบGานตGองการ
ใหGมีองค7กรภาครัฐเขGามาจัดฝ©กอบรมใหGกับสมาชิก หนGาที่หลักของกลุIมที่จัดตั้งขึ้นคือหา
แนวทางสIงเสริมการพัฒนาตIางๆ เชIน การสัมมนา ดูงาน เปaนตGน สถานะของลูกคGาของทุก
ชุมชน สIวนมากเปaนลูกคGาประจำที่ซื้อไปจำหนIายตIอ รองลงมาคือเปaนลูกคGาจรซื้อไป
จำหนIายตIอเชIนกัน ความถี่ในการซื้อของลูกคGาของทุกชุมชน สIวนใหญIกลับมาซื้อเพิ่มเติม
มากกวIาปùละ 2 ครั้ง การเก็บขGอมูลของลูกคGาของทุกชุมชน สIวนมากไมIมีการเก็บขGอมูลของ
ลูกคGาเลยและใชGวธิ จี ำเอา จึงไมมI กี ารนำขอG มลู เก่ยี วกับลกู คาG มาพัฒนาผลติ ภณั ฑเ7 ลย
องคคQ วามรYจู ากงานวจิ ัย
จ า ก ก า ร ว ิ จ ั ย ก า ร พ ั ฒ น า ศ ั ก ย ภ า พ ก า ร จ ั ด จ ำ ห น I า ย ผ ล ิ ต ภ ั ณ ฑ7
เครื่องปANนดินเผาในจังหวัดนครราชสีมา ไดGรับองค7ความรูGจากงานวิจัยในครั้งนี้ คือ เริ่มจาก
การประชมุ วชิ าการพระพุทธศาสนาและศลิ ปวฒั นธรรมระดบั ชาติและนานาชาติครง้ั ที่ 2 217
ใชGภูมิปAญญาในการผลิตเครื่องปANนดินเผา ผนวกกับมีการพัฒนาศักยภาพชIองทางการจัด
จำหนIาย กลุIมลูกคGาเป¢าหมาย วิธีการสั่งซื้อสินคGา วิธีการสIงมอบสินคGา วิธีการขนสIงสินคGา
และเกณฑ7การพิจารณาเลือกวิธีการขนสIง เพื่อใหGถึงมือลูกคGาอยIางรวดเร็วและมี
ประสิทธิภาพปลอดภัย บวกกับการเลือกสื่อ Social Media รวมทั้งการพัฒนาศักยภาพ
การจัดจำหนIายผลิตภัณฑ7เครื่องปANนดินเผา เพื่อใหGเกิดความเขGมแข็งและสรGางรายไดGแกI
ชุมชนและทGองถนิ่ ตIอไป ดงั แผนภาพองคค7 วามรจGู ากงานวิจัย
สรปุ
การพัฒนาศักยภาพการจัดจำหนIายผลิตภัณฑ7เครื่องปANนดินเผาในจังหวัดนครราชสีมา
จากการศึกษาการการพัฒนาศักยภาพการจัดจำหนIายผลิตภัณฑ7เครื่องปANนดินเผาในจังหวัด
นครราชสีมา จึงสามารถสรุปไดGวIารูปแบบการจำหนIายผลิตภัณฑ7เครื่องปANนดินเผาของหมูIบGาน
เครื่องปANนดินเผาดIานเกวียนในปAจจุบัน คือ มีการวางขายเครื่องปANนหนGารGาน มีการขายผIานพIอคGา
คนกลางทั่วประเทศ และมีการสIงออกตIางประเทศ รวมทั้งมีการขายผIาน Social Media การขาย
เครื่องปANนดินเผาผIานเฟสบุlคและไลน7 เพิ่มชIองทางการจำหนIายมากขึ้นเพื่อเปaนทางเลือกแกIลูกคGา
และเพื่อเพิ่มความสะดวกตIาง ๆ โดยทั้งนี้ทางผูGวิจัยไดGจัดทำเพจรGานของผูGประกอบการที่ยังไมIมี
ชIองทางการขายสินคGาทางเพจขึ้น เพื่อใหGเพิ่มชIองทางการจัดจำหนIายของผูGประกอบการใหGมากขึ้น
218 การประชุมวชิ าการพระพุทธศาสนาและศิลปวัฒนธรรมระดับชาติและนานาชาติครัง้ ท่ี 2
และสำหรับการวางแผนระบบการเงินนั้นจะขายพอประมาณเทIาที่ทำไวG ไมIทำลGนความตGองการ
ของตลาดเพราะจะทำใหGขาดทุน คือ ที่สำคัญจะผลิตมาแลGวก็จะขายออกใหGหมดไมIใหGคGางสตlอก
สวI นการใหเG ครดิตกบั การซ้ือขายเฉพาะบางรายเปนa กรณีไป
ขอY เสนอแนะ
1.) ขอG เสนอแนะในการนำผลการวิจยั ไปใชGประโยชน7
ควรใหกG ารสนบั สนนุ ดาG นทกั ษะความรGูความเขาG ใจใหกG บั ชาวบาG นหรือผูGประการ
ดาG นการรวมกลIุม และเทคนิควิธกี ารบริหารจัดการกลมIุ การพัฒนารูปแบบการขายผาI น
Social Media ซงึ่ จะนำพาไปสคูI วามสำเรจ็ ในการประกอบอาชีพเครอ่ื งปANนดินเผา
2) ขอG เสนอแนะในการวจิ ยั คร้ังตอI ไป
ควรมกี ารศกึ ษาวิจยั เพ่อื สIงเสริมพัฒนาดGานรปู แบบการผลิต และการตลาด เพื่อ
เปนa การอนุรกั ษอ7 าชีพทำเครอื่ งปนNA ดินเผาของชาวบGานไมIใหGสญู หาย
บรรณานุกรม
เทศบาลตำบลดIานเกวียน อำเภอโชคชัย จังหวัดนครราชสีมา. (2556). กองวิชาการและ
แผนงาน สำนักงานเทศบาลตำบลดIานเกวยี น.
ประกรณ7 วิไล และอภิญญา วิไล. (2557). ปAจจัยที่มีผลตIอการพัฒนาผลิตภัณฑ7ชุมชน
เครื่องปANนดินเผาพื้นบGานในภาคเหนือประเทศไทย. การประชุมวิชาการ. การ
พัฒนาชนบทที่ยั่งยืน ครง้ั ที่ 4 ประจำปù 2557.
พีรพงษ7 พันธศรี. (2559). เครื่องปANนดินเผาสรGางสรรค7 : กรณีศึกษาเครื่องปANนดินเผา
ประกอบไมGยางพาราและเถาวัลย7ในจังหวัดสงขวา. วิทยานิพนธ6ศิลปกรรม
ศาสตร6. มหาบณั ฑิต มหาวิทยาลยั ราชภัฏสงขลา.
สำนักคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแหIงชาติสานักนายกรัฐมนตรี. (2549).
แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหQงชาติ ฉบับที4 10 (พ.ศ. 2550 - 2554).
กรงุ เทพมหานคร : สาํ นกั นายกรัฐมนตร.ี
การประชุมวชิ าการพระพุทธศาสนาและศิลปวฒั นธรรมระดับชาตแิ ละนานาชาติคร้งั ที่ 2 219
การเสรมิ สรา( งจรยิ ธรรมเชิงพทุ ธของชุมชนผลิตภัณฑ;เคร่ืองปนA@ ดนิ เผา
ในจงั หวัดนครราชสีมา
Buddhist Ethics Enhancement of Pottery Products Community
in Nakhon Ratchasima
พระอินทรน) ุช บุญตอ/ ง,
ภูดศิ นอขนุ ทด, พระครูสงั ฆรกั ษ,สวสั ดิ์ ขันติธรรม
PhraInnuch Boontong
Pudhit Nokhuntod, PhrakhrusangkharakSawat Kuntitham
มหาวิทยาลยั มหาจฬุ าลงกรณราชวิทยาลัย วทิ ยาเขตนครราชสมี า
Mahachulalongkornrajavidyalaya University Nakhon Ratchasima Campus
Email: [email protected]
บทคดั ย>อ
บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค7เพื่อศึกษาจริยธรรมเชิงพุทธของชุมชนผลิตภัณฑ7
เครื่องปIJนดินเผาในจังหวัดนครราชสีมา และเพื่อพัฒนาแนวทางการเสริมสรPางจริยธรรมเชิงพุทธมา
ปฏิบัติสำหรับผูPประกอบการผลิตภัณฑ7เครื่องปIJนดินเผาดTานเกวียนจังหวัดนครราชสีมาผูPใหPขPอมูล
สำคัญในการวิจัยครั้งนี้ คือ กลุTมที่ 1 ผูPประกอบการผลิตเครื่องปIJนดินเผาดTานเกวียน จำนวน 10 คน
กลุTมที่ 2 ผูPนำชุมชนผูPใหญTบPาน ประธานกลุTมเครื่องปIJนดินเผาดTานเกวียน เจPาหนPาที่ภาครัฐ พระสงฆ7
จำนวน 5 คน/รูป กลุTมที่ 3 เยาวชน นักเรียน นักศึกษา ที่มีความสนใจการผลิตเครื่องปIJนดินเผา
จำนวน 5 คน กลุTมที่ 4 ลูกคPาที่เขPามาซื้อผลิตภัณฑ7เครื่องปIJนดินเผาดTานเกวียน จำนวน 10 คน
จำนวนรวม 30 ราย เก็บขPอมูลเชิงคุณภาพโดยวิธีการสัมภาษณ7 ผลที่ไดPจากการศึกษา พบวTา
จริยธรรมเชิงพุทธของชุมชนผลิตภัณฑ7เครื่องปIJนดินเผาในจังหวัดนครราชสีมาจะมีการรักษา
มาตรฐานของผลิตภัณฑ7โดยการเผาเครื่องปIJนใหPแกรTงเพื่อใหPชิ้นงานที่สวยและคงทนตTอการใชPงาน
หากมีกรณีลูกคPานำสินคPามาเปลี่ยนจากการเสียหายระหวTางขนสTงก็มีการแสดงความรับผิดชอบดPวย
การใหPเปลี่ยนคืน สTวนการกำหนดราคาจะไมTเอาเปรียบลูกคPาจนเกินไปโดยจะทำการกำหนดราคา
จากเครื่องปIJนดินเผาเปcนหลักตPนทุนในการผลิตเปcนหลัก และแนวทางการเสริมสรPางจริยธรรมเชิง
220 การประชุมวชิ าการพระพทุ ธศาสนาและศลิ ปวฒั นธรรมระดบั ชาติและนานาชาตคิ ร้ังท่ี 2
พุทธของชุมชนผลิตภัณฑ7เครื่องปIJนดินเผาดTานเกวียนในจังหวัดนครราชสีมา สามารถสรุปขPอมูลไดP
ดังน้ี การพัฒนาแนวทางการเสริมสรPางจริยธรรมเชิงพุทธสำหรับผูPประกอบการผลิตเครื่องปIJนดินเผา
ดTานเกวียน คือ สTงเสริมใหPผูPประกอบการมีจริยธรรมเชิงพุทธ ไมTเอารัดเอาเปรียบลูกคาP นึกใจเขาใจ
เราเปcนหลัก และใหPใชPหลักธรรมะในการทำงาน คือ หลักธรรมสังคหวัตถุ 4 คือ ทาน ปdยวาจา
อตั ถจริยา สมานัตตตา
คำสำคญั : การเสริมสราP ง, จรยิ ธรรมเชิงพทุ ธ, ผลติ ภณั ฑ7เครอื่ งปJIนดินเผา, จงั หวัดนครราชสมี า
Abstract
This research paper aimed to examine the development of Dan
Kwian pottery products in Nakhon Ratchasima Province. The key contributors
in this research were divided into four groups viz., 1) ten pottery makers of Dan
Kwian, 2) five community leaders e.g. head of the village, the President of Dan
Kwian Pottery Group, Government officers and Buddhist monks, 3)Five
representatives of a youth group with an interest in pottery production and 4)
30 customers who ordered pottery products from Dan Kwian. All data were
collected by interviews.
The results of the research showed that the Buddhist ethics of
the pottery community in Nakhon Ratchasima Province have maintained
the standard of products by burning the pottery to be beautiful and durable.
If there is a case that the customer takes the product to damage during
transportation. They will be responsible for the replacement of the product
provided. In terms of pricing, they do not take advantage of the customer and
the price of the pottery is determined by the production cost. As for
the guidelines for enhancing Buddhist ethics in the community, Dan Kwian
pottery products of Nakhon Ratchasima Province, the development of
guidelines for enhancing Buddhist ethics for Dan Kwian pottery entrepreneurs
การประชุมวิชาการพระพุทธศาสนาและศิลปวฒั นธรรมระดบั ชาติและนานาชาติครั้งท่ี 2 221
is to promote ethical entrepreneurs without taking advantage of customers by
being conscious of ‘pampered him to pay attention to us’ and follow the
Buddhist principle of work called the Sangahavatthu or bases of social
solidarity viz., Dana or giving, Piyavaca or kindly speech, Atthacariya or useful
conduct and Samanattata or even and equal treatment.
Keywords : Enhancement, Buddhist Ethics, Pottery Products, Nakhon Ratchasima
บทนำ
แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหTงชาติ ฉบับที่ 12 ยุทธศาสตร7ที่ 2 การสรPาง
ความเปcนธรรมและลดความเหลื่อมล้ำในสังคม 5.4 แผนงานสนับสนุนการพัฒนาเศรษฐกิจ
ชุมชนฐานรากและชุมชนเขPมแข็ง ขPอ 5.4.1 สาระสำคัญ มุTงพัฒนาเศรษฐกิจชุมชนผTาน
เครือขTายวิสาหกิจเพื่อสังคม/วิสาหกิจ ชุมชน โดยการสรPางความรTวมมือระหวTางภาคเอกชน
และวิสาหกิจเพื่อสังคม (วิสาหกิจชุมชน) และความรTวมมือระหวTางวิสาหกิจเพื่อสังคม
(วิสาหกิจชุมชน) ในแตTละพื้นที่ เพื่อการสรPางองค7ความรูP รูปแบบการจัดการ เพื่อสรPางความ
เขPมแข็งและความยั่งยืนของวิสาหกิจในระยะยาวรวมทั้งเผยแพรTความรูPดPานการสTงเสริม
เศรษฐกิจชุมชนฐานราก พรPอมทั้งประสานงานกับจังหวัดและทPองถิ่นเพื่อขยายผลจากชุมชน
ตPนแบบใหPมีการ นำไปใชPในชุมชนอื่น ๆ อยTางกวPางขวางเพื่อสนับสนุนนโยบายของรัฐภายใตP
ยุทธศาสตร7ดPานการแกPไขปIญหา ความยากจน ลดความเหลื่อมลPา และสรPางการเติบโตจาก
ภายใน โดยมีหนTวยงานดำเนินงาน คือ วิสาหกิจชุมชน (สำนักคณะกรรมการพัฒนาการ
เศรษฐกิจและสังคมแหTงชาติสานักนายกรัฐมนตรี, 2559, หนPา 81) ปIจจุบันหมูTบPาน
เครื่องปIJนดินเผาดTานเกวียนมีชื่อเสียงมาก ในฐานะที่ผลิตเครื่องปIJนดินเผาไดPสวยงาม
มีรูปแบบที่แปลกและหลากหลาย แตTยังคงลักษณะดั้งเดิมกรรมวิธีการปIJนและใชPดินจากริมฝïIง
แมTน้ำมูลที่เผาแลPวมีลักษณะเปcนสีสัมฤทธิ์ ที่มีเอกลักษณ7ของความเปcนเครื่องปIJนดินเผาดTาน
เกวียนจนไดPรับเลือกใหPเปcนหมูTบPานทTองเที่ยว OTOP (OTOP tourism village) จึงเปcนท่ี
ไวPวางใจไดPเกี่ยวกับคุณภาพสินคPาและมาตรฐานของการบริการ มีนักทTองเที่ยวและนักธุรกิจ
222 การประชมุ วชิ าการพระพุทธศาสนาและศลิ ปวฒั นธรรมระดบั ชาตแิ ละนานาชาตคิ รง้ั ท่ี 2
เดินมาทTองเที่ยวและติดตTอซื้อขายเปcนจำนวนมาก (กองวิชาการและแผนงาน สำนักงาน
เทศบาลตำบลดTานเกวียน, 2556) และพบวTา ผูPผลิตเครื่องปIJนดินเผาที่ทำตั้งแตTตPนน้ำถึงปลาย
น้ำมีนPอยรายมาก สTวนมากจะเปcนรPานขนาดใหญTที่ดำเนินกิจการมายาวนาน ทั้งนี้แลPว จึงเปcน
สาเหตุหลักที่ทำใหPเครื่องปIJนดินเผาดTานเกวียน ประสบปIญหา คือ นักทTองเที่ยวลดลง ดPาน
การพัฒนาผลิตภัณฑ7ใหPมีความทันสมัย ดPานการสรPางสรรค7ลวดลายลงบนผลิตภัณฑ7
เครื่องปIJนดินเผา และความใสTใจในการผลิตสินคPา การจัดจำหนTาย คุณภาพลดนPอยลง ดPวย
ตPนทุนการผลิตที่สูงขึ้นโดยเฉพาะกับสภาวการณ7ที่เศรษฐกิจไมTดี ทำใหPขายของไดPนPอยลง
ผูPบริโภคขาดความเชื่อมั่นในคุณภาพของตัวสินคPาที่มีการแตกรPาว ซTอมทาสีอำพราง รูปแบบ
ของผลิตภัณฑ7ไมTเปcนไปตามยุคสมัยที่เปลี่ยนแปลงเทTาใดนัก ทำใหPเกิดการตTอรองทาง
การตลาดมาก สินคPาราคาตกต่ำ แขTงกันขายลดราคา ทำใหPชุมชนเกิดปIญหา การคPาขายและ
รายไดP ภาวะหนี้สิน ปIจจุบันชTางปIJนและผูPประกอบการที่มีประสบการณ7ในการผลิตสินคPามี
นPอยและเริ่มลดนPอยลงในปIจจุบัน และไมTสามารถสTงตTอภูมิปIญญาดั้งเดิมใหPใหPลูกหลาน หรือ
ถTายทอดใหPคนรุTนใหมTทำงานตTอไดP ทำใหPผูPประกอบการหลายแหTงเริ่มปdดตัวลง เนื่องดPวยคน
รุTนหลังหนุTมสาวนิยมเขPาทำงานโรงงานอุตสาหกรรมมากขึ้นทำใหPขาดการสืบทอดชTางปJIน
ซึ่งผูPวิจัยเองไดPเขPาไปสัมผัสกับชุมชนดTานเกวียนอยูTบTอยครั้ง และบางครั้งมีการซื้อสินคPาเพื่อ
ตกแตTงบPาน และการซื้อสินคPาประเภทของขวัญและจะกลับมาซื้อบTอย ๆ เพื่อเปcนการ
อุดหนุนชุมชน จะพบวTาแตTละครั้งที่กลับมาซื้อจะมีรPานคPาที่ถูกปdดตัวหลายรPานเพิ่มมากขึ้น
จึงเปcนประเด็นสำคัญที่ตPองดำเนินการอยTางเรTงดTวน เหตุใดชุมชนจึงตPองปdดรPาน จากสภาพ
ปIญหาในปIจจุบันนี้ คTานิยมและวิถีชีวิตความเปcนอยูTของผูPบริโภคมีความหลากหลายมากขึ้นมี
ทางเลือกในการบริโภค และใชPสอยผลิตภัณฑ7ใหPเหมาะกับชีวิตประจำวัน โดยเฉพาะในยุค
สมัยปIจจุบันนี้ ทัศนคติคนรุTนใหมT ที่มีตTอความงามแบบดั้งเดิมเปcนสิ่งลPาสมัย โดยมีความชื่น
ชอบเฉพาะกลุTมทำใหPสินคPาเครื่องปIJนดินเผาแบบดั้งเดิม ตPองพัฒนาใหPทันตTอสังคมที่เปลี่ยนไป
การใชPงานตPองมีประโยชน7ใชPสอยที่มากขึ้นแตTไมTจำเปcนตPองอยูTไดPนาน สามารถเปลี่ยนไดPบTอย
ๆ ปIญหาราคาวัตถุดิบที่สูงขึ้นตามเศรษฐกิจ ทำใหPผูPประกอบการแบกรับภาระตPนทุนการ
ผลิต แนวโนPมของรูปแบบผลิตภัณฑ7 ถูกกำหนดโดยผูPซื้อและตลาดที่ตTางกันและเปลี่ยนแปลง
ตลอดเวลา
การประชมุ วชิ าการพระพุทธศาสนาและศลิ ปวฒั นธรรมระดับชาติและนานาชาติครงั้ ที่ 2 223
The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
Home
Explore
เอกสารสืบเนื่องการประชุมวิชาการพระพุทธศาสนาและศิลปวัฒนธรรมระดับชาติและนานาชาติครั้งที่ 2
View in Fullscreen
การประชุมสัมมนาวิชาการระดับชาติและนานาชาติ ครั้งที่ 2 มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย วิทยาเขตเชียงใหม่ The 2nd International Buddhist Conference on “Buddhism and Social Responsibility in the New Normal” (BUSRIN) เรื่อง “พระพุทธศาสนากับความรับผิดชอบทางสังคมยุคชีวิตใหม่ วันที่ 19-20 เดือน กันยายน พ.ศ. 2563 เวลา 08.00-16.30 น. ณ มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย วิทยาเขตเชียงใหม่ Mahachulalongkornrajavidyalaya University, Chiang Mai Campus will organize the 2nd National and International Conference (MCU. CM. 2020) “Buddhism and Social Responsibility in the New Normal (BUSRIN)”, November 19th – 20th, 2020 at Mahachulalongkornrajavidyalaya University, Chiang Mai Campus.
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search
เอกสารสืบเนื่องการประชุมวิชาการพระพุทธศาสนาและศิลปวัฒนธรรมระดับชาติและนานาชาติครั้งที่ 2
- 1 - 50
- 51 - 100
- 101 - 150
- 151 - 200
- 201 - 250
- 251 - 300
- 301 - 350
- 351 - 400
- 401 - 450
- 451 - 500
- 501 - 550
- 551 - 600
- 601 - 650
- 651 - 700
- 701 - 750
- 751 - 752
Pages: