คู่มือการจดทะเบียนสิทธิและนิติกรรมประเภทก่อภาระผูกพันในอสังหาริมทรัพย์ (ปี 2558)

390 คู่มือ การจดทะเบยี นสิทธแิ ละนติ ิกรรมประเภทก่อภาระผกู พันในอสงั หาริมทรัพย์

(ตวั อยา งหมายเลข ๗) 853

† ท่บี าน (ท.ด. ๑)
† ที่สวน/ไร
† ท่นี า
(ตามพระราชบัญแญละัตกกิ าารรสเชอาบอสสคังวาํหนขาสอรจมิิทดทธทริในัพะทเยบเด่ี พยี นิ น่อื พปสาิทรณะธเชิ แิภยลทกะรเ.นป.ร.ลิต.ม.ย่ี .กินแ..แรล..ประ..ลอม.ง.ปุ.ต.ร…สะาเภ…หทกก…ารรรใ…ชมอส…พังห.…ศาร..มิ๒.ท..๕ร..พั.๔.ย.๒ท ่ีเ)ชา ††† ท่ี ..............
ตามสัญญาเชา ่ีท ิดน ฉ ับบลงวัน ่ีท .......เดือน......... พ.ศ. .... ํกาหนดประเภทการใช ี่ท ิดนเพื่อ ............................ ับดน้ี คูสัญญาทั้งสองฝายไดตกลงเปล่ียนแปลงประเภทการตําแหนงที่ดนิ นอกเขต
ใ ช ี่ท ิดนใหม เพื่อ..............................ตามคําขอเปลี่ยนแปลงประเภทการใชอสังหาริมทรัย ี่ทเชา ฉ ับบลงวัน ี่ท…...เดือน……………….พ.ศ. …. ในเขต

เจาพ ันกงานที่ ิดน ระวาง..........................................…..........................................……..ตาํ บล.........................................……......….....................................................…..
เลขท่ีดนิ ..................................................................………............…อาํ เภอ.....................................…...........................................……....................…..

หนาสาํ รวจ...................................................................……..............จังหวดั ...........................................................................................……........…….
โฉนดท่ีดิน
เลขท.่ี .............................................................……..........................เลม..........………..………........................หนา ......………….…..…...……......…..
จํานวนท่ดี ิน.................๔...๐................…....................ไร. ....………………- ……….....................งาน.................…………- …...….................…....ตารางวา
๑. ขาพเจา ผูมนี ามตอไปนี้ มคี วามประสงคข อจดทะเบยี นสทิ ธแิ ละนิติกรรมเกยี่ วกบั อสังหารมิ ทรัพยท ี่กลาวขา งบนน้ี และไดป ฏิญาณตนแลว
ขอใหถอ ยคําดว ยความสตั ยจ รงิ ถา ขาพเจาใหถ อ ยคาํ ไมเ ปนความจริงใหใ ชถอยคาํ นี้ยันขาพเจา ในทางคดีอาญาได

เลขประจําตัวประชาชน

๒. ขา พเจา ...............น...า..ย...ก.........……..................... † †††† ††††† †† † ผู ..ใ..ห...เ.ช..า.……….....….....…..

อายุ .............................. ป สญั ชาติ ..............................…………............. บดิ า / มารดาชอ่ื ........................................................................…......…..
† โสด † หมาย † คสู มรสชอ่ื .................………….......…...............…............…...........…………..
อยทู บ่ี าน/หมบู าน ..................……....... เลขท่ี ........................ ตรอก/ซอย ...........…...…................. ถนน ..….......……..….....….....หมทู ่ี ..…......……
ตาํ บล/แขวง .....................….............อาํ เภอ/เขต ..............…….................. จังหวัด ..........….…...........…........หมายเลขโทรศพั ท .............…............…

เลขประจาํ ตวั ประชาชน
๓. ขา พเจา ..................น...า.ย…ข…. ............................... † †††† ††††† †† † ผู ..เ.ช..า.....…............…..……..

อายุ .............................. ป สัญชาติ .....…....................................... บิดา / มารดาช่อื ...............………............................…................…...........…..…
† โสด † หมาย † คสู มรสชอื่ .....................……....................สญั ชาติ ………..…...…….........……
อยทู ่บี าน/หมบู าน ................................ เลขท่ี .....……............ ตรอก/ซอย ..................……............. ถนน ................……...…..........หมทู ่ี ...…......…...
ตําบล/แขวง ................................. อําเภอ/เขต ................……..................จงั หวัด ......……......….…..............หมายเลขโทรศพั ท ..............….......…......
๔. ขาพเจา ขอแสดงราคาทรพั ยท่ีขอทาํ นติ ิกรรมน้เี ปน เงิน .........................…….......................... บาท ....…….......…............สตางค
๕. ขา พเจา ขอรบั รองวา

(๑) ขา พเจาไมไ ดรับโอนแทนหรอื เพ่ือประโยชนแกบคุ คลตา งดา ว
(๒) ราคาทรพั ยท แี่ สดงไวใ น ๔. เปนราคาที่แทจรงิ
(๓) ..ผ(...ต..ูใ..า.ห...ม...เ..พช.....าร...แ.ะ....ล.ร...ะ.า...ช.ผ.....บเู..ช...ัญ.า....ไ.ญ...ด....ตั.ต...กิ..ก...า..ล.ร....ง.เ..ช.เ..ป..า...ลอ.....ยี่ส....น..ัง...ห.แ....ป.า...ร..ล..ิม..ง....ทป.....ร.ร...ัพ.ะ…..เย.ภ.…เ.พท...กอื่…..าพ.…ร..า.ใณ.…ช...ชิท.….ย.่ีด.ก..ิน..ร.....ร.ต...ม.า....มแ....ล.ส.....ะญั....อ..ญ..ตุ.....า.ส..เ..ชา....ห.า...ท..ก....่ดีร....ร.นิ....ม.......พฉ.......บ..ศ...บั......๒ล......ง.๕..ว....…นั๔..…ท๒..่ี...)......................เ..ด......ือ....น...................…......…..................พ.........ศ....................….…..……
(๔) ..............................................................................………....................................................................…..........….......….....……
....................ว....นั......ท......่ี.............นน.........าา......ยย.........ขก.....................เ..ด....ือ......น...............................................ผผ..ขขูู..ออ....ใ.เ.หช..า.เ .ช..า…........ พ.ศ. ...........…….......
ลงช่อื
ลงช่อื
ลงช่อื ........................................................... ผสู อบสวน
(………………………………………)
สําหรบั พนักงานเจาหนาที่
๑) ราคาประเมนิ ทนุ ทรัพย........................................………........……………...................………….บาท..........…….…….............…..............สตางค
๒) โฉนดท่ีดนิ ใหมร ะวาง...................……....................เลขท่ีดิน..........…....………….......……..........หนาสํารวจ....................……………...............
โฉนดที่ดนิ เลขท.ี่ .......................……................….....เลม .................………….......................……..หนา…………………..……….………………
จาํ นวนท่ีดิน....................….........………......….......ไร. ..............……......……………....................งาน...............……....…........…...........ตารางวา
คงเหลอื .........................................………......….....ไร. ............……..........……………..................งาน.........…….........…..….................ตารางวา

๓) ไดจดทะเบยี นแลว แตวันท่.ี ..............…...............เดือน...............................พ.ศ. ……………….
ลงช่อื (..........................................................................................................................)
เจาพนกั งานท่ีดนิ

ค่มู อื การจดทะเบียนสทิ ธิและนิตกิ รรมประเภทกอ่ ภาระผูกพันในอสงั หาริมทรพั ย์ 391

(ตัวอยางหมายเลข ๗ ) 854

(ท.ด. ๙)

คาํ ขอ..เ.ป..ล..่ยี..น...แ..ป..ล..ง..ป..ร..ะ..เ.ภ..ท. การใชอสงั หาริมทรพั ยท่เี ชา

(ตามพระราชบญั ญตั ิการเชาอสงั หาริมทรพั ยเ พ่อื พาณิชยกรรมและอุตสาหกรรม พ.ศ. ๒๕๔๒)

ฉบับท.ี่ ..............................

ทีด่ นิ
ระวาง.........................................................………....................ตําบล.......……….…..…................................................
เลขท.่ี ......................................หนา สาํ รวจ.........................…………..................อําเภอ.…………….........................…..
โฉนดหมายเลขที.่ .......................................……………………......จังหวัด.....................………………………………

นาย ก. ผใู หเชา วันท่ี.......…….......เดือน..............………................พ.ศ.........….........

ขาพเจา ....................น...า.ย...ข.........ผ...ูเ.ช..า.....………………………….…….……† †††† ††††† †† †

อาย.ุ .................ป เชอ้ื ชาติ...........……..............สัญชาติ.........………….............บดิ า/มารดาช่ือ..............……….............................

อยูท่บี าน/หมบู าน...................................เลขท่.ี .……................ตรอก/ซอย……………………ถนน………………....หมูที่...........

ตําบล/แขวง.………...............อําเภอ/เขต......………...............จงั หวัด...………….................หมายเลขโทรศพั ท......……………..

ขอย่ืนคาํ ขอตอ เจาพนกั งานท่ดี นิ จงั หวัด...........................…….........................ดวยความสตั ยจรงิ วา:-
ขอ ๑. ดว ย....ข..า..ฯ...น...า..ย...ก....ผ…ูให…เ ช…า…แล…ะข…าฯ…น…าย…ข…. ผ…ูเช..า..ไ...ด..ท...ํา.ส...ญั...ญ...า..เ.ช...า.ท...่ดี..นิ....ฉ...บ...ับ..ล...ง..ว..ัน...ท..ี่.......เ.ด...อื ..น................พ....ศ............
(..ต..า..ม...พ..ร..ะ...ร..า.ช...บ...ัญ...ญ...ตั..ิก...า.ร...เ.ช..า..อ..ส...ัง..ห...า.ร..ิม...ท...ร..พั ..ย...เ .พ..่ือ…พ…าณ…ิช…ยก…รร…มแ..ล...ะ..อ..ตุ...ส...า.ห...ก..ร...ร..ม...พ....ศ....๒....๕...๔...๒....)..ซ...ง่ึ ..ก..าํ..ห...น..ด...ป..ร..ะ...เ.ภ..ท...ก..า..ร..ใ..ช..ท...่ดี...ิน.....
.เ.พ..ือ่.....(.ร..ะ...บ..ปุ...ร..ะ..เ.ภ...ท...ก..า..ร..ใ..ช..) .........บ..ั.ด..น...ี้ .ข...า..ฯ...ท...้ัง..ส..…อง…ฝา…ยไ…ด…ตก…ลง…เป…ล…่ียน…แป...ล...ง..ป...ร..ะ..เ.ภ...ท...ก..า..ร...ใ..ช..ท...ี่ด..ิ.น..ใ..ห...ม...เ.พ...่ือ...(..ร..ะ..บ...ุป..ร...ะ..เ.ภ..ท...ก..า..ร..ใ..ช..)

..........................................................................…………………………........................................................................................

..........................................................................………………........................................................................................................

..........................................................................…………………………........................................................................................

..........................................................................…………………………........................................................................................

..........................................................................………………………….........................................................................…............

..........................................................................………………………….........................................................................…............
ขอ ๒. ฉะนัน้ ขอใหเจาพนักงานท่ีดิน..จ..ด...ท..ะ...เ.บ...ีย..น...เ.ป...ล…ี่ยน...แ...ป..ล...ง..ป...ร..ะ..เ.ภ...ท..ก...า..ร..ใ..ช..ท...ี่ด...ิน...ใ..ห...ป..ร..า..ก...ฏ..เ..ป..น...ห...ล...ัก..ฐ...า..น..ด..…วย…..…

..........................................................................…………………………........................................................................................

..........................................................................………………........................................................................................................

..........................................................................…………………………........................................................................................

..........................................................................…………………………........................................................................................

..........................................................................………………………….........................................................................…............

……................…น…า.ย...ก.........น...า..ย...ข..................ผูขอ

................…….....….…........…..................พยาน
..................……….........……......................พยาน

(ตัวอยา งหมายเลข ๗) 392 คู่มอื การจดทะเบียนสทิ ธแิ ละนติ กิ รรมประเภทกอ่ ภาระผกู พนั ในอสงั หารมิ ทรพั ย์
สารบญั จดทะเบยี น

เนือ้ ที่ดิน เนอ้ื ทดี่ ิน ระวาง เจาพนักงานท่ดี ิน
เลขทดี่ นิ ลงลายมือชือ่
จดทะเบียน ประเภทการ ผใู หส ญั ญา ผูร ับสญั ญา ตามสัญญา คงเหลอื โฉนดทด่ี ินใหม ประทับตรา
วัน เดือน ป จดทะเบียน
ไร งาน ตาราง ไร งาน ตาราง - (ลงช่อื ) นาย ส.
วา วา

วันท่ี……… เชา (มีกําหนด…ป) นาย ก. นาย ข. ๔๐ - - ---
เดือน……... (ตามพระราชบัญญตั ิ ผูเชา

พ.ศ. …… การเชาอสงั หาริมทรัพย
เพื่อพาณชิ ยกรรมและ
อตุ สาหกรรม
พ.ศ. ๒๕๔๒)

วนั ท่ี………. เปลย่ี นแปลงประเภทการใช ตามสญั ญาเชาที่ดินฉบบั ลงวันที่...... เดอื น........................ พ.ศ. .... กําหนดประเภทการใชทดี่ นิ - (ลงช่ือ)....…............
เพอ่ื .......(..ร..ะ..บ...ปุ ..ร..ะ...เ.ภ..ท...ก..า..ร..ใ..ช..)..........บัดน้ี คสู ญั ญาท้งั สองฝายไดต กลงเปลยี่ นแปลงประเภทการใช
เดือน……… อสังหารมิ ทรพั ยท เ่ี ชา ทด่ี ินใหมเพอ่ื ..(.ร..ะ..บ...ปุ...ร..ะ..เ.ภ..ท...ก...า.ร..ใ..ช...) ...ตามคําขอเปล่ียนแปลงประเภทการใชอสงั หารมิ ทรพั ยท ่เี ชา
พ.ศ. …… (ตามพระราชบญั ญัติ ฉบับลงวันท…ี่ ...เดอื น……………….พ.ศ. ….
การเชา อสงั หาริมทรพั ย
เพ่ือพาณิชยกรรมและ

อุตสาหกรรม
พ.ศ.๒๕๔๒)

855

856

คู่มอื การจดทะเบยี นสทิ ธิและนิติกรรมประเภทก่อภาระผูกพันในอสงั หาริมทรพั ย์ 393

(เอกสารทายระเบยี บฯ ขอ ๑๔)
บญั ชีแสดงหลักฐานการนําเงนิ ตราตา งประเทศเขามาในราชอาณาจักร หรือหลกั ฐานบญั ชีเงนิ ฝาก

เงินตราตางประเทศ หรือหลักฐานบญั ชเี งนิ บาทของบคุ คลที่มีถน่ิ ท่อี ยูนอกประเทศ
ทา ยระเบยี บกรมท่ีดิน วา ดว ยการจดทะเบยี นสิทธิและนติ ิกรรมเกย่ี วกบั การเชาอสังหาริมทรพั ย

เพ่อื พาณชิ ยกรรมและอตุ สาหกรรม พ.ศ. ๒๕๔๒ พ.ศ. ๒๕๕๒
-------------------------------------

๑. กรณกี ารนําเงนิ ตราตางประเทศเขามาในราชอาณาจักร เพ่ือขอจดทะเบียนการเชาอสังหาริมทรัพย
เพ่อื พาณิชยกรรมและอตุ สาหกรรม แสดงหลกั ฐานอยางหนึ่งอยา งใด ดงั น้ี

(๑) หลักฐานแบบสาํ แดงเงินตราตางประเทศซึ่งออกใหโดยเจาหนาที่ศุลกากร (Foreign
Currency Declaration Form The Customs Department)

(๒) การนําเงินตราตางประเทศเขามาในราชอาณาจักร กอนวันท่ี ๑ เมษายน ๒๕๓๔ ใหใช
หลักฐานการเสนอขายเงินตราตางประเทศตามแบบ ล.ป.๗๑ ก. หรือ ล.ป.๗๑ ข. ซึ่งลงลายมือชื่อและ
ประทับตราธนาคารในชองของตวั แทนรับอนญุ าตของแบบดังกลาว

(๓) การนําเงินตราตางประเทศเขามาในราชอาณาจักร ตั้งแตวันที่ ๑ เมษายน ๒๕๓๔ ถึง
วันที่ ๓๑ ตลุ าคม ๒๕๔๓ ใหใ ชห ลกั ฐานสาํ เนาแบบ ธ.ต.๓ หรือหนังสอื ท่ีธนาคารรับอนุญาตไดรับรองการ
รบั ซื้อเงินตราตา งประเทศหรอื นาํ เงินตราตางประเทศเขา ฝากในบญั ชีเงินฝากเงนิ ตราตางประเทศ

(๔) การนําเงินตราตางประเทศเขามาในราชอาณาจักร ต้ังแตวันที่ ๑ พฤศจิกายน ๒๕๔๓
ถึงวันที่ ๓๑ มีนาคม ๒๕๔๗ ใหใ ชห ลกั ฐานแบบ ธ.ต.๓ (ก) หรอื หลกั ฐานแบบ ธ.ต.๓ (ข) หรือหลักฐานใบ
รับซื้อเงินตราตางประเทศซ่ึงออกใหโดยบริษัทรับอนุญาตหรือบุคคลรับอนุญาตเปนผูรับซ้ือเงินตราตางประเทศ
โดยมหี ลกั ฐานของบรษิ ัทรับอนุญาตหรือบคุ คลรบั อนญุ าตทอี่ อกใหโดยธนาคารแหง ประเทศไทยแนบประกอบดว ย
หรือใหใชหนังสือท่ีธนาคารรับอนุญาตไดรับรองการรับซ้ือเงินตราตางประเทศ หรือนําเงินตราตางประเทศ
เขาฝากบญั ชีเงินฝากเงินตราตา งประเทศ

(๕) การนําเงินตราตางประเทศเขามาในราชอาณาจักร ต้ังแตวันท่ี ๑ เมษายน ๒๕๔๗ เปนตนไป
ใหใชหลักฐานแบบการทําธุรกรรมเงินตราตางประเทศ หรือใบรับซื้อเงินตราตางประเทศซึ่งออกใหโดย
บริษัทรับอนุญาต หรือบุคคลรับอนุญาตเปนผูรับซื้อเงินตราตางประเทศ โดยมีหลักฐานของบริษัทรับอนุญาต
หรอื บคุ คลรับอนุญาตที่ออกใหโ ดยธนาคารแหง ประเทศไทยแนบประกอบดว ย หรือใหใชหนังสือที่ธนาคาร
รับอนุญาตไดรับรองการรับซื้อเงินตราตางประเทศหรือนําเงินตราตางประเทศเขาฝากในบัญชีเงินฝากเงินตรา
ตา งประเทศ

๒. กรณีการถอนเงินจากบัญชีเงินบาทของบุคคลที่มีถิ่นที่อยูนอกประเทศ เพื่อขอจดทะเบียน
การเชาอสังหาริมทรัพยเพ่ือพาณิชยกรรมและอุตสาหกรรม ทั้งกรณีที่เปนบัญชีของคนตางดาวหรือไมใชบัญชี
ของคนตา งดาว ใหแสดงหลักฐานหนงั สือรับรองของธนาคารพาณิชยซึ่งรับรองการถอนเงินจากบัญชีเงินฝาก
ทีเ่ ปนเงินบาทของผทู ่ีมถี ิน่ ที่อยูนอกประเทศ

/ ๓. ก/ ร๓ณ. กี ารรณถีกอานรเงนิ .....

394 คู่มอื การจดทะเบยี นสทิ ธแิ ละนติ กิ รรม-ป๒ระเ-ภทกอ่ ภาระผูกพนั ในอสงั หารมิ ทรพั ย์

๓. กรณีการถอนเงินจากบัญชีเงินฝากเงินตราตางประเทศประเทศ เพื่อขอจดทะเบียนการเชา
อสงั หาริมทรัพยเพือ่ พาณิชยกรรมและอุตสาหกรรม ใหแ สดงหลักฐานอยางหนง่ึ อยางใด ดงั นี้

(๑) การถอนเงินจากบัญชีเงินฝากเงินตราตางประเทศ ตั้งแตวันที่ ๒๘ เมษายน ๒๕๔๒ ถึง
วันที่ ๓๑ ตุลาคม ๒๕๔๓ ใหใชหลักฐานแบบ ธ.ต.๓ ที่ธนาคารพาณิชยจัดใหผูขายเงินตราตางประเทศยื่น
ประกอบการขอขายเงินตราตางประเทศ หรือหลักฐานท่ีธนาคารพาณิชยออกใหแกลูกคา หรือหนังสือรับรอง
ของธนาคารในการรับซื้อเงนิ ตราตา งประเทศ

(๒) การถอนเงินจากบัญชีเงินฝากเงินตราตางประเทศ ตั้งแตวันที่ ๑ พฤศจิกายน ๒๕๔๓
ถงึ วันที่ ๓๑ มีนาคม ๒๕๔๗ ใหใ ชห ลกั ฐานแบบ ธ.ต.๓ (ก) หรือหลกั ฐานแบบ ธ.ต.๓ (ข) หรือใหใชหลักฐาน
ทีธ่ นาคารพาณิชยออกใหแกลูกคา หรอื หนังสือรับรองของธนาคารในการรบั ซอ้ื เงินตราตางประเทศ

(๓) การถอนเงินจากบญั ชีเงินฝากเงินตราตางประเทศ ต้ังแตวันท่ี ๑ เมษายน ๒๕๔๗ เปนตนไป
ใหใชหลักฐานแบบการทําธุรกรรมเงินตราตางประเทศที่ธนาคารพาณิชยจัดใหผูขายเงินตราตางประเทศ
ย่ืนประกอบการขอขายเงนิ ตราตา งประเทศ หรือหลกั ฐานท่ธี นาคารพาณชิ ยออกใหแ กลูกคา หรือหนงั สือรับรอง
ของธนาคารในการรบั ซ้อื เงินตราตางประเทศ

ทัง้ นี้ การแสดงหลกั ฐานดังกลาวขา งตน จะใชข อหน่ึงขอ ใดหรอื หลายขอ รวมกนั กไ็ ด

------------------------------------

ค่มู ือ การจดทะเบียนสทิ ธแิ ละนติ ิกรรมประเภทก่อภาระผูกพันในอสงั หารมิ ทรัพย์ 853895

(เอกสารทายระเบยี บฯ ขอ ๑๗)
แบบตรวจสอบหลักฐานทายระเบียบกรมทด่ี นิ วา ดวยการจดทะเบียนสทิ ธแิ ละนิตกิ รรมเกยี่ วกบั การเชา

อสงั หารมิ ทรพั ยเ พ่อื พาณชิ ยกรรมและอตุ สาหกรรม พ.ศ. ๒๕๔๒ พ.ศ. ๒๕๕๒
กรณคี นตางดา วหรือนติ ิบุคคลตามมาตรา ๙๗ แหงประมวลกฎหมายท่ีดิน ขอจดทะเบียนเชา , เชา ชว ง

หรอื รับโอนสทิ ธกิ ารเชาอสงั หาริมทรัพยเพื่อพาณิชยกรรมและอตุ สาหกรรม

(ใหท ําเครอื่ งหมาย 3ในชอ ง … ท่ดี าํ เนนิ การแลว)

๑. สําเนาใบสาํ คัญประจาํ ตวั คนตางดาว ซง่ึ พนกั งานเจา หนาท่อี อกให หรอื
๒. สาํ เนาหนงั สือเดินทางทเ่ี จาหนา ทีอ่ อกให หรือ
๓. สําเนาหนังสือรบั รองของเจา หนาทีพ่ นักงานกงสลุ หรือสถานทูตทผี่ นู น้ั สงั กัดอยู หรอื
๔. สําเนาหนังสือแสดงสัญชาติ (Emergency Certificate) ซึ่งกระทรวงการตางประเทศออกให

เปน การช่วั คราว
๕. สาํ เนาหนงั สือแสดงสทิ ธิในท่ีดนิ แปลงที่ขออนุญาต
๖. สาํ เนาทะเบียนบา นทีม่ ีชอ่ื ผูขอ (ถา มี)
๗. หลกั ฐานการจดทะเบยี นเปนนติ บิ คุ คล
๘. หนงั สอื บริคณหสนธิ และขอ บงั คับ
๙. วตั ถปุ ระสงค
๑๐. หนังสือรับรอง
๑๑. รายงานการประชมุ
๑๒. บญั ชีรายชื่อผูถือหุน
๑๓. แผนงาน โครงการเก่ยี วกบั การลงทุนในกิจการพาณิชยกรรม หรืออตุ สาหกรรมทจ่ี ะทําการเชา โดย
อยางนอยตองแสดงรายละเอียดเก่ียวกับแผนการใชที่ดิน แหลงที่มาและจํานวนของเงินทุนระยะเวลาดําเนินการ
ตามขัน้ ตอนของการประกอบกิจการและรายละเอียดของการจา งแรงงาน
๑๔. รายงานการวิเคราะหผลกระทบสิ่งแวดลอมตามกฎหมายวาดวยการสงเสริมและรักษา คุณภาพ
สิ่งแวดลอ มแหง ชาติ
๑๕. หนงั สอื รับรองจากโยธาธกิ ารและผงั เมอื งจังหวัดหรือการนิคมอุตสาหกรรมแหง ประเทศไทย วาที่ดินท่ี
จะขอเชา อยู ภายในบริเวณทก่ี ําหนดเปน ประเภทพาณิชยกรรม หรอื อุตสาหกรรมตามกฎหมายวา ดวยกฎหมายวา ดว ย
การผงั เมอื ง หรอื อยใู นบริเวณนคิ มอุตสาหกรรมตามกฎหมายวาดว ยการนิคมอุตสาหกรรมแหงประเทศไทย แลว แตก รณี
๑๖. หลักฐานการย่ืนคําขอหรือการไดรับอนุญาตหรือไดรับความเห็นชอบจากหนวยงานของรัฐหรือ
องคก ารของรฐั ทีเ่ กีย่ วของ

/ ๑๗. กรณผี ูข อ …

396 คู่มอื การจดทะเบียนสทิ ธแิ ละนิตกิ รรม-ป๒ระ-เภทกอ่ ภาระผกู พันในอสงั หาริมทรัพย์

๑๗. กรณผี ูขอจดทะเบยี นเปน ผทู ี่เคยไดมาซง่ึ สทิ ธกิ ารเชาตามพระราชบัญญตั ินแ้ี ลว ใหแ สดงหลกั ฐานการ
ไดม าซงึ่ สิทธิดงั กลาวดว ย

๑๘. กรณีหลักฐานการนําเงินตราตางประเทศเขามาในราชอาณาจักร เพ่ือขอจดทะเบียนการเชาอสังหาริมทรัพย
เพื่อพาณชิ ยกรรมหรอื อุตสาหกรรมใหแ สดงหลักฐานอยา งหนึ่งอยา งใด คอื

(๑) หลักฐานแบบสาํ แดงเงินตราตางประเทศ ซ่ึงออกใหโดยเจาหนาท่ีศุลกากร (Foreign Currency
Declaration Form The Customs Department)

(๒) การนําเงินตราตางประเทศเขามาในราชอาณาจักรกอนวันท่ี ๑ เมษายน ๒๕๓๔ ใหใชหลักฐาน
การเสนอขายเงินตราตา งประเทศตามแบบ ล.ป.๗๑ ก. หรอื ล.ป.๗๑ ข ซ่ึงลงลายมือชื่อและประทับตราธนาคารใน
ชอ งของตวั แทนรบั อนญุ าตของแบบดงั กลา ว

(๓) การนําเงินตราตางประเทศเขามาในราชอาณาจักร ต้ังแตวันท่ี ๑ เมษายน ๒๕๓๔ ถึงวันที่ ๓๑
ตุลาคม ๒๕๔๓ ใหใชหลักฐานสําเนาแบบ ธ.ต.๓ หรือหนังสือท่ีธนาคารรับอนุญาตไดรับรองการรับซื้อเงินตรา
ตางประเทศหรือนําเงนิ ตราตางประเทศเขาฝากในบญั ชีเงินฝากเงินตราตางประเทศ

(๔) การนําเงินตราตางประเทศเขามาในราชอาณาจักร ตั้งแตวันท่ี ๑ พฤศจิกายน ๒๕๔๓ ถึงวันที่ ๓๑
มีนาคม ๒๕๔๗ ใหใชหลักฐานแบบ ธ.ต.๓ (ก) หรือหลักฐานแบบ ธ.ต.๓ (ข) หรือหลักฐานใบรับซื้อเงินตรา
ตางประเทศซง่ึ ออกใหโ ดยบรษิ ทั รบั อนุญาตหรือบุคคลรับอนุญาตเปนผูรับซ้ือเงินตราตางประเทศ โดยมีหลักฐาน
ของบริษัทรับอนุญาต หรือบุคคลรับอนุญาตที่ออกใหโดยธนาคารแหงประเทศไทยแนบประกอบดวย หรือใหใช
หนังสือที่ธนาคารรับอนุญาตไดรับรองการรับซื้อเงินตราตางประเทศ หรือนําเงินตราตางประเทศเขาฝากในบัญชี
เงินฝากเงนิ ตราตา งประเทศ

(๕) การนําเงินตราตางประเทศเขามาในราชอาณาจักร ตั้งแตวันท่ี ๑ เมษายน ๒๕๔๗ เปนตนไป
ใหใชหลักฐานแบบการทําธุรกรรมเงินตราตางประเทศ หรือใบรับซื้อเงินตราตางประเทศซ่ึงออกใหโดยบริษัทรับ
อนุญาต หรือบุคคลรับอนุญาตเปนผูรับซื้อเงินตราตางประเทศ โดยมีหลักฐานของบริษัทรับอนุญาตหรือบุคคลรับ
อนุญาตที่ออกใหโดยธนาคารแหงประเทศไทยแนบประกอบดวย หรือใหใชหนังสือท่ีธนาคารรับอนุญาตไดรับรอง
การรับซ้อื เงนิ ตราตา งประเทศหรอื นาํ เงินตราตางประเทศเขา ฝากในบัญชเี งนิ ฝากเงินตราตางประเทศ

๑๙. หลักฐานการถอนเงินจากบัญชีเงินบาทของบุคคลท่ีมีถ่ินที่อยูนอกประเทศ เพื่อขอจดทะเบียนการเชา
อสังหารมิ ทรัพยเพอื่ พาณิชยกรรมหรืออตุ สาหกรรม ทง้ั กรณที ี่เปนบญั ชขี องคนตา งดา วหรอื ไมใ ชบ ัญชขี องคนตางดาว
ใหแสดงหลักฐานหนังสือรับรองของธนาคารพาณิชยซึ่งรับรองการถอนเงินจากบัญชีเงินฝากท่ีเปนเงินบาท
ของผูทม่ี ีถ่นิ ทีอ่ ยูนอกประเทศ

/ ๒๐. หลกั ฐาน...

คู่มอื การจดทะเบียนสทิ ธแิ ละนติ กิ รร-ม๓ป-ระเภทกอ่ ภาระผกู พนั ในอสงั หารมิ ทรัพย์ 397

๒๐. หลักฐานการถอนเงินจากบัญชีเงินฝากเงินตราตางประเทศเพ่ือขอจดทะเบียนการเชาอสังหาริมทรัพย
เพื่อพาณชิ ยกรรมหรอื อุตสาหกรรม ใหแสดงหลกั ฐานอยา งหน่งึ อยางใด ดังน้ี

(๑) การถอนเงินจากบัญชีเงินฝากเงินตราตางประเทศ ต้ังแตวันท่ี ๒๘ เมษายน ๒๕๔๒ ถึงวันที่ ๓๑
ตุลาคม ๒๕๔๓ ใหใชหลักฐานแบบ ธ.ต.๓ ท่ีธนาคารพาณิชยจัดใหผูขายเงินตราตางประเทศย่ืนประกอบการขอ
ขายเงินตราตางประเทศ หรือหลักฐานที่ธนาคารพาณิชยออกใหแกลูกคา หรือหนังสือรับรองของธนาคารในการ
รับซอ้ื เงินตราตา งประเทศ

(๒) การถอนเงนิ จากบัญชีเงินฝากเงินตราตางประเทศ ต้ังแตวันท่ี ๑ พฤศจิกายน ๒๕๔๓ ถึงวันที่ ๓๑
มีนาคม ๒๕๔๗ ใหใ ชห ลกั ฐานแบบ ธ.ต.๓ (ก) หรอื หลกั ฐานแบบ ธ.ต.๓ (ข) หรือใหใชหลักฐานที่ธนาคารพาณิชย
ออกใหแ กล ูกคา หรอื หนงั สอื รบั รองของธนาคารในการรบั ซอื้ เงินตราตางประเทศ

(๓) การถอนเงินจากบัญชีเงินฝากเงินตราตางประเทศ ต้ังแตวันท่ี ๑ เมษายน ๒๕๔๗ เปนตนไป
ใหใชหลักฐานแบบการทําธุรกรรมเงินตราตางประเทศที่ธนาคารพาณิชยจัดใหผูขายเงินตราตางประเทศยื่นประกอบการ
ขอขายเงินตราตางประเทศ หรือหลักฐานที่ธนาคารพาณิชยออกใหแกลูกคาหรือหนังสือรับรองของธนาคารในการ
รับซ้ือเงนิ ตราตา งประเทศ

หลกั ฐานตามขอ ๑๘ ถึงขอ ๒๐ จะใชขอหน่งึ ขอใดหรอื หลายขอ รวมกนั ก็ได
๒๑. จาํ นวนเงินท่ีมาลงทุนกรณีการจดทะเบียนเชา เชาชวง หรือการรับโอนสิทธิการเชา ท่ีดินที่มีเนื้อที่

(๑) มีเน้อื ท่ีไมเ กินกวา หนึ่งรอ ยไร เปน กรณี
เพ่อื ประกอบพาณิชยกรรม มหี ลกั ฐานการนาํ เงนิ มาลงทนุ ไมต าํ่ กวายี่สบิ ลานบาท
เพ่ือประกอบอุตสาหกรรมท่ีสามารถขอรับการสงเสริมการลงทุนตามกฎหมายวาดวยการสงเสริม

การลงทุน มีหลักฐานการนําเงินมาลงทุนไมตาํ่ กวา กฎหมายวาดว ยการสง เสริมการลงทนุ กําหนด
(๒) มเี นอื้ ทีเ่ กินกวา หนึ่งรอ ยไร
เพื่อการประกอบพาณิชยกรรมหรืออุตสาหกรรม มีหลักฐานการนําเงินมาลงทุนไมนอยกวา

หนึ่งรอยลา นบาท ทั้งนี้ ไมร วมถึงจาํ นวนเงนิ คาเชา
๒๒. กรณีที่ดินมีเน้ือท่ีเกินกวาหน่ึงรอยไร มีหลักฐานการไดรับอนุญาต หรือไดรับความเห็นชอบจาก

สภาทอ งถิน่ ที่ทด่ี นิ นน้ั ตั้งอยู

--------------------------------

(เอกสารทายระเบยี บฯ ขอ ๓๑) 398 คู่มอื การจดทะเบียนสทิ ธแิ ละนติ กิ รรมประเภทกอ่ ภาระผกู พนั ในอสงั หารมิ ทรพั ย์
แบบรายงานการจดทะเบยี นเชา อสังหารมิ ทรพั ย ตามระเบียบกรมทีด่ ิน วาดว ยการจดทะเบยี นสิทธแิ ละนติ ิกรรม
เกย่ี วกบั การเชา อสังหารมิ ทรัพย ตามพระราชบัญญตั ิการเชา อสังหารมิ ทรัพยเ พือ่ พาณชิ ยกรรมและอุตสาหกรรม พ.ศ. ๒๕๔๒ พ.ศ. ๒๕๕๒ 861

สาํ นกั งานที่ดนิ จงั หวัด .........................................ขอ มูล ณ วนั ท่ี ........................................

ลําดบั ชื่อคสู ญั ญา โฉนดท่ดี นิ /น.ส.๓ก/ หนา ตาํ บล อาํ เภอ จาํ นวนเนือ้ ท่ีท่ีเชา วนั ทจี่ ดทะเบยี น ระยะ ประเภท หมายเหตุ
ท่ี น.ส.๓ เลขท่ี / สํารวจ เวลาเชา การใช

อสงั หารมิ ทรพั ยอน่ื
(ประเภท)

๑ ๑. ....................... ผใู หเชา
๒. ..................... ผเู ชา

(ลงชื่อ) ..........……………………… เจา พนักงานทดี่ ินจงั หวดั

คูม่ อื การจดทะเบยี นสทิ ธแิ ละนติ กิ รรมประเภทกอ่ ภาระผูกพนั ในอสงั หาริมทรพั ย์ 398962

(สิ่งทสี่ งมาดว ย ๒ ตามหนงั สอื กรมทดี่ นิ ท่ี มท ๐๕๑๕.๑/ ๒๗๙๔๓ ลงวนั ท่ี ๒๔ กันยายน ๒๕๕๒)

ประเภทธุรกจิ ทีห่ า มมใิ หค นตา งดาวประกอบกิจการ
ทา ยพระราชบัญญตั กิ ารประกอบธรุ กิจของคนตา งดา ว พ.ศ. ๒๕๔๒

บัญชีหนึ่ง

ธรุ กจิ ที่ไมอ นญุ าตใหคนตางดาวประกอบกจิ การดว ยเหตุผลพิเศษ (มาตรา๘(๑)แหง พระราชบญั ญัติ
การประกอบธรุ กิจของคนตางดา ว พ.ศ. ๒๕๔๒)

(๑) การทํากจิ การหนงั สือพิมพ การทํากจิ การสถานวี ทิ ยกุ ระจายเสยี ง หรือสถานีวทิ ยโุ ทรทศั น
(๒) การทาํ นา ทําไร หรอื ทําสวน
(๓) การเลย้ี งสัตว
(๔) การทําปา ไมและการแปรรปู ไมจ ากปาธรรมชาติ
(๕) การทําการประมงเฉพาะการจับสัตวนํา้ ในนานน้ําไทยและในเขตเศรษฐกิจจาํ เพาะ

ของประเทศไทย
(๖) การสกดั สมนุ ไพรไทย
(๗) การคาและการขายทอดตลาดโบราณวัตถุของไทย หรือทม่ี ีคุณคา ทางประวัตศิ าสตรของประเทศ
(๘) การทาํ หรอื หลอ พระพทุ ธรูป และการทาํ บาตร
(๙) การคาทดี่ นิ

บัญชีสอง

ธรุ กจิ ท่หี ามมใิ หค นตางดา วประกอบกิจการ เวน แตจ ะไดรบั อนญุ าตจากรัฐมนตรีวา การกระทรวง
พาณิชย โดยการอนุมตั ิของคณะรฐั มนตรี (มาตรา ๘ (๒) แหง พระราชบญั ญตั ิการประกอบธรุ กจิ ของ
คนตา งดาว พ.ศ. ๒๕๔๒)

ธุรกิจตามบัญชีสองที่คนตางดาวไดรับการสงเสริมการลงทุนตามกฎหมายวาดวยการสงเสริมการ
ลงทุน หรือไดรับอนุญาตใหประกอบอุตสาหกรรมหรือประกอบการคาเพ่ือสงออกตามกฎหมายวาดวยการ
นิคมอุตสาหกรรมแหงประเทศไทยหรือตามกฎหมายอื่น ใหคนตางดาวแจงขอหนังสือรับรองตอ
อธิบดีกรมพัฒนาธรุ กิจการคา

บัญชีสองเปนธุรกิจท่ีเกี่ยวกับความปลอดภัยหรือความมั่นคงของประเทศ หรือมีผลกระทบตอ
ศิลปวัฒนธรรม จารีตประเพณี หัตถกรรมพ้ืนบาน หรือทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสง่ิ แวดลอม

/ หมวด ๑ ....

- ๒ - 863

400 ๑ ธคุรู่มกือจิ ทกีเ่ กาี่ยรจวดกทบั ะคเวบายี มนปสลทิ อธดิแภละัยนหติ ริกอื รครวมาป-มร๒มะเน่ั ภ-คทงกขอ่ อภงาประรผะกูเทพศันในอสงั หาริมทรพั ย์
หมวด
หมวด ๑ ธ(๑ุรก)((ิจ๑๒((ก((ทกคขง)า)))))ีเ่ร((กก((กกคขงผออสอาา่ยี))))ลรราาปุววผขววิตออสอนกกธุุธลนาาปุวับรกปปยววติสนณกาครทุธุุธนรงรกปะวหปยโทจณาการุทธรนาํเรมาอะคหหปอืโงจปกบรธบสรกนําเอือ่ลคขหปือวกรา บงอรอสณนยกนกือ่ทดขงวรปาแรงอภาอณนยเะลรกงารยังปะสนแะวรอือหกเกะลรุธนุ้ําารรอะสาปะวอือปหอืรกบกุธนุาน นครซอกาปขอปอืวรอบาดอานเนทาซศคมกขนิงมายรอบาอดอเปมงา่ือศคมปุําินงอนนัน่งยรรบอกาปกา่ืองุคุปกาํวรนหรนงงราตัณกะกรขุงศถวรสหสรืออใัตณรุ ะนุยนงรงะถสาคสอืปปปเรุนบรนุยงรนระพาาคิดะปะเมนบรเาเนแทททนพาดิ ลศมกุศะาะแทนปทวรลุกะราตัวะงปทะมถวกเราถัตุรภางะะึงถรทกเกเทรุภบาจิะรหทิดกเทบาารหดิรากรารบนิ ในประเทศ
หมวด ๒(๒ธ) กุรการจิ ขทนม่ี สผี ง ลทการงะบทกบทตาอ งศนิลํ้าปหวรฒั อื นทธางรอรามกจาศารใีตนปปรระะเเพทณศ ีรแวลมะถหึงตั กถจิ กกรารรมกาพรื้นบบนิ า ในนประเทศ
หมวด ๒ (((((ธ๓๕๔๒๑รุ )))((()(((ก)๓๕๔๖๑๒จิ กกกกก)))))ท)าาาาา่มีรรรรรกกกกกกผผผเคีผาาาาาาลลลลารรรรรรล้ยี ขผผผผเคติติิตกงลอลลลลาเเเไรย้ีคคคขงิตติติติหะงรรรเอเเถเกทไม่ื่ืออือ่คคคงหวาบงงงรรรเยกกมทดไหอ่ื่ือตอ่ื ชามานงงงออรารกทดไหแอืงศตมผมากนอศรริลหลรเแะอืิลงไีตปคผิตรสกทศปรรวลอืเเะลสลิีไ่ือยควัฒติเสทคกัปงัตนรเนลเสรื่อยถวไงอ่ืธกังัตนินุหรงเซถไงมปรินุง่ึหเไคมนเซทมปรดง่ึเจไย่ือนคเนิาทปงรงรเกถยือ่นาผตี นามงางปรกถทศาทรนาเมลิีเ่คะรปอศปรเทผนพเลิกื่อคอา ศปณรงรไผิลทรก่อืหีาแปมอรงไมลทรวงหหไะมลฒัอทมตัหงงนหไยถหัตลทธตักหถงินรยถรหกรรรหกหือรินมมรรรรไกขรหือมอืทามอเรพรคยกขงือพรืน้ไาอเอื่รคิมทบงพงรพยไา เอื่นิมทขล งพนิยวเขดล นิลวาดยลผาายไผหาไมหไทมยไทย
หมวด ๓(๖)ธุรกกาจิ รทผม่ีลติผี ถลวกยรชะทามบหตรอ อื ทเครรพั อ่ื ยงาปกนรธดรนิ รเมผาชทาต่ีเปหิ นรศอื ิลสปงิ่ วแฒัวดนลธอรมรมไทย
หมวด ๓ ธ((((๓๔๒๑รุ )ก))((((()๕๔๓๒๑จิ กกกก)))ท))าาาาี่มรรรรกกกกกผทททีผาาาาาลรรรรราาํําํลเเนแผทททิตกหกปลนาํําาาํรลมเเเนิตระกํ้าหกอืือรตทนาลลหมงเูปาบกา้ํอือือืนิลตไลตรหงรจมาวอือนิวาลเมรทพกมรจวทอรวทอ่ืาม้งักพัอมทั้งทกอยทกยําางั้อเาาง้ัรคกรกยกรราทราะรื่อธราํเรงบเทรกะเรริดําเลบือมเหกือนชดิรลสหาแอื อืนิตลยรสเิหอะอืธินเรยยาคเวอหือธรสยินาื่อวหง่ิ งแินใวชดส ลออ ยม
(๕) การแปรรปู ไมเ พื่อทาํ เครอ่ื งเรอื นและเครอ่ื งใชสอย

บัญชีสาม

บัญชีสาม
ธุรกิจทค่ี นไทยยงั ไมมคี วามพรอ มท่จี ะแขงขนั ในการประกอบกจิ การกับคนตา งดา ว หามมิใหค น
ตา งดา วธปรุ รกะิจกทอ่คี บนธไุรทกยิจยงัเวไนมมแตีคจวะามไดพรรบั ออมนทญุ ่จี ะาตแขจางกขอนั ธใบินดกีการรปมรพะัฒกอนบาธกุรจิ กกจิารกการับคคา นตโดา งยดคาววามหเาหมน็ มชิใอหบคขนอง
ตางคดณา ะวกปรรระมกกอาบรธปุรรกะิจกอเวบน ธแรุ ตกจจิ ะขไอดงรคับนอตนา ญุงดาาตวจาก(มอาธตบิ รดาีก๘รม(๓พ)ฒั แนหางธพรุ กระจิ รกาาชรบคาญั ญโดตั ยกิ คาวราปมรเะหกน็ อชบอธบุรขกอิจงของ
คณคะนกตรารงมดกาาวรพปร.ศะ.ก๒อ๕บธ๔รุ ๒กิจ) ของคนตางดา ว (มาตรา ๘ (๓) แหงพระราชบญั ญตั กิ ารประกอบธรุ กจิ ของ

คนตา งดา ว พ.ศ. ๒๕๔๒) / ธรุ กิจตาม …

/ ธรุ กจิ ตาม …

คมู่ ือ การจดทะเบียนสิทธิและนิติกรร-ม๓ป-ระเภทกอ่ ภาระผกู พันในอสังหารมิ ทรพั ย์ 864
401

ธุรกิจตามบัญชีสามที่คนตางดาวไดรับการสงเสริมการลงทุนตามกฎหมายวาดวยการสงเสริมการ
ลงทุน หรือไดรับอนุญาตใหประกอบอุตสาหกรรมหรือประกอบการคาเพ่ือสงออกตามกฎหมายวาดวยการ
นิคมอุตสาหกรรมแหงประเทศไทยหรือตามกฎหมายอื่น ใหคนตางดาวแจงขอหนังสือรับรองตอ

อธิบดีกรมพฒั นาธรุ กจิ การคา
(๑) การสีขาว และการผลิตแปงจากขาวและพชื ไร
(๒) การทาํ การประมง เฉพาะการเพาะเลีย้ งสตั วน้าํ
(๓) การทําปา ไมจ ากปา ปลูก

(๔) การผลติ ไมอดั แผนไมว เี นยี ร ชิปบอรด หรือฮารด บอรด
(๕) การผลิตปนู ขาว
(๖) การทํากิจการบรกิ ารทางบัญชี
(๗) การทํากิจการบริการทางกฎหมาย
(๘) การทาํ กิจการบรกิ ารทางสถาปตยกรรม
(๙) การทาํ กิจการบริการทางวิศวกรรม
(๑๐) การกอ สราง ยกเวน

(ก) การกอสรางสิ่งซ่ึงเปนการใหบริการพ้ืนฐานแกประชาชนดานการสาธารณูปโภคหรือ
การคมนาคมทตี่ อ งใชเคร่ืองมือ เคร่อื งจกั ร เทคโนโลยหี รือความชํานาญในการกอ สรา ง

เปนพเิ ศษ โดยมที ุนขน้ั ต่าํ ของคนตา งดา วต้ังแตห า รอ ยลา นบาทข้นึ ไป
(ข) การกอ สรา งประเภทอน่ื ตามท่ีกําหนดในกฎกระทรวง
(๑๑) การทํากจิ การนายหนา หรอื ตัวแทน ยกเวน
(ก) การเปน นายหนาหรือตวั แทนซอื้ ขายหลักทรัพยห รือการบรกิ ารทีเ่ กยี่ วกับการซือ้ ขาย

ลว งหนาซง่ึ สินคา เกษตรหรอื ตราสารทางการเงนิ หรอื หลักทรพั ย

(ข) การเปน นายหนา หรือตัวแทนซื้อขายหรือจดั หาสินคาหรือบรกิ ารทจ่ี าํ เปนตอการผลติ
หรอื การใหบ รกิ ารของวิสาหกจิ ในเครอื เดียวกนั

(ค) การเปนนายหนา หรอื ตัวแทนซอ้ื ขาย จดั ซ้ือหรอื จัดจาํ หนา ยหรอื จัดหาตลาดทง้ั ในประเทศ
และตางประเทศเพอื่ การจําหนา ย ซงึ่ สินคาทีผ่ ลติ ในประเทศหรอื นําเขามาจากตา งประเทศ

อันมีลักษณะ เปนการประกอบธุรกิจระหวางประเทศ โดยมีทุนข้ันต่าํ ของคนตางดาว
ต้งั แตห นงึ่ รอ ยลานบาทขนึ้ ไป
(ง) การเปน นายหนาหรอื ตัวแทนประเภทอื่นตามทีก่ าํ หนดในกฎกระทรวง

/ (๑๒) การขายทอดตลาด ...

865

402 คมู่ อื การจดทะเบยี นสิทธิและนิติกรรม-ป๔ระเ-ภทก่อภาระผกู พนั ในอสังหาริมทรพั ย์

(๑๒) การขายทอดตลาด ยกเวน
(ก) การขายทอดตลาดที่มลี ักษณะเปน การประมลู ซื้อขายระหวางประเทศทมี่ ิใชการประมูล
ซื้อขายของเกา วัตถุโบราณ หรือศิลปวัตถุซึ่งเปนงานศิลปกรรม หัตถกรรม หรือ
โบราณวตั ถุของไทย หรอื ทีม่ ีคุณคา ทางประวตั ศิ าสตรข องประเทศ
(ข) การขายทอดตลาดประเภทอ่นื ตามที่กาํ หนดในกฎกระทรวง

(๑๓) การคา ภายในเกีย่ วกบั ผลติ ภณั ฑห รอื ผลติ ผลทางการเกษตรพืน้ เมืองทีย่ ังไมม ีกฎหมายหา มไว
(๑๔) การคา ปลีกสนิ คาทุกประเภทท่ีมีทุนขั้นต่ํารวมท้ังส้ินนอยกวาหนึ่งรอยลานบาท หรือท่ีมีทุน
ขน้ั ต่าํ ของแตละรา นคา นอ ยกวาย่ีสบิ ลา นบาท
(๑๕) การคาสงสินคาทุกประเภททีม่ ที นุ ขัน้ ต่ําของแตละรา นคา นอยกวา หน่งึ รอยลานบาท
(๑๖) การทาํ กิจการโฆษณา
(๑๗) การทาํ กิจการโรงแรม เวน แตบ รกิ ารจัดการโรงแรม
(๑๘) การนาํ เท่ยี ว
(๑๙) การขายอาหารหรือเคร่ืองด่มื
(๒๐) การทํากิจการเพาะขยายหรือปรบั ปรุงพนั ธุพืช
(๒๑) การทําธุรกิจบริการอนื่ ยกเวนธุรกิจบรกิ ารท่ีกาํ หนดในกฎกระทรวง

-----------------------------

คูม่ ือ การจดทะเบียนสิทธิและนิตกิ รรมประเภทกอ่ ภาระผูกพันในอสงั หารมิ ทรัพย์ 403

การจดทะเบยี นภาระจาํ ยอม

 ความหมาย

ภาระจาํ ยอม คือ ทรัพยสิทธิอยางหน่ึงซ่ึงเมื่อกอใหเกิดภาระจํายอมในอสังหาริมทรัพยใด
จะเปน เหตใุ หเจาของอสังหาริมทรัพยน ัน้ ตองยอมรับกรรมบางอยางซ่ึงกระทบกระเทือนถึงการใช
สิทธิในทรัพยสินของตน หรือตองงดเวนการใชสิทธิบางอยางอันมีอยูในกรรมสิทธิ์ทรัพยสินน้ัน
เพื่อประโยชนแกอสังหาริมทรพั ยอื่น

 กฎหมาย และระเบยี บที่เกย่ี วขอ ง

- ประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย มาตรา ๑๓๘๗ ถึง มาตรา ๑๔๐๑
- ระเบียบกรมที่ดินวาดวยการจดทะเบียนสิทธิและนิติกรรมเกี่ยวกับภาระจํายอม
ในที่ดนิ และอสังหารมิ ทรพั ยอยางอ่ืน พ.ศ. ๒๕๕๐ ลงวนั ที่ ๒๐ มิถนุ ายน ๒๕๕๐

 ประเภทการจดทะเบยี น

๑. ภาระจํายอม หมายถึง กรณีเจาของที่ดินหรืออสังหาริมทรัพยอยางอ่ืน
มาขอจดทะเบยี นใหทีด่ ินหรืออสงั หาริมทรัพยอ ยา งอื่นตองตกอยใู นภาระจาํ ยอมทั้งหมดไมวาที่ดิน
หรืออสังหาริมทรัพยอยางอ่ืนน้ัน จะมีผูถือกรรมสิทธิ์คนเดียวหรือหลายคน แตทุกคนยอมใหที่ดิน
หรืออสังหาริมทรัพยอยางอนื่ น้นั ตกอยใู นภาระจาํ ยอมท้งั หมด

๒. ภาระจํายอมเฉพาะสวน หมายถึง กรณีเจาของท่ีดินหรืออสังหาริมทรัพย
อยา งอ่นื มีหลายคน แตเ จา ของที่ดนิ หรืออสังหาริมทรัพยอยางอื่นน้ัน บางคนมาขอจดทะเบียนให
ทีด่ นิ หรืออสงั หารมิ ทรพั ยอยา งอ่ืนตอ งตกอยูใ นภาระจํายอมเฉพาะสวนของตน

๓. ภาระจํายอมบางสวน หรือ ภาระจํายอมเฉพาะสวนเพียงบางสวน
หมายถึง กรณีเจาของที่ดินหรืออสังหาริมทรัพยอยางอื่นมาขอจดทะเบียนใหที่ดินหรือ
อสังหารมิ ทรัพยอ ยางอ่นื บางสวนของตน ตองตกอยูใ นภาระจํายอม

๔. แกไขเปลี่ยนแปลงภาระจํายอม หมายถึง กรณีท่ีเจาของท่ีดินหรือ
อสังหารมิ ทรัพยอยา งอ่ืนไดจดทะเบียนภาระจาํ ยอมใหท่ีดินหรืออสังหาริมทรัพยอยางอ่ืนตองตกอยู
ในภาระจํายอมไวแลว โดยภาระจํายอมน้ันแตะตองเพียงสวนหนึ่งแหงภารยทรัพย ตอมาคูกรณีมี
การตกลงยายไปยังสวนอ่ืน หรอื เปลยี่ นแปลงเก่ียวกับภาระจาํ ยอมนั้น ๆ หรือกรณีมีการแบงแยก

404 คู่มือ การจดทะเบยี นสิทธแิ ละนิตกิ รรมประเภทก่อภาระผูกพันในอสังหารมิ ทรพั ย์

สามยทรัพยแลว ปรากฏวาภาระจํายอมนั้นไมใช หรือใชไมไดตามรูปการ เพื่อประโยชนแก
สามยทรพั ยแ ปลงแยก คูกรณีจึงมาขอเปล่ยี นแปลงขอตกลงภาระจาํ ยอมทจี่ ดทะเบยี นไวเดมิ

๕. ปลอดภาระจาํ ยอม หมายถึง กรณีเจาของที่ดินหรืออสังหาริมทรัพยอยาง
อ่ืนไดจดทะเบียนภาระจํายอมใหท่ีดินหรืออสังหาริมทรัพยอยางอื่นตองตกอยูในภาระจํายอมไวแลว
ต้ังแตส องอสงั หาริมทรัพยข ึน้ ไป หรอื กรณีทีเ่ จาของทดี่ ินไดจดทะเบยี นภาระจํายอมไวแปลงเดียว
แลวมกี ารแบงแยกที่ดินออกเปนหลายแปลง ตอมาคูกรณีตกลงใหอสังหาริมทรัพยใดอสังหาริมทรัพยหน่ึง
พนจากภาระจํายอม (หากเปนการจดทะเบียนแบงแยกเปนประเภทอ่ืนใหเปนไปตามประเภท
การจดทะเบียนนนั้ )

๖. แบงแยกในนามเดิม (ปลอดภาระจํายอม) หมายถึง กรณีเจาของที่ดินหรือ
อสังหาริมทรัพยอยางอ่ืนไดจดทะเบียนภาระจํายอมใหที่ดินหรืออสังหาริมทรัพยอยางอื่นตองตก
อยูในภาระจํายอมไวแ ลวตั้งแตสองอสังหาริมทรัพยข้ึนไป หรือกรณีที่เจาของที่ดินไดจดทะเบียน
ภาระจํายอมไวแ ปลงเดยี วแลวมีการแบงแยกที่ดินออกเปนหลายแปลง ขณะจดทะเบียนแบงแยก
คูกรณีตกลงใหท่ีดินแปลงท่ีแยกออกไปหรือที่ดินแปลงคงเหลือไมมีภาระจํายอมแตะตองอยู
(หากเปน การจดทะเบยี นแบง แยกเปน ประเภทอืน่ ใหเ ปนไปตามประเภทการจดทะเบียนนน้ั )

๗. แบงแยกในนามเดิม (ครอบภาระจํายอม) หมายถึง กรณีเจาของท่ีดิน
ประสงคจะแบงแยกที่ดินที่ไดจดทะเบียนภาระจํายอมไวแลวออกจากกันโดยในขณะจดทะเบียน
แบงแยกคูกรณีตกลงกันใหที่ดินแปลงคงเหลือหรือแปลงที่แยกออกไปยังคงมีภาระจํายอมแตะตองอยู
(หากเปนการจดทะเบยี นแบง แยกเปน ประเภทอนื่ ใหเปนไปตามประเภทการจดทะเบยี นนนั้ )

๘. แบง แยกในนามเดมิ (ครอบ – ปลอดภาระจํายอม) หมายถึง กรณีเจาของที่ดิน
ประสงคจะแบงแยกที่ดินท่ีไดจดทะเบียนภาระจํายอมไวแลวออกจากกันตั้งแตสองแปลงขึ้นไป
โดยในขณะจดทะเบยี นแบงแยกคูกรณีตกลงกันใหท่ีดินแปลงคงเหลือและแปลงท่ีแยกออกไปบาง
แปลงยังคงมีภาระจํายอมแตะตองอยู และบางแปลงพนจากภาระจํายอมท่ีแตะตองอยู (หากเปน
การจดทะเบียนแบง แยกเปนประเภทอ่ืนใหเปนไปตามประเภทการจดทะเบียนนนั้ )

๙. เลกิ ภาระจาํ ยอม หมายถงึ กรณีเจา ของที่ดินหรืออสังหาริมทรัพยอยางอื่น
ไดจดทะเบียนภาระจาํ ยอมใหท่ดี นิ หรืออสังหารมิ ทรพั ยอ ยา งอน่ื ตองตกอยูในภาระจํายอมแกที่ดิน
แปลงอนื่ ไวแลว ตอ มาคูกรณปี ระสงคจ ะใหภาระจาํ ยอมดงั กลา วหมดไป หรือกรณีที่ไดจดทะเบียน
ภาระจาํ ยอมในแปลงสามยทรพั ยไว ใหใ ชช อื่ ประเภทวา “เลิกภาระจาํ ยอม” เชน กัน

ค่มู ือ การจดทะเบยี นสิทธิและนิติกรรมประเภทก่อภาระผกู พันในอสงั หาริมทรัพย์ 405

๑๐. เลิกรายการจดทะเบียนภาระจํายอม หมายถึง กรณีมีการจดทะเบียน
ภาระจํายอมไวในอสังหาริมทรัพยที่เปนสามยทรัพย ตอมาเจาของสามยทรัพยประสงคเลิก
รายการจดทะเบียนภาระจํายอมที่เคยจดทะเบียนไวในแปลงสามยทรัพยเทาน้ัน โดยที่ยังไมมีการ
เลิกภาระจํายอม

(ปรับปรุงชื่อประเภทใหเปนไปตามระเบียบกรมที่ดิน วาดวยการจดทะเบียน
สิทธแิ ละนิตกิ รรมเกีย่ วกับภาระจํายอมในทีด่ นิ และอสังหารมิ ทรพั ยอยา งอืน่ พ.ศ. ๒๕๕๐)

 สาระสาํ คญั

- ภาระจํายอมกอใหเกิดขน้ึ โดยอายคุ วามและโดยนติ ิกรรม นอกจากนยี้ ังมีภาระจาํ ยอม
ท่ีเกดิ ขึ้นจากการสรา งโรงเรอื นรุกล้ําเขา ไปในท่ีดนิ ของผูอ น่ื โดยสจุ รติ

- ภาระจํายอมจะตองมีอสังหาริมทรัพยอยางนอย ๒ อสังหาริมทรัพย
อสงั หาริมทรัพยหนง่ึ เรียกวา ภารยทรพั ย อีกอสงั หารมิ ทรพั ยหนงึ่ เรียกวา สามยทรพั ย

- คณะกรรมการกฤษฎีกาไดพิจารณาใหความเห็นในเรื่องภาระจํายอมไว สรุป
ไดวาเจา ของภารยทรพั ยกบั เจา ของสามยทรัพยซึ่งเปนบุคคลคนเดียวกัน ไมมีสิทธิขอใหพนักงาน
เจาหนาที่จดทะเบียนภาระจํายอม ทั้งน้ีเพราะภาระจํายอมจะเกิดขึ้นไดก็ตอเมื่อมีอสังหาริมทรัพย
ตงั้ แตส องอสังหาริมทรัพยขึน้ ไปทเี่ ปนของเจา ของตางกัน

- กรณอี สังหารมิ ทรพั ยตอ งตกอยูในภาระจํายอมอันเปนเหตุใหเจาของตองยอมรับ
กรรมบางอยางซ่ึงกระทบถึงทรัพยสินของตนหรือตองงดเวนการใชสิทธิบางอยางอันมีอยูในกรรมสิทธ์ิ
ทรพั ยส นิ น้นั เพื่อประโยชนแกอสงั หาริมทรพั ยอ ื่นตามประมวลกฎหมายแพง และพาณิชย มาตรา
๑๓๘๗ เชน ยอมใหมีทางเดินทางน้ําหรือยอมใหชายคาหนาตางของผูอ่ืนรุกลํ้าเขามาในท่ีดิน
ของตนหรือยอมที่จะไมปลูกตึก บานโรงเรือนเพ่ือที่จะไมปดบังแสงสวางหรือ ทางลมในที่ดิน
ขางเคียง เปนตน ใหคูกรณีทําบันทึกขอตกลงและจดทะเบียนตอพนักงานเจาหนาท่ีในประเภท
“ภาระจํายอม” โดยใหผูขอจดทะเบียนย่ืนเร่ืองราวขอจดทะเบียนสิทธิและนิติกรรม (ท.ด.๑)
และจัดทําบันทึกขอตกลงและรายการจดทะเบียนประเภท “ภาระจํายอม” และถาคูกรณีประสงค
จะจดไวใ นโฉนดเปนสามยทรพั ยดวย กใ็ หจดทะเบยี นได

- กรณีเจาของอสังหาริมทรัพยกอใหเกิดภาระจํายอมแตเพียงบางสวนในบันทึก
ขอตกลงตองกําหนดกรรมหรือการงดเวนไวใหชัดเจนแนนอนมากท่ีสุดท่ีจะทําได เชน ภาระจํายอม

406 คู่มือ การจดทะเบยี นสิทธิและนติ กิ รรมประเภทกอ่ ภาระผูกพันในอสงั หารมิ ทรัพย์

เรื่องทางเดินบางสวนจะตองกําหนดขนาดกวางยาวของทางและจากทิศไหนไปทิศไหนไวดวย
สว นชอ่ื ประเภทของนิตกิ รรมคงใชช อ่ื ประเภทวา “ภาระจํายอม”

- กรณีเจา ของรวมคนใดคนหน่งึ แหง ภารยทรัพยกอ ใหเกิดภาระจาํ ยอมผกู พันเฉพาะสวน
ของตนจะตองนําหลักฐานที่แสดงวาไดรับความยินยอมจากเจาของรวมคนอื่นๆ มาแสดงตอพนักงาน
เจาหนา ทแี่ ลว จงึ ดําเนนิ การจดทะเบยี นในประเภท “ภาระจาํ ยอมเฉพาะสว น”

- หากมีกรณีไดมาซ่ึงภาระจํายอมโดยทางอ่ืนนอกจากนิติกรรม เชน ไดมาโดย
อายุความ ใหผูไดมายื่นคําขอพรอมหลักฐานแสดงการไดมาตอพนักงานเจาหนาท่ี เชน คําสั่ง
ศาล เปนตน ถาเปนกรณีไดมาซ่ึงภาระจํายอมบางสวน เฉพาะสวน ตามคําสั่งศาล ไมจําตองนํา
หลักฐานท่ีแสดงวาไดรับความยินยอมจากเจาของรวมคนอื่น ๆ มาแสดง เพราะเปนการปฏิบัติ
ตามคําสั่งหรือคําพพิ ากษาของศาล

- กรณมี ีการแบง แยกภารยทรัพย หากคูกรณีตกลงยินยอมใหท่ีดินแปลงท่ีแยกออกไป
ยังคงเปนภาระจํายอมอยูก็ดี หรือตกลงกันใหหลุดพนจากภาระจํายอมก็ดี ใหอนุโลมปฏิบัติทํานอง
เดียวกับกรณีครอบจํานองหรือปลอดจํานอง ตามคําส่ังกรมท่ีดิน ท่ี ๑๔/๒๕๐๐ ลงวันท่ี ๑๔
พฤศจิกายน ๒๕๐๐ เร่ือง วิธีจดแจงครอบจํานองและวิธีการปลอดจํานอง โดยใชช่ือประเภทวา
“ครอบภาระจํายอม” หรอื “ปลอดภาระจํายอม” แลวแตกรณี

- กรณีมีการแบงแยกสามยทรัพยซ่ึงไดจดทะเบียนภาระจํายอมไวใหยกรายการที่
ไดรบั ประโยชนจากภาระจํายอมทีไ่ ดจ ดทะเบียนไวไปจดแจงในโฉนดแบงแยกดวย ถาเปนกรณีท่ี
มิไดจ ดทะเบียนภาระจาํ ยอมในโฉนดสามยทรัพยแตคูกรณีมีความประสงคจะใหจดทะเบียนภาระ
จํายอมไวในโฉนดแบงแยก คกู รณีตองขอใหจดทะเบียนภาระจํายอมไวใ นโฉนดสามยทรพั ยเ ดิมกอ น

- กรณีภาระจํายอมแตะตองสวนหนึ่งแหงภารยทรัพย และคูกรณีไดตกลงกันยาย
ไปยงั สวนอ่นื หรอื ในกรณีทมี่ กี ารแบงแยกสามยทรพั ย และปรากฏวาภาระจํายอมนั้นไมใชและใช
ไมไดตามรปู การเพอ่ื ประโยชนแ กสามยทรัพยแปลงแยกใดก็ดี ใหบันทึกขอตกลงของคูกรณีไวเปน
หลักฐานใหชัดเจนวา คูกรณีตกลงกันอยางไร แลวจึงจดทะเบียนในประเภท “แกไข
เปล่ียนแปลงภาระจํายอม” ไวในแปลงภารยทรัพย แตถาแปลงสามยทรัพยไดจดทะเบียนรับ
ประโยชนไวด ว ยก็ใหจ ดทะเบยี นการแกไขเปล่ียนแปลงภาระจํายอมในแปลงสามยทรัพยด ว ย

- เมื่อไดจดทะเบียนภาระจํายอมไวแลว ถาคูกรณีประสงคจะเลิกภาระจํายอม
ตอกันใหบนั ทกึ ขอ ตกลงของคกู รณไี ว และจดทะเบียนในประเภท “เลกิ ภาระจํายอม”

ค่มู ือ การจดทะเบยี นสทิ ธิและนติ กิ รรมประเภทกอ่ ภาระผกู พนั ในอสังหารมิ ทรัพย์ 407

- แมที่ดินไมไดอยูติดกันก็สามารถใชทางภาระจํายอมได ไมตองเปนท่ีดินท่ีถูก
ลอ มหรือท่ีดินทีอ่ ยตู ดิ กนั

- ภาระจาํ ยอมไปสูทใี่ ดก็ได ไมตองเปน ทางออกสทู างสาธารณะ
- ภาระจํายอมเปนการตกลงกันระหวางเจาของภารยทรัพยและเจาของ
สามยทรัพย ซง่ึ จะกําหนดระยะเวลาไวหรือไมก็ได ถาไมกําหนดเวลาไวก็ถือวาภาระจํายอมมีอยู
ตลอดไปจนกวาภาระจํายอมนั้นจะระงับไป และตองทําเปนหนังสือและจดทะเบียนตอพนักงาน
เจาหนาท่ี ตามมาตรา ๑๒๙๙ วรรคหนึ่ง แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย หากไมทําเปน
หนังสือและจดทะเบียนการไดมาตอพนักงานเจาหนาที่จะใชบังคับไดเพียงระหวางคูสัญญาในฐานะ
เปนบุคคลสิทธเิ ทา นน้ั
- ภาระจํายอมเปนทรัพยสิทธิท่ีตกติดแกตัวทรัพยดังน้ัน ผูที่จะใชภาระจํายอม
นอกจากเจาของท่ีดินแลวยังไดครอบคลุมถึงเจาของอสังหาริมทรัพยอ่ืน ๆ ท่ีต้ังอยูบนท่ีดินนั้น
เชน บาน อาคารเปนตน และแมท่ีดินจะเปลย่ี นเจา ของไปกต็ ามภาระจํายอมกย็ งั คงมีอยู

 แนวทางการวนิ จิ ฉัยทส่ี าํ คญั เก่ยี วกับภาระจาํ ยอม

๑. การท่ีที่ดนิ แปลงหนงึ่ ไดจ ดทะเบยี นเปนภารยทรัพยของที่ดินแปลงอื่นไวแลว
ตอมาเจาของท่ีดินภารยทรัพยประสงคจะจดทะเบียนภาระจํายอมใหท่ีดินแปลงอื่นใชประโยชน
ถนนภาระจํายอมที่ไดจดทะเบียนไวเปนทางผานตอไปอีก เปนการจดทะเบียนภาระจํายอมใน
ลักษณะเดียวกัน ไมถือวาทําใหประโยชนแหงภารยทรัพยลดไปหรือเส่ือมความสะดวกตามนัย
มาตรา ๑๓๙๐ แหง ประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย

๒. แมภ าระจาํ ยอมจะตกติดไปกับภารยทรัพยเสมอไมวาภารยทรัพยน้ันโอนไป
ยงั ผใู ดกต็ าม (เทยี บคําพิพากษาฎีกาที่ ๘๐๐/๒๕๐๒) แตถาเปนภาระจํายอมเรื่องทางเดิน เม่ือภารยทรัพย
ไดกลายสภาพเปนทางสาธารณะ และไดมีการโอนที่ดินแปลงภารยทรัพยที่มีภาระจํายอมเรื่อง
ทางเดินใหเปนทางสาธารณประโยชนนั้น ไมเปนเหตุใหประโยชนแหงภาระจํายอมลดไปหรือเส่ือม
ความสะดวกอันตองหามตามประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย มาตรา ๑๓๙๐ แตอยางใด
และเมื่อโอนเปน ทางสาธารณประโยชนแลวภาระจํายอมในที่ดินแปลงดังกลาวก็ยอมถูกกลืนหมด
สภาพไปในตัว (คําพิพากษาฎีกาที่ ๖๔๐/๒๕๑๐) จึงจดทะเบียนโอนเปนทางสาธารณประโยชน
ไดโ ดยไมตองจดทะเบยี นเลกิ ภาระจํายอมเสียกอ น

408 คมู่ อื การจดทะเบยี นสิทธิและนติ ิกรรมประเภทก่อภาระผูกพนั ในอสังหารมิ ทรัพย์

๓. ภาระจาํ ยอมเปน ทรัพยสิทธิเหนือทีด่ นิ แปลงภารยทรพั ย ตองจดทะเบียนใน
ที่ดินแปลงภารยทรัพยจึงจะใหผลเปนทรัพยสิทธิท่ีสมบูรณ เม่ือที่ดินแปลงภารยทรัพยโอนไป
ภาระจํายอมจึงตกติดไปกับที่ดินแปลงภารยทรัพยน้ันดวย สวนที่ดินแปลงสามยทรัพยน้ันไมมี
กฎหมายบังคับวาจะตองจดทะเบียนในท่ีดินแปลงสามยทรัพยดวยแตอยางใด การจดทะเบียน
ภาระจํายอมจะบันทึกการจดทะเบียนไวในท่ีดินแปลงภารยทรัพยเทานั้น แตถาคูกรณีประสงค
จะใหจดบันทกึ ไวใ นโฉนดทีด่ นิ แปลงสามยทรัพยดวยก็ใหจดทะเบียนได ดังนั้น เม่ือเจาของท่ีดิน
แปลงสามยทรัพยประสงคจะใหเลิกรายการจดทะเบียนภาระจํายอม อันเปนการลางรายการ
จดทะเบียนภาระจํายอมในแปลงสามยทรัพยใ หหมดส้ินไป แมจะเปนการขอจดทะเบียนแตเพียง
ฝายเดียว ก็ควรจะรับจดทะเบียนใหไดโดยใชประเภทการจดทะเบียนวา “เลิกรายการจดทะเบียน
ภาระจํายอม”

๔. ที่ดนิ ไดม กี ารจดทะเบียนจํานองไวกอนแลว หากมีการจดทะเบียนภาระจํายอม
ภายหลัง แตผูรับจํานองไมไดใหความยินยอมพนักงานเจาหนาที่จะจดทะเบียนภาระจํายอมได
หรอื ไมน้นั เหน็ วาไดวางทางปฏิบัติไววา พนักงานเจาหนาที่จะจดทะเบียนใหไดตอเมื่อผูรับจํานอง
ใหความยินยอมก็ตาม แตเม่ือการขอจดทะเบียนภาระจํายอมในกรณีนี้ มิใชนิติกรรมท่ีผูขอ
ขอจดทะเบียนแลวเปนโมฆะกรรม พนักงานเจาหนาท่ีก็มิอาจระงับการขอจดทะเบียน ตามมาตรา
๗๓ แหงประมวลกฎหมายท่ีดินได และการท่ีผูรับจํานองจะขอใหลบภาระจํายอมท่ีจดทะเบียน
ภายหลังการจํานองไดก ็ตอเม่ือการจดทะเบียนภาระจํายอมภายหลังน้ันทําใหเปนท่ีเสื่อมเสียสิทธิ
ของผูรับจํานองในเวลาบังคับจํานอง เม่ือขณะนี้ยังไมอาจพิสูจนไดวาการจดทะเบียนภาระจํายอม
ที่ดินดังกลาวจะทําใหเส่ือมเสียสิทธิของผูรับจํานองในเวลาบังคับจํานองอยางไร และหากกรณี
ตองลบภาระจํายอมที่จดภายหลังออกจากทะเบียนหาใชเพราะนิติกรรมเปนโมฆะไม พนักงาน
เจาหนาท่ีจึงตองจดทะเบียนให แตกอนจดทะเบียนใหแจงคูกรณีทราบดวยวา การจดทะเบียน
ภาระจาํ ยอมภายหลงั การจํานองโดยผรู ับจํานองไมไ ดใ หความยินยอมนี้อาจถูกลบสิทธิจากทะเบียน
ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย มาตรา ๗๒๒ ได หากคูกรณีทราบแลวยังยืนยันให
จดทะเบยี นโดยยอมรบั ผิดชอบกนั เอง กใ็ หบนั ทึกถอ ยคําไวเ ปนหลกั ฐานแลว จดทะเบียนตอไปได

๕. ภาระจํายอมทเ่ี กิดขนึ้ โดยผลของกฎหมาย สิทธิการใชท่ีดินอันตกเปนภาระจํายอม
ตกติดไปยังผูรับโอนอสังหาริมทรัพย อันเปนสามยทรัพยน้ันดวย (ฎีกา ๑๐๕๒/๒๕๓๔) แมตอมา
ที่ดินแปลงสามยทรัพยจะโอนไปยังบุคคลอ่ืน ผูรับโอนท่ีดินแปลงสามยทรัพยยอมรับไปทั้งสิทธิ

คมู่ อื การจดทะเบยี นสิทธแิ ละนิตกิ รรมประเภทก่อภาระผูกพันในอสังหารมิ ทรพั ย์ 409

และหนาที่จากผูโอน ในการจดทะเบียนจึงตองใหเจาของที่ดินแปลงสามยทรัพยคนปจจุบันเปน
ผูยน่ื คําขอจดทะเบียน

๖. สํานักงานท่ีดินรายงานการเพิกถอนรายการจดทะเบียนภาระจํายอมตาม
มาตรา ๖๑ วรรคแปด แหงประมวลกฎหมายที่ดิน ใหกรมท่ีดินทราบ เนื่องจากศาลมีคําส่ัง
ถึงที่สุดใหเพิกถอนภาระจํายอมดวยพิเคราะหเห็นวา ภาระจํายอมสิ้นไปตามมาตรา ๑๓๙๙
แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย เพราะเหตุไมไดใชทางภาระจํายอมมานานกวา ๑๐ ป
กรณีนี้พนักงานเจาหนาที่ยอมตองจดทะเบียนในประเภท “เลิกภาระจํายอม (ตามคําสั่งศาล....)”
ไมใชเพิกถอนรายการจดทะเบียนภาระจํายอม ตามมาตรา ๖๑ วรรคแปด แหงประมวล
กฎหมายทีด่ นิ

๗. วัดสามารถจดทะเบียนภาระจํายอมท่ีธรณีสงฆไดโดยตองไดรับความเห็นชอบ
จากกคณะกรรมการพิจารณางบประมาณศาสนสมบัติกลางประจํา (มติมหาเถระสมาคม คร้ังท่ี
๑๘/๒๕๔๐ ลงวนั ที่ ๓๐ มถิ ุนายน ๒๕๔๐)

๘. การที่ ส. ช. และ อ. ผูถือกรรมสิทธ์ิที่ดินขอจดทะเบียนภาระจํายอมใหที่ดิน
บางสวน เปนทางเดินของที่ดินโฉนดท่ีดินเลขท่ี ๑ อําเภอเดียวกัน ซ่ึงมีช่ือ ส. ช. อ. และ ศ.
เปนผูถือกรรมสิทธิ์ กรณีดังกลาวถือไดวาที่ดินสองแปลงนั้นตางเจาของกันสามารถจดทะเบียน
ภาระจาํ ยอมใหไ ด

๙. กรณีโฉนดท่ีดินมีการจดทะเบียนภาระจํายอมบางสวนไมเต็มแปลง โดยระบุ
แนวเขตทางภาระจํายอมไวแนนอน ตอมาผูถือกรรมสิทธ์ิย่ืนขอจดทะเบียนแบงขายท่ีดินแปลง
ดังกลาว ไมถือเปนเหตุใหประโยชนแหงภาระจํายอมลดไปหรือเสื่อมความสะดวก จึงไมตองให
เจา ของทดี่ นิ แปลงสามยทรัพยใหค วามยินยอมในการจดทะเบียนแบง แตอยางใด ในการจดทะเบียน
แบง แยกท่ดี ินแปลงแยกใดจะมีภาระจํายอมครอบติดอยูหรือไมมีภาระจํายอมครอบติดอยู จึงตอง
พจิ ารณาตามขอเท็จจริงประกอบกบั หลักฐานทไ่ี ดจ ดทะเบยี นภาระจํายอมไว พรอมท้ังหมายเหตุ
วาทดี่ ินแปลงแยกใดมภี าระจาํ ยอมตดิ อยหู รือไม

๑๐. กรณกี ารแบง แยกท่ีดินแปลงภารยทรัพย ถาคูกรณีมิไดตกลงกันไววาจะให
ท่ีดินแปลงแยกใดหลุดพนจากภาระจํายอม ภาระจํายอมยังคงแตะตองท่ีดินโฉนดท่ีดินทุกแปลง
ทั้งแปลงแยกและแปลงคงเหลือ ตามท่ีบัญญัติไวในมาตรา ๑๓๙๔ แหงประมวลกฎหมายแพง
และพาณชิ ยว า ถามกี ารแบง แยกภารยทรัพยภาระจาํ ยอมยงั คงมอี ยูทุกสว นท่แี ยกออก

410 คูม่ ือ การจดทะเบียนสิทธแิ ละนติ ิกรรมประเภทก่อภาระผูกพันในอสงั หารมิ ทรัพย์

๑๑. การจดทะเบียนยกเลกิ ภาระจํายอม ถาฝายเจาของสามยทรัพยไมใชเจาของ
ทด่ี นิ ไมมอี ํานาจทาํ นติ กิ รรมในท่ีดนิ น้ัน ตัวอยา งเชน (คําพิพากษาฎีกาที่ ๑๒๔๐/๒๕๑๔) กอน
หนาทเี่ จาพนักงานท่ีดินออกโฉนดให จําเลยที่ ๑ กับโจทกถือกรรมสิทธ์ิที่พิพาทรวมกันนั้น โจทก
ไดครอบครองท่ีพิพาทรวมกับจําเลยท่ี ๑ อยูหลังจากออกโฉนดดังกลาวแลวโจทกก็ยังครอบครอง
รว มอยกู บั จําเลยที่ ๑ ตลอดมา การที่คณะกรรมการสํารวจการออกโฉนดท่ีดินยกเลิกโฉนดที่ดิน
เลขท่ี ๒๗๙๗ (ฉบบั เดิม) แลว ออกโฉนดใหมโดยใชเลขเดิมใหจําเลยท่ี ๑ เปนเจาของท่ีพิพาท
แตผ ูเ ดียว แมจ ะถอื วาเปนการครอบครองเปนเจา ของที่พพิ าททั้งแปลงโดยลําพงั แตน ้ันมา จาํ เลยที่ ๑
ก็ยังไมไดกรรมสิทธิ์ที่พิพาทสวนของโจทกโดยการครอบครองปรปกษ เพราะนับถึงวันฟองเปน
เวลาเพยี ง ๘ ปเ ศษเทานน้ั เมือ่ ท่พี พิ าทสว นของโจทกยงั เปน ของโจทกอยูอยางเดิม จําเลยที่ ๑
ไมใ ชเจาของที่พพิ าทสว นของโจทกไ มมอี ํานาจโอนใหแ กผ ใู ดได การท่จี ําเลยท่ี ๑ โอนใหนาง พ.
นาง พ. จึงไดกรรมสิทธิ์เฉพาะสวนที่จําเลยท่ี ๑ เปนเจาของเทานั้น การที่นาง พ. โอนท่ีพิพาท
ในสวนท่ีเปนของโจทกใหจําเลยที่ ๓ และ ๔ ไปก็จะถือวาไดมีการโอนกันตามประมวลกฎหมาย
แพงและพาณิชย มาตรา ๑๒๙๙, ๑๓๐๐ ไมได เพราะนาง พ. ผูโอนไมใชเจาของ จําเลยที่
๓ และ ๔ จะยกเหตุท่ีไดรับโอนโดยเสียคาตอบแทนและโดยสุจริตขึ้นตอสูโจทกผูเปนเจาของ
หาไดไม โจทกมีสิทธิติดตามเอาสวนของโจทกคืนได ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย
มาตรา ๑๓๓๖

๑๒. กรณีการจัดสรรท่ีดินถาไดมีการจดทะเบียนภาระจํายอม (ไมมีคาตอบแทน)
ใหท่ีดินจัดสรรแปลงใดใหตกอยูในบังคับเร่ืองทางเดิน ทางรถยนต ระบบไฟฟา ประปา โทรศัพท
ทอ ระบายนาํ้ ตลอดจนสาธารณปู โภคอ่ืนๆ เมื่อบริษัทจัดสรรท่ีดินไดรับอนุญาตจัดสรรท่ีดินก็ได
ระบใุ นแผนผังและโครงการจดั สรรทด่ี นิ ใหเปนถนนภาระจํายอมของโครงการ ถนนดังกลาวจึงตก
เปนสาธารณูปโภคของบริษัท เน่ืองจากไดจัดใหมีข้ึนเพ่ือจัดสรรท่ีดินตามแผนผังและโครงการท่ี
ไดรับอนุญาต ตามมาตรา ๔๓ แหงพระราชบัญญัติจัดสรรท่ีดิน พ.ศ. ๒๕๔๓ บริษัทฯ มีหนาที่
ตองบํารุงรักษาสาธารณูปโภค บริษัทฯ จะหลุดพนจากหนาที่บํารุงรักษาสาธารณูปโภคตองปฏิบัติ
ตามขั้นตอนทีก่ ฎหมายกําหนดไวใน มาตรา ๔๔ แหง พระราชบัญญตั ิจัดสรรท่ีดิน พ.ศ. ๒๕๔๓
การทบี่ ริษทั ฯ จดทะเบียนโอนท่ีดินจัดสรรที่เปนถนนภาระจํายอมของโครงการใหเปนทางสาธารณประโยชน
แมโดยปกตเิ จา ของกรรมสิทธ์ิในภารยทรพั ยจะมสี ิทธใิ ชสอยและจาํ หนา ยที่ดินได ตามมาตรา ๑๓๓๖
แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย ก็ตามแตถือวาเปนการเตรียมการเพ่ือหลีกเล่ียงข้ันตอน
ปฏบิ ัติตามมาตรา ๔๔ แหงพระราชบัญญัติจัดสรรท่ีดิน พ.ศ. ๒๕๔๓ เปนการใชสิทธิโดยไมสุจริต

คูม่ อื การจดทะเบียนสิทธิและนิติกรรมประเภทก่อภาระผกู พนั ในอสงั หารมิ ทรัพย์ 411

ซ่ึงการพิจารณาวาการกระทําใดเปนการขัดขวางตอการใชประโยชนจากภาระจํายอมจะเอาแนนอน
ตายตัวไมได ตองแลวแตพฤติการณความสัมพันธระหวางทรัพยสิน เจตนาในการกําหนดใหได
ไปซ่งึ ภาระจาํ ยอม และความเสียหายที่จะตกแกสามยทรัพยเปนเร่ือง ๆ ไป ถาการกระทําของ
เจาของภารยทรัพยเปนเหตุใหเจาของสามยทรัพยไดรับความเสียหาย เจาของสามยทรัพยยอมจะมี
สิทธิเรียกรองคาเสียหายฐานละเมิดได ตามมาตรา ๔๒๐ แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย
เม่ือนิติกรรมที่ขอจดทะเบียนไมเปนโมฆะพนักงานเจาหนาที่ยอมตองจดทะเบียนให ไมอาจปฏิเสธ
การจดทะเบยี นได หากเจาของสามยทรัพยไดรับความเสียหายจากการโอนน้ันอยางไร ก็ชอบท่ี
จะไปวา กลา วเอากับเจาของภารยทรัพยท ี่ทาํ ใหเกิดความเสยี หายไดต ามกฎหมาย

๑๕. เม่อื ภาระจํายอมเปน ทรพั ยสิทธิอยางหน่ึงท่ีกฎหมายบัญญัติเพ่ือประโยชน
แกอสงั หารมิ ทรัพย มิไดม ุง เพอื่ ประโยชนข องบุคคลหนึง่ บุคคลใดโดยเฉพาะ ภาระจํายอมจึงยอมตกติด
ไปกับอสังหาริมทรัพยท่ีเปนสามยทรัพยและภารยทรัพย แมจะมีการโอนอสังหาริมทรัพยดังกลาว
ไปใหแ กบ คุ คลอื่นภาระจํายอมก็หาไดหมดสน้ิ ไป เวนแตกรณีจะตองตามบทบัญญัติของกฎหมาย
เทาน้ันภาระจํายอมจึงจะระงับ สําหรับกรณีนี้เม่ือปรากฏวา ๑ และ ๒ ซ่ึงเปนผูขอไมไดเปน
โจทกย่ืนฟองดวย เน่ืองจากรับโอนมาภายหลัง แตตามหลักของกฎหมายถือไดวาเปนคูความดวย
โดยเปนผูสืบสิทธิของคูความฝายโจทกยอมผูกพันตามคําพิพากษาฎีกา ฉะน้ัน ผูขอทุกราย
รวมท้ัง ๑ และ ๒ ในฐานะเจาของทรัพยสิทธิในภาระจํายอมตามคําพิพากษาฎีกาดังกลาว
ทั้งน้ี ตามมาตรา ๑๔๕ แหงประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพง และเทียบเคียงคําพิพากษา
ฎีกาท่ี ๒๔๖/๒๕๕๐ ยอมมีสิทธิขอจดทะเบียนภาระจํายอมได ดังน้ี เพื่อใหการจดทะเบียน
ภาระจํายอมบางสวนดังกลาวเปนไปตามผลของคําพิพากษาฎีกา จึงเห็นควรใหพนักงานเจาหนาที่
รบั จดทะเบียนภาระจํายอมบางสวน (ไมมีคา ตอบแทน) ตามคาํ พพิ ากษาฎีกาใหแ กผ ูข อได

 คําพพิ ากษาฎกี าทีเ่ กย่ี วขอ ง

๑. คําพพิ ากษาฎกี าท่ี ๑/๒๔๙๗ การที่โจทกใชคูจําเลยเปนที่สําหรับเก็บเรือน้ัน
ไมใชเ ปนทางสัญจรไปมา การเอาเรือเขาออกจากคูหาใชเปนการไปมาไม ทางสัญจรของโจทกมี
คลองบางขุนเทียนอยแู ลว ภาระจาํ ยอมน้ันประสงคเพื่อประโยชนอนุเคราะหแกอสังหาริมทรัพยอื่น
เพอ่ื ใหท ดี่ นิ ทง้ั ๒ ฝา ยมสี ภาพอยูไ ดโดยปกตสิ ขุ แตเรื่องน้ีโจทกใชคูเปนท่ีเก็บเรือ คูนั้นเปนประโยชน
แกเรือหาไดเปนประโยชนแกที่ดินของโจทกไม จึงไมตองดวยลักษณะภาระจํายอม ตามมาตรา
๑๓๘๗

412 คู่มือ การจดทะเบียนสทิ ธแิ ละนติ ิกรรมประเภทก่อภาระผูกพันในอสงั หาริมทรัพย์

๒. คาํ พิพากษาฎีกาท่ี ๓๓๕/๒๔๘๕ แมโจทกผ ูเปน เจา ของท่ีดินจะไมไดใ ชท างเดิน
บนท่ีดินของจําเลยดวยตนเอง เพียงแตคนในที่ดินของโจทกใชทางเดินน้ันโดยไมมีใครหามปราม
และไมต อ งรบั อนญุ าตจากใครมาเกิน ๑๐ ป กเ็ กิดภาระจํายอมโดยทางอายคุ วามไดส ิทธิ

๓. คําพิพากษาฎีกาที่ ๖๔๐/๒๕๑๐ ทางเดินอาจตกเปนภาระจํายอมแกที่ดิน
รายอ่ืน และก็อาจกลายสภาพเปนทางสาธารณะได ซึ่งเม่ือเปนทางเดินสาธารณะแลวสิทธิใน
ภาระจํายอมของเจาของทีด่ ินรายอื่นกย็ อมถูกกลืนหมดสภาพไปในตัว

สิทธิการใชท่ีดินอันตกเปนภาระจํายอมนั้น กฎหมายบัญญัติเพ่ือประโยชนแก
อสังหารมิ ทรพั ย หาไดม งุ เพอ่ื ประโยชนของบคุ คลหนงึ่ บุคคลใดโดยเฉพาะไม ท้ังตกติดไปยังผูรับ
โอนอสังหาริมทรัพยอันเปน สามยทรัพยนัน้ ดวย

๔. คําพิพากษาฎกี าที่ ๕๒๐๐/๒๕๓๕ คําวาหมดประโยชนตามประมวลกฎหมาย
แพงและพาณิชย มาตรา ๑๔๐๐ หมายความวา ไมสามารถจะใชประโยชนตอไปไดในขณะใด
ขณะหน่ึงเพราะหากกลับไปใชภาระจํายอมไดเมื่อใด ภาระจํายอมนั้นก็กลับมีขึ้นมาอีกแตตองยัง
ไมพ นอายุความตามมาตรา ๑๓๙๙ เมื่อทางภาระจํายอมยังมีสภาพเปนทางอยูเจาของสามยทรัพย
จะใชเม่อื ใดกไ็ ด การท่ีจาํ เลยซ่ึงเปนเจาของสามยทรัพยเปนเจาของที่ดินแปลงอ่ืนและมีสิทธิผาน
ที่ดินแปลงดังกลาวเขาออกทางสาธารณะได ไมมีผลกระทบถึงภาระจํายอมซ่ึงเปนทรัพยสิทธิ
ระหวางสามยทรัพยและภารยทรัพย เพราะกฎหมายมุงถึงประโยชนของอสังหาริมทรัพยเปนสําคัญ
ฉะน้ัน ทางภาระจํายอมจงึ ยังไมหมดประโยชนแ กสามยทรพั ยยงั ไมสิ้นไปตามมาตรา ๑๔๐๐

๕. คาํ พิพากษาฎกี าที่ ๒๖๗/๒๕๓๙ ประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย มาตรา
๑๓๘๗ อสังหาริมทรัพยจะตกอยูในภาระจํายอมก็ตองเพ่ือประโยชนแกอสังหาริมทรัพยอ่ืน กรณี
การใชท างในทีด่ ินของบุคคลหนึ่งจะตกเปนทางภาระจํายอมโดยอายุความก็ตองเพ่ือประโยชนแก
ทดี่ นิ ของบคุ คลอ่ืนเทา น้นั ไมใชเพื่อประโยชนแกตัวบานซ่ึงเจาของบานอาศัยสิทธิปลูกอยูบนท่ีดิน
ของบุคคลดังกลาว โจทกที่ ๒ เปนเจาของบานซึ่งปลูกอยูบนท่ีดินของโจทกท่ี ๑ ใหกับบาน
โจทกท่ี ๑ โจทกที่ ๒ ไมไดเปนเจาของท่ีดินที่บานตั้งอยูจึงไมอาจอางการไดสิทธิทางภาระจํายอม
โดยอายคุ วามตามมาตรา ๑๔๐๑ ทางพิพาทจึงตกเปน ภาระจาํ ยอมแกท ่ดี นิ ของโจทกเ ทาน้ัน…

๖. คําพิพากษาฎีกาที่ ๒๓๒๐/๒๕๓๙ โจทกและจําเลยที่ ๑ จดทะเบียน
ภาระจาํ ยอมโดยมเี ง่อื นไขวา เจาของสามยทรพั ยจะเปดใหเจาของท่ีดินแปลงอ่ืนรวมใชดวยไมได
เวนแตจะไดรับอนุญาตจากเจาของภารยทรัพย และยอมถือวาประพฤติผิดสัญญา จําเลยท่ี ๒
และที่ ๓ ไดรับการใหท่ีดินสามยทรัพยจากจําเลยท่ี ๑ ตองรับไปทั้งสิทธิและหนาท่ี จําเลยที่ ๒

คู่มอื การจดทะเบยี นสทิ ธแิ ละนติ ิกรรมประเภทก่อภาระผกู พันในอสังหาริมทรัพย์ 413

ไดนําท่ีดินท่ีรับใหไปจดทะเบียนภาระจํายอมใหแกที่ดินแปลงอื่นผานท่ีดินแปลงนี้มารวมใชทาง
ภาระจํายอมบนท่ีดนิ ของโจทก สวนจําเลยที่ ๓ ไดเปดทางใหผูอื่นซ่ึงมีบานอยูในที่ดินแปลงอื่น
ผานเขามาในท่ีดินสามยทรัพยแลวผานทางภาระจํายอมโดยไมไดรับอนุญาตจากโจทกออกสูทาง
สาธารณะดวย เปนการประพฤติผิดสัญญาและเปนการเพิ่มภาระใหแกภารยทรัพย โจทกขอให
เพกิ ถอนการจดทะเบยี นภาระจาํ ยอมแกท ่ีดนิ ทจ่ี ําเลยที่ ๒ และท่ี ๓ รบั โอนมาได

๗. คําพิพากษาฎีกาที่ ๑๔๐๔/๒๕๓๙ ภาระจํายอมเปนทรัพยสิทธิท่ีกฎหมาย
กอตั้งข้ึนสําหรับเจาของสามยทรัพย การสื่อสารแหงประเทศไทยจําเลยซ่ึงเปนเพียงผูเชาท่ีดิน
ของกระทรวงการคลังเปนที่ตั้งที่ทําการไปรษณียโทรเลขไดใชทางพิพาทในท่ีดินของโจทกขนสง
ไปรษณยี ภ ัณฑเขาออกมไิ ดเปน การใชแ ทนหรอื ทาํ ในนามหรอื เพอื่ ประโยชนของกระทรวงการคลัง
อันจะกอใหเกิดภาระจํายอมแกสามยทรัพย แมจะใชมาเปนเวลา ๑๐ ปเศษ ก็ไมกอใหเกิด
ภาระจํายอม จาํ เลยจะอางสทิ ธิวา ไดใ ชทางพพิ าทจนไดภ าระจํายอมแกกระทรวงการคลังเจาของ
ท่ีดินผูใ หเ ชาแลวไมไ ด

๘. คาํ พิพากษาฎกี าท่ี ๕๓๑๔/๒๕๓๙ ทดี่ ินของจําเลยท่ีมีที่ดินของโจทกเปน
ทางภาระจํายอมอยูแ ลว แมตอมาจะมีทางออกทางอื่นโดยมีถนนสาธารณะตัดผานที่ดินของจําเลย
ก็หาทําใหทางภาระจํายอมในที่ดินของโจทกท่ีมีอยูแลวส้ินไปไม กรณียังมิใชเปนเร่ืองภาระจํายอม
หมดประโยชนแกส ามยทรพั ย ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย มาตรา ๑๔๐๐ ภาระจํายอม
ในทด่ี นิ ของโจทกจงึ มิไดห มดประโยชนแกท ด่ี ินสามยทรัพยของจาํ เลย

๙. คําพิพากษาฎีกาที่ ๗๗๘/๒๕๔๑ ภาระจํายอมยอมกอใหเกิดข้ึนเพ่ือ
ประโยชนแกอสังหาริมทรัพย ผูท่ีจะฟองบังคับภาระจํายอมไดจึงตองเปนเจาของสามยทรัพย
เทานั้น เม่ือปรากฏวาขณะฟองคดีน้ีโจทกไดโอนกรรมสิทธ์ิที่ดินสามยทรัพยใหบุคคลอื่นไปแลว
โจทกจึงไมมีอํานาจฟองจําเลยผูเปนเจาของภารยทรัพย แมตามสัญญาใหทางผานที่ดินระบุวา
หากท่ีดินของโจทกไดโอนไปยังบุคคลหน่ึงบุคคลใด จ. ซึ่งเปนเจาของท่ีดินพิพาทเดิมยินยอมให
ใชทางน้ันเปน ทางผานสัญจรไปมาไดก็ตาม และบุคคลภายนอกผูรับโอนที่ดินจากโจทกจะมีสิทธิ
อยางไรก็เปนเรื่องท่ีบุคคลจะไปใชสิทธิน้ันเอง เมื่อยังไมปรากฏชัดแจงวามีการไมชําระหนี้แก
บุคคลภายนอก โจทกยอ มไมมอี ํานาจใชสิทธิดังกลาวแทนได

๑๐. คาํ พิพากษาฎกี าท่ี ๓๔๘๒/๒๕๔๑ โจทกไดสิทธิภาระจํายอมโดยอายุความ
ตามคําพิพากษาของศาล โจทกบอกกลาวใหจําเลยเจาของภารยทรัพยไปดําเนินการจดทะเบียน
สิทธิภาระจํายอมท่ีโจทกไดมาแตจําเลยเพิกเฉยถือไดวาเปนการโตแยงสิทธิของโจทก โจทกซ่ึงเปน

414 คู่มือ การจดทะเบียนสทิ ธแิ ละนิตกิ รรมประเภทกอ่ ภาระผกู พันในอสงั หาริมทรพั ย์

เจาของสามยทรัพยจึงฟองจําเลยในฐานะเจาของภารยทรัพยใหจดทะเบียนสิทธิภาระจํายอม
ใหแ กโจทกไ ด

คดีกอนโจทกฟ อ ง ส. เจาของภารยทรัพยท่ีจําเลยรับโอนตอมา โดยจําเลยมิได
เปนคูความในคดีนั้นก็ตาม แตเม่ือคดีกอนศาลมีคําพิพากษาวาโจทกไดสิทธิภาระจํายอมในทาง
พิพาท ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย มาตรา ๑๔๐๑ ประกอบมาตรา ๑๓๘๒ จึงเปน
กรณีที่โจทกไดสิทธิภาระจํายอมอันเปนทรัพยสิทธิอันเกี่ยวกับอสังหาริมทรัพยโดยทางอื่นนอกจาก
ทางนิติกรรม ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย มาตรา ๑๒๙๙ วรรคสอง เปนทรัพยสิทธิ
คนละประเภทกับกรรมสิทธิ์ท่ีเจาของกรรมสิทธิ์มีอํานาจในอสังหาริมทรัพยของตน และภาระจํายอม
เปนทรัพยท่ีกฎหมายบัญญัติเพ่ือประโยชนแกอสังหาริมทรัพย มิไดมุงเพ่ือประโยชนของบุคคล
หน่ึงบุคคลใดโดยเฉพาะ ภาระจํายอมจึงยอมตกติดไปกับอสังหาริมทรัพยท่ีเปนสามยทรัพยและ
ภารยทรัพย แมจ ะมีการโอนอสังหาริมทรัพยด งั กลา วไปใหแ กบ ุคคลอืน่ ภาระจาํ ยอมก็หาไดหมด
สิ้นไปไม เวน แตก รณจี ะตองตามบทบัญญตั ขิ องกฎหมายเทาน้ัน ดังนั้น ไมวาจําเลยจะโอนทรัพย
ทพี่ ิพาทมาโดยสจุ ริตหรือไมก็ตามกไ็ มอาจจะยกขึ้นตอ สูก ับสทิ ธิภาระจํายอมของโจทกได คําพิพากษา
ศาลดังกลาวจึงผูกพนั จําเลยดวยในฐานะทเ่ี ปน เจา ของภารยทรัพย

๑๑. คําพิพากษาฎีกาท่ี ๒๐๙๑-๒๐๙๒/๒๕๔๒ ภาระจํายอมจะสิ้นไปก็แต
เมื่อภารยทรัพยหรือสามยทรัพยสลายไปท้ังหมดหรือมิไดใชสิบป ดังที่บัญญัติไวในประมวลกฎหมาย
แพงและพาณิชย มาตรา ๑๓๙๗ หรือมาตรา ๑๓๙๙ ดังน้ัน แมผูรองจะมิไดเปนคูความใน
คดีและรับโอนที่ดินซึ่งเปนภารยทรัพยจากจําเลยโดยเสียคาตอบแทนและสุจริต ผูรองจะยกการ
รับโอนกรรมสทิ ธ์โิ ดยสจุ ริตขึน้ เปน ขอตอสูเพ่ือใหภาระจํายอมท่ีมีอยูในที่ดินน้ัน ตองสิ้นไปเพราะ
เหตุท่ีมิไดจดทะเบียนภาระจาํ ยอมหาไดไ ม

๑๒. คําพิพากษาฎีกาท่ี ๒๔๔๒/๒๕๔๒ โจทกใชทางพิพาทโดยถือวิสาสะ
แมใ ชเปน เวลานานเทาใดก็ไมไดภ าระจํายอมในทางพพิ าท

๑๓. คําพิพากษาฎีกาที่ ๓๕๑๕-๓๕๑๕/๒๕๔๒ ภาระจํายอมในเรื่องทางเดิน
เปนทรัพยสิทธิท่ีกฎหมายกอตั้งข้ึนสําหรับเจาของอสังหาริมทรัพยเทาน้ัน เม่ือโจทกเปนเพียง
ผอู าศยั มใิ ชเ จา ของทดี่ ินอันเปนสามยทรัพย โจทกจึงไมมีสิทธินําคดีมาฟองในเร่ืองทางภาระจํายอม
ดังกลาว

๑๔. คําพิพากษาฎีกาท่ี ๑๕๖๕/๒๕๔๓ จําเลยทําสัญญาจะซ้ือที่ดินจากโจทก
โดยมีขอตกลงวาจะจดทะเบียนภาระจํายอมใหแกที่ดินของโจทกในสว นที่เหลือจากการขาย ตอมา

คูม่ ือ การจดทะเบยี นสทิ ธแิ ละนติ ิกรรมประเภทก่อภาระผูกพันในอสังหารมิ ทรัพย์ 415

จําเลยจดทะเบียนรับโอนกรรมสิทธิ์ที่ดินดังกลาวแตยังไมจดทะเบียนภาระจํายอม แตไดทําหนังสือ
ยืนยันวาจะจดทะเบียนภาระจํายอมของโจทกภายหลัง จําเลยมีหนาท่ีตองปฏิบัติตามท่ีดินของ
จาํ เลยจึงตกอยูใ นภาระจํายอมของทด่ี ินโจทก

๑๕. คําพิพากษาฎีกาท่ี ๒๙๖๘/๒๕๔๓ ท่ีดินของโจทกไมมีทางออกสูถนน
สาธารณะได โจทกจึงซื้อท่ีดินจากจําเลยโดยมีขอตกลงวาจําเลยจะตองจัดใหโจทกไดภาระจํายอม
เหนอื ทีด่ ินทกุ แปลงท่เี ปนทางออกสถู นนสาธารณะ จําเลยก็ไดแบงแยกท่ีดินจนเหลือเปนรูปถนน
จดทด่ี นิ ของโจทก และจดที่ดินทั้งส่ีแปลงท่ีโจทกซ้ือจากจําเลยเพ่ิมเติม ซ่ึงโจทกอาจใชเปนถนน
ขนาดใหรถยนตเขาออกไดหมด ขอตกลงเชนนี้แมจะมิไดทําเปนหนังสือและจดทะเบียนตอพนักงาน
เจาหนาทีก่ ็ใชบ งั คับกันไดใ นระหวางคูกรณี

๑๖. คาํ พพิ ากษาฎกี าที่ ๓๕๖๓/๒๕๔๓ ไมม ีกฎหมายใดหามการจดทะเบียน
ภาระจํายอมตามประกาศคณะปฏวิ ตั ิ ฉบับท่ี ๒๘๖ ทั้งการทีโ่ จทกฟ อ งบงั คับใหจดทะเบียนภาระจํายอม
เปน การอันจาํ เปนเพือ่ รักษาและใชภาระจาํ ยอมอยางหนึ่ง ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย
มาตรา ๑๓๙๑

๑๗. คําพิพากษาฎีกาที่ ๔๓๐๐/๒๕๔๓ เมื่อการดําเนินการขายท่ีดินของ
หา งหนุ สว นจํากัด น. เปน การจัดสรรท่ีดิน ทางเทา ทอระบายนํ้าใตทางเทา และถนนคอนกรีต
ซึ่งเปน สาธารณูปโภคในที่ดินพิพาทยอมตกอยูในภาระจาํ ยอมเพอื่ ประโยชนแกที่ดินจัดสรรโดยผล
ของกฎหมายตามประกาศของคณะปฏิวัติ ฉบับที่ ๒๘๖ ขอ ๓๐ วรรคหนึ่ง แมจําเลยจะซ้ือ
ท่ีดินพิพาทมาจากการขายทอดตลาดตามคําส่ังศาลในคดีท่ีหางหุนสวนจํากัด น. ถูกฟองเปนคดี
ลม ละลาย ก็ไมทาํ ใหภ าระจํายอมนนั้ สนิ้ ไป

๑๘. คําพิพากษาฎีกาท่ี ๔๐๔/๒๕๔๔ แมโจทกไดเปนเจาของกรรมสิทธในที่ดิน
เมื่อคํานวณถึงวนั ทจี่ าํ เลยปด กั้นทางพิพาทเปนทางผานเขาออกยังไมครบ ๑๐ ปก็ตาม แตเม่ือโจทก
อาศัยอยูในทดี่ นิ ของโจทกมานาน ๒๐ ปแลว แสดงวาโจทกใชทางพิพาทผานเขาออกต้ังแตอาศัย
อยูในที่ดินดังกลาวจนไดกรรมสิทธิ์ในท่ีดิน เม่ือนับระยะเวลาท้ังสองตอนติดตอกันแลวเกินกวา
๑๐ ป ทางพพิ าทจึงตกเปน ภาระจาํ ยอมโดยอายคุ วามแกโจทก ตามประมวลกฎหมายแพงและ
พาณิชย มาตรา ๑๔๐๑

๑๙. คําพิพากษาฎีกาที่ ๕๘๗/๒๕๔๔ เม่อื นบั ตัง้ แตป ทโ่ี จทกไดรบั โอนกรรมสิทธิ์
ในที่ดนิ จนถึงป ๒๕๓๓ ซ่ึงจําเลยเปดทางพิพาทแลวยังไมถึง ๑๐ ป ทางพิพาทจึงยังไมตกเปน
ภาระจาํ ยอมโดยอายคุ วามในสว นน้ี

416 ค่มู ือ การจดทะเบยี นสิทธิและนิตกิ รรมประเภทกอ่ ภาระผกู พนั ในอสงั หารมิ ทรพั ย์

๒๐. คําพิพากษาฎีกาที่ ๖๐๕-๖๐๖/๒๕๔๔ บิดาจําเลยทําสัญญาจะซ้ือจะขาย
ท่ีดินใหโ จทกโ ดยรับรองวา จะจัดใหมีทางเดินออกสูถนนสาธารณะได ซ่ึงเปนขอตกลงตามสัญญา
จะซื้อขายทมี่ ีลกั ษณะคลา ยภาระจาํ ยอมอันเปนทรพั ยสิทธิ เม่ือโจทกไมจดทะเบียนการไดมาจึงไม
บรบิ รู ณ ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย มาตรา ๑๒๙๙ วรรคแรก แตใชไดในระหวาง
คสู ัญญาในฐานะบคุ คลสิทธิ การที่โจทกใชทางพิพาทเดินผานท่ีดินที่จําเลยรับมรดกจากบิดาเกิน
๑๐ ป แมเดิมโจทกจะเขาใจวาเดินโดยอาศัยสิทธิตามสัญญาดังกลาว แตเมื่อโจทกมีเจตนาถือเอา
ทางพิพาทเปน ทางเดนิ ผา น ถือไดว า โจทกใชทางพิพาทโดยความสงบและโดยเปดเผยดวยเจตนา
ใชเ ปน ทางเขาออกของโจทก ทางพิพาทจงึ ตกเปนทางภาระจํายอม

๒๑. คําพิพากษาฎีกาท่ี ๗๘๙/๒๕๔๔ ปญหาวาสัญญาจะซื้อจะขายหรือสัญญา
วางมดั จําขอ ๑๐ ทว่ี า “ผจู ะขายตกลงสรางถนนคอนกรีตพรอมทอระบายนํ้า ประปา และไฟฟา
มาจดทด่ี นิ ทจี่ ะซ้ือจะขาย พรอ มอนุญาตใหทด่ี ินทจ่ี ะซื้อจะขายใชถนนและสาธารณูปโภคของโครงการ
หมบู า น ส. เปนทางเขาออกสูถนนแจงวัฒนะ” เปนขอสัญญาท่ีบังคับใหจดทะเบียนภาระจํายอม
ไดหรือไมนั้น ขอสรุปของสัญญามีวา “ผูจะขายท่ีดินตกลงใหท่ีดินที่จะซ้ือจะขายใชถนนสาธารณูปโภค….”
เปนการใหส ิทธแิ กทด่ี นิ ท่ีจะซือ้ จะขายเหนืออสังหาริมทรัพยอื่นอันเปนเหตุใหเจาของอสังหาริมทรัพยน้ัน
ตองยอมรับกรรมบางอยางเพื่อประโยชนแกที่ดินที่จะซ้ือจะขาย จึงเปนสัญญากอใหเกิดภาระจํายอม
โจทกยอมบังคบั ใหจดทะเบยี นได

๒๒. คาํ พพิ ากษาฎีกาที่ ๑๙๓๔/๒๕๔๔ โจทกใชทางพพิ าทโดยเขาใจวาทาง
ดังกลาวเปนทางสาธารณะ ยังถือไมไดวาเปนการใชสิทธิผานทางพิพาทโดยการครอบครองดังที่
บัญญัติไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย มาตรา ๑๔๐๑ ประกอบดวยมาตรา ๑๓๘๒
แมโจทกจะใชทางพิพาทเกินกวา ๑๐ ป ทางพพิ าทก็ไมเปนภาระจํายอมเพ่ือที่ดินของโจทก

๒๓. คําพิพากษาฎีกาที่ ๘๗๒๗/๒๕๔๔ ภาระจํายอมเปนทรัพยสิทธิท่ีกฎหมาย
กอต้ังขึ้นเพ่ือประโยชนแกอสังหาริมทรัพยอื่นอันเรียกวาสามยทรัพย การท่ีจําเลยเปนเจาของ
ตึกแถวซึ่งปลูกอยูในที่ดินท่ีอยูติดทางพิพาทเพ่ือประโยชนสวนตัวของจําเลยโดยเฉพาะ มิได
เกยี่ วกับประโยชนของอสังหาริมทรัพยท่ีจาํ เลยเปนเจา ของ ภาระจํายอมจึงไมอ าจเกดิ มีข้นึ ได

๒๔. คาํ พพิ ากษาฎกี าท่ี ๓๐๕๙/๒๕๔๕ การไดภ าระจํายอมโดยอายุความนั้น
ประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย มาตรา ๑๔๐๑ ใหนําบทบัญญัติวาดวยอายุความไดสิทธิ
ดงั กลาวไวในลกั ษณะ ๓ แหงบรรพ ๔ มาใชบังคับโดยอนุโลม ซึ่งตองเปนกรณีที่เจาของสามยทรัพย
ไดใ ชป ระโยชนใ นทีด่ นิ ภารยทรัพยน้ันโดยความสงบและเปดเผย และดวยเจตนาจะไดสิทธิภาระ

คู่มอื การจดทะเบยี นสทิ ธแิ ละนติ กิ รรมประเภทก่อภาระผูกพนั ในอสงั หารมิ ทรัพย์ 417

จํายอมในท่ีดินดังกลาวตามมาตรา ๑๔๐๑ ประกอบดวยมาตรา ๑๓๘๒ ซึ่งกฎหมายมุงประสงค
ใหถือเอาการใชประโยชนของเจาของสามยทรัพยเปนสําคัญ โดยไมไดคํานึงวาภารยทรัพยน้ัน
จะเปน ของผใู ดหรือเจา ของสามยทรพั ยจ ะตองรตู ัววา ใครเปนเจาของภารยทรัพยน้ัน ดังน้ัน แมโจทก
จะใชประโยชนในทางพิพาทกวาง ๒ เมตร ซึ่งเปนสวนหนึ่งของท่ีดินมีโฉนดของจําเลยรวมไป
กับทางสาธารณะกวาง ๒ เมตร โดยเขาใจวาเปนทางสาธารณะทั้งหมด ตองถือวาโจทกไดใช
ทางพพิ าทในลักษณะจะใหไดส ทิ ธิภาระจํายอมในทีด่ ินดังกลาวแลว เม่ือใชติดตอกันเกินกวา ๑๐ ป
โดยความสงบและโดยเปดเผย โจทกจ ึงไดภาระจํายอมในทางพพิ าท

๒๕. คาํ พิพากษาฎีกาที่ ๔๙๐๓/๒๕๔๕ เม่ือโจทกมีสิทธิใชทางภาระจํายอม
จาํ เลยนาํ เสาคอนกรตี ไปปกไวและทําคานบนเสาเพื่อขัดขวางไมใหโจทกใชทางภาระจํายอม จึงเปน
การทาํ ละเมดิ ตอโจทก

๒๖. คําพิพากษาฎีกาท่ี ๖๒๐๘/๒๕๔๕ จําเลยทําสัญญาจะซื้อจะขายท่ีดิน
กับโจทก โดยมีขอตกลงในวันกําหนดโอนที่ดินที่จะซ้ือจะขายดังกลาววา จําเลยยินยอมที่จะจด
ทะเบียนภาระจํายอมเพื่อใหโจทกมีสิทธิในการใชถนนเขา - ออก จากที่ดินของโจทกในที่ดินท่ีเปน
ถนนทุกแปลงทจ่ี าํ เลยมกี รรมสทิ ธ์ิ เปน สญั ญาอยางหนงึ่ ซึ่งกอใหเ กิดบุคคลสทิ ธิขึ้นในอันท่ีจะเรียกรอง
บังคบั กนั ไดระหวา งโจทกกับจําเลย แมโดยสญั ญาน้ีโจทกจะไมไดมาซึ่งทรัพยสิทธิในทางภาระจํายอม
โดยบรบิ รู ณ เพราะไมไดจดทะเบียนการไดมากับพนักงานเจาหนาที่ ตามประมวลกฎหมายแพง
และพาณิชย มาตรา ๑๒๙๙ วรรคหน่งึ แตบ ทมาตราน้ีหาไดบัญญัติใหเปนผลไปถึงวานิติกรรมหรือ
สัญญาน้ันเปนโมฆะเสียเปลาไปไม สัญญาดังกลาวจึงยังคงมีผลกอใหเกิดบุคคลสิทธิในอันที่จะ
เรียกรอ งบังคับกนั ไดในระหวา งคสู ญั ญาและเมื่อทีด่ นิ ของจาํ เลยตองตกอยูในภาระจํายอม ภาระจํายอม
ดงั กลา วจะส้นิ ไปกด็ ว ยเหตตุ ามประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย มาตรา ๑๓๙๗ หรือมาตรา
๑๓๙๙ เมื่อภาระจํายอมยังไมส้ินไป โจทกจึงมีสิทธิขอใหบังคับจําเลยจดทะเบียนภาระจํายอม
ตามขอ ตกลงทายสญั ญาจะซื้อจะขายดังกลาวได

๒๗. คําพิพากษาฎีกาที่ ๖๗๓/๒๕๔๖ เม่ือท่ีดินโฉนดเลขที่ ๑๕๒๖๗ ซ่ึงมี
สิทธิภาระจํายอมเก่ียวกับทางเดินบางสวนในท่ีดินโฉนดเลขที่ ๒๒๕๖๐๙ และ ๑๕๒๖๙ ถูกปลอย
ใหเ ปนทว่ี า งเปลา ไมม กี ารหาผลประโยชนใด ๆ บนที่ดิน ความจําเปนท่ีจะตองเดินผานทางภาระจํายอม
พิพาทไปสูที่ดินโฉนดเลขท่ี ๑๕๒๖๗ จึงไมมีตามไปดวย เม่ือทางภาระจํายอมไมเคยใชมาเกิน
๑๐ ปแ ลว ภาระจาํ ยอมจึงสิ้นไปตามประมวลกฎหมายแพง และพาณชิ ย มาตรา ๑๓๙๙

418 คมู่ ือ การจดทะเบยี นสิทธแิ ละนิตกิ รรมประเภทก่อภาระผกู พนั ในอสังหารมิ ทรพั ย์

๒๘. คําพพิ ากษาฎีกาท่ี ๑๐๒๓/๒๕๔๖ การที่หางหุนสวนจํากัด อ. จัดจําหนาย
ที่ดนิ พรอมตกึ แถวซึ่งมีสภาพติดตอกันเปนแปลงยอยมีจํานวนตั้งแต ๑๐ แปลงขึ้นไป โดยมีทางเทา
และถนนผานตกึ หนา โครงการเปนการแสดงออกโดยปริยายวาจะจัดใหมีสาธารณูปโภคหรือบริการ
สาธารณะ ถือไดวาเปนการจัดสรรทีด่ ิน ดงั น้นั ทางเทาและถนนซึ่งตั้งอยูบนที่ดินจึงตองตกเปน
ภาระจาํ ยอมแกท ดี่ ินทจ่ี ัดสรรทกุ แปลง ตามประกาศของคณะปฏิวตั ิ ฉบับท่ี ๒๘๖ ขอ ๑ และ
ขอ ๓๐ โจทกซอ้ื ที่ดินจากผรู ับโอนที่ดินมาจากหา งหนุ สวนจํากดั อ. ภาระจํายอมจึงตกติดไปยัง
โจทกดวยตามประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย มาตรา ๑๓๘๗ เมื่อที่ดินพิพาทเปนสวนหนึ่ง
ของทางภาระจํายอมท่ีตกแกที่ดินท่ีจัดสรรทุกแปลงรวมทั้งที่ดินของจําเลย โจทกจึงไมมีอํานาจ
ฟองขับไลจาํ เลยและหามมิใหจ ําเลยเกีย่ วขอ งกับท่ดี ินพิพาทได

๒๙. คาํ พพิ ากษาฎีกาท่ี ๓๗๔๘/๒๕๔๖ โจทกเปน เจาของท่ีดินซ่ึงเปนสามยทรัพย
โจทกยอมมีสิทธิใชทางภาระจํายอมซ่ึงกวาง ๔ เมตร เขาออกสูถนนสาธารณะตรงจุดใดบริเวณใด
ในเวลาใดก็ได การที่จําเลย…….ทําประตูเหล็กปดก้ันรถยนตท่ีจะผานเขาออก……..โจทกเขาออก
ไมสะดวกเพราะโจทกจะตองคอยขออนุญาตจําเลยเปดประตู ไมสามารถใชประโยชนจากทาง
ภาระจาํ ยอมไดเ ตม็ ตามสิทธิ ถือไดว าจําเลยกระทําการอันเปนเหตุใหประโยชนแหงภาระจํายอม
ลดไปหรือเส่ือมความสะดวก ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย มาตรา ๑๓๙๐ จําเลย
ไมม ีสิทธิทจ่ี ะเชน น้นั

๓๐. คาํ พพิ ากษาฎีกาที่ ๖๕๔๗/๒๕๔๖ จําเลยยังใชทางเดินภาระจํายอมใน
ที่ดินของโจทกเดินผานออกไปสูทางสาธารณะอยูเม่ือมีการขัดขวางโดยบริษัท ช. ผูขายท่ีดินให
โจทกป ดก้ันทางภาระจํายอม จําเลยกับพวกก็ใชสิทธิฟองใหบริษัทดังกลาวเปดทางภาระจํายอม
จนในที่สุดศาลฎีกาพิพากษาใหทางพิพาทเปนทางภาระจํายอมและใหร้ือส่ิงกอสรางที่กระทํา
ลงบนทางภาระจํายอม ซึ่งอยูระหวางการบังคับคดีของเจาพนักงานบังคับคดี อันเปนขอแสดงวา
จําเลยยังตอ งการใชทางภาระจํายอมและตามรูปการทางภาระจาํ ยอมน้นั กส็ ามารถใชไดอ ยู

๓๑. คาํ พพิ ากษาฎีกาที่ ๒๐๕๘/๒๕๔๙ โมฆะกรรมนน้ั ไมอ าจใหสตั ยาบันแกกันได
และผูมีสว นไดเ สยี คนหนงึ่ คนใดจะยกความเสียเปลา แหงโมฆะกรรมขน้ึ กลาวอางก็ไดตามประมวล
กฎหมายแพงและพาณิชย มาตรา ๑๗๒ วรรคหน่ึง ปญหาวาสัญญาจะชื้อจะขายที่ดินพิพาท
เปนโมฆะหรือไมจึงเปนปญหาอันเก่ียวดวยความสงบเรียบรอยของประชาชน แมจําเลยจะไมได
ยกปญหาน้ีขึ้นกลาวในศาลช้ันตันและศาลอุทธรณ จําเลยก็ยังมีสิทธิที่จะยกปญหานี้ขึ้นกลาวใน
ชั้นฎีกาได ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพง มาตรา ๒๔๙ วรรคสอง แมท่ีดินพิพาท

คมู่ ือ การจดทะเบียนสทิ ธแิ ละนติ ิกรรมประเภทกอ่ ภาระผกู พันในอสังหาริมทรพั ย์ 419

เปนสวนหน่ึงของถนนในหมูบานที่จําเลยเปนผูดําเนินการจัดสรรที่ดินและตกอยูในภาระจํายอม
เพอื่ ประโยชนแกท ่ีดนิ จดั สรร ตามประกาศของคณะปฏบิ ัติฉบับที่ ๒๘๖ ก็ตามแตภาระจํายอมนั้น
เพียงแตทําใหเจาของภารยทรัพยตองยอมรับกรรมบางอยางซ่ึงกระทบถึงทรัพยสินของตนหรือ
ตองงดเวนการใชสิทธิบางอยางอันมีอยูในกรรมสิทธิ์ทรัพยสินน้ัน เพ่ือประโยชนแกอสังหาริมทรัพย
และหามเจาของภารยทรัพยประกอบกรรมใดๆ อันจะเปนเหตุใหประโยชนแหงภาระจํายอมลดไป
หรือเส่อื มความสะดวก ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย มาตรา ๑๓๘๗ และ ๑๓๘๙
เทานัน้ เจา ของภารยทรพั ยยังคงเปนเจาของกรรมสิทธิ์ทั้งไมมีบทกฎหมายใดหามเจาของภารยทรัพย
ขายหรือจําหนายจายโอนกรรมสิทธิ์แตอยางใดจําเลยในฐานะเจาของท่ีดินพิพาทจึงมีสิทธิขายท่ีดิน
พิพาทได สัญญาจะชื้อจะขายท่ีดินพิพาทจึงเปนโมฆะจําเลยจึงตองโอนกรรมสิทธิ์ที่ดินพิพาท
ใหแ กโ จทก

๓๒. คําพิพากษาฎกี าที่ ๘๓๙๑/๒๕๔๙ โจทกยอมรับวามีขอตกลงกับจําเลย
วาตางฝายตางยอมใหอาศัยใชทางพิพาทออกสูถนนคลองชลประทานได เปนการเอื้อประโยชน
ของท้ังสองฝา ยทางพิพาทจงึ ไมเ ปนทางภาระจาํ ยอมใหผานทางพิพาทโดยถือวิสาสะซึ่งกันและกัน
นัน่ เอง

 คา ธรรมเนียม

๑. การจดทะเบยี นภาระจํายอมโดยไมมีคาตอบแทน เปนการจดทะเบียนประเภท
ไมมีทุนทรัพย คิดคาธรรมเนียมแปลงละ ๕๐ บาท ตามกฎกระทรวง ฉบับที่ ๔๗ (พ.ศ. ๒๕๔๑)
ออกตามความในพระราชบัญญตั ิใหใชป ระมวลกฎหมายท่ีดนิ พ.ศ. ๒๔๙๗ ขอ ๒ (๗) (ฑ)

๒. การจดทะเบียนภาระจํายอมที่มีคาตอบแทน เปนการจดทะเบียนประเภท
มีทุนทรัพยคณะกรรมการกําหนดราคาประเมินทุนทรัพยพิจารณาแลว ใหถือเอาคาตอบแทนที่
คกู รณตี กลงชาํ ระใหแกก นั เปนราคาประเมนิ ทุนทรัพยเพื่อเรียกเก็บคาธรรมเนียมจดทะเบียนสิทธิ
และนิติกรรม และเรียกเก็บคาธรรมเนียมในการจดทะเบียนตามราคาคาตอบแทนท่ีคูกรณีตกลง
ชําระใหแกกัน ในอัตรารอยละ ๑ ตามนัยกฎกระทรวง ฉบับที่ ๔๗ (พ.ศ. ๒๕๔๑) ออกตาม
ความในพระราชบญั ญัตใิ หใชป ระมวลกฎหมายทด่ี ิน พ.ศ. ๒๔๙๗ ขอ ๒ (๗) (ฏ)

 อากรแสตมป

๑. การจดทะเบียนภาระจํายอมโดยมีคาตอบแทน พนักงานเจาหนาที่ตอง
เรียกเก็บคา อากรแสตมปจากจํานวนคาตอบแทนตามประมวลรัษฎากร ตามลักษณะตราสาร ๒๘. (ข)

420 คมู่ อื การจดทะเบียนสิทธิและนติ กิ รรมประเภทก่อภาระผกู พันในอสงั หาริมทรพั ย์

ใบรบั แหง บัญชีอตั ราอากรแสตมป (ตามหนังสือสรรพากร ดว นมาก ท่ี กค ๐๘๑๑/๐๙๘๘๔ ลงวันที่
๒๙ มิถุนายน ๒๕๔๑ ซึ่งเวียนโดยหนังสือกรมที่ดิน ที่ มท ๐๗๑๐/ว ๒๔๔๑๗ ลงวันท่ี ๑๑
กนั ยายน ๒๕๔๑)

๒. การจดทะเบียนทรัพยสิทธิเก่ียวกับอสังหาริมทรัพย เชน ภาระจํายอม
สิทธิเก็บกิน สิทธิอาศัยกรณีไมมีการจายคาตอบแทนใหแกกัน ไมอยูในบังคับตองเสียอากรแสตมป
ตามลกั ษณะแหงตราสาร ๒๘. (ข) แหง ประมวลรษั ฎากร สําหรับการจดทะเบียนทรัพยสิทธิที่มี
การจายคา ตอบแทนใหแกก ัน เรียกเกบ็ อากรแสตมปร อยละ ๐.๕ จากจํานวนเงินคาตอบแทน

(หนังสือกรมสรรพากร ท่ี กค ๐๗๐๖/ว ๑๐๘๓๗ ลงวนั ท่ี ๒๗ ธนั วาคม ๒๕๔๘
เวียนโดยหนงั สอื กรมท่ดี ิน ที่ มท ๐๕๑๕/ว ๐๐๙๔๕ ลงวนั ท่ี ๑๓ มกราคม ๒๕๔๙)

____________________

คู่มอื การจดทะเบยี นสิทธิและนติ กิ รรมประเภทกอ่ ภาระผกู พนั ในอสังหารมิ ทรัพย์ 421

ระเบยี บกรมท่ีดนิ

วาดว ยการจดทะเบยี นสิทธแิ ละนติ กิ รรมเกี่ยวกับภาระจาํ ยอมในทดี่ ิน
และอสังหารมิ ทรัพยอยางอ่นื
พ.ศ. ๒๕๕๐

โดยที่เห็นเปนการสมควรใหมีการรวบรวมและปรับปรุงหลักเกณฑ
และวิธีการจดทะเบียนสิทธิและนิติกรรมเกี่ยวกับภาระจํายอมในที่ดินและ
อสังหาริมทรัพยอยางอ่ืน เพ่ือใหพนักงานเจาหนาท่ีสามารถปฏิบัติงานดวยความ
สะดวกรวดเร็ว มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้นและถูกตองเปนไปตามที่กฎหมายกําหนด
ตลอดจนเปนมาตรฐานเดยี วกนั
อาศัยอํานาจตามความในมาตรา ๓๒ แหงพระราชบัญญัติระเบียบ
บริหารราชการแผนดิน พ.ศ. ๒๕๓๔ ซ่ึงแกไขเพ่ิมเติมโดยพระราชบัญญัติ
ระเบียบบริหารราชการแผนดิน (ฉบับที่ ๕) พ.ศ. ๒๕๔๕ ประกอบกับขอ ๒ (๑)
(๔) และขอ ๔ ก. (๑๕) (ก) แหงกฎกระทรวงแบงสวนราชการกรมที่ดิน
กระทรวงมหาดไทย พ.ศ. ๒๕๔๕ ออกตามความในพระราชบัญญัติระเบียบ
บรหิ ารราชการแผน ดิน พ.ศ. ๒๕๓๔ อธิบดีกรมทีด่ นิ จึงวางระเบียบไวด ังตอไปนี้
ขอ ๑ ระเบียบนี้เรียกวา “ระเบียบกรมท่ีดิน วาดวยการจดทะเบียน ชือ่ ระเบยี บ
สิทธิและนิติกรรมเก่ียวกับภาระจํายอมในท่ีดินและอสังหาริมทรัพยอยางอื่น
พ.ศ. ๒๕๕๐”
ขอ ๒. ระเบยี บน้ีใหใชบังคบั ต้งั แตบดั น้ีเปนตนไป การบงั คบั ใช
ขอ ๓ ใหย กเลกิ ระเบยี บ คําสง่ั
(๑) คําสั่งกรมทีด่ ิน ท่ี ๗/๒๕๐๔ ลงวันท่ี ๒๙ มถิ นุ ายน ๒๕๐๔ ที่ยกเลกิ
(๒) หนังสอื กรมที่ดนิ ที่ มท ๐๖๐๘/ว ๑๕๙๑๕ ลงวันท่ี ๑๙ พฤษภาคม
๒๕๑๔
(๓) หนังสือกรมทดี่ ิน ที่ มท ๐๖๑๒/๑/ว ๑๖๖๘๑ ลงวันที่ ๖ สิงหาคม
๒๕๒๓
(๔) หนังสือกรมทดี่ ิน ที่ มท ๐๖๑๒/๑/ว ๒๕๘๓๖ ลงวันท่ี ๑๑ ธันวาคม
๒๕๒๓

422 คมู่ อื การจดทะเบยี นสิทธแิ ละนิตกิ รรมประเภทกอ่ ภาระผูกพนั ในอสงั หารมิ ทรัพย์

บรรดาระเบียบ ขอกําหนด หรือคําส่ังอ่ืนใดที่กําหนดไวแลวในระเบียบนี้ กรณมี ขี อขดั แยง กัน
หรือซงึ่ ขัดหรือแยงกบั ระเบยี บนใ้ี หใ ชระเบยี บนแ้ี ทน

ขอ ๔ ใหผูอํานวยการสํานักมาตรฐานการทะเบียนท่ีดนิ เปนผูรักษาการ ผูรักษาการระเบียบ
ตามระเบยี บน้ี

หมวด ๑
การยื่นคําขอ การสอบสวน และประเภทการจดทะเบียน

ขอ ๕ เม่ือมีผูแสดงความประสงคขอจดทะเบียนสิทธิและนิติกรรม การยื่นคาํ ขอ
เก่ียวกับการจดทะเบียนภาระจํายอมในที่ดินและอสังหาริมทรัพยอยางอ่ืน ซ่ึง
เมื่อกอใหเกิดภาระจํายอมในอสังหาริมทรัพยใดจะเปนเหตุใหเจาของ
อสังหาริมทรัพยน้ันตองยอมรับกรรมบางอยางซ่ึงกระทบกระเทือนถึงการใช
สิทธิในทรัพยสินของตน หรือตองงดเวนการใชสิทธิบางอยางอันมีอยูใน
กรรมสิทธ์ิทรัพยสินน้ันเพ่ือประโยชนแกอสังหาริมทรัพยอยางอื่น ตามมาตรา
๑๓๘๗ แหงประมวลกฎหมายแพง และพาณชิ ย ใหบุคคลนน้ั ยื่นคําขอตามแบบ
ท.ด.๑ สําหรับท่ีดินที่มีโฉนดที่ดิน หรือแบบ ท.ด. ๑ ก. สําหรับท่ีดินที่ยังไมมี
โฉนดท่ีดินและอสังหาริมทรัพยอยางอ่ืน ตอพนักงานเจาหนาที่พรอมหนังสือ
แสดงสิทธใิ นทดี่ นิ หรือหลักฐานสําหรับอสังหาริมทรัพยอยางอื่นและหลักฐานท่ี
เก่ียวของ
ขอ ๖ ใหพนักงานเจาหนาท่ีสอบสวนผูขอและดําเนินการตามนัย สอบสวนตาม
กฎกระทรวง ฉบับที่ ๗ (พ.ศ.๒๔๙๗) ออกตามความในพระราชบัญญัติใหใช กฎกระทรวง
ประมวลกฎหมายทด่ี นิ พ.ศ.๒๔๙๗ และกฎกระทรวงฉบบั ท่แี กไขเพิม่ เตมิ ฉบบั ท่ี ๗ฯ

ขอ ๗ การเขยี นชื่อประเภทการจดทะเบียนใหพิจารณาขอเท็จจรงิ ดังนี้ ชือ่ ประเภท
(๑) กรณีเจาของท่ีดินหรืออสังหาริมทรัพยอยางอื่นมาขอจดทะเบียน “ภาระจํายอม”
ใหที่ดินหรืออสังหาริมทรัพยอยางอื่น ตองตกอยูในภาระจํายอมท้ังหมดไมวา
ที่ดนิ หรืออสังหารมิ ทรัพยอยางอ่ืนน้ันจะมีผูถือกรรมสิทธ์ิคนเดียวหรือหลายคน
แตทุกคนยอมใหท่ีดินหรืออสังหาริมทรัพยอยางอื่นนั้น ตกอยูในภาระจํายอม
ท้งั หมด ใหเ ขียนชอื่ ประเภทวา “ภาระจาํ ยอม”
(๒) กรณีเจาของที่ดินหรืออสังหาริมทรัพยอยางอื่นมีหลายคน “ภาระจาํ ยอม
แตเจาของท่ีดินหรืออสังหาริมทรัพยอยางอ่ืนน้ันบางคนมาขอจดทะเบียนให เฉพาะสว น”
ทีด่ นิ หรอื อสังหาริมทรัพยอยางอ่ืนตองตกอยูในภาระจํายอมเฉพาะสวนของตน
ใหเขียนชื่อประเภทวา “ภาระจาํ ยอมเฉพาะสว น”

คมู่ อื การจดทะเบยี นสทิ ธิและนิตกิ รรมประเภทก่อภาระผกู พนั ในอสังหารมิ ทรัพย์ 423

(๓) กรณีเจาของที่ดินหรืออสังหาริมทรัพยอยางอื่นมาขอจดทะเบียน “ภาระจํายอม.....
ใหที่ดินหรืออสังหารมิ ทรพั ยอ ยา งอน่ื บางสวนของตน ตอ งตกอยูในภาระจํายอม บางสวน”
ใหเขียนชื่อประเภทวา “ภาระจํายอมบางสวน” หรือ “ภาระจํายอมเฉพาะสวน
เพยี งบางสว น” แลวแตก รณี
(๔) กรณีท่ีเจาของท่ีดินหรืออสังหาริมทรัพยอยางอื่นไดจดทะเบียน “แกไขเปล่ยี นแปลง
ภาระจํายอมใหท ่ดี ินหรืออสังหาริมทรัพยอยางอ่ืนตองตกอยูในภาระจํายอมไวแลว ภาระจาํ ยอม”
โดยภาระจํายอมนั้นแตะตองเพียงสวนหนึ่งแหงภารยทรัพย ตอมาคูกรณีมีการ
ตกลงยายไปยังสวนอ่ืน หรือเปลี่ยนแปลงเกี่ยวกับภาระจํายอมน้ัน ๆ หรือกรณีมี
การแบงแยกสามยทรัพยแลว ปรากฏวาภาระจํายอมนั้นไมใช หรือใชไมไดตาม
รูปการ เพ่ือประโยชนแกสามยทรัพยแปลงแยก คูกรณีจึงมาขอเปล่ียนแปลง
ขอตกลงภาระจํายอมที่จดทะเบียนไวเดิม ใหเขียนชื่อประเภทวา “แกไข
เปล่ยี นแปลงภาระจํายอม”
(๕) กรณีเจาของท่ีดินหรืออสังหาริมทรัพยอยางอื่นไดจดทะเบียน “ปลอดภาระจาํ ยอม”
ภาระจํายอมใหท่ีดินหรืออสังหาริมทรัพยอยางอื่นตองตกอยูในภาระจํายอมไว
แลวตั้งแตสองอสังหาริมทรัพยขึ้นไป หรือกรณีที่เจาของท่ีดินไดจดทะเบียน
ภาระจํายอมไวแปลงเดียวแลวมีการแบงแยกที่ดินออกเปนหลายแปลง ตอมา
คูกรณีตกลงใหอสังหาริมทรัพยใดอสังหาริมทรัพยหนึ่งพนจากภาระจํายอม
ใหเขียนช่อื ประเภทวา “ปลอดภาระจํายอม” หากเปนกรณีท่ีในขณะจดทะเบียน “แบง แยกในนามเดิม
แบงแยกคูกรณีตกลงใหท่ีดินแปลงที่แยกออกไปหรือที่ดินแปลงคงเหลือไมมี (ปลอดภาระจํายอม)”
ภาระจํายอมแตะตอ งอยู ใหเขียนช่ือประเภทวา “แบงแยกในนามเดิม (ปลอด
ภาระจาํ ยอม)” หากเปน การจดทะเบียนแบงแยกเปนประเภทอ่ืนใหเปนไปตาม
ประเภทการจดทะเบยี นนัน้
(๖) กรณีเจาของที่ดินประสงคจะแบงแยกที่ดินที่ไดจดทะเบียน “แบงแยกในนามเดมิ
ภาระจาํ ยอมไวแ ลว ออกจากกันโดยในขณะจดทะเบียนแบงแยกคูกรณีตกลงกัน (ครอบภาระจํายอม)”
ใหท่ีดินแปลงคงเหลือหรือแปลงที่แยกออกไปยังคงมีภาระจํายอมแตะตองอยู
ใหเขียนชื่อประเภทวา “แบงแยกในนามเดมิ (ครอบภาระจํายอม)” หากเปนการ
จดทะเบียนแบงแยกเปน ประเภทอนื่ ใหเปน ไปตามประเภทการจดทะเบยี นนนั้
(๗) กรณีเจาของที่ดินประสงคจะแบงแยกที่ดินที่ไดจดทะเบียน “แบงแยกในนามเดมิ
ภาระจํายอมไวแลวออกจากกันต้ังแตสองแปลงข้ึนไป โดยในขณะจดทะเบียน (ครอบ - ปลอดภาระ
แบงแยกคกู รณีตกลงกันใหทีด่ ินแปลงคงเหลือและแปลงที่แยกออกไปบางแปลง จํายอม)”

ยังคงมภี าระจํายอมแตะตองอยู และบางแปลงพน จากภาระจํายอมท่ีแตะตองอยู
ใหเขยี นชอื่ ประเภทวา “แบงแยกในนามเดมิ (ครอบ – ปลอดภาระจํายอม)”

424 คูม่ ือ การจดทะเบยี นสิทธิและนิตกิ รรมประเภทก่อภาระผูกพันในอสงั หารมิ ทรพั ย์

หากเปนการจดทะเบียนแบงแยกเปนประเภทอื่นใหเปนไปตามประเภทการ
จดทะเบียนน้นั
(๘) กรณีเจาของท่ีดินหรืออสังหาริมทรัพยอยางอ่ืนไดจดทะเบียน “เลิกภาระจาํ ยอม”
ภาระจํายอมใหท่ีดินหรืออสังหาริมทรัพยอยางอื่นตองตกอยูในภาระจํายอมแก
ท่ีดินแปลงอ่ืนไวแลว ตอมาคูกรณีประสงคจะใหภาระจํายอมดังกลาวหมดไป
ใหเขียนชื่อประเภทวา “เลิกภาระจํายอม” กรณีท่ีไดจดทะเบียนภาระจํายอมใน
แปลงสามยทรพั ยไ ว ใหใชช่ือประเภทวา “เลิกภาระจํายอม” เชนกนั
กรณีมีการจดทะเบยี นภาระจํายอมไวในอสังหารมิ ทรัพยทเ่ี ปน สามยทรัพย “เลกิ รายการจด
ตอมาเจาของสามยทรัพยประสงคเลิกรายการจดทะเบียนภาระจํายอมที่เคย ทะเบียนภาระ
จดทะเบียนไวในแปลงสามยทรัพยเทานั้น โดยที่ยังไมมีการเลิกภาระจํายอม จาํ ยอม” ในแปลง
ใหเขียนชือ่ ประเภทวา “เลิกรายการจดทะเบียนภาระจาํ ยอม” สามยทรพั ย

ขอ ๘ การเขยี นคาํ ขอจดทะเบียนสิทธิและนิติกรรม (ท.ด.๑ , ท.ด.๑ ก.) การเขียนคาํ ขอ
ใหปฏิบัตดิ ังนี้
(๑) ในชองประเภทใหเขียนชื่อประเภทการจดทะเบียนตามขอ ๗ ชอ่ื ประเภท
แลวแตกรณี
(๒) การเขียนช่ือผูถือกรรมสิทธิ์ในขอ ๒ ของคําขอจดทะเบียนสิทธิ ชื่อผถู อื กรรมสทิ ธิ์
และนิติกรรมตามแบบ ท.ด.๑ หรือ ท.ด.๑ ก. ใหเขียนเฉพาะช่ือผูถือกรรมสิทธ์ิ
ท่ีขอจดทะเบียนสิทธิและนิติกรรมเทาน้ัน โดยไมตองเขียนชื่อผูถือกรรมสิทธิ์
หรือผถู อื สิทธคิ รอบครองอนื่ ท่ไี มเ ก่ยี วของแตอยางใด
กรณีมีผูถือกรรมสิทธิ์หลายคนขอจดทะเบียนสิทธิและนิติกรรม กรณีหลายคน
ใหเขยี นช่ือและหมายเลขลําดบั กํากบั ไวห นาชอ่ื ผูถ อื กรรมสิทธิ์ดว ย
(๓) การเขียนช่ือเจาของสามยทรัพยในขอ ๓ ของคําขอจดทะเบียน ชอ่ื เจา ของ
สิทธิและนิติกรรมตามแบบ ท.ด.๑ หรือ ท.ด.๑ ก. ใหเขียนช่ือเจาของสามยทรัพย สามยทรัพย
หากมหี ลายคนใหเ ขยี นหมายเลขลําดับกาํ กบั ไวขา งหนา ทุกชื่อดว ย
(๔) กรณีจดทะเบียนภาระจํายอมเฉพาะสวนใหหมายเหตุไว ณ แทงขา งกรณี
รมิ ดานซา ยของคําขอจดทะเบียนสิทธิและนิติกรรม (ท.ด.๑, ท.ด.๑ ก.) และใน ภาระจํายอม
สารบัญจดทะเบียนใหตรงกันวาหนังสอื แสดงสิทธิในท่ีดินเลขท่ีเทาใดเฉพาะสวน เฉพาะสว น

ของผูถือกรรมสิทธ์ิคนใดตกอยูในบังคับภาระจํายอมเรื่องใดของที่ดินหนังสือ
แสดงสิทธใิ นทดี่ นิ เลขท่ีเทา ใด
(๕) สาระสําคัญที่ไดจากการสอบสวน ใหพนักงานเจาหนาที่จดลงไว จดสาระสาํ คัญใน
ในคําขอจดทะเบียนสิทธิและนิติกรรม (ท.ด.๑, ท.ด.๑ ก.) ดวย (ตามตัวอยาง ท.ด.๑
หมายเลข ๑ – ๑๓) - มีตัวอยา งที่ ๑-๑๓

คู่มอื การจดทะเบียนสทิ ธแิ ละนิติกรรมประเภทก่อภาระผูกพันในอสงั หารมิ ทรพั ย์ 425

ขอ ๙ การจดทะเบียนภาระจํายอมใหพนักงานเจาหนาท่ีจดทะเบียน หลกั ภาระจํายอม
ไดต อ เม่อื อสังหาริมทรัพยที่จะนํามาจดทะเบียนตองมีต้ังแตสองอสังหาริมทรัพย ตอ งมี ๒ อสงั หาฯ
ขน้ึ ไป และตองเปนของเจาของตางคนกัน และตา งเจาของกัน

กรณีที่มีชื่อผูถือกรรมสิทธิ์หลายคน การพิจารณาวาเจาของท่ีดินที่เปน เกณฑก ารพจิ ารณา
ภารยทรัพยกับเจาของท่ีดินท่ีเปนสามยทรัพยเปนเจาของคนเดียวกันหรือไม ตางเจาของกนั
ใหพิจารณาจากช่ือผูถือกรรมสิทธิ์ทุกคนวาเหมือนกันท้ังแปลงท่ีเปนภารยทรัพย
และสามยทรัพยหรือไม หากมีชื่อเจาของตางกันบางราย ไมถือวาเปนเจาของ
คนเดยี วกนั เชน นาย ก. ผถู อื กรรมสิทธิ์ท่ีดิน ขอจดทะเบียนภาระจํายอมให
ที่ดินบางสวน เปนทางเดินของท่ีดินอีกแปลงหน่ึงซึ่งมีชื่อ นาย ก. และนาย ข. เปน
ผูถือกรรมสิทธิ์ กรณีเชนน้ีถือไดวาท่ีดินสองแปลงนั้นตางเจาของกัน ใหพนักงาน
เจา หนาทจี่ ดทะเบยี นภาระจํายอมได
ขอ ๑๐ การสอบสวนคูกรณีใหพนักงานเจาหนาท่ีสอบสวนใหไดความ ประเดน็ การสอบสวน
ชัดเจนวาประสงคจะจดทะเบียนภาระจํายอมในเรื่องใด ระยะเวลาเทาใด และมี
การกาํ หนดเงื่อนไขการงดเวนการใชสิทธิบางประการของเจาของที่ดินอยางไร เชน
ภาระจาํ ยอมเร่อื งทางเดนิ มีการหา มยานพาหนะใดผาน เปนตน หรือกรณีที่เปน
ภาระจาํ ยอมเรือ่ งสาธารณูปโภค ตองระบุใหชัดเจนวาใชเพื่อสาธารณูปโภคใด
เชน วางทอ ประปา ทอระบายนา้ํ ปก เสาไฟฟา ปกเสาโทรศัพท เปน ตน
กรณีการจดทะเบียนประเภทภาระจํายอมบางสวน ภาระจํายอม กรณีท่ตี องมแี ผนท่ี
เฉพาะสวน หรือภาระจํายอมเฉพาะสวนเพียงบางสวน พนักงานเจาหนาที่ตอง ประกอบ
สอบสวนใหไดแนวเขตของภาระจํายอมมีขนาดกวางยาวเทาใด จากทิศไหนไป
ทศิ ไหน พรอมท้งั จัดทํารูปแผนท่ีประกอบการจดทะเบยี นดวย
กรณีมีการกําหนดเงื่อนไขในการจดทะเบียนภาระจํายอมวาเม่ือ การกําหนดเงือ่ นไข
สามยทรัพยโอนไปยังบุคคลอ่ืนใหภาระจํายอมเปนอันหมดไป พนักงาน หา มโอนสามยทรพั ย
เจาหนา ทยี่ อมรบั จดทะเบยี นใหได
ขอ ๑๑ กรณีที่เจาของรวมคนใดคนหน่ึงแหงภารยทรัพยกอใหเกิด การเรยี กหลกั ฐาน
ภาระจํายอมผูกพันเฉพาะสว นของตน พนักงานเจาหนาท่ีจะตองเรียกหลักฐานท่ี กรณีภาระจํายอม
แสดงวาไดรับความยินยอมจากเจาของรวมคนอื่นๆ มาแสดง หลักฐานแสดง เฉพาะสวน

ความยินยอมดังกลาวใหเก็บรวมเร่ืองไวเปนหลักฐานในสารบบดวย ถาคูกรณี
ขอสงสําเนาอันรับรองวาถูกตองแลวก็ใหรับไวเปนหลักฐานตามความประสงค
ของคูก รณีได
ขอ ๑๒ กรณีผูขอไดมาซ่ึงภาระจํายอมโดยทางอื่นนอกจากนิติกรรม การไดท างภาระ
เชน ไดมาโดยอายุความ พนกั งานเจา หนา ท่ีตอ งแจง ใหผูไดม ายื่นคําขอพรอ ม จาํ ยอมอน่ื นอกจาก

426 คู่มอื การจดทะเบยี นสทิ ธิและนติ ิกรรมประเภทกอ่ ภาระผูกพันในอสังหารมิ ทรัพย์

หลักฐานแสดงการไดมาตอพนักงานเจาหนาที่ เชน คําส่ังศาล เปนตน หลักฐาน นติ กิ รรม
การไดม าดังกลาวใหเ ก็บรวมเร่อื งไวใ นสารบบเปนหลักฐานดว ย
กรณีไดมาซ่ึงภาระจํายอมเฉพาะสวน หรือภาระจํายอมเฉพาะสวน กรณีตามคาํ ส่ังศาล
เพยี งบางสว นตามคําส่ังศาล พนกั งานเจาหนาที่ไมตองเรียกหลักฐานที่แสดงวา ไมต องเรียกคํายนิ ยอม
ไดร บั ความยินยอมจากเจาของรวมคนอ่ืน ๆ เน่ืองจากเปนการปฏิบัติตามคําสั่ง เจา ของอนื่

หรือคําพิพากษาของศาล
ขอ ๑๓ การจดั ทําบนั ทกึ ขอตกลงเร่ืองภาระจํายอมใหดําเนนิ การ ดังน้ี การจดั ทําบนั ทึกขอตกลง
(๑) การขอจดทะเบียนประเภทภาระจํายอม ใหจัดทําเปนบันทึก - ใช ท.ด.๑๖
ขอตกลงหนึ่งฉบับ เก็บไว ณ สํานักงานท่ีดิน โดยใหคูกรณีลงนามในบันทึก - มีตัวอยา งท่ี ๑ - ๑๓
ขอตกลงเรอ่ื งภาระจํายอมตามแบบ ท.ด.๑๖ (ตามตัวอยางหมายเลข ๑ - ๑๓)
(๒) บันทึกขอ ตกลงเรอ่ื งภาระจํายอมตองกําหนดการใชหรือการงดเวน - การกําหนดเงื่อนไข
การใชภาระจํายอมไวใหชัดเจนแนนอน กรณีท่ีเจาของอสังหาริมทรัพยกอใหเกิด และจดั ทาํ แผนที่
ภาระจํายอมแตเพียงบางสวน ตองระบุแนวเขตภาระจํายอมโดยตองกําหนด - มตี วั อยางที่ ๓

ขนาดกวางยาวจากทิศไหนไปทิศไหนไว พรอมจัดทํารูปแผนท่ีประกอบแนบทาย
บันทึกขอตกลงดังกลาว และใหคูกรณีลงชื่อรับรองไวเปนหลักฐานดวย (ตาม
ตวั อยา งหมายเลข ๓)
(๓) กรณีที่ภาระจํายอมแตะตองเพียงสวนหนึ่งแหงภารยทรัพย และ - “การแกไข
คกู รณไี ดต กลงกันยา ยไปยงั สวนอ่นื ก็ดี หรือในกรณีที่มีการแบงแยกสามยทรัพย เปลยี่ นแปลง
และปรากฏวาภาระจํายอมน้ันไมใชและใชไมไดตามรูปการเพื่อประโยชนแก ภาระจาํ ยอม”
สามยทรพั ยแ ปลงแยกใดก็ดี ใหพนักงานเจาหนาที่บันทึกขอตกลงของคูกรณีไว เชน ยายตาํ แหนง
เปนหลักฐานวาคูกรณีตกลงกันอยางใด ถาเปนกรณีที่เดิมเคยทําแผนท่ีแสดง - มตี วั อยางที่ ๔

แนวเขตภาระจํายอมไว พนักงานเจาหนาท่ีจะตองจัดทําแผนที่แสดงแนวเขต
การเปลี่ยนแปลงดังกลาวประกอบบันทึกขอตกลงกอน แลวจึงดําเนินการ
จดทะเบียนในประเภท “แกไขเปล่ียนแปลงภาระจํายอม” ได (ตามตัวอยาง
หมายเลข ๔ )
ขอ ๑๔ การจดทะเบียนภาระจํายอม ถาคูกรณีประสงคจะจดไวใน กรณีขอใหจดแปลง
หนังสือแสดงสิทธิในทดี่ นิ แปลงสามยทรพั ยดว ย พนกั งานเจาหนาที่สามารถรับ สามยทรัพยด ว ย
จดทะเบียนในหนังสือแสดงสิทธิในที่ดินแปลงสามยทรัพยได (ตามตัวอยาง - มตี วั อยางท่ี ๖
หมายเลข ๖)
ถา หนังสือแสดงสิทธิในท่ีดินแปลงสามยทรัพยไดจดทะเบียนการไดรับ หากมกี ารแกไขหรอื
ประโยชนไว การยกเลกิ ภาระจาํ ยอมหรือการแกไ ขเปลย่ี นแปลงภาระจํายอมใน ยกเลกิ ตองจดใน
หนังสือแสดงสทิ ธใิ นทด่ี ินแปลงภารยทรัพย พนักงานเจาหนาท่จี ะตองใหค ูกรณี แปลงสามยทรัพย

คู่มือ การจดทะเบียนสิทธแิ ละนิติกรรมประเภทกอ่ ภาระผกู พนั ในอสงั หารมิ ทรพั ย์ 427

ยื่นขอจดทะเบียนดังกลาวไวในหนังสือแสดงสิทธิในที่ดินแปลงสามยทรัพย ท่จี ดไวดว ย
พรอ มกนั ดวย
ขอ ๑๕ กรณีการขอจดทะเบียนแบงแยกที่ดินแปลงภารยทรัพยโดยท่ี กรณแี บงแยกโดย
ไมมีการเปล่ียนแปลงภาระจํายอมตามที่ไดจดทะเบียนไวเดิม ไมถือเปนเหตุให ไมกระทาํ ภาระจาํ
ประโยชนแ หง ภาระจาํ ยอมลดไปหรือเส่ือมความสะดวก พนักงานเจาหนาท่ีสามารถ ยอมไมต องให
รับจดทะเบียนแบงแยกไดโดยไมตองใหเจาของสามยทรัพยใหความยินยอม สามยทรพั ยย นิ ยอม

แตอ ยา งใด
ขอ ๑๖ ในการจดทะเบียนแบงแยกที่ดินแปลงภารยทรัพยท่ีไมมีการ การดําเนนิ การกรณี
เปล่ียนแปลงภาระจํายอมหรือกรณีที่คูกรณีตกลงยินยอมใหท่ีดินแปลงท่ีแยก แบง แยกไมกระทบ
ออกไปพนจากภาระจาํ ยอม ใหพ นกั งานเจาหนา ที่ถอื ปฏิบตั ดิ ังนี้ หรอื คูกรณยี ินยอม

(๑) การจดทะเบียนแบงแยกท่ีดินแปลงภารยทรัพยโดยใหท่ีดินแปลง - กรณียงั ตดิ ภาระ
ท่ีแยกออกไป และที่ดินแปลงคงเหลือมีภาระจํายอมติดไปดวย ใหบรรยาย จํายอมท้งั ๒ แปลง
ขางคาํ ขอจดทะเบียนสิทธิและนิติกรรม (ท.ด.๑, ท.ด.๑ ก.) รวมทั้งรายการ
จดทะเบียนใหปรากฏการครอบภาระจํายอมวา “ท่ีดินแปลงที่แยกไปน้ีและ
แปลงคงเหลือ ภาระจํายอมยังคงมีอยูตามบันทึกขอตกลงจดทะเบียนภาระจํายอม
ฉบับลงวนั ท…ี่ .เดือน……..พ.ศ. …. ”
วิธีการจดแจงการครอบภาระจํายอม ใหยกรายการจดทะเบียน วธิ ีครอบภาระจํายอม
ภาระจํายอมซึ่งมีอยูในหนังสือแสดงสิทธิในท่ีดินเดิมไปจดแจงลงไวในสารบัญ ในแปลงแยก
จดทะเบยี นหนงั สือแสดงสิทธิในที่ดินแปลงแยก วันท่ีจดทะเบียนและเจาพนักงาน - มีตัวอยา งที่ ๗

ท่ีดินลงนามใหใชช่ือและวันเดือนปเดิม และใหเจาพนักงานที่ดินคนปจจุบันลง
นามพรอมวนั เดอื นปกํากับไว (ตามตวั อยางหมายเลข ๗)
(๒) กรณีที่ไดมีการขอจดทะเบียนแบงแยกที่ดินโดยคูกรณีตกลง - กรณแี ปลงแยก
ยินยอมใหท ี่ดินตามหนงั สอื แสดงสทิ ธใิ นท่ดี ินแปลงแยกนั้นพนจากภาระจํายอม พน ภาระจาํ ยอม
ใหพนักงานเจาหนาท่ีทําบันทึกขอตกลงปลอดภาระจํายอมระหวางเจาของ แปลงคงยังคงมี
ภารยทรัพยและเจาของสามยทรัพย แลวบรรยายขางคําขอจดทะเบียนสิทธิและ ภาระจํายอม
นติ กิ รรม (ท.ด.๑,ท.ด.๑ ก.) รวมท้ังในรายการจดทะเบียนใหปรากฏการปลอด - มีตัวอยางที่ ๘

ภาระจาํ ยอมวา “ท่ีดนิ แปลงทแี่ ยกไปนี้พนจากภาระจํายอมตามบันทึกขอตกลง
ปลอดภาระจํายอม ฉบับลงวันที่ ..… เดือน….…พ.ศ. …. สวนแปลงคงเหลือ
ภาระจํายอมยังคงมีอยูตามบันทึกขอตกลง ฉบับลงวันที่ ….…เดือน……….
พ.ศ. … ” (ตามตัวอยางหมายเลข ๘)
ขอ ๑๗ กรณีการขอจดทะเบียนแบงแยกที่ดินแปลงภารยทรัพยที่มี กรณีแปลงแยก
ภาระจาํ ยอมบางสว น โดยระบแุ นวเขตภาระจํายอมไวแนนอน ท่ีดนิ แปลงแยกใด มีทง้ั ครอบและพน

428 คู่มอื การจดทะเบยี นสิทธแิ ละนติ กิ รรมประเภทก่อภาระผกู พันในอสังหาริมทรพั ย์

จะมีภาระจํายอมครอบติดอยู หรือไมมีภาระจํายอมครอบติดอยู ใหพนักงาน ภาระจํายอมบางสว น
เจาหนาท่ีพิจารณาตามขอเท็จจริงประกอบกับหลักฐานท่ีไดจดทะเบียนภาระ
จํายอมไว สําหรับการหมายเหตุวาที่ดินแปลงแยกใดมีการครอบภาระจํายอม
ตดิ อยูห รือไม ใหถ อื ปฏิบตั ดิ งั นี้
(๑) ที่ดินแปลงแยกและแปลงคงเหลอื หากมีภาระจํายอมแตะตองอยู - กรณียงั ติดภาระ
ไมว า ทั้งหมดหรอื บางสวน จะตองหมายเหตุการครอบภาระจาํ ยอมไวใ นรายการ จํายอมบางสว นอยู
จดทะเบียนแบงแยกวา “ที่ดินแปลงที่แยกไปน้ีและแปลงคงเหลือยังมีภาระ ทั้ง ๒ แปลง

จาํ ยอมตามบันทึกขอตกลงจดทะเบียนภาระจํายอมบางสวน ฉบบั ลงวนั ที่ …… - กรณีแปลงคงพน
เดือน……..….พ.ศ. …. ครอบติดอยู” แตถาแปลงคงเหลือไมมีภาระจํายอม แตแ ปลงแยก
ครอบติดอยู ก็ใหห มายเหตวุ า “ที่ดินแปลงท่ีแยกไปนยี้ ังคงมีภาระจํายอมตาม ยังติดภาระจาํ ยอม
บนั ทกึ ขอตกลงจดทะเบยี นภาระจาํ ยอมบางสวน ฉบับลงวนั ท่ี…เดอื น……….. - มีตวั อยางที่ ๙
พ.ศ. …. ครอบติดอยู สวนแปลงคงเหลอื ไมมีภาระจาํ ยอมตามบันทึกขอตกลง
ดงั กลาวแตะตองแตอยางใด” (ตามตัวอยา งหมายเลข ๙)
(๒) ท่ีดินแปลงแยกบางแปลงและแปลงคงเหลือ ถาสามารถพิสูจน - กรณพี นภาระจาํ ยอม
ไดแนนอนวาไมมีภาระจํายอมสวนหนึ่งสวนใดแตะตองอยู ที่ดินแปลงแยก ท้ัง ๒ แปลง
บางแปลงและแปลงคงเหลือนั้นยอมไมมีภาระจํายอมครอบติดอยู ใหหมายเหตุ
ไวในรายการจดทะเบียนแบงแยกวา “ที่ดินแปลงท่ีแยกไปน้ีและแปลงคงเหลือ
ไมมีภาระจํายอมตามบันทึกขอตกลงจดทะเบียนภาระจํายอมบางสวน ฉบับ
ลงวันท่ี …..เดือน………..พ.ศ….. แตะตองแตอยางใด” แตถาแปลงคงเหลือ - กรณีแปลงคงยังตดิ
มีภาระจํายอมครอบติดอยู ก็ใหหมายเหตุวา “ที่ดินแปลงที่แยกไปนี้ไมมี สว นแปลงแยกพน
ภาระจํายอมตามบันทึกขอตกลงจดทะเบียนภาระจํายอมบางสวน ฉบับลงวันท่ี…. ภาระจาํ ยอม
เดือน………....พ.ศ. …. แตะตองแตอยางใด สวนแปลงคงเหลือยังมีภาระจํายอม - มตี ัวอยา งท่ี ๙
ตามบันทกึ ขอตกลงดงั กลาวครอบตดิ อยู” (ตามตวั อยา งหมายเลข ๙)
ขอ ๑๘ กรณีที่มีการขอจดทะเบียนแบงแยกท่ีดินแปลงสามยทรัพย กรณแี บงแยกแปลง
ซึง่ ไดจ ดทะเบยี นภาระจาํ ยอมไว ใหย กรายการท่ีไดรับประโยชนจากภาระจํายอม สามยทรัพยซ ่งึ ไดจด
ทีไ่ ดจดทะเบียนไวไ ปจดแจง ในท่ดี ินแปลงแยกดว ย ทะเบียนไดภ าระจาํ ยอม
ไวด วย
ถาเปนกรณีท่ีมิไดจดทะเบียนภาระจํายอมไวในหนังสือแสดงสิทธิใน - กรณีประสงคจะให
ทดี่ นิ แปลงสามยทรพั ย แตค กู รณมี ีความประสงคจะใหจดทะเบียนภาระจํายอม จดใหปรากฏสทิ ธิ
ไวในหนังสือแสดงสิทธิในท่ีดินแปลงแยก ใหพ นักงานเจา หนา ท่ีแนะนําคูกรณีให ในแปลงแยกของ
ขอจดทะเบียนภาระจาํ ยอมไวในหนังสือแสดงสทิ ธิในที่ดินแปลงสามยทรัพยกอน สามยทรัพย

แลว จงึ จดทะเบียนภาระจาํ ยอมไวในหนังสือแสดงสิทธใิ นทดี่ ินแปลงแยกได

คู่มอื การจดทะเบียนสิทธแิ ละนติ ิกรรมประเภทกอ่ ภาระผกู พันในอสงั หาริมทรัพย์ 429

ขอ ๑๙ เม่ือไดจดทะเบียนภาระจํายอมไวแลว ถาคูกรณีประสงคจะ กรณเี ลกิ ภาระจํายอม
เลิกภาระจํายอมตอกัน ใหทั้งสองฝายทําบันทึกขอตกลงและจดทะเบียนเลิก - ตกลงเลกิ
ภาระจํายอม ถาภาระจํายอมมีการกําหนดระยะเวลาไว เม่ือพนกําหนดเวลา - เลิกโดยครบกําหนด

ดังกลาวภาระจํายอมเปนอันยกเลิกไป พนักงานเจาหนาที่ไมตองจดทะเบียน - มตี ัวอยา งที่ ๑๑
เลิกภาระจาํ ยอมอกี (ตามตวั อยา งหมายเลข ๑๑)
ในกรณีท่ีมีการจดแจงครอบภาระจํายอมไวในหนังสือแสดงสิทธิในที่ดิน กรณเี ลกิ ภาระจาํ ยอม
แปลงแยก เม่ือไดจดทะเบียนเลิกภาระจํายอมหนังสือแสดงสิทธิในท่ีดินเดิม ให แปลงคงแลว ตองเลกิ
จดแจงรายการจดทะเบียนเลิกภาระจํายอมในหนังสือแสดงสิทธิในที่ดินแปลงแยก แปลงแยกดวย

ดวยทกุ ฉบบั แตถา หนงั สือแสดงสิทธิในท่ีดินแปลงแยกฉบับเจาของท่ีดินไดโอน
ไปยังบุคคลภายนอกแลว และในขณะนั้นไมสามารถที่จะนํามาจดแจงได ใหจดแจง
รายการจดทะเบียนเลิกภาระจํายอมไวในหนังสือแสดงสิทธิในที่ดินแปลงแยก กรณีแปลงแยกโอน
ฉบับสํานักงานที่ดินกอน เมื่อไดหนังสือแสดงสิทธิในที่ดินแปลงแยกฉบับ ไปแลว ใหจดแจง
เจาของท่ีดินมา จึงดําเนินการจดแจงดังกลาวในฉบับเจาของท่ีดินแปลงน้ัน ๆ แปลงแยกฉบับ
ตอไป สํานักงานไวกอ น

ขอ ๒๐ กรณีท่ีไดจดทะเบียนภาระจํายอมท่ีมีขอตกลงวา เม่ือ กรณีขอเลกิ ฝา ยเดียว
สามยทรัพยโอนไปยังบุคคลอื่นใหภาระจํายอมเปนอันหมดสิ้นไปไวแลว เนือ่ งจากแปลง
ตอ มาสามยทรพั ยไ ดม กี ารโอนไปยังบุคคลอ่ืน หากเจาของภารยทรัพยย่ืนคําขอ สามยทรัพยโอนให
จดทะเบียนเลิกภาระจํายอม โดยนําหลักฐานที่เจาของสามยทรัพยโอนไปยัง ผูอ ่นื มีผลใหภ าระจาํ
บุคคลอ่ืนมาแสดงตอพนักงานเจาหนาที่ ใหพนักงานเจาหนาท่ีรับจดทะเบียน ยอมหมดตาม
เลิกภาระจํายอมใหผขู อแตเ พยี งฝา ยเดยี วได (ตามตัวอยา งหมายเลข ๑๒) ขอตกลง
- มตี วั อยางท่ี ๑๒
ขอ ๒๑ กรณีที่อสังหาริมทรัพยไดจดทะเบียนภาระจํายอมไว ตอมา เลกิ ภาระจาํ ยอม
เจาของภารยทรัพยและเจาของสามยทรัพยตกมาเปนเจาของคนเดียวกัน เนื่องจากตกเปน ของ
ถาเจาของมีความประสงคจะเลิกภาระจํายอม ใหพนักงานเจาหนาท่ีจดทะเบียน เจา ของเดยี วกนั

เลกิ ภาระจํายอมได
ขอ ๒๒ กรณีมีผูขอจดทะเบียนภาระจํายอมผานที่วัดหรือที่ธรณีสงฆ กรณีขอจดภาระ
พนักงานเจาหนาท่ีจะรับจดทะเบียนไดตอเม่ือมีหลักฐานรูปแผนท่ีแสดงขนาด จํายอมในท่ีวัด
ของทางภาระจํายอม เชน ความกวาง ความยาว และจํานวนเนื้อท่ีที่ไดรับความ
เหน็ ชอบจากคณะกรรมการพิจารณางบประมาณศาสนสมบัติกลางประจํา (พศป.)
สํานกั งานพระพทุ ธศาสนา แลว
ขอ ๒๓ การจดทะเบียนในอสังหาริมทรัพยอยางอื่นซึ่งไมมีหนังสือ กรณีอสงั หาริมทรพั ย
แสดงสทิ ธใิ นทดี่ นิ ใหถ อื ปฏบิ ัติตามระเบียบนี้ดวย อื่นที่ไมมีหนงั สอื
แสดงสิทธิในทีด่ นิ

430 คูม่ อื การจดทะเบยี นสิทธแิ ละนิตกิ รรมประเภทก่อภาระผูกพนั ในอสงั หารมิ ทรัพย์

หมวด ๒
การลงลายมือช่ือ และการประกาศ

ขอ ๒๔ การลงลายมอื ช่ือของผขู อในคาํ ขอจดทะเบียนสิทธิและนิติกรรม การลงลายมือชอื่ ผขู อ
(ท.ด.๑, ท.ด.๑ ก.) คําขอ (ท.ด.๙) บันทึกขอตกลง (ท.ด.๑๖) ใหเปนไปตามท่ีบัญญัติไว
ในมาตรา ๙ แหง ประมวลกฎหมายแพง และพาณิชย
ขอ ๒๕ หามพนักงานเจาหนาท่ีนําแบบพิมพที่ยังไมไดกรอกขอความ หา มใหผ ขู อลงชอ่ื
ใหผขู อลงนามในแบบพิมพไวก อ น แบบเปลา

ขอ ๒๖ ในกรณีผูขอไมสามารถลงลายมือชื่อไดใหพิมพลายนิ้วมือของบุคคล กรณีพมิ พน ิ้วมอื
ดังกลา วลงไวแทนการลงลายมือชอ่ื โดยพิมพนิ้วหัวแมมือซายลงไวใหเห็นเสนลายมือ
ชดั เจน แลวเขียนกาํ กบั วาเปนลายนิ้วหัวแมมือซายของผูใด หากน้ิวหัวแมมือซาย
ของผูขอพิการหรือลางเลอื น ใหใชล ายพมิ พน ว้ิ หัวแมมือขวาแทน แลว หมายเหตุไว
ดวยวาเปนลายน้ิวหัวแมมือขวาของผูใด ถาในชองลงลายมือชื่อของผูขอไมมี
เน้ือท่ีเพียงพอ ใหพิมพลายนิ้วมือของผูขอไวในท่ีวางแหงอ่ืนในคําขอนั้นก็ได
แตใ หมเี ครื่องหมาย เชน ลกู ศร ช้ไี ปใหร วู าเปน ลายนิ้วมอื ของผูใด
ขอ ๒๗ กรณีมีผูขอจดทะเบียนภาระจํายอมเกี่ยวกับที่ดินที่ยังไมมี กรณที ่ีตอ งประกาศ
โฉนดท่ีดนิ ใบไตสวน หรอื หนงั สอื รบั รองการทําประโยชน ตามแบบ น.ส.๓ ก. หรือ และยกเวนประกาศ
เก่ียวกับอสังหาริมทรัพยอยางอื่นในที่ดินดังกลาว หรือเกี่ยวกับอสังหาริมทรัพย ตามกฎกระทรวง
อยางอืน่ ในที่ดินทีม่ โี ฉนดท่ีดิน ใบไตสวน หรือหนงั สือรับรองการทําประโยชน ฉบับท่ี ๗ฯ

ตามแบบ น.ส.๓ ก. ในกรณไี มร วมกับทีด่ ินดังกลาว ใหประกาศการขอจดทะเบียนสิทธิ
และนติ กิ รรมตามนัยกฎกระทรวงฉบบั ท่ี ๗ (พ.ศ.๒๔๙๗) ออกตามความในพระราชบัญญัติ
ใหใชประมวลกฎหมายท่ีดิน พ.ศ. ๒๔๙๗ และกฎกระทรวงฉบับท่ีแกไขเพิ่มเติม
ยกเวนกรณีมีผูขอจดทะเบียนเลิกภาระจํายอม แกไขเปล่ียนแปลงภาระจํายอม
เลิกรายการจดทะเบียนภาระจาํ ยอม ไมต อ งประกาศ
หมวด ๓
การจดทะเบยี นสทิ ธิและนิติกรรม

ขอ ๒๘ หา มพนักงานเจา หนา ทีด่ ําเนนิ การจดทะเบยี นสิทธแิ ละนิตกิ รรม หามจดถา ผขู อไมได
ในกรณผี ูขอไมไดลงลายมอื ช่ือในช้นั ย่นื คาํ ขอและสอบสวนตอหนา พนกั งานเจา หนา ที่ ลงลายมอื ช่อื

ขอ ๒๙ กอนลงนามจดทะเบียนและประทับตราตําแหนงในบันทึก การดาํ เนนิ การกอน
ขอตกลงภาระจํายอม และสารบัญจดทะเบียนใหพนักงานเจาหนาที่ดําเนินการ จดทะเบยี น
ดงั นี้

ค่มู อื การจดทะเบยี นสทิ ธแิ ละนติ กิ รรมประเภทกอ่ ภาระผกู พนั ในอสังหาริมทรัพย์ 431

(๑) ตรวจสอบสาระสําคญั ทีพ่ นกั งานเจา หนาท่ีไดสอบสวนจดลงไว หรือผูขอ - ตรวจสาระสาํ คญั
จดทะเบียนกรอกขอความลงไวในคําขอจดทะเบียนสิทธิและนิติกรรม และเอกสาร ท่สี อบสวนได
ทีผ่ ขู อจดทะเบยี นนาํ มาย่นื พรอมคาํ ขอใหเ ปน การถูกตอ ง
(๒) ตรวจสอบสารบบ ประวตั คิ วามเปนมาของท่ดี ิน และอสังหารมิ ทรัพย - ตรวจสารบบ
ทผ่ี ูข อประสงคจ ะจดทะเบยี น ชื่อเจา ของท่ีดนิ อายุ ช่อื บดิ ามารดา และลายมอื ชือ่
หรอื ลายพมิ พน ้วิ มือของผขู อจดทะเบยี นในคําขอจดทะเบียนสทิ ธิและนติ ิกรรม หรอื
ในหนังสอื มอบอาํ นาจแลวแตกรณี โดยตรวจสอบใหตรงกับหลกั ฐานเดิมในสารบบ
กรณีลายมือช่ือของผขู อจดทะเบียนผดิ เพยี้ นจากลายมอื ชื่อเจา ของในสารบบ
เดิมมาก ควรใหผ ขู อจดทะเบยี นพยายามลงลายมอื ช่ือใหต รงกับลายมือช่ือใน - กรณลี ายมอื ชอื่
สารบบเดิม หากผูขอจดทะเบยี นยังลงลายมอื ชอ่ื ผดิ เพ้ยี นจากเดิมแตผูข อจดทะเบียน เปล่ียนแปลง

เปนผูท่ีพนักงานเจาหนาท่ีรจู ัก ก็ใหพนักงานเจาหนา ที่ดําเนินการตอไปได หากพนักงาน
เจา หนา ทไี่ มรจู กั ตวั ผขู อจดทะเบียน ควรขอหลักฐานที่เชื่อถือไดจากผนู ัน้ มาตรวจสอบ
เพิ่มเติมจนเปนทีเ่ ชื่อไดวา ผูขอจดทะเบยี นเปน เจา ของทีแ่ ทจ รงิ หรือใหผ ทู ่ีเชอ่ื ถือ
ไดรับรองวา ผูข อจดทะเบียนเปนเจาของท่ีแทจ ริงเสยี กอ น สาํ หรับกรณไี มม ีลายมือชอ่ื
หรอื ลายพิมพนวิ้ มือของเจาของในสารบบ ใหพนักงานเจา หนา ทสี่ อบสวน - กรณีไมมลี ายมือช่อื

เชน เดยี วกบั ทไ่ี ดกลาวมาขางตน
(๓) ตรวจสอบบญั ชอี ายัดวา มีการอายัดทีด่ ินหรืออสงั หาริมทรัพยท ีผ่ ู - ตรวจอายัด
ขอประสงคจ ะขอจดทะเบยี นหรือไม ประการใด

หมวด ๔
คาธรรมเนยี ม

ขอ ๓๐ การจดทะเบียนภาระจํายอมท่ีมีคา ตอบแทน เปนการจดทะเบียน การเก็บคาธรรมเนยี ม
ประเภทมีทุนทรัพยใหพนักงานเจาหนาทเี่ รยี กเก็บคาธรรมเนียมโดยถือเอาคาตอบแทน - มีทุนทรัพย
ที่คกู รณีตกลงชาํ ระใหแ กกันเปนราคาประเมินทนุ ทรัพย สวนการจดทะเบยี น - ไมม ีทนุ ทรัพย

ภาระจาํ ยอมโดยไมม คี า ตอบแทน เปนการจดทะเบยี นประเภทไมม ที นุ ทรัพย ใหเ รียกเก็บ
คา ธรรมเนียมประเภทไมมีทนุ ทรพั ย ทง้ั น้ี ตามนยั กฎกระทรวงซึ่งออกตามความใน
พระราชบญั ญตั ิใหใชป ระมวลกฎหมายทดี่ นิ พ.ศ. ๒๔๙๗

ประกาศ ณ วันท่ี ๒๐ มถิ ุนายน พ.ศ. ๒๕๕๐
(ลงช่ือ) ชัยฤกษ ดิษฐอํานาจ
(นายชัยฤกษ ดิษฐอาํ นาจ)
อธิบดีกรมท่ีดนิ

(ประกาศราชกจิ จานุเบกษา เลม ๑๒๔ ตอนพเิ ศษ ๙๕ ง ลงวนั ที่ ๑๐ สงิ หาคม ๒๕๕๐)

432 คู่มอื การจดทะเบียนสิทธแิ ละนิติกรรมประเภทก่อภาระผูกพนั ในอสังหาริมทรพั ย์

  (..)

( )  /
 

  ก ........ก ...................ก............
...................................................................................... ......................................................................................................
  ....................................................................................................................................................................................
  .....................................................................................................................................................................................
  . .ก      
     .. .  กก  ..... 
. ....................................................................................... .................................... ....................
 ก   ...........................................................................................................................

.            ก ก ก     ก      
                

 

.  ..............ก....................................... .......................

........................................................................./ ................................................................................
  ................................................................
  / ......................... ........................ก/.................................................... ........
/................................../................................  .............................. .........................

 

. ................................................................................

..............................  ............................................ /........................................................................
 ......................................... ..............
 / .................................................ก/............................................................ ............
 /................................./..................................  ........................... .........................
.   ก  ..........................................................................
.   
()     ก   
(())............................(....................................... .............).................................................................................................
()..............................................................................................................................................................................
()...........................................................................................................................................................................
  . ............................................................................
 ................................ก...........................   
...........................................................   
  ........................................................... 
()
 ก   
)  . .........................................................................................................
)....................................... ............................... ...................................
 ............................................. .......................................... ...
   ........................................... ..............................................................................
................................................................................................................................
)   . ............................. ..................................
 (...............................................................................................................)
 ก  

ค่มู อื การจดทะเบยี นสทิ ธแิ ละนติ กิ รรมประเภทกอ่ ภาระผกู พันในอสงั หารมิ ทรัพย์ 433

 (..)

(  )

ก  ก 

 
.............................................................
   ...........................................................................
 ..  ...ก............................................................
....



  ..............ก...................... ....................
..................................... ....................
................  . . ........................../ ....................................................
 / .......................................ก/.................................... ........
/...................... /..................................................... ......................
////////////////////////////////////////////   ก กก  ..
/// ////////////// ////////  :
.ก..กก..ก..
   ... ...ก.  ...
   . ..  ..... . .
  ก.ก ....
 .ก  ก. .(   .....) .
.ก.... .
 .....
 ก ก   . ก   ก     .  ก  ก ..  .
        ก. .ก   ...
.....
.....
. .ก.... ..  .
...... ...
........
........
.....
 ก ก .....
. .... ก .. .
.  .  ...
.....
.....

   (  ) 434 คู่มอื การจดทะเบียนสทิ ธแิ ละนติ กิ รรมประเภทก่อภาระผกู พันในอสงั หารมิ ทรพั ย์

 

       ก  
     
 ก         
      
      ()

 .    ก   
   .. กก
..   .....

คมู่ ือ การจดทะเบียนสิทธแิ ละนติ กิ รรมประเภทก่อภาระผูกพนั ในอสังหาริมทรัพย์ 435

   (..)
 /
( )



  ก     ........ก................. ..ก............
...................................................................................... ......................................................................................................
 .............................................................................. ......................................................................................................
  .. ..ก.ก       ................................................................................. ....................................................................................................
     . ..กก .... 

 ก  . ....................................................................................... ........................................................
 ......................................................... ..................................................................

.            ก ก ก     ก      
               

  

..................ก................................ ...........................

 ..............................  .........................................../ ................................................................................
 ................................................................
 /  .................................................ก/.................................................... ........
 /.................................. /.......................................................................................

 

. ...............................................................................

.............................. ............................................/ ........................................................................
   .........................................  ..............
 /.................................................ก/............................................................  ............
/................................./.................................. ...........................  .........................
. ก  ..........................................................................
.  
()      ก  
()  . 
()........ ....................(.................................................).................................................................................................
()...................ก.................ก .............ก.....................................ก .......................................................................... ...............
()...........................................................................................................................................................................
 . ............................................................................
 ................................ก...........................    
 ...........................................................  
 ........................................................... 
()
ก  
) ..........................................................................................................
)   .........................................................................................................
 . ...................................................................................... ...
  ........................................... ..............................................................................
..................................................... ...........................................................................
)  ................................................................
 ...............................................................
 (.............................................................)
ก 

436 คู่มอื การจดทะเบยี นสทิ ธิและนิติกรรมประเภทกอ่ ภาระผูกพันในอสังหาริมทรัพย์

 ( ) (..)

 ก ก   


.............................................................
  ..................... ......................................................
.. ............................................................
  ก...
   ....

 

 ..............ก..................... .....................
..................... ...................................
 ................  . ........................... / ....................................................
 / ...................... .................ก/....................................  ........
/....................../............................ ...............................................
////////// //////////////////////////////////  กก ก ..
/////////////////////////  :
 .ก..  กก  .. ก. .
 .  ....ก... .
 . . ......  ..
 ก ก . ก   .ก ...
.ก ก. .(    ....) .
.ก.....
  .  ก .ก. ก.. ก .
   ...... ....
 ก ก    ก  ก.  .  ก  ก..   .
    .  ก  ก.  ...
.....
.....
. .ก......  .
. ........
........
. .......
.....
ก ก  .....
..... ก.. .
..    ...
. ....

คมู่ อื การจดทะเบยี นสทิ ธิและนิตกิ รรมประเภทก่อภาระผูกพนั ในอสังหารมิ ทรพั ย์ 437

 

 ก ก   
   .... .

 . ... 

   ..
      ก ...
  ...

 .....................................ก.................................. 
 ....................................................................... 
...........................................................
 ............................................................
  ก 

  (   ) 438 คู่มอื การจดทะเบียนสทิ ธแิ ละนติ กิ รรมประเภทก่อภาระผกู พันในอสงั หารมิ ทรพั ย์

   ก 

      
  
  ก        ( )
     
     

 .     ก.ก     
     
..  กก .. ...

คู่มอื การจดทะเบียนสทิ ธิและนิติกรรมประเภทก่อภาระผูกพนั ในอสงั หารมิ ทรพั ย์ 439

    (..)
 /
(  )

   . ก      
      กก  ......
ก   ........ก...................ก............
ก   ...................................................................................... ......................................................................................................
  .............................................................................. ......................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................


. ....................................................................................... ........................................................
  ......................................................... ..................................................................
.            ก ก ก     ก      
              



. ...............ก........... ...................................................

..............................  ........................................... / ................................................................................
  .............................................................
  / ......................... ........................ก/.................................................... ........
/.................................. /.............................................................. .........................

........................ .........................................................

 ..............................   ............................................ /........................................................................
   ......................................... ..............
  /  .................................................ก/............................................................ ............
 /................................./.................................. ....................................................
.   ก   ..........................................................................
.
()     ก
(())............. ...............(................................... .................).................................................................................................
()..............................................................................................................................................................................
()...........................................................................................................................................................................
 . ............................................................................
 ...............................ก............................  
 ...........................................................  
 ........................................................... 
()
  ก 
) ..........................................................................................................
) .......................................  ............................... ...................................
  . ...................................................................................... ...
   .........................................................................................................................
 ..................................................... ...........................................................................
)   . ...............................................................
 .(...........................................................ก.............................................................)