The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.

[Φυσική Λυκείου] Υλικό για αξιολόγηση στη Φυσική - ΚΕΕ

Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search
Published by dkontoud, 2019-08-29 03:16:47

[Φυσική Λυκείου] Υλικό για αξιολόγηση στη Φυσική - ΚΕΕ

[Φυσική Λυκείου] Υλικό για αξιολόγηση στη Φυσική - ΚΕΕ

ΥΛΙΚΟΑΠΟΤΟΚΕΝΤΡΟΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣΕΡΕΥΝΑΣΓΙΑ
ΤΗΝΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΤΩΝΜΑΘΗΤΩΝΣΤΗΦΥΣΙΚΗ

ΥΛΙΚΟΑΠΟΤΟΚΕΝΤΡΟΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣΕΡΕΥΝΑΣΓΙΑ
ΤΗΝΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΤΩΝΜΑΘΗΤΩΝΣΤΗΦΥΣΙΚΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

���ΕΙΣΑΓΩΓΗ�


�� αξιολόγηση� του� �αθητή� στα� �αθή�ατα� των� Φυσικών� Επιστη�ών� �Φ�Ε���
και� ιδιαίτερα� της� Φυσικής�� παρά� το� γεγονός� ότι� υπόκειται� στο� ίδιο� γενικό�
πλαίσιο� που� διέπει� όλα� τα� �αθή�ατα� του� αναλυτικού� προγρά��ατος�� ε�φανίζει�
αρκετές� ιδιαιτερότητες�� Αυτές� οφείλονται�� � � � α�� στο� είδος� των� εκπαιδευτικών�
δραστηριοτήτων� που� �πορούν� να� αναπτυχθούν� κατά� τη� διδασκαλία� των�
φυσικών� �αθη�άτων� �εργαστήρια�� ασκήσεις�� πρακτικές� εφαρ�ογές�� κ�τ�λ���� β��
στο� ό�τι� προσφέρονται�� περισσότερο� από� άλλα� �αθή�ατα�� για� την� ανάπτυξη�
ευρέως� φάσ�ατος� δεξιοτήτων� και� γ�� στο� γεγονός� ότι� οι� προηγού�ενες�
αντιλήψεις� του� �αθητή� για� τα� φυσικά� φαινό�ενα� δε� συ�φωνούν� πολλές� φορές�
�ε� την� επιστη�ονικά� αποδεκτή� άποψη�� όπως� προκύπτει� και� από� σύγχρονες�
�ελέτες� και� έρευνες�� Το� στοιχείο� αυτό� επηρεάζει� τη� διδασκαλία� και� την�
αξιολόγηση�των��αθη�άτων�αυτών��

Οι δραστηριότητες�� που αναπτύσσονται στο πλαίσιο της διδασκαλίας της
Φυσικής�� οφείλουν� να� δίνουν� στον� εκπαιδευτικό� τη� δυνατότητα� να� αξιολογεί��
εκτός�από�την�απόκτηση�πληροφοριών�για�τα�φυσικά�φαινό�ενα��ποικίλες�άλλες�
δεξιότητες� των� �αθητών�� Κάτι� τέτοιο� �πορεί� να� γίνει� �ε� πολλούς� τρόπους��
όπως���
• �ε� προφορικές� και� γραπτές� εξετάσεις� που� συνδυάζουν� διάφορους� τύπους�

ερωτήσεων�και�τεχνικών�αξιολόγησης��
• �ε�την�πραγ�ατοποίηση�εργαστηριακών�ασκήσεων�ή�άλλων�εργασιών�τόσο�

στο�σχολείο�όσο�και�στο�σπίτι��
• �ε�την�εκπόνηση�συνθετικών�δη�ιουργικών�εργασιών��και�τέλος��
• �ε�την�καθη�ερινή�παρατήρηση�της�δραστηριότητας�των��αθητών��


Κεντρική� θέση� στη� διαδικασία� της� αξιολόγησης� κατέχει� η� προεργασία� ��
προετοι�ασία� του� καθηγητή� κατά� την� εκπόνηση�των�ερωτήσεων��ε�τις�οποίες�
εξετάζονται� οι� �αθητές�� �� επιτυχής� διατύπωσή� τους� είναι� θέ�α� όχι� �όνο�
εξάσκησης� και� ε�πειρίας� του� εκπαιδευτικού�� αλλά� και� ενη�έρωσής� του� γύρω�
από� τις� τεχνικές� σύνταξής� τους�� Στις� τεχνικές� αυτές� είναι� αφιερω�ένο�
ση�αντικό� �έρος� του� παρόντος� τεύχους�� το� οποίο� συ�πληρώνει� τις� γενικές�
οδηγίες� για� την� αξιολόγηση� των� �αθητών� και� τις� εξειδικεύει� στο� �άθη�α� της�
Φυσικής��



�� διατύπωση� των� κατάλληλων� ερωτήσεων� και� κυρίως� η� συσχέτισή� τους� �ε�
τους� διδακτικούς� στόχους� διευκολύνεται� σε� �εγάλο� βαθ�ό� από� τις� ταξινο�ίες�
των�στόχων�αυτών�καθώς�και�από�τη�γνώση�του�τρόπου�χρήσης�των�διαφόρων�
τύπων� ερωτήσεων�� Για� τους� παραπάνω� λόγους� θεωρήθηκε� αναγκαίο� να� γίνει�
�ια� σύντο�η� αναφορά� στις� ταξινο�ίες� των� ������ και� ���������� να�
κατηγοριοποιηθούν� οι� ερωτήσεις� και� να� τεθούν� �ε� τα� παραδείγ�ατα� διαφόρων�
τύπων� ερωτήσεων�� κριτηρίων� αξιολόγησης�� ασκήσεων� και� συνθετικών�
εργασιών� που� βασίζονται� στις� σύγχρονες� θεωρητικές� απόψεις� γύρω� από� τα�
ζητή�ατα�αυτά���




1�

��� ������������������������������������
�������������


�� ταξινο�ία� του� ������� η� οποία� είναι� και� ευρύτερα� γνωστή�� κατατάσσει�

τους� διδακτικούς� στόχους� σε� τρεις� το�είς�� �� γνωστικός� π�χ�� το�έας�
περιλα�βάνει�τις�παρακάτω�κατηγορίες�στόχων��
1�� Γνώση�
��� Κατανόηση�
��� Εφαρ�ογή�
����Ανάλυση�
����Σύνθεση�
��� Αξιολόγηση�


Κάθε� κατηγορία� �πορεί� να� αναλύεται� περαιτέρω� σε� υποκατηγορίες�� οι�
οποίες� επιτρέπουν� τη� λεπτο�ερέστερη� εκτί�ηση� των� �αθησιακών�
συ�περιφορών�� �� κατηγορία γνώση π�χ�� αναλύεται στις ακόλουθες
υποκατηγορίες��
• Γνώση�συγκεκρι�ένων�στοιχείων��
• Γνώση�ορολογίας�
• Γνώση�τρόπων�και��έσων�για�χρήση�των�συγκεκρι�ένων�στοιχείων�
• Γνώση�συ�βάσεων�
• Γνώση�τάσεων�και�ακολουθιών�
• Γνώση�ταξινο�ήσεων�και�κατηγοριών�

�� κατανόηση� αναλύεται�� α�� στη� �ετατροπή� �� �ετάφραση�� β�� στην� ερ�ηνεία�
και� γ�� στην� προέκταση�� �� εφαρ�ογή� δεν� έχει� υποκατηγορίες�� �� ανάλυση�
περιλα�βάνει�� α�� την� ανάλυση� στοιχείων�� β�� την�ανάλυση�σχέσεων�και�γ��την�
ανάλυση� οργανωτικών� αρχών�� �� σύνθεση� υποδιαιρείται�� α�� στην� παραγωγή�
προσωπικού� έργου�� β�� στην� παραγωγή� ενός� σχεδίου� ενέργειας� και� γ�� στην�
παραγωγή� ενός� συνόλου� αφηρη�ένων� σχέσεων�� �� αξιολόγηση� �κρίση���τέλος��
χωρίζεται� σε� δύο� υποκατηγορίες�� α�� την� κρίση� �ε� εσωτερικά� κριτήρια� και� β��
την�κρίση��ε�εξωτερικά�κριτήρια��



11

�� ταξινο�ία� του� ��������� ενοποιεί� τους� τρεις� το�είς� της� ταξινο�ίας� του�
�������γνωστικό��συναισθη�ατικό��ψυχοκινητικό��και�παράλληλα�δίνει�έ�φαση�
στη� φύση� των� �αθη�άτων� των� Φυσικών� �πιστη�ών� και� στη� �εθοδολογία� της�
επιστη�ονικής� έρευνας�� �ι� κυριότερες� κατηγορίες� στόχων� που� περιλα�βάνει�
είναι�οι�παρακάτω��
1�� Γνώση�και�κατανόηση�
��� Παρατήρηση����έτρηση�
��� Εντοπισ�ός�προβλή�ατος�και�αναζήτηση�τρόπων�επίλυσής�του�
��� Ερ�ηνεία�δεδο�ένων�και�γενίκευση�
��� ∆η�ιουργία��Έλεγχος�και�τροποποίηση�ενός�θεωρητικού��οντέλου�
��� Εφαρ�ογή�επιστη�ονικών�γνώσεων�και��εθόδων�
��� ∆εξιότητες�χειρισ�ού�
��� Στάσεις�και�ενδιαφέροντα�
��� Κατεύθυνση���Προσανατολισ�ός�

�ι� έξι� πρώτες� από� τις� παραπάνω� κατηγορίες� αναφέρονται� στο� γνωστικό�
το�έα����κατηγορία�1�περιλα�βάνει�τις�υποκατηγορίες�Γνώση�και�Κατανόηση��
οι�οποίες�στην�ταξινο�ία�του�������ανήκουν�σε�χωριστές�υποκατηγορίες��Στις�
κατηγορίες� ��� ��� ��� ��� εντάσσονται� οι� ανώτερες� κατηγορίες� διδακτικών� στόχων�
της� ταξινο�ίας� του� ������� δηλαδή� η� �νάλυση�� η� Σύνθεση� και� η� Αξιολόγηση��
�ι� τελευταίες� αυτές� κατηγορίες� αφορούν� στη� γενική� �εθοδολογία� της�
�πιστή�ης�� δηλαδή� την� παρατήρηση�� την� υπόθεση�� το� πείρα�α� και� την�
επαλήθευση���ι�κατηγορίες���και���αναφέρονται στο�συναισθη�ατικό�το�έα�και�
στηρίζονται� κυρίως� στην� ταξινο�ία� των� ����������� ������ και� άλλων�� η� δε�
κατηγορία���αναφέρεται�στον�ψυχοκινητικό�το�έα���

Όπως� στην� ταξινο�ία� του� ������� έτσι� και� στην� ταξινο�ία� του� ���������� τα�
βασικά� επίπεδα� συ�περιφορών� του� �αθητή� αναλύονται� σε� υποκατηγορίες��
Ενδεικτικά� ση�ειώνου�ε� ότι� η� κατηγορία� γνώση� �� κατανόηση� αναλύεται� στις�
ακόλουθες�υποκατηγορίες��
• Γνώση�συγκεκρι�ένων�γεγονότων�
• Γνώση�επιστη�ονικής�ορολογίας�
• Γνώση�εννοιών�ή�φυσικών��εγεθών�

1�

• Γνώση�συ�βάσεων�και�συ�βόλων�
• Γνώση�της�συνέχειας�και�της�εξέλιξης�ενός�φαινο�ένου�
• Γνώση�ταξινο�ήσεων��κατηγοριών�και�κριτηρίων�
• Γνώση�τεχνικών�και�επιστη�ονικών�διαδικασιών�
• Γνώση�αρχών�και�νό�ων�της�Επιστή�ης�
• Γνώση�θεωριών�και�νοητικών�λειτουργιών�
• ∆ιαπίστωση��ιας�γνώσης�σε�νέο�κεί�ενο��κατανόηση��
• Μετάφραση��ιας�γνώσης�από��ια�συ�βολική��ορφή�σε�άλλη�

��κατηγορία�εφαρ�ογή�αναλύεται�σε��
• �φαρ�ογή�σε�νέα�προβλή�ατα�στον�ίδιο�επιστη�ονικό�χώρο�
• �φαρ�ογή�σε�νέα�προβλή�ατα�σε�διαφορετικό�επιστη�ονικό�χώρο�
• �φαρ�ογή� σε� προβλή�ατα� έξω� από� το� χώρο� της� �πιστή�ης�

συ�περιλα�βανο�ένης�και�της�τεχνολογίας�

�άτι�ανάλογο�γίνεται�και�στις�υπόλοιπες�κατηγορίες��

�� εκπαιδευτικός� οφείλει� να� εξετάζει� σε� ποιο� βαθ�ό� οι� ερωτήσεις� που�
χρησι�οποιεί�� τόσο� στις� προφορικές� όσο� και� στις� γραπτές� εξετάσεις� που�
πραγ�ατοποιεί�� καλύπτουν� ολόκληρο� το� φάσ�α� των� διαφόρων� κατηγοριών�
διδακτικών� στόχων�� Εξυπακούεται� ότι� πρέπει� να� υπάρχει� αντιστοιχία� �εταξύ�
διδασκαλίας�και�αξιολόγησης���ξιολογού�ε�ό�τι�επιδιώξα�ε�να�επιτύχου�ε�κατά�
τη�διάρκεια�της�διδασκαλίας����γνώση��λοιπόν��των�ταξινο�ιών�των�διδακτικών�
στόχων� όχι� �όνο� βοηθά� τον� εκπαιδευτικό� να� συνειδητοποιήσει� το� εύρος� των�
διδακτικών� επιδιώξεων� που� οφείλει� να� εντάξει� στο� �άθη�ά� του�� αλλά��
επιπρόσθετα��τον�προφυλάσσει�από�τη��ονο�έρεια�και�την�ε��ονή�σε�ορισ�ένα�
�όνο� είδη� �άθησης�� όπως� είναι� π�χ�� η� απλή� συγκράτηση� πληροφοριών�� �ον�
βοηθά�ακό�η�στο�να�προσδιορίζει��ε�σαφήνεια�το�τι�ζητά�από�τους��αθητές�του�
στις� διάφορες� εξετάσεις� και� να� ξεκαθαρίσει�� �ε� ποιες� �ορφές� συ�περιφορών�
εκφράζονται� οι� ποικίλες� γνωστικές� και� άλλες� δεξιότητες� που� επιθυ�εί� να�
αξιολογήσει�� �� συνειδητοποίηση� αυτή� είναι� βασική� προϋπόθεση� για� τη�
διατύπωση� καλών� ερωτήσεων�� αφού� κάθε� προφορική� ή� γραπτή� ερώτηση� που�
απευθύνεται�στο��αθητή�πρέπει�να�επιδιώκει�να�αξιολογήσει�συγκεκρι�ένο�στόχο��
�� εκπαιδευτικός� που� δε� γνωρίζει� τι� θέλει� να� ελέγξει� �ε� τις� ερωτήσεις� του�� δεν�

1�

�πορεί�να�λειτουργήσει�αποτελεσ�ατικά�ως�αξιολογητής���
�ι� ταξινο�ίες� των� διδακτικών� στόχων� βοηθούν� προς� την� κατεύθυνση� αυτή��

��γνώση�τους�ό�ως�δε�λύνει�πάντα�τα�προβλή�ατα��Πολύ�συχνά�διατυπώνονται�
κριτικές�εναντίον�τους��τα�κυριότερα�ση�εία�των�οποίων�είναι�τα�εξής��
α�� η� ιεραρχία� των� στόχων� που� προτείνουν� είναι� σε� αρκετές� περιπτώσεις�

α�φισβητήσι�η��
β�� είναι�δύσχρηστες�ως�προς�τη�κατηγοριοποίηση�των�ερωτήσεων��και�
γ�� τα� όρια� των� διαφόρων� κατηγοριών� διδακτικών� στόχων� δεν� είναι� πάντα�

σαφή��

Άποψή� �ας� είναι� ότι� τα� διάφορα� ταξινο�ικά� συστή�ατα� πρέπει� να�
χρησι�οποιούνται� στη� διδακτική� πράξη� και� στην� αξιολόγηση� �ε� ευελιξία�� ��
διδάσκων�οφείλει�να�έχει�υπόψη�του�ότι�όλα�τα�αποτελέσ�ατα�της��άθησης�δεν�
είναι� από� την αρχή� της� διδασκαλίας� προβλέψι�α�� ούτε� και� �πορούν� να�
αξιολογηθούν� όλα� στον� ίδιο� βαθ�ό� και� �ε� τον� ίδιο� τρόπο�� Έτσι� αποφεύγεται� ο�
εγκλωβισ�ός�του�εκπαιδευτικού�σε�προκαθορισ�ένα�σχή�ατα�που�δη�ιουργούν�
�ερικές� φορές� ε�πόδια� και� στη� διδασκαλία� και� στην� αξιολόγηση�� Εξάλλου��
υπάρχει� πάντα� η� δυνατότητα� να� δια�ορφώσει� ο� εκπαιδευτικός� τη� δική� του�
ταξινό�ηση� ως� προς� τους� στόχους� της� διδασκαλίας� του�� �υτή� η� ευελιξία�
υιοθετήθηκε� στα� όσα� ακολουθούν�� �ξιοποιούνται� οι� ταξινο�ίες� που�
προαναφέρθηκαν� στην� κατηγοριοποίηση� των� ερωτήσεων�� όπου� αυτό� κρίθηκε�
χρήσι�ο�� χωρίς� ό�ως� να� ακολουθούνται� αυστηρά� ή� να� υπάρχει� απόλυτη�
προσκόλληση σ��αυτές��








1�

��� ����������������������������
Σ�Ο���Θ����ΤΗΣ�ΦΥΣΙΚΗΣ�


Στην� ενότητα� αυτή� παρουσιάζονται� οι� ακόλουθες� τρεις� κατηγορίες�

ερωτήσεων�� α�� ερωτήσεις� που� αναφέρονται� στην� αξιολόγηση� γνωστικών�
στόχων�� β�� ερωτήσεις� που� ανιχνεύουν� τις� προϋπάρχουσες� αντιλήψεις� των�
�αθητών� για� τα� φυσικά� φαινό�ενα1�� και� γ�� ερωτήσεις� που� αξιολογούν� τις�
��εταγνωστικές�� ικανότητές� τους�� �� παραπάνω� κατηγοριοποίηση�� η� οποία�
στηρίζεται� στα� δεδο�ένα� της� σύγχρονης� διδακτικής� �εθοδολογίας� και� της�
αξιολόγησης�των��αθητών��έχει�ως�στόχο�να�διευκολύνει�τον�εκπαιδευτικό�στην�
ταξινό�ηση� των� ερωτήσεων� που� χρησι�οποιεί� στα� �αθή�ατα� αυτά� και� να� το�
βοηθήσει� να� διευρύνει� τη� θε�ατική� τους�� �ρισ�ένες� από� τις� απόψεις� που�
παρουσιάζονται� στη� συνέχεια� για� τα� παραπάνω� θέ�ατα� δεν� έχουν� ακό�η�
παγιωθεί� στην� ελληνική� πραγ�ατικότητα�� Φιλοδοξία� �ας� είναι� να� αποτελέσουν�
αυτές� αφετηρία� της� δη�ιουργίας� ενός� γόνι�ου� διαλόγου� γύρω� από� το� τι�
αξιολογού�ε� στο� �άθη�α� της� Φυσικής� και� πώς� το� αξιολογού�ε�� �� διάλογος�
αυτός� θα� οδηγήσει� τελικά� στην� ποθητή� ποιοτική� αναβάθ�ιση� και� στον�
εκσυγχρονισ�ό�αυτής�της�ση�αντικής�παιδαγωγικής�διαδικασίας���


1� Στη� διεθνή� βιβλιογραφία� χρησι�οποιούνται� ποικίλοι� όροι� για� να� δηλωθούν� προϋπάρχουσες�
αντιλήψεις�για�τα�φυσικά�φαινό�ενα�που�δεν�στοιχούν�προς�την�επιστη�ονική�άποψη��Ενδεικτικά�
αναφέρου�ε� τους� όρους�� ��������������� �λανθασ�ένες� αντιλήψεις��� ������ ������������ �αφελείς�
απόψεις����������������������������εναλλακτικές�ιδέες�������������������προϋπάρχουσες�ιδέες��και�
τέλος�� απλά�� ������������� για� να� αποφεύγονται� χαρακτηρισ�οί� που� �πορεί� να� έχουν� αρνητικές�
επιπτώσεις� στη� διδακτική� πράξη�� Για� το� λόγο� αυτό� χρησι�οποιείται� στο� παρόν� τεύχος� ο� όρος�
�εναλλακτικές�ιδέες��των��αθητών��που�είναι�περισσότερο�ουδέτερος�από�τους�άλλους��

1�

������ρωτήσεις�που�αξιολογούν�τις�γνώσεις�και�τις�γνωστικές�δεξιότητες�
των��αθητών��

Στην� κατηγορία� αυτή� ανήκουν� οι� ερωτήσεις� που� ελέγχουν� σε� ποιο� βαθ�ό�
έχουν�επιτευχθεί�οι�διδακτικοί�στόχοι�που�εντάσσονται�στο�γνωστικό�το�έα���ι�
περισσότερες� παραδοσιακές� ερωτήσεις� του� τύπου� �ποιος� είναι� ο ορισ�ός� του� ������
�πώς� εξηγείται� το� φαινό�ενο������ �να� λυθεί� το� πρόβλη�α� ����� κ�τ�λ��� οι� οποίες�
αποτελούν� συνηθισ�ένη� πρακτική� στην� αξιολόγηση� των� �αθητών��
κατατάσσονται�σ��αυτή�την�περίπτωση��

�ι�παραπάνω�ερωτήσεις�υποδιαιρούνται�στις�ακόλουθες�κατηγορίες��

�������ρωτήσεις�ανάκλησης�γνώσεων�

Στην� κατηγορία� αυτή� ανήκουν� ερωτήσεις�� στις� οποίες� η� απάντηση� απαιτεί�
την�ανάκληση�από�τη��νή�η�κάποιας�πληροφορίας��η�οποία�έχει�ήδη�αποκτηθεί��
�ξιολογούν� στόχους� που� εντάσσονται�� κυρίως�� στην� κατηγορία� της�
απο�νη�όνευσης� και� αντιπροσωπεύουν� την� πλειονότητα� των� ερωτήσεων� που�
χρησι�οποιούνται� στο� ελληνικό� σχολείο� σή�ερα�� Παρά� την� κριτική� που�
δέχονται�� λόγω� της� ε��ονής� των� εκπαιδευτικών� σ�� αυτές�� η� χρησι�ότητά�τους�
στην� όλη� λειτουργία� της� αξιολόγησης� είναι� ση�αντική�� �� εφαρ�ογή� των�
γνώσεων�� η� ανάπτυξη� της� αναλυτικοσυνθετικής� ικανότητας� σε� συγκεκρι�ένο�
επιστη�ονικό� χώρο� και� η� κριτική� αντι�ετώπιση� της� γνώσης� προϋποθέτουν��
πρώτα� απ�� όλα�� την� κατοχή� αυτής� της� γνώσης�� �ε� άλλα� λόγια�� οι� ερωτήσεις�
ανάκλησης� είναι�αναγκαίες�στο�σχολείο��πρέπει�ό�ως�να�χρησι�οποιούνται��ε�
φειδώ�και�σε�συνδυασ�ό��ε�ερωτήσεις�που�αξιολογούν�άλλους�στόχους���

Παραδείγ�ατα�
1�� Ποιος�είναι�ο��αθη�ατικός�τύπος�του�ορισ�ού�της�επιτάχυνσης��

��� �α� γραφεί� η� εξίσωση� της� κίνησης� στην� ευθύγρα��η� ο�αλά� επιταχυνό�ενη�

κίνηση��ε�αρχική�ταχύτητα��


1�

��� �αρακτηρίστε��ε�Σ�τις�παρακάτω�προτάσεις��αν�είναι�σωστές��και��ε�Λ��αν�
είναι�λανθασ�ένες���

!� Στην�ευθύγρα��η�ο�αλή�κίνηση��η�ταχύτητα�είναι�χρονικά�σταθερή��
!� Στην�ευθύγρα��η�ο�αλή�κίνηση�το�διάστη�α�είναι�χρονικά�σταθερό��
!� Στην�ο�αλή�κυκλική�κίνηση�η�επιτάχυνση�δεν�είναι��ηδέν���
!� Στην� ευθύγρα��η� ο�αλά� επιταχυνό�ενη� κίνηση� η� ταχύτητα� είναι� χρονικά�

σταθερή��

����Ποια�από�τις�παρακάτω�γραφικές�παραστάσεις�εκφράζει�τη�θέση�συναρτήσει�

του�χρόνου�στην�ευθύγρα��η�ο�αλή�κίνηση����άλτε�σε�κύκλο�το�γρά��α�το�
οποίο�αντιστοιχεί�στη�σωστή�απάντηση��



����

� � � �
α β γ δ�


��� �α� συνδέσετε� �ε� γρα��ές� τα� φυσικά� �εγέθη� της� αριστερής� στήλης� �ε� τις�

αντίστοιχες� �ονάδες� της� δεξιάς� στήλης�� �άποια� από� τις� �ονάδες� αυτές�

περισσεύει��

χρόνος� ��

�ετατόπιση� ��

ταχύτητα� �����

επιτάχυνση� ������

� � ����



�������ρωτήσεις�κατανόησης�

�υτή�η�κατηγορία�ερωτήσεων�απαιτεί��

α�� �η��ετατροπή�ή�τη���ετάφραση���ιας��ορφής�αναπαράστασης��διανύσ�ατα��

σχή�ατα��εξισώσεις��χη�ικοί�τύποι��σε��ια�άλλη���

β�� �ον�προσδιορισ�ό�των�σχέσεων��εταξύ�στοιχείων��ιας�διδακτικής�ενότητας�

�έννοια��νό�ος��θεωρία��και�στοιχείων�που�ανήκουν�σε�άλλη�ενότητα���

�ν� ένας� �αθητής� είναι� σε� θέση� να� προβαίνει� σε� ��ετατροπές�� αυτών� που�

1�

ξέρει��να�δίνει�δηλαδή�δικά�του�παραδείγ�ατα�για�ό�τι��αθαίνει��να�ερ�ηνεύει�τα�

διάφορα� φαινό�ενα� και� να� προβλέπει� τις� συνέπειές� τους�� τότε� έχει� κατανοήσει�

όσα� διδάχθηκε�� �� κατανόηση� των� γνώσεων� δεν� επιτυγχάνεται� πάντοτε�

αυτό�ατα� �ε� την� αποστήθισή� τους�� Γι�� αυτό� είναι� αναγκαίες� οι� ερωτήσεις� που�

αξιολογούν� αυτό� το� στόχο�� τόσο� στις� προφορικές� όσο� και� στις� γραπτές�

εξετάσεις��

Παραδείγ�ατα�

1�� �α� αναπαραστήσετε� �ε� ένα� διάγρα��α� την� εξίσωση� της� ταχύτητας� στην�

ευθύγρα��η�ο�αλά�επιταχυνό�ενη�κίνηση�και�να�εξηγήσετε�τα�σύ�βολα��

��� Ποιές� διαφορές� υπάρχουν� στην� ταχύτητα� κατά� την� ευθύγρα��η� ο�αλά�

επιταχυνό�ενη�κίνηση�και�κατά�την�ο�αλή�κυκλική�κίνηση��

��� �αρακτηρίστε��ε�Σ�τις�παρακάτω�προτάσεις��αν�είναι�σωστές��και��ε�Λ��αν�είναι�

λανθασ�ένες��βάζοντας�το�γρά��α�Σ�ή�Λ��έσα�στο�αντίστοιχο�τετράγωνο���

!� Η�ταχύτητα�στην�ευθύγρα��η�ο�αλή�κίνηση�είναι�σταθερή��ενώ�στην�ο�αλή�

κυκλική��εταβάλλεται��

!� �ο��έτρο�της�ταχύτητας�στην�ευθύγρα��η�ο�αλή�κίνηση�είναι�σταθερό��ενώ�

στην�ο�αλή�κυκλική��εταβάλλεται��

!� �ο� διάνυσ�α� της� επιτάχυνσης� στην� ευθύγρα��η� ο�αλά� επιταχυνό�ενη�

κίνηση�είναι�σταθερό��ενώ�στην�ο�αλή�κυκλική��εταβάλλεται��

!� �ο� �έτρο� της� επιτάχυνσης� στην� ευθύγρα��η� ο�αλά� επιταχυνό�ενη� κίνηση�

είναι�σταθερό��ενώ�στην�ο�αλή�κυκλική��εταβάλλεται��

��� �α�αντιστοιχίσετε��ε�γρα��ές�τα�σχεδιαγρά��ατα�της�πρώτης�στήλης��ε�τις�

προτάσεις�της�δεύτερης���άποια�από�τις�προτάσεις�αυτές�περισσεύει��

����������υ�����α το��έτρο�της�ταχύτητας��ειώνεται

����������α�����υ

ευθύγρα��η�ο�αλή�κίνηση

�������υ��������α το�κινητό�ξεκινά
������α���������υ το��έτρο�της�ταχύτητας�αυξάνεται

η�ταχύτητα�είναι�συνεχώς��ηδέν

1�

�������ρωτήσεις�επεξεργασίας�και�ερ�ηνείας�δεδο�ένων�
�υτή� η� κατηγορία� ερωτήσεων� σχετίζεται� κυρίως� �ε� τις� γραφικές�

παραστάσεις�� τα� διαγρά��ατα� και� τους� πίνακες� δεδο�ένων�� �� θέση� τους� στις�
Φυσικές� Επιστή�ες� είναι� ση�αντική�� εξαιτίας� του� γεγονότος� ότι� στηρίζονται�
στη�συγκέντρωση��επεξεργασία�και�ερ�ηνεία�αριθ�ητικών�συνήθως�δεδο�ένων��
�ι�απαντήσεις�σ��αυτές�συνίστανται��
α�� στην� αναγνώριση� χαρακτηριστικών� στοιχείων�� γραφικών� παραστάσεων��

διαγρα��άτων�ή�πινάκων��
β�� στη�σχεδίαση�γραφικών�παραστάσεων��
γ�� στην�εκτέλεση�υπολογισ�ών��ε�βάση�γραφικές�παραστάσεις�και�πίνακες��
δ�� στην� ικανότητα� του� �αθητή� να� καταλήγει� σε� συ�περάσ�ατα� �ε� βάση� τα�

παραπάνω�στοιχεία�και�να�τα�ερ�ηνεύει���

Παράδειγ�α�
�� παρακάτω� γραφική� παράσταση� ταχύτητας� �υ�� �� χρόνου� ����� σχεδιάστηκε�
σύ�φωνα��ε�τα�πειρα�ατικά�αποτελέσ�ατα��ιας�ευθύγρα��ης�κίνησης���

υ������ ��

1�


� � � 1�
����� �

�ε� βάση� τη� γραφική� αυτή� παράσταση� να� απαντήσετε� στις� παρακάτω�
ερωτήσεις��
α�� Ποια�είναι�η�τι�ή�της�επιτάχυνσης�στο�χρονικό�διάστη�α������������������������

1�

β�� �αρακτηρίστε� �ε� Σ� τις� παρακάτω� προτάσεις� αν� είναι� σωστές� και� �ε� Λ� αν�

είναι�λανθασ�ένες��

� Στο�χρονικό�διάστη�α����������

!� η�επιτάχυνση�είναι��ηδέν��

!� η�ταχύτητα�είναι�σταθερή��

!� η�επιτάχυνση�είναι���������



γ�� �ατά�τη�χρονική�στιγ�ή�1�����η�ταχύτητα�είναι�

� α��1������ β������� γ��1����� δ�1�����



δ�� Συσχετίστε� τα� στοιχεία� της� αριστερής� στήλης� �ε� αυτά� της� δεξιάς� στήλης��

γράφοντας� στα� διάστικτα� κενά� της� πρώτης� το� αντίστοιχο� γρά��α� της�

δεύτερης��

� �������������� � α��αύξηση�του��έτρου�της�ταχύτητας�

� �������������� � β��το��έτρο�της�ταχύτητας��ειώνεται�

� �������������� � γ��επιτάχυνση��ηδέν�

� � � � δ��ταχύτητα��ηδέν�





�������ρωτήσεις�σχετικές��ε�θεωρητικά��οντέλα�

�ε� τον� όρο� θεωρητικό� �οντέλο� νοείται� στη� Φυσική� ένα� σύνολο� από� αρχές��

νό�ους�� φαινό�ενα� και� αναπαραστάσεις� που� συνδέονται� �εταξύ� τους� π�χ�� η�

θεωρία�του��ριστοτέλη��η�θεωρία�του������ή�η�θεωρία�των�ιδανικών�αερίων��

��απάντηση�σε�τέτοιου�είδους�ερωτήσεις�απαιτεί�από�το��αθητή��

α�� �α� χρησι�οποιήσει� τη� θεωρία� ή� ένα� τ�ή�α� της�� για� να� εξηγήσει� ή� να�

προβλέψει�φυσικά�φαινό�ενα���

β�� �α� επιλέγει� νό�ους� και� παρατηρήσεις�� που� είναι� ή� δεν� είναι� σύ�φωνες� �ε�

ένα�δεδο�ένο�θεωρητικό��οντέλο��

γ�� �α�είναι�σε�θέση�να�αξιολογεί�και�να�αναθεωρεί�τα�στοιχεία�ενός�

θεωρητικού��οντέλου���ε�βάση�νέες πειρα�ατικές�ή�θεωρητικές�

παρατηρήσεις��



��

Παραδείγ�ατα�

1�� �αρακτηρίστε��ε�Σ�τις�παρακάτω�προτάσεις��αν�είναι�σωστές��και��ε�Λ��αν�

είναι�λανθασ�ένες��
�ε�βάση�την��ριστοτελική�θεωρία��
!� �α�βαρύτερα�σώ�ατα�πέφτουν�γρηγορότερα��
!� �ν�ένα�ζάρι�και�ένα�κο��άτι�χαρτί�αφεθούν�ελεύθερα�από�το�ίδιο�ύψος�στη�
Σελήνη���θα�φθάσουν�στην�επιφάνειά�της�ταυτόχρονα��

��� ���ριστοτελική�Φυσική�περιλα�βάνει�τις�παρακάτω�προτάσεις��
����� �ο� υλικό�των�επίγειων�σω�άτων�προέρχεται�από�την�ανά�ειξη�τεσσάρων�

στοιχείων��γης��ύδατος��αέρος�και�πυρός��
����� �άθε�υλικό�αποτελείται�από�ένα�κυρίαρχο�στοιχείο��
����� �άθε�σώ�α�έχει�την�τάση�να�κινηθεί�προς�τη�φυσική�του�θέση��
���� �� φυσική� θέση� των� τεσσάρων� στοιχείων� σε� �ια� σειρά� που� πηγαίνει� από�

ψηλά� προς� χα�ηλά� σε� σχέση� �ε� τη� Γη� είναι� αυτή� που� αναγράφεται�
παραπάνω��πρόταση�����
�άλτε�σε�κύκλο�το�γρά��α�που�αντιστοιχεί�στο�σύνολο�των�προτάσεων�που�
είναι�αναγκαίες�για�να�εξηγηθεί�το�φαινό�ενο��
��καπνός�ενός�τσιγάρου�ανεβαίνει�προς�τα�πάνω�
� � ������
� � ��������
� � �����������
� � ���������������

�1

�������ρωτήσεις�εφαρ�ογής��

Στην� κατηγορία� αυτή� ανήκουν� ερωτήσεις�� η� απάντηση� των� οποίων� απαιτεί�

να� χρησι�οποιηθεί� η� αποκτηθείσα� γνώση� �έννοιες�� νό�οι�� εξισώσεις�� σε� νέες��

κυρίως��καταστάσεις��στις�οποίες�οι��αθητές�καλούνται��

α�� να�αναγνωρίζουν�ή�να�αναφέρουν�νέα�παραδείγ�ατα�εννοιών��

β�� να�εξηγούν�ή�να�προβλέπουν�φαινό�ενα��

γ�� να�κάνουν�συλλογισ�ούς��ε�βάση�εξισώσεις��

δ�� να�λύνουν�προβλή�ατα�διαφορετικής�συνθετότητας���



Παραδείγ�ατα�

1�� ∆ύο�κινητά���και���διέρχονται�από�το�ίδιο�ση�είο��ιας�κυκλικής�τροχιάς�την�

ίδια� χρονική� στιγ�ή�� �ε� αντίρροπες� ταχύτητες� �έτρου� υ�� �� 1����� και� υ�� ��
������� αντιστοίχως�� �ν� η� περιφέρεια� του� κύκλου� είναι� 1���� να�

υπολογίσετε���

α�� το�χρόνο�της�πρώτης�συνάντησης�και��

β�� το��ήκος�του�τόξου�που�διέγραψε�το�καθένα���



����Ένα� κινητό� εκτελεί� τρεις� πλήρεις� παλινδρο�ικές� κινήσεις� ανά�εσα� στα�

ση�εία� �� και� ��� τα� οποία� απέχουν� �εταξύ� τους� ���� �αρακτηρίστε� τις�

παρακάτω�προτάσεις��ε�Σ�αν�είναι�σωστές��και��ε�Λ��αν�είναι�λανθασ�ένες��

βάζοντας�το�γρά��α�Σ�ή�Λ��έσα�σε�κύκλο��αντίστοιχα��� Σ� Λ


α������ετατόπιση�είναι�ίση��ε��ηδέν��

β����ο�διάστη�α�είναι�ίσο��ε��ηδέν�� Σ� Λ

γ������ετατόπιση�είναι�ίση��ε������ Σ� Λ

δ����ο�διάστη�α�είναι�ίσο��ε������ Σ� Λ













��

�������ρωτήσεις�ερ�ηνευτικού�τύπου�
�ίναι� ιδιαίτερα� ωφέλι�ο� να� αναφερθού�ε� στις� ερωτήσεις� αυτού� του� τύπου�

και� στη� χρησι�ότητά� τους� για� την� αξιολόγηση� των� �αθητών� στις� Φυσικές�
�πιστή�ες�� Όπως� ση�ειώνεται� στο� τεύχος� των� γενικών� οδηγιών� αξιολόγησης�
του� �αθητή�� οι� ερωτήσεις� αυτού� του� τύπου� αποτελούνται�� α�� από� κάποιο�
κεί�ενο�� πρόβλη�α� �ερ�ηνευτικού� τύπου�� ή� κάποια� �ορφή� αναπαράστασης�
�φωτογραφία�� γραφική� παράσταση�� διάγρα��α� κ�α��� και� β�� από� ένα� σύνολο�
απαντήσεων�στις�αντίστοιχες�ερωτήσεις��

Στις� ερωτήσεις� αυτές�� οι� οποίες� �πορεί� να� είναι� διαφορετικού� τύπου�
�ανοικτές�� συ�πλήρωσης�� πολλαπλής� επιλογής�� κτλ���� εντάσσονται� τα�
περισσότερα� προβλή�ατα� που� συνήθως� υπάρχουν� στα� σχολικά� βιβλία�� �ια�
τέτοια� ερώτηση� �πορεί� να� αποτελέσει� το� περιεχό�ενο� ενός� ολιγόλεπτου�ή�και�
ωριαίου� ακό�η� κριτηρίου� αξιολόγησης�� Ως� παράδειγ�α� παραθέτου�ε� τις�
ακόλουθες� ερωτήσεις� που� βασίζονται� σε� κάποιο� πρόβλη�α� του� σχολικού�
βιβλίου��

�� χρόνος� αντίδρασης� ενός� οδηγού� είναι� ����� και� η� ταχύτητα� του� αυτοκινήτου�
του�είναι��������Ένα�ε�πόδιο�βρίσκεται�σε�απόσταση�����τη�στιγ�ή�που�ο�οδηγός�
το�αντιλα�βάνεται�και�επιβραδύνει�το�αυτοκίνητο��ε�επιβράδυνση���������


�α�απαντήσετε�στις�παρακάτω�ερωτήσεις��
�Βάλτε�σε�κύκλο�το�γρά��α�που�αντιστοιχεί�στη�σωστή�απάντηση��
�1���πό� τη� χρονική� στιγ�ή� που� ο� οδηγός� είδε� το� ε�πόδιο� �έχρι� να� στα�ατήσει��
το�αυτοκίνητο�πραγ�ατοποίησε��
α�� �ία ευθύγρα��η�ο�αλή�κίνηση��
β�� �ία�ο�αλά�επιβραδυνό�ενη�κίνηση���
γ�� δύο�κινήσεις���ία�ο�αλή�και��ία�ο�αλά�επιβραδυνό�ενη��
δ�� δύο�επιβραδυνό�ενες�κινήσεις���

������χρόνος��από�τη�στιγ�ή�που�ο�οδηγός�είδε�το�ε�πόδιο��έχρι�να�πατήσει�το�
φρένο�είναι���������������


��

����Ο�οδηγός�θα�αποφύγει�τη�σύγκρουση�αν�το�διάστη�α�που�θα�διανύσει�από�τη�
στιγ�ή� που� είδε� το� ε�πόδιο� �έχρι� να� στα�ατήσει� είναι� ���������������������������������
από������


����Ποια� από� τις� παρακάτω� γραφικές� παραστάσεις� ταχύτητας� �υ�� �� χρόνου� ����

εκφράζει� την� κίνηση� του� οδηγού�� από� τη� στιγ�ή� που� άρχισε� να� φρενάρει�
�έχρι�να�στα�ατήσει����άλτε�σε�κύκλο�το�γρά��α�της�σωστής�απάντησης���

υυ υ υ

� �� �

αβ γ δ


����Για� την� κίνηση� του� αυτοκινήτου�� αφότου� ο� οδηγός� άρχισε� να� φρενάρει��

ισχύει� ο� �αθη�ατικός� τύπος�� ��άλτε� για� κάθε� τύπο� ένα� �� στο� αντίστοιχο�

τετράγωνο��

Σωστό���Λάθος�

• υ���α�� � � � � � � ! !�

• �����α���� � � � � � ! !�

• ����υ����α� � � � � � ! !�

• ����υ��α� � � � � � � ! !�

• υ���υ���� � �� � � � � � ! !�

• ����υ�� � � � � � � ! !�



�����α�υπολογισθεί�το�διάστη�α��που�θα�διανύσει�το�κινητό��από�τη�στιγ�ή�που�

ο�οδηγός�είδε�το�ε�πόδιο��έχρι�να�στα�ατήσει���



�����α� υπολογισθεί� ο� συνολικός� χρόνος� κίνησης�� από� τη� στιγ�ή� που� ο� οδηγός�

είδε�το�ε�πόδιο��έχρι�να�στα�ατήσει���



��

�����ρωτήσεις�που�ανιχνεύουν�τις�εναλλακτικές�ιδέες�των��αθητών�


�ην� τελευταία� δεκαετία�� ση�αντικός� αριθ�ός� θεωρητικών� και� ε�πειρικών�
ερευνών� στη� διδακτική� των� Φ����� υποστηρίζει� ότι� οι� �αθητές� έχουν� δικές� τους�
αντιλήψεις�ως�προς�τα�φυσικά�φαινό�ενα���ια�τέτοια�περίπτωση�είναι�η�ευρέως�
διαδεδο�ένη� αντίληψη� ότι� �τα� βαρύτερα� σώ�ατα� πέφτουν� γρηγορότερα��� �ι�
αντιλήψεις� αυτές� αναφέρονται� στη� βιβλιογραφία� ως� εναλλακτικές� ιδέες� ή�
προϋπάρχουσες� αντιλήψεις� των� �αθητών�� �ι� ιδέες� αυτές� διαδρα�ατίζουν�
ση�αντικό� ρόλο� τόσο� στη� διδασκαλία� των� Φ����� όσο� και� στην� αξιολόγηση� των�
�αθητών�σ��αυτές��

Έχει� �άλιστα� τεκ�ηριωθεί� από� τις� σχετικές� έρευνες� ότι� ο� διδάσκων��
προκει�ένου� να� πετύχει� την� αφο�οίωση� της� νέας� γνώσης�� οφείλει� να� ανιχνεύει�
και� να� αξιοποιεί� τις� αντιλήψεις� αυτές� των� �αθητών� και� να� επιδιώκει� �ε� την�
κατάλληλη� διδασκαλία� την� αλλαγή� τους�� �� ανάλυση� �ιας� τέτοιας� διδασκαλίας�
είναι� πέρα� από� του� σκοπούς� του� παρόντος� φυλλαδίου�� �κείνο� που� �ας�
ενδιαφέρει� εδώ�� είναι� να� προσδιοριστεί� �ε� ποιες� ερωτήσεις� θα� �πορούσαν� να�
αναδειχθούν� οι� αντιλήψεις� αυτές� των� �αθητών�� Πληροφοριακά� �όνο�
αναφέρεται� ότι�� σύ�φωνα� �ε� τις� διαπιστώσεις� ερευνών� που� αφορούν� στην�
κίνηση� και� στη� δύνα�η�� οι� συχνότερα� ε�φανιζό�ενες� εσφαλ�ένες� αντιλήψεις�
των��αθητών�είναι�οι�εξής��
1�� ��επιτάχυνση�και�η�ταχύτητα�έχουν�πάντοτε�την�ίδια�διεύθυνση�και�φορά��
��� �ν�η�ταχύτητα�είναι��ηδέν�τότε�και�η�επιτάχυνση�είναι��ηδέν��
��� ��ταχύτητα�είναι�απόλυτη�και�δεν�εξαρτάται�από�το�σύστη�α�αναφοράς��
�����α�βαρύτερα�σώ�ατα�πέφτουν�γρηγορότερα��
��� ��επιτάχυνση�κατά�την�ελεύθερη�πτώση�εξαρτάται�από�τη��άζα�του�σώ�ατος���
��� ∆εν�υπάρχει�βαρύτητα�στο�κενό���
��� Στην�ο�αλή�κυκλική�κίνηση�δεν�υπάρχει�επιτάχυνση��
��� Σώ�α� κινού�ενο� κυκλικά�� αν� αφεθεί� ελεύθερο�� θα� κινηθεί� ακτινικά� ή� θα�

συνεχίσει�κυκλικά��
1��� ��ευθύγρα��η�ο�αλή�κίνηση�προϋποθέτει�την�άσκηση�δύνα�ης���
11����δράση�και�η�αντίδραση�ασκούνται�στο�ίδιο�σώ�α��



��

Για� την� ανίχνευση� των� εναλλακτικών� αντιλήψεων� των� �αθητών�
χρησι�οποιούνται� ποικίλες� �ορφές� ερωτήσεων�� Όταν� οι� ιδέες� των� �αθητών��
σχετικά��ε�κάποιο��άθη�α��είναι�άγνωστες��τότε�πρέπει�να�ζητηθεί�επιπλέον�και�
η�αιτιολόγηση�της�απάντησής�τους���ε�στόχο�να�ανιχνευθούν��αν�είναι�δυνατόν��
όλες�οι�υπάρχουσες�απόψεις�τους���

�νδεικτικά�παραδείγ�ατα�ερωτήσεων��οι�οποίες��πορούν�να�ενταχθούν�στην�
κατηγορία�αυτή�είναι�τα�παρακάτω��

1�� ∆ύο�κύβοι�ίσου�όγκου��ο�ένας�από�σίδηρο�κι�ο�άλλος�από�ξύλο��πέφτουν�από�

το� ίδιο� ύψος� στο� κενό�� �α� προβλέψετε� ποιος� από� τους� δύο� θα� πέσει�
γρηγορότερα���α�δικαιολογηθεί�η�απάντησή�σας���

��� Πετά�ε� ένα� σώ�α� κατακόρυφα� προς� τα� πάνω� και� θεωρού�ε� ότι� η� κίνηση�
αυτή�χωρίζεται�σε�τρία�στάδια��όταν�ανεβαίνει��όταν�βρίσκεται�στο�ανώτατο�
ση�είο� του� και� όταν� κατέρχεται�� όπως� φαίνεται� στα� παρακάτω� σχή�ατα��
Αγνοώντας την αντίσταση του αέρα��

�α���α�σχεδιάσετε�το�διάνυσ�α�της�επιτάχυνσης�στις�παρακάτω�περιπτώσεις��

άνοδος ανώτατο�ση�είο κάθοδος


�β���α�σχεδιάσετε�το�διάνυσ�α�της�ταχύτητας�στις�παρακάτω�περιπτώσεις��

άνοδος ανώτατο�ση�είο κάθοδος


�γ���α� σχεδιάσετε� το� διάνυσ�α� της� δύνα�ης� ή� των� δυνά�εων� που� ασκούνται�

στο� σώ�α� στις� παρακάτω� περιπτώσεις� και� να� γράψετε�ποιο�σώ�α�ασκεί�τη�

δύνα�η��

άνοδος ανώτατο�ση�είο κάθοδος



��

��� �ν�αφεθούν�συγχρόνως�σε�ελεύθερη�πτώση�από�το�ίδιο�ύψος��ένα�κο��άτι�
χαρτί�κι�ένα�κο��άτι�σίδηρος��τότε����άλτε�σε�κύκλο�την�ορθή�απάντηση��

α�� Θα�φτάσει�πρώτο�το�χαρτί���
β�� Θα�φτάσει�πρώτο�το�σίδερο���
γ�� Θα�φτάσουν�και�τα�δύο�ταυτόχρονα��

∆ικαιολογήστε�την�επιλογή�σας�����������������������������������������������������������������������
������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

��� �ο� σώ�α� �� έχει� �εγαλύτερη� �άζα� από� το� σώ�α� ��� �ν� το� σώ�α� �� εκτελεί�
ελεύθερη� πτώση� στο� Βόρειο� Πόλο� και� το� σώ�α� �� στον� �ση�ερινό��
εκκινώντας� την� ίδια� χρονική� στιγ�ή� και� από� το� ίδιο� ύψος� και� τα� δύο� κοντά�
στην�επιφάνεια�της�θάλασσας��τότε���∆ιαλέξτε�τη�σωστή�απάντηση��
α�� �ο���θα�πέσει�γρηγορότερα��
β�� �ο���θα�πέσει�γρηγορότερα��
γ�� �αι�τα�δύο�θα�πέσουν�ταυτόχρονα��
� �ιτιολογήστε�την�επιλογή�σας��διαλέγοντας��ια�από�τις�παρακάτω�δικαιολογίες��
α�� �α�βαρύτερα�σώ�ατα�πέφτουν�γρηγορότερα��
β�� ��επιτάχυνση�της�βαρύτητας�είναι��εγαλύτερη�στους�πόλους��
γ�� ��επιτάχυνση�της�βαρύτητας�εξαρτάται�από�τη��άζα��
δ�� ��δύνα�η�της�βαρύτητας�είναι�ίδια�για�όλα�τα�σώ�ατα�στην�ελεύθερη�πτώση��


�����ρωτήσεις�που�αναφέρονται�σε��εταγνωστικό�επίπεδο�

�ι�ερωτήσεις�αυτής�της�κατηγορίας�έχουν�ως�στόχο�να�εκτι�ήσουν��
α�� τις� γνωστικές� διαδικασίες� που� χρησι�οποιεί� ο� �αθητής�� για� να� �άθει� ένα�
αντικεί�ενο�και��
β�� την�ικανότητά�του�να�αξιολογεί�σωστά�τον�εαυτό�του���

Ένας� ενδεικτικός� τρόπος� για� να� εκτι�ηθούν� τα�παραπάνω�είναι�να�ζητείται�
από�τους��αθητές�να�δη�ιουργούν�δικές�τους�ερωτήσεις��ε�βάση�το��άθη�α�που�
διδάσκονται�� �� ποιότητα�� ποσότητα�� ακρίβεια� και� σαφήνεια� των� ερωτήσεων�

��

αποτελούν� κριτήρια� για� την� αξιολόγηση� των� παραπάνω� ικανοτήτων� του�

�αθητή�� �� ποιότητα� των� ερωτήσεων� �πορεί� να� χαρακτηριστεί� χα�ηλού� ή�

υψηλού� επιπέδου�� ανάλογα� �ε� το� αν� διατυπώνονται� απλές� ή� σύνθετες�

ερωτήσεις���ρωτήσεις�όπως���ποιος�είναι�ο�ορισ�ός�του�νό�ου�της��ηχανικής���

�να�γράψετε�ένα�παράδειγ�α�της�αρχής�της�διατήρησης�της�ορ�ής����τι�είναι�η�

ταχύτητα��� κλπ�� θα� �πορούσαν� να� χαρακτηριστούν� ως� ασαφείς ερωτήσεις�� ��

παραγωγή� ερωτήσεων� και� προβλη�άτων� από� το� �αθητή� �πορεί� να�

χρησι�οποιηθεί� και� για� την� αξιολόγηση� της� επίδοσης� του�� ιδιαίτερα� δε� για� το�

έλεγχο� των� διδακτικών� στόχων� που� αναφέρονται� στην� κατανόηση� και� τη�

σύνθεση��

Σ�� αυτή� την� κατηγορία� εντάσσονται� και� οι� ερωτήσεις� που� στοχεύουν� στην�

αυτοαξιολόγηση�των��αθητών���ι�ερωτήσεις�αυτές�δε�χρησι�οποιούνται�για�τη�

�έτρηση� της� επίδοσης�� είναι� ό�ως� πολύ� χρήσι�ες� στην� καθη�ερινή�

εκπαιδευτική� πρακτική�� ��� αυτές� ζητείται� από� τους� �αθητές� να� αξιολογήσουν��

�ε� βάση� �ια� δεδο�ένη� κλί�ακα�� διάφορες� δεξιότητές� τους� ή� το� βαθ�ό�

ανταπόκρισής�τους�σε�ορισ�ένες�καταστάσεις��Π�χ��

1�� Έχω�κατανοήσει�το�φυσικό��έγεθος�της�επιτάχυνσης���

� �αθόλου����� �έτρια����� �αλά����� Πολύ�καλά�����

��� �πορώ�να�λύνω�προβλή�ατα��ε�βάση�το�θε�ελιώδη�νό�ο�της��ηχανικής��

� Πολύ�δύσκολα����� �ε�κάποια�δυσκολία�����

� �ε�κάποια�ευκολία����� Πολύ�εύκολα����

��� �πορώ� να� απαντώ� σε� ερωτήσεις� που� αναφέρονται� σε� γραφικές�

παραστάσεις��

� Σχεδόν�ποτέ����� �ερικές�φορές���� Συχνά����� Πάντοτε������

��� Στο�ση�ερινό�τεστ�έγραψα��

� Άσχη�α�����έτρια����� �������αλά����� ����Πολύ�καλά�����



�ι�απαντήσεις�σε�τέτοιου�είδους�ερωτήσεις��πορούν να�αποτελέσουν�υλικό�

για� το� φάκελο� αξιολόγησης� των� �αθητών� και� να� συσχετισθούν� �ε� τα� φύλλα�

αυτοαξιολόγησης� που� αναφέρονται� στο� τεύχος� �ε� τις� γενικές� οδηγίες� για� την�

αξιολόγηση�των��αθητών��

��

ΥΛΙΚΟΑΠΟΤΟΚΕΝΤΡΟΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣΕΡΕΥΝΑΣΓΙΑ
ΤΗΝΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΤΩΝΜΑΘΗΤΩΝΣΤΗΦΥΣΙΚΗ

ΑΛΥΚΕΙΟΥ

�����Ω��Σ�ΙΣ�Σ�����Θ������Σ�Φ�Σ���Σ�
��Σ��΄�Λ�������




�ο� �άθη�α� της� Φυσικής� είναι� βασικό� για� όλες� τις� υπόλοιπες� Φ���� Για� το�
λόγο� αυτό� η� αξιολόγηση� του� �αθητή� στο� παραπάνω� αντικεί�ενο� έχει� ιδιαίτερη�
ση�ασία�� �� αξιολόγηση� αυτή� οφείλει� να� καλύπτει� όλους� τους� το�είς� των�
διδακτικών� στόχων�� Εκτός� από� την� αξιολόγηση� της� επίδοσης� του� �αθητή� σε�
γνωστικά� θέ�ατα�� �πορούν� ακό�η� να� εκτι�ώνται�� α�� οι� στάσεις� που� αυτός�
δια�ορφώνει� απέναντι� σε� ζητή�ατα� της� καθη�ερινής� ζωής�� κάτω� από� την�
επίδραση� των� όσων� �αθαίνει� στη� Φυσική� �π�χ�� η� στάση� του� έναντι� της� χρήσης�
της� ραδιενέργειας�� �ετά� τη� συνειδητοποίηση� του� κινδύνου� πυρηνικών�
ατυχη�άτων� και� των� επιπτώσεων� τους� στον� άνθρωπο� και� στο� περιβάλλον���β��
κινητικές� δεξιότητες�� εφόσον� γίνεται� πραγ�ατοποίηση� πειρα�άτων� από� τους�
ίδιους�τους��αθητές�και�χρήση�διαφόρων�οργάνων���

∆υστυχώς� η� περιορισ�ένη� ση�ασία� που� δίδεται� σε� �η� γνωστικούς�
διδακτικούς� στόχους� και� η� ανεπαρκής� χρήση� του� πειρά�ατος� στη� διδακτική�
πράξη� της� Φυσικής�� �ας� αναγκάζουν� να� περιοριστού�ε� σε� ενδεικτικά�
παραδείγ�ατα� ερωτήσεων� που� αξιολογούν� κυρίως� γνωστικούς� στόχους��
Θεωρού�ε�πάντως�υποχρέωσή��ας�να�τονίσου�ε ότι��παρόλες�τις�αντικει�ενικές�
δυσκολίες� �ανεπαρκής� εξοπλισ�ός�� έλλειψη� χρόνου� και� χώρου�� κ�α��� που�
υπάρχουν� στα� σχολεία� για� τη� διεξαγωγή� πειρα�άτων�� είναι� αναγκαίο� οι�
καθηγητές� να� προσπαθούν�� όπου� είναι� δυνατό�� να� παρακινούν� τους� �αθητές�
τους� να� εκτελούν� απλά� πειρά�ατα� ή� εργασίες� ερευνητικού� προσανατολισ�ού�
και� να� συσχετίζουν� τη� διδασκαλία� των� Φ���� �ε� την� καθη�ερινή� ζωή�� Μια�
συστη�ατική�ανάπτυξη�των�διαφόρων�ειδών�ερωτήσεων�γίνεται�ταυτόχρονα��ε�
την�παρουσίαση�των�ερωτήσεων�του�Κεφαλαίου����στην�ενότητα������




��

��1�Κεφάλαιο�1����ΧΩΡΟΣ�ΚΑΙ�Ο�ΧΡΟΝΟΣ�

��1�1�Ερωτήσεις�σύντο�ης�απάντησης�
1�� Ποιες� ήταν� οι� διαφορετικές� προτάσεις� για� τον� καθορισ�ό� της� �ονάδας�

�ήκους��1�����

��� Αναφέρατε� διαφορετικές� �ονάδες� �έτρησης��ήκους�που�χρησι�οποιήθηκαν�

και�από�ποιους���

��� Χρησι�οποιώντας�ένα�γεωγραφικό�χάρτη�ή��ια�υδρόγειο�σφαίρα���

α��Να�προσδιορίσετε�τις�συντεταγ�ένες�των�πόλεων�Αθήνα��Κάιρο��
β��Πού�βρίσκεται�η�τοποθεσία��Ο��Ο���δηλαδή�η�αρχή�των�αξόνων���

����Με�ποια�από�τις�παρακάτω�προτάσεις�συ�φωνείτε��
α��Κάθε�ευθεία�ονο�άζεται�προσανατολισ�ένη��
β��Αν�σε��ια�ευθεία�θεωρήσου�ε�αυθαίρετα�τη��ια�από�τις�δύο�κατευθύνσεις�

σαν θετική��τότε η ευθεία αυτή ονο�άζεται προσανατολισ�ένη��
γ��∆ε��πορεί�ποτέ��ια�ευθεία�να�είναι�προσανατολισ�ένη��

����Τι�ονο�άζου�ε�σύστη�α�αναφοράς��

����Τι�υπονοείται�όταν�ακούγεται�στο�ραδιόφωνο��ώρα�Ελλάδας��������

����Υπολογίστε��
α��Το�ύψος�σας�σε�����
β��Το�χρόνο�που�κάνετε�για�να�πάτε�από�το�σπίτι�στο�σχολείο�σε����

��� Το� ε�βαδόν� της� βάσης� ενός� επίπλου� είναι� ίσο� �ε� 1���� ����� Να�βρείτε�την�
τι�ή�του�σε���������������

��� Ένα� εκκρε�ές� κάνει� 1��� πλήρεις� αιωρήσεις� σε� χρονικό� διάστη�α� ���� ��� Να�
βρείτε��
α��Την�περίοδο�και�τη�συχνότητα�του�εκκρε�ούς��
β��Σε�πόσο�χρόνο�θα�εκτελέσει����πλήρεις�αιωρήσεις��

��

1���� Ο�όγκος�ενός�δοχείου�είναι�1������Να�βρείτε�την�τι�ή�του�σε���������������

11��� Η�απόσταση�Αθήνας���Τρίπολης�είναι�1�������Να�βρείτε�την�τι�ή�της�σε����

��������

1���� Ένας�δρο�έας�των�1�����ξεκινά�από�την�αφετηρία�τη�χρονική�στιγ�ή��������

Όταν� περνάει� από� τις� θέσεις� ��� ��� ��� �� και� 1��� �� �τέρ�α�� το� χρονό�ετρο�
δείχνει�αντίστοιχα��������������και�1��1����Να�βρείτε�τα�χρονικά�διαστή�ατα�που�
χρειάστηκε�για�να�διανύσει�τις�διαδρο�ές�από����� ως������και�από������ως�
1������

1��� � Σε� ποια� θέση�� πάνω� στον� άξονα� ��΄� πρέπει� να� βρίσκεται� ένας� πεζοπόρος�
ώστε�να�απέχει��

�΄ Ο ��� ������� �
α�������από�το�δένδρο�
β��������από�το�δένδρο�
γ�������από�το�στύλο�της�∆ΕΗ��

1��� Τη� στιγ�ή� που� ξεκινά� ένας� Μαραθωνοδρό�ος�� το� χρονό�ετρο� δείχνει� 1� �� 1��
����������ενώ�τη�στιγ�ή�του�τερ�ατισ�ού�το�χρονό�ετρο�δείχνει���������������
���Να�βρείτε�την�επίδοση�του�Μαραθωνοδρό�ου���





�1

��1���Ερωτήσεις�ανάπτυξης�

1�� Γιατί� είναι� αναγκαία� στη� ση�ερινή� εποχή� �ια� κοινή� �ονάδα� �έτρησης� των�

φυσικών��εγεθών��Να�αναπτύξετε��ε�επιχειρή�ατα�την�απάντησή�σας��



��� Πώς�θα��ετρούσατε�την�απόσταση�Ιση�ερινού���Βορείου�πόλου�πάνω�σε��ια�

υδρόγειο�σφαίρα��



��� Να� επινοήσετε� κάποιο� σύστη�α� αναφοράς� �έσα� στην� τάξη� και� να�

καθορίσετε��ε�βάση�το�σύστη�α�αυτό�τη�θέση�δύο��αθητών��



��� Η�απάντηση�στο�ερώτη�α��πού�βρίσκεται�ένα�αντικεί�ενο�ή��ια�τοποθεσία���

εξαρτάται�από�το�σύστη�α�αναφοράς�που�θα�επιλέξου�ε��Να επιβεβαιώσετε�

ή�να�απορρίψετε�τον�παραπάνω�ισχυρισ�ό��



��� Σε� ένα� σύστη�α� δύο� ορθογώνιων� αξόνων� να� βρείτε� τα� ση�εία� που� έχουν�

συντεταγ�ένες��

��������� �������� ��1������



��� Το� �ήκος� του� λεπτοδείκτη� του� ρολογιού� του� σχή�ατος� είναι� 1���� και� το�

�ήκος� του� ωροδείκτη� είναι� �� ���� Να� βρείτε� τις� συντεταγ�ένες� των� άκρων�

τους�Κ��Λ��όταν�η�ώρα�είναι��

������ ������ ������

������ ������ ������



� ������ ������ ������

��

��� Ένα� ση�ειακό� αντικεί�ενο� βρίσκεται� πάνω� στον� άξονα� �΄�� και� στη� θέση������
Α���1�������Το�αντικεί�ενο�ξεκινά�τη�χρονική�στιγ�ή������������ετατοπίζεται�
κατά� ∆�� �� ��� ��� σε� χρονικό� διάστη�α� �� �� και� φθάνει� στη� θέση� Β� όπου�
παρα�ένει� ακίνητο� για� χρονικό�διάστη�α������Στη�συνέχεια�επιστρέφει�στη�
θέση�Α�κινού�ενο�για�χρονικό�διάστη�α������Να�βρείτε��

α��Τη�συντεταγ�ένη�της�θέσης�Β�του�αντικει�ένου��
β�� Τις� χρονικές� στιγ�ές� κατά� τις� οποίες� το� αντικεί�ενο� βρισκόταν� στη� θέση�
Α�κατά�τη�διάρκεια�της�κίνησής�του��


��� Με� ποιο� τρόπο� ένα� περιοδικό� φαινό�ενο βοηθά� στη� �έτρηση� του� χρόνου��
Επιλέξτε�ένα�δικό�σας�περιοδικό�φαινό�ενο και�περιγράψτε�πως�θα��ετρούσατε�
�ια�χρονική�διάρκεια��


��1���Ερωτήσεις�πολλαπλής�επιλογής�

1���Ένα�ση�ειακό�αντικεί�ενο�που�κινείται�σε�ευθεία��έχει�συντεταγ�ένη�������Αν�

αυτό��ετατοπιστεί�κατά�������η�τελική του�συντεταγ�ένη��σε�����θα�είναι���

��� ���

β���� δ��τα�στοιχεία�είναι�ελλιπή�


����Ένα� κινητό� που� κινείται� σε� έναν� άξονα� �ε� αρχική� συντεταγ�ένη� ����

�ετατοπίζεται� κατά� 1�� ��� και� �ετά� κατά� �� ��� ���� Η� τελική� του�

συντεταγ�ένη�σε����είναι���

���11� ���1��

β����� δ��τίποτα�από�τα�παραπάνω�


����Η� περίοδος� ενός� εκκρε�ούς� είναι� ���� Πώς� θα� �πορούσε� να� ξεκινά� ένα�

ερώτη�α��στο�οποίο�θα�έδινε�απάντηση�η�παραπάνω�φράση���

α��Πόσο�απέχει������������� γ��Πότε�����������

β��Πόσο�διαρκεί������������ δ��Πού�����������


��

����Ο�ση�ερινός�αποδεκτός�ορισ�ός�του�1��βασίζεται���
α��στην�ηλιακή�η�έρα�
β��στο�άτο�ο�του�καισίου�
γ��σε�ιδέες�των�αρχαίων�Ελλήνων�
δ��σε�ιδέες�των�Βαβυλωνίων�


��� Η� �ονάδα� �έτρο� �ήκους� �1���� που� προτάθηκε� από� τους� Γάλλους� �ετά� τη�

Γαλλική�επανάσταση��ορίζεται�ως��
α��1����� 1 �της�απόστασης�του�Βόρειου�Πόλου�από�τον�Ιση�ερινό��

1� �
β��1����� 1 �της�απόστασης�του�Βόρειου�Πόλου�από�τον�Ιση�ερινό��

1��
γ��1����� 1 �της�απόστασης�του�Βόρειου�Πόλου�από�τον�Ιση�ερινό��

1��
δ��1����� 1 �της�απόστασης�του�Βόρειου�Πόλου�από�τον�Ιση�ερινό��

1��

��� Η� �ονάδα� δευτερόλεπτο� �1� ���� που� προτάθηκε� από� τους� Γάλλους� πριν� τη�
Γαλλική�επανάσταση��ορίζεται�ως��
α�� 1 �της�ηλιακής�η�έρας�

�����
β�� 1 �της�η�έρας�

�����
γ�� 1 �της��έσης�ηλιακής�η�έρας�

�����
δ�� 1 �της��έσης�η�έρας�

�����





��

��1���Ερωτήσεις�αντιστοίχησης�

1���Συσχετίστε�τα�στοιχεία�της�αριστερής�στήλης��ε�αυτά�της�δεξιάς��ε�τα�οποία�

ταιριάζουν���

α���πόσο�απέχει� ����χρόνος�

β���πόσο�διαρκεί� �����ήκος�

γ���πού�βρίσκεται� ����σύστη�α�αναφοράς�

δ���τι�είναι� �



����Ο� προσδιορισ�ός� ενός� ση�είου� απαιτεί� κάποιο� αριθ�ό� συντεταγ�ένων��

Συσχετίστε� τα� στοιχεία� της� αριστερής� �ε� αυτά� της� δεξιάς� στήλης� ώστε� να�

ταιριάζουν���

Προσδιορισ�ός�σε��� Συντεταγ�ένες�

α��ευθεία� ����δύο�

β��επίπεδο� ����τέσσερις�

γ��χώρος� ����τρεις�

� �����ία�



����Να�αντιστοιχίσετε�τα�φυσικά��εγέθη��ε�τις��ονάδες��έτρησής�τους���

Φυσικά��εγέθη� Μονάδες��έτρησης�

�ήκος� ��

χρόνος� ��

�άζα� ���

��



���Να�αντιστοιχίσετε��ε�γρα��ές�τα�στοιχεία�της�αριστερής�στήλης��ε�αυτά�της�

δεξιάς�στήλης��ε�τα�οποία�ταιριάζουν��

α��όγκος��ενός�λίτρου� ����1������

β��επιφάνεια��δέκα�τετραγωνικών�

εκατοστών� ����1�������

γ���ήκος��1������ ����1�������

� ����1�����

��

��1���Ερωτήσεις�συ�πλήρωσης�
1�� Η� απάντηση� στο� ερώτη�α� �πόσο� απέχουν� δύο� ση�εία��� δίνεται� από� το�

�έγεθος� ������������������������������������� �� Για� να� �ετρήσου�ε� ένα� φυσικό� �έγεθος� το�
συγκρίνου�ε��ε��������������������������������έτρησης��

��� Η�αρχική�θέση�ενός�κινητού�που�κινείται�σε�άξονα�έχει�συντεταγ�ένη������
Να�συ�πληρώσετε�τον�παρακάτω�πίνακα���

Μετατόπιση� 1������ ������� ������� � �

Τελική� � � � ����� �����

συντεταγ�έν

η�



��� Τα�φαινό�ενα�που�επαναλα�βάνονται��ε�αναλλοίωτους�ρυθ�ούς��τα�ονο�ά�

ζου�ε� �������������������������������������� και� ο� χρόνος� �ιας� επανάληψης� λέγεται�

������������������������������������������ �� Η� κίνηση� ������������������������������������������ είναι�

περιοδικό� φαινό�ενο� και� επαναλα�βάνεται� σε� χρονική� διάρκεια�

����������������������������������������



��� Στις� προτάσεις� που� ακολουθούν� να� συ�πληρωθεί� η� κατάλληλη� φράση� που�

λείπει��

α��Ο�χώρος�και�ο�χρόνος�είναι�έννοιες���������������������������και�δεν�ορίζονται�από�

�������������������������

β�� Για� να� προσδιορίσου�ε� ένα� ση�είο� στο� επίπεδο� χρειάζονται� ���������������������

ενώ�για�τον�προσδιορισ�ό�ενός�ση�είου�στο�χώρο�χρειάζονται�����������

γ�� Μέτρηση� ενός� �εγέθους� ονο�άζεται� η� �������������� αυτού� �ε� ένα� άλλο� ����������

το�οποίο�το�λα�βάνου�ε�ως�����������������������









��

��1���Ερωτήσεις�διπλής�επιλογής���Σωστού���Λάθους�

1���Απαραίτητο�στοιχείο�ενός�φυσικού��εγέθους�είναι�να�είναι��ετρήσι�ο���
Να�χαρακτηρίσετε��ε�Σ�τις�σωστές�και��ε�Λ�τις�λανθασ�ένες�προτάσεις��

• Ο�χώρος�είναι�φυσικό��έγεθος� � � � � ������
• Ο�χρόνος�είναι�φυσικό��έγεθος� � � � � ������
• Ο�ταχύτητα�είναι�φυσικό��έγεθος�� � � � ������
• Ο�κίνηση�είναι�φυσικό��έγεθος� � � � � ������
• Ο��ήκος�είναι�φυσικό��έγεθος� � � � � ������

����Να�χαρακτηρίσετε��ε�Σ�τις�σωστές�και��ε�Λ�τις�λανθασ�ένες�προτάσεις���
• Το�χρονό�ετρο�αθλητών�αγώνων�προσδιορίζει�τη�χρονική�στιγ�ή� ������
• Το�ρολόι�τοίχου�δείχνει�τη�χρονική�διάρκεια� � � ������
• Ο�προσδιορισ�ός�της�θέσης�του�αεροπλάνου�απαιτεί�

τρεις�αριθ�ούς� � � � � � � ������
• Η�ση�ερινή��ονάδα��έτρησης�του�χρόνου��προσδιορίζεται��

�ε�βάση�τη��έση�ηλιακή��έρα� � � � � ������

���Να�χαρακτηρίσετε��ε�Σ�τις�σωστές�και��ε�Λ�τις�λανθασ�ένες�προτάσεις��

α��Όταν��ας�ρωτούν�πότε�έγινε�ένα�γεγονός��ζητούν��
να�προσδιορίσου�ε��ια�χρονική�στιγ�ή�� � � � ������

β��Όταν��ας�ρωτούν�πόσο�διαρκεί�η��ετάβαση�ενός�κινητού��
από��ια�θέση�σε��ια�άλλη���ας�ζητούν�να�προσδιορίσου�ε�
τις�συντεταγ�ένες�των�δύο�αυτών�θέσεων�του�κινητού�ως�
�προς�κάποιο�σύστη�α�αναφοράς��� � � � ������

γ��Όταν��ας�ρωτούν�πόσο�διαρκεί�η��ετάβαση�ενός�κινητού��
από��ιας�θέση�σε��ια�άλλη���ας�ζητούν�να��ετρήσου�ε��ια�
χρονική�διάρκεια�� � � � � � ������

δ��Περίοδος�ενός�περιοδικού�φαινο�ένου�είναι�ο�χρόνος�
που�απαιτείται�για�άρτιο�αριθ�ό�επαναλήψεων��� � � ������

ε��Συχνότητα�ενός�περιοδικού�φαινο�ένου�ονο�άζου�ε�τον�αρι��
θ�ό�των�επαναλήψεων�σε�ορισ�ένο�χρόνο�προς�το�χρόνο�αυτό�� ������

��

��1���Ερωτήσεις�συνδυασ�ού�

1���Ένα�χρονό�ετρο�που�χρησι�οποιείται�σε�αθλητικούς�αγώνες�δίνει�απάντηση�

στο�ερώτη�α���

α��πότε���

β��πόσο�διαρκεί��

∆ικαιολογήστε�γιατί�δε�δίνει�απάντηση�και�στα�δύο�ερωτή�ατα���������������������

����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������



����Ένας� �αθητής� χρησι�οποιεί� ένα� εκκρε�ές� για� να� �ετρήσει� το� χρόνο� ενός�

αθλητή� δρό�ου� 1��� ��Η� περίοδος� του� εκκρε�ούς� είναι� 1��� �� ενώ� ο� �αθητής�

νο�ίζει�ότι�είναι�1����Ο�χρόνος�που�θα��ετρήσει��ε�το�εκκρε�ές�σε�σχέση��ε�

τον�πραγ�ατικό�θα�είναι���

α���ικρότερος�

β���εγαλύτερος�

γ��ίσος�

Να�δικαιολογήσετε�την�απάντησή�σας� ������������������������������������������������������������

����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������



����Χρειάζονται�δύο�αριθ�οί�για�να�προσδιορίσου�ε�

α��τη�θέση�ενός�πλοίου��

β��τη�χρονική�στιγ�ή��ιας�έκρηξης��

Να�επιλέξετε�τη�σωστή�απάντηση�και�να�τη�δικαιολογήσετε� �������������������������

����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������



����∆ύο� εκκρε�ή� χρονό�ετρα� Α� και� Β� έχουν� συχνότητες� 1� ��� και� ���� ���

αντίστοιχα�� ∆ύο� �αθητές� τα� χρησι�οποιούν�� νο�ίζοντας� ότι� κάθε� πλήρης�

αιώρηση�διαρκεί�1����Ποιο�από�τα�δύο�θα��ετρά��ικρότερο�χρόνο�για�το�ίδιο�

φαινό�ενο��

α���το�Α�� β���το�Β�

Να�δικαιολογήσετε�την�απάντησή�σας �������������������������������������������������������������

����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

��

��� Αν� η� θέση� ενός� ση�ειακού� αντικει�ένου� πάνω� στον� άξονα� �΄�� έχει�

συντεταγ�ένη� �1� �� �1����� τότε� η� θέση� ενός� άλλου� ση�ειακού� αντικει�ένου�

�ετατοπισ�ένου�ως�προς�το�πρώτο�κατά��1����είναι��

������� ������ ��������

Να�επιλέξετε�την�ορθή�απάντηση�και�να�τη�δικαιολογήσετε��



��� Η�θέση�ενός�ση�ειακού�αντικει�ένου�στο�επίπεδο�είναι�η�Α���������������Το�

αντικεί�ενο� �ετατοπίζεται� αρχικά� κατά� �� �� ��� στον� άξονα� �� και� στη�

συνέχεια�κατά�1�����στον�άξονα����Η�νέα�του�θέση�έχει�συντεταγ�ένες��

��������������� ����������������

��������������� ���1�������������

Να�επιλέξετε�την�ορθή�απάντηση�και�να�τη�δικαιολογήσετε��





��1����Ερωτήσεις�ερ�ηνευτικού�και�παραστατικού�τύπου�
πολλών�στόχων�και��ορφών�

Ένα�κινητό�σε�χρονική�διάρκεια������ετακινείται�από�το�Α�στο�Β�ευθύγρα��α���

������ �








1�

1 � � � ����������������� �
��� Το�παραπάνω�σύστη�α�αναφοράς�δύο�αξόνων��πορεί�να�χρησι�οποιηθεί�για�

τον�προσδιορισ�ό�της�θέσης�ενός���

α��αεροπλάνου� γ��αυτοκινήτου�

β��υποβρυχίου� δ��χελιδονιού�



��

����Να�συ�πληρώσετε�τις�παρακάτω�προτάσεις��
• Οι�συντεταγ�ένες�του�ση�είου�Α�είναι������και������
• Οι�συντεταγ�ένες�του�ση�είου�Β�είναι������και������


����Να�χαρακτηρίσετε��ε�Σ�τις�σωστές�και��ε�Λ�τις�λανθασ�ένες�προτάσεις��

• Με�βάση�το�διάγρα��α�προσδιορίζεται�η�χρονική��
στιγ�ή�που�το�κινητό�βρίσκεται�στο�Α� � � ������

• Με�βάση�το�διάγρα��α�προσδιορίζεται�η�χρονική��
στιγ�ή�που�το�κινητό�βρίσκεται�στο�Β� � � ������

• Με�βάση�το�διάγρα��α�προσδιορίζεται�η�χρονική��
διάρκεια�της�κίνησης� � � � � ������

���Πόση�απόσταση�διήνυσε�το�κινητό���

���Να� προσδιορίσετε� στο� διάγρα��α� τις� θέσεις� ���� ��� και� ���� ��� καθώς� και� τη�

�εταξύ�τους�απόσταση���

��

��1���Κριτήρια�αξιολόγησης�

ΚΡΙΤΗΡΙΟ�ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ�1�

Α���ΣΤΟΙΧΕΙΑ�ΚΡΙΤΗΡΙΟΥ�

Ύλη��Χώρος���Χρόνος�

Χρόνος�διεξαγωγής��σύντο�ης�διάρκειας��περίπου�1�΄��

Στόχοι�που�αξιολογούνται��Ανάκληση��Κατανόηση��Εφαρ�ογή�



1��Να�συ�πληρώσετε�τις�παρακάτω�προτάσεις��

Η�απάντηση�στο�ερώτη�α��πότε���δίνεται�από�το��έγεθος�������������Η��έτρηση�

ενός�φυσικού��εγέθους�γίνεται���������������αυτό�που�θέλου�ε�να��ετρήσου�ε��ε�

������������������έτρησης���

Ο� ση�ερινός� ορισ�ός� του� ενός� δευτερολέπτου� σχετίζεται� �ε� το� άτο�ο�

��������������������������

Μονάδες���



��� Ένα� κινητό� που� κινείται� σε� ένα� άξονα� αρχικά� έχει� συντεταγ�ένη� �� �� ���� Αν�

�ετακινηθεί� κατά� 1�� ��� �προς� τη� θετική� κατεύθυνση� του� άξονα�� η� τελική�

του�συντεταγ�ένη�θα�είναι�τότε��

��1����� �������

β���1����� δ���τίποτα�από�τα�παραπάνω�

Μονάδες���



��� Η�θέση�ενός�ση�ειακού�αντικει�ένου�στο�επίπεδο�είναι�η�Α���������������Το�

αντικεί�ενο� �ετατοπίζεται� αρχικά� κατά� � �� �� ��� στον� άξονα� �� και� στη�

συνέχεια�κατά�1�����στον�άξονα����Η�νέα�του�θέση�έχει�συντεταγ�ένες��

��������������� ����������������

��������������� ���1�������������

Ποια�είναι�η�σωστή�απάντηση�και�γιατί��

Μονάδες���



�1

ΚΡΙΤΗΡΙΟ�ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ���



Α���ΣΤΟΙΧΕΙΑ�ΚΡΙΤΗΡΙΟΥ�

Ύλη��Χώρος���Χρόνος�

Χρόνος�διεξαγωγής��περίπου���΄�

Στόχοι�που�αξιολογούνται��Ανάκληση��Κατανόηση��Εφαρ�ογή�



1���Η� έννοια� χρόνος� δεν� ορίζεται� από� άλλες� ����������������� αλλά� δη�ιουργείται� από�

τη�συναίσθηση����������������������των�γεγονότων��

Όλα� τα� φαινό�ενα� που� επαναλα�βάνονται� �ε� αναλλοίωτους� ���������������������� τα�

λέ�ε� ����������������������� και� η� ελάχιστη� χρονική� διάρκεια� που� απαιτείται� για� την�

επανάληψη�ονο�άζεται��������������������������

Αν�ένα�περιοδικό�φαινό�ενο�έχει�περίοδο�����η�συχνότητα�του�είναι�������������

Μονάδες���



����Ένα�ση�ειακό�αντικεί�ενο�που�κινείται�πάνω�στον�άξονα��΄���ετατοπίζεται�

από� την� αρχική� του� θέση� �1� �� �� �� ��� κατά� ���� ���� Η� τελική� του� θέση� έχει�
συντεταγ�ένη��

α�������� β��������� γ���1����� δ��Τίποτα�από�τα�παραπάνω�

Μονάδες���



����Τη� θέση� ενός� ση�ειακού� αντικει�ένου� την� προσδιορίζου�ε� �ε� ένα� αριθ�ό�

συντεταγ�ένων�� Συσχετίστε� τα� στοιχεία� της� αριστερής� στήλης� �ε� αυτά� της�

δεξιάς��

Προσδιορισ�ός�θέσης�σε�� αριθ�ός�συντεταγ�ένων�

1���ευθεία� α���τρεις�

����επίπεδο� β����ία�

����χώρος� γ���δυο�

� δ���τέσσερις�

Μονάδες���

��

����Το� φλας� ενός� αυτοκινήτου� αναβοσβήνει� Ν� �� ���� φορές� σε� χρόνο� �� �� ����

�����Η�συχνότητα�των�αναλα�πών�είναι��

α��1�� αναλα�πές � β����� αναλα�πές � γ���� αναλα�πές � δ���� αναλα�πές �
� ��� � �

Με�ποια�τι�ή�συ�φωνείτε��Να�δικαιολογήσετε�την�απάντησή�σας��

Μονάδες���



������ περίοδος� περιστροφής� ενός� δορυφόρου� της� Γης� είναι� Τ� �� �� ��� Πόσες�

περιστροφές�εκτελεί�ο�δορυφόρος��

α��σε�ένα��ήνα�

β��σε�ένα�χρόνο�

�1��ήνας������η�έρες��1�έτος�������η�έρες��

Μονάδες���



��� Οι� δύο� πεζοπόροι� Α� και� Β� κινούνται� προς� τη� θετική� κατεύθυνση� του� άξονα�

�΄��� του� οποίου� η� αρχή� συ�πίπτει� �ε� τη� θέση� ενός� δένδρου�� Όταν� ο� Α�

βρίσκεται�στη�θέση��Α�����������ισαπέχει�από�την�αρχή�Ο�και�από�τη�θέση�
του�Β��ε�συντεταγ�ένη��Β���


��

�� �� �� �����



α��Ποια�είναι�η�συντεταγ�ένη��Β��

β�� Αν� ο� Α� έρθει� στη� θέση� �ε� συντεταγ�ένη� �Β�� ποια� πρέπει� να� είναι� η�

συντεταγ�ένη��΄Β�του�Β�ώστε�η�απόσταση�του�Β�από�τον�Α�να�είναι�ίση�

�ε�την�απόσταση�του�Α�από�την�αρχή�Ο��

Μονάδες���

��










��

����Κεφάλαιο����Η�ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ�ΤΗΣ�ΚΙΝΗΣΗΣ�


�α� παραδείγ�ατα� των� ερωτήσεων�� που� ακολουθούν�� έχουν� ενταχθεί� σε� δύο�
κατηγορίες���

�� πρώτη� περιλα�βάνει� ερωτήσεις� διαφορετικών� τύπων�� όπως�� ερωτήσεις�
ανάπτυξης�� ερωτήσεις� σύντο�ης� απάντησης�� ερωτήσεις� κλειστού� ή�
αντικει�ενικού�τύπου�καθώς�και�ερωτήσεις�που�συνδυάζουν�δύο�ή�περισσότερα�
από� τα� είδη� που� προαναφέρθηκαν�� �ι� ερωτήσεις� αυτές� �πορούν� να�
χρησι�οποιηθούν� σε� όλες� τις� φάσεις� της� αξιολόγησης� της� επίδοσης� των�
�αθητών�και�για�όλους�τους�γνωστικούς�στόχους���

�� δεύτερη� κατηγορία� περιλα�βάνει� ερωτήσεις� που� ανιχνεύουν� τις�
�εναλλακτικές�� ιδέες� των� �αθητών�� όπως� αυτές� προσδιορίστηκαν� παραπάνω��
�ερικές�από�τις�τελευταίες�ερωτήσεις��πορούν�να�χρησι�οποιηθούν�και�για�την�
αξιολόγηση� της� επίδοσης� των� �αθητών�� ενώ� άλλες� υπηρετούν� διαγνωστικούς�
�όνο�σκοπούς��

Στο�ση�είο�αυτό�θεωρού�ε�αναγκαίο�να�υπογρα��ίσου�ε�τα�εξής���

�ι�ερωτήσεις�αντικει�ενικού�τύπου��πορούν�να�συνδυάζονται��ε�ερωτήσεις�
ανοικτού� τύπου�� �ε� τον� τρόπο� αυτό� �ειώνονται� οι� αδυνα�ίες� και� των� δύο�
τύπων� ερωτήσεων�� οι� οποίες� αναφέρονται� αναλυτικά� στο� Γενικό� �δηγό�
�ξιολόγησης� των� �αθητών� της� �΄� Λυκείου�� �ε� το� συνδυασ�ό� επίσης� των�
κλειστών� �ε� ανοικτές� ερωτήσεις� περιορίζεται� η� τυχαία� επιλογή� της� ορθής�
απάντησης�� �� συνδυασ�ός� αυτός� �πορεί� να� γίνεται� �ε� αιτιολογήσεις� των�
απαντήσεων�� �ε� καθορισ�ό� όρων� ή προϋποθέσεων�� υπό� τις� οποίες� ισχύει�
κάποια�σχέση�ή�αληθεύει��ία�πρόταση�και�άλλα�παρό�οια���ε�τον�τρόπο�αυτό�
καθίσταται�� επιπρόσθετα�� εφικτή� η� αξιολόγηση� ανώτερου� επιπέδου� διδακτικών�
στόχων�και�επιτυγχάνεται�πιο�έγκυρο�και�αξιόπιστο�αποτέλεσ�α��Ο�συνδυασ�ός�
ό�ως� αυτός� πρέπει� να� γίνεται� �ε� �εγάλη� προσοχή�� ιδίως� όταν� η� βαθ�ολογία�
είναι� καθοριστική�� Όταν� π�χ�� η� απάντηση� στο� ένα� σκέλος� �αντικει�ενικού�
τύπου�� είναι� σωστή� και� στο� άλλο� λάθος�� τότε� πρέπει� να� γίνεται� προσεκτικά� η�
�οριοδότηση�του�κάθε�σκέλους�και�να�γνωστοποιείται�στο��αθητή��
�κτός� από� τα� παραδείγ�ατα� των� ερωτήσεων� που� αναφέρονται� στο� παρόν�
φυλλάδιο��εξυπακούεται�ότι�ο�εκπαιδευτικός�αξιοποιεί�για�την�αξιολόγηση�των�
�αθητών�τις�ερωτήσεις�και�τις�ασκήσεις�που�αναφέρονται�στο�ισχύον�διδακτικό�
εγχειρίδιο��καθώς�και�όσα�αναφέρονται�στις�αρχικές και�στις�συ�πληρω�ατικές�

��

οδηγίες�του�Παιδαγωγικού��νστιτούτου��
�α�ενδεικτικά�παραδείγ�ατα�ερωτήσεων�που�δίνονται�παρακάτω�βασίζονται�

στο�κεφάλαιο���του�σχολικού�βιβλίου�της�Φυσικής�της��΄�Λυκείου���ποστολή�
τους� είναι� να� χρησι�εύσουν� στους� διδάσκοντες� ως� πρότυπα�για�την�εκπόνηση�
από� τους� ίδιους� των� ερωτήσεων� που� χρησι�οποιούν� για� τις� διάφορες� εξετάσεις�
των��αθητών�τους���


����1��ρωτήσεις�ανοικτού�τύπου��

α���ρωτήσεις�ανάπτυξης�

1�� Να� εξηγήσετε� τις� έννοιες� που� παριστάνουν� τα� σύ�βολα� των� �εγεθών� της�

εξίσωσης�κίνησης�����υ���

��� �α� αναπαραστήσετε� �ε� ένα� διάγρα��α�� στο� οποίο� να� φαίνεται� η� ση�ασία�

των�συ�βόλων��την�εξίσωση�υ���υ����α���

��� �α� γραφούν� οι� εξισώσεις� κίνησης� στην� ευθύγρα��η� ο�αλά� επιταχυνό�ενη�

κίνηση�και�να�εξηγηθούν�τα�σύ�βολα�των�φυσικών��εγεθών��

��� �ο� σώ�α� �� είναι� κύβος� σιδήρου� και� ζυγίζει� 1�� ���� ενώ� το� σώ�α� �� είναι�

κύβος� σιδήρου� και� ζυγίζει� �� ���� �ε� τις� προτάσεις� της� �ριστοτελικής�

Φυσικής� να� προβλέψετε� και� να� εξηγήσετε� ποιο� σώ�α� θα� φθάσει�

γρηγορότερα�στη�γη��αν�αφεθούν�και�τα�δύο��ταυτόχρονα��από�το�ίδιο�ύψος��

��� ∆ύο� αυτοκίνητα���και�Γ�κινούνται�σε�κυκλική�πλατεία��

�ο��έτρο�της�ταχύτητας�του���αυξάνεται�ενώ�του�Γ�είναι�

χρονικά�σταθερό��Στο�παραπλεύρως�σχή�α�να�τοποθετή�

σετε� τα� αυτοκίνητα� �� και� Γ� σε� δύο� διαφορετικά� ση�εία�

της� κυκλικής� τροχιάς� και� να� σχεδιάσετε� τα� διανύσ�ατα� �

της� επιτάχυνσης�� της� κεντρο�όλου� επιτάχυνσης� και� της� επιτρόχιας�

επιτάχυνσης��Να�δικαιολογήσετε�το�σχέδιό�σας��



��

��� ∆ύο� ό�οια� �πουκάλια� νερού�� το� ένα� γε�άτο� και� το� άλλο� άδειο�� εκτελούν�
ελεύθερη� πτώση� στο� βόρειο� πόλο�� �α� σώ�ατα� εκκινούν� την� ίδια� χρονική�
στιγ�ή��από�το�ίδιο�ύψος��και�κοντά�στην�επιφάνεια�της�θάλασσας��Ποιο�από�
τα� δύο� θα� φθάσει� γρηγορότερα� στην� επιφάνεια� της� γης�� ∆ικαιολογήστε� την�
απάντησή�σας��


�����α�περιγράψετε�ένα�παράδειγ�α�σύνθετης�κίνησης�και�να�προσδιορίσετε�τις�

επι�έρους�κινήσεις��είδος�κίνησης��εξισώσεις�διαστή�ατος�και�ταχύτητας���



� β���ρωτήσεις�σύντο�ης�απάντησης�

1�� Να� καθορίσετε� ένα� σύστη�α� αναφοράς�� ώστε� ένα� αυτοκίνητο� που� κινείται�
ευθύγρα��α�και��ε�σταθερή�ταχύτητα���������ως�προς�τη�Γη���
α�� να�είναι�ακίνητο�ως�προς�το�νέο�σύστη�α�αναφοράς��
β�� να�αυξηθεί�η�ταχύτητά�του��
γ�� να��ειωθεί�η�ταχύτητά�του��
δ�� να�έχει�επιτάχυνση��
Να�απαντήσετε�σε�κάθε�περίπτωση�



��� ��ταχύτητα�ενός�κινητού�που�κινείται�ευθύγρα��α�σε�χρονικό�διάστη�α�����
αυξάνεται� από� 1�� ���� σε� ��� ����� �� �έση� επιτάχυνσή� του� είναι�
��������������������������������������������������������������������������������


��� �� θεωρία�του��ριστοτέλη�εξηγεί�πολλά�φυσικά�φαινό�ενα�όπως��π�χ��όταν�

θερ�αίνου�ε�το�νερό�ο�ατ�ός�ανεβαίνει��
� �α���α� γράψετε� �ε� βάση� ποιες� αρχές�� η� �ριστοτελική� θεωρία� εξηγεί� τα�

παραπάνω�φαινό�ενα���
� �β���α� γράψετε� τρία� άλλα� φυσικά� φαινό�ενα� που� εξηγούνται� σύ�φωνα� �ε�

την��ριστοτελική�θεωρία����
� �γ��Ποια�είναι�τα�στοιχεία��από�τα�οποία�αποτελούνται�τα�σώ�ατα��και�ποια�η�

φυσική�τους�θέση��σύ�φωνα��ε�την��ριστοτελική�θεωρία���

��

�����α� γράψετε� το� �αθη�ατικό� τύπο� που� ορίζει� τη� γρα��ική� ταχύτητα� στην�
ο�αλή�κυκλική�κίνηση�και�να�εξηγήσετε�τα�σύ�βολα��


�ι� ερωτήσεις� σύντο�ης� απάντησης� �πορούν� να� συνδυάζονται� �ε� τις�

ερωτήσεις� ανάπτυξης� �ε� ποικίλους� τρόπους�� �ι� �αθητές� καλούνται� π�χ�� να�
δικαιολογήσουν�την�απάντησή�τους��να�προσδιορίσουν�τις�προϋποθέσεις��κάτω�
από� τις� οποίες� ισχύει� αυτή�� να� αναφέρουν� περιορισ�ούς�� να διευκρινίσουν�
διάφορα�ση�εία�ή�να�προβούν�σε�άλλες�επεξηγήσεις��π�χ���
1�� �ε� βάση� το� παρακάτω� φαινό�ενο� να� απαντήσετε� στις� ερωτήσεις� που�

ακολουθούν��Τα�ση�εία�της�έλικας�ενός�ανε�ιστήρα�εκτελεί�ο�αλή�κυκλική�
κίνηση�� �ο� ση�είο� �� βρίσκεται� πλησιέστερα� στο� κέντρο� περιστροφής� του�
δίσκου�από�το�ση�είο����
α�� Ποιο�από�τα�δύο�ση�εία�έχει��εγαλύτερη περίοδο�και�γιατί��
β�� Ποιο�από�τα�δύο�ση�εία�έχει��εγαλύτερη�συχνότητα�και�γιατί���
γ�� Ποιο�από�τα�δύο�ση�εία�έχει��εγαλύτερη�γρα��ική�ταχύτητα�και�γιατί��

����α�� Ποιος�ήταν�ο�σκοπός�του�πειρά�ατος�του�Γαλιλαίου��ε�το�κεκλι�ένο��
επίπεδο�και�ποιες�παραδοχές�έκανε�για�τον�έλεγχο�των�υποθέσεών�του���

� β�� � �α�περιγράψετε�σύντο�α�τη�διαδικασία�του�πειρά�ατος�αυτού�και�το��
� � � είδος�των��ετρήσεων�που�έκανε��
� γ�� � �α�αναφέρετε�τα�συ�περάσ�ατα�στα�οποία�κατέληξε���





��

�������ρωτήσεις�κλειστού�ή�αντικει�ενικού�τύπου�

α���ρωτήσεις�πολλαπλής�επιλογής�

∆ιαβάστε�προσεκτικά�τις�παρακάτω�ερωτήσεις���άλτε�σε�κύκλο�το�γρά��α�που�
αντιστοιχεί�στη�σωστή�απάντηση���

1�� Στην�ευθύγρα��η�ο�αλά�επιταχυνό�ενη�κίνηση���
α�� η�ταχύτητα�είναι�σταθερή��
β�� ο�ρυθ�ός��εταβολής�της�ταχύτητας�είναι�σταθερός��
γ�� ο�ρυθ�ός��εταβολής�της�θέσης�είναι�σταθερός��
δ�� η��ετατόπιση�είναι�ανάλογη�του�χρόνου�κίνησης��

��� ��επιτάχυνση�ενός�κινητού�εκφράζει�το��
α�� πόσο�γρήγορα��εταβάλλεται�η�θέση�του���
β�� πηλίκο�της��ετατόπισης�δια�του�χρόνου��
γ�� πόσο�γρήγορα��εταβάλλεται�η�ταχύτητα��
δ�� πόσο�γρήγορα�κινείται�ένα�κινητό��

��� �ια�διαφορά��εταξύ�ταχύτητας�και�επιτάχυνσης�είναι�ότι���
α�� το�ένα��έγεθος�είναι��ονό�ετρο�ενώ�το�άλλο�διανυσ�ατικό��
β�� έχουν�πάντα�διαφορετική�φορά��
γ�� το� ένα� εκφράζει� το� πόσο� γρήγορα� αλλάζει� η� θέση�� ενώ� το� άλλο�� πόσο�

γρήγορα�αλλάζει�η�ταχύτητα��
δ�� η�ταχύτητα�είναι�δύνα�η�ενώ�η�επιτάχυνση�δεν�είναι��

��� Στην�ο�αλή�κυκλική�κίνηση���
α�� η�ταχύτητα�είναι�σταθερή��
β�� η�επιτάχυνση�είναι�σταθερή��
γ�� το��έτρο�της�ταχύτητας�είναι�σταθερό��
δ�� δεν�υπάρχει�επιτάχυνση��

��

��� ��γρα��ική�ταχύτητα�στην�ο�αλή�κυκλική�κίνηση�εκφράζει��

α�� το�πόσο�γρήγορα�διαγράφεται�το�τόξο�του�κύκλου��

β�� το�ίδιο�το�τόξο�του�κύκλου��

γ�� τη��ετατόπιση�του�κινητού��

δ�� τη�γωνία�που�διαγράφεται�ανά��ονάδα�χρόνου��


��� �ια�διαφορά��εταξύ�ο�αλής�κυκλικής�και�ευθύγρα��ης�ο�αλής�κίνησης�σε�

σχέση��ε�την�ταχύτητα�είναι�ότι��

α�� στην� ευθύγρα��η� ο�αλή� κίνηση� η� ταχύτητα� είναι� �ονό�ετρο�� ενώ� στην�

κυκλική�διανυσ�ατικό��έγεθος��

β�� στην� ευθύγρα��η� ο�αλή� κίνηση� η� ταχύτητα� είναι� διανυσ�ατικό�� ενώ�

στην�κυκλική��ονό�ετρο��έγεθος��

γ�� το� �έτρο� της� ταχύτητας� στην� ευθύγρα��η� ο�αλή� κίνηση� παρα�ένει�

σταθερό��ενώ�στην�κυκλική��εταβάλλεται��

δ�� η�κατεύθυνση�της�ταχύτητας�στην�ευθύγρα��η�ο�αλή�κίνηση�παρα�ένει�

σταθερή��ενώ�στην�κυκλική��εταβάλλεται��


��� ���ριστοτελική�φυσική�περιλα�βάνει�τις�παρακάτω�προτάσεις��

� ��� �ο�υλικό�των�επίγειων�σω�άτων�προέρχεται�από�την�ανά�ειξη�τεσσάρων�

στοιχείων��γης��ύδατος��αέρος�και�πυρός��

� ���� �άθε�υλικό�αποτελείται�από�ένα�κυρίαρχο�στοιχείο��

� ������άθε�σώ�α�έχει�την�τάση�να�κινηθεί�προς�τη�φυσική�του�θέση��

� �����φυσική�θέση�των�τεσσάρων�στοιχείων�σε��ια�σειρά�που�πηγαίνει�από�

ψηλά� προς� χα�ηλά� σε� σχέση� �ε� τη� γη� είναι� αυτή� που� αναγράφεται�

παραπάνω��πρόταση�����

� Ποιές�από�τις�παρακάτω�προτάσεις�είναι�απαραίτητες�για�να�ερ�ηνευθούν�τα�

ακόλουθα�φαινό�ενα����άλε�σε�κύκλο�τη�σωστή�απάντηση��

�1���ο�οινόπνευ�α�περιέχει�νερό�σε��εγαλύτερη�αναλογία�από�τα�άλλα�στοιχεία��

� � �� � ������������

� β�� ��και���� δ�� �����������

������καπνός�του�τσιγάρου�ανεβαίνει�προς�τα�πάνω��

� � ������ � �����������

� � �������� � ���������������

��

��� Ποιο� από� τα� παρακάτω� φαινό�ενα� δεν� εξηγείται� �ε� την� �ριστοτελική�
θεωρία����άλτε�σε�κύκλο�το�αντίστοιχο�γρά��α���

� α�� �ν� αφήσου�ε� ένα� φύλλο� χαρτί� και� ένα� ζάρι� από� ύψος� ��� από� την�
επιφάνεια�της�γης��τότε�το�ζάρι�θα�πέσει�πρώτο��

� β�� Ένα�τσαλακω�ένο�χαρτί�φθάνει�στο�έδαφος��ε��εγαλύτερη�ταχύτητα�από�
ένα�ίδιο�ατσαλάκωτο�χαρτί��που�αφέθηκε�από�το�ίδιο�ύψος��

� γ�� Αν�ένα�ελαφρύ�και�ένα�βαρύ�σώ�α�αφεθούν�ελεύθερα�από�το�ίδιο�ύψος�
ως�προς�την�επιφάνεια�της�γης��τότε�το�βαρύτερο�θα�πέσει�γρηγορότερα��

� δ�� �ν� αφήσου�ε� ένα� βότσαλο� στην� επιφάνεια� της� θάλασσας� αυτό� θα�
καταλήξει�στο�βυθό��

� � Να�δικαιολογήσετε�την�απάντησή�σας��

��� �ο�σώ�α���έχει��εγαλύτερη��άζα�από�σώ�α�����φόσον�και�τα�δύο�σώ�ατα�

εκτελούν� ταυτόχρονα� πτώση� σε� κενό� αέρος� στο� βόρειο� πόλο�� από� το� ίδιο�
ύψος� και� κοντά� στην� επιφάνεια� της� θάλασσας�� τότε� φθάνουν� ταυτόχρονα�
στη� γη�� Βάσει� ποιας� ή� ποιων� προτάσεων� ή� τύπων� εξηγείται� το� παραπάνω�
φαινό�ενο���Βάλτε�σε�κύκλο�το�ή�τα�απαραίτητα�γρά��ατα���
α��τα�βαρύτερα�σώ�ατα�πέφτουν�γρηγορότερα��
������������
γ��υ�������
δ��η�επιτάχυνση�βαρύτητας�εξαρτάται�από�τη��άζα��
ε��στο�κενό�δεν�υπάρχει�βαρύτητα��





�1

β��Ερωτήσεις�του�τύπου��Σωστό�Λάθος��
Χαρακτηρίστε� �ε� Σ� τις� παρακάτω� προτάσεις�� αν� είναι� σωστές�� και� �ε� Λ� αν�
είναι�λανθασ�ένες��
1�� Στην�ευθύγρα��η�ο�αλά�επιταχυνό�ενη�κίνηση��η�επιτάχυνση�του�κινητού��
�� Είναι�ανάλογη�του�χρόνου�κίνησης��
�� Είναι�διάφορη�του��ηδενός�και�σταθερή��
�� Είναι�ίση��ε��ηδέν��
�� Είναι�ανάλογη�προς�το�τετράγωνο�του�χρόνου�κίνησης��

��� Στην�ευθύγρα��η�ο�αλά�επιταχυνό�ενη�κίνηση��
�� η�ταχύτητα�είναι�σταθερή��
�� η�επιτάχυνση�είναι�σταθερή��
�� το��έτρο�της�επιτάχυνσης�είναι�σταθερό��
�� ο�ρυθ�ός��εταβολής�της�ταχύτητας�είναι�σταθερός��
�� ο�ρυθ�ός��εταβολής�της�θέσης�είναι�σταθερός��

γ���ρωτήσεις�αντιστοίχησης�

1�� Χρησι�οποιήστε�τα�σύ�βολα������και�Γ�για�να�χαρακτηρίσετε�τη�σχέση��ε�
ταξύ�του��έτρου�της��ετατόπισης�και�του��ήκους�της τροχιάς�στα�παρακάτω�
�1�και����φαινό�ενα�

� ���η��ετατόπιση�είναι��ικρότερη�από�το��ήκος�της�τροχιάς��
� ���η��ετατόπιση�είναι�ίση��ε�το��ήκος�της�τροχιάς��
� Γ��η��ετατόπιση�είναι��εγαλύτερη�από�το��ήκος�της�τροχιάς��

�1�������� Ένα� κινητό� ξεκινά� από� το� ση�είο� �� του� ιση�ερινού� και� κινείται�
βόρεια�για�1�����ετά�κινείται�����ανατολικά�και�στα�ατάει�στο�ση�είο�Ψ���


����������Ένα�κινητό�ξεκινά�από�το�ση�είο���και�κινείται�ευθύγρα��α��έχρι�το�
ση�είο� Ψ�� κατόπιν� επιστρέφει� στο� ση�είο� ��� ακολουθώντας� την� ίδια�
τροχιά���

��

� ��� �αρακτηρίστε�κάθε��ία�από�τις�παρακάτω�παρατηρήσεις�ή�ισχυρισ�ούς�

�α�έως�ε����ε�ένα�από�τα�γρά��ατα������ή�Γ��ανάλογα��ε�την�περίπτωση����

ση�ασία�των�γρα��άτων�είναι�η�εξής���

� ���υποστηρίζει�την��ριστοτελική�θεωρία��

� ���δεν�υποστηρίζει�την��ριστοτελική�θεωρία��

� Γ��είναι�άσχετη��ε�τη��ριστοτελική�θεωρία��

�����α�� Σε�κενό�αέρος�ένα�φτερό�και�ένα�κο��άτι�σίδηρο�πέφτουν�ταυτόχρονα�

στη�γη��αν�αφεθούν�από�το�ίδιο�ύψος��

�����β�� Ένα�ζάρι�χρειάζεται�τον�ίδιο�χρόνο�για�να�εκτελέσει�ελεύθερη�πτώση��

από�το�ίδιο�ύψος��στον�ιση�ερινό�και�στο�βόρειο�πόλο��

�����γ�� �α�βαρύτερα�σώ�ατα�πέφτουν�γρηγορότερα��

�����δ�� Στη�σελήνη�ένα�ζάρι�και��ία�χαρτοπετσέτα�χρειάζονται�τον�ίδιο�χρόνο�

να� φθάσουν� στην� επιφάνεια� της�� αν� αφεθούν� ελεύθερα� από� το� ίδιο�

ύψος��

�����ε�� αν� ανα�είξου�ε� ρινίσ�ατα� σιδήρου� και� νερό�� τότε� τα� ρινίσ�ατα� θα�

κατακαθίσουν�στον�πυθ�ένα�του�δοχείου��



��� Συσχετίστε� συνδέοντας� �ε� γρα��ές� τα� στοιχεία� της� αριστερής� στήλης� �ε�

αυτά�της�δεξιάς��α�������

� υ���υ����α��� •��ευθύγρα��η�ο�αλή�κίνηση��

� ����υ�������α���� •���ευθύγρα��η�κίνηση�στην�οποία�τα�διανύσ�ατα�
� ���υ�� ���� �r� �και� �r �είναι�ο�όρροπα��

� υ���υ���� � �� •�ευθύγρα��η�κίνηση�στην�οποία�τα�διανύσ�ατα�
� ����υ������ � ��� ��� �r� �και� �r �είναι�αντίρροπα��





��

��� Να� βάλετε� �έσα� στις� παρενθέσεις� που� υπάρχουν� δίπλα� από� τα παρακάτω�

διαγρά��ατα�� το� γρά��α� που� αντιστοιχεί� στην� κίνηση� που� εκφράζει� το�

καθένα���

� α��ευθύγρα��η�ο�αλή�� υυ
� β�ακινησία���

� γ�� ευθύγρα��η� κίνηση�� στην� οποία� το� ������ ������

�έτρο� της� ταχύτητας� του� κινητού� � �
αυξάνει��ε�σταθερό�ρυθ�ό��� υ
� δ�� ευθύγρα��η� κίνηση�� στην� οποία� το� �

�έτρο� της� ταχύτητας� του� κινητού� ������ ������ �
�ειώνεται��ε�σταθερό�ρυθ�ό��
�� �

������ εξίσωση� κίνησης� στην� ευθύγρα��η� ο�αλή� κίνηση� είναι� �� �� ��� �� υ���
Συνδέστε� �ε� γρα��ές� τα� σύ�βολα� της� αριστερής� στήλης� �ε� τις� εξηγήσεις�

τους�της�δεξιάς�στήλης��

� � �� χρόνος�

� � ��� ταχύτητα�
� � υ� αρχική�θέση�

� � �� θέση��

�� � �ετατόπιση�



���Να�συνδέσετε��ε�γρα��ές�τα�σχεδιαγρά��ατα��ε�τις�αντίστοιχες�κινήσεις��

α��������������υ επιταχυνό�ενη��χωρίς�αρχική�ταχύτητα

υ���������������α η�ταχύτητα��ειώνεται

������α����������υ η�ταχύτητα��ένει�σταθερή
η�ταχύτητα�είναι�συνεχώς�ίση��ε��ηδέν �

��

δ���ρωτήσεις�συ�πλήρωσης�

Συ�πληρώστε�τα�κενά�στις�παρακάτω�προτάσεις��

1�� �� επιτάχυνση� ενός� κινητού� εκφράζει� το� πόσο� ������������ �εταβάλλεται� το�

������������της�ταχύτητας��

��� Ένα� σώ�α� εκτοξεύεται� από� το� έδαφος� κατακόρυφα� προς� τα� επάνω�� φτάνει�

σε�ύψος�1����και�επιστρέφει�στο�έδαφος��
α�����ετατόπιση�του�σώ�ατος�κατά�την�άνοδο�είναι��������������
β��Στο�ανώτατο�ση�είο�της�τροχιάς�του�το�σώ�α�έχει�ταχύτητα�ίση��ε�������������
γ����ολική��ετατόπιση�του�σώ�ατος�είναι�����������������
δ��Όταν�το�σώ�α�κατέρχεται�η�κίνησή�του�είναι�����������������������������������������������

��� Ένα�αυτοκίνητο�διάνυσε��������σε�έξι�ώρες��
α��Η������������������������ταχύτητά�του�ήταν����������
β�� Το� ταχύ�ετρό� � του� έδειχνε� ανά� πάσα� στιγ�ή� τη� ������������������������������

ταχύτητά�του�
γ�� �� στιγ�ιαία� ταχύτητά� του� όταν� έπαιρνε� βενζίνη� σε� κάποιο� πρατήριο�

καυσί�ων�ήταν�������������������������������

��� Πετά�ε� �ια� �πάλα� οριζόντια� από� ύψος� �� ��� Η� αντίσταση� του� αέρα� είναι�

α�ελητέα��
α�� ��χρόνος�που�χρειάζεται�η��πάλα�για�να�φτάσει�στο�έδαφος�δίνεται από�

τον�τύπο�������������������������������
β�� ��κίνηση�της��πάλας��πορεί�να�αναλυθεί�σε�δύο�κινήσεις���ο�είδος�της�

οριζόντιας� κίνησης� είναι� ����������������������������������������� και� το� είδος� της�
κατακόρυφης�είναι����������������������������
γ�� �� ταχύτητα� στην� οριζόντια� κίνηση� είναι� ������������������������� και� η� αρχική�
ταχύτητα�στην�κατακόρυφη�κίνηση�είναι�������������������������


��


Click to View FlipBook Version