ลำดับที่ 01 ประวัติท่านพระอาจารย์มั่น

พระธรรมวิิสุุทธิิมงคล

(ท่่านอาจารย์์พระมหาบััว ญาณสััมปัันโน)

วััดป่่าบ้า้ นตาด อำำ�เภอเมือื ง จัังหวััดอุุดรธานีี

ประมวลธรรมนิิพนธ์์

ประวััติิท่่านพระอาจารย์ม์ ั่่�น ภูรู ิิทััตตเถระ

พระธรรมวิิสุุทธิิมงคล

(ท่่านอาจารย์์พระมหาบััว ญาณสััมปัันโน)

วัดั ป่า่ บ้า้ นตาด อำเภอเมืือง จังั หวััดอุุดรธานีี

1

2

3

ประมวลธรรมนิิพนธ์์
ประวััติิท่่านพระอาจารย์์มั่่�น ภููริิทััตตเถระ

พระธรรมวิิสุุทธิิมงคล

(ท่่านอาจารย์์พระมหาบััว ญาณสััมปัันโน)

วัดั ป่่าบ้้านตาด อำเภอเมืือง จัังหวัดั อุุดรธานีี

จััดพิิมพ์เ์ ป็็นธรรมทาน
โดย มููลนิธิ ิิ “วิิริิยะ ณศีลี วัันต์์ วััดป่่านาคำน้้อย”
พมิ พเ์ น่อื งในมงคลโอกาสแห่งการเฉลิมฉลองการสรา้ งพิพธิ ภณั ฑ์ธรรมเจดีย์
พระธรรมวสิ ทุ ธมิ งคล (หลวงตาพระมหาบวั ญาณสมั ปันโน)

พ.ย. ๒๕๖๓
จ�ำ นวน : ๑,๐๐๐ เลม่
ผู้จัดท�ำ : คณะศษิ ยานศุ ิษย์

พิมพท์ ี่ : บริษัท ศลิ ป์สยามบรรจุภณั ฑ์และการพิมพ์ จ�ำ กดั โทรศพั ท์. (๖๖๒) ๔๔๔-๓๓๕๑-๙
โทรสาร. (๖๖๒)๔๔๔-๐๐๗๘ E-mail : [email protected]
4

5

ถ้า้ ท่่านผู้�ใดประสงค์์จะพิิมพ์แ์ จกเป็น็ ธรรมทาน
ท่่านผู้�นั้น� กรุุณาพิมิ พ์์ได้้ตามประสงค์์
โดยไม่ต่ ้อ้ งขออนุุญาตแต่อ่ ย่า่ งใด

นอกจากพิมิ พ์์เพื่�อจำหน่่ายจึึงขอสงวนลิิขสิิทธิ์�
เพราะผู้ �แสดงไม่่ต้้องการอะไรยิ่ �งกว่่าใจ
ที่�เป็น็ สมบัตั ิลิ ้้ำค่่ากว่า่ สมบััติิใดๆ ในโลก

6

7

คำ�ำ ปรารภ

การสร้้างพิิพิิธภััณฑ์์ธรรมเจดีีย์์ พระธรรมวิิสุุทธิิมงคล (หลวงตาพระมหาบััว
ญาณสััมปัันโน) ณ วััดป่่าบ้้านตาด อ.เมืือง จ.อุุดรธานีี อาจมีีผู้�ตั้�งข้้อสัังเกตว่่า
ท่่านพระอาจารย์์อิินทร์์ถวาย สัันตุุสสโก ดููเหมืือนทุ่�มเทกัับการสร้้างอย่่างมิิได้้
คิิดอ่่านอะไร ซึ่�่งตามความเป็็นจริิงแล้้ว ก็็ไม่่ได้้คิิดสร้้างเพีียงด้้านวััตถุุอย่่างเดีียว
แต่่ได้้ตั้�งใจไว้้นัับแต่่พ่่อแม่่ครููอาจารย์์ละสัังขารไปใหม่่ๆ โดยได้้ให้้แนวความคิิด
กัับผู้�เกี่�ยวข้้องไว้้ว่่า ควรที่�จะทำการเก็็บรวบรวมพระธรรมเทศนาที่�องค์์หลวงตา
เทศน์์อบรมต่่างกรรมต่่างวาระ มาเก็็บรวบรวมไว้้ในที่่�อัันเหมาะสม ควบคู่�ไปกัับ
การสร้า้ งเจดียี ์น์ ้้อมถวายเป็็นเครื่�องบูชู าพระคุณุ
การรวบรวมพระธรรมเทศนานั้้น� ในเบื้้อ� งต้น้ ได้ท้ ำการเก็บ็ รักั ษาไว้ใ้ นฮาร์ด์ ดิสิ ก์์
เพราะเห็น็ ว่า่ หากมิไิ ด้ท้ ำการรวบรวมไว้ใ้ ห้เ้ ป็น็ ระเบียี บระบบ ในที่่�อันั เหมาะสมแล้ว้
ต่่อไปอาจมีีการตกหล่่นสููญหายไปได้้เป็็นลำดัับ จึึงได้้ทำการเก็็บรัักษาไว้้ โดยเก็็บ
ไว้้ทั้้�งรากแก้้ว รากฝอย ทั้้�งต้้น ทั้้�งเปลืือก ทั้้�งกระพี้้� ทั้้�งสะเก็็ด ทั้้�งใบแก่่ ใบอ่่อน
เก็บ็ ไว้ห้ มด เพื่�อมิใิ ห้ก้ ระจัดั กระจาย บัดั นี้้ไ� ด้ท้ ำการรวบรวมในลักั ษณะเป็น็ ประมวล
พระธรรมเทศนา อบรมพระ สำหรัับพิิมพ์์เป็็นธรรมบรรณาการ โดยเรีียงลำดัับ
ตามวัันเดืือนปีี นัับตั้�งแต่่ปีี พ.ศ. ๒๕๐๕ - ๒๕๔๘ นัับจำนวนได้้หกร้้อยกว่่ากััณฑ์์
นอกจากนี้้� ก็็ยัังได้้มีีการพิิมพ์์ธรรมนิิพนธ์์อื่�น เช่่น ประวััติิท่่านพระอาจารย์์มั่�น
ภููริิทััตตเถระ ปฏิิปทาพระธุุดงคกรรมฐานสายท่่านพระอาจารย์์มั่�นฯ หยดน้้ำบน
ใบบััว ธรรมคู่�แข่่งขััน ปััญญาอบรมสมาธิิ อัันชนกชนนีีนี้้�รัักเจ้้า ธรรมสามััคคีี
เพื่�อใจที่�ได้ท้ ุกุ ข์์ เป็น็ ต้น้ ควบคู่่�กันั ไปกับั ประมวลพระธรรมเทศนาอบรมพระนั้้น� ด้ว้ ย

8

สรุุปแล้้วก็็คืือ พวกเราไม่่ได้้ให้้ความสำคััญแต่่เพีียงด้้านสร้้างปููชนีียวััตถุุหรืือ
ปููชนีียสถานประการเดีียว แต่่เรายัังเห็็นคุุณค่่าของโอวาทธรรมานุุสาสนีี หลัักจิิต
หลัักใจที่�องค์์หลวงตาเมตตาพร่่ำสอนอีีกด้้วย ถ้้ามีีแต่่ด้้านวััตถุุอย่่างเดีียว ไม่่มีี
ธรรมคำสอนไว้้เป็็นข้้อคิิดเตืือนจิิตเตืือนใจแล้้ว มีีแต่่อิิฐหิินปููนทราย จะเกิิด
ประโยชน์์อะไร คนทั้้�งหลายก็็จะว่่าอย่่างนั้้�น ก็็ต้้องให้้มีีเนื้้�อหาสาระธรรมะของ
องค์์หลวงตาไว้้เป็็นหลัักเป็็นฐาน ซึ่่�งก็็ได้้ดำเนิินการจััดพิิมพ์์เป็็นรููปเล่่ม กััณฑ์์ไหน
ที่่�ยังั ไม่ไ่ ด้พ้ ิมิ พ์์ ก็ค็ ัดั สรรออกมาทำการพิมิ พ์เ์ ป็น็ ธรรมบรรณาการให้แ้ ก่ว่ ัดั วาอาราม
ต่่างๆ และแก่ค่ ณะศรัทั ธาญาติิโยมต่า่ งๆ อีกี ด้้วย
ธรรมเทศนาที่�องค์์หลวงตาเทศนาว่่าการนั้้�น มีีเป็็นจำนวนนัับหมื่�นกััณฑ์์
องค์์ท่่านคงตระหนัักในความสำคััญของบทพุุทธศาสนสุุภาษิิตที่่�ว่่า “สพฺฺพทานํํ
ธมฺมฺ ทานํํ ชิินาติิ การให้้ธรรมเป็็นทานชนะการให้ท้ ั้้ง� ปวง” จึึงได้ม้ ีีเมตตาให้ธ้ รรมะ
โสรจสรงจรุุงจิิตใจปวงพุุทธบริิษััททุุกหมู่�เหล่่าเสมอมา ให้้ได้้รัับความผาสุุกร่่มเย็็น
อย่า่ งที่่�มิิเห็็นแก่่เหน็็ดแก่่เหนื่�อย ตลอดระยะเวลาที่�ครองเพศพรหมจรรย์์ หลวงพ่อ่
เองก็็เห็็นอย่่างที่�องค์์หลวงตาท่่านเห็็นอย่่างนั้้�น ว่่าการให้้เงิิน ให้้ทอง ให้้วััตถุุ
สิ่�งของ เหล่่านั้้�นถึึงอย่่างไรก็็สู้�การให้้ธรรมเป็็นทานไม่่ได้้ มีีความมั่�นใจอย่่างนั้้�นนะ
องค์์หลวงตาพููดอะไรก็็ล้้วนเป็็นอรรถเป็็นธรรม องค์์ท่่านทรงความรู้้�ด้้านปริิยััติิ
จบนัักธรรมชั้�นเอกและเปรีียญธรรมสามประโยค ด้้านการปฏิิบััติิองค์์หลวงตาก็็
หนัักแน่่นในหลัักธรรมหลัักวิินััยอย่่างไม่่มีีที่่�ต้้องติิ นอกจากนั้้�น ก็็ยัังได้้ไปศึึกษากัับ
พระปรมาจารย์์องค์์หลวงปู่�มั่�น ภููริิทัตั ตเถระ นับั เป็น็ เวลาถึึง ๘ ปีี ได้้รับั การแนะนำ
พร่่ำสอนอย่่างเต็็มเม็็ดเต็็มหน่่วย ในยุุคศิิษย์์วััดป่่าบ้้านหนองผืือ อ.พรรณานิิคม
จ.สกลนคร ด้ว้ ยกันั ใครๆ ก็็ยอมรัับว่่า องค์ห์ ลวงตามหาบัวั นี่�แหละยึดึ มั่�นแนวแถว
ปฏิปิ ทาขององค์ห์ ลวงปู่�มั่�นได้ม้ ากกว่า่ องค์อ์ื่�นๆ หลวงปู่�หล้า้ เขมปัตั โต ท่า่ นก็ย็ กย่อ่ ง
อย่่างนั้้�น ว่่าองค์์หลวงตาท่่านยึึดแนวแถวปฏิิปทาขององค์์หลวงปู่�มั่�นได้้มากที่่�สุุด

9

ตลอดถึึงธรรมะคำสอนขององค์์หลวงปู่ �มั่ �นที่ �เแนะนำสั่ �งสอนบอกกล่่าวไว้้อย่่างไร
องค์ห์ ลวงตามหาบัวั ก็ม็ ีวี ิริ ิยิ ะอุตุ สาหะนำมาบันั ทึกึ จารึกึ ไว้เ้ ป็น็ หลักั เป็น็ ฐานปรากฏ
ให้เ้ ห็็นเด่น่ ชัดั ตราบจนกระทั่�งปััจจุบุ ััน
ในเมื่�อพวกเราได้้ยิินได้้ฟััง ได้้อ่่าน ได้้ศึึกษา พวกเราก็็นำมาวิิเคราะห์์
เปรีียบเทีียบดูู ถึึงจะโง่่แสนโง่่ ก็็ขอให้้พวกเราน้้อมนำคำสอนขององค์์หลวงตามา
เปรีียบเทีียบดููกัับหลัักธรรมคำสอนของพระพุุทธเจ้้าก็็จะเห็็นได้้ว่่าไม่่มีีที่่�ผิิดเพี้้�ยน
เลย ไปในแนวแถวเดีียวกััน แต่่ในพระไตรปิิฎกเป็็นแง่่มุุมที่�ละเอีียดลึึกซึ้�ง ในยุุค
สมััยนั้้�นท่่านสอนกัันอย่่างไร อาจเป็็นภาษาที่�เข้้าใจยากสำหรัับคนยุุคปััจจุุบััน
องค์ห์ ลวงตาท่า่ นก็น็ ำมาอธิบิ ายทำให้เ้ ข้า้ ใจง่า่ ยขึ้น� ตรงไปตรงมา และสามารถนำมา
ประพฤติิปฏิิบััติิได้้จริิง โดยเฉพาะองค์์หลวงตาท่่านเน้้นการอบรมฝึึกฝนด้้านจิิตใจ
เช่่น การภาวนานั้้�นควรทำความพากเพีียรอย่่างไร เดิินจงกรมให้้ปฏิิบััติิตนอย่่างไร
ความคิิดนึึกให้้กำหนดอย่่างไร จึึงจะไม่่ให้้กิิเลสเข้้ามาย่่ำยีีจิิตใจหรืือจัักกำจััดกิิเลส
ออกไปจากจิิตใจของเราได้้อย่่างไร เป็็นต้้น เหล่า่ นี้้อ� งค์์หลวงตาล้้วนอธิิบายไว้้อย่่าง
ชััดเจน แจ่ม่ แจ้้ง หลวงพ่่อเองนี่�แหละยอมรับั ในองค์ห์ ลวงตาว่า่ ท่่านเป็็นผู้�แตกฉาน
ในอรรถในธรรมอย่่างแท้จ้ ริงิ
การสร้้างเจดียี ์์นับั เป็็นเครื่�องเชิดิ ชููบูชู าพระคุุณขององค์์หลวงตา ดังั ที่�พวกเรา
มีีความพร้้อมเพรีียงสามััคคีีกัันทำด้้วยความมุ่�งมั่�น ควบคู่่�กัันไปกัับการรวบรวม
สารััตถธรรมคำสอนขององค์์หลวงตาพวกเราก็็มิิได้้ลดละ ได้้ให้้ความสำคััญ
ตระหนัักในคุุณค่่าทั้้�งรููปธรรมและนามธรรม ทั้้�งการทำเจดีีย์์เป็็นปููชนีียสถาน
ทั้้ง� การรวบรวมธรรมเทศนาที่�เป็น็ นานานุสุ าสโนวาท อันั เป็น็ หลักั ธรรมะคำสอนของ
องค์์หลวงตา ทั้้�งนี้้� ก็็มุ่�งหวังั เป็็นเครื่�องประกาศกิติ ติิคุณุ กิติ ติศิ ััพท์ข์ ององค์ห์ ลวงตา
ผู้�เป็น็ เนื้้อ� นาบุญุ ของโลก ให้ป้ รากฏเป็น็ ที่�ประจักั ษ์ต์ าประจักั ษ์ใ์ จ ให้ป้ ระทับั พระคุณุ

10

เป็็นเครื่�องจดจำรำลึึกไว้้ โดยที่�เมตตาคุุณ เมตตาธรรมขององค์์หลวงตานี้้�แหละ
จัักสถิิตสถาพรคงอยู่�ในจิิตประทัับอยู่�ในใจของปวงพุุทธบริิษััท ตราบนานเท่่านาน
ก็็ด้้วยทุุกฝ่่ายล้้วนมีีกััลยาณจิิตมุ่ �งน้้อมถวายเป็็นเครื่ �องแสดงกตััญญููกตเวทิิตาคุุณ
กอปรกัับเป็็นการปฏิิบััติิตามความเมตตาแห่่งธรรมีีกถาที่ �องค์์หลวงตาเทศน์์อบรม
ฆราวาส ณ วััดป่่าบ้้านตาด เมื่�อ ๓๐ ตุุลาคม ๒๕๔๙ อัันมีีความตอนหนึ่�งว่่า
“ให้้เอาคติิธรรมความเคลื่�่อนไหวของเราที่่�เป็็นศีีลเป็็นธรรมแสดงออกต่่อโลกนี้้�
เขีียนเป็็นประวััติิศาสตร์์ไปเลยจะดีีกว่่าทำเจดีีย์์หลวงตาบััว ไม่่เห็็นได้้อะไร
ถ้้าเป็็นคติิเครื่่�องเตืือนใจออกเป็็นลายลัักษณ์์อัักษรเขีียนไว้้ ก็็จะเป็็นที่่�ระลึึกได้้
นานทีีเดีียว”
จึึงขออนุุโมทนาสาธุุการ “มููลนิธิ ิิวิริ ิิยะ ณศีลี วันั ต์์ วัดั ป่า่ นาคำน้อ้ ย” ที่�ได้้เห็็น
ความสำคััญของการธำรงรัักษาหลัักธรรมคำสอนและธรรมนิิพนธ์์ขององค์์หลวงตา
ควบคู่�ไปกัับการสร้้างพิิพิิธภััณฑ์์ธรรมเจดีีย์์ฯ ดัังกล่่าวข้้างต้้น จึึงได้้ทำการพิิมพ์์
“ประมวลธรรมนิิพนธ์์ ประวััติิท่่านพระอาจารย์์มั่�น ภููริิทััตตเถระ” ลำดัับที่� ๑
สำหรับั ถวายเป็น็ ธรรมบรรณาการ เนื่�องในมงคลโอกาสแห่ง่ การเฉลิมิ ฉลองการสร้า้ ง
พิิพิิธภััณฑ์์ธรรมเจดีีย์์ พระธรรมวิิสุุทธิิมงคล (หลวงตาพระมหาบััว ญาณสััมปัันโน)
ที่�สำเร็็จเรียี บร้อ้ ยสง่า่ งามสมตามมโนปณิิธาน

ด้ว้ ยเมตตาธรรม
(ท่่านพระอาจารย์์อินิ ทร์์ถวาย สันั ตุสุ สโก)

เจ้้าอาวาสวััดป่า่ นาคำน้อ้ ย

11

คำำ�ปรารภของท่า่ นผู้้ร� จนา

ชีีวประวััติิและปฏิิปทาคืือจริิยธรรมของท่่านพระอาจารย์์มั่�น ภููริิทััตตเถระ
ที่่�ท่่านกำลัังอ่่านอยู่�ขณะนี้้� ผู้�เขีียน (ท่่านอาจารย์์พระมหาบััว ญาณสััมปัันโน)
ได้้พยายามเสาะแสวงหามารวบรวมตามกำลัังความสามารถจากพระอาจารย์์
หลายท่า่ นที่�เคยเป็็นศิิษย์์อยู่่�ศึกึ ษาอบรมกัับท่่านมาเป็น็ ยุุคๆ จนถึงึ วาระสุุดท้า้ ย
แต่่คงไม่่ถููกต้้องแม่่นยำตามประสงค์์เท่่าไรนััก เพราะท่่านที่�จดจำมาและ
ผู้�รวบรวมคงไม่่อาจรู้�และจำได้้ทุุกประโยค และทุุกกาลสถานที่่�ที่่�ท่่านเที่�ยวจาริิก
บำเพ็็ญและแสดงให้้ฟัังในที่่�ต่่างๆ กััน ถ้้าจะรอให้้จำได้้หมดทุุกแง่่ทุุกกระทง
ถึึงจะนำมาลงก็็นัับวัันจะลบเลืือนและหลงลืืมไปหมด คงไม่่มีีหวัังได้้นำมาลง
ให้ท้ ่า่ นผู้�สนใจได้้อ่่าน พอเป็น็ คติแิ ก่อ่ นุุชนรุ่�นหลัังอย่า่ งแน่น่ อน
ดัังนั้้�น แม้้จะเป็็นประวััติิที่�ไม่่สมบููรณ์์ทำนองล้้มลุุกคลุุกคลาน ก็็ยัังหวัังว่่า
จะเกิิดประโยชน์์อยู่่�บ้้าง การเขีียนประวััติิและจริิยธรรมของท่่าน ทั้้�งภายนอก
ที่�แสดงออกทางกาย วาจา และภายในที่่�ท่่านรู้�เห็็นเฉพาะใจแล้้วแสดงให้้ฟัังนั้้�น
จะเขีียนเป็็นทำนองเกจิิอาจารย์์ที่�เขีียนประวััติิของพระสาวกทั้้�งหลาย ดัังที่�ได้้เห็็น
ในตำรา ซึ่่�งแสดงไว้ต้ ่า่ ง ๆ กันั เพื่�ออนุชุ นรุ่�นหลัังจะได้้เห็น็ ร่อ่ งรอยที่�ธรรมแสดงผล
แก่ท่ ่่านผู้�สนใจปฏิิบััติติ ามมาเป็น็ ยุคุ ๆ จนถึงึ สมััยปััจจุบุ ันั หากไม่ส่ มควรประการใด
แม้้จะเป็็นความจริิงดัังที่�ได้้ยิินได้้ฟัังมาจากท่่าน แต่่ก็็หวัังว่่าคงได้้รัับอภััยจากท่่าน
ผู้้�อ่่านทั้้�งหลาย เนื่�องจากเจตนาที่่�มีีต่่อท่่านผู้�สนใจในธรรม อาจได้้คติิข้้อคิิดบ้้าง
จึึงได้้ตัดั สินิ ใจเขีียนทั้้�งที่�ไม่ส่ ะดวกใจนักั

12

13

สารบัญั

ปฐมสมัยั ...............................................ป....ฐ....ม...ส....ม..ั..ัย.................................................................๑๙

สังั เขปประวัตั ิบิ ุรุ ุษุ รัตั น์อ์ าชาไนย..........................................................................................๑๙
เกิดิ สุบุ ินิ นิมิ ิติ ว่า่ จักั สัมั ฤทธิ์ผ� ลได้ต้ ามใจหวังั .......................................................................๒๑
เกิิดสมาธิินิิมิิต ได้้ความแน่่ใจว่่า “นี้้เ� ป็น็ วิธิ ีที ี่่�ถูกู ต้้องแท้้ไม่่สงสััย”.............................๒๔
ปฐมบูรู พาจารย์์ ท่่านพระอาจารย์์เสาร์์ กัันตสีีโล...........................................................๓๓
ถ้ำ้ สาริกิ านี้้ท�ี่�รู้�อะไรแปลกๆ หลายอย่า่ ง..............................................................................๔๒
เมื่�อพระอรหันั ตสาวกท่า่ นมาแสดงธรรม...........................................................................๖๑

มััชฌิมิ สมัยั ๗๑

ธุดุ งควัตั รปฏิปิ ทา ข้้อปฏิบิ ััติขิ ัดั กิิเลส..................................................................................๗๕
ธุดุ งค์เ์ ยี่�ยมป่า่ ช้า้ จากความกลัวั ลนลาน กลายเป็น็ ความกล้า้ มหาศาล....................๘๕
จากประเพณีนี ับั ถือื ผือื จนถึงึ มีพี ระไตรรัตั น์เ์ ป็น็ หลักั ยึดึ เหนี่�ยว..................................๙๖
ทุกุ ขาปฏิปิ ทา ปฏิปิ ทาอดอยาก ทั้้ง� สถานที่่�ก็ล็ ำบากขาดแคลน.............................๑๑๑
มอบอุบุ ายธรรม ให้เ้ หล่า่ ศิษิ ย์เ์ กิดิ ปัญั ญาและกล้า้ หาญ.............................................๑๒๑
ข้อ้ วัตั รประจำองค์ท์ ่า่ นโดยเฉพาะในมัชั ฌิมิ วัยั .............................................................๑๓๓
ความใคร่ส่ ดับั ตรับั ฟังั ธรรมมนุษุ ย์ก์ ับั เทวดานั้้น� ดูตู ่า่ งกันั หลาย...............................๑๓๕
ฝ่า่ ฝืนื ขุดุ บ่อ่ เหตุกุ ่อ่ เรื่�องร้า้ ย..............................................................................................๑๔๑
ปวงเทวาล้ว้ นชื่�นชมโมทนามนุษุ ย์ผ์ ู้้�มีศี ีลี าจารวัตั ร.......................................................๑๕๔

14

สารบััญ

จิิตหลุดุ พ้น้ ........................................จ..ิ.ติ....ห....ล..ุ..ดุ ....พ..้..น้...........................................................๑๖๙

สงเคราะห์ค์ู่�บารมีทีี่�บำเพ็ญ็ กันั มาแต่ช่ าติปิ างก่อ่ น........................................................๑๙๐
ประทานสาธุกุ ารธรรมวิมิ ุตุ ติ์ ท�ี่�หลุดุ พ้น้ .............................................................................๒๐๐

พิิงคนครสมัยั ๒๐๙

นิมิ ิติ เห็น็ พระเป็น็ นักั มวยเก่า่ มาตีเี ข่า่ ตีศี อกต่อ่ หน้า้ ต่อ่ ตา.........................................๒๒๐
เขาเข้า้ ใจว่า่ เราเป็น็ เสือื เย็น็ ชีวี ิติ จึงึ ลำเค็ญ็ อัตั คัดั ขาดแคลน....................................๒๒๘
คาถาพุทุ โธ ธััมโม สัังโฆ นี้้ก� ันั ผีีดีนี ักั แล...........................................................................๒๔๔
ให้ท้ ่า่ นขาวพูดู กับั ช้า้ ง หลีกี ทางไปให้เ้ ราด้ว้ ย................................................................๒๕๕
คุ้�นเคยกับั ท่า่ นเจ้า้ คุณุ อุบุ าลีฯี มาตั้ ง� แต่ค่ รั้ง� ฆราวาส...................................................๒๖๑
ท้า้ วสักั กเทวราชบนสวรรค์ม์ าเยี่�ยมท่า่ นเสมอ..............................................................๒๖๕
ผลของกรรมมีอี ำนาจลึกึ ล้้ำน่า่ สะพรึงึ กลัวั จนไม่ก่ ล้้าทำชั่�ว......................................๒๖๙
กระทั่�งเปรตผีที ี่่�หิวิ โหยก็ย็ ังั มาขอเมตตานุเุ คราะห์.์ ......................................................๒๘๐
ลูกู ศิษิ ย์ก์ ับั อาจารย์โ์ ต้น้ รกสวรรค์ก์ ันั ...............................................................................๒๘๓
ท่า่ นพิจิ ารณาเห็น็ ถ้ำ้ ด้ว้ ยตาทิพิ ย์.์ .....................................................................................๒๙๓
พญานาคนักั ตำหนิทิี่�ถ้ำ้ เชียี งดาว.......................................................................................๒๙๕
ที่�ถ้ำ้ เชียี งดาวเมื่�อพระอรหันั ต์ท์ ่า่ นมานิพิ พาน...............................................................๓๐๖
สมเป็น็ นักั ต่อ่ สู้�เพื่ �อเอาตัวั รอดเป็น็ ยอดคน....................................................................๓๑๒

15

สารบััญ

ปัญั หาธรรมที่่�ไม่ธ่ รรมดากับั วิสิ ัชั นามรรคาหลุดุ พ้น้ ...................................................๓๒๙
อตฺตฺ า หิิ อตฺตฺ โน นาโถ ตนเป็น็ ที่่�พึ่�งของตน.................................................................๓๓๒
อดีตี ชาติสิ ัมั พันั ธ์ท์ี่่�ครองกันั มา..........................................................................................๓๔๑

ปัั จฉิิมสมัยั ๓๕๗

หรือื จะเอาหมูเู ป็น็ หมู่�...........................................................................................................๓๖๔
วิธิ ีฝี ึกึ ทรมานแบบเด็ด็ เดี่�ยว................................................................................................๓๗๖
ธรรมโอสถแทนยาเป็น็ อุุบายพิิจารณาทุุกขเวทนา
โดยสติปิ ัญั ญาที่�เข้ม้ แข็ง็ และแหลมคม..............................................................................๓๙๐
เอาเสือื เป็น็ อาจารย์พ์ ระกรรมฐาน....................................................................................๓๙๙
อาพาธครั้ง� สุดุ ท้า้ ย....................................................................................................................๔๑๓
ถวายเพลิงิ สรีีระสัังขาร .........................................................................................................๔๓๔

มรดกธรรม ๔๔๙

อัฐั ิทิ ่า่ นพระอาจารย์ม์ั่�นกลายเป็น็ พระธาตุ.ุ ....................................................................๔๕๑
บรรดาสิ่�งลึกึ ลับั ซับั ซ้อ้ น.......................................................................................................๔๖๓
ปฏิิปทาโลดโผนของหลวงปู่�ชอบ ฐานสโม.....................................................................๔๗๙
บทสรุปุ ......................................................................................................................................๔๙๓

16

สารบัญั

ภาคผนวก ๕๐๖

นานาทัศั นะอัันเนื่�องมาจากหนัังสือื ประวััติิท่า่ นพระอาจารย์์มั่�นฯ

บทความของ ม.ร.ว. คึกึ ฤทธิ์� ปราโมช หนัังสืือพิมิ พ์ส์ ยามรััฐ

ฉบัับลงวัันที่� ๒๓ มีีนาคม ๒๕๑๕....................................................................๕๐๗
บทความของ ม.ล. จิติ ติิ นพวงศ์์ คััดจากนิติ ยสาร “ศรีีสััปดาห์”์

ฉบับั ที่� ๑๐๗๕ วัันศุุกร์์ที่� ๓๑ มีีนาคม ๒๕๑๕.............................................๕๑๓
ตอบปััญหาของท่า่ นผู้้�ถามเกี่�ยวกัับพระอาจารย์์มั่�น ภูรู ิทิ ััตตเถระ
โดยพระมหาบัวั ญาณสัมั ปันั โน วัดั ป่า่ บ้า้ นตาด อุดุ รธานีี........................๕๑๕
อาคารพิิพิธิ ภัณั ฑ์บ์ ริขิ ารท่่านพระอาจารย์ม์ั่�น ภูรู ิทิ ััตตเถระ

สถานแสดงกตัญั ญูกู ตเวทิติ าธรรม.....................................................................................๕๒๐
ชีวี ประวัตั ิสิ ังั เขป......................................................................................................................๕๓๒

17

ประวัตั ิิท่า่ นพระอาจารย์ม์ ั่่น� ภููริทิ ััตตเถระ

ท่า่ นพระอาจา1ร8ย์เ์ สาร์์ กันั ตสีโี ล

ปฐมสมัยั

สัังเขปประวัตั ิบิ ุรุ ุุษรััตน์อ์ าชาไนย

ท่่านพระอาจารย์ม์ ั่่น� ภููริิทัตั ตเถระ เป็็นอาจารย์์ทางวิิปัสั สนา ซึ่�่งควรได้ร้ ับั
ยกย่่องสรรเสริิญอย่่างยิ่�งจากบรรดาศิิษย์์ผู้้�อยู่�ใกล้้ชิิดท่่าน ว่่าเป็็นอาจารย์์
วิิปััสสนาชั้้�นเยี่�ยมในสมััยปััจจุุบััน จากเนื้้�อธรรมที่่�ท่่านแสดงออกซึ่�่งเป็็นธรรม
ชั้้น� สูงู ผู้้�ที่อ� ยู่�ใกล้ช้ ิดิ ได้ม้ ีโี อกาสฟังั อย่า่ งถึงึ ใจตลอดมา ทำให้ป้ ราศจากความสงสัยั
ในองค์ท์ ่า่ นว่า่ สมควรตั้ง� อยู่�ในภูมู ิธิ รรมขั้น� ใด ท่า่ นมีคี นเคารพนับั ถือื มาก ทั้้ง� บรรพชิติ
และคฤหััสถ์์ในภาคต่่างๆ เกืือบทั่�วประเทศไทย นอกจากนั้้�น ท่่านยัังมีีสานุุศิิษย์์
ทั้้ง� นักั บวชและฆราวาสในประเทศลาวอีกี มากมายที่�เคารพเลื่�อมใสในท่า่ นอย่า่ งถึงึ ใจ
ตลอดมา
ท่า่ นมีปี ระวัตั ิงิ ดงามมาก ทั้้ง� เวลาเป็น็ คฤหัสั ถ์แ์ ละเวลาทรงเพศเป็น็ นักั บวช
ตลอดอวสานสุุดท้้าย ไม่่มีีความด่่างพร้้อยเลย ซึ่�่งเป็็นประวััติิที่่�หาได้้ยาก
ในสมัยั ปัจั จุบุ ันั ความเป็น็ ผู้้�มีปี ระวัตั ิอิ ันั งดงามตลอดสายนี้้� รู้้�สึกึ จะหายากยิ่ง� กว่า่
หาเพชรหาพลอยเป็็นไหนๆ

19

ประวัตั ิทิ ่า่ นพระอาจารย์ม์ ั่่น� ภูรู ิทิ ัตั ตเถระ

ท่่านกำเนิิดในสกุุล แก่่นแก้้ว โดยนายคำด้้วงเป็็นบิิดา นางจัันทร์์เป็็นมารดา
นัับถืือพระพุุทธศาสนาประจำสกุุลตลอดมา เกิิดวัันพฤหััสบดีี เดืือนยี่� ปีีมะแม
วันั ที่� ๒๐ มกราคม พ.ศ. ๒๔๑๓ ที่่�บ้า้ นคำบง ตำบลโขงเจีียม จังั หวััดอุบุ ลราชธานีี
มีีพี่่�น้้องร่่วมท้้องกััน ๙ คน แต่่เวลาท่่านมรณภาพปรากฏว่่า ยัังเหลืือเพีียง ๒ คน
ท่า่ นเป็น็ คนหัวั ปีี มีรี ่า่ งเล็ก็ ผิวิ ขาวแดง มีคี วามเข้ม้ แข็ง็ ว่อ่ งไวประจำนิสิ ัยั มีสี ติปิ ัญั ญา
เฉลียี วฉลาดมาแต่เ่ ล็็ก
พออายุุได้้ ๑๕ ปีี ได้้บรรพชาเป็็นสามเณรอยู่�ในสำนัักวััดบ้้านคำบง
มีีความสนใจและรัักชอบในการศึึกษาธรรมะ เรีียนสููตรต่่างๆ ในสำนัักอาจารย์์
ได้้อย่่างรวดเร็็ว มีีความประพฤติิและอััธยาศััยเรีียบร้้อย ไม่่เป็็นที่�หนัักใจหมู่�คณะ
และครููอาจารย์ท์ี่�ให้ค้ วามอนุเุ คราะห์์
เมื่�อบวชได้้ ๒ ปีี ท่า่ นจำต้อ้ งสึกึ ออกไปตามคำขอร้อ้ งของบิดิ าที่่�มีคี วามจำเป็น็
ต่่อท่่าน แม้้สึึกออกไปแล้้ว ท่่านก็็ยัังมีีความมั่�นใจที่�จะบวชอีีก เพราะมีีความรััก
ในเพศนักั บวชมาประจำนิสิ ัยั เวลาสึกึ ออกไปเป็น็ ฆราวาสแล้ว้ ใจท่า่ นยังั ประหวัดั
ถึึงเพศนัักบวชมิิได้้หลงลืืมและจืืดจาง ทั้้�งยัังปัักใจว่่าจะกลัับมาบวชอีีกในไม่่ช้้า
ทั้้�งนี้้�อาจจะเป็็นเพราะอำนาจศรััทธาที่่�มีีกำลัังแรงกล้้าประจำนิิสััยมาดั้้�งเดิิม
ก็เ็ ป็็นได้้
พออายุไุ ด้้ ๒๒ ปีี ท่่านมีีศรัทั ธาอยากบวชเป็็นกำลังั จึงึ ได้้ลาบิดิ ามารดา ท่า่ น
ทั้้�งสองก็็อนุุญาตตามใจไม่่ขััดศรััทธา เพราะมีีความประสงค์์จะให้้ลููกของตนบวช
อยู่�แล้้ว พร้้อมทั้้�งมีีศรััทธาจััดแจงบริิขารในการบวชให้้ลููกอย่่างสมบููรณ์์ ท่่านได้้เข้้า
อุปุ สมบทเป็น็ พระภิิกษุุที่่�วััดศรีีทองในตัวั เมือื งอุบุ ล
มีที ่า่ นพระอริยิ กวีเี ป็น็ พระอุปุ ัชั ฌาย์์ ท่า่ นพระครูสู ีที าเป็น็ พระกรรมวาจาจารย์์

20

ปฐมสมัยั

ท่่านพระครููประจัักษ์์อุุบลคุุณเป็็นพระอนุุสาวนาจารย์์ เมื่�อวัันที่� ๑๒ มิิถุุนายน
พ.ศ. ๒๔๓๖ พระอุุปััชฌายะให้้นามฉายาว่่า ภููริิทััตโต เมื่�ออุุปสมบทแล้้วได้้มาอยู่�
ในสำนักั วิิปััสสนากับั ท่่านพระอาจารย์์เสาร์์ กัันตสีีโล วัดั เลีียบ เมือื งอุุบล

เกิิดสุุบินิ นิิมิติ ว่า่ จักั สัมั ฤทธิ์์�ผลได้้ตามใจหวังั

เมื่�่อท่่านเริ่�มปฏิิบััติิวิิปััสสนาใหม่่ๆ ในสำนัักพระอาจารย์์เสาร์์ กัันตสีีโล
วัดั เลียี บ อุบุ ลราชธานีี ท่า่ นบริกิ รรมภาวนาด้ว้ ยบท พุทุ โธ ประจำนิสิ ัยั ที่่ช� อบกว่า่
บรรดาบทธรรมอื่่�นๆ ในขั้�นเริ่�มแรกยัังไม่่ปรากฏเป็็นความสงบสุุขมากเท่่าที่�ควร
ทำให้้มีีความสงสััยในปฏิิปทาว่่าจะถููกหรืือผิิดประการใด แต่่มิิได้้ลดละความเพีียร
พยายาม ในระยะต่่อมาผลปรากฏเป็น็ ความสงบพอให้้ใจเย็็นบ้า้ ง
ในคืืนวัันหนึ่่ง� เกิิดสุุบินิ นิิมิิตว่่า :
ท่่านออกเดิินทางจากหมู่่�บ้้านเข้้าสู่่�ป่่าใหญ่่อัันรกชััฏที่่�เต็็มไปด้้วยขวากหนาม
จนจะหาที่่�ด้น้ ดั้�นผ่่านไปแทบไม่่ได้้ ท่า่ นพยายามซอกซอนไปตามป่า่ นั้้น� จนพ้้นไปได้้
โดยปลอดภััย พอพ้้นจากป่่าไปก็ถ็ ึึงทุ่�งกว้้างจนสุดุ สายตา เดิินตามทุ่�งไปโดยลำดัับ
ไม่ล่ ดละความพยายาม ขณะที่่�เดินิ ตามทุ่�งไป ได้้พบไม้ต้ ้น้ หนึ่่ง� ชื่อ�่ ต้้นชาติิ ซึ่�่งเขา
ตัดั ล้้มเอง
ขอนจมดิินอยู่�เป็็นเวลานานปีี เปลืือกและกระพี้้�ผุุพัังไปบ้้างแล้้ว ไม้้ต้้นนั้้�น
รู้�สึกใหญ่โ่ ตมาก ท่า่ นเองก็ป็ ีนี ขึ้้น� และไต่ไ่ ปตามขอนชาติทิ ี่่ล� ้ม้ นอนอยู่�นั้น� พร้อ้ มทั้้ง�
พิจิ ารณาอยู่่�ภายใน และรู้�ขึ้น� มาว่า่ ไม้น้ ี้้จ� ะไม่ม่ ีกี ารงอกขึ้้น� ได้อ้ ีกี ซึ่ง่� เทียี บกับั ชาติิ
ของท่่านว่า่ จะไม่ก่ ำเริิบให้เ้ ป็น็ ภพ-ชาติสิ ืืบต่อ่ ไปอีีกแน่่นอน

21

ประวัตั ิิท่า่ นพระอาจารย์ม์ ั่่น� ภููริทิ ััตตเถระ

คำว่่าขอนชาติิท่่านพิิจารณาเทีียบกัับชาติิความเกิิดของท่่านที่่�เคยเป็็นมา
ที่่�ขอนชาติิผุุพัังไปไม่่กลัับงอกขึ้้�นได้้อีีก เทีียบกัับชาติิของท่่านว่่าจะมีีทางสิ้�นสุุด
ในอััตภาพนี้้�แน่่ ถ้้าไม่่ลดละความพยายามเสีีย ทุ่�งนี้้�เวิ้�งว้้างกว้้างขวางเทีียบกัับ
ความไม่ม่ ีสีิ้น� สุดุ แห่ง่ วัฏั วนของมวลสัตั ว์์ ขณะที่�กำลังั ยืนื พิจิ ารณาอยู่� ปรากฏว่า่ มีมี ้า้
สีขี าวตัวั หนึ่�งรูปู ร่า่ งใหญ่แ่ ละสูงู เดินิ เข้า้ มาเทียี บที่�ขอนชาตินิ ั้้น� ท่า่ นนึกึ อยากจะขี่่�ม้า้
ขึ้�นมาในขณะนั้้�น เลยปีีนขึ้�นบนหลัังม้้าตััวแปลกประหลาดนั้้�น ขณะนั้้�นปรากฏว่่า
ม้า้ ได้พ้ าท่า่ นวิ่�งไปอย่า่ งเต็ม็ กำลังั ฝีเี ท้า้ ท่า่ นเองก็ม็ ิไิ ด้น้ ึกึ ว่า่ จะไปเพื่�อประโยชน์อ์ ะไร
ณ ที่�ใด แต่่ม้้าก็็พาท่่านวิ่�งไปอย่่างไม่่ลดละฝีีเท้้า โดยไม่่กำหนดทิิศทางและสิ่�งที่�ตน
พึงึ ประสงค์ใ์ ดๆ ในขณะนั้้�น ระยะทางที่่�ม้า้ พาวิ่�งไปตามทุ่�งอัันกว้้างขวางนั้้�น รู้้�สึกึ ว่า่
ไกลแสนไกลโดยไม่่อาจจะคาดได้้ ขณะที่่�ม้้ากำลัังวิ่�งไปนั้้�น ได้้แลเห็็นตู้�ใบหนึ่�ง
ในความรู้้�สึึกว่่าเป็็นตู้�พระไตรปิิฎกซึ่�่งวิิจิิตรด้้วยเงิินสีีขาวงดงามมาก ม้้าได้้พาท่่าน
ตรงเข้้าไปสู่�ตู้�นั้�นโดยมิิได้้บัังคัับ พอถึึงตู้�พระไตรปิิฎกม้้าก็็หยุุด ท่่านก็็รีีบลงจาก
หลัังม้้าทัันทีีด้้วยความหวัังจะเปิิดดููตู้�พระไตรปิิฎกที่�ตั้�งอยู่�เฉพาะหน้้า ส่่วนม้้า
ก็็ได้้หายตััวไปในขณะนั้้�น โดยมิิได้้กำหนดว่่าได้้หายไปในทิิศทางใด ท่่านได้้เดิิน
ตรงเข้้าไปหาตู้้�พระไตรปิิฎกที่่�ตั้้�งอยู่�ที่�สุุดของทุ่�งอัันกว้้างนั้้�น ซึ่�่งมองจากนั้้�นไป
เห็็นมีีแต่่ป่่ารกชััฏที่่�เต็็มไปด้้วยขวากหนามต่่างๆ ไม่่มีีช่่องทางพอจะเดิินต่่อไป
อีีกได้้ แต่่มิิทันั จะเปิดิ ดูตู ู้้�พระไตรปิฎิ กว่า่ มีีอะไรอยู่่�ข้า้ งในบ้า้ ง เลยรู้้�สึึกตััวตื่น่� ขึ้้�น
สุุบิินนิิมิิตนั้้�นเป็็นเครื่่�องแสดงความมั่่�นใจว่่า จะมีีทางสำเร็็จตามใจหวััง
อย่า่ งแน่่นอนไม่่เป็น็ อย่่างอื่น�่ ถ้า้ ไม่่ลดละความเพีียรพยายามเสีียเท่า่ นั้้น� จากนั้้�น
ท่่านได้้ตั้�งหน้้าประกอบความเพีียรอย่่างเข้้มแข็็ง มีีบทพุุทโธเป็็นคำบริิกรรม
ประจำใจในอิิริิยาบถต่่างๆ อย่่างมั่�นใจ ส่่วนธรรมคืือธุุดงควััตรที่่�ท่่านศึึกษา
เป็น็ ประจำด้ว้ ยความรักั สงวนอย่า่ งยิ่�งตลอดมา นับั แต่เ่ ริ่�มอุปุ สมบทจนถึงึ วันั สุดุ ท้า้ ย
ปลายแดนแห่ง่ ชีวี ิติ ได้แ้ ก่่ ถือื ผ้า้ บังั สุกุ ุลุ เป็น็ วัตั ร ไม่ร่ ับั คหปติจิ ีวี รที่�เขาถวายด้ว้ ยมือื ๑
บิิณฑบาตเป็็นวััตรประจำวัันไม่่ลดละ เว้้นเฉพาะวัันที่�ไม่่ฉัันเลยก็็ไม่่ไป ๑ ไม่่รัับ

22

ปฐมสมัยั

อาหารที่�ตามส่ง่ ทีีหลััง คืือรัับเฉพาะที่�ได้ม้ าในบาตร ๑ ฉัันมื้้�อเดียี ว คือื ฉัันวันั ละหน
ไม่ม่ ีอี าหารว่่างใดๆ ที่�เป็น็ อามิิสเข้้ามาปะปนในวัันนั้้�นๆ ๑ ฉันั ในบาตร คือื มีภี าชนะ
ใบเดีียวเป็็นวััตร ๑ อยู่�ในป่่าเป็็นวััตร คืือเที่�ยวอยู่�ตามร่่มไม้้บ้้าง ในป่่าธรรมดา
ในภููเขาบ้้าง หุุบเขาบ้้าง ในถ้้ำ ในเงื้�อมผาบ้้าง ๑ ถืือผ้้าไตรจีีวรเป็็นวััตร คืือมีีผ้้า
๓ ผืนื ได้้แก่่ สังั ฆาฏิิ จีวี ร สบง (เว้้นผ้้าอาบน้้ำฝนซึ่ง�่ จำเป็็นต้้องมีีในสมัยั นี้้�) ๑
ธุุดงค์์นอกจากนี้้�ท่่านก็็สมาทานและปฏิิบััติิเป็็นบางสมััย ส่่วน ๗ ข้้อนี้้�ท่่าน
ปฏิิบััติิเป็็นประจำ จนกลายเป็็นนิิสััยซึ่่�งจะหาผู้�เสมอได้้ยากในสมััยปััจจุุบััน ท่่านมีี
นิสิ ัยั ทำจริงิ ในงานทุกุ ชิ้้น� ทั้้ง� กิจิ นอกการในไม่เ่ หลาะแหละ มีคี วามมุ่�งหวังั ต่อ่ แดน
หลุุดพ้้นอย่า่ งเต็็มใจ ในอิริ ิิยาบถต่่างๆ เต็ม็ ไปด้ว้ ยความพากเพียี รเพื่�่อถอดถอน
กิิเลสทางภายใน ไม่่มีีความฟุ้้�งเฟ้้อเห่่อเหิิมเข้้ามาแอบแฝงได้้ ทั้้�งๆ ที่่�มีีกิิเลส
เหมืือนสามัญั ชนทั่่ว� ๆ ไป เพราะท่า่ นไม่ย่ อมปล่อ่ ยใจให้ก้ ิเิ ลสย่ำ่ ยีไี ด้้ มีกี ารต้า้ นทาน
ห้้ำหั่�นด้ว้ ยความเพียี รอย่า่ งไม่ล่ ดละ ซึ่ง�่ ผิดิ กับั คนธรรมดาอยู่�มาก (ตามท่า่ นเล่า่ ให้ฟ้ ังั
ในเวลาบำเพ็ญ็ )
ในระยะต่่อมาที่่�แน่่ใจว่่าจิิตมีีหลัักฐานมั่่�นคงพอจะพิิจารณาได้้แล้้ว ท่่าน
จึึงย้้อนมาพิิจารณาสุุบิินนิิมิิตจนได้้ความโดยลำดัับว่่า การออกบวชปฏิิบััติิตน
สมควรแก่่ธรรมก็็เท่่ากัับการยกระดัับจิิตให้้พ้้นจากความผิิดมีีประเภทต่่างๆ ซึ่่�ง
เปรีียบเหมืือนบ้้านเรืือนอัันเป็็นที่่�รวมแห่่งสรรพทุุกข์์ และป่่าอัันรกชััฏทั้้�งหลาย
อัันเป็็นที่่�ซุ่�มซ่่อนแห่่งภััยทั้้�งปวง ให้้ถึึงที่่�เวิ้�งว้้างไม่่มีีจุุดหมาย ซึ่่�งเมื่�่อเข้้าถึึงแล้้ว
เป็น็ คุณุ ธรรมที่่แ� สนสบายหายกัังวลโดยประการทั้้ง� ปวง
ด้้วยปฏิิปทาข้้อปฏิิบััติิที่ �เปรีียบเหมืือนม้้าตััวองอาจเป็็นพาหนะขัับขี่ �ไปถึึงที่ �
อัันเกษม และพาไปพบตู้�พระไตรปิิฎกอัันวิิจิิตรสวยงาม แต่่วาสนาไม่่อำนวย
สมบููรณ์์ จึึงเป็็นเพีียงได้้เห็็น แต่่มิิได้้เปิิดตู้�พระไตรปิิฎกออกชมอย่่างสมใจเต็็มภููมิิ

23

ประวััติทิ ่า่ นพระอาจารย์ม์ ั่่น� ภููริิทััตตเถระ

แห่่งจตุปุ ฏิสิ ัมั ภิทิ าญาณทั้้ง� สี่� อันั เป็็นคุณุ ธรรมยัังผู้�เข้้าถึงึ ให้เ้ ป็็นผู้�ฉลาดปราดเปรื่�อง
เลื่�องลืือระบืือทั่�วไตรโลกธาตุุ มีีความฉลาดกว้้างขวางในอุุบายวิิธีีประหนึ่�งท้้องฟ้้า
มหาสมุทุ ร ไม่ม่ ีคี วามคับั แค้้นจนมุุมในการอบรมสั่�งสอนหมู่�ชนทั้้ง� เทวดาและมนุุษย์์
ทุกุ ชั้น�
แต่่เพราะกรรมอัันดีีเยี่�ยมไม่่เพีียงพอ บารมีีไม่่ให้้ โอกาสวาสนาไม่่อำนวย
จึึงเป็็นเพีียงได้้ชมตู้�พระไตรปิิฎก และตกออกมาเป็็นผลให้้ท่่านได้้รัับเพีียงชั้�น
ปฏิิสััมภิิทานุุศาสน์์ มีีเชิิงฉลาดในเทศนาวิิธีีอัันเป็็นบาทวิิถีีแก่่หมู่�ชนพอเป็็นปาก
เป็็นทางเท่่านั้้�น ไม่่ลึึกซึ้�งกว้้างขวางเท่่าที่�ควร ทั้้�งนี้้�แม้้ท่่านจะพููดว่่า การสั่�งสอน
ของท่า่ นพอเป็น็ ปากเป็น็ ทางอันั เป็น็ เชิงิ ถ่อ่ มตนก็ต็ าม แต่บ่ รรดาผู้้�ที่ไ� ด้เ้ ห็น็ ปฏิปิ ทา
คืือข้อ้ ปฏิบิ ัตั ิทิี่่ท� ่า่ นพาดำเนินิ และธรรมะที่่ท� ่า่ นนำมาอบรมสั่ง� สอน แต่ล่ ะบทละบาท
แต่่ละครั้�งละคราว ล้้วนเป็็นความซาบซึ้้�งใจไพเราะเหลืือจะพรรณนาและยาก
ที่่จ� ะได้้เห็็นได้้ยินิ จากที่่�อื่�น่ ใดในสมัยั ปัจั จุุบันั ซึ่ง่� เป็็นสมัยั ที่่�ต้อ้ งการคนดีีอยู่�มาก

เกิิดสมาธิินิิมิติ ได้้ความแน่ใ่ จว่า่
“นี้เ้� ป็็นวิธิ ีีที่่�ถูกู ต้้องแท้้ไม่ส่ งสัยั ”

เมื่�อท่่านพัักอบรมภาวนาด้้วยบทพุุทโธ อยู่�ที่�วัดเลีียบ จัังหวััดอุุบลฯ ขณะที่�
จิิตสงบลง ปรากฏเป็็นอุุคหนิิมิิตขึ้�นมาในลัักษณะคนตายอยู่่�ต่่อหน้้า แสดงอาการ
พุุพองมีีน้้ำเน่่าน้้ำหนองไหลออกมา มีีแร้้งกาและสุุนััขมากััดกิินและยื้�อแย่่งกััน
อยู่่�ต่่อหน้้าท่่าน จนซากนั้้�นกระจััดกระจายไปทั่�วบริิเวณ เป็็นที่่�น่่าเบื่�อหน่่าย
และสลดสังั เวชเหลือื ประมาณในขณะนั้้�น
เมื่�อจิิตถอนขึ้�นมา ในวาระต่่อไปไม่่ว่่าจะนั่�งภาวนา เดิินจงกรม หรืืออยู่�ในท่่า

24

ปฐมสมััย

อิิริิยาบถใด ท่่านก็็ถืือเอานิิมิิตนั้้�นเป็็นเครื่�องพิิจารณาโดยสม่่ำเสมอไม่่ลดละ
จนนิมิ ิติ แห่ง่ คนตายนั้้น� ได้ก้ ลับั กลายมาเป็น็ วงแก้ว้ อยู่่�ต่อ่ หน้า้ ท่า่ น เมื่�อเพ่ง่ พิจิ ารณา
วงแก้้วนั้้�นหนัักๆ เข้้าก็็ยิ่�งแปรสภาพไปต่่างๆ ไม่่มีีทางสิ้�นสุุด ท่่านพยายามติิดตาม
ก็ย็ิ่�งปรากฏเป็น็ รูปู ร่า่ งต่่างๆ จนไม่ม่ ีีประมาณว่่าความสิ้น� สุดุ แห่ง่ ภาพนิิมิติ จะยุุติลิ ง
ณ ที่�ใด ยิ่�งเพ่่งพิิจารณาก็็ยิ่�งแสดงอาการต่่างๆ ไม่่มีีสิ้�นสุุด โดยเป็็นภููเขาสููงขึ้�น
เป็็นพัักๆ บ้้าง ปรากฏว่่าองค์์ท่่านสะพายดาบอัันคมกล้้าและเท้้าทั้้�งสองมีีรองเท้้า
สวมอยู่่�บ้า้ ง แล้ว้ เดินิ ไป-มาบนภูเู ขานั้้น� บ้า้ ง ปรากฏเห็น็ กำแพงขวางหน้า้ มีปี ระตูบู ้า้ ง
ท่่านเปิดิ ประตูเู ข้า้ ไปดููเห็็นมีทีี่�นั่�งและที่�อยู่�ของพระ ๒ - ๓ รูปู กำลัังนั่�งสมาธิิอยู่่�บ้า้ ง
บริเิ วณกำแพงนั้้น� มีถี ้ำ้ และเงื้อ� มผาบ้า้ ง มีดี าบสอยู่�ในถ้ำ้ นั้้น� บ้า้ ง มียี นต์ค์ ล้า้ ยอู่� มีสี าย
หย่่อนลงมาจากหน้้าผาบ้้าง ปรากฏว่่าท่่านขึ้�นสู่�อู่�ขึ้�นไปบนภููเขาบ้้าง มีีสำเภาใหญ่่
อยู่�บนภููเขาบ้้าง เห็็นโต๊๊ะสี่�เหลี่�ยมอยู่�ในสำเภาบ้้าง มีีประทีีปความสว่่างอยู่�บริิเวณ
รอบๆ หลังั เขานั้้น� บ้า้ ง ปรากฏว่า่ ท่า่ นฉันั จังั หันั อยู่�บนภูเู ขานั้้น� บ้า้ ง จนไม่อ่ าจจะตามรู้�
ตามเห็็นให้้สิ้�นสุุดลงได้้ สิ่�งที่่�ท่่านได้้เห็็นเกี่�ยวกัับนิิมิิตเป็็นเหตุุให้้รู้้�สึึกว่่ามีีมากมาย
จนไม่อ่ าจจะนำมากล่่าวจบสิ้�นได้้
ท่า่ นพิจิ ารณาในทำนองนี้้�ถึึง ๓ เดือื น โดยการเข้า้ ๆ ออกๆ ทางสมาธิภิ าวนา
พิิจารณาไปเท่า่ ไร ก็็ยิ่�งรู้�ยิ่�งเห็น็ สิ่�งที่�จะมาปรากฏจนไม่่มีีทางสิ้�นสุดุ แต่ผ่ ลดีปี รากฏ
จากการพิิจารณา ไม่่ค่่อยมีีพอเป็็นเครื่�่องยืืนยัันได้้ว่่าเป็็นวิิธีีที่่�ถููกต้้องและแน่่ใจ
เมื่�่อออกจากสมาธิิประเภทนี้้�แล้้ว ขณะกระทบกัับอารมณ์์ต่่างๆ ที่่�มีีอยู่�ทั่�วๆ ไป
ก็็เกิิดความหวั่่�นไหว คืือทำให้้ดีีใจ เสียี ใจ รักั ชอบ และเกลีียดชัังไปตามเรื่�่องของ
อารมณ์น์ ั้้�นๆ หาความเที่่�ยงตรงคงตััวอยู่่�มิิได้้
จึึงเป็็นเหตุุให้้ท่่านสำนึึกในความเพีียรและสมาธิิที่�เคยบำเพ็็ญมาว่่า คงไม่่ใช่่
ทางแน่่ ถ้้าใช่่ทำไมถึึงไม่่มีีความสงบเย็็นใจและดำรงตนอยู่่�ด้้วยความสม่่ำเสมอ แต่่
ทำไมกลัับกลายเป็็นใจที่�วอกแวกคลอนแคลนไปตามอารมณ์์ต่่างๆ ไม่่มีีประมาณ

25

ประวััติทิ ่า่ นพระอาจารย์ม์ ั่่น� ภููริิทััตตเถระ

ซึ่่�งไม่ผ่ ิดิ อะไรกัับคนที่�เขามิไิ ด้ฝ้ ึึกหัดั ภาวนาเลย ชะรอยจะเป็็นความรู้�ความเห็น็ ที่่�ส่ง่
ออกนอก ซึ่ง่� ผิดิ หลักั ของการภาวนาไปกระมังั ? จึงึ ไม่เ่ กิดิ ผลแก่ใ่ จให้ไ้ ด้ร้ ับั ความสงบ
สุขุ เท่า่ ที่�ควร
ท่่านจึึงทำความเข้้าใจเสีียใหม่่ โดยย้้อนจิิตเข้้ามาอยู่�ในวงแห่่งกาย ไม่่ส่่งใจ
ไปนอก พิจิ ารณาอยู่�เฉพาะกาย ตามเบื้้อ� งบน เบื้้อ� งล่า่ ง ด้า้ นขวาง สถานกลาง โดยรอบ
ด้ว้ ยความมีสี ติติ ามรักั ษา โดยการเดินิ จงกรมไป - มา มากกว่า่ อิริ ิยิ าบถอื่่�นๆ แม้เ้ วลา
นั่�งทำสมาธิิภาวนาเพื่�อพัักผ่่อนให้้หายเมื่�อยบ้้างเป็็นบางกาล ก็็ไม่่ยอมให้้จิิตรวม
สงบลงดัังที่�เคยเป็็นมา แต่่ให้้จิิตพิิจารณาและท่่องเที่�ยวอยู่�ตามร่่างกายส่่วนต่่างๆ
เท่า่ นั้้�น ถึงึ เวลาพักั ผ่่อนนอนหลัับก็ใ็ ห้ห้ ลับั ด้ว้ ยพิจิ ารณากายเป็น็ อารมณ์์
พยายามพิจิ ารณาตามวิิธีนี ี้้�อยู่�หลายวัันจึึงตั้ง� ท่า่ นั่�งขัดั สมาธิิ พิิจารณาร่า่ งกาย
เพื่�อให้้ใจสงบด้้วยอุุบายนี้้� อัันเป็็นเชิิงทดลองดููว่่าจิิตจะสงบแบบไหนกัันอีีกแน่่
ความที่่�จิิตไม่่ได้้พัักสงบตััวเลยเป็็นเวลาหลายวััน พร้้อมกัับได้้รัับอุุบายวิิธีีที่่�ถููกต้้อง
เข้า้ กล่อ่ มเกลา จิติ จึงึ รวมสงบลงได้อ้ ย่า่ งรวดเร็ว็ และง่า่ ยดายผิดิ ปกติิ ขณะที่่จ� ิติ รวม
สงบตัวั ลงไป ปรากฏว่่าร่่างกายได้แ้ ตกออกเป็็นสองภาค และรู้�ขึ้น� มาในขณะนั้้�น
ว่่า “นี้้�เป็็นวิิธีีที่่�ถููกต้้องแน่่นอนแล้้วไม่่สงสััย” เพราะขณะที่่�จิิตรวมลงไปมีีสติิ
ประจำตััวอยู่่�กัับที่่� ไม่่เหลวไหลและเที่่�ยวเร่่ร่่อนไปในที่่�ต่่างๆ ดัังที่่�เคยเป็็นมา
และนี้้ค� ืืออุบุ ายที่่แ� น่ใ่ จว่า่ เป็น็ ความถูกู ต้อ้ งในขั้้น� แรกของการปฏิบิ ัตั ิิ ในวาระต่อ่ ไป
ก็็ถืืออุุบายนี้้�เป็็นเครื่�องดำเนิินไม่่ลดละ จนสามารถทำความสงบใจได้้ตามต้้องการ
และมีีความชำนิิชำนาญขึ้�นไปตามกำลัังแห่่งความเพีียร ไม่่ลดหย่่อนอ่่อนกำลััง
นับั ว่า่ ได้ห้ ลักั ฐานทางจิติ ใจที่�มั่�นคงด้ว้ ยสมาธิิ ไม่ห่ วั่�นไหวคลอนแคลนอย่า่ งง่า่ ยดาย
ไม่เ่ หมืือนคราวบำเพ็ญ็ ตามนิิมิติ ในขั้น� เริ่�มแรก ซึ่ง�่ ทำให้เ้ สียี เวลาไปเปล่า่ ตั้ง� ๓ เดือื น
โทษแห่ง่ ความไม่ม่ ีคี รูอู าจารย์ผ์ ู้ฉ�้ ลาดคอยให้อ้ ุบุ ายสั่ง� สอน ย่อ่ มมีที างเป็น็ ไปต่า่ งๆ
ดังั ที่่เ� คยพบเห็น็ มาแล้ว้ นั้้น� แล อย่า่ งน้อ้ ยก็ท็ ำให้ล้ ่า่ ช้า้ มากกว่า่ นั้้น� ก็ท็ ำให้ผ้ ิดิ ทาง

26

ปฐมสมัยั

และมีีทางเสียี ไปได้้อย่า่ งไม่ม่ ีีปัญั หา
ท่่านเล่่าว่่า สมััยที่่�ท่่านออกบำเพ็็ญกรรมฐานภาวนาครั้�งโน้้น ไม่่มีีใครสนใจ
ทำกัันเลย ในความรู้้�สึึกของประชาชนสมััยนั้้�น คล้้ายกัับว่่า การบำเพ็็ญกรรมฐาน
เป็็นของแปลกปลอม ไม่เ่ คยมีใี นวงของพระและพระศาสนาเลย แม้้แต่ช่ าวบ้้านเอง
พอมองเห็็นพระกรรมฐานเดิินธุุดงค์์ไป ซึ่�่งอยู่่�ห่่างกัันคนละฟากทุ่�งนา เขายัังพากััน
แตกตื่�นและกลััวกันั มาก
ถ้้าอยู่�ใกล้้หมู่่�บ้้านก็็จะพากัันวิ่�งเข้้าบ้้านกัันหมด ถ้้าอยู่�ใกล้้ป่่าก็็พากัันวิ่�ง
เข้้าหลบซ่่อนในป่่ากัันหมด ไม่่กล้้ามายืืนซึ่่�งๆ หน้้า พอให้้เราได้้ถามหนทางที่�จะไป
สู่�หมู่่�บ้า้ น ตำบลต่า่ งๆ บ้า้ งเลย บางครั้ง� เราเดินิ ทางไปเจอกับั พวกผู้�หญิงิ ที่�กำลังั เที่�ยว
หาอยู่�หากินิ เที่�ยวเก็บ็ ผักั หาปลาตามป่า่ ตามภูเู ขา ซึ่ง่� มีเี ด็ก็ ๆ ติดิ ไปด้ว้ ย พอมองเห็น็
พระธรรมกรรมฐานเดินิ มา เสียี งร้อ้ งลั่�นบอกกันั ด้ว้ ยความตกใจกลัวั ว่า่ “พระธรรมมา
แล้้ว” พร้้อมกัับทิ้้�งหาบหรืือสิ่�งของอยู่�บนบ่่าลงพื้้�นดิินเสีียงดัังตููมตาม โดยไม่่อาลััย
เสีียดายว่่าอะไรจะแตก อะไรจะเสีียหาย ส่่วนตััวก็็ต่่างคนต่่างวิ่�งหาที่�หลบซ่่อน
ถ้้าอยู่�ใกล้้ป่่าหรืืออยู่�ในป่่าก็็พากัันวิ่�งเข้้าป่่า ถ้้าอยู่�ใกล้้หมู่่�บ้้านก็็พากัันวิ่�งเข้้าบ้้าน
ส่ว่ นเด็ก็ ๆ ที่�ไม่รู่้�เดียี งสาเห็น็ ผู้�ใหญ่ร่ ้อ้ งโวยวายและต่า่ งคนต่า่ งวิ่�งหนีี เจ้า้ ตัวั ก็ร็ ้อ้ งไห้้
วิ่�งไปวิ่�งมาอยู่�บริเิ วณนั้้น� โดยไม่ม่ ีใี ครกล้า้ ออกมารับั เอาเด็ก็ ไปด้ว้ ยเลย เด็ก็ จะวิ่�งตาม
ผู้�ใหญ่ก่ ็ไ็ ม่ท่ ันั เลยต้อ้ งวิ่�งหันั รีหี ันั ขวางอยู่�แถวๆ นั้้น� เอง ซึ่ง�่ น่า่ ขบขันั และน่า่ สงสารเด็ก็
ที่�ไม่่เดีียงสา ซึ่ง�่ ร้้องไห้ว้ิ่�งตามหาผู้�ใหญ่ด่ ้ว้ ยความตกใจและความกลัวั เป็น็ ไหนๆ
ส่่วนพระธรรมท่่านเห็็นท่า่ ไม่ด่ ีี กลัวั เด็ก็ จะกลััวมากและร้อ้ งไห้ใ้ หญ่่ ก็็ต้้องรีบี
ก้้าวเดิินเพื่�อผ่่านไปให้้พ้้น ถ้้าขืืนไปถามเด็็กเข้้าคงได้้เรื่�องแน่่ๆ คืือเด็็กยิ่�งจะกลััว
และร้อ้ งไห้ว้ิ่�งไปวิ่�งมา และยิ่�งจะร้อ้ งไห้ใ้ หญ่ไ่ ปทั่�วทั้้ง� ป่า่ ส่ว่ นผู้�ใหญ่ท่ี่�เป็น็ แม่ข่ องเด็ก็
ก็็ยืืนตััวสั่�นอยู่�ในป่่าอย่่างกระวนกระวาย ทั้้�งกลััวพระธรรมกรรมฐาน ทั้้�งกลััวเด็็ก

27

ประวััติิท่า่ นพระอาจารย์ม์ ั่่น� ภููริทิ ััตตเถระ

จะวิ่�งเตลิดิ เปิดิ เปิงิ หนีไี ปที่�อื่�นอีกี ใจเลยไม่เ่ ป็น็ ใจเพราะความกระวนกระวายคิดิ ถึงึ ลูกู
เวลาพระธรรมผ่่านไปแล้ว้ แม่่วิ่�งหาลูกู ลูกู วิ่�งหาแม่่วุ่�นวายไปตามๆ กััน กว่า่ จะออก
มาพบหน้้ากัันทุุกคนบรรดาที่�ไปด้้วยกััน ประหนึ่�งบ้้านแตกสาแหรกขาดไปพัักหนึ่�ง
พอออกมาครบถ้้วนหน้้าแล้้ว ต่่างก็็พููดและหััวเราะกัันถึึงเรื่�องชุุลมุุนวุ่�นวาย เพราะ
ความกลัวั พระธรรมกรรมฐานไปยกใหญ่่ ก่่อนที่�จะเที่�ยวหากิินตามปกติิ
เรื่�่องเป็็นเช่่นนี้้�โดยมาก คนสมััยที่่�ท่่านออกธุุดงคกรรมฐาน เขาไม่่เคยพบ
เคยเห็น็ กันั เลย จึึงแสดงอาการตื่น�่ เต้้นตกใจและกลัวั กันั สำหรัับผู้้�หญิงิ และเด็็กๆ
ฉะนั้้�น เมื่�่อคบกัันในขั้้�นเริ่�มแรกจึึงไม่่ค่่อยมีีใครสนใจธรรมะกัับพระธุุดงค์์นััก
นอกจากจะกลััวกัันเป็็นส่่วนมาก ทั้้�งนี้้�อาจจะเป็็นเพราะเหตุุหลายประการ เช่่น
มารยาทท่่านก็็อยู่�ในอาการสำรวม เคร่่งขรึึม ไม่่ค่่อยแสดงความคุ้�นกัับใครนััก
ถ้้าไม่่คบกัันนานๆ จนรู้้�นิิสััยกัันดีีก่่อนแล้้ว และผ้้าสัังฆาฏิิ จีีวร สงบ อัังสะ และ
บริขิ ารอื่�นๆ โดยมากย้อ้ มด้้วยสีกี รักั คือื สีแี ก่น่ ขนุุน ซึ่่ง� เป็็นสีีฉููดฉาดน่า่ กลัวั มากกว่่า
จะน่่าเลื่ �อมใส
เวลาออกเดิินทางเพื่�อเจริิญสมณธรรมในที่่�ต่่างๆ ท่่านครองจีีวรสีีแก่่นขนุุน
บ่า่ ข้า้ งหนึ่�งแบกกลด ซึ่ง�่ มีขี นาดใหญ่ก่ ว่า่ ร่ม่ ธรรมดาที่�โลกๆ ใช้ก้ ันั ทั่�วๆ ไป บ่า่ ข้า้ งหนึ่�ง
สะพายบาตร ถ้้ามีีด้้วยกัันหลายองค์์ เวลาออกเดิินทางท่่านเดิินตามหลัังกััน
เป็็นแถว ครองจีีวรสีีกรัักคล้้ายสีีน้้ำตาล เห็็นแล้้วน่่าคิิดน่่าทึ่่�งอยู่�ไม่่น้้อยสำหรัับ
ผู้้�ที่�ยัังไม่่เคยพบเห็็นมาก่่อน และน่่าเลื่่�อมใสสำหรัับผู้้�ที่�เคยรู้้�อััธยาศััยและ
จริิยธรรมท่่านมาแล้้ว ประชาชนที่่�ยัังไม่่สนิิทกัับท่่านจะเกิิดความเลื่�อมใสก็็ต่่อเมื่�อ
ท่า่ นไปพักั อยู่�นานๆ เขาได้ร้ ับั คำชี้แ� จงจากท่า่ นด้ว้ ยอุบุ ายต่า่ งๆ หลายครั้ง� หลายคราว
นานไปใจก็็ค่่อยโอนอ่่อนต่่อเหตุุผลอรรถธรรมไปเอง จนเกิิดความเชื่�อเลื่�อมใส
กลายเป็็นผู้้�มีีธรรมในใจ มีีความเคารพเลื่�อมใสในครููอาจารย์์ผู้�ให้้โอวาทสั่�งสอน
อย่า่ งถึึงใจ ก็ม็ ีีจำนวนมาก

28

ปฐมสมััย

พระธุุดงค์์ผู้้�มุ่�งปฏิิบััติิเพื่�่ออรรถเพื่�่อธรรมจริิงๆ เข้้าถึึงใจประชาชนได้้ดีี
และทำประโยชน์์ได้้มาก โดยไม่่อาศััยคำโฆษณา แต่่การประพฤติิปฏิิบััติิตััว
โดยสามีีจิิกรรมย่อ่ มเป็น็ เครื่่อ� งดึงึ ดููดจิติ ใจผู้้�อื่�นให้้เกิิดความสนใจไปเอง
การเที่่�ยวแสวงหาที่่�วิิเวกเพื่่�อความสงััดทางกายทางใจ ไม่่พลุุกพล่่าน
วุ่�นวายด้้วยเรื่�่องต่่างๆ เป็็นกิิจวััตรประจำนิิสััยของพระธุุดงคกรรมฐานผู้้�มุ่�ง
อรรถธรรมทางใจ ดังั นั้้น� พอออกพรรษาแล้ว้ ท่า่ นพระอาจารย์ม์ั่�นจึงึ ชอบออกเที่�ยว
ธุุดงค์์ทุุกๆ ปีี โดยเที่�ยวไปตามป่่าตามภููเขา ที่่�มีีหมู่่�บ้้านพอได้้อาศััยโคจรบิิณฑบาต
ทางภาคอีีสานท่่านชอบเที่�ยวมากกว่่าทุุกๆ ภาค เพราะมีีป่่ามีีภููเขามาก เช่่น
จัังหวััดนครพนม สกลนคร อุุดรธานีี หนองคาย เลย หล่่มสััก และทางฝั่�งแม่น่ ้้ำโขง
ของประเทศลาว เช่่น ท่่าแขก เวีียงจัันทน์์ หลวงพระบาง ที่่�มีีป่่าเขาชุุกชุุมมาก
เหมาะแก่ก่ ารบำเพ็ญ็ สมณธรรม การบำเพ็ญ็ เพียี รในท่า่ อิริ ิยิ าบถต่า่ งๆ นั้้น� ไม่ว่ ่า่ ท่า่ น
จะพัักอยู่�ในสถานที่่�ใด ไม่่มีีการลดละทั้้�งกลางวัันกลางคืืน ถืือเป็็นงานสำคััญ
ยิ่�งกว่่างานอื่�่นใด เพราะนิิสััยของท่่านพระอาจารย์์มั่่�นไม่่ชอบทางการก่่อสร้้าง
มาแต่เ่ ริ่ม� แรก ท่า่ นชอบการบำเพ็ญ็ เพียี รทางใจโดยเฉพาะ และไม่ช่ อบเกาะเกี่ย� ว
กัับเพื่�่อนฝููงและหมู่่�ชน ชอบอยู่�ลำพัังคนเดีียว มีีความเพีียรเป็็นอารมณ์์ทางใจ
มีีศรััทธามุ่�งมั่่�นต่่อแดนพ้้นทุุกข์์อย่่างแรงกล้้า ดัังนั้้�น เวลาท่่านทำอะไรจึึงชอบ
ทำจริงิ เสมอ ไม่ม่ ีีนิสิ ัยั โกหกหลอกลวงตนเองและผู้้�อื่�น
การบำเพ็็ญเพีียรของท่่านเป็็นเรื่่�องอััศจรรย์์ไปตลอดสาย ทั้้�งมีีความขยััน
ทั้้ง� มีคี วามทรหดอดทนและมีนี ิสิ ัยั ชอบใคร่ค่ รวญ จิติ ท่า่ นปรากฏมีคี วามก้า้ วหน้า้
ทางสมาธิแิ ละทางปัญั ญาอย่า่ งสม่่ำเสมอ ไม่ล่ ่า่ ถอยและเสื่อ�่ มโทรม การพิจิ ารณา
กายนัับแต่่วัันที่่�ท่่านได้้อุุบายจากวิิธีีที่่�ถููกต้้องในขั้�นเริ่�มแรกมาแล้้ว ไม่่ยอมให้้
เสื่�อมถอยลงได้้เลย ท่่านยึึดมั่�นในอุุบายวิิธีีนั้้�นอย่่างมั่�นคง และพิิจารณากาย
ซ้้ำๆ ซากๆ จนเกิดิ ความชำนิชิ ำนาญ แยกส่ว่ นแบ่ง่ ส่ว่ นแห่ง่ กายให้เ้ ป็น็ ชิ้น� เล็ก็ ชิ้น� ใหญ่่

29

ประวัตั ิิท่า่ นพระอาจารย์ม์ ั่่น� ภูรู ิิทัตั ตเถระ

และทำลายลงด้ว้ ยปัญั ญาได้ต้ ามต้อ้ งการ จิติ ยิ่�งนับั วันั หยั่�งลงสู่�ความสงบเย็น็ ใจไปเป็น็
ระยะไม่่ขาดวรรคขาดตอน เพราะความเพีียรหนุนุ หลังั อยู่�ตลอดเวลา
ท่่านเล่่าว่่า ท่่านไปที่�ใด อยู่�ที่�ใด ใจท่่านมิิได้้เหิินห่่างจากความเพีียร แม้้ไป
บิิณฑบาต กวาดลานวััด ขััดกระโถน ทำความสะอาด เย็็บผ้้า ย้้อมผ้้า เดิินไปมา
ในวััด นอกวััด ตลอดการขบฉััน ท่่านทำความรู้้�สึึกตััวอยู่่�กัับความเพีียรทุุกขณะ
ที่่�เคลื่่�อนไหว ไม่่ยอมให้้เปล่่าประโยชน์์จากการเคลื่่�อนไหวใดๆ ทั้้�งสิ้�น นอกจาก
เวลาหลัับนอนเท่า่ นั้้น� แม้้เช่น่ นั้้�น ท่่านยัังตั้้ง� ใจไว้้เมื่อ่� รู้้�สึกึ ตัวั จะรีบี ลุกุ ขึ้้น� ไม่่ยอม
นอนซ้้ำอีกี จะเป็น็ ความเคยตัวั ต่อ่ ไปและจะแก้ไ้ ขได้ย้ าก ตามปกตินิ ิสิ ัยั พอรู้�สึกึ ตัวั
ท่่านรีีบลุุกขึ้�นล้้างหน้้าแล้้วเริ่�มประกอบความเพีียรต่่อไป ขณะที่�ตื่�นนอนขึ้�นมา
และล้้างหน้้าเสร็็จแล้้ว ถ้้ายัังมีีอาการง่่วงเหงาอยู่� ท่่านไม่่ยอมนั่�งสมาธิิในขณะนั้้�น
กลััวจะหลัับใน ท่่านต้้องเดิินจงกรมเพื่�อแก้้ความโงกง่่วงที่�คอยแต่่จะหลัับในเวลา
เผลอตัวั การเดินิ จงกรม ถ้า้ ก้า้ วขาไปช้า้ ๆ ยังั ไม่อ่ าจระงับั ความง่ว่ งเหงาได้้ ท่า่ นต้อ้ ง
เร่ง่ ฝีกี ้า้ วให้เ้ ร็ว็ ขึ้น� จนความง่ว่ งหายไป เมื่�อรู้�สึกึ เมื่�อยเพลียี และไม่ม่ ีคี วามง่ว่ งเหลือื อยู่�
ในเวลานั้้�น ท่่านถึึงจะออกจากทางจงกรมเข้้ามาที่่�พัักหรืือกุุฏิิ แล้้วนั่�งสมาธิิภาวนา
ต่่อไปจนสมควรแก่่กาล
เมื่�่อถึงึ เวลาบิิณฑบาตก็็เตรียี มนุ่�งสบง ทรงจีีวร ซ้อ้ นสังั ฆาฏิิ สะพายบาตร
ขึ้้�นบนบ่่า ออกบิิณฑบาตในหมู่่�บ้้านโดยอาการสำรวม ทำความรู้้�สึึกตััว
กัับความเพีียรไปตลอดสาย บิิณฑบาตทั้้�งไปและกลัับถืือเป็็นการเดิินจงกรมไป
ในตัวั มีีสติิประคองใจ ไม่ป่ ล่่อยให้เ้ พ่่นพ่่านโลเลไปตามอารมณ์์ต่า่ งๆ ที่่�มีีอยู่�ทั่�วไป
เมื่�อกลัับถึึงที่่�พัักหรืือวััดแล้้ว เตรีียมจััดอาหารที่�ได้้มาจากบิิณฑบาตลงในบาตร
ตามปกติทิ ่า่ นไม่ย่ อมรับั อาหารที่�ศรัทั ธาตามมาส่ง่ ท่า่ นรับั และฉันั เฉพาะที่่�บิณิ ฑบาต
ได้้มาเท่่านั้้�น ตอนชรามากแล้้วท่่านถึึงอนุุโลมผ่่อนผััน คืือรัับอาหารที่�ศรััทธานำมา
ถวาย ฉะนั้้น� อาหารนอกบาตรจึึงไม่ม่ ีีในระยะนั้้�น

30

ปฐมสมัยั

เมื่�่อเตรีียมอาหารใส่่ลงในบาตรเสร็็จแล้้ว เริ่�มพิิจารณาปััจจเวกขณะเพื่�่อ
ระงัับดัับไฟนรก คืือตััณหาอัันอาจแทรกขึ้้�นมาตามความหิิวโหยได้้ในขณะนั้้�น
คืือจิิตอาจบริิโภคด้้วยอำนาจตััณหาความสอดส่่ายในอาหารประณีีตบรรจง
และมีีรสเอร็็ดอร่่อย โดยมิิได้้คำนึึงถึึงความเป็็นธาตุุและปฏิิกููลที่่�แฝงอยู่�ใน
อาหารนั้้น� ๆ ด้ว้ ย ปฏิสิ ังั ขา โยนิโิ ส ฯลฯ เสร็จ็ แล้ว้ เริ่ม� ฉันั โดยธรรม มิใิ ห้เ้ ป็น็ ไปด้ว้ ย
ตััณหาในทุุกๆ ประโยคแห่่งการฉััน จนเสร็็จไปด้้วยดีี ซึ่�่งจััดว่่ามีีวััตรในการขบฉััน
หลัังจากนั้้�นก็็ล้้างบาตร เช็็ดบาตรให้้แห้้ง แล้้วผึ่�งแดดชั่�วคราวถ้้ามีีแดด และนำเข้้า
ถลกยกไปไว้ใ้ นสถานที่�ควร แล้ว้ เริ่�มทำหน้้าที่�เผาผลาญกิิเลสให้ว้ อดวายหายซากไป
เป็็นลำดัับ จนกว่่าจะดัับสนิิทไม่่มีีพิิษภััยเครื่�องก่่อกวนและรัังควานจิิตใจต่่อไป
แต่่การเตรีียมเผากิิเลสนี้้�รู้้�สึึกเป็็นงานที่�ยากเย็็นเข็็ญใจเหลืือจะกล่่าว เพราะ
แทนที่�เราจะเผามัันให้้ฉิิบหาย แต่่มัันกลัับเผาเราให้้ได้้รัับความทุุกข์์ร้้อนและตาย
จากคุณุ งามความดีทีี่�ควรบำเพ็ญ็ ไปอย่า่ งสดๆ ร้อ้ นๆ และบ่อ่ นทำลายเรา ทั้้ง� ๆ ที่�เห็น็ ๆ
มัันอยู่่�ต่่อหน้า้ ต่อ่ ตา แต่ไ่ ม่ก่ ล้้าทำอะไรมัันได้้ เพราะกลัวั จะลำบาก
ผลสุุดท้้ายมัันก็็ปีีนขึ้�นนั่�งนอนอยู่�บนหััวใจเราจนได้้ และเป็็นเจ้้าใหญ่่นายโต
ตลอดไป แทบจะไม่ม่ ีเี พศมีวี ัยั ใด และความรู้�ความฉลาดใดจะต่อ่ สู้�และเอาชนะมันั ได้้
โลกจึึงยอมมัันทั่�วไตรภพ นอกจากพระศาสดาเพีียงองค์์เดีียวเท่่านั้้�นที่่�ทำการ
กวาดล้า้ งมัันให้ส้ิ้�นซากไปจากใจได้้ ไม่่กลัับแพ้อ้ ีีกตลอดอนัันตกาล เมื่อ�่ พระองค์์
ทรงชนะแล้้วก็็ทรงแผ่่เมตตา แหวกหาหนทางเพื่�่อสาวกและหมู่่�ชนด้้วยการ
ประทานพระธรรมสั่ �งสอน จนเกิิดศรััทธาเลื่่�อมใสและปฏิิบััติิตามพระโอวาท
ด้้วยความไม่่ประมาทนอนใจ บำเพ็็ญไปไม่่ลดละตามรอยพระบาท คืือแนวทาง
ที่่เ� สด็จ็ ผ่า่ นไป ก็็สามารถตามเสด็็จจนเสร็จ็ สิ้้�นทางเดินิ คืือบรรลุุถึงึ พระนิิพพาน
ด้้วยการดัับกิิเลสขาดจากสัันดานกลายเป็็นพระอรหัันต์์ขึ้้�นมาเป็็นลำดัับลำดา
ให้้โลกได้้กราบไหว้้บููชาเป็็นขวััญตาขวััญใจตลอดมา นี้้�คืือท่่านผู้้�สัังหารกิิเลส
ตัวั มหาอำนาจให้ข้ าดกระเด็น็ ออกจากใจ หายซากไปโดยแท้้ ไม่แ่ ปรผันั เป็น็ อย่า่ งอื่�น

31

ประวััติทิ ่า่ นพระอาจารย์ม์ ั่่น� ภูรู ิิทัตั ตเถระ

ท่า่ นพระอาจารย์ม์ั่�น ท่า่ นเจริญิ ตามรอยพระบาทพระศาสดา มีคี วามเพียี รอย่า่ งแรงกล้า้
มีศี รัทั ธาเหนียี วแน่่น ไม่พ่ ููดพล่า่ มทำเพลง
พอเสร็จ็ ภัตั กิจิ แล้ว้ ท่า่ นก้า้ วเข้า้ สู่่�ป่า่ เดินิ จงกรมเพื่�อสงบอารมณ์ใ์ นรมณียี สถาน
อัันเป็็นที่�ให้้ความสุุขสำราญทางภายใน ทั้้�งเดิินจงกรม ทั้้�งนั่�งสมาธิิภาวนา จนกว่่า
จะถึึงเวลาอัันควร จึึงพัักผ่่อนกายเพื่�อคลายทุุกข์์ พอมีีกำลัังบ้้างแล้้วเริ่�มทำงา
นเพื่�อเผาผลาญกิิเสสตัวั ก่อ่ ภพก่อ่ ชาติภิ ายในใจต่่อไป ไม่ล่ ดหย่อ่ นอ่่อนข้อ้ ให้ก้ ิิเลส
หััวเราะเย้้ยหยันั การทำสมาธิิก็เ็ ข้้มข้้นเอาการ การทำวิปิ ััสสนาปััญญาก็ห็ มุนุ ตััว
อย่่างไม่่หยุุดยั้�ง ทั้้�งสมาธิิและวิิปััสสนาท่่านดำเนิินไปอย่่างสม่่ำเสมอ ไม่่ให้้
บกพร่อ่ งในส่่วนใดส่่วนหนึ่่�ง
จิิตท่่านได้้รัับความสงบสุุขโดยสม่่ำเสมอ ที่่�มีีช้้าอยู่่�บ้้างในบางกาล ตาม
ที่่�ท่่านเล่่าว่่า เพราะขาดผู้้�แนะนำในเวลาติิดขััด ลำพัังตนเองเพีียงไปเจอเข้้า
แต่่ละเรื่�่อง กว่่าจะหาทางผ่่านพ้้นไปได้้ก็็ต้้องเสีียเวลาไปหลายวััน ทั้้�งจำต้้องใช้้
ความพิจิ ารณาอย่า่ งมากและละเอียี ดถี่ถ� ้ว้ น เพราะนอกจากติดิ ขัดั จนไปไม่ไ่ ด้แ้ ล้ว้
ยัังกลัับมาเป็็นภััยแก่่ตััวเองอีีกด้้วย หากมีีผู้�้คอยเตืือนและให้้คำแนะนำในเวลา
เช่่นนั้้�นบ้้าง รู้้�สึึกว่่าไปได้้อย่่างรวดเร็็ว ไม่่ต้้องเสีียเวลา และเป็็นที่่�แน่่ใจด้้วย
ฉะนั้้น� กัลั ยาณมิติ รจึงึ เป็น็ สิ่�งสำคัญั มากสำหรับั ผู้�กำลังั อยู่�ในระหว่า่ งแห่ง่ การบำเพ็ญ็
ทางใจ ท่า่ นเคยเห็น็ โทษของความขาดกัลั ยาณมิติ รมาแล้ว้ ว่า่ เป็น็ สิ่�งไม่ด่ ีเี ลย และเป็น็
ความบกพร่่องอย่่างบอกไม่่ถููก

32

ปฐมสมัยั

ปฐมบููรพาจารย์์ ท่า่ นพระอาจารย์เ์ สาร์์ กันั ตสีีโล

ในบางคร้ัง แม้มีความอบอุ่นว่าตนมีครูอาจารย์คอยให้ความร่มเย็นอยู่ก็ตาม
เวลาไปเท่ียวธุดงค์ในที่ต่างๆ กับท่านพระอาจารย์เสาร์ผู้เป็นบุพพาจารย์ แต่เวลา
เกิดข้อข้องใจข้นึ มา ไปกราบเรียนถามท่าน ท่านก็ตอบว่า ผมไม่เคยเป็นอย่างท่าน
เพราะจิิตท่่านเป็็นจิิตที่�ผาดโผนมาก เวลาเกิิดอะไรขึ้�นมาแต่่ละครั้�งมัันไม่่พอดีี
เดี๋ย� วจะเหาะขึ้�นบนฟ้า้ บ้้าง เดี๋�ยวจะดำดิินลงไปใต้้พื้้�นพิิภพบ้า้ ง เดี๋ย� วจะดำน้้ำลงไป
ใต้้ก้้นมหาสมุุทรบ้้าง เดี๋�ยวจะโดดขึ้�นไปเดิินจงกรมอยู่�บนอากาศบ้้าง ใครจะไป
ตามแก้ท้ ััน ขอให้้ท่า่ นใช้ค้ วามพิจิ ารณาและค่่อยดำเนิินไปอย่า่ งนั้้�นแหละ แล้ว้ ท่า่ น
ก็็ไม่่ให้้อุุบายอะไรพอเป็็นหลัักยึึดเลย ตััวเองต้้องมาแก้้ตััวเอง กว่่าจะผ่่านไปได้้
แต่่ละครั้ง� แทบเอาตััวไม่ร่ อดก็็มีี
ท่่านเล่่าว่่า นิิสััยของท่่านพระอาจารย์์เสาร์์ เป็็นไปอย่่างเรีียบๆ และ
เยืือกเย็็นน่า่ เลื่�อ่ มใสมาก ที่่ม� ีแี ปลกอยู่่�บ้า้ งก็็เวลาท่า่ นเข้า้ ที่่น� ั่่ง� สมาธิิ ตััวของท่่าน
ชอบลอยขึ้้�นเสมอ บางครั้�งตััวท่่านลอยขึ้้�นไปจนผิิดสัังเกต เวลาท่่านนั่่�งสมาธิิ
อยู่� ท่่านเองเกิิดความแปลกใจในขณะนั้้�นว่่า “ตััวเราถ้้าจะลอยขึ้�นจากพื้้�นแน่่ๆ”
เลยลืืมตาขึ้�นดููตััวเอง ขณะนั้้�นจิิตท่่านถอนออกจากสมาธิิพอดีี เพราะพะวัักพะวง
กับั เรื่�องตัวั ลอย ท่า่ นเลยตกลงมาก้น้ กระแทกกับั พื้้น� อย่า่ งแรง ต้อ้ งเจ็บ็ เอวอยู่�หลายวันั
ความจริิงตััวท่่านลอยขึ้�นจากพื้้�นจริิงๆ สููงประมาณ ๑ เมตร ขณะที่่�ท่่านลืืมตาดูู
ตััวเองนั้้�น จิิตได้้ถอนออกจากสมาธิิ จึึงไม่่มีีสติิพอยัับยั้�งไว้้บ้้าง จึึงทำให้้ท่่านตกลง
สู่�พื้น� อย่า่ งแรง เช่น่ เดียี วกับั สิ่�งต่า่ งๆ ตกลงจากที่่�สูงู ในคราวต่อ่ ไป เวลาท่า่ นนั่�งสมาธิิ
พอรู้้�สึึกตััวท่่านลอยขึ้�นจากพื้้�น ท่่านพยายามทำสติิให้้อยู่�ในองค์์ของสมาธิิ แล้้ว
ค่อ่ ยๆ ลืมื ตาขึ้น� ดูตู ัวั เอง ก็ป็ ระจักั ษ์ว์ ่า่ ตัวั ท่า่ นลอยขึ้น� จริงิ ๆ แต่ม่ ิไิ ด้ต้ กลงสู่�พื้น� เหมือื น
คราวแรก เพราะท่า่ นมิิได้ป้ ราศจากสติิและคอยประคองใจให้อ้ ยู่�ในองค์์สมาธิิ ท่า่ น
จึงึ รู้�เรื่�องของท่า่ นได้ด้ ีี

33

ประวัตั ิิท่า่ นพระอาจารย์ม์ ั่่น� ภูรู ิิทััตตเถระ

ท่่านเป็็นคนละเอีียดถี่�ถ้้วนอยู่�มาก แม้้จะเห็็นด้้วยตาแล้้ว ท่่านยัังไม่่แน่่ใจ
ต้อ้ งเอาวัตั ถุชุิ้น� เล็ก็ ๆ ขึ้น� ไปเหน็บ็ ไว้บ้ นหญ้า้ หลังั กุฏุ ิิ แล้ว้ กลับั มาทำสมาธิอิ ีกี พอจิติ สงบ
และตััวเริ่�มลอยขึ้�นไปอีีก ท่่านพยายามประคองจิิตให้้มั่�นอยู่�ในสมาธิิ เพื่�อตััวจะได้้
ลอยขึ้�นไปจนถึึงวััตถุุเครื่�องหมายที่่�ท่่านนำขึ้�นไปเหน็็บไว้้ แล้้วค่่อยๆ เอื้�อมมืือจัับ
ด้ว้ ยความมีีสติิ แล้ว้ นำวัตั ถุนุ ั้้น� ลงมาโดยทางสมาธิภิ าวนา คือื พอหยิิบได้ว้ ััตถุนุ ั้้�นแล้ว้
ก็็ค่่อยๆ ถอนจิิตออกจากสมาธิิ เพื่�อกายจะได้้ค่่อยๆ ลงมาจนถึึงพื้้�นอย่่างปลอดภััย
แต่่ไม่่ถึึงกัับให้้จิิตถอนออกจากสมาธิิจริิงๆ เมื่�่อได้้ทดลองจนเป็็นที่่�แน่่ใจแล้้ว
ท่า่ นจึงึ เชื่อ�่ ตัวั เองว่า่ ตัวั ท่า่ นลอยขึ้้น� ได้จ้ ริงิ ในเวลาเข้า้ สมาธิใิ นบางครั้ง� แต่ม่ ิไิ ด้ล้ อย
ขึ้้น� เสมอไป นี้้เ� ป็น็ จริติ นิสิ ัยั แห่ง่ จิติ ของท่า่ นพระอาจารย์เ์ สาร์์ รู้้�สึกึ ผิดิ กับั นิสิ ัยั ของ
ท่่านพระอาจารย์ม์ ั่่�นอยู่�มากในปฏิปิ ทาทางใจ
จิติ ของท่า่ นพระอาจารย์เ์ สาร์เ์ ป็น็ ไปอย่า่ งเรียี บๆ สงบเย็น็ โดยสม่ำ่ เสมอ นับั แต่่
ขั้น� เริ่�มแรกจนถึงึ สุดุ ท้า้ ยปลายแดนแห่ง่ ปฏิปิ ทาของท่า่ น ไม่ค่ ่อ่ ยล่อ่ แหลมต่อ่ อันั ตราย
และไม่ค่ ่่อยมีีอุบุ ายต่า่ งๆ และความรู้�แปลกๆ เหมืือนจิิตท่่านพระอาจารย์ม์ั่�น
ท่า่ นเล่า่ ว่า่ ท่า่ นพระอาจารย์เ์ สาร์์ เดิมิ ท่า่ นปรารถนาเป็น็ พระปัจั เจกพุทุ ธเจ้า้
เวลาออกบำเพ็ญ็ พอเร่ง่ ความเพียี รเข้า้ มากๆ ใจรู้้�สึกึ ประหวัดั ๆ ถึงึ ความปรารถนาเดิมิ
เพื่�่อความเป็็นพระปััจเจกพุุทธเจ้้า แสดงออกเป็็นเชิิงอาลััยเสีียดายยัังไม่่อยาก
ไปนิิพพาน ท่่านเห็็นว่่าเป็็นอุุปสรรคต่่อความเพีียรเพื่�อความรู้�แจ้้งซึ่�่งพระนิิพพาน
ในชาติิปัจั จุบุ ันั นี้้� ท่า่ นเลยอธิิษฐานของดจากความปรารถนานั้้น� และขอประมวลมา
เพื่�อความรู้�แจ้ง้ ซึ่�ง่ พระนิพิ พานในชาติินี้้� ไม่ข่ อเกิิดมารับั ความทุกุ ข์ท์ รมานในภพชาติิ
ต่่างๆ อีีกต่่อไป พอท่่านปล่่อยวางความปรารถนาเดิิมแล้้ว การบำเพ็็ญเพีียร
รู้้�สึึกสะดวกแลเห็็นผลไปโดยลำดัับ ไม่่มีีอารมณ์์เครื่�่องเกาะเกี่�ยวเหมืือนแต่่ก่่อน
สุดุ ท้า้ ยท่า่ นก็บ็ รรลุถุ ึงึ แดนแห่ง่ ความเกษมดังั ใจหมาย แต่ก่ ารแนะนำสั่ง� สอนผู้้�อื่น�
ท่่านไม่่ค่่อยมีีความรู้�แตกฉานกว้้างขวางนััก ทั้้�งนี้้�อาจจะเป็็นไปตามภููมิินิิสััยเดิิม

34

ปฐมสมััย

ของท่า่ นที่่ม�ุ่�งเป็น็ พระปัจั เจกพุทุ ธเจ้า้ ซึ่ง�่ ตรัสั รู้�เองชอบ แต่ไ่ ม่ส่ นใจสั่่ง� สอนใครก็ไ็ ด้้
อีกี ประการหนึ่�ง ที่่�ท่า่ นกลับั ความปรารถนาได้ส้ ำเร็จ็ ตามใจนั้้น� คงอยู่�ในขั้น� พอแก้ไ้ ขได้้
ซึ่�่งยัังไม่ส่ มบูรู ณ์เ์ ต็็มภููมิิแท้้
แม้้ท่่านพระอาจารย์์มั่่�นเอง ตามท่่านเล่่า ว่่าท่่านก็็เคยปรารถนาพุุทธภููมิิ
มาแล้ว้ เช่น่ เดียี วกันั ท่า่ นเพิ่่ง� มากลับั ความปรารถนาเมื่อ่� ออกบำเพ็ญ็ ธุดุ งคกรรมฐาน
นี่่�เอง โดยเห็็นว่่าเนิ่่�นนานเกิินไปกว่่าจะได้้สำเร็็จเป็็นพระพุุทธเจ้้าขึ้้�นมา
ตามความปรารถนา จำต้้องท่่องเที่่�ยวเกิิด แก่่ เจ็็บ ตายอยู่�ในวััฏฏสงสาร
หลายกััปหลายกััลป์์ ไม่่ชนะจะแบกขนทนความทุุกข์์ทรมานไม่่มีีวัันจบสิ้้�นนี้้�ได้้
เวลาเร่่งความเพีียรมากๆ จิิตท่่านมีีประหวััด ประหวััดในความหลััง แสดงเป็็น
ความอาลัยั เสียี ดายความเป็น็ พระพุุทธเจ้้า ยังั ไม่อ่ ยากนิิพพานในชาตินิ ี้้เ� หมืือนท่่าน
พระอาจารย์์เสาร์์ พออธิิษฐานของดจากความปรารถนาเดิิมเท่่านั้้�น รู้้�สึึกเบาใจ
หายห่่วง และบำเพ็็ญธรรมได้้รัับความสะดวกไปโดยลำดัับ ไม่่ขััดข้้องเหมืือน
แต่ก่ ่อ่ น และปรากฏว่า่ ท่า่ นผ่า่ นความปรารถนาเดิมิ ไปได้อ้ ย่า่ งราบรื่�นชื่�นใจ เข้า้ ใจว่า่
ภูมู ิิแห่่งความปรารถนาเดิมิ คงยัังไม่่แก่่กล้า้ พอ จึึงมีีทางแยกตัวั ผ่า่ นไปได้้
เวลาท่่านออกเที่�ยวธุุดงคกรรมฐานทางภาคอีีสานตามจัังหวััดต่่างๆ ในระยะ
ต้้นวััย ท่่านมัักจะไปกัับท่่านพระอาจารย์์เสาร์์เสมอ แม้้ความรู้�ทางภายในจะมีี
แตกต่่างกัันบ้้างตามนิิสััย แต่่ก็็ชอบไปด้้วยกััน สำหรัับท่่านพระอาจารย์์เสาร์์
ท่่านเป็็นคนไม่่ชอบพููด ไม่่ชอบเทศน์์ ไม่่ชอบมีีความรู้�แปลกๆ ต่่างๆ กวนใจ
เหมืือนท่่านพระอาจารย์์มั่�น เวลาจำเป็็นต้้องเทศน์์ ท่่านก็็เทศน์์เพีียงประโยคหนึ่�ง
หรือื สองเท่า่ นั้้น� แล้ว้ ก็ล็ งธรรมาสน์ไ์ ปเสียี ประโยคธรรมที่่�ท่า่ นเทศน์ซ์ ึ่ง�่ พอจับั ใจความ
ได้ว้ ่่า “ให้้พากันั ละบาปและบำเพ็็ญบุญุ อย่่าให้เ้ สีียชีีวิติ ลมหายใจไปเปล่่าที่่ไ� ด้้มีี
วาสนามาเกิดิ เป็น็ มนุษุ ย์์” และ “เราเกิดิ เป็น็ มนุษุ ย์์ มีคี วามสููงศัักดิ์์ม� าก แต่อ่ ย่า่
นำเรื่อ�่ งของสัตั ว์ม์ าประพฤติิ มนุษุ ย์ข์ องเราจะต่่ำลงกว่า่ สัตั ว์์ และจะเลวกว่า่ สัตั ว์์

35

ประวััติิท่า่ นพระอาจารย์ม์ ั่่น� ภูรู ิิทััตตเถระ

อีีกมาก เวลาตกนรกจะตกหลุุมที่่�ร้้อนกว่า่ สัตั ว์ม์ ากมาย อย่่าพากัันทำ” แล้้วก็็ลง
ธรรมาสน์ไ์ ปกุุฏิิ โดยไม่่สนใจกัับใครต่อ่ ไปอีกี
ปกตินิ ิสิ ัยั ของท่า่ นเป็น็ คนไม่ช่ อบพูดู พูดู น้อ้ ยที่่�สุดุ ทั้้ง� วันั ไม่พ่ ูดู อะไรกับั ใครเกินิ
๒ - ๓ ประโยค เวลานั่�งก็็ทนทาน นั่�งอยู่�ได้้เป็็นเวลาหลายๆ ชั่�วโมง เดิินก็็ทำนอง
เดีียวกััน แต่่ลัักษณะท่่าทางของท่่านมีีความสง่่าผ่่าเผย น่่าเคารพเลื่�อมใสมาก
มองเห็็นท่่านแล้้วเย็็นตาเย็็นใจไปหลายวััน ประชาชนและพระเณรเคารพเลื่�อมใส
ท่า่ นมาก ท่่านมีลี ูกู ศิษิ ย์ม์ ากมายเหมืือนท่า่ นพระอาจารย์ม์ั่�น
ทราบว่่า ท่่านพระอาจารย์์ทั้้�งสององค์น์ ี้้ร� ักั และเคารพกัันมาก ในระยะวััยต้น้
ไปที่�ไหนท่่านชอบไปด้้วยกััน อยู่่�ด้้วยกััน ทั้้�งในและนอกพรรษา พอมาถึึงวััยกลาง
ผ่่านไป เวลาพัักจำพรรษามัักแยกกัันอยู่� แต่่ไม่่ห่่างไกลกัันนััก พอไปมาหาสู่่�กัันได้้
สะดวก มีีน้้อยครั้�งที่�จำพรรษาร่่วมกััน ทั้้�งนี้้�อาจเกี่�ยวกัับบรรดาศิิษย์์ซึ่�่งต่่างฝ่่าย
ต่่างก็็มีีมากด้้วยกััน และต่่างก็็เพิ่�มจำนวนมากขึ้�นทุุกทีี ถ้้าจำพรรษาร่่วมกัันจะเป็็น
ความลำบากในการจััดที่่�พัักอาศััย จำต้้องแยกกัันอยู่�เพื่�อเบาภาระในการจััดที่่�พััก
อาศััยไปบ้้าง ทั้้�งสองพระอาจารย์์ขณะที่่�แยกกัันอยู่่�จำพรรษาหรืือนอกพรรษา
รู้้�สึึกคิิดถึึงกัันมากและเป็็นห่่วงกัันมาก เวลามีีพระที่่�เป็็นลููกศิิษย์์ของแต่่ละฝ่่าย
มากราบนมัสั การ จะมากราบนมัสั การท่า่ นพระอาจารย์เ์ สาร์ห์ รืือมากราบนมัสั การ
ท่่านพระอาจารย์์มั่่�น ต่่างจะต้้องถามถึึงความสุุขทุุกข์์ของกัันและกัันก่่อนเรื่�่อง
อื่น่� ๆ จากนั้้น� ก็บ็ อกกัับพระที่่ม� ากราบว่า่ “คิิดถึึงท่า่ นพระอาจารย์…์ …” และฝาก
ความเคารพคิดิ ถึงึ ไปกับั พระลูกู ศิษิ ย์ท์ี่�มากราบเยี่�ยมตามสมควรแก่่ “อาวุโุ ส ภันั เต”
ทุุกๆ ครั้ง� ที่�พระมากราบพระอาจารย์ท์ ั้้�งสองแต่่ละองค์์
ท่า่ นมีคี วามเคารพในคุณุ ธรรมของกันั และกันั มาก ไม่ว่ ่า่ จะอยู่�ใกล้ห้ รือื อยู่�ไกล
เวลาพระอาจารย์ท์ั้้ง� สององค์ใ์ ดองค์ห์ นึ่�งพูดู ปรารภถึงึ กันั และกันั ให้บ้ รรดาลูกู ศิษิ ย์ฟ์ ังั

36

ปฐมสมััย

จะมีแี ต่ค่ ำที่�เต็ม็ ไปด้ว้ ยความเคารพและความยกยอสรรเสริญิ โดยถ่า่ ยเดียี ว ไม่เ่ คยมีี
แม้้คำเชิิงตำหนิิแฝงขึ้น� มาบ้า้ งเลย
ท่่านพระอาจารย์์มั่่�นเล่่าให้้ฟัังว่่า ที่่�ท่่านพระอาจารย์์เสาร์์ว่่าให้้ท่่านว่่า
จิิตท่่านเป็็นจิิตที่่�โลดโผนมาก รู้�อะไรขึ้้�นมาแต่่ละครั้�งมัันไม่่พอดีีเลย เดี๋๋�ยวจะ
เหาะเหินิ เดินิ ฟ้้า เดี๋๋ย� วจะดำดินิ เดี๋๋ย� วจะดำน้้ำข้า้ มทะเลนั้้น� ท่า่ นว่า่ เป็น็ ความจริงิ
ดังั ที่่ท� ่า่ นพระอาจารย์เ์ สาร์ต์ ำหนิิ เพราะจิติ ท่า่ นเป็น็ เช่น่ นั้้น� จริงิ ๆ เวลารวมสงบลง
แต่่ละครั้�ง แม้้แต่่ขั้�นเริ่�มแรกบำเพ็็ญยัังออกเที่�ยวรู้�เห็็นอะไรต่่างๆ ทั้้�งที่่�ท่่านไม่่เคย
คาดฝัันว่่าจะเป็็นได้้เช่่นนั้้�น เช่่น ออกรู้�เห็็นคนตายต่่อหน้้าและเพ่่งพิิจารณาจน
คนตายนั้้�นกลายเป็็นวงแก้้ว และเกิิดความรู้�ความเห็็นแตกแขนงออกไปไม่่มีีสิ้�นสุุด
ดัังที่�เขีียนไว้้ในเบื้้�องต้้น เวลาปฏิิบััติิที่�เข้้าใจว่่าถููกทางแล้้ว ขณะที่่�จิิตรวมสงบตััวลง
ก็ย็ ังั อดจะออกรู้�สิ่�งต่า่ งๆ มิไิ ด้้ บางทีตี ัวั เหาะลอยขึ้น� ไปบนอากาศและเที่�ยวชมสวรรค์์
วิิมาน กว่่าจะลงมาก็็กิินเวลาหลายชั่�วโมง และมุุดลงไปใต้้ดิินค้้นดููนรกหลุุมต่่างๆ
และปลงธรรมสังั เวชกับั พวกสัตั ว์น์ รกที่่�มีกี รรมต่า่ งๆ กันั เสวยวิบิ ากทุกุ ข์ข์ องตนๆ อยู่�
จนลืมื เวล่ำ่ เวลาไปก็ม็ ีี เพราะเวลานั้้น� ยังั ไม่แ่ น่ว่ ่า่ จะเป็น็ ความจริงิ เพียี งไร เรื่�องทำนองนี้้�
ท่่านว่่าจะพิิจารณาต่่อเมื่�อจิิตมีีความชำนาญแล้้ว จึึงจะรู้�เหตุุผลผิิด-ถููก ดีี-ชั่�ว
ได้อ้ ย่า่ งชัดั เจนและอย่า่ งแม่น่ ยำ พอเผลอนิดิ ขณะที่่�จิติ รวมลงและพักั อยู่� ก็ม็ ีที างออก
ไปรู้�กับสิ่�งภายนอกอีกี จนได้้ แม้เ้ วลามีคี วามชำนาญและรู้�วิธีปี ฏิบิ ัตั ิไิ ด้ด้ ีพี อสมควรแล้ว้
ถ้า้ ปล่อ่ ยให้้ออกรู้�สิ่�งต่่างๆ จิติ ย่อ่ มจะออกรู้�อย่า่ งรวดเร็็ว
ระยะเริ่ม� แรกที่่ท� ่า่ นยังั ไม่เ่ ข้า้ ใจและชำนาญต่อ่ การเข้า้ ออกของจิติ ซึ่ง่� มีนี ิสิ ัยั
ชอบออกรู้�สิ่�งต่่างๆ นั้้�น ท่่านเล่่าว่่า เวลาบัังคัับจิิตให้้พิิจารณาลงในร่่างกาย
ส่่วนล่่าง แทนที่่�จิิตจะรู้�ลงไปตามร่่างกายส่่วนต่่างๆ จนถึึงพื้้�นเท้้า แต่่จิิตกลัับ
พุ่�งตััวเลย ร่่างกายส่่วนต่่ำลงไปใต้้ดิินและทะลุุดิินลงไปใต้้พื้้�นพิิภพ ดัังท่่าน
พระอาจารย์์เสาร์์ว่่าให้้จริิงๆ พอรีีบฉุุดย้้อนคืืนมาสู่�กายก็็กลัับพุ่�งขึ้�นไปบนอากาศ

37

ประวััติิท่า่ นพระอาจารย์ม์ ั่่น� ภูรู ิิทัตั ตเถระ

แล้้วเดิินจงกรมไป - มาอยู่�บนอากาศอย่่างสบาย ไม่่สนใจว่่าจะลงมาสู่่�ร่างกายเลย
ต้้องใช้้สติิบัังคัับอย่่างเข้้มแข็็งถึึงจะยอมลงมาเข้้าสู่่�ร่่างกายและทำงานตามคำสั่ �ง
การรวมสงบตััวลงในระยะนั้้�นก็็รวมลงอย่่างรวดเร็็วเหมืือนคนตกเหวตกบ่่อจนสติิ
ตามไม่่ทััน และอยู่�ได้้เพีียงขณะเดีียวก็็ถอนออกมาขั้�นอุุปจาระแล้้วออกรู้�สิ่�งต่่างๆ
ไม่่มีปี ระมาณ รู้้�สึกึ รำคาญต่่อความรู้�ความเห็น็ ของจิิตประเภทนี้้�อย่า่ งมากมาย
ถ้้าจะบัังคัับไม่่ให้้ออกและไม่่ให้้รู้้�ก็็ไม่่มีีอุุบายปััญญาจะบัังคัับได้้ เพราะจิิต
มีีความรวดเร็็วเกิินกว่่าสติิปััญญาจะตามรู้้�ทััน จึึงทำให้้หนัักใจและกระวนกระวาย
ในบางครั้ง� แบบคิิดไม่อ่ อกบอกใครไม่่ได้้เพราะเป็็นเรื่�องภายใน ต้้องใช้้การทดสอบ
ด้ว้ ยสติปิ ัญั ญาอย่า่ งเข้ม้ งวดกวดขันั กว่า่ จะรู้�วิธิ ีปี ฏิบิ ัตั ิติ ่อ่ จิติ ดวงผาดโผนในการออกรู้�
สิ่�งต่่างๆ ไม่่มีีประมาณนี้้� ก็็นัับว่่าเป็็นทุุกข์์เอาการอยู่� แต่่เวลารู้�วิิธีีปฏิิบััติิรัักษา
แล้้วรู้้�สึึกว่่าคล่่องแคล่่วว่่องไว และได้้ผลกว้้างขวางทั้้�งรวดเร็็วทัันใจต่่อภายใน
ภายนอก เวลามีีสติิปััญญารู้�เท่่าทัันจนกลมกลืืนเป็็นอัันหนึ่่�งอัันเดีียวกัันแล้้ว
จิิตดวงนี้้�จึึงกลายเป็็นแก้้วสารพััดนึึกขึ้้�นมา เพราะทัันกัับเหตุุการณ์์ที่่�เกิิดกัับตน
ไม่่มีขี อบเขต
พระอาจารย์์มั่่�นท่่านมีีนิิสััยองอาจกล้้าหาญและฉลาดแหลมคม อุุบายวิิธีี
ฝึึกทรมานตนก็็ผิิดกัับผู้้�อื่�นอยู่�มาก ยากที่่�จะยึึดได้้ตามแบบฉบัับของท่่านจริิงๆ
ผู้�เขียี นอยากจะพูดู ให้ส้ มใจที่�เฝ้า้ ดูทู ่า่ นตลอดมาว่า่ ท่า่ นเป็น็ นิสิ ัยั อาชาไนย ใจว่อ่ งไว
และผาดโผน การฝึกึ ทรมานก็เ็ ด็ด็ เดี่�ยว เฉียี บขาดเท่า่ เทียี มกันั อุบุ ายฝึกึ ทรมานมีชี นิดิ
แปลกๆ แยบคาย ทั้้ง� วิธิ ีขีู่�เข็ญ็ และปลอบโยนตามเหตุกุ ารณ์ท์ี่�ควรแก่จ่ ิติ ดวงมีเี ชาวน์์
เร็ว็ แกมพยศ ซึ่�ง่ คอยแต่่จะนำเรื่�องเข้้ามาทัับถมโจมตีีเจ้้าของอยู่่�ทุุกขณะที่�เผลอตััว
ท่่านเล่่าว่่า เรื่่�องที่่�ทำให้้ท่่านได้้รัับความลำบากหนัักใจเหล่่านี้้� เพราะไม่่มีี
ผู้้�คอยให้้อุุบายแนะนำนั่่�นเอง พยายามตะเกีียกตะกายปลุุกปล้้ำใจดวงพยศ

38

ปฐมสมััย

โดยลำพังั คนเดียี ว แบบเอาหัวั ชนภูเู ขาทั้้ง� ลูกู เอาเลย ไม่ม่ ีอี ุบุ ายต่า่ งๆ ที่่แ� น่ใ่ จมาจาก
ครููอาจารย์์บ้้างเลย พอเป็็นเครื่�่องมืือช่่วยสนัับสนุุนเหมืือนผู้้�อื่�นท่่านทำกััน ทั้้�งนี้้�
ท่่านพููดเพื่ �อตัักเตืือนบรรดาลููกศิิษย์์ที่ �มารัับการศึึกษากัับท่่านไม่่ให้้ประมาทนอนใจ
เวลาเกิิดอะไรขึ้�นมาจากสมาธิิภาวนาท่่านจะได้้ช่่วยชี้�แจง ไม่่ต้้องเสีียเวลาไปนาน
ดังั ที่่�ท่่านเคยเป็น็ มาแล้้ว
เวลาท่่านออกปฏิบิ ััติิเบื้้อ� งต้้น ท่า่ นว่่าท่า่ นไปทางจัังหวัดั นครพนมและข้้ามไป
เที่�ยวทางฝั่�งแม่่น้้ำโขง บำเพ็็ญสมณธรรมอยู่�แถบท่่าแขก ตามป่่าและภููเขา ท่่าน
ได้ร้ ับั ความสงบสุขุ ทางใจมากพอควรในป่่าและภููเขาแถบนั้้�น ท่า่ นเล่า่ ว่า่ มีสี ัตั ว์เ์ สืือ
ชุกุ ชุมุ มาก เฉพาะเสือื ทางฝั่ง� โน้น้ รู้�สึกึ ดุรุ ้า้ ยกว่า่ เสือื ทางเมือื งไทยเราอยู่�มากเป็น็ พิเิ ศษ
เนื่�องจากเสืือทางฝั่�งโน้้นเคยดัักซุ่�มกััดกิินคนญวนอยู่�เสมอมิิได้้ขาด มีีข่่าวอยู่่�บ่่อยๆ
แต่่คนญวนไม่่ค่่อยกลััวเสืือมากเหมืือนคนลาวและคนไทยเรานััก และไม่่ค่่อย
เข็ด็ หลาบและกลัวั เสือื อยู่�นานทั้้ง� ๆ ที่�เคยเห็น็ เสือื กัดั และกินิ คนอยู่�เสมอ และเห็น็ มันั
โดดมากััดเอาเพื่�อนที่�ไปป่่าด้้วยกัันไปกิินต่่อหน้้าต่่อตาอย่่างวัันนี้้� แต่่พอวัันหลััง
คนญวนยัังกล้้าพากัันเข้้าไปป่่าที่่�มีีเสืือชุุมเพื่ �อหาอยู่ �หากิินได้้อีีกอย่่างธรรมดา
ไม่่ตื่�นเต้้นตกใจกลััวและเล่่าลืือกัันเหมืือนคนลาวและคนไทยเรา ทั้้�งนี้้�อาจจะเป็็น
เพราะความเคยชินิ ของเขาก็เ็ ป็น็ ได้้
ท่่านเล่่าว่่า คนญวนนี้้�แปลกอยู่�อย่่างหนึ่�ง เวลาเห็็นเสืือโดดมากััดเพื่�อน
ที่�ไปด้้วยกัันหลายคนไปกิินก็็ไม่่มีีใครที่�จะช่่วยเหลืือกัันด้้วยวิิธีีต่่างๆ บ้้างเลย
ต่่างคนต่่างวิ่�งหนีีเอาตััวรอด ไม่่สนใจในการช่่วยเหลืือ เวลาไปนอนค้้างคืืนในป่่า
หลายคนด้ว้ ยกันั ตกกลางคืนื ถูกู เสือื โดดมากัดั และคาบเอาเพื่�อนคนใดคนหนึ่�งไปกินิ
พวกที่�นอนอยู่่�ด้้วยกัันได้้ยิินเสีียงตกใจตื่�นขึ้�น เห็็นเหตุุการณ์์แล้้ว ต่่างก็็วิ่�งหนีีไปหา
ที่�นอนใหม่ซ่ ึ่ง่� อยู่�ใกล้ก้ ับั บริเิ วณนั้้น� เอง ความรู้้�สึกเขาเหมือื นเด็ก็ ๆ ในเรื่�องเช่น่ นี้้� ไม่ม่ ีี
ความคิดิ อ่า่ นใดๆ ที่�แยบคายไปกว่า่ นี้้เ� ลย ทำเหมือื นเสือื โคร่ง่ ใหญ่ท่ ั้้ง� ตัวั ที่�เคยกินิ คน

39

ประวัตั ิทิ ่า่ นพระอาจารย์ม์ ั่่น� ภููริิทััตตเถระ

มาแล้ว้ อย่่างชำนาญไม่ม่ ีหี ููไม่่มีตี าและไม่่มีีหััวใจเอาเลย
เรื่�องคนพรรค์์นี้้� ผู้�เขีียนเองก็็พอรู้�เรื่�องที่�เขาไม่่ค่่อยกลััวเสืือมาบ้้างพอควร
คืือเวลาเขามาพัักอาศััยในบ้้านเมืืองเราที่�เป็็นป่่ารกชััฏและมีีสััตว์์เสืือชุุกชุุม เวลา
เขาพากัันไปนอนค้้างคืืนเลื่�อยไม้้อยู่�ในป่่าลึึก ซึ่่�งอยู่่�ห่่างไกลจากหมู่่�บ้้านมากและมีี
เสือื ชุมุ เขาไม่เ่ ห็น็ แสดงอาการหวาดกลัวั บ้า้ งเลย แม้เ้ ขาจะนอนอยู่่�ด้ว้ ยกันั หลายคน
หรือื คนเดียี ว เขาก็น็ อนได้อ้ ย่า่ งสบายไม่ก่ ลัวั อะไร ถ้า้ เขาต้อ้ งการจะเข้า้ มาในหมู่่�บ้า้ น
เวลาค่่ำคืืนเขาก็็มาได้้ ไม่่ต้้องหาเพื่�อนฝููงมาด้้วย อยากกลัับไปที่่�พัักเวลาใดก็็กลัับ
ไปได้้ เวลาถูกู ถามว่่าไม่่กลัวั เสือื บ้า้ งหรือื ? เขาก็็ตอบว่า่ ไม่่กลััว เพราะเสืือเมืืองไทย
ไม่ก่ ินิ คนและยิ่�งกลัวั คนด้ว้ ยซ้้ำ ไม่เ่ หมือื นเสือื เมือื งเขาซึ่ง�่ มีแี ต่ต่ ัวั ใหญ่ๆ่ และชอบกินิ
คนแทบทั้้�งนั้้�น
เมืืองเขาบางแห่่งเวลาเข้้าป่่าต้้องทำคอกนอนเหมืือนคอกหมูู ไม่่เช่่นนั้้�นเสืือ
มาเอาไปกิิน ไม่่ได้้กลัับบ้้าน แม้้บางหมู่่�บ้้านที่�เสืือดุุมาก เวลากลางคืืนผู้�คนออกมา
นอกบ้า้ นเรือื นไม่ไ่ ด้้ เสือื โดดมาเอาไปกินิ เลยไม่ม่ ีเี หลือื เขายังั กลับั ว่า่ ให้เ้ ราอีกี ด้ว้ ยว่า่
คนไทยขี้ก� ลัวั มาก จะไปป่า่ ก็แ็ ห่แ่ หนกันั ไปไม่ก่ ล้า้ ไปคนเดียี ว ที่่�ท่า่ นพระอาจารย์ม์ั่�น
ว่่าคนญวนไม่่ค่่อยกลััวเสืือนั้้�นคงจะเป็็นในทำนองนี้้�ก็็ได้้ เวลาท่่านไปพัักอยู่�ที่�นั้�น
ก็็ไม่่ค่่อยเห็็นเสืือมารบกวน เห็็นแต่่รอยมัันเดิินผ่่านไปมาและส่่งเสีียงร้้องคราง
ไปตามภาษาของสัตั ว์ท์ ี่่�มีปี าก และร้อ้ งครวญครางได้เ้ ท่า่ นั้้น� ในบางคืนื แต่เ่ ขาร้อ้ งมิไิ ด้้
คำรามให้้เรากลัวั หรือื แสดงท่่าทางจะกััดกิินเป็น็ อาหาร
เฉพาะองค์์ท่่านเองรู้้�สึึกจะไม่ค่ ่อ่ ยสนใจกัับความกลััวสัตั ว์เ์ สืืออะไร มากไป
กว่่าความกลััวจะไม่่หลุุดพ้้นจากกองทุุกข์์ ถึึงบรมสุุขคืือพระนิิพพานในชาติินี้้�
ทั้้ง� นี้้ท� ราบจากท่า่ นเล่า่ ถึงึ การข้า้ มไปฝั่ง� แม่น่ ้้ำโขงฟากโน้น้ และข้า้ มมาฝั่ง� ฟากนี้้� เพื่�อ
การบำเพ็ญ็ เพียี รอย่า่ งเอาจริงิ เอาจังั ทำให้เ้ ห็น็ ว่า่ ท่า่ นถือื เป็น็ ธรรมดาในการไป - มา

40

ปฐมสมัยั

เพราะไม่่เห็น็ ท่า่ นนำเรื่�องความกลัวั ของท่า่ นมาเล่่าให้้ฟััง ถ้า้ เป็็นผู้�เขีียนไปเจอเอาที่�
เช่่นนั้้�นเข้้าบ้้าง น่่ากลััวชาวบ้้านแถบนั้้�นจะพากัันกลายเป็็นตำรวจรัักษาพระธุุดงค์์
ขี้�ขลาดไม่เ่ ป็น็ ท่า่ กันั ทั้้�งบ้้านโดยไม่ต่ ้อ้ งสงสัยั เพีียงได้้ยินิ เสีียงเสืือกระหึ่�มในบางครั้�ง
ยังั ชักั ใจไม่ด่ ีี เดินิ จงกรมก็ย็ ังั ถอยหน้า้ ถอยหลังั ก้า้ วขาไม่ค่ ่อ่ ยออก และเดินิ ไม่ถ่ ึงึ ที่่�สุดุ
ทางจงกรมอยู่�แล้ว้ เผื่�อไปเจอเอาเรื่�องดังั ที่่�ว่า่ นั้้น� จึงึ น่า่ กลัวั ธรรมแตกมากกว่า่ สิ่�งอื่�นๆ
จะแตก เพราะนับั แต่ว่ ันั รู้�ความมา พ่อ่ แม่แ่ ละชาวบ้า้ นก็เ็ คยพูดู กันั ทั่�วแผ่น่ ดินิ ว่า่ เสือื
เป็น็ สัตั ว์ด์ ุรุ ้า้ ย ซึ่ง่� เป็น็ เรื่�องฝังั ใจจนถอนไม่ข่ึ้น� ตลอดมา จะไม่ใ่ ห้ก้ ลัวั นั้้น� สำหรับั ผู้�เขียี น
จึึงเป็็นไปไม่ไ่ ด้เ้ อาเลย และยอมสารภาพตลอดไป ไม่ม่ ีีทางต่อ่ สู้�
พระอาจารย์ม์ ั่่น� ท่า่ นได้เ้ ที่่ย� วจาริกิ ไปตามจังั หวัดั ต่า่ งๆ มีนี ครพนม เป็น็ ต้น้
ทางภาคอีสี านนานพอสมควรสมัยั ออกปฏิบิ ัตั ิเิ บื้้อ� งต้น้ จนจิติ มีกี ำลังั พอต้า้ นทาน
อารมณ์์ภายในที่่�เคยผาดโผนมาประจำใจและอารมณ์์ภายนอกได้้บ้้างแล้้ว
ก็เ็ ที่่ย� วจาริกิ ลงไปทางภาคกลาง จำพรรษาที่่�วัดั ปทุมุ วันั พระนครฯ ระยะที่�จำพรรษา
อยู่่�วััดปทุุมวัันก็็ได้้พยายามมาศึึกษาอบรมอุุบายปััญญาเพิ่ �มเติิมกัับท่่านเจ้้าคุุณ
พระอุบุ าลีคี ุุณูปู มาจารย์์ (สิิริิจัันโท) ที่่�วััดบรมนิิวาสมิิได้ข้ าด
พอออกพรรษาแล้้ว ท่่านก็็ออกเที่่�ยวจาริิกไปทางจัังหวััดลพบุุรีี พัักอยู่�
ถ้ำ้ ไผ่ข่ วาง เขาพระงามบ้า้ ง ถ้ำ้ สิงิ โตบ้า้ ง ขณะที่่พ� ักั อยู่�ได้ม้ ีโี อกาสเร่ง่ ความเพียี ร
เต็็มกำลัังไม่่ขาดวรรคขาดตอน ใจรู้้�สึึกมีีความอาจหาญต่่อตนเองและมีี
สิ่ง� เกี่ย� วข้อ้ งต่า่ ง ๆ ไม่พ่ รั่่น� พรึงึ อย่า่ งง่า่ ยดาย สมาธิกิ ็ม็ั่่น� คง อุบุ ายปัญั ญาก็เ็ กิดิ ขึ้้น�
เรื่อ�่ ยๆ มองเห็น็ สิ่ง� ต่า่ งๆ เป็็นอรรถเป็น็ ธรรมไปโดยลำดับั เวลามีโี อกาสก็็เข้้าไป
กราบนมัสั การและเล่า่ ธรรมะถวาย และเรียี นถามปัญั หาข้อ้ ข้อ้ งใจเกี่ย� วกับั อุบุ าย
ปััญญากับั ท่่านเจ้า้ คุุณอุุบาลีี วััดบรมนิวิ าส ท่่านก็็ได้ร้ ับั อธิิบายวิธิ ีพี ิิจารณาปััญญา
เพิ่�มเติิมให้้จนเป็็นที่�พอใจ แล้้วกราบลาท่่านไปเที่�ยววิิเวกทางถ้้ำสาริิกา เขาใหญ่่
จังั หวััดนครนายก

41

ประวัตั ิิท่า่ นพระอาจารย์ม์ ั่่น� ภููริทิ ัตั ตเถระ

ถ้ำ�ำ สาริิกานี้ท้�ี่่�รู้�อ้ ะไรแปลกๆ หลายอย่า่ ง

ท่า่ นเล่า่ ว่า่ เวลาพักั อยู่�ถ้ำ้ สาริกิ า ๓ ปีี ได้ป้ ระสบเหตุกุ ารณ์ต์ ่า่ งๆ หลายประการ
ทั้้�งภายในและภายนอก แทบตลอดเวลาที่่�พักั อยู่� จนเป็น็ ที่�สะดุดุ และฝัังใจตลอดมา
คือื ขณะที่่�ท่า่ นไปถึงึ หมู่่�บ้า้ น ถ้า้ จำไม่ผ่ ิดิ ชื่�อว่า่ “บ้า้ นกล้ว้ ย” ที่�อยู่�ใกล้ก้ ับั ถ้ำ้ มากกว่า่
หมู่่�บ้้านอื่�นๆ พอโคจรบิิณฑบาตถึึงสะดวก ท่่านขอวานให้้ชาวบ้้านนั้้�นไปส่่งที่�ถ้้ำ
ดัังกล่่าว เพราะไม่่เคยไปไม่่รู้�หนทาง ชาวบ้้านก็็เล่่าเรื่�องฤทธิ์�เดชต่่างๆ ของถ้้ำนั้้�น
ให้ท้ ่า่ นฟังั ว่า่ เป็น็ ถ้ำ้ ที่�สำคัญั อยู่�มาก พระไม่ด่ ีจี ริงิ ๆ ไปอยู่�ไม่ไ่ ด้้ ต้อ้ งเกิดิ เจ็บ็ ป่ว่ ยต่า่ งๆ
และตายกันั แทบไม่ม่ ีเี หลือื หลอลงมา เพราะถ้ำ้ นี้้ม� ีผี ีหี ลวงรูปู ร่า่ งใหญ่แ่ ละมีฤี ทธิ์ม� าก
รัักษาอยู่� ผีีตััวนี้้�ดุุร้้ายมาก ไม่่เลืือกพระเลืือกใคร ถ้้าไปอยู่�ถ้้ำนั้้�นต้้องมีีอัันเป็็นไป
อย่่างคาดไม่่ถึึงและตายกัันจริิงๆ ยิ่�งพระองค์์ใดที่�อวดตััวว่่ามีีวิิชาอาคมขลัังๆ เก่่งๆ
ไม่่กลััวผีีแล้้ว ผีียิ่�งชอบทดลอง พระองค์์นั้้�นต้้องเกิิดเจ็็บขึ้�นมาอย่่างกะทัันหััน และ
ตายเร็ว็ กว่า่ ปกติธิ รรมดาที่�ควรจะเป็น็ ชาวบ้า้ นพร้อ้ มกันั นิมิ นต์ว์ ิงิ วอนไม่อ่ ยากให้ท้ ่า่ น
ขึ้น� ไปอยู่� เพราะกลััวท่่านจะตายเหมือื นพระทั้้�งหลายที่�เคยเป็็นมาแล้้ว
ท่า่ นสงสัยั จึงึ ถามเขาว่า่ ที่่�ว่า่ ถ้ำ้ มีฤี ทธิ์เ� ดชต่า่ งๆ และมีผี ีใี หญ่ด่ ุนุั้้น� มันั เป็น็ อย่า่ งไร
อาตมาอยากทราบบ้้าง เขาบอกกัับท่่านว่่าเวลาพระหรืือฆราวาสขึ้�นไปพัักถ้้ำนั้้�น
โดยมากเพียี งคืนื แรกก็เ็ ริ่�มเห็น็ ฤทธิ์บ� ้า้ งแล้ว้ คือื เวลานอนหลับั ไปจะต้อ้ งมีกี ารละเมอ
เพ้้อฝัันไปต่่างๆ โดยมีีผีีรููปร่่างดำใหญ่่โตและสููงมากมาหา และจะเอาตััวไปบ้้าง
จะมาฆ่่าบ้้าง โดยบอกว่่าเขาเป็็นผู้้�รักษาถ้้ำนี้้�มานานแล้้วและเป็็นผู้้�มีีอำนาจ
แต่ผ่ ู้เ�้ ดียี วในเขตแขวงนั้้น� ไม่ย่ อมให้ใ้ ครมารุกุ ล้้ำกล้้ำกรายได้้ เขาต้อ้ งปราบปราม
หรืือกำจััดให้้เห็็นฤทธิ์�ทัันทีี ไม่่ยอมให้้ใครมีีอำนาจเก่่งกาจยิ่่�งกว่่าเขาไปได้้
นอกจากผู้้�มีศี ีลี ธรรมอันั ดีงี ามและมีเี มตตาจิติ คิดิ เผื่อ�่ แผ่ก่ ุศุ ลแก่บ่ รรดาสัตั ว์์ ไม่เ่ ป็น็
ผู้้�คับั แคบใจดำและต่่ำทรามทางความประพฤติเิ ท่า่ นั้้น� เขาถึงึ จะยินิ ยอมให้อ้ ยู่�ได้้
และเขาจะให้ค้ วามอารักั ขาด้ว้ ยดีี พร้้อมทั้้�งความเคารพรัักและนับั ถืือดัังนี้้�

42

ปฐมสมัยั

ส่ว่ นพระโดยมากที่�ไปอยู่่�กันั ไม่ค่ ่อ่ ยมีคี วามผาสุกุ และอยู่�ไม่ไ่ ด้น้ าน ต้อ้ งรีบี ลงมา
หรือื ต้อ้ งตาย เท่า่ ที่�เห็น็ มาก็เ็ ป็น็ ทำนองนี้้จ� ริงิ ๆ ใครไปอยู่�ไม่ค่ ่อ่ ยจะได้้ เพียี งคืนื เดียี ว
หรืือสองคืืนก็็เห็็นรีีบลงมาด้้วยท่่าทางที่่�น่่ากลััวหรืือตััวสั่ �นแทบไม่่มีีสติิอยู่่�กัับตััว
และพููดเรื่�องผีีดุุออกมาโดยที่่�ยัังไม่่มีีใครถามเลย แล้้วก็็รีีบหนีีไปด้้วยความกลััว
และเข็ด็ หลาบ ไม่ค่ ิดิ ว่า่ จะกลับั คืนื มาถ้ำ้ นี้้อ� ีกี ได้เ้ ลย ยิ่�งกว่า่ นั้้น� ขึ้น� ไปแล้ว้ ก็อ็ ยู่�ที่�นั้น� เลย
ไม่่มีีวัันกลัับลงมาเห็็นหน้้ามนุุษย์์มนาอีีกต่่อไปเลยท่่าน ฉะนั้้�น จึึงไม่่อยากให้้ท่่าน
ขึ้�นไป กลััวว่่าจะอยู่�ที่�นั้�นเลย
ท่่านพระอาจารย์์จึึงถามว่่า ที่่�ว่่าขึ้�นไปอยู่�เลยไม่่ลงมาเห็็นหน้้ามนุุษย์์นั้้�น
ขึ้�นไปอย่่างไรกัันถึึงไม่่ยอมลงมา เขาบอกว่่าตายเลยท่่าน จึึงไม่่มีีทางที่�จะลงมาได้้
เมื่�อเร็ว็ ๆ นี้้ก� ็็มีพี ระมาตายอยู่�ในถ้้ำนี้้ต�ั้ง� ๔ องค์์ ล้ว้ นมีแี ต่พ่ ระองค์เ์ ก่ง่ ๆ ทั้้ง� นั้้น� เท่า่ ที่�
พวกกระผมทราบจากพระท่า่ นพููดให้ฟ้ ังั ว่า่ เรื่�องผีที ่า่ นบอกว่า่ ไม่่กลัวั เพราะท่า่ นมีี
คาถากันั ผีแี ละปราบผีี ตลอดคาถาอื่�นๆ อีีกเยอะแยะ ผีเี ข้า้ ไม่่ถึึงท่่าน เมื่�อชาวบ้า้ น
บอกเรื่�องราวของถ้้ำและผีีดุุให้้ท่่านฟััง เพราะไม่่อยากให้้ท่่านขึ้�นไป แต่่ท่่านกลัับ
บอกว่่าไม่่กลััว และให้้ญาติิโยมพาท่่านส่่งขึ้�นไปที่�ถ้้ำ ชาวบ้้านจำต้้องไปส่่งท่่านไป
อยู่�ที่�นั้�น เมื่�อไปอยู่�แล้้วทำให้้เป็็นต่่างๆ มีีเจ็็บไข้้บ้้าง ปวดศีีรษะบ้้าง เจ็็บท้้องขึ้�นมา
อย่า่ งสดๆ ร้อ้ นๆ บ้า้ ง เวลานอนหลับั เกิดิ ละเมอเพ้อ้ ฝันั ไปว่า่ มีคี นจะมาเอาตัวั ไปบ้า้ ง
จะมาฆ่่าบ้า้ ง
แม้้พระที่�ขึ้�นไปอยู่�ในถ้้ำนั้้�นมิิได้้ไปพร้้อมกััน ต่่างองค์์ต่่างไปคนละวัันก็็ตาม
แต่อ่ าการที่�เป็็นขึ้�นมีลี ักั ษณะคล้า้ ยคลึึงกััน บางองค์ก์ ็ต็ ายอยู่�ในถ้ำ้ นั้้น� บางองค์ก์ ็ร็ ีีบ
ลงจากถ้ำ้ หนีไี ป พระที่�มาตายอยู่�ในถ้ำ้ นี้้� ๔ องค์์ ในระยะเวลาไม่ห่ ่า่ งกันั เลย แต่ท่ ่า่ น
จะตายด้้วยผีีดุุหรืือตายด้้วยอะไร ทางชาวบ้้านก็็ไม่่ทราบได้้ แต่่เท่่าที่�เคยสัังเกตมา
ถ้้ำนี้้�รู้้�สึึกแรงมากอยู่� และเคยเป็็นมาอย่่างนี้้�เสมอมา ชาวบ้้านแถบนี้้�กลััวกััน
ไม่่กล้้าไปทะลึ่�งอวดดีีแต่่ไหนแต่่ไรมา กลััวจะถููกหามกัันลงมาโดยอาการร่่อแร่่บ้้าง

43

ประวัตั ิิท่า่ นพระอาจารย์ม์ ั่่น� ภูรู ิิทััตตเถระ

โดยเป็็นศพที่�ตายแล้้วบ้้าง ท่่านถามชาวบ้้านว่่า เหตุุการณ์์ดัังที่่�ว่่า นี้้�เคยมีีมาบ้้าง
แล้้วหรืือ เขาเรีียนท่่านว่่า เคยมีีจนชาวบ้้านทราบอย่่างฝัังใจและกลััวกัันทั้้�งบ้้าน
ทั้้�งรีีบบอกกัับพระหรืือใครๆ ที่�มาถ้้ำนี้้�เพื่�อต้้องการของดีี เช่่น เหล็็กไหลหรืือ
พระศัักดิ์�สิิทธิ์�อะไรต่่างๆ ซึ่ง�่ อาจมีีหรืือไม่่มีีก็็ตาม แต่่บางคนก็็ชอบประกาศโฆษณา
ว่า่ มีี ดังั นั้้น� จึงึ มักั มีพี ระและคนที่�ชอบทางนี้้ม� ากันั เสมอ แต่ก่ ็ไ็ ม่เ่ ห็น็ ได้อ้ ะไรติดิ ตัวั ไป
นอกจากตายหรืือรอดตายไปเท่่านั้้�น เฉพาะชาวบ้า้ นนี้้�ไม่่ปรากฏว่า่ มีใี ครเคยไปเห็็น
เหล็ก็ ไหลหรือื ของดีอี ย่า่ งอื่�นๆ ในถ้ำ้ นี้้เ� ลย เรื่�องก็เ็ ป็น็ ดังั ที่�เล่า่ มานี้้� จึงึ ไม่อ่ ยากให้ท้ ่า่ น
ขึ้น� ไป กลััวจะไม่่ปลอดภััยดังั ที่�เห็็นๆ มา
พอชาวบ้า้ นเล่่าเรื่�องจบลง ท่่านพระอาจารย์ย์ ังั ไม่่หายสงสััยในความอยากไป
ชมถ้้ำนั้้น� ท่่านอยากขึ้�นไปทดลองดูู จะเป็น็ จะตายอย่่างไรก็ข็ อให้้ทราบด้้วยตนเอง
จะเป็็นที่�แน่่ใจกว่่าคำบอกเล่่า แม้้เขาจะเล่่าเรื่�่องผีีซึ่�่งเป็็นที่่�น่่ากลััวให้้ฟัังก็็ตาม
แต่่ใจท่่านมิิได้้มีีความสะดุ้�งหวาดเสีียวไปตามแม้้นิิดหนึ่่�งเลย ยิ่�งเห็็นเป็็นเครื่�่อง
เตืือนสติใิ ห้ไ้ ด้ข้ ้อ้ คิดิ มากมายยิ่ง� ขึ้้น� และมีคี วามอาจหาญที่่จ� ะเผชิญิ ต่อ่ เหตุกุ ารณ์์
อยู่่�ทุุกขณะจิิต สมกัับเป็็นผู้้�มุ่�งแสวงหาความจริิงอย่่างแท้้จริิง ท่่านจึึงพููดกัับ
ชาวบ้้านเป็็นเชิิงถ่่อมตนว่่า เรื่�องนี้้�เป็็นที่่�น่่ากลััวจริิงๆ แต่่อาตมาคิิดอยากไปชมถ้้ำ
สัักชั่�วระยะหนึ่�ง หากเห็็นท่่าไม่่ดีีจะรีีบลงมา จึึงขอความกรุุณาโยมไปส่่งอาตมา
ขึ้�นไปอยู่�ถ้้ำนี้้�สัักพัักหนึ่�งเถิิด เพราะยัังไม่่หายสงสััยที่�อยากชมถ้้ำนี้้�มานานแล้้ว
ฝ่า่ ยชาวบ้า้ นก็พ็ ากันั ตามส่่งท่า่ นขึ้น� ถ้ำ้ ตามความประสงค์์
ขณะที่่พ� ักั อยู่�ในถ้้ำนั้้น� ในระยะแรกๆ รู้้�สึกึ ว่า่ ธาตุุขัันธ์ท์ ุุกส่ว่ นปกติิดีี จิิตใจ
ก็็สงบเยืือกเย็็น เพราะเงีียบสงััดมาก ไม่่มีีอะไรมาพลุุกพล่่านก่่อกวน นอกจาก
เสียี งสัตั ว์ป์ ่า่ ชนิดิ ต่า่ งๆ ที่่พ� ากันั เที่่ย� วหากินิ ตามภาษาเขาเท่า่ นั้้น� ท่า่ นรู้้�สึกึ เย็น็ กาย
เย็น็ ใจใน ๒-๓ คืืนแรก พอคืืนต่อ่ ไป โรคเจ็็บท้อ้ งที่่�เคยเป็น็ มาประจำขันั ธ์ก์ ็็ชัักจะ
กำเริบิ และมีีอาการรุนุ แรงขึ้้�นเป็น็ ลำดับั จนถึงึ ขั้้น� หนักั มาก บางครั้�งเวลาไปส้ว้ ม

44

ปฐมสมัยั

ถึงึ กับั ถ่า่ ยเป็น็ เลือื ดออกมาอย่า่ งสดๆ ร้อ้ นๆ ก็ม็ ีี ฉันั อะไรเข้า้ แล้ว้ ไม่ย่ อมย่อ่ ยเอาเลย
เข้้าไปอย่่างไรก็็ส้้วมออกมาอย่่างนั้้�น ทำให้้ท่่านคิิดวิิตกถึึงคำพููดของชาวบ้้านที่่�ว่่า
มีพี ระมาตายที่�นี่� ๔ องค์์ เราอาจเป็็นองค์์ที่� ๕ ก็ไ็ ด้้ ถ้า้ ไม่ห่ าย
เวลามีีโยมขึ้�นไปถ้้ำตอนเช้้า ท่่านก็็พาโยมไปเที่�ยวหายาที่�เคยได้้ผลมาแล้้ว
มาต้้มฉัันบ้้าง ฝนใส่่น้้ำฉัันบ้้าง เท่่าที่�ทราบเป็็นยาประเภทรากไม้้แก่่นไม้้ แต่่ฉัันยา
ประเภทใดลงไปก็็ไม่่ปรากฏว่่าได้้ผล โรคนัับวัันรุุนแรงขึ้�นทุุกวััน กำลัังกายก็็
อ่่อนเพลีียมาก กำลัังใจก็็ปรากฏว่่าลดลงผิิดปกติิ แม้้ไม่่มากก็็พอให้้ทราบได้้
อย่า่ งชัดั เจน ขณะที่่น� ั่่ง� ฉันั ยาได้น้ ึกึ วิติ กขึ้้น� มาเป็น็ เชิงิ เตืือนตนให้ไ้ ด้ส้ ติิ และปลุกุ ใจ
ให้้กลัับมีีกำลัังเข้้มแข็็งขึ้้�นมาว่่า ยาที่่�เราฉัันอยู่�ขณะนี้้� ถ้้าเป็็นยาช่่วยระงัับโรค
ได้้จริิง ก็็ควรจะเห็็นผลบ้้างแม้้ไม่่มาก เพราะฉัันยามาหลายเวลาแล้้ว แต่่โรค
ก็น็ ับั วันั กำเริบิ หากยามีที างระงับั ได้บ้ ้า้ งทำไมโรคจึงึ ไม่ส่ งบ เห็น็ ท่า่ ยานี้้จ� ะมิใิ ช่ย่ า
เพื่�อ่ ระงัับบำบัดั โรคเหมืือนแต่ก่ ่อ่ นเสีียกระมััง แต่อ่ าจเป็น็ ยาประเภทช่ว่ ยส่ง่ เสริิม
โรคให้ก้ ำเริบิ แน่น่ อนสำหรับั คราวนี้้� โรคจึงึ นับั วันั กำเริบิ ขึ้น� เป็น็ ลำดับั เมื่�อเป็น็ เช่น่ นี้้�
เราจะพยายามฉันั ไปเพื่�อประโยชน์อ์ ะไร
พอได้้สติิจากความวิิตกวิิจารณ์์ที่่�ผุุดขึ้้�นมาในขณะนั้้�นแล้้ว ท่่านก็็ตััดสิินใจ
และบอกกับั ตััวเองทัันทีีว่่า นัับแต่่บัดั นี้้เ� ป็็นต้้นไป เราจะระงัับโรคพรรค์์นี้้�ด้ว้ ยยา
คืือธรรมโอสถเท่่านั้้�น จะหายก็็หาย จะตายก็็ตาย เมื่�่อสุุดกำลัังความสามารถ
ในการเยียี วยาทุกุ วิถิ ีที างแล้ว้ ยาที่่เ� คยนำมารักั ษานั้้น� จะงดไว้จ้ นกว่า่ โรคนี้้จ� ะหาย
ด้ว้ ยธรรมโอสถ หรืือจนกว่า่ จะตายในถ้ำ้ นี้้� จะยังั ไม่ฉ่ ันั ยาชนิดิ ใดๆ ในระยะนี้้� แล้ว้
ก็เ็ ตือื นตนว่า่ เราจะเป็น็ พระทั้้ง� องค์ท์ี่�ได้ป้ ฏิบิ ัตั ิบิ ำเพ็ญ็ ทางใจมาพอสมควรจนเห็น็ ผล
และแน่่ใจต่่อทางดำเนิินเพื่�อมรรคผลนิิพพานมาเป็็นลำดัับ ซึ่่�งควรถืือเป็็นหลัักยึึด
ของใจได้้พอประมาณอยู่�แล้้ว ทำไมจะขี้�ขลาดอ่่อนแอในเวลาเกิิดทุุกขเวทนา
เพียี งเท่า่ นี้้� ก็เ็ พียี งทุกุ ข์เ์ กิดิ ขึ้น� เพราะโรคเป็น็ สาเหตุเุ พียี งเล็ก็ น้อ้ ยเท่า่ นี้้� เรายังั สู้�ไม่ไ่ หว

45

ประวััติทิ ่า่ นพระอาจารย์ม์ ั่่น� ภููริทิ ัตั ตเถระ

กลายเป็็นผู้้�อ่่อนแอ กลายเป็็นผู้้�พ่่ายแพ้้อย่่างยัับเยิินเสีียแต่่บััดนี้้�แล้้ว เมื่�อถึึงคราว
จวนตัวั จะชิงิ ชัยั เพื่�อเอาแพ้เ้ อาชนะกันั จริงิ ๆ คือื เวลาขันั ธ์จ์ ะแตก ธาตุจุ ะสลาย ทุกุ ข์์
ยิ่�งจะโหมกันั มาทับั ธาตุขุ ันั ธ์แ์ ละจิติ ใจจนไม่ม่ ีทีี่�ปลงวาง เราจะเอากำลังั จากที่�ไหนมา
ต่อ่ สู้�เพื่�อเอาตััวรอดไปได้้โดยสุุคโต ไม่เ่ สีียท่่าเสีียทีใี นสงครามล้า้ งขันั ธ์เ์ ล่า่ ?
พอท่า่ นทำความเข้า้ ใจกับั ตนเองอย่า่ งแน่ใ่ จและมั่่น� ใจแล้ว้ ก็ห็ ยุดุ จากฉันั ยา
ในเวลานั้้�นทัันทีี และเริ่�มทำสมาธิิภาวนา เพื่�่อเป็็นโอสถบำบััดบรรเทาจิิตใจ
และธาตุุขัันธ์์ต่่อไปอย่่างหนัักแน่่น ทอดความอาลััยเสีียดายในชีีวิิตธาตุุขัันธ์์
ปล่่อยให้้เป็็นไปตามคติิธรรมดา ทำหน้้าที่่�ห้้ำหั่�นจิิตดวงไม่่เคยตาย แต่่มีีความตาย
ประจำนิสิ ัยั ลงไปอย่า่ งเต็ม็ กำลังั สติปิ ัญั ญาศรัทั ธาความเพียี รที่�เคยอบรมมา โดยมิไิ ด้้
สนใจคำนึงึ ต่อ่ โรคที่�กำลังั กำเริบิ อยู่�ภายใน ว่า่ จะหายหรือื จะตายไปขณะใดในเวลานั้้น�
หยั่่�งสติปิ ัญั ญาลงในทุุกขเวทนา แยกแยะส่ว่ นต่่างๆ ของธาตุุขันั ธ์์ออกพิจิ ารณา
ด้้วยปััญญาไม่่ลดละ คืือ ยกทั้้�งส่่วนรููปกาย ทั้้�งส่่วนเวทนา คืือ ทุุกข์์ภายใน
ทั้้ง� ส่ว่ นสััญญา ที่่ห� มายกายส่ว่ นต่่างๆ ว่า่ เป็็นทุกุ ข์์ ทั้้ง� ส่่วนสังั ขารตัวั ปรุงุ แต่ง่ ว่า่
ส่่วนนี้้�เป็็นทุกุ ข์์ส่่วนนั้้�นเป็็นทุกุ ข์์ ขึ้้�นสู่�เป้้าหมายแห่่งการพิิจารณาของสติปิ ััญญา
ผู้�้ดำเนิินงาน ทำการขุุดค้้นคลี่�คลายอย่่างไม่่หยุุดยั้�ง แต่่เวลาพลบค่่ำถึึงเที่�ยงคืืน
คือื ๒๔.๐๐ นาฬิกิ า จึงึ ลงเอยกันั ได้้ จิติ มีกี ำลังั ขึ้น� มาอย่า่ งประจักั ษ์์ สามารถคลี่�คลาย
ธาตุขุ ันั ธ์จ์ นรู้�แจ้ง้ ตลอดทั่�วถึงึ ทุกุ ขเวทนาที่�กำลังั กำเริบิ ขึ้น� อย่า่ งเต็ม็ ที่�จากโรคในท้อ้ ง
โรคก็ร็ ะงัับดับั ลงอย่่างสนิทิ จิิตรวมลงถึึงที่�ในขณะนั้้�น
ขณะนั้้�นโรคก็็ดัับ ทุุกข์์ก็็ดัับ ความฟุ้�งซ่่านของใจก็็ดัับ พอจิิตรวมสงบลง
ถึึงที่�แล้้ว ถอนออกมาขั้�นอุุปจารสมาธิิแล้้ว จิิตสว่่างออกไปนอกกาย ปรากฏเห็็น
บุุรุุษผู้�หนึ่�งมีีร่่างใหญ่่ดำและสููงมากราว ๑๐ เมตร ถืือตะบองเหล็็กใหญ่่เท่่าขา
ยาวราว ๒ วา เดิินเข้้ามาหา และบอกกัับท่่านว่่า “จะทุุบตีีท่่านให้้จมลงไปในดิิน
ถ้า้ ไม่ห่ นีจี ะฆ่า่ ให้ต้ ายในบัดั เดี๋ย� วใจ” ตามที่่�ผีบี อกกับั ท่า่ นว่า่ “ตะบองเหล็ก็ ที่�เขาแบก

46

ปฐมสมัยั

อยู่�บนบ่า่ นั้้น� ตีชี ้า้ งสารใหญ่ต่ ัวั หนึ่�งเพียี งหนเดียี วเท่า่ นั้้น� ช้า้ งสารต้อ้ งจมลงไปในดินิ
แบบจมมิิดเลย โดยไม่่ต้้องตีีซ้้ำอีีก” ท่่านกำหนดจิิตถามผีีร่่างยัักษ์์นั้้�นว่่า “จะมาตีี
และฆ่า่ อาตมาทำไม อาตมามีคี วามผิดิ อะไรบ้า้ งถึงึ จะต้อ้ งถูกู ตีถี ูกู ฆ่า่ เล่า่ ? การมาอยู่�
ที่�นี้�มิิได้้มากดขี่่�ข่่มเหงหรืือเบีียดเบีียนใครให้้เดืือดร้้อน พอจะถููกใส่่กรรมทำโทษ
ถึงึ ขนาดตีแี ละฆ่่าให้ถ้ ึงึ ตายเช่่นนี้้”�
เขาบอกว่า่ เขาเป็น็ ผู้้�มีอี ำนาจรักั ษาภูเู ขาลูกู นี้้อ� ยู่�นานแล้ว้ ไม่ย่ อมให้ใ้ ครมาอยู่�
ครองอำนาจเหนือื ตนไปได้้ ต้้องปราบปรามและกำจััดทันั ทีี ท่า่ นตอบว่่า “ก็อ็ าตมา
มิิได้้มาครองอำนาจบนหััวใจใคร นอกไปจากมาปฏิิบัตั ิบิ ำเพ็ญ็ ศีีลธรรมอัันดีงี าม
เพื่่�อครองอำนาจเหนืือกิิเลสบาปธรรมบนหััวใจตนเท่่านั้้�น จึึงไม่่สมควรอย่่างยิ่�ง
ที่่ท� ่า่ นจะมาเบียี ดเบียี นและทำลายคนเช่น่ อาตมา ซึ่ง่� เป็น็ นักั บวชทรงศีลี และเป็น็
ศิษิ ย์ข์ องพระพุทุ ธเจ้า้ ผู้้�มีใี จบริสิ ุทุ ธิ์� และมีอี ำนาจในทางเมตตาครอบไตรโลกธาตุุ
ไม่่มีีใครเสมอเหมืือน”
ท่่านซัักถามและเทศน์์ให้้ผีีร่่างยัักษ์์ฟัังเสีียใหญ่่ในขณะนั้้�น ว่่า “ถ้้าท่่านเป็็น
ผู้้�มีีอำนาจเก่่งจริิงดัังที่�อวดอ้้างแล้้ว ท่่านมีีอำนาจเหนืือกรรมและเหนืือธรรม
อัันเป็็นกฎใหญ่่ปกครองมวลสััตว์์ในไตรภพด้้วยหรืือเปล่่า?” เขาตอบว่่า “เปล่่า”
ท่่านพููดว่่าพระพุุทธเจ้้าท่่านเก่่งกล้้าสามารถปราบกิิเลสตััวที่ �คอยอวดอำนาจว่่า
ตััวดีีตััวเก่่งอยู่�ภายใน คิิดอยากตีีอยากฆ่่าคนอื่�นสััตว์์อื่�นให้้หมดสิ้�นไปจากใจได้้
ส่ว่ นท่า่ นที่่ว� ่า่ เก่ง่ ได้ค้ ิดิ ปราบกิเิ ลสตัวั ดังั กล่า่ วให้ห้ มดสิ้น� ไปบ้า้ งหรืือยังั เขาตอบว่า่
“ยังั เลยท่า่ น” ท่่านว่า่ ถ้้ายััง ท่า่ นก็็มีีอำนาจไปในทางที่่�ทำตนให้้เป็็นคนมืืดหนา
ป่่าเถื่่�อนต่่างหาก ซึ่�่งนัับว่่าเป็็นบาปและเสวยกรรมหนััก แต่่ไม่่มีีอำนาจปราบ
ความชั่่�วของตััวที่่�กำลัังแผลงฤทธิ์ �แก่่ผู้้�อื่�นอยู่ �โดยไม่่รู้้�สึึกตััวว่่าเป็็นผู้้�มีีอำนาจ
แบบก่่อไฟเผาตัวั และต้้องจััดว่า่ กำลังั สร้้างกรรมอัันหนัักมาก

47

ประวัตั ิิท่า่ นพระอาจารย์ม์ ั่่น� ภููริทิ ัตั ตเถระ

มิหิ นำยัังจะมาตีมี าฆ่า่ คนที่�ทรงศีีลธรรมอันั เป็็นหััวใจของโลก ถ้า้ ไม่่จัดั ว่า่ ท่่าน
ทำกรรมอัันเป็็นบาปหยาบช้้ายิ่�งกว่่าคนทั้้�งหลายแล้้ว จะจััดว่่าท่่านทำความดีีที่่�น่่า
ชมเชยที่�ตรงไหน อาตมาเป็็นผู้้�ทรงศีีล ทรงธรรม มุ่�งมาทำประโยชน์์แก่่ตนและ
แก่โ่ ลก โดยการประพฤติธิ รรมด้ว้ ยความบริสิ ุทุ ธิ์ใ� จ ท่า่ นยังั จะมาทุบุ ตีแี ละสังั หาร
โดยมิไิ ด้ค้ ำนึงึ ถึงึ บาปกรรมที่่จ� ะฉุดุ ลากท่า่ นลงนรก เสวยกรรมอันั เป็น็ มหันั ตทุกุ ข์์
เลย อาตมารู้้�สึกึ สงสารท่า่ นยิ่ง� กว่า่ จะอาลัยั ในชีวี ิติ ของตัวั เพราะท่า่ นหลงอำนาจ
ของตััวจนถึึงกัับจะเผาตััวเองทั้้�งเป็็นอยู่�ขณะนี้้�แล้้ว อำนาจอัันใดบ้้างที่่�ท่่านว่่ามีีอยู่�
ในตัวั ท่า่ น อำนาจอันั นั้้น� จะสามารถต้า้ นทานบาปกรรมอันั หนักั ที่่�ท่า่ นกำลังั จะก่อ่ ขึ้น�
เผาผลาญตัวั อยู่�เวลานี้้ไ� ด้้หรือื ไม่?่
ท่่านว่่าเป็็นผู้้�มีีอำนาจอัันใหญ่่หลวงปกครองอยู่�ในเขตเขาเหล่่านี้้� แต่่อำนาจ
นั้้�นมีีฤทธิ์�เดชเหนืือกรรมและเหนืือธรรมไปได้้ไหม ถ้้าท่่านมีีอำนาจและมีีฤทธิ์�
เหนืือธรรมแล้ว้ ท่า่ นก็ท็ ุบุ ตีหี รืือฆ่า่ อาตมาได้้ สำหรับั อาตมาเองไม่ก่ ลัวั ความตาย
แม้้ท่่านไม่่ฆ่่าอาตมาก็็ยัังจัักต้้องตายอยู่�โดยดีีเมื่�่อกาลของมัันมาถึึงแล้้ว เพราะ
โลกนี้้�เป็็นอยู่�ของมวลสััตว์์ผู้้�เกิิดแล้้วต้้องตายทั่่�วหน้้ากััน แม้้ตััวท่่านเองที่�กำลััง
อวดตัวั ว่า่ เก่ง่ ในความมีอี ำนาจจนกลายเป็น็ ผู้้�มืดื บอดอยู่�ขณะนี้้� แต่ท่ ่า่ นก็ม็ ิไิ ด้เ้ ก่ง่ กว่า่
ความตายและกฎแห่่งกรรมที่�ครอบงำสัตั ว์โ์ ลกไปได้้
ขณะที่่�ท่า่ นพระอาจารย์ม์ั่�นซักั ถาม และเทศน์ส์ั่�งสอนบุรุ ุษุ ลึกึ ลับั โดยทางสมาธิิ
อยู่�นั้�น ท่่านเล่่าว่่า เขายืืนตััวแข็็ง บ่่าแบกตะบองเหล็็กเครื่�องมืือสัังหารอยู่�เหมืือน
ตุ๊�กตาไม่่กระดุุกกระดิิก ไม่่ขยัับเขยื้�อนไปไหนมาไหนเลย ถ้้าเป็็นคนธรรมดาเรา
ก็็ทั้้�งอายทั้้�งกลััวจนตััวแข็็งแทบลืืมหายใจ แต่่นี่่�เขาเป็็นอมนุุษย์์พิิเศษผู้้�หนึ่่�ง
จึึงไม่่ทราบว่่าเขามีีลมหายใจหรืือไม่่ แต่่อาการทั้้�งหมดนั้้�นแสดงให้้เห็็นชััดว่่า
เขาทั้้�งอายทั้้�งกลััวท่่านพระอาจารย์์มั่่�นจนสุุดที่่�จะอดกลั้�นได้้ แต่่เขาก็็อดกลั้�นได้้
อย่า่ งน่า่ ชม

48

ปฐมสมััย

ตอนท่่านแสดงธรรมจบลง เขาได้้ทิ้้�งตะบองเหล็็กจากบ่่าอย่่างเห็็นโทษ และ
นฤมิิตเปลี่�ยนภาพจากร่่างของบุุรุุษลึึกลัับที่่�มีีกายดำสููงใหญ่่ มาเป็็นสุุภาพบุุรุุษ
พุุทธมามกะผู้้�อ่่อนโยนนิ่�มนวลด้้วยมรรยาทอััธยาศััย แสดงความเคารพคารวะ
และกล่่าวคำขอโทษท่่านอาจารย์์ แบบบุุคคลผู้�เห็็นโทษสำนึึกในบาปอย่่างถึึงใจ
ซึ่ง�่ ต่่อไปนี้้เ� ป็น็ ใจความของเขาที่�กล่า่ วตามความสัตั ย์จ์ ริิงต่่อท่่านพระอาจารย์์มั่�นว่า่
“กระผมรู้้�สึึกแปลกใจและสะดุ้�งกลััวท่่านแต่่เริ่�มแรก มองเห็็นแสงสว่่าง
ที่่�แปลกและอัศั จรรย์์มากซึ่ง่� ไม่่เคยพบเห็น็ มาก่่อน พุ่�งจากองค์ท์ ่า่ นมากระทบตัวั
กระผม ทำให้้อ่่อนไปหมด แทบไม่่อาจแสดงอาการอย่่างใดออกมาได้้ อวััยวะ
ทุกุ ส่ว่ นตลอดจิติ ใจอ่อ่ นเพลียี ไปตามๆ กันั ไม่อ่ าจจะทำอะไรได้ด้ ้ว้ ยพลการ เพราะ
มัันอ่่อนและนิ่่�มไปด้้วยความซาบซึ้้�งจัับใจในความสว่่างนั้้�น ทั้้�งๆ ที่่�ไม่่ทราบว่่า
นั้้�นคืืออะไร เพราะไม่่เคยเห็็น เท่่าที่�แสดงกิิริิยาคำรามว่่าจะทุุบตีีและฆ่่านั้้�น มิิได้้
ออกมาจากใจจริิงแม้้แต่่น้้อยเลย แต่่แสดงออกตามความรู้้�สึกที่�เคยฝัังใจมานานว่่า
ตััวเป็็นผู้้�มีีอำนาจในหมู่ �อมนุุษย์์ด้้วยกัันและมีีอำนาจในหมู่ �มนุุษย์์ที่ �ไม่่มีีศีีลธรรม
ชอบรัักบาปหาบความชั่�วประจำนิสิ ััยต่า่ งหาก อำนาจนี้้�จะทำอะไรให้ใ้ ครเมื่�อไรก็ไ็ ด้้
ตามต้้องการ โดยปราศจากการต้้านทานขััดขวาง มานะอัันนี้้�แลพาให้้ทำเป็็นผู้้�มีี
อำนาจ แสดงออกพอไม่่ให้้เสีียลวดลาย ทั้้�งๆ ที่�กลััวและใจอ่่อน ทำไม่่ลง และมิิได้้
ปลงใจว่า่ จะทำ หากเป็น็ เพียี งแสดงออกพอเป็น็ กิริ ิยิ าของผู้�เคยมีอี ำนาจเท่า่ นั้้น� กรรม
อัันไม่่งามใดๆ ที่่�แสดงออกให้้เป็็นของน่่าเกลีียดในวงนัักปราชญ์์ที่่�แสดงต่่อท่่าน
วันั นี้้� ขอได้เ้ มตตาอโหสิกิ รรมแก่ก่ รรมนั้้น� ๆ ให้ก้ ระผมด้ว้ ย อย่า่ ต้อ้ งให้ร้ ับั บาปหาบ
ทุกุ ข์์ต่อ่ ไปเลย เท่่าที่่เ� ป็น็ อยู่�เวลานี้้�ก็็มีที ุกุ ข์อ์ ย่่างพอตัวั อยู่�แล้ว้ ยิ่ง� จะเพิ่่ม� ทุุกข์์ให้้
มากกว่่านี้้� ก็็คงเหลืือกำลังั ที่่จ� ะทนต่อ่ ไปไหว”
ท่่านถามเขาว่่า “ท่่านเป็็นผู้�ใหญ่่มีีอำนาจวาสนามาก กายก็็เป็็นกายทิิพย์์
ไม่่ต้้องพาหอบหิ้้�วเดิินเหิินไปมาให้้ลำบากเหมืือนมนุุษย์์ การเป็็นอยู่�หลัับนอน

49