Jurnal Penyelidikan Pendidikan 2017 Jilid 18

JURN

Penyel
Pendid

Diterbitk
Bahagian Perancangan dan Pe

Kementerian Pen

NAL

lidikan
dikan

kan oleh:
enyelidikan Dasar Pendidikan
ndidikan Malaysia





SIDANG
JURNAL PENYELIDIKAN PEN

Bahagian Perancangan dan Pe
Kementerian Pen

Pena
Dr, Habibah bin

Pengarah

Dr. Ahmad Rafee
Timbalan Pengar

Dr. Latip bin
Timbalan Pengar

Ketua
Dr. Rosli b
Ketua Sektor Penyel

Penolong K
Dr. Shamsud

Edi
Dr. Ura a/ p P
Dr. Wan Rais

Pn. Azlin
Dr. Salmah M

Dr. Ihsan
Dr. Sheela Nair a

Dr. Bity Sal
Dr. Zain

Dr Nor Suhar
Dr. Noorzelia

Urus
Pn Nasithah bin

Dr. Bity Sal
En M. Selvarajah

Unit Pembangunan dan Pe
Sektor Penyelidikan d

EDITOR
NDIDIKAN JILID KE-18, 2017

enyelidikan Dasar Pendidikan
ndidikan Malaysia

asihat
nti Abdul Rahim
h BPPDP

e bin Che Kassim
rah (DP) BPPDP

n Muhammad
rah (PP) BPPDP

Editor
bin Ismail
lidikan dan Penilaian

Ketua Editor
din Mohamad

itor
Pin @ Chum
suha Wan Ali
na Osman
Mohd Salleh
n Ismail
a/ p Gopala Nair
lwana Alias
nin Bidin
ra binti Fadzil
ana binti Idris

Setia
nti Abd Hamid
lwana Alias
h A/ L Manikam

embudayaan Penyelidikan
dan Penilaian, BPPDP

Jurnal Penyelidikan Pendidikan
Jilid 18 (2017) – Putrajaya: Bahagian Perancangan d
Kementerian Pendidikan Malaysia

ISSN 1511 – 6530

Educational – Research – Malaysia
BPPDP 370.78 09595

Diterbitkan oleh:
Bahagian Perancangan dan Penyelidikan Dasar P
Kementerian Pendidikan Malaysia
Aras 1-4, Blok E8, Presint 1
Komplek Kerajaan Parcel E
Pusat Pentadbiran Kerajaan Persekutuan
62604 Putrajaya
Malaysia

Tel :+603-88846291
Faks :+603-88846579
Web :www.moe.gov.my/ bppdp

Semua hak cipta terpelihara. Hak Cipta Kementerian
pada penerbitan ini tidak boleh diterbitkan semula a
semula atau disiarkan dalam sebarang bentuk denga
kal, fotokopi, rakaman atau sebaliknya tanpa menda

2017

Dicetak oleh:

Merah Print & Supply Sdn Bhd
No 20&20A, Jalan 4/12A,
Seksyen 4 Tambahan,
43650 Bandar Baru Bangi, Selangor

dan Penyelidikan Dasar Pendidikan

Pendidikan

n Pendidikan Malaysia 2017. Semua artikel dari-
atau disimpan dalam bentuk yang boleh diperolehi
an apa cara sekalipun termasuk elektronik, mekani-
apat keizinan daripada penerbit.

PRAKATA PENASIHAT SIDANG EDIT

Segala puji bagi Allah kerana dengan limpah
Jilid 18 2017 ini telah berjaya diterbitkan. Pen
usaha penerokaan ilmu dan kemahiran baharu d
membolehkan ilmu serta kemahiran tersebut dis
berkepentingan.

Jurnal ini mengandungi artikel hasil k
memberikan maklumat bagi menambahbaik p
Jurnal ini juga menjadi rujukan untuk strategi p
penyelidikan lebih terperinci demi kemajuan pe

Selaras dengan matlamat pendidikan m
kejuruteraan, dan matematik, jurnal ini memu
meningkatkan keberkesanan pembelajaran da
Selain itu, bagi berkongsi penemuan dan kaed
dan pembelajaran mata pelajaran Pendidikan S
Melayu, Bahasa Inggeris turut dimuatkan dalam

Seterusnya bagi membudayakan amal
memberi keutamaan terhadap artikel yang meny
motivasi dan komitmen terhadap tugas. Pember
yang membincangkan proses dalam pembang
kemahiran dan profesionalisme guru serta perpa

Semua artikel yang dimuatkan dala
memperkayakan khazanah dan gedung ilmu ne
dijadikan rujukan oleh para ilmuwan dalam
meningkatkan keberkesanan pendidikan di Mal
negara maju seluruh dunia.

Akhir kata, setinggi-tinggi pengharga
pendidik dan penyelidik yang telah menyumban
syabas kepada semua pihak yang terlibat dalam
Pendidikan Jilid 18 2017 ini.

DR HABIBAH BINTI ABDUL RAHIM
Pengarah
Bahagian Perancangan dan Penyelidikan Dasar

i

TOR

h kurniaNya, Jurnal Penyelidikan Pendidikan
nerbitan jurnal ini adalah suatu kesinambungan
dalam kalangan pendidik di seluruh negara bagi
sebar luas dan dikongsikan dengan semua yang

kajian konvensional dan kajian tindakan untuk
projek atau program yang akan dilaksanakan.
pendidikan yang lebih berkesan, dan asas untuk
endidikan setaraf dunia.

masa kini yang memperkasakan sains, teknologi,
uatkan artikel berkaitan dengan amalan untuk
an pemudahcara (PdPc) bagi bidang tersebut.
dah terbaharu, maka inovasi dalam pengajaran
Seni Visual, Pendidikan Islam, Sejarah, Bahasa
m Jurnal ini.

lan yang positif dalam organisasi, jurnal ini
yentuh aspek gaya kepimpinan, kepuasan kerja,
ratan yang sama turut diberikan terhadap artikel
gunan instrumen, usaha dalam meningkatkan
aduan dalam kalangan guru dan murid sekolah.

am jurnal ini diharapkan dapat membantu
egara. Justeru, manfaatnya bukan sahaja untuk

menangani isu pendidikan tetapi juga bagi
laysia, agar setaraf dengan tahap pendidikan di

aan dan ribuan terima kasih kepada warga
ngkan artikel yang berkualiti, serta tahniah dan
m menjayakan penerbitan Jurnal Penyelidikan

r Pendidikan

i

PRAKATA KETUA EDITOR

Setinggi-tinggi kesyukuran ke hadrat Allah SW
Nya Jurnal Penyelidikan Pendidikan Jilid 18
matlamat kita untuk menyebarluas dapatan kajia
dan penyelidik melalui jurnal ini telah dapat dir

Sebanyak 23 buah artikel daripada 8
dimuatkan dalam jurnal ini. Pada kali ini, terdap
merangkumi inovasi dalam pengajaran dan
pengurusan dan kepimpinan, perkongsian amal
guru dan murid yang bertujuan untuk mening
pendidikan, dan perkongsian hasil penilaian t
murid sekolah.

Saya mewakili semua editor, ingin me
setinggi penghargaan dan terima kasih kepa
Pengarah BPPDP atas sokongan padu sehingg
kasih juga ditujukan kepada semua editor yang m
penerbitan jurnal ini. Tidak dilupakan ucapan s
artikel berkualiti untuk dimuatkan dalam Jurnal

Semoga semua artikel yang diterbitka
semua warga pendidik ke arah memajukan bida

Sekian.

DR HJ. ROSLI BIN ISMAIL
Ketua Editor

i

WT kerana dengan limpah kurnia dan keizinan-
8 2017 ini berjaya diterbitkan, Ini bermakna
an, idea, pengetahuan dan pengalaman pendidik
realisasikan, Alhamdulillah.
82 artikel yang diterima telah dipilih untuk
pat kepelbagaian dalam artikel yang diterbitkan,
pembelajaran di bilik darjah, inovasi dalam
lan terbaik dalam kalangan pemimpin sekolah,
gkatkan keberkesanan sekolah sebagai institusi
terhadap perpaduan dalam kalangan guru dan

engambil kesempatan ini untuk mengucapkan
ada YBrs. Pengarah dan Timbalan-timbalan
ga jurnal ini berjaya diterbitkan. Ribuan terima
memberi kerjasama cemerlang sepanjang proses
syabas kepada penulis yang telah menghasilkan
l Penyelidikan Pendidikan Jilid 18 2017 ini.
an dalam jurnal ini memberi manfaat kepada
ang pendidikan negara.

ii

Bil Tajuk

PRAKATA PENASIHAT SIDANG EDIT
PRAKATA KETUA EDITOR
1 Pedagogi Responsif Budaya dalam
Persekitaran Pembelajaran Bilik Darjah

Nurhijrah Zakaria, IPG Kampus Dato Razali Is
Zuria Mahmud, Universiti Kebangsaan Malaysi
Mohd Mahzan Awang, Universiti Kebangsaan M
Mohd Izham Mohd Hamzah, Universiti Kebangs
Ruhizan Mohamad Yasin, Universiti Kebangsaa
Ramlee Mustapha, Universiti Pendidikan Sultan

2 Kajian Pengukuran Tahap Perpaduan 20

Dr. Bity Salwana Alias, Dr. Rosli Ismail, BPPDP
Dr. Shamsudin Mohamad, BPPDP, KPM
Dr. Maimunah Muda, BPPDP, KPM
Dr. Zaini Ahmad, BPPDP, KPM
Dr. Ura Pin @ Chum, BPPDP, KPM
Nasithah Abd. Hamid, BPPDP, KPM
M. Selvarajah A/L Manikam, BPPDP, KPM
Datin Kasmah Abu Bakar, BPPDP, KPM
Dr. Nor Suhara Fadzil, BPPDP, KPM
Nuzulharlina Abd. Rahman, BPPDP, KPM
Dr. Akbariah Mohd Mahdzir, Universiti Teknolo

3 Penggunaan VLE dalam Pengajaran dan

Saiful Afzan Bin Baru, SK Banggol Katong, Tere
Azwadi Ali, Universiti Malaysia Terengganu

4 Reading Habits and Attitude among Mala
Students toward Academic Performance

Mohamad Effendy Bin Rahmat, SK Kampong Ba
Wan Ab Kadir Bin Wan Dollah, Universiti Tekno

5 The Effects of Thinking Maps on Students
Skills in Argumentative Essays

Muhammad Aiman Bin Ismail, Pejabat Pendidik

6 Improving Descriptive Writing Ability U
Learning Class

Abdul Hameed Abdul Majid, Institute of Teacher Educa

7 S-V-C Table Programme ( Meningkatka
Murid dalam Membina Ayat)

Adiazran Bin Akasah, SK Sungai Balang Darat

8 Kualiti Aktiviti di Prasekolah KPM Dari

Aimi Najlaa Binti Muhammad Noor ,Universiti
Dr. Faridah Binti Yunus, Universiti Kebangsaan

9 Intervensi Penguasaan Menulis Literasi B
Pendekatan Co-Linus

Mohd Asnorhisham Adam, Pejabat Pendidikan D
Abdul Rahim Hamdan, Fakulti Pendidikan, Uni

10 Perbezaan Aplikasi TMK dalam Pengaja
Berpandukan Demografi Guru

Azhar Ahmad, Fakulti Pendidikan, Universiti Ke
Mohd Mahzan Awang, Fakulti Pendidikan, Univ

TOR Muka Surat
i
Pengajaran Sejarah untuk ii
h Pelbagai Budaya
1-12
smail
ia 13-19
Malaysia
saan Malaysia
an Malaysia
n Idris

016

P, KPM

ogi Malaysia 20-27
28-40
Pembelajaran Bahasa Inggeris
41-51
engganu 52-60
61-70
aysian Upper Secondary School

atu
ologi Mara

s’ Use of Higher Order Thinking

kan Daerah Kulim

Using Facebook in A Blended

cation, Ilmu Khas Campus, Kuala Lumpur

an Kefahaman dan Kemahiran

i Perspektif Guru 71-82
83-91
Kebangsaan Malaysia 92-104
n Malaysia

Bahasa Melayu Murid Menerusi

Daerah Pasir Gudang
iversiti Teknologi Malaysia

aran dan Pembelajaran Sejarah

ebangsaan Malaysia
versiti Kebangsaan Malaysia

11 A Perspective into Malaysian Esl Learne
The 21St Century

Dr. Chandrakala Varatharajoo, SMK Orkid Des

12 Coaching dalam Pelaksanaan Kajian Tin

Chia Swee Yee, Sekolah Menengah Kebangsaan

13 Keberkesanan Pelaksanaan Komuniti
Sekolah Rendah Daerah Sibu

Dr. Ling Song Kai, Pejabat Pendidikan Daerah

14 Kesediaan Guru Mengimplementasikan
dan Pengajaran Matematik Sekolah Ren

Irma-Ain Binti Mohd Md. Som, SK Taman Jasm
En. Zolkepeli Bin Haron, Fakulti Pendidikan, U

15 Penggunaan Perisian ‘Tux Paint’ di
Pendidikan Seni Visual di Sekolah Renda

Mohd Aizat Abu Hassa, SK Batu Muda, Kuala L

16 Kajian Tahap Kesukaran Item Peper
Pembantu Makmal Gred C19 Kementeri

Hafidzri Fidyatulnaim Hamzah, Bahagian Pembang
Mohammad Taib, Bahagian Pembangunan dan
Mazlan Mohd, Bahagian Pembangunan dan Pen
Dr. Ismail Mohamed, Institut Pendidikan Guru M
Mohd Kashfi Mohd Jailani, Institut Pendidikan
Norhiza Mohd Salleh, Institut Pendidikan Guru
Abd. Halim Md. Salleh, Azmi Ayub, Institut Pend

17 Tahap Kepuasan Kerja Guru: Aspek Be
Penglibatan dalam Pengurusan

Muhammad Hisham Adnan , Fakulti Pendidikan
Jamalul Lail Abdul Wahab, Fakulti Pendidikan,
Azlin Norhaini Mansor, Fakulti Pendidikan, Uni

18 Hubungan Gaya Kepimpinan Guru Besa
Rendah di Daerah Bau, Sarawak.

Muyan Alu, SK Suba Buan, Bau, Sarawak
Ramli Basri, Universiti Putra Malaysia

19 Penilaian Reka Bentuk Aplikasi Pembel
App) dalam Pendidikan Sains untuk Gur

Pajuzi Awang, Jabatan Sains, IPG Kampus Dato
Norazah Mohd Nordin, Fakulti Pendidikan, Uni

20 Kesan Penggunaan Moocs Terhadap P
Guru Secara Berterusan di Sekolah Rend

Dr. Vimala A/P Muniandy, Universiti Sains Mala

21 Muet Speaking Made Easy: An Action R

Yek Siew King, SMK Sacred Heart, Sibu, Sarawa

22 Penerapan Teknik Analisis Kontras
Pembelajaran Nahu untuk Meningkatkan
Ayat Nafi Tunggal dalam Bahasa Arab: K
Pendidikan Islam IPG Kampus Ipoh

Yusoff Bin Yaacob, IPG Kampus Ipoh

23 Pembinaan Instrumen Rubrik Dua La
Satu Kajian Rintis bagi Program Kump
Kalangan Pelajar Kolej Matrikulasi Mel

Zaidatul Husna Binti Johari, Kolej Matrikulasi
Noorzeliana Binti Idris, Bahagian Perancangan
Hayatul Murshida Binti Mohd Khairuddin, Kole

ers’ Vocabulary Acquisition in 105-118
119-133
sa, Cheras, KL 134-146
147-161
ndakan oleh Guru Sekolah 162-174
175-186
n Sacred Heart,
187-199
Pembelajaran Profesional di
200-212
Sibu

n KBAT dalam Pembelajaran
ndah

min, Kajang
Universiti Kebangsaan Malaysia

dalam Aktiviti Menggambar
ah

Lumpur

riksaan Perkhidmatan Awam
ian Pendidikan Malaysia

gunan dan Penilaian Kompetensi, KPM
Penilaian Kompetensi, KPM
nilaian Kompetensi, KPM
Malaysia, KPM
Guru Kampus Pendidikan Teknik
Kampus Pendidikan Teknik
didikan Guru Kampus Raja Melewar

eban Kerja, Pengiktirafan dan

n, Universiti Kebangsaan Malaysia
, Universiti Kebangsaan Malaysia
iversiti Kebangsaan Malaysia

ar dan Motivasi Guru Sekolah

lajaran Mudah Alih (M-KBAT 213-223
ru Pra Perkhidmatan
224-237
o’ Razali Ismail 238-251
iversiti Kebangsaan Malaysia, 252-262

Pembangunan Profesionalisme
dah Tamil

aysia

Research

ak

stif dalam Pengajaran dan
n Kemahiran Pelajar Membina
Kajian Terhadap Pelajar Pismp

apis (Double Layer Rubric): 263-272
pulan Belajar (Kumbe) dalam
laka

Melaka
n dan Penyelidikan Dasar Pendidikan
ej Matrikulasi Melaka

M

PEDAGOGI RESPONSIF BUD
SEJARAH UNTUK PERSEKITA

DARJAH PELB

NURHIJRAH
IPG Kampus Da

nurhijrah@i

ZURIA MAHMUD, MOHD MAHZA
HAMZAH, RUHIZAN
Universiti Keban

RAMLEE M
Universiti Pendid

drramlee@ya

ABST

Kertas kajian ini bertujuan meneroka Pedag
guru Sejarah yang mengajar dalam perseki
yang menggunakan reka bentuk kajian pen
sampel yang dipilih melalui kaedah pensa
kaedah temu bual dan pemerhatian dengan
data pemerhatian dipungut menggunakan pr
kaedah perbandingan berterusan yang meli
axial coding dan iii) selective coding dengan
disemak oleh peserta kajian, disahkan oleh pa
dan kebolehpercayaan. Dapatan kajian menu
dan kefahaman murid mengenai budaya masy
elemen kepelbagaian budaya dalam penga
terhadap kepelbagaian budaya; mempunyai
mempunyai kemahiran mengurus bilik darj
perlunya guru Sejarah yang mengajar mu
kemahiran Pedagogi Responsif Budaya bagi
lebih berkesan bukan sahaja untuk mening
mewujudkan keharmonian antara guru dan
budaya dalam bilik darjah.

Kata kunci : Pedagogi Responsif Buday
persekitaran pelbagai buday

1.0 PENGENALAN

Kepelbagaian penduduk di negara ini m
budaya di sekolah (Tengku Nor Rizan, Noore
KPM 2014, kadar enrolmen murid di sekolah
20% (Cina), India (7%) dan lain-lain (1%). Siste
mengikut bahasa ibunda dan kaum di peringkat
perpaduan dan pemahaman budaya dalam kalan
Fhaizal 2013). Sekolah adalah platform terbaik
memahami kepelbagaian budaya yang wujud da

United Nation Educational, Scientific an
memberi perhatian kepada kesedaran pelbagai

1

Nurhijrah Zakaria | Zuria Mahmud, Mohd Mahzan Awang |
Mohd Izham Mohd Hamzah, Ruhizan Mohamad Yasin | Ramlee Mustapha

DAYA DALAM PENGAJARAN
ARAN PEMBELAJARAN BILIK
BAGAI BUDAYA

H ZAKARIA
ato Razali Ismail

ipgm.edu.my

AN AWANG, MOHD IZHAM MOHD
N MOHAMAD YASIN
ngsaan Malaysia

MUSTAPHA
dikan Sultan Idris

ahoo.com.my

TRAK

gogi Responsif Budaya yang diamalkan oleh
itaran bilik darjah pelbagai budaya. Kajian
nerokaan kualitatif ini menggunakan enam
ampelan bertujuan. Data dipungut melalui
menggunakan protokol temu bual manakala
rotokol pemerhatian. Data dianalisis melalui
ibatkan tiga proses iaitu i) open coding; ii)
n menggunakan perisian Atlas.ti 7.5.10. Data
akar dan ditriangulasikan bagi tujuan kesahan
unjukkan guru Sejarah membina pengetahuan
yarakat Malaysia; mengintegrasikan elemen-
ajaran Sejarah, mempamerkan sikap positif
i kemahiran komunikasi antara budaya dan
jah. Dapatan ini memberi implikasi kepada
urid pelbagai budaya didedahkan dengan
i mewujudkan satu pengajaran Sejarah yang
gkatkan pencapaian akademik murid malah
n murid serta murid dengan murid pelbagai

ya, Pengajaran & Pembelajaran, Sejarah,
ya dalam bilik darjah.

memberi kesan kepada kewujudan kepelbagaian
einy dan Manisah 2014). Berdasarkan laporan
menengah terdiri daripada 72% (Bumiputera),
em pendidikan negara yang mengasingkan murid
rendah juga memberi kesan kepada pemupukan
ngan murid (Azam, Ismail, Hamidon & Shahrul
k untuk murid pelbagai budaya mengenal dan
alam masyarakat Malaysia.

nd Cultural Organisation (UNESCO) juga telah
budaya dan keharmonian masyarakat melalui

1

Nurhijrah Zakaria | Zuria Mahmud, Mohd Mahzan Awang |
Mohd Izham Mohd Hamzah, Ruhizan Mohamad Yasin | Ramlee Mustapha

pendidikan dan kebudayaan dengan mempromo
harmony” (Jawatankuasa APNIEVE 1999). Ke
semakin penting dalam era globalisasi kerana mob
kesan kepada demografi dan kemajmukan pendu
meletakkan kesedaran terhadap pelbagai budaya
cabaran kepelbagaian yang lebih kompleks di per
2006). Berdasarkan saranan UNESCO mengena
(EIU)”, pendidikan seharusnya memupuk pen
menghormati hak-hak asasi manusia dan berta
tertentu dan membina budaya yang harmoni dan
pada tahun 2002 menetapkan bahawa pendidi
wujud bagi memupuk keharmonian dan kehidup
mesti dihormati sebagai satu kehidupan dalam ko
nilai dan identiti (Ong Puay Liu, Helen Ting, O
menyatakan realiti keperluan dalam pendidikan
secara efektif kepada kumpulan murid pelbagai
murid yang boleh berinteraksi secara positif den
mereka.

Aspirasi sistem pendidikan dalam PPPM
kepelbagaian budaya di sekolah. Melalui aspirasi
perkongsian pengalaman dan nilai kepada kana
identiti nasional yang kukuh melalui penghay
untuk kejayaan dan masa depan Malaysia. A
setiap murid berbangga dikenali sebagai raky
status sosioekonomi. Identiti nasional akan dap
menerima kepelbagaian, tetapi juga menghaya
hasrat ini, sistem pendidikan memerlukan guru
kemahiran yang boleh menjadikan mereka sensi
dan menangani masalah hubungan antara kaum
amat wajar (Yasmin 2014).

Guru memainkan peranan yang penti
di sekolah keranan guru adalah faktor kritikal
program-program pendidikan. Dalam persekitar
berperanan sebagai pelaksana kurikulum mala
kalangan murid (Suresh Kumar 2014). Oleh ker
besar kepada perkembangan murid, guru yang m
dalam mendidik dan menguruskan murid pelb
dalam bilik darjah diberi fokus dalam kajian i
empat masanya di sekolah. Aspirasi sistem pend
bersama murid lain daripada pelbagai latar be
belajar memahami, menerima dan menghayat
pengalaman dan aspirasi dalam kalangan murid
2014).

Dalam kurikulum pendidikan kebangsa
elemen kepelbagaian budaya ialah mata pelajara
penghayatan sejarah tanahair, murid dapat mem
ini bertujuan mewujudkan semangat perpaduan d
2000). Semangat patriotik perlu dipupuk dalam d
negara, dan berkongsi aspirasi yang sama untuk
mencapai matlamat ini, guru Sejarah perlu mem

2

a

osikan “learning to live together in peace and
esedaran terhadap kepelbagaian budaya menjadi
biliti penduduk dunia semakin pesat dan memberi
uduk sesebuah negara. Pendidikan abad 21 telah
a sebagai salah satu keperluan untuk menghadapi
ringkat global (Partnership for 21st Century Skills
ai “Education for International Understanding
ngetahuan, nilai, sikap dan kemahiran untuk
anggungjawab untuk mempertahankan hak-hak
n aman serta demokrasi. Deklarasi Johannesburg
ikan mesti mengambil kira kepelbagaian yang
pan yang lebih lestari (UNESCO 2010). Budaya
onteks yang dinamik di mana manusia menemui
Ong Puay Tee & Ong Puay Hoon). Banks (2008)
abad 21 menghendaki sekolah memberi respons

etnik dan budaya di sekolah bagi menyediakan
ngan individu lain yang berbeza budaya dengan

M (2013-2025) juga memberi perhatian kepada
i ini, sistem pendidikan kebangsaan menawarkan
ak-kanak pelbagai kaum bagi membentuk satu
yatan prinsip Rukun Negara yang diperlukan
Aspirasi sistem ini juga berhasrat menjadikan
yat Malaysia tanpa mengira etnik, agama atau
pat dicapai bukan hanya belajar memahami dan
ati kepelbagaian (KPM 2014). Bagi mencapai
u yang mempunyai pengetahuan, kesedaran dan
itif terhadap latar belakang murid yang berbeza
dengan kaedah yang positif dan proaktif adalah

ing dalam mendidik dan menguruskan murid
yang menentukan kejayaan dan keberkesanan

ran sekolah pelbagai budaya, guru bukan sahaja
ah sebagai agen memupuk keharmonian dalam
rana guru mempunyai peranan dan impak yang
mendamping murid perlu mempunyai kemahiran
bagai budaya. Kemahiran pengajaran guru di
ini kerana murid menggunakan hanya satu per
didikan negara menggalakkan murid berinteraksi
elakang sosioekonomi, agama dan etnik, murid
ti perbezaan yang menggalakkan perkongsian
d bagi membina masa hadapan Malaysia (KPM

aan, antara mata pelajaran yang mengandungi
an Sejarah. Ini kerana melalui pengetahuan dan
mahami keadaan masyarakat dan negara. Usaha
dan kekitaan bangsa dan negara Malaysia (KPM
diri setiap murid dengan cara memahami sejarah
k masa depan negara (PPPM 2013-2025). Bagi
mpunyai inisiatif dan kemahiran untuk mengajar
2

M

Sejarah. Untuk mengajar murid pelbagai buday
terhadap kepelbagaian budaya murid. Virta (20
budaya, pedagogi sensitif budaya, pedagogi rel
adalah perlu dalam pendidikan Sejarah. Guru Seja
objektif mata pelajaran Sejarah itu memerlukan
dan negara daripada politik, ekonomi, dan sosi
kebudayaan Malaysia serta mengamalkannya
daripada pengalaman sejarah untuk mempertin
mengamalkan nilai-nilai murni.
1.1 Pedagogi Responsif Budaya

Budaya seperti nilai budaya kumpulan et
pola hubungan antara budaya dalam bilik darjah
penyesuaian sosial murid (Tengku Nor Rizan et al
kumpulan etnik dalam bilik darjah yang memb
motivasi belajar, aspirasi, mutu kerja, interaksi d
Dalam bilik darjah pelbagai budaya, guru perlu m
cara untuk membolehkan murid lebih sensiti
menjadikan mereka tinggal dalam komuniti yang

Pedagogi Responsif Budaya (PRB)
menggunakan ciri-ciri budaya, pengalaman dan
satu rangsangan untuk pengajaran yang lebih b
anggapan bahawa apabila guru mempunyai peng
budaya, murid akan belajar sesuatu dengan lebih
belajar dan lebih mudah untuk mempelajari ses
ialah satu pedagogi yang mengiktiraf kepelbagai
dan pembelajaran (PdP).

Ladson-Billings (1994) menggariskan
perspektif yang positif terhadap ibu bapa dan
yang tinggi, pembelajaran dalam konteks buda
berasaskan budaya dan guru sebagai fasilitator.
yang diperlukan dalam pendekatan pengajaran
pengetahuan mengenai kepelbagaian budaya;
etnik dan budaya dalam kandungan kurikulu
membangunkan komuniti pembelajaran; iv) ber
v) memberi maklum balas terhadap kepelbagai
(2002) menambah, guru yang responsif budaya
kesedaran terhadap sosiobudaya; ii) mempunyai
belakang; iii) menjadikan murid sebagai satu ta
adil; iv) memahami bagaimana murid membina
murid dan v) merekabentuk pengajaran berdasar

Kemahiran PRB perlu diamalkan oleh
murid pelbagai etnik. Di negara ini, PRB dalam P
kerana matlamat mata pelajaran Sejarah itu se
mempunyai perasaan kekitaan, perpaduan selai
Melalui pengetahuan dan penghayatan sejarah ta
murid dapat memahami keadaan masyarakat d
dunia (KPM 2000). Pengetahuan dan pemaham
murid menganalisis dan menilai fakta-fakta sejar

3

Nurhijrah Zakaria | Zuria Mahmud, Mohd Mahzan Awang |
Mohd Izham Mohd Hamzah, Ruhizan Mohamad Yasin | Ramlee Mustapha

ya dengan lebih berkesan, guru perlu responsif
009) menyatakan kemahiran pengajaran antara
levan budaya atau pengajaran responsif budaya
arah perlu responsif terhadap kepelbagaian budaya
n perlu menjelaskan perkembangan masyarakat
ial, menghuraikan ciri-ciri kemasyarakatan dan
dalam kehidupan seharian; mengambil iktibar
ngkatkan daya pemikiran dan kematangan serta

tnik, tradisi, komunikasi, gaya pembelajaran dan
h boleh mempengaruhi proses pembelajaran dan
l.2014). Guru perlu mengetahui perbezaan antara
beri kesan kepada masalah untuk bekerjasama,
dalam pengajaran persekitaran pelbagai budaya.
memupuk persefahaman budaya dalam pelbagai
if terhadap murid daripada budaya lain bagi
g lebih harmoni (Tengku Nor Rizan et al. 2014).

didefinisikan sebagai satu pengajaran yang
n perspektif kepelbagaian etnik murid sebagai
berkesan (Gay 2000). Pengajaran ini berasaskan
getahuan dan kemahiran mengajar murid pelbagai
h bermakna, mempunyai minat yang tinggi untuk
suatu. Ladson-Billings (1994) menjelaskan PRB
ian budaya murid dalam semua aspek pengajaran

beberapa prinsip dalam PRB iaitu mempunyai
n keluarga murid, komunikasi dalam jangkaan
aya, pengajaran berpusatkan murid, pengajaran

Gay (2000) menyatakan, terdapat lima elemen
responsif budaya iaitu i) Membangunkan asas
ii) memasukkan elemen-elemen kepelbagaian
um; iii) mempamerkan sikap ambil berat dan
rkomunikasi dengan etnik pelbagai budaya dan
ian etnik dalam pengajaran. Villegas dan Lucas
a mesti memiliki ciri-ciri seperti i) mempunyai
pandangan positif terhadap murid pelbagai latar
anggungjawab untuk menjadikan sekolah lebih
pengetahuan; v) mengetahui tentang kehidupan
rkan pengetahuan sedia ada murid.
semua guru terutamanya guru yang mengajar
PdP sangat relevan dengan mata pelajaran Sejarah
endiri bertujuan melahirkan warganegara yang
in daripada berbangga dan cinta akan tanah air.
anah air dan sejarah negara luar yang berkaitan,
dan negara serta hubungannya dengan sejarah
man aspek-aspek sejarah negara membolehkan
rah secara rasional dan dapat membina kekuatan
3

Nurhijrah Zakaria | Zuria Mahmud, Mohd Mahzan Awang |
Mohd Izham Mohd Hamzah, Ruhizan Mohamad Yasin | Ramlee Mustapha

semangat cinta akan negara melalui penghayata
patriotik dan semangat kekitaan sebagai bangsa
bukanlah satu perkara yang mudah bagi guru Seja
ini kerana setiap kaum mempunyai sejarah asal
guru Sejarah yang kompeten pelbagai budaya s
dan budaya yang berjiwa patriotik, memahami k
Seman (2011) menjelaskan bahawa kefahaman t
itu dapat i) menerima unsur perbezaan sosiobud
memahami kebudayaan setiap kaum dengan hati
wujud; iv) mengakui perbezaan kebudayaan ant
dan keunikan budaya setiap kaum.
2.0 PENYATAAN MASALAH

Walaupun guru berada dalam persekitar
masih kurang responsif terhadap kepelbagaian
budaya masih agak asing dalam kalangan guru
pendekatan ini sudah semakin mendapat perhat
al. (2013) meneroka pengalaman guru menggu
Seni. Kajian mengenai PRB khususnya dalam m
mengenai kepelbagaian budaya dan kaitannya
menjurus kepada soalan pemupukan perpaduan
oleh Ahmad Ali Seman (2011). Oleh kerana mas
PRB dalam pendidikan Sejarah, pengkaji menca
dahulu daripada guru Sejarah yang berpengala
satu panduan kemahiran PRB dalam pengajara
dihasilkan untuk dijadikan rujukan.
3.0 OBJEKTIF KAJIAN DAN SOALAN

Objektif kajian ini ialah meneroka kemah
oleh guru Sejarah manakala persoalan kajian i
budaya diamalkan oleh guru Sejarah?
4.0 KERANGKA KONSEPTUAL KAJIA

Kajian ini menggunakan kerangka ko
Ladson-Billing (1994); Gay (2000) dan Banks
Sejarah, PRB yang diamalkan oleh guru dala
dan pemerhatian PdP guru yang menjadi pes
pemerhatian PdP dan temu bual ialah mengena
semasa mengajar murid pelbagai budaya. Elem
pengetahuan murid mengenai kepelbagaian bud
sikap guru terhadap kepelbagaian budaya dan b
temu bual dan pemerhatian yang dijalankan. El
dan diamalkan dalam PdP menjadi elemen-elem

4

a

an Sejarah. Namun begitu, memupuk semangat
Malaysia melalui penghayatan Sejarah tanah air
arah yang mengajar murid pelbagai etnik di negara
l usul yang berbeza. Perbezaan ini memerlukan
supaya dapat membentuk murid pelbagai etnik
keadaan masyarakat dan negaranya. Ahmad Ali
terhadap pelbagai budaya menjadikan seseorang
daya yang wujud antara kaum; ii) menerima dan
i terbuka; iii) mendalami keunikan budaya yang
tara kaum serta v) mengiktiraf unsur perbezaan

ran persekolahan pelbagai budaya, guru didapati
budaya di sekolah kerana pendekatan pelbagai
di negara ini (Najeemah 2006). Namun begitu,
tian di negara ini seperti kajian. Siti Zuraida et
unakan PRB dalam mata pelajaran Pendidikan
mata pelajaran Sejarah masih lagi terhad. Kajian
a dengan mata pelajaran Sejarah banyak yang
n dan hubungan antara etnik seperti yang dikaji
sih terdapat jurang pengetahuan mengenai kajian
adangkan elemen-elemen PRB diteroka terlebih
aman mengajar murid pelbagai budaya supaya
an sejarah untuk murid pelbagai budaya dapat
N KAJIAN
hiran pedagogi responsif budaya yang diamalkan
ialah bagaimana kemahiran pedagogi responsif
AN
onseptual kajian teori Responsif Budaya oleh
s (2008) sebagai rujukan. Dalam konteks PdP
am bilik darjah diperoleh daripada temu bual
serta kajian. Elemen yang diberi fokus dalam
ai kemahiran yang diamalkan oleh guru Sejarah
men-elemen berkenaan berkait dengan membina
daya masyarakat, mengintegrasikan kandungan,
beberapa kemahiran lain yang diperoleh semasa
lemen kepelbagaian budaya yang diaplikasikan
men dalam PRB dalam pengajaran Sejarah.

4

M

Rajah 1 : Kerangka

5.0 METODOLOGI KAJIAN

Pengkaji menggunakan kaedah penerok
pandangan dan idea mengenai kemahiran Pedago
guru Sejarah. Peserta kajian terdiri daripada sebe
pelbagai budaya yang dipilih melalui kaedah p
guru Cemerlang Sejarah yang mengajar di sekola
daripada pelbagai kaum. Guru Cemerlang Sejara
kompeten dalam pengajaran. Keterangan lanjut
1. Data dipungut melalui kaedah temu bual dan
bual separa berstruktur dan protokol pemerhatia
berterusan yang melibatkan tiga proses iaitu i)
coding dengan menggunakan perisian Atlas.ti
dan kesahan kajian, data yang diinterpretasikan
disahkan oleh tiga orang pakar melalui indeks
diperoleh ialah 0.83 iaitu melebihi nilai minimu
et al. 2000. Pengkaji juga membuat triangulasi
menjamin kesahan dan kebolehpercayaan data k

Jadual 1 :
Peserta Kajian yang Terdiri daripada Guru Sejarah

KOD Kaum Jantina Umu

TB/ GS-01 India Perempuan 52

TB/ GS-02 Melayu Lelaki 53
TB/ GS-03 Cina Perempuan 50
TB/ GS-04 Cina Lelaki 47
TB/ GS-05 Melayu Perempuan 36
TB/ GS-06 India Lelaki 53

Jadual 1 memaparkan peserta kajian yan
daripada enam orang guru Sejarah daripada pelb
berumur antara 36 hingga 53 tahun dan berpeng
tahun. Tiga orang peserta kajian mempunyai kelu
dan tiga orang peringkat Sarjana Muda. Peserta k
sekolah pelbagai etnik di Selangor dan Kuala Lu

5

Nurhijrah Zakaria | Zuria Mahmud, Mohd Mahzan Awang |
Mohd Izham Mohd Hamzah, Ruhizan Mohamad Yasin | Ramlee Mustapha

a Konseptual Kajian

kaan secara kualitatif kerana ingin mendapatkan
ogi Responsif Budaya (PRB) yang diamalkan oleh
elas guru Sejarah yang kompeten mengajar murid
pensampelan bertujuan. Pengkaji telah memilih
ah menengah kebangsaan yang pelajarnya terdiri
ah dipilih kerana mempunyai ciri-ciri guru yang
t mengenai peserta kajian seperti dalam Jadual

pemerhatian yang menggunakan protokol temu
an. Data dianalisis melalui kaedah perbandingan

open coding; ii) axial coding dan iii) selective
i 7.5.10. Bagi mendapatkan kebolehpercayaan
n oleh pengkaji disemak oleh peserta kajian dan
Cohen Kappa. Nilai pekali Cohen Kappa yang
um 0.60 sebagaimana yang ditetapkan Wheelock
i sumber data temu bual dan pemerhatian bagi
kajian.

h

ur Kelulusan Pengalaman Lokasi
Akademik Mengajar Sekolah

Sarjana Muda 29 tahun Selangor

Sarjana Muda 19 tahun KL
Sarjana 24 tahun Selangor
Sarjana 23 tahun KL
Sarjana 12 tahun Selangor
Sarjana Muda 33 tahun KL

ng terlibat dalam kajian ini. Peserta kajian terdiri
bagai kaum (2 Melayu, 2 Cina dan 2 India) yang
galaman mengajar Sejarah antara 12 hingga 33
ulusan akademik tertinggi pada peringkat Sarjana
kajian juga terdiri guru Sejarah yang mengajar di
umpur.

5

Nurhijrah Zakaria | Zuria Mahmud, Mohd Mahzan Awang |
Mohd Izham Mohd Hamzah, Ruhizan Mohamad Yasin | Ramlee Mustapha

6.0 DAPATAN KAJIAN
Berdasarkan analisis terhadap dapatan te

kajian, amalan pedagogi responsif budaya da
pengetahuan dan kefahaman murid mengenai m
elemen kepelbagaian budaya dalam pengajaran
kepelbagaian budaya; mempunyai kemahiran
kemahiran mengurus bilik darjah untuk murid p
mengenai perkara ini.
6.1 Membina Pengetahuan dan Kefaham

Berdasarkan analisis data temu bual dan p
guru Sejarah yang responsif pelbagai budaya
murid-muridnya mengenai budaya masyaraka
membantu murid mengetahui dan memahami s
di negara ini Pengetahuan mengenai masyara
majmuk, sosiobudaya masyarakat serta pengliba
negara daripada segi sosial, politik dan ekonomi
mengenai perkara di atas.

“Cikgu kena cerita juga macam adat resam,
faham. Kalau dia tak campur dia tak tahu s

“Bila kita ajar, murid dapat pengetahuan
pada hari ini. Murid bukan sahaja dapat d
India, malah suku-suku etnik di Sabah dan

“Murid juga dapat mengetahui tentang c
pelbagai kaum dalam mencapai kemerdeka

Berdasarkan analisis terhadap data pem
membina pengetahuan murid mengenai kepelb
proses PdP. TB/ GS-04 menerangkan mengenai
sektor ekonomi negara sebelum merdeka serta
TB/ GS-05 pula ada menerangkan mengenai T
masyarakat di negara ini. TB/ GS-05 juga mene
Islam kepada semua murid ketika sesi PdP.
6.2 Mengintegrasikan Elemen-Elemen

Sejarah.
Hasil analisis data temu bual dan peme
Budaya dalam PdP Sejarah termasuklah mengin
dalam pengajaran Sejarah. Elemen-elemen ke
termasuklah pengintegrasian nilai-nilai faham
tokoh/ hero pelbagai kaum daripada pelbagai bid
pelbagai budaya yang diintegrasikan dalam PdP S
toleransi dan patriotik. TB/ GS-01, TB/ GS-02, T
patriotisme kena diintegrasikan dalam PdP Seja

6

a

emu bual dan pemerhatian terhadap PdP peserta
alam PdP Sejarah merujuk kepada pembinaan
masyarakat Malaysia; pengintegrasian elemen-
n Sejarah, mempamerkan sikap positif terhadap
n komunikasi antara budaya dan mempunyai
pelbagai budaya. Berikut ialah penerangan lanjut

man Murid Mengenai Masyarakat Malaysia
pemerhatian, semua peserta kajian berpandangan
membina pengetahuan dan kefahaman kepada
at Malaysia. Mata pelajaran Sejarah banyak
sejarah masyarakat pelbagai kaum dan budaya
akat Malaysia termasuklah sejarah masyarakat
atan masyarakat pelbagai kaum dalam kemajuan
i. Berikut ialah beberapa penyataan oleh peserta

, pantang larang masyarakat supaya mereka
semua ni, cikgu la yang kena bagitau”

(TB/ GS-02:72-73)
mengenai sejarah penduduk di negara ini
dapat mengenali kaum Melayu, Cina dan
n Sarawak”

(TB/ GS-01: 98-100).
cabaran dan kerjasama tokoh masyarakat
aan”

(TB/ GS-03: 224)
merhatian, TB/ GS-04 dan TB/ GS-05 didapati
bagaian masyarakat di negara ini semasa dalam
i penglibatan masyarakat pelbagai kaum dalam
a kegiatan ekonomi tradisional orang Melayu.
Tamadun Islam dan kesan pengaruhnya ke atas
erangkan tentang kewajiban berzakat bagi orang

Kepelbagaian Budaya dalam Pengajaran

erhatian PdP menunjukkan Pedagogi Responsif
ntegrasikan elemen-elemen kepelbagaian budaya
epelbagaian budaya yang diintegrasikan dalam

budaya, menyisipkan sumbangan/ kehebatan
dang, sosiobudaya masyarakat. Nilai-nilai faham
Sejarah ialah hormat-menghormati, bekerjasama,
TB/ GS-06, TB/ GS-10 berpandangan, nilai-nilai
arah. TB/ GS-01 menegaskan guru Sejarah kena
6

M

mengaitkan unsur-unsur patriotisme dalam setia
Sejarah ada banyak nilai-nilai yang berkait den
nilai patriotisme penting dimasukkan ke dalam ji
dalam kalangan murid pelbagai budaya. Selain i
tentang pengintegrasian elemen-elemen kepelba

“Nilai yang penting diterap dalam dalam
antara satu sama lain... kalau berbeza tak sa
perbezaan itu.”

TB/ GS-05 mengakui apabila mengajar
kena menyisipkan tokoh-tokoh yang terkenal dala
agar guru Sejarah juga kena ada pengetahuan ten
dikaitkan dengan mata pelajaran Sejarah. Penjela

“Kita harus belajar untuk menengok cerita
tokoh-tokoh itu, kadang-kadang watak-wa
cerita PdP kita. Jadi bila kita terangkan, ki
gelap mereka kaitkan dengan kongsi gelap

Menurutnya lagi, penyisipan tokoh dan
kepelbagaian budaya dapat menarik minat muri
tidak mengabaikan budaya-budaya lain dalam P
lain. TB/ GS-21 pula berpandangan, walaupun
jika dibandingkan dengan Semenanjung Tanah
menyisipkan peranan tokoh-tokoh pejuang dari
Sarawak dan Semenanjung dilihat sama penting

Analisis data pemerhatian mendapati O
melalui rasa menghargai dan bangga dengan
kesan penjelajahan kuasa barat terhadap perke
dengan penglibatan dan sumbangan masyarak
05 mengintergrasikan nilai patriotisme dalam
Beliau menerangkan Perlembagaan Madinah d
menghubungkaitkannya Rukun Negara Malaysia
6.3 Mempamerkan Sikap Positif Terhada

Dapatan analisis data temu bual dan
kajian berpandangan, guru Sejarah yang respon
yang positif terhadap kepelbagaian budaya. Ber
pemerhatian, semua peserta kajian menyatakan
bertanggungjawab, bekerjasama, mesra, meng
berbaik sangka, ingin tahu tentang budaya lain,
dikategorikan kepada sikap individu, sikap te
Berikut ialah contoh petikan yang menerangkan
menerangkan perkara di atas.

“Seorang guru yang positif, dia boleh bert
budaya dan agamanya”

7

Nurhijrah Zakaria | Zuria Mahmud, Mohd Mahzan Awang |
Mohd Izham Mohd Hamzah, Ruhizan Mohamad Yasin | Ramlee Mustapha

ap topik pengajaran kerana dalam mata pelajaran
ngan patriotisme. TB/ GS-02 menambah nilai-
iwa murid untuk memupuk semangat perpaduan
itu, beberapa petikan berikut juga menerangkan
agaian budaya dalam pengajaran Sejarah.
m pelbagai budaya hormat-menghormati
ama tak apa. yang penting kita kena hormat

(TB/ GS-02:186)
r tajuk Tamadun Huang Ho dalam sejarah, guru
am zaman itu. Selain itu, beliau juga menyarankan
ntang cerita-cerita dalam drama cina yang boleh
asan mengenai perkara ini adalah seperti berikut:
a silat Cina seperti cerita silat Cina, dia ada
atak tu ada, jadi kita masuk la ke dalam
ita masukkan silat, kung fu mereka, kongsi
p mereka yang ada sekarang yang ada”

(TB/ GS-05:69).
n cerita-cerita yang mempunyai kaitan dengan
id untuk belajar Sejarah dan menunjukkan guru
PdP apabila bercerita tentang kehebatan bangsa
n topik-topik untuk Sabah dan Sarawak sedikit
Melayu, guru kena bijak menghuraikannya dan
ipada pelbagai etnik supaya sumbangan Sabah,
g dalam pembangunan negara.
OBS/ GS-03 menyisipkan nilai-nilai patriotisme
n pencapaian negara apabila mengajar tajuk
embangan teknologi dan mengintegrasikannya
kat pelbagai kaum di negara ini. OBS/ GS-
PdP di bawah tajuk Perlembagaan Madinah.
dalam menguruskan kepelbagaian budaya dan
a.
ap Kepelbagaian Budaya

pemerhatian juga mendapati, semua peserta
nsif pelbagai budaya juga mempamerkan sikap
rdasarkan analisis terhadap data temu bual dan
n sikap positif tersebut ialah adil dan saksama,
ghormati, toleransi, menghargai, sabar, ikhlas,
dan bersemangat patriotik. Sikap tersebut boleh
erhadap profesion dan sikap terhadap negara.
n perkara di atas. Berikut ialah beberapa petikan

tolak ansur dengan pelajarnya tak kira apa
(TB/ GS-07: 97)

7

Nurhijrah Zakaria | Zuria Mahmud, Mohd Mahzan Awang |
Mohd Izham Mohd Hamzah, Ruhizan Mohamad Yasin | Ramlee Mustapha

“Sebagai warga negara untuk mendidik mu
patriotik dan ada semangat nasionalisme.”

“Semua anak murid saya walaupun dia an
pernah bezakan. dari situ akan wujudnya ra

Berdasarkan analisis data pemerhatian
hubungan interpersonal dengan murid pelbaga
murid yang positif, bergaul dengan murid pelbag
budaya semasa PdP. Pemerhatian oleh pengkaji
OBS/ GS-05 mendapati OBS/ GS-05 mempamer
perempuan berbangsa Cina. Beliau menyapa
berkenaan mengikuti latihan sambutan Hari K
Lumpur. Sambil bertanya khabar, guru tersenyu
OB/ GS-05 menjelaskannya seperti berikut :

“Macam kat sini majoriti Cina, jadi kita k
murid yang pelbagai budaya. kalau hubun
budaya mereka macam mana”

6.4 Mempunyai Kemahiran Komunikasi
Berdasarkan hasil analisis data temu bu

guru Sejarah yang responsif budaya dalam PdP m
komunikasi antara budaya dalam bilik darjah.
pemerhatian, peserta kajian menyatakan kemah
pada seseorang guru Sejarah seperti menerangk
semua murid, menggunakan bahasa kebangsa
difahami semua murid, menggunakan beberapa
murid dan menggunakan tutur kata yang tidak me
bahawa kemahiran komunikasi adalah satu yang
hendak disampaikan kepada murid terutamanya
mengakui murid sering memberi tafsiran yang s
jelas. Berikut ialah penjelasan lanjut mengenai
menerangkan perkara di atas.

“Aras bahasa tu kita permudahkan. Kita cub
sebab kalau kita guna aras bahasa yang ting

“Jadi sebolehnya cikgu gunakan bahasa ya
pun belajar memahami bahasa standard”

“Ada kalanya a few words saya kena ex
mengajar di sekolah yang bukannya bahasa
supaya PdP dia berjalan lebih lancar dan ob

“Tutur kata cikgu janganlah menyentuh sen
8

a

urid sebagai modal insan cikgu tu dia kena
(TB/ GS-03:89-93)

nak Cina ke, Melayu ke, India ke, saya tak
asa kasih kepada mereka”

(TB/ GS-06:59).
n, semua peserta kajian mempunyai kemahiran
ai budaya seperti mempunyai hubungan guru-
gai budaya dan sentiasa meraikan murid pelbagai

ke atas OB/ GS-05 semasa PdP Sejarah ke atas
rkan hubungan yang baik dengan seorang murid
dan bertanya khabar serta pengalaman murid
Kemerdekaan peringkat kebangsaan di Kuala
um dan ketawa mendengar cerita murid tersebut.

kena belajar bergaul dengan guru, dengan
ngan interpersonal bagus, baru kita faham

(TB/ GS-05:63-69).
i antara Budaya
ual dan pemerhatian, peserta kajian menyatakan
merupakan seorang yang mempunyai kemahiran

Berdasarkan analisis data temu bual dan data
hiran komunikasi antara budaya yang perlu ada
kan isi pelajaran dengan jelas supaya difahami
aan; menggunakan laras bahasa yang mudah
a patah perkataan dalam bahasa ibunda/ dialek
enyentuh sensitiviti murid. TB/ GS-02, bersetuju

penting kepada guru Sejarah supaya mesej yang
a yang melibatkan perkara sensitif. TB/ GS-02
salah jika guru tidak menerangkan fakta dengan
perkara ini. Beberapa contoh penyataan berikut

ba guna kadang-kadang bahasa pasar sikit....
ggi dia memang blurr.. dia tak faham”

(TB/ GS-03:71)

ang standard, supaya semua faham, murid

(TB/ GS-01:100)

xplain dalam bahasa Cina. Seorang cikgu
a dia, dia mesti belajar bahasa itu sikit-sikit
bjektif dia tercapai”

(TB/ GS-04:51).

nsitiviti budaya lain” (TB/ GS-04:215)
8

M

Berdasarkan pemerhatian, semua pese
dengan fasih ketika mengajar. Cuma TB/ GS-04
mengajar kerana ada beberapa perkataan yang
Jahiliah dan beliau menggunakan bahasa Cina u
6.5 Mempunyai Kemahiran Mengurus B

Peserta kajian menyatakan guru Sejara
yang mempunyai kemahiran mengurus bilik da
TB/ GS-02; TB/ GS-03; TB/ GS-05 menyatak
menguruskan bilik darjah untuk murid pelbagai
meraikan kepelbagaian budaya, menyusun kedu
dan memantau tingkah laku murid pelbagai buda
perkara ini.

“Kena ada ruang yang menunjukkan k
kenyataan tu boleh guna untuk semua ini
kaum, perayaan dan sebagainya”

Berdasarkan pemerhatian, dalam aktivi
GS-03 menetapkan ahli setiap kumpulan mes
menggalakkan interaksi murid pelbagai budaya.
memberi kebebasan kepada murid untuk membe
buahnya. TB/ GS-05 menjelaskan guru Sejarah
budaya dalam keadaan tertentu kerana murid ju
membantu mereka memahami pengajaran guru.
berikut :

“Dia mesti duduk situ jugak sebab nanti dia
faham.. yang Ah Moi ni faham, yang kawa
dia. Situasi macam tu jadi yang tu tak bole
yang kadang kita pun perlu pertimbangkan

7.0 PERBINCANGAN, IMPLIKASI DA
Membina pengetahuan dan kefahaman

seperti adat resam, pantang larang, agama, peray
juga merupakan ciri seorang guru yang respons
kajian Banks (2008); Baruth dan Maning (200
Omar (2015). Pengetahuan dan kefahaman men
berkongsi maklumat dan membantu murid mem
Guru yang memahami pelbagai budaya masy
perkara yang boleh menimbulkan sensitiviti bud

Guru yang responsif budaya peka kepa
darjah. Perbezaan ini menjadikan guru sentiasa
antara budaya. Penerapan nilai persefahaman anta
atau tidak langsung adalah konsisten dengan kaj
Penerapan nilai-nilai seperti menghormati kepe
kalangan murid pelbagai kaum dapat membant
perbezaan dan kepelbagaian budaya seperti man

9

Nurhijrah Zakaria | Zuria Mahmud, Mohd Mahzan Awang |
Mohd Izham Mohd Hamzah, Ruhizan Mohamad Yasin | Ramlee Mustapha

erta kajian menggunakan bahasa kebangsaan
4 menggunakan beberapa patah perkataan untuk
g tidak difahami oleh murid seperti perkataan
untuk menerangkan kepada murid.
Bilik Darjah untuk Murid Pelbagai Budaya
ah yang responsif budaya merupakan seorang
arjah untuk murid pelbagai budaya. TB/ GS-01;
kan guru Sejarah perlu mempunyai kemahiran
i budaya seperti mewujudkan bilik darjah yang
udukan murid mengikut keselesaan untuk belajar
aya.Berikut ialah beberapa penyataan mengenai

kewujudan pelbagai etnik. ruang papan
i, boleh tampal akhbar tentang kerjasama

(TB/ GS-08:187)
iti kumpulan yang dijalankan TB/ GS-02, TB/
sti dianggotai oleh murid pelbagai kaum bagi
Berbeza dengan TB/ GS-05, TB/ GS-05 didapati
entuk kumpulan bagi menjamin keselesaan anak
h kena juga bertoleransi dengan murid pelbagai
uga perlukan rakan sebangsa dengannya untuk
. Penjelasan mengenai perkara ini adalah seperti

a akan translate balik kepada kawan dia. Dia
an ni kurang faham dia akan beritau kawan
eh nak paksa ikut peraturan bercampur. tu
n dan toleran sikit”

(TB/ GS-05:135-138)
AN CADANGAN

n mengenai kepelbagaian budaya masyarakat
yaan, simbol budaya, norma-norma nilai budaya
sif budaya. Kajian ini didapati konsisten dengan
08); Gay (2000); Najeemah (2006) dan Noraini
ngenai budaya lain membolehkan guru Sejarah
mahami budaya orang lain dan budaya sendiri.
yarakat menjadikan mereka lebih peka kepada
daya.
ada perbezaan budaya yang wujud dalam bilik
a bersedia menerapkan nilai-nilai persefahaman
ara budaya semasa PdP sama ada secara langsung
jian dan Najamuddin (2014) dan Noraini (2015).
elbagaian budaya, bekerjasama, toleransi dalam
tu mereka menjadi insan yang boleh menerima
na aspirasi KPM dalam PPPM2013-2025.
9

Nurhijrah Zakaria | Zuria Mahmud, Mohd Mahzan Awang |
Mohd Izham Mohd Hamzah, Ruhizan Mohamad Yasin | Ramlee Mustapha

Guru Sejarah perlu mempamerkan sikap
bilik darjah terutamanya apabila membincangk
budaya masyarakat. Sikap menghormati kepe
budaya, bahasa dan pelbagai adat yang dipamerk
tanda guru yang responsif terhadap kepelbagaian
(2009); Najeemah (2006); Noraini (2015) dan Vi
yang positif terhadap kepelbagaian budaya bole
guru dan murid yang berbeza budaya.

Mempunyai kemahiran komunikasi anta
juga merupakan satu keperluan dalam kemahiran
2014; Najeemah 2006; Noraini 2015; Virta2009
mempunyai kemahiran komunikasi antara buday
Sejarah juga akan lebih mudah tercapai. Komun
bukan sahaja hubungan guru-murid yang lebih
pelbagai budaya dari segi interaksi dan pergaula

Guru yang responsif pelbagai budaya jug
pelbagai budaya untuk mewujudkan persekitar
murid belajar. Dapatan ini selari dengan Bhatta
al. (2009). Guru Sejarah yang responsif pelbaga
budaya dalam bilik darjah dan mengutamaka
Persekitaran bilik darjah yang kondusif memba
kerana murid pelbagai budaya lebih bermotivas
bilik darjah yang meraikan kepelbagaian.

Kajian ini memberi implikasi bukan sa
pengajaran berkesan guru Sejarah di bilik darjah
ini memberi satu konsepsi baru terhadap teori P
untuk murid pelbagai budaya. Guru Sejarah yan
yang meraikan kepelbagaian budaya dalam bilik
dalam kalangan murid. Perkara ini juga dapat
pembelajaran dengan baik dalam persekitaran pe
implikasi kepada perlunya guru Sejarah didedah
satu pengajaran Sejarah yang lebih berkesan.

Kajian mengenai PRB juga boleh dila
kajian pembinaan instrumen dan pembinaan mod
kerangka rujukan untuk kompeten mengajar mu
boleh diperluas kepada guru lain selain daripad
didedahkan dengan kemahiran pedagogi respons
8.0 RUMUSAN

Pedagogi Responsif Budaya (PRB) men
oleh guru Sejarah kerana memberi impak yang be
aspek pencapaian dalam mata pelajaran Sejarah
dengan murid dan murid dengan murid pelbagai
membawa satu pendekatan pengajaran yang lebi
bilik darjah. Secara tidak langsung dapat mem
menerima dan menghargai kepelbagaian yang
yang lebih patriotik.

10

a

p positif terhadap kepelbagaian budaya di dalam
kan isu-isu menyentuh sensitiviti kepelbagaian
elbagaian agama, kepelbagaian latar belakang
kan guru Sejarah di dalam bilik darjah merupakan
n budaya yang wujud dalam bilik darjah. Deardoff
Villegas dan Lucas (2002) juga menyatakan sikap
eh membina satu hubungan yang harmoni antara
ara budaya kemahiran komunikasi antara budaya
n murid pelbagai budaya (Gay 2000; Najamuddin
9). Dalam konteks PdP Sejarah, sekiranya guru
ya, hasil pembelajaran dan matlamat pendidikan
nikasi antara budaya yang baik juga menjadikan
positif malah hubungan dalam kalangan murid
an.
ga mempunyai kemahiran mengurus bilik darjah
ran pembelajaran yang kondusif untuk semua
(2013), Rao dan Kumar (2005) dan Tartjwik et
ai budaya akan sentiasa meraikan kepelbagaian
an keselesaan murid pelbagai budaya belajar.
antu pembelajaran murid dengan lebih berkesan
si untuk belajar dalam keadaan harmoni dalam
ahaja kepada teori PRB malah kepada amalan
pelbagai budaya. Daripada segi teoritikal, kajian
PRB dalam konteks melaksanakan PdP Sejarah
ng responsif terhadap budaya murid adalah guru
k darjah disamping memupuk nilai faham budaya
t membantu murid pelbagai budaya mengikuti
embelajaran yang harmoni. Dapatan ini memberi
hkan dengan kemahiran PRB bagi mewujudkan
anjutkan dalam bentuk kajian tinjauan ataupun
del latihan supaya guru Sejarah mempunyai satu
urid daripada pelbagai latar budaya. Kajian juga
da guru Sejarah supaya lebih ramai guru dapat
sif budaya.

njadi satu perkara penting yang perlu diamalkan
esar kepada pembelajaran bukan sahaja daripada
malah daripada aspek keharmonian antara guru
kaum. PRB dalam mata pelajaran Sejarah dapat
ih inklusif dengan meraikan kepelbagaian dalam
mbina jati diri murid daripada segi keterbukaan,
dapat membentuk jiwa murid pelbagai budaya

0

M

RUJU

Azam Othman, Ismail Sheikh Ahmad, Hamidon Abdul
Teachers’ Perceptions in Managing Interracial
Five Malaysian Secondary Schools in Klang Va

Ahmad Ali Seman (2014). Pemupukan Patriotisme Mela
di Malaysia: Satu Tinjuan Perspektif. Jurnal
(02), 28-49.

Banks, J.A. (2008). An Introduction to Multicultural Edu
Baruth, L.G. & Manning, M.L. (2008). Multicultural Co

: Pearson Merrill Prentice Hall.
Bhatta,L.V. (2013). Mono-Cultural Practices in Multi

Scientific & Technology. 2 (5), 233-241
Deardorff, D.K. (2006). Identification and Assessment

Internationalization. Journal of Studies in In
1028315306287002
Gay, G. (2000). Culturally Responsive Teaching: Theory
Jawatankuasa APNIEVE Malaysia. (1999). Buku Sumb
dan Tinggi. Belajar Hidup Bersama SecaraAm
Kementerian Pendidikan Malaysia.
Kementerian Pelajaran Malaysia (2000). Sukatan Pelajar
Pustaka.
Kementerian Pelajaran Malaysia. (2014). Pelan Pemb
Kementerian Pelajaran Malaysia
Ladson-Billings, G. (1994). The dreamkeepers. San Fran
Najamuddin Bachora (2014). Kecenderungan interaks
kalangan guru pelatih. Tesis Dr. Fal. Universit
Najeemah Mohd Yusof. (2006). Patterns of social inte
Secondary schools. Jurnal Pendidik dan Pend
Noraini Omar (2015). Amalan pengajaran guru pendi
kajian kes di negeri Sarawak. Tesis Ijazah Dok
Malaysia
Ong Puay Liu, Helen Ting, Ong Puay Tee & Ong Puay H
Procedia - Social and Behavioral Sciences 7,1
Partnership for 21st Century Skills (2006). Diakses darip
Rao, D.B. & Kumar, D.N. (2005). Schoolteacher effecti
Siti Zuraida Maaruf, MuhamadAzharAbdullah, Saedah S
Pedagogy: Experience in the Visual Art Educa
S., Fong L., Abdul Rahman S. (eds) 7th Interna
(InCULT 2014) Proceedings. Springer, Singap
Suresh Kumar a/ l N Vellymalay. (2013). Bahasa interak
bilik darjah. Jurnal Kepimpinan Pendidikan. 1
my/ publish/ JuPiDi/

11

Nurhijrah Zakaria | Zuria Mahmud, Mohd Mahzan Awang |
Mohd Izham Mohd Hamzah, Ruhizan Mohamad Yasin | Ramlee Mustapha

UKAN

Rahman, and Shahrul Fhaizal Shabu. (2013). Exploring
l Interactions in a Multicultural setting: A Case study of
Valley. IIUM Journal of Educational Studies, 1 (1), 13-24.
alui Pendidikan Multikultural dalam Pendidikan Sejarah
Ilmu-Ilmu Sejarah, Budaya dan Sosial (LENTERA) 1

ducation. Pearson/ Allyn and Bacon.
ounseling and Psychotheraphy : A Lifespan Perspective

icultural Science Classroom. International Journal of

of Intercultural Competence as a Student Outcome of
nternational Education 10 (3), 241-266. doi: 10.1177/

y, Research. & practice. New York: Teachers College.
ber UNESCO-APNIEVE untuk Pendidikan Perguruan
man dan Harmoni: Pengalaman Malaysia. Kuala Lumpur:

ran Sejarah KBSM. Kuala Lumpur : Dewan Bahasa dan

bangunan Pendidikan Malaysia 2013-2025. Putrajaya

ncisco: Jossey-Bass Publishing Co.
si sosial ke arah penghayatan nilai perpaduan dalam
ti Kebangsaan Malaysia.
eraction between different ethnic groups in Malaysian
didikan. 21,149-164.
idikan islam berfokuskan kepelbagaian budaya murid:
ktor Falsafah. Fakulti Pendidikan, Universiti Kebangsaan

Hoon (2010). 3R,1R or 3R + 1R? The Teachers’Dilemma.
191-200.
pada http:/ / www.p21.org/
iveness. New Delhi: discovery publishing house.
Siraj danVoviana Zulkifli. (2016). Culturally Responsive
ation Classroom. dalam Fook C., Sidhu G., Narasuman
ational Conference on University Learning and Teaching
pore.
ksi dan hubungan antara etnik dalam kalangan murid di
1 (3), 14-28. Diakses daripada http:/ / e-journal.um.edu.

1

Nurhijrah Zakaria | Zuria Mahmud, Mohd Mahzan Awang |
Mohd Izham Mohd Hamzah, Ruhizan Mohamad Yasin | Ramlee Mustapha

Tartwijk, J.V, Brok, P.D, Veldman, I dan Wubbels, T. (
management in multicultural classrooms. Teac
org/ 10.1016/ j.tate.2008.09.005

Tengku Nor Rizan Tengku Mohd Maasuma, Nooreiny M
diversity via culturally responsive pedagogy. Pr

UNESCO. 2010. Education: Cultural diversity. Dia
cultural-diversity (30 Ogos 2012).

Villegas, A.M. & Lucas, T. (2002). Preparing culturally r
of Teacher Education. 53 (1), 20-32. doi: 10.11

Virta, A. (2009). Learning to Teach History in Cultural
285-297. doi:10.1080/ 14675980903351920

Wheelock, A., Haney, W., & Bebell,D. (2000). What c
Massachusetts? TCRecord.org.

Yasmin Ahmad (2014). Sensitiviti dan kompetensi kepel
Malaysia. Tesis PhD. Universiti Sains Malaysi

12

a

(2009). Teachers’ practical knowledge about classroom
ching and Teacher Education 25,453–460. http:/ / dx.doi.
Maarof, Manisah Mohd Ali (2014). Addressing student
rocedia - Social and Behavioral Sciences 134,101 – 108.
akses daripada http://cms01.unesco.org/en.esd/themes/
responsive teachers: Rethinking the curriculum. Journal
177/ 0022487102053001003
lly Diverse Classrooms. Intercultural education 20 (4),
can student drawing tell us about high-stakes testing in
lbagaian budaya dalam kalangan guru pelbagai etnik di
ia

2

Dr. Bity Salwana A
Dr. Zaini Ahmad,Dr.
Datin Kasmah Abu Bakar | Dr. Nor S

KAJIAN PENGUKURAN T

Dr. BITY SALWANA ALIAS, Dr. R
MOHAMAD, Dr. MAIMUNAH MU
PIN @ CHUM, NASITHAH ABD.
MANIKAM, DATIN KASMAH ABU B

NUZULHARLINA
Bahagian Perancangan dan Penye

salwana.alias@

DR. AKBARIAH M
Universiti Tekn

ABST

Kajian pada 2014 menunjukkan perpaduan da
pada tahap sederhana tinggi. Manakala berd
dan sangat erat, perpaduan dalam kalanga
keseluruhannya adalah erat dengan indeks
keupayaan menerima perbezaan kaum, buda
tahap yang rendah, manakala keupayaan m
tahap yang tinggi. Nilai perpaduan yang p
toleransi, bekerjasama dan percaya pada ka
2015 dan 2016, pelbagai program dan
telah dilaksanakan. Bagi menilai kesan p
pertengahan tahun 2016, Bahagian Peranc
dipertanggungjawabkan sekali lagi menguk
dan murid sekolah rendah, dan menengah.
responden yang terdiri daripada 2,949 guru se
2,981 murid sekolah rendah, dan 3,584 muri
program Winsteps menunjukkan, pada tahu
Ini bermakna indeks perpaduan sedikit menu
tahap yang sederhana tinggi. Kesimpulanny
belum berjaya sepenuhnya dalam meningkat
atau sangat erat. Justeru, beberapa cadan
dikemukakan.

Kata kunci : indeks, perpaduan, guru, m

1.0 PENGENALAN

Kajian Pengukuran Tahap Perpaduan a
Pengukuhan Perpaduan di Sekolah iaitu inisiatif
(2013-2025). Keberhasilan yang dijangkakan
Sekolah ialah meningkatkan tahap perpaduan
keupayaan murid dan guru menerima, mengho
amalan agama dan bahasa sama ada ketika di da
darjah. Pada 2015 hingga 2016, selain pelaksan
Perpaduan (RIMUP) yang berfokus kepada kar
beberapa aktiviti utama yang lain turut dilaksan
di Sekolah. Antaranya, Pembangunan Pelan Hal
oleh Bahagian Kokurikulum dan Kesenian (BK
Nilai Perpaduan untuk Pengetua dan Guru Bes
Penerapan Nilai Perpaduan Dalam Kalangan P
Pendidikan Guru oleh Institut Perguruan Guru M

13

Alias | Dr. Rosli Ismail | Dr. Shamsudin Mohamad | Dr. Maimunah Muda |
r. Ura Pin @ Chum | Nasithah Abd. Hamid | M. Selvarajah A/L Manikam |
Suhara Fadzil | Nuzulharlina Abd. Rahman | Dr. Akbariah Mohd Mahdzir

TAHAP PERPADUAN 2016

ROSLI ISMAIL, Dr. SHAMSUDIN
UDA, Dr. ZAINI AHMAD,Dr. URA
. HAMID, M. SELVARAJAH A/ L
BAKAR, Dr. NOR SUHARA FADZIL,
A ABD. RAHMAN
elidikan Dasar Pendidikan, KPM

@moe.gov.my

MOHD MAHDZIR
nologi Malaysia

TRAK

alam kalangan guru dan murid sekolah adalah
dasarkan skala sangat longgar, longgar, erat,
an guru dan murid pada tahun 2014 secara
6.9/ 10. Dapatan kajian juga menunjukkan
aya, amalan agama, dan bahasa masih pada
menghormati dan mengurus perbezaan pada
paling rendah pula ialah bersikap terbuka,
aum lain. Berikutan daripada itu, sepanjang

tindakan untuk meningkatkan perpaduan
pelaksanaan tersebut, maka bermula pada
cangan dan Penyelidikan Dasar Pendidikan
kur tahap perpaduan dalam kalangan guru
Soal selidik telah diedarkan kepada 13,056
ekolah rendah, 3,542 guru sekolah menengah,
id sekolah menengah. Analisis menggunakan
un 2016, indeks perpaduan adalah 6.6/ 10.
urun, dan tahap perpaduan masih lagi pada
ya, program yang telah dilaksanakan masih
tkan perpaduan ke tahap yang sangat tinggi
ngan untuk meningkatkan perpaduan turut

murid

adalah salah satu aliran kerja di bawah Inisiatif
no. 6 Pelan Pembangunan Pendidikan Malaysia
daripada Inisiatif Pengukuhan Perpaduan di
dalam kalangan murid dengan meningkatnya

ormati dan mengurus perbezaan kaum, budaya,
alam darjah mahupun ketika berada di luar bilik
naan program Rancangan Integrasi Murid untuk
rnival dan pertandingan berbentuk kebudayaan,
nakan berkaitan Inisiatif Pengukuhan Perpaduan
la Tuju Perpaduan Pendidikan Roadmap 5 tahun
KK), Pembangunan Modul Latihan Penerapan
sar oleh Institut Aminuddin Baki (IAB), Kajian
Pelajar Ijazah Sarjana Muda Perguruan Institut
Malaysia (IPGM) dan Pemeriksaan Sekolah 2016

3

Dr. Bity Salwana Alias | Dr. Rosli Ismail | Dr. Shamsudin Mohamad | Dr. M
Dr. Zaini Ahmad,Dr. Ura Pin @ Chum | Nasithah Abd. Hamid | M. Selvar
Datin Kasmah Abu Bakar | Dr. Nor Suhara Fadzil | Nuzulharlina Abd. Ra

oleh Jemaah Nazir dan Jaminan Kualiti (JNJK).

Bagi memenuhi ketetapan bahawa tahap
(PADU 2015), maka aliran kerja Kajian Penguk
tahun 2016 oleh Bahagian Perancangan dan Peny
merupakan kajian kali kedua selepas pelaksanaa
ini mengukur tahap perpaduan berdasarkan defi
dan murid pelbagai kaum berupaya menerima, m
agama dan bahasa sama ada dalam interaksi mere
utama kajian adalah Model Perpaduan dalam Ka

2.0 TUJUAN KAJIAN

Tujuan kajian ini adalah untuk menguk
murid sekolah dengan membentangkannya dalam

3.0 OBJEKTIF KAJIAN

Objektif kajian ini adalah untuk:

i. Mengenal pasti tahap perpaduan d
keseluruhan (indeks kebangsaan).

ii. Mengenal pasti tahap perpaduan gu
iii. Mengenal pasti tahap perpaduan gu
iv. Mengenal pasti tahap perpaduan m
v. Mengenal pasti tahap perpaduan m

4.0 METODOLOGI

Kajian adalah berbentuk tinjauan deng
perpaduan dalam kalangan guru dan murid se
berstrata iaitu berdasarkan negeri, daerah, lokas
ditentukan berdasarkan populasi sekolah di setiap
setiap negeri diambil kira dalam menentukan jum
di negeri berkenaan, maka lebih ramai guru da
kajian. Bagaimanapun, bilangan sampel atau
adalah sama iaitu 12 orang guru dan 12 orang m
pendidikan murid, iaitu mereka yang telah hamp
di peringkat sekolah rendah atau menengah. Di
kepada murid Tahun 6 manakala di sekolah m
sekolah yang terdiri daripada guru dan murid pel
secara rawak berstrata, iaitu dengan memastikan
berdasarkan kaum. Di sekolah yang terhad da
daripada satu kaum, maka sampel guru dan muri
semua faktor-faktor tersebut, akhirnya kajian ini
dan 303 sekolah menengah. Jumlah responden p
3542 guru sekolah menengah, 2961 murid seko
Jumlah keseluruhan responden kajian ialah 1303

Kajian ini menggunakan instrumen soa
kurang dua tahun (Januari 2013 hingga Nove
sebagai Soal Selidik Guru Sekolah Rendah (u

14

Maimunah Muda |
rajah A/L Manikam |
ahman | Dr. Akbariah Mohd Mahdzir

p perpaduan perlu diukur setiap dua tahun sekali
kuran Tahap Perpaduan turut dilaksanakan pada
yelidikan Dasar Pendidikan (BPPDP). Ini adalah
an kajian kali pertama pada tahun 2014. Kajian
finisi perpaduan sebagai suatu hasil apabila guru
menghormati, dan mengurus perbezaan budaya,
eka di sekolah mahupun di luar sekolah. Rujukan
alangan Guru dan Murid Sekolah 2014.

kur tahap perpaduan dalam kalangan guru dan
m bentuk indeks perpaduan.

dalam kalangan guru dan murid sekolah secara
uru sekolah rendah.
uru sekolah menengah.
murid sekolah rendah.
murid sekolah menengah.

gan mengutip data kuantitatif bagi mengukur
ekolah. Pemilihan sampel adalah secara rawak
si serta jenis sekolah, manakala jumlah sampel
p negeri. Ini bermakna nisbah taburan sekolah di
mlah sekolah yang terlibat. Lebih banyak sekolah
an murid yang akan diambil sebagai responden

responden guru dan murid di setiap sekolah
murid. Kriteria lain yang diambil kira ialah tahap
pir tamat mengikuti sistem pendidikan sama ada
i sekolah rendah, pemilihan sampel diutamakan
menengah, murid Tingkatan 5 diutamakan. Di
lbagai kaum, pemilihan sampel sekali lagi dibuat
n bilangan yang seimbang atau hampir seimbang
ari segi kepelbagaian kaum atau hanya terdiri

id dipilih secara rawak. Dengan mengambil kira
i telah melibatkan sebanyak 253 sekolah rendah
pula terdiri daripada 2949 guru sekolah rendah,
olah rendah dan 3584 murid sekolah menengah.
36 orang.
al selidik yang dibangunkan dalam masa lebih
ember 2014). Instrumen berkenaan dinamakan
untuk dilengkapkan oleh guru sekolah rendah),
4

Dr. Bity Salwana A
Dr. Zaini Ahmad,Dr.
Datin Kasmah Abu Bakar | Dr. Nor S

Soal Selidik Guru Sekolah Menengah (untuk di
Selidik Murid Sekolah Rendah (untuk dilengkap
Murid Sekolah Menengah (untuk dilengkapka
memberi respons terhadap item dalam soal selidi
akan sama sekali), 2 (Sekali sekala), 3 (Kerap
setelah analisis menunjukkan skala Likert 4 aras
tahap perpaduan berdasarkan konstruk menerim
untuk mengukur perpaduan berdasarkan nilai s
menghargai, hemah tinggi, prihatin, adil, amana

Untuk tujuan mengumpul data, pegawa
Pendidikan Daerah ke sekolah yang terpilih di ne
selidik kepada guru dan murid. Beberapa pegaw
dengan membuat lawatan ke sekolah semasa
Tujuan pemantauan juga adalah bagi memastika
(SOP) yang telah ditetapkan. Surat pemakluma
Negeri turut dipanjangkan ke Pejabat Pendidika
pihak menyedari dan bersedia dengan kajian
PPD membuat panggilan telefon ke sekolah y
pentadbiran instrumen bagi memastikan keberse

Proses key-in dan pembersihan data di
terdiri daripada pegawai BPPDP, JPN, dan PPD m
22.0. Tindakan ini adalah bagi memastikan kerah
ketika proses memasukkan data. Data yang tela
membuat analisis data bagi menghasilkan indek
3.80.1. Penganalisis, iaitu pakar pengukuran da
(UTM) memulakan langkah analisis dengan m
aras) kepada data interval (skala 0-10). Transfo
julat yang sama antara setiap unit ukuran dan m
dan item melalui proses penentukuran (calibratio
di atas kayu ukur yang sama.

5.0 DAPATAN

Jadual 1 menunjukkan secara keseluru
6.6/ 10. Ini bermakna berdasarkan tahap perpa
tahap rendah (sangat longgar), sederhana renda
(sangat erat), perpaduan pada tahap sederhana
dan murid, sama ada di sekolah rendah atau me
persoalan kajian “sejauh manakah tahap perpa
secara keseluruhannya?”. Namun begitu, analisi
keupayaan guru dan murid untuk menerima pe
keupayaan untuk menghormati perbezaan (indek

Objektif kajian yang kedua, iaitu untuk
rendah, membawa kepada persoalan kajian “s
rendah?”. Berdasarkan jadual, didapati guru se
10. Ini bermakna tahap perpaduan dalam kalan
berbanding kumpulan responden yang lain, namu
Analisis secara terperinci berdasarkan sub ko
rendah mencapai tahap yang tinggi untuk keupa
perbezaan (indeks 7.8), manakala untuk keupaya

15

Alias | Dr. Rosli Ismail | Dr. Shamsudin Mohamad | Dr. Maimunah Muda |
r. Ura Pin @ Chum | Nasithah Abd. Hamid | M. Selvarajah A/L Manikam |
Suhara Fadzil | Nuzulharlina Abd. Rahman | Dr. Akbariah Mohd Mahdzir

ilengkapkan oleh guru sekolah menengah), Soal
pkan oleh murid sekolah rendah) dan Soal Selidik
an oleh murid sekolah menengah). Responden
ik dengan membulatkan skor, sama ada 1 (Tidak

kali), atau 4 (Sentiasa). Skor 1 – 4 digunakan
adalah paling sesuai digunakan untuk mengukur
ma, menghormati dan mengurus perbezaan serta
sikap terbuka, toleransi, bekerjasama, percaya,
ah, dan rasional.
ai dari Jabatan Pendidikan Negeri dan Pejabat
egeri/ daerah masing-masing dan mentadbir soal
wai BPPDP turun ke lapangan sebagai pemantau
pentadbiran soal selidik sedang dilaksanakan.
an pentadbiran kajian adalah mematuhi prosedur
an kajian yang dihantar ke Jabatan Pendidikan
an Daerah dan sekolah bagi memastikan semua
yang dilaksanakan. Selain itu, pihak JPN dan
yang terlibat dalam tempoh seminggu sebelum
ediaan pihak sekolah.
ilakukan sendiri oleh pasukan penyelidik yang
menggunakan program SPSS versi 20.0 dan versi
hsiaan terpelihara selain meminimakan kesilapan
ah bersih diserahkan kepada penganalisis yang
ks dengan menggunakan perisian Winsteps versi
an penilaian dari Universiti Teknologi Malaysia
mentransformasikan data ordinal (skala Likert 4
ormasi berkenaan adalah perlu bagi memastikan
memastikan kedua-dua parameter iaitu responden
on) yang membolehkan kedua–duanya diletakkan

uhan, indeks perpaduan pada tahun 2016 ialah
aduan yang dikategorikan kepada empat, iaitu
ah (longgar), sederhana tinggi (erat), dan tinggi
tinggi (erat) telah wujud dalam kalangan guru
enengah. Huraian ini memberi jawapan kepada
aduan dalam kalangan guru dan murid sekolah
is selanjutnya menunjukkan dengan indeks 5.9,
erbezaan masih lagi rendah berbanding dengan
ks 7.2) dan mengurus perbezaan (indeks 6.9).
k mengenal pasti tahap perpaduan guru sekolah
sejauh manakah tahap perpaduan guru sekolah
ekolah rendah mencapai indeks perpaduan 7.3/
ngan guru sekolah rendah adalah paling tinggi
un masih lagi pada tahap sederhana tinggi (erat).
onstruk perpaduan menunjukkan, guru sekolah
ayaan menghormati (indeks 8.0) dan mengurus
aan menerima perbezaan masih pada tahap yang
5

Dr. Bity Salwana Alias | Dr. Rosli Ismail | Dr. Shamsudin Mohamad | Dr. M
Dr. Zaini Ahmad,Dr. Ura Pin @ Chum | Nasithah Abd. Hamid | M. Selvar
Datin Kasmah Abu Bakar | Dr. Nor Suhara Fadzil | Nuzulharlina Abd. Ra

sederhana tinggi (indeks 6.4). Analisis berdasark
rendah mencapai tahap yang paling tinggi untu
8.1), manakala mencapai tahap yang paling rend

Objektif kajian yang ke tiga ialah untuk
menengah. Dengan itu analisis dibuat untuk m
manakah tahap perpaduan guru sekolah men
analisis menunjukkan indeks perpaduan guru se
perpaduan dalam kalangan guru sekolah mene
erat. Berdasarkan sub konstruk perpaduan pula
keupayaan yang tinggi untuk menghormati perb
menerima perbezaan serta mengurus perbezaan
masing 6.1 dan 7.4. Nilai perpaduan yang paling
ialah percaya kepada kaum lain (indeks 5.6), m
terhadap kaum lain (indeks 7.8).

Objektif kajian yang keempat ialah untuk
rendah. Berdasarkan persoalan kajian “sejauh
analisis yang dibuat menunjukkan indeks perp
ialah 6.0/ 10. Ini bermakna murid sekolah rend
sederhana tinggi ataupun erat. Analisis seterusny
untuk menerima, menghormati dan mengurus pe
antara 5.4 hingga 6.6. Analisis berdasarkan nila
murid sekolah rendah mencapai indeks paling t
dengan indeks 6.8. Manakala indeks paling ren
lain.

Objektif kajian yang ke lima ialah untuk
menengah. Ini membawa kepada persoalan ka
sekolah menengah?”. analisis menunjukkan inde
menengah ialah 6.1/ 10. Ini bermakna perpadu
juga sederhana tinggi (erat). Berdasarkan sub
menerima, menghormati, dan mengurus perbeza
5.5 hingga 6.8. Nilai perpaduan paling tinggi d
berhemah tinggi dengan indeks 7.4, manakala n
kepada kaum lain dengan indeks 5.2.

Jadual 1:
Tahap Perpaduan Berdasar Konstruk dan Sub Kons

Bil. Konstruk & Sub Konstruk Guru
Ren

1 Bersikap Terbuka 6.4
2 Toleransi 6.5
3 Bekerjasama 7.0
4 Percaya 5.8
Menerima 6.4
5 Berhemah Tinggi 8.0
6 Menghargai 8.0
7 Prihatin 7.9
8.0
Menghormati 7.8
8 Adil

16

Maimunah Muda |
rajah A/L Manikam |
ahman | Dr. Akbariah Mohd Mahdzir

kan nilai untuk perpaduan, didapati guru sekolah
uk bersikap amanah terhadap kaum lain (indeks
dah untuk percaya kepada kaum lain (indeks 5.8).
k mengenal pasti tahap perpaduan guru sekolah
mencari jawapan bagi persoalan kajian “sejauh
nengah?”. Sebagaimana dalam Jadual 1, hasil
ekolah menengah ialah 6.9/ 10. Ini bermaksud,
engah ialah pada tahap sederhana tinggi atau
a, didapati guru sekolah menengah mempunyai
bezaan (indeks 7.5), manakala keupayaan untuk

adalah sederhana tinggi dengan indeks masing-
g rendah dalam kalangan guru sekolah menengah
manakala nilai yang paling tinggi ialah amanah

k mengenal pasti tahap perpaduan murid sekolah
manakah perpaduan murid sekolah rendah?”,
paduan dalam kalangan murid sekolah rendah
dah telah mencapai perpaduan pada tahap yang
ya mendapati, keupayaan murid sekolah rendah
erbezaan adalah sederhana tinggi dengan indeks
ai yang diperlukan untuk perpaduan mendapati
tinggi untuk berhemah tinggi kepada kaum lain
ndah dicapai untuk bersikap terbuka pada kaum

k mengenal pasti tahap perpaduan murid sekolah
ajian “sejauh manakah tahap perpaduan murid
eks perpaduan yang dicapai oleh murid sekolah
uan dalam kalangan murid sekolah menengah
konstruk, keupayaan murid sekolah menengah
aan masih sederhana tinggi dengan indeks antara
dalam kalangan murid sekolah menengah ialah
nilai perpaduan paling rendah pula ialah percaya

struk Guru Murid Murid Min
u Men Ren Men Indeks

6.3 5.1 5.3 5.8
5.9 5.6 5.6 5.9
6.5 5.6 5.9 6.3
5.6 5.3 5.2 5.5
6.1 5.4 5.5 5.9
7.5 6.8 7.4 7.4
7.6 6.5 6.6 7.2
7.4 6.4 6.3 7.0
7.5 6.6 6.8 7.2
7.5 6.1 6.1 6.9

6

Dr. Bity Salwana A
Dr. Zaini Ahmad,Dr.
Datin Kasmah Abu Bakar | Dr. Nor S

9 Amanah 8.1
10 Rasional 7.6
7.8
Mengurus 7.3
PERPADUAN

Analisis data berdasarkan faktor demogr
bersifat homogeneos, seperti Sekolah Jenis Keba
Agama (SMKA), dan Sekolah Agama Bantuan
yang lebih rendah berbanding sekolah yang bers
tahap perpaduan di sekolah yang melaksanakan
(RIMUP) dan yang tidak melaksanakan program

6.0 RUMUSAN

Dapatan ini menunjukkan walaupun t
tinggi atau erat dalam kalangan guru dan mur
untuk perpaduan, masih pada tahap yang renda
perpaduan juga didapati belum dapat mencapai h

7.0 CADANGAN KAJIAN

Berikut adalah cadangan berdasarkan da

i. Program perpaduan yang dilaksa
keupayaan untuk menerima perbez
bersikap terbuka, bertoleransi, beke

ii. Murid dan guru di sekolah atau n
pendedahan terhadap kaum lain
dilaksanakan di peringkat sekolah,

iii. Program yang bersifat perpaduan pe
bukan hanya sekali atau dua kali se
melalui program RIMUP tetapi ko
melalui pelbagai wacana.

iv. Program perpaduan yang dilaksana
atau pertandingan kebudayaan. G
berkemungkinan akan menghadkan
program yang bersifat lebih global p
peluang kepada lebih ramai murid

v. Guru dan Murid Melayu di SMK
program berkaitan perpaduan yan
daerah bagi memberi peluang mer
berbeza. Pertemuan dan interaksi y
mereka menerima, menghormati
agama, serta bahasa.

vi. Program mentor-mentee yang meli
dilaksanakan untuk menyediakan p
menerima antara guru dan murid b
nasional, program sedemikian ak
akademik murid.

vii. Program perpaduan perlu memanfa
ada untuk memberi pendedahan ter

17