รวมเล่มแผนการจัดการเรียนรู้ศศิธร

ผลการเรยี นรูท้ คี่ าดหวงั ชื่อหน่วยการเรยี นรู้ สาระการเรียนรู้

20) อธบิ ายกลไกการ - การรกั ษา • โรคนิ่วและ
ทำงานของหนว่ ยไต ใน สมดุลนำ้ และ ความผิดปกต
การกำจัดของเสียออก ความผดิ ปกติ ภาพของสารใ
จากรา่ งกาย และเขียน ของรา่ งกาย • นอกจากไต
แผนผังสรปุ ขั้นตอนการ กรด-เบส ผิว
กำจดั ของเสียออกจาก รกั ษาดุลยภาพ
รา่ งกายโดยหน่วยไต

21) สืบคน้ ข้อมลู
อธบิ าย และยกตัวอย่าง
เกย่ี วกับความผิดปกติ
ของไตอนั เนอ่ื งมาจาก
โรคตา่ ง ๆ

สาระสำคัญ จุดประสงคก์ ารเรียนรู้ 36
จำนวนคาบ
ะโรคไตวายเป็นตัวอย่างของโรคที่เกิดจาก
ติของไต ซึ่งส่งผลกระทบต่อการรักษาดุลย 4
ในร่างกาย
ตที่ทำหน้ารักษาดุลยภาพของน้ำแร่ธาตุและ
วหนัง และระบบหายใจ ยังมีส่วนช่วยในการ
พเหล่าน้ดี ้วย

37

แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 1

โดยจดั กิจกรรมการเรียนรู้แบบ 5E

รหัสวิชา ว32242 วชิ า ชีววิทยาเพิ่มเติม 4 ชั้นมัธยมศกึ ษาปีท่ี 5

หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 13 เรื่อง ระบบย่อยอาหาร เวลา 14 ชั่วโมง

แผนการจัดการเรยี นรู้เร่ือง การย่อยอาหารของส่ิงมีชวี ติ เซลลเ์ ดียว เวลา 2 ชว่ั โมง

ภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2564 ผู้สอน นางสาวศศธิ ร นนั ทอง

กลมุ่ สาระการเรยี นรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี โรงเรียนปทุมเทพวทิ ยาคาร

_________________________________________________________________________

1. สาระชีววิทยา
เข้าใจการย่อยอาหารของสัตว์และมนุษย์ การหายใจและการแลกเปลี่ยนแก๊สการลำเลียง

สารและการหมุนเวียนเลือด ภูมิคุ้มกันของร่างกาย การขับถ่าย การรับรู้และการตอบสนอง การ
เคลื่อนที่ การสืบพันธุ์และการเจริญเติบโต ฮอร์โมนกับการรักษาดุลยภาพ และพฤติกรรมของสัตว์
รวมท้ังนำความรไู้ ปใชป้ ระโยชน์
ผลการเรยี นรู้

สืบค้นขอ้ มูล อธิบาย และเปรยี บเทียบโครงสร้างและกระบวนการย่อยอาหารของสัตว์ที่ไม่
มที างเดนิ อาหาร สัตว์ทมี่ ีทางเดินอาหารแบบไม่สมบรู ณ์และสัตว์ท่ีมีทางเดนิ อาหารแบบสมบรู ณ์
2. สาระสำคัญ

อาหารที่สิ่งมีชีวิตกินเข้าไป ประกอบด้วยสารอาหารที่จำเป็นต่อร่างกายของสิ่งมีชีวิต ซ่ึง
อาหารต่าง ๆ นั้นล้วนมีโมเลกุลขนาดใหญ่ ในขณะที่สารที่สามารถลำเลียงผ่านเซลล์ได้จะต้องมี
โมเลกุลขนาดเลก็ ดงั นน้ั รา่ งกายของสิง่ มชี วี ิตจึงมกี ระบวนการย่อยอาหารเพื่อใหม้ ีขนาดโมเลกุลท่ีเล็ก
ลง และสามารถลำเลยี งสารเหล่านัน้ ไปใช้ในกระบวนการตา่ ง ๆ ของร่างกาย
3. จุดประสงคก์ ารเรียนรู้

3.1 ดา้ นความรู้ (K) นักเรยี นสามารถ
อธบิ ายการย่อยอาหารของจลุ ินทรียแ์ ละของสง่ิ มีชีวิตเซลลเ์ ดียวได้
3.2 ดา้ นทักษะและกระบวนการ (P) นักเรยี นสามารถ
เขยี นแผนผงั สรุปการกินอาหารของอะมบี าและพารามีเซยี มได้
3.3 ดา้ นคุณลักษณะ (A) นักเรียนมี
ความรบั ผิดชอบต่อหนา้ ท่แี ละงานทีไ่ ดร้ บั มอบหมาย

38

4. สาระการเรยี นรู้
รา มกี ารปลอ่ ยเอนไซม์ออกมาย่อยอาหารนอกเซลล์ สว่ นอะมบี าและพารามีเซียมมกี าร

ย่อยอาหารภายในฟูดแวคิวโอลโดยเอนไซม์ในไลโซโซม
ฟองน้ำ ไม่มีทางเดินอาหารแตจ่ ะมีเซลลพ์ ิเศษทำหนา้ ท่ีจับอาหารเข้าสเู่ ซลล์แล้วย่อย

ภายในเซลล์ โดยเอนไซม์ในไลโซโซม
ไฮดราและพลานาเรีย มีทางเดินอาหาร แบบไม่สมบูรณ์ จะกินอาหารและขับกากอาหาร

ออกทางเดยี วกัน
ไสเ้ ดือนดิน แมลง สตั ว์ไม่มีกระดูกสนั หลังส่วนใหญ่ และสัตวม์ กี ระดูกสันหลังจะมีทางเดนิ

อาหารแบบสมบูรณ์
5.1 สมรรถนะสำคัญของผูเ้ รียน

5.1 สมรรถนะสำคัญของผูเ้ รียน (เฉพาะที่เกิดในแผนการจัดการเรียนรนู้ ี)้
 1) ความสามารถในการส่ือสาร
 2) ความสามารถในการคิด
 3) ความสามารถในการแกป้ ัญหา
 4) ความสามารถในการใชท้ กั ษะชวี ิต
 5) ความสามารถในการใชเ้ ทคโนโลยี
5.2 สมรรถนะสำคญั ของผู้เรียนของโรงเรียนมาตรฐานสากล
(เฉพาะทีเ่ กิดในแผนการจัดการเรยี นร้นู ี้)
 1) เปน็ เลศิ ทางวชิ าการ
 2) ส่อื สารได้อย่างน้อย 2 ภาษา
 3) ล้ำหนา้ ทางความคดิ
 4) ผลติ งานอย่างสร้างสรรค์
 5) รว่ มกนั รบั ผิดชอบต่อสังคมโลก

6. คุณลกั ษณะอันพงึ ประสงค์

คุณลกั ษณะอันพึงประสงค์ (A) (เฉพาะที่เกิดในแผนการจัดการเรยี นร้นู ี้)

 1) รักชาติ ศาสน์ กษัตรยิ ์  5) อยอู่ ย่างพอเพยี ง

 2) ซื่อสตั ย์ สจุ ริต  6) มุง่ มั่นในการทำงาน

 3) มวี นิ ยั  7) รกั ความเปน็ ไทย

 4) ใฝเ่ รียนรู้  8) มีจติ สาธารณะ

39

7. การบรู ณาการตามพระราชบัญญตั ิการศึกษาแห่งชาติ (เฉพาะทีเ่ กดิ ในแผนการจดั การเรยี นรูน้ ี)้
 บูรณาการกับหลักปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง
 หลกั ความพอประมาณ
 หลักความมีเหตุผล
 หลกั การมีภมู ิคมุ้ กัน
 เงอ่ื นไขความรู้
 เงอ่ื นไขคุณธรรม
 บูรณาการกับการจัดการศึกษาเพ่ืออาชีพ
 บูรณาการกบั หลักสูตรต้านทุจริตศกึ ษา
 การคดิ แยกแยะระหวา่ งผลประโยชน์สว่ นตนและผลประโยชน์สว่ นรวม
 ความละอายและความไม่ทนตอ่ การทจุ ริต
 STRONG : จติ พอเพยี งต้านทจุ ริต
 พลเมอื งกบั ความรับผดิ ชอบต่อสังคม
 บรู ณาการข้ามกล่มุ สาระการเรยี นรู้
(ระบุ)…………………………………………………………………….......................................................

............................................................................................................................. ...................................
 อ่ืน ๆ
(ระบุ)…………………………………………………………………….......................................................

............................................................................................................................. ...................................

8. กจิ กรรมการเรียนรู้
วิธสี อนแบบสบื เสาะหาความรู้ 5E (Inquiry Method : 5E)

ขัน้ สร้างความสนใจ (Engagement)
1.1) ครใู หน้ กั เรียนทำแบบทดสอบกอ่ นเรยี น เรื่อง ระบบยอ่ ยอาหาร
1.2) ครทู บทวนเรอ่ื งสารอาหารที่ไดจ้ ากอาหารชนดิ ตา่ งๆ โดยมแี นวคำถามดงั นี้
- อาหารท่ีนักเรียนรับประทานในแต่ละวันประกอบด้วยสารอาหารประเภทใดบา้ ง
- รา่ งกายสามารถนำอาหารที่รบั ประทานนน้ั ไปใช้ไดท้ นั ทีหรอื ไม่ เพราะเหตใุ ด
1.3) ครูนำภาพขนมปังขึ้นราและเหด็ ที่เกดิ จากขอนไมผ้ ใุ หน้ กั เรียนสงั เกต

40

ตวั อย่างภาพเห็ดบนขอนไม้ผุ

1.4) ครูถามนักเรียนว่า “สิ่งมีชีวิตในภาพที่เห็นมีการดำรงชีวิตแบบใด” (แนวคำตอบ : เห็ด
ราดำรงชีวิตเป็นผู้สลายสารอินทรีย์โดยปล่อยเอนไซม์ออกมาย่อยอาหารภายนอกเซลล์ แล้วดูดซึม
สารอาหารที่ยอ่ ยเปน็ โมเลกุลขนาดเลก็ เขา้ สู่เซลล์)
ขน้ั สำรวจค้นหา (Exploration)

2.1) ครแู บง่ นักเรยี นออกเป็น 4 กลมุ่ โดยการจบั สลากหมายเลข 1-4 ทำกิจกรรมตามกลุ่ม
ทีไ่ ด้รับมอบหมาย โดยศึกษาคน้ ควา้ ในหนังสอื เรียน หรอื อินเทอรเ์ นต็ ดังน้ี ให้นักเรยี น

กลุม่ ท่ี 1 ศกึ ษาการยอ่ ยอาหารภายนอกเซลล์
กลุ่มที่ 2 ศึกษาการย่อยอาหารภายในเซลล์
กลุม่ ท่ี 3 ศึกษาการกินอาหารของอะมบี า
กลุ่มที่ 4 ศึกษาการกนิ อาหารของพารามเี ซียม
ขั้นอธิบายความรู้ (Explanation)
3.1) ครใู ห้นกั เรยี นแตล่ ่ะกลมุ่ ออกมาอธิบายตามหัวข้อเรอื่ งทไี่ ดร้ ับมอบหมายหน้าช้ันเรยี น
3.2) ครูอธิบายเพิม่ เติมเก่ียวกบั การย่อยอาหารของจุลินทรีย์และส่ิงมีชีวิตเซลล์เดียว (แนว
การอธิบาย : การย่อยอาหารภายนอกเซลล์เป็นการปล่อยเอนไซม์ออกมาย่อยอาหารภายนอกเซลล์

41

แล้วดูดซึมสารอาหารเข้าสู่เซลล์ ส่วนการย่อยอาหารภายในเซลล์นั้น อาหารจะเข้าสู่เซลล์เกิดเป็น
ฟูดแวคิวโอลแล้วถูกย่อยด้วยเอนไซม์จากไลโซโซม อะมีบาและพารามีเซียมมีการย่อยอาหารภายใน
เซลล์ โดยอะมบี ามกี ารนำอาหารเขา้ สู่เซลลด์ ว้ ยวิธฟี าโกไซโทซิส และพิโนไซโทซสิ สว่ นพารามีเซียมใช้
ซิเลียโบกพัดอาหารเข้าสู่เซลล์ที่บริเวณร่องปากเกิดเป็นฟูดแวคิโอล กากอาหารถูกกำจัดออกนอก
เซลลด์ ้วยวิธเี อกโซไซโทซิส)
ขั้นขยายความเข้าใจ (Elaboration)

4.1) ครถู ามคำถามนักเรยี น โดยมีแนวคำถาม ดังนี้
- สิ่งมีชีวิตที่มีการย่อยอาหารภายนอกเซลล์มีผลต่อการดำรงชีวิตของมนุษย์ และ

สิ่งแวดล้อมอย่างไร (แนวคำตอบ : ช่วยย่อยสลายขยะที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติทำให้ขยะไม่ล้นโลก
เช่น เห็ดสามารถย่อยขอนไม้ให้ผุพังได้ หรือราก็สามารถย่อยเศษอาหาร ผัก ผลไม้ทำให้เกิดการย่อย
สลาย ไม่เปน็ ขยะที่ลน้ โลก ขณะทข่ี ยะจำพวกพลาสติกซึ่งไม่สามารถย่อยสลายได้ทำให้เกิดปัญหาขยะ
ลน้ โลก)

4.2) ครูให้นักเรียนแต่ล่ะกลุ่ม ศึกษาเกี่ยวกับการปล่อยเอนไซม์มาย่อยอาหารภายนอกเซลล์
ของสิ่งมีชีวิต ว่ามีประโยชน์อย่างไรต่อมนุษย์และสิ่งแวดล้อม (แนวคำตอบ : สิ่งมีชีวิตที่มีการปล่อย
เอนไซม์มาย่อยอาหารภายนอกเซลล์ทำให้ได้ผลผลิตบางชนิดท่ีมปี ระโยชนต์ ่อมนุษย์ ปัจจุบันมีการนำ
เอนไซมข์ องจลุ นิ ทรยี ์มาใช้ประโยชน์มากขึ้น โดยเฉพาะในดา้ นอุตสาหกรรม เชน่ จลุ นิ ทรีย์ที่เกี่ยวข้อง
กับกระบวนการหมักของอาหารที่ทำใหไ้ ด้ผลิตภัณฑ์อาหารใหม่สามารถเก็บได้นาน เช่น ยีสต์ซึ่งใช้ใน
การหมักน้ำผลไมเ้ พือ่ ทำไวน์ ทำขา้ วหมาก พวกแบคทีเรยี ใชใ้ นการทำแหนม ทำนมเปรย้ี ว แตจ่ ุลินทรีย์
บางชนิดที่เจริญในอาหารอาจทำให้เกิดการเน่าเสีย บางชนิดผลิตสารที่เป็นอันตรายต่อสุขภาพ เช่น
โบทูลินัมทอกซิน (botulinum toxin) ที่พบในหน่อไม้ที่ดองในภาชนะปิดสนิท อะฟลาทอกซิน
(aflatoxin) ที่พบในถั่วลิสงและธัญพืช จุลินทรีย์บางชนิดยังทำาหน้าที่เป็นผู้สลายสารอินทรีย์ในซาก
พืชซากสัตว์ เช่น เห็ดบางชนิดที่ขึ้นบนขอนไม้สามารถย่อยสลายขอนไม้ให้ผุพัง จึงจัดว่าสิ่งมีชีวิต
เหล่านี้มีบทบาทสำคัญในระบบนิเวศที่ทำให้เกิดการหมุนเวียนสารบางชนิด แต่ก็อาจทำให้
สภาพแวดลอ้ มเสียหายสำหรบั มนษุ ย์ได้ เชน่ ราทขี่ ้ึนตามผนงั เครือ่ งใชห้ รือภาชนะ)
ข้นั ประเมิน (Evaluation)

5.1) ถามคำถามเพ่ือตรวจสอบความเขา้ ใจของนกั เรียน
- การยอ่ ยอาหารภายนอกเซลล์และการยอ่ ยอาหารภายในเซลล์แตกตา่ งกันอย่างไรทำไม

รา่ งกายของส่งิ มชี วี ิตจงึ ต้องมีการย่อยอาหาร (แนวคำตอบ: ส่ิงมีชวี ติ ทุกชนิดต้องย่อยอาหารใหเ้ ปน็
สารอาหารทม่ี ีโมเลกุลขนาดเลก็ ลง เพื่อให้ร่างกาย สามารถดดู ซึมสารอาหารและนำไปใช้ในกิจกรรม
ตา่ ง ๆ ท่ีจำเป็นต่อการดำรงชีวติ ของสิง่ มชี ีวติ )

42

- การย่อยอาหารมคี วามสำคัญต่อการดำรงชีวติ ของสง่ิ มีชีวิตอยา่ งไร (แนวคำตอบ: การ
ยอ่ ยอาหารเป็นกระบวนการท่ีทำใหอ้ าหารกลายเปน็ สารอาหารท่ีมโี มเลกุลขนาดเลก็ ลง ซ่ึงรา่ งกาย
ของส่งิ มีชีวิตจะนำสารอาหารไปสร้างพลังงานเพื่อใชใ้ นกิจกรรมตา่ ง ๆ ซ่งึ หากไม่มีการย่อยอาหาร
สง่ิ มีชีวติ จะไม่สามารถนำอาหารท่กี นิ ไปสร้างพลังงานเพ่ือใช้ในกจิ กรรมต่าง ๆ ได้)

5.2) ครใู ห้นกั เรยี นทำใบงานท่ี 1.1 เรอื่ ง การย่อยอาหารของจุลินทรยี แ์ ละของสง่ิ มชี ีวติ เซลล์
เดยี ว

9. สอ่ื การเรยี นร้แู ละแหล่งการเรียนรู้
9.1 สื่อการเรยี นรู้
1 .หนงั สือเรยี นชวี วิทยา สสวท. ม.5 เล่ม 4
2. ใบงานที่ 1.1 เร่ือง การยอ่ ยอาหารของจุลินทรียแ์ ละของสิ่งมีชวี ติ เซลล์เดียว
3. PowerPoint
9.2 แหลง่ การเรยี นรู้
1. หอ้ งเรยี น
2. ห้องสมดุ

10. การวัดและประเมินผล

จดุ ประสงค์การเรยี นรู้ วิธีการ เครอ่ื งมอื ทใี่ ช้ เกณฑ์
-เฉลยใบงาน 1.1 ร้อยละ 80%
ด้านความรู้ (K) นักเรียนสามารถ -การนำเสนอเกยี่ วกบั ผา่ นเกณฑ์
-แบบประเมนิ ผังมโน
อธิบายการย่อยอาหารของจุลินทรีย์ หัวขอ้ ที่ได้รบั มอบหมาย ทัศน์ ร้อยละ 80 %
-แบบประเมนิ การ ผา่ นเกณฑ์
และของสง่ิ มชี ีวติ เซลลเ์ ดยี วได้ -ตรวจแบบใบงานท่ี1.1 นำเสนอผลงาน

ด้านทักษะและกระบวนการ (P) -เขียนสรุปผงั มโนทศั น์

นกั เรียนสามารถเขยี นแผนผงั สรุป -นำเสนอผลงาน

การกนิ อาหารของอะมีบาและพารามี

เซียมได้

ด้านคุณลกั ษณะ (A) -สังเกตพฤติกรรม การ -แบบสงั เกตพฤติกรรม ระดับคุณภาพ
2 ผา่ นเกณฑ์
นักเรียนมีความรับผิดชอบต่อหน้าที่ ทำงาน ความมวี นิ ัย ใฝ่ การทำงาน

และงานทไ่ี ดร้ ับมอบหมาย เรียนรู้ และมุ่งมัน่ ในการ

ท้างาน

43

บันทกึ ผลหลงั การสอน

1. สรปุ ผลการเรยี นการสอน
……......................................................................................................................................... .................
…….............................................................................................................. ............................................
……......................................................................................................................................... .................
……..........................................................................................................................................................
……......................................................................................................................................... .................
……......................................................................................................................................... .................

2. ปัญหา / อุปสรรค
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………..........................................................................................................……………
……......................................................................................................................................... .................
……..........................................................................................................................................................

3. แนวทางแก้ไข / แนวทางการพัฒนา
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………..........................................................................................................……………
……......................................................................................................................................... .................
……..........................................................................................................................................................

ลงชอ่ื …………………………………………..ผสู้ อน
(นางสาวศศิธร นนั ทอง)

นักศกึ ษาฝกึ ประสบการณว์ ิชาชพี ครู

44

45

ภาคผนวก

หมายเหตุ ภาคผนวกประกอบด้วย
1. สื่อการเรยี นรู้ เชน่ ใบความรู้ ใบกิจกรรม ใบงาน แบบฝึกทักษะ เป็นตน้ (เฉพาะท่ี

ปรากฎในแผนการจัดการเรียนรนู้ ี้)
2. เคร่ืองมือทใี่ ช้วัดผลประเมินผล เชน่ แบบทดสอบก่อนเรยี น / หลังเรียน แบบประเมิน

ทกั ษะกระบวนการ แบบประเมินคณุ ลักษณอันพึงประสงค์ เป็นตน้ (เฉพาะท่ปี รากฎในแผนการจัด
การเรียนรนู้ ี้)

3. เกณฑ์การวดั ผลประเมินผล เช่น เกณฑ์การให้คะแนนด้านทักษะและกระบวนการทาง
คณิตศาสตร์ เกณฑ์การให้คะแนนดา้ นคณุ ลักษณะอนั พึงประสงค์ เป็นตน้ (เฉพาะทีป่ รากฎใน
แผนการจัดการเรยี นรูน้ ้ี)

ใบงานที่ 1.1 46

เรื่อง การย่อยอาหารของจลุ นิ ทรีย์และของสิ่งมชี ีวติ เซลล์เดยี ว
คำชแ้ี จง : จงอธิบายการย่อยอาหารของส่ิงอาหารของจุลินทรยี ์และของส่ิงมีชวี ติ เซลลเ์ ดียว

สงิ่ มชี ีวิต การยอ่ ยอาหาร

................................................................................................................................................................

รา ................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................... ......

........................................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

ยีสต์ ................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................... ......

........................................................................................................................................................................................

อะมบี า ................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................... ..........
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

พารามเี ซียม ................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................... ......

........................................................................................................................................................................................

47

เฉลยใบงานท่ี 1.1

เรอื่ ง การย่อยอาหารของจุลนิ ทรีย์และของสิ่งมีชีวติ เซลล์เดียว
คำชแ้ี จง : จงอธิบายการย่อยอาหารของสิ่งอาหารของจลุ ินทรียแ์ ละของสงิ่ มชี วี ติ เซลล์เดียว

ส่ิงมีชีวิต การยอ่ ยอาหาร

รา รา (Fungi) มีการย่อยอาหารภายนอกเซลล์ โดยสร้างและปล่อยเอนไซม์ (Enzyme) ออกมาย่อย
อาหารจนเป็นสารโมเลกุลเล็ก แล้วจงึ ดูดซึมเขา้ สเู่ ซลล์ ซ่งึ เรียกการดำรงชวี ติ ของราว่า สภาวะการย่อย
สลายซาก

ยีสต์ (Yeast) มีการย่อยอาหารภายนอกเซลล์ โดยสร้างและปล่อยเอนไซม์อินเวอร์เทส (Inverses)
ยีสต์ ออกมาย่อยอาหารจนเป็นสารโมเลกุลเล็ก ได้แก่ น้ำตาลกลูโคส (Glucose) และฟรักโทส (Fructose)

แล้วจงึ ดดู ซมึ เขา้ สเู่ ซลล์

อะมีบา (Amoeba) นำอาหารเข้าสู่เซลล์ด้วยวิธีฟาโกไซโทซิส (Phagocytosis) โดยยื่นเท้าเทียม
ออกไปโอบล้อมอาหารกลายเป็นฟูดแวคิวโอล (Food Vacuole) ภายในเซลล์ และจะถูกย่อยด้วย
อะมีบา เอนไซม์ (Enzyme) จากไลโซโซม (Lysosome) ส่วนกากอาหารจะถูกกำจัดออกด้วยวิธีเอกโซไซโทซิส
(Exocytosis)

พารามีเซยี ม พารามีเซียม (Paramecium) นำอาหารเข้าสู่เซลล์โดยการพัดโบกของซิเลียรอบร่องปาก กลายเป็น
ฟูดแวคิวโอล (Food Vacuole) ภายในเซลล์ แล้วจะถูกย่อยด้วย(Enzyme) จากไลโซโซม
(Lysosome) ซึ่งสารอาหารท่ีไดจ้ ากการย่อยจะถูกส่งไปท่ัวเซลล์ ส่วนกากอาหารจะถูกกำจัดออกดว้ ย
วิธเี อกโซไซโทซสิ (Exocytosis)

แบบประเมินผังมโนทัศน์ 48
1
คำช้แี จง ให้ผู้สอนประเมนิ ชนิ้ งาน/ภาระงาน แล้วขดี ลงในช่องที่ตรงกบั ระดับคะแนน

ระดับคะแนน

ลำดับท่ี รายการประเมิน 432

1 ความสอดคล้องกับจดุ ประสงค์

2 ความสอดคล้องกบั เนอื้ หา

3 ความคดิ สร้างสรรค์

4 ความตรงต่อเวลา

รวม

ลงช่อื …………………………………………………………. ผูป้ ระเมิน
………../………………../………………

49

เกณฑก์ ารประเมนิ ผังมโนทัศน์

ประเดน็ ที่ 4 ระดบั คะแนน 2 1
ประเมิน 3

1. ความ ผลงานสอดคลอ้ งกับ ผลงานสอดคล้องกับ ผลงานสอดคลอ้ งกับ ผลงานไม่สอดคลอ้ งกับ
สอดคล้องกบั จุดประสงคท์ ุกประเด็น จดุ ประสงคเ์ ปน็ สว่ นใหญ่ จุดประสงคบ์ าง จดุ ประสงค์
จดุ ประสงค์ ประเด็น

2. ความถกู ต้อง เน้ือหาสาระของผลงาน เนอ้ื หาสาระของผลงาน เนือ้ หาสาระของ เน้อื หาสาระของผลงาน
ผลงาน ถูกตอ้ งบาง ไมถ่ ูกตอ้ งเป็นสว่ นใหญ่
ของ เน้ือหา ถูกต้องครบถว้ น ถูกต้องเปน็ ส่วนใหญ่ ประเด็น

3. ความคิด ผลงานแสดงถึงความคดิ ผลงานแสดงถึงความคิด ผลงานมีความ ผลงานไม่มีความ
สร้างสรรค์ นา่ สนใจ และไม่แสดง
สรา้ งสรรค์ แปลกใหม่ สร้างสรรคแ์ ปลกใหม่ แต่ น่าสนใจ แต่ ยงั ไม่มี ถงึ แนวคดิ แปลกใหม่

และเปน็ ระบบ ยงั ไม่เป็นระบบ แนวคดิ แปลกใหม่

4. ความตรงตอ่ ส่งชิ้นงานภายในเวลาท่ี สง่ ชน้ิ งานชา้ กวา่ เวลาที่ ส่งช้นิ งานช้ากว่าเวลา สง่ ชน้ิ งานช้ากว่าเวลาที่

เวลา กำหนด กำหนด 1 วนั ที่ กำหนด 2 วัน กำหนด 3 วนั ข้ึนไป

เกณฑก์ ารตัดสนิ คุณภาพ
ชว่ งคะแนน ระดับคุณภาพ

14-16 ดมี าก
11-13 ดี
8-10 พอใช้
ตำ่ กวา่ 8 ปรับปรุง

50

แบบประเมินการนำเสนอผลงาน

คำชี้แจง : ใหผ้ สู้ อนสังเกตพฤตกิ รรมของนกั เรยี นในระหวา่ งเรยี นและนอกเวลาเรยี น แล้วขีด ลงในชอ่ งที่ตรงกบั ระดบั คะแนน

ลำดบั ท่ี รายการประเมนิ ระดับคะแนน

321

1 เนือ้ หาละเอียดชดั เจน

2 ความถกู ต้องของเนื้อหา

3 ภาษาทใี่ ช้เขา้ ใจงา่ ย

4 ประโยชน์ทีไ่ ด้จากการนำเสนอ

5 วิธกี ารนำเสนอผลงาน

ลงชือ่ …………………………………………………………. ผ้ปู ระเมนิ
………../………………../………………

เกณฑก์ ารให้คะแนน
ผลงานหรือพฤตกิ รรมสอดคล้องกบั รายการประเมินสมบูรณ์ชดั เจน ให้ 3 คะแนน
ผลงานหรือพฤตกิ รรมสอดคล้องกับรายการประเมินเป็นสว่ นใหญ่ ให้ 2 คะแนน
ผลงานหรือพฤตกิ รรมสอดคล้องกับรายการประเมนิ บางสว่ น ให้ 1 คะแนน

เกณฑ์การตดั สนิ คณุ ภาพ
ชว่ งคะแนน ระดบั คุณภาพ

14-16 ดมี าก
11-13 ดี
8-10 พอใช้
ตำ่ กวา่ 8 ปรับปรงุ

51

แบบสังเกตพฤติกรรมการทำงาน
กลมุ่

คำชแี้ จง : ใหผ้ สู้ อนสังเกตพฤตกิ รรมของนักเรยี นในระหว่างเรียนและนอกเวลาเรยี น แล้วขีด ลงในชอ่ งทตี่ รงกับระดบั คะแนน

ลำดบั ชื่อ–สกลุ การแสดง การยอมรบั การทำงาน ความมนี ำ้ ใจ การมี รวม
ที่ ของนักเรยี น ความคิดเห็น ฟังคนอื่น ตามทไ่ี ด้รบั 321 สว่ นรว่ มใน 15
มอบหมาย การปรับปรงุ คะแนน
1. นายกรวิก นอ้ ยยะ 321 321 ผลงานกลุ่ม
2. นายนัทธพงศ์ สุนทรชยั 321
3. นายบญั ญวตั ป้อมเชียงพณิ 321
4. นายวงศธร แสงนกิ ุล
5. นายภาณพุ งศ์ พรมสีชา
6. นายพัสกร พนั ละเกตุ
7. นายฑนวฒั น์ มน่ั ศักด์ิ
8. นายสิรภพ แซ่ภู่
9. นายนราธิป เสนจันทร์ฒไิ ชย
10. นายปิยวัฒน์ รอดชมภู
11. นายอนชุ า สลาพมิ พ์
12. นายจิณภทั ร สงิ หเสน
13. นายชนาธิป กำพระบาง
14. นายรชต บตุ รโคตร
15. นายชนวุ รรธน์ อภิรกั ษเ์ มธาวงศ์
16. นายปราบปวร ปัทมสนธ์ิ
17. นายกิตตภิ ฏั เจือจันทกึ
18. นายสมุ ติ ร มาตสทุ ธ์ิ
19. น.ส.วันนสิ า กิตติกุลธร
20. น.ส.ญาณภัทร เทศศรีเมือง
21. น.ส.นภสั รา รตั นคณุ
22. น.ส.สชุ าวดี ผาระนตั ร
23. น.ส.พรทพิ เตนากลุ
24. น.ส.พรนภสั ชยั อาวุธ
25. น.ส.วาสนา ปติ ะสตุ
26. น.ส.นราพร พฒุ ฝอย
27. น.ส.วนนั พร ตันนารตั น์
28. น.ส.ศลิษา มลู มง่ั
29. น.ส.ศิรภสั สร ดอนชมุ
30. น.ส.กัณฐิกา อินทะวงศ์

ลำดบั ชอ่ื –สกลุ การแสดง การยอมรับ การทำงาน ความมนี ้ำใจ การมี 52
ที่ ของนักเรียน ความคิดเหน็ ฟังคนอ่ืน ตามทีไ่ ดร้ บั 321 ส่วนร่วมใน
มอบหมาย การปรับปรุง รวม
31. น.ส.ณัฐวรา ชัยเดช 321 321 ผลงานกลมุ่ 15
32. น.ส.ธัญมาส อะตะมะ 321 คะแนน
33. น.ส.ปาณศิ า โฉมกระโทก 321
34. น.ส.ศุภดิ า นามบุรี
35. น.ส.อธชิ า คำภูมี
36. น.ส.มาตา บทไธสง
37. น.ส.ณฏั ฐณชิ า บุญตาระวะ
38. น.ส.พรพิชญ์ เพง็ คำศรี
39. น.ส.ชาลสิ า หลา้ ก่ำ
40. น.ส.ภัทรนนั ท์ ภนู าปี
41. น.ส.ลลนา เข็มเลศิ
42. น.ส.มทุ ิตา คณะโท
43. น.ส.ธนัญญา นามวงษ์
44. น.ส.พดั ชา วงไชยยา
45. น.ส.อาภาสริ ิ ฟงุ้ กล่ิน

ลงชื่อ…………………………………………………………. ผปู้ ระเมิน
………../………………../………………

เกณฑ์การใหค้ ะแนน
ปฏบิ ัตหิ รอื แสดงพฤติกรรมอย่างสม่ำเสมอ ให้ 3 คะแนน
ปฏบิ ัตหิ รือแสดงพฤตกิ รรมบ่อยคร้ัง ให้ 2 คะแนน
ปฏบิ ัตหิ รือแสดงพฤตกิ รรมบางครั้ง ให้ 1 คะแนน

เกณฑ์การตัดสนิ คุณภาพ

ชว่ งคะแนน ระดับคณุ ภาพ

14-16 ดีมาก

11-13 ดี

8-10 พอใช้

ต่ำกวา่ 8 ปรับปรุง

53

แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 2

โดยจัดกจิ กรรมการเรียนรู้แบบ 5E

รหัสวิชา ว32242 วชิ า ชีววิทยาเพิ่มเติม 4 ช้ันมธั ยมศึกษาปีท่ี 5

หน่วยการเรยี นรทู้ ่ี 13 เรือ่ ง ระบบย่อยอาหาร เวลา 14 ช่วั โมง

แผนการจดั การเรยี นรเู้ ร่อื ง การยอ่ ยอาหารของสัตว์ เวลา 2 ช่ัวโมง

ภาคเรียนที่ 2 ปีการศกึ ษา 2564 ผู้สอน นางสาวศศิธร นนั ทอง

กลมุ่ สาระการเรยี นรูว้ ิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี โรงเรียนปทุมเทพวทิ ยาคาร

_________________________________________________________________________

1. สาระชีววทิ ยา
เข้าใจการย่อยอาหารของสัตว์และมนุษย์ การหายใจและการแลกเปลี่ยนแก๊สการลำเลียง

สารและการหมุนเวียนเลือด ภูมิคุ้มกันของร่างกาย การขับถ่าย การรับรู้และการตอบสนอง การ
เคลื่อนที่ การสืบพันธุ์และการเจริญเติบโต ฮอร์โมนกับการรักษาดุลยภาพ และพฤติกรรมของสัตว์
รวมท้งั นำความรู้ไปใชป้ ระโยชน์
ผลการเรยี นรู้

สืบคน้ ข้อมูล อธิบาย และเปรยี บเทียบโครงสร้างและกระบวนการย่อยอาหารของสัตว์ที่ไม่
มที างเดนิ อาหาร สัตว์ทมี่ ีทางเดนิ อาหารแบบไม่สมบูรณแ์ ละสตั วท์ มี่ ีทางเดนิ อาหารแบบสมบรู ณ์
2. สาระสำคญั

สัตว์แต่ละชนิดมีระบบย่อยอาหารแตกต่างกัน โดยสัตว์บางชนิดไม่มีทางเดินอาหารท่ี
แท้จริงแต่มีส่วนที่เป็นช่องว่างอยู่กลางลำตัวเพื่อใช้เป็นทางเข้าและออกของอาหาร สัตว์บางชนิดมี
ทางเดินอาหารไม่สมบูรณ์ มีช่องเปิดเพียงทางเดียว ทำหน้าที่เป็นทั้งปากและทวารหนัก แต่สัตว์บาง
ชนิดมีทางเดินอาหารสมบูรณ์ มีช่องเปิดเพียงทางเดียวประกอบด้วยปากเป็นทางเข้าของอาหาร และ
ทวารหนกั เป็นทางออกของของเสียตา่ ง ๆ
3. จุดประสงคก์ ารเรียนรู้

3.1 ด้านความรู้ (K) นักเรียนสามารถสืบค้นข้อมูล อธิบาย และเปรียบเทียบโครงสร้าง
และกระบวนการย่อยอาหารของสัตว์ ที่ไม่มีทางเดินอาหาร สัตว์ที่มีทางเดินอาหารแบบไม่สมบูรณ์
และสัตวท์ ีม่ ที างเดินอาหารแบบสมบูรณ์

3.2 ดา้ นทกั ษะและกระบวนการ (P) นักเรียนสามารถเขียนลำดับการเคลื่อนท่ีของอาหาร
ผ่านทางเดินอาหารในสตั วท์ ่มี ที างเดนิ อาหารสมบรู ณ์ได้

3.3 ด้านคณุ ลักษณะ (A) นกั เรียนมีความรับผดิ ชอบตอ่ หนา้ ทีแ่ ละงานที่ไดร้ บั มอบหมาย

54

4. สาระการเรยี นรู้
รา มกี ารปลอ่ ยเอนไซม์ออกมาย่อยอาหารนอกเซลล์ สว่ นอะมบี าและพารามีเซียมมกี าร

ย่อยอาหารภายในฟูดแวคิวโอลโดยเอนไซม์ในไลโซโซม
ฟองน้ำ ไม่มีทางเดินอาหารแตจ่ ะมีเซลลพ์ ิเศษทำหนา้ ทจี่ บั อาหารเข้าสเู่ ซลล์แลว้ ย่อย

ภายในเซลล์ โดยเอนไซม์ในไลโซโซม
ไฮดราและพลานาเรีย มีทางเดินอาหาร แบบไม่สมบูรณ์ จะกินอาหารและขับกากอาหาร

ออกทางเดยี วกัน
ไสเ้ ดือนดิน แมลง สตั ว์ไม่มีกระดูกสนั หลังส่วนใหญ่ และสัตวม์ กี ระดูกสันหลังจะมีทางเดนิ

อาหารแบบสมบูรณ์
5.1 สมรรถนะสำคัญของผูเ้ รียน

5.1 สมรรถนะสำคัญของผูเ้ รียน (เฉพาะที่เกิดในแผนการจัดการเรียนรนู้ ี)้
 1) ความสามารถในการส่ือสาร
 2) ความสามารถในการคิด
 3) ความสามารถในการแกป้ ัญหา
 4) ความสามารถในการใชท้ กั ษะชวี ิต
 5) ความสามารถในการใชเ้ ทคโนโลยี
5.2 สมรรถนะสำคญั ของผู้เรียนของโรงเรียนมาตรฐานสากล
(เฉพาะทีเ่ กิดในแผนการจัดการเรยี นร้นู ี้)
 1) เปน็ เลศิ ทางวชิ าการ
 2) ส่ือสารได้อย่างน้อย 2 ภาษา
 3) ล้ำหนา้ ทางความคดิ
 4) ผลติ งานอย่างสร้างสรรค์
 5) รว่ มกนั รบั ผิดชอบต่อสังคมโลก

6. คุณลกั ษณะอันพงึ ประสงค์

คุณลกั ษณะอันพึงประสงค์ (A) (เฉพาะที่เกิดในแผนการจัดการเรยี นร้นู ี้)

 1) รกั ชาติ ศาสน์ กษัตรยิ ์  5) อยอู่ ย่างพอเพยี ง

 2) ซื่อสตั ย์ สจุ ริต  6) มุง่ มั่นในการทำงาน

 3) มวี นิ ยั  7) รกั ความเปน็ ไทย

 4) ใฝเ่ รียนรู้  8) มีจติ สาธารณะ

55

7. การบรู ณาการตามพระราชบญั ญัตกิ ารศึกษาแหง่ ชาติ (เฉพาะท่ีเกิดในแผนการจัดการเรียนรนู้ ี้)
 บูรณาการกบั หลกั ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง
 หลักความพอประมาณ
 หลักความมีเหตผุ ล
 หลักการมีภมู คิ ุ้มกัน
 เงื่อนไขความรู้
 เงอื่ นไขคุณธรรม
 บรู ณาการกบั การจดั การศึกษาเพือ่ อาชีพ
 บรู ณาการกับหลักสูตรต้านทุจรติ ศกึ ษา
 การคิดแยกแยะระหว่างผลประโยชน์ส่วนตนและผลประโยชน์ส่วนรวม
 ความละอายและความไม่ทนต่อการทจุ ริต
 STRONG : จติ พอเพยี งต้านทจุ ริต
 พลเมืองกับความรบั ผิดชอบต่อสังคม
 บรู ณาการขา้ มกลุ่มสาระการเรยี นรู้
(ระบุ)…………………………………………………………………….......................................................

............................................................................................................................. ...................................
 อืน่ ๆ
(ระบุ)…………………………………………………………………….......................................................

............................................................................................................................. ...................................

8. กิจกรรมการเรียนรู้
วิธีสอนแบบสบื เสาะหาความรู้ 5E (Inquiry Method : 5E)

ข้ันสรา้ งความสนใจ (Engagement)
1.1) ครูนำภาพโครงสร้างภายในของสัตว์ต่าง ๆ ที่ไม่มีทางเดินอาหาร เช่น ฟองน้ำ

(Sponge) และมีทางเดนิ อาหารไม่สมบูรณ์ เช่น ไฮดรา (Hydra) มาใหน้ ักเรียนสงั เกตและเปรียบเทียบ
ความแตกต่างของทางเดินอาหารของสัตวต์ า่ ง ๆ

56

ข้ันสำรวจค้นหา (Exploration)
2.1) ครแู บ่งนักเรยี นออกเป็น 3 กลุ่ม โดยการนับเลข 1-3 ทำกิจกรรมตามกลุม่ ทไ่ี ด้รับ

มอบหมาย โดยศึกษาคน้ ควา้ ในหนังสือเรียน หรอื อินเทอร์เนต็ ดังน้ี ให้นกั เรยี น
กลมุ่ ที่ 1 ศึกษาการย่อยอาหารของสัตว์ที่ไม่มีทางเดนิ อาหาร (ฟองนำ้ )
กลุม่ ที่ 2 ศึกษาการย่อยอาหารของสตั วท์ ่มี ีทางเดินอาหารไมส่ มบูรณ์ (ไฮดรา พารามีเซียม)
กล่มุ ท่ี 3 ศึกษาการย่อยอาหารของสตั ว์ท่ีมีทางเดนิ อาหารไมส่ มบรู ณ์ (พลานาเรยี )

ขน้ั อธบิ ายความรู้ (Explanation)
3.1) ครสู ุ่มเลอื กนกั เรียนภายในกลุม่ ออกมาอธิบายการย่อยอาหารของสัตวต์ า่ ง ๆ โดยมี

หัวขอ้ ดงั น้ี
- ฟองนำ้ (Sponge)
- ไฮดรา (Hydra)
- พลานาเรีย (Planarian)

3.2) นักเรียนและครูร่วมกนั อภิปรายเกย่ี วกบั การยอ่ ยอาหารของสัตวท์ ี่ไม่มีทางเดนิ อาหาร
เช่น ฟองนำ้ (Sponge) จะใชเ้ ซลลโ์ คเอโนไซต์ (Coenocyte) ท่มี ีแฟลเจลลมั (Flagellum) พดั โบก
อาหารเข้าส่เู ซลล์กลายเปน็ ฟูดแวควิ โอล (Food vacuole) และถูกย่อยด้วยเอนไซม์ (Enzyme)
จากไลโซโซม (Lysosome)

3.3) นกั เรียนและครูร่วมกนั อภปิ รายการย่อยอาหารของสตั ว์ท่ีมีทางเดินอาหารไม่สมบูรณ์
เช่น ไฮดรา (Hydra) จะใชเ้ ทนทาเคลิ (Tentacle) ทีม่ ีเข็มพษิ (Nematocyst) จับอาหารเข้าสูช่ ่อง
แกสโตรวาสคิวลาร์ (Gastrovascular cavity) ซ่งึ มีการยอ่ ยอาหาร 2 แบบ คือ การย่อยอาหาร

57

ภายนอกเซลล์ (Extracellular digestion) โดยปล่อยเอนไซมจ์ ากเซลล์ต่อม (Gland cell) และการ
ย่อยอาหารภายในเซลล์ (Intracellular digestion) โดยการนำอาหารเข้าส่เู ซลลย์ ่อยอาหารกลายเปน็
ฟูดแวคิวโอล (Food vacuole) และถูกยอ่ ยดว้ ยเอนไซม์ (Enzyme) จากไลโซโซม (Lysosome) พลา
นาเรยี (Planarian) นำอาหารเขา้ สู่เซลล์ทางปาก (Mouth) ซึ่งจะมีการย่อยอาหารภายในชอ่ งวา่ ง
กลางลำตัวซ่ึงเปน็ การย่อยอาหารภายนอกเซลล์ แล้วจงึ นำสารอาหารเขา้ ส่เู ซลล์ดว้ ยวธิ ีฟาโกไซโทซิส
(Phagocytosis)
ข้นั ขยายความเขา้ ใจ (Elaboration)

4.1) ครูถามคำถามชวนคดิ
- เพราะเหตใุ ดสัตว์ท่ีมีทางเดนิ อาหารแบบไม่สมบูรณจ์ ึงต้องมีการย่อยอาหารท้ัง

ภายนอกเซลล์และภายในเซลล์ (แนวคำตอบ : สัตวท์ ่มี ที างเดนิ อาหารแบบไม่สมบูรณ์ สว่ นใหญม่ ี
ทางเดนิ อาหารสั้น ทำให้การย่อยอาหารภายนอกเซลลม์ เี วลานอ้ ย การย่อยจึงเกิดขนึ้ ไม่สมบูรณต์ อ้ งมี
การยอ่ ยภายในเซลลต์ อ่ เพื่อใหไ้ ด้สารอาหารทเ่ี ซลล์สามารถนำไปใช้ได้)
ข้ันประเมิน (Evaluation)

5.1) ถามคำถามเพ่ือตรวจสอบความเขา้ ใจของนักเรียน

- ไฮดรา (Hydra) มีการนำอาหารเขา้ สู่ร่างกายอย่างไร (แนวตอบ: ไฮดรา (Hydra) ใช้
แทนทาเคิล (Tentacle) จบั ไรแดงแล้วสง่ เข้าปาก)

- ทางเดินอาหารของพลานาเรยี (Planarian) มลี ักษณะอย่างไร (แนวตอบ: พลานาเรีย
(Planarian) มที างเดินอาหารทอดยาวไปตามลำตวั แล้วแตกแขนงออกไปด้านขา้ งของลำตวั แต่ละ
แขนงจะแตกเป็นแขนงย่อยทีเ่ รยี กว่า ไดเวอร์ทิคิวลมั (Diverticulum) ซึง่ ช่วยเพิม่ พน้ื ทีผ่ ิวของ
ทางเดนิ อาหาร)

9. สอ่ื การเรียนรูแ้ ละแหล่งการเรียนรู้
9.1 ส่ือการเรียนรู้
1 .หนงั สอื เรียนชวี วทิ ยา สสวท. ม.5 เล่ม 4
2. ใบงานที่ 1.1 เรอื่ ง การย่อยอาหารของจุลนิ ทรีย์และของส่ิงมชี วี ิตเซลลเ์ ดียว
3. PowerPoint
9.2 แหลง่ การเรียนรู้
1. หอ้ งเรยี น
2. หอ้ งสมุด

58

10. การวัดและประเมนิ ผล

จดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้ วิธกี าร เคร่อื งมอื ทใี่ ช้ เกณฑ์
-เฉลยใบงาน 1.1 ร้อยละ 80%
ดา้ นความรู้ (K) นกั เรยี นสามารถ -การนำเสนอเก่ยี วกบั ผ่านเกณฑ์

สืบค้นข้อมูล อธิบาย เปรียบเทียบ หัวข้อทีไ่ ดร้ ับมอบหมาย

โครงสร้างและกระบวนการย่อย -ตรวจแบบใบงานท่ี1.1

อาหารของสตั ว์ ทไ่ี มม่ ีทางเดินอาหาร

ส ั ต ว ์ ท ี ่ ม ี ท า ง เ ด ิ น อ า ห า ร แ บ บ ไ ม่

สมบูรณ์และสัตว์ที่มีทางเดินอาหาร

แบบสมบรู ณ์

ด้านทักษะและกระบวนการ (P) -เขียนสรุปผังมโนทัศน์ -แบบประเมินผังมโน รอ้ ยละ 80 %
นักเรียนสามารถเขียนลำดับการ -นำเสนอผลงาน ทัศน์ ผ่านเกณฑ์
เคลื่อนที่ของอาหารผ่านทางเดิน -แบบประเมนิ การ
อาหารในสัตว์ที่มีทางเดินอาหาร นำเสนอผลงาน
สมบรู ณไ์ ด้

ดา้ นคุณลกั ษณะ (A) -สงั เกตพฤตกิ รรม การ -แบบสงั เกตพฤติกรรม ระดับคุณภาพ
2 ผ่านเกณฑ์
นักเรียนมีความรับผิดชอบต่อหน้าที่ ทำงาน ความมวี นิ ัย ใฝ่ การทำงาน

และงานที่ได้รบั มอบหมาย เรียนรู้ และม่งุ มน่ั ในการ

ท้างาน

59

60

61

ภาคผนวก

หมายเหตุ ภาคผนวกประกอบดว้ ย
1. สอื่ การเรยี นรู้ เชน่ ใบความรู้ ใบกิจกรรม ใบงาน แบบฝึกทักษะ เปน็ ต้น (เฉพาะท่ี

ปรากฎในแผนการจดั การเรียนรนู้ ้ี)
2. เครอื่ งมือทใี่ ช้วดั ผลประเมนิ ผล เช่น แบบทดสอบก่อนเรียน / หลังเรยี น แบบประเมิน

ทกั ษะกระบวนการ แบบประเมินคณุ ลกั ษณอนั พึงประสงค์ เป็นต้น (เฉพาะทีป่ รากฎในแผนการจดั
การเรียนร้นู ้ี)

3. เกณฑ์การวดั ผลประเมนิ ผล เชน่ เกณฑ์การให้คะแนนด้านทกั ษะและกระบวนการทาง
คณิตศาสตร์ เกณฑ์การให้คะแนนดา้ นคณุ ลักษณะอนั พงึ ประสงค์ เปน็ ต้น (เฉพาะที่ปรากฎใน
แผนการจดั การเรียนรนู้ ี้

62

แบบประเมินผังมโนทัศน์

คำช้แี จง ให้ผู้สอนประเมนิ ชนิ้ งาน/ภาระงาน แล้วขดี ลงในช่องที่ตรงกบั ระดับคะแนน

ระดับคะแนน

ลำดับท่ี รายการประเมิน 432 1

1 ความสอดคล้องกับจดุ ประสงค์

2 ความสอดคล้องกบั เนอื้ หา

3 ความคดิ สร้างสรรค์

4 ความตรงต่อเวลา

รวม

ลงช่อื …………………………………………………………. ผูป้ ระเมิน
………../………………../………………

63

เกณฑก์ ารประเมนิ ผังมโนทัศน์

ประเดน็ ที่ 4 ระดบั คะแนน 2 1
ประเมิน 3

1. ความ ผลงานสอดคลอ้ งกับ ผลงานสอดคล้องกับ ผลงานสอดคลอ้ งกับ ผลงานไม่สอดคลอ้ งกับ
สอดคล้องกบั จุดประสงคท์ ุกประเด็น จดุ ประสงคเ์ ปน็ สว่ นใหญ่ จุดประสงคบ์ าง จดุ ประสงค์
จดุ ประสงค์ ประเด็น

2. ความถกู ต้อง เน้ือหาสาระของผลงาน เนอ้ื หาสาระของผลงาน เนือ้ หาสาระของ เน้อื หาสาระของผลงาน
ผลงาน ถูกตอ้ งบาง ไมถ่ ูกตอ้ งเป็นสว่ นใหญ่
ของ เน้ือหา ถูกต้องครบถว้ น ถูกต้องเปน็ ส่วนใหญ่ ประเด็น

3. ความคิด ผลงานแสดงถึงความคดิ ผลงานแสดงถึงความคิด ผลงานมีความ ผลงานไม่มีความ
สร้างสรรค์ นา่ สนใจ และไม่แสดง
สรา้ งสรรค์ แปลกใหม่ สร้างสรรคแ์ ปลกใหม่ แต่ น่าสนใจ แต่ ยงั ไม่มี ถงึ แนวคดิ แปลกใหม่

และเปน็ ระบบ ยงั ไม่เป็นระบบ แนวคดิ แปลกใหม่

4. ความตรงตอ่ ส่งชิ้นงานภายในเวลาท่ี สง่ ชน้ิ งานชา้ กวา่ เวลาที่ ส่งช้นิ งานช้ากว่าเวลา สง่ ชน้ิ งานช้ากว่าเวลาที่

เวลา กำหนด กำหนด 1 วนั ที่ กำหนด 2 วัน กำหนด 3 วนั ข้ึนไป

เกณฑก์ ารตัดสนิ คุณภาพ
ชว่ งคะแนน ระดับคุณภาพ

14-16 ดมี าก
11-13 ดี
8-10 พอใช้
ตำ่ กวา่ 8 ปรับปรุง

64

แบบประเมินการนำเสนอผลงาน

คำชี้แจง : ใหผ้ สู้ อนสังเกตพฤตกิ รรมของนกั เรยี นในระหวา่ งเรยี นและนอกเวลาเรยี น แล้วขีด ลงในชอ่ งที่ตรงกบั ระดบั คะแนน

ลำดบั ท่ี รายการประเมนิ ระดับคะแนน

321

1 เนือ้ หาละเอียดชดั เจน

2 ความถกู ต้องของเนื้อหา

3 ภาษาทใี่ ช้เขา้ ใจงา่ ย

4 ประโยชน์ทีไ่ ด้จากการนำเสนอ

5 วิธกี ารนำเสนอผลงาน

ลงชือ่ …………………………………………………………. ผ้ปู ระเมนิ
………../………………../………………

เกณฑก์ ารให้คะแนน
ผลงานหรือพฤตกิ รรมสอดคล้องกบั รายการประเมินสมบูรณ์ชดั เจน ให้ 3 คะแนน
ผลงานหรือพฤตกิ รรมสอดคล้องกับรายการประเมินเป็นสว่ นใหญ่ ให้ 2 คะแนน
ผลงานหรือพฤตกิ รรมสอดคล้องกับรายการประเมนิ บางสว่ น ให้ 1 คะแนน

เกณฑ์การตดั สนิ คณุ ภาพ
ชว่ งคะแนน ระดบั คุณภาพ

14-16 ดมี าก
11-13 ดี
8-10 พอใช้
ตำ่ กวา่ 8 ปรับปรงุ

65

แบบสังเกตพฤติกรรมการทำงาน
กลมุ่

คำชแี้ จง : ใหผ้ สู้ อนสังเกตพฤตกิ รรมของนักเรยี นในระหว่างเรียนและนอกเวลาเรยี น แล้วขีด ลงในชอ่ งทตี่ รงกับระดบั คะแนน

ลำดบั ชื่อ–สกลุ การแสดง การยอมรบั การทำงาน ความมนี ำ้ ใจ การมี รวม
ที่ ของนักเรยี น ความคิดเห็น ฟังคนอื่น ตามทไ่ี ด้รบั 321 สว่ นรว่ มใน 15
มอบหมาย การปรับปรงุ คะแนน
1. นายกรวิก นอ้ ยยะ 321 321 ผลงานกลุ่ม
2. นายนัทธพงศ์ สุนทรชยั 321
3. นายบญั ญวตั ป้อมเชียงพณิ 321
4. นายวงศธร แสงนกิ ุล
5. นายภาณพุ งศ์ พรมสีชา
6. นายพัสกร พนั ละเกตุ
7. นายฑนวฒั น์ มน่ั ศักด์ิ
8. นายสิรภพ แซ่ภู่
9. นายนราธิป เสนจันทร์ฒไิ ชย
10. นายปิยวัฒน์ รอดชมภู
11. นายอนชุ า สลาพมิ พ์
12. นายจิณภทั ร สงิ หเสน
13. นายชนาธิป กำพระบาง
14. นายรชต บตุ รโคตร
15. นายชนวุ รรธน์ อภิรกั ษเ์ มธาวงศ์
16. นายปราบปวร ปัทมสนธ์ิ
17. นายกิตตภิ ฏั เจือจันทกึ
18. นายสมุ ติ ร มาตสทุ ธ์ิ
19. น.ส.วันนสิ า กิตติกุลธร
20. น.ส.ญาณภัทร เทศศรีเมือง
21. น.ส.นภสั รา รตั นคณุ
22. น.ส.สชุ าวดี ผาระนตั ร
23. น.ส.พรทพิ เตนากลุ
24. น.ส.พรนภสั ชยั อาวุธ
25. น.ส.วาสนา ปติ ะสตุ
26. น.ส.นราพร พฒุ ฝอย
27. น.ส.วนนั พร ตันนารตั น์
28. น.ส.ศลิษา มลู มง่ั
29. น.ส.ศิรภสั สร ดอนชมุ
30. น.ส.กัณฐิกา อินทะวงศ์

ลำดบั ชอ่ื –สกลุ การแสดง การยอมรับ การทำงาน ความมนี ้ำใจ การมี 66
ที่ ของนักเรียน ความคิดเหน็ ฟังคนอ่ืน ตามทีไ่ ดร้ บั 321 ส่วนร่วมใน
มอบหมาย การปรับปรุง รวม
31. น.ส.ณัฐวรา ชัยเดช 321 321 ผลงานกลมุ่ 15
32. น.ส.ธัญมาส อะตะมะ 321 คะแนน
33. น.ส.ปาณศิ า โฉมกระโทก 321
34. น.ส.ศุภดิ า นามบุรี
35. น.ส.อธชิ า คำภูมี
36. น.ส.มาตา บทไธสง
37. น.ส.ณฏั ฐณชิ า บุญตาระวะ
38. น.ส.พรพิชญ์ เพง็ คำศรี
39. น.ส.ชาลสิ า หลา้ ก่ำ
40. น.ส.ภัทรนนั ท์ ภนู าปี
41. น.ส.ลลนา เข็มเลศิ
42. น.ส.มทุ ิตา คณะโท
43. น.ส.ธนัญญา นามวงษ์
44. น.ส.พดั ชา วงไชยยา
45. น.ส.อาภาสริ ิ ฟงุ้ กล่ิน

ลงชื่อ…………………………………………………………. ผปู้ ระเมิน
………../………………../………………

เกณฑ์การใหค้ ะแนน
ปฏบิ ัตหิ รอื แสดงพฤติกรรมอย่างสม่ำเสมอ ให้ 3 คะแนน
ปฏบิ ัตหิ รือแสดงพฤตกิ รรมบ่อยคร้ัง ให้ 2 คะแนน
ปฏบิ ัตหิ รือแสดงพฤตกิ รรมบางครั้ง ให้ 1 คะแนน

เกณฑ์การตัดสนิ คุณภาพ

ชว่ งคะแนน ระดับคณุ ภาพ

14-16 ดีมาก

11-13 ดี

8-10 พอใช้

ต่ำกวา่ 8 ปรับปรุง

67

แผนการจดั การเรยี นรทู้ ่ี 3

โดยจดั กิจกรรมการเรยี นรู้แบบ 5E

รหัสวิชา ว32242 วชิ า ชีววิทยาเพ่มิ เติม 4 ช้ันมธั ยมศึกษาปีท่ี 5

หน่วยการเรยี นรู้ท่ี 13 เรอื่ ง ระบบย่อยอาหาร เวลา 14 ชั่วโมง

แผนการจดั การเรียนรเู้ รอื่ ง การย่อยอาหารของสัตว์ (2) เวลา 2 ช่ัวโมง

ภาคเรียนท่ี 2 ปีการศกึ ษา 2564 ผู้สอน นางสาวศศธิ ร นนั ทอง

กล่มุ สาระการเรียนรวู้ ิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี โรงเรียนปทุมเทพวทิ ยาคาร

_________________________________________________________________________

1. สาระชีววทิ ยา
เข้าใจการย่อยอาหารของสัตว์และมนุษย์ การหายใจและการแลกเปลี่ยนแก๊สการลำเลียง

สารและการหมุนเวียนเลือด ภูมิคุ้มกันของร่างกาย การขับถ่าย การรับรู้และการตอบสนอง การ
เคลื่อนที่ การสืบพันธุ์และการเจริญเติบโต ฮอร์โมนกับการรักษาดุลยภาพ และพฤติกรรมของสัตว์
รวมทั้งนำความรไู้ ปใชป้ ระโยชน์
ผลการเรียนรู้

สืบค้นข้อมูล อธบิ าย และเปรยี บเทียบโครงสร้างและกระบวนการย่อยอาหารของสัตว์ที่ไม่
มที างเดนิ อาหาร สตั วท์ ่มี ีทางเดินอาหารแบบไม่สมบูรณ์และสัตว์ที่มีทางเดินอาหารแบบสมบรู ณ์
2. สาระสำคัญ

สัตว์แต่ละชนิดมีระบบย่อยอาหารแตกต่างกัน โดยสัตว์บางชนิดไม่มีทางเดินอาหารท่ี
แท้จริงแต่มีส่วนที่เป็นช่องว่างอยู่กลางลำตัวเพื่อใช้เป็นทางเข้าและออกของอาหาร สัตว์บางชนิดมี
ทางเดินอาหารไม่สมบูรณ์ มีช่องเปิดเพียงทางเดียว ทำหน้าที่เป็นทั้งปากและทวารหนัก แต่สัตว์บาง
ชนิดมีทางเดินอาหารสมบูรณ์ มีช่องเปิดเพียงทางเดียวประกอบด้วยปากเป็นทางเข้าของอาหาร และ
ทวารหนกั เปน็ ทางออกของของเสียตา่ ง ๆ
3. จุดประสงคก์ ารเรียนรู้

3.1 ด้านความรู้ (K) นักเรียนสามารถสืบค้นข้อมูล อธิบาย และเปรียบเทียบโครงสร้าง
และกระบวนการย่อยอาหารของสัตว์ ที่ไม่มีทางเดินอาหาร สัตว์ที่มีทางเดินอาหารแบบไม่สมบูรณ์
และสตั ว์ที่มที างเดินอาหารแบบสมบูรณ์

3.2 ด้านทักษะและกระบวนการ (P) นักเรยี นสามารถเขียนลำดับการเคล่ือนท่ีของอาหาร
ผ่านทางเดนิ อาหารในสตั ว์ทม่ี ีทางเดินอาหารสมบูรณไ์ ด้

3.3 ด้านคณุ ลกั ษณะ (A) นกั เรยี นมีความรบั ผิดชอบตอ่ หนา้ ท่ีและงานทไ่ี ด้รบั มอบหมาย

68

4. สาระการเรยี นรู้
รา มกี ารปลอ่ ยเอนไซม์ออกมาย่อยอาหารนอกเซลล์ สว่ นอะมบี าและพารามีเซียมมกี าร

ย่อยอาหารภายในฟูดแวคิวโอลโดยเอนไซม์ในไลโซโซม
ฟองน้ำ ไม่มีทางเดินอาหารแตจ่ ะมีเซลลพ์ ิเศษทำหนา้ ทจี่ บั อาหารเข้าสเู่ ซลล์แลว้ ย่อย

ภายในเซลล์ โดยเอนไซม์ในไลโซโซม
ไฮดราและพลานาเรีย มีทางเดินอาหาร แบบไม่สมบูรณ์ จะกินอาหารและขับกากอาหาร

ออกทางเดยี วกัน
ไสเ้ ดือนดิน แมลง สตั ว์ไม่มีกระดูกสนั หลังส่วนใหญ่ และสัตวม์ กี ระดูกสันหลังจะมีทางเดนิ

อาหารแบบสมบูรณ์
5.1 สมรรถนะสำคัญของผูเ้ รียน

5.1 สมรรถนะสำคัญของผูเ้ รียน (เฉพาะที่เกิดในแผนการจัดการเรียนรนู้ ี)้
 1) ความสามารถในการส่ือสาร
 2) ความสามารถในการคิด
 3) ความสามารถในการแกป้ ัญหา
 4) ความสามารถในการใชท้ กั ษะชวี ิต
 5) ความสามารถในการใชเ้ ทคโนโลยี
5.2 สมรรถนะสำคญั ของผู้เรียนของโรงเรียนมาตรฐานสากล
(เฉพาะทีเ่ กิดในแผนการจัดการเรยี นร้นู ี้)
 1) เปน็ เลศิ ทางวชิ าการ
 2) ส่ือสารได้อย่างน้อย 2 ภาษา
 3) ล้ำหนา้ ทางความคดิ
 4) ผลติ งานอย่างสร้างสรรค์
 5) รว่ มกนั รบั ผิดชอบต่อสังคมโลก

6. คุณลกั ษณะอันพงึ ประสงค์

คุณลกั ษณะอันพึงประสงค์ (A) (เฉพาะที่เกิดในแผนการจัดการเรยี นร้นู ี้)

 1) รกั ชาติ ศาสน์ กษัตรยิ ์  5) อยอู่ ย่างพอเพยี ง

 2) ซื่อสตั ย์ สจุ ริต  6) มุง่ มั่นในการทำงาน

 3) มวี นิ ยั  7) รกั ความเปน็ ไทย

 4) ใฝเ่ รียนรู้  8) มีจติ สาธารณะ

69

7. การบรู ณาการตามพระราชบญั ญตั ิการศกึ ษาแหง่ ชาติ (เฉพาะทีเ่ กิดในแผนการจัดการเรยี นรนู้ ี้)
 บูรณาการกับหลกั ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง
 หลกั ความพอประมาณ
 หลกั ความมเี หตุผล
 หลกั การมภี ูมคิ ุ้มกนั
 เง่อื นไขความรู้
 เงอ่ื นไขคุณธรรม
 บูรณาการกับการจดั การศึกษาเพื่ออาชีพ
 บรู ณาการกบั หลกั สูตรต้านทจุ รติ ศึกษา
 การคิดแยกแยะระหว่างผลประโยชน์สว่ นตนและผลประโยชน์สว่ นรวม
 ความละอายและความไม่ทนตอ่ การทุจรติ
 STRONG : จติ พอเพยี งต้านทุจรติ
 พลเมืองกับความรบั ผิดชอบต่อสังคม
 บรู ณาการขา้ มกลุ่มสาระการเรียนรู้
(ระบุ)…………………………………………………………………….......................................................

............................................................................................................................. ...................................
 อื่น ๆ
(ระบุ)…………………………………………………………………….......................................................

............................................................................................................................. ...................................

8. กิจกรรมการเรยี นรู้
วิธีสอนแบบสืบเสาะหาความรู้ 5E (Inquiry Method : 5E)

ข้ันสรา้ งความสนใจ (Engagement)
1.1) ครูนำภาพโครงสรา้ งภายในของสัตว์ตา่ ง ๆ ที่มที างเดนิ อาหารสมบรู ณ์ เช่น ไสเ้ ดือน ไก่

วัว มาใหน้ กั เรยี นสงั เกตและเปรียบเทยี บความแตกต่างของทางเดนิ อาหารของสตั ว์ตา่ ง ๆ

70

ตวั อย่างภาพทางเดนิ อาหารของววั

ขัน้ สำรวจค้นหา (Exploration)

2.1) ครูให้นักเรยี นแบ่งกลุ่ม ออกเป็น 8 กลมุ่ จบั สลากหวั ข้อสัตว์ท่ีมีทางเดินอาหาร

สมบรู ณ์ชนดิ ต่าง ๆ โดยมีหัวข้อ ดงั นี้

- หนอนตวั กลม (Roundworm) - ไส้เดือนดนิ (Earthworm)

- หอย (Mollusk) - กุง้ (Shrimp)

- แมลง (Insect) - ปลา (Fish)

- ไก่ (Aves: Chicken) - ววั (Ruminant: Cow)

2.2) ให้นักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกันสืบค้นข้อมูลจากแหล่งข้อมูลต่าง ๆ เช่น อินเทอร์เน็ต

หรือ หนังสือเรียนชีววิทยา ม.5 เล่ม 4 เพื่อวิเคราะห์ทางเดินอาหารและการย่อยอาหารของสัตวท์ ี่จบั

สลากได้ แล้วสรา้ งป้ายนิเทศแสดงแผนผังเพ่อื นำเสนอหนา้ ชน้ั เรยี นในชว่ั โมงตอ่ ไป

ขน้ั อธิบายความรู้ (Explanation)

3.1) ครูให้นักเรียนแต่ละกลุ่มออกมานำเสนอแผนผังทางเดินอาหารและอธิบายการย่อย

อาหารของสัตวแ์ ต่ ละชนดิ จากนั้นครถู ามคำถามนกั เรยี นโดยมีแนวคำถามดังน้ี

• ทางเดินอาหารของไส้เดือนดิน (Earthworm) และแมลง (Insect) เหมือนหรือแตกต่างจาก

ไฮดรา (Hydra) และพลานาเรยี (Planarian) หรือไม่อยา่ งไร

(แนวตอบ: แตกต่างกนั โดยทางเดนิ อาหารของไส้เดือนดนิ (Earthworm) และแมลง (Insect)

จะมีช่องเปิด 2 ทาง คือ ปากเป็นทางเข้าของอาหาร และทวารหนักเป็นทางออกของกาก

อาหาร ส่วนไฮดราและพลานาเรีย (Hydra) และพลานาเรีย (Planarian) มีช่องเปิดเพียง

ทางเดยี ว ทำหนา้ ทเ่ี ป็นทั้งทางเข้าของอาหาร และทางออกของกากอาหาร)

• กน๋ึ (Gizzard) คอื อะไร ทำหน้าที่อะไรในการยอ่ ยอาหาร พบในสิ่งมีชวี ติ กลุ่มใดบา้ ง

71

(แนวตอบ: กึ๋น (Gizzard) เป็นส่วนที่มีกล้ามเนื้อหนาและแข็งแรง ภายในอาจพบกรวดขนาด
เล็ก ทำหน้าที่บดและ ย่อยอาหารให้ละเอียดมากขึ้น พบในแมลง (Insect) และสัตว์ปีก
(Aves))
• กระเพาะอาหารของววั มีลกั ษณะสำคัญอย่างไร
(แนวตอบ: กระเพาะอาหารของวัวแบง่ ออกเปน็ 4 สว่ น ได้แก่ รเู มน (Rumen) ทำหน้าท่ีย่อย
เซลลโู ลส (Cellulose) ซึง่ อาศยั เอนไซม์ (Enzyme) จากแบคทีเรยี (Bacteria) และโพรโทซวั
(Protozoa) ที่พบในกระเพาะส่วนน้ี เรติคูลัม (Reticulum) ทำหน้าที่บดและย่อยอาหาร ซ่ึง
เมื่ออาหารมายังกระเพาะส่วนนี้จะสามารถนำกลับไปเคี้ยวได้อีกครั้ง โอมาซัม (Omasum)
ทำหน้าที่บดและผสมอาหาร และอะโบมาซัม (Abomasum) เป็นกระเพาะอาหารจริง ทำ
หน้าท่หี ลงั่ เอนไซม์ออกมาย่อยอาหาร)
• เพราะเหตุใดสัตว์เคย้ี วเอือ้ ง (Ruminant) จงึ ต้องมกี ระเพาะอาหารถงึ 4 สว่ น
(แนวตอบ: เน่ืองจากอาหารทีส่ ัตวเ์ ค้ยี วเอ้ืองกนิ (Ruminant) เป็นพวกเซลลโู ลส (Cellulose)
ซึ่งสัตว์ต้องกินปริมาณมากเพื่อให้ เพียงพอกับความต้องการของร่างกาย จึงไม่สามารถย่อย
หมดในคราวเดียว ซึ่งต้องใช้เวลาในการย่อยหลายวัน นอกจากนั้น กระเพาะอาหารบางส่วน
ยงั ชว่ ยเก็บสำรองอาหารไว้เพือ่ สำรอกออกมาเคี้ยวใหมแ่ ละกลนื กลบั เข้าไปอกี คร้ัง)
3.2) ครูถามคำถามท้าทายการคิดขั้นสูง จากหนังสือเรียนชีววิทยา ม.5 เล่ม 4 โดยมีแนว
คำถามดังนี้
• หากในกระเพาะอาหาร ของวัวไม่มีจุลินทรีย์ (Microorganism) จะมีผลต่อการย่อยอาหาร
ของววั หรือไมอ่ ยา่ งไร
(แนวตอบ: หากในกระเพาะอาหารของวัวไม่มีจุลินทรีย์ (Microorganism) จะทำให้ไม่
สามารถย่อยสลายเซลลูโลส (Cellulose) ได้ และ ไม่มีการสังเคราะห์กรดอะมิโน ทำให้วัว
ขาดสารอาหารบางชนดิ )
3.3) นักเรียนและครูร่วมกันอภิปรายเกี่ยวกับการย่อยอาหารของสัตว์ที่มีทางเดินอาหาร
สมบูรณ์ (Complete digestive tract) ซึ่งสัตว์แต่ ละชนิดจะมีทางเดินอาหารและการย่อย
อาหารทแี่ ตกตา่ งกนั โดยมปี ระเด็น ดังน้ี
- หนอนตวั กลม (Roundworm) มที างเดนิ อาหารเริม่ จากปาก คอหอย ลำไสเ้ ลก็ ไสต้ รง ทวาร
หนัก
- ไส้เดือนดิน (Earthworm) มีทางเดินอาหารเริ่มจากปาก คอหอย หลอดอาหาร กระเพาะพัก
อาหาร ก๋ึน ลำไส้ ทวาร หนกั
- หอย (Mollusk) มีทางเดินอาหารเริ่มจากปาก คอหอย หลอดอาหาร กระเพาะอาหาร ลำไส้
ทวาร หนกั

72

- กุ้ง (Shrimp) มีทางเดนิ อาหารเร่มิ จากปาก ทางเดินอาหารตอนหน้า (หลอดอาหาร กระเพาะ
อาหาร) ทางเดนิ อาหารตอนกลาง ทางเดินอาหารตอนปลาย (ลำไส้ ทวารหนกั )
- แมลง (Insect) มีทางเดินอาหารเริ่มจากปาก คอหอย กระเพาะพักอาหาร กึ๋น กระเพาะ
อาหาร ลำไส้ ไส้ตรง ทวารหนัก
- ปลา (Fish) มีทางเดนิ อาหารเริ่มจากปาก คอหอย หลอดอาหาร กระเพาะอาหาร ลำไส้ ทวาร
หนกั
- สัตว์ปีก (Aves) มีทางเดินอาหารเริ่มจากปาก หลอดอาหาร กระเพาะพักอาหาร กระเพาะ
ยอ่ ย กน๋ึ ลำไส้เล็ก ลำไสใ้ หญ่ ทวารหนกั
- สัตว์เคย้ี วเออ้ื ง (Ruminant) มีทางเดนิ อาหารเริ่มจากปาก หลอดอาหาร กระเพาะอาหารส่วน
รูเมน(Rumen) กระเพาะอาหารส่วนเรติคูลัม (Reticulum) กระเพาะอาหารส่วนโอมาซัม
(Omasum) กระเพาะอาหารส่วนอะโบมาซัม (Abomasum) ลำไส้เล็ก ลำไส้ใหญ่ ทวาร
หนกั
ข้ันขยายความเขา้ ใจ (Elaboration)

4.1) ครูถามคำถามท้าทายการคดิ ขัน้ สูง จากหนังสือเรยี นชวี วทิ ยา ม.5 เลม่ 4 หนว่ ยการ
เรยี นรทู้ ี่ 13 ระบบย่อยอาหาร โดยมแี นวคำถามดังน้ี

- หากในกระเพาะอาหาร ของวัวไม่มีจุลินทรีย์ (Microorganism) จะมีผลต่อการย่อย
อาหารของวัวหรือไม่อย่างไร (แนวคำตอบ: หากในกระเพาะอาหารของวัวไม่มีจุลินทรีย์
(Microorganism) จะทำให้ไม่สามารถย่อยสลายเซลลูโลส (Cellulose) ได้ และ ไม่มีการสังเคราะห์
กรดอะมโิ น ทำให้ววั ขาดสารอาหารบางชนดิ )

4.2) ครูใหน้ ักเรยี นทำใบงานที่ 1.2 เรอ่ื ง การยอ่ ยอาหารของสัตว์ท่ีไม่มีทางเดินอาหารและ
มีทางเดินอาหารไมส่ มบูรณ์

4.3) ครูให้นกั เรียนทำใบงานที่ 1.3 เรือ่ ง ทางเดนิ อาหารของสตั ว์ทีม่ ที างเดนิ อาหารสมบูรณ์
ขั้นประเมิน (Evaluation)
5.1) ถามคำถามเพื่อตรวจสอบความเข้าใจของนกั เรยี น ครูทดสอบความเข้าใจของนักเรียนโดยการ
ถามตอบ โดยมแี นวคำถามดังนี้

• สตั วเ์ ค้ยี วเอ้ือง (Ruminant) ได้โปรตนี มาจากแหล่งใด
(แนวตอบ: สัตวเ์ ค้ยี วเอ้อื ง (Ruminant) ไดโ้ ปรตีนจากพืชที่กนิ เขา้ ไป และจากการสังเคราะห์
ของจุลินทรีย์ (Microorganism) ในกระเพาะอาหารส่วนรูเมน(Rumen) โดยสังเคราะห์
โปรตนี จากยูเรยี (Urea) และ แอมโมเนยี (Ammonia; NH3)
• เพราะเหตุใดสตั วก์ นิ พชื จึงตอ้ งกินอาหารปรมิ าณมากกว่าสตั วก์ ินเน้อื

73

(แนวตอบ: เนื่องจากพืชเปน็ อาหารที่ย่อยยากและมีสารอาหารน้อย สัตว์จงึ ตอ้ งกินในปริมาณ
มาก เพ่อื ใหไ้ ดร้ ับสารอาหารที่เพียงพอกบั ความต้องการของร่างกาย)
9. สอ่ื การเรียนรแู้ ละแหล่งการเรยี นรู้
9.1 ส่อื การเรยี นรู้
1 .หนงั สือเรียนชวี วิทยา สสวท. ม.5 เล่ม 4
2. ใบงานที่ 1.2 เรื่อง การย่อยอาหารของสัตว์ที่ไม่มีทางเดินอาหารและมีทางเดินอาหารไม่
สมบูรณ์
3. ใบงานท่ี 1.3 เรอ่ื ง ทางเดนิ อาหารของสตั ว์ท่มี ที างเดินอาหารสมบูรณ์
4. PowerPoint
9.2 แหล่งการเรยี นรู้
1. ห้องเรียน
2. หอ้ งสมุด

74

10. การวัดและประเมนิ ผล วธิ กี าร เครอื่ งมือทใ่ี ช้ เกณฑ์
-การนำเสนอเกีย่ วกบั -เฉลยใบงาน 1.2 รอ้ ยละ 80%
จุดประสงค์การเรียนรู้ หวั ขอ้ ท่ไี ด้รับมอบหมาย เฉลยใบงาน 1.3 ผ่านเกณฑ์
-ตรวจแบบใบงานท่ี1.2
ด้านความรู้ (K) นักเรียนสามารถ -ตรวจแบบใบงานท่ี1.3

สบื คน้ ขอ้ มลู อธบิ าย และ
เปรียบเทียบโครงสร้างและ
กระบวนการย่อยอาหารของสัตว์ ที่
ไม่มีทางเดนิ อาหาร สัตว์ที่มที างเดนิ
อาหารแบบไมส่ มบูรณแ์ ละสตั ว์ทีม่ ี
ทางเดนิ อาหารแบบสมบรู ณ์

ด้านทักษะและกระบวนการ (P) -นำเสนอผลงาน -แบบประเมนิ การ ร้อยละ 80 %
นักเรียนสามารถเขียนลำดับการ -นำเสนอแผนผงั มโน นำเสนอผลงาน ผ่านเกณฑ์
-แบบประเมินผงั มโน
เคลื่อนที่ของอาหารผ่านทางเดิน ทัศน์ ทัศน์
อาหารในสัตว์ที่มีทางเดินอาหาร

สมบรู ณ์ได้

ด้านคณุ ลักษณะ (A) -สงั เกตพฤติกรรม การ -แบบสงั เกตพฤติกรรม ระดับคุณภาพ
2 ผา่ นเกณฑ์
นักเรียนมีความรับผิดชอบต่อหน้าที่ ทำงาน ความมวี นิ ัย ใฝ่ การทำงาน

และงานทไี่ ดร้ บั มอบหมาย เรียนรู้ และมุ่งม่ัน ในการ

ท้างาน

75

76

77

ภาคผนวก

หมายเหตุ ภาคผนวกประกอบดว้ ย
1. สอื่ การเรยี นรู้ เชน่ ใบความรู้ ใบกิจกรรม ใบงาน แบบฝึกทักษะ เปน็ ต้น (เฉพาะท่ี

ปรากฎในแผนการจดั การเรียนรนู้ ้ี)
2. เครอื่ งมือทใี่ ช้วดั ผลประเมนิ ผล เช่น แบบทดสอบก่อนเรียน / หลังเรยี น แบบประเมิน

ทกั ษะกระบวนการ แบบประเมินคณุ ลกั ษณอนั พึงประสงค์ เป็นต้น (เฉพาะทีป่ รากฎในแผนการจดั
การเรียนร้นู ้ี)

3. เกณฑ์การวดั ผลประเมนิ ผล เชน่ เกณฑ์การให้คะแนนด้านทกั ษะและกระบวนการทาง
คณิตศาสตร์ เกณฑ์การให้คะแนนดา้ นคณุ ลักษณะอนั พงึ ประสงค์ เปน็ ต้น (เฉพาะที่ปรากฎใน
แผนการจดั การเรียนรนู้ ี้

78

ใบงานที่ 1.2

เร่อื ง การย่อยอาหารของสตั วท์ ไ่ี มม่ ีทางเดินอาหารและมีทางเดินอาหารไม่สมบูรณ์

คำชแ้ี จง : จงอธิบายการย่อยอาหารของของสัตว์ที่ไม่มีทางเดินอาหารสมบูรณ์และมีทางเดินอาหารไม่สมบูรณ์

สิ่งมีชีวิต การย่อยอาหาร
ฟองน้ำ
ไฮดรา .................................................................................................................
พลานาเรีย .................................................................................................................
พยาธิใบไม้ .................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................

79

เฉลยใบงานที่ 1.2

เร่ือง การย่อยอาหารของจลุ นิ ทรีย์และของส่ิงมชี ีวิตเซลล์เดียว
คำช้ีแจง : จงอธบิ ายการย่อยอาหารของสิ่งอาหารของจุลินทรียแ์ ละของส่ิงมีชีวติ เซลลเ์ ดยี ว

ส่ิงมีชีวิต การย่อยอาหาร

ฟองน้ำ .................................................................................................................
..ฟ...อ..ง..น..้ำ...(.S..p..o..n..g..e..)..ม..ีก..า..ร..ย..่อ..ย..อ...า.ห...า.ร..ภ...า.ย..ใ..น..เ.ซ..ล..ล...์ .โ.ด...ย..น..ำ..อ..า..ห..า..ร..เ.ข..้า..ส..ู่ช..่อ..ง..ว..่า..ง....
..ก..ล...า.ง..ล..ำ..ต..ัว..ท...า..ง.อ..อ...ส..เ.ท..ีย....(.O..s..t.i.a..)..ซ..ึ่ง..จ..ะ..ม..ีเ.ซ...ล..ล..์โ.ค...เ.อ..โ.น...ไ.ซ..ต..์..(.C..h..o..a..n..o..c..y..t.e..)..ใ..ช..้ ..
..แ..ฟ...ล..เ.จ...ล..ล..ัม....(.F..l.a.g..e..l.l.u..m....)..พ..ัด...โ.บ...ก..อ..า..ห..า..ร..เ.ข...้า..ส..ูเ.ซ..ล...ล..์ก..ล..า..ย..เ..ป..็น...ฟ..ูด...แ..ว..ค..ิว..โ..อ..ล....
..(.F..o..o..d....V..a..c.u...e..o..)..ภ..า..ย..ใ.น..เ.ซ...ล..ล..์แ..ล..ว้ .จ..ะ..ถ..ูก..ย..่อ..ย..ด...้ว.ย..เ.อ..น...ไ.ซ..ม..จ์..า..ก..ไ.ล..โ.ซ...โ.ซ..ม.................

ไฮดรา ..ไ..ฮ..ด..ร.า..ใ.ช...้เ.ท..น..ท...า.เ.ค...ิล..ท..ี่ม..ีเ.ข..็ม...พ..ิษ..จ..ับ...เ.ห..ย..ื่อ..เ.ข..้.า.ส..ูช่..่อ...ง.แ..ก..ส..โ..ต..ว..า.ส..ค..ิ.ว.ล..า..ร..์ .ซ..ึ่ง..จ..ะ..ม..ีก..า..ร....
พลานาเรีย ..ย..่อ..ย..อ...า.ห...า.ร...2...แ..บ...บ...ไ..ด..้แ..ก..่ .ก..า..ร..ย..่อ..ย..ภ..า..ย..น..อ..ก..เ..ซ..ล..ล..์โ.ด..ย..เ.อ...น..ไ.ซ..ม..์ท...่ีส..ร..้า..ง.จ..า..ก..เ.ซ..ล..ล..์...
พยาธิใบไม้ ..ต..่อ..ม....แ..ล..ะ..ก..า..ร.ย...่อ..ย..ภ..า..ย..ใ.น..เ..ซ..ล..ล..์โ.ด..ย..น...ำ.อ...า.ห...า.ร..เ.ข..้า..ส..ู่เ.ซ..ล..ล...์ย..่อ..ย..อ..า..ห..า..ร...ซ..ึ่ง..ถ..ูก..ย..่อ..ย.....
..ด..้ว..ย..เ.อ..น...ไ.ซ..ม..์ ..............................................................................................
.................................................................................................................

...พ..ล..า..น..า..เ.ร..ีย..ม...ีก..า..ร.ย..่.อ..ย..อ..า..ห..า..ร..ภ..า..ย..น..อ..ก..เ..ซ..ล..ล..์ ..โ.ด..ย..อ..า..ห..า..ร..เ.ข..้า..ส..ู่ร..่า..ง..ก..า..ย..ท..า..ง..ป..า..ก....
...ผ..า่ ..น..ค..อ..ห..อ..ย....แ..ล..ะ..เ.ข..า้ .ส..ภู่...า.ย..ใ..น..ช..อ่..ง..ว.า่..ง..ก..ล..า..ง.ล..ำ..ต..ัว...ซ..งึ่..ม..กี ..า..ร.ป...ล..อ่ ..ย..เ.อ..น..ไ..ซ..ม..์อ..อ..ก..ม..า....
...ย..่อ..ย..อ..า..ห..า..ร...แ..ล..้ว..จ.ึง..น..ำ..ส..า..ร.อ...า.ห...า.ร..เ.ข..้า..ส..่เู .ซ..ล..ล..์บ..ผุ..น...ัง.ท...า.ง..เ.ด..ิน..อ..า..ห..า..ร..โ.ด..ย..ว..ิธ..ีฟ..า..โ..ก..ไ.ซ....
...โ.ท..ซ..สิ.........................................................................................................
.................................................................................................................

.พ...ย..า.ธ..ิใ..บ..ไ.ม..้ก..า..ร..ย..อ่ ..ย..อ..า..ห..า.ร..ภ...า.ย..น...อ..ก..เ.ซ..ล..ล..์ .โ.ด...ย..อ..า.ห...า.ร..เ.ข..า้..ส..ู่ร..่า.ง..ก..า..ย..โ.ด..ย..ใ.ช..้ป...า.ก..ด...ูด.....
.แ..ล...ะ.เ..ข..้า.ส..ู่ภ...า..ย..ใ.น..ช..่อ..ง..ว..่า..ง.ก..ล..า..ง..ล..ำ..ต..ัว...ซ..ึ่ง..ม..ีก..า..ร..ป..ล..่อ..ย..เ.อ..น...ไ.ซ..ม..์อ...อ..ก..ม..า..ย..่อ..ย..อ..า..ห..า..ร.....
.แ..ล..ว้..จ..ึง..น..ำ..ส..า.ร..อ..า..ห..า..ร..เ.ข..า้ .ส..ู่เ.ซ...ล..ล..์บ..ผุ ..น..งั..ท..า..ง.เ.ด..นิ...อ..า.ห...า.ร..โ.ด..ย..ว..ิธ..ฟี...า.โ.ก...ไ.ซ..โ.ท..ซ..ิส................
.................................................................................................................
.................................................................................................................

\

80

ใบงานที่ 1.3
เรือ่ ง ทางเดนิ อาหารของสัตว์ท่มี ที างเดินอาหารสมบรู ณ์

คำชี้แจง : จงเขียนลำดับทางเดินอาหารของสัตว์ท่ีมีทางเดินอาหารสมบูรณ์
1. พยาธิไส้เดือน

............................................................................................................................. ...........
...................................................................................................................... ..................

2. ไส้เดือนดิน

............................................................................................................................. ...........
...................................................................................................................... ..................

3. หอย

............................................................................................................................. ...........
......................................................................................... ...............................................

4. กุ้ง

............................................................................................................................. ...........
...................................................................................................................... ..................

5. แมลง

............................................................................................................................. ...........
...................................................................................................................... ..................

6. ปลา

............................................................................................................................. ...........
......................................................................................... ...............................................

7. สัตว์ปีก

............................................................................................................................. ...........
........................................................................................................................................

8. วัว

............................................................................................................................. ...........
...................................................................................................................... ..................

81

เฉลยใบงานท่ี 1.3
เรอ่ื ง ทางเดินอาหารของสัตว์ท่ีมีทางเดินอาหารสมบูรณ์

คำชี้แจง : จงเขียนลำดับทางเดินอาหารของสัตว์ท่ีมีทางเดินอาหารสมบูรณ์
1. พยาธิไส้เดือน

.....ป..า.ก..................ค..อ..ห..อ..ย.................ล..ำ..ไ.ส..เ้ .ล..็ก................ไ..ส.้ต..ร..ง...................ท..ว.า..ร.ห..น...ัก......................
........................................................................................................................................

2. ไส้เดือนดิน

....ป..า..ก..................ค..อ..ห..อ..ย.................ห..ล..อ..ด..อ..า.ห..า..ร...............ก.ร..ะ..เ.พ..า.ะ..พ..ัก..อ..า.ห...า.ร................ก.ึ๋น..... ...........
....ล..ำ..ไ.ส..้ ...............ท..ว..า.ร..ห..น..ัก...................................................................................................

3. หอย

...ป..า.ก..................ค..อ..ห..อ..ย.................ห..ล..อ..ด..อ..า.ห..า..ร...............ก..ร.ะ..เ.พ..า..ะ.อ..า..ห..า.ร..................ล..ำ.ไ.ส..้ .... ...........
...ท..ว.า..ร.ห..น...ัก......................................................................................................... .................

4. กุ้ง

...ป..า.ก.............ท..า.ง..เ.ด..นิ ..อ.า..ห..า..ร.ต..อ..น..ห..น..้า...(.ห..ล..อ..ด.อ..า..ห..า.ร..แ..ล..ะ.ก..ร..ะ..เ.พ..า.ะ..อ..า.ห...า.ร..)............ท..า..ง.เ.ด..ิน..อ..า..ห..า.ร..ต.อ..น..ก..ล..า..ง.
..............ท..า.ง..เ.ด.นิ..อ..า..ห..า.ร..ต..อ..น..ป..ล..า.ย...(.ล..ำ.ไ..ส.แ้..ล..ะ..ท..ว.า..ร..ห..น..กั .).................................................................

5. แมลง

...ป..า.ก.............ห..ล..อ..ด.อ..า..ห..า.ร.............ก..ร..ะ.เ.พ..า..ะ..พ..กั ..อ..า.ห..า..ร..............ก..๋ึน................ก.ร..ะ..เ.พ..า.ะ..อ..า.ห...า.ร.................
...ล.ำ..ไ.ส..้ ...............ไ..ส.้ต..ร..ง...............ท..ว..า.ร..ห..น..กั .................................................................... ...........

6. ปลา

...ป..า.ก.............ค..อ..ห..อ.ย....................ห..ล..อ..ด..อ..า.ห..า..ร..................ก..ร.ะ..เ.พ..า..ะ.อ..า..ห..า.ร...............ล.ำ..ไ.ส..้ ..................
...ท..ว.า..ร.ห...น..กั ..........................................................................................................................

7. ไก่

...ป..า.ก.............ห..ล..อ..ด.อ..า..ห..า.ร.............ก..ร..ะ.เ.พ..า..ะ..พ..กั ..อ..า.ห..า..ร..............ก..ร.ะ..เ.พ..า..ะ..ย.่อ..ย..อ..า.ห..า..ร...............ก..น๋ึ............
...ล.ำ..ไ.ส..เ้.ล..็ก.................ล.ำ..ไ.ส..ใ้.ห..ญ...่ ................ท..ว..า.ร..ห..น..ัก....................................................................

8. วัว

...ป..า.ก.............ห..ล..อ..ด.อ..า..ห..า.ร.............ร..เู .ม..น.................เ.ร.ต..คิ..ลู..ัม..............โ.อ..ม..า.ซ..ัม.............อ..ะ..โ.บ..ม..า..ซ..ัม............
...ล.ำ..ไ.ส..้เ.ล..็ก............ล..ำ..ไ.ส..ใ้ .ห..ญ...่ ..............ท...ว.า..ร.ห..น..ัก..........................................................................

82

ภาพโครงสรา้ งภายในของสตั ว์ตา่ ง ๆ

โครงสร้างของฟองนำ้ โครงสร้างของไฮดรา

สลากหัวขอ้ สตั ว์ทมี่ ีทางเดนิ อาหารสมบรู ณ์ชนิดตา่ ง ๆ

ห น อ น ต ั ว ก ล ม (Roundworm) ไสเ้ ดือนดิน (Earthworm)

หอย (Mollusk) ก้งุ (Shrimp)
แมลง (Insect) ปลา (Fish)
ไก่ (Aves: Chicken วัว (Ruminant: Cow)

แบบประเมินผังมโนทัศน์ 83
1
คำช้แี จง ให้ผู้สอนประเมนิ ชนิ้ งาน/ภาระงาน แล้วขดี ลงในช่องที่ตรงกบั ระดับคะแนน

ระดับคะแนน

ลำดับท่ี รายการประเมิน 432

1 ความสอดคล้องกับจดุ ประสงค์

2 ความสอดคล้องกบั เนอื้ หา

3 ความคดิ สร้างสรรค์

4 ความตรงต่อเวลา

รวม

ลงช่อื …………………………………………………………. ผูป้ ระเมิน
………../………………../………………

84

เกณฑก์ ารประเมนิ ผังมโนทัศน์

ประเดน็ ที่ 4 ระดบั คะแนน 2 1
ประเมิน 3

1. ความ ผลงานสอดคลอ้ งกับ ผลงานสอดคล้องกับ ผลงานสอดคลอ้ งกับ ผลงานไม่สอดคลอ้ งกับ
สอดคล้องกบั จุดประสงคท์ ุกประเด็น จดุ ประสงคเ์ ปน็ สว่ นใหญ่ จุดประสงคบ์ าง จดุ ประสงค์
จดุ ประสงค์ ประเด็น

2. ความถกู ต้อง เน้ือหาสาระของผลงาน เนอ้ื หาสาระของผลงาน เนือ้ หาสาระของ เน้อื หาสาระของผลงาน
ผลงาน ถูกต้องบาง ไมถ่ ูกตอ้ งเป็นสว่ นใหญ่
ของ เน้ือหา ถูกต้องครบถว้ น ถูกต้องเปน็ ส่วนใหญ่ ประเด็น

3. ความคิด ผลงานแสดงถึงความคดิ ผลงานแสดงถึงความคิด ผลงานมีความ ผลงานไม่มีความ
สร้างสรรค์ นา่ สนใจ และไม่แสดง
สรา้ งสรรค์ แปลกใหม่ สร้างสรรคแ์ ปลกใหม่ แต่ น่าสนใจ แต่ ยงั ไม่มี ถงึ แนวคดิ แปลกใหม่

และเปน็ ระบบ ยงั ไม่เป็นระบบ แนวคดิ แปลกใหม่

4. ความตรงตอ่ ส่งชิ้นงานภายในเวลาท่ี สง่ ชน้ิ งานชา้ กวา่ เวลาที่ ส่งช้นิ งานช้ากว่าเวลา สง่ ชน้ิ งานช้ากว่าเวลาที่

เวลา กำหนด กำหนด 1 วนั ที่ กำหนด 2 วัน กำหนด 3 วนั ข้ึนไป

เกณฑก์ ารตัดสนิ คุณภาพ
ชว่ งคะแนน ระดับคุณภาพ

14-16 ดมี าก
11-13 ดี
8-10 พอใช้
ตำ่ กวา่ 8 ปรับปรุง