รวมเล่มแผนการจัดการเรียนรู้ศศิธร

135

แบบประเมินผังมโนทศั น์

คำชแี้ จง ให้ผ้สู อนประเมินชิ้นงาน/ภาระงาน แล้วขีด ลงในช่องท่ีตรงกบั ระดบั คะแนน

ระดบั คะแนน

ลำดับที่ รายการประเมนิ 432 1

1 ความสอดคล้องกบั จุดประสงค์

2 ความสอดคล้องกบั เนอ้ื หา

3 ความคิดสรา้ งสรรค์

4 ความตรงต่อเวลา

รวม

ลงช่อื …………………………………………………………. ผู้ประเมิน
………../………………../………………

136

เกณฑ์การประเมนิ ผังมโนทัศน์

ประเด็นท่ี 4 ระดับคะแนน 2 1
ประเมนิ 3

1. ความ ผลงานสอดคลอ้ งกบั ผลงานสอดคลอ้ งกับ ผลงานสอดคลอ้ งกับ ผลงานไมส่ อดคล้องกับ
สอดคลอ้ งกบั จดุ ประสงคท์ ุกประเดน็ จดุ ประสงค์เปน็ ส่วนใหญ่ จุดประสงคบ์ าง จดุ ประสงค์
จุดประสงค์ ประเด็น

2. ความถกู ต้อง เนื้อหาสาระของผลงาน เน้ือหาสาระของผลงาน เนอื้ หาสาระของ เนื้อหาสาระของผลงาน
ผลงาน ถูกตอ้ งบาง ไม่ถูกต้องเป็นสว่ นใหญ่
ของ เนื้อหา ถูกต้องครบถว้ น ถูกต้องเปน็ ส่วนใหญ่ ประเดน็

3. ความคิด ผลงานแสดงถงึ ความคิด ผลงานแสดงถงึ ความคดิ ผลงานมีความ ผลงานไมม่ ีความ
สร้างสรรค์ น่าสนใจ และไม่แสดง
สรา้ งสรรค์ แปลกใหม่ สรา้ งสรรคแ์ ปลกใหม่ แต่ นา่ สนใจ แต่ ยงั ไม่มี ถงึ แนวคิด แปลกใหม่

และเปน็ ระบบ ยงั ไม่เปน็ ระบบ แนวคิดแปลกใหม่

4. ความตรงต่อ สง่ ชิน้ งานภายในเวลาที่ ส่งชนิ้ งานชา้ กวา่ เวลาท่ี สง่ ช้ินงานชา้ กว่าเวลา สง่ ชิ้นงานชา้ กว่าเวลาที่

เวลา กำหนด กำหนด 1 วนั ที่ กำหนด 2 วัน กำหนด 3 วันขึ้นไป

เกณฑก์ ารตดั สินคณุ ภาพ
ช่วงคะแนน ระดับคุณภาพ

14-16 ดมี าก
11-13 ดี
8-10 พอใช้
ต่ำกว่า 8 ปรบั ปรงุ

137

แบบประเมนิ การนำเสนอผลงาน

คำช้ีแจง : ใหผ้ ูส้ อนสังเกตพฤตกิ รรมของนักเรียนในระหว่างเรยี นและนอกเวลาเรียน แล้วขีด ลงในชอ่ งทตี่ รงกบั ระดบั คะแนน

ลำดับที่ รายการประเมิน ระดบั คะแนน

321

1 เนอื้ หาละเอยี ดชัดเจน

2 ความถกู ตอ้ งของเนอ้ื หา

3 ภาษาที่ใชเ้ ขา้ ใจง่าย

4 ประโยชน์ที่ไดจ้ ากการนำเสนอ

5 วธิ ีการนำเสนอผลงาน

ลงชอ่ื …………………………………………………………. ผ้ปู ระเมิน
………../………………../………………

เกณฑ์การใหค้ ะแนน
ผลงานหรือพฤติกรรมสอดคล้องกับรายการประเมินสมบูรณช์ ดั เจน ให้ 3 คะแนน
ผลงานหรือพฤตกิ รรมสอดคล้องกับรายการประเมินเป็นสว่ นใหญ่ ให้ 2 คะแนน
ผลงานหรอื พฤตกิ รรมสอดคล้องกบั รายการประเมนิ บางสว่ น ให้ 1 คะแนน

เกณฑก์ ารตัดสนิ คณุ ภาพ
ช่วงคะแนน ระดับคณุ ภาพ

14-16 ดมี าก
11-13 ดี
8-10 พอใช้
ต่ำกวา่ 8 ปรบั ปรุง

138

แบบสงั เกตพฤตกิ รรมการทำงาน
กลมุ่

คำชแี้ จง : ให้ผู้สอนสังเกตพฤติกรรมของนักเรียนในระหว่างเรยี นและนอกเวลาเรียน แล้วขดี ลงในชอ่ งทตี่ รงกับระดบั คะแนน

ลำดบั ช่ือ–สกลุ การแสดง การยอมรับ การทำงาน ความมีน้ำใจ การมี รวม
ท่ี ของนกั เรยี น ความคิดเห็น ฟงั คนอ่นื ตามท่ีได้รบั 321 สว่ นรว่ มใน 15
มอบหมาย การปรับปรงุ คะแนน
1. นายกรวกิ นอ้ ยยะ 321 321 ผลงานกลุ่ม
2. นายนทั ธพงศ์ สนุ ทรชัย 321
3. นายบัญญวตั ปอ้ มเชียงพิณ 321
4. นายวงศธร แสงนิกุล
5. นายภาณุพงศ์ พรมสชี า
6. นายพัสกร พันละเกตุ
7. นายฑนวฒั น์ มัน่ ศกั ดิ์
8. นายสริ ภพ แซ่ภู่
9. นายนราธิป เสนจนั ทร์ฒิไชย
10. นายปยิ วฒั น์ รอดชมภู
11. นายอนชุ า สลาพมิ พ์
12. นายจณิ ภทั ร สงิ หเสน
13. นายชนาธปิ กำพระบาง
14. นายรชต บตุ รโคตร
15. นายชนุวรรธน์ อภิรักษเ์ มธาวงศ์
16. นายปราบปวร ปทั มสนธิ์
17. นายกิตตภิ ัฏ เจอื จนั ทึก
18. นายสมุ ติ ร มาตสุทธิ์
19. น.ส.วันนิสา กิตตกิ ุลธร
20. น.ส.ญาณภทั ร เทศศรีเมือง
21. น.ส.นภสั รา รตั นคุณ
22. น.ส.สุชาวดี ผาระนตั ร
23. น.ส.พรทิพ เตนากลุ
24. น.ส.พรนภสั ชัยอาวธุ
25. น.ส.วาสนา ปติ ะสตุ
26. น.ส.นราพร พุฒฝอย
27. น.ส.วนันพร ตนั นารตั น์
28. น.ส.ศลษิ า มลู มงั่
29. น.ส.ศิรภสั สร ดอนชุม
30. น.ส.กัณฐิกา อินทะวงศ์

ลำดับ ช่ือ–สกลุ การแสดง การยอมรับ การทำงาน ความมนี ำ้ ใจ การมี 139
ที่ ของนักเรยี น ความคิดเห็น ฟังคนอ่ืน ตามทีไ่ ดร้ ับ 321 สว่ นร่วมใน
มอบหมาย การปรับปรุง รวม
31. น.ส.ณัฐวรา ชยั เดช 321 321 ผลงานกลมุ่ 15
32. น.ส.ธัญมาส อะตะมะ 321 คะแนน
33. น.ส.ปาณศิ า โฉมกระโทก 321
34. น.ส.ศภุ ดิ า นามบุรี
35. น.ส.อธิชา คำภูมี
36. น.ส.มาตา บทไธสง
37. น.ส.ณฏั ฐณชิ า บญุ ตาระวะ
38. น.ส.พรพิชญ์ เพ็งคำศรี
39. น.ส.ชาลสิ า หล้ากำ่
40. น.ส.ภทั รนันท์ ภูนาปี
41. น.ส.ลลนา เขม็ เลศิ
42. น.ส.มทุ ิตา คณะโท
43. น.ส.ธนญั ญา นามวงษ์
44. น.ส.พดั ชา วงไชยยา
45. น.ส.อาภาสริ ิ ฟุ้งกลน่ิ

ลงชื่อ…………………………………………………………. ผปู้ ระเมิน
………../………………../………………

เกณฑ์การใหค้ ะแนน
ปฏิบตั หิ รือแสดงพฤติกรรมอย่างสม่ำเสมอ ให้ 3 คะแนน
ปฏบิ ตั ิหรอื แสดงพฤตกิ รรมบ่อยครั้ง ให้ 2 คะแนน
ปฏิบตั หิ รอื แสดงพฤตกิ รรมบางคร้ัง ให้ 1 คะแนน

เกณฑ์การตัดสนิ คุณภาพ

ชว่ งคะแนน ระดับคณุ ภาพ

14-16 ดีมาก

11-13 ดี

8-10 พอใช้

ต่ำกวา่ 8 ปรับปรงุ

แบบประเมนิ การปฏบิ ัติการ 140

คำชีแ้ จง : ใหผ้ ูส้ อนประเมนิ การปฏบิ ัติการของนกั เรยี นตามรายการทกี่ ำหนดแล้วขดี ✓ลงในชอ่ งทีต่ รงกับระดับคะแนน 1

ลำดับท่ี รายการประเมนิ ระดบั คะแนน
432
1 การปฏิบัติการทดลอง
2 ความคลอ่ งแคลว่ ขณะปฏิบัติการ รวม
3 การนำเสนอ

ลงช่ือ ................................................... ผู้ประเมิน
................./................../..................

เกณฑก์ ารประเมิน

ประเด็นทปี่ ระเมิน 4 ระดบั คะแนน 2 1
3

1. การปฏิบัติการ ทำตามทดลองตามขั้นตอน ทำตามทดลองตามขั้นตอน ต้องให้ความช่วยเหลือบ้าง ต้องให้ความช่วยเหลืออยา่ ง

ทดลอง และใชอ้ ุปกรณไ์ ด้อยา่ งถกู ตอ้ ง และใช้อุปกรณ์ได้อย่าง ในการทำการทดลอง และ มากในการทำการทดลอง

ถูกต้อง แต่อาจต้องได้รับ การใชอ้ ุปกรณ์ และการใชอ้ ปุ กรณ์

คำแนะนำบา้ ง

2. ความคล่องแคล่ว มีความคล่องแคล่วในการทำ มีความคล่องแคล่วในการ ข า ด ค ว า ม ค ล ่ อ ง แ ค ล่ ว ทำการทดลองเสร็จไม่

ขณะปฏบิ ตั ิการ การทดลองโดยไมต่ ้องไดร้ บั คำ ทำการทดลองแต่ต้องได้รับ ในขณะการทำการทดลอง ทันเวลา และทำอุปกรณ์

ชแี้ นะ และทำการทดลองเสรจ็ คำแนะนำบ้าง และทำการ จึงทำการทดลองเสร็จไม่ เสียหาย

ทันเวลา ทดลองเสรจ็ ทันเวลา ทนั เวลา

3. การบันทึก สรุป บันทึกและสรุปผลการทดลอง บันทึกและสรุปผลการ ต้องให้คำแนะนำในการ ต้องให้ความชว่ ยเหลืออยา่ ง
และการนำเสนอ ไดถ้ กู ตอ้ ง รัดกมุ นำเสนอผล ทดลองได้ถูกต้อง แต่การ บันทึก สรุป และนำเสนอ มากในการบันทึกสรุป และ
ผลการทดลอง การทดลองเป็นข้นั ตอนชดั เจน นำเสนอผลการทดลองยงั ไม่ ผลการทดลอง นำเสนอผลการทดลอง
เป็นข้นั ตอน

เกณฑ์การตดั สนิ คุณภาพ

ชว่ งคะแนน ระดับคณุ ภาพ

11-12 ดมี าก

9-10 ดี

6-8 พอใช้

ตำ่ กวา่ 6 ปรับปรงุ

141

แผนการจดั การเรียนรทู้ ่ี 7

โดยจัดกจิ กรรมการเรียนรู้แบบ 5E

รหัสวิชา ว32242 วชิ า ชีววิทยาเพม่ิ เติม 4 ชนั้ มธั ยมศกึ ษาปีท่ี 5

หน่วยการเรียนร้ทู ี่ 13 เรื่อง ระบบย่อยอาหาร เวลา 14 ชวั่ โมง

แผนการจัดการเรียนรู้เรือ่ ง ลำไส้ใหญ่ เวลา 1 ช่ัวโมง

ภาคเรียนที่ 2 ปกี ารศึกษา 2564 ผสู้ อน นางสาวศศธิ ร นันทอง

กลุ่มสาระการเรียนร้วู ิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี โรงเรยี นปทุมเทพวิทยาคาร

_________________________________________________________________________

1. สาระชีววิทยา

เข้าใจการย่อยอาหารของสัตว์และมนุษย์ การหายใจและการแลกเปลี่ยนแก๊สการลำเลียง
สารและการหมุนเวียนเลือด ภูมิคุ้มกันของร่างกาย การขับถ่าย การรับรู้และการตอบสนอง การ
เคลื่อนท่ี การสืบพันธุ์และการเจริญเติบโต ฮอร์โมนกับการรักษาดุลยภาพ และพฤติกรรมของสัตว์

รวมท้งั นำความรู้ไปใช้ประโยชน์
ผลการเรียนรู้

อธิบายเกี่ยวกับโครงสร้าง หน้าท่ีและกระบวนการย่อยอาหาร และการดูดซึมสารอาหาร
ภายในระบบย่อยอาหารของมนุษย์
2. สาระสำคญั

ลำไส้ใหญเ่ ปน็ ทางเดนิ อาหารท่ตี ่อจากลำไส้เลก็ มีความยาวประมาณ 1.5 เมตร กว้างประมาณ
6 เซนตเิ มตร แบ่งออกเปน็ 3 ส่วน ได้แก่ ซีกมั โคลอน และเรกตมั
3. จุดประสงค์การเรียนรู้

3.1 ดา้ นความรู้ (K) นักเรยี นสามารถอธิบายโครงสร้างและหน้าท่ีของลำไสใ้ หญ่ได้
3.2 ด้านทักษะและกระบวนการ (P) นักเรียนสามารถเขียนแผนผังมโนทัศน์แสดงการ
ยอ่ ยอาหารของมนษุ ย์ไดอ้ ย่างถูกตอ้ ง
3.3 ดา้ นคุณลกั ษณะ (A) นกั เรยี นมีความรบั ผิดชอบต่อหนา้ ที่และงานที่ไดร้ บั มอบหมาย

142

4. สาระการเรยี นรู้
การย่อยอาหารของมนุษย์ประกอบด้วย การย่อยเชิงกลโดยการบดอาหารให้มีขนาดเล็กลง และ

การย่อยทางเคมีโดยอาศัยเอนไซม์ในทางเดินอาหาร ทำให้โมเลกุลของอาหารมีขนาดเล็กจนเซลล์
สามารถดดู ซึมและนำไปใชไ้ ด้ การยอ่ ยอาหารของมนุษย์เกิดข้นึ ที่ช่องปาก กระเพาะอาหาร และลำไส้
เล็ก สารอาหารที่ย่อยแล้ว วติ ามินบางชนดิ และธาตอุ าหารจะถูกดูดซมึ ทีว่ ิลลัสเข้าสู่หลอดเลือดฝอย
แล้วผา่ นตับก่อนเข้าสูห่ ัวใจ สว่ นสารอาหารประเภทลพิ ดิ และวิตามินทลี่ ะลายในไขมันจะถูกดูดซึมเข้า
สู่หลอดน้ำเหลืองฝอย อาหารที่ไม่ถูกย่อยหรือย่อยไม่ได้จะเคลื่อนต่อไปยังลำไส้ใหญ่ น้ำ ธาตุอาหาร
และวติ ามินบางสว่ นดดู ซมึ เขา้ สู่ผนังลำไสใ้ หญ่ ทเี่ หลอื เปน็ กากอาหารจะถูกกำจดั ออกทางทวารหนกั
5.1 สมรรถนะสำคญั ของผเู้ รียน

5.1 สมรรถนะสำคญั ของผู้เรียน (เฉพาะทีเ่ กดิ ในแผนการจัดการเรียนร้นู ้ี)
 1) ความสามารถในการส่ือสาร
 2) ความสามารถในการคิด
 3) ความสามารถในการแก้ปัญหา
 4) ความสามารถในการใช้ทักษะชวี ิต
 5) ความสามารถในการใช้เทคโนโลยี
5.2 สมรรถนะสำคญั ของผูเ้ รียนของโรงเรียนมาตรฐานสากล
(เฉพาะทเ่ี กิดในแผนการจัดการเรียนรู้น้ี)
 1) เปน็ เลิศทางวชิ าการ
 2) สอ่ื สารได้อยา่ งน้อย 2 ภาษา
 3) ลำ้ หน้าทางความคิด
 4) ผลิตงานอย่างสรา้ งสรรค์
 5) รว่ มกันรับผิดชอบต่อสังคมโลก

6. คณุ ลกั ษณะอันพึงประสงค์

คณุ ลักษณะอันพึงประสงค์ (A) (เฉพาะท่ีเกิดในแผนการจัดการเรยี นร้นู ้)ี

 1) รกั ชาติ ศาสน์ กษัตริย์  5) อย่อู ย่างพอเพียง

 2) ซอ่ื สัตย์ สจุ ริต  6) มงุ่ มั่นในการทำงาน

 3) มวี นิ ัย  7) รักความเปน็ ไทย

 4) ใฝเ่ รียนรู้  8) มีจิตสาธารณะ

143

7. การบูรณาการตามพระราชบญั ญัตกิ ารศกึ ษาแหง่ ชาติ (เฉพาะที่เกดิ ในแผนการจดั การเรียนร้นู ี้)
 บูรณาการกับหลักปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียง
 หลักความพอประมาณ
 หลกั ความมีเหตุผล
 หลกั การมีภูมคิ ้มุ กัน
 เงื่อนไขความรู้
 เงื่อนไขคณุ ธรรม
 บรู ณาการกับการจดั การศกึ ษาเพ่อื อาชีพ
 บูรณาการกบั หลกั สตู รต้านทจุ ริตศึกษา
 การคิดแยกแยะระหว่างผลประโยชน์ส่วนตนและผลประโยชนส์ ่วนรวม
 ความละอายและความไม่ทนต่อการทจุ ริต
 STRONG : จิตพอเพยี งต้านทจุ รติ
 พลเมืองกับความรบั ผิดชอบต่อสงั คม
 บรู ณาการข้ามกลมุ่ สาระการเรยี นรู้
(ระบุ)…………………………………………………………………….......................................................

............................................................................................................................. ...................................
 อน่ื ๆ
(ระบุ)…………………………………………………………………….......................................................

............................................................................................................................. ...................................

8. กจิ กรรมการเรยี นรู้
วิธีสอนแบบสืบเสาะหาความรู้ 5E (Inquiry Method : 5E)

ข้นั สร้างความสนใจ (Engagement)
1.1 ครูนำเข้าสูบ่ ทเรียนโดยทบทวนการย่อยอาหารและการดดู ซมึ สารอาหารบรเิ วณลำไส้เล็ก
และถาม คำถามนักเรยี น โดยมีแนวคำถามดังนี้

• บรเิ วณลำไสเ้ ลก็ (Small intestine) มีการดดู ซมึ สารอาหารประเภทใดบา้ ง
(แนวตอบ: บริเวณสำไส้เล็ก (Small intestine) มีการดูดซึมสารอาหารทุกประเภท ทั้ง
คารโ์ บไฮเดรต โปรตนี และไขมัน)
• ให้นกั เรียนยกตวั อยา่ งอาหารทีไ่ มถ่ กู ย่อยบริเวณลำไส้เลก็ (Small intestine)

144

(แนวตอบ: คำตอบขึ้นอยู่กับดุลยพินิจของครูผู้สอน ซึ่งอาหารที่ไม่ถูกย่อยบริเวณลำไส้เล็ก
(Small intestine) จะเปน็ อาหารพวกกากใยอาหารท่ีพบในผกั และผลไม้)
• กากอาหารเคลื่อนที่จากลำไส้เล็ก (Small intestine) เข้าสู่ลำไส้ใหญ่ (Large intestine) ได้
อยา่ งไร
(แนวตอบ: อาหารเคลื่อนที่จากลำไส้เล็ก (Small intestine) เข้าสู่ลำไส้ใหญ่ (Large
intestine) โดยอาศยั กระบวนการเพอรสิ ตัลซสิ (Peristalsis) ซึง่ เป็นการหดและคลายตัวของ
กล้ามเนื้อบริเวณลำไส้เล็ก และเป็นกระบวนการเดียวกับที่พบบริเวณหลอดอาหารและ
กระเพาะอาหาร )
ขัน้ สำรวจค้นหา (Exploration)

2.1) ครูอธบิ ายใหน้ ักเรยี นฟังวา่ “อาหารประเภทต่าง ๆ จะถูกย่อยและดดู ซึมบรเิ วณลำไส้
เล็ก (Small intestine) ส่วนอาหารท่ีไมส่ ามารถย่อยได้ เช่น กากใยอาหารจะถูกสง่ ไปยังลำไส้ใหญ่
(Large intestine)”

2.2) ครใู ห้นักเรียนศกึ ษาโครงสร้างของลำไสใ้ หญ่ การทำงานของลำไส้ใหญ่ และการขบั ถ่าย
กากอาหารเปน็ อุจจาระ จากแหลง่ การเรียนรู้ตา่ ง ๆ เช่น อินเทอร์เนต็ หรือ หนงั สือเรยี นชวี วิทยา ม.
5 เล่ม 4 หน่วยการเรยี นรู้ที่ 13 ระบบย่อยอาหาร

ขนั้ อธิบายความรู้ (Explanation)
3.1) ครูถามคำถามนกั เรียน โดยมีแนวคำถามดังนี้
• แบคทีเรีย E. coli ท่พี บในลำไสใ้ หญ่มคี วามสมั พนั ธ์กบั มนุษยใ์ นรูปแบบใด และอยา่ งไร
(แนวตอบ: ภาวะได้ประโยชน์ร่วมกัน โดยแบคทีเรีย E. Coli ได้อาหารและแหล่งที่อยู่อาศัย
สว่ นมนษุ ยไ์ ดร้ บั วติ ามินจากการสังเคราะหข์ องแบคทีเรยี )
• ถ้ากากอาหารอยใู่ นลำไส้ใหญ่ (Large intestine) เปน็ เวลานานจะเกดิ ผลอยา่ งไร
(แนวตอบ: กากอาหารจะแข็ง เนื่องจากถูกดูดน้ำและแรธ่ าตุเข้าสู่รา่ งกายมาก ทำให้อุจจาระ
ออกมามี ลกั ษณะแข็ง)
• การรบั ประทานผกั และผลไมม้ าก ๆ จะมีผลตอ่ การขับถ่ายอจุ จาระอยา่ งไร
(แนวตอบ: ผักและผลไม้มีเส้นใยที่เป็นเซลลูโลสมาก ซึ่งในระบบย่อยอาหารของมนุษย์ไม่มี
เอนไซม์ (Enzyme) ที่สามารถย่อยเซลลูโลส (Cellulose) ได้ จึงทำให้ขับถ่ายอุจาระสะดวก
ขน้ึ )
3.2) นักเรยี นและครูร่วมกันอภปิ รายเก่ียวกับโครงสร้างของลำไส้ใหญ่ โดยมปี ระเด็นดังนี้ “ลำไส้
ใหญ่แบ่งออกเป็น 3 ส่วน ได้แก่ ซีกัม (Caecum) เป็นลำไส้ใหญ่ (Large intestine) ส่วนต้น

145

ทำหนา้ ท่ีรับกากอาหารจากลำไส้เล็ก (Small intestine) โคลอน (Colon) ทำหน้าท่ดี ดู ซึมน้ำ
และวิตามินบี 12 ที่สร้างจากแบคทีเรียในลำไส้ใหญ่ และเรกตัม (Rectum) เป็นลำไส้ใหญ่
สว่ นปลาย”
3.3) นักเรียนและครูร่วมกันอภิปรายเกี่ยวกับการทำงานของลำไส้ใหญ่ (Large intestine) ซึ่งมี
การดูดซึมน้ำ วิตามิน และแร่ธาตุบางชนิด นอกจากนั้นบริเวณลำไส้ใหญ่จะมีแบคทีเรีย
E.coli ซึ่งสามารถสงั เคราะห์วติ ามินบางชนิด เช่น วิตามินเค วิตามินบี 1 บี 9 และบี 12 และ
จะถูกดูดซึมเข้าสรู่ ่างกาย
ขนั้ ขยายความเข้าใจ (Elaboration)
4.1) ครูให้นักเรียนทำแผนผังมโนทัศน์ เรื่อง การย่อยอาหารของมนุษย์ โดยอธิบายถึง
โครงสร้างการย่อย อาหาร การดูดซึมสารอาหารประเภทต่าง ๆ ของอวัยวะในระบบย่อยอาหารของ
มนษุ ย์
4.2) ครใู หน้ ักเรียนทำใบงานที่ 1.5 เรอื่ ง อวยั วะในระบบยอ่ ยอาหารของมนุษย์
ข้นั ประเมนิ (Evaluation)
5.1) ครทู ดสอบความเข้าใจของนักเรยี นโดนการถามตอบคำถามจากเม่ือตน้ ช่ัวโมง โดยมีแนว
คำถามดงั น้ี
• ซกี มั (Caecum) โคลอน (Colon) และ เรกตัม (Rectum) สว่ นใดของลำไส้ใหญ่ทมี่ ีขนาดยาว
ท่ีสดุ
(แนวตอบ: โคลอน (Colon) เป็นลำไส้ส่วนที่ยาวที่สุด มีหน้าที่ดูดซึมน้ำและวิตามินบี 12 ที่
สรา้ งจากแบคทีเรยี ในลำไส้ใหญ่ และขบั กากอาหารเข้าสู่ลำไส้ใหญ่สว่ นตอ่ ไป)
• ไส้ติง่ เปน็ สว่ นที่ยื่นออกมาจากบรเิ วณใดของลำไสใ้ หญ่
(แนวตอบ: ซีกัม (Caecum) เป็นลำไส้ใหญ่ส่วนต้นที่ต่อจากลำไส้เล็กส่วนไอเลียม ทำหน้าท่ี
รับกากอาหารจากลำไส้เล็ก ซึ่งซีกัมจะมีส่วนของไส้ติ่ง (Appendix) ยื่นออกมาเป็นติ่งอยู่
บริเวณด้านขวาล่างมีลักษณะเปน็ ท่อตัน ยาวประมาณ 11 เซนติเมตร หรือเท่าปลายน้วิ ก้อย
ซึ่งไสต้ ิ่งไม่มหี นา้ ท่เี กย่ี วข้องกับการย่อยอาหารของมนษุ ย์)
5.2) ครตู รวจสอบผลจากแผนผงั มโนทัศน์ เร่ือง การย่อยอาหารของมนุษย์
5.3) ครูตรวจสอบผลจากใบงานท่ี 1.5 เรือ่ ง อวยั วะในระบบยอ่ ยอาหารของมนษุ ย์

146

9. สอ่ื การเรียนรูแ้ ละแหล่งการเรยี นรู้
9.1 ส่ือการเรยี นรู้
1 .หนงั สือเรยี นชีววทิ ยา สสวท. ม.5 เล่ม 4
2. PowerPoint
3. ใบงานที่ 1.5 เร่อื ง อวัยวะในระบบย่อยอาหารของมนษุ ย์
9.2 แหลง่ การเรียนรู้
1. ห้องเรยี น
2. หอ้ งสมุด

10. การวัดและประเมินผล

จดุ ประสงค์การเรยี นรู้ วิธกี าร เครื่องมือท่ใี ช้ เกณฑ์
-แบบประเมนิ การ ร้อยละ 80%
ด้านความรู้ (K) นักเรียนสามารถ -การนำเสนอเกย่ี วกบั นำเสนองาน ผ่านเกณฑ์
-เฉลยใบงานท1ี่ .5
สามารถอธิบายโครงสร้างและหน้าที่ หวั ขอ้ ท่ีไดร้ ับมอบหมาย

ของลำไสใ้ หญไ่ ด้ -ตรวจใบงานท่ี 1.5

ด้านทักษะและกระบวนการ (P) -นำเสนอผลงาน -แบบประเมนิ การ ร้อยละ 80 %
นักเรียนสามารถเขียนแผนผังมโน -นำเสนอแผนผงั มโน นำเสนอผลงาน ผ่านเกณฑ์
-แบบประเมินผงั มโน
ทัศน์แสดงการย่อยอาหารของมนุษย์ ทศั น์ ทศั น์
ได้อยา่ งถกู ต้อง

ด้านคุณลกั ษณะ (A) -สังเกตพฤติกรรม การ -แบบสังเกตพฤติกรรม ระดับคุณภาพ
2 ผ่านเกณฑ์
นักเรียนมีความรับผิดชอบต่อหน้าที่ ทำงาน ความมีวนิ ัย ใฝ่ การทำงาน

และงานทไี่ ด้รบั มอบหมาย เรยี นรู้ และมงุ่ มน่ั ในการ

ทา้ งาน

147

บนั ทกึ ผลหลงั การสอน

รหัสวชิ า ..................... วชิ า ............................... หนว่ ยการเรยี นร้ทู ่ี ..... เร่ือง .............................
แผนการจดั การเรยี นร้ทู ่ี .... เร่ือง .................................................................. เวลา ..... ช่ัวโมง

1. สรุปผลการเรยี นการสอน
……......................................................................................................................................... .................
……..........................................................................................................................................................
……......................................................................................................................................... .................
……................................................................................................................................................ ..........
……......................................................................................................................................... .................
…….............................................................................................................. ............................................

2. ปญั หา / อปุ สรรค
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………….......................................................................................................... ……………
……......................................................................................................................................... .................
……......................................................................................................................................... .................

3. แนวทางแก้ไข / แนวทางการพัฒนา
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………..........................................................................................................……………
……......................................................................................................................................... .................
……..........................................................................................................................................................

ลงชอ่ื …………………………………………..ผสู้ อน
(นางสาวศศธิ ร นนั ทอง)

นกั ศกึ ษาฝกึ ประสบการณว์ ิชาชีพครู
วนั ท่ี.........เดอื น......................พ.ศ..............

148

ความคิดเหน็ ของครูพ่เี ล้ียง
............................................................................................................................. ...................................
............................................................................................................................. ...................................
……......................................................................................................................................... .................
…….............................................................................................................. ............................................
……......................................................................................................................................... .................

ลงชอื่ ................................................................ผตู้ รวจสอบ
(นางสาวลภัสชวลั วจิ ติ พรวงศ์)
ครพู ี่เล้ียง

ความคิดเห็นของหัวหนา้ กลุ่มสาระการเรียนรู้
............................................................................................................................. ...................................
............................................................................................... .................................................................
……......................................................................................................................................... .................
……..........................................................................................................................................................

ลงชื่อ................................................................ผู้ตรวจสอบ
(นางนติ ยาภรณ์ ศรีภาแลว)

หวั หน้ากลมุ่ สาระการเรยี นรู้วิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

ความคดิ เห็นของผ้บู รหิ ารสถานศกึ ษาหรือผทู้ ี่ได้รบั มอบหมาย
....................................................................................................................... .........................................
............................................................................................................................. ...................................
……..........................................................................................................................................................
……......................................................................................................................................... .................
……......................................................................................................................................... .................
…….............................................................................................................. ............................................
……......................................................................................................................................... .................
……..........................................................................................................................................................
……......................................................................................................................................... .................

ลงช่อื ................................................................
(นางสาวสธุ ธี ดิ า บรรณารักษ์)

หวั หนา้ กล่มุ งานการจัดการเรียนรู้
วนั ที่.........เดอื น......................พ.ศ. .........

149

ภาคผนวก

หมายเหตุ ภาคผนวกประกอบดว้ ย
1. ส่อื การเรยี นรู้ เช่น ใบความรู้ ใบกจิ กรรม ใบงาน แบบฝึกทกั ษะ เป็นต้น (เฉพาะท่ี

ปรากฎในแผนการจัดการเรยี นรนู้ ้ี)
2. เครอ่ื งมือทใี่ ชว้ ัดผลประเมนิ ผล เชน่ แบบทดสอบก่อนเรียน / หลังเรยี น แบบประเมิน

ทกั ษะกระบวนการ แบบประเมินคณุ ลักษณอันพึงประสงค์ เป็นต้น (เฉพาะท่ีปรากฎในแผนการจัด
การเรยี นรู้นี้)

3. เกณฑ์การวดั ผลประเมนิ ผล เช่น เกณฑ์การใหค้ ะแนนดา้ นทักษะและกระบวนการทาง
คณิตศาสตร์ เกณฑก์ ารให้คะแนนด้านคณุ ลักษณะอันพึงประสงค์ เป็นต้น (เฉพาะทป่ี รากฎใน
แผนการจัดการเรียนร้นู ้ี)

150

ใบงานท่ี 1.5
เรือ่ ง อวยั วะในระบบย่อยอาหารของมนุษย์

คำชี้แจง : จงอธิบายกระบวนการสำคัญท่ีพบในอวัยวะในระบบย่อยอาหารของมนุษย์

หมายเลข 1 กระบวนการสำคัญ คือ................
........................................................................
1 ........................................................................
........................................................................
........................................................................
2 ........................................................................

หมายเลข 2 กระบวนการสำคัญ คอื ................
3 ........................................................................

4 ........................................................................

5 ........................................................................
........................................................................

6 ........................................................................

หมายเลข 3 กระบวนการสำคัญ คอื ................ หมายเลข 4 กระบวนการสำคัญ คอื ................
........................................................................ ........................................................................
........................................................................ ........................................................................
........................................................................ ........................................................................
........................................................................ ........................................................................
........................................................................ ........................................................................

หมายเลข 5 กระบวนการสำคัญ คอื ................ หมายเลข 6 กระบวนการสำคัญ คอื ................
........................................................................ ........................................................................
........................................................................ ........................................................................
........................................................................ ........................................................................
........................................................................ ........................................................................
........................................................................ ........................................................................

ใบงาน1.5 151
เรื่อง อวยั วะในระบบย่อยอาหารของมนษุ ย์
เฉลย
คำชี้แจง : จงอธิบายกระบวนการสำคัญที่พบในอวัยวะในระบบย่อยอาหารของมนุษย์

หมายเลข 1 กระบวนการสำคัญ คือ...............
.ป...า..ก..เ..ป...็น..บ...ร..ิเ..ว..ณ...ท...ี่ม...ีก..า..ร..ย...่อ..ย...อ..า..ห...า..ร..เ.ช..ิ.ง..ก..ล......
1 .โ..ด...ย..ก...า..ร..บ...ด...เ..ค..ี.้ย..ว...ข..อ...ง..ฟ...ัน.....แ...ล..ะ...ก..า..ร...ย..่อ...ย......
.อ...า..ห..า...ร..เ.ช..ิง..เ..ค..ม...ีโ.ด...ย..อ...า..ศ..ัย...เ.อ...น..ไ..ซ..ม...์อ..ะ..ไ..ม..เ..ล..ส......
.ใ..น..น...้ำ..ล..า..ย..........................................................
2 ........................................................................

หมายเลข 2 กระบวนการสำคัญ คอื ...............
3 ..ห...ล..อ..ด...อ..า..ห...า..ร..เ.ป...น็ ..บ...ร..ิเ.ว..ณ....ท..เี่.ก...ดิ ..ก...ร..ะ..บ..ว..น...ก..า..ร.....
4 ..เ.พ...อ...ร..ิส..ท...ัล...ซ..ิส....ซ...ึ่ง..เ.ป...็น..ก...า..ร..บ...ีบ..แ...ล..ะ..ค...ล..า..ย...ต..ัว.....

..ข...อ..ง..ก..ล...้า..ม..เ..น..ื.้อ..ห...ล..อ...ด..อ...า..ห...า..ร..เ.พ...ื่อ..ส...่ง..อ..า..ห...า..ร.....
5 ..จ..า..ก...ป..า..ก...ไ.ป...ย..งั..ห...ล..อ..ด...อ..า..ห...า..ร.............................
6 ........................................................................

หมายเลข 3 กระบวนการสำคัญ คือ............... หมายเลข 4 กระบวนการสำคัญ คือ...............
..ต...บั ..เ.ป...น็...อ..ว..ัย..ว...ะ..ท..ี่ส...ร..้า..ง..น..้ำ..ด..ี..แ..ล...ะ..น..ำ..ไ..ป..เ..ก..็บ...ไ.ว..้... ..ก..ร..ะ...เ.พ...า..ะ...อ..า..ห...า..ร..เ..ป...็น...บ..ร...ิเ.ว..ณ....ท...ี่ม...ีก..า..ร..ย...่อ..ย......
..ท...ี่ถ..งุ..น...ำ้ .ด...ี .แ...ล..ว้..จ..ะ...ถ..กู..ส...ง่ ..เ.ข..า้..ส..ู่ล...ำ..ไ.ส...้เ.ล..็ก...ส..่ว..น...ด..ู... ..อ..า..ห...า..ร..ป...ร..ะ..เ..ภ...ท..โ..ป...ร..ต..ี.น....โ..ด..ย...ฮ..อ..ร..์.โ.ม...น..แ...ก..ส......
..โ..อ..ด...ีน..ัม....โ..ด..ย..น...้ำ..ด...ีจ..ะ..ช...่ว..ย..ท...ำ..ใ.ห...้ไ.ข...ม..ัน...แ..ต..ก...ต..วั..... ..ต..ร..ิน...จ..ะ...ก..ร..ะ..ต...ุ้น...ใ.ห...้ม...ีก..า...ร..ห..ล...ั่ง..ไ.ฮ...โ.ด...ร..ค..ล...อ...ร.ิ.ก.....
..เ.ป...น็...ห..ย...ด..ไ..ข..ม..ัน...เ.ล..ก็....ๆ........................................ ..ซ..ึ่ง..จ..ะ...เ.ป...ล..ี่ย...น...เ.พ...ป..ซ...ิโ.น...เ.จ...น..เ..ป..็น...เ.พ...ป...ซ..ิน....เ..พ..ื่อ......
........................................................................ ..ย..อ่..ย...โ.ม...เ.ล..ก...ุล..ข..อ...ง.โ..ป...ร..ต..ีน...ใ.ห...ม้ ..ขี..น...า..ด..เ.ล...็ก..ล..ง..........

หมายเลข 5 กระบวนการสำคัญ คือ................ หมายเลข 6 กระบวนการสำคัญ คอื ................
.ล...ำ..ไ.ส...้เ..ล..็ก...เ.ป...็น...บ...ร..ิเ..ว..ณ....ท..ี.่ม..ี.ก..า..ร..ย...่อ...ย..อ...า..ห..า...ร..... ..ล...ำ..ไ..ส...้ใ..ห...ญ...่เ..ป...็น...บ...ร..ิเ..ว..ณ....ท..ี่.ม..ี.ก..า..ร...ด..ู.ด..ซ...ึม...น..้ำ.....
.ป...ร..ะ..เ..ภ..ท...ค...า..ร..์โ.บ...ไ..ฮ..เ.ด...ร..ต....โ.ป...ร..ต..ีน....แ...ล..ะ..ไ..ข..ม..ั.น...... ..ว...ิต..า..ม...ิน....แ..ล...ะ..แ..ร..่.ธ..า..ต..ุ..แ..ล...ะ..เ.ป...็น...บ..ร..ิเ..ว..ณ...ท...ี่พ...บ.....
.แ...ล..ะ..เ..ป..็น...บ...ร..ิเ.ว..ณ....ท...ี่ม..ีก...า..ร..ด..ูด...ซ..ึม...ส..า..ร..อ...า..ร..ห..า..ร...... ..แ...บ..ค...ท...ีเ.ร..ีย..ท...ี่ส..า..ม...า..ร..ถ..ส...ัง..เ.ค..ร..า..ะ...ห..์ว..ิต...า..ม..ิน...บ...า..ง....
.ไ..ด..้.แ..ก...่ .น...้ำ...ต..า..ล...โ.ม...เ..ล..ก...ุล..เ..ด..ี.ย..ว....ก..ร...ด..อ...ะ..ม...ิโ.น....... ..ช...น..ิด.................................................................
.ก...ร..ด..ไ.ข...ม..ัน...แ..ล..ะ...ก..ล..เี..ซ..อ..ร..อ...ล................................. ........................................................................

แบบประเมินผังมโนทศั น์ 152

คำชแี้ จง ให้ผ้สู อนประเมินชิ้นงาน/ภาระงาน แล้วขีด ลงในช่องท่ีตรงกบั ระดบั คะแนน 1

ระดบั คะแนน

ลำดับที่ รายการประเมนิ 432

1 ความสอดคล้องกบั จุดประสงค์

2 ความสอดคล้องกบั เนอ้ื หา

3 ความคิดสรา้ งสรรค์

4 ความตรงต่อเวลา

รวม

ลงช่อื …………………………………………………………. ผู้ประเมิน
………../………………../………………

153

เกณฑ์การประเมนิ ผังมโนทัศน์

ประเด็นท่ี 4 ระดับคะแนน 2 1
ประเมนิ 3

1. ความ ผลงานสอดคลอ้ งกบั ผลงานสอดคลอ้ งกับ ผลงานสอดคลอ้ งกับ ผลงานไมส่ อดคล้องกับ
สอดคลอ้ งกบั จดุ ประสงคท์ ุกประเดน็ จดุ ประสงค์เปน็ ส่วนใหญ่ จุดประสงคบ์ าง จดุ ประสงค์
จุดประสงค์ ประเด็น

2. ความถกู ต้อง เนื้อหาสาระของผลงาน เน้ือหาสาระของผลงาน เนอื้ หาสาระของ เนื้อหาสาระของผลงาน
ผลงาน ถูกตอ้ งบาง ไม่ถูกต้องเป็นสว่ นใหญ่
ของ เนื้อหา ถูกต้องครบถว้ น ถูกต้องเปน็ ส่วนใหญ่ ประเดน็

3. ความคิด ผลงานแสดงถงึ ความคิด ผลงานแสดงถงึ ความคดิ ผลงานมีความ ผลงานไมม่ ีความ
สร้างสรรค์ น่าสนใจ และไม่แสดง
สรา้ งสรรค์ แปลกใหม่ สรา้ งสรรคแ์ ปลกใหม่ แต่ นา่ สนใจ แต่ ยงั ไม่มี ถงึ แนวคิด แปลกใหม่

และเปน็ ระบบ ยงั ไม่เปน็ ระบบ แนวคิดแปลกใหม่

4. ความตรงต่อ สง่ ชิน้ งานภายในเวลาที่ ส่งชนิ้ งานชา้ กวา่ เวลาท่ี สง่ ช้ินงานชา้ กว่าเวลา สง่ ชิ้นงานชา้ กว่าเวลาที่

เวลา กำหนด กำหนด 1 วนั ที่ กำหนด 2 วัน กำหนด 3 วันขึ้นไป

เกณฑก์ ารตดั สินคณุ ภาพ
ช่วงคะแนน ระดับคุณภาพ

14-16 ดมี าก
11-13 ดี
8-10 พอใช้
ต่ำกว่า 8 ปรบั ปรงุ

154

แบบประเมนิ การนำเสนอผลงาน

คำช้ีแจง : ใหผ้ ูส้ อนสังเกตพฤตกิ รรมของนักเรียนในระหว่างเรยี นและนอกเวลาเรียน แล้วขีด ลงในชอ่ งทตี่ รงกบั ระดบั คะแนน

ลำดับที่ รายการประเมิน ระดบั คะแนน

321

1 เนอื้ หาละเอยี ดชัดเจน

2 ความถกู ตอ้ งของเนอ้ื หา

3 ภาษาที่ใชเ้ ขา้ ใจง่าย

4 ประโยชน์ที่ไดจ้ ากการนำเสนอ

5 วธิ ีการนำเสนอผลงาน

ลงชอ่ื …………………………………………………………. ผ้ปู ระเมิน
………../………………../………………

เกณฑ์การใหค้ ะแนน
ผลงานหรือพฤติกรรมสอดคล้องกับรายการประเมินสมบูรณช์ ดั เจน ให้ 3 คะแนน
ผลงานหรือพฤตกิ รรมสอดคล้องกับรายการประเมินเป็นสว่ นใหญ่ ให้ 2 คะแนน
ผลงานหรอื พฤตกิ รรมสอดคล้องกบั รายการประเมนิ บางสว่ น ให้ 1 คะแนน

เกณฑก์ ารตัดสนิ คณุ ภาพ
ช่วงคะแนน ระดับคณุ ภาพ

14-16 ดมี าก
11-13 ดี
8-10 พอใช้
ต่ำกวา่ 8 ปรบั ปรุง

155

แบบสงั เกตพฤตกิ รรมการทำงาน
กลมุ่

คำชแี้ จง : ให้ผู้สอนสังเกตพฤติกรรมของนักเรียนในระหว่างเรยี นและนอกเวลาเรียน แล้วขดี ลงในชอ่ งทตี่ รงกับระดบั คะแนน

ลำดบั ช่ือ–สกลุ การแสดง การยอมรับ การทำงาน ความมีน้ำใจ การมี รวม
ท่ี ของนกั เรยี น ความคิดเห็น ฟงั คนอ่นื ตามท่ีได้รบั 321 สว่ นรว่ มใน 15
มอบหมาย การปรับปรงุ คะแนน
1. นายกรวกิ นอ้ ยยะ 321 321 ผลงานกลุ่ม
2. นายนทั ธพงศ์ สนุ ทรชัย 321
3. นายบัญญวตั ปอ้ มเชียงพิณ 321
4. นายวงศธร แสงนิกุล
5. นายภาณุพงศ์ พรมสชี า
6. นายพัสกร พันละเกตุ
7. นายฑนวฒั น์ มัน่ ศกั ดิ์
8. นายสริ ภพ แซ่ภู่
9. นายนราธิป เสนจนั ทร์ฒิไชย
10. นายปยิ วฒั น์ รอดชมภู
11. นายอนชุ า สลาพมิ พ์
12. นายจณิ ภทั ร สงิ หเสน
13. นายชนาธปิ กำพระบาง
14. นายรชต บตุ รโคตร
15. นายชนุวรรธน์ อภิรักษเ์ มธาวงศ์
16. นายปราบปวร ปทั มสนธิ์
17. นายกิตตภิ ัฏ เจอื จนั ทึก
18. นายสมุ ติ ร มาตสุทธิ์
19. น.ส.วันนิสา กิตตกิ ุลธร
20. น.ส.ญาณภทั ร เทศศรีเมือง
21. น.ส.นภสั รา รตั นคุณ
22. น.ส.สุชาวดี ผาระนตั ร
23. น.ส.พรทิพ เตนากลุ
24. น.ส.พรนภสั ชัยอาวธุ
25. น.ส.วาสนา ปติ ะสตุ
26. น.ส.นราพร พุฒฝอย
27. น.ส.วนันพร ตนั นารตั น์
28. น.ส.ศลษิ า มลู มงั่
29. น.ส.ศิรภสั สร ดอนชุม
30. น.ส.กัณฐิกา อินทะวงศ์

ลำดับ ช่ือ–สกลุ การแสดง การยอมรับ การทำงาน ความมนี ำ้ ใจ การมี 156
ที่ ของนักเรยี น ความคิดเห็น ฟังคนอ่ืน ตามทีไ่ ดร้ ับ 321 สว่ นร่วมใน
มอบหมาย การปรับปรุง รวม
31. น.ส.ณัฐวรา ชยั เดช 321 321 ผลงานกลมุ่ 15
32. น.ส.ธัญมาส อะตะมะ 321 คะแนน
33. น.ส.ปาณศิ า โฉมกระโทก 321
34. น.ส.ศภุ ดิ า นามบุรี
35. น.ส.อธิชา คำภูมี
36. น.ส.มาตา บทไธสง
37. น.ส.ณฏั ฐณชิ า บญุ ตาระวะ
38. น.ส.พรพิชญ์ เพ็งคำศรี
39. น.ส.ชาลสิ า หล้ากำ่
40. น.ส.ภทั รนันท์ ภูนาปี
41. น.ส.ลลนา เขม็ เลศิ
42. น.ส.มทุ ิตา คณะโท
43. น.ส.ธนญั ญา นามวงษ์
44. น.ส.พดั ชา วงไชยยา
45. น.ส.อาภาสริ ิ ฟุ้งกลน่ิ

ลงชื่อ…………………………………………………………. ผปู้ ระเมิน
………../………………../………………

เกณฑ์การใหค้ ะแนน
ปฏิบตั หิ รือแสดงพฤติกรรมอย่างสม่ำเสมอ ให้ 3 คะแนน
ปฏบิ ตั ิหรอื แสดงพฤตกิ รรมบ่อยครั้ง ให้ 2 คะแนน
ปฏิบตั หิ รอื แสดงพฤตกิ รรมบางคร้ัง ให้ 1 คะแนน

เกณฑ์การตัดสนิ คุณภาพ

ชว่ งคะแนน ระดับคณุ ภาพ

14-16 ดีมาก

11-13 ดี

8-10 พอใช้

ต่ำกวา่ 8 ปรับปรงุ

157

แผนการจดั การเรยี นร้ทู ี่ 8

โดยจัดกิจกรรมการเรียนรู้แบบ 5E

รหัสวชิ า ว32242 วิชา ชีววิทยาเพิ่มเติม 4 ชัน้ มัธยมศกึ ษาปที ี่ 5

หน่วยการเรียนรู้ที่ 14 เรือ่ ง ระบบหายใจ เวลา 12 ชัว่ โมง

แผนการจัดการเรยี นรูเ้ ร่อื ง การแลกเปลี่ยนแก๊สของสัตว์ เวลา 3 ช่ัวโมง

ภาคเรยี นที่ 2 ปกี ารศึกษา 2564 ผูส้ อน นางสาวศศธิ ร นันทอง

กลุม่ สาระการเรียนร้วู ิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี โรงเรยี นปทุมเทพวทิ ยาคาร

_________________________________________________________________________

1. สาระชีววทิ ยา

เข้าใจการย่อยอาหารของสัตว์และมนุษย์ การหายใจและการแลกเปลี่ยนแก๊สการลำเลียง

สารและการหมุนเวียนเลือด ภูมิคุ้มกันของร่างกาย การขับถ่าย การรับรู้และการตอบสนอง การ

เคลื่อนที่ การสืบพันธุ์และการเจริญเติบโต ฮอร์โมนกับการรักษาดุลยภาพ และพฤติกรรมของสัตว์

รวมทง้ั นำความร้ไู ปใชป้ ระโยชน์

ผลการเรยี นรู้

สืบค้นข้อมูล อธิบาย และเปรียบเทียบโครงสร้างที่ทำหน้าที่แลกเปลี่ยนแก๊สของฟองน้ำ

ไฮดรา พลานาเรีย ไส้เดือนดิน แมลง ปลา กบ และนก

2. สาระสำคัญ

การแลกเปลี่ยนแก๊สผ่านเยื่อหุ้มเซลล์โดยตรงพบในสิ่งมีชีวิตเซลล์เดียว เช่น อะมีบา พารามี
เซียมและสัตว์ที่ไม่มีระบบหมุนเวียนเลือด เช่น ฟองน้ำ ไฮดรา พลานาเรีย ส่วนไส้เดือนดินมีการ
แลกเปลี่ยนแก๊สผ่านเซลล์บริเวณผิวหนงั ที่เปียกชื้น แมลงมีท่อลมซึ่งแตกแขนงเป็นท่อลมฝอยนำแก๊ส
ไปยังเซลล์ ปลาแลกเปลี่ยนแก๊สที่ละลายอยู่ในน้ำผ่านเหงือก สัตว์สะเทินน้ำสะเทินบกใช้เหงือก
แลกเปลี่ยนแก๊สในระยะตัวอ่อน ใช้ผิวหนังและปอดในระยะตัวเต็มวัย ส่วนสัตว์เลื้อยคลาน สัตว์ปีก
และสัตวเ์ ลีย้ งลูกดว้ ยนำ้ นม ใชป้ อดในการแลกเปลย่ี นแกส๊
3. จุดประสงค์การเรยี นรู้

3.1 ด้านความรู้ (K) นักเรียนสามารถอธิบายและเปรียบเทียบโครงสร้างที่ทำหน้าที่ในการ
แลกเปลยี่ นแก๊สของสตั ว์

3.2 ด้านทักษะและกระบวนการ (P) นักเรียนสามารถสืบคน้ ข้อมูลที่เกีย่ วข้องกับโครงสร้างที่ทำ
หน้าทีใ่ นการแลกเปล่ียนแกส๊ ของสตั ว์

3.3 ด้านคุณลกั ษณะ (A) นักเรยี นมีความรบั ผิดชอบตอ่ หนา้ ทีแ่ ละงานที่ได้รบั มอบหมาย

158

4. สาระการเรยี นรู้
ไส้เดือนดินมกี ารแลกเปลย่ี นแก๊สผ่านเซลลบ์ ริเวณผิวหนงั ท่ีเปยี กช้ืน แมลงมีการแลกเปล่ียน

แกส๊ โดยผ่านทางท่อลมซ่ึงแตกแขนงเป็นท่อลมฝอย ปลาเป็นสัตว์นำ้ มกี ารแลกเปลี่ยนแก๊สทลี่ ะลายอยู่
ในน้ำผ่านเหงือก สัตว์สะเทนิ นำ้ สะเทินบกใชป้ อดและผิวหนงั ในการแลกเปลีย่ นแกส๊ สัตว์เลื้อยคลาน
สตั วป์ กี และสัตว์เลีย้ งลกู ดว้ ยนำ้ นมอาศยั ปอดในการแลกเปลย่ี น

5.1 สมรรถนะสำคญั ของผ้เู รียน
5.1 สมรรถนะสำคญั ของผู้เรียน (เฉพาะที่เกิดในแผนการจัดการเรียนรนู้ )้ี
 1) ความสามารถในการสื่อสาร
 2) ความสามารถในการคิด
 3) ความสามารถในการแกป้ ญั หา
 4) ความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต
 5) ความสามารถในการใชเ้ ทคโนโลยี
5.2 สมรรถนะสำคญั ของผเู้ รียนของโรงเรียนมาตรฐานสากล

(เฉพาะท่เี กิดในแผนการจัดการเรยี นรูน้ )ี้
 1) เป็นเลิศทางวชิ าการ
 2) สอื่ สารได้อย่างน้อย 2 ภาษา
 3) ลำ้ หน้าทางความคิด
 4) ผลิตงานอย่างสร้างสรรค์
 5) ร่วมกันรบั ผดิ ชอบตอ่ สังคมโลก

6. คุณลักษณะอันพึงประสงค์

คณุ ลักษณะอันพงึ ประสงค์ (A) (เฉพาะท่ีเกดิ ในแผนการจดั การเรยี นรู้น)้ี

 1) รักชาติ ศาสน์ กษตั รยิ ์  5) อย่อู ยา่ งพอเพียง

 2) ซื่อสัตย์ สุจริต  6) มุง่ ม่นั ในการทำงาน

 3) มีวินยั  7) รักความเป็นไทย

 4) ใฝ่เรยี นรู้  8) มีจิตสาธารณะ

7. การบูรณาการตามพระราชบัญญตั กิ ารศกึ ษาแห่งชาติ (เฉพาะทีเ่ กดิ ในแผนการจดั การเรยี นรนู้ ้ี)
 บูรณาการกับหลักปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง
 หลกั ความพอประมาณ

159

 หลกั ความมเี หตผุ ล
 หลกั การมภี ูมิคมุ้ กัน
 เงอ่ื นไขความรู้
 เงอื่ นไขคุณธรรม
 บูรณาการกับการจดั การศกึ ษาเพอื่ อาชีพ
 บรู ณาการกบั หลักสตู รต้านทุจรติ ศกึ ษา
 การคิดแยกแยะระหวา่ งผลประโยชนส์ ว่ นตนและผลประโยชน์ส่วนรวม
 ความละอายและความไม่ทนต่อการทจุ รติ
 STRONG : จติ พอเพยี งต้านทุจรติ
 พลเมืองกับความรับผิดชอบต่อสงั คม
 บรู ณาการข้ามกลมุ่ สาระการเรียนรู้
(ระบุ)…………………………………………………………………….......................................................
............................................................................................................................. ...................................
 อน่ื ๆ
(ระบุ)…………………………………………………………………….......................................................
............................................................................................................................. ...................................

8. กิจกรรมการเรียนรู้
วิธีสอนแบบสบื เสาะหาความรู้ 5E (Inquiry Method : 5E)

ขัน้ สรา้ งความสนใจ (Engagement)
1.1 ครทู บทวนความรู้เดิมของนกั เรยี น โดยใชค้ ำถาม ดังนี้
- นักเรียนสำรวจอวัยวะในร่างกายว่ามีอวัยวะใดบ้าง และอวัยวะใดบ้างที่เกี่ยวข้องกับ

ระบบหายใจ (แนวคำตอบ : ร่างกายประกอบไปด้วย ตา หู จมูก ปาก ฟัน ปอด กระเพาะอาหาร
หลอดลม ลำไส้ และอวัยวะใดบ้างที่เกี่ยวข้องกับระบบหายใจ ได้แก่ รูจมูก โพรงจมูก คอหอย กล่อง
เสยี ง ทอ่ ลม หลอดลม หลอดลมฝอย ถุงลม กลา้ มเนือ้ ระหวา่ งกระดกู ซี่โครง กะบังลม)

- นักเรียนคิดว่า หน้าที่ของระบบหายใจ (Respiratory system) คืออะไรและเกิดขึ้นขึ้น
ไดอ้ ยา่ ง (แนวคำตอบ : ทำหน้าท่ใี นการหายใจ โดยการแลกเปล่ียนแก๊สในส่ิงมชี ีวิตเพื่อรักษาดุลยภาพ
ของแก๊สออกซิเจน (O2) กับแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ (CO2) โดยแก๊สออกซิเจน (O2) นำไปใช้เป็น
ตวั รบั อเิ ล็กตรอนในการสลายสารอาหารระดบั เซลล์ สว่ นแกส๊ คาร์บอนไดออกไซด์ (CO2) เกิดขึ้นจาก
การสลายสารอาหารระดับเซลล์ซง่ึ เปน็ พิษต่อเซลล์จึงต้องมีการขบั ออก)

160

- โครงสร้างในระบบหายใจของสตั ว์ตา่ ง ๆ ที่ทำหน้าท่ีแลกเปลี่ยนแกส๊ คอื อวัยวะใด (แนว
คำตอบ : อวัยวะทีท่ ำหนา้ ที่แลกเปลยี่ นแกส๊ ของสัตว์แต่ละชนิดกต็ ่างกนั ไป ได้แก่ อะมบี า พารามีเซียม
ใช้เยื่อหุ้มเซลล์ในการแลกเปลี่ยนแก๊ส, ไส้เดือนดินและสัตว์สะเทินน้ำสะเทินบกใช้ผิวหนังในการ
แลกเปลี่ยนแก๊ส, แมลงใช้ท่อลมในการแลกเปลี่ยนแก๊ส, ปลาใช้เหงือกในการแลกเปล่ียนแก๊ส, สัตว์
สะเทินน้ำสะเทนิ บก สตั วเ์ ลือ้ ยคลานและสตั วป์ ีกใชป้ อดในการแลกเปลย่ี นแก๊ส)

- โครงสร้างในระบบหายใจของสัตว์แตกต่างจากโครงสร้างในระบบหายใจของมนุษย์
อย่างไรบ้าง (เปิดโอกาสให้นักเรียนได้เสนอความคิดเห็นเพื่อกระตุ้นให้นักเรียนแสดงความรู้เดิม
ออกมา)
ขั้นสำรวจคน้ หา (Exploration)

2.1) นักเรยี นแบ่งกล่มุ กล่มุ ละ 4-5 คน จะเรียกว่า กลุ่มหลกั จากนน้ั ใหส้ มาชกิ ของแต่ละกลุ่ม
แบง่ หัวข้อเพอื่ ศึกษา โดยมีหัวขอ้ ย่อย ดงั น้ี

1. โครงสรา้ งและหนา้ ทใ่ี นการแลกเปลี่ยนแกส๊ ของสิ่งมชี วี ติ เซลลเ์ ดียว
2. โครงสร้างและหนา้ ทใี่ นการแลกเปล่ียนแก๊สของไสเ้ ดอื น
3. โครงสรา้ งและหน้าท่ีในการแลกเปลยี่ นแกส๊ ของแมลง
4. โครงสรา้ งและหนา้ ที่ในการแลกเปลย่ี นแก๊สของปลา
5. โครงสร้างและหนา้ ทีใ่ นการแลกเปลี่ยนแก๊สของสัตว์สะเทินน้ำสะเทนิ บก
6. โครงสร้างและหน้าทใ่ี นการแลกเปล่ยี นแก๊สของสัตวป์ ีก
2.2) นกั เรียนแต่ละคนในกลุ่มเลือกหัวข้อย่อยที่ตนเองสนใจคนละหน่ึงหัวข้อ จะเรยี กว่า กลุ่ม
เชี่ยวชาญ แล้วนักเรียนที่เลือกหัวข้อย่อยเดียวกันให้น่ังอยู่กลุม่ เดียว เพื่อศึกษาและซักถามกันภายใน
กลุ่มเกี่ยวกับประเด็นที่สงสัยภายในกลุม่ นักเรียนสามารถสืบค้นข้อมูลจากหนังสือเรียนวิทยาศาสตร์
เพิ่มเติม ชีววิทยา เล่ม 4 ศึกษาจากใบความรู้เรื่อง การแลกเปลี่ยนแก๊สของสัตว์ หรือศึกษาจาก
อินเทอร์เนต็ โดยมคี รคู อยใหค้ ำแนะนำ ตรวจสอบความถกู ต้องและความละเอียดของข้อมลู
2.3) นักเรยี นแตล่ ะคนในกลุ่มเชย่ี วชาญ กลบั มายงั กลุ่มหลัก แล้วผลดั กนั อธิบายหัวข้อย่อยท่ี
ตนเองศึกษาให้สมาชิกในกลุ่มฟัง ถ้าสมาชิกในกลุ่มไม่เข้าใจในหัวย่อยที่ตนเองได้รับผิดชอบต้อง
อธิบายอยา่ งละเอียดเพอ่ื ให้สมาชิกในกลุม่ เขา้ ใจร่วมกัน
2.4) นักเรียนในกลุ่มร่วมกันทำใบงานเรื่องที่ 2.1 การแลกเปลี่ยนแก๊สของสัตว์ เพื่อทดสอบ
ความเขา้ ใจของตนทไี่ ดจ้ ากการศึกษาค้นควา้
ขน้ั อธบิ ายความรู้ (Explanation)
3.1) นักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกันสรุปความรู้ที่ได้จากการสบื ค้นข้อมูลเกี่ยวกับโครงสร้างและ
หน้าที่ในการแลกเปลี่ยนแก๊สของสิ่งมีชีวิตเซลล์เดียว ไส้เดือน แมลง ปลา สัตว์สะเทินน้ำสะเทินบก
และสัตวป์ ีก โดยใหน้ ักเรยี นร่วมกันสรุปเปน็ แผนผังความคิดลงในสมุดบันทกึ ของนกั เรยี น

161

ข้นั ขยายความเขา้ ใจ (Elaboration)
4.1) นักเรียนดูภาพแล้วบอกว่า จากภาพนักเรียนสังเกตเห็นอะไรบ้างและเกิดจากสาเหตุ

อะไรได้บา้ ง (แนวคำตอบ : สงั เกตเห็นไสเ้ ดอื นจำนวนมากขน้ึ มาอยบู่ นถนนหรือดนิ ซ่ึงเกิดจากไสเ้ ดอื น
อาศัยความช้ืนในชนั้ ดนิ จะเป็นปัจจัยหลักในการดำรงชวี ิตของไสเ้ ดือนแต่ในบางครั้งเมื่อใกลเ้ ข้าฤดูแล้ง
น้ำหรือความชื้นที่เคยอยู่ในดินอาจเหือดหายไปอย่างรวดเร็ว ไส้เดือนซึ่งอาศัยอยู่ในดินจะได้รับ
ผลกระทบเป็นกลุ่มแรก ๆ ความชื้นที่หายไปทำให้ไส้เดือนต้องดิ้นรนอพยพไปหาพื้นดินแห่งใหม่ จึง
เกิดปรากฏการณ์ที่ไส้เดือนขึ้นมาสู่ผิวดินจำนวนมาก ดังนั้นการอพยพของไส้เดือนจึงเป็นเหมือนการ
เตือนใหม้ นษุ ย์วา่ ภัยแลง้ กำลงั ใกลเ้ ข้ามา และยงั ช่วยเตอื นภยั ในกรณนี ำ้ ท่วมดว้ ย)

ภาพตวั อยา่ ง ไสเ้ ดือนขนึ้ มาสู่ผวิ ดนิ
ขน้ั ประเมิน (Evaluation)

5.1) ครูแสดงภาพ แลว้ ต้ังประเด็นคำถามเพอ่ื ใหน้ กั เรียนทกุ คนไดร้ ่วมกนั ตอบคำถาม ดังนี้

ภาพท่ี 1.1 พลานาเรยี ภาพที่ 1.2 ปลาหางนกยูง
ภาพที่ 1.3 กบ ภาพที่ 1.4 ต๊กั แตน

162

ภาพที่ 1.5 ไก่ ภาพท่ี 1.6 อะมีบา

ภาพที่ 1.7 ลกู อ๊อด ภาพที่ 1.8 จระเข้

จากภาพสตั ว์แต่ละชนิด โครงสรา้ งใดทท่ี ำหน้าแลกเปลย่ี นแกส๊ (แนวคำตอบ : ภาพท่ี 1.1 พลา
นาเรียและภาพที่ 1.3 กบ แลกเปลีย่ นแก๊สบรเิ วณผวิ หนงั ภาพท่ี 1.2 ปลาหางนกยูงและภาพท่ี 1.7
ลกู ออ๊ ดแลกเปลย่ี นแก๊สบริเวณเหงือก ภาพท่ี 1.4 ต๊ักแตนแลกเปลีย่ นแก๊สบรเิ วณท่อลม ภาพที่ 1.5 ไก่
และภาพท่ี 1.8 จระเข้แลกเปลยี่ นแก๊สบรเิ วณปอด และภาพที่ 1.6 อะมบี าแลกเปลยี่ นแกส๊ บรเิ วณเยอื่
หุ้มเซลล์)

9. สอ่ื การเรียนรู้และแหล่งการเรียนรู้
9.1 สอื่ การเรียนรู้
1 .หนงั สือเรียนชวี วทิ ยา สสวท. ม.5 เลม่ 4
2. PowerPoint
3. ใบงานที่ 2.1 การแลกเปลี่ยนแกส๊ ของสัตว์
4. ใบความรู้ เรอ่ื ง การแลกเปล่ียนแก๊สของสตั ว์
5. ภาพสือ่ การสอน (พลานาเรยี กบ ปลาหางนกยงู ลูกออ๊ ด ต๊ักแตน ไก่ จระเข้ อะมบี า และ

ภาพไสเ้ ดือนขน้ึ มาสผู่ ิวดนิ )
9.2 แหลง่ การเรยี นรู้
1. หอ้ งเรยี น
2. ห้องสมดุ

163

10. การวดั และประเมนิ ผล

จดุ ประสงคก์ ารเรยี นรู้ วธิ กี าร เครื่องมอื ที่ใช้ เกณฑ์
-แบบประเมนิ การ รอ้ ยละ 80%
ด้านความรู้ (K) นักเรียนสามารถ -การนำเสนอเกยี่ วกบั นำเสนองาน ผ่านเกณฑ์
-เฉลยใบงานท่ี 2.1
อธิบายและเปรียบเทียบโครงสร้างที่ หัวขอ้ ที่ได้รบั มอบหมาย

ทำหน้าที่ในการแลกเปลี่ยนแก๊สของ -ตรวจใบงานท่ี 2.1

สตั ว์

ด้านทักษะและกระบวนการ (P) -นำเสนอผลงาน -แบบประเมินการ ร้อยละ 80 %
นักเรียนสามารถสืบค้นข้อมูลท่ี -นำเสนอแผนผังมโน นำเสนอผลงาน ผ่านเกณฑ์
-แบบประเมินผงั มโน
เกี่ยวข้องกับโครงสร้างที่ทำหน้าที่ใน ทัศน์ ทัศน์
การแลกเปลย่ี นแกส๊ ของสตั ว์

ดา้ นคุณลักษณะ (A) -สังเกตพฤตกิ รรม การ -แบบสังเกตพฤติกรรม ระดบั คุณภาพ
2 ผ่านเกณฑ์
นักเรียนมีความรับผิดชอบต่อหน้าที่ ทำงาน ความมวี ินยั ใฝ่ การทำงาน

และงานท่ไี ดร้ บั มอบหมาย เรียนรู้ และมุ่งมั่น ในการ

ท้างาน

164

บนั ทกึ ผลหลงั การสอน

รหัสวิชา ..................... วชิ า ............................... หน่วยการเรียนรู้ที่ ..... เรอ่ื ง .............................
แผนการจัดการเรียนร้ทู ี่ .... เรอื่ ง .................................................................. เวลา ..... ชั่วโมง

1. สรปุ ผลการเรียนการสอน
……......................................................................................................................................... .................
……..........................................................................................................................................................
……......................................................................................................................................... .................
……..........................................................................................................................................................
……......................................................................................................................................... .................
…….............................................................................................................. ............................................

2. ปญั หา / อุปสรรค
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………….......................................................................................................... ……………
……......................................................................................................................................... .................
……......................................................................................................................................... .................

3. แนวทางแกไ้ ข / แนวทางการพัฒนา
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………..........................................................................................................……………
……......................................................................................................................................... .................
……..........................................................................................................................................................

ลงชอื่ …………………………………………..ผสู้ อน
(นางสาวศศธิ ร นนั ทอง)

นักศึกษาฝึกประสบการณว์ ิชาชพี ครู
วันที่.........เดือน......................พ.ศ..............

165

ความคิดเห็นของครูพี่เล้ียง
............................................................................................................................. ...................................
............................................................................................................................. ...................................
……..........................................................................................................................................................
……......................................................................................................................................... .................
……..........................................................................................................................................................

ลงชื่อ................................................................ผูต้ รวจสอบ
(นางสาวลภสั ชวลั วิจติ พรวงศ์)
ครูพี่เลี้ยง

ความคดิ เห็นของหัวหน้ากลุ่มสาระการเรยี นรู้
............................................................................................................................. ...................................
.......................................................................................................................................................... ......
…….......................................................................................................................... ................................
……......................................................................................................................................... .................

ลงชื่อ................................................................ผู้ตรวจสอบ
(นางนิตยาภรณ์ ศรภี าแลว)

หวั หน้ากลมุ่ สาระการเรยี นรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

ความคดิ เห็นของผบู้ รหิ ารสถานศึกษาหรือผู้ที่ได้รบั มอบหมาย
............................................................................................................................. ...................................
............................................................................................... .................................................................
……......................................................................................................................................... .................
……..........................................................................................................................................................
……......................................................................................................................................... .................
…….............................................................................................................. ............................................
……......................................................................................................................................... .................
……..........................................................................................................................................................
……......................................................................................................................................... .................

ลงชอ่ื ................................................................
(นางสาวสุธธี ิดา บรรณารกั ษ์)

หวั หนา้ กลมุ่ งานการจดั การเรยี นรู้
วันท่ี.........เดอื น......................พ.ศ. .........

166

ภาคผนวก

หมายเหตุ ภาคผนวกประกอบดว้ ย
1. ส่อื การเรยี นรู้ เช่น ใบความรู้ ใบกจิ กรรม ใบงาน แบบฝึกทกั ษะ เป็นต้น (เฉพาะท่ี

ปรากฎในแผนการจัดการเรยี นรนู้ ้ี)
2. เครอ่ื งมือทใี่ ชว้ ัดผลประเมนิ ผล เชน่ แบบทดสอบก่อนเรียน / หลังเรยี น แบบประเมิน

ทกั ษะกระบวนการ แบบประเมินคณุ ลักษณอันพึงประสงค์ เป็นต้น (เฉพาะท่ีปรากฎในแผนการจัด
การเรยี นรู้นี้)

3. เกณฑ์การวดั ผลประเมนิ ผล เช่น เกณฑ์การใหค้ ะแนนดา้ นทักษะและกระบวนการทาง
คณิตศาสตร์ เกณฑก์ ารให้คะแนนด้านคณุ ลักษณะอันพึงประสงค์ เป็นต้น (เฉพาะทป่ี รากฎใน
แผนการจัดการเรียนร้นู ้ี)

167

ใบงานท่ี 2.1

เรอื่ ง โครงสรา้ งในการแลกเปลย่ี นแกส๊ ของส่ิงมีชวี ติ เซลลเ์ ดียวและของสตั ว์
คำชแ้ี จง : จงอธิบายโครงสร้างหรอื อวยั วะในการแลกเปลีย่ นแกส๊ ของส่ิงมชี วี ติ ทก่ี ำหนดให้

ขอ้ สิง่ มีชีวิต โครงสรา้ ง/อวยั วะในการแลกเปล่ยี นแก๊ส

1. ปลิงทะเล ...................................................................................
2. พารามีเซยี ม ...................................................................................
3. แมงมมุ ...................................................................................
4. นก ...................................................................................
5. แม่เพรียง ...................................................................................
6. ไสเ้ ดือนดนิ ...................................................................................
7. พลานาเรยี ...................................................................................
8. แมลง ...................................................................................
9. ไฮดรา ...................................................................................
10. สุนขั ...................................................................................
11. หมึก ...................................................................................
12. ฟองนำ้ ...................................................................................
13. แมงดาทะเล ...................................................................................
14. กบ ...................................................................................
15. หอยสองฝา ...................................................................................

ใบงานที่ 2.1 เฉ168ลย

เร่อื ง โครงสรา้ งในการแลกเปลีย่ นแก๊สของส่ิงมีชีวิตเซลล์เดียวและของสัตว์
คำชแี้ จง : จงอธบิ ายโครงสร้างหรอื อวัยวะในการแลกเปล่ียนแก๊สของสิ่งมชี ีวิตที่กำหนดให้

ขอ้ สิ่งมีชีวิต โครงสร้าง/อวัยวะในการแลกเปล่ียนแก๊ส
1. ปลงิ ทะเล ..........................เ.ร...ส..ไ..พ...ร..า...ท...อ..ร...ีท...ร..ี............................
2. พารามีเซยี ม ............................เ..ย..่อื...ห...ุ้ม...เ.ซ...ล...ล..์.................................
3. แมงมมุ ...............................ป...อ...ด..แ...ผ...ง......................................
4. นก ...................................ป...อ...ด..........................................
5. แมเ่ พรียง ...........................พ...า..ร...า..โ..พ...เ.ด...ีย.....................................
6. ไสเ้ ดือนดนิ ..................................ผ...ิว..ห...น...งั......................................
7. พลานาเรยี .............................เ.ย...ือ่ ..ห...ุ้ม...เ..ซ..ล...ล...์ ................................
8. แมลง .............................ร..ะ...บ...บ...ท...่อ...ล..ม...................................
9. ไฮดรา .............................เ.ย...ื่อ..ห...ุ้ม...เ..ซ..ล...ล...์ ................................
10. สุนัข ..................................ป...อ..ด............................................
11. หมกึ ...........................ไ..ด..บ....ร..า..เ.ช...ีย...น.....................................
12. ฟองนำ้ .............................เ.ย...ือ่...ห...ุ้ม...เ.ซ...ล..ล...์................................
13. แมงดาทะเล .............................แ..ผ...ง..เ.ห...ง..อื...ก......................................
14. กบ .เ.ห...ง..อื...ก....(..ล..ูก...อ...๊อ..ด...)...ป...อ...ด...แ..ล...ะ..ผ...ิว..ห....น..ัง....(.ต...ัว...เ.ต...็ม..ว...ยั...).
15. หอยสองฝา .................................เ..ห...ง..อื ..ก.........................................

169

ใบความรู้

โครงสร้างและการแลกเปลยี่ นแกส๊ ของสิ่งมีชวี ติ ต่างๆ
การแลกเปลี่ยนแก๊สของสตั วม์ ี 2 แบบคือ การแลกเปล่ยี นแกส๊ ในสตั ว์น้ำ และการแลกเปล่ยี นแกส๊ ใน สัตว์บก ซ่งึ มีลกั ษณะต่างๆ
ดงั น้ี
1. การแลกเปลย่ี นแก๊สในสตั วน์ ้ำ
แกส๊ ออกซิเจนในน้ำมีปริมาณ 0.446% (ในอากาศมี 21%) และแกส๊ ออกซิเจนแพร่ในน้ำแพร่ชา้ กวา่ ในอากาศประมาณ 1000
เท่า ยิ่งอุณหภูมิสงู แกส๊ ออกซเิ จนที่ละลายอยู่ในนำ้ ก็ย่ิงน้อยลง ดงั นน้ั สตั วท์ ่ีอาศัยอยใู่ นน้ำจงึ ตอ้ งทำให้น้ำไหลผ่านบริเวณทม่ี ีการ
แลกเปลยี่ นแกส๊ อย่างรวดเรว็ เพ่อื ให้ได้แก่มากและเพียงพอแก่การดำรงชวี ติ

1.1 โพรโทซัว (Protozoa) ใชผ้ ิวลำตัวในการแลกเปล่ียนแก๊ส โดยการแพร่ (diffusion) ของแกส๊ โดยตรง (ใชห้ ลักความ
เขม้ ข้นทแ่ี ตกต่างกนั ของแกส๊ ภายนอกและภายในเซลล)์

ภาพที่ 1 พารามเี ซียม
1.2 สัตว์นำ้ ไม่มกี ระดกู สันหลงั (Invertebrate)

ฟองน้ำ--> น้ำจะไหลผ่านเขา้ ทาง Ostia และไหลออกทาง Osculum ขณะทีเ่ กิดการไหลเวียนของนำ้ ผา่ นเซลล์จะเกิด
การแลกเปลี่ยนแก๊สได้ทันที

ไฮดรา--> นำ้ ไหลเข้าออกทางช่องปากผา่ น Gastrovascular cavity ทำให้เกดิ การไหลเวียนและการแลกเปลี่ยนแก๊ส
พลานาเรีย --> ใช้วธิ ีการแพรข่ องแกส๊ เข้าและออกทางผวิ ลำตวั เชน่ เดยี วกบั ไฮดรา
พลานาเรยี มผี วิ ลำตวั แบนทำใหม้ ีพื้นท่ผี ิวท่สี ัมผัสกับน้ำมากยิง่ ข้ึน

170

หอย-->หอยฝาเดีย่ วในขัน้ การเจรญิ เตบิ โตจะมีการบดิ ตัวโดยหนั เหงอื กจากดา้ นหลงั มาไว้ดา้ นหนา้ เพื่อรับน้ำสะอาด
เพื่อใช้ในการแลกเปลย่ี นแก๊สหอยสองฝาใช้เหงือกซึง่ อยู่ในช่องแมนเทลิ ช่วยในการหายใจ โดยที่หอยสองฝาจะมีเหงือก 1 หรอื 2
คู่ ทเ่ี หงอื กจะมีเส้นเลือดฝอยจำนวนมากทำหน้าท่รี ับแกส๊ ออกซเิ จน

A หอยฝาเดยี่ ว B หอยสองฝา

หมึก -->ไมม่ ีเปลือก มเี หงือก 1 คู่ (Dibranchia) อยู่ภายในช่องตวั นำ้ ทีไ่ หลผ่านลำตวั จะถูกดันออกทางช่องไซฟอน
(Siphon) ซง่ึ มีประโยชน์ในการแลกเปลยี่ นแกส๊ และการเคล่ือนท่ี หอยงวงช้าง (nautilus) ซ่งึ เป็นพวกที่มเี ปลอื ก มีเหงือก 2 คู่
หรอื 4 อัน (Tetrabranchia) อยู่ในช่องแมนเทิล

ภาพที่ 2 หมกึ
แม่เพรยี ง (Nereis) --> พาราโพเดีย (parapodia) ทำหนา้ ที่แลกเปลย่ี นแก๊ส โดยมีเสน้ เลอื ดฝอยมาเล้ียงบรเิ วณนีเ้ ปน็
จำนวนมาก
กงุ้ --> แลกเปลี่ยนแก๊สโดยใชเ้ หงือก ซ่งึ อย่ใู นส่วนเซฟาโรทอแรกซ์ (Cephalothorax) โดยน้ำไหลเวยี นและผา่ นเข้าสู่
ช่องเลก็ ๆใกล้ๆรยางค์ขาเพือ่ ใหน้ ำ้ ไหลเข้าสู่ชอ่ งเหงือกและเกิดการแลกเปลย่ี นแกส๊ ต่อไป
ดาวทะเล--> มีเหงือกเรียกวา่ Dermal branchia ทเ่ี หงือกมขี นเส้นสนั้ ๆช่วยในการโบกพัดใหน้ ้ำที่มอี อกซเิ จนสงู ผา่ น
เหงอื กแลว้ จะเกิดการแลกเปลี่ยนแกส๊

171

ภาพท่ี 3 ดาวทะเล
ปลา--> เหงือกของปลามลี กั ษณะเปน็ แผงเรียกแตล่ ะแผงว่า Gill arch แตล่ ะ Gill arch มแี ขนงแยกออกมาเปน็ ซ่ี
เรียกว่า Gill filament แตล่ ะ Gill filament มสี ่วนทีน่ ูนขึน้ มาเรียกวา่ Gill lamella ภายใน Gill lamella จะมีร่างแหของเสน้
เลือดฝอยอยแู่ ละเปน็ บรเิ วณท่มี ีการแลกเปล่ียนแก๊ส ปลาจะว่ายน้ำอยูเ่ สมอ ทำใหน้ ้ำทมี่ ีออกซิเจนผา่ นเข้าทางปากและผา่ นออก
ทางเหงอื กตลอดเวลาชว่ ยใหแ้ ลกเปลี่ยนแกส๊ ได้ดขี ึ้นโดยกระดกู ปิดเหงือก (Operculum) ของปลาจะขยบั อยตู่ ลอดเวลาซ่งึ จะทำ
ให้เกิดการหมุนเวียนของน้ำท่ีเหงอื กและเพือ่ ใหเ้ กดิ การแลกเปล่ยี นแกส๊ ไดด้ ียิ่งขึ้น

ภาพที่ 4 ปลา
1.3 การแลกเปล่ยี นแก๊สในสัตวบ์ ก

ไสเ้ ดอื นดิน (earth worm) ไสเ้ ดอื นดิน ใชผ้ วิ ลำตวั ในการแลกเปลยี่ นแก๊ส ท่ีผิวลำตัวของไสเ้ ดือนดนิ จะเปียกชุ่มอยูเ่ สมอ
ออกซิเจนในอากาศจะละลายน้ำท่ีเคลือบอยทู่ ่ผี วิ ลำตัวของไสเ้ ดือนดินแล้วจึงแพรเ่ ขา้ สู่เส้นเลือดฝอยท่ีกระจายอย่ใู ต้ผวิ หนังของ
ไสเ้ ดอื นดนิ ไส้เดือนดนิ มีระบบหมุนเวียนเลอื ดจงึ นำแก๊สออกซิเจนที่ผวิ ลำตวั ไปส่งให้กบั เซลลต์ า่ ง ๆ ไดท้ ั่วตวั ในขณะเดียวกนั ก็
นำแก๊สคารบ์ อนไดออกไซด์จากเซลลท์ ว่ั ตัวมายงั ผิวลำตวั เพื่อแพร่ออกสอู่ ากาศตอ่ ไป การท่ไี สเ้ ดือน มีระบบหมนุ เวียนเลอื ดทำให้
ออกซิเจนถูกลำเลยี งไปยังเซลลต์ า่ ง ๆ ไดอ้ ย่างรวดเร็วย่งิ ข้ึน ผวิ ลำตวั ไส้เดือนจะมีปริมาณออกซเิ จนตำ่ อยู่เสมอ จงึ เกิดการแพร่
ของออกซเิ จนเข้าสูผ่ วิ ลำตวั ไดต้ ลอดเวลา

172

ภาพท่ี 5 ไส้เดอื นดนิ
แมงมมุ (spider) แมงมุมหายใจด้วยบุคลัง (book lung) ซงึ่ ประกอบดว้ ยห้องเล็ก ๆ ท่ตี ดิ ต่อกบั อากาศภายนอกได้ ภายใน
หอ้ งเลก็ ๆ นจ้ี ะมีเยือ่ ซ่งึ มีลกั ษณะเป็นแผ่นบางเรียงซ้อนกันเปน็ ข้นั ๆ แบบเล่มหนงั สือ แกส๊ ออกซเิ จนจะแพรเ่ ข้าสู่ของเหลว
ภายในบกุ ลัง และถูกลำเลียงไปยังส่วนตา่ ง ๆ ท่วั ตวั ของแมงมมุ ในขณะเดยี วกันกล็ ำเลียงแกส๊ คารบ์ อนไดออกไซดจ์ ากเนอื้ เยอ่ื มา
กำจดั ออกทบ่ี คุ ลังดว้ ย

ภาพที่ 6 แมงมมุ
แมลง (insect) แมลงใช้ระบบท่อลม (tracheal system) โดยทร่ี ะบบท่อลมประกอบด้วยรเู ปดิ (spiracle) ท่ีบริเวณสว่ น
อกและสว่ นท้อง ทอ่ ลมของแมลงจะแทรกกระจายเข้าส่ทู ุกส่วนของรา่ งกายทำหนา้ ท่ีแลกเปลี่ยนแก๊ส ในขณะหายใจลำตวั ของ
แมลงจะมีการเคลื่อนไหวและขยับอยู่เสมอ ทำให้อากาศไหลเข้าทางรเู ปดิ (spiracle) และเขา้ สู่ถุงลม (air sac)แล้วจึงผา่ นไปตาม
ทอ่ ลมและท่อลมยอ่ ย ซึ่งมีผนังบางทำให้เกิดการแลกเปลี่ยนแกส๊ ได้อยา่ งดี ดังนน้ั ระบบหมุนเวียนเลือดของแมลงจงึ ไม่ค่อยมี
ความสำคัญมากนัก เพราะเนอ้ื เยื่อได้รบั แก๊สออกซเิ จนจากทอ่ ลมย่อยโดยตรงอยแู่ ลว้
ระบบทอ่ ลมของแมลงไม่มรี ะบบของเหลวอยภู่ ายใน ยกเวน้ ทส่ี ่วนปลายของท่อลมย่อยเท่าน้นั เพราะท่อลมนัน้ แตกแขนงและ
แทรกอย่ทู วั่ ตัวแมลง ส่วนบกุ ลังของแมงมุมจะมขี องเหลวชว่ ยในการลำเลียงแก๊สไปยงั เน้ือเยือ่ เน่ืองจากบุกลังไมไ่ ด้ แตกแขนง
และแทรกเขา้ ไปในตัวแมงมมุ อย่างท่อลมของแมลง

173

ภาพที่ 7 ตก๊ั แตน
กบ (frog) กบในขณะท่ีเป็นตวั อ่อน เรยี กว่า ลูกออ๊ ด อาศัยอยู่ในน้ำ หายใจดว้ ยเหงือก ซ่ึงอยภู่ ายนอกลำตวั (external gill)
แต่เม่ือกบเจรญิ เตบิ โตขน้ึ กบจะหายใจด้วยปอด (lung) และผวิ หนัง กบมปี อด 1 คู่ ห้อยอยภู่ ายในชอ่ งตัว ผนังดา้ นในของปอด
กบจะยน่ ทำใหเ้ พิ่มพ้ืนที่ในการแลกเปล่ียนแก๊สไดม้ ากขนึ้ ท่ีปอดกบจะมเี ส้นเลือดฝอยมาเล้ยี งจำนวนมากเพื่อช่วยการ
แลกเปลย่ี นและลำเลียงแกส๊ กบ ไมม่ ีกะบังลม ไม่มีซ่ีโครงและกลา้ มเน้ือกระดูกซโ่ี ครง จงึ มกี ารหายใจแตกต่างจากสัตว์เลย้ี งลูก
ด้วยน้ำนมโดยทวั่ ไป
นก (aves) นกเปน็ สตั ว์ทใี่ ชพ้ ลงั งานสูง ดังนน้ั ระบบหายใจของนกจงึ ต้องดมี าก ปอดนกมีขนาดเลก็ แต่นกจะมีถงุ ลม (air
sac) ซ่ึงเจริญดีมากและมีกระดูกซ่ีโครงด้วย ในขณะหายใจเขา้ กระดกู อกจะลดต่ำลง ถงุ ลมขยายขนาดขึ้น อากาศจะผ่านเขา้ สู่
หลอดลมแลว้ เขา้ สถู่ งุ ลมท่ีอยู่ตอนท้าย ส่วนอากาศทีใ่ ช้แล้วจะออกจากปอดเขา้ สถู่ ุงลมตอนหน้า ในขณะทห่ี ายใจออก อากาศ
จากถงุ ลมทอ่ี ยูต่ อนทา้ ยจะเข้าสูป่ อดทำให้ปอดพองออกและอากาศจากถงุ ลมตอนหนา้ ถูกขบั ออกนอกรา่ งกายต่อไปเปน็ อย่างน้ี
อย่เู สมอ

ถุงลมไมไ่ ด้ทำหนา้ ที่ในการแลกเปลี่ยนแก๊ส แตช่ ่วยเพิ่มประสทิ ธภิ าพในการถ่ายเทอากาศให้แกป่ อดได้เป็นอยา่ งดี นอกจากนี้ถุง
ลมยงั อาจแทรกเขา้ ไปในกระดกู ดว้ ย ทำให้กระดูกของนกกลวงและเบา จงึ เหมาะในการบินเป็นอย่างมาก

สัตวเ์ ลยี้ งลกู ด้วยน้ำนม (mammal) สัตว์เลย้ี งลกู ด้วยน้ำนมมรี ะบบหายใจดีมาก โดยประกอบดว้ ยถุงลมเล็ก ๆ
ทเ่ี รียกวา่ แอลวโี อลัส (alveolus) มกี ลา้ มเนอ้ื กะบังลม (diaphragm) และกล้ามเน้ือกระดกู ซโี่ ครงชว่ ยในการหายใจ ทำให้
อากาศเข้าและออกจากปอดได้เปน็ อยา่ งดี

แบบประเมินผังมโนทศั น์ 174

คำชแี้ จง ให้ผ้สู อนประเมินชิ้นงาน/ภาระงาน แล้วขีด ลงในช่องท่ีตรงกบั ระดบั คะแนน 1

ระดบั คะแนน

ลำดับที่ รายการประเมนิ 432

1 ความสอดคล้องกบั จุดประสงค์

2 ความสอดคล้องกบั เนอ้ื หา

3 ความคิดสรา้ งสรรค์

4 ความตรงต่อเวลา

รวม

ลงช่อื …………………………………………………………. ผู้ประเมิน
………../………………../………………

175

เกณฑ์การประเมนิ ผังมโนทัศน์

ประเด็นท่ี 4 ระดับคะแนน 2 1
ประเมนิ 3

1. ความ ผลงานสอดคลอ้ งกบั ผลงานสอดคลอ้ งกับ ผลงานสอดคลอ้ งกับ ผลงานไมส่ อดคล้องกับ
สอดคลอ้ งกบั จดุ ประสงคท์ ุกประเดน็ จดุ ประสงค์เปน็ ส่วนใหญ่ จุดประสงคบ์ าง จดุ ประสงค์
จุดประสงค์ ประเด็น

2. ความถกู ต้อง เนื้อหาสาระของผลงาน เน้ือหาสาระของผลงาน เนอื้ หาสาระของ เนื้อหาสาระของผลงาน
ผลงาน ถูกตอ้ งบาง ไม่ถูกต้องเป็นสว่ นใหญ่
ของ เนื้อหา ถูกต้องครบถว้ น ถูกต้องเปน็ ส่วนใหญ่ ประเดน็

3. ความคิด ผลงานแสดงถงึ ความคิด ผลงานแสดงถงึ ความคดิ ผลงานมีความ ผลงานไมม่ ีความ
สร้างสรรค์ น่าสนใจ และไม่แสดง
สรา้ งสรรค์ แปลกใหม่ สรา้ งสรรคแ์ ปลกใหม่ แต่ นา่ สนใจ แต่ ยงั ไม่มี ถงึ แนวคิด แปลกใหม่

และเปน็ ระบบ ยงั ไม่เปน็ ระบบ แนวคิดแปลกใหม่

4. ความตรงต่อ สง่ ชิน้ งานภายในเวลาที่ ส่งชนิ้ งานชา้ กวา่ เวลาท่ี สง่ ช้ินงานชา้ กว่าเวลา สง่ ชิ้นงานชา้ กว่าเวลาที่

เวลา กำหนด กำหนด 1 วนั ที่ กำหนด 2 วัน กำหนด 3 วันขึ้นไป

เกณฑก์ ารตดั สินคณุ ภาพ
ช่วงคะแนน ระดับคุณภาพ

14-16 ดมี าก
11-13 ดี
8-10 พอใช้
ต่ำกว่า 8 ปรบั ปรงุ

176

แบบประเมนิ การนำเสนอผลงาน

คำช้ีแจง : ใหผ้ ูส้ อนสังเกตพฤตกิ รรมของนักเรียนในระหว่างเรยี นและนอกเวลาเรียน แล้วขีด ลงในชอ่ งทตี่ รงกบั ระดบั คะแนน

ลำดับที่ รายการประเมิน ระดบั คะแนน

321

1 เนอื้ หาละเอยี ดชัดเจน

2 ความถกู ตอ้ งของเนอ้ื หา

3 ภาษาที่ใชเ้ ขา้ ใจง่าย

4 ประโยชน์ที่ไดจ้ ากการนำเสนอ

5 วธิ ีการนำเสนอผลงาน

ลงชอ่ื …………………………………………………………. ผ้ปู ระเมิน
………../………………../………………

เกณฑ์การใหค้ ะแนน
ผลงานหรือพฤติกรรมสอดคล้องกับรายการประเมินสมบูรณช์ ดั เจน ให้ 3 คะแนน
ผลงานหรือพฤตกิ รรมสอดคล้องกับรายการประเมินเป็นสว่ นใหญ่ ให้ 2 คะแนน
ผลงานหรอื พฤตกิ รรมสอดคล้องกบั รายการประเมนิ บางสว่ น ให้ 1 คะแนน

เกณฑก์ ารตัดสนิ คณุ ภาพ
ช่วงคะแนน ระดับคณุ ภาพ

14-16 ดมี าก
11-13 ดี
8-10 พอใช้
ต่ำกวา่ 8 ปรบั ปรุง

177

แบบสงั เกตพฤตกิ รรมการทำงาน
กลมุ่

คำชแี้ จง : ให้ผู้สอนสังเกตพฤติกรรมของนักเรียนในระหว่างเรยี นและนอกเวลาเรียน แล้วขดี ลงในชอ่ งทตี่ รงกับระดบั คะแนน

ลำดบั ช่ือ–สกลุ การแสดง การยอมรับ การทำงาน ความมีน้ำใจ การมี รวม
ท่ี ของนกั เรยี น ความคิดเห็น ฟงั คนอ่นื ตามท่ีได้รบั 321 สว่ นรว่ มใน 15
มอบหมาย การปรับปรงุ คะแนน
1. นายกรวกิ นอ้ ยยะ 321 321 ผลงานกลุ่ม
2. นายนทั ธพงศ์ สนุ ทรชัย 321
3. นายบัญญวตั ปอ้ มเชียงพิณ 321
4. นายวงศธร แสงนิกุล
5. นายภาณุพงศ์ พรมสชี า
6. นายพัสกร พันละเกตุ
7. นายฑนวฒั น์ มัน่ ศกั ดิ์
8. นายสริ ภพ แซ่ภู่
9. นายนราธิป เสนจนั ทร์ฒิไชย
10. นายปยิ วฒั น์ รอดชมภู
11. นายอนชุ า สลาพมิ พ์
12. นายจณิ ภทั ร สงิ หเสน
13. นายชนาธปิ กำพระบาง
14. นายรชต บตุ รโคตร
15. นายชนุวรรธน์ อภิรักษเ์ มธาวงศ์
16. นายปราบปวร ปทั มสนธิ์
17. นายกิตตภิ ัฏ เจอื จนั ทึก
18. นายสมุ ติ ร มาตสุทธิ์
19. น.ส.วันนิสา กิตตกิ ุลธร
20. น.ส.ญาณภทั ร เทศศรีเมือง
21. น.ส.นภสั รา รตั นคุณ
22. น.ส.สุชาวดี ผาระนตั ร
23. น.ส.พรทิพ เตนากลุ
24. น.ส.พรนภสั ชัยอาวธุ
25. น.ส.วาสนา ปติ ะสตุ
26. น.ส.นราพร พุฒฝอย
27. น.ส.วนันพร ตนั นารตั น์
28. น.ส.ศลษิ า มลู มงั่
29. น.ส.ศิรภสั สร ดอนชุม
30. น.ส.กัณฐิกา อินทะวงศ์

ลำดับ ช่ือ–สกลุ การแสดง การยอมรับ การทำงาน ความมนี ำ้ ใจ การมี 178
ที่ ของนักเรยี น ความคิดเห็น ฟังคนอ่ืน ตามทีไ่ ดร้ ับ 321 สว่ นร่วมใน
มอบหมาย การปรับปรุง รวม
31. น.ส.ณัฐวรา ชยั เดช 321 321 ผลงานกลมุ่ 15
32. น.ส.ธัญมาส อะตะมะ 321 คะแนน
33. น.ส.ปาณศิ า โฉมกระโทก 321
34. น.ส.ศภุ ดิ า นามบุรี
35. น.ส.อธิชา คำภูมี
36. น.ส.มาตา บทไธสง
37. น.ส.ณฏั ฐณชิ า บญุ ตาระวะ
38. น.ส.พรพิชญ์ เพ็งคำศรี
39. น.ส.ชาลสิ า หล้ากำ่
40. น.ส.ภทั รนันท์ ภูนาปี
41. น.ส.ลลนา เขม็ เลศิ
42. น.ส.มทุ ิตา คณะโท
43. น.ส.ธนญั ญา นามวงษ์
44. น.ส.พดั ชา วงไชยยา
45. น.ส.อาภาสริ ิ ฟุ้งกลน่ิ

ลงชื่อ…………………………………………………………. ผปู้ ระเมิน
………../………………../………………

เกณฑ์การใหค้ ะแนน
ปฏิบตั หิ รือแสดงพฤติกรรมอย่างสม่ำเสมอ ให้ 3 คะแนน
ปฏบิ ตั ิหรอื แสดงพฤตกิ รรมบ่อยครั้ง ให้ 2 คะแนน
ปฏิบตั หิ รอื แสดงพฤตกิ รรมบางคร้ัง ให้ 1 คะแนน

เกณฑ์การตัดสนิ คุณภาพ

ชว่ งคะแนน ระดับคณุ ภาพ

14-16 ดีมาก

11-13 ดี

8-10 พอใช้

ต่ำกวา่ 8 ปรับปรงุ

179

แผนการจดั การเรียนรทู้ ี่ 9

โดยจัดกจิ กรรมการเรียนรู้แบบ 5E

รหัสวชิ า ว32242 วชิ า ชีววิทยาเพ่ิมเติม 4 ชัน้ มธั ยมศกึ ษาปที ่ี 5

หน่วยการเรยี นร้ทู ่ี 14 เร่ือง ระบบหายใจ เวลา 12 ช่ัวโมง

แผนการจดั การเรยี นรู้เรื่อง การแลกเปลี่ยนแกส๊ ของสัตว์เลีย้ งลูกด้วยนำ้ นม เวลา 3 ช่ัวโมง

ภาคเรยี นที่ 2 ปกี ารศกึ ษา 2564 ผสู้ อน นางสาวศศิธร นนั ทอง

กลุ่มสาระการเรยี นรูว้ ิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี โรงเรยี นปทุมเทพวิทยาคาร

_________________________________________________________________________

1. สาระชีววิทยา

เข้าใจการย่อยอาหารของสัตว์และมนุษย์ การหายใจและการแลกเปลี่ยนแก๊สการลำเลียง

สารและการหมุนเวียนเลือด ภูมิคุ้มกันของร่างกาย การขับถ่าย การรับรู้และการตอบสนอง การ

เคลื่อนที่ การสืบพันธุ์และการเจริญเติบโต ฮอร์โมนกับการรักษาดุลยภาพ และพฤติกรรมของสัตว์

รวมท้งั นำความรไู้ ปใช้ประโยชน์

ผลการเรยี นรู้

สงั เกต และอธบิ ายโครงสร้างของปอดในสัตวเ์ ล้ียงลกู ดว้ ยนำ้ นม

2. สาระสำคญั

การแลกเปลี่ยนแก๊สผา่ นเย่ือหุ้มเซลล์โดยตรงพบในสิ่งมีชีวิตเซลลเ์ ดยี ว เช่น อะมีบา พารามี
เซียมและสัตว์ที่ไม่มีระบบหมุนเวียนเลือด เช่น ฟองน้ำ ไฮดรา พลานาเรีย ส่วนไส้เดือนดินมีการ
แลกเปลี่ยนแก๊สผ่านเซลล์บริเวณผิวหนังที่เปียกชื้น แมลงมีท่อลมซึ่งแตกแขนงเป็นท่อลมฝอยนำแก๊ส
ไปยังเซลล์ ปลาแลกเปลี่ยนแก๊สที่ละลายอยู่ในน้ำผ่านเหงือก สัตว์สะเทินน้ำสะเทินบกใช้เหงือก
แลกเปลี่ยนแก๊สในระยะตัวอ่อน ใช้ผิวหนังและปอดในระยะตัวเต็มวัย ส่วนสัตว์เลื้อยคลาน สัตว์ปีก
และสัตวเ์ ลย้ี งลกู ด้วยน้ำนม ใชป้ อดในการแลกเปล่ียนแกส๊
3. จุดประสงค์การเรยี นรู้

3.1 ด้านความรู้ (K) นกั เรียนสามารถอธิบายโครงสรา้ งของปอดในสัตวเ์ ลี้ยงลกู ด้วยน้ำนม
3.2 ด้านทกั ษะและกระบวนการ (P) นกั เรียนมที ักษะการสังเกตและทักษะการลงความเหน็ จาก
ขอ้ มูล จากการทำการทดลอง
3.3 ดา้ นคุณลักษณะ (A) นกั เรียนมีความรบั ผิดชอบต่อหนา้ ทแี่ ละงานที่ได้รับมอบหมาย

180

4. สาระการเรยี นรู้
ทางเดนิ หายใจของมนุษย์ประกอบดว้ ย ชอ่ งจมูก โพรงจมูก คอหอย กล่องเสยี ง ท่อลม หลอดลม

และถุงลมในปอด
- ปอดเป็นบริเวณทีม่ ีการแลกเปลี่ยนแกส๊ ระหวา่ งถุงลมกบั หลอดเลอื ดฝอย และบรเิ วณเซลล์ของ
เนอื้ เยอื่ ต่าง ๆ มกี ารแลกเปล่ียนแกส๊ โดยการแพรผ่ ่านหลอดเลอื ดฝอยเช่นกนั
- การหายใจเขา้ และการหายใจออกเกิดจากการเปลีย่ นแปลงความดันของอากาศภายในปอด โดย
การทำงานร่วมกนั ของกลา้ มเนื้อกะบงั ลมและกลา้ มเน้ือระหว่างกระดูกซ่โี ครง และควบคุมโดยสมอง
ส่วนพอนสแ์ ละเมดลั ลาออบลองกาตา
5.1 สมรรถนะสำคญั ของผ้เู รยี น

5.1 สมรรถนะสำคัญของผู้เรียน (เฉพาะทเี่ กิดในแผนการจัดการเรยี นรู้นี้)
 1) ความสามารถในการสื่อสาร
 2) ความสามารถในการคิด
 3) ความสามารถในการแก้ปัญหา
 4) ความสามารถในการใชท้ กั ษะชวี ิต
 5) ความสามารถในการใช้เทคโนโลยี
5.2 สมรรถนะสำคัญของผู้เรียนของโรงเรยี นมาตรฐานสากล
(เฉพาะท่ีเกิดในแผนการจัดการเรียนรนู้ ี)้
 1) เปน็ เลศิ ทางวิชาการ
 2) ส่อื สารได้อย่างน้อย 2 ภาษา
 3) ลำ้ หนา้ ทางความคิด
 4) ผลติ งานอยา่ งสรา้ งสรรค์
 5) ร่วมกันรบั ผิดชอบตอ่ สังคมโลก

6. คณุ ลักษณะอันพงึ ประสงค์

คุณลกั ษณะอันพงึ ประสงค์ (A) (เฉพาะท่ีเกดิ ในแผนการจดั การเรียนร้นู )้ี

 1) รกั ชาติ ศาสน์ กษตั รยิ ์  5) อยู่อยา่ งพอเพยี ง

 2) ซื่อสตั ย์ สุจรติ  6) มุ่งมน่ั ในการทำงาน

 3) มีวนิ ยั  7) รักความเปน็ ไทย

 4) ใฝ่เรียนรู้  8) มจี ิตสาธารณะ

7. การบูรณาการตามพระราชบัญญตั กิ ารศึกษาแห่งชาติ (เฉพาะท่ีเกิดในแผนการจดั การเรยี นรู้น้ี)

181

 บูรณาการกับหลักปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียง
 หลกั ความพอประมาณ
 หลกั ความมเี หตุผล
 หลักการมีภมู คิ ุ้มกนั
 เงอ่ื นไขความรู้
 เงือ่ นไขคณุ ธรรม

 บูรณาการกบั การจัดการศึกษาเพ่อื อาชีพ
 บูรณาการกับหลักสตู รต้านทุจรติ ศกึ ษา

 การคิดแยกแยะระหวา่ งผลประโยชนส์ ว่ นตนและผลประโยชนส์ ว่ นรวม
 ความละอายและความไม่ทนต่อการทจุ ริต
 STRONG : จิตพอเพียงต้านทจุ รติ
 พลเมืองกับความรับผิดชอบตอ่ สังคม
 บรู ณาการข้ามกลมุ่ สาระการเรยี นรู้
(ระบุ)…………………………………………………………………….......................................................
............................................................................................................................. ...................................
 อ่นื ๆ
(ระบุ)…………………………………………………………………….......................................................
............................................................................................................................. ...................................

8. กิจกรรมการเรยี นรู้
วธิ ีสอนแบบสบื เสาะหาความรู้ 5E (Inquiry Method : 5E)

ข้ันสรา้ งความสนใจ (Engagement)
1.) ครูกระตุ้นความสนใจของนักเรียน โดยใช้คำถาม ดังนี้
1.1) สิ่งมีชีวิตชนิดใดบ้างที่ใช้ปอดเป็นอวัยวะในการแลกเปลี่ยนแก๊ส (แนวคำตอบ :

มนุษย์ นก จระเข้ กบ กระตา่ ย ฯลฯ)
1.2) เพราะเหตุใด โครงสร้างในการแลกเปลี่ยนแก๊สของสิ่งมีชีวิตชนิดต่าง ๆ จึงต้อง

แตกต่างกันออกไป (แนวคำตอบ : โครงสร้างที่ใช้ในการแลกเปลี่ยนแก๊สแตกต่างกันขึ้นกับโครงสร้าง
ของรา่ งกายและสภาพแวดลอ้ มทอ่ี าศัย )

182

1.3) อวัยวะใดเป็นโครงสร้างในการแลกเปลี่ยนแก๊สของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมรวมท้ัง
มนุษย์และทางเดินหายใจของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมประกอบด้วยอวัยวะใดบ้าง (แนวคำตอบ : สัตว์
เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมรวมทั้งมนุษย์มีปอดเป็นอวัยวะที่ใช้ในการแลกเปลี่ยนแก๊ส และทางเดินหายใจ
ประกอบไปด้วย รจู มกู โพรงจมกู คอหอย กล่องเสยี ง ท่อลม หลอดลม หลอดลมฝอย ถงุ ลม กล้ามเน้อื
ระหว่างกระดูกซโ่ี ครง กะบังลม)
ขน้ั สำรวจคน้ หา (Exploration)

2.1) นักเรียนแบ่งกลุ่มกลุ่มละ 4-5 คน โดยคละกันตามความสามารถ คือ เก่ง ปานกลาง
คอ่ นขา้ งเกง่ ปานกลางคอ่ นข้างออ่ น และออ่ น

2.2) นักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกันสืบค้นข้อมูลเกี่ยวกับโครงสร้างปอดของสัตว์เลี้ยงลูกด้วย
นำ้ นมจากหนังสือเรียนรายวิชาเพิม่ เติม ชวี วิทยา เลม่ 4 หรืออินเทอรเ์ นต็ เปน็ เวลา 10 นาที

2.3) จากนั้นตัวแทนของแต่ละกลุ่มออกมารับใบกิจกรรมที่ 2.1 โครงสร้างปอดของสัตว์เลี้ยง
ลูกด้วยนำ้ นมและศึกษาวธิ ีการทำกิจกรรม

2.4) นักเรียนดูวิดีทัศน์ : การผ่าปอดของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม โดยให้นักเรียนสังเกต
โครงสร้างภายนอกและโครงสร้างภายในของปอดสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม ปอดสัตว์เลี้ยงลกู ด้วยน้ำนม
มีลักษณะเปน็ อย่างไรบา้ ง พรอ้ มกับวาดภาพประกอบ

วีดิทัศน์ : การผ่าปอดของสตั ว์เลย้ี งลูกดว้ ยนำ้ นม
(ท่ีมาhttps://www.scimath.org/video-biology/item/9200-2018-10-29-03-32-09)
ขน้ั อธิบายความรู้ (Explanation)

3.1) นักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกันอภิปรายเกี่ยวกับโครงสร้างปอดของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม
ว่ามีลักษณะอย่างไรบา้ งและประกอบไปดว้ ยอวัยวะใดบา้ ง

3.2) นักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกันแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับผลการทำการกิจกรรมของกลุ่ม
ตนเอง โดยมคี รูผ้สู อนคอยให้คำปรึกษา

183

ขัน้ ขยายความเข้าใจ (Elaboration)
4.1) นักเรียนสืบคน้ ข้อมูลเกย่ี วกับลักษณะปอดทีด่ ีเปน็ อย่างไร และวธิ ีดแู ลรักษาปอด พร้อม

เขียนลงในสมุดบันทึก (แนวคำตอบ : ลักษณะปอดสุขภาพดี 1. สีชมพู และนิ่มยืดหยุ่นคล้ายฟองน้ำ
2. หายใจคลอ่ ง สะดวกออกกำลังกายได้ดี 3. ไม่รูส้ ึกเหนือ่ ยง่าย ดแู ลปอดใหแ้ ข็งแรงทำอย่างไร 1. ไม่
สูบบุหรี่ และไม่เข้าใกล้ควันบุหรี่ หลบให้ไกลจากควันพิษ 2. หมั่นออกกำลังกายและหายใจลึก ๆ
อย่างน้อยวนั ละ 10 ครั้ง โดยการหายใจให้ถกู วิธี คือ หายใจเข้า ท้องปอ่ ง หายใจออก ท้องแฟบ 3. ให้
ปอดอบอุ่น เวลานอนควรหม่ ผา้ ปดิ หน้าอกให้มิดชิด และ 4. กินผักและผลไม้ ชว่ ยลดความเสี่ยงในการ
เปน็ มะเรง็ ปอด)
ขัน้ ประเมนิ (Evaluation)

5.1) นักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกันสรุปความรู้ที่ได้จากการสืบค้นข้อมูลเกี่ยวกับเกี่ยวกับ
โครงสร้างปอดของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมและเขียนสรุปผลการทำการกิจกรรมลงในกระดาษฟลิต
ชาร์จ โดยให้นักเรียนเขียนผลจากการสังเกตโครงสร้างภายนอกและโครงสร้างภายในของปอดสัตว์
เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมและปอดสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมมีลักษณะเป็นอย่างไรบ้าง พร้อมกับวาด
ภาพประกอบ ดงั ตัวอย่าง

ภาพท่ี 2.1 โครงสร้างภายนอกของปอดสัตว์เลีย้ งลูกด้วยน้ำนม

184

ภาพท่ี 2.2 โครงสรา้ งภายในของปอดสัตว์เลีย้ งลูกด้วยนำ้ นม
5.2) ครูใหน้ ักเรียนทำคำถามท้ายกิจกรรม
9. สอ่ื การเรียนรแู้ ละแหล่งการเรียนรู้
9.1 สอื่ การเรียนรู้
1 .หนงั สอื เรยี นชวี วิทยา สสวท. ม.5 เล่ม 4
2. PowerPoint
3. ใบกจิ กรรมท่ี 2.1 การแลกเปล่ยี นแก๊สของสตั ว์เล้ียงลูกดว้ ยน้ำนม
4. คำถามท้ายกิจกรรม 2.1
9.2 แหล่งการเรียนรู้
1. ห้องเรียน
2. ห้องสมดุ