รวมเล่มแผนการจัดการเรียนรู้ศศิธร

435

ภาคผนวก

หมายเหตุ ภาคผนวกประกอบดว้ ย
1. สื่อการเรียนรู้ เช่น ใบความรู้ ใบกิจกรรม ใบงาน แบบฝึกทักษะ เป็นต้น (เฉพาะที่

ปรากฎในแผนการจัดการเรยี นรู้นี้)
2. เครื่องมือทีใ่ ช้วัดผลประเมนิ ผล เช่น แบบทดสอบก่อนเรยี น / หลงั เรยี น แบบประเมิน

ทักษะกระบวนการ แบบประเมินคุณลักษณอันพึงประสงค์ เป็นต้น (เฉพาะที่ปรากฎในแผนการจัด
การเรยี นรนู้ ้ี)

3. เกณฑก์ ารวัดผลประเมนิ ผล เชน่ เกณฑ์การใหค้ ะแนนด้านทักษะและกระบวนการทาง
คณิตศาสตร์ เกณฑ์การให้คะแนนด้านคุณลักษณะอันพึงประสงค์ เป็นต้น (เฉพาะที่ปรากฎใน
แผนการจัดการเรยี นรนู้ ี้

แบบประเมินผังมโนทศั น์ 436

คำชแี้ จง ให้ผ้สู อนประเมินชิ้นงาน/ภาระงาน แล้วขีด ลงในช่องท่ีตรงกบั ระดบั คะแนน 1

ระดบั คะแนน

ลำดับที่ รายการประเมนิ 432

1 ความสอดคล้องกบั จุดประสงค์

2 ความสอดคล้องกบั เนอ้ื หา

3 ความคิดสรา้ งสรรค์

4 ความตรงต่อเวลา

รวม

ลงช่อื …………………………………………………………. ผู้ประเมิน
………../………………../………………

437

เกณฑ์การประเมนิ ผังมโนทัศน์

ประเด็นท่ี 4 ระดับคะแนน 2 1
ประเมนิ 3

1. ความ ผลงานสอดคลอ้ งกบั ผลงานสอดคลอ้ งกับ ผลงานสอดคลอ้ งกับ ผลงานไมส่ อดคล้องกับ
สอดคลอ้ งกบั จดุ ประสงคท์ ุกประเดน็ จดุ ประสงค์เปน็ ส่วนใหญ่ จุดประสงคบ์ าง จดุ ประสงค์
จุดประสงค์ ประเด็น

2. ความถกู ต้อง เนื้อหาสาระของผลงาน เน้ือหาสาระของผลงาน เนอื้ หาสาระของ เนื้อหาสาระของผลงาน
ผลงาน ถูกตอ้ งบาง ไม่ถูกต้องเป็นสว่ นใหญ่
ของ เนื้อหา ถูกต้องครบถว้ น ถูกต้องเปน็ ส่วนใหญ่ ประเดน็

3. ความคิด ผลงานแสดงถงึ ความคิด ผลงานแสดงถงึ ความคดิ ผลงานมีความ ผลงานไมม่ ีความ
สร้างสรรค์ น่าสนใจ และไม่แสดง
สรา้ งสรรค์ แปลกใหม่ สรา้ งสรรคแ์ ปลกใหม่ แต่ นา่ สนใจ แต่ ยงั ไม่มี ถงึ แนวคิด แปลกใหม่

และเปน็ ระบบ ยงั ไม่เปน็ ระบบ แนวคิดแปลกใหม่

4. ความตรงต่อ สง่ ชิน้ งานภายในเวลาที่ ส่งชนิ้ งานชา้ กวา่ เวลาท่ี สง่ ช้ินงานชา้ กว่าเวลา สง่ ชิ้นงานชา้ กว่าเวลาที่

เวลา กำหนด กำหนด 1 วนั ที่ กำหนด 2 วัน กำหนด 3 วันขึ้นไป

เกณฑก์ ารตดั สินคณุ ภาพ
ช่วงคะแนน ระดับคุณภาพ

14-16 ดมี าก
11-13 ดี
8-10 พอใช้
ต่ำกว่า 8 ปรบั ปรงุ

แบบประเมนิ การนำเสนอผลงาน 438

คำช้ีแจง : ใหผ้ ูส้ อนสังเกตพฤตกิ รรมของนักเรียนในระหว่างเรยี นและนอกเวลาเรียน แล้วขีด ลงในชอ่ งทตี่ รงกบั ระดบั คะแนน

ลำดับที่ รายการประเมิน ระดบั คะแนน

321

1 เนอื้ หาละเอยี ดชัดเจน

2 ความถกู ตอ้ งของเนอ้ื หา

3 ภาษาที่ใชเ้ ขา้ ใจง่าย

4 ประโยชน์ที่ไดจ้ ากการนำเสนอ

5 วธิ ีการนำเสนอผลงาน

ลงชอ่ื …………………………………………………………. ผ้ปู ระเมิน
………../………………../………………

เกณฑ์การใหค้ ะแนน
ผลงานหรือพฤติกรรมสอดคล้องกับรายการประเมินสมบูรณช์ ดั เจน ให้ 3 คะแนน
ผลงานหรือพฤตกิ รรมสอดคล้องกับรายการประเมินเป็นสว่ นใหญ่ ให้ 2 คะแนน
ผลงานหรอื พฤตกิ รรมสอดคล้องกบั รายการประเมนิ บางสว่ น ให้ 1 คะแนน

เกณฑก์ ารตัดสนิ คณุ ภาพ
ช่วงคะแนน ระดับคณุ ภาพ

14-16 ดมี าก
11-13 ดี
8-10 พอใช้
ต่ำกวา่ 8 ปรบั ปรุง

439

แบบสงั เกตพฤตกิ รรมการทำงาน
กลมุ่

คำชแี้ จง : ให้ผู้สอนสังเกตพฤติกรรมของนักเรียนในระหว่างเรยี นและนอกเวลาเรียน แล้วขดี ลงในชอ่ งทตี่ รงกับระดบั คะแนน

ลำดบั ช่ือ–สกลุ การแสดง การยอมรับ การทำงาน ความมีน้ำใจ การมี รวม
ท่ี ของนกั เรยี น ความคิดเห็น ฟงั คนอ่นื ตามท่ีได้รบั 321 สว่ นรว่ มใน 15
มอบหมาย การปรับปรงุ คะแนน
1. นายกรวกิ นอ้ ยยะ 321 321 ผลงานกลุ่ม
2. นายนทั ธพงศ์ สนุ ทรชัย 321
3. นายบัญญวตั ปอ้ มเชียงพิณ 321
4. นายวงศธร แสงนิกุล
5. นายภาณุพงศ์ พรมสชี า
6. นายพัสกร พันละเกตุ
7. นายฑนวฒั น์ มัน่ ศกั ดิ์
8. นายสริ ภพ แซ่ภู่
9. นายนราธิป เสนจนั ทร์ฒิไชย
10. นายปยิ วฒั น์ รอดชมภู
11. นายอนชุ า สลาพมิ พ์
12. นายจณิ ภทั ร สงิ หเสน
13. นายชนาธปิ กำพระบาง
14. นายรชต บตุ รโคตร
15. นายชนุวรรธน์ อภิรักษเ์ มธาวงศ์
16. นายปราบปวร ปทั มสนธิ์
17. นายกิตตภิ ัฏ เจอื จนั ทึก
18. นายสมุ ติ ร มาตสุทธิ์
19. น.ส.วันนิสา กิตตกิ ุลธร
20. น.ส.ญาณภทั ร เทศศรีเมือง
21. น.ส.นภสั รา รตั นคุณ
22. น.ส.สุชาวดี ผาระนตั ร
23. น.ส.พรทิพ เตนากลุ
24. น.ส.พรนภสั ชัยอาวธุ
25. น.ส.วาสนา ปติ ะสตุ
26. น.ส.นราพร พุฒฝอย
27. น.ส.วนันพร ตนั นารตั น์
28. น.ส.ศลษิ า มลู มงั่
29. น.ส.ศิรภสั สร ดอนชุม
30. น.ส.กัณฐิกา อินทะวงศ์

ลำดับ ช่ือ–สกลุ การแสดง การยอมรับ การทำงาน ความมนี ำ้ ใจ การมี 440
ที่ ของนักเรยี น ความคดิ เห็น ฟังคนอ่ืน ตามท่ีได้รับ 321 สว่ นร่วมใน
มอบหมาย การปรับปรุง รวม
31. น.ส.ณัฐวรา ชยั เดช 321 321 ผลงานกลมุ่ 15
32. น.ส.ธัญมาส อะตะมะ 321 คะแนน
33. น.ส.ปาณศิ า โฉมกระโทก 321
34. น.ส.ศภุ ดิ า นามบุรี
35. น.ส.อธิชา คำภูมี
36. น.ส.มาตา บทไธสง
37. น.ส.ณฏั ฐณชิ า บญุ ตาระวะ
38. น.ส.พรพิชญ์ เพ็งคำศรี
39. น.ส.ชาลสิ า หล้ากำ่
40. น.ส.ภทั รนันท์ ภูนาปี
41. น.ส.ลลนา เขม็ เลศิ
42. น.ส.มทุ ิตา คณะโท
43. น.ส.ธนญั ญา นามวงษ์
44. น.ส.พดั ชา วงไชยยา
45. น.ส.อาภาสริ ิ ฟุ้งกลน่ิ

ลงชอื่ …………………………………………………………. ผปู้ ระเมิน
………../………………../………………

เกณฑ์การใหค้ ะแนน
ปฏิบตั หิ รือแสดงพฤติกรรมอย่างสม่ำเสมอ ให้ 3 คะแนน
ปฏบิ ตั ิหรอื แสดงพฤตกิ รรมบ่อยครั้ง ให้ 2 คะแนน
ปฏิบตั หิ รอื แสดงพฤตกิ รรมบางครั้ง ให้ 1 คะแนน

เกณฑ์การตดั สนิ คณุ ภาพ

ชว่ งคะแนน ระดบั คณุ ภาพ

14-16 ดีมาก

11-13 ดี

8-10 พอใช้

ตำ่ กว่า 8 ปรบั ปรงุ

441

แบบประเมินการปฏิบัตกิ าร
คำชี้แจง : ให้ผสู้ อนประเมินการปฏิบัติการของนักเรียนตามรายการทีก่ ำหนดแล้วขดี ✓ลงในชอ่ งทีต่ รงกับระดบั คะแนน

ลำดบั ท่ี รายการประเมนิ ระดบั คะแนน
4321
1 การปฏิบัติการทดลอง
2 ความคลอ่ งแคล่วขณะปฏบิ ตั ิการ รวม
3 การนำเสนอ

ลงช่อื ................................................... ผูป้ ระเมิน
................./................../..................

เกณฑก์ ารประเมินรายงาน

ประเดน็ ทปี่ ระเมิน 4 ระดบั คะแนน 2 1
3

1. การปฏิบัติการ ทำตามทดลองตามขั้นตอน ทำตามทดลองตามขั้นตอน ต้องให้ความช่วยเหลือบ้าง ต้องให้ความช่วยเหลืออยา่ ง

ทดลอง และใช้อปุ กรณไ์ ด้อย่างถกู ต้อง และใช้อุปกรณ์ได้อย่าง ในการทำการทดลอง และ มากในการทำการทดลอง

ถูกต้อง แต่อาจต้องได้รับ การใชอ้ ุปกรณ์ และการใช้อุปกรณ์

คำแนะนำบา้ ง

2. ความคล่องแคล่ว มีความคล่องแคล่วในการทำ มีความคล่องแคล่วในการ ข า ด ค ว า ม ค ล ่ อ ง แ ค ล่ ว ทำการทดลองเสร็จไม่

ขณะปฏบิ ตั ิการ การทดลองโดยไม่ตอ้ งไดร้ ับคำ ทำการทดลองแต่ต้องได้รับ ในขณะการทำการทดลอง ทันเวลา และทำอุปกรณ์

ช้ีแนะ และทำการทดลองเสรจ็ คำแนะนำบ้าง และทำการ จึงทำการทดลองเสร็จไม่ เสียหาย

ทันเวลา ทดลองเสร็จทันเวลา ทันเวลา

3. การบันทึก สรุป บนั ทึกและสรุปผลการทดลอง บันทึกและสรุปผลการ ต้องให้คำแนะนำในการ ต้องให้ความช่วยเหลืออยา่ ง
และการนำเสนอ ไดถ้ กู ตอ้ ง รดั กมุ นำเสนอผล ทดลองได้ถูกต้อง แต่การ บันทึก สรุป และนำเสนอ มากในการบันทึกสรุป และ
ผลการทดลอง การทดลองเปน็ ขนั้ ตอนชัดเจน นำเสนอผลการทดลองยงั ไม่ ผลการทดลอง นำเสนอผลการทดลอง
เปน็ ขน้ั ตอน

เกณฑ์การตัดสนิ คุณภาพ

ชว่ งคะแนน ระดับคุณภาพ

11-12 ดีมาก

9-10 ดี

6-8 พอใช้

ต่ำกวา่ 6 ปรบั ปรงุ

442

แผนการจัดการเรยี นรู้ที่ 24

โดยจัดกิจกรรมการเรียนรู้แบบ 5E

รหสั วชิ า ว32242 วิชา ชีววิทยาเพม่ิ เติม 4 ชน้ั มธั ยมศึกษาปที ่ี 5

หนว่ ยการเรยี นร้ทู ี่ 15 เรอ่ื ง ระบบขับถา่ ย เวลา 12 ชวั่ โมง

แผนการจัดการเรียนรเู้ ร่ือง การขับถ่ายของสิ่งมีชีวิตเซลลเ์ ดียว เวลา 1 ช่ัวโมง

ภาคเรียนท่ี 2 ปกี ารศึกษา 2564 ผสู้ อน นางสาวศศธิ ร นนั ทอง

กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี โรงเรียนปทุมเทพวิทยาคาร

_________________________________________________________________________

1. สาระชีววิทยา
เข้าใจการย่อยอาหารของสัตว์และมนุษย์ การหายใจและการแลกเปลี่ยนแก๊สการลำเลียง

สารและการหมุนเวียนเลือด ภูมิคุ้มกันของร่างกาย การขับถ่าย การรับรู้และการตอบสนอง การ
เคลื่อนที่ การสืบพันธุ์และการเจริญเติบโต ฮอร์โมนกับการรักษาดุลยภาพ และพฤติกรรมของสัตว์
รวมทั้งนำความรไู้ ปใชป้ ระโยชน์
ผลการเรียนรู้

สืบค้นข้อมูล อธิบาย และเปรียบเทียบโครงสร้างและหน้าที่ในการกำจัดของเสียออกจาก
ร่างกายของฟองนำ้ ไฮดรา พลานาเรยี ไสเ้ ดือนดิน แมลง และสัตว์มกี ระดกู สนั หลงั
2. สาระสำคญั

การขับถ่าย หมายถึง การกำจัดของเสยี ท่ีเกดิ จากกระบวนการเมแทบอลิซึมออกจากรา่ งกาย
โดยของเสียดังกล่าวอาจเป็นแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ ไอน้ำ หรือสารที่มีไนโตรเจนเป็นองค์ประกอบ
ได้แก่ แอมโมเนีย ยูเรีย และกรดยูริก ซึ่งสิ่งมีชีวิตแต่ละชนิดจะมีวิธีการและอวัยวะที่ทำหน้าที่กำจัด
ของเสียทีแตกต่างกันอะมีบา และพารามีเซียมเป็นสิง่ มีชีวิตเซลล์เดียวที่มีคอนแทรกไทล์แวควิ โอลทำ
หนา้ ที่ในการกำจดั และรักษาดลุ ยภาพของน้ำและแร่ธาตุในเซลล์

ฟองน้ำ และไฮดรา มีเซลลส์ ว่ นใหญส่ มั ผสั กบั นำ้ โดยตรง ของเสยี จึงถกู กำจัดออกโดยการแพร่
สสู่ ภาพแวดล้อม

พลานาเรยี ใช้เฟลมเซลลซ์ ่งึ กระจายอยู่สองข้างตลอดความยาวของลำตวั ทำหน้าที่ขับถ่ายของ
เสีย ไส้เดือนดินใช้เนฟริเดียม แมลงใช้มัลพิเกียนทิวบูล และสัตว์มีกระดูกสันหลังใช้ไตในการขับถ่าย
ของเสยี

443

3. จดุ ประสงคก์ ารเรยี นรู้
3.1 ด้านความรู้ (K) นักเรียนสามารถอธิบายและเปรียบเทียบการกำจัดของเสียของสัตว์และ

ส่ิงมชี วี ติ เซลล์เดยี วได้
3.2 ด้านทักษะและกระบวนการ (P) นักเรียนสามารถสร้างแผนผังมโนทัศน์แสดงการกำจัดของ

เสยี ทเ่ี ป็นสารประกอบไนโตรเจนไดถ้ ูกต้อง
3.3 ดา้ นคุณลกั ษณะ (A) นักเรียนมีความรบั ผดิ ชอบตอ่ หน้าทแ่ี ละงานท่ไี ด้รบั มอบหมาย

4. สาระการเรียนรู้
การท่ีสิง่ มชี ีวติ จะสามารถดำเนินกิจกรรมต่างๆ ในสภาพแวดล้อมที่อาศัยอยู่อย่างปกติได้น้ัน

สง่ิ มชี วี ติ ตอ้ งสามารถรกั ษาดุลยภาพของร่างกายไว้ให้ได้ การขบั ถา่ ยเปน็ กระบวนการสำคัญอย่างหนึ่ง
ที่จะช่วยรักษาดุลยภาพของร่างกายเพราะภายในเซลล์ของสิ่งมีชีวิตมีปฏิกิรยิ าทางเคมีต่างๆ เกิดขึ้น
มากมาย ทำให้เกิดผลิตภัณฑ์หลายชนิดทั้งที่เป็นประโยชน์ต่อเซลล์ และบางชนิดไม่ต้องการ
จำเป็นต้องกำจัดออก หรือมิฉะนั้นก็เปลี่ยนเป็นสารที่เป็นอันตรายน้อยลงแล้วกำจัดออกจากร่างกาย
ภายหลัง สารท่ีรา่ งกายจำเปน็ ต้องกำจัดออกเหล่านเ้ี รียกว่า " ของเสีย "

การขับถา่ ยของสิง่ มีชีวติ เซลลเ์ ดยี ว
สิ่งมีชีวิตเซลล์เดียวส่วนใหญ่จะอาศัยอยู่ในสภาพแวดล้อมที่เป็นน้ำหรือมีน้ำเป็น
ส่วนประกอบอยู่มากของเสียที่เกิดจากเมแทบอลิซึมจะสามารถแพร่ผ่านเยื่อหุ้มเซลล์ออกสู่
สิ่งแวดลอ้ ม
นอกจากนีส้ ภาพแวดล้อมทีเ่ ป็นแหลง่ น้ำจืดจะสภาพเป็นไฮไพทนิก เมอ่ื เปรยี บเทียบกับความ
เข้มของสารภายในสิ่งมีชีวิตเซลล์เดียว น้ำจากสิ่งแวดล้อมจะแพร่เข้าสู่เซลล์มากกว่าแพร่ออกจาก
เซลล์ สิ่งมีชีวิตเซลล์เดียว เช่น พารามีเซียม และอะมีบา จะมีออร์แกเนลล์ เรียกว่า คอนแทร็กไทล์
แวคิวโอลช่วยรักษาสมดุลของน้ำและแร่ธาตุในเซลล์โดยการขับน้ำที่มากเกินไปออกดังที่นักเรียนได้
ทราบมาแลว้ ของเสียบางส่วนก็จะถกู ออกปนมากบั น้ำ

อะมีบา

444

การขับถ่ายของสัตว์
ฟองน้ำและไฮดรา ถึงแม้จะเป็นสิ่งมีชีวิตหลายเซลล์ก็ตามแต่เซลล์ทุกเซลล์สามารถสัมผสั
กับนำ้ ไดโ้ ดยตรง ของเสยี พวกแอมโมเนยี จงึ ถกู ขบั ออกโดยแพรเ่ ขา้ สู่สงิ่ แวดล้อม

ฟองน้ำและไฮดรา
หนอนตัวแบน ที่อาศัยอยู่ในน้ำ เช่น พลานาเรียมี เฟลมเซลล์(flame cell) ทำหน้าท่ี
กำจัดของเสีย ซึ่งกระจายอยู่ทั้งสองข้างตลอดความยาวของสำตัวและการเชื่อมต่อกับช่องขับถ่ายท่ี
ผนงั ลำตัวทางผิงหนงั ได้อีกดว้ ย

พลานาเรยี
ไส้เดือนดิน เป็นสัตว์ที่มีลำตัวเป็นปล้อง มีอวัยวะขับถ่ายของเสียเรียกว่า เนฟริเดียม
(nephridiun) ปล้องละ 1 คู่ เป็นท่อขดไปมามีปลายเปิดสองข้างปลายข้างหนึ่งอยู่ในช่องของลำตัวมี
ลักษณะเหมือนปากแตร เรียกว่า เนโฟรสโตน (nephrostome) ทำหน้าที่รับของเหลวจากช่องของ
ลำตัวส่วนปลายอีกด้านหนึ่งเป็นช่องเปิดออกสู่ภายนอกทางผิวหนัง เนฟริเดียมนี้จะทำหน้าท่ีขัยถ่าย
ของเสียพวกแอมโมเนีย และยูเรยี ส่วนนำ้ และแร่ธาตุบาชนิดมปี ระโยชน์จะถูกดดู กลบั โดยผนังท่อของ

445

เนฟริเดียมเข้าสู่กระแสเลือด เนฟรีเดียมจึงทำหน้าที่ทั้งกรองและดูดสารกลับ ซึ่งลักษณะการทำงาน
ของเนฟรเิ ดยี มคลา้ ยคลงึ กับหน่วยไตของสตั วท์ มี่ ีกระดูสันหลงั บางประเภท

ไส้เดือนดนิ
5.1 สมรรถนะสำคญั ของผเู้ รยี น (เฉพาะทเ่ี กดิ ในแผนการจัดการเรยี นร้นู ี้)

 1) ความสามารถในการส่ือสาร
 2) ความสามารถในการคิด
 3) ความสามารถในการแกป้ ญั หา
 4) ความสามารถในการใช้ทักษะชวี ิต
 5) ความสามารถในการใช้เทคโนโลยี
5.2 สมรรถนะสำคัญของผ้เู รียนของโรงเรยี นมาตรฐานสากล
(เฉพาะที่เกิดในแผนการจดั การเรยี นรูน้ )้ี
 1) เปน็ เลิศทางวิชาการ
 2) สือ่ สารได้อยา่ งน้อย 2 ภาษา
 3) ลำ้ หนา้ ทางความคิด
 4) ผลติ งานอย่างสรา้ งสรรค์
 5) ร่วมกันรบั ผิดชอบต่อสังคมโลก

6. คณุ ลักษณะอันพึงประสงค์

คุณลกั ษณะอนั พึงประสงค์ (A) (เฉพาะที่เกดิ ในแผนการจัดการเรียนรู้นี้)

 1) รกั ชาติ ศาสน์ กษตั รยิ ์  5) อยู่อย่างพอเพยี ง

 2) ซือ่ สัตย์ สุจรติ  6) มุ่งมั่นในการทำงาน

 3) มีวินัย  7) รักความเปน็ ไทย

 4) ใฝ่เรียนรู้  8) มจี ติ สาธารณะ

446

7. การบูรณาการตามพระราชบญั ญัติการศึกษาแหง่ ชาติ (เฉพาะทเี่ กดิ ในแผนการจัดการเรยี นรู้นี้)
 บูรณาการกบั หลักปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียง
 หลักความพอประมาณ
 หลักความมเี หตผุ ล
 หลักการมภี มู ิคุ้มกัน
 เงอื่ นไขความรู้
 เง่ือนไขคุณธรรม
 บูรณาการกับการจดั การศกึ ษาเพ่ืออาชีพ
 บูรณาการกบั หลกั สูตรต้านทจุ ริตศึกษา
 การคิดแยกแยะระหว่างผลประโยชนส์ ว่ นตนและผลประโยชนส์ ว่ นรวม
 ความละอายและความไม่ทนตอ่ การทุจริต
 STRONG : จติ พอเพยี งต้านทุจรติ
 พลเมืองกบั ความรบั ผิดชอบตอ่ สงั คม
 บูรณาการข้ามกลมุ่ สาระการเรียนรู้
(ระบุ)…………………………………………………………………….......................................................

............................................................................................................................. ...................................
 อนื่ ๆ
(ระบุ)…………………………………………………………………….......................................................

............................................................................................................................. ...................................

8. กจิ กรรมการเรียนรู้
วิธสี อนแบบสืบเสาะหาความรู้ 5E (Inquiry Method : 5E)

ข้ันสร้างความสนใจ (Engagement)
1.1) ครูนำเข้าสู่บทเรียน โดยให้นักเรียนศึกษารูปสิ่งมีชีวิตเซลล์เดียวที่นักเรียนรู้จัก เช่น

อะมบี า พารามเี ซยี ม

447

ภาพ การขบั ของเสียของอะมีบา

1.2) ครูใชค้ ำถามเพือ่ ให้นกั เรียนแสดงความคดิ เห็นรว่ มกัน ดังน้ี
- การที่อะมีบา พารามีเซียมดำรงชีวิตอยู่ได้ในน้ำจะต้องรักษาดุลยภาพของน้ำและสาร

ในเซลล์รวมทั้งกำจัดของเสียอย่างไร (แนวคำตอบ : การที่อะมีบา และพารามีเซียมอาศัยอยู่ในน้ำทีม่ ี
ความเข้มข้นต่ำกว่าของเหลวภายในเซลล์ทำให้น้ำแพร่เข้าเซลล์ตลอดเวลา แต่เซลล์สามารถรักษา
สมดุลของน้ำและสารตา่ ง ๆ ภายในเซลล์ไวไ้ ดเ้ พราะมคี อนแทรก็ ไทลแ์ วควิ โอลทำหน้าท่ขี ับน้ำส่วนเกิน
ออกไปและของเสียบางสว่ นจะถกู ขับปนมากับน้ำด้วยเช่นกัน ซึง่ ของเสยี ท่ีถูกขบั ออกมานี้เป็นของเสีย
ท่ีมีไนโตรเจนเปน็ องค์ประกอบ)

- สิ่งมีชีวิตที่มีหลายเซลล์ เช่น สัตว์ต่างๆ หรือมนุษย์ ที่อาศัยอยู่ในสิ่งแวดล้อมที่ต่างกัน
จะมโี ครงสรา้ งหรอื อวยั วะในการกำจดั ของเสยี หรือรักษาดลุ ยภาพของสารต่างๆ ภายในเซลล์
เหมอื นหรือต่างกนั อยา่ งไร (เปดิ กวา้ งใหน้ ักเรียนตอบ)

ขั้นสำรวจคน้ หา (Exploration)
2.1) ครูให้นกั เรียนแบง่ กลมุ่ ออกเป็น 10 กลุ่มเท่า ๆ กนั
2.2) ครทู ำสลากและใหน้ กั เรียนแตล่ ะกลุ่มออกมาจบั สลากส่งิ มชี วี ติ ต่าง ๆ จากนนั้ ใหน้ กั เรียน

ออกมาอธิบาย การขับถา่ ยของสง่ิ มชี ีวติ ท่จี บั สลากได้ โดยมหี วั ขอ้ ดงั นี้
พารามีเซยี ม ไฮดรา
พลานาเรีย ไสเ้ ดือนดนิ
ตก๊ั แตน ปลา
จิง้ จก นก
จระเข้ ไก่

448

ขัน้ อธิบายความรู้ (Explanation)
3.1) นักเรียนและครูร่วมกันอภิปรายเกี่ยวกับการขับถา่ ยของสิง่ มีชวี ิตเซลลเ์ ดียว ซึ่งสิ่งมีชีวติ

เซลล์เดียวกลุ่มโพรคาริโอต (Prokaryote) อาศัยการแพร่ของของเสียออกจากร่างกาย ส่วนสิ่งมีชีวิต
เซลล์เดียวกลุ่มยูคาริโอตอาศัยคอนแทร็กไทล์แวคิวโอล (Contractile vacuole) ทำหน้าที่กำจัดของ
เสยี และน้ำส่วนเกนิ ออกจากร่างกาย

3.2) นักเรียนและครูร่วมกันอภิปรายเกี่ยวกับการขบั ถ่ายของสัตว์ ซึ่งมีโครงสร้างหรอื อวัยวะ
ที่ขบั ถ่ายแตกต่างกัน และกำจัดของเสยี ทมี่ ไี นโตรเจนเป็นองคป์ ระกอบที่ต่างกัน ดงั นี้

- ฟองน้ำ (Sponge) และไฮดรา (Hydra) ขับถ่ายของเสียในรูปแอมโมเนียและแก๊ส
คารบ์ อนไดออกไซด์ โดยแพร่ผ่านเยือ่ หุ้มเซลล์

- พลานาเรีย (Planarian) ขับถ่ายของเสียในรูปแอมโมเนียผ่านทางเฟลมเซลล์ (Flame
cell)

- ไส้เดือนดิน (Earthworm) ขับถ่ายของเสียในรูปยูเรียและแอมโมเนียผ่านทางเนฟ
รเิ ดยี ม (Nephridium)

- แมลงขบั ถ่ายของเสยี ในรูปกรดยรู กิ ผ่านทางท่อมลั พิเกียน (Malpighian tubule)
- ปลาขับถา่ ยของเสียในรูปยูเรียผ่านทางไต (Kidney)
- สตั ว์เลือ้ ยคลานและสัตว์ปกี ขบั ถ่ายของเสยี ในรูปกรดยูริกผา่ นทางไต (Kidney)
ขั้นขยายความเขา้ ใจ (Elaboration)
4.1) ครถู าม คำถามชวนคิด
- สัตว์กลุ่มเดียวกัน เช่น เต่าบกกับเต่าที่อาศัยอยู่ในน้ำจะมีการกำจัดของเสียที่มีไนโตรเจน
เป็นองค์ประกอบในรูปที่เหมือนหรือแตกต่างกันอย่างไร (แนวคำตอบ : แตกต่างกัน เพราะเต่าทั้ง 2
กลุ่มใช้ชีวิตส่วนใหญ่ในแหล่งที่อยู่อาศัยไม่เหมือนกันโดยเต่าบกที่อาศัยบนบกต้องสูญเสียน้ำให้น้อย
ที่สุดจึงต้องกำจัดของเสียในรปู ของกรดยรู กิ สว่ นเต่าท่ีอาศยั อยใู่ นน้ำจะขับทั้งยูเรีย และแอมโมเนีย)
ขั้นประเมิน (Evaluation)
5.1) ครทู ดสอบความเขา้ ใจของนักเรียนโดนการถามตอบ โดยมีแนวคำถามดังนี้
- ไตเกี่ยวข้องกับการขับถ่ายและการรักษาดุลยภาพของร่างกายอย่างไร (แนวคำตอบ:
ภายในไตมีหน่วยไตทำหน้าที่กรองของเสียและสารต่าง ๆ ออกจากเลือด และดูดสารที่มีประโยชน์
กลับเข้าสู่เลือดอีกครั้ง ของเสียที่เกิดจาการทำงานของหน่วยไตจึงถูกกำจัดออกจากร่างกาย
นอกจากนั้น หน่วยไตยังสามารถดูดน้ำและสารกลับ ซึ่งมีผลต่อความเป็นกรด-เบสของเลือด จึงเป็น
กลไกในการรักษาดุลยภาพของร่างกาย)
- สตั วแ์ ต่ละชนิดกำจัดของเสียในรูปทเ่ี หมือนหรือแตกต่างกันอย่างไร (แนวคำตอบ: สัตว์
น้ำส่วนใหญ่กำจัดของเสียในรูปแอมโมเนีย สัตว์เลื้อยคลาน (Reptiles) บางชนิดและหอย (Mollusk)

449

ทีอ่ าศัยบนบกกำจัดของเสยี ในรูปกรดยรู ิก สว่ นสตั ว์เลย้ี งลกู ด้วยน้ำนม สตั วส์ ะเทินนำ้ สะเทินบก ฉลาม
และปลากระดกู แข็งกำจดั ของเสยี ในรูปยูเรีย)

- พารามีเซียม (Paramecium) มีกำจัดน้ำส่วนเกินออกจากร่างกายได้อย่างไร (แนว
คำตอบ: พารามีเซียม (Paramecium) ใช้คอนแท็ก ไทล์แวคิวโอล (Contractile vacuole) ทำหน้าท่ี
รวบรวมนำ้ สว่ นเกินและของเสยี ตา่ ง ๆ ไวภ้ ายใน แลว้ จึงขบั ออกจากร่างกาย)

- เพราะเหตุใด ฟองนำ้ (Sponge) และไฮดรา (Hydra) จึงไมม่ ีโครงสรา้ งหรืออวัยวะ
ในการขบั ถ่ายโดยเฉพาะ (แนวคำตอบ: เนื่องจากเซลล์ของฟองน้ำ (Sponge) และไฮดรา (Hydra)
สมั ผสั กับนำ้ โดยตรงจึงมกี ารขับถ่ายของเสียพวกแอมโมเนียออกสู่น้ำโดยอาศยั การแพร่)

- แอมโมเนีย ยูเรีย และกรดยูริก มีธาตุที่เป็นองค์ประกอบของสารเหมือนหรือ
แตกต่างกันอย่างไร (แนวคำตอบ: มีธาตุไนโตรเจนและไฮโดรเจนเป็นองค์ประกอบเหมือนกัน โดย
แอมโมเนียมีเฉพาะไนโตรเจนและไฮโดรเจน มีสูตรโมเลกุล คือ NH3 ส่วนยูเรียละกรดยูริกจะมีธาตุ
คาร์บอนเป็นองค์ประกอบเพิ่มขึ้นมา ซึ่งยูเรียมีสูตรโมเลกุล คือ NH2CONH2 ส่วนกรดยูริกมีสูตร
โมเลกุล คอื C5O3N4H4)

5.2) ครใู ห้นกั เรียนใบงาน เรื่อง การขบั ถา่ ยของส่งิ มชี ีวิตเซลลเ์ ดียวและของสัตว์

9. สอ่ื การเรยี นรแู้ ละแหล่งการเรียนรู้
9.1 ส่อื การเรยี นรู้
1 .หนังสือเรียนชีววทิ ยา สสวท. ม.5 เลม่ 4
2. PowerPoint
3. ใบงาน เร่ือง การขับถา่ ยของสิง่ มีชีวิตเซลลเ์ ดยี วและของสตั ว์

9.2 แหล่งการเรยี นรู้
1. หอ้ งเรียน
2. หอ้ งสมดุ

450

10. การวัดและประเมินผล

จุดประสงค์การเรียนรู้ วิธกี าร เครอื่ งมอื ที่ใช้ เกณฑ์

ด้านความรู้ (K) ) นักเรียนสามารถ -การนำเสนอเกย่ี วกับ -แบบประเมนิ การ รอ้ ยละ 80%

อธิบายและเปรียบเทียบการกำจัด หวั ข้อทไี่ ดร้ บั มอบหมาย นำเสนองาน ผา่ นเกณฑ์

ของเสียของสัตว์และสิ่งมีชีวิตเซลล์ -ตรวจใบงาน เร่อื ง การ -เฉลยใบงาน เรือ่ ง การ

เดียวได้ ขับถ่ายของสง่ิ มชี ีวติ ขบั ถา่ ยของสิง่ มีชวี ติ เซลล์

เซลล์เดยี วและของสตั ว์ เดียวและของสตั ว์

ด้านทักษะและกระบวนการ (P) -นำเสนอผลงาน -แบบประเมนิ การ รอ้ ยละ 80 %
นักเรียนสามารถสร้างแผนผังมโน -แบบประเมนิ ปฏิบตั ิการ นำเสนอผลงาน ผา่ นเกณฑ์
ทัศน์แสดงการกำจัดของเสียที่เป็น -แบบประเมนิ ปฏิบัติการ
สารประกอบไนโตรเจนได้ถูกตอ้ ง

ดา้ นคุณลกั ษณะ (A) -สังเกตพฤติกรรม การ -แบบสงั เกตพฤติกรรม ระดับคุณภาพ
2 ผ่านเกณฑ์
นักเรียนมีความรับผิดชอบต่อหน้าที่ ทำงาน ความมวี ินัย ใฝ่ การทำงาน

และงานทไี่ ด้รบั มอบหมาย เรยี นรู้ และมงุ่ ม่ัน ในการ

ทำงาน

451

บันทกึ ผลหลงั การสอน

รหัสวชิ า ..................... วชิ า ............................... หนว่ ยการเรยี นรู้ที่ ..... เร่ือง .............................
แผนการจดั การเรียนร้ทู ี่ .... เรอื่ ง .................................................................. เวลา ..... ชั่วโมง

1. สรปุ ผลการเรยี นการสอน
……......................................................................................................................................... .................
…….............................................................................................................. ............................................
……......................................................................................................................................... .................
……..........................................................................................................................................................
……......................................................................................................................................... .................
……......................................................................................................................................... .................

2. ปัญหา / อปุ สรรค
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………..........................................................................................................……………
……......................................................................................................................................... .................
……..........................................................................................................................................................

3. แนวทางแก้ไข / แนวทางการพฒั นา
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………..........................................................................................................……………
……......................................................................................................................................... .................
……..........................................................................................................................................................

ลงชือ่ …………………………………………..ผสู้ อน
(นางสาวศศิธร นนั ทอง)

นักศกึ ษาฝึกประสบการณว์ ชิ าชีพครู
วันท่ี.........เดือน......................พ.ศ..............

452

ความคิดเหน็ ของครูพ่เี ล้ียง
............................................................................................................................. ...................................
............................................................................................................................. ...................................
……......................................................................................................................................... .................
…….............................................................................................................. ............................................
……......................................................................................................................................... .................

ลงชอื่ ................................................................ผตู้ รวจสอบ
(นางสาวลภัสชวลั วจิ ติ พรวงศ์)
ครพู ี่เล้ียง

ความคิดเห็นของหัวหนา้ กลุ่มสาระการเรียนรู้
............................................................................................................................. ...................................
............................................................................................... .................................................................
……......................................................................................................................................... .................
……..........................................................................................................................................................

ลงชื่อ................................................................ผู้ตรวจสอบ
(นางนิตยาภรณ์ ศรีภาแลว)

หวั หน้ากลมุ่ สาระการเรยี นรู้วิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

ความคดิ เห็นของผ้บู รหิ ารสถานศกึ ษาหรือผทู้ ี่ได้รบั มอบหมาย
....................................................................................................................... .........................................
............................................................................................................................. ...................................
……..........................................................................................................................................................
……......................................................................................................................................... .................
……......................................................................................................................................... .................
…….............................................................................................................. ............................................
……......................................................................................................................................... .................
……..........................................................................................................................................................
……......................................................................................................................................... .................

ลงช่อื ................................................................
(นางสาวสธุ ธี ดิ า บรรณารักษ์)

หวั หนา้ กล่มุ งานการจัดการเรียนรู้
วนั ที่.........เดอื น......................พ.ศ. .........

453

ภาคผนวก

หมายเหตุ ภาคผนวกประกอบด้วย
1. สื่อการเรียนรู้ เช่น ใบความรู้ ใบกิจกรรม ใบงาน แบบฝึกทักษะ เป็นต้น (เฉพาะที่

ปรากฎในแผนการจัดการเรียนรนู้ ี้)
2. เครื่องมือที่ใช้วัดผลประเมนิ ผล เช่น แบบทดสอบก่อนเรยี น / หลงั เรยี น แบบประเมิน

ทักษะกระบวนการ แบบประเมินคุณลักษณอันพึงประสงค์ เป็นต้น (เฉพาะที่ปรากฎในแผนการจัด
การเรียนรนู้ ี้)

3. เกณฑก์ ารวดั ผลประเมนิ ผล เชน่ เกณฑ์การใหค้ ะแนนด้านทักษะและกระบวนการทาง
คณิตศาสตร์ เกณฑ์การให้คะแนนด้านคุณลักษณะอันพึงประสงค์ เป็นต้น (เฉพาะที่ปรากฎใน
แผนการจดั การเรยี นรู้นี้

454

ใบงานที่ 5.1
เรื่อง การขับถา่ ยของสงิ่ มีชีวติ เซลลเ์ ดียวและของสตั ว์

คำช้ีแจง : จงตอบคำถามต่อไปนี้ให้ถูกต้อง

1. จงระบุโครงสร้างในการขับถ่าย และประเภทของของเสียของส่ิงมีชีวิตเซลล์เดียวและของสัตว์ในตารางต่อไปนี้

ข้อ สิ่งมีชีวิต โครงสร้างในการขับถ่าย ประเภทของของเสีย

1. ไส้เดือนดิน ………………………………………… …………………………………………

2. แมลง ………………………………………… …………………………………………

3. พารามีเซียม ………………………………………… …………………………………………

4. ปลา ………………………………………… …………………………………………

5. ไฮดรา ………………………………………… …………………………………………

6. ฟองน้ำ ………………………………………… …………………………………………

7. จิ้งจก ………………………………………… …………………………………………

8. พลานาเรีย ………………………………………… …………………………………………

9. นก ………………………………………… …………………………………………

10. งู ………………………………………… …………………………………………

2. จงอธิบายลักษณะของของเสียท่ีเปน็ สารประกอบไนโตรเจน และยกตวั อยา่ งส่ิงมีชวี ิตที่กำจดั ของเสยี ในรปู ดงั กลา่ ว ในตารางท่ี

กำหนดให้

ของเสีย ลักษณะ ตัวอยา่ งสง่ิ มีชวี ิต

แอมโมเนีย ………………………………………………………….. ……………………………………………
………………………………………………………….. ……………………………………………

ยูเรีย ………………………………………………………….. ……………………………………………
………………………………………………………….. ……………………………………………

กรดยรู กิ ………………………………………………………….. ……………………………………………
………………………………………………………….. ……………………………………………

ใบงานท่ี 5.1 455
เรอื่ ง การขับถา่ ยของสิง่ มีชีวติ เซลล์เดียวและของสตั ว์
เฉลย

คำชี้แจง : จงตอบคำถามต่อไปนี้ให้ถูกต้อง

1. จงระบุโครงสร้างในการขับถ่าย และประเภทของของเสียของสิ่งมีชีวิตเซลล์เดียวและของสัตว์ในตารางต่อไปนี้

ข้อ ส่ิงมีชีวิต โครงสร้างในการขับถ่าย ประเภทของของเสีย

1. ไส้เดือนดิน ………………เ…นฟ…ร…ิเด…ีย…ม…………… ………………แอ…ม…โม…เ…นยี………………

2. แมลง ………………ท่อ…ม…ัล…พ…เิ ก…ีย…น………… ………………ก…ร…ดย…ูร…ิก………………

3. พารามีเซียม ………ค…อ…นแ…ท…ร…ก็ ไ…ท…ด…์แว…ค…โิ อ…ล…… ……………น…้ำ…ส…ว่ น…เ…กิน………………

4. ปลา ……………………ไ…ต………………… …………………ย…ูเร…ีย…………………

5. ไฮดรา ………………เย…่อื …ห…ุ้ม…เซ…ลล…์ ………… ………………แอ…ม…โ…มเ…น…ีย ……………

6. ฟองน้ำ ………………เย…ื่อ…ห…มุ้ เ…ซ…ลล…์ ………… ………………แ…อม…โ…มเ…น…ยี ……………

7. จิ้งจก ……………………ไ…ต………………… ………………ก…ร…ดย…รู …ิก………………

8. พลานาเรีย ………………เ…ฟ…ลม…เ…ซล…ล…์ ………… ………………แอ…ม…โ…มเ…น…ีย ……………

9. นก ……………………ไ…ต ………………… ………………ก…ร…ด…ยูร…กิ ………………

10. งู ……………………ไ…ต………………… ………………ก…ร…ด…ยรู…ิก………………

2. จงอธิบายลักษณะของของเสยี ท่เี ป็นสารประกอบไนโตรเจน และยกตวั อย่างสิง่ มชี ีวติ ท่ีกำจดั ของเสียในรูปดงั กล่าว ในตารางท่ี

กำหนดให้

ของเสีย ลักษณะ ตวั อย่างส่งิ มชี วี ิต

แอมโมเนีย …ม…ีคว…า…ม…เป…็น…พ…ิษ…สู…ง …ละ…ล…า…ยน…้ำ…ได…้ด…ี …ส…าม…า…รถ.. ……………สตั…ว…น์ …้ำส…ว่ …น…ให…ญ…่ …………
…เป…ล…่ีย…นใ…ห…อ้ ย…ู่ใ…น…รปู …ย…เู ร…ยี …ห…รอื…ก…ร…ดย…ูร…ิก……….. ……………………………………………

ยเู รีย …ม…ีคว…า…มเ…ป…น็ …พษิ…น…้อ…ย…กว…่า…แอ…ม…โม…เ…น…ีย …ละ…ล…า…ย.. ………ส…ัต…ว…เ์ ล…้ียง…ล…ูก…ด้ว…ย…น…้ำน…ม………
…น…ำ้ ไ…ด…้ ถ…ูกก…ำ…จ…ัดใ…น…รปู…ส…า…รล…ะ…ลา…ย……………….. ………ส…ัตว…์ส…ะ…เท…ิน…นำ้…ส…ะ…เท…นิ …บ…ก ……

กรดยูรกิ …ล…ะล…า…ยน…้ำ…ได…น้ …้อ…ย…ข…บั …ถ่า…ย…ม…าพ…ร…้อม…อ…จุ …จา…ร…ะ.. …แ…ม…ลง…น…ก…ส…ตั …ว…์เล…อ้ื ย…ค…ล…าน…บ…า…ง …
…ใน…ล…ัก…ษ…ณ…ะก…ึ่ง…แข…็ง…ก…ึง่ เ…หล…ว……………………….. ………ช…น…ดิ …ห…อ…ยท…ีอ่ …ย…บู่ …นบ…ก…………

แบบประเมินผังมโนทศั น์ 456

คำชแี้ จง ให้ผ้สู อนประเมินชิ้นงาน/ภาระงาน แล้วขีด ลงในช่องท่ีตรงกบั ระดบั คะแนน 1

ระดบั คะแนน

ลำดับที่ รายการประเมนิ 432

1 ความสอดคล้องกบั จุดประสงค์

2 ความสอดคล้องกบั เนอ้ื หา

3 ความคิดสรา้ งสรรค์

4 ความตรงต่อเวลา

รวม

ลงช่อื …………………………………………………………. ผู้ประเมิน
………../………………../………………

457

เกณฑ์การประเมนิ ผังมโนทัศน์

ประเด็นท่ี 4 ระดับคะแนน 2 1
ประเมนิ 3

1. ความ ผลงานสอดคลอ้ งกบั ผลงานสอดคลอ้ งกับ ผลงานสอดคลอ้ งกับ ผลงานไมส่ อดคล้องกับ
สอดคลอ้ งกบั จดุ ประสงคท์ ุกประเดน็ จดุ ประสงค์เปน็ ส่วนใหญ่ จุดประสงคบ์ าง จดุ ประสงค์
จุดประสงค์ ประเด็น

2. ความถกู ต้อง เนื้อหาสาระของผลงาน เน้ือหาสาระของผลงาน เนอื้ หาสาระของ เนื้อหาสาระของผลงาน
ผลงาน ถูกตอ้ งบาง ไม่ถูกต้องเป็นสว่ นใหญ่
ของ เนื้อหา ถูกต้องครบถว้ น ถูกต้องเปน็ ส่วนใหญ่ ประเดน็

3. ความคิด ผลงานแสดงถงึ ความคิด ผลงานแสดงถงึ ความคดิ ผลงานมีความ ผลงานไมม่ ีความ
สร้างสรรค์ น่าสนใจ และไม่แสดง
สรา้ งสรรค์ แปลกใหม่ สรา้ งสรรคแ์ ปลกใหม่ แต่ นา่ สนใจ แต่ ยงั ไม่มี ถงึ แนวคิด แปลกใหม่

และเปน็ ระบบ ยงั ไม่เปน็ ระบบ แนวคิดแปลกใหม่

4. ความตรงต่อ สง่ ชิน้ งานภายในเวลาที่ ส่งชนิ้ งานชา้ กวา่ เวลาท่ี สง่ ช้ินงานชา้ กว่าเวลา สง่ ชิ้นงานชา้ กว่าเวลาที่

เวลา กำหนด กำหนด 1 วนั ที่ กำหนด 2 วัน กำหนด 3 วันขึ้นไป

เกณฑก์ ารตดั สินคณุ ภาพ
ช่วงคะแนน ระดับคุณภาพ

14-16 ดมี าก
11-13 ดี
8-10 พอใช้
ต่ำกว่า 8 ปรบั ปรงุ

458

แบบประเมนิ การนำเสนอผลงาน

คำช้ีแจง : ใหผ้ ูส้ อนสังเกตพฤตกิ รรมของนักเรียนในระหว่างเรยี นและนอกเวลาเรียน แล้วขีด ลงในชอ่ งทตี่ รงกบั ระดบั คะแนน

ลำดับที่ รายการประเมิน ระดบั คะแนน

321

1 เนอื้ หาละเอยี ดชัดเจน

2 ความถกู ตอ้ งของเนอ้ื หา

3 ภาษาที่ใชเ้ ขา้ ใจง่าย

4 ประโยชน์ที่ไดจ้ ากการนำเสนอ

5 วธิ ีการนำเสนอผลงาน

ลงชอ่ื …………………………………………………………. ผ้ปู ระเมิน
………../………………../………………

เกณฑ์การใหค้ ะแนน
ผลงานหรือพฤติกรรมสอดคล้องกับรายการประเมินสมบูรณช์ ดั เจน ให้ 3 คะแนน
ผลงานหรือพฤตกิ รรมสอดคล้องกับรายการประเมินเป็นสว่ นใหญ่ ให้ 2 คะแนน
ผลงานหรอื พฤตกิ รรมสอดคล้องกบั รายการประเมนิ บางสว่ น ให้ 1 คะแนน

เกณฑก์ ารตัดสนิ คณุ ภาพ
ช่วงคะแนน ระดับคณุ ภาพ

14-16 ดมี าก
11-13 ดี
8-10 พอใช้
ต่ำกวา่ 8 ปรบั ปรุง

459

แบบสงั เกตพฤตกิ รรมการทำงาน
กลมุ่

คำชแี้ จง : ให้ผู้สอนสังเกตพฤติกรรมของนักเรียนในระหว่างเรยี นและนอกเวลาเรียน แล้วขดี ลงในชอ่ งทตี่ รงกับระดบั คะแนน

ลำดบั ช่ือ–สกลุ การแสดง การยอมรับ การทำงาน ความมีน้ำใจ การมี รวม
ท่ี ของนกั เรยี น ความคิดเห็น ฟงั คนอ่นื ตามท่ีได้รบั 321 สว่ นรว่ มใน 15
มอบหมาย การปรับปรงุ คะแนน
1. นายกรวกิ นอ้ ยยะ 321 321 ผลงานกลุ่ม
2. นายนทั ธพงศ์ สนุ ทรชัย 321
3. นายบัญญวตั ปอ้ มเชียงพิณ 321
4. นายวงศธร แสงนิกุล
5. นายภาณุพงศ์ พรมสชี า
6. นายพัสกร พันละเกตุ
7. นายฑนวฒั น์ มัน่ ศกั ดิ์
8. นายสริ ภพ แซ่ภู่
9. นายนราธิป เสนจนั ทร์ฒิไชย
10. นายปยิ วฒั น์ รอดชมภู
11. นายอนชุ า สลาพมิ พ์
12. นายจณิ ภทั ร สงิ หเสน
13. นายชนาธปิ กำพระบาง
14. นายรชต บตุ รโคตร
15. นายชนุวรรธน์ อภิรักษเ์ มธาวงศ์
16. นายปราบปวร ปทั มสนธิ์
17. นายกิตตภิ ัฏ เจอื จนั ทึก
18. นายสมุ ติ ร มาตสุทธิ์
19. น.ส.วันนิสา กิตตกิ ุลธร
20. น.ส.ญาณภทั ร เทศศรีเมือง
21. น.ส.นภสั รา รตั นคุณ
22. น.ส.สุชาวดี ผาระนตั ร
23. น.ส.พรทิพ เตนากลุ
24. น.ส.พรนภสั ชัยอาวธุ
25. น.ส.วาสนา ปติ ะสตุ
26. น.ส.นราพร พุฒฝอย
27. น.ส.วนันพร ตนั นารตั น์
28. น.ส.ศลษิ า มลู มงั่
29. น.ส.ศิรภสั สร ดอนชุม
30. น.ส.กัณฐิกา อินทะวงศ์

ลำดับ ช่ือ–สกลุ การแสดง การยอมรับ การทำงาน ความมนี ำ้ ใจ การมี 460
ที่ ของนักเรยี น ความคดิ เห็น ฟังคนอ่ืน ตามท่ีได้รับ 321 สว่ นร่วมใน
มอบหมาย การปรับปรุง รวม
31. น.ส.ณัฐวรา ชยั เดช 321 321 ผลงานกลมุ่ 15
32. น.ส.ธัญมาส อะตะมะ 321 คะแนน
33. น.ส.ปาณศิ า โฉมกระโทก 321
34. น.ส.ศภุ ดิ า นามบุรี
35. น.ส.อธิชา คำภูมี
36. น.ส.มาตา บทไธสง
37. น.ส.ณฏั ฐณชิ า บญุ ตาระวะ
38. น.ส.พรพิชญ์ เพ็งคำศรี
39. น.ส.ชาลสิ า หล้ากำ่
40. น.ส.ภทั รนันท์ ภูนาปี
41. น.ส.ลลนา เขม็ เลศิ
42. น.ส.มทุ ิตา คณะโท
43. น.ส.ธนญั ญา นามวงษ์
44. น.ส.พดั ชา วงไชยยา
45. น.ส.อาภาสริ ิ ฟุ้งกลน่ิ

ลงชอื่ …………………………………………………………. ผปู้ ระเมิน
………../………………../………………

เกณฑ์การใหค้ ะแนน
ปฏิบตั หิ รือแสดงพฤติกรรมอย่างสม่ำเสมอ ให้ 3 คะแนน
ปฏบิ ตั ิหรอื แสดงพฤตกิ รรมบ่อยครั้ง ให้ 2 คะแนน
ปฏิบตั หิ รอื แสดงพฤตกิ รรมบางครั้ง ให้ 1 คะแนน

เกณฑ์การตดั สนิ คณุ ภาพ

ชว่ งคะแนน ระดบั คณุ ภาพ

14-16 ดีมาก

11-13 ดี

8-10 พอใช้

ตำ่ กว่า 8 ปรบั ปรงุ

461

แบบประเมินการปฏิบัตกิ าร
คำชี้แจง : ให้ผสู้ อนประเมินการปฏิบัติการของนักเรียนตามรายการทีก่ ำหนดแล้วขดี ✓ลงในชอ่ งทีต่ รงกับระดบั คะแนน

ลำดบั ท่ี รายการประเมนิ ระดบั คะแนน
4321
1 การปฏิบัติการทดลอง
2 ความคลอ่ งแคล่วขณะปฏบิ ตั ิการ รวม
3 การนำเสนอ

ลงช่อื ................................................... ผูป้ ระเมิน
................./................../..................

เกณฑก์ ารประเมินรายงาน

ประเดน็ ทปี่ ระเมิน 4 ระดบั คะแนน 2 1
3

1. การปฏิบัติการ ทำตามทดลองตามขั้นตอน ทำตามทดลองตามขั้นตอน ต้องให้ความช่วยเหลือบ้าง ต้องให้ความช่วยเหลืออยา่ ง

ทดลอง และใช้อปุ กรณไ์ ด้อย่างถกู ต้อง และใช้อุปกรณ์ได้อย่าง ในการทำการทดลอง และ มากในการทำการทดลอง

ถูกต้อง แต่อาจต้องได้รับ การใชอ้ ุปกรณ์ และการใช้อุปกรณ์

คำแนะนำบา้ ง

2. ความคล่องแคล่ว มีความคล่องแคล่วในการทำ มีความคล่องแคล่วในการ ข า ด ค ว า ม ค ล ่ อ ง แ ค ล่ ว ทำการทดลองเสร็จไม่

ขณะปฏบิ ตั ิการ การทดลองโดยไม่ตอ้ งไดร้ ับคำ ทำการทดลองแต่ต้องได้รับ ในขณะการทำการทดลอง ทันเวลา และทำอุปกรณ์

ช้ีแนะ และทำการทดลองเสรจ็ คำแนะนำบ้าง และทำการ จึงทำการทดลองเสร็จไม่ เสียหาย

ทันเวลา ทดลองเสร็จทันเวลา ทันเวลา

3. การบันทึก สรุป บนั ทึกและสรุปผลการทดลอง บันทึกและสรุปผลการ ต้องให้คำแนะนำในการ ต้องให้ความช่วยเหลืออยา่ ง
และการนำเสนอ ไดถ้ กู ตอ้ ง รดั กมุ นำเสนอผล ทดลองได้ถูกต้อง แต่การ บันทึก สรุป และนำเสนอ มากในการบันทึกสรุป และ
ผลการทดลอง การทดลองเปน็ ขนั้ ตอนชัดเจน นำเสนอผลการทดลองยงั ไม่ ผลการทดลอง นำเสนอผลการทดลอง
เปน็ ขน้ั ตอน

เกณฑ์การตัดสนิ คุณภาพ

ชว่ งคะแนน ระดับคุณภาพ

11-12 ดีมาก

9-10 ดี

6-8 พอใช้

ต่ำกวา่ 6 ปรบั ปรงุ

462

แผนการจดั การเรียนรทู้ ี่ 25

โดยจดั กจิ กรรมการเรียนรู้แบบ 5E

รหัสวิชา ว32242 วิชา ชีววิทยาเพ่ิมเติม 4 ชน้ั มธั ยมศึกษาปที ี่ 5

หนว่ ยการเรยี นร้ทู ี่ 15 เรื่อง ระบบขับถ่าย เวลา 12 ชั่วโมง

แผนการจัดการเรียนรเู้ ร่ือง ระบบขับถ่าย เวลา 2 ชั่วโมง

ภาคเรียนที่ 2 ปกี ารศกึ ษา 2564 ผู้สอน นางสาวศศธิ ร นนั ทอง

กลุ่มสาระการเรียนรวู้ ิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี โรงเรียนปทุมเทพวิทยาคาร

_________________________________________________________________________

1. สาระชีววทิ ยา
เข้าใจการย่อยอาหารของสัตว์และมนุษย์ การหายใจและการแลกเปลี่ยนแก๊สการลำเลียง

สารและการหมุนเวียนเลือด ภูมิคุ้มกันของร่างกาย การขับถ่าย การรับรู้และการตอบสนอง การ

เคลื่อนที่ การสืบพันธุ์และการเจริญเติบโต ฮอร์โมนกับการรักษาดุลยภาพ และพฤติกรรมของสัตว์
รวมท้งั นำความร้ไู ปใช้ประโยชน์
ผลการเรยี นรู้

- อธบิ ายโครงสร้างและหน้าท่ีของไต และโครงสรา้ งท่ีใชล้ ำเลยี งปัสสาวะออกจากร่างกาย
- อธิบายกลไกการทำงานของหน่วยไต ในการกำจัดของเสียออกจากร่างกาย และเขียน
แผนผงั สรุปข้ันตอนการกำจดั ของเสยี ออกจากร่างกายโดยหนว่ ยไต
2. สาระสำคญั

ไตเป็นอวัยวะทที่ ำหนา้ ทีเ่ กย่ี วกับการขบั ถา่ ยและรักษาดลุ ยภาพของนำ้ และแร่ธาตใุ นรา่ งกาย
ไตประกอบด้วยบริเวณสว่ นนอกที่เรียกว่าคอรเ์ ท็กซ์ บริเวณส่วนใน ที่เรยี กวา่ เมดัลลา
และบริเวณส่วนปลายของเมดัลลา จะย่ืนเข้าไปจรดกับส่วนท่ีเป็นโพรงเรยี กว่า กรวยไตโดยกรวยไตจะ
ตอ่ กบั ท่อไต ซง่ึ ทำหนา้ ทลี่ ำเลียงปสั สาวะไปเกบ็ ไว้ท่กี ระเพาะปสั สาวะเพ่ือขบั ถ่ายออกนอกร่างกาย
ไตแต่ละข้างของมนุษย์ประกอบด้วยหน่วยไตลักษณะเป็นท่อ ปลายข้างหนึ่งเป็นรูปถ้วย
เรยี กว่า โบวแ์ มนสแ์ คปซลู ลอ้ มรอบกลมุ่ หลอดเลอื ดฝอย ท่เี รียกว่า โกลเมอรลู สั
กลไกในการกำจัดของเสียออกจากร่างกายประกอบด้วยการกรอง การดูดกลับ และการหล่ัง
สารท่ีเกนิ ความตอ้ งการออกจากร่างกาย

463

3. จดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้
3.1 ดา้ นความรู้ (K) นกั เรยี นสามารถอธิบายโครงสรา้ งและการทำงานของไตและอวยั วะในระบบ

ขับถา่ ยได้
3.2 ด้านทักษะและกระบวนการ (P) นกั เรยี นสามารถสร้างแผนผังมโนทัศนแ์ สดงการทำงานของ

หนว่ ยไตในการกำจดั ของเสยี ออกจากร่างกายได้
3.3 ด้านคุณลกั ษณะ (A) นกั เรียนมีความรับผิดชอบตอ่ หน้าท่ีและงานทไ่ี ด้รับมอบหมาย

4. สาระการเรียนรู้
สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม(Mammal)อวัยวะขับถ่ายประกอบด้วย ไต 1 คู่ โครงสร้างของไต

ประกอบด้วยเนื้อเยื่อชั้นนอก คือ คอร์เทกซ์ (Cortex) และเยื่อชั้นใน คือ เมดัลลา (Medulla) ใน
เนื้อเยื่อของไตมีหน่วยไต (Nephron) เป็นจำนวนมาก ทำหน้าที่สร้างน้ำปัสสาวะและลำเลียงไปตาม
ท่อไต (Ureter) และเก็บไว้ที่กระเพาะปัสสาวะ (Urinary bladder) ก่อนจะขับถ่ายออกนอกร่างกาย
ทางท่อปัสสาวะ (Urethra)สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมจะขับถ่ายของเสียซึ่งเป็นสารประกอบไนโตรเจน
เปน็ ยเู รีย

6 เซนตริเมตร และหนา 3 เซนตริเมตร ไตแต่ละข้างหนักประมาณ 150 กรัม ต่อจากไตทั้งสองข้างมี
ท่อไต (ureter) ทำหน้าท่ี ลำเลียงปัสสาวะไปเก็บไว้ที่กระเพาะปัสสาวะ (urinary bladder) ก่อนท่ีจะ
ขับถา่ ยออกนอกร่างกายทางท่อ ปสั สาวะ (urethra)
โครงสรา้ งภายในของไต

1.รีนลั แคปซลู (Renal capsule) เป็นส่วนท่อี ยดู่ ้านนอกสุดห้มุ รอบไต
2. เนอื้ ไต ประกอบด้วย 2 สว่ น คอื

464

-เนื้อไตช้ันนอก--> คอรเ์ ทกซ์ (Cortex)ประกอบดว้ ยกลุม่ เส้นเลือดฝอยเรียกวา่ โกล
เมอรลู สั (Glomerulus) และถงุ โบว์แมนส์แคบซลู (Bowman's Capsule) ทำหน้าที่เกีย่ วกับการกรอง
ของเสียออกจากเลือด และเป็นที่อยู่ของท่อหน่วยไตส่วนต้น (Proximal convoluted tubule) และ
ทอ่ หนว่ ยไตสว่ นปลาย (Distal convoluted tubule) ซึง่ เปน็ สว่ นประกอบของหน่วยไต (Nephron)

-เนื้อไตชนั้ ใน--> เมดัลลา (medulla)มีสจี างกว่าเน้ือไตชั้นนอก มีลกั ษณะเปน็ เสน้ ๆ
หรอื หลอดเล็ก ๆ รวมกนั เป็นกลุ่ม ๆ น้ำปสั สาวะจะส่งเข้าสกู่ รวยไต

3. กรวยไต (Renal pelvis) ซึ่งทำหน้าที่รองรับน้ำปัสสาวะและส่งต่อไปสู่ท่อไต (Ureter)
นำเข้าสกู่ ระเพาะปสั สาวะและส่งตอ่ ไปยังทอ่ ปัสสาวะ

ไตแต่ละข้างจะประกอบด้วยหน่วยไต หรือเนฟรอน (Nephron)ประมาณ 1 ล้านหน่วย เป็นหน่วย
ย่อยทท่ี ำหน้าทีส่ ร้างน้ำปัสสาวะ (Functional unit) โดยหนว่ ยไต (Nephron) แตล่ ะอันประกอบด้วย
2 ส่วนใหญ่ ๆ คอื

1. ส่วนท่ีเกีย่ วข้องกับการกรอง(Filtering unit)ซึ่งประกอบดว้ ย
- โกลเมอรูลสั (Glomerulus) --> กล่มุ หลอดเลอื ดฝอย (Glomerulus capillaries)

ที่ขดรวมกันอยู่ในโบว์แมนส์แคบซูล (Bowman's capsule) ทำหน้าที่กรองสารออกจากพลาสมาให้
เขา้ มาในทอ่ หนว่ ยไต

- โบว์แมนส์แคบซูล (Bowman's capsule) --> ส่วนต้นของท่อหน่วยไต มีลักษณะ
คล้ายถว้ ย ของเหลวทกี่ รองได้จะผา่ นเข้ามายังบริเวณน้ี

2. ส่วนทอ่ ของหน่วยไต (Renal tubule)ประกอบดว้ ยท่อสว่ นตา่ ง ๆ ดงั นี้
- ท่อขดส่วนต้น (Proximal convoluted tubule) เป็นส่วนถัดจากโบว์แมนส์แคบ

ซลู (Bowman’s capsule)ขดไปมาอยใู่ นช้นั คอรเ์ ทกซ์ (Cortex) เปน็ บรเิ วณทมี่ ีการดูดกลับสารต่างๆ
เขา้ สู่ระบบไหลเวยี นเลอื ดมากทสี่ ุด

465

- หว่ งเฮนเล (Henle’s loop) หลอดโคง้ รูปตวั ยู ยนื่ เข้าไปในช้ันเมดัลลา (Medulla)
ประกอบดว้ ย ทอ่ ขาลง ( Discending) และทอ่ ขาขน้ึ (Ascending)

- ท่อขดส่วนปลาย (Distal convoluted tubule) ถัดจาก Henle’s loop เป็นท่อ
ขดไปมาในช้ันคอร์เทกซ์ (Cortex) และเปิดรวมกนั ท่ีทอ่ รวม (Cellecting tubule)

- ท่อรวม (Collecting duct) ต่อกับท่อขดส่วนปลาย ทำหน้าที่นำน้ำปัสสาวะส่ง
ต่อไปยังกรวยไต (Pelvis) ท่อไต (Ureter) กระเพาะปัสสาวะ (Urenary bladder) และท่อปัสสาวะ
(Urethra) ตามลำดับ

หน่วยไตทำหน้าที่ในการสร้างน้ำปัสสาวะ (Urine formation) ประกอบด้วยกระบวนการท่ี
สำคัญ 3 ขั้นตอน ได้แก่ การกรองสารที่โกลเมอรูลัส (Glomerular filtration) การดูดสารกลับที่ท่อ
หน่วยไต (Tubular reabsorption) และการหล่งั สารโดยทอ่ หน่วยไต (Tubular Secretion)

การกรองสารที่โกลเมอรูลัส(Glomerular filtration / Ultrafiltration)
- เปน็ กระบวนการแรกทสี่ รา้ งน้ำปัสสาวะ

466

- แต่ละนาทีจะมีเลือดเข้าสู่ไตจำนวน 1200 ml เลือดกรองผ่านโกลเมอรูลัส ซึ่งจะทำหน้าท่ี
เป็นเยื่อกรอง ของเหลวที่ผ่านจากการกรอง เรียกว่า Glomerular Filtrate หรือ Ultrafiltrate ได้แก่
น้ำ ยูเรีย กลูโคส โซเดียมคลอไรด์ เกลือแร่ต่าง ๆ จะเข้าสู่โบว์แมนส์แคปซูลประมาณ 125 ml
หลังจากนั้นเลือดจะออกจากโกลเมอรูลัสไปเลี้ยงส่วนต่างๆ ของท่อหน่วยไต และเปลี่ยนเป็นเลือดดำ
แล้วออกจากไตไปทางหลอดเลือดรนี ัลเวน

- การกรองอาศัยแรงดันของของเหลวในเส้นเลือดฝอยบริเวณโกลเมอรูลัส โดยเยื่อกรองจะ
ยอมให้นำ้ และสารท่ีมีขนาดโมเลกุลเล็กกว่ารู เชน่ ยูเรยี โซเดียม กลโู คส ผา่ นออกมาได้ แต่จะไม่ยอม
ใหส้ ารขนาดใหญ่ผา่ น เชน่ เซลล์เมด็ เลือด โปรตนี ไขมนั

- ในคนปกติพบว่าพลาสมาจะถูกกรองประมาณวันละ 180 ลิตร แต่มีปัสสาวะออกมาเพียง
1.5-2 ลติ ร ซึ่งเป็นเพยี ง 1% จะถกู ขับออกมา อีก 99 % ซง่ึ เปน็ สารทมี่ ีประโยชนจ์ ะถกู ดดู กลบั หมด

การดูดสารกลบั ทีท่ อ่ หนว่ ยไต(Tubular reabsorption)
- ท่อขดส่วนต้น เกิดการดูดกลับมากที่สุด (ประมาณ 80%) มีการดูดกลับแบบใช้พลังงาน

(Active transport) ได้แก่ กลูโคส โปรตีนโมเลกุลเล็ก กรดอะมิโน วิตามิน Na+K+และการดูดกลับ
แบบไมใ่ ช้พลงั งาน (Passive transport) ไดแ้ ก่ ยูเรีย น้ำ Cl-HCO-3

- ห่วงเฮนเล (Henle’s loop)ท่อขาลงจะเกิดการเคลื่อนที่ของน้ำออกจากห่วงเฮนเลโดย
กระบวนการออสโมซิสทอ่ ขาขึน้ จะมีการดดู NaCl กลับทั้งแบบไมใ่ ช้พลังงานและแบบใช้พลังงาน และ
ผนงั สว่ นขาขนึ้ น้มี คี ุณสมบตั ไิ ม่ยอมใหน้ ำ้ ผ่าน (Impermeable)

- ท่อขดส่วนปลาย มีการดูดน้ำกลับแบบไม่ใช้พลังงาน โดยการควบคุมของฮอร์โมน ADH
(Antidiuretic hormone) ส่วน NaCl และ HCO-3จะถูกดูดกลบั แบบใชพ้ ลงั งาน โดยการควบคุมของ
ฮอรโ์ มน Aldosterone

467

- ทอ่ รวม (Collecting tubule) มกี ารดูดนำ้ กลบั แบบไม่ใช้พลังงาน ดูดกลับของ Na+แบบใช้
พลังงาน และยอมให้ยเู รยี แพรอ่ อก โดยการดดู กลบั อยู่ภายใตอ้ ิทธิพลของฮอรโ์ มน ADH
การหลัง่ สารโดยทอ่ หนว่ ยไต(Tubular Secretion)

- เป็นการขนส่งสารจากเลือดเข้าไปยังท่อหน่วยไต ที่ท่อขดส่วนต้น มีการหลั่งสารหลายชนิด
เช่น H+K+NH+3และทบี่ ริเวณท่อหน่วยไตสว่ นปลายมกี ารหล่งั H+K+ยาและสารพษิ บางชนดิ

- เมื่อน้ำในเลือดน้อยทำให้ความเขม้ ขน้ ของเลือดเพิ่มมากขึ้นทำให้แรงดันออสโมติกของเลือด
สูงขึ้น ไปกระตุ้นตัวรับรู้ (Receptor) การเปลี่ยนแปลงแรงดันออสโมติกในสมองส่วนไฮโพทามัส และ
ต่อมใต้สมองส่วนท้าย (Posterior lobe of piuitary gland) ปล่อยฮอร์โมนแอนติไดยูเรติก
(Antidiuretic hormone; ADH หรอื Vasopressin) ส่งไปยังท่อหนว่ ยไตสว่ นปลายและทอ่ รวม ทำให้
เกิดการดูดน้ำกลับเข้าสู่เลือดมากขึ้น ปริมาตรของเลือดมากขึ้นพร้อมกับขับน้ำปัสสาวะออกน้อยลง
นอกจากนภ้ี าวะท่ีมีการขาดนำ้ ของร่างกายยงั กระตนุ้ ศูนย์ควบคุมการกระหายน้ำในสมองส่วนไฮโพทา
ลามสั ทำให้ เกิดการกระหายนำ้ เม่ือด่มื นำ้ มากขึน้ แรงดันออสโมตกิ ในเลือดจงึ เข้าสสู่ ภาวะปกติ

- แอลโดสเตอโรน (Aldosterone) จากต่อมหมวกไตกระตุ้นให้มีการดูดกลับ โซเดียม
โพแทสเซียม และฟอสเฟต โดยสารดังกล่าวกลบั เข้าสกู่ ระแสเลอื ด

- ไตช่วยรักษาสมดุลของกรด-เบสในร่างกายด้วยการขับไฮโดรเจนไอออนออก และดูดซึม
ไฮโดรเจนคารบ์ อเนตไอออนกลับจากทอ่ ไตท่ีทอ่ ขดสว่ นต้นและส่วนปลาย

5.1 สมรรถนะสำคัญของผ้เู รียน (เฉพาะท่เี กดิ ในแผนการจัดการเรยี นรนู้ ้ี)
 1) ความสามารถในการส่ือสาร
 2) ความสามารถในการคิด
 3) ความสามารถในการแก้ปัญหา
 4) ความสามารถในการใช้ทักษะชวี ติ
 5) ความสามารถในการใช้เทคโนโลยี

5.2 สมรรถนะสำคัญของผู้เรียนของโรงเรียนมาตรฐานสากล
(เฉพาะทเ่ี กิดในแผนการจดั การเรยี นรู้นี้)

 1) เปน็ เลิศทางวชิ าการ
 2) สือ่ สารได้อยา่ งน้อย 2 ภาษา
 3) ล้ำหน้าทางความคิด
 4) ผลติ งานอย่างสร้างสรรค์
 5) รว่ มกันรับผดิ ชอบตอ่ สังคมโลก

468

6. คุณลักษณะอันพึงประสงค์

คุณลกั ษณะอันพงึ ประสงค์ (A) (เฉพาะท่ีเกิดในแผนการจดั การเรยี นรนู้ ้)ี

 1) รักชาติ ศาสน์ กษตั ริย์  5) อยูอ่ ย่างพอเพยี ง

 2) ซื่อสัตย์ สจุ ริต  6) มุง่ มัน่ ในการทำงาน

 3) มวี นิ ัย  7) รักความเป็นไทย

 4) ใฝ่เรียนรู้  8) มจี ิตสาธารณะ

7. การบูรณาการตามพระราชบญั ญตั กิ ารศกึ ษาแหง่ ชาติ (เฉพาะที่เกดิ ในแผนการจัดการเรยี นรนู้ ้ี)
 บรู ณาการกับหลักปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง
 หลักความพอประมาณ
 หลกั ความมีเหตุผล
 หลกั การมภี มู คิ ุ้มกัน
 เง่ือนไขความรู้
 เง่ือนไขคุณธรรม
 บรู ณาการกบั การจดั การศกึ ษาเพ่อื อาชีพ
 บูรณาการกับหลักสตู รต้านทุจริตศึกษา
 การคดิ แยกแยะระหวา่ งผลประโยชน์สว่ นตนและผลประโยชนส์ ่วนรวม
 ความละอายและความไม่ทนตอ่ การทจุ รติ
 STRONG : จติ พอเพยี งต้านทุจริต
 พลเมอื งกบั ความรับผดิ ชอบตอ่ สงั คม
 บูรณาการข้ามกลุม่ สาระการเรยี นรู้
(ระบุ)…………………………………………………………………….......................................................

............................................................................................................................. ...................................
 อ่ืน ๆ
(ระบุ)…………………………………………………………………….......................................................

............................................................................................................................. ...................................

8. กจิ กรรมการเรยี นรู้
วิธีสอนแบบสืบเสาะหาความรู้ 5E (Inquiry Method : 5E)

ขัน้ สร้างความสนใจ (Engagement)

469

1 1.1) ครูนำเข้าสู่บทเรียนโดยให้นักเรียนศึกษารูปสีของปัสสาวะแล้วตั้งคำถามเพื่อให้
นักเรยี นร่วมกนั อภิปราย

รปู สีของปัสสาวะ
• ปัสสาวะในคนปกติควรมสี ี กล่ิน ความขนุ่ หรอื ใส อย่างไร
- ปัสสาวะเกิดขึ้นได้อย่างไร (แนวคำตอบ : ปัสสาวะในคนปกติจะมีสีเหลืองอ่อน
แต่หากดื่มน้ำมากอาจใสมีสีจางหรือหากดื่มน้ำน้อยสีจะเข้มขึ้น ปัสสาวะอาจมีกลิ่นแอมโมเนียจางๆ
(ไม่รวมกรณีท่ีกินยาวิตามินหรืออาหารบางชนิดท่ีอาจทำให้มีสีหรือกลิ่นทีแ่ ตกต่างออกไป) นอกจากน้ี
ปัสสาวะไม่ควรขุ่นแต่อาจ )ขุ่นได้เล็กน้อยจากการปนเปื้อนสารคัดหลั่งจากอวัยวะเพศ โดยปัสสาวะ
เกิดขึ้นจากการทำงานของไตในระบบขับถ่ายซึ่งทำหน้าที่กำจัดของเสยี ที่เกิดจากเมแทบอลิซึม รักษา
ดลุ ยภาพของน้ำและสารต่างๆ ในร่างกาย และรักษาดุลยภาพของกรด-เบสในเลือด)
- ไตของมนุษย์มีลกั ษณะอยา่ งไร และมหี นา้ ทส่ี ำคญั อะไรบ้าง (แนวคำตอบ : ไตของ
มนุษย์มีลักษณะคล้ายเมล็ดถั่วแดง ทำหน้าที่กำจัดของเสียที่เกิดจากกระบวนการเมแทบอลิซึมใน
ร่างกายโดยเฉพาะของเสียที่มีไนโตรเจนเป็นองค์ประกอบ และรักษาดุลยภาพของน้ำและสารต่างๆ
รกั ษาดลุ ยภาพของกรด-เบสในเลือด รวมทงั้ ขับสารแปลกปลอม เช่น ยาบางชนิด วตั ถปุ รงุ แต่งอาหาร)
ขนั้ สำรวจคน้ หา (Exploration)
2.1) แบง่ นกั เรยี นออกเป็นกลุม่ กลุ่มละ 4-5 คน
2.2) ให้แต่ล่ะกลุ่มทำกิจกรรมที่ 17.1 โครงสร้างของไต โดยมีจุดประสงค์เพื่อ ศึกษา
โครงสร้างภายนอกและภายในของไตสัตว์มีกระดูกสันหลัง ระบุ และอธิบายลักษณะโครงสร้าง
ภายนอกและภายในของไต (อปุ กรณแ์ ละวธิ กี ารทำตามหนงั สอื ชวี วิทยา ม.5 เลม่ 4 หน้า 172 )

470

ข้ันอธบิ ายความรู้ (Explanation)
3.1) นกั เรียนแตล่ ะกลุ่มออกมานำเสนอผลการทำกจิ กรรมหน้าช้นั เรยี น
3.2) ครแู ละนกั เรียนร่วมกันอภปิ รายผลการทำกิจกรรม
3.3) ครูและนักเรียนร่วมกันอภิปรายเกี่ยวกับการทำงานของหน่วยไต โดยเลือดเข้าสู่ไตทาง

หลอดเลือดรีนัลอาร์เตอรี สารโมเลกุลขนาดเล็กและของเสียถูกกรองผ่านโกลเมอรูลัสเข้าสู่โบว์แมนส์
แคปซลู และเคลื่อนที่เขา้ ส่ทู อ่ หนว่ ยไต ซ่ึงมีการดูดสารทม่ี ีประโยชนก์ ลบั เขา้ สู่หลอดเลือดฝอย กอ่ นส่ง
ของเสียที่มีลักษณะคล้ายน้ำปัสสาวะไปยังท่อรวมเพื่อไปยังกรวยไต ท่อไต และกระเพาะปัสสาวะ
ต่อไป
ขั้นขยายความเขา้ ใจ (Elaboration)

4.1) ครูใหค้ วามรู้เพิม่ เตมิ เกีย่ วกับกินอาหารทีส่ ง่ ผลตอ่ การทำงานของไต
4.2) ครูใหค้ วามรเู้ พม่ิ เตมิ เก่ียวกบั การดูแลสขุ ภาพของไต
ขั้นประเมนิ (Evaluation)
5.1) ครถู ามคำถามเพือ่ ประเมินความเข้าใจของนกั เรียน ดงั นี้

- หน่วยไต (Nephron) ทำหน้าที่ใด มีโครงสร้างอย่างไร (แนวคำตอบ: หน่วยไต
(Nephron) ทำหนา้ ท่ีกรองของเสียและสารต่าง ๆ ออกจากเลอื ดและดดู น้ำและสารท่ีมปี ระโยชน์กลับ
เข้าสู่ร่างกายอีกครั้ง ซึ่งหน่วยไตมีโครงสร้างประกอบด้วยโกลเมอรูลัส (Glomerulus) โบว์แมนส์
แคปซูล (Bowman’s capsule) ท่อหน่วยไต (Convoluted tubule) และท่อรวม (Collecting
duct))

- สารถูกกรองจากโกลเมอรูลัส (Glomerulus) เข้าสู่โบว์แมนส์แคปซูล (Bowman’s
capsule) ได้อย่างไร (แนวคำตอบ: ผนังของโกลเอมรูลัส (Glomerulus) แนบชิดกับผนังของโบว์
แมนส์แคปซูล (Bowman’s capsule) สารถูกกรองจากโกลเมอรลู ัสเข้าสู่โบวแ์ มนส์แคปซลู โดยอาศัย
ความดันเลอื ด)

- หน่วยไต (Nephron) มีการทำงานอย่างไร (แนวคำตอบ: เลือดเข้าสู่ไต (Kidney) ทาง
หลอดเลือดรีนัลอาร์เตอรี (Renal artery) สารโมเลกุลขนาดเล็กและของเสียจะถูกกรองผ่านโกล
เมอรูลัส(Glomerulus) เข้าสู่โบว์แมนส์แคปซูล (Bowman’s capsule) และเคลื่อนที่เข้าสู่ท่อหน่วย
ไต (Convoluted tubule) ซึ่งท่อหน่วยไตมีการดูดสารที่มีประโยชน์กลับเข้าสู่หลอดเลือดฝอย ก่อน
ส่งของเสียที่มีลักษณะคล้ายน้ำปัสสาวะไปยังท่อรวมเพื่อไปยังกรวยไต (Renal pelvis) ท่อไต
(Ureter) และกระเพาะปัสสาวะ (Urinary bladder) ตอ่ ไป)

5.2) ครถู ามคำถามชวนคิด
- การถ่ายอุจจาระ (defaecation) เป็นส่วนหนึ่งของระบบขับถ่ายหรือไม่ เพราะเหตุใด

(แนวคำตอบ : ไม่เป็น เพราะการถ่ายอุจจาระ คือ การกำจัดกากอาหารที่ย่อยไม่ได้หรือย่อยไม่หมด

471

ออกจากร่างกายซึ่งเกี่ยวข้องกับระบบย่อยอาหาร ส่วนระบบขับถ่าย คือ การกำจัดของเสียที่เกิดจาก
กระบวนการเมแทบอลซิ มึ โดยเฉพาะของเสยี ที่มีไนโตรเจนเปน็ องค์ประกอบ)

9. สอ่ื การเรยี นรู้และแหล่งการเรยี นรู้
9.1 ส่อื การเรียนรู้
1 .หนงั สอื เรยี นชีววิทยา สสวท. ม.5 เลม่ 4
2. PowerPoint

9.2 แหลง่ การเรยี นรู้
1. ห้องเรยี น
2. หอ้ งสมดุ

10. การวดั และประเมินผล

จดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้ วิธกี าร เครอ่ื งมือที่ใช้ เกณฑ์
-แบบประเมนิ การ ร้อยละ 80%
ด้านความรู้ (K) ) นักเรียนสามารถ -การนำเสนอเก่ียวกบั นำเสนองาน ผ่านเกณฑ์

อธิบายโครงสรา้ งและการทำงานของ หัวขอ้ ท่ีไดร้ ับมอบหมาย

ไตและอวัยวะในระบบขับถา่ ยได้

ด้านทักษะและกระบวนการ (P) -นำเสนอผลงาน -แบบประเมินการ รอ้ ยละ 80 %
นักเรียนสามารถสร้างแผนผังมโน -แบบประเมนิ ปฏบิ ัติการ นำเสนอผลงาน ผา่ นเกณฑ์
ทัศน์แสดงการทำงานของหนว่ ยไตใน -แบบประเมนิ ปฏบิ ตั ิการ
การกำจดั ของเสียออกจากร่างกายได้

ดา้ นคณุ ลกั ษณะ (A) -สังเกตพฤตกิ รรม การ -แบบสงั เกตพฤติกรรม ระดบั คุณภาพ
2 ผา่ นเกณฑ์
นักเรียนมีความรับผิดชอบต่อหน้าท่ี ทำงาน ความมวี นิ ัย ใฝ่ การทำงาน

และงานทไี่ ดร้ บั มอบหมาย เรยี นรู้ และมงุ่ มั่น ในการ

ทำงาน

472

บนั ทึกผลหลงั การสอน

รหสั วชิ า ..................... วชิ า ............................... หน่วยการเรียนรู้ที่ ..... เร่ือง .............................
แผนการจดั การเรียนร้ทู ่ี .... เรือ่ ง .................................................................. เวลา ..... ช่ัวโมง

1. สรุปผลการเรยี นการสอน
……......................................................................................................................................... .................
……..........................................................................................................................................................
……......................................................................................................................................... .................
……............................................................................................................... ...........................................
……......................................................................................................................................... .................
……..........................................................................................................................................................

2. ปัญหา / อปุ สรรค
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………….......................................................................................................... ……………
……......................................................................................................................................... .................
…….............................................................................................................. ............................................

3. แนวทางแก้ไข / แนวทางการพฒั นา
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………….......................................................................................................... ……………
……......................................................................................................................................... .................
…….............................................................................................................. ............................................

ลงช่อื …………………………………………..ผสู้ อน
(นางสาวศศิธร นนั ทอง)

นักศึกษาฝึกประสบการณว์ ิชาชีพครู
วนั ท่ี.........เดือน......................พ.ศ..............

473

ความคิดเหน็ ของครูพเ่ี ลย้ี ง
............................................................................................................................. ...................................
........................................................................................................................................................ ........
……........................................................................................................................ ..................................
……......................................................................................................................................... .................
……......................................................................................................................................... .................

ลงชื่อ................................................................ผูต้ รวจสอบ
(นางสาวลภัสชวลั วจิ ิตพรวงศ์)
ครูพี่เลีย้ ง

ความคิดเหน็ ของหัวหน้ากลุ่มสาระการเรยี นรู้
............................................................................................................................. ...................................
............................................................................................................................. ...................................
……......................................................................................................................................... .................
…….............................................................................................................. ............................................

ลงชื่อ................................................................ผู้ตรวจสอบ
(นางนติ ยาภรณ์ ศรภี าแลว)

หัวหน้ากล่มุ สาระการเรียนรู้วิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

ความคิดเหน็ ของผบู้ รหิ ารสถานศึกษาหรือผ้ทู ่ีได้รับมอบหมาย
............................................................................................................................. ...................................
........................................................................................................................................... .....................
……........................................................................................................... ...............................................
……......................................................................................................................................... .................
……..........................................................................................................................................................
……......................................................................................................................................... .................
……......................................................................................................................................... .................
……......................................................................................................................................... .................
……............................................................................................................... ...........................................

ลงชอื่ ................................................................
(นางสาวสุธธี ิดา บรรณารักษ์)

หวั หน้ากลมุ่ งานการจัดการเรยี นรู้
วันที่.........เดอื น......................พ.ศ. .........

474

ภาคผนวก

หมายเหตุ ภาคผนวกประกอบด้วย
1. สื่อการเรียนรู้ เช่น ใบความรู้ ใบกิจกรรม ใบงาน แบบฝึกทักษะ เป็นต้น (เฉพาะที่

ปรากฎในแผนการจัดการเรียนรนู้ ี้)
2. เครื่องมือที่ใช้วัดผลประเมนิ ผล เช่น แบบทดสอบก่อนเรยี น / หลงั เรยี น แบบประเมิน

ทักษะกระบวนการ แบบประเมินคุณลักษณอันพึงประสงค์ เป็นต้น (เฉพาะที่ปรากฎในแผนการจัด
การเรียนรนู้ ี้)

3. เกณฑก์ ารวดั ผลประเมนิ ผล เชน่ เกณฑ์การใหค้ ะแนนด้านทักษะและกระบวนการทาง
คณิตศาสตร์ เกณฑ์การให้คะแนนด้านคุณลักษณะอันพึงประสงค์ เป็นต้น (เฉพาะที่ปรากฎใน
แผนการจดั การเรยี นรู้นี้

แบบประเมินผังมโนทศั น์ 475

คำชแี้ จง ให้ผ้สู อนประเมินชิ้นงาน/ภาระงาน แล้วขีด ลงในช่องท่ีตรงกบั ระดบั คะแนน 1

ระดบั คะแนน

ลำดับที่ รายการประเมนิ 432

1 ความสอดคล้องกบั จุดประสงค์

2 ความสอดคล้องกบั เนอ้ื หา

3 ความคิดสรา้ งสรรค์

4 ความตรงต่อเวลา

รวม

ลงช่อื …………………………………………………………. ผู้ประเมิน
………../………………../………………

476

เกณฑ์การประเมนิ ผังมโนทัศน์

ประเด็นท่ี 4 ระดับคะแนน 2 1
ประเมนิ 3

1. ความ ผลงานสอดคลอ้ งกบั ผลงานสอดคลอ้ งกับ ผลงานสอดคลอ้ งกับ ผลงานไมส่ อดคล้องกับ
สอดคลอ้ งกบั จดุ ประสงคท์ ุกประเดน็ จดุ ประสงค์เปน็ ส่วนใหญ่ จุดประสงคบ์ าง จดุ ประสงค์
จุดประสงค์ ประเด็น

2. ความถกู ต้อง เนื้อหาสาระของผลงาน เน้ือหาสาระของผลงาน เนอื้ หาสาระของ เนื้อหาสาระของผลงาน
ผลงาน ถูกตอ้ งบาง ไม่ถูกต้องเป็นสว่ นใหญ่
ของ เนื้อหา ถูกต้องครบถว้ น ถูกต้องเปน็ ส่วนใหญ่ ประเดน็

3. ความคิด ผลงานแสดงถงึ ความคิด ผลงานแสดงถงึ ความคดิ ผลงานมีความ ผลงานไมม่ ีความ
สร้างสรรค์ น่าสนใจ และไม่แสดง
สรา้ งสรรค์ แปลกใหม่ สรา้ งสรรคแ์ ปลกใหม่ แต่ นา่ สนใจ แต่ ยงั ไม่มี ถงึ แนวคิด แปลกใหม่

และเปน็ ระบบ ยงั ไม่เปน็ ระบบ แนวคิดแปลกใหม่

4. ความตรงต่อ สง่ ชิน้ งานภายในเวลาที่ ส่งชนิ้ งานชา้ กวา่ เวลาท่ี สง่ ช้ินงานชา้ กว่าเวลา สง่ ชิ้นงานชา้ กว่าเวลาที่

เวลา กำหนด กำหนด 1 วนั ที่ กำหนด 2 วัน กำหนด 3 วันขึ้นไป

เกณฑก์ ารตดั สินคณุ ภาพ
ช่วงคะแนน ระดับคุณภาพ

14-16 ดมี าก
11-13 ดี
8-10 พอใช้
ต่ำกว่า 8 ปรบั ปรงุ

477

แบบประเมนิ การนำเสนอผลงาน

คำช้ีแจง : ใหผ้ ูส้ อนสังเกตพฤตกิ รรมของนักเรียนในระหว่างเรยี นและนอกเวลาเรียน แล้วขีด ลงในชอ่ งทตี่ รงกบั ระดบั คะแนน

ลำดับที่ รายการประเมิน ระดบั คะแนน

321

1 เนอื้ หาละเอยี ดชัดเจน

2 ความถกู ตอ้ งของเนอ้ื หา

3 ภาษาที่ใชเ้ ขา้ ใจง่าย

4 ประโยชน์ที่ไดจ้ ากการนำเสนอ

5 วธิ ีการนำเสนอผลงาน

ลงชอ่ื …………………………………………………………. ผ้ปู ระเมิน
………../………………../………………

เกณฑ์การใหค้ ะแนน
ผลงานหรือพฤติกรรมสอดคล้องกับรายการประเมินสมบูรณช์ ดั เจน ให้ 3 คะแนน
ผลงานหรือพฤตกิ รรมสอดคล้องกับรายการประเมินเป็นสว่ นใหญ่ ให้ 2 คะแนน
ผลงานหรอื พฤตกิ รรมสอดคล้องกบั รายการประเมนิ บางสว่ น ให้ 1 คะแนน

เกณฑก์ ารตัดสนิ คณุ ภาพ
ช่วงคะแนน ระดับคณุ ภาพ

14-16 ดมี าก
11-13 ดี
8-10 พอใช้
ต่ำกวา่ 8 ปรบั ปรุง

478

แบบสงั เกตพฤตกิ รรมการทำงาน
กลมุ่

คำชแี้ จง : ให้ผู้สอนสังเกตพฤติกรรมของนักเรียนในระหว่างเรยี นและนอกเวลาเรียน แล้วขดี ลงในชอ่ งทตี่ รงกับระดบั คะแนน

ลำดบั ช่ือ–สกลุ การแสดง การยอมรับ การทำงาน ความมีน้ำใจ การมี รวม
ท่ี ของนกั เรยี น ความคิดเห็น ฟงั คนอ่นื ตามท่ีได้รบั 321 สว่ นรว่ มใน 15
มอบหมาย การปรับปรงุ คะแนน
1. นายกรวกิ นอ้ ยยะ 321 321 ผลงานกลุ่ม
2. นายนทั ธพงศ์ สนุ ทรชัย 321
3. นายบัญญวตั ปอ้ มเชียงพิณ 321
4. นายวงศธร แสงนิกุล
5. นายภาณุพงศ์ พรมสชี า
6. นายพัสกร พันละเกตุ
7. นายฑนวฒั น์ มัน่ ศกั ดิ์
8. นายสริ ภพ แซ่ภู่
9. นายนราธิป เสนจนั ทร์ฒิไชย
10. นายปยิ วฒั น์ รอดชมภู
11. นายอนชุ า สลาพมิ พ์
12. นายจณิ ภทั ร สงิ หเสน
13. นายชนาธปิ กำพระบาง
14. นายรชต บตุ รโคตร
15. นายชนุวรรธน์ อภิรักษเ์ มธาวงศ์
16. นายปราบปวร ปทั มสนธิ์
17. นายกิตตภิ ัฏ เจอื จนั ทึก
18. นายสมุ ติ ร มาตสุทธิ์
19. น.ส.วันนิสา กิตตกิ ุลธร
20. น.ส.ญาณภทั ร เทศศรีเมือง
21. น.ส.นภสั รา รตั นคุณ
22. น.ส.สุชาวดี ผาระนตั ร
23. น.ส.พรทิพ เตนากลุ
24. น.ส.พรนภสั ชัยอาวธุ
25. น.ส.วาสนา ปติ ะสตุ
26. น.ส.นราพร พุฒฝอย
27. น.ส.วนันพร ตนั นารตั น์
28. น.ส.ศลษิ า มลู มงั่
29. น.ส.ศิรภสั สร ดอนชุม
30. น.ส.กัณฐิกา อินทะวงศ์

ลำดับ ช่ือ–สกลุ การแสดง การยอมรับ การทำงาน ความมนี ำ้ ใจ การมี 479
ที่ ของนักเรยี น ความคดิ เห็น ฟังคนอ่ืน ตามท่ีได้รับ 321 สว่ นร่วมใน
มอบหมาย การปรับปรุง รวม
31. น.ส.ณัฐวรา ชยั เดช 321 321 ผลงานกลมุ่ 15
32. น.ส.ธัญมาส อะตะมะ 321 คะแนน
33. น.ส.ปาณศิ า โฉมกระโทก 321
34. น.ส.ศภุ ดิ า นามบุรี
35. น.ส.อธิชา คำภูมี
36. น.ส.มาตา บทไธสง
37. น.ส.ณฏั ฐณชิ า บญุ ตาระวะ
38. น.ส.พรพิชญ์ เพ็งคำศรี
39. น.ส.ชาลสิ า หล้ากำ่
40. น.ส.ภทั รนันท์ ภูนาปี
41. น.ส.ลลนา เขม็ เลศิ
42. น.ส.มทุ ิตา คณะโท
43. น.ส.ธนญั ญา นามวงษ์
44. น.ส.พดั ชา วงไชยยา
45. น.ส.อาภาสริ ิ ฟุ้งกลน่ิ

ลงชอื่ …………………………………………………………. ผปู้ ระเมิน
………../………………../………………

เกณฑ์การใหค้ ะแนน
ปฏิบตั หิ รือแสดงพฤติกรรมอย่างสม่ำเสมอ ให้ 3 คะแนน
ปฏบิ ตั ิหรอื แสดงพฤตกิ รรมบ่อยครั้ง ให้ 2 คะแนน
ปฏิบตั หิ รอื แสดงพฤตกิ รรมบางครั้ง ให้ 1 คะแนน

เกณฑ์การตดั สนิ คณุ ภาพ

ชว่ งคะแนน ระดบั คณุ ภาพ

14-16 ดีมาก

11-13 ดี

8-10 พอใช้

ตำ่ กว่า 8 ปรบั ปรงุ

480

แบบประเมินการปฏิบัตกิ าร
คำชี้แจง : ให้ผสู้ อนประเมินการปฏิบัติการของนักเรียนตามรายการทีก่ ำหนดแล้วขดี ✓ลงในชอ่ งทีต่ รงกับระดบั คะแนน

ลำดบั ท่ี รายการประเมนิ ระดบั คะแนน
4321
1 การปฏิบัติการทดลอง
2 ความคลอ่ งแคล่วขณะปฏบิ ตั ิการ รวม
3 การนำเสนอ

ลงช่อื ................................................... ผูป้ ระเมิน
................./................../..................

เกณฑก์ ารประเมินรายงาน

ประเดน็ ทปี่ ระเมิน 4 ระดบั คะแนน 2 1
3

1. การปฏิบัติการ ทำตามทดลองตามขั้นตอน ทำตามทดลองตามขั้นตอน ต้องให้ความช่วยเหลือบ้าง ต้องให้ความช่วยเหลืออยา่ ง

ทดลอง และใช้อปุ กรณไ์ ด้อย่างถกู ต้อง และใช้อุปกรณ์ได้อย่าง ในการทำการทดลอง และ มากในการทำการทดลอง

ถูกต้อง แต่อาจต้องได้รับ การใชอ้ ุปกรณ์ และการใช้อุปกรณ์

คำแนะนำบา้ ง

2. ความคล่องแคล่ว มีความคล่องแคล่วในการทำ มีความคล่องแคล่วในการ ข า ด ค ว า ม ค ล ่ อ ง แ ค ล่ ว ทำการทดลองเสร็จไม่

ขณะปฏบิ ตั ิการ การทดลองโดยไม่ตอ้ งไดร้ ับคำ ทำการทดลองแต่ต้องได้รับ ในขณะการทำการทดลอง ทันเวลา และทำอุปกรณ์

ช้ีแนะ และทำการทดลองเสรจ็ คำแนะนำบ้าง และทำการ จึงทำการทดลองเสร็จไม่ เสียหาย

ทันเวลา ทดลองเสร็จทันเวลา ทันเวลา

3. การบันทึก สรุป บนั ทึกและสรุปผลการทดลอง บันทึกและสรุปผลการ ต้องให้คำแนะนำในการ ต้องให้ความช่วยเหลืออยา่ ง
และการนำเสนอ ไดถ้ กู ตอ้ ง รดั กมุ นำเสนอผล ทดลองได้ถูกต้อง แต่การ บันทึก สรุป และนำเสนอ มากในการบันทึกสรุป และ
ผลการทดลอง การทดลองเปน็ ขนั้ ตอนชัดเจน นำเสนอผลการทดลองยงั ไม่ ผลการทดลอง นำเสนอผลการทดลอง
เปน็ ขน้ั ตอน

เกณฑ์การตัดสนิ คุณภาพ

ชว่ งคะแนน ระดับคุณภาพ

11-12 ดีมาก

9-10 ดี

6-8 พอใช้

ต่ำกวา่ 6 ปรบั ปรงุ

481

แผนการจดั การเรยี นร้ทู ่ี 26

โดยจดั กจิ กรรมการเรียนรู้แบบ 5E

รหสั วชิ า ว32242 วิชา ชีววิทยาเพมิ่ เติม 4 ชั้นมัธยมศกึ ษาปีที่ 5

หนว่ ยการเรียนรู้ท่ี 15 เรอื่ ง ระบบขับถ่าย เวลา 12 ชว่ั โมง

แผนการจัดการเรยี นรเู้ ร่ือง การรกั ษาดลุ ยภาพของร่างกาย เวลา 1 ชั่วโมง

ภาคเรยี นท่ี 2 ปีการศึกษา 2564 ผู้สอน นางสาวศศธิ ร นนั ทอง

กลุ่มสาระการเรียนรวู้ ิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี โรงเรยี นปทุมเทพวทิ ยาคาร

_________________________________________________________________________

1. สาระชีววิทยา
เข้าใจการย่อยอาหารของสัตว์และมนุษย์ การหายใจและการแลกเปลี่ยนแก๊สการลำเลียง

สารและการหมุนเวียนเลือด ภูมิคุ้มกันของร่างกาย การขับถ่าย การรับรู้และการตอบสนอง การ
เคลื่อนที่ การสืบพันธุ์และการเจริญเติบโต ฮอร์โมนกับการรักษาดุลยภาพ และพฤติกรรมของสัตว์
รวมทั้งนำความรไู้ ปใช้ประโยชน์
ผลการเรียนรู้

อธิบายกลไกการทำงานของหน่วยไตในการกำจัดของเสียออกจากร่างกาย และเขียนแผนผัง
สรปุ ขน้ั ตอน การกำจดั ของเสยี ออกจากร่างกายโดยหนว่ ยไตได้

2. สาระสำคัญ
กลไกในการกำจดั ของเสียออกจากร่างกายประกอบด้วยการกรอง การดูดกลับ และการ

หล่ังสารทีเ่ กินความตอ้ งการออกจากรา่ งกาย

3. จดุ ประสงคก์ ารเรยี นรู้

3.1 ด้านความรู้ (K) นักเรียนสามารถอธิบายการรักษาดุลยภาพของร่างกาย โดยการทำงานของ
ไต ผวิ หนงั และปอดได้

3.2 ด้านทักษะและกระบวนการ (P) นักเรียนสามารถสร้างป้ายนิเทศแสดงการรักษาดุลยภาพ
ของร่างกายไดถ้ กู ตอ้ ง

3.3 ด้านคณุ ลกั ษณะ (A) นกั เรยี นมีความรบั ผิดชอบตอ่ หน้าทแ่ี ละงานท่ไี ด้รบั มอบหมาย

482

4. สาระการเรียนรู้
การกรองสารท่โี กลเมอรูลสั (Glomerular filtration / Ultrafiltration)
- เป็นกระบวนการแรกที่สร้างน้ำปัสสาวะ แต่ละนาทีจะมีเลือดเข้าสู่ไตจำนวน 1200 ml

เลือดกรองผ่านโกลเมอรูลัส ซึ่งจะทำหน้าที่เป็นเยื่อกรอง ของเหลวที่ผ่านจากการกรอง เรียกว่า
Glomerular Filtrate หรอื Ultrafiltrate ไดแ้ ก่ น้ำ ยเู รีย กลูโคส โซเดียมคลอไรด์ เกลอื แรต่ า่ ง ๆ จะ
เข้าสู่โบว์แมนส์แคปซลู ประมาณ 125 ml หลังจากนั้นเลอื ดจะออกจากโกลเมอรูลัสไปเลี้ยงส่วนตา่ งๆ
ของท่อหนว่ ยไต และเปล่ยี นเป็นเลอื ดดำแลว้ ออกจากไตไปทางหลอดเลือดรีนัลเวน

การกรองอาศัยแรงดันของของเหลวในเส้นเลอื ดฝอยบริเวณโกลเมอรลู ัส โดยเยอ่ื กรองจะยอม
ให้น้ำและสารที่มีขนาดโมเลกุลเล็กกว่ารู เช่น ยูเรีย โซเดียม กลูโคส ผ่านออกมาได้ แต่จะไม่ยอมให้
สารขนาดใหญผ่ า่ น เชน่ เซลล์เมด็ เลือด โปรตีน ไขมัน

ในคนปกติพบว่าพลาสมาจะถูกกรองประมาณวันละ 180 ลิตร แต่มีปัสสาวะออกมาเพียง
1.5-2 ลติ ร ซง่ึ เป็นเพยี ง 1% จะถกู ขบั ออกมา อีก 99 % ซงึ่ เปน็ สารท่ีมีประโยชนจ์ ะถกู ดูดกลับหมด

การดูดสารกลบั ท่ที ่อหนว่ ยไต(Tubular reabsorption)
ท่อขดส่วนต้น เกิดการดูดกลับมากที่สุด (ประมาณ 80%) มีการดูดกลับแบบใช้

พลังงาน (Active transport) ได้แก่ กลูโคส โปรตีนโมเลกุลเล็ก กรดอะมิโน วิตามิน Na+K+และการ
ดูดกลบั แบบไมใ่ ชพ้ ลังงาน (Passive transport) ได้แก่ ยูเรีย น้ำ Cl-HCO-3

ห่วงเฮนเล (Henle’s loop)ท่อขาลงจะเกิดการเคลื่อนที่ของน้ำออกจากห่วงเฮน
เลโดยกระบวนการออสโมซิสท่อขาขึ้นจะมีการดูด NaCl กลับทั้งแบบไม่ใช้พลังงานและแบบใช้
พลงั งาน และผนังสว่ นขาขึ้นนมี้ ีคณุ สมบัตไิ มย่ อมใหน้ ้ำผ่าน (Impermeable)

483

ท่อขดส่วนปลาย มีการดูดน้ำกลับแบบไม่ใช้พลังงาน โดยการควบคุมของฮอร์โมน
ADH (Antidiuretic hormone) ส่วน NaCl และ HCO-3จะถูกดูดกลับแบบใช้พลังงาน โดยการ
ควบคมุ ของฮอร์โมน Aldosterone

ทอ่ รวม (Collecting tubule) มกี ารดดู นำ้ กลบั แบบไมใ่ ช้พลังงาน ดูดกลบั ของ Na+
แบบใช้พลงั งาน และยอมให้ยเู รยี แพรอ่ อก โดยการดดู กลับ อยู่ภายใต้อิทธิพลของฮอรโ์ มน ADH

การหล่ังสารโดยท่อหน่วยไต(Tubular Secretion)
เป็นการขนส่งสารจากเลือดเข้าไปยังท่อหน่วยไต ที่ท่อขดส่วนต้น มีการหลั่งสาร

หลายชนิด เช่น H+K+NH+3และที่บริเวณท่อหน่วยไตส่วนปลายมีการหล่ัง H+K+ยาและสารพิษบาง
ชนิด

484

ตารางเปรยี บเทียบสารในเลือด ของเหลวท่ีกรองผา่ นโกลเมอรลู สั และน้ำปสั สาวะ

สาร นำ้ เลอื ด(g/100cm3) ของเหลวทกี่ รองผ่านโกลเมอรลู สั นำ้ ปัสสาวะ
(g/100 cm3) (g/100 cm3)

นำ้ 92 90-93 95

โปรตนี 6.8-8.4 10-20 0

ยเู รยี 0.0008-0.25 0.03 2

กรดยรู ิก 0.003-0.007 0.003 0.05

แอมโมเนยี 0.0001 0.0001 0.05

กลูโคส 0.07-0.11 0.1 0

โซเดียม 0.31-0.33 0.32 0.6

คลอไรด์ 0.35-0.45 0.37 0.6

ซัลเฟต 0.002 0.003 0.15

5.1 สมรรถนะสำคญั ของผ้เู รยี น (เฉพาะที่เกิดในแผนการจัดการเรียนร้นู ี)้
 1) ความสามารถในการส่ือสาร
 2) ความสามารถในการคิด
 3) ความสามารถในการแกป้ ญั หา
 4) ความสามารถในการใช้ทกั ษะชวี ติ
 5) ความสามารถในการใช้เทคโนโลยี

5.2 สมรรถนะสำคัญของผู้เรียนของโรงเรียนมาตรฐานสากล
(เฉพาะทเ่ี กดิ ในแผนการจัดการเรยี นรนู้ ี)้

 1) เป็นเลิศทางวชิ าการ
 2) สือ่ สารได้อย่างน้อย 2 ภาษา
 3) ลำ้ หนา้ ทางความคิด
 4) ผลติ งานอยา่ งสร้างสรรค์
 5) ร่วมกนั รบั ผดิ ชอบต่อสังคมโลก

6. คุณลกั ษณะอนั พึงประสงค์

คณุ ลกั ษณะอนั พงึ ประสงค์ (A) (เฉพาะท่ีเกิดในแผนการจดั การเรียนรู้นี้)

 1) รักชาติ ศาสน์ กษตั ริย์  5) อยอู่ ยา่ งพอเพยี ง