deel 3

geschiedenis van Geleen deel 3:geschiedenis van Geleen deel 3 02-11-2011 16:54 Pagina 501

Epiloog

”You cannot go home again”
(Thomas Wolfe)

Aanvankelijk verwees deze Amerikaan met die uitspraak naar Ofschoon de Geleners die in het ”heem” bleven wonen,
het feit dat hij zich niet meer in zijn geboorteplaats kon laten diverse veranderingen meemaakten en sommige van deze
zien, omdat hij in een publicatie sommige van zijn vroegere zelfs gunstig voor hen waren, ervaren sommigen van hen op
plaatsgenoten in zo’n weinig vleiend licht had gesteld, dat latere leeftijd een graad van nostalgie voor hun jeugdjaren,
deze zeer verontwaardigd waren. Naderhand benadrukte hij waarmee doorgaans een zekere piëteit gepaard gaat voor
met die leuze, dat zijn ”home” sinds zijn vertrek zo’n leden van het voorgeslacht, wier namen zij bij elk bezoek aan
grondige veranderingen had ondergaan dat hij zich daar niet het kerkhof lezen.
meer ”thuis” voelde. Dat gezegde is inderdaad voor diverse Welnu, de inhoud van deel III werd grotendeels door een
interpretaties en toepassingen vatbaar. dergelijke nostalgie en zo’n piëteit geïnspireerd en hopelijk
In de striktste zin geldt ze voor de Geleners die van huis en heeft hij in dat opzicht aan de verwachtingen van de lezers
hof werden verdreven, omdat hun woning of boerderij door beantwoord.
oorlogsgeweld vernield werd, voor industriële uitbreiding Het ligt voor de hand dat in deel IV van deze serie diverse
moest wijken of in de weg stond van door het gemeente- aspecten van het nieuwe Geleen (1920-2000) zullen worden
bestuur nagestreefde moderniseringsplannen. De leden van besproken en geïllustreerd. Maar dat zal de taak van een
de eerstgenoemde categorie woonden vooral in de oude jongere generatie zijn. In dit verband komen ons een paar
gedeelten van de gemeente, de meesten van de tweede cate- uitspraken uit onze jeugd voor de geest. In onze studenten-
gorie waren bewoners van de oude kern van Lutterade of van tijd te Leuven hoorden wij een geschiedenisdocent verklaren
de Krawinkeler Kloosterstraat, terwijl die van de derde cate- dat de eigenlijke geschiedenis eindigt bij de geboortedatum
gorie grotendeels in Spaans-Neerbeek, aan de Peschstraat en van de oudste levende persoon, m.a.w. eigentijdse feiten
aan de Eindstraat woonden. zouden niet als ”geschiedenis” in strikte zin mogen worden
Al werden die van de tweede en derde categorie dan ook beschouwd. Die docent ging zelfs nog een stap verder.
financieel vergoed, de pijn over het verlies van hun ”heem” Volgens hem zou een adequate beschrijving van recente
bleef voor de rest van hun leven aanhouden. Vooral de gebeurtenissen niet mogelijk zijn, omdat de daarbij betrok-
onteigeningen door het gemeentebestuur werden door velen ken implicaties en complicaties, zoals oorzaken en gevolgen,
gelaakt en ze leidden voor sommige gedupeerden tot bittere nog niet voldoende duidelijk zouden zijn. Naar die ziens-
klachten. Zo stelde Hoebaer Salden, wiens ouderlijk huis wijze zou het resultaat van de zojuist genoemde onder-
aan de Peschstraat voor de Oranjelaan had moeten wijken, neming uiteraard onbevredigend blijven. Dit laatste moge
de pijnlijke vraag: ”Awt Gelaen wo bes doe bleve ?” De uit- wellicht voor beschrijvingen van nationale en internationale
voerige klacht van de uit Spaans-Neerbeek afkomstige gebeurtenissen het geval zijn, op verslagen van regionale en
Martin Verjans werd in het eerste gedeelte van dit werk lokale feiten lijkt dit minder toepasselijk te zijn. Er zijn
weergegeven (zie ”Spaans-Neerbeek genadeloos van de kaart trouwens reeds opvallend veel feiten betreffende het nieuwe
geveegd” in hfdst. VIII, nr. 10). Geleen in publicaties vastgelegd en wegens de beperkte
In ruimere zin is de uitspraak ”You cannot go home again” omvang van die feiten lijken hun weergaven niet aan beper-
ook toepasselijk op velen die hun ”heem” verlieten om elders kende implicaties en/of complicaties onderhevig te zijn
hun loopbaan te kiezen. Wegens hun langdurige afwezigheid geweest.
en hun ervaringen in verre streken enerzijds en de verande- Toch valt hier een subjectief element niet te ontkennen.
ringen in hun geboorteplaats anderzijds lijkt voor hen een Aangezien een geschiedschrijver door de keuze, analyse en
zekere vervreemding van hun oorspronkelijk ”heem” voor de evaluatie van het historische materiaal zijn eigen stempel op
hand te liggen. zijn werk drukt, zo zullen ook leden van jongere generaties
Dat neemt echter niet weg dat in menig geval de herinne- allicht hun eigen evaluatie van de door hen beschreven
ringen aan hun jeugd een graad van nostalgie in hen opwek- gebeurtenissen uit de 20ste eeuw toepassen. En dat zal hun
ken en dat zij geïnteresseerd blijven in bepaalde aspecten van goed recht zijn.
hun vroegere leefwereld. Dit laatste is allicht vaak toe te
schrijven aan een merkwaardige ontwikkeling, waarvan
jongeren niet uit eigen ervaring op de hoogte zijn, namelijk
dat op een meer gevorderde leeftijd de herinnering aan meer
recente gebeurtenissen vrij vlug vervaagt, terwijl de jeugd-
herinneringen doorgaans vrij levendig en opvallend gedetail-
leerd blijven.

501

geschiedenis van Geleen deel 3:geschiedenis van Geleen deel 3 02-11-2011 16:54 Pagina 502

Dit, in bakstenen gevatte, door de Maastrichtse kunstenaar Harry Schoonbrood vervaardigde glasmozaïek werd bij gelegenheid van
het gouden jubileum van de Limburgse Staatsmijnen (1952) door het Geleense gemeentebestuur geplaatst op de splitsing van de
wegen naar de toenmalige Staatsmijn Maurits en Lindenheuvel en werd op zondag 28 juni 1953 door dit bestuur onthuld. Na
over het motief van het ontwerp te zijn ingelicht, hadden wij aan het verzoek van dat bestuur om een toepasselijke tekst op te stellen
voldaan door de volgende verzen te leveren die op dat kunstwerk werden geplaatst:

”De landman ploegt niet meer zijn voren,
want wijken moest het wuivend koren.
God blijve ons geven arbeidsvreugd
en schenke toekomst aan de jeugd”.
Tezamen met de afbeeldingen geven deze regels enerzijds uiting aan de weemoed van zovele Geleners die hun akkers en weiden en
in menig geval zelfs hun woning voor de nieuwe industrie hadden moeten prijsgeven, terwijl ze anderzijds hoop voor de toekomst
uitdrukken.

502

geschiedenis van Geleen deel 3:geschiedenis van Geleen deel 3 03-11-2011 16:23 Pagina 503

Intekenlijst

Aelfers G.A. Geleen Donners K.H.M. Wijlre
Aerts H.L.J.M. Geleen Donners W.A.B. Susteren
Andriessen W.H. Eusserthal (D) Dooijewaard G. van Geleen
Aussems J.M.G. Beek Dorssers P.G.H. Stein
Backhaus - Heijnen A.M.J. Selfkant - Wehr (D) Dortants F.P. Oirsbeek
Baggen J.M.M. Sittard Edelhausen R.L.M. Munstergeleen
Baggen L.M.J.M. Geleen Eggels J.H. Geleen
Baggen P.J.K. Geleen Ensink L.G.J. Geleen
Baggen P.O. Geleen Erkens Ben Geleen
Bakkers Ron en Jet Geleen Eussen - Peters A.F.Th. Geleen
Ballegooy F. van Geleen Eussen - Storcken D. Stein
Bartholomeus P.H.J Roden Eussen Harry Echt
Bemelmans A. Geleen Evers - Sijmons I. Guttecoven
Benders F. Geleen Faber A.M. Kerkrade
Berger R.L.J. Geleen Faust - Winckers A.C.J.M. Geleen
Biblionova Stichting Sittard Feron A.J. Geleen
Bijlmakers P.J.H. Sweikhuizen Fleré E.C.M. Geleen
Binsbergen Leon van Born Francot J.G.E. Geleen
Blankers C.J.M. Geleen Franssen L.P.M. Geleen
Bollen P. Geleen Frantzen P.J.M. Geleen
Bongers J.H.W. Sittard Frenken M.J.M. Beek
Boom Boekhandel/Antiquariaat Roermond Frenken W.M. Munstergeleen
Boudewijn P.M. Sittard Gaans B.G.M. van Sittard
Bouhuis J.H.M. Sassenheim Geelen A.P.A.M.
Bovy H.J. Geleen Geer C.J. van de Born
Brouns L.J.F. Munstergeleen Geerdes A.T. Geleen
Bruin J.M. de Geleen Gehlen prof. mr. A.Fl. Heerlen
Bruinsma C. Landgraaf Geilen L.G.A.J. Geleen
Buckinx-Lienaerts M.E. Geleen Geilen R.P.M. Geleen
Buren F.H. van Geleen Genders H.M. Geleen
Burhenne - Scholten J.G.J. Geleen Genealogie & Streekgeschiedenis Stg. Inst. voor Roermond
Burlet R. Geleen Gielkens drs G.H. Geleen
Buskens A.J.M. Geleen Gielkens drs. J.G. Kerkrade
Buskens J.G.P.V. Hank Gielkens Ine Lauenstein (D)
Buskens W.J.G.M. Spaubeek Gielkens ir. J.W. Geleen
Camp H.W.M. Op den Geleen Gilissen I.A.M. Sittard
Canisius - Vroemen H.P.M. Geleen Godschalk P.C.E. Geleen
Canton F.M.G. Sittard Goossens - Reintjens H.M.A. Stein
Chermin M. Roermond Gramtinne A.J.A. Geleen
Chorus M.C.G.A. Urmond Grotenberg - Hendriks F.M.H. Puth
Claessen - Bovens F.M.H. Stein Habets J.H. Spaubeek
Clerkx F.L.I. Geleen Halderit H.C.M. Geleen
Clerkx G.J.H. Geleen Hamers J.H.H. Elsloo
Cobben A.P.H.M. Beek Hamers J.H.H.M. Sittard
Cobben H.P.M. Meerssen Hamers J.H.M.G. Beek
Cobben J.J.P. Geleen Hamers R.G.W. Landgraaf
Colaris W.J.J. Epe Heemkunde Vereniging Geleen Geleen
Corten J.A.M. Heerlen Heffels A.L.M. Geleen
Coumans - Gielkens ir. E. Nieuwerkerk aan de IJssel Heijden J.A. van der Geleen
Cremers A.J.M. Geleen Heijen H.E.M. Geleen
Cremers P.T.M. Geleen Heijnen - Gorissen M.T.G. Geleen
Cuperus S.J. Geleen Heijnen - Kleijnen M.R. Geleen
Dewaide H. Th. Maarheeze Hendriks - Hoofs J.E.A.T.M. Geleen
Dewaide J.A. Susteren Hendrix G.M. Geleen
Dewaide J.H. Geleen Hendrix W.A.G. Munstergeleen
Dewaide J.P.G. Geleen Herm Willems M.J.G. Maastricht
Dewaide M.J.M. Geleen Hermana Brand Zr. A.M. Geleen
Dewaide Marcel Susteren Hermans R.H.W.W.M. Papenhoven
Diederen Jan Valkenburg Hertog H.L. Elsloo
Dols H.J. Geleen Hese J.J.P. van Geleen
Donners J.C.M. Geleen Hettinga J.R. Geleen

503

geschiedenis van Geleen deel 3:geschiedenis van Geleen deel 3 03-11-2011 16:23 Pagina 504

Hettinga J.R. De Meern Lemmens J.J.M. Geleen
Heunen H.J.P. Geleen Lemmens L.A. Beek
Heunen M.M.T.H. Geleen Lemmens M.J. Geleen
Heutmekers Ben Geleen Leunissen L.J.A. Urmond
Heuts-Coumans A.E.J. Geleen Lienaerts L.L. Geleen
Heynen J.W.M. Geleen Lieshout J.W.V. van Geleen
Hinderink – Hoving Geleen Lijding A.A.M.C. Selfkant-Tüddern (D)
Hoedemakers J.M.T. Beek Limburgs Museum Venlo
Hoen J.H.M. Sittard Maas Sjef Geleen
Hoof L.G.L. van Berlin-Friedrichshain (D) Maassen G.H. Sittard
Hoofs - Hogeveen A.A.M. Geleen Macco dr. ir. A.A. Elsloo
Hooft M. Geleen Mastenbroek M.J.H.M. Geleen
Hoogenboom A.J. Geleen Maurer J.M.J. Geleen
Hoogenboom H.M.A. Geleen Meerten Th. Geleen
Hoogenboom J.M.A. Geleen Meeuwis - Stans E.J.L. Geleen
Hoogerwerf Martin Landgraaf Meijs A.H.M. Sittard
Houben G.J. Susteren Meijs E.H.M. Geleen
Houben G.J.M. Geleen Mennens P.G.H. Beek
Hulsman J.G.M. Geleen Mens P.A.M. Rotterdam
Hulsman P.H.G. Sittard Moorer W.T. Brunssum
Huntjens J.J.M. Geleen Mourik - Schouten M.H. van Geleen
Hustinx E.M.L.A. Maastricht Muijsers J.J. Geleen
Huiveneers W.G.E.M. Stein Mulders H.M. Munstergeleen
Jacobs H.L.J. Geleen Mullens Makelaars B.V. Geleen
Janssen - Daniëls J.M.T. Sittard Niederer - Schols D. Geleen
Janssen - Dieteren J.E.H. Geleen Nieuwstadt Heemkundevereniging Nieuwstadt
Janssen J.J.C.H. Arnhem Nijsten - Kerkhoffs H. Ph. M. Spaubeek
Janssen J.P.M. Stein Nillesen - Meertens A. Eys
Janssen P.A.M. Geleen Notten E.A.H. Geleen
Janssen R. Neerbeek Nunen W. van Geleen
Jetten J.M.A. Gulpen Ortjens W. Geleen
Julicher L.J. Geleen Paulissen C.H.M. Urmond
Kallen E.L. Rhenen Paulissen H.J.M. Geleen
Kamp H.J. op den Munstergeleen Pauly H.J.M. Geleen
Kan J.H. van Heerlen Pelz W.F.A. Landgraaf
Kempen W.H. Geleen Penders - Koenen H.M. Geleen
Kerff W.C. Geleen Pepels G.P.J. Geleen
Kerkhoffs L.H.G.M. Baarn Peters - Dewaide J.M.F.E. Susteren
Keulers G.P. Beek Peters A.J. Geleen
Keulers J.P. Geleen Peters F.J.G.M. Geleen
Keulers P. Stein Peters M.G.J.M. Geleen
Keulers P.J. Purmerend Petitjean - Boesten J.M.J. Geleen
Kitzen H.C. Geleen Pijls F.H.M. Gennep
Klaver F.M. de Sittard Pijpers A.P. Geleen
Klaver J.M. de Geleen Prevo H.S.M. Geleen
Klaver P.M. de Groningen Pustjens - Dewaide M.A.J.H. Susteren
Knarren W.M.G. Schinnen Quadakkers J.G.M. Munstergeleen
Knoors J.A. Grevenbicht Quaedvlieg L.G.M. Spaubeek
Koken H.J. Landgraaf Quix - Proosten M.C.H. Geleen
König - Coppes J.M.L.F. Geleen Rademacher R.H.F.G. Geleen
Korevaar J.J. Geleen Ramakers - Fila J. Geleen
Köster J.B. Dilsen-Stokkem (B) Ramakers J.G. Geleen
Koumans W.C.J. Geleen Ras P.G.M. Geleen
Krekelberg - van Cruchten A.M.A. Beek Reinartz G.H.J. Geleen
Kremers F.A.E. Geleen Richter mr. M.M.G.M. Linne
Kreukels drs. J.M.A. Geleen Ridderbeekx Wim Geleen
Kubben J.C.P.M. Munstergeleen Rikumahu E. Geleen
Kuiper N.G. Geleen Roelofsen J.Th. Geleen
Kuizinga E.M.M.A. Baarn Römers M. Sittard
Laarschot R.C.C. van de Geleen Rothkrans R.G.D. Geleen
Last Sjef Heerlen Rutten - Vrinzen A.J.A. Geleen
Laugs R.P.L.M. Spaubeek Salden J.J. Limbricht
Laumen H.H.J.L. Geleen Sassen prof. dr. M.M.A. Heilig Landstichting
Laumen S.W. Geleen Scheijen J.J.M. Susteren
Lauwers D.J.J. Sittard Schenk W.M.A. Spaubeek
Leenaerts F.M.J. Stein Schinnen Vereniging Historie Schinnen
Leenen M.J.P. Geleen Schoffeleers R. Maastricht
Lemans J.M.J. Spaubeek Schols J.M. Spaubeek

504

geschiedenis van Geleen deel 3:geschiedenis van Geleen deel 3 03-11-2011 16:23 Pagina 505

Schols M.M.J. Geleen Wolters A.J.M. Geleen
Scholtens C.G. Herzogenrath (D) Wolters L.J.M. Rosmalen
Schoone P.H.J. Geleen Wouters W.G.E. Geleen
Schrijnemakers L. Geleen Wrobel A.M.M. Spaubeek
Schrijnemakers prof. dr. M.J.H.A. Freeport N.Y. U.S.A. Ypeij J. Geleen
Schröeder P.E.G. Geleen Zee A.F.M. van der Geleen
Schutgens J.J.L. Geleen Zeevaarders H.H. Geleen
Schutgens Kees Sittard Zuylen J. van Nijmegen
Selker R.L.C.J. Geleen
Selman R.E. Sittard 505
Sevenheck - Peters V.S.J.M. van Hilversum
Sipkema R. Geleen
Slot R.J. Arensgenhout
Smeets - Keulers A. Geleen
Smeets A.H.J. Geleen
Smeets J.F. Geleen
Smeets N.G. Geleen
Smits J.J. Geleen
Smits M.C.P. Geleen
Soest W.J.A. van Geleen
Solberg M.H. Elsloo
Spanjaard P.J.G.M. Sittard
Spronck Lou Maastricht
Spronken J.H. Geleen
Stapelvoort H.A. Geleen
Steegemans T.H. Geleen
Steeman R.J.M. Elsloo
Steine H.J.M. Maastricht
Stevens G.M.H. Geleen
Stevens H.J. Spaubeek
Stijnen - Petri H.A.M. Geleen
Stoffels G.A. Obbicht
Storms F.J. Geleen
Storms L.J.M. Geleen
Strijdonk P.P.C. Beek
Strijkers J.H. Sittard
Suijlen M.J. Geleen
Thijssen H.M. Elsloo
Tuik R. Geleen
Vaessen J.J.H. Elsloo
Vaessen M. Maasbree
Van Eijndhoven - Sassen S.H.J. Liempde
Velden W.H.R. van der Geleen
Verhoeven J.J.H. Sweikhuizen
Vesters P.G. Geleen
Visschers Marjo en Wim Geleen
Vleugels J.G.L. Geleen
Vlugt A.N.W. Geleen
Vossen P.F.J. Geleen
Vroemen P.J. Geleen
Vromen Y.M.H. Geleen
Vroomen H.W.J. Geleen
Vroomen R.J.P.M. Echt
Wall A.H.M.L. van de Geleen
Wall C.W.A. van de Geleen
Wanders mr. J.W.M. Brunssum
Wassenberg L.M.G. Urmond
Wauben P.J.G. Beek
Weert L.T.J. van Geleen
Willems dr. J.H. Bilthoven
Willems H. Geleen
Willems H.H.M.G. Geleen
Willems J.P.H.M. Geleen
Willems J.P.M. Geleen
Willems P.H.A.M. Geleen
Winkens M.M.E.A. Geleen
Wintraecken - van Banning C.M.J.E.C. Gorssel
Wit P.H.G. de Spaubeek

geschiedenis van Geleen deel 3:geschiedenis van Geleen deel 3 02-11-2011 16:54 Pagina 506

506

geschiedenis van Geleen deel 3:geschiedenis van Geleen deel 3 02-11-2011 16:54 Pagina 507

507

geschiedenis van Geleen deel 3:geschiedenis van Geleen deel 3 02-11-2011 16:54 Pagina 508

508

geschiedenis van Geleen deel 3:geschiedenis van Geleen deel 3 02-11-2011 16:54 Pagina 509

509

geschiedenis van Geleen deel 3:geschiedenis van Geleen deel 3 02-11-2011 16:54 Pagina 510

510

geschiedenis van Geleen deel 3:geschiedenis van Geleen deel 3 02-11-2011 16:54 Pagina 511

511

geschiedenis van Geleen deel 3:geschiedenis van Geleen deel 3 04-11-2011 08:03 Pagina 512

COLOFON

’Geschiedenis van Geleen’, deel III werd uitgegeven door
de Stichting Cultuur-Historische Uitgaven Geleen.
Copyright tekst: prof. dr. M.J.H.A. Schrijnemakers

Eindredactie: redactiecommissie SCHUG, Huub Clerkx, voorzitter
Druk: drukkerij Econoom bv, Beek (L)
Oplage: 600 exemplaren

De Stichting Cultuur-Historische Uitgaven Geleen is dank verschuldigd
aan de gemeente Sittard-Geleen (bijdrage uit het Sabic-fonds), Rabobank Westelijke Mijnstreek,

DSM en Stichting FSI voor hun financiële bijdrage aan het tot stand komen van dit werk.

ISBN: 978-94-91118-00-5
512