ผลงานการวิจัยทางการศึกษาที่ได้รับการตีพิมพ์

การประชมุ วชิ าการระดบั ชาติ ครง้ั ที่ 18 มหาวทิ ยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกาํ แพงแสน วนั ท่ี 8-9 ธนั วาคม 2564

ผลของความดันรวมต่อโครงสร้างและสมบัติโฟโตคะตะไลตกิ ของฟิ ลม์ บางไททาเนียมไดออกไซด์
ทเี่ คลือบดว้ ยวิธีรีแอคตฟี ดซี ีแมกนีตรอนสปัตเตอริง

Effect of Total Pressures on Structure and Photocatalytic Property of TiO2 Thin Films Deposited
by Reactive DC Magnetron Sputtering

จนิ ดาวรรณ จันทมาส1, สริ พี ชั ร แสงสวา่ ง1 และนิรนั ดร์ วทิ ติ อนนั ต2์ ,3
Jindawan Jantamas1, Sireepatch Sangsawang1 and Nirun Witit-anun2,3

บทคัดย่อ

ฟิลม์ บางไททาเนียมไดออกไซด์ (TiO2) เคลือบดว้ ยวิธีรีแอคตีฟดซี ีแมกนีตรอนสปัตเตอรงิ บนแผ่นซิลิกอน
และกระจกสไลดท์ ่ีความดันรวมต่าง ๆ โดยการสปัตเตอรเ์ ป้าไททาเนียมบริสุทธิ์ในแก๊สผสมของอารก์ อนและ
ออกซิเจน เพ่ือศึกษาผลของความดนั รวมต่อโครงสรา้ งผลึก ลกั ษณะพืน้ ผิว และสมบตั ิโฟโตคะตะไลติก ฟิ ลม์ ท่ี
เคลือบไดจ้ ะนาไปศกึ ษาลกั ษณะเฉพาะดว้ ยเทคนิค XRD และ AFM ส่วนสมบตั ิโฟโตคะตะไลติกประเมินจากการ
สลายสารละลายเมทิลีน บูล หลงั รบั แสงอลั ตราไวโอเลต ผลการศึกษาพบว่าโครงสรา้ งผลกึ ลกั ษณะพืน้ ผิวและ
สมบัติโฟโตคะตะไลติกของฟิ ลม์ ท่ีเคลือบไดข้ ึน้ กับความดันรวม โดยฟิ ลม์ ท่ีเคลือบดว้ ยความดันรวมสูงแสดง
สมบตั ิโฟโตคะตะไลติกดที ่ีสดุ

คาสาคญั : ฟิ ลม์ บาง รแี อคตีฟดซี สี ปัตเตอรงิ ไททาเนยี มไดออกไซด์ โฟโตคะตะไลตกิ

Abstract

Titanium dioxide (TiO2) thin films were deposited by reactive DC magnetron sputtering on silicon
and glass slide at different total pressure. A pure metallic titanium target was sputtered in a mixture of
argon and oxygen. The effect of the total pressure on the crystallinity, the surface morphology and the
photocatalytic property was investigated. The films were characterized by XRD and AFM.
The photocatalytic activity was evaluated by the measurement of the decomposition of methylene blue
after UV irradiation. The results showed that the crystal structure, surface morphology and photocatalytic
activity of the deposited films were depended on the total pressure. The film with high total pressure
deposition shows the best photocatalytic activity.

Keyword : Thin film; reactive DC nagnetron sputtering; Titanium dioxide; photocatalytic
E-mail address : [email protected]

1ภาควชิ าวทิ ยาศาสตร์ คณะวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั พระนครศรอี ยธุ ยา
2ภาควชิ าฟิสิกส์ คณะวทิ ยาศาสตร์ มหาวิทยาลยั บรู พา
3หอ้ งปฏิบตั ิการวจิ ยั พลาสมาสาหรบั วิทยาศาสตรพ์ ืน้ ผิว ศนู ยค์ วามเป็นเลศิ ดา้ นฟิสิกส์ สานกั พฒั นาบณั ฑิตศกึ ษาและวจิ ยั ดา้ นวทิ ยาศาสตร์
และเทคโนโลยี สานกั งานคณะกรรมการการอดุ มศกึ ษา
1Faculty of Sciences and Technology Phranakhon Si Ayutthaya Rajabhat University
2Department of Physics, Burapha University
3Plasma for Surface Sciences Laboratory, Thailand Center of Excellence in Physics Science and Technology Postgraduate
Education and Research Development Office (PERDO), CHE

336

การประชมุ วชิ าการระดับชาติ คร้ังที่ 18 มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกาํ แพงแสน วันท่ี 8-9 ธันวาคม 2564

การแพร่กระจายของแพลงกต์ อนและคุณภาพนา้ ในแมน่ า้ วังทอง จงั หวดั พษิ ณุโลก
Plankton Distribution and Water Quality in Wang Thong River Phitsanulok Province

จารวี เลิกสายเพง็ 1 , ประวตั ิ ปรางสรุ างค1์ , พรวภิ า สะนะวงศ1์ และ พรพมิ ล จลุ พนั ธ2์
Jarawee Lerksaipeng1 , Prawat prangsurang1 , Pornwipa Sanawong1 and Pornpimol Julapan2

บทคดั ยอ่

งานวจิ ยั นีม้ วี ตั ถปุ ระสงคเ์ พ่อื ศกึ ษาการแพรก่ ระจายของแพลงกต์ อนและคณุ ภาพนา้ ในแมน่ า้ วงั ทอง
จงั หวดั พษิ ณโุ ลก โดยเก็บตวั อยา่ งนา้ จาก 6 สถานี ในระหวา่ งเดอื นกนั ยายน 2563 - สงิ หาคม 2564 ผลการศกึ ษา
พบแพลงกต์ อนพืชทงั้ หมด 3 ดิวิชนั 23 สกลุ 33 ชนิด โดยพบดิวิชนั Chlorophyta มากท่สี ดุ และ Peridinium sp.
เป็นชนิดท่ีพบมากท่ีสดุ สว่ นแพลงกต์ อนสตั วพ์ บทงั้ หมด 4 ไฟลมั 25 สกลุ 35 ชนิด ไฟลมั Rotifera พบมากท่ีสดุ
แพลงกต์ อนสตั วช์ นิด ท่ีพบมาก คอื Cyclopoids และ Amoeba radiosa ดชั นีความหลากหลาย ของแพลงกต์ อน
พชื และแพลงกต์ อนสตั ว์ มคี า่ เฉล่ยี เท่ากบั 1.33 และ2.82 ตามลาดบั ผลการศกึ ษาความสมั พนั ธข์ องแพลงกต์ อน
กบั คณุ ภาพนา้ พบวา่ คา่ ความนาไฟฟา้ ความโปรง่ แสง และ Nitrate มีผลตอ่ การแพรก่ ระจายของแพลงกต์ อน ซง่ึ
ความสมั พนั ธด์ งั กลา่ วสามารถนามาใชเ้ ป็นดชั นีชีว้ ดั คณุ ภาพนา้ และใชเ้ ป็นขอ้ มลู ในการบรหิ ารจดั การนา้ เพ่อื การ
บรโิ ภคอปุ โภคและภาคการเกษตรได้

คาสาคัญ : แพลงกต์ อน คณุ ภาพนา้ แมน่ า้ วงั ทอง

Abstract

The objective of this research was to study the distribution of plankton and water quality in Wang
Thong River, Phitsanulok Province. Samples were collected from 6 stations during September 2020
to August 2021. The results revealed that three divisions, twenty-three genus and thirty-three species
of phytoplankton were found. The Division Chlorophyta was the most abundant which Peridinium sp.
was dominant. While four phylum, twenty-five genus and thirty-five species of zooplankton were found
which the Cyclopoids and Amoeba radiosa were dominant. Diversity index of phytoplankton and
zooplankton were in the average 1.33 and 2.82 respectively. The correlation between plankton and water
quality showed that conductivity transparency and nitrate had detected plankton distribution. These
results could be an indicator of water qualities and benefit in term of database available for water
resources management for human consumption and agriculture sector.

Keywords : plankton water quality Wang Thong River
E-mail address : [email protected]

1คณะวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยีการเกษตร มหาวิทยาลยั เทคโนโลยรี าชมงคลลา้ นนา พิษณโุ ลก
Faculty of Science and Agricultural Technology.Rajamangala University of Technology Lanna Phitsanulok.
2 คณะวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยีการเกษตร มหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยรี าชมงคลลา้ นนา ลาปาง
Faculty of Science and Agricultural Technology.Rajamangala University of Technology Lanna Lampang.

337

การประชมุ วิชาการระดับชาติ ครงั้ ที่ 18 มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกําแพงแสน วนั ที่ 8-9 ธันวาคม 2564

ความคดิ เหน็ ของชาวประมงต่อการดาเนินการเพม่ิ พันธุก์ ุง้ ก้ามกรามโดยชุมชน
บริเวณแมน่ ้าตรัง จังหวัดตรัง

Opinion of Fisher for Giant Freshwater Prawn Enhancement by Fishery Community
in Trang River Area, Trang Province

ธงชัย นติ ิรัฐสุวรรณ1*, ดำรงค์ โลหะลกั ษณำเดช1 สแุ พรวพนั ธ์ โลหะลกั ษณำเดช1 จนั ทรส์ วำ่ ง งำมผอ่ งใส2,3
Thongchai Nitiratsuwan1*, Dumrong Lohalaksnadech1, Supraewpan Lohalaksnadech1
and Chansawang Ngamphongsai2,3

บทคดั ย่อ
กำรทำประมงกงุ้ กำ้ มกรำมในแม่นำ้ ตรงั จังหวดั ตรงั นบั ว่ำมีควำมสำคัญต่อเศรษฐกิจในพืน้ ท่ี แต่จำก
ขอ้ มลู ปรมิ ำณกำรจบั กงุ้ กำ้ มกรำมพบว่ำมีควำมไม่แน่นอน อีกทงั้ ยงั มีกำรนำแม่กงุ้ กำ้ มกรำมท่ีมีไข่นอกตัวขึน้ มำ
จำหน่ำยอนั อำจสง่ ผลใหท้ รพั ยำกรเกิดควำมไม่ย่งั ยืน กำรเพ่ิมพนั ธุก์ ุ้งกำ้ มกรำมโดยชมุ ชนดว้ ยกำรนำแม่กงุ้ ท่มี ีไข่
นอกตัวมำเพำะฟักไข่แล้วนำลูกกุ้งไปปล่อยในแม่น้ำตรังจึงเป็นอีกแนวทำงหน่ึงท่ีใช้แก้ไขปัญหำ ได้ โดยมี
วัตถุประสงคเ์ พ่ือศึกษำควำมคิดเห็นต่อกำรดำเนินกำรเพิ่มพนั ธุ์กุง้ กำ้ มกรำมโดยชุมชน และควำมสมั พันธ์ของ
ควำมคิดเห็นของชำวประมงกงุ้ กำ้ มกรำมในแม่นำ้ ตรงั จงั หวดั ตรงั ต่อโครงกำรเพม่ิ พนั ธุก์ งุ้ กำ้ มกรำมเพ่อื นำขอ้ มลู
ท่ีไดม้ ำใชใ้ นกำรดำเนินกำรใหเ้ กิดประสิทธิภำพ ดว้ ยกำรสมั ภำษณช์ ำวประมงท่ีทำประมงกงุ้ กำ้ มกรำมในแม่นำ้
ตรงั ท่ีอำศยั อยใู่ นตำบลหนองตรุด ย่ำนซ่ือ และบ่อนำ้ รอ้ น จงั หวดั ตรงั จำนวนทงั้ หมด 73 รำย ดว้ ยแบบสมั ภำษณ์
ระหว่ำงเดือนมกรำคมถึงมีนำคม พ.ศ.2564 วิเครำะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนำ และควำมสัมพันธ์ดว้ ย
สมั ประสิทธิ์สหสมั พนั ธ์ (Pearson correlation) พบว่ำ 1) ชำวประมงเห็นดว้ ยเป็นอย่ำงย่ิงต่อกำรดำเนินกำรเพ่ิม
พนั ธุก์ งุ้ กำ้ มกรำมโดยชมุ ชนอย่ใู นระดบั มำกท่สี ดุ (4.68+0.508 จำกคำ่ เต็ม 5.00) โดยมคี วำมคิดเห็นในทกุ ดำ้ นอยู่
ในระดบั มำกท่สี ดุ ประกอบดว้ ย ดำ้ นควำมตอ้ งกำรใหด้ ำเนนิ โครงกำร ดำ้ นกำรเขำ้ ไปใชป้ ระโยชน์ และดำ้ นกำรเขำ้
รว่ มดำเนนิ โครงกำร (4.77+0.44 4.67+0.50 และ 4.62+0.57 ตำมลำดบั ) กำรมีสว่ นรว่ มกบั กำรดำเนินกำรอย่ใู น
ระดับมำกท่ีสดุ เช่นกนั (4.74+0.54) ประกอบดว้ ย ควำมตอ้ งกำรมีส่วนรว่ มในกำรดำเนินกำรตงั้ แต่กำรวำงแผน
ดำเนินกำร กำรเขำ้ ร่วมดำเนินกำร ผลประโยชนจ์ ำกกำรเขำ้ ร่วมดำเนินกำร และกำรมีส่วนร่วมในกำรประเมินผล
กำรดำเนนิ กำรอย่ใู นระดบั สงู มำกท่สี ดุ ทกุ ดำ้ น (4.78+0.45 4.74+0.57 4.72+0.54 และ 4.7+0.60 ตำมลำดบั ) 2)
ควำมสมั พนั ธข์ องควำมคิดเห็นของชำวประมงท่ีทำประมงกงุ้ กำ้ มกรำมในแม่นำ้ ตรงั ต่อกำรเพิ่มพนั ธุก์ งุ้ กำ้ มกรำม
โดยชุมชนทกุ ดำ้ นมีค่ำควำมสมั พนั ธแ์ บบแปรผนั ตรง (p<0.01) ประกอบดว้ ย ควำมตอ้ งกำรใหด้ ำเนินโครงกำร

1 คณะวทิ ยำศำสตรแ์ ละเทคโนโลยกี ำรประมง, มหำวิทยำลยั เทคโนโลยรี ำชมงคลศรีวชิ ยั
Faculty of Science and Fisheries Technology, Rajamangala University of Technology Srivijaya
2 ศนู ยพ์ นั ธวุ ิศวกรรมและเทคโนโลยีชีวภำพแห่งชำติ, สำนกั งำนพฒั นำวิทยำศำสตรแ์ ละเทคโนโลยแี หง่ ชำติ
National Center for Genetic Engineering and Biotechnology, National Science and Technology Development Agency
3 ศนู ยเ์ ช่ยี วชำญเฉพำะทำงดำ้ นเทคโนโลยชี วี ภำพทำงทะเล, ภำควิชำวทิ ยำศำสตรท์ ำงทะเล, คณะวิทยำศำสตร,์ จฬุ ำลงกรณม์ หำวทิ ยำลยั
Center of Excellence for Marine Biotechnology, Department of Marine Science, Faculty of Science, Chulalongkorn University

338

การประชุมวิชาการระดบั ชาติ คร้ังที่ 18 มหาวทิ ยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกําแพงแสน วันท่ี 8-9 ธนั วาคม 2564

กำรเขำ้ ไปใชป้ ระโยชนจ์ ำกผลกำรดำเนินกำร กำรดำเนินกำรและเขำ้ ร่วมโครงกำร กำรเขำ้ รว่ มวำงแผนโครงกำร
กำรเขำ้ รว่ มดำเนนิ กำร ผลประโยชนจ์ ำกกำรเขำ้ ร่วมดำเนนิ กำร และกำรมสี ว่ นรว่ มในกำรประเมินผล แสดงใหเ้ ห็น
ว่ำกำรดำเนินกำรเพิ่มพนั ธกุ์ งุ้ กำ้ มกรำมโดยชมุ ชนสำมำรถดำเนินกำรไดเ้ น่อื งจำกชำวประมงพรอ้ มใหค้ วำมร่วมมือ
และรว่ มดำเนนิ กำร

คาสาคญั : ชำวประมง, กงุ้ กำ้ มกรำม, ควำมคิดเหน็ , แม่นำ้ ตรงั
E-mail: [email protected]

Abstract
Giant Freshwater Prawn ( GFP) fishery in Trang River has been economically important,
however, the catching volume was varied and uncertain. In addition, the berried female fishing could
have exploited the sustainability of GFP resources. The stock enhancement of GFP by the local
communities could have solved the problem. The study objective, 1) the opinions of the fishers in
communities and 2) their correlations on GFP stock enhancement by fishery communities in Trang River,
Trang Province are needed to be studied in order to obtain the useful information for the highest efficient
operation of the project. The 73 GFP fishers in Nong Trud, Yan Sue and Bo Num Ron sub district, Trang
province were interviewed from January to March 2021. Descriptive statistic and Pearson Correlation
were used for data analysis. The results showed that 1) the fishers strongly agreed (4.68+0.508/ 5.00)
to the GFP stock enhancement program. They were strongly agreed on all issues:- the need, the utility,
and the contribution of the program ( 4. 77+ 0. 44 4. 67+ 0. 50 and 4. 62+ 0. 57, respectively) . The
participation and operation were also obtained the highest score ( 4. 74+ 0. 54) : - the planning, the
participation, the benefit of the participation, and the assessment of the project (4.78+0.45, 4.74+0.57,
4.72+0.54 and 4.7+0.60, respectively). 2) the correlations of the GFP fisher opinions and the stock
enhancement program in all aspects were linear (p<0.01), which consisted of the need, the utility, the
participation and operation, the planning, the participation, the benefit of the participation and the
assessment of the project. It could be concluded that the GFP stock enhancement program by fisher
communities could be launched due to the fact that the fishers are most willingly to convey their
contribution and participation.

Keywords: Fisher, Giant freshwater prawn, Trang River
E-mail: [email protected]

339

การประชมุ วชิ าการระดบั ชาติ ครงั้ ท่ี 18 มหาวทิ ยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกาํ แพงแสน วนั ที่ 8-9 ธนั วาคม 2564

แนวทางการส่งเสริมการพัฒนาการดาเนินงานศนู ยจ์ ดั การศตั รูพชื ชุมชนจังหวัดกาแพงเพชร
Extension Guidelines for Operational Development of Community Pest Management Centers

in Kamphaeng Phet Province

นวรัตน์ ประภูชะกงั 1 สินีนชุ ครุฑเมือง แสนเสรมิ 2 บำเพ็ญ เขียวหวำน 3
Nawarat Praphuchakang 1, Sineenuch Khrutmuang Sanserm 2, and Bumpen Keowan 3

บทคัดยอ่
กำรวิจยั ครงั้ นีม้ ีวตั ถุประสงคเ์ พ่ือศกึ ษำ 1) ควำมรูเ้ ก่ียวกบั กำรดำเนินงำนศนู ยจ์ ัดกำรศตั รูพืชชุมชนและ
กำรจดั กำรศตั รูพืชของสมำชิก 2) ควำมคิดเห็นเก่ียวกับสภำพกำรดำเนินงำน 3) กำรมีสว่ นร่วมในกำรดำเนินงำน
4) ควำมคิดเห็นเก่ียวกบั ปัญหำ และขอ้ เสนอแนะในกำรพฒั นำกำรดำเนินงำน และ 5) แนวทำงกำรสง่ เสริมกำร
พัฒนำกำรดำเนินงำนตำมควำมตอ้ งกำรของสมำชิก ประชำกรท่ีศึกษำ คือ สมำชิกศูนยจ์ ัดกำรศัตรูพืชชุมชน
จงั หวดั กำแพงเพชร รวม 660 รำย กำหนดขนำดตวั อย่ำงโดยใชส้ ตู รของทำโร่ ยำมำเน่ ท่ีควำมคลำดเคล่ือน 0.07
ไดข้ นำดกล่มุ ตัวอย่ำง 156 รำย เก็บรวบรวมขอ้ มลู โดยกำรสมั ภำษณ์ และวิเครำะหข์ อ้ มลู โดยใชส้ ถิติพรรณนำ
ผลกำรวิจัย พบว่ำ 1) สมำชิกมีควำมรูเ้ ก่ียวกับกำรดำเนินงำนศูนยใ์ นภำพรวมอยู่ในระดับมำก และมีควำมรู้
เก่ียวกับกำรจดั กำรศตั รูพืชอย่ใู นระดบั มำกท่ีสดุ 2) สมำชิกมีควำมคิดเห็นว่ำศนู ยม์ ีกำรดำเนินงำนในภำพรวมอยู่
ในระดับมำก 3) สมำชิกมีส่วนร่วมในกำรดำเนินงำนศนู ยใ์ นภำพรวมอยู่ในระดับมำก 4) สมำชิกมีควำมคิดเห็น
เก่ียวกบั ปัญหำในกำรดำเนินงำนในภำพรวมอยใู่ นระดบั ปำนกลำง และเห็นดว้ ยกบั ขอ้ เสนอแนะในภำพรวมอย่ใู น
ระดับมำก 5) แนวทำงกำรส่งเสรมิ ดำ้ นต่ำง ๆ ท่ีสมำชิกตอ้ งกำรในภำพรวมอยู่ในระดบั มำก โดยตอ้ งกำรควำมรู้
ดำ้ นวิชำกำรมำกในเรอ่ื งกำรผลิตขยำยสำรชีวภณั ฑแ์ ละศตั รูธรรมชำติ และดำ้ นวิธีกำรสง่ เสรมิ กำรเกษตร มีควำม
ต้องกำรมำกในวิธีกำรส่งเสริมกำรเกษตรแบบรำยบุคคล คือ กำรเย่ียมเยียนเกษตรกร และวิธีกำรส่งเสริม
กำรเกษตรแบบกลมุ่ คอื กำรฝึกปฏบิ ตั ิ

คาสาคัญ : ศนู ยจ์ ดั กำรศตั รูพชื ชมุ ชน แนวทำงกำรสง่ เสริม กำรพฒั นำกำรดำเนนิ งำน

11 นกั ศกึ ษำหลกั สตู รเกษตรศำสตรมหำบณั ฑติ สำขำวิชำเกษตรศำสตรแ์ ละสหกรณ์ มหำวิทยำลยั สโุ ขทยั ธรรมำธิรำช
Master of Agriculture Program, School of Agriculture and Cooperatives, Sukhothai Thammathirat Open University
2 รองศำสตรำจำรย์ ดร. ประจำสำขำวชิ ำเกษตรศำสตรแ์ ละสหกรณ์ มหำวทิ ยำลยั สโุ ขทยั ธรรมำธิรำช
Associate Professor, School of Agriculture and Cooperatives, Sukhothai Thammathirat Open University
3 รองศำสตรำจำรย์ ประจำสำขำวิชำเกษตรศำสตรแ์ ละสหกรณ์ มหำวทิ ยำลยั สโุ ขทยั ธรรมำธิรำช
Associate Professor, School of Agriculture and Cooperatives, Sukhothai Thammathirat Open University

340

การประชมุ วชิ าการระดบั ชาติ ครง้ั ท่ี 18 มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วทิ ยาเขตกําแพงแสน วันท่ี 8-9 ธนั วาคม 2564

Abstract
The objectives of this research were to study 1) knowledge about the operations of community
pest management centers and pest management of members, 2) opinions regarding the operation
conditions, 3) participation in the operation, 4) opinions regarding the problems and suggestions in the
development of the operation, and 5) extension guidelines in operational development of community
pest management centers according to the needs of the members. The population of this study was 660
members. The sample size of 156 people was determined by using Taro Yamane formula with the error
value of 0.07. Data were collected by conducting interview and were analyzed by using descriptive
statistics. The results of the research found out that 1) The members had knowledge about the operation
of the centers, overall, at a high level and they had knowledge regarding pest management at the
highest level. 2) The members had opinions towards the conditions of the operation of the centers,
overall, were at a high level. 3) The members participated in the operation of the centers, overall, were
at a high level. 4) The members expressed their opinions about the operational problems, overall, at the
moderate level. They also agreed about the suggestions, overall, at the high level. 5) The extension
guidelines in various aspects which members wanted, overall, were at the high level. They wanted to
receive the academic knowledge at the high level in regards to the production expansion of microbial
pesticides and natural enemies. For the agricultural extension method, they wanted to receive the
agricultural extension methods in the form of individual method like visitation. They also wanted to
receive the extension in the form of group extension especially on practice aspect.

Keywords: community pest management center, extension guideline, operational development
E-mail address: [email protected]

341

การประชมุ วิชาการระดับชาติ ครัง้ ที่ 18 มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร์ วทิ ยาเขตกําแพงแสน วันที่ 8-9 ธนั วาคม 2564

แนวทางการพฒั นาการดาเนินงานศูนยเ์ รยี นรู้การเพ่ิมประสิทธิภาพ
การผลติ สินค้าเกษตร จังหวดั กาแพงเพชร

Guidelines for Operational Development of the Agricultural Learning Center
in Kamphaeng Phet Province

ภสั รว์ รา วิโสภา1 สินนี ชุ ครุฑเมือง แสนเสรมิ 2 เบญจมำศ อย่ปู ระเสรฐิ 3
Phatvara Visopa1, Sineenuch Khrutmuang Sanserm2, and Benchamas Yooprasert 3

บทคัดย่อ
กำรวจิ ยั ครงั้ นีม้ วี ตั ถปุ ระสงคเ์ พ่ือศกึ ษำ 1)กำรดำเนนิ งำนและควำมพงึ พอใจของเกษตรกรต่อกำรดำเนินงำน ศพก.2)
ประโยชนท์ ่ีเกษตรกรไดร้ ับจำก ศพก. 3) ปัญหำและขอ้ เสนอแนะในกำรดำเนินงำน ศพก. และ 4) แนวทำงกำรพัฒนำกำร
ดำเนินงำนศพก. ประชำกรท่ีใชใ้ นกำรวิจยั ไดแ้ ก่ 1) เกษตรกรท่ีเขำ้ ใชบ้ รกิ ำรท่ี ศพก.จงั หวดั กำแพงเพชรปี 2563จำนวน338
รำย กำหนดขนำดกล่มุ ตวั อย่ำงตำมสตู รทำโร ยำมำเน่ ท่ีคำ่ ควำมคลำดเคลือ่ น 0.05ไดก้ ลมุ่ ตวั อย่ำง 184รำย สมุ่ ตวั อยำ่ งแบบ
งำ่ ยโดยวธิ ีกำรจบั สลำก 2) เจำ้ หนำ้ ท่ผี รู้ บั ผิดชอบงำน ศพก. ในระดบั จงั หวดั และอำเภอ เกษตรกรตน้ แบบและผนู้ ำ รวม 22รำย
เกบ็ ขอ้ มลู โดยกำรสมั ภำษณแ์ ละสนทนำกลมุ่ วิเครำะหข์ อ้ มลู โดยใชส้ ถิตพิ รรณนำ ผลกำรวจิ ยั พบว่ำเกษตรกรผใู้ ชบ้ รกิ ำรศพก.
ส่วนมำกเป็นเพศชำย มีอำยุเฉลี่ย 52.35ปี จบกำรศึกษำระดับประถมศึกษำรอ้ ยละ 64.7 มีประสบกำรณก์ ำรทำกำรเกษตร
เฉลี่ย 26.10 ปี จำนวนครงั้ ท่ีเข้ำรบั กำรอบรมใน ศพก. เฉล่ีย 8.5 ครงั้ ต่อปี สำหรับผลกำรดำเนินงำนของ ศพก. ใน 6 ดำ้ น
ประกอบดว้ ย ดำ้ นเกษตรกรตน้ แบบ ดำ้ นแปลงเรียนรู้ ดำ้ นฐำนเรียนรู้ ดำ้ นหลกั สตู รกำรเรยี นรู้ ดำ้ นกำรใหบ้ รกิ ำรของ ศพก.และ
ดำ้ นกำรบริหำรจดั กำรของศพก. พบว่ำ1)เกษตรกรมีกำรดำเนินงำนและควำมพึงพอใจในกำรดำเนินงำนภำพรวมอย่ใู นระดบั
มำกท่ีสุด 2) ประโยชนท์ ่ีเกษตรกรไดร้ บั จำกศพก.อยู่ในระดบั มำกท่ีสดุ 2 ประเด็นคือ ดำ้ นเกษตรกรตน้ แบบและดำ้ นแปลง
เรียนรู้ 3) ปัญหำในกำรดำเนินงำน ศพก. ภำพรวมมีปัญหำในระดบั นอ้ ยท่ีสดุ โดยเกษตรกรเห็นดว้ ยกับขอ้ เสนอแนะในกำร
ดำเนินงำน ศพก. ในภำพรวมอยู่ในระดับมำกท่ีสุด และ 4) เกษตรกรเห็นดว้ ยกับแนวทำงกำรพัฒนำกำรดำเนินงำน ศพก.
ภำพรวมอยใู่ นระดบั มำกท่สี ดุ โดยมีแนวทำงท่สี ำคญั คือพฒั นำฐำนเรียนรูใ้ หม้ สี ภำพท่ดี ี คงทนถำวร มกี ำรปรบั ปรุงโครงสรำ้ ง
พืน้ ฐำนวสั ดอุ ปุ กรณอ์ ำนวยควำมสะดวกในศพก. ใหม้ ีควำมพรอ้ มพฒั นำแปลงเรียนรูใ้ หม้ ีควำมพรอ้ มมีตวั อย่ำงจรงิ ในกำร
เขำ้ มำเรียนรู้ และจดั ทำปำ้ ยบอกทำงหรือสญั ลกั ษณใ์ หเ้ หน็ ชดั เจนสำมำรถเดินทำงสะดวกเขำ้ ถึงง่ำย

คาสาคญั : ศนู ยเ์ รียนรูก้ ำรเพ่มิ ประสิทธิภำพกำรผลติ สินคำ้ เกษตรแนวทำงกำรพฒั นำ กำรดำเนนิ งำน

1 นกั ศกึ ษำหลกั สตู รเกษตรศำสตรม์ หำบณั ฑติ วชิ ำเอกส่งเสรมิ และพฒั นำกำรเกษตร มหำวิทยำลยั สโุ ขทยั ธรรมำธิรำช
Master of Agriculture Program in Agricultural Extension and Development, Sukhothai Thammathirat Open University
2 รองศำสตรำจำรย์ ดร. ประจำสำขำวชิ ำเกษตรศำสตรแ์ ละสหกรณ์ มหำวทิ ยำลยั สโุ ขทยั ธรรมำธิรำช
Associate Professor, The School of Agriculture and Cooperatives, Sukhothai Thammathirat Open University
3 รองศำสตรำจำรย์ ดร. ประจำสำขำวชิ ำเกษตรศำสตรแ์ ละสหกรณ์ มหำวทิ ยำลยั สโุ ขทยั ธรรมำธิรำช
Associate Professor, The School of Agriculture and Cooperatives, Sukhothai Thammathirat Open University

342

การประชมุ วชิ าการระดับชาติ ครั้งที่ 18 มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วทิ ยาเขตกาํ แพงแสน วันที่ 8-9 ธนั วาคม 2564

Abstract
The objectives of this research were to study 1) the operation and satisfaction of farmers towards the
operationof the Agricultural LearningCenter 2) benefits that farmers received from the AgriculturalLearning Center
3) problems and suggestionsin the operationof the AgriculturalLearningCenter and 4) developmentguidelinesfor
the operation of the Agricultural learning center. The population in this research were 1) 338 farmers who came to
use the service at the Agricultural Learning Center in Kamphaeng Phet province in 2019. The sample size of 184
people was determined by using Taro Yamane formula with the error value of 0.05 and simple random sampling
methodby draw. 2)22 officers,modelfarmers,and leaderswhoresponsiblefor theworkof theAgriculturalLearning
Center at provincial and district levels. Officers’ data were collected by conducting interview and focus group and
were analyzedby using descriptivestatistics.The results of the researchshowedthat most of the farmers who used
the service at the Agricultural Learning Center were male with the average age of 52.35 years and completed primary
school education. 64.7% of them had the average experience in farming of 26.10 years and the average time
attendingtrainingsat the learningcenterwas 8.5times per year.1) Theoperationof theAgriculturalLearningCenter
consisted of model farmer aspect, learning crop aspect, learning base aspect, learning curriculum aspect, service
of the Agricultural Learning Center aspect, and the management of the Agricultural Learning Center aspect. The
overall operation was at the highest level. Farmers, overall, had the highest satisfaction level. 2) The benefits that
farmers received from the Agricultural Learning Center were at the highest level in 2 aspects: model farmer aspect
and learning crop aspect. 3) Problems regarding the operations of the Agricultural Learning Center were at the lowest
level.Farmersagreeduponsuggestionsintheoperationofthelearningcenter,overall,atthehighestlevel.4) Farmers
agreed with the development guidelines in the operation of the Agricultural Learning Center, overall, at the highest
level. The important guidelines included the development of the learning base for better conditions, durability, and
more permanent, the modification of basic infrastructure, materials, and facilities, the development of the learning
crop to be ready with the actual example in learning accessibility , and the creation of clear signs or symbols to
better accessing the place.

Keywords:Agricultural Learning Center,developmental guideline,operational
Email address: [email protected]

343

การประชุมวชิ าการระดับชาติ ครัง้ ท่ี 18 มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วทิ ยาเขตกาํ แพงแสน วันที่ 8-9 ธันวาคม 2564

การปฏิบัตงิ านตามระบบสง่ เสรมิ การเกษตรของเจ้าหน้าทส่ี ง่ เสริมการเกษตร
ในจงั หวัดอุบลราชธานี

Operational Performance in Agricultural Extension System of Agricultural Extensionists
in Ubon Ratchathani Province

ภาสกร วรกิจพฒั นสกลุ 1 * สินนี ุช ครุฑเมอื ง แสนเสรมิ 2 พลสรำญ สรำญรมย3์
Passakorn Worakitphatanasakul1 , Sineenuch Khrutmuang Sanserm2 , and Ponsaran Saranrom3

บทคัดย่อ
กำรวิจยั ในครงั้ นมี้ ีวตั ถปุ ระสงคเ์ พ่ือศกึ ษำ 1) สภำพสว่ นบคุ คลสงั คมและเศรษฐกิจของเจำ้ หนำ้ ท่สี ง่ เสรมิ
กำรเกษตร 2) ควำมรูเ้ ก่ียวกบั กำรปฏิบตั ิงำนตำมระบบสง่ เสรมิ กำรเกษตร 3) ควำมคิดเหน็ ตอ่ สภำพกำรปฏิบตั ิงำน
ตำมระบบสง่ เสรมิ กำรเกษตร 4) ควำมคิดเห็นต่อควำมเหมำะสมและควำมพึงพอใจต่อกำรปฏิบตั ิงำนตำมระบบ
ส่งเสริมกำรเกษตร และ 5) ปัญหำและขอ้ เสนอแนะเก่ียวกับกำรปฏิบตั ิงำนตำมระบบส่งเสริมกำรเกษตรของ
เจำ้ หนำ้ ท่ีส่งเสริมกำรเกษตร ประชำกรท่ีศึกษำ คือ เจำ้ หนำ้ ท่ีส่งเสริมกำรเกษตรทงั้ หมดในจังหวัดอุบลรำชธำนี
จำนวน 157 รำย เก็บขอ้ มลู โดยใชแ้ บบสอบถำมกบั ประชำกรทงั้ หมด ดำเนินกำรเก็บรวบรวมขอ้ มลู กำรวิเครำะห์
ขอ้ มลู โดยใชส้ ถิติ ไดแ้ ก่ ค่ำควำมถี่ ค่ำรอ้ ยละ ค่ำเฉลี่ย และกำรจดั อนั ดบั ผลกำรวิจยั พบว่ำ 1) เจำ้ หนำ้ ท่ีส่งเสริม
กำรเกษตร รอ้ ยละ 54.8 เป็นเพศหญิง อำยุเฉล่ีย 41.45 ปี รอ้ ยละ 81.5 จบกำรศึกษำระดับปริญญำตรี ไดร้ บั
เงินเดือนเฉล่ีย 25,722.30 บำทต่อเดือน มีระยะเวลำกำรปฏิบตั งิ ำนเป็นเจำ้ หนำ้ ท่สี ่งเสรมิ กำรเกษตรเฉล่ีย 10.10
ปี 2) ควำมรูเ้ ก่ียวกบั กำรปฏิบัติงำนตำมระบบส่งเสริมกำรเกษตรอย่ใู นระดบั มำก 3) ควำมคิดเห็นต่อสภำพกำร
ปฏบิ ตั ิงำนตำมระบบส่งเสรมิ กำรเกษตรในภำพรวมอย่ใู นระดบั มำก 4) ควำมคิดเห็นต่อควำมเหมำะสมตำมระบบ
ส่งเสริมกำรเกษตรในภำพรวมอย่ใู นระดบั มำก โดยมีควำมเหมำะสมมำกท่ีสดุ คือ มีกำรกำหนดแผน เป้ำหมำย
วิธีกำรในกำรเย่ียมเยียน และมีควำมพึงพอใจต่อกำรปฏิบตั ิงำนตำมระบบส่งเสริมกำรเกษตรในภำพรวมอย่ใู น
ระดับมำก มีควำมพึงพอใจมำกท่ีสุด คือ กำรกำหนดทิศทำงและวิธีกำรในกำรเย่ียมเยียนไดอ้ ย่ำงเหมำะสม 5)
ปัญหำของกำรปฏิบตั ิงำนตำมระบบสง่ เสรมิ กำรเกษตร ในภำพรวมอย่ใู นระดบั มำก และเห็นดว้ ยกบั ขอ้ เสนอแนะ
ตอ่ กำรปฏิบตั ิงำนตำมระบบสง่ เสรมิ กำรเกษตร ในภำพรวมอย่ใู นระดบั มำกท่สี ดุ

คาสาคัญ : กำรปฏิบตั งิ ำน ระบบส่งเสรมิ กำรเกษตร เจำ้ หนำ้ ทสี่ ง่ เสริมกำรเกษตร จงั หวดั อบุ ลรำชธำนี

1 นกั ศกึ ษำหลกั สตู รเกษตรศำสตรมหำบณั ฑิต มหำวิทยำลยั สโุ ขทยั ธรรมำธิรำช
Master of Agriculture Program Sukhothai Thammathirat Open University

2 รองศำสตรำจำรย์ ดร. ประจำสำขำเกษตรศำสตรแ์ ละสหกรณ์ มหำวทิ ยำลยั สโุ ขทยั ธรรมำธิรำช
Associate Professor, The School of Agriculture and Cooperatives Sukhothai Thammathirat Open University

3 ผชู้ ่วยศำสตรำจำรย์ ดร.ประจำสำขำเกษตรศำสตรแ์ ละสหกรณ์ มหำวทิ ยำลยั สโุ ขทยั ธรรมำธิรำช
Assistant Professor, The School of Agriculture and Cooperatives Sukhothai Thammathirat Open University

344

การประชมุ วชิ าการระดบั ชาติ ครง้ั ท่ี 18 มหาวทิ ยาลัยเกษตรศาสตร์ วทิ ยาเขตกาํ แพงแสน วนั ท่ี 8-9 ธันวาคม 2564

Abstract
The objectives of this research were to study 1) the personal, social and economic conditions
of the agricultural extension officers, 2) the knowledge of the operation under the agricultural extension
system, 3) the opinions on the working conditions under the agricultural extension system, 4) opinions
on suitability and satisfaction with the implementation of the agricultural extension system, and 5)
problems and recommendations on the implementation of the agricultural extension system by the
agricultural extension officers. The population studied were all agricultural extension officers in Ubon
Ratchathani Province totaling 157 people. Data were collected by using a questionnaire on the entire
population. Data were collected and analyzed using statistics such as frequency, percentage, mean,
and ranking. The results showed that 1) Agricultural extension officers 54.8% were female, mean age
41.45 years, 81.5% graduated with a bachelor's degree. Received an average salary of 25,722.30 baht
per month with an average period of working as an agricultural extension officer 10.10 years
2) knowledge about the operation of the agricultural extension system at a high level, average 11.00
points 3) opinions on the working conditions under the agricultural extension system were at a high level.
4) opinion on the suitability of the agricultural extension system were at a high level. The most
appropriate was the establishment of plans, goals, methods of visitation, Satisfaction with the operation
under the agricultural extension system at a high level. The most satisfied was the proper direction and
method of the visit. 5) Problems in the implementation of the agricultural extension system, The overall
level was at a high level. Agreed with the recommendations on the implementation of the agricultural
extension system overall, at the highest level.

Keywords: Operation, agricultural extension system, Agricultural Extension Officer, Ubon Ratchathani Province
E-mail address: [email protected]

345

การประชุมวชิ าการระดบั ชาติ ครง้ั ท่ี 18 มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วทิ ยาเขตกําแพงแสน วันที่ 8-9 ธันวาคม 2564

ความต้องการการสง่ เสรมิ การผลิตขา้ วของเกษตรกร ในอาเภอปัว จงั หวดั น่าน
Needs of Rice Production Extension for Farmers in Pua District, Nan Province

สุดารัตน์ จนั ทรท์ อง1 นำรีรตั น์ สรี ะสำร2 เบญจมำศ อยปู่ ระเสรฐิ 3
Sudarat Janthong1, Nareerut Seerasarn2, and Benchamas Yoopasert 3

บทคดั ยอ่
กำรวจิ ยั ครงั้ นมี้ วี ตั ถปุ ระสงคเ์ พ่อื ศกึ ษำ 1) สภำพทำงสงั คมและเศรษฐกิจ 2) สภำพกำรผลติ ขำ้ ว 3) ควำมตอ้ งกำร
กำรส่งเสริมกำรผลิตขำ้ ว และ 4) ปัญหำและขอ้ เสนอแนะเกี่ยวกบั กำรสง่ เสรมิ กำรผลิตขำ้ ว ประชำกรท่ศี กึ ษำคือ เกษตรกร
ผผู้ ลติ ขำ้ วนำปี อำเภอปัว จงั หวดั นำ่ น ท่ขี นึ้ ทะเบยี นเกษตรกรกบั กรมสง่ เสรมิ กำรเกษตรปีกำรผลิต2563/64จำนวน245รำย
ขนำดกลมุ่ ตวั อย่ำงจำนวน 152 รำย โดยใช้ สตู รของทำโร่ยำมำเน่ ระดบั ควำมคลำดเคล่ือน 0.05 และส่มุ ตวั อย่ำงแบบง่ำย
เคร่ืองมือท่ีใชใ้ นกำรวิจยั ครงั้ นี้ คือ แบบสมั ภำษณ์ วิเครำะหข์ อ้ มลู ใชส้ ถิติ ไดแ้ ก่ ค่ำควำมถ่ี รอ้ ยละ ค่ำเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบน
มำตรฐำน และ กำรจดั อนั ดบั ผลกำรวจิ ยั พบว่ำ (1) เกษตรกรสว่ นใหญ่เป็นเพศชำย มอี ำยเุ ฉลีย่ 57.24 ปี จบกำรศกึ ษำระดบั
ประถมศึกษำ มีจำนวนแรงงำนเฉล่ีย 2.53 คน มีประสบกำรณใ์ นกำรปลกู ขำ้ ว เฉล่ีย 24.97 ปี มีรำยไดร้ วมครวั เรือนเฉลี่ย
114,000 บำท และมหี นสี้ นิ ครวั เรอื นเฉลย่ี 150,050 บำท (2) สภำพกำรผลติ ขำ้ ว เกษตรกรสว่ นใหญ่ปลกู ขำ้ วพนั ธุ์ กข.10 โดย
ใชว้ ธิ ีกำรปลกู แบบนำดำ ใชน้ ำ้ ฝนในกำรเพำะปลกู กำรดแู ลรกั ษำใชท้ งั้ ป๋ ยุ เคมีและป๋ ยุ อนิ ทรยี ์ กำรกำจดั วชั พืช กำรกำจดั โรค
และแมลง ใชส้ ำรเคมีในกำรป้องกันกำจัด (3) เกษตรกรมีควำมตอ้ งกำรกำรส่งเสริมกำรผลิตขำ้ วในระดับมำก ไดแ้ ก่ กำร
คดั เลือกเมล็ดพนั ธุ์ กำรปอ้ งกนั กำจดั โรคขำ้ ว กำรควบคมุ วชั พืช กำรปอ้ งกนั กำจดั แมลง และ กำรเพ่มิ ควำมอดุ มสมบรู ณข์ อง
ดิน (4) ปัญหำเกษตรกรขำดองคค์ วำมรูใ้ นกำรผลติ และกำรตลำด ตน้ ทนุ กำรผลติ สงู และขอ้ เสนอแนะเจำ้ หนำ้ ท่คี วรมีกำรถอด
บทเรียนกำรผลิตขำ้ ว ควรสง่ เสรมิ กำรจดั กำรเรื่องกำรตลำด และกำรสนบั สนนุ ปัจจยั กำรผลิต

คาสาคัญ : ควำมตอ้ งกำร กำรส่งเสริม กำรผลติ ขำ้ ว จงั หวดั นำ่ น

1 สำขำวิชำเกษตรศำสตรแ์ ละสหกรณ์ แขนงวชิ ำสง่ เสริมกำรเกษตร วชิ ำเอกสง่ เสรมิ และพฒั นำกำรเกษตร มหำวิทยำลยั สโุ ขทยั ธรรมำธิรำช
School of Agriculture and Cooperatives in Agricultural Extension and Development. Sukhothai Thammathirat Open University
2 ผชู้ ว่ ยศำสตรำจำรยป์ ระจำสำขำวชิ ำเกษตรศำสตรแ์ ละสหกรณม์ หำวทิ ยำลยั สโุ ขทยั ธรรมำธิรำช
Assistant Professor of Agriculture and Cooperatives in Agricultural Extension and Development. Sukhothai Thammathirat Open University
3 รองศำสตรำจำรยป์ ระจำสำขำวชิ ำเกษตรศำสตรแ์ ละสหกรณม์ หำวทิ ยำลยั สโุ ขทยั ธรรมำธิรำช
Associate Professor of Agriculture and Cooperatives in Agricultural Extension and Development. Sukhothai Thammathirat Open University

346

การประชุมวชิ าการระดับชาติ ครงั้ ท่ี 18 มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกาํ แพงแสน วันท่ี 8-9 ธันวาคม 2564

Abstract
The purposes of this research were to study 1) socio-economic conditions, 2) rice production conditions,
and 3) needs of rice production extension services, and (4) problems and recommendations on the demand for
rice production promotion services. The population of this study was245 seasonal rice farmers in Pua District, Nan
Province who registered as economic crop producer in the production year of 2020/2021 with Department of
Agricultural Extension. The 152-sample size was based on Taro Yamane formula with the error value of 0.05.
Structured interviews were used for data collection. Statistics used were frequency, percentage, mean, minimum,
maximum, standard deviation and ranking. The results of the research showed that (1) most of farmers were male
with an average age of 57.24 years and completed primary education level. The average members in household
were 2.53 persons. They had rice production experience of 24.97 years on average. The average household
income was 114,000 baht; Farmer was average household debt of 150,050 baht. (2) Most of the production
conditions were planting rice cultivar RD. 10 by using transplanting rice cultivation method, use rainwater for
cultivation, maintenance using both chemical fertilizers and organic fertilizers, elimination of diseases and insects
using chemicals to prevent and eliminate. (3) Farmers were a high needs extension for rice production such as
seed selection, rice disease prevention, weed control, insect control and soil fertility enhancement. (4) The problem
waslackof knowledgeproduction, marketing,highproductioncost.The recommendationsfor staff would deletion
of lessons about knowledge of rice production. And extension of marketing management, support inputs.

Keywords: need, extension, rice production, Nan province
E-mail address: [email protected]

347

การประชมุ วิชาการระดับชาติ ครง้ั ที่ 18 มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกําแพงแสน วนั ท่ี 8-9 ธันวาคม 2564

ความต้องการสง่ เสรมิ การผลิตขา้ วของเกษตรกรอาเภอยางตลาด จังหวัดกาฬสินธุ์
Extension needs of Rice Production Farmers in Yang Talat District, Kalasin Province

เพญ็ นภา โยธาศร1ี เบญจมำศ อย่ปู ระเสรฐิ 1 บำเพ็ญ เขยี วหวำน1
Pennapa Yothasri1, Banchamas Yooprasert1, and Bumpen Keowan 1

บทคดั ยอ่
กำรวิจยั ครงั้ นีม้ ีวตั ถุประสงคเ์ พ่ือศกึ ษำ 1) สภำพทำงสงั คมและเศรษฐกิจ 2) สภำพกำรผลิตขำ้ วและกำร
ไดร้ บั กำรสง่ เสรมิ กำรเกษตร 3) ควำมรูเ้ ก่ียวกบั กำรผลติ ขำ้ ว 4) ควำมตอ้ งกำรสง่ เสริมกำรผลติ ขำ้ ว 5) ปัญหำและ
ขอ้ เสนอแนะของเกษตรกรผปู้ ลกู ขำ้ วอำเภอยำงตลำด จงั หวดั กำฬสินธุ์ เก็บขอ้ มลู โดยใชแ้ บบสมั ภำษณ์ จำนวน
156 รำย สถติ ใิ นกำรวเิ ครำะห์ ไดแ้ ก่ คำ่ ควำมถ่ี ค่ำรอ้ ยละ คำ่ ต่ำสดุ คำ่ สงู สดุ คำ่ เฉลย่ี และสว่ นเบีย่ งเบนมำตรฐำน
ผลกำรวจิ ยั พบว่ำ เกษตรกรสว่ นใหญ่เป็นเพศหญิง มีอำยเุ ฉล่ยี 57.97 ปี จบกำรศกึ ษำระดบั ประถมศกึ ษำ มีพนื้ ท่ี
ทำกำรเกษตรเฉล่ยี 12.75 ไร่ สว่ นใหญ่ปลกู ขำ้ วเหนยี ว กข.6 ใชเ้ มล็ดพนั ธุข์ ำ้ วเฉลย่ี 23.27 กิโลกรมั ตอ่ ไร่ ตน้ ทนุ ใน
กำรปลกู ขำ้ วเฉล่ีย 3,191.15 บำทต่อไร่ เกษตรกรไดร้ บั กำรส่งเสริมแบบกล่มุ ระดบั ปำนกลำง ส่วนใหญ่มีควำมรู้
ควำมเขำ้ ใจเกี่ยวกบั กำรผลิตขำ้ วในระดบั มำก เกษตรกรสว่ นใหญ่มคี วำมตอ้ งกำรสง่ เสรมิ ดำ้ นเนือ้ หำควำมรูร้ ะดบั
มำกในประเด็นกำรทำกำรเกษตรสมัยใหม่ ควำมรูด้ ้ำนเทคโนโลยีกำรเกษตรสมัยใหม่และควำมรู้เกี่ยวกับ
นวัตกรรมกำรผลิตขำ้ ว โดยมีควำมตอ้ งกำรกำรส่งเสริมดำ้ นกำรสนับสนุนในระดับมำก เกษตรกรมีปัญหำขำด
เงินทนุ ในกำรผลิต ขำดกำรสนบั สนนุ ปัจจยั กำรผลิต ควำมแปรปรวนของสภำพอำกำศ กำรสง่ เสรมิ ไมต่ รงกบั ควำม
ตอ้ งกำรของเกษตรกร เกษตรกรสว่ นใหญ่เสนอแนะในประเด็นใหม้ กี ำรบรหิ ำรจดั กำรนำ้ เพ่อื กำรเกษตรใหเ้ พียงพอ

คาสาคญั : กำรสง่ เสรมิ กำรผลติ ขำ้ ว เกษตรกรผปู้ ลกู ขำ้ ว อำเภอยำงตลำด

1 แขนงวชิ ำสง่ เสริมกำรเกษตร สำขำวชิ ำเกษตรศำสตรแ์ ละสหกรณ์ มหำวิทยำลยั สโุ ขทยั ธรรมำธิรำช
Agricutural Extension and Development, School of Agriculture and Cooperatives, Sukhothai Thammathirat Open University

348

การประชมุ วชิ าการระดับชาติ ครง้ั ที่ 18 มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกาํ แพงแสน วนั ท่ี 8-9 ธันวาคม 2564

Abstract
The objectives of this research were to study 1) social and economic conditions 2) rice
production conditions and the receiving of agricultural extension 3) knowledge regarding rice
production 4) needs for extension in rice production 5) problems and suggestions of rice production
farmers of Yang Talat district, Kalasin province. Data were obtained through structured interview from
156 farmers. Statistics used in the data analysis were such as frequency, percentage, minimum value,
maximum value, mean, and standard deviation. The results of the research found out that most of the
farmers were female, had the average age of 57.97 years, and completed primary school education.
The average agricultural area was 12.75 Rai, most of the farmers grew GorKhor 6 sticky rice. They used
the rice seeds on average of 23.27 Kilogram/Rai. The average rice production cost was 3,191.15
Baht/Rai. They received the group extension at the moderate level. Most of the farmers had knowledge
and understanding about rice production at the high level. Majority of farmers wanted to receive the
extension on knowledge content at the high level regarding new modern agricultural, up-to-date
agricultural technology, and knowledge about rice production innovation. They wanted to receive
support at the high level. Farmers had issues about the problem about the lack of production funding,
lack of support for factors of production, unpredictable weather changing and unmatched extension to
the needs of farmers. Most of the farmers suggested that there should be sufficient water management
for agriculture.

Keywords: Rice production extension, rice production farmer, Yang Talat district
E-mail address: [email protected]

349

การประชมุ วิชาการระดบั ชาติ คร้งั ท่ี 18 มหาวทิ ยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกําแพงแสน วนั ที่ 8-9 ธันวาคม 2564

ความตอ้ งการไดร้ ับการส่งเสริมการผลิตเมลด็ พันธุข์ ้าวของสมาชกิ ศนู ยข์ า้ วชุมชน
ในจังหวัดชยั นาท

Need of Extension on Rice Seed Production for the Members of Community Rice Center
in Chainat Provinve

วมิ ลลักษณ์ พุ่มพกิ ลุ 1, นำรรี ตั น์ สีระสำร2และสินนี ชุ ครุฑเมอื ง แสนเสรมิ 3
Wimolruk Pumpikul1, Nareerut Seerasarn2 and Sineenuch Khrutmuang Sanserm3

บทคัดยอ่
กำรวิจยั ครงั้ นีม้ ีวตั ถปุ ระสงคเ์ พ่ือศกึ ษำ (1) สภำพพืน้ ฐำนทำงดำ้ นสงั คมและเศรษฐกิจ ของสมำชิกศนู ย์
ขำ้ วชุมชน (2) สภำพกำรผลิตเมล็ดพนั ธุข์ ำ้ วของศนู ยข์ ำ้ วชุมชน (3) ควำมตอ้ งกำรสง่ เสรมิ กำรผลิตเมล็ดพนั ธขุ์ ำ้ ว
ของสมำชิกศนู ยข์ ำ้ วชมุ ชน (4)ปัญหำและขอ้ เสนอแนะในกำรผลิตเมล็ดพนั ธุข์ ำ้ วของศนู ยข์ ำ้ วชมุ ชน และ(5) แนว
ทำงกำรสง่ เสริมกำรผลิตเมล็ดพนั ธุข์ ำ้ วของศนู ยข์ ำ้ วชุมชน ประชำกรท่ีศกึ ษำ คือ เกษตรกรท่ีเป็นสมำชิกศนู ยข์ ำ้ ว
ชมุ ชน ท่ีมีกำรขึน้ ทะเบียนกบั กรมกำรขำ้ ว ปี 2563 จำนวน 150 รำย เก็บจำกประชำกรทงั้ หมด วิเครำะหข์ อ้ มลู ใช้
สถิติ ค่ำควำมถ่ี รอ้ ยละค่ำเฉลี่ย ค่ำสงู สดุ ค่ำต่ำสดุ สว่ นเบ่ียงเบนมำตรฐำน และกำรจดั อนั ดบั ผลกำรวิจยั พบว่ำ
(1) เกษตรกรส่วนใหญ่เป็นเพศชำย อำยุเฉลี่ย 56.92 ปี ประสบกำรณ์ในกำรผลิตเมล็ดพันธุ์ขำ้ ว เฉลี่ย 7.69 ปี
รำยไดจ้ ำกกำรผลิตเมล็ดพนั ธุข์ ำ้ วต่อปี เฉล่ีย172,016.67 บำท (2) สภำพกำรผลิตเมล็ดพนั ธุข์ ำ้ วของสมำชิกศนู ย์
ขำ้ วชุมชน โดยสว่ นใหญ่ปลกู ขำ้ วพนั ธุก์ ข41 อตั รำเมล็ดพนั ธุท์ ่ีใช้ เฉล่ีย 21.59 กิโลกรมั ต่อไร่ เก็บเกี่ยวเมล็ดพนั ธุ์
ขำ้ วท่ีระยะสกุ แก่พอดีประมำณ 30 วนั หลงั ขำ้ วออกดอก 80 % (3) ควำมตอ้ งกำร กำรสนบั สนุนจำกภำครฐั ดำ้ น
เมลด็ ขำ้ วคณุ ภำพดแี ละดำ้ นแหลง่ นำ้ ในกำรผลติ (4) เกษตรกรมีปัญหำดำ้ นกำรดแู ลรกั ษำเมลด็ พนั ธุ์ ขอ้ เสนอแนะ
ควรมีกำรบูรณำกำรแบบใหม้ ีแหล่งเรียนรูใ้ นชุมชนและใหค้ วำมรูเ้ รื่องกำรผลิตเมล็ดพันธุ์ข้ำวใหม้ ำกขึน้ และ
(5) แนวทำงกำรส่งเสรมิ กำรผลิตเมล็ดพนั ธุข์ ำ้ ว โดยส่งเสริมเมล็ดพนั ธุข์ ำ้ วคุณภำพดีและส่งเสริมกำรกำจัดศตั รู
ขำ้ วใหถ้ กู วิธีของกระบวนกำรผลิตเมล็ดพนั ธุด์ ี เพ่อื ทำใหเ้ กษตรกรไดร้ บั กำรสง่ เสรมิ อย่ำงถกู วิธี

คาสาคัญ: ควำมตอ้ งกำร กำรผลิตเมล็ดพนั ธุข์ ำ้ ว ศนู ยข์ ำ้ วชมุ ชน จงั หวดั ชยั นำท

1 นกั ศกึ ษำหลกั สตู รเกษตรศำสตรม์ หำบณั ฑิต สำขำวชิ ำเกษตรศำสตรแ์ ละสหกรณ์ มหำวิทยำลัยสโุ ขทยั ธรรมำธิรำช
Student of Degree of Master of, Agriculture and Cooperatives Sukhothai Thammathirat Open University

2 ผชู้ ่วยศำสตรำจำรย์ ดร.ประจำสำขำวชิ ำเกษตรศำสตรแ์ ละสหกรณ์ มหำวิทยำลยั สโุ ขทยั ธรรมำธิรำช
Asst.Prof.Dr. of Agriculture and Cooperatives Sukhothai Thammathirat Open University

3 รองศำสตรำจำรย์ ดร.ประจำสำขำวชิ ำเกษตรศำสตรแ์ ละสหกรณ์ มหำวทิ ยำลยั สโุ ขทยั ธรรมำธิรำช
Asso.Prof.Dr. of Agriculture and Cooperatives Sukhothai Thammathirat Open University

350

การประชมุ วิชาการระดับชาติ ครง้ั ที่ 18 มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร์ วทิ ยาเขตกําแพงแสน วันที่ 8-9 ธันวาคม 2564

Abstract
The purposes of this research were to study farmers in the following issues: (1) socio-economic
condition of members of community rice center, (2) rice seed production condition of community rice
center, (3) extension needs of rice seed production of members of community rice center, (4) problems
and recommendations for rice seed production of the community rice center, and (5) extension
guidelines of rice seed production of the community rice center. The population consisted of 150 of
members of community rice and collected from all the population who registered with the Rice
Department in the production year of 2020. Statistics used were frequency, percentage, mean,
minimum, maximum, standard deviation and ranking. The results indicated the following: 1) Most of the
farmers were male, the average age of 56.92 years and finished primary school. The average experience
of rice seed product were 7.76 years. The average rice seed production planting area was 25.91 rai.
The average income from rice seed production per year were 172,016.67 baht. 2) Most of the rice seed
production of member of the community rice center conditions. Most of them grow rice varieties RD41.,
average seed rate used was 21.59 kg/rai. Approximately 30 days after the rice is 80% flowering 3)
Farmers need government support in terms of good quality grain and water resources for production.
4) Farmers were problems with seed preservation and suggestion was that officials should integrate a
learning resource in the community and provide more knowledge on rice seed production. And5)
Extension guidelines of rice seed production of extension good quality rice seeds and extension of the
eradication for rice pests to the correct method of the seed production process to enable farmers to be
promoted in the right way

Keywords: needs, rice seed production, Community Rice Center, Chainat Province
E-mail address: [email protected]

351

การประชมุ วิชาการระดับชาติ ครง้ั ที่ 18 มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วทิ ยาเขตกาํ แพงแสน วนั ท่ี 8-9 ธันวาคม 2564

แนวทางการส่งเสรมิ การผลิตข้าวเพ่อื การรับรองมาตรฐานการปฏบิ ัตทิ างการเกษตรทด่ี ี
ของเกษตรกรในอาเภอพรานกระต่าย จงั หวดั กาแพงเพชร

Extension Guidelines for Rice Production to Certify the Certification of Good Agricultural
Practices of Rice Growers in Phran Kratai District, Kamphaeng Phet Province

พรปวณี ์ สงั เกตใุ จ1 สินีนชุ ครุฑเมอื ง แสนเสรมิ 2 นำรีรตั น์ สีระสำร 3
Pornpavee Sangketjai1, Sineenuch Khrutmuang Sanserm2, and Nareerut Seerasarn3

บทคัดย่อ
กำรวิจยั นี้ มีวตั ถปุ ระสงคเ์ พ่ือศึกษำ 1) ควำมรูแ้ ละแหล่งควำมรูใ้ นกำรผลิตขำ้ วเพ่ือกำรรบั รองมำตรฐำน
กำรปฏบิ ตั ิทำงกำรเกษตรท่ดี ี 2) สภำพกำรปฏบิ ตั ิในกำรผลิตขำ้ วเพ่ือกำรรบั รองมำตรฐำนกำรปฏิบตั ิทำงกำรเกษตรท่ดี ี 3)
ปัญหำเก่ียวกบั กำรสง่ เสรมิ กำรผลติ ขำ้ วเพ่ือกำรรบั รองมำตรฐำนกำรปฏบิ ตั ิทำงกำรเกษตรท่ดี ี 4) แนวทำงกำรสง่ เสรมิ กำร
ผลิตขำ้ วเพ่ือกำรรบั รองมำตรฐำนกำรปฏิบตั ิทำงกำรเกษตรท่ดี ี ประชำกรท่ศี กึ ษำ คือ เกษตรกรท่ีขึน้ ทะเบียนเกษตรกรผู้
ปลกู ขำ้ ว กบั กรมสง่ เสรมิ กำรเกษตร สำนกั งำนเกษตรอำเภอพรำนกระตำ่ ย จงั หวดั กำแพงเพชร ในปี พ.ศ.2563/64จำนวน
9,944 รำย ขนำดกลมุ่ ตวั อยำ่ ง 154 รำย สมุ่ ตวั อยำ่ งแบบง่ำย เก็บรวบรวมขอ้ มลู โดยกำรสมั ภำษณ์ วิเครำะหข์ อ้ มลู โดยใช้
สถิติเชิงพรรณนำ ผลกำรวิจัย พบว่ำ 1) เกษตรกร รอ้ ยละ 53.9 มีควำมรูเ้ กี่ยวกับกำรผลิตข้ำวอยู่ในระดับมำก โดย
เกษตรกรมีควำมรูน้ อ้ ยท่ีสดุ ในเรื่องระบำยนำ้ ออกจำกแปลงก่อนเก็บเก่ียวประมำณ 1- 5 วนั เพ่ือใหข้ ำ้ วสกุ แก่สม่ำเสมอ
และเกษตรกรไดร้ บั ควำมรูจ้ ำกแหล่งควำมรูแ้ บบกล่มุ และรำยบุคคลในระดับมำก ดังนี้ กำรฝึกอบรม และเจำ้ หนำ้ ท่ี
ส่งเสริมกำรเกษตร 2) เกษตรกรมีกำรปฏิบตั ิในกำรผลิตขำ้ วเพ่ือกำรรบั รองมำตรฐำนกำรปฏิบตั ิทำงกำรเกษตรท่ีดีใน
ภำพรวม อย่ใู นระดบั มำก โดยเกษตรกรมีกำรปฏบิ ตั ิสงู สดุ คือเกษตรกรระบำยนำ้ ออกจำกแปลงก่อนเกบ็ เกี่ยวประมำณ
7-10 วนั และมีกำรปฏบิ ตั ิต่ำสดุ คือเกษตรกรเคยเก็บตวั อย่ำงนำ้ ตรวจสอบและวเิ ครำะหค์ ณุ ภำพนำ้ 3) เกษตรกรมีปัญหำ
ดำ้ นประเด็นกำรสง่ เสรมิ และกำรสนบั สนุนในภำพรวมอยใู่ นระดบั ปำนกลำง ดงั นี้ เกษตรกรขำดกำรส่งเสรมิ เก่ียวกบั กำร
เก็บตวั อย่ำงนำ้ เพ่ือกำรวิเครำะห์ เกษตรกรขำดกำรสนบั สนนุ ดำ้ นกำรตลำดเพ่ือหำแหลง่ รบั ซือ้ ผลผลิต และ 4) เกษตรกร
เห็นดว้ ยเกี่ยวกับแนวทำงกำรส่งเสริมกำรผลิตขำ้ วเพ่ือกำรรบั รองมำตรฐำนกำรปฏิบตั ิทำงกำรเกษตรท่ีดีในระดบั มำก
ดงั นี้ เจำ้ หนำ้ ท่ีส่งเสริมกำรเกษตรควรมำใหค้ ำแนะนำวิธีกำรเก็บเก่ียวขำ้ วตำมหลกั กำรปฏิบตั ิทำงกำรเกษตรท่ีดี เม่ือ
เกษตรกรเขำ้ ไปพบเจำ้ หนำ้ ท่ที ส่ี ำนกั งำน เจำ้ หนำ้ ท่สี ำมำรถใหค้ ำปรกึ ษำได้ และควรมีกำรหำตลำดรองรบั ขำ้ วท่ไี ดร้ บั รอง
มำตรฐำนหลกั กำรปฏบิ ตั ทิ ำงกำรเกษตรท่ดี ีสำหรบั ขำ้ ว

คาสาคญั : แนวทำงกำรสง่ เสริม กำรผลิตขำ้ ว กำรปฏบิ ตั ิทำงกำรเกษตรทด่ี ี กำรรบั รองมำตรฐำนกำรปฏบิ ตั ทิ ำงกำรเกษตรท่ดี ี

1 นกั ศกึ ษำหลกั สตู รเกษตรศำสตรมหำบณั ฑิต วิชำเอกสง่ เสริมและพฒั นำกำรเกษตร มหำวิทยำลยั สโุ ขทยั ธรรมำธิรำช
Master of Agriculture Program in Agricultural Extension and Development, Sukhothai Thammathirat Open University
2 รองศำสตรำจำรย์ ดร. ประจำสำขำเกษตรศำสตรแ์ ละสหกรณ์ มหำวทิ ยำลยั สโุ ขทยั ธรรมำธิรำช
Associate Professor, The School of Agriculture and Cooperatives Sukhothai Thammathirat Open University
3 ผชู้ ว่ ยศำสตรจำรย์ ดร.ประจำสำขำเกษตรศำสตรแ์ ละสหกรณ์ มหำวิทยำลยั สโุ ขทยั ธรรมำธิรำช
Assistant Professor, The School of Agriculture and Cooperatives Sukhothai Thammathirat Open University

352

การประชุมวชิ าการระดบั ชาติ ครั้งท่ี 18 มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร์ วทิ ยาเขตกําแพงแสน วันท่ี 8-9 ธันวาคม 2564

Abstract
The objectives of this research were to study about 1) knowledge and knowledge sources
about rice production to Certify the Certification of Good Agricultural Practices. 2) practice conditions in
rice production to Certify the Certification of Good Agricultural Practices. 3) problems of rice production
extension to Certify the Certification of Good Agricultural Practices. and 4) extension guidelines for rice
production to Certify the Certification of Good Agricultural Practices. The population of this study were
9,944 farmers who had registered as rice production farmers with the Department of Agricultural
Extension, Phran Kratai district agricultural office, Kamphaeng Phet province in 2020/21. The sample
size was 154 farmers and determined by using simple random sampling method. Data were collected
through structured interview and were analyzed by using descriptive analysis. The results of the
research revealed that 1) 53.9% of farmers had knowledge of rice production at a lowest level with the
least knowledge in draining water out of the crops prior to rice harvesting at approximately 1-5 days so
that the rice will be consistently fertile. Farmers received from group knowledge source and personal
knowledge source at the high level in the aspect that trained and practice from agricultural extension
officers 2) Farmers had the practice condition according to rice production to Certify the Certification of
Good Agricultural Practices, overall, at the high level. The high practice activities draining water out of
the crops prior to rice harvesting at approximately 7-10 days so that the rice will be consistently fertile.
The least practice activities were water sample collection for testing and water quality analysis. 3)
Farmers faced with the problems regarding the extension, overall, at the moderate level. They were on
the lack of the extension in water sample collection for analysis. They also encountered the problem
regarding support, the lack of support in find buying market for products. 4) Farmers agreed about the
extension guidelines of rice production to Certify the Certification of Good Agricultural Practices, overall,
at the high level. They agreed that once farmers meet up with the officers at the office, officers were able
to give the advices at the most. Farmers agreed about the extension guidelines regarding support. They
agreed that there should be rice buying market which received good agricultural practice standard
certification for rice.

Keywords: Extension guideline, Rice production, Good agricultural practice, To Certify the Certification of Good Agricultural
Practices

E-mail address: [email protected]

353

การประชมุ วชิ าการระดับชาติ ครั้งท่ี 18 มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร์ วทิ ยาเขตกําแพงแสน วันที่ 8-9 ธันวาคม 2564

ความตอ้ งการการส่งเสริมการดาเนินงานของวสิ าหกจิ ชุมชนในอาเภอเชยี งแสน
จงั หวัดเชียงราย

Extension Needs of Community Enterprise Operations in Chiang Saen District,
Chiang Rai Province

ตตยิ า ตาแกว้ 1 นำรีรตั น์ สรี ะสำร2 เบญจมำศ อยปู่ ระเสรฐิ 3
Tatiya Takaew 1, Nareerut Seerasarn 2, and Benchamas Yooprasert3

บทคดั ยอ่
กำรวิจัยครงั้ นีม้ ีวัตถุประสงคเ์ พ่ือศึกษำ 1) สภำพพืน้ ฐำนทำงสงั คมและเศรษฐกิจของสมำชิกวิสำหกิจชุมชน
2) ควำมคดิ เหน็ ในกำรดำเนินงำนและกำรมีสว่ นร่วมของสมำชิกวิสำหกิจชมุ ชน 3) ปัญหำและขอ้ เสนอแนะของสมำชกิ ในกำร
ดำเนินงำนวิสำหกจิ ชมุ ชน และ 4) ควำมตอ้ งกำรกำรสง่ เสรมิ กำรดำเนินงำนของวิสำหกิจชมุ ชน ประชำกรท่ศี กึ ษำคอื สมำชกิ
วิสำหกิจชมุ ชนในอำเภอเชยี งแสนจงั หวดั เชียงรำยท่มี ผี ลกำรประเมนิ ศกั ยภำพในระดบั ดี ปี 2563ประชำกรทงั้ หมดจำนวน320
รำยกำหนดขนำดกลมุ่ ตวั อย่ำงโดยใชส้ ตู รทำโร่ ยำมำเน่ ท่ีระดบั ควำมคลำดเคลอ่ื น0.05ไดก้ ลมุ่ ตวั อย่ำงจำนวน178รำยโดย
วิธีส่มุ ตวั อย่ำงแบบง่ำยเคร่ืองมือท่ีใชเ้ ก็บขอ้ มลู คือแบบสมั ภำษณ์ และนำมำวิเครำะหข์ อ้ มลู ดว้ ยกำรแจกแจงควำมถี่ ค่ำรอ้ ย
ละค่ำสงู สดุ คำ่ ต่ำสดุ คำ่ เฉลย่ี สว่ นเบ่ยี งเบนมำตรฐำนและกำรจดั อนั ดบั ผลกำรวิจยั พบว่ำ 1) สมำชกิ สว่ นใหญ่เป็นเพศหญิง
อำยุเฉล่ีย 52.16 ปี จบกำรศึกษำระดบั มธั ยมศึกษำตอนตน้ และระดบั มัธยมศึกษำตอนปลำยหรือเทียบเท่ำ (ปวช.) จำนวน
สมำชกิ ในครวั เรอื นเฉลี่ย 3.44 คน รำยไดข้ องครวั เรือนเฉลี่ย 179,540.00 บำทต่อปี จำนวนแรงงำนในครวั เรือนเฉลี่ย 2.00 คน
และมีระยะเวลำเขำ้ รว่ มกำรเป็นสมำชกิ วิสำหกิจเฉลี่ย 6.87 ปี 2) กำรดำเนนิ งำนของวสิ ำหกจิ ชมุ ชนมีควำมเหมำะสมในดำ้ น
กำรผลิต ระดบั มำก และสมำชิกมีส่วนร่วมในดำ้ นผลประโยชนใ์ นระดบั มำก 3) ปัญหำกำรดำเนินงำนของวิสำหกิจชมุ ชนใน
ดำ้ นกำรเงิน ระดับมำก ในประเด็นเรื่องกำรขำดแหล่งเงินทุน กำรขำดกำรจัดทำระบบบัญชีท่ีดี และขำดกำรระดมทุน
ข้อเสนอแนะควรไดร้ บั สนบั สนุนหน่วยงำนภำครฐั ในดำ้ นแหล่งเงินทุน 4) ควำมตอ้ งกำรกำรส่งเสริมกำรดำเนินงำนของ
วิสำหกิจชุมชน ในดำ้ น กำรตลำด กำรส่งเสริมกำรเพิ่มมูลค่ำสินคำ้ / กำรสรำ้ งจุดเด่นใหส้ ินคำ้ และบริกำรของกล่มุ ให้เป็น
เอกลกั ษณ์ มีกำรเช่ือมโยงเครือข่ำย รวมทงั้ กำรสรำ้ งช่องทำงกำรจำหน่ำยสินคำ้ เพิ่มเติม โดยเฉพำะกำรทำตลำดออนไลน์
นอกจำกนีค้ วรสง่ เสรมิ และพฒั นำในดำ้ นองคค์ วำมรู้ดำ้ นกำรเงินและบญั ชี เพ่ือพฒั นำใหว้ ิสำหกิจชมุ ชนมีกำรดำเนนิ งำนท่มี ี
ประสทิ ธิภำพสรำ้ งควำมย่งั ยืนใหก้ ลมุ่ ชมุ ชนและสงั คมต่อไป

คาสาคัญ : ควำมตอ้ งกำรกำรส่งเสรมิ กำรดำเนินงำนของวสิ ำหกจิ ชมุ ชน

1 นกั ศกึ ษำหลกั สตู รส่งเสรมิ และพฒั นำกำรเกษตร สำขำเกษตรศำสตรแ์ ละสหกรณ์ มหำวิทยำลยั สโุ ขทยั ธรรมำธิรำช
School of Agriculture and Cooperatives in Agricultural Extension and Development. Sukhothai Thammathirat Open University
2 อำจำรย์ แขนงวิชำส่งเสรมิ และพฒั นำกำรเกษตร สำขำเกษตรศำสตรแ์ ละสหกรณ์ มหำวทิ ยำลยั สโุ ขทยั ธรรมำธิรำช
Assistant Professor of Agriculture and Cooperatives in Agricultural Extension and Development. Sukhothai Thammathirat Open University
3 อำจำรย์ แขนงวชิ ำสง่ เสริมและพฒั นำกำรเกษตร สำขำเกษตรศำสตรแ์ ละสหกรณ์ มหำวทิ ยำลยั สโุ ขทยั ธรรมำธิรำช
Associate Professor of Agriculture and Cooperatives in Agricultural Extension and Development. Sukhothai Thammathirat Open University

354

การประชมุ วิชาการระดับชาติ ครง้ั ที่ 18 มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกาํ แพงแสน วันที่ 8-9 ธันวาคม 2564

Abstract
The objectives of this research were to study 1) social and economic conditions of community
enterprise group, 2) operating and participation conditions of community enterprise, 3) problems and
recommendations in community enterprise operations, and 4) extension needs of community enterprise
operations. The population consisted of 320 members of the community enterprise group in in Chiang
Saen district, Chiang Rai province with a good potential assessment result in the year 2020. Data were
collected from 178 samples, which calculated based on Taro Yamane formula with the error value of
0.05 by simple random sampling. Structured interviews were used for data collection. Statistics used for
analyzing data were frequency, minimum, maximum, arithmetic mean, standard deviation and ranking.
The results indicated the following: 1) Most of the members were female with average of age 52.16 years
and graduated from lower secondary and high school or equivalent (vocational certificate), average
number of household members for 3. 44 years. The average annual total household income was
179,540.00 baht. The average household was 2.00 person. And members were average duration of
6.87 years to join the enterprise group. 2) Operations of community enterprises at a high level in the
field of production management and members participate at a high level in member benefits. 3)
Problems in the operation of community enterprises of finance at a high level on the issue of lack of
funding sources, Lack of good accounting system, and lack of funding. Recommendations would be
supported by government agencies in terms of funding sources. 4) extension needs of community
enterprises operations in marketing. Approaches to add value to products / creating distinctive features
for products and services of the group to be unique. There was a network connection including creating
additional distribution channels especially online marketing, in addition would be extension and educate
about finance and accounting to create sustainability for the group, community and society.

Keywords: Extension needs, Community enterprise operations
E-mail address: [email protected]

355

การประชุมวชิ าการระดับชาติ ครั้งที่ 18 มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกําแพงแสน วันที่ 8-9 ธันวาคม 2564

การผลติ ลาไยให้ไดค้ ุณภาพตามมาตรฐานการปฏิบัติทางการเกษตรทด่ี ขี องเกษตรกร
ในอาเภอพญาเมง็ ราย จังหวัดเชยี งราย

Quality Longan Production According to Good Agricultural Practice by Farmers in
Phaya Mengrai District Chiang Rai Province

โยธิน ทองจรัส1 สนุ นั ท์ สสี งั ข2์ พลสรำญสรำญรมย์2
Yotin Thongjarus1,SunanSeesang2,andPonsaranSaranrom2

บทคดั ย่อ
กำรวิจยั นมี้ ีวตั ถปุ ระสงคเ์ พ่ือศกึ ษำ สภำพทำงสงั คมและเศรษฐกิจของเกษตรกร กำรผลิตและกำรจำหน่ำยลำไย กำร
ปฏิบัติตำมมำตรฐำนกำรปฏิบัติทำงกำรเกษตรท่ีดี และ ปัญหำ ข้อเสนอแนะ ควำมตอ้ งกำรในกำรส่งเสริมกำรผลิตลำไย
คณุ ภำพ ประชำกรในกำรวจิ ยั คอื เกษตรกรผปู้ ลกู ลำไยกลมุ่ แปลงใหญ่และเกษตรกรผปู้ ลกู ลำไยท่วั ไป ในพืน้ ท่อี ำเภอพญำเม็ง
รำย จงั หวัดเชียงรำย กล่มุ ตัวอย่ำงจำนวน 67รำยเท่ำกันทงั้ 2กล่มุ ผลกำรศึกษำพบว่ำ สภำพสงั คมและเศรษฐกิจ วิธีกำร
ปฏิบตั ิในกำรจดั กำรสวนลำไยของเกษตรกรทงั้ สองกลมุ่ ไม่มีควำมแตกต่ำงกันอย่ำงมีนยั สำคญั ทำงสถิติ แต่เกษตรกรสมำชิก
กล่มุ แปลงใหญ่ มีควำมพรอ้ มในเร่ืองกำรไดร้ บั ถ่ำยทอดควำมรู้ และกำรปฏิบัติตำมมำตรฐำนกำรปฏิบตั ิทำงกำรเกษตรท่ีดี
ประเด็นท่ีตอ้ งปรบั ปรุงเพ่ือผลิตลำไยใหไ้ ดค้ ณุ ภำพคือ กำรบนั ทึกขอ้ มลู กำรปฏิบตั ิ กำรปฏิบตั ิตำมแผนกำรควบคมุ กำรผลิต
ลำไยคุณภำพ กำรสำรวจเพ่ือป้องกันกำจัดศัตรูลำไย กำรจัดกำรกำรแตกใบอ่อน และกำรตัดแต่งช่อผล ปัญหำและควำม
ตอ้ งกำรไดแ้ กแ่ หลง่ นำ้ และสนบั สนนุ เทคโนโลยกี อ่ นและหลงั กำรเก็บเกี่ยว

คาสาคัญ: กำรผลติ ลำไยคณุ ภำพ แปลงใหญ่

1นกั ศกึ ษำหลกั สตู รเกษตรศำสตรมหำบณั ฑิต สำขำวิชำเกษตรศำสตรแ์ ละสหกรณ์ มหำวทิ ยำลยั สโุ ขทยั ธรรมำธิรำช
Degree of master ofAgriculture in Agriculture Extension and Development
2 อำจำรย์ สำขำวชิ ำเกษตรศำสตรแ์ ละสหกรณ์ มหำวทิ ยำลยั สโุ ขทยั ธรรมำธิรำช
Lecturer, School of Agriculture and Cooperatives, Sukhothai Thammathirat Open University

356

การประชุมวิชาการระดบั ชาติ ครั้งที่ 18 มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วทิ ยาเขตกําแพงแสน วนั ที่ 8-9 ธันวาคม 2564
Abstract

Theresearchwas tostudy socio-economicstatusoffarmers, longanproductionandseling, practicebasedon
GAP, and problems, suggestion, and needs in an extensionof quality longan production. The reseachpopulation were
longan farmers who were members of colaborative farm group and general longan farmers in Phaya Mengrai district,
Chiang Rai province. Samples were 67 farmers equaly of both groups. The results showed thatthere were not statical
significant differences of both groups in socio-economic status and longan plantation management. The members of
colaborativefarmgroupperformedbetterthananothergroupinknowledgereceptionandGAP. Therecommendtopics
for longan quality improvement were practice recording, the practice according quality production plan, survey for pest
control, young leave management, and trimming the bouquet of fruits. Problems and needs are water resources. and
support technology before and after harvest.

Keywords: quality longan production, colaborative farm
E-mailaddress: [email protected]

357

การประชุมวชิ าการระดับชาติ คร้ังท่ี 18 มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร์ วทิ ยาเขตกําแพงแสน วันที่ 8-9 ธันวาคม 2564

ความตอ้ งการการส่งเสริมการผลิตลาไยตามการปฏิบัติทางการเกษตรทด่ี ีของเกษตรกร
ในอาเภอคลองลาน จงั หวัดกาแพงเพชร

Extension Needs for Longan Production Adhering Good Agricultural Practice of Farmers
in Khlong Lan District, Kamphaeng Phet Province

กฤตภาส จนั จนิ า1 สินนี ชุ ครุฑเมอื ง แสนเสรมิ 2 บำเพ็ญ เขียวหวำน2
Krittapas Chanjina1, Sineenuch Khrutmuang Sanserm2, and Bumpen Keowan2

บทคัดยอ่
กำรวิจยั ครงั้ นี้มีวตั ถปุ ระสงคเ์ พ่ือศกึ ษำเกี่ยวกับกำรผลติ ลำไยตำมปฏิบตั ิทำงกำรเกษตรท่ดี ี ในดำ้ น 1) ควำมรู้
เก่ียวกับกำรผลิตลำไย 2) สภำพกำรผลิตลำไย 3) ปัญหำกำรผลิตลำไย และ 4) ควำมตอ้ งกำรกำรสง่ เสริมกำรผลิตลำไย
ตำมกำรปฏิบตั ิทำงกำรเกษตรท่ีดีของเกษตรกร ประชำกรท่ีศึกษำ คือ เกษตรกรผูป้ ลกู ลำไยในพืน้ ท่ีอำเภอคลองลำน
จงั หวดั กำแพงเพชรท่ขี นึ้ ทะเบียนเกษตรกรกบั กรมสง่ เสรมิ กำรเกษตรปี 2563จำนวน 281 คน กำหนดขนำดกลมุ่ ตวั อยำ่ ง
162 คน โดยใชต้ ำรำงสำเรจ็ รูปของ Krejcie and Morgan ท่ีมีระดบั ควำมเช่ือม่นั 95 % และทำกำรส่มุ ตวั อย่ำงแบบง่ำย
โดยกำรจับสลำก เครื่องมือท่ีใชใ้ นกำรวิจัย คือ แบบสมั ภำษณแ์ บบมีโครงสรำ้ ง วิเครำะหข์ อ้ มลู โดยใชส้ ถิติพรรณนำ
ผลกำรวิจัยพบว่ำ 1) เกษตรกรรอ้ ยละ 50.6 เป็นเพศชำย มีอำยุเฉลี่ย 56.93 ปี รอ้ ยละ 54.9 จบกำรศึกษำในระดับ
ประถมศกึ ษำ มีประสบกำรณใ์ นกำรผลิตลำไย เฉลี่ย 10.36 ปี มีพืน้ ท่ีกำรผลิตลำไยเฉลี่ย 10.16 ไร่ รอ้ ยละ 58.6 ไม่เคย
เขำ้ รบั กำรอบรมเก่ียวกบั กำรปฏิบตั ทิ ำงกำรเกษตรท่ดี สี ำหรบั ลำไย และรอ้ ยละ 54.3 มีแหลง่ กำรรบั รูข้ ำ่ วสำรเกี่ยวกบั กำร
ผลิตลำไยตำมกำรปฏบิ ตั ิทำงกำรเกษตรท่ดี ีจำกเจำ้ หนำ้ ท่สี ง่ เสรมิ กำรเกษตร 2) เกษตรกรมคี วำมรูเ้ กี่ยวกบั กำรปฏิบตั ิทำง
กำรเกษตรท่ีดีสำหรบั ลำไย โดยรอ้ ยละ 49.4 มีควำมรูอ้ ยู่ในระดับมำก โดยมีควำมรูส้ งู สดุ ในดำ้ นเจำ้ ของฟำรม์ และ
ผูป้ ฏิบตั ิงำนตอ้ งมีควำมรูห้ รือไดร้ บั กำรฝึกอบรมท่ีเก่ียวข้องกับกำรปฏิบตั ิทำงกำรเกษตรท่ีดี มีควำมรูต้ ่ำสุดในดำ้ น
ผูป้ ฏิบตั ิงำนเก่ียวกับวตั ถอุ ันตรำยทำงกำรเกษตรตอ้ งไดร้ บั กำรตรวจสขุ ภำพอย่ำงนอ้ ยปีละ 1 ครงั้ 3) เกษตรกรรอ้ ยละ
68.5 มีกำรปฏิบตั ิตำมหลกั ของกำรปฏบิ ตั ทิ ำงกำรเกษตรท่ดี ีสำหรบั ลำไยอย่ใู นระดบั มำกท่สี ดุ โดยมีกำรปฏบิ ตั สิ งู สดุ ใน
ดำ้ นไมใ่ ชส้ งิ่ ขบั ถ่ำยของคนมำเป็นป๋ ยุ ปฏบิ ตั นิ อ้ ยท่สี ดุ ในดำ้ นเก็บตวั อย่ำงนำ้ อย่ำงนอ้ ย 1 ครงั้ ในระยะเร่มิ จดั ระบบกำร
ผลติ ลำไย และในช่วงเวลำท่มี ีสภำพแวดลอ้ มเสย่ี งตอ่ กำรนำไปใชใ้ นกำรผลิตสง่ หอ้ งปฏิบตั ิกำร 4) เกษตรกรมปี ัญหำกำร
ผลิตลำไยตำมกำรปฏิบตั ิทำงกำรเกษตรท่ีดีอย่ใู นระดบั นอ้ ย โดยมีปัญหำสงู สดุ ในดำ้ นสขุ ลกั ษณะสว่ นบุคคล มีปัญหำ
นอ้ ยท่ีสุดในดำ้ นวัตถุอันตรำยทำงกำรเกษตรและกำรเก็บเกี่ยวและกำรปฏิบัติหลงั กำรเก็บเก่ียว 5) เกษตรกรมีควำม
ตอ้ งกำรสง่ เสรมิ กำรปฏบิ ตั ิทำงกำรเกษตรท่ดี สี ำหรบั ลำไย ในภำพรวมอย่ใู นระดบั ปำนกลำง โดยมคี วำมตอ้ งกำรมำกท่สี ดุ

1 นกั ศกึ ษำหลกั สตู รเกษตรศำสตรมหำบณั ฑิต วชิ ำเอกส่งเสรมิ และพฒั นำกำรเกษตร มหำวทิ ยำลยั สโุ ขทยั ธรรมำธิรำช
Master of Agriculture Program in Agricultural Extension and Development, Sukhothai Thammathirat Open University
2 รองศำสตรำจำรย์ ดร. ประจำสำขำเกษตรศำสตรแ์ ละสหกรณ์ มหำวิทยำลยั สโุ ขทยั ธรรมำธิรำช
Associate Professor, The School of Agriculture and Cooperatives Sukhothai Thammathirat Open University

358

การประชมุ วิชาการระดบั ชาติ ครงั้ ที่ 18 มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกาํ แพงแสน วนั ท่ี 8-9 ธันวาคม 2564

ในดำ้ นกำรสนบั สนุน มีควำมตอ้ งกำรนอ้ ยสดุ ในดำ้ นวิธีกำรสง่ เสริม และเกษตรกรรอ้ ยละ 62.3 มีควำมตอ้ งกำรเขำ้ ร่วม
โครงกำรสง่ เสรมิ ระบบเกษตรแบบแปลงใหญ่

คาสาคัญ: กำรผลติ ลำไย กำรปฏบิ ตั ทิ ำงกำรเกษตรที่ดี ควำมตอ้ งกำรกำรส่งเสริม

Abstract
The objectives of this research were to study about longan production according to good agricultural
practice of farmers in term of 1) the production knowledge 2) the production conditions 3) problems about the
production and 4) needs for longan production extension according to good agricultural practice. The
population of this research were 281 longan production farmers in Khlong Lan district, Kamphaeng Phet
province who had registered as farmer with the department of agricultural extension in 2020. The sample size
of 162 people was determined by using package table of Krejcie and Morgan with the confident level of 95 %
or significant level of 0.05 and simple random sampling method by lotto selection. Tool used in this research
was structured interview. Data were analyzed by using description statistics. The results of the research found
that 1) 50.6% farmers were male with the average age of 56.93 years. 54.9% of them completed primary school
education, had the average experience of longan production of 10.36 years, and had the average longan
production area of 10.16 rai. 58.6% of the farmers never attended the training about good agricultural practice
for longan and 54.3% had knowledge resources about longan production according to good agricultural
practice from agricultural extension officers. 2) Farmers had knowledge about good agricultural practice for
longan. 49.4% of them had knowledge at the high level with the highest knowledge level in the aspect that farm
owners and practitioners must have knowledge or trained about good agricultural practice. They had the lowest
knowledge level regarding practitioners about agricultural dangerous substances that they had to receive
medical check-up at least 1 a year. 3) 68.5% of farmers adopted good agricultural practice for longan at the
highest level in regards to no using human waste as fertilizer. They adopted at the least level in collecting water
sample at least 1 time in the initial period of longan production system management and in the period of time
which had risky environment towards the adoption to production in the laboratory. 4) Farmers faced with the
problems about longan production according to good agricultural practice at the low level with the most
problematic problem regarding personal hygiene and the least problematic problem about agricultural
dangerous substances and harvest and post-harvest practice. 5) Farmers wanted to receive the extension
about good agricultural practice for longan, overall, at the moderate level. They wanted the support the most
and wanted the extension methods the least. 62.3% of farmers wanted to participate in collaborative farming
system extension project.

Keywords: Longan production, good agricultural practice, extension need
Email address: [email protected]

359

การประชมุ วชิ าการระดับชาติ ครัง้ ท่ี 18 มหาวทิ ยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกาํ แพงแสน วันที่ 8-9 ธนั วาคม 2564

การส่งเสรมิ การจัดการนา้ เพื่อการผลติ ลาไยคณุ ภาพของเกษตรกร
ในตาบลป่ าแงะ อาเภอป่ าแดด จงั หวัดเชยี งราย

Water Management Extension for Quality Longan Production of Farmers
in Pa Ngae Sub-district, Pa Daet District, Chiang Rai Province

เจนจริ า อินทะเทพ1 สนิ ีนชุ ครุฑเมอื ง แสนเสรมิ 2 พลสรำญ สรำญรมย์3
Jenjira Intatep1, Sineenuch Khrutmuang Sanserm2, and Ponsaran Saranrom3

บทคัดยอ่
กำรวิจัยครั้งนีม้ ีวัตถุประสงค์เพ่ือศึกษำเกี่ยวกับกำรจัดกำรน้ำเพ่ือกำรผลิตลำไยคุณภำพในด้ำน
1) สภำพทำงสงั คมและสภำพเศรษฐกิจ 2) กำรไดร้ บั กำรสง่ เสรมิ ควำมรู้ดำ้ นกำรจดั กำรนำ้ 3) สภำพกำรผลิตและ
กำรจัดกำรนำ้ 4) เปรียบเทียบผลผลิตและรำยไดก้ ่อนและหลงั กำรจัดกำรนำ้ และ 5) ปัญหำและแนวทำงกำร
ส่งเสริมกำรจดั กำรนำ้ ประชำกรท่ีใชใ้ นกำรวิจยั คือ เกษตรกรผูป้ ลูกลำไยท่ีเป็นสมำชิกกล่มุ แปลงใหญ่วิสำหกิจ
ชุมชนมหำพืชผลตำบลป่ ำแงะ และเขำ้ ร่วมโครงกำรระบบกระจำยนำ้ ใตด้ ินของกรมทรพั ยำกรนำ้ บำดำล ในพืน้ ท่ี
ตำบลป่ำแงะ อำเภอป่ำแดด ปี 2563 จำนวน 165 รำย โดยศกึ ษำจำกประชำกรทงั้ หมด เกบ็ รวบรวมขอ้ มลู โดยกำร
สมั ภำษณ์ วิเครำะหข์ อ้ มลู โดยใชส้ ถิติพรรณนำ กำรจดั อนั ดบั และ t-test ผลกำรวิจยั พบว่ำ 1) เกษตรกร รอ้ ยละ
79.4 เป็นเพศชำย มีอำยเุ ฉล่ีย 53.91 ปี รอ้ ยละ 68.5 จบประถมศึกษำ มีประสบกำรณป์ ลกู ลำไยเฉล่ีย 21.28 ปี
และมพี นื้ ท่ปี ลกู ลำไยเฉล่ีย 7.17 ไร่ 2) เกษตรกร รอ้ ยละ 79.4 ไมเ่ คยไดร้ บั กำรอบรมใหค้ วำมรูใ้ นกำรจดั กำรนำ้ 3)
ในกำรผลติ ลำไยนนั้ เกษตรกรทงั้ หมดปลกู พนั ธุอ์ ดี อ รอ้ ยละ 76.4 มพี นื้ ท่ปี ลกู เป็นพืน้ ท่ดี อน รอ้ ยละ 64.0 ใชแ้ หลง่
นำ้ จำกนำ้ ฝน รอ้ ยละ 95.2 มีปริมำณนำ้ ไม่เพยี งพอตลอดปี จะขำดแคลนนำ้ ในชว่ งเดือนมีนำคม-เมษำยน ซ่งึ เป็น
ระยะติดผลของลำไย และมีควำมรุนแรงในกำรขำดแคลนนำ้ ในระดบั มำกท่สี ดุ 4) ผลผลิตลำไยหลงั กำรจดั กำรนำ้
ในปี 2563 สงู กว่ำผลผลิตก่อนกำรจดั กำรนำ้ ในปี 2562 อย่ำงมีนยั สำคญั ย่ิงทำงสถิติท่ีระดบั 0.01 แต่รำยไดจ้ ำก
กำรผลิตลำไยก่อนกำรจัดกำรนำ้ มำกกว่ำรำยไดห้ ลงั กำรจัดกำรนำ้ อย่ำงมีนัยสำคัญย่ิงทำงสถิติท่ีระดับ 0.01
เน่อื งจำกในปี 2563 ประสบปัญหำรำคำผลผลิตลำไยตกต่ำ 5) เกษตรกรมปี ัญหำเกี่ยวกบั กำรจดั กำรกำรผลิตและ
กำรส่งเสรมิ กำรจดั กำรนำ้ ในภำพรวมอย่ใู นระดบั มำก และเห็นดว้ ยกบั แนวทำงกำรสง่ เสริมกำรจดั กำรนำ้ เพ่ือกำร
ผลิตลำไยคณุ ภำพในภำพรวมอยใู่ นระดบั มำกท่สี ดุ

คาสาคญั : กำรสง่ เสรมิ กำรจดั กำรนำ้ กำรผลติ ลำไยคณุ ภำพ

1 นกั ศกึ ษำหลกั สตู รเกษตรศำสตรมหำบณั ฑิต สง่ เสรมิ กำรเกษตรและสหกรณ์ มหำวิทยำลยั สโุ ขทยั ธรรมำธิรำช
Master of Agriculture Program Sukhothai Thammathirat Open University
2 รองศำสตรำจำรย์ ดร. ประจำสำขำวิชำเกษตรศำสตรแ์ ละสหกรณ์ มหำวทิ ยำลยั สโุ ขทยั ธรรมำธิรำช
Associate Professor, The School of Agriculture and Cooperatives Sukhothai Thammathirat Open University
3 ผชู้ ว่ ยศำสตรำจำรย์ ดร. ประจำสำขำวชิ ำเกษตรศำสตรแ์ ละสหกรณ์ มหำวทิ ยำลยั สโุ ขทยั ธรรมำธิรำช
Assistant Professor, The School of Agriculture and Cooperatives Sukhothai Thammathirat Open University

360

การประชุมวชิ าการระดบั ชาติ ครง้ั ท่ี 18 มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร์ วทิ ยาเขตกาํ แพงแสน วนั ที่ 8-9 ธันวาคม 2564

Abstract
The objectives of this research were to study 1) social and economic conditions 2) knowledge
gained about water management for quality longan production 3) production condition and water
management for quality longan production 4) comparison on productivity and income before and after
water management for quality longan production 5) problems and extension guidelines for water
management for quality longan production. The population of this research was 165 longan growers
who were members of a community enterprise named “Maha Phuedphol Tumbon Pa Ngae.” They also
participated in the groundwater distribution system project belonged to the Department of Groundwater
Resources in Pa Nagae sub-district, Pa Daet district in 2020. The entire population was interviewed.
Data were analyzed by using statistics i.e. frequency distribution, percentage, minimum value, maximum
value, mean, standard deviation, ranking and t-test. The results showed that 1) 79.4% of longan growers
were male with the average age of 53.91 years. 68.5% of them completed primary education. The
average experience in longan production was 21.28 years. The average land area for longan production
was 7.17 rais. 2) 79.4% of longan growers never gained any training on water management. 3) All of
them grew longan cultivar “Edau.” 76.4% of them were upland growers. Precipitation was the source of
water for 64.0% of them. 95.2% did not have sufficient amount of water for longan production all year
round. Water scarcity took place at highest level in March and April while it was time for fruit setting. 4)
The results of comparison on productivity and income before and after water management for quality
longan production were significantly different at the 0.01 level. Longan productivity after water
management in 2020 was higher than before water management in 2019. However, the income from
longan production before water management was more than the income after water management. This
is because the price of longan in 2020 was low. 5) Overall, growers encountered problems about longan
production management and water management extension of longan production at high level. Agreed
with the extension guidelines for water management for quality longan production at highest level.

Keywords: Extension, water management, quality longan production
Email address: [email protected]

361

การประชมุ วชิ าการระดบั ชาติ ครัง้ ที่ 18 มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกาํ แพงแสน วนั ที่ 8-9 ธนั วาคม 2564

การรับขอ้ มลู ขา่ วสารผ่านเทคโนโลยีสารสนเทศและสอ่ื สงั คมออนไลน์
ของเกษตรกรผปู้ ลูกขา้ วในตาบลบ้านกลบั อาเภอหนองโดน จงั หวดั สระบุรี
Information Reception through Information Technology and Social Media of Farmers in

Ban Klap Sub-district, Nong Don District, Saraburi Province

ศริ ดา อารักษว์ าณชิ 1 สินนี ชุ ครุฑเมือง แสนเสรมิ 2 เบญจมำศ อยปู่ ระเสรฐิ 3
Sirada Aruxvanit1, Sineenuch Khrutmuang Sanserm2, and Benchamas Yooprasert3

บทคดั ย่อ
กำรวิจยั ครงั้ นี้ มีวตั ถปุ ระสงคเ์ พ่ือศกึ ษำ 1) กำรรบั ขอ้ มลู ขำ่ วสำรผำ่ นเทคโนโลยีสำรสนเทศและส่ือสงั คมออนไลน์
2) ควำมเหมำะสมในกำรรบั ขอ้ มลู ขำ่ วสำร3) ปัญหำและขอ้ เสนอแนะในกำรรบั ขอ้ มลู ขำ่ วสำรผ่ำนเทคโนโลยีสำรสนเทศและ
ส่ือสงั คมออนไลน์ 4) เปรียบเทียบกำรรบั ขอ้ มลู ข่ำวสำรผ่ำนเทคโนโลยีสำรสนเทศและส่อื สงั คมออนไลนร์ ะหว่ำงเกษตรกร
กลุ่ม Gen B และกลุ่ม GenX - Y ประชำกรท่ีศึกษำ คือ เกษตรกรท่ีปลูกขำ้ วในพืน้ ท่ีตำบลบำ้ นกลับ อำเภอหนองโดน
จงั หวดั สระบรุ ี ท่ขี นึ้ ทะเบียนปลกู ขำ้ วนำปีไวก้ บั กรมสง่ เสรมิ กำรเกษตร ในรอบปีกำรผลติ 62/63 และมปี ระสบกำรณก์ ำรใช้
งำนเทคโนโลยีสำรสนเทศและสื่อสงั คมออนไลน์ จำนวน 280 รำย กำหนดขนำดกลมุ่ ตวั อย่ำงโดยใชส้ ตู รคำนวณ Yamane
ท่คี วำมคลำดเคลอื่ น 0.05 ไดจ้ ำนวน 165 รำย สมุ่ ตวั อยำ่ งแบบชน้ั ภมู ิ โดยกำรกำหนดกลมุ่ ย่อย (จดั ชนั้ ) ของประชำกรตำม
สดั สว่ นท่กี ำหนดจำนวน 2 กลมุ่ ไดแ้ ก่ กลมุ่ Gen B (อำยุ 57 – 75 ปี) จำนวน 97 รำย และกลมุ่ Gen X - Y (อำยุ 21 – 56 ปี)
จำนวน 68 รำย และจบั สลำกรำยช่ือ จนไดจ้ ำนวนตำมท่ีกำหนด เก็บขอ้ มูลโดยกำรสมั ภำษณ์ สถิติท่ีใชใ้ นกำรวิเครำะห์
ขอ้ มลู ไดแ้ ก่ สถติ ิพรรณนำ กำรจดั อนั ดบั และ t-test ผลกำรวิจยั พบวำ่ 1) กลมุ่ Gen B มีเวลำในกำรรบั ขอ้ มลู ข่ำวสำรผ่ำน
เทคโนโลยีสำรสนเทศและส่อื สงั คมออนไลนเ์ ฉลีย่ 35.52นำทีต่อวนั ส่วนกลมุ่ Gen X - Y เฉล่ีย 54.93นำทีต่อวนั เกษตรกร
ทงั้ หมดรบั ขอ้ มูลข่ำวสำรจำกบำ้ น มีโทรศัพทม์ ือถือสมำรท์ โฟน และใชบ้ ริกำร LINE อุปกรณแ์ ละสื่อสงั คมออนไลนท์ ่ีใช้
บริกำรเป็นอนั ดบั 1 ของกลมุ่ Gen B ไดแ้ ก่ โทรทศั นแ์ ละ LINE ส่วนกลมุ่ Gen X - Y ไดแ้ ก่ โทรศพั ทม์ ือถือสมำรท์ โฟนและ
Facebook2) เกษตรกรเหน็ ว่ำสถำนท่ที ่ีเหมำะสมในกำรรบั ขอ้ มลู ขำ่ วสำรคือศำลำเอนกประสงคใ์ นหม่บู ำ้ นโดยกลมุ่ Gen
B เห็นว่ำวิธีกำรส่งเสรมิ และช่วงเวลำท่ีเหมำะสมในกำรรบั ขอ้ มลู ข่ำวสำร คือเจำ้ หนำ้ ท่ีส่งเสรมิ กำรเกษตร ไปเย่ียมเยือนท่ี
บำ้ นหรือไร่นำของเกษตรกร ในช่วงเวลำ 12.01 – 15.00 น. ส่วนกล่มุ Gen X - Y คือ อินเตอรเ์ น็ตและสื่อสงั คมออนไลน์
ในช่วงเวลำ 15.01 – 18.00 น. 3) เกษตรกรทั้งหมดมีปัญหำอันดับ 1 คือดำ้ นเศรษฐกิจในกำรรับขอ้ มูลข่ำวสำรผ่ำน
เทคโนโลยีสำรสนเทศและส่ือสงั คมออนไลนแ์ ละขอ้ เสนอแนะท่ีเกษตรกรมีควำมตอ้ งกำรอันดบั 1 คือกำรสนับสนุนดำ้ น
เทคโนโลยีสำรสนเทศและโครงสรำ้ งพืน้ ฐำนในชุมชน 4) กำรศึกษำพบว่ำเวลำในกำรรบั ขอ้ มูลข่ำวสำรผ่ำนเทคโนโลยี

1 นกั ศกึ ษำหลกั สตู รเกษตรศำสตรมหำบณั ฑติ วิชำเอกส่งเสริมกำรเกษตรและสหกรณ์ มหำวทิ ยำลยั สโุ ขทยั ธรรมำธิรำช
Master of Agriculture Program in Agricultural Extension and Development, Sukhothai Thammathirat Open University
2 รองศำสตรำจำรย์ ดร. ประจำสำขำเกษตรศำสตรแ์ ละสหกรณ์ มหำวิทยำลยั สโุ ขทยั ธรรมำธิรำช
Associate Professor, The School of Agriculture and Cooperatives Sukhothai Thammathirat Open University
3 รองศำสตรำจำรย์ ดร. ประจำสำขำเกษตรศำสตรแ์ ละสหกรณ์ มหำวิทยำลยั สโุ ขทยั ธรรมำธิรำช
Associate Professor, The School of Agriculture and Cooperatives Sukhothai Thammathirat Open University

362

การประชมุ วิชาการระดบั ชาติ ครง้ั ท่ี 18 มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร์ วทิ ยาเขตกาํ แพงแสน วนั ท่ี 8-9 ธนั วาคม 2564

สำรสนเทศและสือ่ สงั คมออนไลน์ ประสบกำรณก์ ำรใชส้ ือ่ สงั คมออนไลน์ และค่ำใชจ้ ำ่ ยอนิ เทอรเ์ นต็ ตอ่ เดือน ของทงั้ 2 กลมุ่
มคี วำมแตกต่ำงกนั อย่ำงมีนยั สำคญั ยงิ่ ทำงสถิตทิ ่ีระดบั 0.01

คาสาคญั : กำรรบั ขอ้ มลู ขำ่ วสำร เทคโนโลยีสำรสนเทศ ส่อื สงั คมออนไลน์ เกษตรกรผปู้ ลกู ขำ้ ว

Abstract
The objectives of this research were to study 1) information reception through information technology and
online social media 2) the appropriateness of information reception 3) problems and suggestions in information
reception through information technologyand online social media 4) the comparison in information reception through
information technology and online social media between Gen B group and Gen X-Y group. The population of this study
was 280 rice production farmers in the area of Ban Klap sub-district, Nong Don district, Saraburi province who had
registered with the department of agricultural extension in the production year 2018/2019 and had experiences in
informationtechnologyand onlinesocialmedia usage.Thesample size of 165 people was determinedby using Taro
Yamaneformulawith theerror valueof 0.05 andstratifiedrandomsamplingby determiningsub-group (stratification)of
the population according to the proportions which appointed from 2 groups such as 97 people from Gen B group (aged
57 – 75 years) and68 people fromGenX –Y group(aged 21 – 56 years)andby pickingnamelotto accordingtothe
determinedproportion.Datawas collectedthroughconductinginterviewand wasanalyzedby using statisticssuchas
descriptive statistics, ranking, and t-test. The results of the research found out that 1) Gen B group had the average of
informationreceptionthroughinformationtechnologyandonlinesocialmediaof 35.52 minutesper daywhileGenX - Y
grouphadtheaveragetime of54.93 minutesper day.Allof thefarmers receivednewsandinformationfromhomevia
smartphones and LINE application usage. The number one tool and online social media used by Gen B group was
smartphones and Facebook. 2) Farmers thought that suitable location in information reception was multifunction pavilion
in the village. Gen B group expressed that extension method and appropriate timing in information reception was
through agricultural extension officers by home or farm visit during 12.01 – 3.00 p.m. For Gen X - Y group, it was internet
and online social media during 3.01 – 6.00 p.m. 3) All of the farmers faced with the most problematic problem regarding
economicaspectin informationreceptionthroughinformationtechnologyandonlinesocialmediaandthenumberone
suggestion from farmers was the support in information technology and basic structure in the community. 4) According
to the study, the time in information reception through information technology and online social media, the experience in
theuseofonlinesocialmedia,andmonthlyinternetfeeofall ofthe 2 groupshadstatisticallysignificantdifferenceatthe
level of 0.01.

Keywords: information reception, information technology, social media, rice farmer
E-mail address: [email protected]

363

การประชุมวชิ าการระดับชาติ ครงั้ ที่ 18 มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกําแพงแสน วนั ที่ 8-9 ธันวาคม 2564

สถานการณป์ ่ าสงวนภจู อมแงเมอื งเซียงเงิน แขวงหลวงพระบาง
สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว

Situation of Phou Jom Ngeir Forest Protected Area in Xiangngern District,
LuangPrabang Province, Lao People’s Democratic Republic

บญุ เฮอื ง จนั ทนน์ าง1 พหล ศกั ดค์ิ ะทศั น์ 1 สำยสกลุ ฟองมลู 1 นคเรศ รงั ควดั 1
Bounheuang Channang1, Phahol Sakkatat1, Saisakul Fongmul1, and Nakarate Rungkawat1

บทคดั ย่อ
กำรวิจยั ครงั้ นีม้ ีวัตถุประสงคเ์ พ่ือศึกษำบริบทของชุมชนในพืน้ ท่ี สภำพป่ ำ และ สถำนกำรณป์ ่ ำสงวนภู
จอมแง เมืองเซียงเงิน แขวงหลวงพระบำง สำธำรณรฐั ประชำธิปไตยประชำชนลำว เก็บรวบรวมขอ้ มูลโดยกำร
สมั ภำษณเ์ ชิงลึก จำกกล่มุ ผใู้ หข้ อ้ มลู สำคญั ประกอบดว้ ย 1) ขำ้ รำชกำรท่ีปฏิบตั ิงำนในพืน้ ท่ี 2 คน 2) กล่มุ ผนู้ ำใน
ชมุ ชน จำนวน 10 คน วิเครำะหข์ อ้ มลู เชิงเนือ้ หำ ผลกำรวิจยั พบว่ำ สภำพป่ ำสงวนภูจอมแงเป็นป่ ำดงดิบแลง้ และ
ป่ำเต็งรงั ประกอบดว้ ยพนั ธไุ์ มท้ ่ไี มผ่ ลดั และพนั ธไุ์ มท้ ่ผี ลดั ใบในชว่ งฤดแู ลง้ ในปี พ.ศ 2523 ป่ำมีควำมอดุ มสมบรู ณ์
มำก ป่ ำไมห้ นำทึบ มีตน้ ไมข้ นำดใหญ่มำกมำย มีจำนวนสิ่งมีชีวิตและควำมหลำกหลำยทำงชวี ภำพมำก ปัจจุบนั
สถำนกำรณป์ ่ ำสงวนภจู อมแงพบว่ำ มีกำรเขำ้ ไปใชป้ ระโยชนใ์ นพืน้ ท่ปี ่ ำเพิ่มมำกขึน้ เพ่ือทำกำรเกษตร ทำใหพ้ ืน้ ท่ี
ป่ำไมล้ ดลงอย่ำงตอ่ เน่ือง สภำพปัญหำท่เี กดิ ขนึ้ 1) กำรลกั ลอบตดั ไมท้ ำลำย 2) นำพืชสมนุ ไพร เก็บของป่ำไปขำย
3) กำรลำ่ สตั วป์ ่ำ 4) บกุ รุกพนื้ ท่ปี ่ำไมเ้ พ่อื ขยำยพืน้ ท่ที ำกำรเกษตร

คาสาคญั : กำรเปลีย่ นแปลง ป่ำสงวนภจู อมแง เมืองเซยี งเงิน แขวงหลวงพระบำง สำธำรณรฐั ประชำธิปไตยประชำชนลำว

1 สำขำวิชำพฒั นำทรพั ยำกรและสง่ เสรมิ กำรเกษตร คณะผลติ กรรมกำรเกษตร มหำวิทยำลยั แม่โจ้ เชยี งใหม่
Department of Resources Development and Agricultural Extension, Faculty of Agricultural Production Maejo University, Chiang Mai,
Thailand

364

การประชมุ วิชาการระดบั ชาติ คร้งั ท่ี 18 มหาวทิ ยาลัยเกษตรศาสตร์ วทิ ยาเขตกําแพงแสน วนั ที่ 8-9 ธนั วาคม 2564
Abstract

The objective of the study to investigate the community context, forest condition and situation
in Xiangngern district, Luangprabang province, Lao People’s Democratic Republic. The data were
collected by using an indepth-interview from the key informant: 1) 2 government officers whose
duties were to forestry work in the local and 2) 10 community leaders. The data was analyzed by
content analysis. The research results revealed that the forest type of forest protected area was dry
evergreen and dry dipterocarp forest. In B.E.2523 it had species richness and biodiversity. The current
Phou Jom Ngeir forest protected area was almost destroyed continuously for agriculture of people
residing around the forest protected area. The problem states were as follow: 1) illegal deforestation,
2) gathering of forest product 3) hunting wild lives and 4) encroachment of forest areas to expand the
arable of the people.

Keywords: Forest cover change, Phou Jom Ngeir Forest Protected area, Xiangngern District, LuangPrabang Province, Lao
People’s Democratic Republic

. E-mail address: [email protected]

365

การประชุมวชิ าการระดบั ชาติ คร้ังที่ 18 มหาวทิ ยาลัยเกษตรศาสตร์ วทิ ยาเขตกาํ แพงแสน วนั ท่ี 8-9 ธันวาคม 2564

การมีส่วนร่วมของประชาชนในการอนุรักษป์ ่ าชุมชนกลุ่มหว้ ยขงิ
เมืองโพนไช แขวงหลวงพระบาง สาธารณรัฐประชาธปิ ไตยประชาชนลาว

People Participation in Community Forest Conservation
of Houyking County Phonxai District, Luangprabang Province, Lao PDR

แสงคา ผลเจรญิ 1 สำยสกลุ ฟองมลู 1 พหล ศกั ด์คิ ะทศั น1์ กงั สดำล กนกหงษ์1
Sangkham Phonchaluen1, Saisakul Fongmul1, Phahol Sakkatat1, and Kangsadan Kanokhong1

บทคัดยอ่
กำรศึกษำครงั้ นี้ มีวตั ถุประสงคเ์ พ่ือศึกษำกำรมีส่วนร่วมของประชำชนในกำรอนุรกั ษ์ป่ ำชุมชน ปัญหำ
และอุปสรรคของประชำชนในกำรอนรุ กั ษ์ป่ ำชุมชนหว้ ยขีง เมืองโพนไซ แขวงหลวงพระบำง โดยใชแ้ บบสอบถำม
และสมั ภำษณห์ วั หนำ้ ครวั เรือนหรือตวั แทนหวั หนำ้ ครวั เรือนกลมุ่ ตวั อย่ำงจำนวน 252 คน วิเครำะหข์ อ้ มลู โดยใช้
สถติ ิเชิงพรรณนำ ผลกำรศกึ ษำพบวำ่ กำรมีสว่ นรว่ มของประชำชนในกำรอนรุ กั ษป์ ่ ำชมุ ชนทงั้ 5 ดำ้ น โดยภำพรวม
มีค่ำเฉล่ียอยู่ในระดับปำนกลำง ไดแ้ ก่ ดำ้ นกำรเผยแพร่ควำมรูก้ ำรอนุรกั ษ์ป่ ำชุมชน และกำรป้องกันไฟป่ ำ ส่วน
ดำ้ นกำรป้องกนั รกั ษำป่ ำ กำรประชำสมั พนั ธเ์ ก่ียวกับกำรอนรุ กั ษป์ ่ ำและกำรปลกู ป่ ำชุมชน มีกำรมีส่วนร่วมอย่ใู น
ระดบั นอ้ ย ปัญหำในกำรอนรุ กั ษป์ ่ำชุมชน พบว่ำ ประชำชนจำนวนหน่งึ ยงั มีกำรละเมิดกฎระเบียบ เช่น กำรบกุ รุก
พืน้ ท่ีป่ ำเพ่ือทำกำรผลิต กำรลกั ลอบตดั ไม้ กำรเก็บของป่ำในปริมำณมำก กำรขยำยพนื้ ท่ปี ลกู หญำ้ เลีย้ งสตั ว์ ส่วน
อปุ สรรคในกำรอนรุ กั ษป์ ่ำชมุ ชน ไดแ้ ก่ เจำ้ หนำ้ ท่มี จี ำนวนนอ้ ย งบประมำณมีจำกดั ประชำกรเพม่ิ ขนึ้ ประชำชนยงั
ขำดควำมรูแ้ ละควำมเขำ้ ใจเรือ่ งกำรอนรุ กั ป่ำ

คาสาคญั : กำรมีส่วนรว่ ม ป่ำชมุ ชน กำรอนรุ กั ษ์ แขวงหลวงพระบำง สำธำรณรฐั ประชำธิปไตยประชำชนลำว

1 สำขำวชิ ำพฒั นำทรพั ยำกรและสง่ เสรมิ กำรเกษตร คณะผลติ กรรมกำรเกษตร มหำวิทยำลยั แมโ่ จ้ เชยี งใหม่
Department of Resources Development and Agricultural Extension, Faculty of Agricultural Production Maejo University, Chiang Mai, Thailand

366

การประชมุ วชิ าการระดับชาติ คร้ังท่ี 18 มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร์ วทิ ยาเขตกําแพงแสน วันที่ 8-9 ธนั วาคม 2564
Abstract

The objective of this research is to study on participation of people in community forest
conservation, issues, and obstacles of people in community forest conservation of Houyking county
Phonxay district, Loungprabang Province, Lao PDR. A questionnaire was used to survey 252 people to
be representative of households. Descriptive statistic was employed to analyze data. The results of the
participation of people in community forest conservation in five activities found that the activities of
knowledge dissemination in community forest conservation, and forest fire prevention are average
scores at the middle. For part of forests prevention, public relations, and forest restoration activities are
low participation. The issues of community forest conservation found that some people are not strict
regulations such as forest encroachment for providing production area, illegal logging, over usage of
non-timber forest products, pasture land expansion. The obstacles in community forest conservation
fund that the government staff is not enough in management, limited budget, growing population, and
lack of knowledge and understanding in forest conservation.

Keywords: participation, community forest, conservation, Luangprabang Province, Lao P.D.R
E-mail address: [email protected]

367

การประชมุ วชิ าการระดับชาติ ครงั้ ท่ี 18 มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกาํ แพงแสน วนั ที่ 8-9 ธันวาคม 2564

การใช้ส่อื แอนิเมชันเพ่อื ส่งเสริมการหยุดเผาตอซังของเกษตรกร
อาเภอบางนา้ เปรีย้ ว จังหวัดฉะเชิงเทรา

The Use of Animation to Encourage Farmers to Stop Burning Stubble
in Bang Nam Priao District, Chachoengsao Province.

ณัฐพสิ ษิ ฐ์ จารุพงศ1์ พลสรำญ สรำญรมย2์
Natpisit Charuphong1, and Ponsaran Saranrom2

บทคดั ยอ่
กำรวิจยั ครงั้ นีม้ ีวตั ถปุ ระสงคเ์ พ่ือศกึ ษำ (1) เพ่อื ศกึ ษำสภำพทำงสงั คม เศรษฐกิจ และสภำพกำรผลิต
ของเกษตรกร (2) เพ่ือศึกษำกำรไดร้ บั และควำมตอ้ งกำรส่งเสริมกำรใชส้ ื่อแอนิเมชนั เพ่ือกำรหยุดกำรเผำตอซัง (3)
เพ่ือผลิตส่ือแอนิเมชนั ตำมควำมตอ้ งกำรของเกษตรกร (4) ควำมคิดเห็นเก่ียวกบั ส่ือแอนเิ มชนั ในกำรหยุดเผำตอซงั
(5) เพ่ือศกึ ษำปัญหำและขอ้ เสนอแนะกำรใชส้ ื่อแอนเิ มชนั ของเกษตรกร ประชำกรท่ศี ึกษำ คือ สมำชิกเกษตรกรแปลงใหญ่
ขำ้ วอำเภอบำงนำ้ เปรีย้ ว จงั หวดั ฉะเชิงเทรำ จำนวน 1,100 รำย กำหนดกล่มุ ตวั อย่ำงเป็นรอ้ ยละ 10 ของประชำกร ได้
จำนวน 110 รำย ผลกำรวิจัย พบว่ำ (1) เกษตรกรส่วนใหญ่เป็นเพศชำย อำยุเฉล่ีย 50.52 ปี มีพืน้ ท่ีเช่ำนำเฉลี่ย
17.14 ไร่ ใชว้ ิธีกำรเผำหลงั กำรเก็บเกี่ยว (2) แหล่งควำมรูเ้ ดิมเกี่ยวกับกำรหยุดเผำตอซังในระดับมำกท่ีสุด คือ
เจำ้ หนำ้ ท่ีส่งเสริมกำรเกษตรและเครือข่ำยอินเทอรเ์ น็ต (3) ผลิตส่ือแอนิเมชันเรื่องส่งเสริมกำรหยดุ เผำ ยำว 9.40
นำที (4) เกษตรกรทงั้ หมดเห็นดว้ ยกับควำมรูเ้ กี่ยวกับกำรหยดุ เผำตอซงั หลงั รบั ชมส่ือ (5) สภำพทำงเศรษฐกิจและ
ควำมพรอ้ มของสญั ญำณอินเทอรเ์ น็ตเป็นปัญหำในระดบั มำกท่สี ดุ
คาสาคญั สอ่ื แอนเิ มชนั , กำรส่งเสริม, กำรหยดุ เผำตอซงั , จงั หวดั ฉะเชิงเทรำ

1 นกั ศกึ ษำหลกั สตู รเกษตรศำสตรมหำบณั ฑติ มหำวทิ ยำลยั สโุ ขทยั ธรรมำธิรำช
Master of Agriculture Program Sukhothai Thammathirat Open University
2 อำจำรยป์ ระจำสำขำวชิ ำเกษตรศำสตรแ์ ละสหกรณ์ มหำวทิ ยำลยั สโุ ขทยั ธรรมำธิรำช
Lecturer of the School of Agriculture and Cooperatives Sukhothai Thammathirat Open University

368

การประชุมวชิ าการระดบั ชาติ ครัง้ ที่ 18 มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกําแพงแสน วนั ที่ 8-9 ธนั วาคม 2564
Abstract

The objectives of this study were to study (1) social, economic, and production conditions
of farmers (2) accessibility behavior and the use of animation media of farmers (3) the production and
extension of animation media usage of farmers (4) the evaluation of the use of animation media in
stopping the stubble burning of farmers and (5) problems and suggestions regarding the use of
animation media of farmers. Thepopulationofthisstudywas1,100ricebig farmingmembersin BangNamPriao
district, Chachoengsaoprovince.The sample size is 110 people The results of the research found out that (1)
most of the farmers were male with the average age of 50.52 years. Most of them rented out the land for
rice farming at about 17.14 Rai on average. (2) The original knowledge sources showed that the highest
level included knowledge receiving from agricultural extension officers and internet network. (3) The
animation media named stop the burning extension was 9.40 minute. (4) All of the farmers agreed upon
knowledge about the stop of stubble burning after watching the media. (5) Economic condition and
readiness of internet signal were at the highest level problem.

Keywords: animation media, extension, stubble burning stop, Chachoengsao Province
E-mail address: [email protected]

369

การประชุมวชิ าการระดบั ชาติ ครง้ั ท่ี 18 มหาวทิ ยาลัยเกษตรศาสตร์ วทิ ยาเขตกาํ แพงแสน วันที่ 8-9 ธันวาคม 2564

ความคดิ เหน็ ของผู้เขา้ ร่วมงานตอ่ การจดั กิจกรรม “ตลาดของดี SMEs เกษตรไทย”
ณ ตลาดคลองผดุงกรุงเกษม

Visitors’ Opinion on “Talad Khong Dee SMEs Kaset Thai” Event
at Khlong Phadung Krung Kasem Market

เบญจมำภรณ์ ศิรพิ ิน1 รพี ดอกไมเ้ ทศ1 อำรรี ตั น์ ภำคพธิ เจรญิ 2
Benjamapon Siripin 1, Rapee Dokmaithes1 , and Areerat Pakpitjaroen2

บทคัดย่อ
กำรศกึ ษำวิจยั นี้ มีวตั ถปุ ระสงคเ์ พ่ือศกึ ษำควำมคิดเห็นของผเู้ ขำ้ รว่ มงำนต่อกำรจดั กิจกรรม “ตลำดของดี
SMEs เกษตรไทย” ณ ตลำดคลองผดงุ กรุงเกษม โดยใชแ้ บบสำรวจสมุ่ เกบ็ ตวั อย่ำงผเู้ ขำ้ รว่ มงำน จำนวน 400 คน
ผลกำรศึกษำ พบว่ำ ผูเ้ ขำ้ ร่วมงำนส่วนใหญ่แสดงควำมคิดเห็นต่อกำรจดั กิจกรรมทงั้ 7 มิติ อยู่ในระดับควำมพึง
พอใจระดับมำกทั้งหมด โดยมิติผลิตภัณฑ์มีค่ำเฉลี่ยสูงสุด รองลงมำมิติกำรดูแลลูกค้ำ กริยำ มำรยำทของ
พนกั งำน มิติควำมสมบรู ณ์ กำรต่อเน่ืองของกำรประสำนงำน มิติกำรสื่อสำรรำยละเอียดสินคำ้ ท่ีชดั เจน มิติควำม
สะดวกในกำรซอื้ สินคำ้ มิติรำคำ และมิติควำมสะดวกสบำย สำหรบั ปัญหำสงู สดุ ท่ีผเู้ ขำ้ รว่ มสว่ นใหญ่ระบปุ ัญหำ
คือ มิติควำมสะดวกสบำย ไดแ้ ก่ ท่ีจอดรถนอ้ ย ท่ีน่งั รบั ประทำนอำหำรมีนอ้ ย และหอ้ งนำ้ มีนอ้ ย รองลงมำเป็นมติ ิ
รำคำ ไดแ้ ก่ รำคำสินคำ้ แพงกว่ำทอ้ งตลำดท่วั ไป และมิติดำ้ นผลิตภณั ฑ์ ไดแ้ ก่ รำ้ นอำหำรมีนอ้ ย และสินคำ้ ซำ้ กนั
หลำยรำ้ น ขอ้ เสนอแนะว่ำควรเพ่ิมพืน้ ท่จี อดรถ เพ่ิมจำนวนท่ีน่งั ทำนอำหำร จดั ใหม้ ีสินคำ้ ท่ีหลำกหลำย โดยเสนอ
ใหม้ ีสินคำ้ เกษตรมำจำหน่ำยเพิ่มขนึ้

คาสาคัญ: ควำมคิดเหน็ ของผเู้ ขำ้ รว่ มงำน, ตลำดของดี SMEs เกษตรไทย, ตลำดคลองผดงุ กรุงเกษม

1 ภำควชิ ำส่งเสริมและนเิ ทศศำสตรเ์ กษตร คณะเกษตร กำแพงแสน มหำวิทยำลยั เกษตรศำสตร์
Department of Agricultural Extension and Communication Faculty of Agriculture at Kham Phaeng Saen Kasetsart University
2 ภำควชิ ำกำรพฒั นำทรพั ยำกรมนษุ ยแ์ ละชมุ ชน คณะศกึ ษำศำสตรแ์ ละพฒั นศำสตร์ มหำวทิ ยำลยั เกษตรศำสตร์
Department of Human and Community Resource Development Faculty of Education and Development Sciences Kasetsart
University

370

การประชุมวชิ าการระดบั ชาติ ครง้ั ท่ี 18 มหาวทิ ยาลัยเกษตรศาสตร์ วทิ ยาเขตกาํ แพงแสน วันท่ี 8-9 ธนั วาคม 2564
Abstract

This research study aimed to survey the opinions of the visitors on “Talad Khong Dee SMEs
Kaset Thai” event at Khlong Phadung Krung Kasem Market. A random survey was used to collect data
from 4 0 0 samples. The results of the study revealed that most of the participants expressed their
opinions on the activities in all 7dimensions at high level of satisfaction. The customer solution/customer
need dimension had been the highest average, followed by the caring/competence dimension,
complete/coordination continuity dimension, communication dimension, dimensions of convenience
choice, dimensions of customer cost and dimensions of comfortable/comfort cleanliness. For the
problems and difficulties, the majority of participant identified on the dimensions of comfortable/comfort
cleanliness such as less of parking space, dining seating. and bathrooms, followed by the dimensions
of customer cost, for instance, the product price was more expensive than the general market; and
customer solution/customer need dimension that rare food shops and undifferentiated products.
Consequently, the suggestions should increase the parking space and the number of dining zone,
provide a variety of products which offering more agricultural products to trade.
keywords: Visitors’ opinion, Talad Khong Dee SMEs Kaset, Khlong Phadung Krung Kasem Market

E-mail address: [email protected]

371

การประชุมวชิ าการระดบั ชาติ ครง้ั ท่ี 18 มหาวทิ ยาลัยเกษตรศาสตร์ วทิ ยาเขตกําแพงแสน วนั ที่ 8-9 ธันวาคม 2564

รูปแบบการดดู น้าและระยะเวลาการดดู น้าของเมลด็ พันธุพ์ ริกขหี้ นูในนา้ และสารละลาย KNO3
Imbibition Pattern and Duration of Chili Seeds with Water and KNO3 Solution

อษุ า สง่าแสง1 รกั ศกั ดิ์ เสรมิ ศกั ด์ิ2 และ พิจติ รา แกว้ สอน1*
Usa Sangasaeng1, Raksak Sermsak2 and Pichittra Kaewsorn1*

บทคดั ย่อ
วิธีการเตรียมพรอ้ มเมล็ดพนั ธุ์จาเป็นตอ้ งเขา้ ใจรูปแบบการดดู นา้ ของเมล็ด ดงั นน้ั จึงมีวตั ถปุ ระสงคเ์ พ่ือ
ศกึ ษารูปแบบการดดู นา้ และระยะเวลาการดดู นา้ ของเมล็ดพนั ธพุ์ รกิ ขหี้ นู 2 พนั ธุ์ ไดแ้ ก่ หว้ ยสที น และซุปเปอรฮ์ อต
(ความชืน้ 5.9 และ 5.8 เปอรเ์ ซ็นต์ ตามลาดบั ) แช่ในนา้ reverse osmosis และ KNO3 3 เปอรเ์ ซ็นต์ เป็นเวลา 6,
12, 18 และ 24 ช่วั โมง พบว่าระยะท่ี 1 การดดู นา้ ของเมล็ดพรกิ ทงั้ สองพนั ธเุ์ พมิ่ ขนึ้ อย่างรวดเรว็ โดยการดดู นา้ ของ
เมล็ดพริกขีห้ นพู นั ธุห์ ว้ ยสีทนท่ีแช่ในนา้ และ KNO3 3 เปอรเ์ ซ็นต์ เร่มิ เขา้ สรู่ ะยะท่ี 2 ท่ีเวลา 5.82 และ 5.86 ช่วั โมง
หลงั แช่เมล็ด ตามลาดบั ส่วนการดดู นา้ ของเมล็ดพรกิ ขีห้ นูพันธุซ์ ุปเปอรฮ์ อตเร่ิมเขา้ สรู่ ะยะท่ี 2 ท่ีเวลา 6.09 และ
5.95 ช่วั โมง หลงั แช่เมล็ด ตามลาดับ อย่างไรก็ตามการแช่เมล็ดพริกทงั้ สองพนั ธุใ์ นนา้ และ KNO3 3 เปอรเ์ ซ็นต์
เป็นเวลา 24 ช่วั โมง ทาใหค้ วามชนื้ ของเมล็ดทงั้ สองพนั ธุม์ ีค่าใกลเ้ คียงกนั ประมาณ 50 เปอรเ์ ซ็นต์ และอยใู่ นระยะ
ท่ี 2 ของรูปแบบการดดู นา้ ของเมล็ด ซ่งึ เพยี งพอสาหรบั กระบวนการงอก

คาสาคญั : ความชนื้ ของเมลด็ ระยะงนั แรงในการดดู นา้

ABSTRACT
Seed priming method is necessary to understand the seed imbibition pattern. Therefore, the
aim of the study was to determine the imbibition pattern and duration of 'Huay Si Thon' and 'Super Hot'
chili seeds (5.9 and 5.8% moisture content (MC), respectively). Soaking seed in reverse osmosis (RO)
water and 3% KNO3 solution for 6, 12, 18 and 24 hours. The results showed that the MC of both cultivars
rapidly increased in phase I of the imbibition pattern. The imbibition of 'Huay Si Thon' chili seeds soaked
in RO water and 3% KNO3 solution entered phase II at 5.82 and 5.86 hours after soaking, respectively,
whereas the imbibition of 'Super Hot' chili seeds entered phase II at 6.09 and 5.95 hours after soaking,
respectively. However, soaked seeds of both cultivars in RO water and 3% KNO3 solution for 24 h had
a similar level of approximately 50% MC and were in phase II of the imbibition pattern, which is sufficient
for the germination process.

Key word: Seed moisture content, Lag phase, Imbibition force
* Corresponding author; e-mail address: [email protected]

1 ภาควชิ าพืชสวน คณะเกษตร มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร์ กรุงเทพฯ 10900
Department of Horticulture, Faculty of Agriculture, Kasetsart University, Bangkok 10900
2 ภาควิชาเกษตรกลวิธาน คณะเกษตร มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร์ กรุงเทพฯ 10900
Department of Farm Mechanics, Faculty of Agriculture, Kasetsart University, Bangkok 10900

372

การประชุมวชิ าการระดับชาติ ครั้งท่ี 18 มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร์ วทิ ยาเขตกําแพงแสน วนั ที่ 8-9 ธันวาคม 2564

การประเมินศกั ยภาพการใหผ้ ลผลิตขา้ วโพดลกู ผสมก่อนการคา้ ของศนู ยว์ จิ ัยขา้ วโพดและ
ข้าวฟ่ างแห่งชาติ

Evaluation of Yield Potential for Pre-commercial Hybrid Corn of the National Corn and
Sorghum Research Center

โรจนพงศ์ ไชยสทิ ธิ์1 ณฐั นี จตุ โิ รจนป์ กรณ1์ สรรเสรญิ จาปาทอง1 และ ชศู กั ดิ์ จอมพกุ 2
Rodchanapong Chaiyasit1, Nattanee Jutirojpakorn1, Sansern Jampatong1 and Choosak Jompuk2

บทคัดยอ่
การคดั เลือกขา้ วโพดไรล่ กู ผสมเด่ียวท่ดี ีควรมีผลผลิตสงู และลกั ษณะทางการเกษตรอ่ืน ๆ ท่ีดี นอกจากนี้
ลูกผสมควรมีความสามารถในการปรับตัวต่อสภาพแวดล้อมท่ีเปล่ียนแปลงได้ ดังนั้น การทดลองนีจ้ ึงมี
วตั ถุประสงคเ์ พ่ือประเมินศกั ยภาพการใหผ้ ลผลิตและลกั ษณะทางการเกษตรของขา้ วโพดเลีย้ งสตั วล์ กู ผสมเดี่ยว
ก่อนการคา้ ของศูนยว์ ิจัยข้าวโพดและข้าวฟ่ างแห่งชาติ และคัดเลือกพันธุ์ข้าวโพดเลีย้ งสตั วล์ ูกผสมเด่ียวท่ีมี
ศกั ยภาพการใหผ้ ลผลติ สงู กวา่ พนั ธุส์ วุ รรณ 4452 ประมาณ 5–10 เปอรเ์ ซ็นต์ การทดลองนีก้ ระทาโดย นาสายพนั ธุ์
แทจ้ านวน 15 สายพนั ธุ์ ผสมกับ Ki48 และ สายพันธุแ์ ทอ้ ีกชุดหน่ึงจานวน 9 สายพนั ธุ์ ผสมกับ Ki60 ไดล้ กู ผสม
เด่ียวทงั้ หมด 24 สายพนั ธุ์ สายพันธุแ์ ทท้ งั้ หมดไดม้ าจากโครงการปรบั ปรุงพนั ธุข์ องศูนยว์ ิจัย ฯ สาหรบั การปลกู
ทดสอบผลผลิตนน้ั นาลกู ผสมเดี่ยวก่อนการคา้ ทงั้ 24 ค่ผู สม และพนั ธุก์ ารคา้ ปลกู ร่วมทดสอบ 16 พนั ธุ์ ปลกู และ
ทดสอบในแผนการทดลองแบบสมุ่ ในบล๊อคสมบรู ณ์ (RCBD) ทา 3 ซา้ และปลกู ใน 5 สภาพแวดลอ้ ม ขนาดแปลง
ย่อยปลูก 2 แถว แถวยาว 5 เมตร ระยะปลูก 0.75 × 0.20 ม2 ผลการปลูกทดสอบผลผลิตลูกผสมเด่ียวใน 5
สภาพแวดลอ้ ม พบว่าลูกผสมก่อนการคา้ ทัง้ 24 พันธุ์ มีผลผลิตเฉล่ียอยู่ระหว่าง 1,026 – 1,439 กก./ไร่ พันธุ์
ลกู ผสมการคา้ รว่ มทดสอบทงั้ 16 พนั ธุ์ ใหผ้ ลผลติ เฉลีย่ อย่รู ะหวา่ ง 1,192 – 1,594 กก./ไร่ โดยพนั ธุล์ กู ผสมท่ีใหผ้ ล
ผลิตสงู สดุ ไดแ้ ก่ พนั ธุ์ DK9979C มีผลผลิต 1,594 กก./ไร่ ลกู ผสมก่อนการคา้ ท่ีใหผ้ ลผลิตสูง 3 อนั ดบั แรก ไดแ้ ก่
พันธุ์ KSX5720, KSX5819 และ KSX6108 มีผลผลิต 1,493, 1,451 และ 1,355 กก./ไร่ ตามลาดับ เม่ือใช้พนั ธุ์
Suwan 4452 เป็นพนั ธุ์เปรียบเทียบมาตรฐาน (check) ซ่ึงมีผลผลิต 1,271 กก./ไร่ เปรียบเทียบกับลูกผสมก่อน
การคา้ พบว่าลูกผสมก่อนการคา้ KSX5720 และ KSX5918 มีผลผลิตสูงกว่าพนั ธุเ์ ปรียบเทียบคิดเป็น 117 และ
114 เปอรเ์ ซ็นต์ ตามลาดบั เม่ือพิจารณาค่าพารามิเตอรข์ องความเสถียรภาพตามวิธีการ Eberhart and Russell
(1996) พบว่าพนั ธุข์ า้ วโพดทัง้ 2 พนั ธุ์ มีค่าสมั ประสิทธิ์ของรีเกรสช่นั (b) เท่ากับ 1.06 และ 2.13 ตามลาดบั ซ่งึ ไม่
แตกต่างจาก 1 และมีค่าเบี่ยงเบนจากรีเกรสช่นั ( 2 ) ไม่ต่างจาก 0 ดงั นน้ั พนั ธุ์ KSX5720 และ KSX5918 เป็น
พนั ธุท์ ่มี เี สถียรภาพดแี ละผลผลติ สงู

คาสาคญั : สายพนั ธุแ์ ท,้ ลกู ผสม, เสถียรภาพ

1 ศนู ยว์ ิจยั ขา้ วโพดและขา้ วฟ่างแหง่ ชาติ คณะเกษตร มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร์ ต.กลางดง อ.ปากชอ่ ง จ.นครราชสีมา 30320
National Corn and Sorghum Research Center, Faculty of Agriculture Kasetsart University, Klang Dong, Pak Chong, Nakhon
Ratchasima 30320
2 ภาควิชาพชื ไรน่ า คณะเกษตร กาแพงแสน มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร์ วทิ ยาเขตกาแพงแสน จ. นครปฐม 73140
Department of Agronomy, Faculty of Agriculture Kamphaeng Saen, Kasetsart University, Kamphaeng Saen Campus, Nakhon
Pathom 73140

373

การประชมุ วชิ าการระดบั ชาติ ครง้ั ที่ 18 มหาวทิ ยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกาํ แพงแสน วนั ที่ 8-9 ธันวาคม 2564

ผลของปริมาณวสั ดุเพาะและภาชนะเพาะเหด็ ต่อการเจรญิ เติบโตและผลผลติ ของเหด็
ยามาบชู ิตาเกะ

Effects of Amount of Substrate and Cultivated Containers on Growth and Yield of
Yamabushitake Mushroom

ศิรพิ งษ์ สุกด1ี พฤกษ์ ชตุ ิมานกุ ลู 1* และ ทติ ิยาภรณ์ ลทั ธิรมย1์
Siripong Sukdee1, Preuk Chutimanukul1* and Thitiyaporn Lattirom1

บทคัดยอ่
เห็ดยามาบูชิตาเกะเป็นเห็ดเศรษฐกิจท่ีสาคญั อีกชนิดหนึ่งของประเทศไทย ซ่ึงเห็ดชนิดนีม้ ีคุณค่าทาง
โภชนาการสงู และมีสรรพคณุ ทางยาหลายประการ ปัจจุบนั การผลิตเหด็ ยามาบชู ิตาเกะยงั คงมีปัญหาเรื่องการให้
ผลผลิตไม่คงท่ีและการใชภ้ าชนะบรรจุประเภทต่างๆ ท่ีมีความหลากหลาย ในการทดลองนีจ้ ึงไดท้ าการศึกษา
ปรมิ าณของวสั ดเุ พาะ ไดแ้ ก่ ปริมาณ 550 และ 750 กรมั ในภาชนะเพาะเห็ดท่ีแตกต่างกัน คือ ขวดพลาสติกและ
ขวดแกว้ โดยวางแผนการทดลองแบบส่มุ สมบูรณ์ (CRD) จานวน 6 ซา้ ซา้ ละ 5 ขวด จากผลการทดลองพบว่า
ปริมาณวสั ดุเพาะ และภาชนะเพาะเห็ดทงั้ 2 มีจานวนดอกต่อขวดและค่าประสิทธิภาพการผลิตไม่แตกต่างกัน
อยา่ งมนี ยั สาคญั ทางสถิติ ในขณะท่กี ารเพาะเห็ดดว้ ยขวดแกว้ และวสั ดเุ พาะ 750 กรมั (G750) ใหผ้ ลผลติ นา้ หนกั
แหง้ สงู ท่ีสดุ นอกจากนผี้ ลการทดลอง พบว่า ไมค่ วรใชข้ วดแกว้ และวสั ดเุ พาะ 550 กรมั (G550) ในการเพาะเห็ดยา
มาบูชิตาเกะเน่ืองจากเสน้ ผ่านศนู ยก์ ลางดอกเห็ด นา้ หนกั สด และนา้ หนกั แหง้ มีค่านอ้ ยกว่าส่ิงทดลองอ่ืนอย่างมี
นยั สาคญั ทางสถิติ

คาสาคัญ: เหด็ ยามาบชู ติ าเกะ, วสั ดเุ พาะ, ภาชนะเพาะเห็ด, การเจรญิ เติบโต

Abstract
Yamabushitake mushroom is one of important commercial mushroom in Thailand, which has
high nutritional and many medicinal properties. Nowadays, the production of Yamabushitake mushroom
continues to be a problem of unstable yields and the use of various types of containers. This experiment
was conducted to investigate the amount of substrate, which included 550 and 750 g with the different
cultivated containers, which including a plastic bottle and a glass bottle. The experiment was arranged
by completely randomized design (CRD) with 6 repetitions, 5 bottles each. The results showed that
amount of substrate and the two mushroom cultivation containers had the number of cap and Biological
Efficiency were not significantly different from each other. While 750 g substrate with glass bottle (G750)
showed the highest yield in dry weight. In addition, from the results found that the 550 g (G550) substrate
with glass bottle could not use in this cultivation of Yamabushitake mushroom because the diameter of
the cap, fresh weight and dry weight were significantly lower than other treatments.

Keywords: Yamabushitake mushroom, substrate, cultivated containers, growth
*Corresponding author; email address: [email protected]

1 สาขาวชิ าเทคโนโลยกี ารเกษตร คณะวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี มหาวทิ ยาลยั ธรรมศาสตร์ ศนู ยร์ งั สติ จ. ปทมุ ธานี 12121
Department of Agriculture Technology, Faculty of Science and Technology, Thammasat University, Rangsit campus,
Pathumthani 12121, Thailand

374

การประชมุ วชิ าการระดบั ชาติ ครงั้ ท่ี 18 มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกําแพงแสน วนั ที่ 8-9 ธนั วาคม 2564

ผลของคารบ์ อนตอ่ การผลิตกรดไขมันอพี ีเอและฟิ วโคแซนทนิ จากไดอะตอม
Phaeodactylum tricornutum ทเี่ ลยี้ งภายใต้สภาวะมกิ โซโทรฟิ ค

Effect of Carbon on Eicosapentaenoic acid (EPA) and Fucoxanthin Production from
Phaeodactylum tricornutum under Mixotrophic Condition

ธนพร เฉดิ สกลุ กิจ1 จนั ทนา ไพรบรู ณ์1* และ อนงค์ จรี ภทั ร1์
Thanaporn Cherdsakulkij1, Jantana Praiboon1* and Anong Chirapart1

บทคดั ย่อ
Phaeodactylum tricornutum เป็นไดอะตอมเซลลเ์ ด่ียว ท่ีมีความสามารถในการผลิตกรดไขมันอีพีเอ
และฟิ วโคแซนทินไดส้ ูง ซ่ึงเป็นสารสาคัญท่ีมีการนาใช้ประโยชนเ์ ชิงพาณิชยใ์ นอุตสาหกรรมอาหารและยา
การศึกษานีม้ ีวัตถุประสงค์เพ่ือศึกษาผลของแหล่งคารบ์ อนท่ีแตกต่างกันต่อการผลิตชีวมวล กรดไขมันอีพีเอ
และฟิ วโคแซนทินจาก P. tricornutum ท่ีเลีย้ งภายใตส้ ภาวะมิกโซโทรฟิ ค โดยใช้แหล่งคารบ์ อน 4 ชนิด ไดแ้ ก่
นา้ ตาลกลูโคส นา้ ตาลฟรุกโทส กลีเซอรอลดิบ และกลีเซอรอลบริสทุ ธิ์ ผลจากการศกึ ษาพบว่ากลีเซอรอลดิบให้
ผลผลิตชีวมวล (272.67±2.57 mg/L) ผลผลิตกรดไขมันอีพีเอ (2.52±0.14 mg/L) และผลผลิตฟิ วโคแซนทิน
(12.04±0.04 mg/L) สูงสุด จากผลการศึกษานีแ้ สดงใหเ้ ห็นว่ากลีเซอรอลเป็นแหล่งคารบ์ อนท่ีมีศักยภาพและ
เหมาะสมในการผลิตกรดไขมันอีพีเอและฟิ วโคแซนทินจาก P. tricornutum ภายใตส้ ภาวะมิกโซโทรฟิ ค และ
สามารถนาไปพฒั นาเป็นแหลง่ คารบ์ อนในการเลยี้ งไดอะตอมชนิดนีใ้ นระดบั อตุ สาหกรรมได้

คาสาคญั : กรดไขมนั อพี เี อ กลเี ซอรอล นา้ ตาล ฟิวโคแซนทิน Phaeodactylum tricornutum

ABSTRACT
Phaeodactylum tricornutum is a single cell diatom, which are known for its high content of
eicosapentaenoic acid (EPA) and fucoxanthin (Fx), has commercial application in food and
pharmaceutical industries. This study was aimed to evaluate the effects of different carbon sources on
EPA and Fx production from P. tricornutum under mixotrophic condition by using four carbon sources
(glucose, fructose, crude glycerol and refined glycerol). The results showed that the highest of biomass,
EPA and Fx production were obtained from crude glycerol with a value of 272.67±2.57 mg/L, 2.52±0.14
mg/L and 12.04±0.04 mg/L, respectively. These results indicated that glycerol has a potential as a
carbon source and suitable for EPA and Fx production from P. tricornutum under mixotrophic condition
and could be developed as a carbon source for this diatom in an industrial scale.

Keyword: EPA, fucoxanthin, glucose, glycerol, Phaeodactylum tricornutum
*Corresponding author; email address: [email protected]

1 ภาควิชาชีววิทยาประมง คณะประมง มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร์ วทิ ยาเขตบางเขน จ. กรุงเทพมหานคร 10900
Department of Fishery Biology, Faculty of Fisheries, Kasetsart University, Bang Khen Campus, Bangkok 10900

375

การประชมุ วชิ าการระดับชาติ คร้งั ท่ี 18 มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกาํ แพงแสน วนั ท่ี 8-9 ธันวาคม 2564

การชกั นาใหเ้ กดิ แคลลสั และ Somatic Embryo ในการเพาะเลยี้ งเนือ้ เยื่ออินทผลมั พนั ธุ์ KL1
Callus and Somatic Embryo Induction in Date Palm (Phoenix dactylifera L. cv. KL1)
Tissue Culture

ไพฑูรย์ บุปผาดา1* ประกาย อ่อนวิมล2 และ ศิรลิ กั ษณ์ อินทะวงศ3์
Phaitun Bupphada1*, Prakay Onwimol2 and Siriluck Inthawong3

บทคดั ย่อ
อินทผลัม (Phoenix dactylifera L.) เป็นไม้ผลท่ีกาลังไดร้ ับความนิยมในเกษตรกรไทยแต่ประสบปัญหาการ
ขยายพนั ธุจ์ ากตน้ พนั ธุด์ ีเน่อื งจากหนอ่ พนั ธุม์ จี านวนนอ้ ยและตน้ พนั ธุจ์ ากการเพาะเลีย้ งเนือ้ เย่อื นาเขา้ มีราคาสงู งานวจิ ยั
นีจ้ ึงศึกษาการขยายพันธุอ์ ินทผลมั พันธุ์ KL1 ดว้ ยวิธีเพาะเลีย้ งเนือ้ เย่ือแบบ somaticembryogenesis โดยนาตัวอย่าง
ปลายยอดท่ีไดจ้ ากหน่อขา้ งมาชกั นาใหเ้ กิดแคลลสั พบว่าอาหารสตู ร MS ท่ีเติม 2,4-D ความเขม้ ขน้ 250 µM ร่วมกบั 2iP
ความเขม้ ขน้ 10 µM เลีย้ งนาน 32 สปั ดาห์ ชกั นาแคลลสั ไดด้ ีท่ีสดุ โดยมอี ตั ราการเกิดแคลลสั ท่ี 62.5% และนา้ หนกั แคลลสั
ท่ี 658 mg มากท่ีสดุ อย่างมีนยั สาคัญทางสถิติ ส่วนสูตรอาหารท่ีชกั นาใหเ้ กิด somaticembryo ดีท่ีสุดคือสตู ร MS เติม
NAA ความเขม้ ขน้ 1 µM รว่ มกบั ABA ความเขม้ ขน้ 4 µM เลีย้ งนาน 24 สปั ดาห์ โดยมอี ตั ราการเกิด somatic embryo อย่ทู ่ี
40 % และเกิด somatic embryo จานวน 5.1 somatic embryos ตอ่ ขวด

คาสาคญั : เพาะเลยี้ งเนอื้ เย่อื , อนิ ทผลมั , หนอ่ ขา้ ง, ปลายยอด, เอ็มบริโอ, โซมาติก เอม็ บรโิ อจีนเนซีส

Abstract
Date palm (Phoenix dactylifera L.) is a fruit crop that is gaining popularity among Thai farmers but facing the
problem of offshoots shortage and expensive imported tissue-cultured plantlets. This study was carried out to propagate
date palm cv. KL1 using somatic embryogenesis technique.Shoot tips were removed from offshootsand cultured on
callus induction media. The statistically highest callus weight (658 mg) with the highest callus formation rate (62.5 %)
was found on MS medium supplemented with 250 µM 2,4-D and 10 µM 2iP after being cultured for 32 weeks. The
embryogenic callus were then cultured on somatic embryo induction media for 24 weeks. The highest number of
somatic embryos (5.1 per bottle) with the highest somatic embryo formation rate (40 %) were found on MS medium
supplemented with 1 µM NAA and 4 µM ABA.

Key words: Tissue culture, Date palm (Phoenix dactylifera L.), Offshoots, Shoot tips, Embryo, Somatic embryogenesis
*Corresponding author’s email address: [email protected]

1 ศนู ยว์ ิจยั และพฒั นาการเกษตรอานาจเจริญ กรมวชิ าการเกษตร จ.อานาจเจริญ 37000
Amnat Charoen Agricultural Research and Development Center, Department of Agriculture, Amnat Charoen 37000, Thailand
2 สานกั วิจยั พฒั นาเทคโนโลยชี ีวภาพ กรมวชิ าการเกษตร จ.ปทมุ ธานี 12110
Biotechnology Research and Development Office, Department of Agriculture, Pathum Thani 12110, Thailand
3 ศนู ยว์ จิ ยั และพฒั นาการเกษตรเชยี งใหม่ กรมวิชาการเกษตร จ.เชียงใหม่ 50110
Chiangmai Agricultural Research and Development Center, Department of Agriculture, Chiangmai 50110, Thailand

376

การประชมุ วิชาการระดับชาติ ครั้งที่ 18 มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกําแพงแสน วนั ท่ี 8-9 ธนั วาคม 2564

รูปแบบการดูดนา้ และระยะเวลาการดูดน้าของเมลด็ พนั ธุม์ ะเขือเทศในนา้ และสารละลาย KNO3
Imbibition Pattern and Duration of Tomato Seeds in Water and KNO3 Solution

วลิ าสนิ ี รัตนพันธุ1์ รกั ศกั ดิ์ เสรมิ ศกั ด2์ิ และ พิจติ รา แกว้ สอน1*
Wilasinee Rattanaphan1, Raksak Sermsak2 and Pichittra Kaewsorn1*

บทคัดย่อ
การเตรียมพรอ้ มเมล็ดพันธุ์เป็นวิธีการปรับปรุงคุณภาพเมล็ดพันธุ์ โดยใหเ้ มล็ดสามารถดูดนา้ อย่าง
เพียงพอระยะเวลาท่ีเหมาะสมสาหรบั กระตนุ้ การงอกของเมล็ด ดงั นน้ั จึงมีวตั ถปุ ระสงคเ์ พ่ือศึกษารูปแบบการดูด
นา้ และระยะเวลาการดูดนา้ ของเมล็ดมะเขือเทศ 2 พนั ธุ์ในนา้ และสารละลาย KNO3 ความเขม้ ขน้ 3% โดยนา
เมล็ดมะเขือเทศพนั ธุส์ ีดาและสีดา 50 แช่ในนา้ และสารละลาย KNO3 ความเขม้ ขน้ 3% เป็นเวลา 6, 12, 24, 36
และ 48 ช่วั โมง ผลการทดลองพบวา่ เมล็ดมะเขอื เทศพนั ธุส์ ีดา ท่แี ช่ในนา้ และสารละลาย KNO3 เรม่ิ เขา้ สรู่ ะยะท่ี 2
ใชเ้ วลา 13.48 และ 12.24 ช่วั โมง ตามลาดบั (ความชนื้ 47.78 และ 46.9% ตามลาดบั ) สว่ นเมล็ดมะเขือเทศพนั ธุ์
สีดา 50 แช่ในนา้ และสารละลาย KNO3 เร่มิ เขา้ สรู่ ะยะท่ี 2 ใชเ้ วลา 6.10 และ 6.31 ช่วั โมง ตามลาดบั มีความชืน้
49.00 และ 44.82% ตามลาดบั ดงั นนั้ การแช่เมล็ดมะเขือเทศทงั้ สองพนั ธุใ์ นนา้ และสารละลาย KNO3 เป็นเวลา
24 ช่ัวโมง ทาให้เมล็ดมีความชืน้ 46.10-49.10 เปอร์เซ็นต์ ซ่ึงเพียงพอสาหรับขั้นตอนการแช่เมล็ดสาหรับ
กระบวนการเตรียมพรอ้ มเมลด็ พนั ธมุ์ ะเขือเทศ

คาสาคญั : อตั ราการดดู นา้ , การดดู นา้ ของเมล็ด, การเตรียมพรอ้ มเมลด็ พนั ธุ์

ABSTRACT
Seed priming is the techniques for improve seed quality. The optimum seed water contents and
imbibition time are critical factor for this technique. The objective of this experiment was to study
imbibition pattern and duration of tomato seeds 2 cultivars in RO water and 3% KNO3 solution. Seeds of
‘Seeda’ and ‘Seeda 50’ tomato were soaked in water and 3% KNO3 solution for 6, 12, 24, 36 and 48
hours. The results found that soaked ‘Seeda’ tomato seeds in water and 3% KNO3 solution entered to
phase II for 13.48 and 12.24 hours, respectively (seed moisture content (SMC) of 47.78 and 46.9%
respectively). Soaked ‘Seeda 50’ tomato seeds in water and 3% KNO3 solution entered to phase II for
6.10 and 6.31 hours, respectively (SMC of 49.00 and 44.82%, respectively). Therefore, tomato seeds of
both cultivars soaked in water and KNO3 for 24 hours had SMC 46.10-49.10%, which is sufficient for
seed soaking in priming process.

Keyword: Seed imbibition rate, triphasic pattern of water, seed priming
* Corresponding author; e-mail address: [email protected]

1 ภาควชิ าพชื สวน คณะเกษตร มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร์ กรุงเทพฯ 10900
Department of Horticulture, Faculty of Agriculture, Kasetsart University, Bangkok 10900
2 ภาควิชาเกษตรกลวธิ าน คณะเกษตร มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร์ กรุงเทพฯ 10900
Department of Farm Mechanics, Faculty of Agriculture, Kasetsart University, Bangkok 10900

377

การประชุมวิชาการระดบั ชาติ ครั้งท่ี 18 มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร์ วทิ ยาเขตกาํ แพงแสน วันที่ 8-9 ธันวาคม 2564

ทางเลอื กการใช้สารกาจดั วชั พืชสาหรับการควบคมุ วัชพชื ในสภาพนาหวา่ นขา้ วแห้ง
Herbicide options for effective weed control under dry-direct seeded condition

ปรวีร์ เปฏพันธุ1์ และ ทศพล พรพรหม1
Porawee Patapan1 and Tosapon Pornprom1

บทคดั ย่อ
วชั พืชเป็นปัญหาสาคญั ท่ีทาใหผ้ ลผลิตในนาหว่านขา้ วแหง้ ลดลง การใชส้ ารกาจดั วชั พืชเป็นวิธีท่ีสามารถ
ลดปริมาณวชั พืชและควบคมุ วัชพืชไดอ้ ย่างมีประสิทธิภาพ จึงมีวตั ถุประสงคเ์ พ่ือศึกษาผลของการใชส้ ารกาจดั
วชั พืชชนิดต่างๆ ต่อการควบคมุ วชั พืชและผลผลิตขา้ วในสภาพนาหว่านขา้ วแหง้ ทาการทดลองท่ีแปลงเกษตรกร
ตาบลสม้ ป่ อย อาเภอราษีไศล จงั หวดั ศรีสะเกษ ระหว่างเดือนมิถุนายน ถึงพฤศจิกายน 2563 ปลกู ขา้ วพนั ธุข์ าว
ดอกมะลิ 105 วางแผนการทดลองแบบ RCBD มี 4 ซ้า 12 กรรมวิธี พบว่า การใช้สาร pendimethalin +
saflufenacil อัตรา 136.5 + 10.5 กรัมสารออกฤทธิ์ต่อไร่ และ oxadazon อัตรา 25 กรัมสารออกฤทธิ์ต่อไร่ มี
ประสิทธิภาพในการควบคมุ วชั พืชไดใ้ นระดบั ดี ในขณะท่ีการใชส้ าร saflufenacil และ oxadazon มีความเป็นพิษ
ต่อขา้ วเพียงเล็กนอ้ ยและช่วั คราว และขา้ วมีผลผลิต 477.5 และ 465 กิโลกรมั ต่อไร่ ตามลาดบั ซ่ึงแตกต่างกับ
กรรมวิธีท่ีไม่กาจัดวัชพืชท่ีใหผ้ ลผลิตต่าเพียง 302.5 กิโลกรมั ต่อไร่ จะเห็นไดว้ ่า การใช้สาร pendimethalin +
saflufenacil และ oxadiazon มีประสิทธิภาพในการควบคมุ วัชพืชไดด้ ี และไม่ส่งผลกระทบต่อการเจริญเติบโต
และผลผลิตขา้ ว ซ่งึ แนะนาใหเ้ กษตรกรนาไปใชค้ วบคมุ วชั พชื ในนาหวา่ นขา้ วแหง้ ได้

คาสาคัญ: นาหว่านขา้ วแหง้ สารกาจดั วชั พชื แบบก่อนงอก ประสทิ ธิภาพในการควบคมุ วชั พืช

ABSTRACT
Weeds are one of the limiting factors in dry-direct seeded rice in reducing the yield. However,
using herbicide could effectively control weeds for successful rice production. The objective of this study
was to evaluate the effect of pre-emergence herbicides application on weed control and rice yield in
dry-direct seeded paddy fields. The experiment was conducted at a farmer’s field in Sompoy Sub-
district, Rasisalai District, Sisaket Province, from June to November of 2020 with the use of rice variety
KDML 105. A randomized complete block design with four replications 12 treatment was used in the
experiment. The results showed that pendimethalin at 136.5 + saflufenacil at 10.5 g a.i./ rai, and
oxadazon at 25 g a.i./rai. gave weed control at a good level. The visual injury is seen in rice soon after
saflufenacil and oxadazon application was minimal and transient and did not affect final yield. The effect
of herbicide application on rice yield indicated that it gave high yields as grain yield of 477.5 and 465
kg/ rai., respectively, but significantly different from the no weeding treatment which gave the lowest
grain yield of 302.5 kg/ rai. The results of the study indicate that pendimethalin + saflufenacil and
oxadiazon can be recommended to the farmers to control weeds in dry-direct seeded rice due to their
contribution to high rice yields and efficiencies in weed control.

Keywords: Dry direct-seeded rice, Pre-emergence herbicides, Weed control
*Corresponding author; E-mail address: [email protected]

1 ภาควชิ าพืชไรน่ า คณะเกษตร กาแพงแสน มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร์ วทิ ยาเขตกาแพงแสน จ. นครปฐม 73140
Department of Agronomy, Faculty of Agriculture at Kamphaeng Saen, Kasetsart University, Kamphaeng Saen Campus,
Nakhon Pathom 73140, Thailand

378

การประชมุ วิชาการระดับชาติ ครงั้ ที่ 18 มหาวทิ ยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกาํ แพงแสน วนั ท่ี 8-9 ธนั วาคม 2564

อทิ ธพิ ลของระยะเวลาในการได้รับสารปกป้องเนือ้ เยื่อพืชตอ่ การงอกของเมล็ดกลว้ ยไม้เออื้ ง
สายน้านมภายหลงั การเก็บรักษาดว้ ยไนโตรเจนเหลว

Influence of Exposure Period to Vitrification Solution on Seed Germination of Dendrobium
cretaceum Lindl. after Cryopreservation in Liquid Nitrogen

พรพรรณ สุขมุ พนิ ิจ1* และสราวธุ แสงสวา่ งโชติ1
Pornpan Sukhumpinij1* and Sarawut Sangsawangchote1

บทคัดยอ่
การศึกษาอิทธิพลของระยะเวลาในการไดร้ บั สารปกป้องเนือ้ เย่ือพืชต่อการงอกของเมล็ดกลว้ ยไมเ้ อือ้ งสาย
นา้ นม เมล็ดไดร้ บั สารปกปอ้ งเนือ้ เย่ือพืช (plant vitrification solution 2; PVS2) ระยะเวลาแตกต่างกนั คือ 0, 10, 20,
30, 40, 50, 60, 70, 80 และ 90 นาที ก่อนการเก็บรกั ษาดว้ ยไนโตรเจนเหลว วางแผนการทดลองแบบ Completely
Randomized Design (CRD) มีทงั้ หมด 10 สิ่งทดลองๆ ละ 4 ซา้ ระยะเวลาในการไดร้ บั PVS2 แตกต่างกันก่อนการ
เก็บรกั ษาในไนโตรเจนเหลวมีผลตอ่ จานวนวนั ท่เี มล็ดกลว้ ยไมเ้ ออื้ งสายนา้ นมใชใ้ นการงอก และเปอรเ์ ซน็ ตก์ ารงอกของ
เมล็ดกลว้ ยไมเ้ อือ้ งสายนา้ นมอย่างมีนยั สาคญั ย่ิงทางสถิติ ซ่ึงเมล็ดเอือ้ งสายนา้ นมใชเ้ วลาในการงอกเฉล่ีย 5.25 ถึง
8.50 วัน นอกจากนีเ้ ม่ือไดร้ บั PVS2 เป็นระยะเวลา 10, 20 และ 90 นาที ส่งผลใหเ้ มล็ดกลว้ ยไมเ้ อือ้ งสายนา้ นมมี
เปอรเ์ ซ็นตค์ วามงอกเฉล่ียสงู สดุ คือ 100.0 เปอรเ์ ซ็นต์ รองลงมาคือ การดรบั PVS2 เป็นระยะเวลา 80, 70, 40, 10, 50,
60 และ 30 นาที มเี ปอรเ์ ซ็นตค์ วามงอกเฉลีย่ 97.5, 97.5, 97.5, 95.5, 95.0, 75.0 และ 75.0 เปอรเ์ ซ็นต์ ตามลาดบั การ
ใชส้ ารละลาย PVS2 เป็นระยะเวลา 90นาที สามารถเก็บรกั ษาเมลด็ กลว้ ยไมเ้ ออื้ งสายนา้ นมไดด้ ีท่ีสดุ

คาสาคัญ เอือ้ งสายนา้ นม, สารปกป้องเนอื้ เยื่อพืช, ไนโตรเจนเหลว

Abstract
The Influence of exposure period to vitrification solution on seed germination of Dendrobium
cretaceum Lindl. was investigated. Seeds were treated with PVS2 solution for 0, 10, 20, 30, 40, 50, 60, 70,
80 and 90 min before plugged into liquid nitrogen. The experiment was conducted following Completely
Randomized Design (CRD) with ten treatments and four replicates. The exposure period to PVS2 solution
had a significant effect on seed germination time and germination percentage of D. cretaceum seeds. Seed
germination time varied from 5.25 to 8.50 days after treated with PVS2 solution. In addition, the seeds treated
with PVS2 solution for 10, 20 and 90 min showed the highest germination percentage of 100.0 percent,
which were higher than those treated for 80, 70, 40, 10, 50, 60 and 30 min (97.5, 97.5, 97.5, 95.5, 95.0, 75.0,
and 75.0 percent, respectively). The use of the PVS2 solution for 90 min can be recommended as the most
effective exposure time for cryopreservation of D. cretaceum Lindl. seeds.

Keywords Dendrobium cretaceum Lindl., plant vitrification solution, Liquid nitrogen
*Corresponding auther; email address: [email protected]

1 คณะเทคโนโลยีการเกษตร มหาวิทยาลยั ราชภฏั ราไพพรรณี จ.จนั ทบรุ ี 22000
Faculty of Agricultural Technology, Rambhai Barni Rajabhat University, Chanthaburi 22000, Thailand

379

การประชุมวชิ าการระดับชาติ ครง้ั ท่ี 18 มหาวทิ ยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกําแพงแสน วันที่ 8-9 ธันวาคม 2564

การเปรยี บเทยี บวิธีสกัดดเี อ็นเอสามวธิ จี ากใบพะยงู (Dalbergia cochinchinensis)
สาหรับการวจิ ยั ระดบั โมเลกลุ

Comparison of Three Genomic DNA Extraction Methods from Leaves of Siamese Rosewood
(Dalbergia cochinchinensis) for Molecular Research

กนั ยส์ นิ ี วิไลจติ ต1์ อภชิ ยาพร เพ็ญเขตรวทิ ย4์ 1 และ สชุ นมา สขุ รกั ษาวงศ1์ *
Kansinee Wilaichit1, Apichayaporn Penkhetwit1, and Suchonma Sookruksawong1*

บทคดั ย่อ
พะยงู เป็นไมเ้ ศรษฐกิจท่ีมีราคาแพง จึงมีการสง่ เสรมิ ใหป้ ลกู ในปัจจุบนั มีการนาเทคนิคระดบั โมเลกุลมาใช้
ประโยชนก์ ับพืชในหลายๆ ดา้ น เช่น การปรบั ปรุงพนั ธุ์ การคดั แยกสายพนั ธุ์ เป็นตน้ การใชเ้ ทคนิคเหล่านี้ ส่วนใหญ่
ตอ้ งเก่ียวขอ้ งกับดีเอ็นเอ ดงั นน้ั ในการศึกษาครงั้ นีจ้ ึงสนใจศึกษาประสิทธิภาพของวิธีการสกดั ดีเอ็นเอท่ีเหมาะสมกับ
พะยูง โดยทดลอง 3 วิธี คือ 1. การสกัดดีเอ็นเอท่ีดดั แปลงจากวิธีของ Doyle และ Doyle (1987) 2.การสกัดดีเอ็นเอท่ี
ดดั แปลงจากวิธีของ Mignouna et al. (2009) และ 3. การสกัดดีเอ็นเอท่ีดดั แปลงจากวิธีของ อดิศักด์ิ (2550) สกัดดี
เอ็นเอจากใบ 3 ตวั อย่าง คือ ใบสดอ่อน ใบสดแก่และใบแหง้ พะยูง ผลการทดลอง พบว่า การสกัดดีเอ็นเอท่ีดดั แปลง
จากวิธีของ Mignouna et al. (2009) ใหด้ ีเอ็นเอท่ีมีปริมาณและคุณภาพดี เท่ากับ 116.15 – 495.55 นาโนกรมั ต่อ
ไมโครลิตร อัตราส่วนการดูดกลืนแสงท่ี OD260/OD280 มีค่า 1.85 – 2.04 เม่ือยืนยันผลดว้ ยการทา RAPD และ
คณุ ภาพของดีเอ็นเอท่ีสกัดไดจ้ ากวิธีของ Mignouna et al., (2009) ผลการทดลองดีกว่าดีเอ็นเอจากวิธีของ Doyle
และ Doyle (1987) และวธิ ีของ อดิศกั ด์ิ (2550) เม่อื ตรวจสอบผลจากวธิ ี agarose gel electrophoresis

คาสาคัญ: พะยงู วิธีการสกดั ดีเอน็ เอ เครื่องหมายโมเลกลุ

Abstract
Siamese Rosewood (Dalbergia cochinchinensis) is an expensive economic plant. Therefore, it is
encouraged to plant. At present, molecular techniques are applied to many areas in plant science such as
plant improvement, varietal identification etc. DNA of plant always be the material used for such application.
Thus, this study aims to compares the efficiency of DNA extraction methods for D. cochinchinensis. Three
modified methods of DNA extraction were examined: Doyle and Doyle (1987), Mignouna et al., (2009) and
Adisak (2007). Three leaf tissue sampling including fresh young, fresh old and dry leaf were determined.
Results showed that DNA from modified Mignouna et al., (2009) method gave high quality of DNA
concentration at 116.15 – 495.55 ng/ul which had OD260/OD280 ratio at 1.85 – 2.04. The high quality of
DNA from Mignouna et al. (2009) modified method could be confirmed by RAPD analysis and showed better
results than both Doyle and Doyle (1987) and Adisak (2007)'s methods when detected by agarose gel
electrophoresis.

Key word: Dalbergia cochinchinensis, DNA Extraction methods, Molecular Markers
E-mail address: [email protected]

1สาขาชวี วทิ ยาประยกุ ต์ คณะวทิ ยาศาสตรแ์ ละศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลยั เทคโนโลยีราชมงคลอสี าน นครราชสีมา ประเทศไทย 30000
Department of Applied Biology, Faculty of Sciences and Liberal Arts, Rajamangala University of Technology Isan, Nakhon
Ratchasima, Thailand 30000

380

การประชมุ วชิ าการระดับชาติ ครง้ั ท่ี 18 มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกําแพงแสน วันที่ 8-9 ธันวาคม 2564

ผลของวิธีการลดความชนื้ ตอ่ ความมชี ีวิตของ Trichoderma asperellum
และคุณภาพเมลด็ พันธุม์ ะเขอื เทศพอก

Effect of Drying Methods on Viability of Trichoderma asperellum
and Bio-Pelleting Seed Quality of Tomato

ชนานนท์ หล่อวงศต์ ระกูล1 ปิยะณฎั ฐ์ ผกามาศ1* และ วรรณวิไล อินทน2ู
Chananon Lorwongtrakool1, Piyanath Pagamas1* and Wanwilai Intanoo2

บทคัดยอ่
การพอกเมล็ดร่วมกับเชือ้ ราปฏิปักษ์สามารถป้องกนั เชือ้ สาเหตุโรคพืชได้ โดยวิธีการลดความชืน้ หลงั การพอกมีผล
ต่อความมีชีวิตของเชือ้ ราปฏิปักษ์และคณุ ภาพเมล็ดพนั ธุ์ การทดลองนีม้ ีวตั ถปุ ระสงคเ์ พ่ือศกึ ษาวิธีลดความชืน้ ต่อความมี
ชีวิตของเชือ้ รา T. asperellum และคณุ ภาพของเมล็ดพันธุ์หลงั การพอกเมล็ด โดยทาการพอกเมล็ดพันธุม์ ะเขือเทศ
ดว้ ยวัสดพุ อก Easy Pel (RHINO, ประเทศไทย) ปริมาตร 50 กรมั /เมล็ดพนั ธุ์ 10 กรมั ร่วมกับเชือ้ รา T. asperellum
108 สปอร/์ เมล็ดพนั ธุ์ 10 กรมั ใช้ Binder stix (RHINO, ประเทศไทย) และนา้ อตั ราส่วน 1:1 เป็นวสั ดปุ ระสาน เมล็ดท่ี
พอกเสร็จมีขนาดเสน้ ผา่ ศนู ยก์ ลาง 3 มิลลิเมตร และใชว้ ิธีลดความชืน้ 4 วิธี ไดแ้ ก่ 1) เป่ าดว้ ยลมรอ้ นท่ีอณุ หภูมิ 37°C
2) ผ่ึงท่อี ณุ หภมู ิหอ้ ง (~30°C) 3) และ 4) ซลิ ิกา้ เจล ท่อี ณุ หภมู ิ 10 และ 25°C พบว่าหลงั พอกเมล็ดความมีชีวิตของเชือ้
รา T. asperellum มีค่าเท่ากับ 99% และการลดความชื้น วิธีการเป่ าด้วยลมร้อนท่ีอุณหภูมิ 37°C และ ผึ่งท่ี
อณุ หภมู ิหอ้ ง (~30°C) ทาใหค้ วามมีชีวิตของเชือ้ รา T. asperellum มีค่าเท่ากับ 0% สว่ น วิธีการใชซ้ ิลิกา้ เจล ท่ีอณุ หภูมิ
10 และ 25°C ความมีชีวิตของเชือ้ รา T. asperellum มีค่าเท่ากับ 90.4 และ 92.0% ตามลาดบั จากการทดสอบคณุ ภาพ
เมล็ดพนั ธุ์ พบว่าวิธีการลดความชืน้ หลงั การพอกไม่มีผลต่อคณุ ภาพของเมล็ดพนั ธุ์ ดงั นนั้ การพอกเมล็ดมะเขือเทศ
รว่ มกบั เชือ้ รา T. asperellum อตั รา 108 สปอร/์ เมลด็ พนั ธุ์ 10 กรมั ลดความชนื้ ดว้ ยซลิ ิกา้ เจลท่ีอณุ หภมู ิ 10 และ 25°C
เป็นเวลา 3 วนั เป็นวิธีการท่ีเหมาะสมสามารถคงความมีชีวิตของเชือ้ รา T. asperellum และไม่มีผลต่อคุณภาพของ
เมลด็ พนั ธุห์ ลงั การพอก

คาสาคญั : เชือ้ ราไตรโคเดอรม์ า; เชอื้ ราปฎปิ ักษ์; ความมีชีวติ

ABSTRACT
Seed pelleting with antagonistic fungi can prevent plant pathogens. The method of dehumidification after
pelleting affected the viability of the host fungi and the seed quality. The purpose of this experiment was to
study the effect of drying methods on viability of T. asperellum and seed quality after pelleting. The tomato
seeds were pelleted with 100 g Easy Pel (RHINO, Thailand)/10g seed, together with T. asperellum 108
spores/10 g Seeds, The Binder stix (RHINO, Thailand) and water at a ratio of 1:1 were used as binders. The
pelleted seeds had a diameter of 3 mm. The 4 dehumidification methods consisted of 1) hot air drying at
37°C, 2) air-dry at room temperature (~30°C), 3) and 4) silica gel drying at 10 and 25°C, respectively. The
result showed that the viability of T. asperellum after pelleting was 99% in all treatments. The viability of T.
asperellum was 0% by hot air drying and air-dry. Silica gel drying at 10 and 25°C maintained the viability of T.
asperellum at 90.4 and 92.0%, respectively. From the seed quality test, it was found that the drying methods
were not effect pelleted seed quality. Therefore, tomato seed pelleting together with T. asperellum at 108
spores/10 g seeds and drying with silica gel at 10 and 25°C for 3 days were the suitable method for maintain the
viability of T. asperellum and did not affect to seed quality after pelleting.

Keywords: Trichoderma asperellum; bio-pelleting; viability
*Corresponding author; email address: [email protected]
1 ภาควชิ าพืชสวน คณะเกษตรกาแพงแสน มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกาแพงแสน จ.นครปฐม 73140
Department of Horticulture, Faculty of Agriculture, Kasetsart University, Kamphaeng Saen campus, Nakhon Pathom 73140
2 ภาควิชาโรคพืช คณะเกษตรกาแพงแสน มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร์ วทิ ยาเขตกาแพงแสน จ.นครปฐม 73140
Department of Plant Pathology, Faculty of Agriculture, Kasetsart University, Kamphaeng Saen campus, Nakhon Pathom 73140

381

การประชมุ วชิ าการระดบั ชาติ ครัง้ ท่ี 18 มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร์ วทิ ยาเขตกําแพงแสน วนั ที่ 8-9 ธันวาคม 2564

การประเมนิ ปริมาณโปรตีนและฤทธิก์ ารต้านอนุมลู อสิ ระของสารสกัดจากจงิ้ หรีดทองดา
Assessment of protein and antioxidant properties of water-soluble extracted from the two spotted

cricket (Gryllus bimaculatus De Geer)

พมิ ลพรรณ ชุนจารัส1,2 วรงคศ์ ริ ิ เขม็ สวสั ดิ์2 อทุ ยั วรรณ สทุ ธิศนั สนยี 2์ ปิยะ เต็มวริ ยิ ะนกุ ลู 2 และ วรวีร์ อนิ ทชาติ2
Pimonpan Chunjumrus1,2, Varongsiri Kemsawasd2, Uthaiwan Suttisansanee2, Piya Temviriyanukul2, and Woorawee

Inthachat2

บทคัดยอ่
จิง้ หรีด (Gryllus bimaculatus De Geer) เป็นแมลงท่มี กั พบในเขตรอ้ นชืน้ สาหรบั ประเทศไทยจิง้ หรีดถือเป็น
แมลงเศรษฐกจิ ท่สี าคญั เน่ืองจากมีคณุ ค่าทางโภชนาการสงู และในการศึกษาช่วงท่ผี ่านมาเร่มิ ใหค้ วามสนใจเกี่ยวกบั
องคป์ ระกอบสารออกฤทธิ์ทางชีวภาพของจิง้ หรีด ดงั นน้ั งานวิจยั นีม้ ีวตั ถุประสงคเ์ พ่ือเปรียบเทียบผลของวิธีการสกัด
จิง้ หรีดท่ีแตกตา่ งกนั ระหว่างการสกดั ดว้ ยเอทานอล 50% และนา้ รอ้ น โดยประเมนิ ประสทิ ธิภาพวธิ ีการสกดั จากรอ้ ยละ
ผลผลิต ปริมาณโปรตีน และความสามารถในการตา้ นอนมุ ลู อิสระ พบว่าการสกดั ดว้ ยนา้ รอ้ นมีค่ารอ้ ยละผลผลิตการ
สกัดและความเขม้ ขน้ โปรตีน (19.87% และ 78.64 ± 2.65 mg/mL) สูงกว่าการสกัดดว้ ย 50% เอทานอล (10% และ
34.82 ± 1.04 mg/mL) ผลการวิเคราะห์แยกโปรตีนบนแผ่นเจลอิเล็กโตรโฟรีสิส (Sodium dodecyl sulfate-
polyacrylamide gel electrophoresis :SDS-PAGE) โปรตีนท่ีสกัดไดจ้ ากทั้งสองวิธีพบว่าเกือบทัง้ หมดเป็นโปรตีน
ขนาดเล็ก (2 kDa) ผลการศึกษาด้านฤทธิ์การต้านอนุมูลอิสระพบว่าฤทธิ์ในการต้านอนุมูลอิสระด้วยวิธี Ferric
Reducing Anti-oxidation Power (FRAP) ของสารสกัดเอทานอลและน้ารอ้ นมีค่าไม่ต่างกัน (p  0.05) แต่เม่ือ
ทดสอบดว้ ยวิธี Oxygen Radical Absorbance Capacity (ORAC) พบว่าสารสกัดเอทานอลใหค้ ่า ORAC มีปริมาณ
เท่ากบั 1045.24 µmol Trolox/g protein ซ่งึ มากกว่าสารสกัดนา้ ประมาณ 2 เท่า งานวิจยั นีจ้ ึงแสดงใหเ้ หน็ ว่าการสกดั
ดว้ ยนา้ รอ้ นมีประสิทธิภาพด้านผลผลิตและปริมาณความเข้มข้นโปรตีนท่ีได้ แต่การสกัดดว้ ย 50% เอทานอลมี
ศกั ยภาพในการตา้ นอนมุ ลู อิสระมากกว่า แสดงใหเ้ ห็นว่าการสกดั ดว้ ยนา้ รอ้ น หรือเอทานอลใหช้ นิดของโปรตีนท่ีออก
ฤทธิแ์ ตกต่างกนั

คาสาคญั : แมลงกินได,้ จงิ้ หรดี , วธิ ีการสกดั , โปรตนี จากแมลง, การตา้ นอนมุ ลู อสิ ระ

1 หลกั สตู รวทิ ยาศาสตรมหาบณั ฑิต สาขาวิชาพษิ วทิ ยาและโภชนาการเพอื่ อาหารปลอดภยั , สถาบนั โภชนาการ มหาวิทยาลยั มหดิ ล
อ. พทุ ธมณฑล จ. นครปฐม 73170 ประเทศไทย
Master of Science Program in Toxicology and Nutrition for Food Safety, Institue of Nutrition, Mahidol University, Phuttamonthon,
Nakhon Pathom 73170, Thailand
2 สถาบนั โภชนาการ มหาวทิ ยาลยั มหดิ ล อ.พทุ ธมณฑล จ.นครปฐม 73170 ประเทศไทย
Institue of Nutrition, Mahidol University, Phuttamonthon, Nakhon Pathom 73170, Thailand

382

การประชมุ วชิ าการระดบั ชาติ คร้งั ท่ี 18 มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วทิ ยาเขตกาํ แพงแสน วนั ท่ี 8-9 ธนั วาคม 2564

ผลของวิธกี ารสกดั ตอ่ รูปแบบโปรตนี และฤทธ์ติ า้ นอนุมูลอิสระ
ทสี่ กัดได้จากดกั แดไ้ หม (Bombyx mori L.)

Effects of Extraction Methods on Protein Patterns and Antioxidant Activities
from Silkworm (Bombyx mori L.) Pupae

ศรารัตน์ พลเสน1 วรงคศ์ ริ ิ เขม็ สวสั ดิ2์ อทุ ยั วรรณ สทุ ธิศนั สนยี 2์ ปิยะ เตม็ วริ ยิ ะนกุ ลู 2 และ วรวรี ์ อนิ ทชาติ2
Sararat Phonlasen1, Varongsiri Kemsawasd2, Uthaiwan Suttisansanee2, Piya Temviriyanukul2
and Woorawee Inthachat2

บทคัดยอ่
การวิจยั นีม้ ีวัตถุประสงคเ์ พ่ือศึกษาวิธีการสกดั ต่อรูปแบบโปรตีนและฤทธิ์ตา้ นอนุมูลอิสระท่ีสกัดไดจ้ ากดกั แด้
ไหม (Bombyx mori L.) โดยผงละเอียดของดกั แดไ้ หมถกู นามาสกัดดว้ ยนา้ รอ้ น และสกัดดว้ ย 50% เอทานอล พบว่า
รอ้ ยละปริมาณสารสกัด (% yield) และความเขม้ ข้นโปรตีน (mg/mL) ท่ีสกัดดว้ ยนา้ รอ้ นอยู่ท่ี 27.27% และ 75.49
mg/mL และ เม่ือสกัดดว้ ยดว้ ย 50% เอทานอล 19.69% และ 52.91 mg/mL ตามลาดับ เม่ือนาโปรตีนท่ีสกัดไดไ้ ป
ตรวจสอบรูปแบบโปรตีนดว้ ยเทคนิค SDS-PAGE พบว่าการสกัดดว้ ยนา้ รอ้ นและการสกัดดว้ ย 50% เอทานอล มี
โปรตนี ขนาดโมเลกลุ 2 kDa เป็นสว่ นประกอบหลกั ในดกั แดไ้ หม เม่อื นาไปวเิ คราะหฤ์ ทธิ์ในการตา้ นอนมุ ลู อสิ ระดว้ ยวิธี
Ferric Reducing Anti-oxidant Powder ( FRAP) แ ล ะ Oxygen Radical Absorbance Capacity ( ORAC) ผ ล
การศึกษาพบว่า โปรตีนของดักแดไ้ หมท่ีสกัดดว้ ยนา้ รอ้ นมีค่า FRAP และ ORAC อยู่ท่ี 315.38 และ 763.76 µmol
Trolox /g protein โปรตนี ของดกั แดไ้ หมท่สี กดั ดว้ ย 50% เอทานอล มีค่า FRAP และ ORAC อยทู่ ่ี 295.89 และ 797.85
µmol Trolox /g protein ซ่ึงพบว่าเม่ือเปรียบเทียบฤทธิ์ตา้ นอนุมลู อิสระของโปรตีนของดกั แดไ้ หมท่ีสกัดจากทงั้ สองวิธี
ไม่พบความแตกตา่ งกนั อย่างมนี ยั สาคญั (p0.05) ผลท่ไี ดจ้ ากงานวจิ ยั นจี้ ะเป็นประโยชนต์ อ่ การเลอื กวิธีการสกดั และ
ตวั ทาละลายท่ีเหมาะสมต่อรูปแบบโปรตีนฤทธิ์ตา้ นอนุมูลอิสระ และสามารถใชเ้ ป็นขอ้ มลู เบือ้ งตน้ สาหรบั นาไปใช้
พฒั นาวิธีการสกดั

คาสาคญั : Bombyx mori L. , แมลงกนิ ได,้ โปรตีนจากแมลง, การตา้ นอนมุ ลู อสิ ระ, การสกดั สาร

ABSTRACT
The present study examined the extraction techniques on protein patterns and antioxidant activities
from silkworm (Bombyx mori L.) pupae. Fine powder of silkworm pupae was extracted by either hot water
or 50% ethanol. The results showed that the percentage yield (% yield) and protein concentration of hot
water extract were 27.27% and 75.49 mg/mL, whereas the % yield and protein concentration of the ethanolic
extract were 19.69% and 52.91 mg/mL, respectively. The protein extracts were then subjected to SDS-PAGE
analysis to study protein patterns. The results showed that both fractions were mostly composed of small
peptides with a molecular weight of 2 kDa. The antioxidant activities of the extracts assayed by Ferric
Reducing Antioxidant Powder (FRAP) and Oxygen Radical Absorbance Capacity (ORAC) revealed that the
hot water extract showed FRAP and ORAC values at 315.38 and 763.76 µmol Trolox /g protein, respectively,
while the ethanolic extract had FRAP and ORAC values at 295.89 and 797.85 µmol Trolox /g protein. The
FRAP and ORAC values of both extracts were not statistically significant (p0.05). Our results help in
selecting the appropriate extraction method for the protein patterns as well as antioxidant activities.

Key words: Bombyx mori L., Edible insect, Insect protein, Antioxidant activity, Extraction

1 หลกั สตู รวทิ ยาศาสตรมหาบณั ฑติ สาขาวชิ าพษิ วิทยาและโภชนาการเพือ่ อาหารปลอดภยั , สถาบนั โภชนาการ มหาวทิ ยาลยั มหดิ ล
อ.พทุ ธมณฑล จ.นครปฐม 73170 ประเทศไทย
Master of Science Program in Toxicology and Nutrition for Food Safety, Institute of Nutrition, Mahidol University, Phuttamonthon,
Nakhon Pathom 73170, Thailand
2 สถาบนั โภชนาการ มหาวิทยาลยั มหิดล อ.พทุ ธมณฑล จ.นครปฐม 73170 ประเทศไทย
Institute of Nutrition, Mahidol University, Phuttamonthon, Nakhon Pathom 73170, Thailand

383

การประชมุ วิชาการระดับชาติ ครงั้ ท่ี 18 มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกําแพงแสน วันท่ี 8-9 ธนั วาคม 2564

การทดสอบพันธุข์ า้ วโพดเลีย้ งสัตวล์ ูกผสมทเ่ี หมาะสมกับพนื้ ทปี่ ลูกหลังการทานา
ในจังหวัดลาปาง

Field Corn Hybrid Trial for Growing Areas after Rice Cultivation in Lampang Province

Ratha Tong1* กิตติพนั ธ์ เพญ็ ศรี2 บญุ ฤทธิ์ สนิ คา้ งาม3 และ อภชิ าติ ชิดบรุ ี2
Ratha Tong1*, Kittiphan Phensri2, Bunyarit Sinkangam3 and Aphichat Chidburee2

บทคดั ย่อ

การพัฒนาพันธุ์ข้าวโพดเลีย้ งสัตวเ์ พ่ือให้ตอบสนองกับสภาพภูมิอากาศ และภูมิประเทศเป็นสิ่งสาคัญ
การศกึ ษานีม้ ีวตั ถปุ ระสงคเ์ พ่ือประเมินลกั ษณะทางการเกษตรบางประการ ผลผลิตและองคป์ ระกอบของผลผลิต และ
คดั เลือกพนั ธุข์ า้ วโพดเลีย้ งสตั วล์ ูกผสมท่ีเหมาะสมกบั พืน้ ท่ีปลกู หลงั การทานาในจงั หวดั ลาปาง ทาการทดสอบพนั ธุ์
ลกู ผสม จานวน 5 พนั ธุ์ เปรียบเทียบกบั พนั ธุข์ องภาครฐั และพนั ธุก์ ารคา้ จานวน 12 พนั ธุ์ ปลกู หลงั การทานาในแปลง
เกษตรกรท่ีอาเภอแจห้ ่ม และอาเภองาว จงั หวดั ลาปาง ระหว่างเดือน กุมภาพนั ธ์ ถึง พฤษภาคม 2564 วางแผนการ
ทดลองแบบสมุ่ ในบลอ็ กสมบรู ณ์ (RCBD) จานวน 2 ซา้ พบวา่ พนั ธลุ์ กู ผสมท่ีใหผ้ ลผลติ สงู 3 ลาดบั แรก ไดแ้ ก่ UP155,
UP242 และ UP227 โดยมีผลผลิต 1,960,1,794 และ 1,744 กก./ไร่ ตามลาดบั และใหผ้ ลผลิตในระดบั เดียวกับพนั ธุ์
การคา้ PAC789 (2,094 กก./ไร)่ , PAC339 (2,065 กก./ไร)่ และ CP639 (2,011 กก./ไร)่ ซง่ึ องคป์ ระกอบของผลผลิตท่ี
มีศกั ยภาพในระดบั แปลงเกษตรกร ไดแ้ ก่ ความยาวฝัก ความกวา้ งฝัก ความลกึ เมลด็ จานวนแถว รอ้ ยละความชืน้ และ
รอ้ ยละของการกะเทาะ

คาสาคญั : ลกั ษณะทางการเกษตร ทดสอบพนั ธุ์ ขา้ วโพดเลยี้ งสตั ว์ พนั ธุล์ กู ผสม พืน้ ท่ีปลกู หลงั นา

Abstract

Developing field corn varieties to respond to the climate and the terrain is important. the objective
of this study was to evaluate the agronomic traits of yield and yield component and to select field corn
hybrids in areas after rice cultivation in Lampang province. These on-farm five hybrids compare with
government commercial varieties were tested in Chae Hom and Ngao district during February – May 2021,
areas after rice cultivation. Yield trials were conducted in a randomized complete block design (RCBD) with
2 replications. The result showed that top-3 grain yield hybrids were UP155, UP242 and UP227 giving yield
about 1,960, 1,794 and 1,744 kg/rai, respectively and they had the same grain yield as check varieties
namely PAC789 (2,094 kg/rai), PAC339 (2,065 kg/rai) and CP639 (2,011 kg/rai). The on-farm testing of
potential varieties was ear length, diameter, depth length, row, moisture percentage and shelling
percentage.

Keywords: Agronomic character, Yield trial, Field corn, Hybrid variety, Areas after rice cultivation
*Corresponding author; email address: [email protected]

1 คณะวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยกี ารเกษตร มหาวิทยาลยั เทคโนโลยีราชมงคลลา้ นนา จงั หวดั ลาปาง 52000
Faculty of Science and Agricultural Technology, Rajamangala University of Technology Lanna Lampang Lampang 52000,
Thailand.
2 สถาบนั วิจยั เทคโนโลยีเกษตร มหาวิทยาลยั เทคโนโลยรี าชมงคลลา้ นนา จงั หวดั ลาปาง 52000
Agricultural Technology Research Institute, Rajamangala University of Technology Lanna, Lampang, 52000, Thailand.
3 คณะเกษตรศาสตรแ์ ละทรพั ยากรธรรมชาติ มหาวิทยาลยั พะเยา จงั หวดั พะเยา 56000
School of Agriculture Natural Resources, University of Phayao. Phayao, 56000, Thailand.

384

การประชมุ วชิ าการระดบั ชาติ ครงั้ ท่ี 18 มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร์ วทิ ยาเขตกาํ แพงแสน วันที่ 8-9 ธนั วาคม 2564

ผลของคุณภาพเมล็ดพันธุผ์ ักกาดหอมหลงั การใช้อัญชนั สร้างเอกลกั ษณใ์ นสารเคลอื บอนิ ทรยี ์
Effect of lettuce seed quality after using butterfly pea to create identity in
organic coating substance

นรารัตน์ ทาวงค1์ และ จกั รพงษ์ กางโสภา1*
Nararat Thawong1 and Jakkrapong Kangsopa1*

บทคดั ย่อ
การปลูกพืชในระบบอินทรียต์ ้องอยู่ภายใตก้ ารควบคุม อีกทั้งเมล็ดพันธุ์ท่ีใชต้ อ้ งเป็นเมล็ดท่ีผลิตในระบบ
อินทรีย์ แต่เมล็ดพนั ธุท์ ่ีไดม้ กั ประสบปัญหาความงอก ความแข็งแรงต่า ทาใหเ้ ทคโนโลยดี า้ นการยกระดบั คณุ ภาพเมลด็
พนั ธุ์กลายเป็นปัจจยั สาคัญในระบบการปลูกพืชแบบเกษตรอินทรีย์ อย่างไรก็ตามสีท่ีใช้ในการสรา้ งสูตรสารเคลือบ
อินทรียย์ ังมีขอ้ จากัดมากทาใหต้ อ้ งเลือกใชส้ ีท่ีไดจ้ ากธรรมชาติ ดงั น้นั งานทดลองนีจ้ ึงมีวตั ถุประสงคเ์ พ่ือศึกษาอัตรา
ความเขม้ ขน้ ของอญั ชนั ท่เี หมาะสมสาหรบั สรา้ งสตู รสารเคลือบอินทรียต์ ่อคณุ ภาพเมล็ดพนั ธุผ์ กั กาดหอม ทาการทดลอง
ณ หอ้ งปฏิบตั ิการเทคโนโลยีเมล็ดพนั ธุ์ สาขาวิชาพืชไร่ คณะผลิตกรรมการเกษตร มหาวิทยาลยั แม่โจ้ เตรียมสตู รสาร
เคลอื บเมลด็ พนั ธุโ์ ดยใชก้ ัมอารบิก 0.3 กรมั เคลอื บรว่ มกบั สารละลายอญั ชนั ท่ีความเขม้ ขน้ 20 % v/v, 40 % v/v, 60 %
v/v, 80 % v/v และ 100% (% ปรมิ าตร/ปรมิ าตร, V/V) ผลการทดลองพบว่า การเคลอื บเมล็ดทุกกรรมวิธีไมท่ าใหก้ ารงอ
กรากแรก และความงอกแตกต่างกนั ในทางสถิติเม่ือเปรยี บเทียบกบั เมล็ดท่ไี ม่ผ่านการเคลือบ สว่ นการเคลือบเมลด็ ดว้ ยสี
ของอญั ชนั ทกุ ความเขม้ ขน้ พบวา่ มคี วามยาวลาตน้ ความยาวตน้ กลา้ และนา้ หนกั สดตน้ กลา้ สงู มากกว่าและแตกต่างกัน
ในทางสถิตเิ ม่อื เปรียบเทียบกบั เมล็ดท่ไี มผ่ ่านการเคลือบ โดยการเคลือบเมล็ดดว้ ยสารละลายอญั ชนั ความเขม้ ขน้ 100%
มีความยาวลาตน้ ความยาวตน้ กลา้ และนา้ หนักสดตน้ กลา้ สงู ท่ีสดุ คือ 48.55 มิลลิเมตร, 65.05 มิลลิเมตร และ 185
กรมั ตามลาดบั ดงั นน้ั สรุปไดว้ ่า การเคลือบเมลด็ ดว้ ยสีของอญั ชนั ท่คี วามเขม้ ขน้ 100% เป็นอตั ราแนะนาสาหรบั ใชส้ รา้ ง
สตู รสารเคลอื บอินทรยี แ์ ละสามารถใชเ้ คลือบรว่ มกบั เมล็ดพนั ธุผ์ กั กาดหอมได้

คาสาคัญ: คณุ ภาพเมลด็ พนั ธุ์ สารเคลอื บอินทรยี ์ เมล็ดพนั ธุอ์ ินทรยี ์ การยกระดบั คณุ ภาพเมล็ดพนั ธุอ์ ินทรีย์

Abstract
Organic plant cultivation must be under strict control of farmers. In addition, the seeds used must
be those produced in the organic system. Nevertheless, seeds available in the seed markets often have
germination problems and low vigor. This makes the technology of improving seed quality become an
important factor in the organic farming system. However, the colorants used to create organic coating
substance formulations are still very limited, requiring the use of naturally derived colorants. Therefore, this
experiment aims to study the concentration level of butterfly pea suitable for formulation of organic coating
substance to improve lettuce seed quality. The experiment was conducted at Seed Technology Laboratory
and Biotechnology Laboratory, Field Crop Program, Faculty of Agricultural Production, Maejo University.
Seed coating formulations were prepared using 0.3 g. gum arabic coated with butterfly pea solution at a
concentration of 20 % v/v, 40 % v/v, 60 % v/v, 80 % v/v and 100%. (% volume/volume, V/V). The results show
that the radicle emergence and germination percentage was no statistically significant different compared
to uncoated seeds. As for the seed coated with the color of the butterfly pea at 100% concentration, it was
found that the shoot length, seedling length and the seedling fresh weight were higher and statistically
different compared to the uncoated seed. The coated seeds with 100% concentrated butterfly pea was
found that the shoot length, seedling length and seedling fresh weight were 48.55 mm., 65.05 mm. and 185
g, respectively. Therefore, it can be concluded that seeds coated with the butterfly pea colorant at
100%concentration level is recommended to create an organic coating formulation and can be used to coat
lettuce seeds.

EK-emywaiol radd:dsreesesd:qjaukaklirtya,[email protected], organic seed, organic seed enhancement

1 สาขาพชื ไร่ คณะผลิตกรรมการเกษตร มหาวิทยาลยั แม่โจ้ เชยี งใหม่ 50290
Division of Agronomy, Faculty of Agricultural Production, Maejo University, Chiang Mai 50290

385