ภาวะการติดนิโคติน (Nicotine Addiction)

ชอ่ื เร่ือง ชชอ่ื ่ือเรเอื่รง่อื ง ภภาาววะกะากรตาดิ รภสตาาริดวนสะิโคากตรนิานร(Nติโiคcิดoตสtiนิnาeร(AนNdิโdiคcicoตtiotินnin)(eNiAcdodtiincetioAnd)diction)
พิมพ์ครงั้พพแมิ ิมรพพก์ครค์้ังแรรัง้กแรก ตตุลลุ าาคคม มพ.ศพต. 2.ลุ ศ5า6.3ค2ม56พ3.ศ. 2563
จำนวนพจผจมิำปู้ ำนรพนวะพนว์ พันนธมิ ์พพ์ ิมพ์ 1ร1อ,,00ง0ศ00า0สเลต่มรเาล1จ่มา,ร0ย0์ ด0ร.ภเกล.อม่ นันต์ ไชยกลุ วัฒนา
ผปู้ ระพนั ผจธัดปู้ ท์ รำโะดพย นั ธ์ รรอองงศศาสาตสราตรจารอรางยจ์ศดาราร.สภยกต.์ อรดนารันจ.ตภา์ ไรชกยย.กอ์ ุลดนวัฒรัน.นภตา์กไ.ชอยนกนั ุลตว์ ฒัไชนยากุลวฒั นา
จดั ทำโดจทย่ีอดั ยทู่ตดิ ำตโอ่ ดย รวอิทอาเยภงาอศลวยัาาแรสพินตทรชยารอรศางาาจบสศตาจารรงั สแ์หยลตวะ์ัดรกดอาาุบรรจลส.ภราาาธรกชายธร.าอณ์ นดสนี ุขร3ันม4.ภต1ห9า์ก0วไ.ิทชอยยนาลกนััยลุ อตบุว์ ลฒั ไรชานชยธากานลุ ี วฒั นา

ที่อยูต่ ดิ ตท่ออ่ี ยู่ติดตอ่ วโททิ รศยัพาทล์ 0ยั 4วแ5-ิทพ35ยท3า9ยล0ศ0ยั าตแสอ่ พต5ท8ร4ยแ์ 0ลศEะาmสกaตาil:รppสแ์hhaาaลnnธะuuาnกnรccาhณh@ร@สggmmาขุ aธailiมา.lc.cรหooณmาmวสิทขุ ยมาหลยัาวอิทบุ ยลารลาัยชอธาบุ นลี ราชธาน
ขN้อaมtiูลoทnำaงlบLรibรณraำrนyกุ oรfมTขhออaงาสilเaำภนnอdกั หวCอาaสอtรมaานิดุlเoแภชgหiาอnง่ รชgวำาiาnตบริ Pนิ uจชbงั lาหicรaวาtัดiบoอnจบุ Dังaลหtรaวาัดชอธาุบนลี รา3ช4ธ1า9น0ี 34190
อนันต์ ไชยกลุ วัฒนา. โทรศพั ทโ์ ท04รศ5-ัพ3ท5์3094050-3ต5อ่ 39508040ต่อE5m8a4i0l: pEhmaaniul:npcha@[email protected]
ขอ้ มลู ทำขงภอ้ บามวรกลูรารทณณำ์ตำงดิ นสบาุกรรรนริโมณคตขนิำอ.น—งุกสอรำุบมนลรขกัาชอหธงาอนสสี :ำมวนทิ ุดักยแาหลหัยอแง่ สพชทมำยดุศตาแิสหตร่งแ์ ชละำกตาริสาธารณสุข มหาวทิ ยาลัยอุบลราชธานี,
NationaNl2a5L6ti3bo. nraarlyLoibfrTahryaiolafnTdhaCialatanldogCinagtailnogPiunbglincaPtuiobnlicDaattiaon Data
อนันต์ ไ6ชอ3ย3น.1ก7นั .1ุลตวย์าัฒไสชบู น.ยาก.2ุล. วกาัฒรตนิดนาโิ.คตนิ I. ชื่อเรื่อง.

ภาวการIณSภBา์ตNวดิ9ก7ส8าา-ร9ร7ณน4-ต์ิโ5ค2ิด3ตส-3นิ า98.ร—-น0 โิ คอตบุ นิ ล.ร—าชอธาบุ นลี ร:าวชทิ ธยาานลี :ัยวแิทพยทายลศัยาแสพตทรแ์ยลศะาสกตารส์แาลธะากราณรสาุขธมารหณาวสิทุขยมาหลัยาวอ

2563. ทป่ี 2ร5กึ ษ6ำ3. ศาสตราจารย์แพทยห์ ญงิ สมศรี เผ่าสวัสดิ์ นายแพทยน์ ริ นั ดร์ พทิ ักษว์ ชั ระ
นายแพทย์วรี ะวฒั น์ พันธ์ครฑุ

1. ยาส1ูบ. ย2าส. ูบกา. รติด2.นกโิ คาตรตินิดนโิ Iค. ตชนิอ่ื เรือ่ Iง..ช่อื เรือ่ ง.
633.71คณ6ะ3บ3รร.ร7ณ1ำธกิ ำร ศาสตราจารย์ นายแพทยร์ ณชัย คงสกนธ์
รองศาสตราจารย์ นายแพทย์สุทศั น์ ร่งุ เรอื งหิรญั ญา
ISBN 97I8S-B9N749-7582-39-7349-85น-า20ย3แพ-3ท9ย์ 8วนั-0ชาติ ศภุ จัตุรสั
ออกแบบปก รองศาสตราจารย์ ดร.ภก.อนนั ต์ ไชยกุลวัฒนา

ภำพหน้ำปก โดยคณุ กติ ติพจน์ บวั สอน นายแพทนยา์นยริ แันพดทรย์ พน์ ทิรันก

ทป่ี รึกษำทพมิี่ปพร์ทึกี่ ษำ ศบราิษสัทตยรงสาวจศสั าดริ์สอยินตแ์เรตพอารจทก์ ารยุป๊ร์หยจญาแ์ กพัดงิ สทมยศ์หรญี เิงผส่ามสศวัสรีดเ์ิผ่าสวสั ด์ิ
นอ56าาเภถยนอแวนาพแรกินท้วนชเยสาารน์วายาีรบแตะจาพวงับหฒัทลววดัยนาอร์ว์ินบุ ีรพชละารนั ราวาชธบัฒธค์านนรี ุฑ3์ พ41ัน90ธค์ รฑุ

โทรศัพท์ 045-324777-9 อีเมล [email protected]

คณะบรรครณณะำบธรกิ รำรรณำธิกำศเรวาบ็ สไซตต์รwาwจศwาร.สyยoตn์ รgsนาaจwายaาtรแ.cยoพm์ ทนยาร์ ยณแชพัยทยค์รงณสชกัยนธค์ งสกนธ์

สงวนลขิ สทิ ธติ์ ามพระราชบญั ญรัตอลิ ขิ งสิทศธาิ์ (ฉสบตับรเรพอ่มิางเตจศิมา)ารพส.ยศต.์ 2รน5า5า8จยหาแา้ รมพคยดั ท์ลนอยกา์สถย่าุทยแเอัศพกนสทาร์ หยรรุง่์สอื พเุทริมพอืัศ์ หงนรหือ์ นริ า่งุไัญปเเรกญ็บอื ไาวงใ้ หนรริะบญั บทญี่ า
สามารถถ่ายข้อมลู ไดไ้ มว่ า่ บางสน่วนาหยรือแทัง้พหมทดนขยอา์งยวหนันแงั สพชอื นาที้ ตโยดยิ ์ ไศวม่ไุภนัด้รจชับอัตานรุตุญัสาิ ตศจาุภกทจาตังผุรู้จดั สั ทาเปน็ ลายลกั ษณ์อักษร

ออกแบบอปอกแบบปก รองศาสตรรอางจศาารสยต์ รดารจ.ภารกย.อ์ ดนรัน.ภต์กไ.ชอยนกันลุ ตว์ ฒัไชนยากุลวฒั นา

ภำพหนำ้ภปำกพหนำ้ ปก โบดรยษิ คทั ณุ ยกบโงิตดสรตยวิษิพ◉คสั ัทจณุดนิ์ยกอ์งิตบนิสกตัวเวตพิสัสออจดรน◉์ิ ก์อ์ รบินุ๊ปัวเตสจออารนก์กดั รปุ๊ จากดั
พมิ พ์ท่ี พมิ พ์ท่ี

56 ถนนแ5ก6ว้ ถเสนนาแกตว้าเบสลนวาารตนิาบชาลรวาาบรนิ ชาราบ

อาเภอวาอรานิ เภชาอรวาาบรนิ จชงั าหรวาัดบอจุบงัลหรวาัดชอธาุบนลี ร3า4ช1ธ9า0นี 34190

คำ�น�ำ
หนังั สือื “ภาวะการติดิ นิโิ คตินิ ” เป็น็ แหล่ง่ ข้อ้ มูลู สำ�ำ หรับั บุคุ ลากรการแพทย์์ หน่ว่ ยงานทั้้ง� ภาค
รััฐและเอกชน ที่�่ปฏิิบััติิงานหรืือสนใจเกี่่�ยวกัับการจััดการปััญหาภาวะการติิดนิิโคติินจากผลิิตภััณฑ์์
ยาสููบที่ร่� ะบาดในปััจจุุบััน รวมทั้้ง� โรคอุบุ ััติใิ หม่เ่ กิิดขึ้�้น ตััวอย่่างเช่น่ โรคติดิ เชื้อ� ไวรััสโคโรน่า่ -19 ที่ม่� ีี
ข้้อมููลระบุุถึึงอัันตรายและความเสี่�่ยงของคนที่่�มีีประวััติิการเสพยยาสููบและไปสััมผััสกัับผู้ �ติิดเชื้ �อ
นอกจากนั้้น� ยังั มีีเนื้้อ� หาเกี่ย�่ วกับั ข้อ้ มูลู เชิงิ ประจักั ษ์ร์ ะหว่า่ งสารประกอบทางเคมีีในยาสูบู ที่ส่� ่ง่ ผลทำำ�ให้้
เกิิดความผิดิ ปกติ ิ ของอวัยั วะในร่่างกาย เช่น่ ระบบหายใจ ระบบหััวใจและหลอดเลืือด ระบบต่อ่ ม
ไร้ท้ ่อ่ ระบบสืบื พันั ธุ์์�เ ป็น็ ต้น้ รวมถึงึ ข้อ้ มูลู ผลกระทบด้า้ นจิติ วิทิ ยาของสารนิโิ คตินิ ที่เ�่ กี่ย่� วข้อ้ งกับั ความ

นี ผิิดผิิดปกติขิ องสมอง ส่ง่ ผลต่่อพฤติิกรรมที่เ�่ ปลี่ย�่ นไปในคนที่่�เสพยาสููบ

สาระสำ�ำ คััญของเนื้้อ� หาในหนัังสืือเล่่มนี้�้ประกอบด้ว้ ย
บทที่่� 1 ข้อ้ มูลู ทั่่�วไปเกี่ย� วกัับนิิโคติิน เพื่่�อให้เ้ ข้้าใจประวััติทิ ี่่�มาการนำ�ำ สารนิิโคตินิ มาใช้้
m บทที่่� 2 สถานการณ์์การเสพติิดสารนิโิ คติินทั่่�วโลก เพื่่อ� ให้ร้ ัับรู้้�อุบุ ัตั ิิการณ์์ ความรุุนแรงของภาวะ

ติดิ นิโิ คตินิ ทั้้ง� ในประเทศต่า่ ง ๆ ทั่่ว� โลก รวมทั้้ง� ผลกระทบของการเสพติดิ นิติ ินิ ในกลุ่่�มวัยั ต่า่ ง ๆ
บทที่่� 3 สถานการณ์แ์ ละปััจจััยการเสพติิดสารนิโิ คติินในประเทศไทย เพื่่�อเข้้าใจความชุกุ ปัจั จัยั
เสี่ย่� งอุบุ ััติกิ ารณ์แ์ ละพฤติกิ รรมเสี่ย�่ งของการบริโิ ภคยาสูบู ของคนไทย
บทที่่� 4 ข้้อมูลู เชิิงประจัักษ์์ระหว่า่ งสารประกอบทางเคมีีใยาสูบู กับั ความผิดิ ปกติขิ องอวััยวะใน
วอิทบุ ยลารลาัยชอธาบุ นลี,ราชบ ธทารทนี่่� ่ี, 5า่ สงถกาานยกเาพืร่่อ�ณ์เขก์้้าาใรจตกิดิ ลเไชืก้อ�้ กโาครโอรนอ่า่กไฤวทรัธสัิ์ข�กัอบั งปนัิจั ิโจคัยัติเินสี่ใย� นงร่ก่าางรกเาสยพ ยาสูบู เพื่่อ� ให้เ้ ข้า้ ใจความสัมั พันั ธ์์
ระหว่า่ งสารนิิโคตินิ กัับการติดิ เชื้�อไวรัสั โคโรน่า่ -19 และผลกระทบต่า่ สุขุ ภาพ
บทที่่� 6 การจัดั การภาวะติิดสารนิโิ คตินิ เพื่่�อให้รู้้�แนวทางขั้น� ตอนและวิธิ ีีการดููแลบำำ�บัดั รัักษาผู้้�ที่ม�่ ีี
ภาวะติิดนิิโคตินิ
บทที่่� 7 ผลกระทบด้า้ นจิติ วิทิ ยาของสารนิโิ คตินิ เพื่่อ� ให้เ้ ข้า้ ใจผลกระทบที่เ่� กิดิ ขึ้น้� จากความผิดิ ปกติิ
ทางสมองที่�เ่ กี่ย�่ วข้้องกับั สารนิโิ คติินในบุุหรี่�่ และกลไกการเกิิดพยาธิสิ ภาพในสมองจากนิติ ินิ

เนื้้อ� หาในหนังั สือื เล่ม่ นี้้จ� ะมีีการนำ�ำ ข้อ้ มูลู ที่ไ�่ ด้จ้ ากบทความวิจิ ัยั ตีีพิมิ พ์ม์ าอ้า้ งอิงิ ในประเด็น็ ต่า่ ง ๆ
ที่่�กำ�ำ ลัังเป็็นที่่�สนใจหรืือจำ�ำ เป็็นต้้องอาศััยหละกฐานเชิิงประจัักษ์์มายืืนยััน เพื่่�อให้้ข้้อมููลที่�่นำำ�เสนอ

นกษดร์ว์ชั พรทิ ะักษว์ ัชระแมีีลคะวากมลนไ่กา่ ขเชือ่อ� งถกือื า รถูตกูิดิต้เอ้ชื้งอ� ไตัสวั รอัสั ย่โา่ คงโเรช่นน่่ า่ ค-1ว9ามซสึ่ัง่� มัเปพ็ัน็ นั สธ์ถข์ าอนงกสาารรนณิ์โิ ท์ คี่โ�่ตลินิ กใกนำำ�ยาลัสงั ูเบผู ชกิัญิบั อหุบุ นั้ตั า้ิกิแาลระณต์้์อ้ คงวกาามรรุขนุ้อ้ แมรูลูง

ด้้านการค้้าคว้้าวิิจััย เพื่่�อนำำ�ไปใช้้ประโยชน์์ในการบริิหารจััดการควบคุุมป้้องกัันเชื้�อไวรััสดัังกล่่าว
นอกจากนี้้� เนื้้�อหาในหนัังสืือเล่่มนี้้�นำ�ำ เสนอข้้อมููลสถานการณ์์การติิดนิิโคติินทั้้�งในประเทศไทยและ
ต่า่ งประเทศที่ไ่� ด้จ้ ากข้อ้ มูลู หน่ว่ ยงานด้า้ นสุขุ ภาพระดับั ชาติแิ ละนานาชาติิ โดยอ้า้ งอิงิ จากแหล่ง่ ข้อ้ มูลู
ที่่�น่่าเชื่อ� ถืือ เพื่่�อให้้ผู้�ใช้้งานสามารถนำ�ำ ข้อ้ มููลไปวิเิ คราะห์แ์ ละใช้ว้ างแผนในงานที่�่ตนรัับผิดิ ชอบต่อ่ ไป

รองศาสตราจารย์์ ดร.ภก.อนันั ต์์ ไชยกุลุ วััฒนา
25 สิิงหาคม พ.ศ. 2563

◉1◉

สารบญั หน้้า

ลิิขสิิทธิ์�หนัังสืือ ก
คำำ�นำ�ำ 1
สารบัญั 2
สารบััญแผนภูมู ิ ิ 12
สารบััญตาราง 13
สารบัญั รููปภาพ 15
ตัวั อักั ษรย่อ่ 19
สัญั ลัักษณ์ ์ 24

บทที่่� 1 ข้อ้ มูลู ทั่่ว� ไปเกี่�ยวกับั สารนิิโคตินิ 26
1. คำ�ำ จำำ�กัดั ความ “การเสพติิด” 27
2. เกณฑ์์มาตรฐานการวินิ ิจิ ฉัยั การติดิ สารเพสติดิ 28
2.1 เกณฑ์ก์ ารวินิ ิิจฉััยภาวะติิดสารเสพติดิ DSM5 29
2.2 เกณฑ์์ของ International Statistical Classification of Diseases
and Related Health Problems (ICD-11) 35
2.2.1 สารออกฤทธิ์�ต่อ่ จิิตประสาท-กลไกการออกฤทธิ์ � 36
2.2.2 ภาวะพึ่่ง� พา 43
2.2.3 ผลร้า้ ยต่่อตัวั บุคุ คลและสัังคม 46
3. ประวััติิและที่ม�่ าของนิิโคตินิ 47
3.1 ลัักษณะทางเคมีีของนิิโคตินิ 48
3.2 คุุณสมบััติิทางเภสััชจลนศาสตร์ข์ องสารนิิโคตินิ 49
3.2.1 การดูดู ซึึม 49
3.2.2 การกระจายตัวั ในเนื้้อ� เยื่อ� 50
3.2.3 ขบวนการสร้า้ งและสลาย 51
3.3 ปัจั จัยั ที่่�มีีผลต่่อขบวนการสร้า้ งและสลายนิิโคตินิ 53
3.3.1 ปััจจัยั ด้า้ นกายภาพ 54
3.3.2 ปัจั จัยั ด้า้ นยา 55
3.3.3 ปัจั จัยั ด้า้ นยาสูบู 56
3.4 ตัวั ชี้ว� ัดั ทางชีีวภาพของการสัมั ผััสสารนิิโคตินิ 57
3.4.1 ตัวั ชี้�วัดั ทางชีีวภาพโคตินิ ินิ 57
3.4.2 สารนิิโคติินและโคตินิ ิินในผมและเล็็บ 58
3.4.3 อาหาร/สารอาหาร 58
3.4.4 สารประกอบแอลคาลอยด์์ 60
3.4.5 ค่า่ เกณฑ์์มาตรฐานที่ใ่� ช้แ้ ยกความแตกต่า่ งระหว่า่ งโคติินินิ
ที่่�ได้้จากการเสพกับั ไม่่เสพยาสูบู 60

◉2◉

สารบัญ (ตอ่ ) หน้้า
60
60
4. ตััวชี้ว� ัดั การสัมั ผัสั ควันั ยาสููบ 61
4.1 โคตินิ ิิน 62
4.2 ก๊า๊ ซคาร์บ์ อนมอนน๊๊อกไซด์ ์ 62
4.3 ก๊า๊ ซไฮโดรเจนไซยาไนด์์ 62
4.4 ก๊า๊ ซไนตริิกอ๊อ๊ กไซด์์ 62
4.5 ตััวชี้�วััดทางชีีวภาพที่่เ� กี่�่ยวข้อ้ งกัับสารก่่อมะเร็็ง 63
4.6 สารแอลคาลอยด์์ในยาสููบ
5. เอกสารอ้า้ งอิิง

บทที่่� 2 สถานการณ์์การเสพติิดสารนิิโคตินิ ทั่่ว� โลก 76
1. บทนำำ� 76
1.1 แหล่่งกระจายผลิติ ภััณฑ์ย์ าสูบู ที่�ม่ ีีสารนิิโคตินิ 76
1.2 ส่่วนแบ่่งทางการลาดผลิติ ภัณั ฑ์์ยาสููบ 77
2. ข้อ้ เท็จ็ จริงิ ที่�่ควรรู้้� 81
3. แหล่่งผลิติ ที่ส่� ำำ�คััญ 82
3.1 แหล่่งผลิติ ยาสููบชนิดิ โรงงาน 82
3.2 แหล่่งผลิติ ซิกิ าร์์และซิิการ์์มวนเล็็ก 83
3.3 แหล่ง่ ผลิติ ยาสูบู ประเภทเส้น้ มวน 84
3.4 แหล่ง่ ผลิติ ยาสูบู ประเภทไร้ค้ วันั 85
3.5 แหล่ง่ ผลิติ ยาสูบู ประเภทไอระเหย 86
3.6 แหล่ง่ ผลิติ ยาสููบประเภทใช้้ความร้้อน 88
4. วงจรธุรุ กิิจของผลิิตภัณั ฑ์น์ ิโิ คติินเชิงิ พื้้น� ที่�่ 88
4.1 วงจรธุรุ กิิจของผลิติ ภััณฑ์์นิโิ คตินิ ในภููมิิภาคเอเชีียตะวันั ออกเฉีียงใต้้ 90
5. ประเภทของผลิติ ภััณฑ์น์ ิโิ คตินิ ในท้อ้ งตลาด 93
5.1 ยาฉุนุ ยาจืืด ยาแดง และยาเส้น้ ปรุุง 95
5.2 ยาตั้้ง� ยาอััด 95
5.3 ยาเคี้ย� ว 96
5.4 ยาสูบู โรงงาน 97
5.5 ยาสููบซิิการ์แ์ ละซิกิ าร์์มวนเล็็ก 98


◉3◉

สารบัญ (ตอ่ ) หน้า้

5.6 ยาสููบ “ยาเส้้น” “ยาเส้น้ มวนเอง” 102
5.7 ยาสูบู ไอระเหย 104
5.8 ยาสูบู อิเิ ล็ก็ ทรอนิิกส์ ์ 104
5.9 บารากู่่� 107
5.10 บารากู่่�ไฟฟ้้าหรือื ยาสููบไฟฟ้้า 108
5.11 ยาสูบู ไร้ค้ วันั 113
5.11.1 ผลิติ ภัณั ฑ์์ยาสููบไร้ค้ วัันที่�่มีียาสูบู เป็็นส่ว่ นประกอบหลักั
และอาจจะมีีการปรุุงแต่่งกลิ่�นและรส 114
6. ระบาดวิทิ ยาการติิดนิิโคตินิ 122
6.1 บทนำำ� 122
6.2 ระบาดวิทิ ยาการเสพยาสููบในกลุ่่�มวัยั รุ่่�น 122
6.3 การประเมินิ การเสพติิดนิโิ คตินิ ในกลุ่่�มวัยั รุ่่�น 123
6.4 ความชุุกของอาการและการวิินิจิ ฉััยของภาวะติดิ นิโิ คตินิ ในกลุ่่�มวัยั รุ่่�น 124
6.5 ตัวั ประเมิินขั้้น� ตอนการติิดสารนิิโคตินิ 126
6.6 ระบาดวิทิ ยาการเสพยาเสพในกลุ่่�มวัยั ผู้้�ใหญ่่ 129
6.6.1 ความชุกุ ของการเสพยาสููบและภาวะติิดนิโิ คตินิ 129
7. เอกสารอ้้างอิงิ 133

บทที่่� 3 สถานการณ์์และปัจั จััยการเสพติดิ สารนิิโคตินิ ในประเทศไทย 149
1. ความชุุกและอุุบัตั ิิการณ์ข์ องการบริิโภคยาสููบของคนไทย 149
2. ปัจั จััยเสี่�่ยงและตัวั กำำ�หนดการบริโิ ภคยาสูบู 152
2.1 ตััวกำ�ำ หนดการบริโิ ภคยาสูบู 5 มิติ ิิ 153
2.1.1 ปัจั จัยั ต้น้ เหตุุ 153
2.1.1.1 การผลิิตและจำ�ำ หน่า่ ยผลิิตภัณั ฑ์ย์ าสูบู เชิงิ ธุรุ กิิจ 153
2.1.1.2 การจ้้างแรงงานในอุุตสาหกรรมยาสูบู 156
2.2 พฤติิกรรมเสี่่�ยง 160
2.3 การตอบสนองของแผนงานควบคุุมโรค 164
2.4 การติิดเชื้อ� /การป่่วย/การตาย/ความพิกิ าร 169

◉4◉

สารบญั (ตอ่ ) หน้า้
171
172
2.5 ข้้อมูลู ประเทศไทย 172
2.6 เหตุุการณ์์ผิิดปกติ ิ 176
3. ความสัมั พัันธ์์ระหว่า่ งการเสพยาสููบ อายุขุ ััย และแนวโน้ม้ การเกิิดโรค 189
4. เอกสารอ้้างอิงิ 189
บทที่่� 4 ข้้อมููลเชิิงประจักั ษ์ร์ ะหว่า่ งสารประกอบทางเคมีีในยาสูบู 190
กับั ความผิดิ ปกติขิ องอวััยวะในร่า่ งกาย 190
1. สารประกอบนิิโคติิน 191
2. คุุณสมบัตั ิิทางเคมีีและขบวนการเผาผลาญของสารนิิโคติิน 191
3. กลไกการออกฤทธิ์ข� องสารนิิโคตินิ 192
4. พิษิ และอาการไม่พ่ ึึงประสงค์ข์ องสารนิิโคตินิ 193
4.1 อาการ Green Tobacco Sickness 194
4.2 อาการติดิ นิโิ คติิน 195
4.2.1 ระบบรางวััลในสมอง 198
4.2.2 การเปลี่�่ยนแปลงของสมองในภาวะเสพติดิ 199
4.2.3 ปััจจัยั ทางพันั ธุุกรรม 199
5. ขบวนการเมตาบอลิิสมของนิิโคตินิ 201
6. โรคหรือื ภาวะแทรกซ้อ้ นที่เ�่ กิิดจากนิโิ คติิน 201
6.1 โรคมะเร็็งกัับนิิโคตินิ 201
6.2 การเกิดิ มะเร็็งที่�ป่ อด 204
6.3 การเกิดิ มะเร็็งเต้้านม 205
6.4 การเกิดิ มะเร็ง็ ในระบบทางเดิินอาหาร 207
6.5 การเกิิดมะเร็ง็ ในตัับอ่่อน 208
6.6 การเกิิดมะเร็ง็ ตัับ 208
6.7 ผลกระทบของนิโิ คตินิ ในระบบหััวใจและหลอดเลืือด 209
6.8 ผลกระทบของนิโิ คตินิ ในระบบทางเดิินหายใจ 209
6.9 ผลกระทบของนิิโคตินิ ในระบบทางเดิินอาหาร
6.10 ผลกระทบของนิิโคตินิ ในระบบภููมิิคุ้้�มกันั
6.11 ผลกระทบของนิิโคตินิ ต่อ่ การมองเห็็น

◉5◉

สารบัญ (ต่อ) หน้้า
210
210
6.12 ผลกระทบของนิิโคตินิ ในระบบไต 210
6.13 ผลกระทบของนิโิ คติินในระบบสืบื พันั ธ์์เพศชาย 212
6.14 ผลกระทบของนิิโคตินิ ในระบบสืบื พันั ธ์์เพศหญิิง 213
6.15 ภาวะความผิดิ ปกติิของระบบเมตาบอลิสิ ม 213
7. สรุุป
8. เอกสารอ้า้ งอิิง

บทที่่� 5 สถานการณ์์การติิดเชื้�อ้ โคโรน่่าไวรััสกัับปััจจัยั เสี่ย� งการเสพยาสููบ 232
1. บทนำำ� 232
2. โคโรน่่าไวรัสั -19 233
3. ระบาดวิทิ ยาและการดำำ�เนินิ การติดิ เชื้อ� โคไวรัสั โควิดิ -19 234
4. วงจรการแพร่่ระบาดและติิดต่่อของเชื้อ� ไวรัสั โควิิด-19 237
5. กลไกการเกิดิ พยาธิิสภาพของการติดิ เชื้�อไวรัสั SARS-CoV-2 238
6. อวััยวะและเนื้้�อเยื่�อที่ไ�่ ด้้รับั ผลกระทบจากการติดิ เชื้�อไวรััสโควิิด-19 242
6.1 ระบบทางเดิินหายใจ 242
6.2 อวัยั วะอื่น� ๆ 244
6.2.1 ไต 244
6.2.2 หัวั ใจ 246
6.2.3 กระเพาะอาหาร/ลำ�ำ ไส้้ 246
7. การวิินิจิ ฉััยของการติิดเชื้�อโควิิด-19 247
7.1 การทดสอบทางห้้องปฏิิบััติกิ าร 247
7.2 ข้้อจำ�ำ กััดเกี่ย่� วกัับการทดสอบทางห้้องปฏิิบััติกิ ารกรณีีเชื้อ� ไวรัสั โควิิด-19 249
7.3 การเพิ่่ม� ประสิิทธิภิ าพการตรวจหาเชื้อ� ไวรััสโควิิด-19 249
8. อาการทางคลินิ ิกิ ของผู้�ติดิ เชื้อ� ไวรััส SARS-CoV-2 หรืือโควิิด-19 251
9. ปัจั จััยเสี่ย�่ งต่่อการติดิ เชื้�อโควิดิ -19 252
9.1 เพศ 252
9.2 อายุุ 253
9.3 ผู้้�ที่่�อาศัยั ในบ้้านพักั คนชรา 253

◉6◉

สารบัญ (ต่อ)

หน้า้
9.4 เด็็ก 255
9.5 หญิิงตั้ง� ครรภ์แ์ ละทารกแรกเกิดิ 255
9.6 กลุ่่�มเปราะบาง 256
9.7 ระดัับเอนไซม์แ์ ล๊ค๊ เตรดดีีไฮโดรจีีเนส 256
9.8 โรคประจำำ�ตัวั 258
9.8.1 เบาหวาน 258
9.8.1.1 ความสััมพัันธ์์ระหว่า่ งโรคเบาหวานกัับ 258
การแพร่ ่ ระบาดของไวรัสั อย่า่ งรวดเร็ว็ (สถานการณ์์ในอดีีต) 260
9.8.1.2 ผลกระทบของการติิดเชื้�อไวรัสั โควิิด-19 กัับระดัับ 260
กลููโคสในเลือื ด 262
9.8.2 โรคหัวั ใจและหลอดเลืือด 264
9.8.3 เชื้อ� ไวรััสโควิิด-19 กัับภาวะแทรกซ้อ้ นระบบหััวใจ 265
และหลอดเลือื ดในผู้้�ป่ว่ ยวััยกลางคน 266
9.8.4 โรคปอด 270
9.8.5 โรคไต 271
9.8.6 โรคตับั 271
9.8.7 โรคติิดเชื้�อ 272
10. การเสพยาสูบู กับั เชื้อ� ไวรัสั โควิิด-19 273
10.1 ข้้อมูลู ทั่่ว� ไป 274
10.2 รูปู แบบการเสพยาสููบกัับการแพร่่ระบาดของเชื้�อไวรััสโควิดิ -19 274
10.3 แนวปฏิบิ ััติิในการควบคุมุ การบริิโภคยาสููบที่ช�่ ่่วยลด 276
การแพร่ร่ ะบาด ของเชื้�อไวรัสั โควิดิ -19
10.4 กฎหมายควบคุมุ ยาสููบระดัับภูมู ิภิ าคส่ง่ ผลต่่อการควบคุมุ
การระบาดของเชื่�อไวรัสั โควิิด-19
10.5 เหตุุผลของการเลิิกเสพยาสููบในช่่วงที่ม่� ีีการระบาด
ของเชื้อ� ไวรัสั โควิดิ -19
10.6 บทเรีียนในอดีีตที่่เ� ป็็นกุุญแจสำำ�คัญั


◉7◉

สารบญั (ตอ่ )

หน้า้
10.7 ผลิิตภััณฑ์์ยาสููบรูปู แบบอื่น� ๆ (เช่น่ ยาสูบู ไฟฟ้้า)
กัับการแพร่่ระบาดของเชื้อ� ไวรััสโควิดิ -19 276
10.8 ทบทวนวรรณกรรมที่�่ผ่่านมา 277
11. แนวทางการเฝ้า้ ระวัังการติิดเชื้�อโควิิด-19 278
11.1 บทนำำ� 278
11.2 ระบบการเฝ้้าระวังั กลุ่่�มอาการและการติิดเชื้อ� ไวรััส (แบบสอดส่อ่ ง) 280
11.3 การเฝ้้าระวังั การติดิ เชื้อ� ทางเดิินหายใจเฉีียบพลันั และรุนุ แรง
ในโรงพยาบาล 281
11.4 ตััวชี้ว� ัดั ที่่ใ� ช้ใ้ นการเฝ้า้ ติิดตามการระบาดของโรค 281
11.5 การเฝ้้าระวัังอััตราการเสีียชีีวิิตของผู้้�ป่ว่ ยโควิิด-19 281
11.6 การแยกวิเิ คราะห์ข์ ้้อมููลการเฝ้้าระวัังโควิิด-19 282
11.7 ข้้อจำ�ำ กััดเรื่อ� งทรัพั ยากร 282
12. บทเรีียนจากสถานการณ์ก์ ารติิดเชื้�อโควิดิ -19 และทิศิ ทางข้้างหน้้า 283

บทที่่� 6 การจัดั การภาวะติิดสารนิิโคติิน 322
1. บทนำำ� 322
1.1 คู่่�มือื สื่่อ� ในการปฏิิบััติติ ัวั เพื่่�อช่่วยเลิิกยาสููบ 324
1.2 ประสิทิ ธิิภาพ 324
2. การให้้คำ�ำ แนะนำ�ำ แบบสั้�นเพื่่�อช่่วยเลิิกยาสููบ 325
2.1 การประเมิินประสิิทธิิภาพ 327
2.2 รููปแบบการประเมิินประสิิทธิภิ าพ (อื่น� ) 328
3. การบำำ�บัดั เพื่่�อช่่วยเลิกิ ยาสููบแบบเข้ม้ ข้น้ 328
3.1 แนวทางการบำ�ำ บัดั / การฝึกึ ทัักษะ 329
3.2 การสููดควัันยาสูบู อย่่างรวดเร็ว็ เข้้าสู่่�ร่า่ งกาย 330
3.3 การเผชิญิ กัับสิ่ง� ยั่ว� ยุโุ ดยพยายามหัักห้า้ มใจไม่ใ่ ห้ส้ ููบบุหุ รี่ �่ 331
3.4 การลดปริมิ าณของนิิโคตินิ อย่า่ งช้า้ ๆ 331
3.5 การได้้รัับสิ่ง� ตอบแทน (ที่่ไ� ม่่จำ�ำ เป็็นต้้องเป็น็ สิ่่�งของ) 333
3.6 การสนัับสนุนุ ทางสังั คม 334

◉8◉

สารบัญ (ต่อ) หน้า้
334
335
3.7 การควบคุมุ น้ำ��ำ หนััก 335
3.8 การสะกดจิติ 335
3.9 การฝัังเข็ม็ 337
3.10 สรุุปเกี่ย�่ วกับั การบำำ�บััดเพื่่อ� ช่่วยเลิกิ ยาสููบ 337
3.11 การบำ�ำ บััดเพื่่อ� ช่ว่ ยเลิิกยาสููบด้้วยยา 340
3.11.1 หมากฝรั่่�งนิิโคตินิ 342
3.11.2 นิิโคตินิ แผ่่นแปะ 343
3.11.3 นิโิ คตินิ แบบสเปรย์์พ่่นจมูกู 344
3.11.4 นิิโคตินิ แบบสูดู ลมหายใจ 346
3.11.5 ยาบููโพรพิิออน 347
3.11.6 ยาโคลนิิดีีน 349
3.11.7 ยานอร์ท์ ริิปไทลีีน 349
3.11.8 ยารัักษาโรคซึึมเศร้้าและยาคลายกัังวลกลุ่่�มอื่่น� ๆ 350
4. สรุปุ ประเด็็นสำำ�คััญของการช่ว่ ยเลิิกยาสููบโดยการใช้้ยา 52
5. กิจิ กรรมรณรงค์์ควบคุมุ การบริิโภคยาสููบในกลุ่่�มเสี่ย�่ งขนาดใหญ่ ่ 53
5.1 กิิจกรรมผ่า่ นสื่่อ� 357
5.2 กิิจกรรมที่ท่� ำำ�งาน 361
5.3 กิิจกรรมสร้า้ งเสริิมการป้้องกัันการเสพยาสููบในชุมุ ชน 365
5.4 นโยบายภาครัฐั 365
6. บทสรุปุ ภาพรวม 365
7. ปััจจัยั ที่่�ส่่งผลต่อ่ ประสิิทธิิภาพการบำำ�บัดั เพื่่อ� เลิกิ ยาสูบู 366
7.1 อาการเสพติิดนิโิ คติิน 367
7.2 การปรับั เปลี่�่ยนวิิถีีชีีวิิต 368
7.2.1 หลัักขั้�นตอนการเปลี่�่ยนแปลง 369
7.2.2 หลักั กระบวนการช่่วยเปลี่�่ยนแปลง 369
7.2.3 หลัักดุลุ การตัดั สินิ ใจ 370
7.2.4 หลักั ความยืนื หยัดั และสิ่�งเย้า้ ยวน
7.2.5 การตอบสนองด้้านลบ

◉9◉

สารบัญ (ต่อ) หน้า้
370
371
8. ปััจจััยเรื่อ� งเพศ 372
9. อาการถอนนิิโคตินิ 374
10. ภาวะน้ำำ�� หนักั ตัวั เกินิ 374
11. การกลัับไปเสพยาสูบู ซ้ำ��ำ ในช่ว่ งแรกของการเลิิกยาสูบู 375
12. ความสัมั พันั ธ์์ระหว่า่ งปริิมาณยาช่่วยเลิกิ ยาสููบกับั ผลลััพธ์ท์ ี่่�ได้้ 377
13. รููปแบบการบำ�ำ บัดั 378
14. บทบาทหน้้าที่ข�่ องบุคุ ลากรการแพทย์์ต่อ่ งานควบคุุมยาสููบ 380
15. ความคุ้้�มทุุน 381
16. บทสรุุป 411
17. เอกสารอ้้างอิงิ 411
บทที่่� 7 ผลกระทบด้า้ นจิิตวิทิ ยาของสารนิโิ คติิน 411
1. บทนำำ� 412
2. การเสพยาสููบเป็็นปััจจััยหลักั ที่ท่� ำำ�ให้เ้ กิิดความผิดิ ปกติิทางจิติ เวช 414
3. ผลกระทบด้้านสมองที่ท่� ำ�ำ ให้้เกิดิ ความผิิดปกติิทางจิติ เวชจากการเสพยาสูบู 414
4. การเสพยาสูบู ส่ง่ ผลกระทบต่่อยาที่่�ออกฤทธิ์ต� ่่อจิติ และประสาท 415
5. ขบวนการเลิกิ เสพยาสููบในผู้้�ที่ม่� ีีประวััติเิ จ็็บป่ว่ ยด้า้ นจิติ เวช 415
6. ความผิิดปกติิทางจิิตเวชกัับการเสพยาสูบู 418
6.1 ภาวะซึึมเศร้้า 422
6.1.1 แนวทางการเลิิกยาสููบโดนอาศััย 5A 428
ในกรณีีที่ม�่ ีีภาวะซึึมเศร้้า 428
6.1.2 กรณีีศึึกษา 429
6.1.3 สรุปุ 431
6.2 โรคจิิตเภท 433
6.2.1 สาเหตุขุ องการเกิดิ โรค 434
6.2.2 ความสััมพัันธ์ร์ ะหว่่างการติิดนิิโคตินิ กัับโรคจิติ เภท
6.2.3 การนำ�ำ ข้้อมููลไปใช้ท้ างการแพทย์์
6.3 นิโิ คตินิ ส่ง่ ผลต่่อการเคลื่�อนไหวที่ผ่� ิิดปกติิ

◉ 10 ◉

สารบญั (ตอ่ )

หน้้า
6.4 นิโิ คตินิ ส่่งผลต่่อโรคย้ำ��ำ คิดิ ย้ำ��ำ ทำ�ำ 437
6.4.1 อาการ 437
6.4.2 การรัักษาด้้วยยา 438
6.4.3 การรัักษาวิิธีีอื่่�น 438
6.5 นิโิ คตินิ ส่ง่ ผลต่่อสมองเสื่�อมที่�่เรีียกว่า่ Dementia และความชรา 439
6.5.1 ความหมายของภาวะสมองเสื่�อม 439
6.5.2 สาเหตุขุ องภาวะสมองเสื่อ� ม 439
6.5.3 ปััจจัยั เสี่�ย่ งที่�่มีีผลต่่อภาวะสมองเสื่�อม 440
6.5.4 นิิโคติินกัับภาวะสมองเสื่อ� ม 443
6.6 นิโิ คตินิ ส่ง่ ผลต่่อภาวะสมองเสื่�อมชนิดิ cognitive disorder 446
7. บทสรุปุ 452
8. เอกสารอ้า้ งอิิง 452

ภาคผนวก 469
ประวััติิผู้�เขีียน


◉ 11 ◉

สารบญั แผนภมู ิ หน้า้
50
แผนภูมู ิทิ ี่่� 77
บทที่่� 1 1 ระดับั นิโิ คตินิ ในเลือื ดของผลิติ ภัณั ฑ์ย์ าสููบชนิิดต่า่ งๆ 78
บทที่่� 2 1 ส่ว่ นแบ่่งทางการตลาดของบริิษััทยาสูบู ทั่่ว� โลก 81
2 ส่่วนแบ่ง่ ทางการตลาดของผลิติ ภัณั ฑ์ย์ าสูบู ทั่่ว� โลก 83
3 มููลค่่าการค้้าปลีีกผลิติ ภััณฑ์ย์ าสููบประเภทต่า่ งๆ 89
4 ประเภทของผลิิตภัณั ฑ์์ยาสููบกัับระดัับอันั ตรายที่่�จะเกิดิ ขึ้น�้ 90
ต่่อร่่างกายมนุุษย์์ 15
5 วงจรธุุรกิิจของผลิติ ภัณั ฑ์์นิโิ คตินิ เชิงิ พื้้�นที่� ่ 156
6 ร้้อยละของปริมิ าณการผลิิตยาสููบต่่อปีีแบ่ง่ ตามภูมู ิิภาค
บทที่่� 3 1 อััตราความชุุกการเสพยาสููบในแต่ล่ ะภูมู ิภิ าค 263
2 มููลค่า่ การส่ง่ ออกผลิิตภััณฑ์์ยาสูบู ในประเทศไทย 265
ช่ว่ งปีี ค.ศ. 1980-1999 267
บทที่่� 4 - 351
บทที่่� 5 1 สัดั ส่ว่ นของผู้้�ป่่วยที่่ต� ิิดเชื้อ� ไวรัสั โควิดิ -19 และเสีียชีีวิติ
ที่ม�่ ีีและไม่ม่ ีีโรคร่่วม
2 ค่่า OR ระหว่่างตัวั แปรโรคปอดอุุดกั้�นเรื้�องรัังกัับความรุนุ แรง
ของการติิดเชื้อ� โควิิด-19
3 ความสััมพัันธ์ร์ ะหว่า่ งปัจั จััยโรคไตเรื้อ� รังั กับั ความรุนุ แรง
ของการติิดเชื้�อ ไวรััสโควิิด-19
บทที่่� 6 1 แนวทางการบำ�ำ บััดผู้้�ที่ต�่ ้้องการเลิิกยาสูบู ในประเทศไทย
บทที่่� 7 -


◉ 12 ◉

สารบัญตาราง หน้้า
31
ตารางที่่� 44
บทที่่� 1 1 การปรับั เปลี่่�ยนเกณฑ์์จาก DSM 4 มาเป็น็ DSM5 52
2 การวินิ ิจิ ฉััยภาวะพึ่่ง� พาผ่่านเกณฑ์์ ICD-10 และ DSM-V 59
3 เภสััชจลนศาสตร์ข์ องนิิโคติินเมื่อ� ให้้ในรูปู แบบแตกต่่างกััน 78
4 ตัวั ชี้�วัดั ทางชีีวภาพที่เ่� ป็็นอัันตรายต่่อร่่างกายที่่�พบในยาสูบู 80
บทที่่� 2 1 มูลู ค่า่ การค้้าปลีีกของผลิติ ภััณฑ์์ยาสููบแต่ล่ ะชนิิด 98
2 ปััจจัยั ปริิมาณค้้าปลีีกและปริมิ าณค้้าปลีีกบวกปริิมาณซื้อ� ขาย 99
ที่่ผ� ิดิ กฎหมายที่ส่� ่ง่ ผลต่อ่ ปริมิ าณค้า้ ปลีีกของผลิิตภััณฑ์ย์ าสููบ 125
3 ประเภทของยาสููบซิกิ าร์์และซิกิ าร์ม์ วนเล็็ก 130
4 รายชื่่อ� ตรา/ ยี่ห่� ้อ้ ยาสููบที่น่� ำ�ำ เข้้ามาจำ�ำ หน่่าย 131
ในราชอาณาจัักรไทยในปีี พ.ศ. 2556 149
5 แบบประเมิินการติิดนิิโคติินในกลุ่่�มวัยั รุ่่�น (12-15 ปี)ี 154
The Hooked on Nicotine Checklist (HONC) 155
6 อัตั ราความชุกุ ของการเสพยาสููบทั่่ว� โลก (ทั้้ง� ชาย-หญิงิ ) 155
ระหว่า่ งปีี ค.ศ. 2000-2025 157
7 ความชุกุ ชั่�วชีีวิิต (lifetime prevalence) และความชุุก 157
ในปััจจุุบัันของประชากร ศึึกษาในประเทศสหรัฐั อเมริกิ า 158
บทที่่� 3 1 ผลสำำ�รวจการบริิโภคยาสููบแบ่่งตามพื้้�นที่่� (ร้อ้ ยละ) 158
2 อัตั ราการเติิบโตเชิิงธุรุ กิจิ ในด้้านราคาซื้้�อขายผลิติ ภัณั ฑ์์ยาสููบใน 160
ปีี ค.ศ. 1960-2000 173
3 ชนิดิ ของใบยาสูบู และผลิติ ภััณฑ์ย์ าสููบที่ม�่ ีีจำำ�หน่่ายในประเทศไทย
ช่ว่ งปีี ค.ศ.1990-2001
4 มูลู ค่า่ การขายลิติ ภัณั ฑ์์ยาสููบในประเทศอเมริกิ า
ในช่ว่ งปีี ค.ศ. 1995-2000
5 Cigarette market shares 2001, Thailand,
by region (percentage)
6 ราคาขายปลีีก ส่ว่ นแบ่่งทางตลาดของการบริิโภคผลิิตภััณฑ์ย์ าสูบู
ในประเทศไทย
7 ฉลากคำำ�เตืือนของผลิติ ภััณฑ์์ยาสูบู ที่น�่ ำ�ำ เข้้ามาจำำ�หน่่าย
ในประเทศไทย : แบ่่งตามยี่�่ห้้อของยาสูบู
8 ฉลากคำ�ำ เตืือนของผลิติ ภััณฑ์ย์ าสูบู ที่�่นำ�ำ เข้้ามาจำำ�หน่่าย
ในประเทศไทย : แบ่่งตามพื้้�นที่ ่�
9 ร้้อยละของการเปลี่ย�่ นชนิดิ ผลิิตภััณฑ์ย์ าสูบู หลัังการ
เพิ่่ม� ราคาขายปลีีกยาสูบู อีีกร้้อยละ10
10 ความสัมั พัันธ์ร์ ะหว่่างความแตกต่า่ งทางด้้านเศรษฐกิจิ
และสัังคมกัับอายุุขััย

◉ 13 ◉

ตารางที่่� สารบญั ตาราง (ตอ่ ) หน้า้

11 อัตั ราการสููญเสีียอายุุขัยั เฉลี่่�ยของประชากร.
ประเทศออสเตรเลีีย ปีี ค.ศ. 2003 – ปััจจัยั ด้้านความแตกต่า่ ง
ของเศรษฐฐานะทางสัังคม 173
บทที่่� 4 1 การศึึกษาวิิจััยที่่�เกี่�่ยวข้้องกับั บทบาทนิิโคติินต่่อการกระตุ้้�น
การเกิิดมะเร็็ง 202
บทที่่� 5 1 ความสัมั พันั ธ์์ระหว่่างโรคไตเรื้อ� รังั กับั ความรุนุ แรง
ของการติิดเชื้�อไวรััสโควิิด-19 266
2 ผลการศึึกษาเปรีียบเทีียบระดัับเอนไซม์ต์ ัับ (AST/ALT)
ในผู้้�ป่่วยติดิ เชื้อ� ไวรััสโควิดิ -19 (SARS-CoV2) 268
บทที่่� 6 1 ผลการวิเิ คราะห์์เชิิงอภิิมานของประสิิทธิผิ ลยาช่ว่ ยเลิิกยาสููบ 7 ชนิิด 339
บทที่่� 7 1 ข้อ้ เท็็จจริงิ เกี่่�ยวกับั การเสพยาสููบ การเลิิกยาสููบ
และปััญหาภาวะซึึมเศร้า้ 417
2 ตัวั อย่่างแหล่ง่ ข้อ้ มููลและบริิการเพื่่�อช่่วยเลิิกยาสููบ
ของประเทศออสเตรเลีีย 418
3 ตัวั อย่่างปฏิิกิิริยิ าระหว่่างยาช่ว่ ยเลิกิ ยาสููบ
กับั ยาต้้านภาวะซึึมเศร้า้ และยา รัักษาอาการทางจิติ ชนิิดอื่�น 421
4 สรุุปขั้้�นตอนการเกเสพยาสูบู ของกรณีีศึึกษา รายที่่� 1 424
5 ความเสี่่�ยงต่่อการเกิิดโรคจิิตเภทในเครือื ญาติิ 429

◉ 14 ◉

สารบญั รปู ภาพ หน้้า
48
ภาพประกอบ 52
บทที่่� 1 1 สารแอลคาลอยด์ ์ นิโิ คติิน 83
2 ขบวนการสร้า้ งและสลายของนิิโคติิน 84
บทที่่� 2 1 ประเภทยาสููบ 84
2 ซิกิ าร์์และซิิการ์ม์ วนเล็็ก 84
3 ไปป์์ 85
4 ชิิชา 87
5 สนััฟ 91
6 ยาสููบไฟฟ้า้ 91
7 กุตุ กา 92
8 Paan Masala 95
9 Bidis 96
10 ยาฉุนุ ยาจืืด 96
11 ยาตั้้�ง ยาอััด 97
12 ยาเคีียว 99
13-14 ยาสูบู โรงงาน 100
15 Parejo 100
16 Figurado 101
17 Cigarillo 101
18 Little cigars 102
19 ส่่วนประกอบหลักั ของซิิการ์์ 105
20 ยาเส้้นมวนเอง 106
21 ยาสูบู อิเิ ล็ก็ ทรอนิิกส์์ 107
22 ส่่วนประกอบยาสููบอิิเล็ก็ ทรอนิกิ ส์ ์ 108
23 ประเภทของยาสูบู ไฟฟ้า้ 109
24 หม้้อยาสูบู แบบอาหรัับ 109
25 Hookah 110
26 บารากู่่�ไฟฟ้า้ 111
27 น้ำำ��ยาบารากู่่�ไฟฟ้า้
28 ตลาดธุรุ กิิจยาสููบไฟฟ้า้

◉ 15 ◉

ภาพประกอบ สารบญั รปู ภาพ (ตอ่ ) หน้า้

29 Chaw 114
30 Creamy snuff 114
31 Dry snuff 115
32 Gudhaku 116
33 Gul 116
34 Khiwam 117
35 Loose-leaf 117
36 Mishri 118
37 Moist snuff 119
38 Plug 120
39 Red tooth powder 120
40 Toombak 121
41 Tuibur 121
42 Twist/roll 122
บทที่่� 3 1 หน่่วยงานภาครััฐ เอกชน วิสิ าหกิจิ และองค์์กรอิสิ ระในประเทศไทย 165
บทที่่� 4 1-2 อาการ Green Tobacco Sickness 192
3-4 ยา ecstasy และ ketamine 193
5 ระบบรางวััลในสมอง 194
6 กลไกการเกิดิ มะเร็ง็ เต้า้ นม 203
7 กลการเกิดิ มะเร็ง็ ในระบบทางเดิินอาหาร 204
8 กลไกนิโิ คตินิ กระตุ้้�นการเกิิดมะเร็ง็ ที่ต่� ัับอ่อ่ น 206
9 กลไกการเกิิดมะเร็็งตับั กับั นิิโคติิน 206
10 กลไกนิโิ คตินิ ที่�ไ่ ปกระตุ้้�นการหดตััวของหลอดเลืือดผ่่าน 208
sympathetic pathway
บทที่่� 5 1 โคโรน่่าไวรััส-19 234
2 ค้า้ งคาวมงกุุฎเทาแดง 237
3 สััตว์ท์ ี่่เ� ป็น็ แหล่่งเพาะเชื้�อไวรัสั วิิด-19 (SARS-CoV-2) 238
4 เอนไซม์์ angiotensin-converting enzyme 2 (ACE2) 239
5 ขบวนการแพร่่เชื้�อไวรัสั โควิดิ -19 เข้า้ สู่่�เซลล์์ 239
6 ลักั ษณะทางพยาธิิสภาพของชิ้น� เนื้้อ� ปอด 1 243

◉ 16 ◉

ภาพประกอบ สารบัญรปู ภาพ (ต่อ) หน้า้

7 ลัักษณะทางพยาธิสิ ภาพของชิ้�นเนื้้อ� ปอด 2 243
8 ลัักษณะทางพยาธิสิ ภาพของชิ้�นเนื้้�อปอด 3 243
9 ลักั ษณะทางพยาธิสิ ภาพของชิ้�นเนื้้�อปอด 4 244
10 ชุุดป้อ้ งกันั ส่่วนบุุคคล 250
11 กลไกการเกิดิ พยาธิิสภาพที่�่หัวั ใจจากเชื้อ� ไวรัสั โควิิด-19 (SAR-CoV2) 261
12 ตััวอย่่างผลิิตภััณฑ์ย์ าสูบู ชนิิดสูดู ผ่า่ นท่อ่ (waterpipe) 273
บทที่่� 6 1 (Ask) 326
2 (Advise) 326
3 (Assess) 326
4 (Assist) 326
5 (Arrange) 327
6 แนวทางการบำ�ำ บััด/ การฝึกึ ทัักษะ 330
7 rapid smoking 331
8 cue exposure 332
9 ก้น้ กรองยาสูบู 332
10 การได้้รัับสิ่ง� ตอบแทน 333
11 การให้ค้ ำ�ำ ปรึึกษาแบบผสมผสานร่่วมกััน 334
12 การควบคุมุ น้ำำ��หนััก 335
13 การสะกดจิติ 336
14 การฝังั เข็็ม 336
15 หมากฝรั่่ง� นิโิ คตินิ 338
16 นิิโคตินิ แผ่่นแปะ 341
17 นิิโคตินิ แบบสเปรย์์พ่น่ จมูกู 343
18 นิิโคตินิ แบบสูดู ลมหายใจ 344
19 ยาบููโพรพิอิ อน 345
20 ยาโคลนิดิ ีีน 346
21 ยานอร์์ทริปิ ไทลีีน 348
22 กิิจกรรมผ่า่ นสื่่อ� 353
23 กิิจกรรมที่ท�่ ำำ�งาน 354

◉ 17 ◉

สารบัญรูปภาพ (ต่อ) หน้า้
355
ภาพประกอบ 356
24-25 กิิจกรรมที่ท�่ ำำ�งาน 356
26 โครงการชายหาดปลอดยาสูบู 359
27 โครงการชายหาดปลอดยาสููบ 362
28 การปรับั เปลี่�่ยนพฤติกิ รรมสู่่�การลดเลิิกยาสููบ 363
29 ผลการดำำ�เนินิ งาน 3 ล้้าน 3 ปี ี 363
30 การขึ้น้� เพดานภาษีียาสููบ 364
31 เผยแพร่่พิษิ ภััยยาสููบผ่า่ นทางสื่�อต่า่ ง ๆ มีีกิิจกรรมรณรงค์์ 367
32 แนวนโยบายและบริิการช่ว่ ยเลิกิ ยาสููบในสถานพยาบาล 367
33 อาการเสพติิดนิิโคตินิ 376
34 แบบประเมิินการเสพนิิโคติิน 376
35 แหล่ง่ รายได้ใ้ ห้ก้ ัับภาครััฐ 377
36 ทรััพยากรบุุคคล 444
37 งานดูแู ลด้า้ นสาธารณสุขุ 451
บทที่่� 7 1 บริเิ วณ entorhinal cortex
2 Radial arm maze

◉ 18 ◉

ตัวอักษรย่อ หน้า้

บทที่่� 1 ICD-10 ย่อ่ มาจาก International Classification of Diseases 60
and Related Health Problem 10th Revision
DSM5 ย่่อมาจาก The Diagnostic and Statistical Manual 60
of Mental Disorders
OCD ย่่อมาจาก obsessive-compulsive disorder 29
pH ย่่อมาจาก positive potential of the hydrogen ions 46,48,66
e-cigarettes ย่อ่ มาจาก electronic-cigarette 47
µg/kg ย่่อมาจาก microgram per kilogram 49,50
mg ย่่อมาจาก milligram 49,50
min ย่อ่ มาจาก minute 49
h ย่่อมาจาก hour 49,50,55,62,
64,67,68
CYP ย่่อมาจาก cytochrome P 64,65
Vs ย่อ่ มาจาก versus 52,53
NNALGLUC ย่่อมาจาก gluculonide 58
CO ย่อ่ มาจาก carbon-monoxide 55,57,59
CNS ย่่อมาจาก central nervous system 35
PNS ย่่อมาจาก peripheral nervous system 35
Vd ย่่อมาจาก volume of distribution 47,51
NRT ย่อ่ มาจาก nicotine replacement therapy 49,53,56
NNAL 4 ย่อ่ มาจาก methylnirtosamino 55
-1-(-3-pyridyl)-1-butanol
NNAL-gluc 4 ย่อ่ มาจาก methylnitrosamino 55
-1-(-3-pyridyl)-1-butanol glucuronide
NNK 4 ย่อ่ มาจาก methylnitrosamino 55
-1-(-3-pyridyl)-1-butanone
TSNA ย่อ่ มาจาก tobacco-specific nitrosamines 55
PAH ย่อ่ มาจาก polycyclic aromatic hydrocarbons 55,58
NOx ย่อ่ มาจาก Nitric Oxide 57,58
HCN ย่อ่ มาจาก Thiocyanide 57

◉ 19 ◉

ตัวอกั ษรยอ่ (ต่อ)
หน้า้
บทที่่� 2 RYO ย่่อมาจาก roll-your-own 84,88,101
CAGR ย่่อมาจาก compounded annual growth rate 87
IQOS ย่อ่ มาจาก heated tobacco หรืือ eat-not-burn 87
TECH ย่อ่ มาจาก technology 87,128
WHO ย่่อมาจาก World Health Organization 88,123,126,127,
128,129,134,138
CDC ย่่อมาจาก Centers for Disease Control and Prevention 91,99,108,117,132
FCTC ย่อ่ มาจาก Framework Convention on Tobacco 92,129
Control
EC ย่อ่ มาจาก European Community 92,129
PM ย่่อมาจาก particulate matters 108,132,135,138
FTQ ย่อ่ มาจาก Fagerstrom Tolerance Questionnaire 118,120,125
HONC ย่อ่ มาจาก Hooked on Nicotine Checklist 118,119
บทที่่� 3 PHA ย่อ่ มาจาก public health area 150,151
GATS ย่อ่ มาจาก Global Adult Tobacco Survey 151,173
RR ย่อ่ มาจาก rural areas 151
UB ย่อ่ มาจาก urban areas 151
GDP ย่่อมาจาก gross domestic product 153,169
TTM ย่อ่ มาจาก Thailand Tobacco Monopoly 153,154
AFTA ย่่อมาจาก ASEAN Free Trade Area 158
YRBS ย่่อมาจาก Youth Risk Behavior Survey 159
EVP ย่อ่ มาจาก electronic vapor products 160,161,162,164
ENDs ย่่อมาจาก electronic nicotine delivery system 169
ENNDs ย่่อมาจาก electronic non-nicotine delivery system 169
DAYs ย่่อมาจาก disability adjusted life year lost 169
บทที่่� 4 nAChRs ย่่อมาจาก nicotinic acetylcholine receptors 190,198,199
K ย่อ่ มาจาก ketamine 192
PCP ย่่อมาจาก phencyclidine 193
MDMA ย่อ่ มาจาก 3,4—methylene-dioxy-methamphetamine 193,212
GABA ย่่อมาจาก gamma-aminobutyric acid 195
TSNAs ย่อ่ มาจาก tobacco specific nitrosamine 198

◉ 20 ◉

ตัวอกั ษรย่อ (ตอ่ )
หน้า้
NNN ย่อ่ มาจาก N-nitrosanornicotine 198
NAB ย่อ่ มาจาก N-nitrosoanabasine 198
NCAATG Rย่ อ่ ยม่่อามจาาจกาNก-cnoitmropaonuatnadbeindea nnual growth rate 198
198
NNA ย่่อมาจาก 4-methylnitro samino 198
-4-(3-pyridyl)-butanal
NNK ย่่อมาจาก 4-(methylnitrosamino) 198
-1-(3-pyridyl)-1-butanone
COX-2 ย่อ่ มาจาก cyclo-oxygenase-2 198,200,207
NF-kB ย่อ่ มาจาก factor kappa B 199
NCDSAKI D ย่sอ่ ยม่่อามจาากจาcกycnloinn-dsetepreoniddaelnatnktiin-iansfleasm ma tory 199,200
drugs 201
HER2 ย่อ่ มาจาก human epidermal gowth receptor 2 203
AChR ย่่อมาจาก aryl hydrocarbon receptor 203
GBaEPR D ย ่ ่อย่ม่อามจาาจกากbegnazstor[oa]epsoyprehnaeg eal 203
reflux disorder 206
PUD ย่อ่ มาจาก peptic ulcer disease 206
ACTH ย่อ่ มาจาก adrenocorticotropic hormone 207,208
บทที่่� 5 SARS ย่่อมาจาก severe acute respiratory syndrome 232,233,234,235,
236,237,238,239,
240,241,243,244,
245,248,250,252,
253,254,255,256,
259,260,263,264,
265,267,270,274,
293,294,295,296,
297, 301,307
MERS ย่่อมาจาก middle east respiratory syndrome 297,305,307
SAR-CoV ย่อ่ มาจาก SARS coronavirus 238,250,256
ACE2 ย่อ่ มาจาก angiotensin converting enzyme 2 238,239,240,241,
242,243,244,256,
266,272,279,280,
281,282,283,288,
289,290,293,297
CAOngVIIDI ยย่่่อ่อมมาาจจาากก angiotensin II 239
coronavirus 2019 232,234,240,259,
272,278,281,282,
283,284,285,286,

◉ 21 ◉

ตัวอักษรยอ่ (ตอ่ ) หน้้า

AT2 ย่อ่ มาจาก alveolar type 2 progenitor cells 240
AKI ย่่อมาจาก acute kidney injury 243,244
EEA ย่อ่ มาจาก European Economic Area 245,272,283,284
SARI ย่่อมาจาก severe acute respiratory
infections 247,248,272,274,
276,299
LTCF ย่่อมาจาก long term care facilities 248
PPE ย่อ่ มาจาก personal protective equipment 248,284
ICU ย่อ่ มาจาก intensive care unit 252,255,257,258,263,
272,274,276
COPD ย่อ่ มาจาก chronic obstructive
pulmonary diseases 252,259,260,267,295,300
APACHE ย่อ่ มาจาก acute physiology and
chronic health evaluation 252,253
SOFA ย่่อมาจาก Sequential [sepsis-related]
organ failure assessment 253,265,298
EBV ย่่อมาจาก Epstein-Barr virus 253
LDH ย่่อมาจาก lactate dehydrogenase 252,253,254,289,290
CD4 ย่อ่ มาจาก cluster of differentiation-4 253,254,265
ARS ย่อ่ มาจาก acute respiratory syndrome 254
HR ย่่อมาจาก hazard Ratio 255,280
RAAS ย่่อมาจาก rennin- angiotensin-
aldosterone system 256,295
RAAS ย่อ่ มาจาก odd ratio 256,295
CI ย่่อมาจาก confidential interval 258,260,261
CAP ย่่อมาจาก community acquired pneumonia 260,298
CKD ย่่อมาจาก chronic kidney disease 261
ALT ย่่อมาจาก alanine aminotransferase 263,264
AST ย่อ่ มาจาก aspartate aminotransferase 263,264
MODs ย่่อมาจาก multiple-organ dysfunctions 265


◉ 22 ◉

ตวั อักษรย่อ (ตอ่ )
หน้้า
MPOWER ย่อ่ มาจาก monitor-protect-offer
-warn-enforce-raise taxes 268,269
ECDC ย่อ่ มาจาก European Centre for Disease
Prevention and Control 272,283,305
TESSy ย่อ่ มาจาก The European Surveillance System 272,273
RT-PCR ย่อ่ มาจาก reverse transcription polymerase
chain reaction 274,287
บทที่่� 6 MCI ย่่อมาจาก minimal clinical intervention 327
ETS ย่่อมาจาก environmental tobacco smoke 351
REDUQ ย่่อมาจาก REDUce and Quit 370,398
บทที่่� 7 ADHD ย่่อมาจาก attention deficit hyperactivity disorder 411,412,432,443,
444,446
BED ย่อ่ มาจาก binge eating disorder 411
ECA ย่่อมาจาก St.Louis Epidemiologiv Catchment Area Study 415
CBT ย่อ่ มาจาก cognitive behavioral therapy 424,425,432
SSRI ย่อ่ มาจาก selective serotonin reuptake inhibitor 424,434
VTA ย่อ่ มาจาก ventral tegmental area 432
RBANS ย่่อมาจาก repeatable battery for the assessment of
neuropsychological status 433
DA ย่่อมาจาก dopaminergic neurons 431,440
MAO ย่่อมาจาก moniamine oxidase 432
TS ย่่อมาจาก Tourette’s syndrome 435,458
ECT ย่่อมาจาก electro-convulsive therapy 433
rTMS ย่่อมาจาก repetitive transcranial magnetic stimulation 433
BDI ย่อ่ มาจาก Beck Depression Inventory 435
BAI ย่อ่ มาจาก Beck Anxiety inventory 435
Y-BOCS ย่่อมาจาก Yale-Brown Obsessive Compulsive Scale 435
APOE4 ย่อ่ มาจาก Apolipoprotein E 436
AD ย่่อมาจาก Alzheimer’s disease 438,439,442,443
PD ย่่อมาจาก Parkinson’s disease 438
MD ย่่อมาจาก mixed dementia 438,449
CA1 ย่่อมาจาก cornu ammonis 1 439
NMDA ย่อ่ มาจาก N-methyl D aspartate 439
MPTP ย่อ่ มาจาก 1-methyl-4-phenyl-1,2,3,6-tetrahydropyridine 440
CAT ย่่อมาจาก choline acetyl transferase 442
CPT ย่่อมาจาก conner’s computerized 444

◉ 23 ◉

22 2222

สญั ลักษณ์สัญลักษณ์ สัญสญัลักลษักณษณ์ ์ 22 2222

บทท่ี 1 บทบTท1่ีท/12่ี 1 หมายTถ1งึT/21h/2alfหliมfหeามยาถยึงถhึงahlafสllfiญั fleiลfeักษณ์ สัญสญั ลกัลษกั ณษณ์ ์ หน้า หนหา้นา้ 22 2222
55 5555
r หหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาายยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยDrhTCCKmβRN-±pEμIvC°CTvCTΔE%CIR%±RPTCp-C%%βvCβKμΔNCμDvC°PKR±°±TEαhmEPDαIrΔΔrCmmhTpCPpαDrNhIkk°β-kk-CαTNถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถnnnnCCCCggggssss111mmmmllllHHHHmmmmmmmmmmmmmmm2222ึงึงึงึึงงึึึงงงงึงึึึงงึึงึงึึงึงงงึงึงงงงงึงึึงึงึึงึึงึงึึงงงึึึงึงงึงงึงึงึงึงึงึงงึงงึงึึึงึงงึงึึึึึึงึึงงงงึึงง-βRTC-αICCrmCmNααTICT-kNrCCTCDΔ±°°RμrCrmPpCTEDDRβΔEPI%h%khkp%mh-Ep±βNCN%KvvDΔT±Rvpk°Ph°CKEK±CvμPμCβΔIαTccccMMMccccgggg///nnnnCCCC222iiaaaaiiggggssss111mmmmllllnnnnHHHHmmmmmmmmmmmmmmm2222aaaaiiaiaaidPPmtPCnPmhivCadCamrkhrdbmhtkbkkhCPktepbdrdaknneacmvnmpmhPdmdprmivikemphmehvmccdcPimtPbxxxxccccMMMppppccccgggg///nnnnnnnnaaaaiiii222xxxxaiaiiaiaieiieieooooxxxeeeellllccccuuuoouoommmmuuauuaaoooeoeeoeeeeeooeeeeeeeennnnllllllllaaaaiaaiiiaccccxxxxppppddddiiiiaaiaiaiiiinnnnoooouuuutttssssrrrrrrrrllllncnclnclbbbbrtrtlrrlttllttttmmmmlllluuuuppppxxxxxxxooooaaassssfffxxxxrrrrllllhhhhiiiitttteeeessssttttccccaaaaeeeesssggggrrrcccciiiiiiiiiiieeeellllrrrraaaaaaaauuuuaaaaหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหrrrriiiiiiiiiimmmmmmmmmmggggoooeeeeaaaalllrrrriiiibbbbnnnnmmmmmmmuuuuaaaappppccccllllmmmmmmmmiiiccttctctaaaarrrrssssมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมmmmnnnnfffaaaaหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหหlllltttteeeessssooooaaaaiiiuuuuuuuooooyyyyeeemmmmuuuuuuuiiiinnnาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาCCCCttttttttiiiirrrriiiiaaaammmmมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมมggggmmmmmmmrrrreeennnnnnnniiii((((ยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยmmmmmmmeeerrrrooooooooaaaallllrrrrssssาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาeeeettteeeeuuuuooooถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถ))))ttttnnnnmmmmยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยยeeeooooaaaaiiiisssscccccccuuuuงงึึึงึงึงึงึงงึงึงึึงงงึงงงึึงงึึึึึงึงึึงงึงึึึงึึงงงงึงึงงึงึึึึงึงงงึึงึงงึงงึึึึงงึงงงึึึงงงึึงึงึึงึงงึงึงงึึงงึcccccccooooถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถถrrrffffccccoooooooppppccccppppooooooonnnnrmapiemdmhhptbmerikmvdkddPammmmvvknmtmidvcthnkPPrdenmhnPPcPmmbmkbaPpdhmmrcahmpimkeCCCmbckhtPCdึึงึงงึงงงึึงึงึึึงึงึึึงึงึงึงงงึึึงงึงึึงึงงงงึงึึงึึึงงึึงึงงึงึงงึึงงงึึงึึึงงงึงงงึึงึึงงึงึึงงึึงงึงึงึงึงึงึงงึhhhhppppHHHHnnnnoooonnnnnnnaaaaaaaaiiiinnnnnnneieeiiiooooeeeellllccccuuuoouoommmmuaauuauoooeoeeeeeeeoeooeeeeeeellllllllmidPemmChktmchmtdteCdkvkcPimbCnmpmmPtcrhmakrPPdamdnbhbvmrvhPmppPdnvmkaebhhdPnimmmprCmmmacdkeikccccyyyyppppdddeeeeccccccnnnnppppiiiaiiaiaiiaiaiiiiiaaoooommmmnnnnuuuutttcccccccssssrrrrrrrrlllaaaannnllnncnnccliiiibbbbrrrrltlttltlttttmmmmlllluuuuppppeiiieieooooooooeeeellllddddcccceeeeeeeouuououommmmaauauuuooooeoeoeeoeeeeeeeeeeeaaassssfffffffxxxxxxxlrrrlllrhhhhyyyyiiiitttteeellllssssttttcllllccaaaaeeeeeeeeecccsssggggpppprrrddddccccสสiiiiaaiiaiiaiaiiiiaiaffffeeeellllrrrroooouuuuaaaatttaauuuuassssaaaarrrrrrrrlllrrriiiiiiiaaannlclnncnnnciiimmmmmmmmmmrrrrggggooobbbbttltrllrrtlttttmmmmlllluuuueeeeppppaaaaiiiilllrrrriiiibbbboooonnnnmmmmmmmnnnnnnnuuuuaaaaaaassssfffxxxxxxxrrrllllhhhhppppiiiicccctttteeeeoooossssttttccccccccLLLLaaaaeeeellllmmmmmmmmiiiัญัญccttctsssggggaaaarrrrrrrssssxxxxcccciiiiiiitttttttiiiieeeemmmnnnnllllfffrrrraaaaaaaauuuuaaaaaaaalllltttteeeerrrriiiiiiiiiimmmmmmmmmmtttttttssssggggooooooaoaaaiiiieeeaaaaiiiuuuuuuuiiillloooorrrrigggbbbbyrrrrrryyyeeennnniiiimmmmmmmmmmmuuuuaaaaeeeeppppuuuuuuiiinnnimmmmccccrrrrrrrllllCCCCmmmmmmmmmmmiiitttttttttcttccctaaaaaaaaaarrrssssiiiirrrriiiiaamammmggggลลmmmeeeennnnfffaaaaaaaaaaammmmmmmrrrreeennnnllllttttnnnneeessssiiii((((ooooaaannnniiiuuuuuuummmmmmmooooeeeyyyyrrrreeemmmmtttttttooooooooaaaallllrrrrssssuuuuuuuiiiinnnnnnnCCCCtttttttttttttttiiiieeeeัักกtttuuuuiiiirrrreeeeiiiiaaaammmmuuuiiiiiiiggggoooottttttttmmmmmmm))))rrrreeennnnnnnniiiiiiittttiiiiooooooo((((nnnnmmmmooommmmmmmeeerrrroooooooooooooooeeeeaaaaaaaallllrrrrssssmmmmiiiiscsssccccccษษuuuueeeetttiiiieeeeuuuucccccccoooooooonnnnnnnrrrffff))))oooottttccccddddnnnnnnnnnnnmmmmooooooeeeooooppppccccppppaaaaoooooooiiiisssscccccccณณnnnnuuuuhhhhnnnncccccccHHHHoooorrroooonnnnnnffffaaaaccccooooooonnnnnnnppppccccppppooooooonnnnyyyyeeeeoooocccccccnnnnhhhh์์HHHHmmmmoooonnnnnnncccccccaaaannnnnnnddddeeeeeeeffffyyyynnnneeeeeeeyyyyeeeecccccccnnnnสสffffmmmmcccccccaaaannnnnnnrrrriiiiccccddddnnnnnnneeeeeeeffffyyyyccccooooLLLLeeeeeeeญััญxxxxสสtttttttffffeeeeaaaannnnnnntttttttrrrriiiiiiiiggggrrrrrrriiiinnnnnnneeeeccccmmmmoooorrrrrrrLLLLnnnnmmmmญัญัaaaaaaaxxxxtttttttลลeeeeaaaaaaatttttttnnnniiiiiiiiggggrrrrrrriiiittttttttttteeeemmmmrrrrrrrnnnnmmmmtttttttiiiiaaaaaaaกัักuuuurrrriiiiiiiลลtttteeeettttaaaaaaaiiiiiiiooooooonnnnaaaaooooooottttttteeeemmmmษษnnnntttttttiiiiักกัiiiiuuuuiiiiiinnnnnnnttttttttttttooooiiiiiiiooooooddddnnnnnnniiiioooooooeeeemmmmณณษษooooiiiinnnnnnnnnnooooccccddddnnnnnnnnnnnณณoooonnnn์์ ccccnnnnoooo์์ ccccnnnneeeeccccnnnneeeettttnnnnrrrraaaattttrrrrttttaaaaiiiioooottttiiiinnnnooooหหหnnnn1555414151114415541771151455425551442552454515715551454777711111151455715414141นนน061911616915221201111116015966506010012916126968999998999292662292992999982262699999689692า้้า้า,,,5255555552255,23,7,3,,3,,2857,74,,8585,4,547,,,,,,,,48,,2444515515555556565155565451565,,,,,,,,,,,,,,,,,,,2111111122212111221188821303631213200060600000821060929229000292119219920,,,,,,,,,,,,99,9,,6665665665665666636605360590695936693056665115353531613,,,,,,,,,,,22222222222,,,,,,,,,,,,666666666666010100010001422423433234505050666056,,,,,,,,,,,,หหห666666666666,,,,,,,,711111447711551554411545211454124451557711454145155144151557711545551741552415522222222444474774474นนน016110062062191511151219915160166102111096682699992998999998996969992962926226899969292622หหห00202025211211551144111515151127714514555511157111457771454451555444444454154557557115,,,,,,,,้าา้้า,,,25555255555252,434,,,24555,,85,8,,,3,7,72477388,,66666666นนน002022011950626116160915119011101011652029216101966929926962998962992962999299992899962968822994444155555155151555555555,,,,,,,,,,,,,,,,,,,77777777,,,,้าา้า้,,,,525252555555511112122121212111112,,5882,4,,57474,,5,,578,,,3,8427,,3,,,3,2,88883000320026323100620110001606222444451655155556155555555566551,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,229009229999921020121,,,,,99,,,,,9,666622222221122111112111111288886200660200013303016130201006666555566620066506666933593953905688882222020209929909212191229,,,,,,,,,,,9,9,,9,666631511555313326666656656566566,,,,,,,,,,,2222222222255963069365669360300695,,,,,,,,,,,,666655131331535166666666666,,,,,,,,,,,10100001000122222222222,,,,,,,,,,,,433342242342666666666666560550660056100110000010,,,,,,,,,,,,223224434433666666666666,,,,,,,,55660656500022222222,,,,,,,,,,,,444747744474666666666666,,,,,,,,2002200222222222,,,,,,,,774474447444666666660220002200002222,,,,,,,,77777777,,,,6666666622200020,,,,777777776666,,,,222222222,,,,888822226666222222888822222
บทท่ี 1 บบบบบบบบบบบบบบททททททททททททททบบบบบบบบบบบบบบΔ%°CαhCKβC±CI±CkP-R%rv-RCTβvP%mμα°°hPDEmTkCNENCΔCmkCNDrKvCTCΔα-TvαΔk±NpEmβμIpIKD°TrT-%TR±RDμCChβhEIPppททททททททททททททnnnnCCCCggggssss111mmmmllllHHHHmmmmmmmmmmmmmmm2222่ีี่่่ีีีี่่่่่่ีี่่ี่่ีีีีี ททททททททททททททccccMMMccccgggg///442131443212233222iaiaaaiinnnn่ีี่่ีี่ีี่ี่ี่ี่ี่่ีี่่่่ีีaaaaiaiiiaaxxxxnnnn442333243211241xxxxxxx
บทท่ี 1
บทที่ 1

บทท่ี 2
บทท่ี 2
บทท่ี 2
บทที่ 3
บทที่ 24
บทที่ 3
บทที่ 4
บทท่ี 3
บทที่ 4
บทที่ 3
บทท่ี 4

K หมายKถงึK ketaหmมหinามยeาถยงึ ถkึงekteatmaminiene 193,216 19139,23,12616
μM หมายμถึงμMmMicrหoมmหามeยาtถยeึงถr mึง micricormometetrer 202 202202

◉ 24 ◉

23 23

สญั สลกั ัญษณล์ (ตกั อ่ )ษสญัณลกั์ ษ(ณต์ (อ่ ต่อ)) 23 23
23 23

บทที่ 5 - บทที่ 5 - สญั ลกั ษณ์ (ตอ่ ) สญั ลักษณ์ (ต่อ) หนา้ หน้า

บทที่ 6 A1บทท่ี ห6มายถงึ AsAk1(ถาม) หมาสยญัถึงลAกั sษk ณ(ถ์า(มต)่อ) สัญลกั ษณ์ (ต่อ) 3ห2น5า้ 3ห2น5า้
บทที่ 5 A- 2บทท่ี ห5มายถงึ AdA-v2ise (แนหะมนาำยแถบงึ บAสd้นั v)ise (แนะนำแบบสั้น) 33ห22น55,า้ 326 33ห22น55,้า326
บบทททที่ี่ 65 AAAA--AppApAAAAttt- 5454333411522บบบบบทททททททททที่่่ีี่ี่ี หหหหหหหหหหหหหห76765มมมมมมมมมมมมมมาาาาาาาาาาาาาายยยยยยยยยยยยยยถถถถถถถถถถถถถถงึงึึงึงึงงึึึงึึงงงึึึงงงึง AAAAAtAtpAppAAAt---rrsrssssssrrddtttrrroooA-pttppAAAAA-AAAtA-sssskksseeevvaaaieeiiebbb1433144555223sssssiinnn((ssssstttttถถaaagggeesssbbbาาvvv(((eeeบบบมม(((aaa((iiilllปปปแแ(((ำำำlll))iiitttตตตuuuนนรรรบบบหหหหหหหหหหหหหหyyyิดิดิดะะะeeeะะดัดััดมมมมมมมมมมมมมมเเเvvvตตตนนรรรมมมาาาาาาาาาาาาาาaaaาาากักัักำำิินนินยยยยยยยยยยยยยยlllมมมแแกกกuuuถถถถถถถถถถถถถถ))))))บบษษษeeeงึงงึึึึงึงงงึงึงึงงึึึงึงึงบบาาาAAAAAAApppttAAtA)))สส---srsrsssrssrrddtttั้นน้ัrrrooosskssksseeevvaaaieeiei))bbbsssssiinnn((ssssstttttถถaaaggegesssbbbาาvvv(((eeeบบบมม(((aaa((iiilllปปปแแ(((ำำำlll))iiitttตตตuuuนนรรรบบบyyyิดิดดิะะะeeeะะัดัดดั เเเvvvตตตนนรรรมมมaaaาาากักัำำกันิินนิ lllมมมแแกกกuuu))))))บบษษษeeeบบาาา)))สสนั้้นั )) 33333333333322525222255252555555555555,,,,,,3333332255222666666,,336677 33333333333322252552225252555555555555,,,,,,3333332525222666666,,336677
บทที่ 6 355,356,367 355,356,367

บทท่ี 7
บทท่ี 7

บทที่ 7 - บทท่ี 7 -

◉ 25 ◉

บทที่่� 1
ข้อ้ มูลู ทั่่ว� ไปเกี่�ยวกับั สารนิิโคตินิ
(General Information of Nicotine)

ภาวการณ์์ติิดสารนิิโคติินเป็็นเหตุุผลหลัักที่�่ทำ�ำ ให้้ผู้้�ที่�่เสพผลิิตภััณฑ์์ยาสููบไม่่สามารถ
เลิกิ เสพได้ ้ ส่ง่ ผล ทำ�ำ ให้เ้ กิดิ โรคและภาวะแทรกซ้อ้ นต่า่ ง ๆ ตามมา โดยในปีี ค.ศ. 1988 มีีวารสาร
ชื่�อ “The Health Consequences of Smoking: Nicotine Addiction: A Report of the
Surgeon General (U.S. Department of Heบaทltทh่ี 1and Human Services (1) ได้้อธิิบาย
สกาลรไนกิโิแคลติะ1ินผ.ใลนผรกล่ิ่ารติ ภงะักทัณาบยฑ ์ตย์่จ่อานสรู่เ่าปบู ็งน็รกทวีา่ม่�มทยั(้าเG้ง�มขื่eยอ�อาnขงสไe้อขูด้r้มูบอ้้aรัูลโlัสบรรทIงุสnว่ัปุงาfไ ารoปน3นrเริmกูขิโ้ปูี่ยคaอ้ วแtตหกiิบoินลับัnบกัเสขต าo้่ด้า่ารfัไงังนNปนิโีๆ้้คiแ�c ตทoลีนิ่tะ�่ทiำnผำ�eใลหล)้ั้เัพกิิดธ์์กขาอรงตขิดิ บสวานรนกิาโิ ครตติินิิด
2. สารนิโิ คตินิ ได้ร้ ัับการพิิสููจน์์ทางหลัักเภสัชั วิทิ ยาว่า่ เป็็นสารที่ก่� ่อ่ ให้เ้ กิดิ การติดิ ของ

ย คเ พโพคาิน่บส่ม�เูกควสทCนD่บู ูลา่นoุโิาeงู่ จค่ใ np�ข1หมตึะนsa้ี(น�้้เนิ้eเrcก้ใt �เก3รมqเม่ิดmิoนปขีา่.uภ12ดิ็าีโ ้าc็นเงe..รeภไกขพา3กคanปnขีวบกา แีtสผciแากบยnวขลวeวลาลoยงา่รอะะsวิตeนา่ะรมfรน้ภณภผนตงนสo)Hอ้กิโิา ลปัณุfาดิคต์กeยาวปลษุรSรติดaฑสัะารลัพmlินสัเญาะแย์ยรกtะสธ์ารhไทาชเ์ไoา์ขดหรพนดสดรkา5อaนรี้ร้ิกูบาiีต้nกับงnติโ โิยิซ(รกิทคขdวคดgิกaรีดิว้อบต่:กาาตชกdมส่�นHสันิวริรันทNนานลิตาduนพเุกติ่ป้ังiร่า mม่กิดิสิciั�ยงแcนิน็มดoาาจูนับอaาีิืtเตร้ๆ่tนสรส้nหi่กิโนi��จตonตาอ่์ทบูคถต ดิุาะSeราาnโบุผุๆเตสมeรรนงักลิล)Aาตังิrหมตนิิ(ลvิกิหทริงd3าิลโักิดิiาน-าล้cdเค5ัก้นโาสสิโeกัiย)ง�ดเc คตรรภsทาพท ิเtยใูปตณินปiสี่ทร(นoใยาิน1์็แนชัช)าเเn็นางข์บใผสวป่ใปไูสน:หห้็ดบอทิวู่้พีAร็น�ค้อผ้ตลยงเูบง่าปัตส.ธู้ทา่ปาRผงกัศิัูไบิีง้วก่ีพดิเe้.ดัีญ�เสท่าาคา้pีๆภ1ช่ปพ้ยเยไ� oป.ห9(นดสกผศรท2r8้ัิ็นจ)ลาtลร้ัชท่ีิดะ.8ทนัสไัิตถoบัา1วจ่อกาเึืม่ิภำใ่ปfึง�ร9วทิแก�ำหน�วีัณtท็นแลโ8 าา้เยhกี่กท(ละฑมรร8eาdๆ้ดิว่อผสมี่ย์ก้ว แิaก่ลใมSาาาี่านิทหเรีขาuักลiสิ้บชlไ้ช้เรจอิrร�ู่บงyะกมgต่นอื่ทะง่ใฉไิดeพิด ใ่ขัทมนsค“oกยัชสอ้่สฤบเm่วTากnวฮ่ทาสา่ตตรhุราลา่รมิโGoตอุ่กุมeมนกิ่รปุา่ีติดรe�อkคโิีรมรีHา่ผีกขnค3eูถีนงี้รeอeต้พาทเกน�rขิทลaมงีrนิ ีsรามaิ่อ้่รlิก�่ลศ()ยตt่�เlพ่าหhเิhสเอาง์ส((ดิมล1eUกพสข์พง)อื่ักสาตr.อไเSผาไoใยรดสดด.รนงมล์้iังร้จิพนnวส์นนติับำิ่งา)ษุภย้ี�ำสโิผรัายคนาหลสณัสรไ์ ตวดูาริืฑูบนนิ้รอื ์ ์

Surgeon Gen(aedrdailc’tsionR)eport ได้้กล่่าวถึงึ ผลกระทบทางด้้านกายภาพของการติดิ สารนิิโคตินิ
และหลักั กา3รพ.ื้้ขน� บฐวานนกาขรอกางรกตาิดรสตาิรดิ นสิโาคตรนิชทนิง้ั ิดทาดังังหกลลกั ่เา่ ภวส ชัดัวังิทนีย้้�าและพฤตกิ รรมศาสตร์ เป็นขบวนการเดยี วกนั
1. กากรบั คก้า้นรตพดิ บสายีรีเนสทีพ่่�เตฉดิ พชนาิดะอเน่ืจาๆะเจช่นง เ(ฮsโpรอeีนc(ihfiecrogine) nหรoือtโyคpเคeนs()coแcลaiะneตั)ัวรัับ (receptor
subปtyญั pหeากsา) รทตี่ดิม�่ ีสีบารทนบิโคาตทนิ ตเ่ปอ่ ็นกปาัญรหขาบทวั่วโนลกกทา้งัรใตนิกดิ ลสุ่มาผรทู้นิ่ีลโิอคงเตสินิพยาสูบ พบว่า 1 ใน 3 ของประชากรกลุม่ น้จี ะ
กลายเป2น็ .ผกู้เสาพรปตรอะบจาส(นdaอilงyแsลmะoกkาeรrsเ)ข้(้า1)ถใึนงึ จสาานรนวนิิโคคนตกิลนิ ุ่มในน้ี ผมเีลพิติ ียภงัรณั้อยฑล์ะย์ า5สูทบู ีส่ ขามอางรวถัเัยลรุิก่่เ�สน พจยะามสีีบูโอไดก้ (า2)ส
ทำ�ำ ใหถ้ึงค้ แนมว้กา่ ลไุ่ม่�มใ่ นชี้้ท่ ต� ิกุ ดิ คสนาทร่ีเนสิพโิ ผคลติตินิภัณไดฑ้ไ้ ์ยวาแสลบู ะจะมเากกิดภกาว่วา่ ะคตนิดสกาลรุ่น่�ิโมวคัยัตอืิน่่น� แ ตรอ่ วุบมทตั ัิก้้าง� รกณา์ขรอทำงำ�ผคู้ท่ไีวดา้รมับเกขา้า้รวใจินรจิ ูฉปู ัยแวบ่า บ
และมแกี นารวตทดิ าสงาขรนอโิ งคขตนิบเวพน่มิ สกงู าขรึ้นตมิดิากสกาวร่านสิาิโรคเสติพินตทีดิ ่ช่�แนติดกอต่ืน่่าๆงก(3ั-นั5)ในในช่ชว่ งปวัียั คต.่ศา่ .ง19ๆ88เปม็็นบี สิท่่คง� วทีา่�่สมำต�ำ ีพคัิมัญพตข์่อ่ งการ
วางแวานรวสาทราSงuกrgาeรoแnก้G้ไขeปnัeัญraหl’าs Report ไดก้ ล่าวถึงผลกระทบทางดา้ นกายภาพของการตดิ สารนิโคตินและ
หลักกา3รพ. ก้ืนฐาารนสรข้อ้างกงคารวตาิดมสาตรรชะนหิดดนังั ักลรู้�่าถึวงึ ดพิงั ิษนภ้ี ัยั และอัันตรายต่่อร่า่ งกายและจิิตใจของผู้้�ที่ก่� ำ�ำ ลััง
เผชิญิ กับั ปัญั1.หากการาคร้นตพิดิ บสยาีนรทนเี่ ิฉโิพคาตะิเนิจาเะป็จน็ งสิ่(่sง� pทeี่ส่�cำiำ�ficคัญgั e nรoวtมyทpั้e้ง� sก) แาลระเรตีีวัยนรรูับ้้�(แreลcะeแptนoวr ทsuาbงtกypาeรsป) ฏทิี่มบิ ัี ตั ิติ ัวั
ให้้หลุดุ พ้้นจากบปัทัญบาหทาตดอ่ัังกการลข่่าบววนการตดิ สารนโิ คติน
4.2.กาการรตตรอะบหสนนัอักงแถึลึงะคกวาราเมขสา้ ัถัมึงพสัาันรธน์ิโ์รคะตินหใวน่่าผงลกิตภาัณรเฑสย์ พาสยบูาสขูอูบงวกัยัับรุ่นโรจคะแมโีลอะกาภสาทวาะใหแ้คทนรกลก่มุ ซ้น้อ้ี น
ทางจิิตเวทเป็น็ สติ่ิด่�งสทาี่รต่� ้นอ้ โิ คงตเรินีีไยนดรูไ้้ว้�และมากกวา่ คนกล่มุ วัยอน่ื รวมท้ังการทาความเข้าใจรูปแบบและแนวทางของ
1หเเคกกีี.ณม่่ย�่�่ยคาวะำวย�ำขกขจ้ข้อ้ำร้ออ�ำ งรกงงกัมักคัดบัักำ3ับำ�ค.ปาทรัสีผวญัู่ขแกปก่เ�้าา้กกบาาหัญ�ีรมเ่รร้ไ่�ยวชาหเีขตสน่วส่�ยยาปร“ดิ กขด้าาพสวัญก้างงั้อาเชรคหกตาสรติงาวลารนิพดดิกาญา่เโิัสมแตวคสับิาตดตดลิพ้สรรนิ้านทะาะัต้เนิโ้หิปรไง�คิดสดนรน็เต้ส”าะกัส้ใินพรริง่หดทั้ทู้ถเบัต้แี่คสึง่ีสิำตพิดรำ�าพกะิษคอ ตตดญัหภิธัา่ิิดังยัวงิบร่นแกขีา่ว้าล้นั�งอมะยใปทงนอไร้งัอนัชวกะ้ว่งต้าเงครรทซ์วาึเ์ก่ัยรย่�ศงียตาตกแนา่รอ่ ลลงรรอูแ้า่าะๆนงลรยากเะะปมเาแปัด็นยน็ััยแสบั็นวลง่ิโทปแทละารจี่สหกงิตะากลคใาเ่จไท่ญัรงดขปอ้ศตอ้้ใฏอ่้างหใบิ้ผกงช้คตัู้้ทาอใ้ติริวี่กนิงวัวาาากหใลมหงางัลแ้หหรเันผักกลมชวำดุทาทำ�ญิีพ่ห่�าอยกน้งขนบังกจคปอาาด์กรัญ์กงคคหรวำาำ�าซึ่ทม�่งี่่�

ข้อมูลท่วั ไปเก่ยี วกับการเสพติดสารนิโคติน รศ.ดร.ภก.อนันต์ ไชยกุลวฒั นา
วิทยาลยั แพทยศาสตรแ์ ละการสาธารณสุข

◉ 2266 ◉

1.1 คำ�ำ ว่า่ “การเสพติดิ ” หรือื addiction หมายถึงึ การใช้ส้ ารออกฤทธิ์ต� ่อ่ จิติ ประสาท
(psychoactive substance) ในจำำ�นวนหรือื ขนาดที่�่ผู้�ใช้้ (อ้า้ งอิิงถึึงผู้�เสพ) มึึนเมาซ้ำำ�� ๆ อย่่าง
เป็น็ ระยะหรือื อย่า่ งเรื้อ� รังั แสดงถึงึ การถูกู บีีบบังั คับั ให้ใ้ ช้ส้ ารที่ช่�ื่น� ชอบ โดยจะสมัคั รใจหยุดุ หรือื
แก้ไ้ ขการใช้ส้ ารนั้้น� อย่า่ งยากลำ�ำ บากมาก ทั้้ง� แสดงความตั้้ง� ใจแน่ว่ แน่ท่ ี่จ่� ะรับั สารนั้้น� เกือื บทุกุ วิถิ ีี
ทาง โดยทั่่�วไปจะดื้�อยาอย่่างชััดเจนและมีีอาการถอนอยู่่�บ่อ่ ยครั้�งเมื่อ� ขาดยา
คำำ�ว่่า“การเสพติิด” ยัังมีีความหมายโดยนััยว่่า การใช้้สารนั้้�นก่่อให้้เกิิดผลกระทบ
อัันตรายต่อ่ สังั คม เช่่น เดีียวกัับต่อ่ ปััจเจกบุุคคล การเสพติิดนั้้�นทั้้�งคงที่่�ยาวนานและผันั แปรได้้
ทปพแิยราิจับงักาเรคตภัณววั สัาทาชั มาเวอหิงทิ กจมิยติลาัวาักยิจทิษขาณยอกา์งทก์ขีค่าำอม�่�ำ รีีงวคใ่โช่ารว้ ้ยคา“ามแก รซยุาึ่นุง�่ก(รGจแเกสัeะรันพงnเขไพเิeต่อ้ดพ่ิ้ม�ีrดิม้หขีaึยลู”้lลงน้�ท เาIกลnอ่วัั็กับก็fไยหo่ปน่า้rล“เงบอ้mกาพเทยีย่ลยaฤ ทว วใtตกี่iนริอo1้ชกิบัา้ าn่ยรสกว่ ราoงาใมรทนรfนอเรศNค่ิโา่อวคiยcวชรนตoิรทนิเนิษtพศทiตnีวิล่ีิดeรี่� 1)รยนเิษ9ปสิท็ั6ีัย็นพ่0ื”่�้1้อ�น9ซึง่ฐ2่�งค์าเ0ก์ปน็–าน็ ขรร1อูอูป9งน6ปแาม0บฏัิ บมิกยัีิีกกิรโิลิยาาการร
ได้้แนะนำำ�ให้้ทั้้�งสองคำ�ำ ถููกแทนที่่�ด้้วยคำ�ำ ว่่า “ภาวะพึ่่�งพา (Dependence)” ซึ่�่งมีีหลายระดัับ

ค วามรุนุ แภกราางวรก(เ6าส)รพณตต์ ิดิิดส(าaรdนdิโคiตcนิtiเoปn็น)เห ดตังัุผกลลห่ลา่ ักวทข้ีท่า้ างใตห้น้้ผู้ทไมี่เ่สใ่ พช่ผห่ ลลติักัภักณาฑรย์วาิเิสคูบรไมา่สะาหม์โ์ารรคถเตลาิกมเสเพกไณด้ ฑส์่ง์ ผICลD-10

แตท่ถ่าูใกู หใเ้ ชก้ิด้อโยร่ค่าแงลแะพภรา่ว่หะลแาทยทรัก้้ซ�ง้อโนดตยผ่าู้ง้�เๆชีต่่ย� ามวมชาาญโดยแใลนะปสี คา.ศธ.า1ร9ณ88ชมนทวีั่า่รว� สไาปรชื่อ “The Health
Consequ1e.n2c eคsำำ�oวf่่าS mnoakricnog:tiNcicหotมinาeยAถึdึงd icสtาioรnเ:คAมีีRทีe่่�กp่อ่orใtห้oเ้ fกิtิดhอeาSกurาgรกeึ่o่ง�nสGลeบne rสalล(บU.Sห. รืือไม่่ตอบ
สนDอepงaต่r่อtmคeวnาtมoเfจ็H็บeปalวtดh aโnดdยHปuกmติaิใnช้้อS้e้าrงvถiึcึงeสsา(1ร) กไดลุ้อ่่ธ�มิบโอายปกิิเลอไกทแหลระืผอื ลโกอรปะิอิทบอตย่อด์ร์า่ ซงึ่ก�ง่ าเรยีเีมยก่ือวไ่ด่าร้ สบั าสรารระงัับ
ปวนดโิ คใตนนิ ภเขา้าษไาปทัแ่ล่ะว� ผไลปลหพั รธือื์ขอในงขแบงว่ก่ นฎกาหรมตาดิ ยส ามรันกั ิโคใชต้ค้นิ ำใำ�นนีร้้อ�่างยก่า่ายงไจม่นถ่ เูปกู น็ต้ทอ้ มี่ งาวข่า่อหงขมอ้ าสยรุปถึงึ 3ยขาผ้อิหดิ ลกักฎดหงั นม้ี าย โดย
ไม่่คำำ�นึึงถ1ึึง. ลัผักลษิตณภัณะฑทย์ าางสเูบภรวสัมัชทวง้ัิิทยายสาูบ โ รตงงัาัวนอรยูป่แ่าบงบเชต่่น่าง ๆกทฎ่ีทาหใหม้เากยิดกคาวรบติดคสุุมารยนาโิ คเสตพนิ ติิดของประเทศ
แคนาดา 2ป. ระสาเรทนศิโคสตหนิ รไัดัฐ้รอบั เกมราิริกพิสา ูจทีน่์ท�่ราวงมหเลอักาเภโคสชัเควิทนยแาลว่าะเปกั็นญั สชาราทไี่กว้่อใ้ ในหก้เกลุดิ่่ก�มโาอรตปิดิิเขออทงร่างกายมนุษย์ได้
1.3(a“dยdาic”tioหnร)ือื “drugs” เป็น็ คำ�ำ ที่ม�่ ีีการใช้ห้ ลากหลายในทางการแพทย์์ หมายความถึงึ
วััตถุุใด ๆ3 .ที่ข่�มีบีศวัักนกยาภรกาาพรใตนิดสกาารรนปิโ้ค้อตงินกทัันง้ ทหารงืหือลรักั ักเภษสาัชโวริทคยาหแลรืะือพบฤำตำ�ิกรุรุงรสมุุขศภาสาตพร์รเ่ป่าน็งขกบาวยนหกราืรือเดจิยีิตวใกจนั และ
ในทางเภสััชกวิบัิทกยาารมตีีดิ คสาวราเสมพหตมดิ าชนยดิ ถึอึง่ืน ๆสาเชร่นเคเฮมีโีรใอดีน ๆ(h eทีro่�่เinปล)ี่ห�่ยรอืนโแคเปคลนง(cขoบcaวinนeก)ารทางชีีวเคมีีและ
ทาปงญั กหาายกภาราตพิดสขาอรงนเิโนคื้้ตอ� ินเเยืป่ อ� น็ แปลัญะหอาทวัว่ั ยั โลวกะท ด้ังัใงั นนัก้้น�ล มุ่ คผำ�ำทู้ ว่ีล่า่อ ง“เสdพrยuาgสsูบ”พอบาวจา่ เ1ป็ใน็ นวั3ตั ถขุอหุ งปรืรอื ะอชาากจรเกป็ลน็ ุ่มตนำีจ้�ำ ะรับั ยา
ที่�่อกลาาจยอเปอ็นกผฤู้เสทพธปิ์�ตร่ะ่อจจาิิต(dแaลilะy ปsmระokสeาrsท)โ(1ด) ยในเจฉาพนวานะคนแกลละุ่มบน่้ี่อมยเี พคียรงั้ร�งอ้ ทีย่่�อละาจ5หทมีส่ าามยาถรึถึงเ ลยกิ าเผสิพิดยกาสฎบู หไดม้า(2ย) ที่่�
ไม่ถ่ไึงดแ้้ใมชว้้้ปา่ ไรมะ่ใชโ่ทยกุ ชคนน์ท์ที่เาสงพกผลาิตรภแัณพฑทย์ ยา์ส์ บูแจตะ่่กเ็ก็มีดิ ผูภ้ �าเชวี่ะ่�ยตวิดชสาารญนบิโคาตงนิ ท่แ่าตน่อุพบัตยิกาายรณาม์ขอรงวผมู้ทเี่ไอด้ราบั คกาาเรฟวินอจิีีฉนัย วยา่ าสููบ
ตโตปต เห ใอแ่่้หรชอรอ้อนอ่่้รวหมคื้สมาะงอืลจาจกีืลาิมิรือพรสตาิเักึติกัD่สซพ่รนากงื�ปยัอแ้่าต่Sกพาทอ�ำรรโลฮิดัรM��ำ ลาใรันะSสพ312อะสเัย1หิกบกัuาพ...-่้ส้นื้ปืล่ั.้อ่Iรงr�้ด์่ไ4รIาฐg�อูรับำน ์Iข้ดนตบขกปกแกกา-�ำeท�ร้ โิพะใภRกนอกบาาาาิดทัญวใ้oรคกหไรรรรชส้ไสขวฤลาบงnง้มตห้ดุลขสคตตทน้ราอ่าค้้บไชวัูินาัต่้าปีรน้อดิแำ้Gรับ�้ดิงีก�ททมะำ�ดเส้พา้า้กินสบญัึอพกeพย�งาใ้ไตงกังวพง่าโิสาึรรnไสบ่าหปคห่ิมกล่่่อคสร่า่าดรตด้ินeงช�รกี่ยวสลารกน้ต งค้ตีง�ิด่อพrหอา ้ีนำูงม่า“าาแินิโaิดหืส่ว�ำสมงขวครท่แร่ราlสภไลแาน่วงตื้ึน’่รขตด ่เีือืลิารs�นลฉปะรหนาอืบมินdยิ้ไทรนีทะะะเพวRวใีาวชคเีรีาพeิโกหช่แปคืืeอกนา่ะนค่้อืไ�่น่มาpป�่ลนะ็นpสก้�อก.าตมพดิรึศะเบข่ักoวรส่าeาdกินหจดเ่่ไม�ง่าขร.ร่งิrอระาาnังทดeาtสลาพทถู้ต้า้1ะกงองย่ีแรกdถใ้าpไงึิดี่สบจุลคา9คชดตรยทกพุกึงสาeงำ้e่่า”เ้กสนห6กวำ้ป�า่ษิคาสตาวnn(าล่า ต์4วรงญัsพรนภงแ์ใ่รคี่าดcd่านpตา่ีเกชัยตนะวคน่งคทงัพe้eิโ รeือ่แิดถกา้กิโ่นคโกว่cวณ คัอนD�ลnยึชงันเตย้ีลมับiทาตfนตผะนคืมใีeนิชciภ่มุทะ่รcินสนลอ่าู่ดิอ�วeวpน้งั้�่กากันใาชม้gอ์ยั“กางน� พeร์ทร่วeตสมรเืน่อาีึกมผะกงโnีึรnรเรทืน่าคกวดทลีสาสาๆoณเ่มdงัยรแ�่ติยวบทรยนtรพีกกยีต(yัตภe่า3สฑวทเไ�่ไบัน-า่pต์สาอา่มัณ5nมมามดริง์)ร่eผสรร่ทงพดิIูหcคฑ่้แูง่ดน่าsC้ดๆแำั้งใี้นeว)งลตุ์ย�ำัม�้านีก่้Dพิเกนุ้า เะแา่าน น�นชดิาชป ยึีาบสแค- ล่ึทรกหท่ว�่ยองน็”ยุ1ืคบูนะทัางคุถยอืรแำสว่ย0ตวขยปืึา์ำ�่่โลอื่ิงงคึ์รชทคัวอภ่าวี�ดนทะผคีซเวรภวาลงาา้งึไพ้จนี่สย่ับ.วืงม�าลมพปั�ง่ญไ่ศาีติ่า้กยัรมีอใ�วรใ้ขค.เว(ค้ในา�หรกเ่นรดrใจอา1้ข้ะีญัeรว็้นุ่า่หยคีข้คง้า9บ็้าตปc ้ายพทำตกึอใ8กจส้วeน่�ำีาสฏร่จม่อาง8ง�่ะิาpภบอวสมิบริบรผตก�่ห่พมมt่าูปมต าตัธาคู้ทาาoทีโาิมุ าีบดิติแรอวิบรกี่rมมุ“ใร วขาบสวัทกะนเาsมาถยกาใสโายบาลอuคคยหงาดเดราาสงัพวแbวถแกงำ้หนว เึท”รย่าลtนผงึ�ซำณตาโิลyา่มึใาIะกิค่ชวเCมชใดุpง ่�ใิดคตแน้ทติญหนฑลต(มพeิสD้ีพุนี์ขว7ินา้นิ้คี่กsแ้นา์กค่มิงว-อ้า)อแ)น�ับกก1จงรทพมมวาล่ทงกงขปาา่อารอต0าอา์ขะกมี่ลอกรรจญัง้อ ออมง่มุีตำนาขง้อัหง่รกำ�้กหนอรค้งา่าน�์ะแงี้ฤหฤมกก์งบนททาราาืบๆอืกยธธรริิ์์��

ขอ้ มลู ทั่วไปเก่ียวกับการเสพติดสารนิโคติน รศ.ดร.ภก.อนันต์ ไชยกลุ วฒั นา
วทิ ยาลัยแพทยศาสตร์และการสาธารณสุข

◉ ◉2276

dependence หมายถึงึ ลักั ษณะใด ๆก็ต็ ามของกลุ่่�มอาการ dependence ในการเสพติดิ เช่น่
การพึ่่�งพาแอลกอฮอล์์ การพึ่่�งพาสารกลุ่่�มโอปิิออยด์์ เป็น็ ต้น้ (8)
สำ�ำ หรับั รูปู แบบที่ไ�่ ม่ม่ ีีข้อ้ จำำ�กัดั นั้้น� ภาวะพึ่่ง� พา หมายถึงึ ทั้้ง� ส่ว่ นกายภาพและส่ว่ นจิติ ใจ
ซึ่ง่� ทางจิติ วิทิ ยา ภาวะพึ่่ง� พาทางจิติ ใจหมายถึงึ ความรู้้�สึึกว่า่ การควบคุมุ การใช้ย้ าแย่ล่ ง ในขณะ
ที่ท�่ างกายภาพนั้้น� Dependence จะหมายถึึง การดื้้อ� ยาและอาการถอนยา
ดังั นั้้น� ในหนังั สือื เล่ม่ นี้้ � คำ�ำ นิยิ าม “ภาวะพึ่่ง� พา” กับั “การเสพติดิ ” ถูกู นำำ�มาใช้ท้ ดแทน
กัันได้้ เนื่่�องจากนิิยามทั้้�ง 2 คำำ� มีีความหมายใกล้้เคีียงกัันตามที่่�กล่่าวไปข้้างต้้น ทั้้�งนี้้� คำ�ำ ว่่า
“เตยนาืภน่่ส�อาูเงอูบวงะเ(แรพtึ่ตo่าง�่่อสbพาาaากมc”าาc รรมoักถกั pใลถชัrู้บั oูกค้ ำแนd�ำ ำยวuำ�่่่ล่าไc ปงt“sใ(ช)ภc้ ก้สoาั่บั่ววmนะ(กGpพกาึ่e่uรรง� ณnเพขlีสsีeอ้ทาiพีvrม”่aบe�่ตูลlุิิดุคทไIdดnทค่ัว้r้ fไลาuo ปตงgr้หเรบmอ้ก่าา่sทยี่งกงeaทใวกtอeชก่ีi้าok1ธส้ บัิยinิบาnสจราgาoนอย)รfเอภนกแNิกโิาลิดคiฤวcะผตะทoตลนิด้tธิัอ้เ์iงัnต�สง่ีกe่อีกยล)จ ่าิ่าจรติ วาสปแากรรบกะดบาัสรงักาเกวทส้ล้าพ่เง่าพืผ่ไว่อ�มลอ่ิคเ่ิตยจ่วภา่าับงะัณคตจุ่ฑุมอ่ง์์
หรือื ลงรายละเอีียด เราสามารถใช้้คำำ�ว่่า “การเสพติดิ ” ได้้เช่่นกันั นอกจากนั้้น� นิยิ ามภาษา
aอัdงั กdฤicษtขioอnงภ”คำาำ�วเวปก่็า่า็น รค“ณำt�ำต์ oทิดีb่ส�่สาaารcนมcโิาoครตถdินใเeปช้pน็้ทเeหดnตแdผุ ทลeนหnกลัcักันeทไ/ีท่ ดา้a้ใdหเนผ้dืู่่้ท�อic่ีเงสtจพioาผnลกติ”สภาแัณรนลฑิะย์ ิโาค“สตูบnิินไiมcเส่oป็าt็นมinาสรeาถรเdลปกิeรเpสะพeกไnดอd้ บสeง่ทีผn่�่อลcอeก/
ฤทธิ์ท�ตา่่อใหจิ้เกิติดปโรรคะแสลาะทภาวเะมื่แ�อทไรดก้ซ้รัอ้ับนใตน่าปงริๆิมตาามณมาที่โ่�สดููงยแในลปะี ใคช.้ศ้ต.ิิด19ต่8่อ8กัมันีวเาปร็ส็นาเรวชล่ือา“นTาhนe Hจeaะlสt่h่งผลให้้บุุคคล
นั้้�นต้Cอ้oงnใsชe้qส้ uารeดnัcงัeกs ลo่f่าวSmเพืo่่�อkiคngว:บNคุiมุcoตtiนneเอAงdแdตi่c่อtiาoกn:าAรกRลeัpับoแrtย่oล่ fงth(ecoSumrgpeounlsGiveenerdarlu(Ug.Ss. eeking)
นำ�ำ ไปDสูe่่p�กaาrtรmเสenพtตoิิดf หHeรืaือltกhารaพึn่d่ง� Hยuาmในaทีn่ส่�Sุeดุ rv(7ic)es (1) ได้อธบิ ายกลไกและผลกระทบต่อร่างกายเมอ่ื ได้รับสาร
นโิ คติน2เข.้าไเปกแณละฑผ์์มลลาัพตธรข์ ฐอางขนบกวนารกาวิรินติดิิจสฉาััยรนกโิ าครตตนิ ิใิดนสร่าางรกเาสยพจนติเดิปน็ ท่ีมาของข้อสรุป 3 ข้อหลัก ดังนี้
ที่1่�ผ่.่านผมลาติ ภยัณัฑังย์ไาม่ส่มูบีีกรวามรทสร้ังย้า้าสงบู เกโรณงงาฑน์์มรูปาแตบรบฐตา่านงทีๆ่�่แทนที่ ่า่ชใัหัดเ้เกกีดิ่่�ยกาวรกตัับิดสกาารรนวิโิคินติิจินฉััยการติิดสาร
นิโิ คตินิ อย่า่2ง.ไรสก็าต็รนาโิมค ตนันิ กั ไดวิร้จิ ับั ยั กตา่าร่ พงใสิ หูจ้นค้ ำ์ทำ�าจำงำ�หกลัดักั เคภวสาัชวมิทขยอางวอ่าเาปก็นาสราตร่ทา่ กี่ง่อๆใหที้เ่กใ�่ ชดิ้ย้กืานื รยตันัดิ ขกอางรรตา่ ิงดิ กสาายรมนนิษุ โิ ยคไ์ ตดินิ้
โดยในปีี ค.ศ. 1(a9d8d8ictวioาnร)สาร Surgeon General’s Report ได้ก้ ำำ�หนดเกณฑ์ก์ ารพิจิ ารณาการ
ติิดสารนิิโค3ติ.นิ ขหบรวืนือกทีา่�่เรรกีีายรกตวิด่่าส า“รcนrโิ คitตeินrทiaง้ั ทfาoงrหลdกั rเuภgสชั dวeิทยpาeแnละdพeฤnตcกิ eรร”มศ(1า)ส ดตัรัง์นีเ้ป้� น็ ขบวนการเดียวกนั
เกณฑ์์หลักั ปรกะบั กกอารบตดดิ ้สว้ ายรเสพตดิ ชนิดอื่น ๆ เชน่ เฮโรอีน (heroin) หรือโคเคน (cocaine)
ปญั หาก• ามรีีตกิดาสรสาั่ร่น�งิโใคช้ตใ้ ินนเปปร็นิปิมัญาหณาทที่ว่ัส�่ ูโงูลเกกทิินงั้ คใน่า่กลม่มุาผตทู้ รี่ลฐอางเนสพยาสูบ พบว่า 1 ใน 3 ของประชากรกลมุ่ นีจ้ ะ
กลายเป•น็ เผมืู่้เอ�สพใชป้แ้ระล้จว้ าเ(กdิิดaiผlyลsทmาoงkดe้้าrsน)จ(ิ1)ิตใวนิทิจายนาวนคนกลุ่มน้ี มเี พยี งรอ้ ยละ 5 ทีส่ ามารถเลกิ เสพยาสบู ได้ (2)
ถึงแม้ว•่าไเมมืใ่่ช�อท่ ใกุช้ค้แนลท้้ว่ีเสมีพีกผาลริตเภปลัณี่ฑย่� ย์ นาสแูบปจละเงกทิดาภงาพวะฤตตดิ ิสิการรรนมิโอคัตนั ินเแป็ต็น่อผุบลตั กิมาารจณา์ขกอสงาผรู้ททไี่ีด่้รม่� ีบัีอกงาคร์วป์ นิ ริจะฉัยกวอ่าบ
หวมากีลราักสรกาตาร•ก••••••เขยดิรก Sสพอ213าารกกอถอกูณuึา...นื้รเูปงึงาาาาารrสรรเฐนgแกกรนฑพพแสิกแบขกกกตาพeึึ์ทิโโิมาา่่นบกบาาาาิดพทoค์เ้ค่่ตรรรรรรสไ้ว้นสข�ง�งวบnตบิ่ตขคสตตตทนาอยยถา่ดิิรนิาิทรปร้นดอิกูGริดิงินก้อาทาามิเพ้า้นสบัญพกา�eพึาาโถตททงงใน่านโิสาึรดnบง�่รคหม่ิทน่อพคงึรรตาาตนีeพยวใสปยากนตอต่่งงิดยชอrาัีนรูงแ�่าินโิ้แaิด่อาาันจรสมงขคห้ิรท่ิlสธสไสแาทย่าตต้นึ’ติขมิตีดเี่ิร่ารsลดาฉง่รดบืมินริส้ไ�สใารนือะะพ กว่Rจงาวชเงาณภง่ิโกหแป(เeกานอานคอtสยผาลนะ็นาp(กกยตoสิดอรอpละเขพูกัพoวส าินจดเูงlกมทกา่ขlรร่ิงrอ(eาังทเetสำาpทถู้ตา้ทะทดกงr่แีกถาิไำ�aึงิด่ีสจhลaสาิมดตราพกงึใสาsง่าnงเyาก้สกงวกิษคหaาสวพ(าลา่้sรตพcรัญsพภลn้เรคา่iดา่นpัเeฤcกฤัยตนวบัtสนงังิeโิร)aแตดิถกิดิโนตคกพวcมิeคิลึชlงนัติกี้ลมiิกตาfผะfตนในิiมุ่dทริfcรนินลอเดิิดeวัง้กรeรกันใชgอิัยกนcนรมมัิด่วeตpืน่้อา้tผะง n�นเรรซนื่esว้ทลมาๆซoืเำ่ๆ)ึ�ำ�ัยnรติยบ่t�อร่ง�ียต(หyตภเ3dวทเชขแน-า่pอ่มัณ5ก่ลาeีงา)ร่นัeตร่ทง่�ยงัฑ่แู้n่าดs ดๆย่งั้ใเ)งลว์ยั้าเนกcลยกงัคเะแานิขาชeปาิก้ตาสแลรกล้อ่ว้็นย)ิบูนะเท้อางิบแงสสตวขยปางลกิ่งทเพควัอภีักทะคครับวางาจ่ีสาับ.วงาลพิศติ้ากรยัมข�ม.(คใารใเrจอ 1ขชญัeรนุ่ ้ขง9อ้าปc้ตกอใ8จeฏาจ่อาง8ะpรบิรรผกมtมปูมตัตู้ทาoีโณบีดิิตแรอก่ีrว์บสัวทกาsาใาด์บาลuคหงีรสังวแbีแห้นเท าลtนผสโิลyมาะดคชวดุpใตแทตญิหชพeืีพน่ินา้คกsน�น้มิงวแ)นับ กจทพลทกเปาาา์ขะปีม่ลกรญัง็อมุ่ีข็นหงนอตา้ง้ี น้











ปญั หาดังกลา่ ว

ข้อมลู ทว่ั ไปเกย่ี วกบั การเสพติดสารนโิ คติน รศ.ดร.ภก.อนันต์ ไชยกลุ วัฒนา
วทิ ยาลยั แพทยศาสตรแ์ ละการสาธารณสขุ

◉ 2268 ◉

อย่่างไรก็ต็ าม ในปัจั จุุบันั สมาคมจิติ แพทย์แ์ ห่ง่ สหรัฐั อเมริิกา ได้้มีีการจัดั ทำ�ำ แนวทาง
มาตรฐานในการเรีียกชื่�อ อาการแสดง และใช้้วินิ ิจิ ฉัยั ภาวะทางจิติ เวช รวมถึึงการเสพติิดไว้้ใน
เอกสารดัังกล่า่ วที่�่มีีชื่่อ� ว่่า The Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders
ซึ่ง�่ เป็น็ ฉบับั ปรับั ปรุงุ ที่่� 5 หรือื ที่เ่� รีียกสั้น� ๆว่า่ DSM5 เริ่ม� ตีีพิมิ พ์เ์ มื่อ� พฤษภาคม ค.ศ. 2013 (ปรับั
จากฉบัับที่�่ 4 ที่่�มีีการใช้้งานมาตั้้�งแต่่ปีี ค.ศ. 1994) (9) ส่ว่ นเนื้้�อหาประเด็น็ การปรัับเปลี่�่ยน
เกณฑ์์จาก DSM 4 มาเป็็น DSM5 สามารถดูรู ายละเอีียดได้จ้ ากตารางที่่� 1
2.1 เกณฑ์์การวิินิิจฉัยั ภาวะติิดสารเสพติดิ DSM5
คภท าาาเวงฟเกวอาีชีรนปณ ก์ฏเัต์ิกญั ิิบดิณัชัตสิาฑิตา ์ส์รกลาเาอรสรทดวพีิ่หตทิ�่นิำิลดิำ�ิจาวใฉ่ยหัา่ ั้ยศเเ้ ปภกต็ิดิน็าววภผ(รGะรลาษตeพจทิnิดีขาห่eกส้อล�่ผrา่กมอa่าราูลlนนเรท มIสใn(ัว่าชเพ้fชไ ส้่oปตน่าิเr เิดรบนmืกp้จ้ท�อย่ีำhaDำ�ทวหetนSก่ีiาno1Mวับขncนสอy5 าoงc1 มรfเlี0ีกนiพdN ืณิโ้ปi้คin�นcรฑตeoะฐ์นิ์เtาหภiDnนรทืSeมอื M)าปaจ5รrาyะกlกใcหงอy้า้คบcำนำ�lดวo้อิว้ ิhจธยัิัยeิบ แxแาอyลยlละเaกกีคm่�่ยอวiวฮาnมกอรeัู้ับล้s์�์
ที่่�ออกฤทธิ์�แบบเดีียวกััน) สารหลอนประสาทอื่น� ๆ เช่่น LSD สารระเหย สารในกลุ่่�ม opioid
cยoากcaล่iอ่nมeปภแราละวกะสาสาราทณร ต์ กิดยรสาะานรตอุน้้�นโินอคืห่ต่น� นิล ัเบั ๆป ็น),ยเ หานชิติโ่ผุ คว่ ลยตหิคนิล กัล(าทnย่ีทiกาcัใoหงั t้ผวiู้ทลnี่เ eสสพ)าผแรลลกติ ะรภสะัณาตรฑุอ้ื้ย์ �่นา่ตน�ส่่าูบ งๆไม ๆส่ทีา่่ไ�(มรมา่วร่ทถมรเ ลาaกิ บmเสชพpนิไhิดด้eสt่งaผmล ine,
ทาให้เกิดโดรังัคนแั้้ลน� ะ ภภาาววะะแตทิดิรกสซา้อรนเสต่าพงติๆดิ ตจาึึมงไมมา่ไ่ โดด้เ้ยจใานะปจี คง.ถศึ.งึ 1ส9า8ร8กมลุ่วี่�ามกรสราะรตชุ้อ่ื ้�“นปTรhะeสาHทeaแlตt่hเ่ พีียงอย่า่ งเดีียว
แตC่่ยoัnังรseวqมuถeึงึnสcาeรsอืo่่fน� S mๆoแkinลgะ:สNาiรcoไมt่inท่ eรAาdบdชicนtิiดิonที่:ท�่ Aำำ�Rใeห้p้เoกิrดิt ภofาtวhะeติSดิ uไrgด้e ้ oนnอGกeจnาeกraนlี้้�(Uเก.Sณ. ฑ์์ DSM5
ยังั Dอeธpิบิarาtmยถeึnงึ tกoาfรHกeรaะltตุh้้�aนnระdบHบuกmาaรnใหS้eร้ rาviงcวeััลs ข(1)อไงดส้อธมบิ อางยก(ลbไrกaแiลnะ’ผsลrกeระwทaบrตd่อรs่าyงsกtาeยเmม่ือ)ไ นดั้้ร้�นบั สเาปร็็นจุุด
เริ่�นมตโิ ค้้นตนิขเอขา้งไกปาแรละเกผิลิดลปัพััญธข์ หอางขจบาวกนกกาารรตใดิช้ส้ยาารเนนืิโ่่ค�อตงินจใานกรา่ กงกาารยเพิจ่่�มนเกปา็นรทต่ีมอาขบอสงขนอ้ อสรงปุต่่อ3คขว้อาหมรลู้กั้�สึดึกงั นที้ี่�่เกิิดขึ้้�น
หลังั จากก1า.รใผช้ล้ยติานภั้ัณ้�นฑ ์ยอาาสจูบทรำวำ�มใทห้งั้ ้คยานสทีบู ่โ่�ใรช้ง้หงามนกรปูมุแ่่�บนอบยตู่่่า�กงัับๆกทาี่ทราใใช้ห้ยเ้ กาิดจกนาลรตะิดเสลายรกนิโิิจควตััตนิ รประจำำ�วัันอื่่�น ๆ
2แ.ม้ส้ว่า่าขรั้น้�นิโคตตอินไนดกร้ ับารกดาูรดูพซสิ ึูจึมนแ์ทลาะงหกลลกั ไเกภขสชัอวงิทยยาาแว่าต่เลป่ ็นะสชานริทดิ ีก่จ่อะใแห้เตกกดิ ตก่าา่ รงตกิดันัข อแงรต่า่ ส่ งากามยามรนถษุ กยรไ์ ดะ้ ตุ้้�น
ระบบการให้(้รaาdงdวicััลtiขonอ)งสมองได้้เหมืือนกััน โดยจะทำ�ำ ให้้เกิิดความรู้้�สึึกมีีความสุุขและสบายซึ่�่ง
มักั ถููกเรีีย3ก. แขทบนวน่่าก า“รกhาiรgตhดิ ”สาเรกนณิโคฑต์นิ์ ท้ังทางหลักเภสชั วิทยาและพฤติกรรมศาสตร์ เป็นขบวนการเดียวกนั
DSกMับ5ก ายรังัตใดิ หส้าค้ รวเสาพมสตำิด�ำ ชคนัญัิดอก่ืนับั ๆกเลชุ่่่น�มคเฮนโทรี่อส�่ ีนุ่่�(มhเสeี่ย�่roงinต่)อ่ หกราอื รโคเเกคิดินภ(cาoวcะaตinิดิe)สารเสพติดิ เช่น่ คน
ที่ค่�ปวญั บหคาุกมุ าตรัตวั ดิ เสอางรไนด้ิโคน้ ้ตอ้ ินยเ ปซึ็น่ง่�ปอญั าหจาจทะ่ัวโเลกิกดิ ทจัง้ ใานกกคลวุม่ าผมทู้ ผี่ลิอดิ งปเสกพตยิาขิ สอบู งพสบมวอ่าง1ถืใอื นเป3็น็ ขปอังจั ปจรัะยั ชเาสีก่ย�่ รงกตลุ่่มอ่ นกจ้ี าะรเกิดิ
ภากวละายนี้เ้ป�ขึ้็น้�นผ ู้เหสพาปกรคะนจากล(ุd่่a�มนiีl้y้�มีsีกmาoรkเeริ่rม�s)ใช(1้)้ยใาน จซาึ่น่�งกวนาครนติกดิ ลสุ่มานร้ี มเเีสพพยี งติริด้อยแลบะ่ง่ 5ออทส่ีกาเมป็าน็รถ เ2ลกิ กเสลุพ่่ย�มา คสืือบู ได้ (2)
ภาถวงึ แะมต้วิิดา่ ไสมใ่าชร่ทเุกสคพนตทิ่ีเิดสแพผลละิตภภาัณวฑะ์ยคาสวูบาจมะผเกิิดดิ ภปากวตะิติทีดิ่่เ�สกาิิดรนจโิ าคตกนิ กาแตรอ่เสุบัตพิกตาิรดิ ณย์ขาองโผดู้ทย่ไี ด้รบั การวนิ จิ ฉัยว่า
มหวากีลราักสรกาตาริดรSสพ12ตd2โโใ1สuา..่ชน้ืรรม..ร่อ้irคฐsคย้gนภรกตบกขเาoeาภอยโินนบาา้รดิืาทo ค่ำr่าาำ��รรสขอ�ววกถdบnตตครวคนาอะนิงาภาeิน้อGรมะงกทิดตเรนบrาพกณeพแิาคตsยถดิิโสาพรn์้บ่มิมอ่ำค)วรอต�ำ�น้สeส์ยสทกตตว้าดิทอนrาีน่งูอานิaดิำมา่าสงขยรทร�ำlงสผไแจงา้นึ’ขาดเี่เิขารsลเัฉะสบม้ ้ไริดพน(ะ�วพวRาวเOหชพโิกปแกศeกนานคิร(าตลCะpกิดืกกbติดิรอืะเภoวดิาDินจดเปตiมภา่ขรrpัิา าังทt)สาญัิตท้าคะกาีoวแี่ืกถาไ่ิดจอืลว�่เคดะตรหกlงึสงก่าะaเ ้กสกวิสวาสราวิัด(าทูลrา่ตรsาพบัปูจ)รคา่ด่านpจมาตนาวนสงแังโeโิผงาดิถกโิรกนคกบcินจคกึชงนัคตี้ิลiกิดตfตผิเบนใกินiมุ่ซฉcานินลปเิดึีขวาวรึกีใชgอกยัมยนอรชใร่วeบเื่นอชตผะเศงงnท้ิ่ืนสีพวทล้สอๆิข่oรเ�่ายั้ติพบกลtรา้ารอต(ิัyภ3นวท ดกินัต-่าังpมัณ5(ิา้งขา)dกิดeแทงึ้ฑ้ร�นนs�ด้ๆาeลยงั้ใ)์ยกาแา้นกจรpะนเ็แานาชัสปา็ตนสภล้rรกว่น็้ดกeูบาะทอาง�นาสตกงsขยมปา นวง่ิsคัวทอภ ีาพีท ะครi่วงารูoเ่�่ีสสบั.วา(พกศใูดาsnยัมิชมข.ดิ(คl้รรเr)อย้1eอขัญeนุ่ จวาง9า้ ceงตากมโใ 8จeเรจpอ่กาเ8ะสpถืชรรค่กึมก่t�อูปึมงตน่าoวีโdา อิบีิดแรมอrิตจรวiบสท กาssิากใาบ(าuคติกoชงnรสก้วแbแเานัrส้ทeาภลtนงัรdิโyมาาทะuวควทpีeใตรแทตลห่reีพrนเ�่เo ินา้(คsส)กpิมงว(แ)cินaกพทิดพsลกทoกาnาyข์ะตจ่ีมลราgงิxอc่มุีาดิขรnงihนอกeเอitสoงี้ืtก่ยiyv�่อsาา่ i)eมsรง )








แกไ้ ขปัญหา

3. การสรา้ งความตระหนกั รถู้ ึงพิษภยั และอนั ตรายตอ่ รา่ งกายและจติ ใจของผู้ทกี่ าลังเผชิญกับปัญหา

การตดิ สารนิโคตนิ เปน็ สิง่ ท่ีสาคัญ รวมทง้ั การเรียนร้แู ละแนวทางการปฏบิ ัติตัวใหห้ ลดุ พน้ จาก

ปญั หาดงั กล่าว

ข้อมลู ท่วั ไปเก่ยี วกบั การเสพตดิ สารนโิ คติน รศ.ดร.ภก.อนันต์ ไชยกลุ วฒั นา
วิทยาลัยแพทยศาสตร์และการสาธารณสขุ

◉ ◉2296

ภาวะการติิดสารเสพติิดนี้จ้� ึึงครอบคลุุมปัญั หาที่่�เกิดิ จากการใช้้ยา
โดยมีีการกำำ�หนดเกณฑ์์วิินิจิ ฉััยทั้้ง� หมด 11 ข้้อ ดังั ต่อ่ ไปนี้้�
1. การใช้ส้ ารในปริิมาณที่่�มากหรืือนานเกิินกว่า่ ที่ต�่ั้ง� ใจ
2. มีีความต้อ้ งการที่่จ� ะลดหรืือหยุุดการใช้้สารนั้้�นแต่ไ่ ม่ส่ ามารถทำำ�ได้้
3. ใช้้เวลามากในการเตรีียมตััว การใช้ส้ ารและการฟื้�้นตัวั จากการใช้ส้ าร
4. มีีอาการอยากสารเสพติิดนั้้�น
5. มีีการใช้้สารเสพติิดจนไม่่สามารถจััดการกัับกิิจวััตรประจำ�ำ วััน หรืืองานทั้้�งที่�่บ้้าน
68ห7...ร ืมยตอืีั้ีังอ้โกครงางงยรเมรใีกีีชก้เีส้ลยาินารกิ รในชัเ้ัดส้สาหพรนมตัิ้าิด้ย�นนสั้้อ(ำน� G�ำย ่eคแา่ัnขัญงม้eต้อว้่ห่rอ่ม่าaรลูเจืlือนืทะ่I่กอ�nว่ัทิิจำfงไำ�oปกแใrเรหบmมก้ร้้ตทม้จ่ียaททนวะีtก่่ีiเเo1กอ่�เบัิคnิดงสยตปาoทักำรญัfำ�นอNหเโิยูพ่คiา�ใcรตทนoาอนิ าtัะiงนัnกดตe้าา้ ร)รนาใชคย้ส้วาามรสัมั พันั ธ์์กัับผู้�อื่น�
9. มีีการใช้ส้ ารเสพติดิ ต่อ่ แม้จ้ ะทราบว่า่ ตนเองเกิดิ ปัญั หาด้า้ นสุขุ ภาพกายและจิติ หรือื



1ทำ0ภ�ำ .ใา หตว้้ก้ป้อัาญังรใณหช้ต์ ้สาิดนัาส้้ราน� รรเสุนนุ ิโพคแตติรินิดงเนขปัึ้้้น็�นน้� เใจหนาตปกุผรลกิหิมาลารักใณทช้ท่ีท้ ีา่เ�่ใพหิ่่ผ้�มขู้ทึ้่ีเ�้นสพเพผื่่ล�อติ ใภหั้ณ้ไฑด้ย์้ผาลสทีูบ่ไต่� ม้อ้่สางมกาารรถจเลาิกกเสกพาไรดใ้ ชส้่ง้ ผล
ทาให้เก1ิด1โร. คมีแีอละาภกาาวระแถทอรนกเซมือ้่ อ�นหต่ายงุุดๆใตช้า้มแมลาะโดดีียขึใ้น้�นปเมีื่คอ� .ศใ.ช้1้ส9าร8น8ั้ม้�นวี าเรพิ่ส่�มาขรึ้ช�้นือ่ “The Health

Consequences of Smoking: Nicotine Addiction: A Report of the Surgeon General (U.S.

Department of Health and Human Services (1) ได้อธิบายกลไกและผลกระทบต่อร่างกายเมื่อได้รับสาร

นิโคตนิ เข้าไปและผลลัพธ์ของขบวนการติดสารนโิ คตินในรา่ งกาย จนเปน็ ทีม่ าของขอ้ สรปุ 3 ขอ้ หลกั ดงั นี้

1. ผลติ ภัณฑ์ยาสูบรวมท้งั ยาสบู โรงงานรูปแบบตา่ ง ๆ ทท่ี าใหเ้ กิดการติดสารนโิ คติน

2. สารนโิ คตินไดร้ บั การพสิ จู น์ทางหลกั เภสัชวิทยาว่าเปน็ สารท่กี ่อให้เกดิ การตดิ ของร่างกายมนษุ ย์ได้

(addiction)

3. ขบวนการการติดสารนโิ คตนิ ทงั้ ทางหลักเภสชั วิทยาและพฤติกรรมศาสตร์ เปน็ ขบวนการเดียวกนั

กบั การติดสารเสพตดิ ชนิดอ่ืน ๆ เช่น เฮโรอนี (heroin) หรือโคเคน (cocaine)

ปญั หาการติดสารนโิ คตนิ เป็นปัญหาท่วั โลกท้ังในกลุ่มผทู้ ่ีลองเสพยาสบู พบว่า 1 ใน 3 ของประชากรกลมุ่ นจ้ี ะ

กลายเปน็ ผู้เสพประจา (daily smokers) (1) ในจานวนคนกลุ่มนี้ มีเพยี งร้อยละ 5 ที่สามารถเลิกเสพยาสบู ได้ (2)

ถงึ แมว้ ่าไมใ่ ช่ทกุ คนที่เสพผลิตภัณฑ์ยาสบู จะเกดิ ภาวะตดิ สารนิโคติน แต่อุบัติการณข์ องผู้ทไ่ี ดร้ บั การวนิ ิจฉัยวา่

มกี ารตดิ สารนโิ คตนิ เพม่ิ สูงขึ้นมากกวา่ สารเสพติดชนิดอื่น ๆ (3-5) ในช่วงปี ค.ศ. 1988 มีบทความตีพิมพข์ อง

วารสาร Surgeon General’s Report ได้กล่าวถึงผลกระทบทางดา้ นกายภาพของการติดสารนิโคตินและ

หลักการพ้นื ฐานของการตดิ สารชนิดดงั กล่าว ดงั นี้

1. การค้นพบยนี ทีเ่ ฉพาะเจาะจง (specific genotypes) และตวั รับ (receptor subtypes) ทม่ี ี

บทบาทตอ่ การขบวนการติดสารนโิ คตนิ

2. การตอบสนองและการเข้าถึงสารนิโคตินในผลติ ภัณฑ์ยาสูบของวัยรุ่น จะมโี อกาสทาให้คนกลมุ่ นี้

ติดสารนิโคตนิ ไดไ้ วและมากกวา่ คนกลุ่มวยั อื่น รวมทั้งการทาความเขา้ ใจรปู แบบและแนวทางของ

ขบวนการตดิ สารนิโคตนิ ทีแ่ ตกตา่ งกันในชว่ งวยั ต่าง ๆ เป็นสิ่งที่สาคัญตอ่ การวางแนวทางการ

แก้ไขปญั หา

3. การสรา้ งความตระหนกั รู้ถึงพิษภยั และอนั ตรายตอ่ รา่ งกายและจติ ใจของผู้ท่ีกาลังเผชิญกบั ปัญหา

การตดิ สารนโิ คตนิ เปน็ ส่ิงที่สาคัญ รวมทง้ั การเรยี นรู้และแนวทางการปฏบิ ตั ติ ัวให้หลุดพ้นจาก

ปัญหาดงั กลา่ ว

ขอ้ มลู ทั่วไปเก่ยี วกบั การเสพติดสารนโิ คติน รศ.ดร.ภก.อนันต์ ไชยกุลวฒั นา
วทิ ยาลัยแพทยศาสตรแ์ ละการสาธารณสขุ

◉ 2360 ◉

เห ุตผลหรือห ัลกฐานสนับสนุนการเป ี่ลยนแปลง Clinical Points/Implication Substance-Related and Addictive Disorders ีมห ัลกฐาน ัชดเจนข้ึนว่าพฤ ิตกรรมบางอ ่ยาง ่ีท ใ ้หความสา ัคญ ักบโรคในก ุ่ลม นอกเหนือจากการใ ้ชสารสามารถกระ ุ้ตน brain addiction ่ีทไม่ไ ้ดเ ิกดจากการใ ้ชสาร บทท่ี 1 - การ ึศกษาใ ้ช Response Theory พบว่า สามารถ ิพจารณา ัลกษณะของ ู้ผ ่ปวย ไ ่มแ ่บง dependence กับabuse โดยรวม criteria criteria ของ abuse และ dependence นั้นมี Substance Use และนามาบอก ระ ัดบความรุนแรงของโรค วาง ปัญหาทางกฎหมายออก และเ ิ่พม criteria เ ่ืรอง - ในทางทฤษ ีฏ ีมมุมมองว่า craving เ ็ปน ่สวน แผนการรักษาไ ้ด Specifiers ของ Substance Use Disorders - ใ ้ชทานาย ิ่สง ่ตางๆไ ้ดไม่แน่นอนและไม่ ่คอยมี - ใ ้ช diagnostic categories ง่าย ึ้ขน - ีมความยุ่งยาก ซับซ้อน และ ีมการใ ้ชน้อย - สะดวกในการใ ้ช Specifiers มาก - ระยะเวลา 3 เ ืดอน เป็นระยะเวลา ี่ทมี ้ขอมูล ้ึขนและ ัสมพันธ์กับการรักษาและ
ข้อมูลทั่วไปเก่ียวกบั สารนโิ คตนิ สนับสนุน ่วา ัสมพัน ์ธกับผลการรักษา ่ีท ีดกว่า ทานายผลการรักษามาก ึข้น
reward system ไ ้ดและทาให้เ ิกดอาการหรือ (General Information of Nicotine) สามารถเป็น ัตวกระ ุ้ตน ่ีทนาไป ู่สภาวะ relapse
craving เ ้ขามาโดยใ ้ช criteria อย่างน้อย 2 ใน 11 สา ัคญของภาวการ ์ณใ ้ชสารเสพ ิตด ่ตอเ ่นือง
ภาวการณ์ติดสารนโิ คตนิ เปน็ เหตผุ ลหลักทท่ี าใหผ้ ู้ท่ีเสพผลิตภัณฑย์ าสบู ไม่สามารถเลกิ เสพได้ สง่ ผล ภาวะแบบเ ีดยวกับการใ ้ชสารเสพ ิตด ของ ั้ทงสองภาวะใน DSM-IV แ ่ต ัตดเ ่ืรองการมี ความเ ็ปน unidimensional ไ ้ด การใ ้ชในทางป ิฏบั ิต รศ.ดร.ภก.อ ันน ์ต ไชย ุกล ัวฒนา 31
ิวทยาลัยแพทยศาสตร์และการสาธารณสุข
ทาให้เกิดโรคและภาวะแทรกซอ้ นตา่ ง ๆตามมา โดยในปี ค.ศ. 1988 มวี ารสารช่ือ “The Health
ตารางที่ 1 การปรับเป ่ีลยนเกณ ์ฑจาก DSM 4 มาเ ็ปน DSM5 (9)Consequences of Smoking: Nicotine Addiction: A Report of the Surgeon General (U.S.DSM-5 Substance Use Disorders - ไม่มี มี physiological subtypes - Course Specifiers แ ่บงเ ็ปน • In Early remission
Department of Health and Human Services (1) ได้อธิบายกลไกและผลกระทบตอ่ รา่ งกายเม่อื ไดร้ ับสาร • In Sustained remission
นโิ คตินเข้าไปและผลลัพธ์ของขบวนการติดสารนิโคตนิ ในร่างกาย จนเป็นทม่ี าของข้อสรปุ 3 ข้อหลัก ดงั นี้ ้ขอ ูมลทั่วไปเ ีก่ยว ักบการเสพ ิตดสาร ินโค ิตน
ข้อ
1. ผลิตภัณฑย์ าสูบรวมทงั้ ยาสูบโรงงานรปู แบบต่าง ๆ ที่ทาให้เกดิ การติดสารนโิ คติน
2. สารนิโคตนิ ไดร้ บั การพสิ จู น์ทางหลักเภสชั วทิ ยาวา่ เปน็ สารทกี่ ่อให้เกิดการติดของรา่ งกายมนุษยไ์ ด้

(addiction)
3. ขบวนการการตดิ สารนโิ คตินท้งั ทางหลกั เภสัชวิทยาและพฤติกรรมศาสตร์ เป็นขบวนการเดียวกนั

กับการติดสารเสพติดชนิดอื่น ๆ เช่น เฮโรอีน (heroin) หรอื โคเคน (cocaine)
ปัญหาการตดิ สารนโิ คตินเป็นปัญหาทัว่ โลกท้ังในกล่มุ ผู้ท่ีลองเสพยาสูบ พบว่า 1 ใน 3 ของประชากรกลมุ่ นี้จะ
กลายเป็นผู้เสพประจา (daily smokers) (1) ในจานวนคนกลุม่ น้ี มีเพียงร้อยละ 5 ทส่ี ามารถเลิกเสพยาสูบได้ (2)
ถึงแม้วา่ ไมใ่ ชท่ กุ คนที่เสพผลิตภัณฑย์ าสบู จะเกดิ ภาวะตดิ สารนิโคติน แตอ่ ุบตั ิการณ์ของผู้ทไี่ ด้รับการวนิ ิจฉัยว่า
มกี ารตดิ สารนโิ คตนิ เพม่ิ สูงข้นึ มากกว่าสารเสพติดชนดิ อนื่ ๆ (3-5) ในช่วงปี ค.ศ. 1988 มบี ทความตีพิมพ์ของ
วารสาร Surgeon General’s Report ไดก้ ลา่ วถึงผลกระทบทางดา้ นกายภาพของการตดิ สารนโิ คตินและ
หลักการพืน้ ฐานของการติดสารชนดิ ดังกล่าว ดังนี้

1. การค้นพบยนี ท่เี ฉพาะเจาะจง (specific genotypes) และตวั รบั (receptor subtypes) ทมี่ ี
บทบาทต่อการขบวนการติดสารนโิ คติน

2. การตอบสนองและการเขา้ ถึงสารนโิ คตินในผลิตภัณฑย์ าสูบของวยั ร่นุ จะมีโอกาสทาให้คนกล่มุ น้ี
ติดสารนิโคตินไดไ้ วและมากกวา่ คนกลุม่ วยั อืน่ รวมทั้งการทาความเข้าใจรูปแบบและแนวทางของ
ขบวนการติดสารนโิ คตนิ ท่แี ตกตา่ งกนั ในช่วงวัยตา่ ง ๆ เป็นสง่ิ ที่สาคัญตอ่ การวางแนวทางการ
แกไ้ ขปัญหา

3. การสร้างความตระหนักร้ถู งึ พษิ ภยั และอนั ตรายตอ่ ร่างกายและจติ ใจของผู้ทีก่ าลังเผชิญกับปญั หา
การติดสารนโิ คตนิ เป็นสง่ิ ที่สาคญั รวมท้ังการเรียนรู้และแนวทางการปฏบิ ตั ิตวั ให้หลดุ พน้ จาก
ปญั หาดังกลา่ ว
DSM-IV
ื่ชอก ุ่ลมโรค
Substance-Related
Disorders
Substance Use
Disorders
แ ่บงเ ็ปน dependence
และabuse โดยใ ้ช
criteria อย่างน้อย 3 ใน
7 ้ขอ และ1 ใน 4 ้ขอ
ตามลา ัดบ
Specifiers Substance
Use disorders
- มี physiological
subtypes

ข้อมลู ทวั่ ไปเกีย่ วกับการเสพตดิ สารนิโคติน รศ.ดร.ภก.อนันต์ ไชยกุลวัฒนา
วทิ ยาลัยแพทยศาสตร์และการสาธารณสขุ

◉ ◉3216

บทที่ 1
ข้อมูลท่ัวไปเกี่ยวกับสารนโิ คตนิ
(General Information of Nicotine)
- แ ้มจะมี remission แ ้ลวก็ ัยงสามารถ ีม
craving อยู่ ่ตอเนื่อง
- ยาหรือ ่สาร ี่ทใ ้ชทดแทนในการรักษาหลาย ัตว
ไ ่มใ ่ช agonist ึจงเป ่ีลยนเ ็ปน on
maintenance therapy
ภาวการณ์ตดิ สารนโิ คตนิ เปน็ เหตผุ ลหลักท่ีทาให้ผู้ที่เสพผลติ ภัณฑย์ าสูบไมส่ ามารถเลิกเสพได้ ส่งผล รศ.ดร.ภก.อ ันน ์ต ไชยกุล ัวฒนา
- Course Specifiers Early อย่างน้อย 3เ ืดอน แ ่ตไม่ ึถง 12เ ืดอน ่สวน Sustained ืคอ 12เ ืดอนขึ้นไป โดยไม่พบ criteria Full ืคอ ไ ่ม ีมอาการใน - ีม Specifiers on maintenance therapy และ ิวทยาลัยแพทยศาสตร์และการสาธารณสุข
ทาให้เกิดโรคและภาวะแทรกซ้อนต่าง ๆตามมา โดยในปี ค.ศ. 1988 มีวารสารช่ือ “The Health
Consequences of Smoking: Nicotine Addiction: A Report of the Surgeon General (U.S. 32
Department of Health and Human Services (1) ได้อธบิ ายกลไกและผลกระทบต่อรา่ งกายเมอ่ื ได้รบั สาร
นโิ คตินเขา้ ไปและผลลพั ธข์ องขบวนการติดสารนิโคตินในร่างกาย จนเปน็ ที่มาของข้อสรปุ 3 ข้อหลัก ดงั นี้ ข้อใดเลย ยกเว้นอาการ craving criteria ใดเลย ่สวน in a controlled environment ้ขอมูล ั่ทวไปเ ีก่ยวกับการเสพ ิตดสาร ินโค ิตน

1. ผลติ ภัณฑ์ยาสูบรวมทง้ั ยาสูบโรงงานรปู แบบตา่ ง ๆ ทที่ าให้เกิดการติดสารนิโคตนิ • Early full • Early partial remission • Sustained full • Sustained partial remission 1 เ ืดอน แ ่ตไ ่ม ึถง 12 เ ืดอน ่สวน Sustained ืคอ 12 เ ืดอน ้ึขนไป partial ืคอย่างน้อย 1 ้ขอ
2. สารนิโคตินได้รบั การพิสจู น์ทางหลกั เภสัชวทิ ยาวา่ เป็นสารทก่ี ่อให้เกดิ การติดของร่างกายมนษุ ยไ์ ด้ remission remission โดย Early ืคอ อ ่ยางน้อย
แ ่บงเ ็ปน
(addiction)
3. ขบวนการการตดิ สารนโิ คตินทัง้ ทางหลกั เภสชั วิทยาและพฤตกิ รรมศาสตร์ เป็นขบวนการเดยี วกนั

กับการตดิ สารเสพติดชนิดอ่นื ๆ เช่น เฮโรอีน (heroin) หรอื โคเคน (cocaine)
ปญั หาการติดสารนโิ คตนิ เปน็ ปญั หาทั่วโลกท้ังในกลุ่มผทู้ ่ีลองเสพยาสูบ พบว่า 1 ใน 3 ของประชากรกล่มุ นจ้ี ะ
กลายเป็นผู้เสพประจา (daily smokers) (1) ในจานวนคนกลุ่มนี้ มีเพยี งร้อยละ 5 ทส่ี ามารถเลิกเสพยาสบู ได้ (2)
ถงึ แมว้ า่ ไม่ใช่ทกุ คนท่ีเสพผลิตภณั ฑย์ าสูบจะเกดิ ภาวะติดสารนิโคตนิ แตอ่ ุบัตกิ ารณข์ องผู้ทไ่ี ด้รบั การวินจิ ฉยั วา่
มกี ารตดิ สารนโิ คตนิ เพม่ิ สงู ขึน้ มากกวา่ สารเสพติดชนดิ อืน่ ๆ (3-5) ในชว่ งปี ค.ศ. 1988 มบี ทความตีพิมพ์ของ
วารสาร Surgeon General’s Report ได้กลา่ วถึงผลกระทบทางดา้ นกายภาพของการติดสารนโิ คตินและ
หลักการพนื้ ฐานของการตดิ สารชนดิ ดงั กล่าว ดังนี้

1. การคน้ พบยีนทีเ่ ฉพาะเจาะจง (specific genotypes) และตัวรบั (receptor subtypes) ที่มี
บทบาทต่อการขบวนการตดิ สารนโิ คติน

2. การตอบสนองและการเข้าถึงสารนิโคตินในผลิตภัณฑย์ าสูบของวยั รุน่ จะมโี อกาสทาให้คนกล่มุ น้ี
ติดสารนโิ คตินไดไ้ วและมากกว่าคนกลมุ่ วัยอน่ื รวมท้งั การทาความเขา้ ใจรปู แบบและแนวทางของ
ขบวนการติดสารนิโคตินที่แตกตา่ งกันในช่วงวยั ตา่ ง ๆ เป็นสง่ิ ที่สาคญั ต่อการวางแนวทางการ
แก้ไขปญั หา

3. การสร้างความตระหนกั รู้ถงึ พิษภัยและอนั ตรายตอ่ ร่างกายและจิตใจของผู้ทกี่ าลังเผชิญกบั ปัญหา
การติดสารนิโคตินเปน็ สง่ิ ท่ีสาคญั รวมท้ังการเรียนร้แู ละแนวทางการปฏบิ ัติตวั ใหห้ ลดุ พน้ จาก
ปัญหาดังกล่าว

ขอ้ มูลทวั่ ไปเกีย่ วกับการเสพติดสารนโิ คติน รศ.ดร.ภก.อนันต์ ไชยกลุ วัฒนา
วิทยาลัยแพทยศาสตร์และการสาธารณสขุ

◉ 2362 ◉

- เพ่ิมความสา ัคญของการวินิจ ัฉย cannabis และ caffeine มีความสา ัคญทาง และ ูดแลรักษาภาวะ cannabis และ บทท่ี 1ส ิถ ิต และทางค ิลนิกแ ่ตสาหรับ caffeine use caffeine withdrawal รวม ั้ทงบอกdisorder ัยงขาดห ัลกฐานใน ัตวอ ่ยาง ่ีทมีจานวน prognosis ของ cannabis usedisorder - ใ ้ช diagnostic categories ไ ้ดง่าย disorder ักบ tobacco แ ้ลว พบ ่วามีความเ ็ปน ขึ้น และเพิ่มความ ุชกของ ัปญหาการ unidimensional ัสมพัน ์ธกับ ้ขอมูลอื่นๆ ี่ทเ ็ปน ใ ้ช ุบหร่ีมากขึ้น validator รวม ั้ทงแก้ ัปญหา DSM IV ี่ทพบ ่วา - ใ ้ช diagnostic categories ไ ้ดง่าย
ข้อมูลทั่วไปเก่ียวกบั สารนโิ คตนิ
(General Information of Nicotine) - มักเ ้ขาใจ ิผด ่วาเป็นการ dependence ่ตอ สารหลายชนิด และเ ่มือใ ้ช Substance use disorder criteria ของ DSM-5 การวินิจ ัฉยนี้
- เ ่ืมอใ ้ช criteria แบบ Substance use
- พบ ่วาอาการ withdrawal ใน ู้ผ ี่ทใ ้ชภาวการณ์ติดสารนโิ คตนิ เปน็ เหตผุ ลหลักทท่ี าใหผ้ ู้ท่ีเสพผลิตภัณฑย์ าสบู ไม่สามารถเลกิ เสพได้ สง่ ผล มากและหลากหลายเพียงพอ ความ ุชกต่ากว่าความเป็นจริง จะขาดความเหมาะสม รศ.ดร.ภก.อ ันน ์ต ไชยกุล ัวฒนา
ิวทยาลัยแพทยศาสตร์และการสาธารณสุข
ประเภทของโรคของสารชนิด ่ตางๆทาให้เกิดโรคและภาวะแทรกซอ้ นตา่ ง ๆตามมา โดยในปี ค.ศ. 1988 มวี ารสารช่ือ “The Health
- มี cannabis withdrawal และนับเ ็ปน criteriaConsequences of Smoking: Nicotine Addiction: A Report of the Surgeon General (U.S. 33
ใน cannabis use disorder ้ดวยDepartment of Health and Human Services (1) ได้อธิบายกลไกและผลกระทบตอ่ รา่ งกายเม่อื ไดร้ ับสาร
- มี caffeine withdrawal ใน criteria ห ัลก แ ่ตนโิ คตินเข้าไปและผลลัพธ์ของขบวนการติดสารนิโคตนิ ในร่างกาย จนเป็นทม่ี าของข้อสรปุ 3 ข้อหลัก ดงั นี้ ้ขอ ูมล ั่ทวไปเก่ียวกับการเสพ ิตดสาร ินโค ิตน
caffeine use disorder อ ูย่ใน Section 3
conditions for Further Study1. ผลิตภัณฑย์ าสูบรวมทงั้ ยาสูบโรงงานรปู แบบต่าง ๆ ที่ทาให้เกดิ การติดสารนโิ คติน
- ีม tobacco use disorder (เพ่ิม criteria ของ2. สารนิโคตนิ ไดร้ บั การพสิ จู น์ทางหลักเภสชั วทิ ยาวา่ เปน็ สารทกี่ ่อให้เกิดการติดของรา่ งกายมนุษยไ์ ด้
Substance abuse เ ้ขามาจาก ่ีทเ ิดมไ ่มมี )
(addiction)
3. ขบวนการการตดิ สารนโิ คตินท้งั ทางหลกั เภสัชวิทยาและพฤติกรรมศาสตร์ เป็นขบวนการเดียวกนั

กับการติดสารเสพติดชนิดอื่น ๆ เช่น เฮโรอีน (heroin) หรอื โคเคน (cocaine)
ปัญหาการตดิ สารนโิ คตินเป็นปัญหาทัว่ โลกท้ังในกล่มุ ผู้ท่ีลองเสพยาสูบ พบว่า 1 ใน 3 ของประชากรกลมุ่ นี้จะ
กลายเป็นผู้เสพประจา (daily smokers) (1) ในจานวนคนกลุม่ น้ี มีเพียงร้อยละ 5 ทส่ี ามารถเลิกเสพยาสูบได้ (2)
ถึงแม้วา่ ไมใ่ ชท่ กุ คนที่เสพผลิตภัณฑย์ าสบู จะเกดิ ภาวะตดิ สารนิโคติน แตอ่ ุบตั ิการณ์ของผู้ทไี่ ด้รับการวนิ ิจฉัยว่า
มกี ารตดิ สารนโิ คตนิ เพม่ิ สูงข้นึ มากกว่าสารเสพติดชนดิ อนื่ ๆ (3-5) ในช่วงปี ค.ศ. 1988 มบี ทความตีพิมพ์ของ
วารสาร Surgeon General’s Report ไดก้ ลา่ วถึงผลกระทบทางดา้ นกายภาพของการตดิ สารนโิ คตินและ
หลักการพืน้ ฐานของการติดสารชนดิ ดังกล่าว ดังนี้

1. การค้นพบยนี ท่เี ฉพาะเจาะจง (specific genotypes) และตวั รบั (receptor subtypes) ทมี่ ี
บทบาทต่อการขบวนการติดสารนโิ คติน

2. การตอบสนองและการเขา้ ถึงสารนโิ คตินในผลิตภัณฑย์ าสูบของวยั ร่นุ จะมีโอกาสทาให้คนกล่มุ น้ี
ติดสารนิโคตินไดไ้ วและมากกวา่ คนกลุม่ วยั อืน่ รวมทั้งการทาความเข้าใจรูปแบบและแนวทางของ
ขบวนการติดสารนโิ คตนิ ท่แี ตกตา่ งกนั ในช่วงวัยตา่ ง ๆ เป็นสง่ิ ที่สาคัญตอ่ การวางแนวทางการ
แกไ้ ขปัญหา

3. การสร้างความตระหนักร้ถู งึ พษิ ภยั และอนั ตรายตอ่ ร่างกายและจติ ใจของผู้ทีก่ าลังเผชิญกับปญั หา
การติดสารนโิ คตนิ เป็นสง่ิ ที่สาคญั รวมท้ังการเรียนรู้และแนวทางการปฏบิ ตั ิตวั ให้หลดุ พน้ จาก
ปญั หาดังกลา่ ว
- ีม Specifiers on
agonist therapy และ
in a controlled
environment
ประเภทของโรคของสาร
ชนิด ่ตางๆ
- ไ ่ม ีม cannabis
withdrawal
- caffeine withdrawal
อยู่ใน Appendix B ไ ่ม ีม
nicotine abuse
- ีมแ ่ต nicotine
dependence แ ่ตไ ่ม ีม
abuse
- มี polysubstance
dependence

ข้อมลู ทวั่ ไปเกีย่ วกับการเสพตดิ สารนิโคติน รศ.ดร.ภก.อนันต์ ไชยกุลวัฒนา
วทิ ยาลัยแพทยศาสตร์และการสาธารณสขุ

◉ ◉3236

บทที่ 1Pathological gambling (ตาม DMS IV ) เ ็ปน เ ื่พอเน้นความสา ัคญของพฤ ิตกรรม
ข้อมูลท่ัวไปเกี่ยวกับสารนโิ คตนิcomorbidity ักบ Substance use disorder ื่อนนอกจาการใ ้ชสาร ี่ทสามารถทาใ ้ห
(General Information of Nicotine)และ ีมอาการบางอ ่ยางห ัลกฐานทาง ีชววิทยา เ ิกด addiction ไ ้ดและเ ่ืชอมโยงกับ
หรือพันธุกรรมและห ัลกการ ี่ทเห ืมอนกัน ่สวน ห ัลกการรักษา ่ีทค ้ลายค ึลงกัน
internet Gambling addiction น้ันเริ่ม ีม
การ ึศกษาเพ่ิมมากขึ้น แ ่ตยังขาด standard
criteria และข้อมูลความ ุชกการดาเนินโรค และ
การทางานของสมอง
ภาวการณ์ตดิ สารนโิ คตนิ เปน็ เหตผุ ลหลักท่ีทาให้ผู้ที่เสพผลติ ภัณฑย์ าสูบไมส่ ามารถเลิกเสพได้ ส่งผล
Non-substance-Related Disorders
ทาให้เกิดโรคและภาวะแทรกซ้อนต่าง ๆตามมา โดยในปี ค.ศ. 1988 มีวารสารช่ือ “The Healthมี Gambling Disorder
Consequences of Smoking: Nicotine Addiction: A Report of the Surgeon General (U.S.ีม internet Gambling Disorder ใน section 3
Department of Health and Human Services (1) ได้อธบิ ายกลไกและผลกระทบต่อรา่ งกายเมอ่ื ได้รบั สารConditions for Further Study
นโิ คตินเขา้ ไปและผลลพั ธข์ องขบวนการติดสารนิโคตินในร่างกาย จนเปน็ ที่มาของข้อสรปุ 3 ข้อหลัก ดงั นี้
Non-substance-
1. ผลติ ภัณฑ์ยาสูบรวมทง้ั ยาสูบโรงงานรปู แบบตา่ ง ๆ ทที่ าให้เกิดการติดสารนิโคตนิRelated Disorders
2. สารนิโคตินได้รบั การพิสจู น์ทางหลกั เภสัชวทิ ยาวา่ เป็นสารทก่ี ่อให้เกดิ การติดของร่างกายมนษุ ยไ์ ด้ไ ่มมีใน DSM IV

(addiction)
3. ขบวนการการตดิ สารนโิ คตินทัง้ ทางหลกั เภสชั วิทยาและพฤตกิ รรมศาสตร์ เป็นขบวนการเดยี วกนั

กับการตดิ สารเสพติดชนิดอ่นื ๆ เช่น เฮโรอีน (heroin) หรอื โคเคน (cocaine)
ปญั หาการติดสารนโิ คตนิ เปน็ ปญั หาทั่วโลกท้ังในกลุ่มผทู้ ่ีลองเสพยาสูบ พบว่า 1 ใน 3 ของประชากรกล่มุ นจ้ี ะ
กลายเป็นผู้เสพประจา (daily smokers) (1) ในจานวนคนกลุ่มนี้ มีเพยี งร้อยละ 5 ทส่ี ามารถเลิกเสพยาสบู ได้ (2)
ถงึ แมว้ า่ ไม่ใช่ทกุ คนท่ีเสพผลิตภณั ฑย์ าสูบจะเกดิ ภาวะติดสารนิโคตนิ แตอ่ ุบัตกิ ารณข์ องผู้ทไ่ี ด้รบั การวินจิ ฉยั วา่
มกี ารตดิ สารนโิ คตนิ เพม่ิ สงู ขึน้ มากกวา่ สารเสพติดชนดิ อืน่ ๆ (3-5) ในชว่ งปี ค.ศ. 1988 มบี ทความตีพิมพ์ของ
วารสาร Surgeon General’s Report ได้กลา่ วถึงผลกระทบทางดา้ นกายภาพของการติดสารนโิ คตินและ
หลักการพนื้ ฐานของการตดิ สารชนดิ ดงั กล่าว ดังนี้

1. การคน้ พบยีนทีเ่ ฉพาะเจาะจง (specific genotypes) และตัวรบั (receptor subtypes) ที่มี
บทบาทต่อการขบวนการตดิ สารนโิ คติน

2. การตอบสนองและการเข้าถึงสารนิโคตินในผลิตภัณฑย์ าสูบของวยั รุน่ จะมโี อกาสทาให้คนกล่มุ น้ี
ติดสารนโิ คตินไดไ้ วและมากกว่าคนกลมุ่ วัยอน่ื รวมท้งั การทาความเขา้ ใจรปู แบบและแนวทางของ
ขบวนการติดสารนิโคตินที่แตกตา่ งกันในช่วงวยั ตา่ ง ๆ เป็นสง่ิ ที่สาคญั ต่อการวางแนวทางการ
แก้ไขปญั หา

3. การสร้างความตระหนกั รู้ถงึ พิษภัยและอนั ตรายตอ่ ร่างกายและจิตใจของผู้ทกี่ าลังเผชิญกบั ปัญหา
การติดสารนิโคตินเปน็ สง่ิ ท่ีสาคญั รวมท้ังการเรียนร้แู ละแนวทางการปฏบิ ัติตวั ใหห้ ลดุ พน้ จาก
ปัญหาดังกล่าว

ขอ้ มูลทวั่ ไปเกีย่ วกับการเสพติดสารนโิ คติน รศ.ดร.ภก.อนันต์ ไชยกลุ วัฒนา
วิทยาลัยแพทยศาสตร์และการสาธารณสขุ

◉ 2364 ◉

รศ.ดร.ภก.อ ันน ์ต ไชยกุล ัวฒนา ดังั นั้้�น เกณฑ์์ DSM5 ทำ�ำ ให้้แพทย์์สามารถระบุคุ วามรุนุ แรงของภาวะติดิ สารเสพติิด
ิวทยาลัยแพทยศาสตร์และการสาธารณสุข ได้้ โดยคิิดจากจำ�ำ นวนอาการแสดงที่่�เกิิดขึ้้น� หากบุคุ คลนั้้น� มีี
• 2-3 อาการถือื เป็น็ การติิดสารเสพติดิ ขั้�นต้น้
34 • 4-5 อาการถือื เป็น็ การติิดสารเสพติิดขั้�นปานกลาง
• มากกว่า่ 6 อาการถือื เป็น็ การติดิ สารเสพติิดขั้�นรุุนแรง
้ขอ ูมล ่ัทวไปเ ี่กยว ักบการเสพ ิตดสาร ินโค ิตน 2.2 เกณฑ์ข์ อง International Statistical Classification of Diseases and
Related Health Problems (ICD-11)
สW ทีำ่�ำผ�่ H่รา่ วOนจม) ไาปข ยเซณึัน่ืง่�้ัง้อะ�เหปนห็ีล้น็้�ไาารดข้ยะ้พอัปบงัฒรบเกะนกณเาาทจรฑวศ์นิด์ ทนิััถ่ิงั่ึ�วจิึงกโฉฉ(ลัลบ่Gยั า่ักeตวับทnาีมขพี่ี�่มeมิอ้เีีิมปrอกมลพaีงูลา์l่คย�่ร์คท์Inก์ในว่ัรัช้fา�้งไแo้เปรทปกีrอ่เบ�่mลณกน1ที่ยงาaฑ1ทบวม์tั ์วกี่iาิทo1ยัินับีงnิ่โส�่สเิจล่ผว่าoฉกัยนรfัยน (แ WNซึโิพ่Iคiง่�Cocรไต่oDrด่ไนิ้ltปม้d1ตiัnา0้H้eจ�ง e)แารaกวต่lมก่มtิhาถิถรึุึงทุนOีปา่r�่รgยWaะนHnเ ทiOzพศa.ไไtศดทi้o.ส้ ย่nง่2 แห5เบพ6ืร่ื่บ�ออื1
สอบถามข้้อมูลู ในการพัฒั นาเกณฑ์์การวินิ ิจิ ฉัยั เป็็น ICD-11 ฉบัับล่า่ สุดุ

ใอนาสก่ว่ารนทีข่ร�่อภะงาบเวุกไุกณวา้ด้รฑัณงั์ก์ต์ต่ิดาอ่ รสไวาปินรินีน้ิ้จิโิ� คหฉตัาัยินกภเปมีาี็นอวเาหะกตพึ่ผุา่�งลรพหมาลากัสกทากท่ีรวาเ่สา่ใหหพ้ผรตู้ทืิอื ่ีเิดสเหพท่ผรา่ ืกลอื ัิตบั ภdัณ3eฑpข้์ยeอ้ าnสขึ้dบูน้� ไeไมปn่สทcาี่มeเ�่ าก รนิัดิถ้้น�เใลน กิ จเเวสะลพพาิไดจิ เ้ดาสีรีง่ ยณผวลกาันัจจากะ

ถือื ทวา่ใ่าหมี้เีกภิดาโวรคะแพึล่่�งะพภาาว ะ(dแทeรpกeซ้อnนdตe่าnง cๆeตา)มมา โดยในปี ค.ศ. 1988 มีวารสารช่ือ “The Health
Consequ1e.nคceวsามoตf้S้อmงoกkาinรgอ: ย่Nา่ icงoแtรinงeกAล้dา้ dหicรืtือioคnว: AามรูR้้e�สpึึoกrถtููกofบัtังhคeับั Sใuหr้g้ตe้o้อnงกGาeรnใeชr้a้สlา(Uร.S.
Departm2e.nคtวoาfมHยeาaกltลhำำ�aบnาdกHในumกาaรnคSวeบrvคุicพุ eฤsต(ิ1ิก) รไดร้อมธกบิ าารยใกช้ลส้ ไากร แทลั้ะ้ผ�งกลการระเรทิ่ม� บกตาอ่ รรา่หงยกุุดายหเรมือืือ่ ไขดน้ราับดสากรารใช้้
นโิ คตินเข3า้ ไ.ปภแลาะวผะลถลอัพธนข์ ยอางทขบาวงนกกาายรตภิดาสพารเมนื่ิโ�อคหตินยุใุดนใรช่า้้สงกาารยหจรืนอื เปลน็ดทกม่ี าารขใอช้ง้สขาอ้ รส รปุเห็3น็ ขไอ้ด้หช้ ัลดั กั จดาังกนล้ี ัักษณะ
1พ.ิิเศผษลิตใภนัณอฑา์ยกาาสูรบถรวอมนทย้ังยาาขสบูอโงรสงางรานนั้ร้ปู�นแหบรบืือต่ากงาๆรใทชี่ท้้สาาใรหท้เีก่ิด่�เกหามรืตือิดนสกาัรันนหโิ ครตืือนิ ใกล้้เคีียงกัันเพื่่�อ
2บ. รรสาเทรนาิโหคตรืนิ อื ไหด้รลีบัีกกเาลรี่พย�่ ิสงูจอนา์ทกาางหรลถักอเนภยสชัาวทิ ยาว่าเปน็ สารทก่ี ่อให้เกิดการตดิ ของรา่ งกายมนษุ ย์ได้
4. ก(aาdรดdืi้c้อ�tioยnา)อย่่างเห็็นได้ช้ ัดั เจน กล่่าวคือื เพิ่่�มขนาด (ปริิมาณการใช้้) สารออกฤทธิ์�
3ต.่่อขจิบิตวแนลกะารปกราระตสิดาสทารนเพโิื่ค่�อตในิ หท้้ไังดท้้ผางลหเลทกั่า่เทภีส่�ไ่ ชั ดว้จ้ิทายากแขลนะพาฤดตยิกาทรีร่ม�่น้ศ้อาสยตกรว์ ่เ่าปน็ ขบวนการเดียวกนั
5. กลับะกเาลรยตคิดสวาารมเพสึพึงตพิดชอนใิดจอห่นื รืๆือคเชวน่ าเมฮโสรนอนีใจ(hในeสิr่o่�งinอื)่ �นหมรือาโกคเขคึ้น้� เ(รืc่�อocยaๆineเ)นื่่�องจากการใช้ส้ าร
ปญั หาการอตอดิ กสฤารทนธิโิ์คต� ่ตอ่ ินจิเิตป็นปปรญัะหสาาทท่ัวโเลพิก่่ม�ทเงั้ วในลกาลใ่มุนผกทู้ า่ีลรอหงาเสสพายรา สหูบรืพอื บกวาา่ ร1ใช้ใ้สนา3ร ขหอรงืปือรกะาชรฟาืก้ร้น� กตลัวั่มุ จนาีจ้ ะกฤทธิ์�
กลายเป็นขผอู้เสงพสปารระจา (daily smokers) (1) ในจานวนคนกลมุ่ น้ี มเี พยี งรอ้ ยละ 5 ท่ีสามารถเลกิ เสพยาสูบได้ (2)
ถึงแม้วา่ ไม6ใ่ .ช ยท่ ืุกนื คหนยทัี่เดั สใพนผกลิตาภรณัใชฑ้้ส์ยาารส บู ถจึะึงเแกิดม้ภ้จาะวเะหต็ิด็นสไาดร้น้อิโยค่า่ตงินชัแดั ตเ่อจุบนตั ถกิ ึาึงรผณลข์ออัันงผตู้ทรีไ่ าดยร้ บั กเชา่รน่ ว นิ ภจิ ฉาัยววะา่ ทาง
ว ขทกแ อ ั่่ว่่าตยาว�ผัมวหู่ร้ัญา่โกา้กีลก�ลรใงากัตำดสไ่รกำ�ก(า่ราตเpหา รงปดิรDเo็กนพSสพ312น็ัอเ2จเ1ผSsuนัาู...ดกสืน้ร้tา..Mารี้rมฐ�ารีtณgนกตรยสภกกแบตขกกปาrหeะิา-หโิมaนหกบัดิาาาาิดญทัฑo5คาารกณัรรรรส์ไ้uาสขวบnหสตลรหวขตคสตก์์นันาอัโจยmินาาทกััาปร้นดอิะท์รGรสีัางกท่ีกัละดเา้ร่นส่บญัรพกเพคeใ�พเาโ�่aตงึงักง อวเาคชริโสาร่nบคหิ่มสท้ก่อสิtค้่ง�รัร่ตณนคา้้eรยอ้วนิสiลาซ้ว่กนตตพ่พ�งcึดิิงอrงา่่ีนหงูา่าอนินโิaง�่ิดฑจิสมองเขวตคารท์lรเิสไsค2ิกแฉาใต้ึน’ืขท์ตงิกด่ีเิดัtอาืีีหรsลฉร ร(่บฤ่ยัมรนิ้ไrร�่ยีนอ่� ะะชdพวRหรี eญืาวมชเท่ยโิกวีหังแป่eกนาอ�ะดนีคes2สัาอคส่ลธเนะ็นpกกิsตบโิดใ์น รp์ะาเืโักรต์�oวงสก์นา่นิจดเร่ร่บมม�อ่าขคeรdรคงิ่rา่อางัรทะt์คสาาท้ถูต้าะมกงnป์จiรแ่ีะีกจถาบไsรึงิดี่สีจจลิอดคะตรรกพdึงoIยถติสางบ่าCาเ้กสกวเนะวิษควาสะวreแป(กาล่าDตนารdญัิsาพีภก็ท้รคnา่ดมลี่าน้pกน็นิ�-่ยัeตมนอวนงใ�่ัังิe1โิรcะใาแเิดชถกิโจิแนrคยักบวชcค้ค0eรปล)ึชงัน้ส้ตี้ฉลมiตโ ตf้กหผระใันื)ใินาiลมุ่รร่ัทยัชcกไนินลออ�ันผิดหล้รวะวก้งัู(กัันใส้ชตั้้gอง1ยักออกัน้ส้ด่ไรสั่วeตา�0ม่นื้อ่าาปดผะยยืง ้ว)าnร่รร้่ืน่่งอื2ว่วทลาๆจา้oD่่ายทเกยััรยติใย บง tรังดัทSียนต(yัตนภป3วทหีแเ(ทน-า่pMตช่อ่มักณ5ราpำ่พนม่�ง้)รeรีทงำ�่นะัาีฑ้แู้อs่าsดกรอัๆรข ้งัใกส3่ึ)งลyย์้านงก้ืห่าโน�้ก่เะา0แานcศราชป่หกึา รลสแอล�ึรก9ว่คhน็กยใคาบูนระทาาสงน.ืืแสเoษรอ8ตืวขยปายาคือลิง่แทควัเอภา1ีaกแรทะดรครวางงาีี cใาจ่รี่สลบั.วงีาีพม่รหศรยติtยาะกุัยมะ้ดหขทว.มุ(iคใ้รารเหัrvทำมจอ1ภกขญัeรุ่นีสัีอ�ำัีขeงว9้าป่คcนั า่ตหกบเ�่อใ8จา่eวฏกวIจ่อยาง8ีะsC่งนpค่บิรราผก้ย�่หา่มuบtูปDมาต้ัตอู้ทาุoมเีโวทลbคุีบิดติแรอปี่กี-rบัสข่็วบังสัว1ทกล้ข�sา่sน็าวออ้ใเาบาลuค0tา่อหงหร่าโสดังaงวแbแกรห้นตงเทตกาลFtnนคผ้ครุรัิโลyมาะ้อุกบัค4ชวละcทุดpใเตแ้ทติญหงา3ดกพeบeอ้ีพานีินากร้คก.sี้นางำ)งิมบงว1ยณแ)นำ�ับรกจกทวกพ0์ลทกกัพหปาากาานั์ขส์ะิีม่ลกราัญังนรอนัเจิุ่มะีหขรปหแงดานอไ็เรรัาท็นพดืรง้ีบรั ือื้ตหณ้ือทร้ใไัู้นนน้มัสย�าท่์ี่่�์

ขอ้ มูลทวั่ ไปเกย่ี วกับการเสพตดิ สารนโิ คติน รศ.ดร.ภก.อนันต์ ไชยกลุ วฒั นา
วิทยาลยั แพทยศาสตร์และการสาธารณสขุ

◉ ◉3256

2.2.1 สารออกฤทธิ์ต์� ่่อจิิตประสาท-กลไกการออกฤทธิ์�์
องค์์การอนามััยโลกได้้อธิิบายไว้้ว่่า psychoactive drug หรืือ psychoactive sub-
stance หรืือสารออกฤทธิ์�ต่่อจิิตประสาทนั้้น� คือื สารที่�่เมื่�อเข้้าไปในร่่างกายแล้ว้ มีีผลกระทบ
ต่อ่ กระบวนการทางจิติ ใจ เช่่น ความรับั รู้� ความรู้้�สึึก ทั้้ง� คำำ�ว่า่ psychoactive substance และ
คำำ�ว่่า psychoactive drug เป็็นคำ�ำ กลางๆ ที่่�หมายถึึง สารทุุกชนิิดทั้้�งที่่�ถููกกฎหมายและผิิด
กฎหมาย ที่�่มีีคุุณลัักษณะในทางเภสััช โดยไม่่จำำ�เป็็นต้้องหมายถึึงเฉพาะสารที่่�ก่่อให้้เกิิดภาวะ
พึ่่�งพา (11)
ต่่อการเกิดิโดปยฏธิิกริิรริยิ มาชต่า่าติงิขๆอทั้ง้�งมทนุาุษงจยิ์ิต์ กใจลแไลกะวทงจารงกร่า่าบรงททกำทาำ�ย่ีง1 ากนาขรศอึึงกรษะาบกบลปไรกะกสาราททำแ�ำ งลาะนพสื้ม้น� อฐงา สน่่งขผอลง
ระบบประสาท จะทำ�ำ ให้้สามารถเข้้าใขจอ้ ตม่่อลู ไทป่ัวไไดป้้วเ่ก่า ่ียสวากรับอสอารกนฤโิ ทคธติ์�ติน่่อจิิตประสาทมีีผลต่่อระบบ
ป1ร. ะกสลาไทกกแาลระทสำำ�มงอางนอขย่อ่างงไรระ บแลบ้ว้ ปมีรี(ผGะลสeตnา่่อทeปrแaฏลlิิกะIิnิรสิfิยมoาทอrัm้ง้ง� aท(1t2าio,1งn3จิ)ติ oใfจNแiลcะoรt่i่าnงeก)ายต่อ่ ไปอย่่างไร
ร่่างกายมนุุษย์์ประกอบด้้วยเซลล์์ เซลล์์หลายเซลล์์รวมกัันเป็็นเนื้้�อเยื่�อและเนื้้�อเยื่�อ

ห อวลัยัาทวยาะเในหกื้ั้้เอ�ับกกเิดเยซภาืโ่ลรรอ� าทคลรวำ์แกว�ำป์ลามงะรรกาภณัะานนัต์สวขิดเาะปสอแท็าทน็งรรออนกวิโวซััคัยัยอ้ ตวนวินะตะเปา่แง็นเลซเๆะหลตลตสา่์ผุ ่วมข์ลมนอหตาลง่โกั่ารด่ทง่ายๆีท่งในกาขใปาอหียค้ผง .ู้ทรศ่แี่เ่า.สบง1พ่ก9่งผ8อาล8อยติ มภก วีัณปเาปฏฑร็ิ็นส์ยิก าิาิรรส2ิชิยูบ อ่ื าไปมข“รส่ Tอะาhมงเeภรา่ร่าHทถงeเใกลaหlิกาtญเhยส่ ๆ่พพไ ดคฤื้ อืสต่งิิกผเซลรลรลม์์

และCคoวnาsมeคqิuดิ enอcาeรsมoณf์S์ คmวoาkมรiูn้้g�ส:ึึกNตi่cา่oงtiๆneเกAิดิdขdึ้iน้�ctเiนoื่่nอ� :งAจRาeกpกoาrรtทoำf�ำ tงhาeนSขuอrgงeรoะnบGบeปnรerะaสl า(Uท.Sโ.ดยระบบ
ประDสeาpทarแtmบ่่งeอntอoกfเHป็eน็ a l2th รaะndบบHuใหmญa่n่ ไSดe้้แrvกi่c่ es (1) ได้อธิบายกลไกและผลกระทบต่อรา่ งกายเม่ือไดร้ ับสาร
นิโคตนิ รเขะา้ บไปบแและรผกล ลคืพั ือธ ์ขรอะงขบบบวนปกราะรสติดาสทาสร่นว่ ิโนคกตินลใานงรา่ (งcกeายntจrนaเlป็นnทeี่มrาvขoอuงขs้อสsรyุปst3eขmอ้ ห: ลCกั NดSงั )นี้ ได้แ้ ก่่
ซตไส ึ่ด่�ง่่อม้้แปกอัปกรับง่ัญ่ ะเรแหซกะลลาอบลกสรกะบ่์าบะ312าปว่รต์ดร...บ่ปตร้น่าททว้ดิรบีะำงข(ผกส่ยสa�ำะ่สๆทาลบบั �าีdง่สราิต1่5ขรวก�สdานนานภทา อiอิโนcคสริโกัทณคไ่ืงคtตขงาขว่อืiตทฑรตoิดรสี ่อนนิ่า่นิnย์กัสค่�เเ งชไันืงาา)ซเืา่ดปรไือสรรกลอ�หร้ดะต็นเูบล ้ามับสลิด้แปบ์รรตพยักสวร์ังญัก่ะบัาตม่าับอ่ ร่บหิดรปทพจกนาชบงั้รสิทาิโนายะคปจูัว่กาิดรตนโสรสอกรลนิ์ทบูาะนื่ะกรทาโทสทบะรงๆงั้ างงั้หทตบเุงใเทปล้านชา้ป็งัก�น่นนก็รนหร เรล(อภปลเrะปูุ่มฮสบeกั ฏสแผโัชิเcรนบภาู้ทกิวอeิบทิสอ่ีทลรินี ิpชัตอยกยิสวา่งา(่tาh่วงิเทoวตสe(า่นย่ๆrpพrเอ่sาoปกยeทแ)เiน็ลาnลนrที่ืแสส่i)าะ่าpอ�ูบาบหพงใ่รhงหร่งฤพทแอื้เeอเตกกี่บรทโิกrีอิด่อควีaรรยก่าใเกกรlคหกา1มเน้วเรปเnก่ศตข็า่ใ(ิด้าน็นeิด c้าสก“oสrไ3ตาvsาcปรรeรaoขต์ในiอเnnuนดิปโิงesขคsน็เป)oอนตืขร้งนิ้rsะบ�อรyyชว่าเ-sานยงMื่กtกก�อeราoากยmรเtลมพเoืดุ่่มน:่�อยีrนษุ วPเAจี้ยชกืN่ะไ์rนัอ�ดcS้ม”)
กลายเปเซ็นลผลู้เ์สร์พับั ปกระาจราก(รdะaiตlุy้้�นsภmาoยkใeนrรs่)า่ (1ง)กในาจยา น(iวnนtคeนroกลcุ่มeนp้ี tมoเี พrsยี )งรไ้อด้ยแ้ ลกะ่่ เ5ซลทลส่ี ์าท์ มี่ร่�าัรบั ถรเู้ล้�ติกำ�เแสพหยนา่ง่สทูบ่ไา่ ดท้ (2า)ง
ของถร่ึงา่ แงมก้วา่ ไยม ่ใรชัับ่ทุกรู้�คกนาทรี่เเสปพลีผ่่�ยลนิตมภุัณมุ ฑขย์ อาสงูบข้จ้อะตเ่ก่อิดแภลาวะะเตซดิลลส์าร์ทีน่่�ริโัับคตรู้ิน�กาแตรอ่เปุบลีัต่กิ่�ยานรณแข์ปอลงงผทู้ ไี่าดงร้ เบั คกมาีีรขวอนิ งิจเฉลัยือื วา่ด
มกี ารตเิดซสลาลร์นร์ ัโิ บัคตกินาเรพกมิ่ สรูงะขตุ้ึน้้ม�นา เกปก็น็วา่เซสลารลเ์สท์ พี่ท�่ตำิด�ำ ชหนนดิ้า้อทนื่ี่แ่� ๆป(3ร-5พ) ลใันงั ชงว่างนปหี คร.ืศอื .ส1ัญั98ญ8 ามณบี ทตคาวมาตมัตวั ีพกมิ รพะข์ ตอุ้ง้�นมา
ตเ ไtทปุปขำi้oร็�ำ้ส�น็ันหnะ ส(นัหวกrส)นาล e้หรราทา้กัีcะสทล่่ทกี�จ่ัาeแ่ังารร่�สะpัสร่บั่ไวSพ12ว่tปหu..กoนน้ืนรrทลฐรrgีกะผบกตกs่าeะ่่ลนสาาดิ)ทo�แ่ารร2สาขาแบnคตสนาองทาป้นอGรปไงคทไรนืบพปกeปรตอื(ตโิสาพnบยn่อาคะรนeัยมกลเeตตสัองrซขัีนาินaดิังrัาลงสรทvlสไ้งแลท’ขดม่เี้eาาsล์ฉบน�ไ้แรอะ์ปนพวRวชตiลกแemรหานงนาลอะะpหกะดิรระเoืpสนาจดเสอืร่มขรrืาง่uงัtาือาสต้าะกตักlถทไดิ่สญัจลsดอ่ก่งึสง่ราe่งก้สวัญไาวับ(ก)าล่าปรsรคา่ดายนpครซนึวนัังณe่ิโะว่ง�ถโิงันคกcคาเแึงเเตี้ลiมปซตfผปรนิสi็่มุู็ลcนิล้น็็น้วปล�กใgสัยปน์กึรรeึอป์ผกะฏnระน่ืิทลรoะกิสติ(บิะtรแsิรyาภวทิสeสpิยมัณทาาneปาทงฑไทsดsไ้งัรป)ย์้ากฟoอยืะแาน่าrัน�ฟสลสรกy้ัง บูะทาา้าเรตขยาnพทเืะควัอภค่่eอ�รวงบาจมบัวuีาพนีาบัยมำ rข((ำ�กรเorปeอขeกุ่นนnงั้าlรc้ร้กeใจ�นesะจะาะc p)รรสแมเttูปตซเoาrีโสมิดลแือor่ทปลบส�อกcs์ารบอาuเhัรร์ซสแbะััตนeลับทลtสโิลโyาmะคคาน์pใแตหมวร์ทeiนัินัc้คาบัsเมวัตแ)aนรขูิทก้ล้ทlกิบ้า้าา�ะี่มลสรงrรึรมุ่ีิขeึะิกเกนอวaบจรงี้ cณบะะ-
ส่ว่ นทีข่่บ� 3วน คกือื ารเตซิดลสลา์รป์ นรโิ คะตสินาททแี่ ทตั่่กว� ตไ่าปง ก(นัinในteชrว่ nงวeัยuตr่าoง nๆ)เตป่อ่็นเสชื่ิง่ อ�ที่สมาโคยัญงตกั่อนั กกาัรบั วเาซงลแลน์วป์ทรางะกสาารทอื่ น�
เพื่่อ� ส่ง่ กระแสปแรกะ้ไขสปาญั ทหผ่าา่ นต่อ่ กันั เป็น็ ทอด ๆ โดยรับั กระแสประสาทจากเซลล์ป์ ระสาทรับั ความ
รู้�สึกแล้ว้ ส่ง่ 3ต่.อ่ ไกปายรัสงั รรา้ ะงคบวบามปตรระหสนากัทรสถู้ ่งึว่ พนิษกภลัยาแงลเะขอ้า้นั สูต่ร่�าสยมอตอ่งรแา่ ลงกะารยับั แลกะรจะิตแใจสขปอรงผะู้ทสี่กาาทลังทีเ่ผเ่� ซชลญิ ลก์บัส์ ปมัญอหงาส่ง่
กปรลัะับสมาาท อเัพืตั่่�อโนนำมกป�ำัาัญคัตำริ�ำหิตสาิดั่ดส�งังาจกราลนกา่โิ วคสตมนิ อเปง็นไปสย่งิ ัทัง่ีสเาซคลัญล์ร์ปวรมทะั้งสกาาทรเสรั่ีย�งนงราู้แนลหะแรืนือวรทัับางกกราะรปแฏสบิ ปตั ริตะัวใสหา้หทลุดส่พ่ง้นเขจ้้าากระบบ

ขอ้ มูลทัว่ ไปเกี่ยวกับการเสพตดิ สารนโิ คติน รศ.ดร.ภก.อนันต์ ไชยกุลวัฒนา
วิทยาลัยแพทยศาสตร์และการสาธารณสุข

◉ 2366 ◉

ส่่วนที่่� 4 คืือ เซลล์์ประสาทสั่�งงาน (motor neurons) เซลล์์ประสาทส่่วนกลาง
คืือ เซลล์์สมองและเซลล์์ประสาทไขสัันหลัังได้้รัับกระแสประสาท จะมีีคำำ�สั่�งออกมาเพื่่�อตอบ
สมองต่อ่ สิ่�งกระตุ้้�นนั้้น� โดยส่ง่ กระแสประสาทผ่า่ น (interneuron) มายัังเซลล์ป์ ระสาทสั่�งงาน
ที่�่เชื่�อมต่่อกัับเซลล์ต์ อบสมอง
ส่่วนที่่� 5 คืือ เซลล์ต์ อบสนอง (effectors) ได้้แก่่ กล้้ามเนื้้อ� ซึ่่�งจะตอบสนองด้้วยการ
กดตัวั และต่อ่ ม
ต่า่ ง ๆ ตอบสนองด้ว้ ยการหลั่�งสารก่อ่ ให้้เกิดิ ปฏิกิ ิิริยิ าต่า่ งๆของร่า่ งกาย
�ของสกาารรอทำอ�ำ กงาฤนทขธิ์อ�ต่ง่อรจะิิตบปบรปะรสะาสทาทจดัะงั เกกีล่่�่ยา่ ววบข้อท้อาทงศี่ัส1ัยั ัมกพัารันถธ่์า่์กัยับทกอาดรถก่ร่าะยแทสอปดรกะรสะาแทสซปึ่ง่� รกะาสราอทอนกี้้�
ฤทธิ์
และจะส่ง่ ผลก่่อให้้เกิดิ ปฏิกิ ิิริิยาต่า่ งขๆ้อขมอลู งทร่ว่ัาไงปกเากย่ียวกับสารนิโคติน
แ ต่ล่ ะเซลลด์ััง์จกะลป่่ารวะมกาอขบ้้าไงปตด้้้น้ว ยเ ซต(ลGัลวั e์เ์ปnซลรeละr์aส์ lา(cIทnef lมolีีrหmbนoa้้าdtทiีyo่)�่ถn่่าแoยลfทะNอเสiด้cน้ กoใtรยiะnปแeรส)ะปสราะทสา(nทerเvซลeล์fi์ปbรeะrส) าซึท่ง�่
เส้น้ ใยประสาทนี้้ � มีีลักั ษณะเป็น็ โครงข่า่ ยคล้า้ ยรากแขนงของต้น้ ไม้้ แทรกไปตามเนื้้อ� เยื่อ� อวัยั วะ
ถร่่่า่าทงยากทใหาอเ้ยกด ิดกภโเเซรชรืา่คล�ะอวแลกแม์ลาตสป์ะร่ภณปร่อาระ์ตกวัดิสะะับสแาสาเททาซรรทลนแกลโิตซค์่อ้ล่ต์ปนนิะรตเเะป่าซง็นลสลเๆาห์ตทต์จาผุดะม้ลม้วมีหีายเลกสโัก้ัดน้ ทันยใท่ี ใยนาแปใปหลีรค้ผะะ.ู้ทศเส่ีเช.ืส่า1�อพท9มผ8ตล82่ติ ่อมภชกวีัณันาับิฑรดิ สเย์ ซาาลรสชลบู ่ือ์ไ์อม“่สวTัาัยhมeวาระHถตeเ่ลa่าlกิ งtเhๆสพเพไื่ด่�อ้ สทำง่ �ำผหล น้้าที่่�
Consequ1e.nแceอsกoซf อSmนo(kainxg:onNi)coเปti็nน็ eเสA้dน้ dใiยcทtีi่o่�ทnำำ�: AหนR้e้าทpีo่่ส� r่tง่ oกfรtะhแeสSปurรgะeoสnาทGeneral (U.S.
Departm2e.ntเดoนf Hไดeaรlทt์h์ (adndenHudmriatne)Seเrปv็iน็ceเสs้น้(1)ใไยดที้อ่ธ่�ทบิำ�ำ าหยกน้ล้าไทกี่แร่� ลัับะผกลรกะรแะทสบปตรอ่ ะรส่างากทายเม่อื ได้รบั สาร
นิโคตินเขใา้ นไปเแซลละลผ์ป์ลลรัพะธส์ขาอทงขตบััวหนกนึ่า่�งรตตัิดัวสจาะรมนีีโิทัค้้�งตเนิ สใ้น้นรใา่ ยง กาaยxoจนnเปแน็ ลทม่ีะาเขส้อน้ งใขยอ้ สรdุปe3ndขอ้riหteลักซดึ่�ง่ั นอี้ยู่�คนละ
ดรหใ ขเ้ลนะอา้็นปึ็กร่ห่นงัญ�งะเวขจๆซห่หา่อะลรางวลกงมะ่ีเ์่าาตีสห312ชัป์รบง้่วั...น้่วตวชรร่เ่ดิงิาซ่ใ่วะเิก(สขผสเยลวaงงวลาบสับา ลdปณเรติลรวกา์วadลนนนภาาป์ทจลixิโาcรุิโกัาณรครดุoคtนอตยาีีiะตฑีะตoดิรรn้ก ินห้นิn์ยกสสอ�จa ตไาา)เาัาวดยขxปะ่สวัรรตา่ท้รอoตน็เูบมห่ีบัสงีดดิงปรอn่กพนักึสวเัญง0ั่ร ่ซาาตม�งากก.ระลหรดิรัเท0พลบัลรนหาเชง้ั่ี0ป์ิสทีา่นโิยปวลยค1์ปจู่วั่วีกาดิลา่ต่นโ-รสเอ�ย่ลาง0นิพ์ทูบืะนื่กsเ่ยน.ท่าโสอ�0yสทร ้งๆงั้แน้nใ0างง้ัหทdชปงใเทล2aใ้านชาeท้ยลงักัp นน่กต้ห้nว เัง�งริลภsaัวลเินรdปูทุ่มeฮัสxาหักบัแrผโทัชาoเiรนีบภูท้แึtวงโ่อีn่eบดทิส่ีง�ลเล ีน คัชตเกอยยะรขักวา่งมา(ีบับอีสhีงิเทวีา่ยสแeเงง่า่รกรยๆพสิrลเสเกิเา้วoปซยว่้น่ทแะรiลา่็นง่าnณล่ีทใะท ลกสส)ะย“า์แบูาารหพ ใป์aรสsหงะรdฤพทรbyฟอืเ้ปตแกก่ีบeิะnโsิกรสิสดิ่อควnoิสaระก่าใกิเปdราคหlpาสสu1มรนท้เรr์sากศiเ์ตtะใetตก(ทิดeานิดัecสิ สกวัิดoสาด 3ใตrาหาcัขนeขทรึรรังa้ขนตน้�อ์ึfกนiกร่อเnr่ดิปง�งิโาะงaลeขคกน็เ่รปหc)ัซา่อตสขบัรลtงว่นิวะบo่ลรง่เนา่ชีวสา่์ก้r้้งานงจ�ป์yน้รกกเกะซระรใาpาลเยกยะแรปลe ลมเ็สส์dด็นมุ่rนาป์ปียiชeนุษoทว่รร้จีnยdกอ่ อะะะไ์ีdัน”ีงดสสกrว้ า่าiตซ่าtึัทท่eัวง�ง่
ซึ่่�งกเลป็า็นยเปป็นฏิผิกิู้เสิริพยิ ปารไะฟจฟา้า้(dทaาilงyเsคmมีoี k(eerlse) c(1)trในoจcาhนeวนmคiนcกaลlมุ่ นreี้ มaเี cพtยี iงoรnอ้ ย) ลจึะึง5จทะ่ีสต้า้อมงารอถาเศลักิ ยั เสสพายราเสคบู มีไีทดี่้ เ�่(2ร)ีียก
ว่า่ ถ ึง“แสมารว้ ส่าืไ่ม่อ�ใ่ ชป่ทรุกะคนสทาี่เทส”พผ(ลnิตeภuัณrฑo์ยtาrสaบูnจsะmเกiดิ tภteาวrะ)ตเิดป็สน็ าสืร่่น�อโิ คในตินกาแรตสอ่ ุ่บง่ กัตกิราะรแณส์ขไอฟงผฟู้ท้า้ ่ไี ดเคร้ บัมีกีราะรหวนิ ว่จิ า่ ฉงัยเวซ่าลล์์
มกี ารติดสทาี่รส่� ่นว่ ิโนคตปนิ ลเาพยม่ิ สขูงอขงึ้นเมส้าน้กกใยว า่ aสxารoเสnพซตึ่ง�่ดิ ทชำนำ�ดิหอนื่น้า้ ทๆี่ส่�(3่-ง่5)กรในะชแว่ สงปปีรคะ.ศส.า1ท98แ8ต่มล่ บี ะทเสค้วน้ าใมยต ีพจิมะพมีข์ีลอักั งษณะ
เ วสตปต่ั่าปา่ร่ัวอร็วหส็งนระาไืลับ่รปับสกกั่สผรอ�ากสริ่าาเิาปทร่าะวรรสรนณเเSพื21รทป่ะuีีท..น้ื่่ีรr�่สสอ�sยฐาg่กาyบกกตาาว่eปงวนาาดิnททoนะเ่รรรา่สขสบnaปจคต้ะ าอ้นาspใน้อะลGรสงทyนนใบพกsปeาาตยneโิสากnบทยลอ่ค รนa่e ยรกตdตอข่ทอprีนำะานิเaิดยeอ�ำงรรทtlสสไเีแ’หขinงดีาปเี่cาsลยฉรบเไ้dรนกาสะสพวRv้วช้ืกrวแา้ะeน้นา่eน่iทาล่าะt่pีจกิดใsรอ�่e ะเoายค�่จiดเะ“มcปขรr างัลtมาต้าlrระกี้deกeถีไา้ดิจลถะดกงึุecสยง่าเุง้กสสวามeวnสื(บาล่า่ารspอ�รคdะ่าดนpทรนวนเงัtพreโิรซ ถิโนoคiกจcทtคลาึงตำ้ีุลireตfลผำ�นุ”นิสiุ่มc์ินลใาเวอรป์หซกใพgึัยสื้น่่ยรรeูื�ง่่ส้่ออ�ผะ่�าnหทะ่ืน่รทลำเo�สอสลปำ�ติืบtร็า่ปาหyภวน็ท่ยสpทอ�รมัณนืาต่e้ทงป่ถะฑั้าอ�sดูงั้ทรกวัูส)ย์ี้ากส่ะแ่านากา่ร�ง่ซสัลรสกึทรับก่บูะทง�่าาะจกรตขยาำทตrคัวะอภ�ำุร้eรซว้งานแะึ�่ับวานcพง�่ใสแวยัมeเหข(ปรสปเน้rอpข็eส้นุ่ รปมน็่งา้ctง่กใะรจสeoากจาะpสะาrกรรรมtาปูสตรoะมโีแทิดแาอเrาแคตบสกทใย่sสาม่ลบาหu ีแร้ีสปแbหะถเ้นตทซรลtุต่ลิโyัาลัล่ะ่คะุงpวัใง�ลแตะหบสeอจ์นิน้เคาsป์ระอวสแ)นท้รทรรกลน้ทกจัา บัะะุม่ีมลถใงาุุสสยสุ่มีสขงุาูา าน่อรบร่สสทง�้ีจืรชื่่่ะรตอ่่่ัจ�มอ�อวังีุีุ
ประสาทอย่า่ ขงบเจวนากะาจรงตตดิ ัวัสาสารรนสืิโ่ค่ตอ� นิ ปทรแี่ ะตสกาตา่ทงกเชนั ่ใน่ น ชreว่ งcวeยั pตา่tงoๆr Aเป กน็ ็สจ็ ่งิะทร่ีสับั าคสาัญรสตือ่่่กอ� าปรวราะงแสนาวททชืา่งอ� กากรเท่า่ นั้้น�
คล้้ายกัับเป็็นแแกมไ้ ข่่กปุุญั หแาจกัับลููกกุุญแจที่่�ต้้องสวมรัับกัันได้้พอดีีแล้้วจึึงเกิิดปฏิิกิิริิยา หากสารสื่่�อ
ประสาทท3ี่.ถ่� ูกู กปารลส่อ่ร้ายงอควอากมจตราะกหนaกั xรo้ถู nึงพแิษลภ้ยัว้ แถูลูกะสอ่นัง่ มตารยาัยังตปอ่ ลร่าางยก ายdแeลnะจdติ rใiจteขอไงมผู่้ท่ต่ีกรางลกงััเับผชrญิ eกcับeปpญั tหoาr ตัวั
ปใปดรระะrสสeาาcททepแขลอt้oว้งกปrตถ า่ัญนตา่รัห ตยัวาดิเทนพดัสื้่้อัง่�นาอ� กรกดใลน็หก่าจ็ิโ้วครส้ะ่ตะ่งเินกแกิเิดสปร็นะปปสแรฏ่งิิสะทิกิปส่ีสิริารายิ คทะาัญสตต่า่อรอวทไบมปตสทย่อ่ัง้ันกังไอปเาซอรงีลเตีรล่กยีอ่์ตน์สา(รามcรู้แขสeัลื้่lะ้่l�นแอ� bนตปวoอรทdนะาyงสเก)ดาิาแิมทร ลปทีฏะ่ส�่ บิเ่ส่งัต้มน้ติ าวันใัใย้ห้ น�้หa ลxุดโoดพnย้น จรขัาบัอกกงรเซะลแลส์์

ข้อมูลทัว่ ไปเกย่ี วกบั การเสพตดิ สารนิโคติน รศ.ดร.ภก.อนันต์ ไชยกลุ วัฒนา
วิทยาลัยแพทยศาสตร์และการสาธารณสขุ

◉ ◉3276

กล่่าวคืือ กระแสประสาทที่่�รัับมาจะกระตุ้้�นถุุงบรรจุุสารสื่่�อประสาทปล่่อยสารสื่่�อ
ประสาทออกมา เป็น็ สื่่อ� ให้ก้ ระแสประสาทส่ง่ ต่่อไปยัังเซลล์์ประสาทตััวต่อ่ ไปเช่่นนี้้�ไปเป็็นทอด
ๆจนกว่า่ จะถึึงเซลล์์ประสาทสั่�งงาน (motor neuron) และเซลล์ต์ อบสนอง (effectors) ได้้แก่่
กล้า้ มเนื้้อ� และต่่อมต่่างๆก่่อให้เ้ กิดิ ปฏิกิ ิิริยิ าต่่างๆของร่่างกาย
สารสื่่�อประสาท (neurotransmitters) มีีมากมายหลายชนิิด ปััจจุุบัันว่่ามีีมากกว่่า
50 ชนิดิ ซึ่ง่� สารสื่่อ� ประสาทแต่ล่ ะชนิดิ จะสามารถเป็น็ สื่่อ� รับั ส่ง่ กระแสประสาทของร่า่ งกาย โดย
แตกต่่างกัันอย่า่ งเฉพาะตััว เช่น่ สารสื่่�อประสาทชื่อ� A เป็็นสื่่อ� ของกระแสสััญญาณประสาทที่่�
เทนำื้ำ�้อ� ใหค้กล้ าล้ยา้ ตมัเัวนื้้หอ� รเืกือรส็าง็ รตสัืวั ่่ ส�อารปสืร่ะ่อ� สปารทะชืส่�อาทCชื่เอ� ป็B็นสื่เ่ป�อ็น็ขสบือ่่ทอ�งทกขี่รอ1ะงแกสรสะัแญั สญสัาญั ณญอาาณรมปณร์ะ์ตส่่าางทๆทเี่ปท�่ ็ำ็น�ำ ตใ้หน้้ก้ ล้า้ ม
รููปแบบหลัักของการสื่่อ� กระขแอ้ สมสัลู ัญทญ่วั ไาปณเกป่ยี รวะกสับาสทามรีนี 2ิโค รตูปู นิ แบบ
รููปแบบแ•ร กสารคสืืือ่่�อกปรระะตุ้ส้�านกทาชรนติดิอนบี้(้�จGสะeนทnอำำ�eงกrตa่า่อlรสIกnัญัรfoะญrตุm้้า�นณaใหt้ปiเ้oซรnละลoส์f์ปาทรNะic(สeoาxtทicnสัi่etง� )aงtาoนr y(meoffteocrtn)euron)
ที่่�รัับกระแสสััญญาณประสาทตอบสนองต่่อสััญญาณประสาทนั้้�น และทำ�ำ งานตามที่่�ได้้รัับ
รสูัูปัญแญทบาาใบณหท้เีก่ป่•�สิด รภสโอาะรรางคสสวืแาก่คลื่าทือ�อะรมภปณายาร์ตัว ับะิดะเชสสแยั่้าท่นา�งร รทหนทกโิชำรซืคืำ�อนอ้ตใินลินดิหต้เดน้กปี่า้้กงจ�็นล้เาะๆา้หรตยมตัตาบัเุผมนอืลย้มั้้ห�อบาง� ลหเสโซักดดลนทยลตีท่อใั์นัวางป์ ใปตตหรีา่คผ้่อะม.ู้ทสศสสั่ีเั.าสญั ัญ1พท9ญผญส8ัล่8ง�าาิตงณมณภาวีัณนปปาฑ รรร(ส์ยmะะาาสรสสoชบูาา่ือtไททoม“ทส่rีT(่า่�สnhiั่มneง�eาhใรuHหถi้erbเก้oลaiลlกิnt้toเ้าh)ส มrทพีyเ่ไร่�นดืั้บัe้้�อสfกหง่fรผeดละcตแัtวั ส)
สััญญCoาnณseปqรuะenสcาeทs oไfมS่่ใmห้o้ตkอinบg:สNนicอoงtตin่่อeสAััญddญicาtiณonป: รAะRสeาpoทrทtี่o�่ส่f่งtมhาe Sแuลrgะeไoมn่่ใGห้e้ทnำe�ำ rงaาlน(ตUา.Sม.ที่่�ได้้รัับ
สัญั ญDeาpณarมtmา eเnช่t่นo fไมH่eใ่ หa้lก้thล้a้าnมdเนHื้้�อumหaดnตัSวั eตrาvมicสeัsญั (1ญ) ไดา้อณธิบที่า่�สัย่ ง�กใลหไ้กก้ แลล้้าะผมลเกนื้ร้�อะหทบดตตัอ่ ัวร่างกายเมือ่ ไดร้ บั สาร
นโิ คตนิ เมขื่า้�อไปสาแรลสืะ่ผ่�อลลปัพรธะข์ อสงาขทบวทำน�ำ กหารน้ต้าิดทีส่า่�สร่่งนกิโครตะนิ แในสรปา่ งรกะาสยาจทนเเปสน็ร็ท็จีม่ สาิ้ข�นอแงขล้้อ้วสรaุปx3oขn้อหจละกั ดึดึงั นสา้ีรสื่่�อ
ปจเ2 ปออะรร.อนไะะกปดปไสสไ้ฏซญัน้ปิาามำกกิ ์หำ�ททิ่์ขิรอาอ่ินทักยิีอส้อ่้ใาน�่ว�ิาง123หม่กรง�้ร...กแตอเ้่มผา่กดิลล่ิางั่า(สกผขงสดิaบัะใาลบบักนาdชปกร(เติรวก้าไdขbนใ้นนภฏา้าปยiนิโิา้crรโิกัณร คกิใaคtไติกาสเiตนฑัปริตoiิดร่พิnาืนิง�ยินิ่n์ยสกสเ่ร�อไาง)กาา)เาสมด ็ปตสรราไ่็บร้่อตน็เปูมบง่นับสา่่ไิดปกงรร่ใพวกงขสวทห้ัญระาต้ใำ้มาอๆะรน�ำม้หกิดรทีพงถขในแาีชอ้ังุสหสิสทอิโนยสา้งุบคูจรั่วมส้าดิงบปสตนโสืดรอมลอ่ร้ิน่รท์ูบนื่า่่้วกรองทอ�ะาโงทยจรงๆัง้งสปกุง้งัหทเเุสางรใซาเกลาานชาิลทรยะงกัิดนน่กสลหเซสคืรึลปภ์่่ลเปูาง�่รุ่ม่ฮ์สสัักฏ้�อสแทงผ�โิัชเมรบกิาปภตทู้วคิอ่อบ้มทิสี่ริลรอ่นี้าิัชตงอายิยะไงวา่ปงา(ราปสอhงิเทวรถแสeาหา่ยยูๆ่พอะrลเท�าแรoปยืธมทแะอืiิล็นาnลบิที่(าคสสสะs)ำะาาณาบูำ�าyหพรเใยรสสปหnัรฤสพ่ืท็อื้เง�่็น่ตaก5กี่บ่โอว่ิกอ�pดิ่อกคว0นรอก่าใปเtา-รคหปiากร2ร1มcน้เรยรมก0ศะตุใvา(ดิะาน0ุติดสcสิ กeกoส ากิแ3ตาsพาcอทรารลรiัaขcบตร้์นันนiอ้วเัnสิดl้ปลขโิ้ง่eสน�eขค้น็่ป่งอ))่งอต้าจขกรงกงินในะะบรรสนรชวถเา่ะตมูซะานงกูัแกลกอแกัวทลรสาางสำเกย์รซำ�ป ปลม์เลปลดรุ่มนกรลฏายีะนิษุ์ะรวิกยสจ้ี์ยิกะสเโริะา์ไิพนัาดแืดยิ่ท่ท้อ�ยสา
ที่่เ� กิกิดลแาลยเะปก็นาผรู้เสอพอปกระคำจ�ำ าสั่(�งdตaiาlyมsหmน้o้าkทีe่rข่� s)อ(1ง)สในมจอางนสว่นว่ คนตน่กา่ ลงุม่ โนด้ี ยมสเี พัังียเงขรปอ้ ยไลด้ะ้ดั5งั นที้้�ี่สามารถเลิกเสพยาสูบได้ (2)
1) สถมงึ แอมงว้ ส่า่ไ่วมนใ่ ชห่ทลกุ ัคงั น(ทhี่เสinพผdลbิตภraัณiฑnย์)าอสูบยู่จ�ติะดิ เกกดิัับภไาขวสะัตันดิ หสาลรัังนิโคตวินบคแุตุมอ่ หุบนตั ้ิกา้ ทาีร่พ�่ณื้้น�์ขอฐงาผนู้ทไี่ขดอร้ งบั ชกีีาวิรติ วปินจิรฉะยั กวอา่ บ
มกี ารต1ดิ ส.1ารเนรโิตคิคิติวินลเพามิ่ ฟสองู ขร์น้ึ เ์ มมชัา่ก่น� ก ว(า่rสeาtรicเสuพlตaดิrชfนoิดrmอน่ื aๆtio(3-n5)) เในป็ชน็ ่วกงปลุี่ค่�.มศขอ. 1ง9เซ8ล8ลม์ป์บี ทรคะวสาามทตีพแิมลพะข์ เสอ้งน้ ใย
หวาลรักสกาาร11แปกขสรSพ..รลอ21ตล32ิ้u..น้ืะะง้าสิ rัฐหgสมมเมัพีบกตกาeมีปาลเหนาาิดดทoอนชืทรรอัสข้นบn้ันคต�อัล้าอทดาสัญ้าีน้อGรลงก่ทท์เ่อ�นบพกีeาล์ตญร่โิสืายnบ ่ค�ู่อ(่ะคอืรน�epะยใ(กวตตบดmนอrนีัoาินบaดิกกงังรทlสไn้แคeค’ลขรดเี่าุา้sลฉsบวdุม้ไอมระพนว)Rวบชuกงแกแeานสนกคเาlลลละpกุปดิมa้ระเรุมo็า้ะาจดเ)อม็นะขรrกมากงัtาตา้งเแะกกเาลกถปไดิเจนล้ส็ดลืหรกึง้้าุสงน็่้า่้กส�อปกว่านวศม�(าล่ามืรรsลูเเรคอืา่ดืนpสูนนะนืนืวน้งั้ไeโิ้้นถย โิส�อนคขกc์คึงสกตใา้ีค์ลiทตfผัียินiุ่ม่าทวcนันิล�่ยึปวรึบกทใgดหัยีนอร่รeคอ่�สตลผะาุะn่ิัื่นมุง่ทลิดังเoสจขติบ กึtรกาี้มyภั�้นวทีีาับทสpีมัยณาูรหนeซ่ททงีหฑี่s่นด่้งั�่โ��่เ้)์ยาา้กสคชา้ืมแาน่ทายอ�อรีสลรก่ใงบูงะมทค�่าจเตขยาสวพคืคัวอภ่โบม่รวง�อดาวับวาคพอบคยุยัมมขุมง(วรีคเrอสขีุeุ่นกบ่เุมง้าc่วสากใคจ้eกรนจุ้นาตะpุมืารรห่มปtปูตร่กoโีน�ลริดขแอrาัจบสยังะกรsากาบาาuสรัรสัยกแbับาับนทตลtหทสโิyราัูะค้p�ใลสมแัวแัตหั่eับนแ�งลอิน้คsงวละแ)งนทาลสทคสะก่านะมม่ีล่ววหงาไมุ่ีขนบดปอธนอืยคิ่ตง้ีุ่ััิ�นุมัวัง
1ส่3.่ว4.น ตซีกแขี่รกีบา่าีเรไ้วงบขสนปรลๆก้าัญลาง ัรคหขมัตวาอ ิดา(สมงcาตรe่รร่านrะงeิโหคกbนตากัeินยรททlู้ถีlี่แuงึ่ตพ่�เmกกษิี่ตย่�ภ)า่ วยั งทแกขำ้ำ�ลัน้อะหใงนอนกันช้ัา้ว่ตับทงรีวงา่ัยป่�ยาตตรนา่อ่ ะงลรส่าๆะงาเกเอปนาี็นยีงยแสาดลิง่ นทะคเจ่ีสกิตวาี่คใย่�บจญั วขคตุกอมุั่องบัทผก่กู้ทา่าร่ีกาวทาราลางเงัแคงเนผกลื่ชวาอ�ทิญรนากทงับไกหรปารงญัวตขหัวัาอง








การตดิ สารนิโคตนิ เปน็ สิง่ ที่สาคญั รวมท้ังการเรยี นรู้และแนวทางการปฏิบัตติ ัวใหห้ ลุดพน้ จาก

ปัญหาดงั กลา่ ว

ขอ้ มลู ทวั่ ไปเกี่ยวกับการเสพตดิ สารนโิ คติน รศ.ดร.ภก.อนันต์ ไชยกุลวฒั นา
วิทยาลยั แพทยศาสตร์และการสาธารณสขุ

◉ 2368 ◉

2) สมองส่่วนกลาง (midbrain) เป็็นส่ว่ นที่่�ต่่อมาจากพอนส์์ ทำ�ำ หน้า้ ที่่เ� ป็็นตััวกลางส่่ง
กระแสประสาทไปยัังสมองส่่วนหน้า้ ประสานงานการเคลื่อ� นไหว การมองเห็็น ควบคุมุ
การหลัับ
3) สมองส่่วนหน้้า (forebrain) มีีความสำำ�คััญในการรัับรู้� ความจำำ� ความคิิด และ
พฤติิกรรมสัังคม ประกอบด้้วย
ป33จึึร.ง.12มะีีทสไ sฮาาyโทลnปาa(ทซมึpั่า่ง�สั sไลeด(้าtร้ ัอมhับัยaสั ูจ่l่า(a�ม(กhาmGกเyซeupลnคขลsoeวอ้์)rบ์รมtaัมhับีลูคlีบุทaคมุInทัว่lวปafไาบoมรปmรูาr้เะบm้กท�uสสท่ยีึสaึsากทำวt�ำ)นกแ่ีioค1อับงัลnญั้ายสวู้่่นาoใส�ด่นร้เf่งา้ กนกีผนN่่ิโ�่ย่าาลคicว่รนตา่oกรไนิังัtขบัับทiสnรัอูา้eัน้�ลา )ทหาำรำ�มลมหััณังสันข์้ึ ้า้์้น�เทสปีู็่่น็ถ�่่่ศ�า่ สูมยนูอทงย์อ)ก์ ดบลกราิิเรงวะกณแานสรี้ �



ปรับั อุณุ หภูมู ิขิ องร่า่ งกาย ความอยากอาหาร กระหายน้ำ��ำ ความดันั โลหิติ ควบคุมุ
ภกาาวรกเาปรลณี่ต์ย่� ดิ นสอารานหโิ คาตรินใเหป้พ้น็ เลหังัตงผุ าลหน ลกักทา่ทีราหใหลั้ผบั ู้ท่ีเพสพฤผติลกิ ิตรภรัณมฑท์ยาาสงูบอไามส่รามมณา์ร์ถคเลวกิบเสคุพมุ ไดก้ าสรง่ ทผำลำ�งาน
ทDCoาeใnpหsa้เerกtqิดmuโ3ขeรeอ.คnn3แtcงลeoตซะ่ีsfีอ่รภoีHีมาบfeวใSaะรตัmlแัม้thส้ทoรkม(aกicnnอซdeg้อง:rนHทีeNต่u่เ� i่าbmกcีง่orย�่aๆtuniวnตmขSeา้มe้อArม)vงdาiแกcdัโeiลบัดcstยะกi(oใ1ซน)าีnีปไรร:ีดีีAเรค้อจอ.ธRศรบิ ิeล.ิญาp1คยo9เกอrต8ลtิ8รบิไo์ก์เมfโทแวีตtลาhคแะรeผสล(ลSาcะรuกชeฮrรgอื่ะrอeทe“oรบ์Tnbโ์ตhมGr่อeaรนeHา่nlงeeกcarาaolยtlhrเ(มtU่ือe.Sไxด. ้ร)ับคสาวรบคุมุ

นโิ คตินเขพ้าไปฤแติลิกะผรลรลมพั แธข์ลอะงสขบภวานพกาทรตาิดงสจาิิตรนใิโจคตรนิ ัับในผริา่ิดงชกาอยบจเนหเปต็นุุผทลีม่ าขกอางขรอ้ วสารงปุ แ3ผขน้อ หแลักปลดสังันัญ้ี ญาณ
1ค. วผามลรูติ้้ภ�สัณึึกฑย์แาลสูบะรปวรมทะัง้ มยาวสลูบสโัรัญงงาญนราปู ณแบบแตป่างลสๆัทัญ่ีทาญใหา้เกณดิ กกาารรติดมสอารงนเิโหค็็นตนิ และการได้้ยิิน
( hippoc23a3ค..m.ว4ข(สกบapาบบั dครรวกuุdนะมุนาisโิcบรกกค)tตาiตบาoิดรอนิ nกรสละไิา)าเดมิรรรมีี้รตเีีบบัสคยิดนิพกริคดสูาต้า้าริดร�( พลคนชlาิสนโิiวmคูจ ดิ าตน(อมaินท์bื่นจทmาำiงๆ้ังc�ำหทyเลาคชsgงัก่นydวหเภsาลเaฮสtมักlโeชัคเaรภวิอm)ทิสดินี ชัยเ)ชวืกา(่hิทวอ�มาeีา่ยีรมrเหาวoปแโิiล็นnยลเิ าสค)ะงยาหพรตรสิรฤาท่ดิอืตีก่ะว่โติก่อคห่นร่อ์ใเรคหป์ กกมน้เัรกศาัน(ดิาะรcเสกพoกปตาู็cอรร็นดูaต์บiรเnิดปแeะขน็ ลเ)อบชข่ะงบน่บรคว ่าทนฮงวำกิกำ�บิปาางยครโาุมเปมุดนนรียแอุษ่วคยา่วกไ์รนัมมดมกป้ ััณนััส์ ์
ทำ�ำปหญั นห้าา้ กทีา่ร่ป� ตริดัสบั าสรนภิโคาตวินะเอปน็าปรญัมณห์าท์ ควั่ โวลบกทคุง้ั มุในกกาลรมุ่ ผเรทู้ีี่ลยนอรูง้เ้ส� พกยาารสจบูำ�ำ พบว่า 1 ใน 3 ของประชากรกลุม่ น้ีจะ
เมื่ก�อลาส่ย่วเปน็นตผู่้เ่าสงพปๆระขจอา ง(dสaiมlyอsงmไoด้k้รeัrับs)สั(1ัญ) ในญจาานณวนจคานกกกลมุ่ รนะ้ี มแีเพสียปงรรอ้ ะยสละาท5 ท่ีสจาะมสา่ร่งถคเำล�ำ ิกสเั่ส�งพเยปา็็สนูบกไดร้ (ะ2)แส
ปปรรถมวาะึงะกี รแาสสสมราาาต้วรท่าทิดไSสมอไuาปใ่ อรrชยgนท่กัeโิ กุังoคมคเnตาซนนิ ลGโทเดลeพ่ีเ์สnย่ิม์ปพeสอrผูงรaาขลlะศ้ึน’ิตัsสมภยั Rาาณั กeกทฑpาก์ยสรoวั่ทา่าr�งtสสำงูบ�ำาไาดรจงเนก้ะาสล เพนก่าแติดวขดิถภลอึชงาะผงนวลเะริดซกตอะลรดิื่นบละส์ทๆบา์ตบรป(น3ทอ-ริโ5าคบ)งะตดสใสิน้านนนาชแกว่อทตาง่องดยปัุบภีงั คตัเาทพ.ีิกพืศ่่อ่�่าข.�อรอธ1ณกิง9่บิ ก่์ขอ8าาอ8ใรงยหมตผ้ไบีิด้เู้ทวก้สท่ไีิใ้ ดาิดคนร้รวปนับขา้โิกมฏอ้คิาตติกรีพ(ิินวกิริมินิแ)ิยพลจิ าผข์ะฉ่ตอัยา่ ่งวน่าา่ งเส้น้ๆ
ขอหงลรกั ่ก่าางรกพา้นื ยฐาตนาขมองแกตา่ร่ทีต่่ส�ดิ สมาอรชงนส่ดิ ่วดนังนกั้ล้�น่าว ๆดงัมีนีหี้ น้้าที่ค่� วบคุมุ
1ย. กกตัาวั รอคน้ ย่พ่าบงยเีนช่ท่นเ่ี ฉพในาะรเจะาบะจบงล(ิsิมpบeิcิคific(gliemnobtyicpess)yแsลtะeตmวั รับ) (ขreอcงeสptมoอr sงuหbาtyกpบesร)ิเิทวีม่ ณี วงจร
สตุ้ม้�นอจะงททีำ่เ�่�ำ ก2ีใ่.หย�่ ้วห้ ตกบกาิดทลัั่รสับบง�ตาาสคอราทนบรวตสิโสาือ่คน่มกต่อสอ�านิ งุรไปแขขุดลรบ้ไใะววะจกแนสเาลกหราะาเมมทขรืาต้าือชกืถิด่นอก�ึงสสวาไโาา่รดดรค้นนร้นพโิัโิคับกคาตลรตมนิมุ่ีินาีวใงนยัน วอ(ัผdัลน่ื ล oิตร(ภplวiมัณmaทฑmงั้bย์กาiiาncสรบูeทrขา)eคออwวงอวาaยัมกrรเขมdุน่ ้าาใจsจเะyปรม็ูปsน็ีโสtแอืe่บก่อm�บาสแเทช)ลื่าะอ�ไใแดหม้นต้คร้ ัว่นับทอ่ กากรลงาะมุ่ขนรอหง้ีกว่รา่ ะง
axon และขบdวeนnกาdรrตiดิtสeา รนขโิอคตงนิอทา่แี รตมกณต์่า์งพึกึงนั พในอชว่ใงจวัยเตพิา่ ่่ง�มๆคเวปาน็ มสจง่ิ ำท�ำ่ีสาคกญั าตร่อเกรีาียรนวรูา้้ง�แแนลวะทาทงำำ�กาใรห้้มีีการ
เคลื่�อนไหวเแพิ่ก่ม� ไ้ขขึป้น้� ัญ หดัาังนั้้น� จึึงอาจกล่า่ วได้ว้ ่่ามนุุษย์จ์ ะมีีความสุขุ ความพอใจ หากสารโด
พามีีนหลั3่ ง�. อกกอาากรรสตมริดาา้สงเาปคร็วนน็ าิโมสคตตะรินพะเหปานน็ นกัสเรงิ่ชืทู้ถ่ อ�ึง่ีสพามิษคตญั่ภอ่ ัยรแใวหลม้ะก้ทองั้รนั กะตารแราเสรยยีปตนอ่รรระู้แา่ งลสกะาาแทยนแวถลูทกูะาจสง่ิตกง่ ใาไจรปขปยอฏังบิงัผัตเู้ทซิตกี่ ลวัาลใลห์ังห้ท์เีผ่ลก่�ชดุ่ญิอ่พกค้นับจวปาากัญมสหุาขุ ได้้

ปญั หาดังกล่าว

ข้อมลู ทั่วไปเกยี่ วกับการเสพตดิ สารนโิ คติน รศ.ดร.ภก.อนันต์ ไชยกลุ วฒั นา
วิทยาลยั แพทยศาสตรแ์ ละการสาธารณสุข

◉ ◉3296

(ค) การออกฤทธิ์�ของสารออกฤทธิ์ต� ่่อจิิตประสาท (12)
การนำ�ำ สารออกฤทธิ์�ต่่อจิิตประสาทเข้้าสู่่�ร่่างกาย มีีเส้้นทางหลัักอยู่� 4 เส้้นทาง
คืือ การกินิ การสููด การสูบู และการฉีีดเข้า้ เส้น้ เลือื ด โดยลัักษณะการดูดู ซึึมสารออกฤทธิ์�
ต่อ่ จิิตประสาทของร่่างกายมีี 3 ลัักษณะ ดังั นี้้�
1. การดููดซึึมผ่่านทางเดินิ อาหาร
อเกปราลณีห่ี�่ยีาเนปร็แหน็ ปสโรืดาลือยรงสาอปโรคนอกัรกต้งิ้ฤิ�นสเรทมเ้ื่พธา้ืิอ�์่่งต��อม่ีขอ่ีใออหจาิ้งติ้งห่ส่าปาายรรรต(ะห่ใGห่สอรe้ืากเ้ือnขปทา็สe้อ็นราrซมดึaพ่รูลูง่�lใูดลเทIดัมnืซงััว่่ึอ�fงไึๆoปามผ่เrเนา่บขmเก้ขโนท้ายี่้สดaู้ากท่วสู่tย�่กร่ีi่เผ�o1นทับะื่้n้่า�บาสอนงาoเวเรยกfืนด่น�ิอรNกนิิโะขคiาอcบรตอoายนิวงt่หiนรอ่n่า่ากยeรง ส)ารกรล่าเ่าามยงยต กใาาแห้โยลโ้บคจะลระิร่ซิงย่าึ่สึ่องรม้กย า้ราสวงยลมขจาอถึยะงึง
สารเล็ก็ ลงแล้้ว สารจะถููกดูดู ซึึมเข้้าสู่่�กระแสเลืือดผ่า่ นผนังั กระเพาะอาหารและลำ�ำ ไส้เ้ ล็็ก
และมีีส่ว่ นภหานึ่ว่ง�กผา่รา่ ณนต์ กิดสราะรบนิโวคนตนิกเาปร็นเเหมตตผุ าลโหบลกัลิทซิ ึที่ ึาม ใกห่ผ้อ่ ู้ทนี่เทสีพ่จ่�ผะลติถูภกู ัณดฑูดู ์ยซาึสึูบมเไขม้า้ส่ สูา่่ม�การรถะเลแิกสเสเลพืไอื ดด้ ส ่งดผังัลนั้้น�
ปปรริิิมิมDทCาาoeาณณใnpหsaเ้ทสerกีt่qาิดm่ร� ัuโรับeรeอคnnเขแtอc้ลeา้oกสะsูf่ฤภ่oH� าทfรeว่S่าaะธิ์mlงแ�ตtกh่ทo่อราkaกจiยnnิซิต dg้อ:กปนHาNรตuรiา่mะcงใoสaชๆt้nาi้สnตทSาeามeรทArีม่อvd�่จาicdอะโeiดกcดstยูฤiูด(oใ1นท)nซปไึ:ธดิึี์Aมค้อ�ตเ่.ธRขศอ่ ิบ้e.้าจาp1ิกยิตo9กรr8ปลtะ8ไรoกแมfะแีวสtสลาhเะราeลผสืทือลSารuกจดึชึrรงg่ือ ะตeจทึ้“oึ้อบงTnตงอhG่อใeยชูรe่้�H่าใnข้ งนeeกนarราaาlยtะlhดเ(ดมUัท่อืีับ.่Sไ�่สดทู.ีงูร้่่�ตแับ่ำส��ำลากะรวใ่ช่า้้
เวลานใโิ คนตกินาเขรา้ เไริป่ม�แลอะอผกลลฤัพทธข์ธิ์อท� ีง่ข่�ช้บา้ ว นแกตา่รจ่ ตะิดอสาอรนกิโฤคทตินธิ์ใ�ไนดร้า่้นงากานยเมจื่นอ� เปเท็นีีทยีม่บากขัอบั งขกอ้ าสรรนุปำ�ำ 3สขา้อรหอลักอกดังฤนที้ ธิ์�ต่อ่
จิติ ประสาท1.เข้ผา้ สลู่ิต่�ภร่่าัณงฑกย์ าาสยูบโรดวยมททัง้ ายงาอสื่บูน� โรงงานรูปแบบต่าง ๆ ทที่ าใหเ้ กิดการติดสารนิโคติน
ต 2่.อ่ จกิติารปดรููดะเมืส32ซ่ึอ�..ึามรท่ขส(กผา่a่เาบบั dงขา่รวก้กdนนา้นาiิโาcทรกเคtยตยาiืตาดo่ดิร�อินงูnกสจไดูบา)าดุรรมซร้ทุตูเึับสกูิดึาพกสมหงาตสารเดิรารพดืนรชอิื สิอิโนนิ คเูจดิอมหตนื่อกนิอท์� นื่าทฤาสยงูๆ้ังทบูหทใเจลธาชไิ์งักอต�น่ ห่เรภอ่ลเฮะสักจโิชัเเรติภหวอิทสปนียชัยรขวา(hะิทวอe่าสยงrเาาoปสแiท็นnาลส)ะหราหพอรรรืฤทออือืตก่ี โกสิก่อคูรฤดูใเรคหทไมน้เอกศธิ์(ดิราต�cสก่ะoอ่ตาเcรรหจaติ์ iเติnยดิปeปขขน็ )อรของบะรงว่าสสนงาากกราทายอรผมเ่อดาน่ ยีกนษุ วชฤยก่ไ์ันทอด่ ้ธงิ์ �
ปากป ญั สหาารกอารอตกดิ สฤาทรนธิ์โิ�ตค่ตอ่ นิ จิเิตป็นปปรัญะหสาาททว่ั โจลกะทถ้ังููกในดกููดลมุ่ซึผึทู้มผ่ีล่อา่ งนเสเพยื่ยอ� าบสุูบทุ พาบงวเดา่ ินิ1 หในา3ยขใจองเขป้ร้าสะู่่ช�กากรระกแลุม่สนเี้จลืะือด
อย่่ากงลราวยเดปเน็ ร็ผว็ ู้เสพประจา (daily smokers) (1) ในจานวนคนกลุ่มน้ี มีเพียงรอ้ ยละ 5 ทีส่ ามารถเลกิ เสพยาสบู ได้ (2)
3. กถมวาาึงกี รแราสมรฉาีตว้ ีรดท่าิดำไSสสมำ�uา่ใใารrชหgนร่ท้eิโส้อุกoคาคnอตนรินกGทอเeพฤ่ีเอสn่ิมทพeกสrธผงูิฤa์ขลต์�lท่้นึ’ิตsอ่ มภธิ์Rจาัณ�ติeก่ิตฑอ่pก์ยปoวจา่าิrริตtสสะบูาไปดรจสรเ้กะสาละเพกทา่ สติดวเาิดถภขึชงท้าผ้านวเละดิทขกต้อา้ารดิสนื่ ูะง่ส่ท�ๆาเกสบร้ร(น3ท้น-ะโิ5าค)เงแตลดืใสืนิา้นอนเชแดลก่วืตางือ่อยปดุบภี คัตโา.ดกิพศาข.ยรอ1ตณง9รกข์8าอ8งรงมตผบีิดู้ทสทไี่ ดาครร้วนบั าโิกมคาตตรีพินวิมินแพลิจข์ะฉอัยงว่า

หลักกาเรมืพ่ �อ้นื ฐสาานรขอองอกการฤตทิดสธิา์�ตร่ช่อนจิดิิตดังปกรล่าะวสดาังทน้ีเข้้าสู่่�กระแสเลืือดแล้้วจะออกฤทธิ์�ใน 2 กลไก
คือื ออกฤท1ธ.ิ์ผ� ่กา่ านรครน้ ะพบบบยีนปทรีเ่ ฉะพสาาะทเจสา่ะว่ จนง ก(sลpeาcงifi(cไขgสeัnนั oหtyลpัeงั sแ)ลและะสตมัวรอับง)(reแcลeะptอoอr sกuฤbทtyธpิ์ผ�e่sา่ )นทรม่ี ีะบบ
ประสาทท3ี่2.่�เ1ซ. ลกลบตก์าาดิทรอ์สรบตาวอาอัรทัยอนบตวิโสกอ่คนะกฤตอตาินท่งรไา่แขธดิงล์บ้ไผ� ะๆว่วกา่แนขาลนกอระารเมงขระาต้าร่กถบิด่ากึงสงบสวากา่ารปรคานรนนิโยิโคะกคโตลสดตินุ่มินายวใทยัตนอสผร่่ืนล่วงิตรนภวกมัณทลฑง้ัา์ยกงาาสร(บูทไขาขคอสวังวานั ัยมหรเขุ่นล้าัใจงั จะแรมปูลโี แอะบกสบามสแทลอาะงใแห)น้คแวนทบก่าล่งงุ่มขอนออง้ี ก
เป็็น 2 ลัักษณขะบไวดน้แ้กากร่่ติดสารนโิ คตนิ ท่แี ตกตา่ งกนั ในชว่ งวัยต่าง ๆ เป็นสง่ิ ที่สาคัญต่อการวางแนวทางการ
แกไ้ ขป3ญั.1ห.า1 กรณีีระบบประสาทส่่วนกลางรัับกระแสประสาทจากเซลล์์รัับ
ค3ว.ามรูกก้้าา�รรสึตสึกริด้าสทีงา่ค่ร�รัวนับาโิ มรคู้�ตกตรนิาะเรหปเน็นปกัสลีรง่ิ ่ทูถ้ ย่� งึ่ีสพนาิษคแัญภปยั รลแวลงมะททอ้งัานั กงตาเรรคาเรยมียีตีนอ่ ขรรอูแ้่างงลเกะลาแืยอืนแวดลททะาีจ่ง่�อติกยใาู่จร�ทขปั่อว�ฏงริบผ่า่ตัู้ทิตงก่ี วักาใลาหังยห้เผลชดุ ญิ พก้นบัจปากัญหา

ปญั หาดังกล่าว

ข้อมลู ทว่ั ไปเกยี่ วกบั การเสพตดิ สารนิโคติน รศ.ดร.ภก.อนันต์ ไชยกลุ วัฒนา
วทิ ยาลัยแพทยศาสตร์และการสาธารณสุข

◉ 2460 ◉

ดัังที่่�ได้้อธิิบายไว้้ในหััวข้้อ “กลไกของระบบประสาทและสมอง” เมื่�อเซลล์์รัับ
ความรู้้�สึึกที่่�รับั รู้�การเปลี่�่ยนแปลงทางเคมีีของเลือื ด ได้้รัับการกระตุ้้�นจากสารเคมีีที่อ�่ ยู่�ใน
เลืือด ก็จ็ ะส่่งกระแสประสาทเข้้าสู่่�ระบบประสาท ผ่่านเซลล์ป์ ระสาทเป็็นทอดๆ เพื่่อ� ให้้
สมองมีีคำ�ำ สั่ง� ออกมาตามกระแสประสาทที่�ส่ ่ง่ เข้า้ ไป เช่่น สารออกฤทธิ์�ต่่อจิิตประสาท
กลุ่่�มโอปิอิ อยด์์ (opioid) ได้้แก่ ่ ฝิ่่�น มอร์์ฟีีน และเฮโรอีีน เป็็นสารที่�่สามารถจัับกัับตััวรัับ
(ทททีีrำ่่eไ�่่�ช�ำื่ซหcอ� แeนน้เpา้อปทtีน o่เ่�(โrsปด)็y ็นรชnืส่ฟ่าอ�aิรินpสตืั sัว่แe่ร�อลั)ับ้ ป้วรโกะรอหระปะิสวิอ่ตาาุ่อ้งท้�ยเน(ใสดG้หเ์น้้หe์เ้ (ใซnมขoยืลeอ้อืpลปrม์นaiรสoลูป์lาะทiรรIdสnส่วัะืาfไ่สroปท่eาr�อเบเmcกทพปืทe่ี่ย่aหอ�รทวptสละกี่iัt่่o1ง่ับส�งonกสาสrา)ราทรoสะรใfืกนน่แN่ลริโุส�อ่่คi่c่า�ปปมตoโงรรินอtกะiะปnาิสสeอิยาา)ไอททดย้เช ้ดืป่ส์็อ� น็า ์ ทเรีทอ่ด่�รนอั่า่งั ดโงกดกๆลร่าฟ่าเยิขวส้ินา้สรสอ้าู่้าอม่�งกาสเมมรออาถงง
3.1.2 กรณีีระบบประสาทส่่วนกลางที่�่สมองรัับสารออกฤทธิ์�ต่่อจิิต
ประสาทภโดาวยกตารรณง์ติดสารนโิ คตินเปน็ เหตุผลหลกั ท่ที าให้ผู้ที่เสพผลติ ภัณฑ์ยาสบู ไมส่ ามารถเลิกเสพได้ ส่งผล
ส ู่ทDC่�oาeสมใnpอหsa้เงerกtดqิดm้u้วโเeรeมืย่คnnอ� แtcเลeซoึละs่fืง่� ภอื oHสาดfeาวSaไะรmlหแtอhทoลอรkaเกกiขnn้ซdฤgา้ ้อส:ทูนH่Nต่uธิ�์iา่mสcต� งม่oอa่อๆtniงจnติ SeาิตสมeปAาrมvdรราicdอะโeiดอcสstยกiา(oใ1นฤ)ทnปไ:ทดทีีAค้อ่ธิ่�จ์.ธRต�ศะบิ่e.อ่ าผp1่ยจo9า่ิกติr8นลt8ปไoเกขมรf้แีว้าtะลาhสะสรeผสมาลSาอทรuกชงrรใgือ่นะไeดทก“o้บ้ตTnร้ตhอ้ะGอ่eงแรeH่ามnสีงีeeโกเarมลาalืยtlเอื hลเ(มดUกอ่ืุก.Sไลุ็ดจ็.ข้ระับนผส่าา่าดรนเเลข็้็กา้
แลนะโิ คลตะนิ เลขา้าไยปไแดล้้ดะีีผใลนลไพั ขธม์ขัอันง ขจึบึวงนจกะารสตาิดมสาารรนถโิผค่ต่าินนในแรน่างวกดา้ย้าจนนทเปาน็ งทขี่มอางขอเซงลขล้อ์ส์สรุปม3อขงอ้ ห(bลกัloดoังนdี้ -brain
barrier)1ไ.ด้้เผช่ล่นติ ภเัณฮฑโรย์ อาีสีูบน รแวอมทม้งั เยฟาสตูบามโรีงีงนา น(เรชูป่่นแ บยบาตบ่า้งา้ ๆ ยทาี่ทไาอใหซ์้เกแ์ ดิ ลกะารยาตอิดีสี)ารแนลิโคะตโนิ คคาอีีน (โคเคน)
เแปบ็็นบต้ไ้นด้ แ้ 32โก ด..่่ ย(ขกสaสาบบั dารวกdนนราiิโcรกอคtตาi3ตอoดิริน.nกสก1ไา)าดฤ.รร2ร้ตเทับส.ดิ 1พธกิส์า ตต�าร่ดิสร่อพนชาิสจนโิริคจู ิตดิอตนอปอิน์ทน่ื ทรากงๆง้ัะฤหทสเทลาชงากั น่ธหิเ์ทภต�ลเ่ฮสทกัอ่ีโชั่เร�่เภจวขอิ้ทิสติีนา้ ชัยสปูวา(่hิทรว่eา่�ยะสrเามoปสแอiน็nาลงส)ะทโาหพดรจรฤทยอืะตี่กโติกเ่อคขรรใ้เรคห้างมน้เไจกศป(ิดะาจcสกัมoีตาับีcกรรaกต์าiัเnดิปับรeข็นอ)ตอขัองวับรกรวา่ันงับฤกกทาา(ยรrธิม์eเใ�ดนcนียษุ e วยกp2ไ์นั ดt ้รoูปูr)
ในปบญั รหิเิ าวกณารตต่ิดา่ สงาๆรนขโิ อคตงนิสเมปน็อปงญัโดหยาทตวั่ รโลงกแทล้งั ใะนทกำลำ�ุม่หผนูท้ ้า้่ีลทอี่งเ่� ปส็พน็ ยสารสสูบื่พ่อ�บวปา่ ร1ะใสนา3ทขสอ่ง่ ปกรระะชแากสรปกลร่มุ ะนส้จี าะทให้้
สมกลอางยสเ่ปว่ น็ นผนัู้เ้ส้�นพปๆรทะำจำ�าง(าdนaiแlyลsะmมีoีkคำe�ำ rสsั่)ง� (1อ) ใอนกจามนาว นเชค่นน่ ก ลส่มุ านรี้ มกเี พลุ่ยี ่�งมโรอ้อยปลิอิะอ5ยทดี่ส์า์ ม(มารอถรเ์ล์ฟิกีเนี สแพยลาะสเูบฮไดโร้ (อ2)ีีน)
ปจะววมถาจงึกีดัรแาบั แสมรากตว้ทรั่าิดบั นไSสทมตuาีใ่ัร่rชัวg�่นสท่eราิโัรกุoคบั สคnตืมน่ินิG่ทวิเ�อeพ่ีเ สnป่มิตพeัสรวัrผงู aะขลรlันึ้’สิตบั sมภาแRาัณทeกคฑpกทปี์ยoว่ป�่สาา่r่้tสส่ง้าูบาไส ดรัจตเัก้ญะสัลเพัวกญ่าตดิรวัิดถาภับึชงณาเผนวดละิดใกลตหอต้ริดน่ื ้ระู้ส้้าท�ๆาสทึบรีก(่น3ท่อ�-เโิ5าจค)ยง็ู่ต็บด�บใิน้านปนรชิแกิเวว่ ตวางด่อยปณุบ ภี จคตัสึาึ.ิกพศงมาข.มอรอ1ณางง9กส์ข8ทีาอ8่า�่เรงกมมตีผ่บีิดา�ยู่้ทสที่ไรวดาคขถรร้ว้นบัร้อาโิกมะงคาตกตงรััีพิันบวบั มินิแคคพลจิ ว์ขะวฉอยัาางวมมา่ เเจจ็็็็บบ
ปวหดลักไกด้า้รเพช่้ืนน่ ฐเาดนีีขยอวงกกัาบั รสตาดิรสสืา่ร่ช�อนปดิ รดังะกสลา่าวทดตงั านม้ี ธรรมชาติิของร่า่ งกายที่่ช� ื่ อ� เอนโดรฟิิน เป็น็ ต้้น
1 . การค้นพ3บ.ย1ีน.2ทีเ่.ฉ2พ าสะาเจราะอจองก(sฤpeทcธiิ์fi�ตc่่อgeจิnิตoปtyรpะesส)าแทละจตะวั รเบัข้้า(rไeปcมeีpีผtoลrตs่u่อbกtyาpรeทsำ)�ำ ทงม่ี าี นของ
สต่าอ่รสกื่า่�อรทปำ2รำ�.งะาสบตกนาาดิทรสขทบตาาออใรทนนบงติโสสส่อคนมกมตอานิอองรไแงขดงลบไ้ เะววชโกแ่นด่นาลกรย ะาเมขสรเพาตา้าิ่กถดิ่ร�มกึงสกสวหาา่าลรุรรคน่ื่นนือ�ิโมิโคกแลคตลอตดนิุม่ ินมวปใยัรเนฟิอผิมื่นลตาิตารมณภวีมัณีขทนฑองั้ ์ยก(งายาสสาราูบทบรข้สาืคอา้ ่วง ่วา�อยยัมาปรเไขุน่รอา้ ะใจซจะ์สร์ มาปูยโีาแทออบกีใีบาน)สแสทจลาะมะใแหเอนก้คีง่ว�่ยน ทจกวาึลึงขงุ่ม้ขอ้สนอ่งง้ี่งกผัับล
สารสื่่�อประสขบาวทนใกนารสตมดิ สอางรปนิโรคะตนิเภที่แทตแกตคา่ ทงกตันิิโใคนชลว่างมวีัยีตน ่าง(cๆaเtปeน็ cสงิ่hทoี่สาlaคญัmตiอ่ nกeารsว)างซแึ่น่�งวปทราะงกกาอร บด้้วย
ระบบนอร์อ์ ิพิแิกเิ น้ไขฟปัญรินิห าและระบบโดพามีีน (norepinephrine and dopaminergic system)
โทีด่่�มียีผแลอต่ม่อ3เฟก. าตกปกราาาญัทมรรีำหสตีำ�าริดนงด้าสจางงัาะคกรนวลเนขาพ่าิโิ ม่วค่อม�ตตงปรนิ รระเิหปะิมน็นบักาสบร่ิงณทู้ถลงึิ่ีสขิมพาอบิษคิัญงภิคสัยรขแาวลอรมะทงนอั้งสนัอกมตรา์รรออ์ าเิรยิพงยีิต ิเนทอ่ นีรร่แู้่�า่เฟกงลีรก่ะ่�ยิาินแยวนแแขว้ลลท้อะาะจงงสติกกัใาาับจรรขปคโอฏดวงิบผาพัตู้ทมติาก่ีสมัวาุีใลุขีหงัน ้หเ ผลคชดุ วญิ พาก้นมับจพึปาึกัญงหพาอใจ

ขอ้ มูลทวั่ ไปเกย่ี วกบั การเสพติดสารนโิ คติน รศ.ดร.ภก.อนันต์ ไชยกุลวัฒนา
วิทยาลัยแพทยศาสตรแ์ ละการสาธารณสุข

◉ ◉4216

โดยเพิ่่�มการหลั่�งสารนอร์์อิิพิิเนฟริินและสารโดพามีีนโดยตรงที่�่ปลายประสาท
และยับั ยั้ง� การเก็บ็ สารสื่่อ� ประสาทดังั กล่า่ ว ทำำ�ให้ม้ ีีสารสื่่อ� ประสาทจำำ�นวนมากที่�่ synapse
ส่่งผลให้้ส่ง่ กระแสประสาทที่เ่� ป็็นสััญญาณให้เ้ กิดิ ความสุุขความพอใจได้ม้ าก เป็น็ ต้น้
เมื่อ� สารออกฤทธิ์ต� ่อ่ จิติ ประสาทออกฤทธิ์ต� ่อ่ ระบบประสาทส่ว่ นกลางที่ส�่ มองแล้ว้
สมองก็็จะมีีคำ�ำ สั่�งออกมาก่่อให้้เกิิดปฏิิกิิริิยาต่่างๆของร่่างกายเช่่น การทำำ�งานของกล้้าม
เนัน้ื้้น�้อ� จอะวัมยีั ีหวเ3ะนนื้.่แ่2้าอ� ทลีงก่ะจ่ค� าตาว่รกอ่บอสมคอตุาุม่กรสา่ิฤ่อง่�งทอๆใธกดิ ์ท�ผฤี่่มา่่�ทีีนผธิ์ร(ลต� G่กะอ่่eบอ่จnขิบใติe้อหปปr้มaเ้รรลูกlิะะทดิInสส่วัอfาาไาoปททรrเบmทบมกีท่ณยี่า่เ�aซ์ทวงtล์ก่ีiตคoล1ับั วัว์nสม์อาีมาีoรควูรั้fัย้วน�สNวาึโิ ึคiกะมcตตส o่นิตาา่tiามงnมๆาeแขร)ตถอ่ว่เ่งปา่ ร็่สน็า่ สมงารกอสงาืท่ยี่่โถ�่อ� ูดกูปยรรตบะรกสงาวทน
ขไดอ้เ้ งอรงะแบละบบภปาราวงะกตัสาวัรามณีทีผต์ ดิลสเตมา่ื่รอ่�อนกเิโลคาืตรือทนิ ดำเป�ำทีน็ง่�่มเาหีนีตสขุผาลอรหองลสอัการกทสีท่ืฤ่า่ทใอ� หธิป์ผ้ �ตู้ทร่่อ่ีเะสจสพิิตาผลทปติ รใภนะัณร่สฑา่ า์ยงาทกสเาูบจยืไ ืมอจึส่ ปึางมนส่าอง่รผถยู่เล�ลไตหิก่เอ่ลสพกเวไาีดรี้ ทสยนำ่งไผำ�ปลงยาันัง
อสั่ ง�วังยั DทCาวoาeนะใnpหขใsa้เดeอrกtqิ ดmงuโอสeรeาวคnnัแยรัtcลeอoวะsfะอภoHกากfeวฤSaละ้mlทแา้thทoมธิ์รka�ตเกi่นnnืซ่อ้d้gอ�้อ:จนิHติหNตuปiา่รmcืงอืoรaๆtตnะi่nตสอ่SeาามeมAทrมทvีdา่iกcdเ่� ็โeลi็จดcืsอืtยะi(oใ1ดจน)nัไปไบั:ดหีAกค้อลั.ธRับศเิบeว.ตาpีั1ยวัoี9กยrร8ลtัน8ับไมoกมาfแเีว(tลลาrhี้ะeรeย� ผสcงลSาeนรuกั้ช้prรน�g่อืะet ทoแ“oบTnลrต้h)ว้G ่อeสรeข่H่าnง่องeeกกงarาaรเlยtซlะhเล(มแUลอ่ื ส.์Sไ์ปดป. ร้รรับะะสสสาราาทท
สู่�เซลนลิโ์คต์ตนิอเบข้าสไปนแอละงผก่ลอ่ ลใพั หธ้ข์เ้ กอิงดิ ขปบวฏนิกิกิาริ ิรยิ ตาดิ ตส่าา่ รงนๆิโคตตาินมในแรต่า่งล่ กักัายษจณนเะปก็นทา่มีราอขอองกขฤ้อทสรธิุป์ข� 3อขงอ้สาหรลนกัั้้ดน� ัง นๆี้ เช่น่
ทำำ�ให้ก้ ล้า้ ม1.เนื้้ผอ� ลคติ ภลาัณยฑต์ยัาัวสูบหรวดมตทัวััง้ ย ยาัสับบู ยโั้ร�งงหงารนือืรปู กแรบะบตตุ้า่้�งนกๆาทรทที่ ำาำ�ใหงเ้ากิดนกขาอรตงิดตส่่อารมน ิโเคปต็ินน็ ต้น้
แ1บ)่่งฤอทอธิก์�์กฤเรป23ท็ะ..็นธติ ์ุข้�ก(ขส้3a�าบบัอนd ปรวกงdนปนารสiิโรcรกคะาtตะาiตสoริดรเินnกสอภาไา)าดอททรร้รตเกบัสิด(ไฤพกsสดทาต้tา้แรดิรiธพิmน์กชต�่สิิโน่่คูจอ่uดิ(1ตนอจ4lินท์ิ)aื่นติทาnงปๆั้งหทtรเลาsชะงัก)น่ หสเ ภทลเาฮำสักทำ�โชัเรภงวทอีทิาส่นี อ�่ชัยนวา(อ hิทว1กe่าย rเฤาoปลแัทi็นnกัลสธ)ะิษ์าหตพ� ร่ณรฤอ่ทือตก่ีกะโกิ ่อคา รใเครรคหืทมนือ้เำกศ�ำ(ิดาcงสกoาตาcรรนaต์ iเขnดิปeขอ็น)องขงรบระว่านงบกกบาายรปมเดรนยี ษุะวยสก์ไนัาดท้
ปัญหาก•าทรำตำ�ิดลสาารยนบิโครตรินจเุปสุ น็ าปรัญสหื่ �อาทปวั่ โรละกสท้งัาใทนก(ลsมุ่ yผู้ทn่ีลaอpงเtสiพcยาvสeบู sพicบlวe่า)1ทีใ่่นป� 3ลขาอยงปaรxะชoาnกร กทำล�ำ ุ่มในห้จี้ ้เะกิดิ
การกหลลาั่ยง� เสปา็นรสผืู้เ่ส่พ�อปปรระะจาส(าdทailจyำำ�sนmวoนkeมrsา)ก(1ท)ีใ่�่นsจyาnนวaนpคsนeกล่มุ นี้ มเี พยี งรอ้ ยละ 5 ทสี่ ามารถเลกิ เสพยาสบู ได้ (2)
ปลาถวมยาึงกี รแาสมรaาต้วรx•่าดิ ไoSสขมัuาn่ใดัรrชgนข่ทeิโเุกoควหคnตามนนิืGงืทอเeพก่ีเนสnม่ิรพeสเะrผดูงaบิขลlมิ ้ึน’ิตวsมภนหRาัณeกกรฑpืกือาย์oวราา่ยrัtสสเับกบูาไ็ดรยจบ็ัเ้ก้ะสง� ลสเพกกา่ าตดิวาดิรถภรึชงสทาืผ่นวำอ�ละดิำ�กปตอลริดาน่ื ระสยทะสๆาาบรส(รน3ทา-สโิ5าืคท)ง่ตดทใ่ีินา้น่อ�่นห�ชแปก่วลตัางร่่อยปง� ะุบภีอคสัตาอ.ิกพาศากข.ทรอ1มณทง9ีา่ก์ข8่�หาแอ8รลงัล่มตผ้ง� บีิดวู้้ทอสที่ไใดอาคหร้ร้วกนบัก้ามิโกมลาคาัตนตบััรีพ้ินว้คมิินแ�นืพลจิ ืน์ขะฉทไอยัำปงวำ�า่ยใัหงั ้้
มีีปรหิิมลากั กณารสพาร้ืนสืฐ่า่นอ� ขปอรงกะาสรตาดิ ทสตารกชนค้ดิ ้าดงงั อกลยู่่า�ใวนดบังนริ้ีิเวณ synapse มากและนานขึ้น้�
เมื1่ อ�. มีกีาสารรคสืน้ ่่พอ� บปยรีนทะีเ่สฉาพทาะจเำจ�ำ านะจวงน(มspาeกciอficยู่g�ทeี่�nsoytnypaepss) eแลแะตลวั ะรคบั ้า้ (rงeอceยู่p�เปto็น็r sเวubลtาypนeาsน) ทกี่มรี ะแส
ปสั่ รง� อะอสกาทมา จึม2ึง.าถกูกบตูก าดิทกสรส่่บต่อง่าาอรแทในบหรตโิ้สงอ่ค้เนกขกตึอิ้านิิด�น้งรไแ ปขดลเบ้ไฏซะววิลกแนกิ ลาิลกริร์ะิาเยิ์ปมขราาตทา้รักถดิ ้ะกึง้สสง�สวาา่าทรารคนทานนโิ งิโคกตคร่ตล่ต่อ่านิมุ่ ินๆงวใัยกนไอปผา่ืนลจยติ รแะภวถลมัณูทูกะฑัง้อกย์กาาราสรระบูทมตขุาณ้คอ้�์วนงแม์วาัยมลา้รเ้วกขุ่นา้ไกใปจจวะ่กรมา่ ปู รโีภแอะบกาตบาวุส้แะ้ทล�ปาะนใรสแหมนกอ้ควนตงทิกใิาหลง้่มุขม้ ีนอีคง้ี ำ�ำ
2) ฤทธิ์ก์� ดปรขะบสวนากทาร(ตdิดสeาpรนrิโeคsตนิsaท่แีnตtก)ตา่ทงำก�ำ นังใานนช ว่ 2งว ัยลัตัก่างษๆณเปะน็ คสืิ่งอื ท่ีสาคัญตอ่ การวางแนวทางการ
• ทำแ�ำ กห้ไขนป้ัญ้าทหี่่า�เป็็นสารสื่ �อประสาทที่่�จัับกัับตััวรัับ (receptor) เพื่่�อส่่งกระแส
ทปลำรดำ�ะงกาสานราททขำอใำ�หงง3้อาส้. นวมักปกยัลอาาญั วงรรงหตสะลาริดดดา้สกงงัากคกลร้าวลน้ารา่าโิ มทมวคำตตเ�ำรนนิื้ะง้เ�อหปานน็นหกัสลริง่รืทงถู้ ือึง่ีสหพตา่ิษคร่อืญัภอื มัยตสร่แ่วง่ ล่ามกะงทอรๆงั้นัะก ตสแาั่รร่สง�าเรยกปยีตารนอ่ รระรแู้ใ่าสหงลา้กะ้อาทแยวนใัแัยวหลท้วะส้ าจะงมิตกอใกาจรงลขป้สอา้่ฏงว่ ิบมผนตัู้เททนิตีื่ีก้่้วัา�อค่� ใลหวงั ห้หเบผลรชคืุดือุิญพมุ ตก้น่กบั่อจาปามรกนัญัห้ห้น�ยาุๆดุ

ข้อมูลทว่ั ไปเกี่ยวกับการเสพติดสารนโิ คติน รศ.ดร.ภก.อนันต์ ไชยกลุ วัฒนา
วิทยาลัยแพทยศาสตรแ์ ละการสาธารณสขุ

◉ 2462 ◉

• เป็็นสารที่่�เข้้าไปแย่่งตััวรัับ (receptor) โดยเข้้าไปจัับกัับตััวรัับแทนสารสื่่�อ
ประสาทที่�่ร่่างกายสร้้าง เพื่่�อขััดขวางไม่่ให้้สารสื่่�อประสาทไปจัับกัับตััวรัับ ทำำ�ให้้เซลล์์
ประสาทไม่่สามารถอาศััยสารสื่่�อประสาทเพื่่�อส่่งกระแสประสาทได้้ สมอง และอวััยวะ
ต่า่ งๆ จึึงไม่่เกิิดปฏิิกิริ ิิยา เนื่่อ� งจากไม่่มีีกระแสประสาทสั่ง� งานมาถึึง
3) ฤทธิ์์�หลอนประสาท (hallucinogens)
ปรรูั้บั�ร เชระู้่�ค่นส วากาทมราูจอ้้ระ�อสมึอึกกออฤนงึกึเทกหฤ็คธิ็นท์ิ�ใดิ ธนิ์ กลไ�บิปัาดิ ักรกเไษบรดื้ะอณื ้ยิตนุินะ้( เ้Gเ�ปทนดลeรำีีบำ�ีn่ขยย่�ใกeว้อหนrวม้กaัเ้แนูลับหlป็สทI็นฤnลัว่มทภfไจอoปาธาิrง์เพบ�mกกกทีท่ป่ียหรค�่aทวะกลtวก่ีiตoตอ1บุบัิn้ ินคส้ข ุ�ามุoาหนรปูดfรรนูแคะะNิโวบวส่คiว่cาาตบoมนิทเtปตกiิ่nริดอ่ eแะคเ)สตนืว่่า่่สอ�าาทงมรสแทแัีลมั ป่ผะ�่อรัไสัอปม่แรกต่ ลวฤระนงทรกใธัะิน์บั �หบรคละบวบอราับับนม
จริงิ เช่่น เห็็นแสงสีีต่่าง ๆ เมื่�อได้ย้ ิินเสีียงเพลงหรือื ได้ย้ ิินเสีียงเพลงเมื่อ� เห็็นแสงสีีต่า่ ง ๆ
หรืือรู้ �สึ กภตัาวั วลกอารยณสู์ตูงิดจสาารกนพิโืค้้�นตนิเปเป็็นน็ ตเ้ห้นตผุ ลหลักทท่ี าให้ผู้ที่เสพผลติ ภัณฑ์ยาสูบไมส่ ามารถเลิกเสพได้ สง่ ผล
2 .ทCD2oาe.ใnp2หsa้เerกภtqิดmาuโจeรeวาคnnะกแtcพลeoแึ่ะsf�ง่งภ่oHพ่มาfุeวุมาSaะmlขแt(hทอodรkaงกeinnอซpdgงอ้ :eนคH์Nตun์กi่าmcาdงoaรๆetniอnตnSeนาcมeาArมมevdาัi)cdัยโeiด(cโs1tยล5i(oใ1)กน)nปไท:ดีี่Aค้อ�่ชี้.ธR�ใศิบeห.้าp1้เยo9หก็r8ลt็น8ไวoก่มfแ่าวีสtลิาh่ะร่e�งผสทลSาี่รuก�่เชrรกีg่ือะ่e่�ยท“oวบTnขตh้G่อ้อeรeงH่าnใงeeนกarาalกยtlhาเ(มUรอื่ พ.Sไิด.ิจ้รบัาสราณร าว่่า
ผู้�ในดโิ คเปต็นิ ็นผเูข้้า้�ตไิปิดแสลาะผรลเลสพั พธข์ติอิดงขจบวะนต้ก้อารงตมีดิ ีสส่าว่ รนนปิโครตะนิ ใกนอรา่บงกหาลยัักจอนเยปู่ �น็ 2ท ม่ี ปาขรอะงกขอ้าสรร ุปคื3ือ ขสอ้ าหรลทกัี่ด่ใ� ชัง้น้เ้ีป็็นสาร
ออกฤทธิ์1�ต.่อ่ ผจลิติ ติ ปภัณรฑะย์สาาสทูบร(วpมทsyงั้ ยcาhสบูoโaรงcงtาiนvรeูปแsบuบbตs่าtงaๆnทcี่ทeา)ใหแ้เลกิดะกภาราตวิดะสพาึ่ร่ง�นพโิ คาต ิน(dependence)
ดแัพังกทลย่์า่ ์ ซวึ่แง่�32กร..ลา้ะ้วรกขส(บaวาบับิdรบวกนิdนินากiิจิโcรกคาtตฉาiตรัoดิรัยวินnกสิไภา)านิดรริาร้จติเับสวิดฉพกัะสยัาตาพรึดิรโ่พ่รน�งชสิคนโิพคูจดิ าตน(อd ินท์ ่ืน(ทiาadงๆ้ังgหทeเnลาชpงักoน่ หeเภsลเnฮtสกั iโdัชเcรภวอe)ทิส นีทnชัยี่วา(cเ่� hิปทวe็e่ายน็r)เาoปแแiเ็นnลปหส)็ะา็นลหพร่รงฤ่กทอืตอกี่า้โกิร่อา้ครวใเงรคหิอมินน้เิิกศงิ จิ(ิดาใcสนฉกoัตายัcทรรaภต์าiเnดิปงาeขส็นย)อขาใงบตกร้วา่ ลบ้ นงมกีกรีิาาิบอยรมยเทูด่น�ยีท 2ุษว ายกร์ไงันะดกบ้ าบร
ที่่ม�ปีีญักหาารกใาชร้้อติดยู่ส�อารย่น่าโิ งคแตินพเปร่น็่หปลญั าหยา ทรวั่ ะโลบกบทัง้แในรกกล ุม่คืผอื ู้ที่ลกอางรเวสิพินยิาจิ สฉูบััยพรบะวบ่า บ1 ใTนh3eขอTงeปnระtชhากRรeกลvุ่มisนiีจ้oะn of
thกeลาiยnเปte็นผrnู้เสaพtปiรoะnจาal(dCaillyassmsiofikcearst)io(1)nในoจาfนDวนisคeนaกลsมุ่eนs้ี มaีเพnียdงร้อยละ 5 ท่สี ามารถเลกิ เสพยาสบู ได้ (2)
Hแลeถวมาึงะกีaรแาอlสีมรtีากตว้hรา่ดิรไSสPะมuาใ่บrรrชogนท่บeิโbุกoคหคlnตeนนนิึ่G่mทเง� eพี่เคสn่มิืsพือeสrผหงูกaขลlรานึ้’ิตืรsอื มภวRาัณิIeกนิCฑิpกจิDย์oวา่าฉr-ัtสส1ัยูบาไ0ดรรจเ้กะะสเลเพบปกา่ ็ติดวบน็ ิดถภรึชงาDผนวะละiดิบaกตอgรบิด่นื ะnสกทๆาoบรา(นsร3ท-วtิโ5าคิ)iงcินตดิในิา้นจิaนชnฉแกั่วตัยdางอ่ ยปโุบภรSี คตัาคt.ิกพaศทาีข.t่ร�ใ่อ1iณsชง9้tก์ข8โ้ iาอดc8รงaยมตผlบีดิอู้ทสทMี่ไงดาคคร้รa์วนับ์กาnิโกมาคuาตรตรaีพินอวlิมนิแนพoลิจา์ขะฉมfอัยัMงวัย่าโeลnก-
taหlลdกั กisาoรพd้ืนeฐrาsน,ขอ4งtกhารeตdิด.สา(รrชeนvดิ isดeงั กdล)่าวหดรังือืน้ี DSM-V เป็น็ ระบบการวิินิจิ ฉััยและแบ่ง่ ประเภท
ของโรคท1.างกจิาิตรคเว้นชพ บทยี่ีน�่จัทัด่เี ฉทำพำ�าขะึ้เ�้นจาโะดจยงส(sมpeาcคifมicจิgeิตnแoพtyทpeย์sอ์) แเมลระิตกิ วัันัรับ ซ(ึr่e�่งcใชe้p้กัtันorแsพubร่tห่ypลeาs)ยทใ่ีมนี หลาย
ปมีีทรั้้ะ�งเสท่่วศนทร2ี.ว่�่คมบตกลถาิด้ทึ้ารสงึบยตาปากอรทรันบตันะิโส่อคนแเกตทอลาินงรศไะแขดไลแบ้ไทะววตกแยนกาล กระกตาเ่มขรา่าาต้ารงกถดิวกกงึิสัสวนิาันิา่าร จิรคนสนนฉิโ่ัิโคกัยค่วตลจตนิน่มุำนิ �ำวหใัยแนลอผันืน่ักลกติเรกโภวรมณัณคทฑฑเั้งย์์กกี์ใา่า�่ยนสรูบวทกขกาาัคอบัรวงววาสิัยมินารเิขรุน่ิจ้าเฉใจสัจะัยพรมแูปโีตแอติ่ดิบก่ลบาขะสแอทขล้งาะ้อใทแัห้จ้นง�้คะวสนทมกอีาีลลงงำุ่มขำ�รนอดะง้ีัับบทบี่�่
แตกต่่างกัันโขดบวยน กICารDติด-1สา0ร นมีโิ ีคหตลินัทักแี่ เตกกณต่าฑง์ก์ใันนใกนชา่วรงววิัยินิติจ่างฉัๆัยภเปาน็ วสะงิ่ ทพึ่่ีส่ง�าพคัญาต ่อ6กาขร้วอ้ า งสแ่นว่ วนท างDกSารM-V มีี
หลักั เกณฑ์ก์ แากรไ้วขิปนิ ัญิจิ หฉาัยั ภาวะพึ่่ง� พา 7 ข้อ้ โดยทั้้ง� 2 ระบบมีีหลักั เกณฑ์ว์ ่า่ ผู้้�ป่ว่ ยจะมีีอาการ
ใไนด้ ้ขท้ั้อ้ ้�งในดี้้ �ก3็ส.็ไาด้มกกป้ าาาแัญรรรตหตสถ่ารดิ่ตสด้้าสร้องังาคุกรงวปุลนมาี่าิโีเมอวคพืตต่า่รอ�นิ กะเเหปาปนรน็รีักสอีริง่ยยทถู้บ่า่งึ่ีสเพงาทิษคตี่ีญัำภ��ำยยับรแ3วไลมดะ้ขท้ ้ออ้ดง้ัันัก ังตาจึนรรีึ้างเ้�รยจ(ียตตะนอ่ ารสรร้แูา่างลามกะงาาแทรยีน่ถแ่�วล2วทะิ)าจนิงิติกิจใาจรฉขัปัยอฏวงิบ่ผ่าตัู้ทมิตีี่กีวัอาใลหางั ห้กเผลาชดุ รญิ พภก้นบัาจปวากัญะหพึ่า่ง� พา

ขอ้ มลู ทั่วไปเก่ยี วกับการเสพตดิ สารนโิ คติน รศ.ดร.ภก.อนันต์ ไชยกุลวัฒนา
วิทยาลัยแพทยศาสตรแ์ ละการสาธารณสขุ

◉ ◉4236

ตารางที่ 2 การวินิจฉัยภาวะพ่งึ พา (Dependence) ผ่านเกณฑ์ ICD-10 และ DSM-V (16)

ICD-10 DSM-V

1. มีความตอ้ งการหรอื ความรสู้ กึ ท่ีรุนแรงใน 1. มีความตอ้ งการใช้สารนนั้ ตลอดเวลา ไมส่ ามารถ

การท่จี ะไปเสพสารซา้ ๆ หยุดหรือควบคมุ การใช้ได้

2. มคี วามยากลาบากในการควบคมุ พฤตกิ รรม 2. มกี ารใชส้ ารในปรมิ าณหรือระยะเวลาทมี่ ากกว่าที่

การใช้สารในแง่ของการเริ่มไปใช้ การหยุด บทต3ท.้งั ่ี ใ1มจีอไาวก้ ารถอนพิษยา
หรือระดับของการใชส้ าร
3. มีอาการถอนพษิ ยา/ ดอ้ื ยา ขอ้ มูลทัว่ ไปเก่ีย4ว.กดบั ้ือสยาารนโิ คติน
4. ใช้เวลามากขนึ้ เพ่ือท่ีจะไปห(GาสeาnรeมrาaเlสพInforma5t.ioใชnเ้ วoลfาอNยicา่ oงมtiาnกeก)ับการหาสารนนั้ มา (เชน่ ไป

หรอื ใช้เวลามากขนึ้ ในระยะทฟ่ี น้ื จากฤทธ์ิยา พบแพทยห์ ลายแห่ง หรือเดินทางไกล) หรอื ใชเ้ วลา

5. ไมภเ่ อาาวใกจาใรสณ่ในต์ เิดรส่ือางรสนนิโคกุ ตสนิ นเปาน็นเหหตรผุ ือลเหรลอ่ื กั งททท่ี ่ี าให้ผู้ทในี่เสกพาผรลฟติ ืน้ภตัณัวฑจ์ยาากสฤบู ทไมธ่ส์ิยาามารถเลกิ เสพได้ ส่งผล

ทาใหเ้ นกิด่าสโรนคใแจลอะน่ืภๆาวะมแาทกรขก้ึนซเอ้ รนอ่ื ตยา่ ๆง ๆตามมา โดยในปี ค.6ศ.. 1ต9้อ8ง8งดมหีวารรอื สลารดชกือ่ จิ ก“TรhรeมทHาeงaสltงัhคม การงานหรือ
C6o.nseยqงั uคeงnใชceส้ sารoเfสSพmตoิดkตin่อgไ:ปNแicมoว้tiา่nจeะAมdีปdญั icหtioาn: A Rกeาpรoเงrนิt oเพf ิม่thขeนึ้ Sอurันgเeนoือ่nงGจeาnกeกrาaรl ใ(ชU้ส.Sา.ร
DepaอrtันmตeรnาtยoจfาHกeสaาltรh and Human Services (1) ได้อธ7ิบ.ายยังกใลชไ้สกาแรลแะผมล้ทกรราะบทวบ่าตจอ่ ะรทา่ งากใาหยเ้ กมดิื่อไปดญั ้รบั หสาาทราง
นิโคตินเข้าไปและผลลัพธ์ของขบวนการตดิ สารนโิ คตนิ ในร่ารงกา่ างยกาจยนหเปร็นือทจมี่ ติ าใขจองขอ้ สรุป 3 ข้อหลัก ดังนี้

1. ผลติ ภัณฑ์ยาสูบรวมทงั้ ยาสูบโรงงานรูปแบบต่าง ๆ ทท่ี าใหเ้ กดิ การติดสารนิโคติน

ทโด้งั ยIอCงDค-1์กจ0าารกแอ32กล..นาะารก(ขสมaDอาบบั dัยรSธวกdนโMินบาลiิโcรกคา-กtตาViยตoแดิรินค(nกสล1ไา)6าวะด)รราร้จทตเมับสาดิาพกหกใสาหตาแมริดร้สนพานชายวสิโินมควจูขดิ าตนินออรนิท์ิจน่ืงถทาฉคองๆ้ังัยหาธทอเวิบลาช่างกัาา่นหกเยภลเdาหฮสักรeโลัชเภรpภวกัอาeิทสเนี วกัชnยะวณา(dhิทพวeeฑ่ายึ่งnrเา์ขพoปcแอiน็าneลงส)ะ(ภาใหพdรนารฤeทวือตpกี่Lะโิก่อeคeพรใเnxรค่งึหidมพcน้เกศoeา(ดิาnnไcสกดocตาo้ดceรรafัง)ต์ iเนnAดิใปeน้ีขl็นc)อรขoงะบรhบวา่ oนงบกlกกาaาายรnรมเdดจนยี าุษDวแยกrน์ไuันดกg้ โTรeคtขmองs
ปญั ห2า.ก2า.2รต.1ิดสคาวรานมโิ คตต้อนิ งเกปาน็ รปเสัญพหาท่ัวโลกทั้งในกลมุ่ ผูท้ ี่ลองเสพยาสูบ พบว่า 1 ใน 3 ของประชากรกลุม่ นจ้ี ะ
กลายเมเป่ือ็นพผิจู้เสาพรปณระาจหาล(ักdaเกilyณsฑm์ขoอkeงrsIC) (D1)-ใ1น0จาแนลวะนคDนSกMล่มุ -Vน้ี มแีเลพะยี กงราอ้ รยอลธะิบ5าทยส่ีเกามี่ยาวรกถเับลกิ เาสรพเยสาพสตบู ิไดดโ้ (ด2)ยองค์กร

อนามถัยึงแโมล้วกา่ ไ(7ม)ใ่ สช่ทามกุ คานรถที่สเสรพุปผไลดิต้วภ่าณั ภฑา์ยวาสะูบพจ่ึงะพเกาิดจภะาตว้อะตงดิปสราารกนฏิโคอตานิ กแาตร่อขุบอัตงกิคาวราณมข์ ตอ้องผงู้กที่ไาดร้รเับสกพารกวลนิ ่าจิ วฉคยั วือ่า เป็นกลุ่ม
อากามรกี ทาารตงจดิ สิตารพนฤโิ คตติกินรเรพม่มิ สหูงรขือ้ึนมปาฏกิกกิรวา่ิยสาาขรอเสงพรตะิดบชบนปดิ อรน่ืะสๆา(ท3-ท5)่ีมใีคนวชาว่ มงปตี ้อค.งศก.า1ร9ห88รอื มคีบวทาคมวรามู้สตึกีพรมิุนพแ์ขรองงในการที่จะ
เคคสววพาบสมควหาราุมลรู้สรกัรซสึกกะ้าาไาดรมรๆับSพ1่ดอuข.นื้ี ยrมอฐg่าบกาีคeงงนาทoกวเรขปบnาาคอามรน็น้Gงทใยรพกeชตะาาnบ้ส่อรกยeยกาตละrีนารaิดหารทlส’ขบมรีเ่าsฉบอืารีกพRวชกยาeานนใ่าระpกนิดงใเoาจดเชกรรrางั้สtาต้ือะกราไิดจรลดรคสงงั่า้กใาวว(นลรแsบา่ดนpปลวคงัeิโะรถนคุมcิมบึงต้ีiพfผาินาicลฤณงกคgตหรeริกะnร้ังรทoืกอรบt็ไรมyทมะpกา่สยeงาาsะดรม)า้เใวแนาชลลรก้สะถาาาตยตทรัวภ้า่ีมรใานาับนพทกแข(ากrองeนวง่ขcกไ่าeอดาทpงร้ t่ีกตตเoพิดา้ังrรสอ่ืใsจเาใuรรหไb่ิมนวร้t้ิโใyูส้คจชpึกตะ้eกดินสsาีหแ)มรลทรัคหะี่มอื รยีเใพุดจอ่ื หหหยรลุดือบหกหรานือรี
แก้ไขการใช้ส2า. รอกายร่าตงอยบาสกนลอางบแลาะกกมาารกเขช้าถีวึงิตสขารอนงิโผคู้เตสนิ พในจผะลถติ ูกภคัณรฑอย์ บางสาบู โขดอยงกวยัารรุ่นใชจ้สะามรีโอใกชา้เสวทลาาใหน้คานนกขลึ้นมุ่ เนพ้ี ่ือท่ีจะหา
สารมาเสพ ไม่ทาตกิดิจสากรรนริโมคตอนิื่นไหดไ้รวือแภละามวาะกหกนวา่้ คทน่ี ไกมล่เมุ อวายั ใอจืน่ ใสรว่ในมทเรัง้ ่ือกางรสทนาุกควสานมาเขนา้ หใจรรือปู เแรบื่อบงแทลี่นะ่าแสนนวทใจางอขื่นองๆมากขึ้น

เรื่อย ๆจนงดหรือขลบดวนกกจิ ากรรตรดิ มสทารานงิโสคังตคนิ มที่แกตากรตง่าางนกันหในรชอื ่วกงาวรัยบตัน่างเทๆงิ เอป่นื ็ สทง่ิ ท้งั แี่สสาคดัญงคต่อวกามารตวงั้าใงจแแนนวท่วาแงนก่ทารี่จะรับสารนั้น

แก้ไขปัญหา

3. การสร้างความตระหนักรถู้ งึ พิษภัยและอนั ตรายตอ่ รา่ งกายและจติ ใจของผู้ที่กาลังเผชิญกบั ปญั หา

ขอ้ มลู ทั่วไปเกยี่ วกบั กปกาัญารรหตเาดิสดสพังาตกริดลนสา่ิโาวครตนินโิ เคปตน็ ินสิ่งท่ีสาคญั รวมทัง้ การเรียนรูแ้ ละแนวทางการปฏบิ รัตศติ .ัวดใรห.ภห้ กล.ุดอพนน้ันจตา์ ไกชยกุลวัฒนา
วิทยาลัยแพทยศาสตร์และการสาธารณสขุ

ข้อมลู ทวั่ ไปเก่ียวกบั การเสพติดสารนิโคติน 44 รศ.ดร.ภก.อนันต์ ไชยกุลวฒั นา

วิทยาลยั แพทยศาสตรแ์ ละการสาธารณสุข

◉ 2464 ◉

เกอื บทกุ วถิ ที างและยังคงใชส้ ารเสพติดตอ่ ไป แม้วา่ จะมีปญั หาอันตรายจากสารและทราบวา่ จะทาให้เกิดปัญหา

ทางร่างกายหรอื จติ ใจ

2.2.2.2 อาการถอนยา (withdrawal)

อาการถอนยาหรอื อาการขาดยา คอื กลมุ่ อาการของโรคที่มีการผนั แปรและมีหลายระดับความรุนแรง

ซึ่งเกดิ ขึ้นเม่ือหยดุ หรอื ลดการใช้สารออกฤทธติ์ ่อจิตประสาททเ่ี สพมาซ้า ๆ มกั เกดิ ข้ึนกับการใช้ขนาดยาท่ีสูงมา

เปน็ เวลานาน อาการของโรคจะมอี าการทางร่างกาย ท้งั น้ี อาการถอนยาเป็นเคร่อื งบง่ ชีข้ องภาวะพึ่งพา (17)

อาการถอนยาเกิดขึ้น เนื่องจากเมื่อหยุดหรือลดกาบรทใทช้สี่ 1าร ระบบประสาทจะขาดสารสื่อประสาทมา
กระตุ้นก่อให้เกิดอาการเรียกร้อง (craving) โขดอ้ ยมแูลสทด่ัวงไอปาเกกาี่ยรวทกาับงสรา่ารงนกโิาคยตติน่าง ๆตามแต่ละชนิดของสารสื่อ
ดปารเะนสนิ าโทรคทข่ีขอางดอไาปกาซรึ่งถเปอน็นยอาามกีเาวรลทาี่ทตี่จรงากกััดน(ขGแ้าeลมnะกเeกับrี่ยaอวlาพกInนัาfรกoทบั rี่mเชกนิaดดิ tขiขo้ึนอnจงาสoกาfรฤแNทลiธcะิ์ขoขอtนiงnาสeดา)ยรานทั้นี่ใรชะก้ ย่อะนเกรา่ิมรตห้นยดุ แหลระือกลาดร

การใช้สารอาอกาการาถรโอภดนายวยทกาัว่าจรไาปณกจ์ตสะดิ ามสราลี กรักนลษโิุ่มคณฝตะ่ินนิ เเปป(oน็็นpเอหiาoตกผุidาล)รหทซลา่ึักงงเทปจ่ีทติ็นาใสเหชาผ้ ร่นู้ทกี่เวดสติพปกผรกละิตังสวภาลัณทฑซขย์ึม้ึนาเกสศับบูรไา้รมะ่สเยปาะม็นเาตวร้นลถเาลกกิ าเสรพอไอดก้ สฤง่ ทผธล์ิ และ

ปริมาณสาทรากใลหุ่ม้เกฝิดิ่นโรทคี่เแสลพะภปารวะะจแาทรเกชซ่นอ้ นเฮตโา่ รงอๆีนตมามีฤมทาธโ์ิสดั้นยใแนลปะี มค.ีอศา. ก19า8ร8ถอมนวี ายราสเากริดช่ือขน้ึ “หThลeังH8eชal่ัวthโมงหลังเสพครง้ั
สปช่วัุดวโดทมข้างย้อจะมหเปีอนDCนา็นoโิeาคกnpวตตsาaสะินerรั่นคtqเนmขรu1ข้้าาวิe.eไมนกnปnูกลลtผcแeนลุกา้ลosติมะf้าตภผoตเHนลาัณfาeลมอื้Sไaฑพัหmดแl์ยtธ้ลลวhาo์ขยสะเkอaนูบตอinงnื่อระาขdgวงกบ:คมHจวารทNuานรวิ ั้งiกmกวcทยoกาิงaาี่ทรtเาสniวตอ้nรูบียิดงSeผโสนeรลAแางrvิตรงdหมiานcdนอ้งนิโeiุด้าาcครsตtกหปูตi(oาานิ1แง)nมรบิใดไน:ถาดบAรคอก้อตา่ นลธเ่าRงกบิง่ืกนสeินาาpๆาไยยสไoรกทปกr้จลtอ่ีทลนไoเาากุ่มเหใปfเแหฝจงtน็ลเ้hีิ่นย่ือกทะeนอจดิผ่ีมะกลอSาทขาuกไกมร้ออrรมgตะอ่งงeาิดขทนัรoกสอ้บ่วตnาสตงหรรรGอ่ นาุปหารeิโยวา่ลnค3ถงัeตงจกึงขจrนิ าาชaอ้ ายมlีวหกเ(ิตมลUผปื่อัก.่าวSแไนดด.ดตัง้รไก่อนับปลา้ีส้จา2ามรท4เา-น2ให้ือ8้
รู้สึกทรมานอย่างม2า. กสสา่งรผนลิโคใตหนิ ้เไกดิดร้ พับกฤาตริกพริสรจู มนแท์ าสงวหงลหักาเภสสาชัรวเสทิ พยาแวล่าะเปทน็ าสใาหร้เทกี่กดิ ่อกใหา้เรกใดิ ชก้สาารรตเดิ กขนิ อขงรนา่ างกดาจยนมถนึงุษแยกไ์ ด่ช้ วี ติ
ได้ (addiction)
อาการถอ3น. ยขาบจวานกกสารากรากรรตะิดตสาุ้นรปนิโรคะตสินาททง้ั ทเาชง่นหลกักลเภุ่มสแชั อวิทมยเาฟแตลาะพมฤีนตกิโครรเมคศนาสเตปร็น์ เตป้นน็ ขทบวานใหกา้นรอเดนียไวมกัน่หลับ
ซึมเศร้า อ่อนล้า เซ่ือกงับซกึมารอตาดิ กสาารรเดสพังตกดิลช่านวิดสอ่วน่ื นๆใหเชญน่ ่จเะฮโเรปอ็นนี อ(hาeกrาoรinช)่ัวหครรอื าโควเคแนต(่อcoาcจaมinีภeา) วะซึมเศร้าจนเป็น
สอาันรตกรราะยตตอุน้ อ่าถมกปปชึงกลกีญั แราาวีาหมยระิตราตเว้สถไปก่าดิดาา็นอไสทม้รผนาดต่ใู้เรชยสดิงันท่นพสาิโุกาคจปั้นครตารนนินะอกโิทจเาคสพาี่เกตสา่มิ (าินพรdสรเกผงูaปถขลiลl็นอนึ้yิต่อปนมภsมัญายณัmปกหาฑoกราจ์ยkวทะาeา่าัว่กสrสสโsสาบูลา)รทากจ(1เรทะมส)กเ้งัใพีหกนใดตนิดลจปิดภกาาชราลนยนะวมุ่วละดิสผนัตกอู้ทาคิด่นืษท่ีลนสอณสกๆางลว่ระเ(มุ่นนส3-นโิพ5ไกค)้ีดยลมตา้ใแาีเนินสพกงชบู แียจ่ ่วงตสะพงร่อั่นปเบ้อหุบีเยวคัต็นท่าล.ิกไศ้ะา1าด.ร5้เชใ1ณหน9ัดทข์8ง่ีสเ3อ่ื8จอาขงนมอมผอากอบีู้ทงรวทปกี่ไถด่าครเลอร้วะวับิกิชตาาเกมากกสกาตาพกรรีพรวยักงถิมนิาลวพอสิจุ่มลบู์ขนฉนอไยักย้ีจดงวะรา้่า(ะ2จ)วากน
กระวาย ซวมึ าเรศสราา้ร คSuลrืน่geไสon้ อGาeเจnียeนralร’sูส้ Rกึ eไมpo่สrบtาไยด้กอล่า่อวนถเึงพผลลกียรปะทวบดทกาลง้าดมา้ นเนกอ้ืายภกาลพา้ ขมอเนงก้อื ากรตริดะสตากุ รนเปโิ คน็ ตตินะแคละริวที่ท้อง
ชกั การรบั หรล้บู ักิดกเาบรอืพน้ื ฐปานรขะอสงากทาสรตมั ิดผสัสาผริชดนเพิดี้ดยังนกลร่าีเวฟดลังกนซ้ี ไ์ ว และหัวใจเตน้ เรว็ จนเสียชีวิตได้ อาการถอนยาจะเร่ิม

ข้ึนเม่ือใดนั้นข้ึนก1ับ.ชนกาิดรสคา้นรพปบรยิมีนทาณเี่ ฉพทาี่เะสเพจาปะรจงะจ(sาpแeลciะficระgeยnะoกtาypรeอsอ)กแฤละทตธัว์ิขรับอง(rสeาcรepอtoากr sาuรbเรty่ิมpตeั้งs)แทตมี่ ่ ี12 -16
ชั่วโมง ถ้าเสพสารท่ีออบกทบฤาททธต์ิสอ่ ้ันกจารนขถบึงวน7ก-า1ร0ติดวสันารสน่วิโนคตในินรายท่ีมีอาการถอนสารกล่อมประสาทเฉียบพลันจะมี
ความเส่ีย2อง.าท2ก่ีเ.2การ.ิด3ดกอ้ือา2ยาร.กชาาักตกขแครแกบาดิอืดรบ้ไสวกื้อขตนาบาปอยรกแรนบัญาาลกิโสรหคดรตนาตนปิดอินสดงฏไแาม์ดกิ รล้ไานิระวลิยิโกแคาาลตรต(ะินgเอมขrทาบa้าี่แกถnสตกึงdนสกวา่าอตmรค่างนนงตaกิโก่อlคัน)ลตขใุ่มนินนวหใชาัยนร่วดอผงอื ข่ืนวลเอัยกติ รตงภดิวา่สมัณองาทาฑรๆ้งัก์ยกาเา(าปปรสร็นลูบรทสงิมขาิง่แคอาทดวณงี่สวางาขยัมใคนรอเขญัุ่นง้า2สตใจ4จ่อาะรรกมชปู)าีโ่วัแรอซโวบกมง่ึาบาจงงสแแะหทลนเลาะกวใังแทดิหเนาสข้คงวพนนึ้ กทกคกาาลรรับงมุ่ขั้งกนอลางี้่ารสใุดช้
สารที่ต่อเน่ือง โดย3ต.อ้ งกเาพรม่ิสรขา้ นงาคดวาขมอตงรสะาหรนเักพรอื่ ู้ถใงึ หพไ้ ษิ ดภ้ฤยั ทแธลิ์เะทอ่านั ทตี่ไรดาจ้ยตาอก่ รขา่ นงกาาดยขแอลงะสจาติ รใจขขนอางดผเู้ทดี่กิมาทลงั่นี เ้อผชยญิ กกวับ่าปัญหา

ขอ้ มูลทัว่ ไปเก่ียวกบั การเสกปพาญั รตหติดาดิสดสางั ารกรนลนโิ า่คิโวคตตินินเป็นส่งิ ที่สาคญั รวมทง้ั การเรยี นรู้และแนวทางการรศป.ฏดิบร.ัตภติ กวั .อใหนห้ันลตดุ์ ไพช้นยจกาุลกวฒั นา
วิทยาลัยแพทยศาสตรแ์ ละการสาธารณสขุ

ขอ้ มูลทวั่ ไปเกีย่ วกบั การเสพติดสารนิโคติน 45 รศ.ดร.ภก.อนันต์ ไชยกลุ วฒั นา
วิทยาลยั แพทยศาสตร์และการสาธารณสขุ
◉ ◉4256

พัฒนาการของการดื้อยาเกิดขึ้นท้ังเน่ืองจากสภาวะทางกายภาพและสภาวะทางจิตซึง่ เกดิ กบั รา่ งกาย

พฤติกรรมและจิตใจ ในส่วนของสภาวะทางรา่ งกายน้ัน กระบวนการเผาผลาญสาร (metabolism) และการด้ือ

ยาทเ่ี ซลลป์ ระสาทจะเกิดขึ้น โดยรา่ งกายจะลดการดูดซึมสาร เพมิ่ อตั ราการเผาผลาญสาร และเพมิ่ การขับสาร

ออกอย่างฉับพลัน ในส่วนของการดื้อยาท่ีเซลล์ประสาทนั้น ความไวต่อสารที่บริเวณตัวรับ (receptor) ของ

ระบบประสาทส่วนกลางจะลดลง กลา่ วคอื เมอ่ื สารสอื่ ประสาทหล่งั ออกมาเนื่องจากฤทธิ์ของสารออกฤทธ์ิต่อ

จิตประสาทเป็นจานวนมากในระยะเวลาอันสั้น ส่งผลให้ตัวรับ (receptor) คุ้นชินต่อสภาวะเช่นนั้น ในระยะ

ต่อไปตัวรับ (receptor) จะไม่ทางานจนกว่าจะมีสารบสทื่อปทรี่ 1ะสาทจานวนมากมากระตุ้นเสียก่อน ผู้เสพสารจึง
ตอ้ งเพิ่มปริมาณสารขึน้ เรอื่ ยๆเพ่ือใหไ้ ด้ฤทขธ้อิข์ มอลู งทสา่ัวรไตปาเกมีย่ทว่ตี ก้อับงกสาารรน(1โิ 8ค) ติน
ผลของกพารฤเตปกิ ลา่ียรณนแข์ ปอลงกงาสร่ิงดแือ้วยดาลค้อือม(Gกอาeารnกเeปาrรลaดี่ยlื้อนInยแปาfoทลr่ีรงmตุนอ่aแผtรiลงoสขnาอมoงสาfราNรถiเเcหกoมิดtือขinน้ึนeทไ)ด่เี ก้อิดยข่า้นึ งกรวับดผเลรข็วอทงก้ังนารี้กเารรยี ปนรรับู้หตรือัว

‘ชก่ัวาครรไาววตตอ่ ่อสผาภรล’ขาวอซก่งึงาหสรามณรา์ตจยดิ ะถสเงึากปริดนฏขิโิกค้ึนติรไนิยิ ดเา้แปตม็น่อเม้ สหีกาตารผุ รทลให่เี ชพล้สม่ิักาทขร่ทีน้ึ เาพเใมยีห่ือง้ผใคู้ทชรี่เส้สั้งาพเรดผซียล้าิตวภสัณ่วฑนย์ อาาสกูบาไมรส่ทาี่ตมรางรขถเ้าลมกิ กเสับพกไดา้รสด่งื้อผลยาเรียกกว่า

2.2.3ทาผใลหเ้รกา้ ิดยโตรค่อแตลัวะบภาคุ วคะลแทแรลกะซส้อังนคตม่าง ๆตามมา โดยในปี ค.ศ. 1988 มวี ารสารช่อื “The Health
ตอ่งาคง์กCDนๆาoโิeเรคกnpอตคี่sยaินeนrณวtqเาmกขะu1มา้ับกe.eไัยnสปnรโtผรcาแลeลมรลoกsิตะเfกสภผoHา(พWลัณfรeลผตSaฑHพัmlู้เิด์ยtชOธhาแo์ขี่ยสkลอaTนูบinงnะeชรขdgสcวาบ:hมาญHวรทNnuนดอั้งiimกcc้ายอoาaนaารกtlสnสiตnฤูบRาิดSeทโรeสeรเAธาpงrสvรงิ์dตoพiานcd่อrนิโeตitcจครsิดtSูปติตi(oขeิน1แป)nอบrใไรนi:งeดบะAรอ้อsต่าสง)ธ่าRงาคิบงกขeท์กาาpๆึ้นยยาoมกเทรrจพลtาที่อนไเื่อoานกพเใเปfแาหป่ือt็นมลเ้h็นรกทะัยeวดิแผ่มีโบกลSลานขาuกรกวรอrรววgตะงมไeินิดขทดคoส้อิจบ้จnวาสฉตดั รารG่อัยทนมปุ รeใิโาเา่นnค3หชงeตกก็ุดนขrนิ าาa้อรขยรlหาอเก(ยมลUงางื่อกั ผ.าหSไู้เดดน.ชนงัร้ ที่ยนดบั าวี้สนงชาโเราทยญบคนใานยิคเกขราออ่ื รงง
ควบคุมสารด2ัง.กลส่าาวรแนลิโคะตเปินไน็ ดแร้ หับกลาง่ รคพวิสาูจมนร์ทสู้ าางหหรลับกั เผภูท้ ส่ีตัชว้อิทงยกาาวร่าคเป้นน็ คสวาา้ รขท้อีก่ ม่อใูลหเ้กเก่ียดิ วกการบั ตสิดาขรอเงสรพ่างตกดิ าย(ม19น) ษุ ยไ์ ด้
ในชุดรา(ยadงdานictทioาnง)เทคนคิ ขององค์การอนามัยโลกดังกล่าว มีการกาหนดบทนยิ ามของสารเสพติดและ
สารออกฤท3ธ.์ิต่อขจบิตวนปกราะรกสาารทตซิดสึ่งาครวนาิโคมตหินมทาง้ั ทยาสง่วหนลักหเนภสึ่งชัไวดิท้ถยูการแวละบพรฤวตมิกไรวร้ใมนศาสLตeรx์ iเcปo็นnขบoวfนAกlาcรoเดhียoวlกนัand Drug
Terms กลา่ วคือกคับวกาามรตติด้อสงากราเสรพเสตพดิ ชอนาดิ กอานื่ รๆดือ้ เชย่นาแเฮลโะรออนีาก(hารeถroอinน)ยหารดอื ังโกคเลค่านวไ(cวo้แcลa้วinขe้า)งตน้ อย่างไรก็ตาม
มตท้อีนางงิยเกทถกมปา่อึงลมกีญัคใแาาขนหหมยรอคิา้เตเว้ ปกกา่งิดขาน็ดิไสสอมรผอาางต่ใู้เรันชรอสิดนท่เตงพสิโสกุคาครปพครก์ตารนนตยินะาโิทจรติเดคพาี่อเ่อตอส่ิมน(บินีพกdสาเุคผงูสaปมขลiค่วlน็ ัย้ึนyิตลนปโมภแsลญัทาณัmลกกี่หไฑะoมกหาส์ยkวท่ไลeาัง่าด่ัวาrสสคโ้ถsยูบลาม)ูกฉรกจ(1เร(บทะส)6ะเ,ั้งใพับ7กนใบ,ต1ไนดิ จ1ดุใดิภก)าน้กชาลนนวาุ่มวLะหิดผนeตอู้ทนคxดิ่ืน่ีลนดiสcอกอๆาoงลร้าเn(มุ่นส3ง-นโิพ5อoค)ี้ยงิ มตfเาใเีนิปนAสพชน็บูlแียcว่ ลงตoพงรอ่กัปบh้อุบษียวoคตั า่ณลl.ิกศะ1ะaา.ร5nหใ1ณนd9นทข์8ส่ี3ง่ึ Dอ8ขาขงrมอมผuอาบีงู้ทงgรสทป่ไีถTดาครเลร้รeะวับิกเชาrสmเกมาสพกาตพsรรีตพวยกแิมิดนิาลพตดสจิุ่มบูข์่ว้ฉในนอไยัย้ีจดงวชคะ้่า(ุอื2ด) รสาายรงนาัน้น

วารสปาัญร หSuาrสgeุขoภnาพGทenสี่ eมั rพalัน’sธR์กeับpกoาrtรใไชดส้ก้ ลา่ารวใถนึงทผาลงกทระี่ผทดิ บทไดาแ้งดก้า่ นตกับาอยักภาเสพบขอตงกิดาเรชตอ้ื ดิ แสลาะรนเลิโคอื ตดินเปแลน็ ะพิษ เนื่องจาก
ฉีดสาหรลโักดกยาไรมพส่ น้ื ะฐอาานดขอคงกวารมตพดิ ิกสารรชเนดิ่อื ดงังจกาลก่าอวบุ ดัตงั เินหี้ ตุทางรถยนต์หรืออุบตั ิเหตุอนื่ ๆ การเสียชวี ิตเนอ่ื งจากการใช้

สารเกินขนาด1.หรกือากรคา้นรผพสบมยีนสทาี่เรฉอพอากะเฤจทาะธจ์ิตง่อ(จspติ eปcรifะicสgาeทnกoับtyสpาeรsอ) แ่ืนลคะตววัารมบั ผ(ิดreปcรeะpปtoกrตsิขubอtงyสpุขeภs)าทพมี่ เีน่ืองจากการ
ละเลยสุขอนามัยบสท่วบนาทบตุคอ่ คกลาแรขลบะวไนดก้ราับรสตดิาสราอรานหิโคาตรินไม่เพียงพอ ความผิดปกติทางจิตและภาวะจิตเป็นพิษอย่าง
ผฉลับรพ้าลยนั ตอ่ อเนสัน่ือุขต2งภร.จาาาพยกแขตกทตกบาดิสร้ไส่อเ่ีวาขตกนาสรปอริดกอุขนบัญจาอภโิสรหาคกตนากาตฤิดพอกินสทงาไแาหธดรรล์ติมไ้ถนะวอ่าอโิกแคยจานลตรติถะยินเึงปมขาทาา้รโอ่แีกถดะันตกงึ ยสสกวตตาา่าตรทรรคา่ านงนงยเกโิกนคยตันลตอ้ืัง่ใอุม่ ินนกเวสยใชอ่ยันุขือ่ว่ ใอผภงรหนื่ วละาเ้ยัิตกบรพตภวิดบก่ามัณผงปาทฑลยๆรั้ง์ยระกแเา้าาสปลสยรา็นะูบทตทสอขา่อ่ิงสคัอนทส่ววงตี่สุขวนารายัมภกคารเาลขัญยุน่ พา้าตตใจงทจ่อ่อะแรี่ตกสมลปู า่อุโีขะแรอเภวทบนกาาบาา่ืองพสรแแงทกลจนาซถะิตวใแทูกง่ึหกนลาท้คงวลักนากท่าษลกาาวลาณรงคยุม่ขะือนอแงี้ นละอรกะจดาับก
ความรุนแรงข3.องกอาารกสารรา้ ตงคา่ วงาๆมตขรึน้ ะอหยนู่กกั บัรู้ถชงึ นพิดิษภปยั รแิมลาะณอันคตรวาายมตถอ่ ี่ รแ่าลงกะารยะแยละะเจวิตลใาจใขนอกงผาู้ทรใีก่ ชา้สลังาเรผชญิ กับปญั หา

ขอ้ มลู ทว่ั ไปเกีย่ วกับกปกาัญารรหตเาิดสดสพังาตกรดิลนสา่ิโาวครตนนิ โิ เคปตน็ ินส่งิ ที่สาคญั รวมท้งั การเรยี นรู้และแนวทางการปฏบิ รตั ศติ .วัดใรห.ภ้หกล.ุดอพน้นันจตา์ ไกชยกลุ วฒั นา
วทิ ยาลัยแพทยศาสตร์และการสาธารณสุข

ข้อมูลท่วั ไปเกี่ยวกับการเสพติดสารนโิ คติน 46 รศ.ดร.ภก.อนันต์ ไชยกลุ วฒั นา

วิทยาลัยแพทยศาสตร์และการสาธารณสุข

◉ 2466 ◉