ประชุมวิชาการระดับชาติ ครั้งที่3

วิทวิยาศาสตร์อร์าหาร เคมี ชีวชีวิทวิยา ฟิสิฟิกสิส์ คอมพิวพิเตอร์ rd The 3 National Conference ประชุชุชุ ม ชุ มวิวิชวิวิาการระดัดั ดั บ ดั บชาติติติติครั้รั้ง รั้ ง รั้ที่ที่ ที่ที่3 " ด้ด้ ด้ า ด้ านทรัรัพรัรัยากรธรรมชาติติติแติละวิวิทวิวิยาศาสตร์ร์สุร์สุร์ ข สุ ข สุ ภาพ " Natural Resources and Health Science : NACON-NARAHS “นวัวั วั ตวั ตกรรมงานวิวิวิจัวิจั จั ยจั ยสร้ร้ ร้ าร้ างสรรค์ค์ ค์ค์ ณ คณะทรัรัรัพรัยากรธรรมชาติติติติ มหาวิวิวิทวิยาลัลัลัยลัเทคโนโลยียียีรยีาชมงคลอีอีอีสอีาน วิวิวิทวิยาเขตสกลนคร วิทวิยาศาสตร์สุร์ขสุภาพ การแพทย์พื้ย์พื้นพื้บ้าบ้น วิทวิยาศาสตร์สุร์ขสุภาพและการแพทย์พื้ย์พื้นพื้บ้าบ้น วิทวิยาศาสตร์แร์ละเทคโนโลยี บริหริารธุรกิจและสังสัคมศาสตร์ บริหริารธุรกิจ สังสัคมศาสตร์ ศึกษาศาสตร์ เกษตรศาสตร์ สัตสัวศาสตร์ พืชพืศาสตร์ ประมง ส่งส่เสริมริการเกษตร วัวันวัวัที่ที่ ที่ที่14 กุกุกุมกุภาพัพัพันพัธ์ธ์ธ์ธ์2567 สู่สู่สู่กสู่ ารพัพั พั ฒพั ฒนาทรัรั รั พ รั พยากรอย่ย่ ย่ าย่ างยั่ยั่ ยั่ งยั่ งยืยื ยื น ยื น”

สาสนจากรองอธิการบดีประจำวิทยาเขตสกลนคร ในนามของ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน วิทยาเขตสกลนคร ตองขอขอบคุณ คณะ ทรัพยากรธรรมชาติ และเจาภาพรวมทุกหนวยงาน ที่ไดจัดการการประชุมวิชาการและนำเสนอผลงานวิจัยระดับชาติ ครั้งที่ 3 (NACON-NARAHS) “ดานทรัพยากรธรรมชาติและวิทยาศาสตรสุขภาพ”ครั้งนี้ขึ้น ซึ่งถือไดวาเปนการพัฒนา สรางความรวมมือดานวิชาการที่เกี่ยวกับทรัพยากรธรรมชาติ และวิทยาศาสตรสุขภาพ และตองขอขอบคุณนักวิจัยทุก ทาน วิทยากร และผูเขามามีสวนรวมในการประชุมวิชาการครั้งนี้ และหวังเปนอยางยิ่งวาทานจะไดรับประโยชนทาง วิชาการ ไดเครือขายที่จะรวมมือกันเพื่อพัฒนาทางวิชาการตอไป สุดทายนี้ ขออำนวยอวยพรใหการประชุมทางวิชาการฯ ครั้งนี้ประสพผลสำเร็จลุลวงสมความมุงมาด ปรารถนาของทุกทาน ทุกประการ (ผูชวยศาสตราจารยน.สพ.ดร.ชเวง สารคลอง) รองอธิการบดีประจำวิทยาเขตสกลนคร มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน วิทยาเขตสกลนคร

สาสนจากคณบดี คณะทรัพยากรธรรมชาติ การประชุมวิชาการและนำเสนอผลงานวิจัยระดับชาติ ครั้งที่ 3 (NACON-NARAHS) “ดาน ทรัพยากรธรรมชาติและวิทยาศาสตรสุขภาพ” จัดขึ้นในครั้งนี้มีวัตถุประสงคเพื่อเปนเวทีใหคณาจารย นักวิจัย และ นักศึกษา สถาบันอุดมศึกษาทั้งของรัฐและเอกชนไดเผยแพรผลงานวิจัยสูสาธารณชนและเปดโอกาสใหมีการ แลกเปลี่ยนผลงานและขอมูลการวิจัยพรอมทั้งพัฒนาคุณภาพและมาตรฐานสูการวิจัยที่สามารถนำไปใชประโยชนตอ ชุมชน สังคมและประเทศชาติตอไป ในนามของคณะกรรมการฝายจัดงาน ขอขอบคุณนักวิจัยทุกทานที่สงผลงานเขา มารวมในการประชุมครั้งนี้ ขอขอบคุณวิทยากรที่เสียสละเวลามาใหความรู แลกเปลี่ยนประสบการณทางวิชาการ และ ที่สำคัญตองขอขอบคุณเจาภาพรวม มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร วิทยาเขตเฉลิมพระเกียรติ มหาวิทยาราชภัฏสกลนคร มหาวิทยาลัยราชภัฏอุดรธานี มหาวิทยาลัยนครพนม และคณะอุตสาหกรรมและเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยเทคโนโลยี ราชมงคลอีสาน วิทยาเขตสกลนคร ที่ไดรวมพิจารณาบทความที่นำเสนอในการประชุมครั้งนี้ สุดทายนี้ขออำนวยอวย พรใหการประชุมวิชาการฯ ในครั้งนี้ประสบความสำเร็จ บรรลุตามวัตถุประสงคทุกประการ (ผูชวยศาสตราจารย ดร.พิเชษฐ เวชวิฐาน) คณบดีคณะทรัพยากรธรรมชาติ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน วิทยาเขตสกลนคร

สาสนจากบรรณาธิการ การประชุมวิชาการระดับชาติดานทรัพยากรธรรมชาติและวิทยาศาสตรสุขภาพ ครั้งที่ 3 (The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS) “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรคสู การพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” โดยคณะทรัพยากรธรรมชาติ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน วิทยาเขต สกลนคร เปนเจาภาพหลักในการดำเนินการรวมกับ 7 คณะ 5 สถาบัน ไดแก คณะอุตสาหกรรรมและเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน วิทยาเขตสกลนคร, คณะเกษตรและเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยนครพนม, คณะ วิทยาการจัดการ คณะเทคโนโลยีการเกษตร มหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร, คณะเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏ อุดรธานี, คณะศิลปศาสตรและวิทยาการจัดการ คณะทรัพยากรธรรมชาติและอุตสาหกรรมเกษตร มก.วิทยาเขตเฉลิม พระเกียรติและคณะเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏอุดรธานีการประชุมวิชาการฯ ครั้งนี้มีวัตถุประสงคเพื่อเปนเวที ทางวิชาการแหงการแลกเปลี่ยนเรียนรูความคิดเห็นซึ่งกันและกัน เพื่อเปนแนวทางในการสรางและขยายเครือขาย มหาวิทยาลัยในกลุมอีสานเหนือและมหาวิทยาลัยตางๆ ภายในประเทศ โดยใชงานวิจัยเปนตัวเชื่อมโยงความสัมพันธ ทั้งดานการศึกษา ดานทรัพยากรธรรมชาติ ดานเศรษฐกิจ และดานวิทยาศาสตรสุขภาพเขาดวยกัน เพื่อนำไปสูการ พัฒนาประเทศดวยวิทยาศาสตร วิจัยและนวัตกรรม การประชุมวิชาการครั้งนี้มีผูสนใจเขารวมนำเสนอบทความวิจัย รวมทั้งสิ้น 54 เรื่อง และไดผานการพิจารณา คัดเลือก 46 เรื่อง จำแนกเปนการนำเสนอภาคโปสเตอรจำนวน 15 เรื่อง และภาคบรรยายจำนวน 31 เรื่อง โดย บทความทั้งหมดไดผานการตรวจสอบการลอกเลียนวรรณกรรมทางวิชาการโดยโปรแกรมอักขราวิสุทธิทั้งนี้ คณะกรรมการดำเนินการฯ ไดจัดทำเอกสารรายงานสืบเนื่องจากการประชุมวิชาการระดับชาติดาน ทรัพยากรธรรมชาติและวิทยาศาสตรสุขภาพ ครั้งที่ 3 โดยไดรับการสนับสนุนจากหนวยงานเจาภาพรวมที่ไดใหความ ชวยเหลือในการพิจารณาบทความ จนสำเร็จลุลวงไปดวยดีขอขอบพระคุณคณาจารย นักวิจัย นิสิต นักศึกษา และ ผูสนใจทั่วไปที่สงผลงานเขารวมการประชุม โดยเฉพาะอยางยิ่ง ขอขอบพระคุณผูทรงคุณวุฒิที่กรุณารับเปนผูพิจารณา บทความ และผูทรงคุณวุฒิประจำหองนำเสนอผลงาน หวังวาเอกสารรายงานสืบเนื่องจากการประชุมวิชาการ ระดับชาติฉบับนี้จะเปนประโยชนตอผูเขารวมการประชุม และผูที่สนใจสืบตอไป ผูชวยศาสตราจารยดร.รัชฎาวรรณ อรรคนิมาตย บรรณาธิการ

สารบัญ ภาคบรรยาย (Oral Presentation) 1. กลุมเกษตรศาสตร/พืชศาสตร/ประมง/สงเสริมการเกษตร หนา 1AG-002OR ความหลากหลาย ความชุกชุม และการแพรกระจายของลูกปลาในพื้นที่บึงขนาดใหญ (แกมลิง) เชื่อมกับลำน้ำก่ำ จังหวัดสกลนครและนครพนม ประมุข แกวมา อัญรินทร ชื่นบุญ ภิญญพลอย ศิริวารีกุลและ นิศาชล แกวมา* 1-10 1AG-003OR ความสัมพันธระหวางความเขมขนของน้ำมันเสม็ดขาวและระยะเวลาในการสลบปูมา พรพิมล พิมลรัตนธนกฤต สุขทองแทพัชราวลัย ศรียะศักดิ์สุพันธณี สุวรรณภักดี และพัชรินทร วิริยะสุขสวัสดิ์* 11-19 1AG-005OR สภาพการผลิตความตองการการสงเสริมการผลิตมะพราวของ เกษตรกรตำบล คลองวาฬ อำเภอเมือง จังหวัดประจวบคีรีขันธ ธนู แกวสา* สุนันท สีสังข และ เบญจมาศ อยูประเสริฐ 20-38 1AG-006OR การเปรียบเทียบชนิดอาหารสำหรับการเพาะเลี้ยงอารทีเมีย (Artemia sp.) พรพิมล พิมลรัตนจิระพงศ วงษพินิจ สุนิตา คงเล็ก พิมพรรณ พิมลรัตนพัชราวลัย ศรียะศักดิ์ และสุพันธณี สุวรรณภักดี* 39-49 1AG-007OR ประสิทธิภาพของสารแทนนินจากใบกลวยหอมทองตอการลดแอมโมเนียในน้ำเลี้ยงปลา กะพงขาว พรพิมล พิมลรัตนพีระพงศ แนนหนา สุนิตา คงเล็ก พิมพรรณ พิมลรัตนสุพันธณี สุวรรณภักดี และพัชราวลัย ศรียะศักดิ์* 50-58 1AG-008OR ศึกษาการเจริญเติบโตและอัตราการรอดตายของลูกกุงขาวสายพันธุสิชล 1 ในระยะโพสตลาร วา 13 - 40 ที่อนุบาลดวยอาหารเสริมสาหรายสไปรูลินา,แอสตาแซนทินและโปรตีนยีสต ณัฐกาญจน อินตัน และ วีรชัย เพชรสุทธิ์* 59-61 1AG-009OR ผลของวัสดุผสมมูลวัวอัดเม็ดตอการเพิ่มผลผลิตและคุณภาพของมะเขือเทศเชอรี่สีทองที่ ปลูกแบบแนวตั้งในโรงเรือนพลาสติก พิมพรรณ พิมลรัตนและพรพิมล พิมลรัตน* 62-70 1AG-010OR ผลของระยะเวลาหลังเจาะเก็บเลือดตอระดับความเขมขนของน้ำตาลกลูโคสในเลือดโค วรารัตน พันธคำ กันยาวีร ไกรวิริยะ พวงพกา ทองสะอาด กมลวรรณ สะอาด รัชกาล ทองสวัสดิ์ จุฬาสินี แมนสถิตยนิคม ศรีกะชา อนัญญา พรมโคตร และชำนาญวิทย พรมโคตร* 71-75 1AG-011OR การพัฒนาพริกแกงเผ็ดชนิดกอน อมรรัตน บัวกมล* สุภกาญจน พรหมขันธอโนทัย วิงสระนอย สุเธียร นามวงศ และราตรี พระนคร 76-77 1AG-012OR การตรวจวัดระดับโปรตีนในพลาสมาของโคโดยวิธีการหักเหของแสง และวิธีไบยูเรต จักรี สุนันทชัยวัฒน พาเสนหธันยชนก แมนพยัคฆนัจรินทร ศรีผา วิจิตรา ธรรมรักษา เมธาพร สิริเจริญทรัพยจุฬาสินี แมนสถิตย นิคม ศรีกะชาอนัญญา พรมโคตร และ ชำนาญวิทย พรมโคตร* 78-82

สารบัญ (ตอ) 2. กลุมวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี หนา 2ST-001OR การออกแบบระบบชองรับฝากสิ่งของควบคุมผานสมารทโฟน ชุติพล มหาวีระ* ดนัย กัลยาฤทธิ์มาวิน พันธุโคตร อดิเทพ วะราวัง กอบกุล นงนุช และพิมพนิภา รัตนจันทร 84-91 2ST-002OR ผลของการทำแหงแบบโฟม-แมทตอคุณภาพโปรตีนจิ้งหรีดผง ศุกฤชชญา เหมะธุลิน ศศิณี กันยาบุญ จุฑาทิพย ซายหุย และรัตนาวดี เรืองทิพย* 92-102 2ST-003OR องคประกอบทางเคมีและสมบัติทางเคมีกายภาพของปลาน้ำจืดเศรษฐกิจบางชนิด นันทกานต เนืองศรีและปญจภรณ ทัดพิชญางกูร พรหมโชติ* 103-113 2ST-004OR เครื่องใหอาหารสุนัขอัตโนมัติ ชุติพล มหาวีระ* ธีรภัทร คัญใหญ ปานเทพ เจริญชัย กอบกุล นงนุช และพิมพนิภา รัตนจันทร 114-120 2ST-005OR ผลของสารเรงการตกตะกอนที่มีตอคุณภาพทางกายภาพและประสาทสัมผัสของไวน สับปะรด ชณะพร พรหมภัทร รัชนีวรรณ ตั้งเกียรติศิริและ จิตติมณฑน วงศษา* 121-129 2ST-006OR การหาคามอดูลัสของยัง โดยใชชุดทดลองการหาคามอดูลัสของยังแบบใหม พิษณุ นพมณี* และกัญจนชญา หงสเลิศคงสกุล 130-140 2ST-007OR อุปกรณวัดคาออกซิเจนในน้ำแจงขอมูลผาน IoT ชุติพล มหาวีระ* ธีรภัทรคัญใหญ ปานเทพ เจริญชัย กอบกุล นงนุช และพิมพนิภา รัตนจันทร 141-147 2ST-008OR เกมสคำศัพทภาษาอังกฤษ ธนชัย ปฐมรัตน*และกายทิพย เพ็งกับหนู 148-154

สารบัญ (ตอ) 3. กลุมการแพทยแผนไทยและวิทยาศาสตรสุขภาพ หนา 3HS-001OR ความสัมพันธระหวางปจจัยทางชีวสังคม บุคลิกภาพและความเครียดในการเรียนชวง เปลี่ยนผานรูปแบบการจัดการศึกษาของนิสิตคณะสาธารณสุขศาสตร มหาวิทยาลัย นเรศวร อรวรรณ ทองไหลมา* ชุติมา เหลืองออน และธนัช กนกเทศ 156-157 3HS-002OR การพัฒนาผลิตภัณฑสเปรยสมุนไพรกำจัดมด พรธิดา เพชรสุวรรณ* ดนาพร สารพฤกษจักรวาล ชมภูศรี และอาชวินทร โรจนวิวัฒน 168-176 3HS-005OR ประสิทธิผลการใชน้ำมันกัญชา (สูตรหมอเดชา) ตอคุณภาพการนอนหลับและคุณภาพ ชีวิตของผูปวยเบาหวาน ศิรินทรธร อุดมศิลปภานิชา พงศนราทร เพ็ญศิริ จันทรแอ รณชัย ภูวันนา และนฤวัตร ภักดี* 177-185 3HS-006OR การศึกษาคุณภาพการนอนหลับ คุณภาพชีวิต และอาการไมพึงประสงคของน้ำมันกัญชา (สูตรหมอเดชา) ในผูที่มีอาการนอนไมหลับเรื้อรัง โรงพยาบาลไทรงาม ณิชชา ศรีบุญเรือง ภานิชา พงศนราทร เพ็ญศิริ จันทรแอ กนกวรรณ แสนสุภา รัชฎาวรรณ อรรคนิมาตยรณชัย ภูวันนา และนฤวัตร ภักดี* 186-194 4. กลุมสังคมศาสตรและบริหารธุรกิจ 4BS-001OR การเพิ่มประสิทธิภาพพื้นที่จัดเก็บกลองบรรจุสินคาชิ้นสวนอิเล็กทรอนิกสดวยการ ประยุกตใชหลักการ PDCA ณัฐดนัย ไกรสินธุ* และกิตตินันท มากปรางค 196-205 4BS-002OR การปรับปรุงการจัดเก็บสินคากรณีศึกษา บริษัท อิมพีเรียล พลาสติก จำกัด ชุตินันท ปลองสอง*และวัชรพล วงศจันทร 206-216 4BS-003OR การวิเคราะหหาปริมาณการสั่งซื้อที่ประหยัด กรณีศึกษา บริษัท XYZ จำกัด ธีรธนารัตน นึกเจริญ*และกิตินันธ มากปรางค 217-232 4BS-004OR การลดระยะเวลาในขั้นตอนการรับสินคาในคลังสินคา กรณีศึกษา บริษัทประกอบ แผงวงจรอิเล็กทรอนิกส ศศิธร แกวพันมา และถิรนันท ทิวาราตรีวิทย 233-242 4BS-007OR การศึกษาแนวทางปริมาณการสั่งซื้อเพื่อลดตนทุนการจัดเก็บ กรณีศึกษา บริษัท S จำกัด สุพิชชา เพ็งรักษ*และนิศากร มะลิวัลย 243-249

สารบัญ (ตอ) หนา 4BS-008OR กลยุทธการเพิ่มยอดขายอุปกรณเครื่องเขียนที่จำหนายผานแอพพลิเคชั่น Shopee กรณีศึกษาบริษัท SWL จำกัด ญาณิศา เจษฎานรเศรษฐ* 250-258 4BS-009OR การใชหนังสือภาพคำศัพทเปนกิจกรรมเสริมความรูดานคำศัพทของนักเรียนชั้น ประถมศึกษาปที่ 5 อทิตยา อุนจันที* 259-267 4BS-011OR ลดตนทุนพื้นที่จัดเก็บสินคาเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการจัดเก็บ กรณีศึกษา บริษัท XXX จำกัด สุดารัตน ผลบุตร*และกิตินันธ มากปรางค 268-283 4BS-012OR การปรับปรุงกระบวนการรับสินคาขาเขา เพื่อลดระยะเวลาการรับสินคา กรณีศึกษา : บริษัท NTP จำกัด ณัฐพร พิณทอง*และนิศากร มะลิวัลย 284-302

สารบัญ (ตอ) ภาคโปสเตอร(Poster Presentation) 1. กลุมเกษตรศาสตร/พืชศาสตร/ประมง/สงเสริมการเกษตร หนา 1AG-001PT ผลของปุยหมักเติมอากาศและปุยชีวภาพ PGPR I ตอการผลิตเมล็ดพันธุผักกวางตุงใน ระบบเกษตรอินทรีย จิรัสชญาพร รณเรืองฤทธิ์* ศิริลักษณ พุทธวงคอภิชาติ เมืองซอง และนวลจันทร ศรีสมบัติ 304-311 1AG-003PT การทดสอบเทคโนโลยีการจัดการหนอนเจาะฝกถั่วแบบผสมผสานเพื่อการผลิตเมล็ดพันธุ ถั่วฝกยาวในระบบเกษตรอินทรีย พักตรทิพา เดชพละ นายประภาส แยบยน อภิชาติ เมืองซอง ศิริลักษณ พุทธวงคและศิษา พิทักษ 312-319 1AG-004PT ความหลากหลายของหอยน้ำจืดในอางเก็บน้ำหวยหินแตก ตำบลไร อำเภอพรรณานิคม จังหวัดสกลนคร มีนกร เครือศรีกนกกาญจน วรวุฒิบารมี พวงพิศ นิศาชล แกวมาและ สมพิศ ตามสั่ง* 320-331 2. กลุมวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี 2ST-001PT ผลของชนิดสารใหความหวานตอเครื่องดื่มชาดอกคำฝอยผสมกระเจี๊ยบแดง วัฒนา วิริวุฒิกร* 333-342 2ST-002PT การพัฒนาเกมเพื่อการเรียนรูผานระบบออนไลน: เกม STEM Party สุทธิพงษ ฉิมเนตร* กิตตินันท วงศสาย อภิสิทธิ์ แกวมงคล นภณัฐ รัตนกร และสุวัลยา ศิริศิลป 343-350 2ST-003PT คุณภาพวอดกาจากไวนหมากเมาสกลนครดวยเครื่องระเหยสุญญากาศ ปภัสสร สุขรี่บุษราคัม แซตั้งศุภรัตน ดานอุดมรักษเพชรลดา พลับเพลิง ศุกฤชญญา เหมะธุลิน กรรณิการ สมบุญ จรัญ มงคลวัยและพรประภา ชุนถนอม* 351-359 2ST-004PT คุณภาพน้ำปลาราผสมมะกอกปาเพื่อสุขภาพและอายุการเก็บรักษา จิตรา สิมาวัน สุพันธณี สุวรรณภักดีมานิตย สานอก และพรประภา ชุนถนอม* 360-369 2ST-005PT ปริมาณสารประกอบฟนอลิกทั้งหมดและฤทธิ์ตานอนุมูลอิสระของสารสกัดดอกดาวเรือง เพชรลดา พลับเพลิง พรประภา ชุนถนอม กรรณิการ สมบุญ และจารุวรรณ ดรเถื่อน* 370-377

สารบัญ (ตอ) 3. กลุมการแพทยแผนไทยและวิทยาศาสตรสุขภาพ หนา 3HS-001PT ปจจัยดานการยศาสตรที่มีผลตออาการผิดปกติของระบบกระดูกและกลามเนื้อ จากการใชสมารทโฟนของนักศึกษามหาวิทยาลัย สุธิดา แสนทวีสุข เสาวลักษณแสงเขียว ยศวดีโคตรชมภูชัญญากานต โกกะพันธ และสุนทรีสารางคำ* 379-388 3HS-002PT ฤทธิ์ตานอนุมูลอิสระ และตานเชื้อแบคทีเรียของสารสกัดสมอเทศตอเชื้อ Streptococcus mutans ชัชวาล อาษานอก ปยวดี คำสวัสดิ์อภินันท สุขบท รัชฎาวรรณ อรรคนิมาตยและปราณี ศรีราช* 389-397 3HS-003PT ฤทธิ์ตานการอักเสบของสารสกัดชะเอมเทศ อภินันท สุขบท พรรณนิภา เจกแตงพะเนาวชัชวาล อาษานอก รัชฎาวรรณ อรรคนิมาตย และปราณี ศรีราช* 398-404 3HS-004PT การเปรียบเทียบผลของสูตรยาพอกเขาตออาการปวดเขาในผูปวยโรคลมจับโปง แหงเขา (ขอเขาเสื่อม) โรงพยาบาลพังโคน จ.สกลนคร เพ็ญจันทร มีชนกิจ* อนรรฆอร จิตตเจริญธรรม พรนภา รอดชมภูจงกล พูลสวัสดิ์วิวัฒน ศรีวิชา รณชัย ภูวันนา และรักษวริน วรรณศิลป 405-416 3HS-005PT การศึกษาผลกระทบจากการทำงานพิเศษนอกเวลาเรียนตอผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของ นักศึกษาปริญญาตรี มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน วิทยาเขตสกลนคร รักษวริน วรรณศิลป* อุทุมพร เบียนชัย พรสุดา ภัสดาภรณเพ็ญศิริ จันทรแอ กันธิมา เผือกเจริญ และเพ็ญจันทร มีชนกิจ 417-427 3HS-006PT คุณภาพชีวิตและความดันโลหิตของผูเลิกบุหรี่ภายหลังจากเขาโปรแกรมการ ออกกำลังกายทาษีดัดตน โชติกา โพธิไพสนธปราณี ศรีราช นฤวัตร ภักดี ยลดา ศรีเศรษฐ และรัชฎาวรรณ อรรคนิมาตย* 428-436 3HS-007PT การพัฒนารูปแบบการมีสวนรวมของชุมชนในการจัดการคุณภาพคลินิกหมอครอบครัว ของโรงพยาบาลสงเสริมสุขภาพตำบลบานสะโน ตำบลสะโน อำเภอสำโรงทาบ จังหวัด สุรินทร มะลิวัลย เปงงำเมือง* 437-446

ภาคบรรยาย กลุมที่ 1 เกษตรศาสตร

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 1 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 ความหลากหลาย ความชุกชุม และการแพรกระจายของลูกปลาในพื้นที่บึงขนาดใหญ (แกมลิง) เชื่อมกับลำน้ำก่ำ จังหวัดสกลนครและนครพนม Diversity, Abundance and Distribution of Fish Juvenile in Big Swamp (Kaem Ling) connected the NamKam River, Sakon Nakhon and Nakhon Phanom Province ประมุข แกวมา1 อัญรินทร ชื่นบุญ1 ภิญญพลอย ศิริวารีกุล2 และ นิศาชล แกวมา3 * Pramook Ruekaewma1 , Anyarin Chuenboon1 Pinploy Sirivareekul2 and Nisachol Ruekaewma3* 1 ศูนยวิจัยและพัฒนาประมงน้ำจืดสกลนคร 1 SakonNakhon Inland Fisheries Research and Development Center 2 ศูนยวิจัยและพัฒนาประมงน้ำจืดกาญจนบุรี 2 Kanchanaburi Inland Fisheries Research and Development Center 3 สาขาวิชาประมง คณะทรัพยากรธรรมชาติ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน วิทยาเขตสกลนคร 3 Department of Fisheries, Faculty of Natural Resources, Rajamangala University of Technology Isan *Corresponding author: [email protected] บทคัดยอ การศึกษาความหลากหลาย ความชุกชุม และการแพรกระจายของลูกปลา ในพื้นที่บึงขนาดใหญ (แกมลิง) ที่ เชื่อมกับลำน้ำก่ำ จังหวัดสกลนครและนครพนม จากการสุมตัวอยางดวยถุงลากลูกปลา ระหวางเดือนมกราคม ถึง เดือนธันวาคม 2561 รวม 7 เที่ยวสำรวจ พบวา ในแกมลิงในลำน้ำก่ำทั้ง 7 จุดสำรวจ มีความหลากชนิดของลูกปลา จำนวนมาก โดยพบชนิดพันธุปลารวม 5 อันดับ 7 วงศ 8 ชนิด ลูกปลาในวงศปลาตะเพียน (Cyprinidae) มีความ หลากชนิดมากที่สุดจำนวน 2 ชนิด และ วงศปลาซิวแกว (Clupeidae) วงศปลาถั่วงอก (Sundasalangidae) วงศปลา บู (Gobiidae) ) วงศปลาแปน (Chandidae) วงศปลากริม (Osphronemidae) และวงศปลาปกเปา (Tetraodontidae) พบ 1 ชนิดเทากัน ปริมาณ และการแพรกระจายของลูกปลาในแกมลิงในลำน้ำก่ำ พบปริมาณลูก ปลาเฉลี่ยรวม 8.97 ตัวตอ 1,000 ลูกบากศเมตร ผลตามเที่ยวสำรวจพบวาในเดือนสิงหาคม มีความชุกชุมของลูกปลา สูงสุดเฉลี่ย 4.87 ตัว ตอ 1,000 ลูกบากศเมตร และผลตามจุดสำรวจพบวาจุดสำรวจที่ 6 หนองปลาคาว มีความชุกชุม ของลูกปลาสูงสุดเฉลี่ย 4.31 ตัวตอ 1,000 ลูกบาศกเมตร ผลการศึกษาดัชนีบงชี้ทางนิเวศวิทยาตามจุดสำรวจ พบวา ดัชนีความชุกชุมหรือดัชนีความมากชนิดมีคาเฉลี่ย 0.441 + 0.379 ดัชนีความเทาเทียมมีคาเฉลี่ย 0.556 + 0.423 และดัชนีความหลากหลายมีคาเฉลี่ย 0.364 + 0.327 คำสำคัญ: ลูกปลา, ลูกปลาวัยออน, แกมลิง, ลำน้ำก่ำ

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 2 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 Abstract Study on fish larvae diversity big swamp (kaem Ling) connecting the NamKam river, was carried out on 7 stations from January to December 2019 with 7 field surveys. The results showed that 5 order, 7 families and 8 species of fish larvae were found in big swamp (kaem Ling) connecting the NamKam river. The highest of family composition was Cyprinidae (2 species). Flowering is Clupeidae, Sundasalangidae, Gobiidae, Channidae, and Tetraodontidae (1 species). The average abundance of fish larvae was 8.97 fish/1000 m3 . The highest of fish larvae in August was 4.87 fish/1000 m3 . The highest of fish larvae in Station 6 was 4.31 fish/1000 m3 . An average richness, evenness and diversity indices of fish juvenile community were estimated to be 0.441 + 0.379, 0.556 + 0.423 and 0.364 + 0.327, respectively. Keywords: Fish Larvae, Fish Juvenile, Kaem Ling, NamKam river 1. บทนำ พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงมีพระราชดำริเมื่อวันที่ 14 , 18 และ 23 พฤศจิกายน 2535 ใหกรมชลประทานพิจารณาวางโครงการเพื่อกอสรางโครงการพัฒนาลุมน้ำก่ำ จังหวัดสกลนคร และจังหวัดนครพนม และทรงวางโครงการดวยพระองคเอง เพื่อชวยแกปญหาในเรื่องน้ำทวมพื้นที่เพาะปลูกในฤดูฝน และชวยราษฎรในทองถิ่นบริเวณ 2 ฝงลำน้ำก่ำ ใหมีน้ำใชในการเกษตร การอุปโภคบริโภคในฤดูแลงดวย การศึกษาความหลากหลาย ความชุกชุม และการแพรกระจายของลูกปลา และลูกปลาวัยออนในบึงขนาด ใหญที่เชื่อมกับลำน้ำก่ำจึงนาจะเปนขอมูลพื้นฐานที่จะนำไปใชจัดการทรัพยากรประมงในโครงการพัฒนาลุมน้ำก่ำ จังหวัดสกลนครและจังหวัดนครพนม เพราะบึงขนาดใหญนั้นเปนพื้นที่รับน้ำในชวงฤดูฝน และเปนแหลงน้ำตนทุน ในชวงฤดูแลงจึงเปนทั้งแหลงพอแมพันธุ วางไข และแหลงเลี้ยงลูกปลากอนจะเจริญเติบโตในลำน้ำก่ำตอไปในอนาคต การศึกษาในครั้งนี้มีวัตถุประสงคคือ 1. เพื่อศึกษาชนิด ปริมาณ และการแพรกระจายของลูกปลาในบึงขนาดใหญ (แกมลิง) ที่เชื่อมกับลำน้ำก่ำ โดยถุงลากลูกปลา 2. เพื่อนำขอมูลที่ไดเปนขอมูลพื้นฐานที่จะนำไปใชจัดการทรัพยากร ประมงในโครงการพัฒนาลุมน้ำก่ำ จังหวัดสกลนครและจังหวัดนครพนม 2. อุปกรณและวิธีการ 2.1 วางแผนการศึกษา โดยกำหนดพื้นที่เก็บตัวอยางลูกปลาตามบึงขนาดใหญที่เชื่อมกับลำน้ำก่ำที่มีขนาด มากกวา 100 ไรขึ้นไป ใหครอบคลุมทั้งหมดทั้งตอนบน ตอนกลาง และตอนลาง จำนวน 7 จุดสำรวจ ไดแก 1.บึงกลาง 2.บึงคัน 3.บึงแต4.บึงไฮ 5.หนองทาเรือ 6.หนองปลาคาว และ7.หนองสังขทำการสุมตัวอยางรวม 7 เที่ยวสำรวจ (ภาพที่ 1) 2.2 การเก็บและรวบรวมขอมูล รวบรวมตัวอยางลูกปลาโดยถุงลากลูกปลาขนาดตา 300 ไมครอน ปากถุง กวาง 100 เซนติเมตร ยาว 300 เซนติเมตร ประกอบเครื่องวัดกระแสน้ำลากบริเวณลำน้ำ แลวบันทึกคารอบเครื่องวัด กระแสน้ำเพื่อหาปริมาณลูกปลาตอปริมาตรน้ำที่ทำการเก็บตัวอยาง เก็บรักษาตัวอยางดวยน้ำยาฟอรมาลินเขมขน 4

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 3 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 เปอรเซ็นต เพื่อนำไปจำแนกชนิดในหองปฏิบัติการ โดยใชคูมือการจำแนกชนิดปลาของ อภิชาต เติมวิชชากร (2546, 2548), Okiyama (1988), Rainboth (1996) และจัดระบบทางอนุกรมวิธานโดยใชระบบของ Nelson (2006) ภาพที่ 1 แผนที่แมน้ำก่ำ ประตูน้ำและจุดสำรวจทั้ง 7 จุด (1=บึงกลาง, 2=บึงคัน, 3=บึงแต, 4=บึงไฮ, 5=หนองทาเรือ , 6=หนองปลาคาว, 7=หนองสังข) 2.3 การวิเคราะหขอมูล 1) นำขอมูลที่รวบรวมไดจากการจำแนกชนิดและนับจำนวน แลวนำลูกปลาที่ไดจากการเก็บตัวอยางมา ปรับขอมูลความชุกชุมของลูกปลาเปน ตัวตอ 1,000 ลูกบากศเมตร 2) คาดัชนีความชุกชุมหรือดัชนีความมากชนิด(richness Index) เปนคาบงชี้ความหลากหลายของกลุม สิ่งมีชีวิตที่พบในแตละจุดสำรวจและชวงเวลาที่สำรวจมีพื้นฐานการคำนวณจากจำนวนชนิดที่พบทั้งหมด โดยใชการ คำนวณคาดัชนีความมากชนิดตามวิธีการของ Margalef index (Ludwig and Reynolds, 1988; Clarke and Warwick, 1994) โดยมีสูตรการคำนวณดังนี้R = (S-1)/ ln (n) โดย R= คาดัชนีความมากชนิด, S = จำนวนชนิดที่พบ ทั้งหมด, ln = natural logarithm, n = จำนวนตัวทั้งหมดที่พบ 3) ดัชนีความสม่ำเสมอหรือดัชนีความเทาเทียม (evenness index หรือ equitability index) เพื่อบง บอกถึงการกระจายของชนิดและปริมาณสิ่งมีชีวิตชนิดตางๆ ที่มีปริมาณใกลเคียงกันและมีการกระจายที่เหมือน ๆ กัน จากหลักการที่วาระบบนิเวศนที่สมบูรณควรมีสิ่งมีชีวิตที่มีการกระจายตัวอยาง การศึกษาครั้งนี้ใชการคำนวณคาดัชนี

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 4 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 ความเทาเทียมตามวิธีของ Margalef index (Ludwig and reynolds, 1988; Clarke and Warwick, 1994) มีสูตร การคำนวณดังนี้E = H/ln S หรือ H/Hmax (Hmax =ln) โดย E = คาดัชนีความเทาเทียม, H = คาดัชนีความหลากหลาย , S = จำนวนชนิดของสิ่งมีชีวิตที่พบในจุดสำรวจนั้น, Hmax = คาดัชนีความหลากหลายที่อาจจะมีคาไดมากที่สุดของจุด สำรวจนั้น 4) ดัชนีความหลากหลายของชนิดพันธุ (diversity index) บงบอกคุณภาพสิ่งแวดลอมของแหลงน้ำทั้ง ภายในจุดสำรวจ และโดยภาพรวมของแหลงน้ำโดยใชวิธีคำนวณตามสูตรของ Shanon-Weiner Index of Diversity (Washington, 1984; Ludwig and Reynolds, 1988; Clarke and Warwick, 1994) ดังนี้H = -Σ (pi log2pi ) โดย H = คาดัชนีความหลากหลายของชนิดพันธุ, pi = สัดสวนของจำนวนพันธุปลาชนิดที่ i ตอจำนวนพันธุปลาทั้งหมดใน ตัวอยาง 5) การวิเคราะหการจัดกลุมของประชาคมสิ่งมีชีวิต (cluster analysis) เปนการวิเคราะหทางสถิติแบบ multivariate โดยจำแนกและแสดงลักษณะการจัดกลุมความหลากหลายและความชุกชุมของประชาคมสิ่งมีชีวิตที่ สำรวจพบ มีพื้นฐานการคำนวณและการเปรียบเทียบจากคา Bray-Curtis similarity index ของประชาคมสิ่งมีชีวิต ที่พบในแตละจุดสำรวจ กอนการคำนวณไดแปลงขอมูลเพื่อใหขอมูลมีการกระจายที่เทาเทียมกัน ผลการวิเคราะห นำเสนอโดยภาพ dendrogram หรือ tree diagram ซึ่งมีระดับการจัดกลุมแบบ hierarchical clustering ดวยคา Bray-Curtis similarity ที่ระดับตาง ๆ กัน (Clarke and Warwick, 1994) 3. ผลการวิจัย 3.1 ชนิดพันธุปลาในแกมลิงในลำน้ำก่ำ ระหวางเดือนมกราคม มีนาคม มิถุนายน กรกฎาคม สิงหาคม พฤศจิกายน และธันวาคม 2561 พบวาในแกมลิงในลำน้ำก่ำทั้ง 7 เที่ยวสำรวจ มีความหลากชนิดของลูกปลารวม 5 อันดับ 7 วงศ8 ชนิด โดยพบชนิดมากที่สุดในจุดสำรวจที่ 2 บึงคัน พบลูกปลาจำนวน 3 ชนิด ไดแก ลูกปลากระสูบจุด กริมสี และลูกปลาปกเปาจุดแดง รองลงมาพบลูกปลาจำนวน 2 ชนิดเทากัน ไดแก จุดสำรวจที่ 3 บึงแตพบลูกปลาซิว แกว และลูกปลาแปนแกว จุดสำรวจที่ 5 หนองทาเรือ พบลูกปลาซิวแกว และลูกปลาถั่วงอก จุดสำรวจที่ 6 หนองปลา คาว พบลูกปลาซิวแกว และลูกปลาบูใส และจุดสำรวจที่ 7 หนองสังข พบลูกปลาซิวหางแดง และลูกปลากริมสี และ จุดสำรวจที่ 1 บึงกลาง พบลูกปลาจำนวน 1 ชนิด สวนจุดสำรวจที่ 4 บึงไฮ ไมพบลูกปลา (ตารางที่ 1) สวนจำนวนชนิดตามเที่ยวสำรวจ พบชนิดปลามากที่สุดในเดือนมิถุนายน จำนวน 6 ชนิด ไดแก ลูกปลาซิว แกว ถั่วงอก กระสูบจุด บูใส กริมสี และลูกปลาปกเปาจุดแดง รองลงมาไดแก เดือนสิงหาคม พบลูกปลาจำนวน 3 ชนิด ไดแก ลูกปลาซิวแกว ซิวหางแดง และลูกปลาแปนแกว และเดือนกรกฎาคม พฤศจิกายน และธันวาคมพบลูก ปลาจำนวน 1 ชนิด สวนจุดสำรวจที่เดือนมกราคม และเดือนมีนาคม ไมพบลูกปลา (ตารางที่ 1) 3.2 ปริมาณ และการแพรกระจายของลูกปลาในแกมลิงในลำน้ำก่ำ ผลการศึกษาการแพรกระจายของ ประชาคมลูกปลาจากการสุมตัวอยางดวยถุงลากลูกปลา พบปริมาณลูกปลาเฉลี่ยรวม 8.97 ตัวตอ 1,000 ลูกบากศ เมตร ผลตามเที่ยวสำรวจพบวาในเดือนสิงหาคม มีความชุกชุมของลูกปลาสูงสุดเฉลี่ย 4.87 ตัวตอ 1,000 ลูกบากศ เมตร รองลงมา ไดแก เดือน มิถุนายน กรกฎาคม พฤศจิกายน และธันวาคมม พบความชุกชุมของลูกปลาเฉลี่ย 2.75, 1.09, 0.17 และ 0.08 ตัวตอ 1,000 ลูกบากศเมตร ตามลำดับ สวนเดือนมีนาคม และเดือนมกราคมไมพบลูกปลา (ภาพที่ 2)

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 5 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 ตารางที่ 1 ชนิดลูกปลาที่พบในแกมลิงในลำน้ำก่ำตามจุดสำรวจ ระหวางเดือนมกราคม ถึงเดือนธันวาคม 2561 Number Thai-name Order/Family/ Science name *Stations *field surveys (Month) St1 St2 St3 St4 St5 St6 St7 M1 M2 M3 M4 M5 M6 M7 Clupeiformes Family Clupeidae 1 ซิวแกว Clupeichthys aesarnensis + - + - + + - - - + + + - - Family Sundasalangidae 2 ถั่วงอก Sundasalanx mekongensis - - - - + - - - - + - - - - Cypriniformes Family Cyprinidae 3 กระสูบจุด Hampala dispar - + - - - - - - - + - - - - 4 ซิวหางแดง Rasbora borapetensis - - - - - - + - - - - + - - Gobiiformes Family Gobiidae 5 บูใส Gobiopterus chuno - - - - - + - - - + - - - - Family Chandidae 6 แปนแกว Parambassis siamensis - - + - - - - - - - - + - - Anabantiformes Family Osphronemidae 7 กริมสี Trichopsis schalleri - + - - - - + - - + - - + + Tetraodontiformes Family Tetraodontidae 8 ปกเปาจุดแดง Monotretus fangi - + - - - - - - - + - - - - รวม 8 ชนิด 7 วงศ 1 3 2 0 2 2 2 0 0 6 1 3 1 1 หมายเหตุ : *จุดสำรวจ (St1=บึงกลาง, St2=บึงคัน, St3=บึงแต, St4=บึงไฮ, St5=หนองทาเรือ, St6=หนองปลาคาว, St7=หนองสังข) *เที่ยวสำรวจ (เดือน) (M1=มกราคม, M2=มีนาคม, M3=มิถุนายน, M4=กรกฎาคม, M5=สิงหาคม, M6=พฤศจิกายน, M7=ธันวาคม) ตามจุดสำรวจพบจุดสำรวจที่ 6 หนองปลาคาว มีความชุกชุมของลูกปลาสูงสุด เฉลี่ย 4.31 ตัวตอ 1,000 ลูก บากศเมตร แตมีความแปรปรวนสูงแสดงวามีความชุกชุมแตกตางกันมากในแตละเที่ยวสำรวจ รองลงมาไดแก จุด สำรวจที่ 3 บึงแต จุดสำรวจที่ 5 หนองทาเรือ จุดสำรวจที่ 2 บึงคัน จุดสำรวจที่ 7 หนองสังข และจุดสำรวจที่ 1 บึง กลาง พบมีความชุกชุมของลูกปลาเฉลี่ย 2.08, 2.02, 0.28, 0.16 และ 0.12 ตัวตอ 1,000 ลูกบากศเมตร ตามลำดับ สวนจุดสำรวจที่ 4 บึงไฮไมพบลูกปลา (ภาพที่ 2)

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 6 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 3.3 ดัชนีบงชี้ทางนิเวศวิทยา โดยชนิดและปริมาณลูกปลาที่พบ มีหนวยเปน ตัวตอ 1,000 ลูกบาศกเมตร มี ผลการศึกษาดังตารางที่ 2 ดังนี้ 1) ดัชนีความชุกชุมหรือดัชนีความมากชนิด มีคาเฉลี่ยตามจุดสำรวจ 0.441 + 0.379 โดยมีคาพิสัยอยู ในชวง 0.000-1.052 และมีคาสูงสุดในจุดสำรวจที่ 2 บึงคัน และต่ำสุดในจุดสำรวจที่ 1 บึงกลาง และจุดสำรวจที่ 4 บึงไฮ สวนตามเที่ยวสำรวจมีคาพิสัยอยูในชวง 0.000-1.705 โดยมีคาสูงสุดในเดือนมิถุนายน 2561 และนอยสุดใน เดือนมกราคม มีนาคม กรกฎาคม พฤศจิกายน และธันวาคม 2561 2) ดัชนีความเทาเทียม มีคาเฉลี่ยตามจุดสำรวจ 0.556 + 0.423 โดยมีคาพิสัยอยูในชวง 0.000-0.958 และมีคาสูงสุดในจุดสำรวจที่ 3 หนองปลาคาว และคาดัชนีความเทาเทียมต่ำสุด จุดสำรวจที่ 1 บึงกลาง และจุดสำรวจ ที่ 4 บึงไฮ สวนตามเที่ยวสำรวจมีคาพิสัยอยูในชวง 0.000-0.952 โดยมีคาสูงสุดในเดือนมิถุนายน 2561 และนอย สุดในเดือนมกราคม มีนาคม กรกฎาคม พฤศจิกายน และธันวาคม 2561 3) ดัชนีความหลากหลาย มีคาเฉลี่ยตามจุดสำรวจ 0.364 + 0.327 โดยมีคาพิสัยอยูในชวง 0.000- 0.928 และมีคาสูงสุดในจุดสำรวจที่ 2 บึงคัน และต่ำสุดในจุดสำรวจที่ 1 บึงกลาง และจุดสำรวจที่ 4 บึงไฮ สวนตาม เที่ยวสำรวจมีคาพิสัยอยูในชวง 0.000-1.979 โดยมีคาสูงสุดในเดือนมีนาคม 2561 และนอยสุดในเดือนมกราคม มิถุนายน กรกฎาคม พฤศจิกายน และธันวาคม 2561 ภาพที่2 กราฟปริมาณการแพรกระจายของลูกปลาที่พบในแกมลิงในลำน้ำก่ำตามเที่ยวสำรวจ (เดือน) และจุดสำรวจ ระหวางเดือนมกราคม ถึงเดือนธันวาคม 2561 (หนวย: ตัว ตอ 1,000 ลูกบากศเมตร)

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 7 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 ตารางที่ 2 คาดัชนีทางนิเวศวิทยาของประชาคมลูกปลาที่พบในแกมลิงในลำน้ำก่ำตามจุดสำรวจ ระหวางเดือน มกราคม ถึงเดือนธันวาคม 2561 Number Richness Index Evenness index Diversity index Station Field survey Station Field survey Station Field survey 1 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 2 1.052 0.000 0.958 0.000 0.928 0.000 3 0.364 1.705 0.525 0.952 0.360 1.979 4 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 5 0.367 0.914 0.530 0.832 0.362 1.000 6 0.660 0.000 0.952 0.000 0.300 0.000 7 0.641 0.000 0.925 0.000 0.599 0.000 average 0.441 0.374 0.556 0.255 0.364 0.426 SD 0.379 0.679 0.423 0.437 0.327 0.780 หมายเหตุ : ลำดับจุดสำรวจ (1=บึงกลาง, 2=บึงคัน, 3=บึงแต, 4=บึงไฮ, 5=หนองทาเรือ, 6=หนองปลาคาว, 7=หนองสังข) ลำดับเที่ยวสำรวจ (1=มกราคม, 2=มีนาคม, 3=มิถุนายน, 4=กรกฎาคม, 5=สิงหาคม, 6=พฤศจิกายน, 7=ธันวาคม) 3.4 การจัดกลุมความคลายคลึง การศึกษาการแพรกระจายของประชาคมลูกปลาในแตละจุดสำรวจ โดยการวิเคราะหโครงสรางชนิดปลาและ จำนวนตัวปลาที่พบในแตละชนิด ดวยวิธีการจัดกลุม (cluster analysis) ซึ่งบงบอกถึงความคลายคลึงกันของชนิดและ ปริมาณที่พบในชนิดพันธุเดียวกัน ผลการวิเคราะหการจัดกลุมความคลายคลึงของประชาคมลูกปลาตามจุดสำรวจ ที่ คาสัมประสิทธิ์ความคลายคลึงรอยละ 50 สามารถแบงออกเปน 4 กลุมดังนี้ (ภาพที่ 3) กลุมที่ 1 ประกอบดวย จุด สำรวจที่ 1 บึงกลาง กลุมที่ 2 ประกอบดวย จุดสำรวจที่ 6 หนองปลาคาว จุดสำรวจที่ 3 บึงแต และ จุดสำรวจที่ 5 หนองทาเรือ กลุมที่ 3 ประกอบดวย จุดสำรวจที่ 4 บึงไฮ กลุมที่ 4 ประกอบดวย จุดสำรวจที่ 2 บึงคัน และจุดสำรวจ ที่ 7 หนองสังข สวนผลการวิเคราะหการจัดกลุมความคลายคลึงของประชาคมลูกปลาตามเที่ยวสำรวจ ที่คาสัมประสิทธิ์ ความคลายคลึงรอยละ 50 สามารถแบงออกเปน 5 กลุมดังนี้ (ภาพที่ 3) กลุมที่ 1 ประกอบดวย เดือนมีนาคม กลุมที่ 2 ประกอบดวย เดือนมกราคม กลุมที่ 3 ประกอบดวย เดือนพฤศจิกายน และเดือนธันวาคม กลุมที่ 4 ประกอบดวย เดือนมิถุนายน กลุมที่ 5 ประกอบดวย เดือนกรกฎาคม และเดือนสิงหาคม

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 8 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 ภาพที่ 3 ภาพ Dendogram จากการวิเคราะหการจัดกลุม (Cluster Analysis) ของการแพรกระจายโครงสราง ประชาคมลูกปลาตามจุดสำรวจ และเที่ยวสำรวจ จากการสุมตัวอยางในแกมลิงในลำน้ำก่ำ ระหวางเดือนมกราคม ถึงเดือนธันวาคม 2561 จากการปรับปรุงขอมูลโดยคารอยละและแปลงขอมูลโดยวิธีรากที่สี่ (Fourth root) 4. วิจารณผลการวิจัย จากคาดัชนีความหลากหลายของลูกปลาในแกมลิงในลำน้ำก่ำ พบมีคาเฉลี่ยตามจุดสำรวจเพียง 0.364 + 0.327 ซึ่งมีคาต่ำกวาการสำรวจของประมุข แกวมา (2551) คาดัชนีความหลากหลายเฉลี่ย 1.500 +0.410 ใน หนองหาร จังหวัดสกลนคร ซึ่งเปนคาที่เหมาะสม นิศาชล แกวมา และคณะ (2565) คาดัชนีความหลากหลายเฉลี่ย 1.85 ±0.36 ในเขื่อนน้ำอูน จังหวัดสกลนคร นิศาชล แกวมา และคณะ (2564) คาดัชนีความหลากหลายเฉลี่ย 3.237 ± 0.067 ในเขื่อนน้ำพุงและลำน้ำพุง จังหวัดสกลนคร แสดงใหเห็นวาสภาพแวดลอมของแกมลิงในลำน้ำก่ำอาจ ไมเหมาะสมสำหรับลูกปลาวัยออนและลูกปลา ทำใหคาดัชนีความหลากหลายของลูกปลามีคาคอนขางต่ำ แตอาจจะ มาจากประสิทธิภาพของเครื่องมือ และสภาพพื้นที่ไมเหมาะสมในการศึกษาครั้งนี้ การศึกษาการแพรกระจายของประชาคมลูกปลาในแตละจุดสำรวจ โดยการวิเคราะหโครงสรางชนิดปลาและ จำนวนตัวปลาที่พบในแตละชนิด ดวยวิธีการจัดกลุม (cluster analysis) ผลการวิเคราะหการจัดกลุมความคลายคลึง ของประชาคมลูกปลาตามเที่ยวสำรวจ ที่คาสัมประสิทธิ์ความคลายคลึงรอยละ 50 สามารถแบงออกเปน 5 กลุมไดแก กลุมที่ 1 ประกอบดวย เดือนมีนาคม และเดือนมกราคม กลุมที่ 2 ประกอบดวย เดือนมิถุนายน กลุมที่ 3 ประกอบดวย เดือนกรกฎาคม และเดือนสิงหาคม กลุมที่ 4 ประกอบดวย เดือนพฤศจิกายน และกลุมที่ 5 ประกอบดวย เดือนธันวาคม จากผลการวิเคราะหการจัดกลุมความคลายคลึงของประชาคมลูกปลาตามเที่ยวสำรวจ สอดคลองกับชวง ฤดูกาล โดยกลุมที่ 1 ชวงเดือนมีนาคม และเดือนมกราคมที่เปนชวงฤดูแลง น้ำนอย ไมพบลูกปลาจากการสำรวจครั้งนี้ สวนกลุมที่ 3 ชวงเดือนกรกฎาคม และเดือนสิงหาคม ที่เปนชวงฤดูฝน น้ำมาก พบลูกปลาจากการสำรวจมากกวาจุด สำรวจอื่น ซึ่งสอดคลองกับขอมูลการสำรวจลูกปลาในเขื่อนน้ำอูน (นิศาชล แกวมา และคณะ, 2565) Group average st1 st6 st3 st5 st4 st2 st7 Samples 0 20 40 60 80 100 Similarity Transform: Square root Resemblance: S17 Bray Curtis similarity Group average M2 M1 M6 M7 M3 M4 M5 Samples 0 20 40 60 80 100 Similarity Transform: Fourth root Resemblance: S17 Bray Curtis similarity

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 9 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 จากขอมูลการสำรวจลูกปลาที่ได นอกจากฤดูกาล และพื้นที่เหมาะสมที่ทำใหพบลูกปลา และลูกปลาวัยออน แลวยังพบวา ในพื้นที่มีการจัดการโดยชุมชนก็จะมีผลทำใหชนิด ปริมาณ และการกระจายที่แตกตางกันดวย โดยในจุด ที่ 6 หนองปลาคาว ชุมชนมีการจัดทำพื้นที่อนุรักษ และการจัดการโดยชุมชนในหนองปลาคาวจนทำใหพบชนิด ปริมาณ มากที่สุดในการสำรวจครั้งนี้ 5. สรุปผลการวิจัย ความหลากชนิดพันธุปลาในแกมลิงในลำน้ำก่ำ ระหวางเดือนมกราคม ถึงเดือนธันวาคม 2561 พบวา ในแกม ลิงในลำน้ำก่ำทั้ง 7 จุดสำรวจ จากการสุมตัวอยางดวยถุงลากลูกปลา พบชนิดพันธุปลารวม 5 อันดับ 7 วงศ 8 ชนิด โดยพบชนิดลูกปลามากที่สุดในจุดสำรวจที่ 2 บึงคัน จำนวน 3 ชนิด และเดือนมีนาคมพบชนิดลูกปลามากที่สุด จำนวน 6 ชนิด การศึกษาปริมาณและการแพรกระจายของประชาคมลูกปลา พบปริมาณลูกปลาเฉลี่ย 8.97 ตัวตอ 1,000 ลูกบากศเมตรในเดือนสิงหาคม มีความชุกชุมของลูกปลาสูงสุดเฉลี่ย 4.87 ตัวตอ 1,000 ลูกบากศเมตร และจุด สำรวจที่ 6 หนองปลาคาว มีความชุกชุมของลูกปลาสูงสุดเฉลี่ย 4.31 ตัวตอ 1,000 ลูกบากศเมตร ดัชนีความชุกชุมหรือดัชนีความมากชนิด มีคาเฉลี่ยตามจุดสำรวจ 0.441 + 0.379 และดัชนีความเทาเทียม มีคาเฉลี่ยตามจุดสำรวจ 0.556 + 0.423 สวน ดัชนีความหลากหลาย มีคาเฉลี่ยตามจุดสำรวจ 0.364 + 0.327 สวนผลการวิเคราะหการจัดกลุมความคลายคลึงของประชาคมลูกปลาตามเที่ยวสำรวจ ที่คาสัมประสิทธิ์ ความคลายคลึงรอยละ 50 สามารถแบงออกเปน 5 กลุม สวนตามจุดสำรวจคาสัมประสิทธิ์ความคลายคลึงรอยละ 50 สามารถแบงออกเปน 4 กลุม ขอเสนอแนะ 1. การศึกษาลูกปลาและลูกปลาวัยออนโดยถุงลากลูกปลาในการศึกษาครั้งนี้ พบตัวอยางลูกปลานอยมาก ทั้ง ชนิดและปริมาณ ซึ่งอาจจะพอสรุปเบื้องตนไดวาถุงลากลูกปลาอาจไมเหมาะสมกับพื้นที่อางเก็บน้ำขนาดเล็ก จึงควรมี การศึกษาประสิทธิภาพของเครื่องมือที่เหมาะสม เชน อวนรุน หรือถุงลากแบบอื่นๆ เพื่อใชในการศึกษาลูกปลาหรือ ลูกปลาวัยออนในสภาพพื้นที่แบบนี้ตอไปในอนาคต 2. จากการศึกษาครั้งนี้พบวาพื้นที่จุดสำรวจที่ 2 บึงคันมีการจัดการโดยชุมชน จึงพบชนิดและปริมาณลูกปลา มากกวาพื้นที่ ที่ไมมีการจัดการอยางเห็นไดชัด จึงควรสงเสริมการจัดการโดยชุมชนในพื้นที่อื่นๆ ซึ่งจะเปนการเพิ่ม ชนิดและปริมาณปลาในอางเก็บน้ำ(แกมลิง) และในลำน้ำก่ำตอไปในอนาคต .

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 10 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 เอกสารอางอิง นิศาชล แกวมา ประมุข แกวมา และสงกรานต ชิระบุตร. (2564). ความหลากหลาย ความชุกชุม การแพรกระจายของลูก ปลาในเขื่อนน้ำพุงและลำน้ำพุง จังหวัดสกลนคร. ใน การประชุมวิชาการระดับคณะ ครั้งที่ 1 “สมุนไพรไทย นวัตกรรมพัฒนาเกษตร อาหาร และสุขภาพ”, 4 มีนาคม 2564, มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน วิทยาเขต สกลนคร. 132-137. นิศาชล แกวมา ประมุข แกวมา สงกรานต ชิระบุตร พงศกร นอยมูล และ วรปรัชญ เหาะเจริญ. (2565). ความหลากหลาย ความชุกชุม การแพรกระจายของลูกปลาในเขื่อนน้ำอูน จังหวัดสกลนคร. ใน การประชุมวิชาการระดับชาติ ครั้งที่ 1 “ดานทรัพยากรธรรมชาติและวิทยาศาสตรสุขภาพ”, 21 กุมภาพันธ 2565. มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน วิทยาเขตสกลนคร. 166-176. ประมุข แกวมา. (2551). ความหลากชนิดของลูกปลาในหนองหาร จังหวัดสกลนคร. ศูนยวิจัยและพัฒนาประมงน้ำจืด สกลนคร, สำนักวิจัยและพัฒนาประมงน้ำจืดสกลนคร, กรมประมง. อภิชาติ เติมวิชชากร. (2546). ลูกปลาน้ำจืดวัยออน. สถาบันวิจัยและพัฒนาทรัพยากรประมงน้ำจืด, กรมประมง. อภิชาติ เติมวิชชากร. (2548). ลูกปลาน้ำจืดวัยออนของประเทศไทย II. สถาบันวิจัยและพัฒนาทรัพยากรประมงน้ำจืด, กรม ประมง. Clarke, K.R., Warwick, R.M., (1994). Change in marine community: an approach to statistical analysis and interpretation. Plymouth Marine Laboratory. Plymouth, UK.. Ludwig, J.A. and J.F. Renold. (1988). Statistical Ecology; A primer on methods and computing. John Wiley & Sons. New York, USA. Nelson, J. S. (2006). Fishes of the World. 4th ed., John Wiley & Sons, Inc., New Jersey. Okiyama, M. (1988). An Atlas of the early stage fish in Japan. Tokia University Press. Japan. Rainboth, W. J. (1996). Fishes of the Cambodian Mekong. FA0 Species Identification. Washington, H.G. (1984). Review of diversity, biotic and similarity indices. Water Res.Vol.18(6): 653-694.

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 11 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 ความสัมพันธระหวางความเขมขนของน้ำมันเสม็ดขาวและระยะเวลาในการสลบปูมา The Relationship between the Concentration of Cajuput Oil and Duration of Blue Swimming Crab Anesthetic พรพิมล พิมลรัตน1 ธนกฤต สุขทองแท1 พัชราวลัย ศรียะศักดิ์3 สุพันธณี สุวรรณภักดี3 และพัชรินทร วิริยะสุขสวัสดิ์2* Pornpimol Pimolrat 1 , Thanakrit Sukthongtae1 , Patcharawalai Sriyasak,3 Supannee Suwanpakdee3 and Phatcharin Wiriyasuksawat2* 1สาขาวิชานวัตกรรมการเพาะเลี้ยงสัตวน้ำชายฝง มหาวิทยาลัยแมโจ-ชุมพร ชุมพร 2สาขาวิชาศึกษาทั่วไป มหาวิทยาลัยแมโจ-ชุมพร ชุมพร 3 ภาควิชาประมง คณะทรัพยากรธรรมชาติ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน วิทยาเขตสกลนคร 1 Department of Innovative Coastal Aquaculture, Faculty of Maejo University at Chumphon, Chumphon 2 Department of General Education, Faculty of Maejo University at Chumphon, Chumphon 3 Fisheries Department, Faculty of Natural Resources, Rajamangala University of Technology Isan, Sakon Nakhon *Corresponding author: [email protected] บทคัดยอ น้ำมันเสม็ดขาวเปนน้ำมันหอมระเหยที่สกัดไดจากสวนของใบเสม็ดขาว จัดอยูในกลุมน้ำมันที่ไมมีพิษ สารที่ พบในน้ำมันเสม็ดขาวคือ Eugenol ซึ่งเปนหนึ่งในสารที่นิยมใชในการสลบสัตวน้ำ งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงคเพื่อศึกษา ความสัมพันธระหวางความเขมขนของน้ำมันเสม็ดขาวและระยะเวลาในการสลบปูมา โดยใชปูมามีน้ำหนักเริ่มตนเฉลี่ย ที่ 64.46±10.67 กรัม นำไปแชในสารละลายน้ำมันเสม็ดขาวแบงการทดลองออกเปน 3 ความเขมขนคือ 1.25, 2.5 และ 5 ppm เก็บขอมูลระยะเวลาที่ปูมาสลบในแตละความเขมขน ผลการศึกษาพบวาความเขมขนของน้ำมันเสม็ด ขาวที่แตกตางกันมีผลตอระยะเวลาที่ปูมาใชสลบอยางมีนัยสำคัญทางสถิติ (P<0.05) โดยที่ความเขมขน 1.25 ppm ไมสามารถสลบปูมาได ขณะที่ปูมาที่แชในสารละลายน้ำมันเสม็ดขาวความเขมขน 2.50 ppm ใชเวลาในการสลบ (7.76 ± 0.64 นาที) นอยกวาปูมาที่แชในน้ำมันเสม็ดขาว 5 ppm (9.67 ± 0.27 นาที) อยางมีนัยสำคัญทางสถิติ (P<0.05) และจากการศึกษาครั้งนี้ยังพบวาระยะเวลาในการสลบมีความสัมพันธไปในทิศทางเดียว (เชิงบวก) กับความ เขมขนของน้ำมันเสม็ดขาวที่ใชขอมูลที่ไดจะสามารถใชเปนแนวทางในการพัฒนาปรับปรุงกระบวนการขนสงปูมามี ชีวิต เพื่อลดความสูญเสียทางเศรษฐกิจจากการเสียชีวิตของปูมาตอไป คำสำคัญ: ปูมา, น้ำมันเสม็ดขาว, การควบคุมการสลบ, การขนสง

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 12 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 Abstract Cajuput oil is an essential oil that is extracted from the leaves of Cajuput. It is classified as a non-toxic oil. The essence found in Cajuput oil is Eugenol, which is one of the anesthetic agents commonly used to anesthetize aquatic animals. The objective of this research was to study the relationship between the concentration of Cajuput oil and duration of blue swimming crabs’ anesthetic. Using blue swimming crabs with an average initial weight of 64.46±10.67 gram, they were soaked in a solution of Cajuput oil. The experiment was divided into 3 concentrations: 1.25, 2.5, and 5 ppm. Data were collected on the duration of the blue swimming crab unconsciousness at each concentration. The results found that different concentrations of Cajuput oil had significantly affected on the duration time of blue swimming crabs to be stunned (P<0.05), with a concentration of 1.25 ppm not being able to asphyxiate blue swimming crabs. Though, the crabs soaked in a solution of 2.50 ppm Cajuput oil took less significantly (P<0.05 ) time (7.76 ± 0.64 minutes) than blue crabs soaked in 5 ppm (9.67 ± 0.27 minutes). From this study, it was also found that the duration of unconsciousness was positively related in the same direction to the concentration of Cajuput oil used.The information obtained can be used as a guideline for developing and improving the process of transporting live blue swimming crabs. To further reduce economic losses from the death of blue swimming crabs. Keywords: Blue Swimming Crab, Cajuput oil, anesthetic maintenance, transportation 1. บทนำ ปูมา เปนสัตวน้ำเศรษฐกิจที่ผูบริโภคทั้งในประเทศและตางประเทศตองการ ทั้งนี้ตลาดจะจำหนายใหแก ผูบริโภคในทองถิ่นในรูปของปูสด ปูสดแชน้ำแข็ง ปูสดแชเย็น ปูเปน ปูนิ่ม ปูดอง และเนื้อปูแกะ สำหรับปูมาที่สงไป จำหนายตางประเทศนั้น นอกจากจะเปนเนื้อปูบรรจุกระปองแลว ยังมีเนื้อปูแชเย็นที่บรรจุในภาชนะปรุงแตง เชน เนื้อ ปูแชน้ำเกลือ เนื้อปูสุก เนื้อปูที่บรรจุในภาชนะสุญญากาศ แตอยางไรก็ตามจากการศึกษาพฤติกรรมการซื้อสินคาของ กลุมผูบริโภคชาวจีนซึ่งถือเปนกลุมที่มีการนำเขาสินคาสัตวน้ำมีชีวิตและผลิตภัณฑอาหารทะเลแชแข็งของไทยที่สำคัญ พบวา กลุมผูบริโภคสูงวัยนิยมบริโภคและซื้อสัตวน้ำมีชีวิตมากกวาสัตวน้ำที่ผานการแชแข็ง ทั้งนี้ ปูมานับเปนอีกหนึ่ง สัตวน้ำสำคัญที่ทั้งคนไทยและคนตางชาตินิยมบริโภคในรูปแบบปูมามีชีวิต ซึ่งถาเปนปูมีชีวิตจะขายไดราคาคอนขางสูง ตั้งแตกิโลกรัมละ 380 ถึง 680 บาท (หองสมุดเพื่อเกษตรกรไทย, 2566) แตปญหาสำคัญของการขนสงปูมาไป จำหนายคือ ระบบ Cold Chain Logistics ในการขนสงยังตองมีการพัฒนาปรับปรุงใหมีประสิทธิภาพมากขึ้น เนื่องจากการขนสงสินคาสัตวน้ำมีชีวิตจำเปนตองใชระยะเวลา ดังนั้น การเลือกเสนทางการขนสงเพื่อใหใชระยะเวลา สั้นที่สุด ภาชนะบรรจุสัตวน้ำมีชีวิตหรือผลิตภัณฑอาหารทะเลแชแข็งตองเหมาะสมเพื่อใหสัตวน้ำมีชีวิตนานขึ้น (สำนักงานสงเสริมการคาระหวางประเทศ, 2560) วิธีการขนสงปูมาเปนอีกหนึ่งปจจัยสำคัญที่ควรคำนึงถึงเพื่อใหการ จัดการในระหวางการขนสงมีอัตราการตายต่ำที่สุด ทั้งนี้การขนสงปูมายังไมมีวิธีการที่แนนอนและเหมาะสมเมื่อ เปรียบเทียบกับสัตวน้ำจำพวกปลาและกุงซึ่งจะมีวิธีการขนสงที่หลากหลายและมีประสิทธิภาพ จากการศึกษาของกอง

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 13 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 วิจัยและพัฒนาเทคโนโลยีอุตสาหกรรมสัตวน้ำ กรมประมง (2566) คำนึงถึงความสำคัญของกระบวนการขนสงปูมามี ชีวิต เพื่อลดความสูญเสียทางเศรษฐกิจจากการเสียชีวิตของปูมา และในแงการประหยัดพลังงาน ไดคิดคนวิธีการขนสง ปูมามีชีวิตแบบไมตองใชน้ำและสารเคมีใดๆ โดยนำปูมามาทำใหสลบในน้ำทะเลเย็นอุณหภูมิ 0 องศาเซลเซียส นาน 30 วินาที แลวใสปูมาในถุงพลาสติก HDPE แลวใชผาขนหนูชุบน้ำทะเลเย็นวางทับดานบนตัวปูอีกครั้ง จากนั้นเติมกาซ ออกซิเจนใหถุงพองเต็มกลองโฟมเก็บความเย็นจากผลการวิจัยพบวา สามารถเก็บรักษาปูมาที่สลบในสภาวะดังกลาว ไดนาน 14 ชั่วโมง โดยปูมามีอัตราการรอดถึง 100 เปอรเซ็นต และถาเก็บรักษาปูมาที่สลบไวนานขึ้นเปนเวลา 15 ชั่วโมง ปูมาสามารถพื้นกลับมาไดมากกวา 95 เปอรเซ็นต เนื่องจากปูมีนิสัยกินกันเองตั้งแตระยะ zoea เมื่อเขาสูระยะ young crab จะพบปญหาการกินกันเอง ระหวางการขนสงและถาใชระยะเวลานานจะทำใหปูมาตายจากปญหาการเปลี่ยนแปลงคุณภาพน้ำระหวางการขนสง (อนุรักษสุขดารา และคณะ, 2565) คุณภาพน้ำในระหวางการขนสงเปนอีกปจจัยสำคัญที่มีผลตอความสำเร็จในการ ขนสงสัตวน้ำ เนื่องจากระหวางการลำเลียงขนสงสัตวน้ำของเสียที่ถูกขับถายจากกิจกรรมที่เกิดจากขบวนการเมตาบอ ลิซึมหรือการเผาผลาญภายในรางกายของสัตวน้ำมีผลทำใหระดับแอมโมเนียและไนไตรทในน้ำเพิ่มสูงขึ้น ซึ่งปริมาณ แอมโมเนียและไนไตรทที่เพิ่มขึ้นนี้จะเปนอันตรายตอสัตวน้ำ หากมีปริมาณมากเกินไปอาจทำใหสัตวน้ำตายได โดย ปริมาณแอมโมเนียที่ปลอดภัยตอสัตวน้ำจะมีคาแตกตางกันไปตามชนิดและขนาดของสัตวน้ำ เชน ปริมาณแอมโมเนีย ที่ปลอดภัยตอลูกกุงกุลาดำเทากับ 0.48 mg NH3-N/L (สิริทุกขวินาศ, 2540) นอกจากปริมาณแอมโมเนียและของ เสียที่อาจเกิดขึ้นระหวางการขนสงแลว การบริหารจัดการปริมาณออกซิเจนระหวางการขนสงก็มีความสำคัญมาก เนื่องจากการตื่นตกใจของสัตวน้ำระหวางการขนสงมีผลกระทบโดยตรงตอการลำเลียง เพราะนอกจากสัตวน้ำจะใช ออกซิเจนในปริมาณสูงแลวบางครั้งยังสงผลใหสัตวน้ำเกิดบาดแผลจากการกระทบกระทั่งในระหวางการขนสง ซึ่งโดย ปกติจากมีการแกไขปญหาการตื่นตกใจของสัตวน้ำโดยการใชสารเคมีจำพวกยาสลบ (anesthetic) ซึ่งมีสวนชวยให สัตวน้ำมีการเคลื่อนไหวชาลง มีการหายใจชาจึงสงผลใหมีการใชออกซิเจนนอยลง สารเคมีจำพวกยาสลบที่ใชกันใน ปจจุบันไดแก Quinaldineความเขมขน 2–5 ppm MS 222 (Tricane Methane Sulfonate)ความเขมขนประมาณ 40 – 50 ppm (เกรียงศักดิ์เมงอำพัน, 2543) ทั้งนี้ยาสลบประเภทสารเคมีสังเคราะหอาจกอใหเกิดผลกระทบตอสัตว น้ำ ผูใชงาน และสิ่งแวดลอมได จึงมีการศึกษาเกี่ยวกับการใชผลิตภัณฑจากธรรมชาติมาใชในการสลบและขนสงสัตว น้ำมีชีวิต เชน ยูจีนอลและไอโซยูเกนอลเปนสมุนไพรที่ใชกันมากที่สุด และมีประสิทธิภาพสำหรับสัตวจำพวกกุงเดคา พอด ซึ่งถูกดูดซึมโดยเหงือกเปนหลัก Eugenol (4-allyl-2-methoxyphenol) และ isoeugenol (2-methoxy-4- propenylphenol) เปนฟนิลโพรพีนที่ผลิตตามธรรมชาติโดยใบและลำตนของพืช เชน กานพลูและออลสไปซ (Koeduka et al., 2006, PubChem, 2021) เสม็ดขาว (Melaleuca cajuputi) เปนไมยืนตนขนาดเล็ก มีความสูง 5-25 เมตร พบไดทั่วไปตามชายทะเล และเปนพืชทองถิ่นที่พบมากในบริเวณพื้นที่มหาวิทยาลัยแมโจ-ชุมพร สามารถออกดอกและติดผลไดตลอดทั้งปเกือบ ทุกสวนของตนสามารถนำมาใชประโยชนได โดยใบและเปลือกเสม็ดขาวมีกลิ่นคลายยูคาลิปตัสและการบูร เมื่อใบและ ยอดออนมาใชในการสกัดน้ำมันหอมระเหย ที่เรียกวา น้ำมันเสม็ด หรือน้ำมันเขียว ซึ่งเปนกลุมน้ำมันที่ไมมีพิษ ไม กอใหเกิดอาการแพเมื่อใชกับผิวหนัง สามารถนำมาใชประโยชนทางดานสปา สารสำคัญที่พบจากการวิเคราะหโดยใช เครื่องมือ GC-MS คือ Terpinen-4-ol , β-Fenchol, α-Terpinolene และ Eugenol (พัชรินทร, 2564) ทั้งนี้สารยู จีนอล (Eugenol) จากใบเสม็ดขาวที่สกัดไดเปนสารที่นาสนใจนำมาศึกษาตอยอดเพื่อขยายขอบเขตของชนิดน้ำมัน

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 14 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 หอมระเหยที่ยังไมเคยใชเปนสารสำหรับสลบปูมาอีกทั้งรายงานการศึกษาในเรื่องนี้ยังมีคอนขางจำกัด ดังนั้น วัตถุประสงคของการศึกษาครั้งนี้เพื่อศึกษาความเปนไปไดในการนำน้ำมันหอมระเหยจากเสม็ดขาวมาสลบปูมา และ ความสัมพันธระหวางความเขมขนของน้ำมันเสม็ดขาวและระยะเวลาที่ใชในการสลบปูมา 2. อุปกรณและวิธีการ 2.1 การเตรียมหนวยทดลอง ทำการทดลอง ณ ฐานเรียนรูการเพาะเลี้ยงสัตวน้ำชายฝงคณะมหาวิทยาลัยแมโจ-ชุมพร ตำบลละแม อำเภอ ละแม จังหวัดชุมพร เตรียมถังพลาสติกสำหรับเลี้ยงปูมาจำนวน 16 ถัง ปริมาตร 20 ลิตร และเตรียมถังน้ำขนาด 500 ลิตร สำหรับพักน้ำในระหวางการทดลอง จำนวน 1 ถัง พักน้ำไว 1 คืน กอนนำมาใชเลี้ยงปูพรอมทั้งมีการใหอากาศ ตลอดเวลา น้ำที่นำมาเลี้ยงเปนน้ำทะเลความเค็ม 25-30 ppt 2.2 การเตรียมน้ำมันเสม็ดขาว น้ำมันเสม็ดขาวที่ใชในการศึกษาครั้งนี้เตรียมตามวิธีการของ พัชรินทรวิริยะสุขสวัสดิ์(2565) อนุสิทธิบัตร เลขที่ 18564 โดยการเก็บตัวอยางใบเสม็ดขาวจะทำการสุมเก็บใบเพสลาด จากพื้นที่ปาพรุคันธุลี ตำบลคันธุลี อำเภอ ทาชนะ จังหวัดสุราษฎรธานี ระหวางเดือนกุมภาพันธถึงเดือนมิถุนายน 2565 มาลางใหสะอาด แลวนำใบเสม็ดขาวสด ไปชั่งน้ำหนักที่ 1.5 กิโลกรัม เติมลงในชุดกลั่น เติมน้ำสะอาดปริมาตร 11 ลิตร แลวนำไปตอเขากับชุดอุปกรณกลั่น น้ำมันหอมระเหย ดวยวิธีการกลั่นดวยน้ำ (water distillation) เปนเวลา 7 ชั่วโมง จากนั้นแยกเอาเฉพาะน้ำมันหอม ระเหยที่ไดมาเติมโซเดียมซัลเฟตที่ปราศจากน้ำ บรรจุน้ำมันหอมระเหยลงในขวดสีชาปดฝาใหสนิท 2.3 การเตรียมสัตวทดลอง นำปูมาขนาดกระดองกวางประมาณ 5 เซนติเมตร จำนวน 50 ตัว จากแพปู ในตำบลละแม อำเภอละแม จังหวัดชุมพร มาปรับสภาพการเลี้ยงในบอพักไฟเบอรขนาด 500 ลิตร บอละ 20 ตัว จำนวน 5 บอ เปนระยะเวลา 7 วัน จากนั้นจึงทำการสุมปูมาเพื่อใชในการทดลอง ปูมาที่ใชในการทดลองมีน้ำหนักเริ่มตนเฉลี่ย 64.46 ± 10.67 กรัม ขนาดความกวางของกระดองเฉลี่ย 4.65 ± 3.04 ซม. และขนาดความยาวกระดองเฉลี่ย 9.75 ± 5.38 ซม. นำปูมาที่ สุมไดใสในถังทดลอง ๆ ละ 1 ตัว (เพื่อลดอัตราการกินกันเองของปูมาขณะลอกคราบ) ใหอาหารทดลอง วันละ 1 ครั้ง (เวลา 16.00 น.) 5 เปอรเซ็นตของน้ำหนักตัว มีการใหอากาศตลอดเวลา และมีการเปลี่ยนถายน้ำทุกวัน ตลอดการ ทดลอง 2.4 การศึกษาความเขมขนของสารละลายน้ำมันเสม็ดขาวที่แตกตางกันตอการสลบปูมา 1) การวางแผนการทดลอง วางแผนการทดลองแบบสุมสมบูรณ Completely randomized design (CRD) โดยแบงการทดลอง ออกเปน 3 ชุดการทดลองๆ ละ 10 ซ้ำ ดังนี้ ชุดการทดลองที่ 1 ใชสารละลายน้ำมันเสม็ดขาวที่ความเขมขน 1.25 ppm ชุดการทดลองที่ 2 ใชสารละลายน้ำมันเสม็ดขาวที่ความเขมขน 2.50 ppm ชุดการทดลองที่ 3 ใชสารละลายน้ำมันเสม็ดขาวที่ความเขมขน 5.00 ppm นำปูมาที่ผานการพักใหคุนชินกับสภาวะที่ใชทดลองเปนระยะเวลา 7 วัน มาทำการชั่งน้ำหนัก วัดขนาด ความกวางและความยาวของกระดองทีละตัว แลวนำไปแชในสารละลายน้ำมันเสม็ดขาวที่ความเขมขน 1.25, 2.5 และ 5 ppm โดยนำปูมาที่สุมไดใสในถังทดลอง ๆ ละ 1 ตัว เนื่องจากน้ำมันเสม็ดขาวไมละลายในน้ำ ละลายไดดีใน

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 15 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 แอลกอฮอล จึงนำมาเติมสารลดแรงตึงผิว เพื่อใหน้ำมันสามารถละลายในน้ำไดกอนเติมลงในภาชนะเพื่อทดสอบการ สลบ สังเกตพฤติกรรมการสลบ บันทึกเวลาที่ใชในการสลบ และเวลาสลบจนฟน เปนวินาที หากพบวาหลังเติมอิมัลชัน ของน้ำมันตัวอยางลงไปแลวพบวาไมสามารถชักนำทำใหปูมาสลบภายในเวลา 60 นาที จะบันทึกวาไมสามารถชักนำ การสลบปูมาได เมื่อหากปูมาสลบจนสูญเสียปฏิกิริยาการตอบโตตอสิ่งเรา จะยายปูมาไปยังภาชนะที่มีน้ำเค็ม 32 ppt และใหอากาศ จากนั้นเริ่มจับเวลาจนปูฟน บันทึกอัตราการรอดตายขณะสลบ เฝาติดตามในระยะเวลา 24 ชั่วโมง หลังจากทำการสลบเสร็จแลว 2) การเก็บขอมูลและบันทึกผล ระหวางการทดลองจดบันทึกจำนวนปูมาที่ตาย ระยะเวลาที่สลบ (วินาที) รวมถึงบันทึกน้ำหนักปูมา (กรัม) วัดความกวางและความยาวกระดองปูมา (ซม.) เพื่อใชเปนขอมูลประกอบการวิเคราะหหาความสัมพันธตอไป - ความกวางกระดองเฉลี่ย (Carapace width) ความกวางกระดองเฉลี่ย = ความกวางกระดองปูรวม (เซนติเมตร) จำนวนปูมา - ความยาวกระดองเฉลี่ย (Carapace length) ความยาวกระดองเฉลี่ย = ความยาวกระดองปูรวม (เซนติเมตร) จำนวนปูมา 3) การวิเคราะหขอมูลทางสถิติ ขอมูลน้ำหนัก ความกวาง และความยาวกระดองปูมานำมาวิเคราะหความแตกตางทางสถิติของตัวแปรดวย การวิเคราะหความแปรปรวนแบบแจกแจงทางเดียว (One-Way Analysis of Variance: ANOVA) ทดสอบความ แตกตางคาเฉลี่ยของตัวแปร โดยวิธี Duncan’s Multiple Range Test เปรียบเทียบคาเฉลี่ยระยะเวลาที่สลบของปู มาแตละชุดการทดลองโดยวิธี Independent Samples T-Test และวิเคราะหความสัมพันธระหวางระยะเวลาการ สลบของกับขนาดของปูมาและความเขมขนของน้ำมันเสม็ดขาวดวยสหสัมพันธของเพียรสัน (Pearson Correlation Coefficient) ที่ระดับความเชื่อมั่น 95 เปอรเซ็นต ดวยโปรแกรมสำเร็จรูป 3. ผลการวิจัย 3.1 ระยะเวลาการสลบของปูมาที่แชดวยน้ำมันเสม็ดขาวที่ความเขมขนแตกตางกัน จากการทดสอบแชปูมาขนาดน้ำหนัก 64.46±10.67 กรัม (ตารางที่ 1) ดวยน้ำมันเสม็ดขาวที่ความเขมขน ระหวาง 1.25-5 ppm พบวา ความเขมขนที่แตกตางกันของน้ำมันเสม็ดขาวมีผลตอระยะเวลาที่ปูมาใชสลบแตกตาง กันอยางมีนัยสำคัญทางสถิติ (P<0.05) โดยที่ความเขมขน 1.25 ppm ไมสามารถสลบปูมาไดภายในระยะเวลา 60 นาทีขณะที่ปูมาที่แชน้ำมันเสม็ดขาวความเขมขน 2.50 ppm ใชเวลาในการสลบนอยกวาปูมาที่แชในน้ำมันเสม็ดขาว 5 ppm อยางมีนัยสำคัญทางสถิติ (P<0.05) (ตารางที่1) อยางไรก็ตามจากการศึกษาครั้งนี้พบวา ปูมาที่แชในน้ำมัน เสม็ดขาวทั้ง 2 ความเขมขนยังไมสามารถฟนจากการสลบไดภายในระยะเวลา 24 ชั่วโมง เมื่อนำไปแชในน้ำทะเล สะอาด (ขอมูลไมไดโชว)

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 16 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 ตารางที่1 ระยะเวลาการสลบ (นาที) ของปูมาที่แชดวยน้ำมันเสม็ดขาวที่ความเขมขนแตกตางกัน Concentration of Cajuput oil (ppm) Duration of unconscious (min) Weigh (g/crab) Carapace length (cm./crab) Carapace width (cm./crab) 1.25 Not unconscious 64.40 ± 6.71a 9.77 ± 2.50a 4.67 ± 3.29a 2.50 7.76 ± 0.64a* 64.30 ± 5.78a 9.74 ± 8.90a 4.63 ± 3.88a 5.00 9.67 ± 0.27b 64.85 ± 7.56a 9.73 ± 1.33a 4.64 ± 1.58a Note : * Means followed by different letters in the same vertical were significantly different, according to Duncan’s multiple range test at P < 0.05. 3.2 การศึกษาความสัมพันธระหวางระยะเวลาการสลบกับขนาดของปูมาและความเขมขนของน้ำมัน เสม็ดขาว จากการศึกษาความสัมพันธระหวางระยะเวลาการสลบกับขนาดของปูมาและความเขมขนของน้ำมันเสม็ด ขาวดังขอมูลในตารางที่ 2 พบวา ระยะเวลาในการสลบมีความสัมพันธไปในทิศทางเดียวกับความเขมขนของน้ำมัน เสม็ดขาวอยางไมมีนัยสำคัญทางสถิติ (P>0.05) ขณะที่ขนาดของปูมาทั้งน้ำหนัก ความกวาง และความยาวกระดอง ของปูมามีความสัมพันธในทิศทางตรงกันขามกับระยะเวลาในการสลบอยางไมมีนัยสำคัญทางสถิติ(P>0.05) ตารางที่2 ความสัมพันธ (Pearson correlations) ระหวางขนาดและความเขมขนของน้ำมันเสม็ดขาวกับระยะเวลา การ สลบของปูมา Parameters Duration of unconscious (min) Pearson Correlation Sig* Concentration of Cajuput oil (ppm) 0.533 0.091 Weigh (g/crab) -0.060 0.862 Carapace length (cm/crab) -0.112 0.743 Carapace width (cm/crab) -0.198 0.560 Note : *Correlation is significant at the 0.05 level (2-tailed). 4. วิจารณผลการวิจัย สัตวจำพวกเดคาพอด (ปู ปูเสฉวน ล็อบสเตอร กุงเครยฟช และกุงทะเล) เปนสิ่งมีชีวิตที่มีความรูสึก ไม เพียงแตตอบสนองตอสิ่งเราที่เปนอันตรายเทานั้น แตยังสามารถรูสึกเจ็บปวด ไมสบายตัว และทุกขทรมานไดสารที่ นิยมนำมาใชเปนยาสลบในสัตวจำพวกนี้ไดแก ยูจีนอล (eugenol) ไอโซยูจีนอล (isoeugenol) ลิโดเคน (lidocaine) ฮาโลธาน (halothane) และน้ำมันหอมระเหยจากเลมอนบาลม (lemon balm) ตะไคร (lemongrass) เลมอนเวอร บีนา (lemon verbena) และไมจันทน(sandalwood) (Souza Valente, 2022) การเลือกใชสารชนิดใดจะขึ้นอยู กับชนิดของสัตวน้ำหนักสัตว ความพรอมของอุปกรณ ทักษะของผูทำงาน และขอกำหนดขั้นตอนที่กำหนดการดม

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 17 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 ยาสลบที่จำเปน (ระยะเวลาและความลึกของการสลบ) ในทำนองเดียวกัน ปริมาณยาและเวลาในการสัมผัส ก็เปนอีก ปจจัยสำคัญที่ตองคำนึงถึงและเลือกใชใหเหมาะสม ผลการวิเคราะหหาปริมาณสารยูจีนอลในน้ำมันหอมระเหยจากใบ เสม็ดขาวดวยเทคนิค HPLC พบวา น้ำมันหอมระเหยจากใบเสม็ดขาวมีปริมาณสารยูจีนอล 1.90 ± 0.02 mg/1g DW และในการศึกษาเพื่อทดสอบความเปนไปไดในการใชน้ำมันเสม็ดขาวเปนยาสลบในสัตวน้ำในเบื้องตนพบวา ที่ระดับ ความเขมขนของอิมัลชันของน้ำมันเสม็ดขาว 0.1 และ 0.5 ppm มีความเปนไปไดในการชักนำใหกุงขาวสลบและฟน สลบทุกตัว ใชเวลาเฉลี่ย 6 นาที เมื่อระดับความเขมขนอิมัลชันของน้ำมันเสม็ดขาวเพิ่มขึ้น สงผลทำใหกุงมีอาการทุรน ทุราย และตาย (พัชรินทรวิริยะสุขสวัสดิ์, 2565) และเนื่องจาก Eugenol เปนสารที่ไมชอบน้ำ ดังนั้นควรใชตัวทำ ละลาย (เชน เอทานอลหรือโพลีซอรเบต ซึ่งเปนสารสุดทายที่ใชในการเตรียมเชิงพาณิชย) (Lewbart & Yanong, 2018) นอกจากนี้ยังอาจพบความผันผวนของยูจีนอลที่แทรกซึมเขาไปในรางกายของสัตวและถูกขับออกมาเร็วกวาใน อุณหภูมิที่อบอุน ดังนั้นผลและระยะเวลาของมันจึงขึ้นอยูกับอุณหภูมิของสิ่งแวดลอม (Wycoff et al., 2018) โหมด การทำงานของยูเกนอลซึ่งถือเปนโหมดการออกฤทธิ์ขึ้นอยูกับขนาดยาและสามารไปลดการทำงานของระบบประสาท แบบยอนกลับไดโดยสารจะเขาไปปดกั้นชองโซเดียม แคลเซียม และโพแทสเซียม สงผลใหกิจกรรมบนตัวรับโพรริโอ เซพเตอรลดลง (Cowing et al., 2015; Wycoff et al., 2018) ปจจัยดานสิ่งแวดลอมและน้ำหนักตัวของสัตว เพศ และสภาพทางสรีรวิทยาโดยตรงมีอิทธิพลตอประสิทธิผล ของการดมยาสลบ (Cowing et al., 2015) ทั้งนี้ขอสังเกตและควรระมัดระวังในการเลือกใชยาสลบคือ ยาสลบและ ขนาดยาจะแตกตางกันไปตามชนิดของสัตว โดยเฉพาะอยางยิ่งในแตละกรณี การที่ยาสลบที่ใหและขนาดยามี ประสิทธิผลและปลอดภัยสำหรับบางสายพันธุเดคาพอดไมรับประกันวายาสลบและขนาดยาที่ใชนี้จะมีประสิทธิภาพ และปลอดภัยสำหรับเดคาพอดสายพันธุอื่น แมวาจะอยูในกลุมที่คลายกัน เชน กุงหรือกุงล็อบสเตอรและกั้ง หรือปู และปูเสฉวน เปนตน ผูประกอบวิชาชีพหรือผูวิจัยที่เกี่ยวของจึงควรศึกษากรณีของสัตวอยางตั้งใจและพิจารณา ทางเลือกที่ดีที่สุดสำหรับสัตวชนิดนั้น (Souza Valente, 2022) มีรายงานถึงผลกระทบของการไดรับยูจีนอลเปน เวลานาน (เชน การเก็บสัตวไวเปนเวลานานในอางดมยาสลบรวมกับยูจีนอลที่ถูกขับออกมา) อาจนำไปสูภาวะซึมเศรา จนทำใหการระบายอากาศและการทำงานของหัวใจหยุดชะงัก (Wycoff et al., 2018) ยูเกนอลเปนอันตรายตอสัตว ไมมีกระดูกสันหลังและปะการังในทะเลที่อาศัยอยู (Boyer et al., 2009; Calado, 2012) จึงไมควรใชในตูปลารวมกับ สัตวเหลานั้น 5. สรุปผลการวิจัย ผลการศึกษาเปรียบเทียบระยะเวลาการสลบของปูมาที่แชดวยน้ำมันเสม็ดขาวที่ความเขมขนแตกตางกัน พบวา ความเขมขนที่ตางกันของน้ำมันเสม็ดขาวมีผลตอระยะเวลาที่ปูมาใชสลบอยางมีนัยสำคัญทางสถิติ (P<0.05) โดยปูมาที่แชน้ำมันเสม็ดขาวความเขมขน 2.50 ppm ใชเวลาในการสลบนอยกวาปูมาที่แชในน้ำมันเสม็ดขาว 5 ppm นอกจากนี้ยังพบวา ระยะเวลาในการสลบมีความสัมพันธไปในทิศทางเดียวกับความเขมขนของน้ำมันเสม็ดขาวอยางไม มีนัยสำคัญทางสถิติ (P>0.05) ดังนั้น การศึกษาครั้งนี้นับวาเปนขอมูลเบื้องตนที่จะนำไปสูการศึกษาเชิงลึก เพื่อนำ น้ำมันเสม็ดขาวมาประยุกตใชประโยชนสำหรับยืดอายุการเก็บรักษาและการขนสงปูมาทดแทนการใชสารเคมีที่อาจ กอใหเกิดผลกระทบตอสัตวน้ำ ผูใชงาน และสิ่งแวดลอมไดตอไป

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 18 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 กิตติกรรมประกาศ ขอขอบพระคุณโครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมฐานรากหลังโควิดดวยเศรษฐกิจ BCG (U2T for BCG) ตำบลละแม อำเภอละแม จังหวัดชุมพรที่ชวยสนับสนุนวัสดุอุปกรณในการทําการทดลอง ขอขอบคุณธนาคารปูมาฐาน ปฏิบัติการเพาะเลี้ยงสัตวน้ำชายฝง แมโจ-ชุมพร และคณาจารยในสาขาวิชาการเพาะเลี้ยงสัตวน้ำชายฝง คณะ มหาวิทยาลัยแมโจ-ชุมพรที่เอื้อเฟอสถานที่ และสนับสนุนความรูตางๆ ในการจัดทํางานวิจัยครั้งนี้ เอกสารอางอิง กองวิจัยและพัฒนาเทคโนโลยีอุตสาหกรรมสัตวน้ำ กรมประมง. (2566). การพัฒนาบรรจุภัณฑในการขนสงปูมามีชีวิต แบบไมใชน้ำเพื่อเพิ่มมูลคาสินคา. [ออนไลน] คนเมื่อ 12 ธันวาคม 2566, จาก https://www.youtube. com/watch?v=JqN5PKArzB0 เกรียงศักดิ์เมงอำพัน. (2543). หลักการเพาะเลี้ยงสัตวน้ำ. ภาควิชาเทคโนโลยีการประมง. คณะผลิตกรรมการเกษตร. มหาวิทยาลัยแมโจ. 163 หนา. พัชรินทร วิริยะสุขสวัสดิ์. (2564). การใชประโยชนจากใบเสม็ดเพื่อเปนสวนผสมในผลิตภัณฑเพื่อสุขภาพผลิตภัณฑ "ครีมเจลเสม็ดขาว" และ "สบูเสม็ดขาว. [ออนไลน] คนเมื่อ 11 เมษายน 2566, จาก https://kb.mju.ac.th /article.aspx?id=1372&fbclid=IwAR0EZv2sfn7zvo748Bm24nzyeBNZk0bKUYPerdluz9iHCf0Se CbSYI6QpTM พัชรินทร วิริยะสุขสวัสดิ์. (2565). การพัฒนาผลิตภัณฑจากสมุนไพรเสม็ดเพื่อใชประโยชนในการสลบสัตวน้ำและเปน สวนผสมในผลิตภัณฑเพื่อสุขภาพ. เลมรายงานผลโครงการบริการวิชาการ ภายใตโครงการอนุรักษ พันธุกรรมพืช อันเนื่องมาจากพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี มหาวิทยาลัยแมโจงบประมาณแผนดิน ปงบประมาณ 2565 ฉบับสมบูรณ. มหาวิทยาลัยแมโจ-ชุมพร, มหาวิทยาลัยแมโจม เชียงใหม. สิริ ทุกขวินาศ. (2540). ISO 14000 กับอุตสาหกรรมการเพาะเลี้ยงกุงกุลาดำของไทย. วารสารการประมง. 49 (5): 413-417. สำนักงานสงเสริมการคาระหวางประเทศ ณ นครเฉิงตู. (2560). โอกาสของสินคาสัตวน้ำมีชีวิตและผลิตภัณฑอาหาร ทะเลแชแข็งไทยในมณฑลเสฉวน. [ออนไลน] คนเมื่อ 12 ธันวาคม 2566, จาก https://www.ditp.go.th/ contents_attach/191241/191241.pdf หองสมุดเพื่อเกษตรกรไทย. (2566). ขนสงปูมามีชีวิตแบบใหม ไมตองใชน้ำ. [ออนไลน] คนเมื่อ 28 เมษายน 2566, จาก https://thaifarmer.lib.ku.ac.th/news/644b40fd115f6312c1bc2829 อนุรักษ สุขดารา, วาสนา อากรรัตน, วุฒิชัย ออนเอี่ยม และรุงทิวา คนสันทัด. (2565). ผลของความหนาแนนของลูก ปูมา (Portunus pelagicus) และระยะเวลาที่บรรจุถุงตออัตราการตายและการเปลี่ยนแปลงของคุณภาพ น้ำระหวางการขนสง. วารสารวิทยาศาสตรเกษตร. 53(1): 35-45.

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 19 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 Boyer, S. E., White, J. S., Stier, A. C., & Osenberg, C. W. (2009). Effects of the fish anesthetic, clove oil (eugenol), on coral health and growth. Journal of Experimental Marine Biology and Ecology, 369(1), 53–57. Calado, R. (2012). Invasive alien crabs can be used for marine aquariums—Turning a threat into profit. Crustaceana: 257–265. Souza Valente, C.D. (2022). Anaesthesia of decapod crustaceans. Veterinary and Animal Science 16: 100252. https://doi.org/10.1016/j.vas.2022.100252. Cowing, D., Powell, A., & Johnson, M. (2015). Evaluation of different concentration doses of eugenol on the behaviour of Nephrops norvegicus. Aquaculture: 442, 78–85. Koeduka, T., Fridman, E., Gang, D. R., Vass˜ao, D. G., Jackson, B. L., Kish, C. M., Orlova, I., Spassova, S. M., Lewis, N. G., Noel, J. P., Baiga, T. J., Dudareva, N., & Pichersky, E. (2006). Eugenol and isoeugenol, characteristic aromatic constituents of spices, are biosynthesized via reduction of a coniferyl alcohol ester. Proceedings of the National Academy of Sciences, 103(26) : 10128–10133. Lewbart, G. A., & Yanong, R. P. R. (2018). Fish. In J. Carpenter (Ed.), Exotic animal formulary. 5th ed (pp. 16–52). Elsevier. PubChem (2021). Retrieved from https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov Accessed February 05, 2023. Wycoff, S., Weineck, K., Conlin, S., Suryadevara, C., Grau, E., Bradley, A., Cantrell, D., Eversole, S., Grachen, C., Hall, K., Hawthorne, D., Kinmon, C., Ortiz Guerrero, P., Patel, B., Samuels, K., Valdes, G., Ray, A. J., Fleckenstein, L. J., Piana, E., & Cooper, R. L. (2018). Effects of clove oil (eugenol) on proprioceptive neurons, heart rate, and behavior in model crustaceans. Biology Faculty Publications, 145.

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 20 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 สภาพการผลิตและความตองการการสงเสริมการผลิตมะพราวของ เกษตรกรตำบลคลองวาฬ อำเภอเมือง จังหวัดประจวบคีรีขันธ An Extension of Quality Coconut Production for Farmers in Klongwhale Sub-district, Mueang District, Prachuap Khiri Khan Province ธนู แกวสา1* สุนันท สีสังข2 และเบญจมาศ อยูประเสริฐ2 Thanu Kaewsa1* , Sunan Seesang2 and Benchamas Yooprasert2 1 นักศึกษาปริญญาโท หลักสูตรเกษตรศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาเกษตรศาสตรและสหกรณมหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช 2 สาขาวิชาเกษตรศาสตรและสหกรณ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช 1 Master's degree student of Agriculture and Cooperatives, Department of Agriculture and Cooperatives, Sukhothai Thammathirat Open University 2 Department of Agriculture and Cooperatives, Sukhothai Thammathirat Open University *Corresponding author: [email protected] บทคัดยอ การวิจัยนี้มีวัตถุประสงคเพื่อศึกษาเกษตรกรผูปลูกมะพราวในประเด็นตอไปนี้ สภาพการผลิตมะพราว การ รับรูเกี่ยวกับการผลิตมะพราวคุณภาพ ความตองการการสงเสริมการผลิตมะพราวคุณภาพ และ ปญหาของเกษตรกร การสงเสริมการผลิตมะพราวคุณภาพ เปนการวิจัยเชิงสำรวจ ประชากร คือ เกษตรกรในตำบลคลองวาฬ อำเภอเมือง จังหวัดประจวบคีรีขันธ จำนวน 158 ราย ใชวิธีการสุมแบบงาย สถิติที่ใชเพื่อหาคาความถี่ คารอยละ คาเฉลี่ย คา ต่ำสุด คาสูงสุด คาเบี่ยงเบนมาตรฐาน และการวิเคราะหตารางไขว ผลการศึกษา พบวา 1) เกษตรกรมีพื้นที่ปลูกมะพราวเฉลี่ย 27.9 ไร ใชแรงงานเฉลี่ย 1.9 คน พื้นที่ราบและ เปนดินทรายหรือรวนปนทราย ปลูกพันธุพื้นเมือง เกษตรกรประมาณ 2 ใน 3 ไมมีการใหน้ำและไมใสปุย สวนใหญเก็บ ผลมะพราวทุก 45 วัน โดยผูรับซื้อเปนผูเก็บและจางแรงงาน ผลผลิต 450 – 500 ผล/ไร/ครั้ง ราคาจำหนาย 7 – 10 บาท/ผล โดยพอคามารับซื้อที่สวนและขายเองบางสวนผานชองทางอื่น 2) เกษตรกรทั้งหมดมีการรับรูในเรื่องการ คัดเลือกพื้นที่ปลูก กระบวนการปลูก การดูแลและการเก็บเกี่ยวผลผลิต แตมีการรับรูนอยเกี่ยวกับสภาพแวดลอมและ ลักษณะดินที่เหมาะสม การใหน้ำและปุย 3) เกษตรกรมีความตองการเกี่ยวกับการสงเสริมการผลิตและการตลาด มะพราวคุณภาพระดับมากที่สุด ไดแก การวางแผนการผลิต การจัดตั้งสหกรณเพื่อรับซื้อผลผลิต และการเชื่อมโยง ตลาดกับโรงงานแปรรูปผลผลิต ระดับมากเกี่ยวกับ การรับรูดานมาตรฐานการแปรรูป การรวมกลุม/สรางเครือขาย ดานการแปรรูป และการสนับสนุนปจจัยดานการแปรรูป สวนดานอื่น ๆ มีความตองการระดับปานกลาง และ 4) เกษตรกรพบปญหาในการผลิตมะพราวคุณภาพในระดับมากเกือบทุกประเด็น คำสำคัญ: การผลิตมะพราวคุณภาพ, การตลาดมะพราว, แนวทางการสงเสริมการเกษตร

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 21 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 Abstract The objectives of this research were to study coconut farmers in following aspects: (1) socioeconomic status, (2) situations of coconut production and marketing, (3) knowledge of quality coconut production, (4) needs in an extension of quality coconut production, and (5) problems and suggestions for an extension of quality coconut production. This was a survey research. The samples were 158 coconut farmers in Klongwhale Sub-district, Mueang District, Prachuap Khiri Khan Province who registered with Department of Agricultural Extension totally 705 farmers. These were determined by using Taro Yamane’s formula with an error level of 0.07 and selected by simple random sampling. Data were collected by a structural interview questionnaire and analyzed to determine frequency, percentage, mean, minimum, maximum, standard deviation, and SWOT Analysis. Research results showed that (1) the farmers had an average age of 46.1 years and most of them finished secondary education or above. All of them had orchard planation as a main occupation. They had an average 13.6 years of coconut production. (2) They had an average 1.9 family labors for working in average 27.9 Rai of coconut plantation on flat area with sand or sandy loam soils. They grew native coconut variety and two-thirds of them had no water and fertilizer applications. Most of them harvested 450-500 produces in every 45 days and sold to merchants at the plantation sites and some produces were sold by themselves via other channels. (3) All of them had knowledge of plantation site selection, plantation process, maintenance and harvesting as well, however they had a little knowledge of suitable environment and soil type, water and fertilizer applications. (4) The needs in an extension of coconut production and marketing were indicated at highest level such as production planning, cooperatives setting for purchasing produces and a linkage of marketing and processing plant. The needs were stated at high level as follows: knowledge of processing standard, processing group setting and linkage, and processing input support. Needs in other aspects were rated at moderate level. (5) They had problems of quality coconut production at high level in most aspects including production, processing, and marketing. The guideline suggestions were as follows: setting a learning site of quality coconut production, improvement of production and harvesting equipment, a linkage of quality coconut production and marketing. Moreover knowledge exchange and study visit at successful quality coconut planation. Keywords: Quality coconut production, Coconut marketing, Agricultural extension guideline

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 22 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 1. บทนำ มะพราวเปนพืชในตระกูลปาลม คนไทยใชประโยชนจากมะพราวและเพาะปลูกทำเปนอาชีพมานานนับรอย ป มะพราวมีความสำคัญ ตอคนไทยทั้งดานสังคมและเศรษฐกิจ มะพราวใชเปนอาหาร เครื่องดื่ม ยารักษาโรค ไม มะพราว ใชสรางที่อยูอาศัยและเครื่องใชไมสอย ในแงเศรษฐกิจนั้นมะพราวสรางรายไดใหแกเกษตรกร กอใหเกิด อุตสาหกรรมแปรรูปตอเนื่อง ทั้งกะทิสำเร็จรูป น้ำมันมะพราว มะพราวฝอย เสนใยกาบมะพราว เปนตน ขอมูลการ สงออกป 2559 ประเทศไทยสงออกมะพราวผลสด มะพราวฝอย กะทิสำเร็จรูปและน้ำมันมะพราว คิดเปนมูลคารวม 13,455 ลานบาท (สำนักการคาสินคากรมเจรจา การคาระหวางประเทศ, 2560) ขอมูลการผลิตมะพราวผลแกป 2562 โดยสำนักเศรษฐกิจการเกษตร ประเทศไทย มีพื้นที่มะพราวยืนดนรวม 847,881 ไร พื้นที่ใหผล 777,339 ไรผลผลิต 806,026 ตัน โดยพื้นที่เพาะปลูกสวนใหญอยูในภาคกลางและภาคใต จังหวัดที่มีเนื้อที่ยืนดน มากที่สุด ไดแก,ประจวบคีรีขันธ 352,813 ไร ชุมพร 97,279 ไร และสุราษฎรธานี 81,111 ไร ตามลำดับ (สำนักเศรษฐกิจการเกษตร, 2563) สำนักเศรษฐกิจการเกษตร (2563) กลาวถึง ผลผลิตมะพราว ป 2561 วามีประมาณ 860,160 ตัน เพิ่มขึ้นจากป 2560 ที่มีจำนวน 832,895 ตัน เนื่องจากแหลงปลูกมะพราวที่สำคัญคื อ จังหวัดประจวบคีรีขันธพื้นตัวจากการระบาดของศัตรูพืชแมลงดำหนามและหนอนหัวดำ จากการ สนับสนุนให เกษตรกรใชแตนเปยนบราคอนทำลายศัตรูพืช และชวงที่ผานมามีปริมาณน้ำฝน เพียงพอผลผลิตมะพราวจึงเพิ่มขึ้น ผลผลิตตอไร ป 2561 อยูที่ 783 กิโลกรัม หรือ 626 ผลตอไร เพิ่มขึ้นจากป 2560 ที่ใหผลผลิต 754 กิโลกรัมหรือ 603 ผลตอไร อยางไรก็ตาม ในป 2556 -2559 พื้นที่ปลูกมะพราวไตรับผลกระทบจากปญหาการระบาดของแมลงศัตรู มะพราว สงผลใหผลผลิต มะพราวภายในประเทศลดลง ขณะที่ความตองการมะพราวเพื่อใชในอุตสาหกรรมเพิ่มขึ้น อยางตอเนื่อง อัตราการเติบโตประมาณรอยละ 10 จึงทำใหมีการนำเขามะพราวเพิ่มมากขึ้น สงผลใหราคา ตกต่ำลงซึ่ง สินคามะพราวเปนสินคาที่ไทยตองเปดตลาดตามขอผูกพันภายใตกรอบ WTO และ AFTA ปจจุบันกระทรวงเกษตร และสหกรณ มีนโยบายขับเคลื่อนการบริหารจัดการสินคาเกษตรครบวงจร เพื่อใหเกิดการเชื่อมโยง การผลิตกับ การตลาดอยางเปนระบบ เริ่มตั้งแตการวางแผนการผลิต การจัดการผลิต และการแปรรูป โดยใชการตลาดนำการผลิต หนวยงานภาครัฐและเอกชน มีสวนในการประสานงาน สนับสนุน และแกไขปญหาอุปสรรคตางๆ เพื่อสรางความ มั่นคงทางอาชีพใหแกเกษตรกร (สำนักเศรษฐกิจการเกษตร, 2563) ตำบลคลองวาฬ อำเภอเมือง จังหวัดประจวบคีรีขันธ เปนแหลงผลิตมะพราวแหลงหนึ่งของจังหวัด ประจวบคีรีขันธ เกษตรกรทำสวนมะพราวทั้งเปนอาชีพหลักและอาชีพรอง จากฐานขอมูลทะเบียนเกษตรกร (กรม สงเสริมการเกษตร, 2565) ตำบลคลองวาฬ อำเภอเมือง มีเกษตรกรผูปลูกมะพราวพันธมะพราวแก จำนวน 654 ครัวเรือน พื้นที่ปลูกมะพราวพันธมะพราวแก 3,790 ไร พื้นที่เก็บเกี่ยว 2,672 ไร ในชวงที่ผานมา เกษตรกรประสบ ปญหาในการทำสวนมะพราวหลายดาน ทั้งความแปรปรวนของสภาพอากาศ องคการรับรูดานการเพิ่มประสิทธิภาพ การผลิตตนทุนการผลิตที่สูงขึ้น การระบาดของศัตรูพืช ราคาผลผลิตไมแนนอน เปนตน สงผลใหเกษตรกรประสบ ปญหา ดานรายไดสงผลกระทบตอการดำรงชีวิต และความมั่นคงในอาชีพ (สำนักงานเกษตรจังหวัดประจวบคีรีขันธ, 2562) สำนักงานเกษตรจังหวัดประจวบคีรีขันธ และสำนักงานเกษตรอำเภอเมือง ที่ไดรับมอบนโยบายจากกระทรวง เกษตรและสหกรณ ใหสงเสริมการผลิตมะพราวคุณภาพ เพื่อเพิ่มผลผลิตของมะพราวใหสอดคลองกับความตองการ ของตลาด แตจากการทำงานในดานการสงเสริมการผลิตมะพราวคุณภาพกับเกษตรกรผูปลูกมะพราวในพื้นที่ตำบล คลองวาฬ อำเภอเมือง จังหวัดประจวบคีรีขันธ มีความตองการการสงเสริมการผลิตมะพราวคุณภาพ ดังนั้น จึงมีความ

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 23 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 จำเปนในการศึกษาสภาพการผลิตความตองการการสงเสริมการผลิตมะพราวของเกษตกร ตำบลคลองวาฬอำเภอเมือง จังหวัดประจวบคีรีขันธ เพื่อแกไขปญหาการผลิตมะพราวโดยรวม ตั้งแตตนน้ำ กลางน้ำ ถึงปลายน้ำ และสามารถใช เปนแนวทางการสงเสริมการเกษตรในพื้นที่ตอไป โดยมีวัตถุประสงค คือ (1) เพื่อศึกษาสภาพทางสังคมและสภาพทาง เศรษฐกิจของเกษตรกรผูปลูกมะพราว (2) เพื่อศึกษาสภาพการผลิตมะพราวของเกษตรกร (3) เพื่อศึกษาการรับรูของ เกษตรกรเกี่ยวกับการผลิตมะพราวคุณภาพ (4) เพื่อศึกษาความตองการของเกษตรกรเกี่ยวกับการสงเสริมการผลิต มะพราวคุณภาพ และ (5) เพื่อศึกษาปญหาของเกษตรกรและขอเสนอแนวทางการสงเสริมการผลิตมะพราวคุณภาพ 2. วิธีดำเนินการวิจัย ผูวิจัยเลือกใชการวิจัยเชิงสำรวจ โดยกำหนดวิธีการวิจัยดังนี้ 2.1 ประชากรและกลุมตัวอยาง คือ เกษตรกรที่ขึ้นทะเบียนผูปลูกมะพราวกับกรมสงเสริมการเกษตรในตำบล คลองวาฬ อำเภอเมือง จัหงวัดประจวบคีรีขันธ ป 2564 จำนวน 705 ครัวเรือน (กรมสงเสริมการเกษตร, 2565) คำนวณหาขนาดของกลุมตัวอยางโดยใชสูตรของ Taro Yamane (1973) อางถึงใน เบญจมาศ อยูประเสริฐ (2557) คา ความเชื่อมั่นที่ระดับ 0.07 ไดจำนวนตัอยาง 158 ราย การสุมแบบงาย (Simple random sampling) ตามรายชื่อ เกษตรกร 2.2 เครื่องมือที่ใชในการศึกษา โดยการใชแบบสัมภาษณแบบมีโครงสราง เปนคำถามแบบปลายปด (closeended questions) และปลายเปด (open-ended questions) ประกอบดวย 5 ตอนตามวัตถุประสงคของการวิจัย ไดแก 1) สภาพทางสังคมและสภาพทางเศรษฐกิจของเกษตรกร 2) สภาพการผลิตมะพราวของเกษตรกร 3) การรับรูของ เกษตรกรเกี่ยวกับการผลิตมะพราวคุณภาพ 4) ความตองการการสงเสริมการผลิตมะพราวคุณภาพ และ 5) ปญหาและ ขอเสนอแนวทางการสงเสริมการผลิตมะพราวคุณภาพ โดยผูวิจัยไดทำการวิเคราะหความนาเชื่อถือของ แบบสอบถาม (Reliability) โดยใชวิธีหาคาสัมประสิทธิ์ แอลฟา (Coefficient Alpha) ของครอนบาค (Cronbach) จากการ วิเคราะหความนาเชื่อถือของแบบสอบถาม จำนวน 30 ชุด ทำการทดสอบความสม่ำเสมอของมาตรวัดที่ใช ในการศึกษา ปรากฏวาไดผลเทากับ 0.954 ซึ่งโดย ปกติถาคาความเชื่อมั่นตองมีคาเกิด 0.80 ขึ้นไป ถือวาใชได 2.3 การวิเคราะหขอมูล สถิติที่ใชไดแกการแจกแจงความถี่ คารอยละ คาเฉลี่ย สวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และ การวิเคราะหตารางไขว 3. ผลการวิจัย 3.1 สภาพทางสังคมและสภาพทางเศรษฐกิจของเกษตรกรผูปลูกมะพราว พบวา เกษตกรสวนใหญเปน เพศหญิง อายุเฉลี่ย 46.13 ป จบการศึกษาระดับมัธยมศึกษา จำนวนสมาชิกในครัวเรือนเฉลี่ย 3.14 คน อาชีพหลักคือ ทำสวน มีอาชีพรองรับจางทั่วไป พื้นที่การเกษตรเฉลี่ย 27.9 ไร จำนวนแรงงานในครัวเรือนเฉลี่ย 1.98 คน รายได เฉลี่ยตอปจากภาคการเกษตรเฉลี่ย 69,814.32 บาท รายไดนอกภาคการเกษตรเฉลี่ย 17,754 ใชเงินสวนตัวและ สหกรณการเกษตรเปนแหลงเงินทุนในการเกษตร 3.2 สภาพการผลิตมะพราวคุณภาพ พบวา เกษตรกรสวนใหญมีลักษณะพื้นที่ปลูกมะพราวเปนที่ราบ สภาพเปนดินทราย น้ำในพื้นที่ปลูกมะพราวเปนน้ำจืด ปลูกเปนพันธุพื้นเมือง การเพาะพันธุตนมะพราวดวยตนเอง การวางแนวปลูกมะพราวแบบสี่เหลี่ยมจัตุรัสระยะ 9.0×9.0 เมตร หรือ 20 ตน/ไร ไมมีการใหน้ำมะพราว ไมใสปุย

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 24 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 การกำจัดวัชพืชในสวนมะพราวดวยเครื่องตัดหญา มีปลูกแซมระหวางตนเดิม ความถี่ในการเก็บเกี่ยวผลมะพราวทุก 45 วัน ผูรับซื้อเก็บเกี่ยวผลมะพราวเอง ปริมาณผลผลิตมะพราวที่เก็บไดทั้งปเฉลี่ย 450–500 ผล/ไร พอคามารับซื้อที่ สวน ราคาเฉลี่ย 7 – 10 บาท/ผล การคัดขนาดโดยผูรับซื้อคัดเอง และไมมีการแปรรูปมะพราว ตารางที่ 1 สภาพการผลิตมะพราวคุณภาพ Issue Number (people) percentage 1. Characteristics of coconut planting areas Plain 158 100 2. Soil conditions in coconut growing areas sandy soil 105 53.9 Sandy loam 86 44.1 3. Water conditions in coconut growing areas Fresh water 158 100 4. Coconut varieties used for cultivation native species 158 100 5. Origin of the plant Breed it yourself 158 100 6. Coconut planting orientation (plant distance × row distance) Square type, distance 9.0×9.0 meters or 20 trees/rai. 158 100 7. Giving coconut water Don't give water. 101 63.9 Give water 2 times/year. 57 36.1 8. fertilizing Don't add fertilizer. 98 62.0 Apply chemical fertilizer formula 15 – 15 -15 at a rate of 40 kg./rai, 1 time/year. 31 19.6 Apply chemical fertilizer formula 13 – 13 - 21 at a rate of 40 kg./rai. Quantity: 1 time/year 3 1.8 Apply organic fertilizer at a rate of 400 - 500 kg./rai, 2 times/year. 26 16.4 9. Eliminating weeds in coconut plantations (answer more than one question) Use a lawn mower 158 83.1 planting cover crops 32 16.9 10. Planting coconuts to replace damaged trees interplanted between the original trees 158 100

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 25 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 ตารางที่ 1 สภาพการผลิตมะพราวคุณภาพ (ตอ) 3.3 การรับรูของเกษตรกรเกี่ยวกับการผลิตมะพราวคุณภาพ เกษตรกรทั้งหมด (รอยละ 100.0) มีการรับรู อยางถูกตองเกี่ยวกับการผลิตมะพราวคุณภาพ จำนวน 7 จากทั้งหมด 14 ประเด็น ไดแก แสงแดดและชั้นดินของพื้นที่ ปลูก การรองกนหลุมในการปลูก และการสังเกตผลเพื่อการเก็บเกี่ยว มีเพียงประเด็นเดียวที่เกษตรกรรอละ 77.8 มี การรับรูอยางถูกตอง คือ อุณหภูมิของพื้นที่ปลูกมะพราว สวนอีก 6 ประเด็น เกษตรกรยังมีปญหาในเรื่องการรับรูแต Issue Number (people) percentage 11. Frequency of harvesting coconut fruit every 45 days 133 84.1 every 60 days 25 15.8 12. Methods for harvesting coconut fruit Collect it yourself 18 11.5 Hire workers 46 29.1 The buyer keeps it himself. 94 59.4 13. Amount of coconut production that can be harvested throughout the year (Average fruit/rai) 400 - 450 37 23.5 450 - 500 112 70.8 > 500 9 5.7 14. Selling coconut fruit Sold personally, average price 7 - 10 baht/piece 32 20.3 Merchants come to buy at the garden. Average price is 7 - 10 baht/fruit. 126 79.7 14. Selling coconut fruit Sold personally, average price 7 - 10 baht/piece 32 20.3 Merchants come to buy at the garden. Average price is 7 - 10 baht/fruit. 126 79.7 15. Coconut price information source local merchant 158 100 16. Sorting the size of coconut fruit before selling Not sized 19 12.0 Selection of sizes by the buyer himself. 139 88.0 17. Processing do not have 101 63.9 making white coconut (shelled coconut) 24 15.1 Making cold pressed coconut oil 33 21.0

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 26 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 ละประเด็น โดยเกษตรกรที่มีการรับรูอยางถูกตอง ต่ำกวารอยละ 60.0 ไดแก การรับรูเกี่ยวกับการใสปุยและใหน้ำ มะพราว ตารางที่ 2 การรับรูของเกษตรกรเกี่ยวกับการผลิตมะพราวคุณภาพ Issue answer Number of correct answers (people) Per centage Coconut planting areas should have 7 hours of sunlight per day. correct 158 100.0 Coconut planting areas must not have subsoil. If there is, it must be deeper than 1 meter from the soil surface. correct 158 100.0 Growing coconuts requires lining the bottom of the hole with two layers of coconut husks. correct 158 100.0 Growing coconuts requires manure. Or 1 kilogram of rock phosphate to cover the bottom of the hole. wrong 158 100.0 Caring for coconuts in the dry season Old leaves should be cut 10 - 12 times to maintain moisture. correct 158 100.0 Caring for coconuts in the dry season Old leaves should be cut 10 - 12 times to maintain moisture. wrong 158 100.0 Harvesting coconuts requires coloring of the fruit. The area around the calyx attached to the fruit is a white ring. correct 158 100.0 The coconut growing area should have an optimum temperature of 30 degrees Celsius. wrong 123 77.8 Taking care of coconuts requires adding chemical fertilizers. When the coconut is 6 months old after planting or when the top leaves cleave correct 84 53.2 Caring for coconuts requires adding chemical fertilizer around the tree, 1 meter away from the base. wrong 74 46.8 Coconut planting areas should have rainfall of more than 2,000 mm/year and be evenly distributed. wrong 54 34.2 Growing coconuts must be in upland areas. and the soil is highly fertile wrong 48 30.0 Caring for coconuts that have fallen fruit should provide at least 1,000 liters of water/tree/week. wrong 44 27.8 Caring for coconuts that are not yet productive should provide at least 80 liters of water/tree/week. correct 36 22.7

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 27 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 3.4 ความตองการการรับรูเกี่ยวกับการผลิต การแปรรูป และการตลาดมะพราวคุณภาพ พบวา เกษตรกร มีความตองการการรับรูดานการผลิตมะพราวคุณภาพ อยูในระดับปานกลางทุกประเด็น สวนการรับรูดานการแปรรูป มะพราว เกษตรกรมีความตองการอยูในระดับมากจำนวน 2 ประเด็น และมากที่สุด 2 ประเด็น สำหรับการรับรูดาน การตลาด เกษตรกรมีความตองการอยูในระดับมากที่สุดทุกประเด็น ทั้งนี้ เกษตรกรมีความตองการดานการผลิต การ แปรรูป และการตลาด ในระดับปานกลางถึงมากที่สุด ตารางที่ 3 ความตองการของเกษตรกรเกี่ยวกับการสงเสริมการรับรูในการผลิต การแปรรูป และการตลาดมะพราว คุณภาพ need mean SD level Promoting production awareness Selection and propagation 3.18 0.99 moderate Using fertilizer efficiently 3.18 0.96 moderate Prevention and elimination of coconut pests 3.16 0.92 moderate Production standards 3.20 0.94 moderate Grouping/creating production networks 3.21 0.97 moderate Supporting factors of production 3.34 0.97 moderate Promoting awareness of processing Processing and packaging 4.06 0.93 high level Processing standards 4.28 0.91 highest level Grouping/creating a network in processing 4.16 0.99 high level Support for processing factors 4.32 0.99 highest level Promoting marketing awareness Individual Production Planning (IFPP) 4.35 0.97 highest level Establishment of agricultural cooperatives to purchase produce 4.44 0.99 highest level Linking the market with production processing plants 4.63 0.93 highest level ความตองการเกี่ยวกับวิธีการสงเสริมการผลิตมะพราวคุณภาพ เกษตรกรมีความตองการการสงเสริมผาน สื่อบุคคลอยูในระดับมาก 4 ประเด็น และมากที่สุด 1 ประเด็น การสงเสริมผานสื่อสิ่งพิมพอยูในระดับปานกลางทุก ประเด็น การสงเสริมผานศูนยจัดการการรับรูและสื่อออนไลนอยูในระดับมากทุกประเด็น ทั้งนี้ วิธีการสงเสริมโดยสื่อ สิ่งพิมพวิธีการสงเสริมผานศูนยเรียนรูวิธีการสงเสริมผานสื่อออนไลนในระดับปานกลางถึงมากที่สุด และจากผลการ วิเคราะหขอมูลดวยตารางไขวระหวางสภาพทางสังคมและสภาพทางเศรษฐกิจของเกษตรกรผูปลูกมะพราว กับความ ตองการเกี่ยวกับวิธีการสงเสริมการผลิตมะพราว ดังนี้ ดานเพศ พบวา เกษตรกรเพศหญิง จะมีความตองการเกี่ยวกับวิธีการสงเสริมการผลิตมะพราวคุณภาพ ใน ภาพรวมมากกวา เพศชาย

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 28 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 ดานอายุ พบวา เกษตรกรที่มีอายุ นอยกวาหรือเทากับ 40 และ 41 – 50 ปจะมีความตองการเกี่ยวกับ วิธีการสงเสริมการผลิตมะพราวคุณภาพ ในภาพรวมมากกวาอายุ51 – 60 ปและ 61 หรือมากกวา ดานระดับการศึกษา พบวา เกษตรกรที่มีระดับการศึกษาปริญญาตรีและ สูงกวาปริญญาตรีจะมีความ ตองการเกี่ยวกับวิธีการสงเสริมการผลิตมะพราวคุณภาพ ในภาพรวมมากกวา ระดับการศึกษามัธยมศึกษาตอนตน และมัธยมศึกษาตอนปลาย, ปวช. ดานอาชีพ พบวา เกษตรกรอาชีพเจาของกิจการ จะมีความตองการเกี่ยวกับวิธีการสงเสริมการผลิตมะพราว คุณภาพ ในภาพรวมมากกวาอาชีพพนักงานบริษัทเอกชน รับราชการ พนักงานรัฐวิสาหกิจ และนักเรียน/นักศึกษา ดานจำนวนสมาชิกในครัวเรือน (คน) พบวา เกษตรกรที่มีจำนวนสมาชิกในครัวเรือน 1 – 3คน จะมีความ ตองการเกี่ยวกับวิธีการสงเสริมการผลิตมะพราวคุณภาพ ในภาพรวมมากกวาจำนวนสมาชิกในครัวเรือน 4 – 6 คน ดานประสบการณในการปลูกมะพราว พบวา เกษตรกรที่มีประสบการณในการปลูกมะพราว 1 – 5 ปจะมี ความตองการเกี่ยวกับวิธีการสงเสริมการผลิตมะพราวคุณภาพ ในภาพรวมมากกวาเกษตรกรที่มีประสบการณในการ ปลูกมะพราว มากกวา 6 ปขึ้นไป ตารางที่ 4 ความตองการของเกษตรกรเกี่ยวกับวิธีการสงเสริมการผลิตมะพราวคุณภาพ need mean SD level Promotion through personal media folk philosopher 4.11 0.98 high level Community leaders (kamnan, village headman) 4.11 0.95 high level Agricultural Extension Officer 4.22 0.95 highest level parents, relatives 4.03 0.95 high level neighbor 4.16 0.91 high level Promotion through printed media government documents 3.24 0.99 moderate Brochures/posters/billboards 3.23 0.98 moderate newspaper 3.11 0.95 moderate journal 3.01 0.95 moderate Promotion through the awareness management center Community Pest Management Center 3.52 0.76 high level Center for the Promotion of Agricultural Technology in Crop Protection (Agricultural Technology Promotion Center) 3.73 0.75 high level Community Rice Center 3.46 0.76 high level Learning Center for Increasing Agricultural Product Production Efficiency (CDC) 4.10 0.66 high level Promotion through online media high level Youtube 4.11 0.65 high level Line 4.10 0.63 high level Facebook 4.03 0.81 high level

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 29 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 3.5 ปญหาของเกษตรกรในการผลิต การแปรรูป และการตลาดมะพราวคุณภาพ เกษตรกรมีปญหาระดับ มากทุกประเด็น ยกเวน 3 ประเด็นที่เกษตรกรมีปญหาระดับปานกลาง ซึ่งเปนปญหาดานการรับรูเกี่ยวกับการผลิต มะพราวคุณภาพ และ 1 ประเด็นเกี่ยวกับปญหาดานการตลาดมะพราว ทั้งนี้ เกษตรกรมีปญหาดานการผลิตมะพราว ในระดับมาก ทั้งนี้เนื่องจาก อายุสวนมะพราว สวนใหญมีอายุมากกวา 40 ปสงผลใหผลผลิตลดลง ตารางที่ 5 ปญหาของเกษตรกรในการผลิตมะพราวคุณภาพ problem mean SD level Farmers' perception problems Selection of varieties for propagation 3.53 0.76 มาก Preparing the coconut planting area 3.38 0.67 moderate Fertilizing effectively 3.40 0.78 moderate Management of diseases, insects and pests 3.40 0.85 moderate Harvesting 3.61 0.91 high level Product processing 3.72 0.91 high level Agricultural product and processing standards 3.57 0.85 high level production problems high level Labor shortage for production 3.70 0.94 high level Labor shortage in harvesting 3.78 1.06 high level Conditions of the planting area are not suitable. 3.85 1.08 high level The soil lacks fertility. 3.94 1.10 high level The produce is not of good quality. 3.94 0.94 high level Factors of production are expensive 3.79 0.94 high level shortage of water in production 3.57 0.76 high level Coconut pest outbreak 3.81 0.77 high level The produce is not certified to agricultural product standards. 3.85 0.94 high level Problems with coconut processing high level Labor shortage in processing 3.52 0.68 high level Lack of processing technology 3.50 0.82 high level The product is not of standard quality. 3.78 0.87 high level Coconut Marketing Problems high level Coconut Marketing Problems 3.85 1.03 high level Product overflows the market 3.85 0.91 high level Middlemen lower prices 3.76 0.79 high level Insufficient purchasing sources 3.53 0.77 high level There is little marketing news. 3.32 1.05 moderate Lack of awareness of market management 3.41 1.00 high level

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 30 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 3.6 ปญหาเกี่ยวกับวิธีการสงเสริมการผลิตมะพราวคุณภาพ เกษตรกรใหความคิดเห็นวา วิธีการสงเสริม การผลิตมะพราวคุณภาพมีปญหาอยูในระดับมาก 4 ประเด็น และระดับปนกลาง 1 ประเด็น ตารางที่ 6 ปญหาเกี่ยวกับวิธีการสงเสริมการผลิตทะพราวคุณภาพ problem mean SD level Training equipment Not enough to convey 3.53 0.76 high level The training equipment is not up to date. 3.38 0.67 moderate Lack of demonstration plots to learn how to produce quality coconuts 3.46 0.78 high level Extension officials lack expertise in producing quality coconuts. 3.43 0.85 high level Promotion officers change frequently and lack continuity in promotion. 3.61 0.91 high level 3.7 ขอเสนอของเกษตรกรเกี่ยวกับแนวทางการสงเสริมการผลิตมะพราวคุณภาพ สำหรับขอเสนอ แนวทางดานการสงเสริมการผลิตมะพราวคุณภาพ เกษตรกรใหความสำคัญระดับมาก 5 ประเด็น และระดับปานกลาง 4 ประเด็น การสงเสริมการแปรรูปมะพราว เกษตรกรใหความสำคัญระดับมาก 2 ประเด็น และระดับปานกลาง 1 ประเด็น การสงเสริมการตลาดมะพราว เกษตรกรใหความสำคัญระดับมากและปานกลาง ระดับละ 1 ประเด็น และ วิธีการสงเสริมการผลิตมะพราวคุณภาพ ทุกประเด็นความสำคัญอยูระดับปานกลาง ทั้งนี้ขอเสนอดานการผลิต ภาพรวม เกษตรกรใหความสำคัญกับขอเสนอดานการผลิตในระดับมาก ตารางที่ 7 ขอเสนอของเกษตรกรเกี่ยวกับแนวทางการสงเสริมการผลิตมะพราวคุณภาพ Proposal guidelines for promotion mean SD level Proposed guidelines for promoting quality coconut production Providing awareness about the selection of varieties for breeding 3.16 0.77 moderate Providing awareness about preparing coconut planting areas 3.22 0.82 moderate Providing awareness about effective fertilizer application 3.26 0.87 moderate Providing awareness about disease, insect, and pest management 3.29 0.71 moderate Providing awareness of agricultural product standards and processing 3.53 1.05 high level Providing awareness about technology to extend the life of products 3.44 1.13 high level Supporting the use of machinery in production 3.47 0-.97 high level Promoting grouping to purchase production factors 3.50 1.00 high level

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 31 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 ตารางที่ 7 ขอเสนอของเกษตรกรเกี่ยวกับแนวทางการสงเสริมการผลิตมะพราวคุณภาพ (ตอ) Proposal guidelines for promotion mean SD level Coordinating with the quality assurance agency to inspect the plots. 3.55 1.20 high level Proposed guidelines for promoting coconut processing Having a policy to promote and support product processing 3.36 1.09 moderate Supporting the use of machinery in processing 3.48 1.00 high level Providing awareness about processing technology 3.46 11.10 high level Proposed guidelines for coconut marketing promotion Promote grouping in selling products 3.42 1.01 high level Providing awareness about market management 3.34 1.02 moderate Proposed guidelines for promoting quality coconut production Preparation of demonstration plots Learning plot for producing quality coconuts 3.35 0.98 moderate Modernizing promotion equipment 3.35 1.04 moderate Creating a network of promoters of quality coconut production at the provincial level. 3.39 1.05 moderate Exchanges, work visits, field trips with quality coconut production areas 3.40 1.03 moderate 4. วิจารณผลการวิจัย สภาพพื้นฐานทางดานสังคมและดานเศรษฐกิจ พบวา เกษตกรสวนใหญ เปนเพศหญิง มีอายุเฉลี่ย 46.13 ป จบการศึกษาระดับมัธยมศึกษาตอนตน มีจำนวนสมาชิกในครัวเรือน 3 คน มีอาชีพหลักเปนทำสวน มีอาชีพรองรับจาง ทั่วไป และเปนสหกรณการเกษตร มีขนาดพื้นที่ทำการเกษตร (ไร) 1 - 10 ไร มีพื้นที่เกษตรเปนของตนเอง มีจำนวน แรงงานในครัวเรือน 2 คน มีจำนวนแรงงานนอกครัวเรือน 2 คน มีรายไดจากนอกภาคการเกษตรตอป60,001 – 80,000 บาท มีรายไดจากนอกภาคการเกษตรตอปนอยกวาหรือเทากับ 20,000 บาท มีจำนวนหนี้สินตอป100,001 – 200,000 บาท ใชเงินสวนตัวและสหกรณการเกษตร เปนแหลงเงินทุนในการเกษตร แสดงใหเห็นวา ในปจจุบันเพศ หญิงตองทำงานหารายไดใหครอบครัวเชนเดียวกับเพศชายไมไดดูแลเพียงงานบานเหมือนในอดีต อีกทั้งเกษตรกร มะพราวสวนใหญเปนผูสูงอายุที่มีการศึกษาไมสูงและมีรายไดจากภาคการเกษตรไมสูงมากสงผลใหเกษตรกรมะพราว สวนใหญตองหารายไดอื่นนอกจากภาคการเกษตร เพื่อเลี้ยงชีพครอบครัว นอกจากนี้การที่เกษตรกรมะพราวสวน ใหญมีการศึกษาไมสูง สงผลใหเกษตรกรมะพราวมีความรูและทักษะในการประกอบอาชีพไมเพียงพอ ไมสามารถ ปรับตัวใหเขากับการเปลี่ยนแปลงของตลาดและเทคโนโลยีไดสงผลใหรายไดของเกษตรกรมะพราวลดลงสอดคลองกับ งานวิจัยของ นิภาดา เจริญธนกิจกุล (2559) พบวา เกษตรกรสวนใหญ มีอายุเฉลี่ย 58.48 ปสวนใหญมีประสบการณ ในการผลิตมะพราวเฉลี่ย 20.74 ปมีพื้นที่ปลูกมะพราวเฉลี่ย 9.08ไร แรงงานในครัวเรือนมีจำนวน 2 คน และ

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 32 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 สอดคลองกับงานวิจัยของ เกียรติศักดิ์เทพผดุงพร (2562) พบวา เกษตรกรสวนใหญเปน มีอายุ46-60 ปมากที่สุด มี จำนวนสมาชิกในครัวเรือน 4-6 คน มีการถือครองที่ดินต่ำกวา 10 ไร มีรายไดจากการทำสวนมะพราว (ทั้งครอบครัว) ต่ำกวา 10,000 บาท มีรายไดที่นอกเหนือจากการทำสวนมะพราว (ทั้งครอบครัว) ต่ำกวา 10,000 บาท รอยละ 70.8 สภาพการผลิตมะพราวคุณภาพ พบวา เกษตรกรสวนใหญมีลักษณะพื้นที่ปลูกมะพราวเปนที่ราบ มีสภาพดิน ในพื้นที่ปลูกมะพราวเปนดินทราย มีสภาพน้ำในพื้นที่ปลูกมะพราวเปนน้ำจืด มีพันธุมะพราวที่ใชปลูกเปนพันธุพื้นเมือง มีการเพาะพันธุตนมะพราวดวยตนเอง การวางแนวปลูกมะพราว แบบสี่เหลี่ยมจัตุรัสระยะ 9.0×9.0 เมตร หรือ 20 ตน/ไร ไมใหน้ำมะพราว ไมใสปุย มีการกำจัดวัชพืชในสวนมะพราวดวยเครื่องตัดหญา มีปลูกแซมระหวางตนเดิม 1 มี การความถี่ในการเก็บเกี่ยวผลมะพราวทุก 45 วัน 4 มีผูรับซื้อเก็บเกี่ยวผลมะพราว มีปริมาณผลผลิตมะพราวที่เก็บได ทั้งปเฉลี่ย 450 – 500 ผล/ไร มีพอคามารับซื้อที่สวน ราคาเฉลี่ย 7 – 10 บาท/ผล มีแหลงขอมูลราคามะพราวจาก พอคาทองถิ่น มีการคัดขนาด โดยผูรับซื้อคัดเอง และไมมีการแปรรูป แสดงใหเห็นวา เกษตรกรสวนใหญในพื้นที่ จังหวัดประจวบคีรีขันทจะมีรูปแบบการผลิตคลายคลึงกัน สอดคลองกับงานวิจัยของนิภาดา เจริญธนกิจกุล (2559) พบวา พื้นที่ปลูกมะพราวมีลักษณะเปนแบบยกรอง แหลงน้ำมาจากน้ำฝน น้ำที่ใชเปนน้ำจืด สวนใหญ เพาะพันธุเอง ปลูกแบบแถวเดี่ยว ระยะปลูก 6 x 6 เมตร มีการใสปุยรองกันหลุม 1-2 ครั้งตอปปลูกมะพราวทดแทนตนที่เสื่อม โทรม โดยการปลูกแซมระหวางตนเดิม และสอดคลองกับงานวิจัยของปฐมชัย คชะสุต (2560) พบวา เกษตรกรมี ประสบการณปลูกมะพราวออนเพื่อการสงออกเฉลี่ย 4.77 ปแหลงที่มาของปจจัยการผลิตสวนใหญ ไดมาจากใน ผลผลิตของเกษตรกรรอยละ 60.00 ไมมีการคัดเกรดกอนจำหนาย โดยมีคนมารับซื้อผลผลิตถึงบาน/สวนมากที่สุด ความรูเกี่ยวกับการผลิตมะพราวคุณภาพของเกษตรกรในตำบลคลองวาฬ อำเภอเมือง จังหวัด ประจวบคีรีขันธพบวา เกษตรกร รอยละ 100 มีความรูในประเด็นเกี่ยวกับการคัดเลือกพื้นที่ปลูก กระบวนการปลูก การดูแลมะพราว การเก็บเกี่ยวมะพราว แตรอยละ 22.2 – 34.2 มีความรูในประเด็นเกี่ยวกับสภาพแวดลอมที่ เหมาะสมในการดูแลรักษา รอยละ 30.0 มีความรูในประเด็นสภาพดินที่เหมาะสมกับการปลูก และรอยละ 22.7 - 27.8 มีความรูในประเด็นการใหน้ำใหปุย แสดงใหเห็นวา การปลูกมะพราวเปนอาชีพดั้งเดิมของคนไทย เกษตรกรผู ปลูกมะพราวสวนใหญสืบทอดอาชีพนี้มาจากบรรพบุรุษ จึงมีประสบการณและองคความรูเกี่ยวกับการปลูกมะพราว มาอยางยาวนาน อีกทั้งปจจุบันมีสื่อและเทคโนโลยีตางๆ ที่ชวยเผยแพรความรูและเทคโนโลยีการผลิตมะพราวแก เกษตรกร เชน สื่อออนไลนสื่อโทรทัศนสื่อสิ่งพิมพเปนตน สอดคลองกับงานวิจัยของปฐมชัย คชะสุต (2560) พบวา เกษตรกรที่ปลูกมะพราวออนเพื่อการสงออกในเขตพื้นที่จังหวัดราชบุรีมีความรูในดานการผลิตที่เกี่ยวกับการเลือก สภาพแวดลอมที่เหมาะสมกับการเจริยเติบโตของมะพราวออน โดยไดรับองคความรูจากหนวยงานราชการ และ เอกชนที่เขามาสงเสริมการผลิตในพื้นที่ และเกษตรกรที่ปลูกมะพราวออนเพื่อการสงออกในเขตพื้นที่จังหวัดราชบุรีมี ความรูในดานการผลิต การดูแลรักษา การจัดการแปลงของของมะพราวออน โดยไดรับองคความรูจากหนวยงาน ราชการ และเอกชนที่เขามาสงเสริมการผลิตในพื้นที่ ความตองการการสงเสริม พบวา ในภาพรวม เกษตรกรมีความตองการดานการผลิต ดานการแปรรูป ดาน การตลาด ในระดับปานกลางถึงมากที่สุด แสดงใหเห็นวา ผลผลิตมะพราวมีปริมาณมาก แตผลผลิตสวนใหญเปน มะพราวสด ซึ่งราคาไมสูงมาก เกษตรกรจึงตองการการสงเสริมดานการตลาด การแปรรูปใหมๆ เพื่อเพิ่มรายได สอดคลองกับงานวิจัยของ เกียรติศักดิ์เทพผดุงพร (2562) พบวา การสงเสริมเกษตรกรในการปลูกมะพราวใหได จำนวนผลผลิตตอไรมากขึ้น เชน การปลูกทดแทนและการติดตั้งระบบน้ำในสวน ใหคำแนะนำและสรางการรับรูดาน เทคโนโลยีการผลิตมะพราวเพื่อใหผลผลิตมะพราวตอไรสูงขึ้น การสงเสริมใหความรูความเขาใจในการจัดการสวน

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 33 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 มะพราวแกเกษตรกรเจาของสวนมะพราวอยางเปนรูปธรรม และการสรางแรงจูงใจใหเกษตรกรใสใจในการจัดการดูแล สวนมะพราว วิธีการสงเสริม พบวา วิธีการสงเสริมโดยสื่อสิ่งพิมพวิธีการสงเสริมผานศูนยเรียนรูวิธีการสงเสริมผานสื่อ ออนไลนในระดับปานกลางถึงมากที่สุด แสดงใหเห็นวา วิธีการสงเสริมโดยสื่อสิ่งพิมพไดรับความนิยมจากเกษตรกร เนื่องจากเปนวิธีการที่เขาถึงงาย เกษตรกรสามารถอานและศึกษาขอมูลไดดวยตนเอง โดยสื่อสิ่งพิมพที่ไดรับความนิยม ไดแก หนังสือ นิตยสาร แผนพับ เปนตน เนื้อหาของสื่อสิ่งพิมพควรเปนขอมูลที่เกี่ยวของกับการผลิต การตลาด และ การแปรรูปมะพราว เพื่อใหเกษตรกรสามารถนำความรูไปประยุกตใชกับสวนมะพราวของตนเองได วิธีการสงเสริมผานศูนยเรียนรูเปนวิธีการสงเสริมที่มีประสิทธิภาพ เนื่องจากเกษตรกรสามารถเรียนรูและฝก ปฏิบัติจริง โดยศูนยเรียนรูมะพราวสวนใหญจะมีการจัดอบรมใหความรูสาธิตวิธีการผลิตมะพราวคุณภาพ การแปรรูป มะพราว และการตลาดมะพราว เปนตน เกษตรกรสามารถแลกเปลี่ยนเรียนรูกับเกษตรกรรายอื่น และรับคำปรึกษา จากผูเชี่ยวชาญดานตางๆ วิธีการสงเสริมผานสื่อออนไลนเปนวิธีการสงเสริมที่ไดรับความนิยมมากขึ้นในปจจุบัน เนื่องจากเปนวิธีการที่ เขาถึงงายและสะดวก เกษตรกรสามารถรับชมวิดีโอ ฟงเสียง หรืออานบทความเกี่ยวกับการผลิต การตลาด และการ แปรรูปมะพราว เปนตน เนื้อหาของสื่อออนไลนควรมีความทันสมัย และตรงกับความตองการของเกษตรกร สอดคลองกับงานวิจัยของ นิภาดา เจริญธนกิจกุล (2559) พบวา เกษตรกรมีความตองการการสงเสริม สงเสริมการผลิตมะพราว จากเจาหนาที่จากหนวยงานรัฐใหการสนับสนุนทางดานทักษะวิชาการความรูความสามารถ และปจจัยการผลิต การรวมกลุมผูปลูกมะพราวเพื่อพัฒนาความรูความสามารถของสมาชิกกลุม การศึกษาดูงานและ แลกเปลี่ยนความรูและแกปญหาศัตรูมะพราวโดยการปองกันกำจัดศัตรูพืชแบบผสมผสาน เกษตรกรมีความตองการ การสงเสริมความรูในเรื่องการปองกันกำจัดแมลงมากที่สุด โดยผานทางแผนพับและบุคคลราชการ ในรูปแบบการ บรรยายและสาธิตวิธีการใหน้ำ การใหปุย แบบประหยัดพลังงาน และตองการศึกษาการสาธิตการผลิตสารชีวภัณฑ เพื่อใชในการผลิตมะพราวคุณภาพรวมถึง เกษตรกรมีความตองการการสงเสริมความรูในเรื่องการแปรรูปและ การตลาด ผานทางสื่อสังคมออนไลนพรอมทั้งสนับสนุนการทำสื่อออนไลนเพื่อประชาสัมพันธมะพราว ปญหาดานการผลิตมะพราว พบวา ในภาพรวม เกษตรกรมีปญหาดานการผลิตมะพราวในระดับมาก ทั้งนี้ เนื่องจาก อายุสวนมะพราว สวนใหญมีอายุมากกวา 40 ปสงผลใหผลผลิตลดลง เนื่องจากตนมะพราวมีอายุมากขึ้น ตนจะสูง ผลผลิตจึงลดลง นอกจากนี้ตนมะพราวที่มีอายุมากจะออนแอตอโรคและแมลงศัตรูพืชมากขึ้น สงผลให ผลผลิตลดลงและคุณภาพต่ำลง รวมถึงพันธุมะพราว สวนใหญเปนพันธุไทยตนสูง ใหผลผลิตนอย เนื่องจากพันธุ มะพราวไทยตนสูง ใหผลผลิตนอย ผลผลิตสุกไมพรอมกัน ทำใหการเก็บเกี่ยวลำบาก ตนทุนการผลิตสูง และราคา ผลผลิตตกต่ำสอดคลองกับงานวิจัยของ อาลีวรรณ เวชกิจ (2555 ) พบวา ปญหาในการผลิตมะพราวผลแก ไดแก สวนมะพราวขาดการปฏิบัติดูแล เนื่องจากเกษตรกรมีอายุมาก คาจางในการลอกเลนและ การปฏิบัติดูแลในสวนสูง ปญหากระรอกสวนเขาทำลายผลผลิตทำใหปริมาณผลผลิตตกตา ปญหา แมลงดำหนามเขาทำลาย ปญหาดวงแรด และดวงงวงเขาทำลาย เกษตรกรขาดความรูดานการปองกินกำจัดแมลงอยางถูกวิธีปญหาตานการตลาดประสบ ปญหาราคาผลผลิตตกตา ขาดชองทางการจำหนายผลผลิต สอดคลองกับงานวิจัยของ มัณฑนา ไทยละออง (2556) พบวา ปญหาดานความรูในการผลิตมะพราว ซื่งมีผลตอผลผลิตมะพราวของเกษตรกรในระดับมาก ไดแก โรคแมลง สัตวศัตรูมะพราว และการแปรรูปผลผลิตมะพราว ในระดับปานกลาง ไตแก การดัดเลือกพันธุมะพราว เพื่อการ ขยายพันธุชนิดของปุยที่เหมาะสม การเตรียมพื้นที่ในการปลูก วิธีการใสปุยเคมีใหมีประสิทธิภาพ การดัดขนาด

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 34 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 มะพราว และการเก็บเกี่ยวมะพราวที่เหมาะสม ปญหาการผลิตมะพราว ซื่งมีผลตอผลผลิตมะพราวของเกษตรกร ใน ระดับมาก ไดแก ปุยเคมีมีราคาสูง ระดับปานกลาง ไดแก สัตวศัตรูพืชและแมลงศัตรูพืชระบาด สภาพพื้นที่ปลูกไม เหมาะสม ขาดแคลนเงินทุน ปริมาณนํ้าไมเพียงพอ ประสบภัยธรรมชาติและในระดับนอย ไดแกขาดแคลนแรงงาน เพื่อการผลิต ดินขาดความอุดมสมบูรณผลผลิตไมมีคุณภาพการปองกินกำจัดวัชพืชและโรคพืชปญหาการเก็บเกี่ยว ผลผลิต ซึ่งมีผลตอผลผลิตมะพราวของเกษตรกรในระดับปานกลาง ไดแกความสูงของตน มะพราว ปญหาดานการแปรรูป พบวา ในภาพรวม เกษตรกรมีปญหาดานการแปรรูปในระดับมาก ทั้งนี้เนื่องจาก ความรูและทักษะในการแปรรูปมะพราว เกษตรกรสวนใหญมีความรูและทักษะในการแปรรูปมะพราวในระดับพื้นฐาน เทานั้น ขาดความรูและทักษะในการแปรรูปมะพราวใหมีคุณภาพและมาตรฐาน สงผลใหผลิตภัณฑแปรรูปมะพราว ของเกษตรกรมีมูลคาต่ำ และเทคโนโลยีและอุปกรณในการแปรรูปมะพราว เกษตรกรสวนใหญมีเทคโนโลยีและ อุปกรณในการแปรรูปมะพราวที่ลาสมัย สงผลใหกระบวนการแปรรูปมะพราวไมมีประสิทธิภาพ สิ้นเปลืองแรงงานและ พลังงาน สอดคลองกับงานวิจัยของ มัณฑนา ไทยละออง (2556) พบวา ปญหาดานความรูในการผลิตมะพราว ซื่งมี ผลตอผลผลิตมะพราวของเกษตรกรในระดับมาก ไดแก ขาดแคลนแรงงานในการเก็บเกี่ยวและการเก็บเกี่ยวไมได คุณภาพปญหาการตลาดซึ่งมีผลตอผลผลิตมะพราวของเกษตรกรในระดับมากไดแก ราคาผลผลิตมะพราวตกต่ำราคา เปลี่ยนแปลง ไมแนนอน และในระดับปานกลาง ปญหาดานการตลาด พบวา ในภาพรวม เกษตรกรมีปญหาดานการตลาด ในระดับ ทั้งนี้เนื่องจาก โครงสราง ตลาดมะพราว ตลาดมะพราวในประเทศไทยมีโครงสรางที่ไมเอื้ออำนวยตอเกษตรกร เนื่องจากมีพอคาคนกลางเขามา มีบทบาทในการรับซื้อมะพราวจากเกษตรกรเปนจำนวนมาก ทำใหเกษตรกรไมสามารถขายมะพราวไดในราคาที่ ยุติธรรม การแขงขันในตลาดมะพราว ตลาดมะพราวมีการแขงขันสูง ทั้งจากในประเทศและตางประเทศ ทำให เกษตรกรไมสามารถกำหนดราคามะพราวไดและความผันผวนของราคามะพราว ราคามะพราวมีความผันผวนสูง ทำ ใหเกษตรกรไมสามารถวางแผนการผลิตและการตลาดไดอยางมีประสิทธิภาพสอดคลองกับงานวิจัยของ เกียรติศักดิ์ เทพผดุงพร (2562) พบวา สภาพปญหาที่เกิดตอเกษตรกรผูปลูกมะพราว ในภาพรวมจากมากไปหานอย คือ ปญหา ราคาผลผลิตตกต่ำ ปญหาภัยแลง และปญหาศัตรูพืช สวนการปรับตัวของเกษตรกรผูปลูกมะพราว คือ การปรับตัว ดานสังคม การปรับตัวดานการเกษตรและการปรับตัวดานเศรษฐกิจ ปญหาดานวิธีการสงเสริมการเกษตร พบวา ในภาพรวม เกษตรกรมีปญหาดานวิธีการสงเสริมการเกษตรใน ระดับมาก ทั้งนี้เนื่องจาก การขาดการมีสวนรวมของเกษตรกร กระบวนการสงเสริมการเกษตรมะพราวมักเปนการ ถายทอดความรูและเทคโนโลยีจากเจาหนาที่สงเสริมการเกษตรไปยังเกษตรกร โดยขาดการมีสวนรวมของเกษตรกรใน กระบวนการวางแผนและดำเนินการ ทำใหเกษตรกรขาดความเปนเจาของโครงการและขาดแรงจูงใจในการปฏิบัติตาม คำแนะนำ ความไมเหมาะสมของวิธีการสงเสริม วิธีการสงเสริมการเกษตรมะพราวมักใชวิธีการอบรมสัมมนาเปนสวน ใหญ ซึ่งเปนวิธีการที่ไมสามารถเขาถึงเกษตรกรไดอยางทั่วถึงและไมสามารถตอบสนองความตองการเฉพาะของ เกษตรกรแตละรายไดและความไมตอเนื่องของการดำเนินงาน การดำเนินงานสงเสริมการเกษตรมะพราวมักเปน โครงการระยะสั้นๆ ทำใหเกษตรกรไมสามารถนำความรูและเทคโนโลยีที่ไดรับไปประยุกตใชไดอยางเปนรูปธรรม สอดคลองกับงานวิจัยของ มัณฑนา ไทยละออง (2556) พบวา ปญหาดานความรูในการผลิตมะพราว ซื่งมีผลตอ ผลผลิตมะพราวของเกษตรกรในระดับมาก ไดแกสื่ออุปกรณในการสงเสริมการเกษตรของเจาหนาที่ไมมีความทันสมัย ขอเสนอดานการผลิต พบวา ในภาพรวม เกษตรกรเห็นดวยกับขอเสนอดานการผลิต ในระดับมาก ทั้งนี้ เนื่องจาก ความตองการมะพราวมีแนวโนมเพิ่มขึ้น มะพราวเปนพืชเศรษฐกิจที่สำคัญของประเทศไทย มีความตองการ

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 35 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 ใชทั้งภายในประเทศและตางประเทศ ความตองการมะพราวมีแนวโนมเพิ่มขึ้นอยางตอเนื่อง สงผลใหเกษตรกร ตองการเพิ่มผลผลิตมะพราวเพื่อตอบสนองความตองการของตลาด สอดคลองกับงานวิจัยของ ปฐมชัย คชะสุต (2560) พบวา เกษตรกรตองการการสงเสริมการปลูกพืชอื่นแซม ขณะที่มะพราวออนยังไมใหผลผลิต สงเสริมการผลิต มะพราวออนเพื่อการสงออกที่มีคุณภาพตามระบบ GAP เพื่อใหไดมาตรฐานเดียวกัน สนับสนุนเรื่องของตนพันธุ พรอมกับจัดทำแปลงพันธุอาจจะทำรวมกับเกษตรกรในพื้นที่หรือภาคเอกชนที่สนใจ เพื่อจำหนาย และประชาสัมพันธ ใหเกษตรกรเชื่อมั่นในพันธุและเจาหนาที่ภาครัฐ โดยเฉพาะเจาหนาที่สำนักงานเกษตรอำเภอ ควรไดมีโอกาสพัฒนา ความรูและประสบการณจนมีความเชี่ยวชาญ ดานการตรวจวินิจฉัยโรคและแมลง และมาตรฐานอื่น ๆ ของประเทศผู คูคา ขอเสนอดานการแปรรูป พบวา ในภาพรวม เกษตรกรเห็นดวยกับขอเสนอดานการแปรรูปในระดับมาก ทั้งนี้ เนื่องจาก การผลิตมะพราวเพียงอยางเดียวอาจไมสามารถสรางรายไดที่เพียงพอตอความตองการของเกษตรกร การ แปรรูปมะพราวเปนผลิตภัณฑที่มีมูลคาเพิ่มจะชวยใหเกษตรกรมีรายไดเพิ่มขึ้นจากชองทางตางๆ เชน จำหนาย ผลิตภัณฑแปรรูปมะพราวโดยตรง จำหนายผานตัวแทนจำหนาย หรือสงออก เปนตน สอดคลองกับงานวิจัยของ ปฐม ชัย คชะสุต (2560) พบวา เกษตรกรที่ปลูกมะพราวออนในเขตพื้นที่จังหวัดราชบุรีมีความตองการใหหนวยงาน ราชการสนับสนุนเครื่องจักรกลที่นำมาใชในการแปรรูป ขอเสนอดานการตลาด พบวา ในภาพรวม เกษตรกรเห็นดวยกับขอเสนอดานการตลาดในระดับมาก ทั้งนี้ เนื่องจาก การสงเสริมการตลาดมะพราวจะชวยใหเกษตรกรสามารถจำหนายมะพราวไดในราคาที่คุมคา และสามารถ เขาถึงตลาดไดมากขึ้น สงผลใหเกษตรกรมีรายไดเพิ่มขึ้น และสามารถยกระดับคุณภาพชีวิตใหดียิ่งขึ้น สอดคลองกับ งานวิจัยของ ปฐมชัย คชะสุต (2560) พบวา เกษตรกรที่ปลูกมะพราวออนในเขตพื้นที่จังหวัดราชบุรีมีความตองการ ใหเกิดการสนับสนุนหนวยงานราชการรวมกับหนวยงานภาคเอกชนใหมาดำเนินการทำบันทึกขอตกลงในการรับซื้อ ผลผลิตมะพราวออนที่มีคุณภาพในการสงออก ขอเสนอดานวิธีการสงเสริม พบวา ในภาพรวม เกษตรกรเห็นดวยกับขอเสนอดานวิธีการสงเสริมในระดับ ปานกลาง ทั้งนี้เนื่องจาก เกษตรกรตองการเพิ่มผลผลิตมะพราวใหไดมากขึ้น มีคุณภาพและมาตรฐานสูงขึ้น ตนทุน การผลิตลดลง และสามารถจำหนายไดในราคาที่คุมคา สอดคลองกับงานวิจัยของ ปฐมชัย คชะสุต (2560) พบวา เกษตรกรตองการใหเจาหนาสนับสนุนการสรางเครือขายระหวางหนวยงานราชการและหนวยงานเอกชน เพื่อ พัฒนาการผลิตมะพราวคุณภาพและขยายตลาดของมะพราวในเขตพื้นที่จังหวัดราชบุรีใหสามารถสงออกได แนวทางการสงเสริมการผลิตมะพราวคุณภาพ ประกอบดวย หนวยงานดานการสงเสริมเกษตรและเจาหนาที่ ควรสงเสริมใหเกษตรกรมีความรูดานการแปรรูปมะพราว สงเสริมองคความรูเรื่องการดูแลและการผลิตมะพราว คุณภาพผาน รูปแบบการ แลกเปลี่ยน ดูงาน ทัศนศึกษากับแหลงผลิตมะพราวคุณภาพ จัดทำขอมูลดานการตลาด ดานปจจัยการผลิต เพื่อเปนขอมูลใหกับเกษตรกรในการวางแผนการผลิตเพื่อสอดคลองกับความตองการของตลาด เชื่อมโยงเกษตรกรผูปลูกมะพราวคุณภาพกับตลาดโดยตรง สนับสนุนเทคโนโลยีดานการแปรรูปมะพราว สงเสริมองค ความรูดานการปองกันปญหาการระบาดของโรคและแมลงศัตรูมะพราว และสงเสริมการรวมกลุมเพื่อใหเกษตรกร สามารถเขาถึงแหลงเงินกูดอกเบี้ยต่ำ แสดงใหเห็นวา แนวทางการสงเสริมการผลิตมะพราวคุณภาพ มุงเนนให เกษตรกรปลูกมะพราวใหไดผลผลิตสูง มีคุณภาพและมาตรฐาน ตรงตามความตองการของตลาด สามารถแขงขันไดใน ระดับสากล โดยแนวทางการสงเสริมการผลิตมะพราวคุณภาพที่เฉพาะเจาะจง อาจแตกตางกันไปในแตละพื้นที่และ กลุมเกษตรกร โดยควรพิจารณาจากปจจัยตางๆ เชน ปริมาณผลผลิตมะพราว คุณภาพของผลผลิตมะพราว ความ

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 36 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 ตองการของตลาด เปนตน สอดคลองกับงานวิจัยของ เกียรติศักดิ์เทพผดุงพร (2562) พบวา การสงเสริมเกษตรกรใน การปลูกมะพราวใหมีมูลคาการผลิตเพิ่มมากขึ้น โดยการแปรรูปมะพราวเพื่อเพิ่มรายไดใหกับเกษตรกรผูปลูกมะพราว ในพื้นที่อำเภอทับสะแก จังหวัดประจวบคีรีขันธและ เกษตรกรทั้งหมดมีความตองการใหหนวยงานราชการและเอกชน สนะชับสนุนองคความรูการจัดการดานการทำบัญชีการขยายตลาดของมะพราวคุณภาพ 5. สรุปผลการวิจัย สรุปผลการศึกษา พบวา 1) เกษตรกรอายุเฉลี่ย 46.1 ป เกือบทั้งหมดจบการศึกษาระดับมัธยมศึกษาหรือสูง กวา ทั้งหมดมีอาชีพหลักคือการทำสวนไมผล มีประสบการณปลูกมะพราวเฉลี่ย 13.6 ป 2) ขนาดพื้นที่ปลูกมะพราว เฉลี่ย 27.9 ไร ใชแรงงานเฉลี่ย 1.9 คน พื้นที่ราบและเปนดินทรายหรือรวนปนทราย ปลูกพันธุพื้นเมือง เกษตรกร ประมาณ 2 ใน 3 ไมมีการใหน้ำและไมใสปุย สวนใหญเก็บผลมะพราวทุก 45 วันโดยผูรับซื้อเปนผูเก็บและจางแรงงาน ผลผลิต 450 – 500 ผล/ไร/ครั้ง ราคาจำหนาย 7 – 10 บาท/ผล โดยพอคามารับซื้อที่สวนและขายเองบางสวนผาน ชองทางอื่น 3) เกษตรกรทั้งหมดมีการรับรูในเรื่องการคัดเลือกพื้นที่ปลูก กระบวนการปลูก การดูแลและการเก็บเกี่ยว ผลผลิต แตมีการรับรูนอยเกี่ยวกับสภาพแวดลอมและลักษณะดินที่เหมาะสม การใหน้ำและปุย 4) เกษตรกรมีความ ตองการเกี่ยวกับการสงเสริมการผลิตและการตลาดมะพราวคุณภาพระดับมากทีสุด ไดแก การวางแผนการผลิต การ จัดตั้งสหกรณเพื่อรับซื้อผลผลิต และการเชื่อมโยงตลาดกับโรงงานแปรรูปผลผลิต ระดับมากเกี่ยวกับ การรับรูดาน มาตรฐานการแปรรูป การรวมกลุม/สรางเครือขายดานการแปรรูป และการสนับสนุนปจจัยดานการแปรรูป สวนดาน อื่น ๆ มีความตองการระดับปานกลาง 5) เกษตรกรพบปญหาในการผลิตมะพราวคุณภาพในระดับมากเกือบทุก ประเด็นทั้งดานการผลิต การแปรรูป และการตลาด โดยมีขอเสนอแนวทาง โดยใหมีการจัดทำแปลงเรียนรูการผลิต มะพราวคุณภาพ ปรับปรุงอุปกรณการผลิตและการเก็บเกี่ยวใหทันสมัย การจัดทำเครือขายดานการผลิตและตลาด มะพราวคุณภาพ ตลอดจนการแลกเปลี่ยนเรียนรูและศึกษาดูงานกับแหลงผลิตมะพราวคุณภาพที่ประสบผลสำเร็จ ขอเสนอแนวทางการสงเสริมการผลิตมะพราวคุณภาพจากการวิเคราะหศักยภาพและขอจำกัด ศักยภาพ 1. เกษตรกรมีการรับรูและประสบการณการผลิตมะพราวคุณภาพ 2. มีความรักและผูกพันกับอาชีพการปลูกมะพราว 3. มีเครือขายชวยเหลือกันระหวางเกษตรกร 4. พื้นที่จังหวัดประจวบคีรีขันทมีความเหมาะสมกับการปลูกมะพราว 5. ความตองการบริโภคมะพราวทั่วโลกเพิ่มขึ้น 6. แนวโนมการบริโภคมะพราวแปรรูปเพิ่มขึ้น 7. ประเทศไทยมีศักยภาพในการสงออกมะพราวคุณภาพ 8. หนวยงานราชการพรอมสนับสนุนการผลิตมะพราวคุณภาพ 9. เทคโนโลยีการสื่อสารมีความทันสมัย 10. เทคโนโลยีการขนสงมีความสะดวก ขอจำกัด 1. ขาดการรับรูและเทคโนโลยีในการแปรรูปมะพราว 2. ขาดเงินทุนในการผลิต 3. ขาดการเชื่อมโยงระหวางเกษตรกรกับตลาด

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 37 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 4. ขาดแคลนแรงงาน 5. ขาดแคลนเทคโนโลยีในการแปรรูป 6. ราคามะพราวผันผวน 7. ผลผลิตมะพราวลนตลาด 8. ปญหาโรคและแมลงศัตรูพืช 9. แหลงรับซื้อไมเพียงพอ 10. ปจจัยการผลิตมีราคาแพง จากการวิเคราะหขอมูลศักยภาพและขอจำกัด มีแนวทางการสงเสริม คือ หนวยงานดานการสงเสริมเกษตร และเจาหนาที่ ควรดำเนินการดังนี้ แนวทางที่ 1 การสงเสริมดานการรับรู โดยหนวยงานที่เกี่ยวของควรมีการสงเสริมใหเกษตรกรมีการรับรูดาน การแปรรูปมะพราว การดูแลและการผลิตมะพราวคุณภาพ ผานรูปแบบการแลกเปลี่ยน ดูงาน ทัศนศึกษากับแหลง ผลิตมะพราวคุณภาพ องคการรับรูดานการปองกันปญหาการระบาดของโรคและแมลงศัตรูมะพราว แนวทางที่ 2 การสนับสนุนดานขอมูล โดยหนวยงานที่เกี่ยวของควรมีการจัดทำขอมูลดานการตลาด ดาน ปจจัยการผลิต เพื่อเปนขอมูลใหกับเกษตรกรในการวางแผนการผลิตเพื่อสอดคลองกับความตองการของตลาด แนวทางที่ 3 การสงเสริมดานการลดตนทุน โดยหนวยงานที่เกี่ยวของควรมีการสงเสริมการเชื่อมโยง เกษตรกรผูปลูกมะพราวคุณภาพกับตลาดโดยตรง สนับสนุนเทคโนโลยีดานการแปรรูปมะพราว และสงเสริมการ รวมกลุมเพื่อใหเกษตรกรสามารถเขาถึงแหลงเงินกูดอกเบี้ยต่ำ 5.1 ขอเสนอแนะในการนำผลการวิจัยไปใช หนวยงานสงเสริมการเกษตร ทราบผลการศึกษาดานขอมูลการผลิต การแปรรูป และการตลาดของเกษตรกร สามารถนำไปใชเปนแนวทางในการสงเสริมและพัฒนาการผลิตมะพราวในพื้นที่และมีแนวทางในการศึกษาวิจัยการสงเสริม การผลิต สินคาเกษตรในพืชเศรษฐกิจอื่นๆไตตอบสนองตอนโยบายของกระทรวงเกษตร และสหกรณเรื่องการบริหาร จัดการสินคาเกษตร และแกไขปญหาดานการเกษตรในพื้นที่ อยางมีประสิทธิภาพ สวนเจาหนาที่สงเสริมการเกษตร สามารถขยายผลการศึกษาไปยังพื้นที่ปลูกมะพราวอื่นๆตอไปได และสามารถนำขอมูลผลการวิจัยที่ไดรับ มาปรับปรุงและ พัฒนาการสงเสริมการผลิตมะพราวคุณภาพ เอกสารอางอิง กรมสงเสริมการเกษตร. (2565). การสงเสริมการเกษตร. กรุงเทพ : กรมสงเสริมการเกษตร. เกียรติศักดิ์ เทพผดุงพร. (2562). การสงเสริมการเพิ่มผลผลิตมะพราวของผูปลูกมะพราวเพื่อตอบสนองตอความ ตองการของตลาดโรงงานผูผลิตกะทิ : กรณีศึกษาอำเภอทับสะแก จังหวัดประจวบคีรีขันธ. วารสารรังสิต บัณฑิตศึกษาในกลุมธุรกิจและสังคมศาสตร. ปที่ 7 ฉบับที่ 1 เดือน มกราคม-มิถุนายน 2562. เบญจมาศ อยูประเสริฐ. (2557). ความตองการการสงเสริม. นนทบุรี: มหาวิทยาลัยสุโขทัย นิภาดา เจริญธนกิจกุล. (2559). แนวทางการสงเสริมการผลิตมะพราวออนของเกษตรกร อำเภอบางคลา จังหวัด ฉะเชิงเทรา. วิทยานิพนธปริญญาเกษตรศาสตรมหาบัณฑิต มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมมาธิราช. ปฐมชัย คชะสุต. (2560). การเพิ่มศักยภาพการผลิตมะพราวออนเพื่อการสงออกตลอดโซอุปทานในเขตพื้นที่จังหวัด ราชบุรี. วิทยานิพนธปริญญาเกษตรศาสตรมหาบัณฑิต มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมมาธิราช.

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 38 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 มัณฑนา ไทยละออง. (2556). การผลิตและการตลาดมะพราวของเกษตรกรในจังหวัดชุมพร. การจัดประชุมเสนอ ผลงานวิจัยระดับบัณฑิตศึกษา มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช ครั้งที่ 4. สำนักการคาสินคากรมเจรจา การคาระหวางประเทศ. (2560). ขอมูลการสงออกมะพราวน้ำหอม. กรุงเทพมหานคร: สำนักการคาสินคากรมเจรจา การคาระหวางประเทศ. สำนักงานเกษตรจังหวัดประจวบคีรีขันธ. (2562). สถานการณมะพราว ป 2562. จังหวัดประจวบคีรีขันธ: สำนักงาน เกษตรจังหวัดประจวบคีรีขันธ. สำนักเศรษฐกิจการเกษตร. (2563). สถิติขอมูลเอกภาพไมผล. กรุงเทพ : สำนักเศรษฐกิจการเกษตร. อาลีวรรณ เวชกิจ. (2555). การผลิตมะพราวของเกษตรกร จังหวัดฉะเชิงเทรา. วิทยานิพนธปริญญาเกษตรศาสตรหา บัณฑิต มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมมาธิราช.

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 39 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 การเปรียบเทียบชนิดอาหารสำหรับการเพาะเลี้ยงอารทีเมีย (Artemia sp.) Comparison of Feed types for Artemia (Artemia sp.) Culture พรพิมล พิมลรัตน1 จิระพงศ วงษพินิจ1 สุนิตา คงเล็ก1 พิมพรรณ พิมลรัตน2 พัชราวลัย ศรียะศักดิ์3 และสุพันธณี สุวรรณภักดี3* Pornpimol Pimolrat 1 , Jirapong Wongpinit1 , Sunita Konglek1 , Pimpan Pimonrat2 , Patcharawalai Sriyasak3 and Supannee Suwanpakdee3* 1 สาขาวิชานวัตกรรมการเพาะเลี้ยงสัตวน้ำชายฝง มหาวิทยาลัยแมโจ-ชุมพร 2 สาขาการผลิตพืช คณะเทคโนโลยีการเกษตร มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี 3 สาขาวิชาประมง คณะทรัพยากรธรรมชาติ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน วิทยาเขตสกลนคร 1 Department of Innovative Coastal Aquaculture, Faculty of Maejo University at Chumphon 2 Crop Production Division, Faculty of Agricultural Technology, Rajamangala University of Technology Thanyaburi 3 Fisheries Department, Faculty of Natural Resources, Rajamangala University of Technology Isan, Sakon Nakhon *Corresponding author: [email protected] บทคัดยอ อารทีเมีย (Artemia sp.) เปนแพลงกตอนสัตวที่นิยมใชเปนอาหารอนุบาลลูกสัตวน้ำวัยออนในโรงเพาะฟก สัตวน้ำชายฝงทั้งการใชแบบแรกฟกและแบบตัวเต็มวัย งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงคเพื่อเปรียบเทียบชนิดของอาหาร สำหรับการเพาะเลี้ยงอารทีเมีย แบงชุดการทดลองออกเปน 4 ชุดการทดลองๆ ละ 3 ซ้ำ ไดแก ชุดการทดลองที่ 1 Nannochloropsis sp., ชุดการทดลองที่ 2 Chaetoceros sp., ชุดการทดลองที่ 3 Nannochloropsis sp. + Chaetoceros sp. (1:1) และชุดการทดลองที่ 4 ยีสตทำการทดลองเลี้ยงเปนระยะเวลา 14 วัน ผลการศึกษาพบวา อารทีเมียที่เลี้ยงดวย Nannochloropsis sp. + Chaeroceros sp. มีอัตราการรอดตายสูงที่สุด (42.67 ± 4.62 เปอรเซ็นต) แตกตางอยางมีนัยสำคัญทางสถิติ (P<0.05) กับชุดการทดลองอื่นๆ รองลงมาคือ ชุดที่เลี้ยงดวย Chaetoceros sp. (34.67 ± 4.62 เปอรเซ็นต) ยีสต(16.00 ± 8.00 เปอรเซ็นต) และอารทีเมียที่เลี้ยงดวย Nannochloropsis sp. (0.00 ± 0.00 เปอรเซ็นต) ตามลำดับ นอกจากนี้ยังพบวา การเปลี่ยนแปลงระยะของอารที เมียในชุดการทดลองที่เลี้ยงดวย Chaeroceros sp. และ Nannochloropsis sp. + Chaeroceros sp. มีการ เปลี่ยนแปลงระยะไดสมบูรณและดีที่สุดภายในระยะเวลา 14 วัน ดังนั้นการใชแพลงกตอนพืชทั้ง Chaetoceros sp. และ Nannochloropsis sp. รวมกันจึงเปนตัวเลือกหนึ่งสำหรับการเพาะเลี้ยงอารทีเมียใหมีอัตราการรอดและมีการ เปลี่ยนแปลงระยะไดดีเพื่อนำไปใชประโยชนตอการเปนอาหารอนุบาลและเลี้ยงสัตวน้ำชายฝงตอไป คำสำคัญ: อารทีเมีย, อัตรารอดตาย, การเพาะเลี้ยง, แพลงกตอนพืช