ประชุมวิชาการระดับชาติ ครั้งที่3

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 380 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 Abstract This descriptive research aims to 1) study ergonomic factors from using smartphones, 2) study musculoskeletal disorders, and 3) study relationships between ergonomic factors and musculoskeletal disorders from smartphone users among undergraduates. A stratified random sampling method was used for 205 people and data was collected by questionnaire and Standardized Nordic Questionnaire. Descriptive statistics were used for description, including frequency, percentage, mean, and standard deviation.The relationship was tested using Pearson chisquare statistics at a 95% confidence level. The results show that the samples were female 76.10%, with an age of 19 years old 56.10%, used a smartphone with a screen size of 4-6 inches 84.90% and a smartphone weighing 151- 250 grams 74.60% and found that 1) the sample using smartphones was at a fair level ( x� = 2.69, S.D. = 0.85) 2) Most of the musculoskeletal disorders were found at the neck during 12 months and at 7 days prior to this study were 92.90 % and 77.05 respectively and 3) Forward and back head tilt, forward or back of the body and to move the lower arm up and down were significantly correlated with musculoskeletal disorders (P< 0.05).Therefore, it is necessary for postural awareness, which can reduce the risk of musculoskeletal disorders. Keywords: Ergonomic, Musculoskeletal Disorders, Smartphones 1. บทนำ ในชวงศตวรรษที่ผานมา เทคโนโลยีไดถูกพัฒนาและเปลี่ยนแปลงอยางรวดเร็ว ดังจะเห็นไดจากสมารทโฟน เปนอุปกรณอิเล็กทรอนิกสที่มีความสามารถคลายกับคอมพิวเตอรและมีบทบาทสำคัญในชีวิตประจำวันของคนสวน ใหญ สมารทโฟนถูกพัฒนาเพื่อตอบสนองความตองการที่หลากหลายของผูใชงานเพิ่มการใชงานอินเตอรเน็ต สามารถ ดาวนโหลดแอพพลิเคชั่นตาง ๆ มาไวบนสมารทโฟนไดดวย (สิทธิชัย ศรีษะย, 2562) จากขอมูลของสำนักงานสถิติ แหงชาติโดยการสำรวจการใชไอซีที (ICT) ของเด็กและเยาวชนจำนวน 16.10 ลานคน ในปพ.ศ. 2563 พบวา มีการ ใชโทรศัพทมือถือ 15.40 ลานคน รอยละ 95.80 ใชอินเทอรเน็ต 15.20 ลานคน รอยละ 94.80 และใชคอมพิวเตอร 9.20 ลานคน รอยละ 57.30 และพบวากลุมนักศึกษาซึ่งเปนกลุมที่มีอายุ 18-24 ป มีการใชไอซีที รอยละ 99.00 ใช อินเทอรเน็ต รอยละ 98.20 และสวนใหญใชโทรศัพทมือถือแบบสมารทโฟน รอยละ 98.00 (กองสถิติพยากรณ สำนักงานสถิติแหงชาติ, 2563) จากการศึกษาในตางประเทศพบวาพฤติกรรมการกมหนาจากการใชสมารทโฟนสง ผลกระทบตอสุขภาพไดจากการกมซ้ำซากและนานเกินปกติจะทำใหเกิดอาการกับระบบกระดูกและกลามเนื้อ ซึ่งการ กมไปขางหนาจะทำใหไหลตองแบกรับน้ำหนักมากขึ้นสงผลใหมีอาการปวดบริเวณไหลคอ เกิดการอักเสบของขอตอ กระดูกสันหลังสวนบน (Fishman, 2014) และจากการศึกษาอาการกลามเนื้อและกระดูกในผูใชสมารทโฟนและความ สัมพันธกับการใชสมารทโฟนของประชากรมหาวิทยาลัยในประเทศแคนาดา พบวา ความชุกของอาการทางระบบ กระดูกและกลามเนื้อ จากการใชสมารทโฟนสูงที่สุด คือ บริเวณคอ (Berolo et al., 2011) สำหรับประเทศไทย จาก การศึกษาปจจัยดานการยศาสตรและผลกระทบตอสุขภาพจากพฤติกรรมการใชสมารทโฟนของนิสิตมหาวิทยาลัยแหง หนึ่งในกรุงเทพมหานคร พบวามีทาทางการนั่งใชสมารทโฟนที่ไมเหมาะสมโดยจะกมลำตัวมากกวา 60 องศาและ

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 381 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 สวนคอทำมุมเงย ผลกระทบตอสุขภาพจากการใชสมารทโฟนมีความสัมพันธอยางมีนัยสำคัญทางสถิติกับอาการปวด บริเวณคอ มือ หลังสวนลาง และแขน (ฌาน ปทมะ พลยง, 2560) จากการศึกษาพฤติกรรมการใชสมารทโฟนและการ รับรูภาวะสุขภาพของนักศึกษาพยาบาลที่นิยมใชสมารทโฟนทำใหนักศึกษาที่ใชสมารทโฟนเปนเวลานานเกิด ผลกระทบตอสุขภาพ สงผลใหเกิดกลุมอาการผิดปกติตอระบบกระดูกและกลามเนื้อ เชน ปวดศีรษะ คอ หลังและไหล เปนตน (จุฑามาศ กิติศรีและคณะ, 2560) และจากการศึกษาผลของการใชสมารทโฟนและ แท็บเล็ตตอสุขภาพและ ผลการเรียนของนิสิตเภสัชศาสตร มหาวิทยาลัยแหงหนึ่ง การติดสมารทโฟนและ/หรือแท็บเล็ตมีผลตอสุขภาพทางกาย ดานความเจ็บปวยอยางมีนัยสำคัญทางสถิติ(P ≤ 0.05) ไดแก ปวดศีรษะ ปวดขอนิ้วหรือขอมือ ปวดกลามเนื้อตามตัว หรือแขนขาหรือกลามเนื้อออนลา เปนตน (วรรณคล เชื้อมงคล และคณะ, 2564) จากผลการศึกษาขางตนจะเห็นไดวา การใชสมารทโฟนของนักศึกษาสงผลกระทบตอสุขภาพและทำใหเกิดความผิดปกติของระบบกระดูกและกลามเนื้อ คณะผูวิจัยจึงไดสำรวจขอมูลเบื้องตนโดยการสัมภาษณนักศึกษาจำนวน 20 คน พบวา นักศึกษามีทาทางการใชสมารท โฟนที่ไมเหมาะสม ไดแก กมหรือเงยของศีรษะมากเกินไป รอยละ 75.00 เอื้อมมือหยิบสมารทโฟน รอยละ 70.00 บิด เอี้ยวลำตัวไปดานขางรอยละ 65.00 หมุนศีรษะหรือเอียงคอไปดานขางรอยละ 60.00 โนมลำตัวมาดานหนาหรือเอน ไปดานหลังรอยละ 50.00 และนักศึกษามีทาทางการใชสมารทโฟนแบบซ้ำ ๆ ไดแก งอหรือกระดกขอมือ รอยละ 75.00 บิดหรือหมุนขอมือรอยละ 70.00 หยิบสมารทโฟนดวยปลายนิ้วหรือออกแรงบีบที่ปลายนิ้วรอยละ 65.00 ใช ขอมือหรือมือรอยละ 60.00 เคลื่อนไหวขึ้นลงของแขนสวนลาง รอยละ 50.00 ดังนั้น ผูวิจัยจึงสนใจศึกษาปจจัยดาน การยศาสตรและอาการผิดปกติทางระบบกระดูกและกลามเนื้อจากการใชสมารทโฟนของนักศึกษาโดยมีวัตถุประสงค ของการวิจัยเพื่อ 1) ศึกษาปจจัยดานการยศาสตรจากการใชสมารทโฟน 2) ศึกษาอาการผิดปกติของระบบกระดูกและ กลามเนื้อจากการใชสมารทโฟน และ 3) ศึกษาความสัมพันธระหวางปจจัยดานการยศาสตรกับอาการผิดปกติของ ระบบกระดูกและกลามเนื้อจากการใชสมารทโฟนของนักศึกษา ทั้งนี้มุงหวังจะเปนขอมูลเพื่อนำไปสูการปองกันและ แกไขปญหาดานการยศาสตรและอาการผิดปกติทางระบบกระดูกและกลามเนื้อในกลุมนักศึกษาอันอาจจะเกิดขึ้นได ในอนาคต 2. อุปกรณและวิธีการ/วิธีดำเนินการวิจัย 2.1 เครื่องมือที่ใชเก็บรวบรวมขอมูล ประกอบดวย 1) แบบสอบถามทาทางการใชสมารทโฟน ประยุกตมาจากพาวิณี ใจบาน (2556) และฌาน ปทมะ พล ยง (2560) ประกอบดวย ทาทางที่ไมเหมาะสม จำนวน 5 ขอ ทาทางที่มีการเคลื่อนไหวซ้ำ ๆ จำนวน 5 ขอ ตรวจสอบ ความตรงเชิงเนื้อหาของแบบสอบถามโดยผูเชี่ยวชาญดานอาชีวอนามัยและความปลอดภัยจำนวน 3 ทาน ปรับปรุงทุก ขอไดคา IOC เทากับ 1.00 และนำแบบสอบถามไปทดลองใช (Try Out) กับนักศึกษามหาวิทยาลัยแหงหนึ่ง จังหวัดอุบลราชธานีที่ไมใชกลุมตัวอยาง แตมีลักษณะใกลเคียงกับกลุมตัวอยาง จำนวน 30 คน แลวนำมาวิเคราะหหา ความเชื่อมั่นของครอนบาค (Cronbach’ Alpha Coefficient) ไดคาความเชื่อมั่น เทากับ 0.742 เกณฑการใหคะแนน ปฏิบัติเปนประจำให 4 คะแนน ปฏิบัติบอยครั้งให 3 คะแนน ปฏิบัตินาน ๆ ครั้ง ให 2 คะแนน และไมเคยปฏิบัติเลยให 1 คะแนน

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 382 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 เกณฑการแปลความหมายของคะแนน โดยใชการหาอันตราภาคชั้นของเบสท อางอิงใน ฌาน ปทมะ พลยง (2560) มีดังนี้ คะแนนเฉลี่ย 1.00 - 2.00 ทาทางการใชสมารทโฟนอยูในระดับดี คะแนนเฉลี่ย 2.01 - 3.00 ทาทางการใชสมารทโฟนอยูในระดับพอใช คะแนนเฉลี่ย 3.01 - 4.00 ทาทางการใชสมารทโฟนอยูในระดับปรับปรุง 2) แบบสอบถามอาการผิดปกติของระบบกระดูกและกลามเนื้อ เปนการประเมินระบบกระดูกและ กลามเนื้อโดยใชแบบสอบถามมาตรฐานนอรดิก (Standardized Nordic Questionnaire) (Kuorinka, et al., 1987) เปนการสอบถามอาการผิดปกติของกระดูกและกลามเนื้อในสวนตาง ๆ ของรางกาย แบงเปน 9 สวน โดยจะสอบถาม อาการผิดปกติที่เกิดขึ้นในชวง 12 เดือน และ 7 วันที่ผานมา 2.2 ประชากรและกลุมตัวอยาง ประชากรที่ศึกษา คือ นักศึกษามหาวิทยาลัยแหงหนึ่ง จังหวัดอุบลราชธานี จำนวนทั้งหมด 437 คน คำนวณ ขนาดตัวอยางใชสูตรของเครซี่และมอรแกน (Krecie and Morgan, 1970) อางอิงใน ละเอียด ศิลานอย (2560) ดังนี้ n = 2 (1−) 2(−1)+2(1−) n = ขนาดของกลุมตัวอยาง N = ขนาดของประชากร e = ระดับความคลาดเคลื่อนของการสุมตัวอยางที่ยอมรับได 2คาไคสแควรที่ df เทากับ 1 และระดับความเชื่อมั่น 95% (2= 3.841) p = สัดสวนของลักษณะที่สนใจประชากร (ถาไมทราบใหกำหนด p = 0.5) เมื่อแทนคาในสูตรไดจำนวนกลุมตัวอยาง 205 คน จากนั้นใชวิธีการสุมตัวอยางแบบชั้นภูมิ(Stratified Random Sampling) คำนวณตามสัดสวนของนักศึกษาแตละสาขาวิชา และมีเกณฑการคัดเขาคือ เปนนักศึกษาที่ใช สมารทโฟน แบบสัมผัส ใชสมารทโฟนมากกวา 4.30 ชั่วโมงตอวัน (วาสนา ศิลางาม, 2561) และสมัครใจเขารวมการ วิจัย เกณฑการ คัดออก คือ เปนนักศึกษาที่ลาออกหรือพนสภาพจากการเปนนักศึกษาระหวางที่ดำเนินการวิจัย วิเคราะหขอมูลโดยใชสถิติเชิงพรรณนา ประกอบดวย ความถี่ รอยละ คาสูงสุด คาต่ำสุด คาเฉลี่ย และสวนเบี่ยงเบน มาตรฐาน วิเคราะหหาความสัมพันธโดยใชสถิติเพียรสันไคสแควร (Pearson Chi – Square) ระดับความเชื่อมั่น 95% งานวิจัยนี้ไดรับอนุมัติจากคณะกรรมการจริยธรรมการวิจัยในมนุษย มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี หมายเลข ใบรับรอง UBU-REC-34/2564 ระยะเวลาใหดำเนินการวิจัย 1 เมษายน 2564 ถึง 31 มีนาคม 2565

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 383 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 3. ผลการวิจัย 3.1 ปจจัยดานการยศาสตรของทาทางการใชสมารทโฟน ตารางที่ 1 คาเฉลี่ยและสวนเบี่ยงเบนมาตรฐานปจจัยดานการศาสตรของทาทางการใชสมารทโฟนของนักศึกษา (n=205) Ergonomic factor S.D. Result Awkward posture 1. Forward and back head tilt 2.97 0.79 Fair 2. Pick up the smartphone 2.85 0.90 Fair 3. Forward or back of the body 2.85 0.76 Fair 4. Neck to the side tilt 2.60 0.81 Fair 5. Twist the body to the side 2.44 0.86 Fair Total 2.74 0.82 Fair Repetitive Movements 1. Holding a smartphone 3.32 0.81 Poor 2. To move the lower arm up and down 2.68 0.92 Fair 3. Smartphone finger 2.54 0.89 Fair 4. Twist or turn the wrist 2.32 0.87 Fair 5. The wrist wiggle 2.30 0.86 Fair Total 2.63 0.87 Fair Total average 2.69 0.85 Fair จากตารางที่ 1 พบวา ทาทางการใชสมารทโฟนโดยรวมอยูในระดับพอใช(x� = 2.69, S.D. = 0.85) ทาทางที่ ไมเหมาะสม 3 อันดับแรก ไดแก การกมหรือเงยของศีรษะอยูในระดับพอใช (x� = 2.97, S.D. = 0.79) การเอื้อมมือ หยิบสมารทโฟนอยูในระดับพอใช (x� = 2.85, S.D. = 0.90) และการโนมลำตัวมาดานหนาหรือเอนไปดานหลังอยูใน ระดับพอใช(x� = 2.85, S.D. = 0.76) และทาทางการเคลื่อนไหวซ้ำ ๆ 3 อันดับแรก ไดแก การใชขอมือหรือมือถือ สมารทโฟน อยูในระดับปรับปรุง (x� = 3.32, S.D. = 0.81) การเคลื่อนไหวขึ้นลงของแขนสวนลางอยูในระดับพอใช (x� = 2.68, S.D. = 0.92) และการออกแรงหยิบสมารทโฟนดวยปลายนิ้วอยูในระดับพอใช (x� = 2.54, S.D. =0.89)

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 384 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 3.2 อาการผิดปกติของระบบกระดูกและกลามเนื้อจากการใชสมารทโฟน ตารางที่ 2 อาการผิดปกติของระบบกระดูกและกลามเนื้อในชวง 12 เดือน และ 7 วันที่ผานมาของนักศึกษา (n = 205) Musculoskeletal disorders Frequency Percentage No 22 10.73 Yes 183 89.27 ตารางที่ 3 ตำแหนงของรางกายที่มีอาการผิดปกติของระบบกระดูกและกลามเนื้อในชวง 12 เดือน และ 7 วันที่ผาน มาของนักศึกษา (n = 183) Part of body Musculoskeletal disorders The last 12 months For the last 12 months been prevented from doing normal work The last 7 days Frequency Percentage Frequency Percentage Frequency Percentage Neck 170 92.90 149 81.42 141 77.05 Shoulder 135 73.77 118 64.48 109 59.56 Upper back 133 72.68 119 65.30 113 61.75 Elbows 54 29.51 43 23.50 51 27.87 Wrists/hands 93 50.82 77 42.08 74 40.44 Low back 127 65.40 115 62.84 104 56.83 Hips/thighs 47 25.68 43 23.50 37 20.22 Knees 28 15.30 28 15.30 26 14.21 Ankles/feet 28 15.30 23 12.57 19 10.38 จากตารางที่ 2 อาการปวดของระบบกระดูกและกลามเนื้อในชวง 12 เดือน และ 7 วันที่ผานมา พบวา นักศึกษามีอาการปวด รอยละ 89.27 และจากตารางที่ 3 ในชวง 12 เดือนที่ผานมาปวดบริเวณคอมากที่สุด รอยละ 92.90 รองลงมาบริเวณไหล รอยละ 73.77 อาการที่รบกวนการทำงานพบบริเวณคอมากที่สุด รอยละ 81.42 รองลงมาบริเวณหลังสวนบน รอยละ 65.30 และในชวง 7 วันที่ผานมาปวดบริเวณคอมากที่สุดรอยละ 77.05 รองลงมาบริเวณหลังสวนบน รอยละ 61.75

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 385 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 3.3 ความสัมพันธระหวางปจจัยดานการยศาสตรกับอาการผิดปกติของระบบกระดูกและกลามเนื้อ ตารางที่ 4 ความสัมพันธระหวางปจจัยดานการยศาสตรกับอาการผิดปกติของระบบกระดูกและกลามเนื้อในชวง 12 เดือน และ 7 วันที่ผานมาของนักศึกษา (n = 205) Ergonomic factor Musculoskeletal disorders Posture Part of body The last 12 months The last 7 days p-value p-value Awkward posture Forward and back head tilt Neck 0.001* 0.048* Shoulder 0.011* 0.190 Forward or back of the body Neck 0.003* 0.002* Repetitive Movements To move the lower arm up and down Neck 0.338 0.003* Note: * p-value < 0.05 จากตารางที่ 4 พบวาการกมหรือเงยศีรษะมีความสัมพันธกับอาการผิดปกติของระบบกระดูกและกลามเนื้อ บริเวณคอในชวง 12 เดือน และ 7 วันที่ผานมาอยางมีนัยสำคัญทางสถิติ (P-value = 0.001 และ 0.048) การกมหรือ เงยศีรษะมีความสัมพันธกับอาการผิดปกติของระบบกระดูกและกลามเนื้อบริเวณไหลในชวง 12 เดือน ที่ผานมาอยาง มีนัยสำคัญทางสถิติ (P-value = 0.011) การโนมลำตัวมาดานหนาหรือเอนไปดานหลังความสัมพันธกับอาการผิดปกติ ของระบบกระดูกและกลามเนื้อบริเวณคอในชวง 12 เดือน และ 7 วันที่ผานอยางมีนัยสำคัญทางสถิติ (P-value = 0.003 และ 0.002) และการเคลื่อนไหวขึ้นลงของแขนสวนลางความสัมพันธกับอาการผิดปกติของระบบกระดูกและ กลามเนื้อบริเวณคอในชวง 7 วันที่ผานมาอยางมีนัยสำคัญทางสถิติ (P-value = 0.003) 4. วิจารณผลการวิจัย 4.1 ปจจัยดานการยศาสตรของทาทางการใชสมารทโฟน ผลการวิจัยพบวา ทาทางการใชสมารตที่ไมเหมาะสม โดยการกมหรือเงยของศีรษะอยูในระดับพอใช (x� = 2.97, S.D. = 0.79) และการโนมลำตัวมาดานหนาหรือเอนไปดานหลังอยูในระดับพอใช(x� = 2.85, S.D. = 0.76) สอดคลองกับงานวิจัยของฌาน ปทมะ พลยง (2560) ศึกษาปจจัยดานการยศาสตรและผลกระทบตอสุขภาพจาก พฤติกรรมการใชสมารทโฟนของนิสิตมหาวิทยาลัยแหงหนึ่งในกรุงเทพมหานคร ผลการศึกษา พบวา การกมศีรษะและ การกมลำตัวในการใชสมารตอยูในระดับพอใชเปนไปไดวากลุมตัวอยางมีลักษณะทาทางการใชสมารทโฟนที่คลายกัน โดยจะกมตัวลงและกมศีรษะหรือยกสวนคอทำมุมเงยขึ้น ทำใหสามารถมองเห็นจอไดชัดเจน ซึ่งลักษณะนี้เปนทาทางที่ ผิดหลักธรรมชาติตามหลักการยศาสตรตองใหกระดูกสันหลังและสวนคออยูในแนวตรง ไมควรนั่งหรือกมไปดานหนา (กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข, 2562) และทาทางการเคลื่อนไหวซ้ำ ๆ จากการใชขอมือหรือมือถือสมารทโฟนอยู ในระดับปรับปรุง (x� = 3.32, S.D. = 0.81) การเคลื่อนไหวขึ้นลงของแขนสวนลางอยูในระดับพอใช (x� = 2.68, S.D. = 0.92) สอดคลองกับงานวิจัยของ Intolo et al. (2019) ศึกษาอาการปวดและการทำงานของกลามเนื้อบริเวณคอ

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 386 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 ไหล หลังสวนบน และปลายแขน ขณะใชแท็บแลตหนาจอสัมผัส พบวาหลังจากใชงานสมารทโฟนไปแลว 20 นาที จะ มีอาการปวดขอมือและกลามเนื้อตามตัวหรือแขนขณะใชสมารทโฟน เปนไปไดวากลุมตัวอยางมีลักษณะทาทางที่มีการ เคลื่อนไหวซ้ำ ๆ คือ งอหรือกระดกขอมือและเคลื่อนไหวขึ้นลงของแขน 4.2 อาการผิดปกติของระบบกระดูกและกลามเนื้อจากการใชสมารทโฟน ผลการวิจัยพบวา ในชวง 12 เดือนที่ผานมาปวดบริเวณคอมากที่สุด รอยละ 92.90 และในชวง 7 วันที่ผาน มาปวดบริเวณคอมากที่สุดรอยละ 77.05 สอดคลองกับงานวิจัยของ Berolo et al. (2011) ศึกษาอาการกลามเนื้อ และกระดูกในผูใชสมารทโฟนของประชากรมหาวิทยาลัยในประเทศแคนาดา พบวา ความชุกของอาการทางระบบ กระดูกและกลามเนื้อจากการใชสมารทโฟนสูงที่สุด คือ บริเวณคอ และสอดคลองกับงานวิจัยของ วีระศักดิ์ ตะปญญา, และรุงทิพย พันธุเมธากุล (2562) ศึกษาความชุกและปจจัยเสี่ยงของการเกิดโรคทางระบบกระดูกและกลามเนื้อในคน ที่ใชสมารทโฟนพบวา อาการทางกระดูกและกลามเนื้อในคนที่ใชสมารทโฟนมีความชุกตั้งแตรอยละ 47.70 ถึงรอยละ 84.00 และบริเวณที่พบบอยที่สุดคือคอ หลังสวนบน นิ้วหัวแมมือและไหล ตามลำดับ เปนไปไดวาการถือสมารทโฟน ในระดับหัวไหลจะทำใหมีการกมคอและมีการเคลื่อนของศีรษะไปทางดานหนาทำใหแนวของกระดูกคอไมอยูในแนว ปกติ ซึ่งจะทำใหกลามเนื้อคอทำงานมากขึ้นเพื่อดึงใหน้ำหนักของศีรษะไมตกลงทางดานหนาและจะทำใหเกิดอาการ ปวดตามมา (ฐิติมา รัมมะญาณ และคณะ, 2559) 4.3 ความสัมพันธระหวางปจจัยดานการยศาสตรกับอาการผิดปกติของระบบกระดูกและกลามเนื้อ ผลการวิจัยพบวา การกมหรือเงยศีรษะมีความสัมพันธกับอาการผิดปกติของระบบกระดูกและกลามเนื้อ บริเวณคอและไหลอยางมีนัยสำคัญทางสถิติ (P-value < 0.05) และการเคลื่อนไหวขึ้นลงของแขนสวนลาง ความสัมพันธกับอาการผิดปกติของระบบกระดูกและกลามเนื้อบริเวณคออยางมีนัยสำคัญทางสถิติ (P-value < 0.05) สอดคลองกับงานวิจัยของ Kim & Kim (2015) ศึกษาความสัมพันธระหวางการใชสมารทโฟนกับอาการทางระบบ กลามเนื้อและกระดูกของนักศึกษามหาวิทยาลัย พบวา การใชสมารทโฟนมีความสัมพันธกับอาการผิดปกติของระบบ กระดูกและกลามเนื้อบริเวณคออยางมีนัยสำคัญทางสถิติเปนไปไดวาการใชสมารทโฟนในทาทางที่ไมเหมาะสมและ ทาทางการเคลื่อนไหวซ้ำ ๆ ทำใหผูใชสมารทโฟนมีอาการปวดและรูสึกเมื่อยลา โดยเฉพาะการกมหรือเงยศีรษะสงผล ใหกลามเนื้อบริเวณคอและไหลทำงานซ้ำ ๆ ดวยแรงกระแทกอยางตอเนื่องบริเวณขอตอ จะทำใหความตึงตัว กลามเนื้อเพิ่มขึ้นเกิดการบาดเจ็บและอาการปวดตามมาได(Hwang et al., 2016) ทั้งนี้จากทาทางการกมหรือเงย ศีรษะและการหมุนศีรษะหรือเอียงคอไปดานขาง ลักษณะดังกลาวทำใหขอตอดานในถูกกด ขณะที่กลามเนื้อเอ็นใน ดานตรงขามยืดออกเกิดแรงกดตอเสนเลือด เสนประสาทและเอ็นสงผลใหการไหลเวียนของเลือดที่จะไปเลี้ยง กลามเนื้อบริเวณนั้นลดลง เมื่อทำงานอยูในทาทางที่ตองกม บิด เอี้ยวตัวอยางตอเนื่อง สงผลใหเกิดอาการบาดเจ็บและ เกิดอาการลาของกลามเนื้อได(พาวิณีใจบาน และคณะ, 2556). 5. สรุปผลการวิจัย ทาทางการใชสมารทโฟนของนักศึกษาโดยรวมอยูในระดับพอใชตำแหนงของรางกายที่มีอาการผิดปกติของ ระบบกระดูกและกลามเนื้อมากที่สุดคือบริเวณคอ และพบวาการกมหรือเงยศีรษะ การโนมลำตัวมาดานหนาหรือเอน ไปดานหลังและการเคลื่อนไหวขึ้นลงของแขนสวนลางมีความสัมพันธกับอาการผิดปกติของระบบกระดูกและกลามเนื้อ อยาง มีนัยสำคัญทางสถิติดังนั้น ในการใชสมารทโฟนควรจัดทานั่งใหลำตัวตรง แขนวางดานขางลำตัวในทาที่สบาย

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 387 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 หลีกเลี่ยงการเคลื่อนไหวในลักษณะกมหรือบิดหมุนลำตัวและทาทางที่มีการเคลื่อนไหวซ้ำ ๆ เพื่อลดความเสี่ยง ทางดานการยศาสตรที่อาจสงผลใหเกิดอาการผิดปกติของระบบกระดูกและกลามเนื้อ กิตติกรรมประกาศ การศึกษาครั้งนี้สำเร็จลุลวงไดดวยดีจากความอนุเคราะหของคณะผูบริหาร คณาจารยและนักศึกษา รวมถึง ผูมีสวนเกี่ยวของทุกทานที่ใหความรวมมือ ใหคำปรึกษาและคำแนะนำ คณะผูวิจัยขอขอบคุณมา ณ โอกาสนี้ เอกสารอางอิง กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข. (2562). แนวทางการสงเสริมสุขภาพและอนามัยสิ่งแวดลอมในสถานประกอบการ PACKAGE 6 พิชิตออฟฟศซินโดรม Office Syndrome Management. (พิมพครั้งที่ 1). นนทบุรี: บริษัท เอ็มดี ออล กราฟก จำกัด. กองสถิติพยากรณ สำนักงานสถิติแหงชาติ. (2563). สรุปผลที่สำคัญ การใชไอซีทีของเด็กและเยาวชน พ.ศ. 2563. คน เมื่อ 25 พฤศจิกายน 2566, จาก https://lib.nbtc.go.th/book-detail/7221 จุฑามาศ กิติศรี รัญชนา หนอคำ และคนึงนิจ เพชรรัตน. (2560). พฤติกรรมการใชสมารทโฟนและการรับรูภาวะ สุขภาพของนักศึกษาพยาบาล. วารสารการพัฒนาสุขภาพชุมชน มหาวิทยาลัยขอนแกน, 5(1), 19-34. ฌาน ปทมะ พลยง. (2560). ปจจัยดานการยศาสตรและผลกระทบตอสุขภาพ จากพฤติกรรมการใชสมารทโฟนของ นิสิตมหาวิทยาลัยแหงหนึ่งในกรุงเทพมหานคร. วารสารการสงเสริมสุขภาพและอนามัยสิ่งแวดลอม, 40(4), 30-43. ฐิติมา รัมมะญาณ ภภรกัญ บุญญฤทธิ์ไอริน พินเสนาะ สันทณี เครือขอน และสิริลักษณ กาญจโนมัย. (2559). ความ ชุกของอาการทางระบบกระดูกและกลามเนื้อบริเวณลำตัวและรยางคสวนบน จากการใชสมารทโฟนใน นักเรียนมัธยมศึกษาตอนตน. ศรีนครินทรเวชสาร, 31(6), 392-398. พาวิณี ใจบาน วีระพร ศุทธากรณ และธานีแกวธรรมานุกูล. (2556). ปจจัยดานการยศาสตรและอาการผิดปกติโครง รางกลามเนื้อของบุคลากรสายสนับสนุนในโรงพยาบาลที่ทํางานกับคอมพิวเตอร. พยาบาลสาร, 40, 1-11. ละเอียด ศิลานอย. (2560). การใชสูตรทางสถิติ(ที่ถูกตอง) ในการกำหนดขนาดของกลุมตัวอยางเพื่อการวิจัย เชิง ปริมาณในทางมนุษยศาสตรและสังคมศาสตร. วารสารวิจัยและพัฒนามหาวิทยาลัยราชภัฎบุรีรัมย, 12(2), 50-61. วรรณคล เชื้อมงคล ธีรวิทย อินทิตานนตและจตุพร หวังเสต. (2564). ผลของการติดสมารทโฟนตอสุขภาพและผล การเรียนของนักเรียนระดับมัธยมศึกษาในโรงเรียนแหงหนึ่งใน อ.องครักษ จ.นครนายก. ศรีนครินทรเวช สาร, 36(4), 474-481. วาสนา ศิลางาม. (2561). อันตรายของการเสพติดสมารทโฟน. วารสาร มฉก.วิชาการ, 22(43-44), 193-204. สิทธิชัย ศรีษะย. (2562). พฤติกรรมการทำกิจกรรมบนสมารทโฟนของนักศึกษาปริญญาตรีมหาวิทยาลัยเกษมบัณฑิต. วารสารมนุษยศาสตรและสังคมศาสตร มหาวิทยาลัยราชภัฏเลย, 1(3), 17-29. วีระศักดิ์ ตะปญญา และรุงทิพย พันธุเมธากุล. (2562) ความชุกและปจจัยเสี่ยงของการเกิดโรคทางระบบกระดูกและ กลามเนื้อในคนที่ใชสมารทโฟน. วารสารกายภาพบำบัด, 41(3), 148-163.

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 388 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 Berolo, S., Wells, R., & Amick, B. C. (2011). Musculoskeletal symptoms among mobile hand-held device users and their relationship to device use: A preliminary study in a Canadian university population. Applied Ergonomics, 42(2), 371–378. Retrieved from https://doi.org /10.1016/j.apergo.2010.08.010 Fishman, D. (2014). Text Neck: A Global Epidemic. https://www.text-neck.com Hwang, Y., Jeon, W. S., Park, C., & Youn, B. (2016). The ratio of skeletal muscle mass to visceral fat area is a main determinant linking circulating irisin to metabolic phenotype. Cardiovascular Diabetology, 15(1). Retrieved from https://doi.org/10.1186/s12933-015-0319-8 Intolo, P., Prasongsansuk, N., Srilabutr, P., Sittichoksakulchai, W., Khutok, K., & Baxter, D. (2019). Pain and muscle activity of neck, shoulder, upper back, and forearm during touch screen tablet use by children. Work-a Journal of Prevention Assessment & Rehabilitation, 64(1), 85– 91. Retrieved from https://doi.org/10.3233/wor-192971 Kim, H., & Kim, J. (2015). The relationship between smartphone use and subjective musculoskeletal symptoms and university students. Journal of Physical Therapy Science, 27(3), 575– 579. Retrieved from https://doi.org/10.1589/jpts.27.575 Kuorinka, I., Jönsson, B., Kilbom, Å., Vinterberg, H., Biering‐Sørensen, F., Andersson, G., & Jørgensen, K. M. (1987). Standardised Nordic questionnaires for the analysis of musculoskeletal symptoms. Applied Ergonomics, 18(3), 233–237. Retrieved from https://doi.org/ 10.1016/0003-6870(87)90010-x

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 389 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 ฤทธิ์ตานอนุมูลอิสระ และตานเชื้อแบคทีเรียของสารสกัดสมอเทศตอเชื้อ Streptococcus mutans Antioxidant and Antibacterial Activities of Terminalia arjuna Roxb. Extract on Streptococcus Mutans ชัชวาล อาษานอก ปยวดี คำสวัสดิ์อภินันท สุขบท รัชฎาวรรณ อรรคนิมาตยและปราณี ศรีราช* Chatchawan Asanork, Piyawadee Khamsawat, Apinan Sukbot, Ratchadawan Aukkanimart and Pranee Sriraj* สาขาแพทยแผนไทย คณะทรัพยากรธรรมชาติ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน วิทยาเขตสกลนคร Department of Thai Traditional Medicine, Faculty of Natural Resources, Rajamangala University of Technology Isan Sakon Nakhon Campus *Corresponding Author: [email protected] บทคัดยอ เชื้อแบคทีเรียที่กอใหเกิดโรคในชองปากที่สำคัญ คือ Streptococcus mutans ซึ่งเปนสาเหตุหลักที่ทำให เกิดโรคฟนผุ งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงคเพื่อประเมินผลของสารสกัดสมอเทศตอการตานอนุมูลอิสระและยับยั้งแบคทีเรีย Streptococcus mutans โดยทำการศึกษาหาปริมาณสารประกอบฟนอลิกและฟลาโวนอยดรวม พบวาสมอเทศมี ปริมาณสารประกอบฟนอลิกเทากับ 396.84 ±13.60 ug GAE/g of dry extracts และฟลาโวนอยดรวมเทากับ 766.66 ±13.01 ug QCE/g of dry extracts ศึกษาฤทธิ์ตานอนุมูลอิสระ ดวยวิธี 2,2-diphenyl-1-picrylhydrazyl scavenging capacity ( DPPH assay), 2,2'-Azino-bis (3- ethylbenzothiazoline-6-sulfonic acid) cation radical - scavenging assay (ABTS assay), และ Ferric reducing antioxidant power (FRAP assay) พบวาสมอ เทศมีฤทธิ์ในการตานอนุมูลอิสระ โดยมีคา IC50 เทากับ 5.85 ± 0.18, 7.14 ± 0.14 ไมโครกรัม/มิลลิลิตร และ 115.32 ± 17.39 mg FeSO4 equivalent/g extracts ตามลำดับ และศึกษาฤทธิ์ตานเชื้อแบคทีเรียดวยวิธี Disc diffusion method พบวา สมอเทศมีฤทธิ์ตานแบคทีเรียมีคาเทากับ 11.40 ± 0.30 มิลลิเมตร จึงนำมาทดสอบฤทธิ์ตานและฆา เชื้อแบคทีเรีย ผลการศึกษาพบวา การออกฤทธิ์ของสารสกัดสมอเทศมีคา MIC และ MBC เทากับ 12.5 และ 50 มิลลิกรัมตอมิลลิลิตร งานวิจัยนี้แสดงใหเห็นวาสารสกัดสมอเทศมีประสิทธิภาพที่นำมาพัฒนาเปนผลิตภัณฑที่ใชตาน เชื้อในชองปากตอไป คำสำคัญ: สมอเทศ ตานอนุมูลอิสระ ตานเชื้อแบคทีเรีย เชื้อสเตร็ปโตคอคคัสมิวแทนส

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 390 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 Abstract Streptococcus mutans is a pathogenic oral bacterium that is the main cause of tooth decay. The aim of this research was evaluated the antioxidation and antimicrobial effects of Terminalia arjuna Roxb. extracts on the growth of Streptococcus mutans. The quantitative study of total phenolic compounds and total flavonoid showed that Terminalia arjuna Roxb. contained total phenolic compounds and flavonoids were 396.84 ±13.60 ug GAE/g of dry extracts and 766.66 ±13.01 ug QCE/g of dry extracts, respectively. The antioxidant activity of 2,2-diphenyl-1-picrylhydrazyl scavenging capacity (DPPH assay), 2,2'-Azino-bis (3- ethylbenzothiazoline-6-sulfonic acid) cation radical - scavenging assay (ABTS assay) and Ferric reducing antioxidant power (FRAP assay) was then studied. The result of antioxidant activity is shown with IC50 values of 5.86 ± 0.18, 7.14 ± 0.14 µg/mL and 115.3 2 ± 17.3 9 mg FeSO4 equivalent/g extracts, respectively. Antibacterial activity by Disc diffusion method showed inhibition zone were 11. 40 ± 0 .3 0 mm. It was tested for antibacterial, bactericidal activity. The results showed that the activity of Terminalia arjuna Roxb. extract show MIC and MBC values of 12.5 and 50 mg/mL. This research shows that Terminalia arjunaRoxb.extract is effective for further development as an oral antimicrobial product. Keywords: Terminalia arjuna Roxb., Antioxidant, Antibacterial, Streptococcus mutans 1. บทนำ โรคฟนผุเปนปญหาสุขภาวะภายในชองปากที่สำคัญซึ่งพบไดทั่วโลก ประเทศไทยพบการเกิดโรคไดใน ประชากรทุกกลุมวัย โดยเฉพาะในวัยเด็กและวัยเรียน สาเหตุของการเกิดโรคเกิดขึ้นไดหลายสาเหตุ ไดแก ฟน น้ำลาย แผนคราบน้ำลาย อาหารประเภทคารโบไฮเดรตประกอบดวยน้ำตาล เชน ซูโครส กลูโคส และฟรุกโตส เปนตน รวมถึง เชื้อจุลินทรีย ที่เปนตนเหตุสำคัญที่ทำใหเกิดโรคฟนผุ ไดแก Streptococcus mutans (S. mutans) ซึ่งเปนเชื้อ แบคทีเรียประจำถิ่นที่พบในชองปากโดยเฉพาะที่ผิวฟน เชื้อนี้สามารถสราง extracellular polysaccharide (EPS) จากการใชน้ำตาลซูโครสซึ่งเปนสาเหตุสำคัญในการเกิดคราบจุลินทรีย นอกจากนี้ S. mutans ยังสามารถยอยสลาย อาหารประเภทน้ำตาลที่กอใหเกิด กรดแล็กทิกที่สามารถยอยสลายอาหาร โดยเชื้อแบคทีเรียทำใหเกิดกระบวนการสะ ลายแรธาตุออกจากผิวฟนจนเกิดเปนรอยผุ (Loesche, 1986) การปองกันการเกิดฟนผุสามารถทำไดหลายวิธี เชน การใชน้ำตาลเทียมทดแทนน้ำตาลซูโครส การใช ฟลูออไรดการใช sealants เคลือบหลุมรองฟน การใชสารปองกันการกอคราบจุลินทรีย เชน น้ำยาบวนปากที่มีคลอร เฮกซิดีน เปนสวนผสม ในปจจุบันพบวาเชื้อกอโรคในชองปากหลายชนิด มีรายงานการดื้อยาเพิ่มขึ้น และยาปฏิชีวนะ หลายชนิดเริ่มใชไมไดผล และยังมีผลขางเคียงจากการใชยา (Tasanarong et al., 2021) ดวยเหตุนี้จึงทำใหหลาย ประเทศพยายามหาผลิตผลที่ใชในการบำบัดโรคในชองปากที่มีความปลอดภัย ผลขางเคียงนอย ประสิทธิภาพในการ บำบัดไดผลดี และมูลคาไมแพง จึงไดมีการพัฒนายาแผนโบราณ และสมุนไพรพื้นบาน มาใชในการปองกันและรักษา โรคฟนผุ เนื่องจากในสมุนไพรจากธรรมชาติ พบสารสำคัญหลายชนิดที่มีสรรพคุณทางยาหลายชนิด ดังนั้นใน การศึกษาครั้งนี้จึงไดมีการนำสมุนไพรสมอเทศที่ไดจากพื้นที่อำเภอศรีบุญเรือง จังหวัดหนองบัวลำภูโดยความรวมมือ

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 391 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 ชมรมหมอยาพื้นบานวิสาหกิจชุมชนของดีศรีนคร ตำบลยางหลอ มาทดสอบการยับยั้งเชื้อแบคทีเรียในชองปาก ซึ่งมี รายงานวาสมอเทศ มีสารสำคัญหลายชนิดเชน แทนนิน, ฟนอล และฟลาโวนอยดเปนตน มีฤทธิ์ตานเชื้อจุลชีพ (Abo-Elghiet et al., 2022) ตานอนุมูลอิสระ (Jaiseri et al., 2021) มีผลในการปองกันการเสียหายของตับ (Khan et al., 2020) มีฤทธิ์ลดระดับคอลเลสเตอรอล (Kiruthika, 2022) จากสรรพคุณสมุนไพรดังกลาว ผูวิจัยจึงสนใจศึกษา ประสิทธิผลของสารสกัดสมอเทศ มาทดสอบการยับยั้งและฆาเชื้อแบคทีเรีย S. mutans องคความรูที่ไดจากการวิจัย สามารถนำไปพัฒนาตอยอดเปนผลิตภัณฑน้ำยาบวนปากเพื่อสงเสริมสุขภาพชองปาก และเวชภัณฑดานยาสำหรับการ ตานเชื้อกอโรคในชองปากในคลินิกตอไปในอนาคต 2. อุปกรณและวิธีการ 2.1 ขั้นตอนการเตรียมสารสกัดสมุนไพร นำสมอเทศ (Terminalia arjuna Roxb.) มาจากเขตพื้นที่จังหวัดสกลนคร ที่แหงไปกะเทาะเมล็ดออก และ นำสวนเนื้อผลไปบดใหละเอียด นำสมุนไพรมาสกัดสารโดยใชตัวทำละลายคือ 95% เอทานอล สวนผสมในอัตราสวน 1:2 (สมุนไพร 1 สวน และเอทานอล 2 สวน) จากนั้นบรรจุลงถังสีทึบแลวปดฝาถังใหมิดชิด แลวเขยาผสมใหเขากัน หมักที่อุณหภูมิหองนาน 3 วัน และเขยาผสมกันเปนประจำทุกวัน เมื่อครบกำหนด 3 วัน นำสมอเทศที่ไดมากรองโดย ใชกระดาษกรอง (Whatman No.1) ทำการระเหยเอทานอลออกดวยเครื่องเครื่องระเหยสุญญากาศแบบหมุน ความเร็วรอบ 60 รอบตอนาทีที่อุณหภูมิ 60 องศาเซลเซียส จนไดสารสกัดที่แหงสนิท นำสารสกัดบรรจุขวดแกวทึบ แสง เก็บไวในตูแชสารที่อุณหภูมิ -20 องศาเซลเซียส จากนั้นนำมาวิเคราะหในขั้นตอนตอไป 2.2 เชื้อแบคทีเรีย เชื้อแบคทีเรียที่ใชในการทดสอบ ไดแก Streptococcus mutans (ATCC 25175) เพาะเลี้ยงเชื้อแบคทีเรีย ในอาหารเลี้ยงเชื้อ Brain Heart Infusion agar (BHI Agar) และ Brain Heart Infusion Broth ในสภาวะไมมี ออกซิเจน ที่อุณหภูมิ 37 องศาเซลเซียส ที่มี 5% CO2 นาน 48 ชั่วโมง 2.3 การวิเคราะหหาปริมาณสารประกอบฟนอลิก (Total phenolic content) โดยวิธี Folin-Ciocalteu โดยใชสารมาตรฐานคือ กรดแกลลิก ทำการเตรียมสารสกัดที่ความเขมขน 1 มิลลิกรัมตอมิลลิลิตร เติมสารสกัดลงในไมโครเพลทจำนวน 96 ชอง ปริมาณ 20 ไมโครลิตร เติม Foloin-Ciocalteu regent ปริมาตร 100 ไมโครลิตร จากนั้นเติม 7.5% Sodium carbonate ปริมาตร 80 ไมโครลิตร บมในที่มืดที่ อุณหภูมิหองเปนระยะเวลา 30 นาที นำไปวัดคาการดูดกลืนแสงที่ความยาวคลื่น 765 นาโนเมตร ทำการทดลองซ้ำ 3 ครั้ง และนำมาคำนวณปริมาณสารประกอบฟนอลิก (ไมโครกรัมตอมิลลิลิตร) จากกราฟมาตรฐานของกรดแกลลิก ใน หนวยของ µg GAE/g of dry extracts (Nobosse et al., 2017) 2.4 การวิเคราะหหาปริมาณสารประกอบฟลาโวนอยด (Total flavonoid content) การตรวจวัดปริมาณรวมของฟลาโวนอยด ทำการเตรียมสารสกัดที่ความเขมขน 1 มิลลิกรัมตอมิลลิลิตร เติม สารสกัดลงในไมโครเพลทจำนวน 96 ชอง ปริมาณ 5 ไมโครลิตร เติมน้ำกลั่นปริมาตร 130 ไมโครลิตร และ 5 % Sodium nitrite (NaNO2) ปริมาตร 7.5 ไมโครลิตร บมทิ้งไวที่มืด 5 นาที จากนั้นเติม 10 % Aluminium chloride (AlCl3) ปริมาตร 7.5 ไมโครลิตร บมทิ้งไวที่อุณหภูมิหองเวลา 5 นาที เติมโซเดียมไฮดรอกไซด ความเขมขน 1 M (NaOH) ปริมาตร 50 ไมโครลิตร นำไปวัดคาการดูดกลืนแสงที่ความยาวคลื่น 510 นาโนเมตร และนำมาคำนวณ

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 392 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 ปริมาณ Total flavonoid component (ไมโครกรัมตอมิลลิลิตร) เทียบกับกราฟมาตรฐานของ Quercetin ทำการ ทดลองซ้ำ 3 ครั้งโดยรายงานคาในหนวย µg QCE/gof dry extracts (Nobosse et al., 2017) 2.5 การวิเคราะหฤทธิ์การตานอนุมูลอิสระดวยวิธี 2,2-diphenyl-1-picrylhydrazyl scavenging capacity (DPPH assay) เปนวิธีในการวัดความสามารถของสารสกัดในการตานอนุมูลอิสระ โดยเติมสาร Trolox และสารสกัด สมุนไพรที่ความเขมขนตางๆ ปริมาณ 100 ไมโครลิตร และเติมสารละลาย DPPH ความเขมขน 0.2 มิลลิโมลาร ปริมาตร 100 ไมโครลิตร จากนั้นเก็บในที่ทึบแสงเปนเวลา 30 นาที นำไปวัดคาการดูดกลืนแสงที่ความยาวคลื่น 517 นาโนเมตร จากนั้นนำขอมูลที่ไดไปคำนวณหาคาเปอรเซ็นตการตานอนุมูลอิสระ (% Radical Scavenging) ดังสมการ ที่ 1 และรายงานผลเปนความเขมขนของสารตานอนุมูลอิสระที่ทำใหความเขมขนของอนุมูลอิสระลดลง 50 เปอรเซ็นต(IC50) (Musa et al., 2013) %Radical Scavenging = (1-(OD สารสกัด-OD Blank)/OD DPPH+Blank) ×100 สมการที่ 1 การคำนวณคาเปอรเซ็นตการตานอนุมูลอิสระในวิธี DPPH 2.6 การวิเคราะหฤทธิ์การตานอนุมูลอิสระดวยวิธี 2,2'-Azino-bis (3- ethylbenzothiazoline-6- sulfonic acid) cation radical - scavenging assay (ABTS assay) เปนวิธิการวิเคราะหประสิทธิภาพของสารสกัดในการตานอนุมูลอิสระ เกลือไดโมเนียมเปนอนุมูลเสถียรใน สารละลายน้ำสารสารจะมีสีเขียว กอนนำไปใชในการทดสอบปฏิกิริยา Antioxidant เตรียมสารละลาย 2,2-Azinobis (3-ethyllbenzothiazoline-6-sulfonic acid) หรือ ABTS โดยชั่งสาร ABTS จำนวน 3.6 มิลลิกรัม ละลายในน้ำ กลั่น 1 มิลลิลิตร และเติมโพแทสเซียมเปอรซัลเฟต 0.67 มิลลิกรัม ตั้งทิ้งไวที่อุณหภูมิหองในที่มืดเวลา 12-16 ชั่วโมง ภายหลังครบ 16 ชั่วโมง ดูดสารมาปริมาตร 1 มิลลิลิตร ใสในหลอดทดลอง 50 มิลลิลิตร แลวเติมน้ำกลั่น 40 มิลลิลิตร เตรียมตัวอยางสารสกัดความเขมขนที่ 2 - 20 ไมโครกรัมตอมิลลิลิตร ปริมาณ 50 ไมโครลิตร และเติมสารสะลาย ABTS ปริมาณ 100 ไมโครลิตร หลังจากนั้นบมในที่มืดที่อุณหภูมิหองเวลา 15 นาที นำไปวัดคาการดูดกลืนแสงที่ความ ยาวคลื่น 734 นาโนเมตร ตอจากนั้นนำขอมูลที่ไดไปคำนวณหาคาเปอรเซ็นตการตานอนุมูลอิสระ (% Radical Scavenging) ดังสมการที่ 2 และรายงานผลเปนความเขมขนของสารตานอนุมูลอิสระที่ทำใหความเขมขนของอนุมูล อิสระลดลง 50 เปอรเซ็นต(IC50) (Payet et al., 2005) % Radical Scavenging = [ (AB - AA) / AB ] x100 เมื่อ AA = คา absorbance ที่วัดไดของสารตัวอยางผสมกับ ABTS AB = คา absorbance ที่วัดไดของสารละลาย ABTS สมการที่ 2 การคำนวณคาเปอรเซ็นตการตานอนุมูลอิสระในวิธี ABTS 2.7 การวิเคราะหฤทธิ์การตานอนุมูลอิสระดวยวิธี Ferric reducing antioxidant power (FRAP assay) วิธีการวิเคราะหประสิทธิภาพของสารสกัดในการตานอนุมูลอิสระ โดยอาศัยปฏิกิริยา redox โดยติดตามการ เปลี่ยนแปลงสีของ Fe3+-TPTZ ทำใหเกิดการเปลี่ยนรูปเปนสารประกอบเชิงซอนของ (Fe2+-TPTZ) จากสารละลาย สี

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 393 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 เหลืองจะถูกเปลี่ยนเปนสารละลายสีน้ำเงินมวง ปริมาณของ (Fe2+-TPTZ) ที่เกิดขึ้นคือประสิทธิภาพของสารในการ ตานอนุมูลอิสระ แสดงผลในรูป FRAP value เทียบกับกราฟมาตรฐานของ FeSO4•7H2O เตรียมบัฟเฟอรอะซิเตท ความเขมขน 300 มิลลิโมลาร(pH 3.6) ปริมาณ 500 มิลลิลิตร เตรียมสาร 2,4,6-tripyridyl- striazine (TPTZ) ความ เขมขน 10 มิลลิโมลารเตรียมสาร Iron (III) chloride (FeCl3) นำสารที่ไดมาผสมในอัตราสวน 10: 1: 1 เตรียมสาร FeSO4•7H2O ที่ความเขมขน 10 มิลลิโมลารและเตรียมเปนความเขมขน 0, 25, 50, 100,150 และ 200 ไมโครกรัม ตอมิลลิลิตร ทำเปนกราฟมาตรฐาน เตรียมสารสกัดที่ความเขมขน 100 มิลลิกรัมตอมิลลิลิตร ที่ละลายดวย 95% เอ ทานอล ปริมาตร 20 ไมโครลิตร และเติมสารสะลาย FRAP ปริมาตร 80 ไมโครลิตรปลอยทิ้งไว 4 นาที ในที่มืดนำไป วัดคาการดูดกลืนแสงที่ความยาวคลื่น 593 นาโนเมตร หลังจากนั้นนำขอมูลที่ไดไปเปรียบเทียบกับกราฟมาตรฐาน Ferrous sulfate รายงานคาเปน mgFeSO4 equivalent/g extracts (Henderson et al., 2015) 2.8 การทดสอบฤทธิ์การยับยั้งเชื้อแบคทีเรียดวยวิธี Disc diffusion method เชื้อแบคทีเรียที่ใชทำการทดสอบ ไดแก Streptococcus mutans (ATCC 25175) ทำการเพาะเลี้ยงเชื้อ S. mutans ในอาหารเลี้ยงเชื้อชนิด Brain Heart Infusion broth ใหเจริญเติบโตเต็มที่ จากนั้นทำการเตรียมเชื้อใหมี ความขุนเทากับ 0.5 McFarland (1.5x108 CFU/มิลลิลิตร) ใชไมพันสำลีที่ปราศจากเชื้อเกลี่ยเชื้อใหทั่วบริเวณพื้นผิว จานเลี้ยงเชื้อ เติมสารสกัดสมุนไพรความเขมขน 500 มิลลิกรัมตอมิลลิลิตร (สารสกัดสมุนไพรละลายดวย 1% DMSO) ปริมาณ 20 ไมโครลิตร ลงในแผนกระดาษทดสอบ (เสนผานศูนยกลาง 6 มิลลิเมตร) ทำการวาง paper disc ที่เติม สารสกัดสมุนไพรลงบนจานเลี้ยงเชื้อที่มีเชื้อ ในการทดสอบใช 0.12% Chlorhexidine เปนกลุมควบคุมเชิงบวก และ 1% DMSO เปนกลุมควบคุมเชิงลบ นำจานเลี้ยงเชื้อไปบมที่อุณหภูมิ 37 องศาเซลเซียส ที่มี 5%CO2 นาน 48 ชั่วโมง ครบเวลาทำการวัดเสนผานศูนยกลางโซนใสที่เกิดขึ้น (inhibition Zone) แลวทำการบันทึกหนวยเปนมิลลิเมตร ทำ การทดสอบซ้ำจำนวน 3 ครั้ง 2.9 การหาคาความเขมขนต่ำสุดที่สามารถยับยั้งเชื้อแบคทีเรีย (Minimal inhibitory concentration, MIC) และความเขมขนต่ำสุดที่สามารถฆาเชื้อแบคทีเรีย (Minimal bactericidal concentration, MBC) ในการทดสอบนี้ทำการเตรียมสารสกัดสมุนไพรความเขมขน 1,000 มิลลิกรัมตอมิลลิลิตร โดยใช 1%DMSO เปนตัวทำละลาย จากนั้นเจือจางสารสกัดสมุนไพรใน BHI Broth ใหไดความเขมขนตั้งแต 12.5-1,000 มิลลิกรัมตอ มิลลิลิตร เตรียมเชื้อใหมีความขุนเทากับ 0.5 McFarland และเติมเชื้อที่ปรับความขุนแลว ปริมาตร 200 ไมโครลิตร และเติมสารสกัดสมุนไพรลงไปในหลอดทดลองที่มีเชื้อปริมาตร 200 ไมโครลิตรผสมรวมเขาดวยกัน นำไปบมที่ อุณหภูมิ 37 องศาเซลเซียส ที่มี 5%CO2 นาน 48 ชั่วโมง ทำการทดลอง 3 ซ้ำ หาคาความเขมขนต่ำสุดในการยับยั้ง การเติบโตของเชื้อ (MIC) โดยการสังเกตการณเติบโตของเชื้อ รายงานประสิทธิภาพของสารทดสอบเปนคา ความเขมขนต่ำสุดของสารสกัดหยาบในการยับยั้งการเติบโตของเชื้อแบคทีเรีย (ไมโครกรัมตอมิลลิลิตร) จากนั้นทำการทดสอบหาความเขมขนต่ำสุดที่สามารถฆาเชื้อ (MBC) 2.10 วิเคราะหขอมูลทางสถิติ ผลการศึกษาถูกรายงานเปนคาเฉลี่ย (mean) ± สวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน (Standard deviation) (One way ANOVA) เปรียบเทียบความแตกตาง โดยใชโปรแกรม SPSS 19.0 ที่ระดับนัยสำคัญทางสถิติ P<0.05

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 394 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 3. ผลการวิจัย 3.1 ผลปริมาณสารประกอบฟนอลิก และปริมาณสารประกอบฟลาโวนอยดรวมทั้งหมด การวิเคราะหปริมาณสารประกอบฟนอลิกรวมวิเคราะหโดยนำมาคำนวณปริมาณสารประกอบฟนอลิกของ สารสกัดสมอเทศ มีปริมาณสารประกอบฟนอลิกทั้งหมดโดยเทียบกับสารมาตรฐานกรดแกลลิก พบวาสมอเทศ มี ปริมาณสารประกอบฟนอลิกเทากับ 396.84±13.60 µg GAE/g การวิเคราะหปริมาณสารประกอบฟลาโวนอยดรวม วิเคราะหโดยนำมาคำนวณปริมาณ Total flavonoid component (ไมโครกรัมตอมิลลิลิตร) จากกราฟมาตรฐานของ Quercetin และคำนวณปริมาณสารประกอบฟลาโวนอยดในหนวยของ µg QCE/g และผลการวิเคราะห สารประกอบฟลาโวนอยดของสารสกัดจากสมุนไพรสมอเทศ มีปริมาณสารประกอบฟลาโวนอยดเทากับ 766.66±13.01 µg QCE/ g ดังตารางที่ 1 ตารางที่ 1 ผลปริมาณสารประกอบฟนอลิก และปริมาณสารประกอบฟลาโวนอยดรวมทั้งหมดของสารสกัดสมอเทศ Plant extract Total phenolic (ug GAE/g of dry extracts) Total flavonoid (ug GAE/g of dry extracts) T. arjuna Roxb. 396.84 ± 13.60 766.66 ± 13.01 3.2 ผลการศึกษาฤทธิ์การตานอนุมูลอิสระของสารสกัดสมอเทศ การทดสอบฤทธิ์ในการตานอนุมูลอิสระโดยใชวิธี DPPH assay พบวา สมอเทศสามารถยับยั้งอนุมูลอิสระ ซึ่ง มีคา IC50 เทากับ 5.85 ± 0.18 ไมโครกรัม/มิลลิลิตร มีคาตางจากสารมาตรฐาน Trolox อยางมีนัยสำคัญทางสถิติ (P<0.05) สำหรับวิธี ABTS assay พบวา มีคา IC50 เทากับ 7.14 ± 0.14 ไมโครกรัม/มิลลิลิตร การทดสอบฤทธิ์ในการ ตานอนุมูลอิสระโดยใชวิธี Ferric reducing antioxidant power มีคาเทากับ 115.32 ± 17.39 mg FeSO4 equivalent/g extracts ดังตารางที่ 2 ตารางที่ 2 ผลการวิเคราะหฤทธิ์ตานอนุมูลอิสระ DPPH assay, ABTS assay และ FRAP assay Plant extract DPPH assay IC50 (ug/mL) ABTS assay IC50 (ug/mL) FRAP assay (mg FeSO4 equivalent/g extracts) Trolox 19.38 ± 1.01 18.33 ± 1.76 - T. arjuna 5.85 ± 0.18* 7.14 ± 0.14* 115.32 ± 17.39 Note: *P value < 0.05 เมื่อเทียบกับสารมาตรฐาน (Trolox) 3.3 ผลทดสอบการยับยั้งเชื้อแบคทีเรีย คาความเขมขนต่ำสุดในการยับยั้ง และสามารถฆาเชื้อจุลินทรีย ความสามารถของสมอเทศในการยับยั้งเชื้อแบคทีเรียโดยวิธี Disc diffusion method จากการทดสอบ ละลายดวย 1%DMSO ใหมีความเขมขน 500 มิลลิกรัมตอมิลลิลิตร พบวาสารสกัดสมอเทศมีผลตอการยับยั้งเชื้อ แบคทีเรียโดยสังเกตจากบริเวณโซนใส (inhibition zone) เทากับ 11.40 ± 0.30 มิลลิเมตร ใกลเคียงกับยา 0.12% Chlorhexidine มีคา inhibition zone เทากับ 12.09 ± 0.38 มิลลิเมตร โดยทั้งสองกลุมมีคาเฉลี่ยของ inhibition zone มีคาแตกตางกันอยางไมมีนัยสำคัญทางสถิติ (P>0.05) ผลการทดสอบการหาคาความเขมขนต่ำสุดที่สามารถ

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 395 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 ยับยั้งการเจริญของเชื้อดวยวิธี Micro dilution test ผลการทดสอบพบวาสารสกัดสมอเทศ มีคา MIC และ MBC เทากับ 12.5 ± 0.00 และ 50.0 ± 0.00 มิลลิกรัมตอมิลลิลิตร ตารางที่ 3 ผลของสารสกัดสมอเทศในการยับยั้งเชื้อ S. mutans โดยวิธี Disc diffusion method Extracts Inhibition zone (mm.) 0.12% Chlorhexidine 12.09 ± 0.38b 1%DMSO 6.00 ± 0.00a T. arjuna 11.40 ± 0.30b Note: a, b ตัวอักษรที่แตกตางกัน มีคาแตกตางกันอยางมีนัยสำคัญทางสถิติ (P<0.05) 4. วิจารณผลการวิจัย ในการศึกษาครั้งนี้ไดนำสมุนไพรสมอเทศที่ไดจากพื้นที่อำเภอศรีบุญเรือง จังหวัดหนองบัวลำภู โดยความ รวมมือชมรมหมอยาพื้นบานวิสาหกิจชุมชนของดีศรีนคร ตำบลยางหลอ อำเภอศรีบุญเรือง จังหวัดหนองบัวลำภู สมอ เทศตามตำรายาไทย ผลมีรสเปรี้ยวฝาดจัด ชวยระบาย ขับเสมหะ ถายลม รูถายรูปดเอง ชวยใหลมเดินไดดียิ่งขึ้น และ มีรายงานกอนหนานี้ พบวา สมอเทศมีสารสำคัญหลายชนิด เชน กรดแกลลิก กรดเชบูลินิกกรดเชบูลาจิก คอริลาจิน และกรดแทนนิก เปนตน (DoMSMoP., 2017) รวมทั้งสารฟนอลิก สารฟลาโวนอยดอัลคาลอยดคารดิแอกไกลโค ไซดไกลโคไซดซาโปนิน สเตียรอยดและแทนนิน (Owk & Lagudu, 2016) ซึ่งสอดคลองกับการศึกษาที่มีการ รายงานกอนหนานี้ ไดศึกษาหาปริมาณฟนอลิกและฟลาโวนอยดรวมจากสารสกัดสมอเทศ จากการศึกษาพบวา สมอ เทศมีปริมาณฟนอลิกและฟลาโวนอยดรวมที่สูง (Jaiseri et al., 2021) จากการทดสอบคุณสมบัติการตานอนุมูลอิสระ ของสารสกัดสมอเทศ ในการศึกษาครั้งนี้ พบวา สารสกัดสมอเทศ มีความสามารถในการยับยั้งอนุมูลอิสระดี ซึ่ง สอดคลองกับงานวิจัยที่ผานมา ไดศึกษาเกี่ยวกับฤทธิ์อนุมูลอิสระจากสารสกัดสมอเทศ โดยทำการศึกษาฤทธิ์อนุมูล อิสระโดยใชวิธี DPPH, ABTS, และ FRAP พบวามีฤทธิ์ในการตานอนุมูลอิสระ (Hiramatsu & Yoshikawa, 2005) ซึ่ง ในการศึกษาครั้งนี้พบวา สารสกัดสมอเทศที่สกัดดวยตัวทำละลาย 95 % เอทานอล มีปริมาณสารประกอบฟนอลิก และฟลาโวนอยดสูง มีฤทธิ์ตานอนุมูลอิสระไดดีสามารถยับยั้งและฆาเชื้อแบคทีเรียไดแสดงใหเห็นวาสมอเทศสามารถ ละลายไดดีในตัวทำละลาย โดยฤทธิ์ตานอนุมูลอิสระมีความสัมพันธกับปริมาณสารประกอบฟนอลิกรวมและฟลาโว นอยดรวมที่มีในสารสกัดสมอเทศ ซึ่งสอดคลองกับงานวิจัยที่มีรายงานกอนหนานี้ที่ไดมีการศึกษาฤทธิ์ตานจุลชีพที่พบ ในชองปากของสมอเทศ ทำการศึกษาในหลอดทดลอง โดยนำสวนของใบ เปลือก และผลมาสกัดดวยสารเมทานอล ผลการวิจัยพบวาสารสกัดทั้งหมดที่มีความเขมขน 20 มิลลิกรัมตอมิลลิลิตร สามารถยับยั้งการเจริญเติบโตของ จุลินทรียที่ทดสอบไดดี(Abo-Elghiet et al., 2022) ดังนั้นสารสกัดสมอเทศ อาจนำไปใชพัฒนาเปนผลิตภัณฑยาจาก สมุนไพร ในการรักษาโรคในชองปากได

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 396 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 5. สรุปผลการวิจัย ผลการวิจัยนี้สรุปไดวา สารสกัดสมอเทศมีสารประกอบปริมาณฟนอลิกและฟลาโวนอยดรวม นอกจากนี้ยัง พบวาสารสกัดสมอเทศ มีฤทธิ์ยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อแบคทีเรีย จากผลการศึกษานี้สามารถนำไปพัฒนาตอยอด เปนผลิตภัณฑจากสารสกัดสมุนไพรในการรักษาโรคในชองปากตอไป กิตติกรรมประกาศ คณะผูวิจัยขอขอบคุณสาขาวิชาการแพทยแผนไทย คณะทรัพยากรธรรมชาติ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราช มงคลอีสาน วิทยาเขตสกลนคร ที่อนุเคราะหใหความสะดวกในการใชเครื่องมือในการวิจัย ขอขอบพระคุณผูชวย ศาสตราจารย ดร.พิเชษฐ เวชวิฐาน คณบดีคณะทรัพยากรธรรมชาติ, อาจารย ดร.นฤวัตร ภักดี, และอาจารย ดร.ยล ดา ศรีเศรษฐ ที่ใหคำปรึกษา ใหความชวยเหลือระหวางดำเนินการวิจัยในการทำวิจัยครั้งนี้ ทำใหงานวิจัยครั้งนี้สำเร็จ ลุลวงไปดวยดี จึงขอกราบขอบพระคุณเปนอยางสูงไว ณ ที่นี้ดวย เอกสารอางอิง Abo-Elghiet, F., Abd-elsttara, A., Metwaly, A. M., & Mohammad, A.-E. I. (2022). Antioxidant, antiinflammatory, and antimicrobial evaluation of Terminalia arjuna leaves, fruits, and bark. Azhar International Journal of Pharmaceutical and Medical Sciences, 2(2), 148-158. DoMSMoP., H. (2017). Thai Herbal Pharmacopoeia 2017.: Nonthaburi: Thailand; 2017. Henderson, T., Nigam, P. S., & Owusu-Apenten, R. K. (2015). A universally calibrated microplate ferric reducing antioxidant power (FRAP) assay for foods and applications to Manuka honey. Food chemistry, 174, 119-123. Hiramatsu, M., & Yoshikawa, T. (2005). Antioxidant Properties of Select Indian Medicinal Plants in Relation to Their Therapeutic Effects Molecular Interventions in Lifestyle-Related Diseases (pp. 325-340): CRC Press. Jaiseri D,P Chekdaengphanao, R Aukkanimart, J Prathumtet, & P Sriraj, (2021). Effects of Pikat Trisamo Extract on Antioxidant and Anti-inflammatory. KKU Science Journal, 49(3), 265-273. Khan, S., Noor, F., Sohail, I., Imtiaz, S., Anum, F., Sarmad, S., . . . Raza, S. (2020). Hepatoprotective role of fruit extract of Terminalia arjuna in acetaminophen intoxicated mice. Advancements in Life Sciences, 8(1), 63-67. Kiruthika, L. (2022). Pharmacognostical, Phytochemical studies and Evaluation of Hypolipidemic activity of Fruits of Terminalia arjuna (Roxb.) wight & Arn (Combretaceae). College of Pharmacy, Madras Medical College, Chennai. Loesche, W. J. (1986). Role of Streptococcus mutans in human dental decay. Microbiological reviews, 50(4), 353-380.

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 397 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 Musa, K. H., Abdullah, A., Kuswandi, B., & Hidayat, M. A. (2013). A novel high throughput method based on the DPPH dry reagent array for determination of antioxidant activity. Food chemistry, 141(4), 4102-4106. Nobosse, P., Fombang, E. N., & Mbofung, C. M. F. (2017). The effect of steam blanching and drying method on nutrients, phytochemicals and antioxidant activity of Moringa (Moringa oleifera L.) leaves. American Journal of Food Science and Technology, 5(2), 53-60. Owk, A. K., & Lagudu, M. N. (2016). In vitro antimicrobial activity of mature fruits of Terminalia arjuna Wight & Arn. World Journal of Pharmacy and Pharmaceutical Sciences, 5(5), 766-774. Payet, B., Shum Cheong Sing, A., & Smadja, J. (2005). Assessment of antioxidant activity of cane brown sugars by ABTS and DPPH radical scavenging assays: determination of their polyphenolic and volatile constituents. Journal of agricultural and food chemistry, 53(26), 10074-10079. Tasanarong, T., Patntirapong, S., & Aupaphong, V. (2021). The inhibitory effect of a novel neem paste against cariogenic bacteria. Journal of clinical and experimental dentistry, 13(11), e1083.

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 398 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 ฤทธิ์ตานการอักเสบของสารสกัดชะเอมเทศ Anti-Inflammatory Activities of Licorice Extract อภินันท สุขบท1 พรรณนิภา เจกแตงพะเนาว2 ชัชวาล อาษานอก1 รัชฎาวรรณ อรรคนิมาตย1 และปราณี ศรีราช1* Apinan Sukbot1 , Phannipha Chekdaengphanao2 , Chatchawan Asanork1 , Ratchadawan Aukkanimart1 and Pranee Sriraj1* 1สาขาแพทยแผนไทย คณะทรัพยากรธรรมชาติ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน วิทยาเขตสกลนคร 2สาขาแพทยแผนไทย คณะวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร 1 Department of Thai Traditional Medicine, Faculty of Natural Resources, Rajamangala University of Technology Isan Sakon Nakhon Campus 2 Department of Thai Traditional Medicine, Faculty of Science and Technology, Surindra Rajabhat University *Corresponding Author: [email protected] บทคัดยอ การศึกษานี้มีวัตถุประสงคเพื่อศึกษาฤทธิ์ของสารสกัดรากชะเอมเทศในการตานการอักเสบ โดยศึกษาฤทธิ์ การตานการอักเสบของสารสกัดรากชะเอมเทศตอการยับยั้งการสรางไนตริกออกไซด (Nitric oxide) และศึกษาความ เปนพิษของสารสกัดตอเซลลเพาะเลี้ยงมาโครฟาจ (RAW 264.7) ดวยวิธี MTT assay ผลการศึกษาพบวาสารสกัดราก ชะเอมเทศมีฤทธิ์ยับยั้งการหลั่งไนตริกออกไซดไดดี โดยสารสกัดแตละความเขมขนมีคาการยับยั้งการหลั่งไนตริกออก ไซดแตกตางกัน และมีคา IC50 เทากับ 78.23 ± 8.98 ไมโครกรัมตอมิลลิลิตร สำหรับการทดสอบความเปนพิษของสาร สกัดรากชะเอมเทศตอเซลลแมคโครฟาจ (RAW 264.7) ที่ความเขมขนตางๆ 6.25-800 ไมโครกรัม/มิลลิลิตร และ indomethacin (20 uM) พบวาสารสกัดทุกความเขมขน และยา indomethacin (20 uM) ไมพบความเปนพิษตอ เซลล Raw 264.7 ผลการศึกษาครั้งนี้แสดงใหเห็นวาสารสกัดชะเอมเทศมีฤทธิ์ในการตานการอักเสบและไมพบความ เปนพิษตอเซลล Raw 264.7 สามารถนําไปประยุกตใชเปนขอมูลพื้นฐานดานสุขภาพ และพัฒนาใชเปนยารักษาโรค ตอไป คำสำคัญ: รากชะเอมเทศ ตานการอักเสบ เซลลเพาะเลี้ยงมาโครฟาจ RAW 264.7 Abstract The aim of this study to evaluate the effects of licorice root extract for anti-inflammatory. Licorice extract anti-inflammatory activities were tested inhibition of nitric oxide and cytotoxicity on RAW264.7 macrophage cell line was used to tested cell viability by MTT assay. Results show that licorice root extract remedy found anti-inflammatory activity with IC50 value of 78.23 ± 8.98 µg/ml. For the study on the cytotoxicity of licorice root extract using MTT assay in Raw 264.7 no cytotoxicity was found. From the results, could be applied as basic health information and developed to be used as a drug for further treatment. Keywords: Licorice root, Anti-inflammatory, macrophage cell line RAW 264.7

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 399 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 1. บทนำ การอักเสบเปนกระบวนการทางกายภาพที่รางกายตอบสนองตอสิ่งแปลกปลอมเมื่อเขาสูรางกาย สัญญาณที่ บงบอกวาเกิดการอักเสบ ไดแก แดง รอน บวม เจ็บปวด และสูญเสียการทำงาน (Hawiger & Zienkiewicz, 2019) กระบวนการอักเสบเปนการตอบสนองระยะสั้นเพื่อชวยระบบภูมิคุมกันในการกำจัดเชื้อโรคหรือรักษาบาดแผล หาก กำจัดสิ่งแปลกปลอมไมไดสงผลใหเกิดการอักเสบแบบเรื้อรังซึ่งอาจสงผลเสียตอรางกายได เกิดจากการเปลี่ยนแปลงที่ สำคัญคือการขยายหลอดเลือดเพื่อใหเซลลเม็ดเลือดขาวเคลื่อนเขาสูเนื้อเยื่อเพื่อกำจัดสิ่งแปลกปลอมและหลั่งสาร สื่อกลางในกระบวนการอักเสบ (Watkins et al., 1995) ซึ่งสารสื่อกลางที่สำคัญของกระบวนการดังกลาว ไดแก ไนตริ กออกไซด (nitric oxide; NO) ซึ่งขณะเกิดการอักเสบทำใหเกิดอนุมูลอิสระเพิ่มมากขึ้นสงผลใหมีการอักเสบอยาง ตอเนื่องและเรื้อรัง (Guzik et al., 2003) ดังนั้น การวิเคราะหฤทธิ์ในการตานอนุมูลอิสระและการตานการอักเสบโดย การยับยั้งการหลั่งไนตริกออกไซดจึงเปนตัวบงชี้ที่ดีสำหรับการศึกษาผลของสารสกัดจากสมุนไพรในการตานการ อักเสบ ชะเอมเทศ ชื่อวิทยาศาสตรGlycyrrhiza glabra L. อยูในวงศFabaceae ชื่อพื้นเมือง ไดแก กำเชา กำเชา กันเฉา ชะเอมจีน เปนตน สรรพคุณของชะเอมเทศตามตำรับไทย เนื้อในราก และเหงา มีรสหวานขมชุม ใหความชุม คอ แกคอแหง แกไอ แกน้ำลายเหนียว ขับเสมหะ นอกจากนี้ยังมีการใชในตำรับยาอื่นคือรากและเปลือกของรากใช เปนยาบำรุงกำลัง คลื่นไสอาเจียน ใบชวยใหเสมหะแหง ดอกใชรักษาพิษฝดาษ ผลใชเปนยาบำรุงกำลังและทำใหชุม คอ รากจะมีรสชุม ใชเปนยาบำรุงปอด ขับเลือดที่เนาในทอง รักษาพิษยาหรือพืชพิษตาง ๆ รากสดรักษาอาการเจ็บคอ เปนแผลเรื้อรัง ระบบการยอยอาหารไมดี หรืออาหารเปนพิษและมีฤทธิ์ตานเชื้อแบคทีเรีย (Sedighinia et al., 2012) ตานการอักเสบ (Leite et al., 2022) ตานโรคมะเร็ง และตานอนุมูลอิสระ(Vlaisavljević et al., 2018) สารสกัด ชะเอมประกอบดวยสารออกฤทธิ์หลายชนิดคือสารประเภทไตรเทอรปนซาโปนิน ซึ่งมีกลีไซริซิน (ไซริซิคแอซิด หรือ กลีไซริซินิคแอซิด) เปนองคประกอบหลักมีปริมาณรอยละ 6-14 สารกลุมฟลาโวนอยด เชน liquirtin, rhamnoliquirilin, liquiritigenin, prenyllicoflavone A, glucol (Yokota et al., 1988) และ glycyrrhizin โดย glycyrrhizin เปนสารออกฤทธิ์ทางชีวภาพหลักที่ใหสรรพคุณมากมายทั้งตานอนุมูลอิสระ ตานการอักเสบ และตาน มะเร็ง (Isbrucker & Burdock, 2006) จากขอมูลสนับสนุนเหลานี้ ทำใหผูวิจัยเห็นวามีแนวโนมเปนอยางมากที่สารสกัดจากชะเอมเทศจะมีฤทธิ์ตาน การอักเสบโดยมีวัตถุประสงคเพื่อศึกษาผลของสารสกัดจากชะเอมเทศตอการยับยั้งการอักเสบในหลอดทดลอง สำหรับเปนขอมูลทางวิทยาศาสตรของสมุนไพรไทย โดยมีความเปาหมายในระยะยาวเพื่อที่จะนําสารประกอบบริสุทธิ์ ที่ไดมาใชแทนยาที่ตองนําเขามาจากตางประเทศ หรือใชรวมกันกับยาแผนปจจุบันเพื่อทำใหการรักษามีประสิทธิภาพ มากขึ้น ซึ่งงานวิจัยชิ้นนี้จะเปนประโยชนสำหรับผูปวยและเปนการเพิ่มคุณคาและคานิยมใหกับการบริโภคสมุนไพร ตอไป

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 400 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 2. อุปกรณและวิธีการ 2.1 การเตรียมตัวอยางสมุนไพร สมุนไพรรากชะเอมเทศซื้อจากรานแสงจันทรเภสัช ตำบลพังโคน อำเภอพังโคน จังหวัดสกลนคร เดือน มกราคม พ.ศ. 2566 โดยนำสมุนไพรที่ไดมาบดละเอียด ปริมาณ 200 กรัม มาสกัดดวยเอทานอล 95% อัตราสวน 1 : 3 (200 กรัม ตอ 600 มิลิลิตร) หมักที่อุณหภูมิหองเปนเวลา 7 วัน กรองแยกสารสกัด ทำการระเหยตัวทำละลายดวย เครื่องระเหย Rotary Evaporator ที่อุณหภูมิ 40 องศาเซลเซียส ความเร็วรอบ 70 รอบตอนาทีคำนวนรอยละของ ผลผลิต (% Yield) โดยใชสูตรการคำนวนดังสมการ % Yield =น้ำหนักของสมุนไพรที่สกัดได น้ำหนักของสมุนไพรที่ใชสกัด x 100 2.2 สารเคมีประกอบดวย เอทานอล 95 % หจก.ไอเคน ไซเอนทิฟค ประเทศไทย, lipopolysaccharide (LPS) จากบริษัท SigmaAldrich. ประเทศเยอรมันนี,Dulbecco’s modified Eagle’s medium (DMEM) บริษัท GIBCO LTD ประเทศอังกฤษ, fetal bovine serum (FBS) บริษัท GIBCO LTD ประเทศอังกฤษ and phosphate buffered saline (PBS) บริษัท Lipopolysaccharide (LPS), indomethacin บริษัท เอช.เค.ฟารมาซูติคอล จำกัด ประเทศ ไทย 2.3 การศึกษาความเปนพิษของสารสกัดชะเอมเทศตอเซลลเพาะเลี้ยงมาโครฟาจ (RAW 264.7) ดวยวิธี MTT assay (Jantaratnotai et al., 2006) เพาะเลี้ยงเซลลมาโครฟาจ (RAW 264.7) ใน 96 wells plate โดยใหมีปริมาณเซลลเทากับ 1×105 เซลลตอ หลุม ในอาหารเลี้ยงเซลล DMEM จากนั้นนำไปเลี้ยงใน 5% CO2 incubator ที่ อุณหภูมิ 37 องศาเซลเซียส เปน เวลา 24 ชั่วโมง จากนั้นนำอาหารเลี้ยงเซลลชนิดเดิมออกเปลี่ยนเปนอาหารเลี้ยงเซลลที่มีสารสกัดชะเอมเทศ ละลาย อยูในความเขมขน 6.25-800 ไมโครกรัมตอมิลลิลิตร สวนกลุมควบคุมไดรับเฉพาะ 0.5% DMSO ที่ใชเปนตัวทำ ละลายสารสกัดชะเอมเทศ จากนั้นนำไปเลี้ยงใน CO2 incubator ที่มี5% CO2อุณหภูมิ37 องศาเซลเซียสเปนเวลา 24 ชั่วโมง จากนั้นตรวจสอบความมีชีวิตของเซลล (cell viability) ดวยวิธี MTT assay โดยดูดอาหารเลี้ยงเซลลออก จากจานเพาะเลี้ยง แลวเปลี่ยนเปนอาหารเลี้ยงเซลลที่มีสาร MTT (0.5 mg/mL) ละลายอยู นำไปบมใน CO2 incubator เปนเวลา 30 นาที แลวเปลี่ยนถายอาหารเลี้ยงเซลลออกจากจานเพาะเลี้ยง เติม 0.5%DMSO ปริมาณ 200 ไมโครลิตรตอหลุม เพื่อละลายผลึก formazan นำสารละลายไปวัดคาการดูดกลืนแสงที่ความยาวคลื่น 550 นา โนเมตร โดยใชเครื่อง microplate reader คำนวณคา cell viability 2.4 การศึกษาฤทธิ์การตานการอักเสบของสารสกัดชะเอมเทศตอการยับยั้งการสราง Nitric oxide ดัดแปลงจาก (Jantaratnotai et al., 2006) เพาะเลี้ยงเซลลมาโครฟาจ (RAW 264.7) ในอาหารเลี้ยงเซลลชนิด DMEM ในตูอบ CO2 incubator ที่มี ปริมาณของ CO2 อยูที่ 5% อุณหภูมิในตู 37 องศาเซลเซียส และทำการ subcultures ทุก 3 วัน รอจนไดปริมาณ เซลลหนาแนน 80% เพื่อนำไปใชในการทดสอบฤทธิ์ตานการอักเสบ โดยศึกษาการยับยั้งการหลั่งไนตริกออกไซด (Nitric oxide; NO) ในเซลล RAW 264.7 ที่ถูกเหนี่ยวนำโดย Lipopolysaccharide (LPS) บมเซลล RAW 264.7 ใน 96 wells plate (cell มีความเขมขน 1×105 cells/well) ในตู CO2 incubator ที่มีปริมาณ CO2 อยูที่ 5% ที่ อุณหภูมิ 37 องศาเซลเซียส เปนเวลา 60 นาที ลางเซลลดวย 1x PBS แลวเติมอาหาร DMEM ที่ประกอบดวย LPS

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 401 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 ความเขมขน 100 นาโนกรัมตอมิลลิลิตร ปริมาตร 100 ไมโครลิตร ลงในแตละหลุมของชุดทดสอบ หลังจากนั้นเติม สารสกัดรากชะเอมเทศที่มีความเขมขนตั้งแต 2- 1,600 ไมโครกรัมตอมิลลิลิตร ลงไป 100 ไมโครลิตร นำไปบม เพาะเลี้ยงเซลลใน CO2 incubator ที่มีปริมาณ CO2 อยูที่ 5% ที่อุณหภูมิ 37 องศาเซลเซียส เปนเวลา 24 ชั่วโมง โดยในการศึกษาใช indomethacin เปนสารมาตรฐานในการทดสอบ หลังจากนั้นตรวจวัดปริมาณ NO ที่เซลลสราง ขึ้นในอาหารเลี้ยงเซลล โดยดูดอาหารเลี้ยงเซลลแตละหลุมมา 100 ไมโครลิตร ใสใน 96 well plate เติม griess reagent แตละหลุม 100 ไมโครลิตร แลวตรวจวัดปริมาณ NO ที่คาการดูดกลืนแสงความยาวคลื่น 570 นาโนเมตร แลวนำคาดูดกลืนแสงที่ไดไปคำนวณหาคารอยละการยับยั้ง NO และสรางกราฟระหวางรอยละการยับยั้ง NO และ ความเขมขนของตัวอยางเพื่อหาคาความเขมขนของตัวอยางที่สามารถยับยั้ง NO ที่ 50% การคำนวณรอยละการ ยับยั้งการหลั่ง NO คือ % Inhibition = [(A-B) / (A-C)] × 100 โดย A-C: nitrite concentration; A: LPS (+), sample (-),B: LPS (+), sample (+), C: LPS (-), sample (-) 2.5 การวิเคราะหทางสถิติ ในการศึกษาครั้งนี้เปนการเปรียบเทียบสารสกัดชะเอมเทศและสารมาตรฐาน โดยทำการทดสอบตัวอยางละ 3 ครั้ง (n=3) และนำผลที่ไดมาวิเคราะหขอมูล โดยสถิติที่ใชคือ คาเฉลี่ย (mean)และสวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน (standard deviation; SD) โดยใชโปรแกรมการวิเคราะห SPSS ฉบับสมบูรณ 19.0 นัยสำคัญที่ 0.5 (P<0.05) การ รายงานคาเฉลี่ยเปน mean ± standard deviation 3. ผลการวิจัย 3.1 ปริมาณสารสกัดสมุนไพรที่สกัดดวยตัวทำละลายเอทานอล จากการนำรากชะเอมเทศมาสกัดดวยตัวทำละลายเอทานอล พบวาสารสกัดมีปริมาณคิดเปนรอยละ 8.2ของ ปริมาณสมุนไพรที่ใช แสดงดังตารางที่ 1 ตารางที่ 1 ปริมาณสารสกัดสมุนไพรที่สกัดดวยตัวทำละลายเอทานอล สารสกัด ปริมาณสมุนไพรที่ใชสกัด (กรัม) ปริมาณสารสกัดที่ได (กรัม) สารสกัดที่ได (เปอรเซ็นต) ชะเอมเทศ 1,000 82 8.2 3.2 ผลความเปนพิษของสารสกัดตอเซลลเพาะเลี้ยงมาโครฟาจ (RAW 264.7) ดวยวิธี MTT assay จากการทดสอบความเปนพิษของสารสกัดรากชะเอมเทศตอเซลลแมคโครฟาจ (RAW 264.7) ที่ความเขมขน ตางๆ 6.25-800 ไมโครกรัม/มิลลิลิตร และ indomethacin (20 uM) พบวาสารสกัดทุกความเขมขน และยา indomethacin (20 uM) ไมพบความเปนพิษตอเซลล Raw 264.7 ดังแสดงในภาพที่ 1

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 402 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 ภาพที่ 1 แสดงผลการทดสอบความเปนพิษของของสารสกัดที่ความเขมขนตางๆ (6.25-800 ไมโครกรัม/มิลลิลิตร) ตอ เซลลแมคโครฟาจ (RAW 264.7) 3.3 การศึกษาผลของสารสกัดตอการอักเสบ โดยวัดการยับยั้งการสราง nitric oxide (NO) จากการศึกษาการสราง nitric oxide ของเซลล RAW 264.7 ที่ถูกกระตุนดวย LPS ซึ่ง NO เปน free radical ที่ไมเสถียรสามารถกอใหเกิดความเสียหายกับเซลลหรือเนื้อเยื่อ และเปนสารสื่อกลางที่สำคัญในกระบวนการ อักเสบ จากการศึกษาครั้งนี้พบวาสารสกัดรากชะเอมเทศมีฤทธิ์ยับยั้งการหลั่งไนตริกออกไซดไดดี โดยสารสกัดแตละ ความเขมขนมีคาการยับยั้งการหลั่งไนตริกออกไซดแตกตางกัน และมีคา IC50 เทากับ 78.23 ± 8.98 ไมโครกรัมตอ มิลลิลิตร 4. วิจารณผลการวิจัย จากการศึกษาครั้งนี้พบวาปริมาณของสารสกัดที่สกัดดวย 95% เอทานอล ใหปริมาณของสารสกัดหยาบ (%Yield) มีปริมาณคิดเปนรอยละ 8.2 ของปริมาณสมุนไพรที่ใชการทดสอบความเปนพิษของสารสกัดรากชะเอมเทศ ตอเซลลแมคโครฟาจ (RAW 264.7) ที่ความเขมขนตางๆ 6.25-800 ไมโครกรัม/มิลลิลิตร และ indomethacin (20 uM) พบวาสารสกัดทุกความเขมขน และยา indomethacin (20 uM) ไมพบความเปนพิษตอเซลล Raw 264.7 สอดคลองกับงานวิจัยกอนหนานี้โดยผลการทดสอบความมีชีวิตของเซลลไมพบความเปนพิษตอเซลลเมื่อความเขมขน เพิ่มขึ้นถึง 30 ug/ml (Kim et al., 2006) และมีฤทธิ์ยับยั้งการหลั่งไนตริกออกไซดไดดี โดยสารสกัดแตละความ เขมขนมีคาการยับยั้งการหลั่งไนตริกออกไซดแตกตางกัน และมีคา IC50 เทากับ 78.23 ± 8.98 ไมโครกรัมตอมิลลิลิตร ซึ่ง NO นั้นจัดเปนสารสื่อชนิดหนึ่งที่มีความสำคัญในกระบวนการอักเสบ เนื่องจากในกระบวนการอักเสบจะพบวา NO ถูกสรางขึ้นในปริมาณสูงมากจากการกระตุนการทำงานของเอนไซมiNOS แสดงวามีฤทธิ์ตานการอักเสบสอดคลองกับ งานวิจัยของ Wang et al. (2017) และ Bodet et al. (2008) ที่พบวาสารสกัดจากชะเอมเทศมีคุณสมบัติตานการ อักเสบที่มีศักยภาพ โดยยับยั้งการตอบสนองของ IL-1β, −6 และ −8 และ TNF-α ที่เกิดจาก Lipopolysaccharide

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 403 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 สารออกฤทธิ์ทางชีวภาพที่สำคัญของสารสกัดชะเอมเทศคือ glycyrrhizic acid, liquiritin และ liquiritigenin ยับยั้ง การผลิตไนตริกซออกไซดและไซโตไคนที่มีการอักเสบในเซลลไมโครเกลียของหนูที่กระตุนดวย lipopolysaccharide (Yu et al., 2015) นอกจากนี้ยังสอดคลองกับการศึกษาของ M. Bai และคณะที่พบวา isoliquiritigenin ซึ่งเปนสาร ออกฤทธิ์ในชะเอมเทศมีผลการยับยั้ง NO ที่มีศักยภาพมากที่สุดโดยมีคา IC50 เทากับ 9.89μM (Bai et al., 2018) 5. สรุปผลการวิจัย ผลการวิจัยในครั้งนี้สรุปไดวาสารสกัดชะเอมเทศมีฤทธิ์ตานการอักเสบโดยการยับยั้งการหลั่งไนตริก ออกไซด เมื่อนำมาทดสอบความเปนพิษตอเซลลไมพบความเปนพิษตอเซลล Raw 264.7 ซึ่งผลการศึกษานี้สามารถนำไปขยาย ผลการศึกษาที่เกี่ยวของกับกระบวนการยับยั้งการอักเสบเพื่อพัฒนาไปเปนประโยชนในการผลิตยาตานการอักเสบ ตอไป กิตติกรรมประกาศ ขอขอบพระคุณทุนสนับสนุนการวิจัยจากคณะทรัพยากรธรรมชาติมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน วิทยาเขตสกลนคร เอกสารอางอิง Bodet, C., La, V. D., Gafner, S., Bergeron, C., & Grenier, D. (2008). A licorice extract reduces lipopolysaccharide‐induced proinflammatory cytokine secretion by macrophages and whole blood. Journal of periodontology, 79(9), 1752-1761. Guzik, T., Korbut, R., & Adamek-Guzik, T. (2003). Nitric oxide and superoxide in inflammation. J physiol pharmacol, 54(4), 469-487. Hawiger, J., & Zienkiewicz, J. (2019). Decoding inflammation, its causes, genomic responses, and emerging countermeasures. Scandinavian journal of immunology, 90(6), e12812. Isbrucker, R. A., & Burdock, G. A. (2006). Risk and safety assessment on the consumption of Licorice root (Glycyrrhiza sp.), its extract and powder as a food ingredient, with emphasis on the pharmacology and toxicology of glycyrrhizin. Regulatory Toxicology and Pharmacology, 46(3), 167-192. Jantaratnotai, N., Utaisincharoen, P., Piyachaturawat, P., Chongthammakun, S., & Sanvarinda, Y. (2006). Inhibitory effect of Curcuma comosa on NO production and cytokine expression in LPSactivated microglia. Life sciences, 78(6), 571-577. Kim, J. K., Oh, S. M., Kwon, H. S., Oh, Y. S., Lim, S. S., & Shin, H. K. (2006). Anti-inflammatory effect of roasted licorice extracts on lipopolysaccharide-induced inflammatory responses in murine macrophages. Biochemical and Biophysical Research Communications, 345(3), 1215-1223.

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 404 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 Leite, C. D. S., Bonafé, G. A., Carvalho Santos, J., Martinez, C. A. R., Ortega, M. M., & Ribeiro, M. L. (2022). The anti-inflammatory properties of licorice (Glycyrrhiza glabra)-derived compounds in intestinal disorders. International Journal of Molecular Sciences, 23(8), 4121. Bai Ming, Guo-Dong Yaoa, Qiang Rena, Qin Lia, Qing-Bo Liua, Yan Zhanga, Xiao-Bo Wangb, Xiao-Xiao Huanga,b,, Shao-Jiang Song. (2018) Triterpenoid saponins and flavonoids from licorice residues with anti- inflammatory activity. Industrial Crops & Products volume 125,1 December 2018,50-58. Sedighinia, F., Afshar, A. S., Asili, J., & Ghazvini, K. (2012). Antibacterial activity of Glycyrrhiza glabra against oral pathogens: an in vitro study. Avicenna journal of phytomedicine, 2(3), 118. Vlaisavljević, S., Šibul, F., Sinka, I., Zupko, I., Ocsovszki, I., & Jovanović-Šanta, S. (2018). Chemical composition, antioxidant and anticancer activity of licorice from Fruska Gora locality. Industrial crops and products, 112, 217-224. Wang, X. R., Hao, H. G., & Chu, L. (2017). Glycyrrhizin inhibits LPS-induced inflammatory mediator production in endometrial epithelial cells. Microbial pathogenesis, 109, 110-113. Watkins, L. R., Maier, S. F., & Goehler, L. E. (1995). Immune activation: the role of pro-inflammatory cytokines in inflammation, illness responses and pathological pain states. Pain, 63(3), 289- 302. Yokota, T., Nishio, H., Kubota, Y., & Mizoguchi, M. (1998). The inhibitory effect of glabridin from licorice extracts on melanogenesis and inflammation. Pigment cell research, 11(6), 355-361. Yu, J. Y., Ha, J. Y., Kim, K. M., Jung, Y. S., Jung, J. C., & Oh, S. (2015). Anti-inflammatory activities of licorice extract and its active compounds, glycyrrhizic acid, liquiritin and liquiritigenin, in BV2 cells and mice liver. Molecules, 20(7), 13041-13054.

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 405 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 การเปรียบเทียบผลของสูตรยาพอกเขาตออาการปวดเขาในผูปวยโรคลมจับโปงแหงเขา (ขอเขาเสื่อม) โรงพยาบาลพังโคน จ.สกลนคร Comparison of the Effect of the Herbal Poultice Formula for Pain Relief in Patient with Lom Jab Pong Haeng khao (Osteoarthrits of the knee) PhangKhon Hospital, Sakhon Nakhon Province เพ็ญจันทร มีชนกิจ*อนรรฆอร จิตตเจริญธรรม พรนภา รอดชมภูจงกล พูลสวัสดิ์วิวัฒน ศรีวิชา รณชัย ภูวันนา และรักษวริน วรรณศิลป Penjun Meechonkit* , Anakon Chitcharoentham, Ponnapha Rodchomphoo, Jongkol Poonsawat, Wiwat Sriwichar, Ronnachai Poowanna, and Rakwarinn Wannasin สาขาแพทยแผนไทย, คณะทรัพยากรธรรมชาติ, มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน วิทยาเขตสกลนคร Department of Thai traditional medicine, Faculty of Natural Resources,Rajamangala University of Technology Isan Sakon Nakhon Campus *Corresponding author: [email protected] บทคัดยอ การศึกษานี้เปนวิจัยกึ่งทดลอง มีวัตถุประสงคเพื่อเปรียบเทียบผลของการใชยาพอกเขาเพื่อบรรเทาอาการ ปวดเขาในผูปวยโรคลมจับโปงแหงเขา กลุมตัวอยาง คือ ผูปวยโรคลมจับโปงแหงเขา (ขอเขาเสื่อม) จำนวน 30 คน แบงการทดลองเปน 2 กลุม คือ กลุมที่ใชยาพอกเขาสูตรที่ 1 และกลุมที่ใชยาพอกเขาสูตรที่ 2 กลุมละ 15 คน เก็บ รวบรวมขอมูลระหวางเดือนมกราคมถึงเดือนมีนาคม พ.ศ. 2564 โดยทำการเปรียบเทียบคะแนนความเจ็บปวดกอน และหลังทดลองตามแบบประเมินความปวด ใชยาพอกเขาทั้งสองสูตร วันเวนวันครั้งละ 30 นาที จำนวน 5 ครั้ง เครื่องมือที่ใชในการวิจัย ไดแก แบบสอบถามขอมูลทั่วไป และแบบประเมินความปวด วิเคราะหขอมูลโดยการหารอย ละ คาเฉลี่ย สวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และ ใชสถิติ Paired t-test เปรียบเทียบคะแนนความปวดกอนและหลังการ ทดลอง กำหนดระดับความเชื่อมั่นที่ 0.05 นอกจากนี้ยังมีการวัดองศาการเคลื่อนไหวของขอเขาและการวัดระยะการ เดินใน 6 นาที ผลการศึกษาพบวา กลุมที่ใชยาพอกเขาสูตรที่ 1 และสูตรที่ 2 มีคาเฉลี่ยคะแนนความปวดลดลง และองศา การเคลื่อนไหวของขอเขาดีขึ้น รวมทั้งคาเฉลี่ยการทดสอบระยะการเดินในเวลา 6 นาที กอนและหลังการทดลอง แตกตางกันอยางมีนัยสำคัญทางสถิติ (P<0.05) แตเมื่อเทียบระหวางกลุมการทดลองพบวาสูตรที่ 1 มีประสิทธิภาพ ดีกวาสูตรที่ 2 ทั้งนี้อาจเนื่องมาจากสวนประกอบของสมุนไพรที่ตางกัน ซึ่งแสดงใหเห็นวาการใชยาพอกเขาทั้งสอง สูตรในผูปวยโรคลมจับโปงแหงเขา (ขอเขาเสื่อม) สามารถบรรเทาอาการปวด เพิ่มการเคลื่อนไหวขององศาของเขา และสามารถชวยทำใหผูปวยเดินไดไกลขึ้น เมื่อทดสอบการเดินในเวลา 6 นาที คำสำคัญ: สูตรยาพอกเขา, โรคลมจับโปงแหงเขา, ขอเขาเสื่อม

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 406 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 Abstract This study was a quasi-experimental study. Objective: To compare the effect of using herbal poultice for pain relief in patients with Osteoarthritis of the knee. The sample consisted of patients with Lom Jab Pong Haeng Khao (Osteoarthritis of the knee), totaling 30 people, divided into 2 groups, namely, the herbal poultice, formula 1 and the latter group used herbal poultice, formula 2, each group of 15 people. The data were collected between January and March 2021, compared pain scores before and after the trial based on the Pain Score form. Both formulas of herbal knee paultices were used for 30 minutes by every other day, 5 times. The research materials were general information questionnaires and pain assessment form. The data were analyzed by calculation for percentage, mean, standard deviation and using Paired t-test statistics to compare pre- and post-test pain scores. Set a confidence level at 0.05. The knee joint range of motion and walking distance test at 6 minutes also performed. Results of this study revealed that the group who used herbal poultice formula 1 and formula 2 had the mean pain score reducing and knee joint’s range of motion is improved, as well as the mean walking distance test at 6 minutes before and after the test were statistically significant (P<0.05). However, when compared between the experimental groups, represented that the herbal composition of formula 1 may cause pain relief than formula 2. Overall result showed that both formulations of herbal poultice were used in patients with Lom Jab Pong Haeng Khao can relieve pain. In addition, knee joint’s range of motion were improved and can help the patient to walk further when testing walking in 6 minutes. Keywords: The herbal poultice formula, Lom Jab Pong Haeng Khao, Osteoarthritis of the knee 1. บทนำ ปจจุบันประชากรทั่วโลกมีจำนวนผูสูงอายุที่มีอายุ 60 ปขึ้นไปเพิ่มขึ้นจาก 900 ลานคนเปน 2 พันลานคน ระหวางป พ.ศ. 2558 ถึง ป พ.ศ. 2593 เพิ่มขึ้นจาก 12% เปน 22% ของประชากรทั่วโลก (World Health Organization, 2017) และประเทศไทยไดเขาสูสังคมผูสูงอายุ และมีแนวโนมวาจะมีจำนวนเพิ่มมากขึ้นในป พ.ศ. 2553 พบวามีผูปวยโรคกระดูกและขอมากกวา 6 ลานคน เกิดจากความเสื่อมของรางกายจึงทำใหเกิดโรคตาง ๆ ได งายขึ้น และโรคที่พบมากที่สุดในผูสูงอายุนั้นคือโรคขอเขาเสื่อม (ชัยญา นพคุณวิจัย, 2563) ซึ่งเกิดไดกับผูสูงอายุที่มี น้ำหนักตัวมาก จะพบไดมากขึ้นเมื่อมีอายุมากขึ้น ลักษณะของโรคเกิดจากกระดูกออนผิวขอถูกทำลายลงจนเปนเหตุ ใหมีการเปลี่ยนแปลงโครงสรางของขอกระดูก (ศูนยกระดูกและขอ โรงพยาบาลธนบุรี, 2561) เปนสาเหตุใหไม สามารถประกอบกิจวัตรหลักที่ปกติเหมือนบุคคลทั่วไปได พบอุบัติการณในผูหญิงสูงอายุเปนอันดับตน ๆ ประมาณ รอยละ 10 ของประชากรที่มีอายุเกิน 60 ปขึ้นไป ซึ่งมีปจจัยเสี่ยง ไดแก อายุมากขึ้น โรคเกาท โรคขออักเสบรูมา ตอยด น้ำหนักตัวมาก ใชงานมากเกินไป ไดรับบาดเจ็บที่ขอ ออกกำลังกายประเภทที่มีความเสี่ยงสูง รวมถึงพันธุกรรม

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 407 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 หากพบวาบุคคลในครอบครัวเปนขอเขาเสื่อมจะมีความเสี่ยงมากกวาคนทั่วไป (สมาคมรูมาติสซั่มแหงประเทศไทย, 2553) ภูมิปญญาทองถิ่นดานสุขภาพ การแพทยแผนไทยและการแพทยพื้นบานเปนการแพทยที่มีความเกี่ยวของกับ วิถีชีวิตของคนไทย และมีวิถีปฏิบัติเพื่อการดูแลโรคลมจับโปงแหงเขาแบบดั้งเดิมโดยการใชสมุนไพร เปนภูมิปญญาที่ สืบทอดกันมาแตโบราณกาล (สำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแหงชาติ, 2560) นับไดวาเปนอีกทางเลือกหนึ่งในการ รักษา ที่ไดจากการสะสมและถายทอดประสบการณที่ใชในวิถีชีวิต การรักษาโรคลมจับโปงแหงเขา หรือขอเขาเสื่อม สามารถรักษาได โดยการพอกเขาดวยยาพอกเขาสมุนไพรและในโรงพยาบาลบางแหงก็ใชวิธีนี้ในการบำบัดรักษาผูปวย ซึ่งยาพอกเขาที่ไดรับการยอมรับมีหลายตำรับหลายสูตร อาทิเชน ยาพอกเขาของอาจารยอภิชาติ ลิมปติยะโยธิน อาจารยแพทยแผนไทยที่ถายทอดความรูใหกับลูกศิษยตั้งแตอดีต และมีการนำมาใชถึงปจจุบัน ซึ่งกองพัฒนายาแผน ไทยและสมุนไพร ในฐานะผูวิจัยไดผลิตยาพอกเขานี้จากโรงงานที่ผานมาตรฐาน GMP ประกอบดวยสมุนไพรหลาย ชนิด ที่มีสรรพคุณในการรักษาแตกตางกัน เชน กลุมแกปวด แกอักเสบ แกบวม แกเสน ไดแก หัวดองดึง ใบพลับพลึง ไพล ขิง ผักเสี้ยนผี วานน้ำ และ วานรอนทอง เปนตน (กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลือก, 2566) ฉะนั้น การพอกเขาจึงเปนอีกทางเลือกหนึ่งของการรักษาโดยใชความเย็นสมุนไพรในยาพอกมาบรรเทาอาการอักเสบบริเวณ ผิวหนังและทำใหสามารถยับยั้งความเจ็บปวดทำใหความรูสึกปวดนอยลง จากที่กลาวมาทำใหทีมผูวิจัยสนใจที่จะ ศึกษาการพอกเขา โดยเปรียบเทียบผลของการใชยาพอกเขาสูตรที่ 1 และยาพอกเขาสูตรที่ 2 เพื่อบรรเทาอาการปวด ในผูปวยโรคลมจับโปงแหงเขาที่มารับการบริการที่โรงพยาบาลพังโคน อำเภอพังโคน จังหวัดสกลนคร สำหรับ ประโยชนที่คาดวาจะไดรับจากงานวิจัยเพิ่มเติม คือสามารถใชยาพอกเขานำไปใชหรือถายทอดในครอบครัว และ ชุมชนได อีกทั้งยังเปนการสืบทอดภูมิปญญาดั้งเดิมในการบำบัดรักษาโรค ชวยลดการสั่งยาจากตางประเทศ และ สามารถประยุกตใชยาพอกเขาในรูปแบบนวัตกรรมใหมๆได ซึ่งจะยังประโยชนใหสังคม และประเทศชาติตอไป 2. อุปกรณและวิธีการ 2.1 สมุนไพรในยาพอกเขา ประกอบไปดวย ดังนี้ 1) ยาพอกเขาที่บดแหง สูตรที่ 1 ประกอบไปดวย ไพล 4 กรัม, ขมิ้นชัน 4 กรัม, ดองดึง 4, เถาวัลยเปรียง 4 และ ดินสอพองสะตุ 4 รวมเปน 20 กรัม 2) ยาพอกเขาที่บดแหง สูตรที่ 2 ประกอบไปดวย ไพล 3 กรัม, ขมิ้นชัน 3 กรัม, ตำลึง 3 กรัม, ฟาทะลาย โจร 3 กรัม, ยานาง 3 กรัม และ ดินสอพองสะตุ 5 รวมเปน 20 กรัม 2.2 วิธีการการศึกษา การวิจัยครั้งนี้เปนการวิจัยกึ่งทดลอง (Quasi - Experimental Research) แบบสองกลุมตัวอยาง โดยมีการ ประเมินผลของการใชยาพอกเขาสูตรที่ 1 และสูตรที่ 2 ในผูปวยโรคลมจับโปงแหงเขา (ขอเขาเสื่อม) ที่เขารับการ บริการ ณ โรงพยาบาลพังโคน อำเภอพังโคน จังหวัดสกลนคร ผูเขารวมโครงการทั้งหมดจำนวน 30 คน สมัครใจเขา รวมงานวิจัย โดยทีมผูวิจัยไดอธิบายและชี้แจงวิธีการวิจัยใหทราบอยางละเอียด และอาสาสมัครไดรับทราบขอมูลกอน ดำเนินการเก็บขอมูลและอาสาสมัครยินยอมใหเก็บขอมูล การคัดเลือกกลุมตัวอยางทำไดโดยการสุมแบบ เฉพาะเจาะจง (Purposive sampling) แบงออกเปน 2 กลุม กลุมทดลองละ 15 คน คือ กลุมที่ใชยาพอกเขาสูตรที่ 1 และกลุมที่ใชยาพอกเขาสูตรที่ 2 สำหรับสูตรยาพอกเขาไดรับการอนุเคราะหจาก นายธนวรรธน เนื่องศรี ซึ่งเปน

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 408 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 แพทยแผนไทยประยุกต และนางนภัสกร มวลชัยภูมิ ที่เปนแพทยแผนไทย โดยทำการเปรียบเทียบคะแนนความ เจ็บปวดตามแบบประเมินความปวด (Pain Score) กอนและหลังการใชยาพอกเขา หลังไดรับการพอกเขาเปนจำนวน 5 ครั้ง โดยทำการพอกในวัน จันทร พุธ ศุกร อาทิตย อังคาร (ณัฐนรี ศรีเรือง และกรุณา คำปง, 2559) ระยะเวลาที่ ศึกษาระหวางชวงเดือนมกราคมถึงเดือนมีนาคม พ.ศ. 2564 รวมระยะเวลา 3 เดือน ซึ่งมีเกณฑในการคัดเขารับ การศึกษา (Inclusion Criteria) ดังนี้ 2.2.1 เปนเพศหญิงและเพศชาย 2.2.2 ไดรับการวินิจฉัยวาเปนโรคลมจับโปงแหงเขา (ขอเขาเสื่อม) 2.2.3 ผูปวยที่มีอายุ 40 ปขึ้นไป 2.2.4 ไมมีแผลการรักษาทางศัลยกรรมเปลี่ยนขอเขา 2.2.5 ไมมีความผิดปกติเกี่ยวกับการรับรูความรูสึก 2.2.6 ไมมีแผลเปดที่บริเวณขอเขา 2.2.7 ไมมีโรคประจำตัว เชน โรคเกาท โรครูมาตอย และโรคเบาหวาน 2.2.8 เปนผูปวยที่ใหการยินยอมและรวมมือในการทำแบบสอบถาม 2.2.9 ผูปวยที่สามารถพูดสื่อสาร ใหขอมูลไดดวยตัวเอง และเกณฑในการคัดออกจากการศึกษา (Exclusion Criteria) ดังนี้ 2.2.10 ผูปวยอายุต่ำกวา 40 ป 2.2.11 ผูปวยที่มีอาการแพสมุนไพร 2.2.12 ผูปวยที่ไมสามารถเขารวมไดตลอดการทดลอง 2.2.13 ผูปวยที่ตัดสินใจออกจากโครงการเอง เครื่องมือที่ใชในการเก็บรวบรวมขอมูล ประกอบดวย สวนที่ 1 แบบสอบถามขอมูลทั่วไป ไดแก เพศ อายุ น้ำหนัก สวนสูง คาดัชนีมวลกาย สถานภาพ ระดับ การศึกษา อาชีพ และรายได (พงษสิทธิ์แกวพวง, 2563) การตรวจสอบความตรงตามเนื้อหาของแบบสอบถามโดยนำ แบบสอบถามที่สรางขึ้นไปใหผูทรงคุณวุฒิจำนวน 3 ทาน สวนที่ 2 แบบประเมินความปวด (Pain score) กอนและหลังใชยาพอกสมุนไพรไพลทั้งสองสูตรตอผูปวยโรค ลมจับโปงแหงเขา (ขอเขาเสื่อม) เปน 0 – 10 โดยแบงระดับได 5 ระดับดังนี้ - ระดับ 0 คือไมปวด, ระดับ 1-3 คือปวดเล็กนอย, ระดับ 4-6 คือปวดปานกลาง, ระดับ 7-9 คือปวดมาก และ ระดับ 10 คือปวดมากที่สุด (ที่มา: Frampton & Hughes, 2011) สวนที่ 3 แบบบันทึกองศาการเคลื่อนไหวของขอเขา โดยการวัดองศาการเคลื่อนไหวของเขาดวยโกนิโอ มิเตอร (Goniometer) เพื่อประเมินความสามารถในการงอและการเหยียดของขอเขา โดยวัดองศาที่เขาสามารถงอได ทั้งกอนและหลังการทดสอบโดยกลุมตัวอยางนอนหงายโดยใหขาสองขางแนบชิดกับเตียง จากนั้นใหงอเขาใหมากที่สุด ใหจุดหมุนของโกนิโอมิเตอรอยูที่จุด Epicondyle ของกระดูก Femur ใหแขนขางหนึ่งของโกนิโอมิเตอรอยูที่ตำแหนง ระหวาง Greater Trochanter กับตรงกลางของกระดูก Femur สวนอีกแขนหนึ่งจะอยูที่ตำแหนงระหวาง Lateral malleolus ตรงกับกลางของกระดูก Fibular แลวทำการวัดและลงบันทึก สวนที่ 4 การทดสอบระยะทางการเดินในเวลา 6 นาทีเปนเครื่องมือในการประเมินโรคขอเขาเสื่อม โดยการ เดินใน 6 นาทีโดยพื้นที่โลงกวาง มีพื้นที่ยาวประมาณ 20 เมตร ติดเทปกาวทุกระยะทาง 1 เมตรตั้งเกาอี้ไวที่ระยะทาง

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 409 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 20 เมตร สำหรับเลี้ยวกลับ จะใหเดิน 6 นาที ใหเดินใหเร็วที่สุดเทาที่จะเดินไดระยะทางที่ไดไปเปรียบเทียบกอนและ หลังการทดลอง 3. ผลการวิจัย 3.1 ผลการวิเคราะหขอมูลทั่วไป ผลการวิเคราะหขอมูลทั่วไปของกลุมตัวอยางจำนวน 30 คน พบวากลุมตัวอยางเพศหญิงมากกวาเพศชาย คือ เพศหญิง รอยละ 70 จำนวน 21 คน และเพศชาย รอยละ 30 จำนวน 9 คน โดยแบงเปน 2 กลุม กลุมละ 15 คน ผลวิจัยพบ ดังนี้ กลุมที่ใชยาพอกเขาสูตรที่ 1 ชวงอายุที่พบมากที่สุดคืออายุระหวาง อายุ 50 - 60 ป จำนวน 6 คน (รอยละ 40) รองลงมาคืออายุระหวาง อายุ 71 – 80 ปจำนวน 5 คน (รอยละ 33.3) สถานภาพสมรส จำนวน 9 คน (รอยละ 60) หมายจำนวน 4 คน (รอยละ 26.7) โสดจำนวน 2 คน (รอยละ 13.3) ระดับการศึกษา อยูในระดับประถมศึกษา จำนวน 11 คน (รอยละ 73.3) อยูในระดับมัธยมศึกษา 3 คน (รอยละ 20) อยูในระดับปริญญาตรี1 คน (รอยละ 6.7) อื่น ๆ 1 คน (รอยละ 6.7) อาชีพสวนใหญคืออาชีพรับจาง/ลูกจางจำนวน 4 คน (รอยละ 26.7) รองลงมา เปนอาชีพ เกษตรกรรมจำนวน 3 คน (รอยละ 20) ไมทำงาน 8 คน (รอยละ 53.3) รายไดตอเดือนมากกวา 5,000 บาท จำนวน 4 คน (รอยละ 26.7) และรายไดตอเดือนนอยกวา 5,000 บาท จำนวน 11 คน (รอยละ 73.3) ดัชนีมวลกายสวนใหญ อยูในเกณฑปกติ(สุขภาพดี) มีคาดัชนีมวลกายระหวาง 18.50 – 22.90 กก./ ม2 จำนวน 5 คน (รอยละ 33.3) รองลงมาคือคาดัชนีมวลกายระหวาง25 – 29.90 กก./ ม2 จำนวน 4 คน (รอยละ 26.7) และคาดัชนีมวลกายระหวาง 23 – 24.90 กก./ ม2 จำนวน 3 คน (รอยละ 20) สวนคาดัชนีมวลกายที่อยูในเกณฑอวนมาก มีคาดัชนีมวลกาย มากกวา 30 กก./ ม2 จำนวน 3 คน (รอยละ 20) กลุมที่ใชยาพอกเขาสูตรที่2 ชวงอายุที่พบมากที่สุดคืออายุระหวาง อายุ 61 - 70 ป จำนวน 8 คน (รอยละ 53.3) รองลงมาคืออายุระหวาง อายุ 71 – 80 ปจำนวน 4 คน (รอยละ 26.7) สถานภาพสมรสจำนวน 11 คน (รอย ละ 73.3) หมาย จำนวน 3 คน (รอยละ 20) โสดจำนวน 3 คน (รอยละ 20) ระดับการศึกษาอยูในระดับประถมศึกษา จำนวน 9 คน (รอยละ 60) อยูในระดับมัธยมศึกษา 2 คน (รอยละ 13.3) อยูในระดับปริญญาตรี1 คน (รอยละ 6.7) อยูในระดับปริญญาโท 1 คน (รอยละ 6.7) อาชีพสวนใหญคืออาชีพคาขายจำนวน 4 คน (รอยละ 26.7) รองลงมาเปน อาชีพรับราชการจำนวน 2 คน (รอยละ 13.3) ไมทำงาน 8 คน (รอยละ 53.3) รายไดตอเดือนมากกวา 5,000 บาท จำนวน 3 คน (รอยละ 26.7) และรายไดตอเดือนนอยกวา 5,000 บาท จำนวน 12 คน (รอยละ 80) ดัชนีมวลกายสวน ใหญอยูในเกณฑอวน มีคาดัชนีมวลกายระหวาง 25 – 29.9 กก./ ม2 จำนวน 5 คน (รอยละ 33.3) รองลงมาคือคา ดัชนีมวลกายระหวาง 18.50 – 22.90 กก./ ม2 จำนวน 4 คน (รอยละ 26.7) และคาดัชนีมวลกายระหวาง 23 – 24.90 กก./ ม2 จำนวน 3 คน (รอยละ 20) สวนคาดัชนีมวลกายที่อยูในเกณฑอวนมาก มีคาดัชนีมวลกายมากกวา 30 กก./ ม2 จำนวน 3 คน (รอยละ 20) 3.2 ผลการวิเคราะหผลการเปรียบเทียบยาพอกเขาสูตรที่ 1 และยาพอกเขาสูตรที่ 2 เพื่อบรรเทาอาการ ปวดในผูปวยโรคลมจับโปงแหงเขา (ขอเขาเสื่อม) 3.2.1 ผลการเปรียบเทียบคาเฉลี่ยคะแนนความปวดกอนและหลังการใชยาพอกเขาสูตรที่ 1

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 410 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 ผลการเปรียบเทียบคาเฉลี่ยคะแนนความปวดกอนและหลังการใชยาพอกเขาสูตรที่ 1 กอนและหลังการ ทดลองดวย Paired t-test พบวาคาเฉลี่ยคะแนนความปวดในผูปวยโรคลมจับโปงแหงเขา (ขอเขาเสื่อม) คาเฉลี่ย คะแนนความปวด ครั้งที่ 1 ภายหลังการทดลอง ระดับคะแนนความปวดลดลงประมาณ 2.07 คะแนน ครั้งที่ 2 ภายหลังการทดลอง ระดับคะแนนความปวดลดลงประมาณ 1.00 คะแนน ครั้งที่3 ภายหลังการทดลอง ระดับคะแนน ความปวดลดลงประมาณ 1.20 คะแนน ครั้งที่ 4 ภายหลังการทดลอง ระดับคะแนนความปวดลดลงประมาณ 1.00 คะแนน ครั้งที่ 5 ภายหลังการทดลอง ระดับคะแนนความปวดลดลงประมาณ 0.93 คะแนน กอนและหลังการพอกเขา ครั้งที่ 1 - 5 มีความแตกตางกัน อยางมีนัยสำคัญทางสถิติ(P<0.05) ดังตารางที่ 1 ตารางที่1 เปรียบเทียบคาเฉลี่ยคะแนนความปวดของผูปวยโรคลมจับโปงแหงเขา (ขอเขาเสื่อม) กอนและหลังการใช ยาพอกเขาสูตรที่ 1 n =15 Variable x̄ S.D. t p-value time 1 5.07 .000* pre-test 6.07 1.22 post-test 4.00 1.41 time 2 5.92 .000* pre-test 4.80 1.15 post-test 3.80 1.21 time 3 4.94 .000* pre-test 5.47 1.06 post-test 4.27 1.16 time 4 5.07 .000* pre-test 3.33 1.23 post-test 2.33 1.23 time 5 5.14 .000* pre-test 4.00 1.31 post-test 3.07 1.10 หมายเหตุ : *มีคาแตกตางกันอยางมีนัยสำคัญทางสถิติ(p<0.05) 3.2.2 ผลการเปรียบเทียบคาเฉลี่ยคะแนนความปวดกอนและหลังการใชยาพอกเขาสูตรที่ 2 ผลการเปรียบเทียบคาเฉลี่ยคะแนนความปวดกอนและหลังการใชยาพอกเขาสูตรที่ 2 กอนและหลัง การทดลองดวย Paired t-test พบวาคาเฉลี่ยคะแนนความปวดในผูปวยโรคลมจับโปงแหงเขา (ขอเขาเสื่อม) คาเฉลี่ย คะแนนความปวด ครั้งที่ 1 ภายหลังการทดลองระดับคะแนนความปวดลดลงประมาณ 1.27 คะแนน ครั้งที่ 2 ภายหลังการทดลองระดับคะแนนความปวดลดลงประมาณ 1.13 คะแนน ครั้งที่3 ภายหลังการทดลองระดับคะแนน ความปวดลดลงประมาณ 1.20 คะแนน ครั้งที่ 4 ภายหลังการทดลองระดับคะแนนความปวดลดลงประมาณ 1.00

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 411 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 คะแนน ครั้งที่ 5 ภายหลังการทดลองระดับคะแนนความปวดลดลงประมาณ 1.00 คะแนน กอนและหลังการพอกเขา ครั้งที่ 1 - 5 มีความแตกตางกันอยางมีนัยสำคัญทางสถิติ(P<0.05) ดังตารางที่ 2 ตารางที่2 เปรียบเทียบคาเฉลี่ยคะแนนความปวดของผูปวยโรคลมจับโปงแหงเขา (ขอเขาเสื่อม) กอนและหลังการใช ยาพอกเขาสูตรที่ 2 n =15 Variable x̄ S.D. t p-value time 1 6.97 .000* pre-test 3.80 1.21 post-test 2.53 1.36 time 2 8.50 .000* pre-test 2.00 0.93 post-test 0.87 0.83 time 3 6.87 .000* pre-test 4.47 1.25 post-test 3.27 1.28 time 4 5.12 .000* pre-test 2.87 1.19 post-test 1.87 0.99 time 5 3.67 .000* pre-test 5.00 0.85 post-test 4.00 1.18 หมายเหตุ : *มีคาแตกตางกันอยางมีนัยสำคัญทางสถิติ(p<0.05) 3.2.3 ผลการเปรียบเทียบองศาการเคลื่อนไหวขอเขากอนและหลังการใชยาพอกเขาสูตรที่ 1 ผลการเปรียบเทียบคาเฉลี่ยองศาการเคลื่อนไหวขอเขากอนและหลังการใชยาพอกเขาสูตรที่ 1 กอน และหลังการทดลองดวย Paired t-test พบวาคาเฉลี่ยองศาการเคลื่อนไหวขอเขา ครั้งที่ 1 ภายหลังการทดลององศาการเคลื่อนไหวขอเขาเหยียดไดมากขึ้น ไดองศาเพิ่มขึ้นประมาณ 2.53 องศา ครั้งที่ 2 ภายหลังการทดลององศาการเคลื่อนไหวขอเขาเหยียดไดมากขึ้น ไดองศาเพิ่มขึ้นประมาณ 3.20 องศา ครั้งที่ 3 ภายหลังการทดลององศาการเคลื่อนไหวขอเขาเหยียดไดมากขึ้น ไดองศาเพิ่มขึ้นประมาณ 2.73 องศา ครั้งที่ 4 ภายหลังการทดลององศาการเคลื่อนไหวขอเขาเหยียดไดมากขึ้น ไดองศาเพิ่มขึ้นประมาณ 3.67 องศา ครั้งที่ 5 ภายหลังการทดลององศาการเคลื่อนไหวขอเขาเหยียดไดมากขึ้น ไดองศาเพิ่มขึ้นประมาณ 5.13 องศา กอน และหลังการพอกเขา ครั้งที่ 1 – 5 มีความแตกตางกันอยางมีนัยสำคัญทางสถิติ(P<0.05)ดังตารางที่ 3

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 412 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 ตารางที่ 3 เปรียบเทียบผลรวมคาเฉลี่ยคะแนนองศาการเคลื่อนไหวขอเขาของผูปวยโรคลมจับโปงแหงเขา (ขอเขา เสื่อม) กอนและหลังการใชยาพอกเขาสูตรที่ 1 n =15 Variable x̄ S.D. t p-value time 1 3.41 .000* pre-test 165.20 5.92 post-test 167.73 5.28 time 2 3.81 .000* pre-test 167.40 5.45 post-test 170.60 5.10 time 3 1.60 .000* pre-test 162.07 7.39 post-test 164.80 8.33 time 4 4.24 .000* pre-test 162.80 6.54 post-test 166.47 5.22 time 5 2.54 .000* pre-test 159.00 9.85 post-test 164.14 7.97 หมายเหตุ : *มีคาแตกตางกันอยางมีนัยสำคัญทางสถิติ(p<0.05) 3.2.4 ผลการเปรียบเทียบองศาการเคลื่อนไหวขอเขากอนและหลังการใชยาพอกเขาสูตรที่ 2 ผลการเปรียบเทียบคาเฉลี่ยองศาการเคลื่อนไหวขอเขากอนและหลังการใชยาพอกเขาสูตรที่ 2 กอน และหลังการทดลองดวย Paired t-test พบวาคาเฉลี่ยองศาการเคลื่อนไหวขอเขา ครั้งที่ 1 ภายหลังการทดลององศาการเคลื่อนไหวขอเขาเหยียดไดมากขึ้น ไดองศาเพิ่มขึ้นประมาณ 1.46 องศา ครั้งที่ 2 ภายหลังการทดลององศาการเคลื่อนไหวขอเขาเหยียดไดมากขึ้น ไดองศาเพิ่มขึ้นประมาณ 2.20 องศา ครั้งที่ 3 ภายหลังการทดลององศาการเคลื่อนไหวขอเขาเหยียดไดมากขึ้น ไดองศาเพิ่มขึ้นประมาณ 3.07 องศา ครั้งที่ 4 ภายหลังการทดลององศาการเคลื่อนไหวขอเขาเหยียดไดมากขึ้น ไดองศาเพิ่มขึ้นประมาณ 4.80 องศา ครั้งที่ 5 ภายหลังการทดลององศาการเคลื่อนไหวขอเขาเหยียดไดมากขึ้น ไดองศาเพิ่มขึ้นประมาณ 4.87 องศา กอน และหลังการพอกเขา ครั้งที่ 1 - 5 มีความแตกตางกันอยางมีนัยสำคัญทางสถิติ(P<0.05) ดังตารางที่ 4

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 413 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 ตารางที่ 4 เปรียบเทียบผลรวมคาเฉลี่ยคะแนนองศาการเคลื่อนไหวขอเขาของผูปวยโรคลมจับโปงแหงเขา (ขอเขา เสื่อม) กอนและหลังการใชยาพอกเขาสูตรที่ 2 n=15 Variable x̄ S.D. t p-value time 1 1.20 .000* pre-test 160.07 8.50 post-test 161.53 7.41 time 2 1.58 .000* pre-test 162.73 8.69 post-test 164.93 6.18 time 3 3.94 .000* pre-test 159.53 7.73 post-test 162.60 6.14 time 4 1.95 .000* pre-test 161.93 10.05 post-test 166.73 7.32 time 5 2.89 .000* pre-test 156.40 8.45 post-test 161.27 6.62 หมายเหตุ : *มีคาแตกตางกันอยางมีนัยสำคัญทางสถิติ(p<0.05) 3.2.5 ผลการเปรียบเทียบผลรวมคาเฉลี่ยการทดสอบระยะการเดินในเวลา 6 นาที ของผูปวยโรค ลมจับโปงแหงเขา กอนการใชยาพอกเขาสูตรที่ 1 ครั้งที่ 1 และหลังการใชยาพอกเขาสูตรที่ 1 ครั้งที่ 5 ดวย Paired ttest พบวาคาเฉลี่ยของการทดสอบระยะการเดิน หลังการทดสอบสามารถเดินไดระยะทางมากขึ้น 7.6 เมตร มีความ แตกตางกันอยางมีนัยสำคัญทางสถิติ(P<0.05) ดังตารางที่ 5

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 414 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 ตารางที่5 เปรียบเทียบผลรวมคาเฉลี่ยการทดสอบระยะการเดินในเวลา 6 นาที ของผูปวยโรคลมจับโปงแหงเขา (ขอ เขาเสื่อม) กอนการใชยาพอกเขาสูตรที่ 1 ครั้งที่ 1 และหลังการใชยาพอกเขาสูตรที่ 1 ครั้งที่ 5 n =15 Variable x̄ S.D. t p-value 3.54 .000* Before using herbal poultice, formula 1, the 1st time 58.40 11.22 After using herbal poultice, formula 1, the 5th time 66.00 11.34 หมายเหตุ :: *มีคาแตกตางกันอยางมีนัยสำคัญทางสถิติ(p<0.05) 3.2.6 ผลการเปรียบเทียบผลรวมคาเฉลี่ยการทดสอบระยะการเดินในเวลา 6 นาที ของผูปวยโรค ลมจับโปงแหงเขา กอนการใชยาพอกเขาสูตรที่2 ครั้งที่ 1 และหลังการใชยาพอกเขาสมุนไพรสูตรที่ 2 ครั้งที่ 5 ดวย Paired t-test พบวาคาเฉลี่ยของการทดสอบระยะการเดิน หลังการทดสอบสามารถเดินไดระยะทางมากขึ้น 4.67 เมตร มีความแตกตางกันอยางมีนัยสำคัญทางสถิติ (P<0.05) ดังตารางที่ 6 ตารางที่6 เปรียบเทียบผลรวมคาเฉลี่ยการทดสอบระยะการเดินในเวลา 6 นาที ของผูปวยโรคลมจับโปงแหงเขา (ขอ เขาเสื่อม) กอนการใชยาพอกเขาสูตรที่ 2 ครั้งที่ 1 และหลังการใชยาพอกเขาสูตรที่ 2 ครั้งที่ 5 n =15 Variable x̄ S.D. t p-value 1.66 .000* Before using herbal poultice, formula 2, the 1st time 69.33 13.24 After using herbal poultice, formula 2, the 5th time 74.00 13.54 หมายเหตุ : *มีคาแตกตางกันอยางมีนัยสำคัญทางสถิติ(p<0.05) 4. วิจารณผลการวิจัย การเปรียบเทียบผลของการใชยาพอกสมุนไพรสูตรที่ 1 และการใชยาพอกสมุนไพรสูตรที่ 2 ตออาการปวดใน ผูปวยโรคขอเขาเสื่อม สอดคลองกับการศึกษาของ พงษสิทธิ์แกวพวง (2563) การศึกษาครั้งนี้เปนการศึกษาแบบ ทดลอง (Experimental research) ชนิดสองกลุมวัดผลกอนการทดลองและหลังการทดลอง (Randomized control group pretest-posttest designs) โดยมีวัตถุประสงคเพื่อศึกษาประสิทธิผลของตำรับยาพอกเขาตอการบรรเทา อาการปวดขอเขาและเพิ่มองศาการเคลื่อนไหวของขอเขาในผูปวยโรคขอเขาเสื่อมในเขตบริการโรงพยาบาลบึงบูรพ

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 415 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 อำเภอบึงบูรพ จังหวัดศรีสะเกษ จำนวน 60 คน เครื่องมือการศึกษาที่ใช ในการเก็บรวบรวมขอมูล ไดแก แบบสอบถามขอมูลทั่วไป และแบบประเมินอาการปวด วิเคราะหขอมูลโดยใชโปรแกรมคอมพิวเตอรผลการศึกษา พบวากอนและหลังการพอกเขาของกลุมที่ไดรับการพอกเขามีคะแนนอาการปวดขอเขาและองศาการเคลื่อนไหวของ ขอเขา โดยหลังการพอกเขาดีกวากอนไดรับการพอกเขาอยางมีนัยสำคัญทางสถิติ (P< 0.05) และเปรียบเทียบกอน และหลังการพอกเขาระหวางกลุมที่ไมไดรับการพอกเขากับกลุมที่ไดรับการพอกเขา คะแนนอาการปวดเขาของกลุมที่ ไดรับการพอกเขาดีกวากลุมที่ไมไดรับการพอกเขาอยางมีนัยสำคัญทางสถิติ (P< 0.05) และสอดคลองกับการศึกษา ของ ปยะพล พูลสุข และคณะ (2562) ศึกษาประสิทธิผลของยาพอกสมุนไพรเพื่อบรรเทาอาการปวดเขาในผูปวยโรค ขอเขาเสื่อม การศึกษาครั้งนี้เปนการวิจัยกึ่งทดลองชนิดกลุมเดียววัดกอนและหลังการทดลองศึกษาในผูปวยโรคขอเขา เสื่อม ณ คลินิกแพทยแผนไทยประยุกตจำนวน 36 ราย โดยการพอกสมุนไพรบริเวณเขาทั้ง 2 ขางเปนเวลา 15 นาที จำนวน 3 ครั้งติดตอกัน รวบรวมขอมูลดวยแบบทดสอบ WOMAC และวิเคราะหขอมูลดวยสถิติรอยละ คาเฉลี่ย Paired T-Test ภายหลังการทดลองพบวา ระดับความปวดของขอเขา ระดับอาการขอฝด และชวงเวลาในการลุกเดิน ลดลงกวากอนการทดลอง และระดับความสามารถในการใชงานของขอเขาดีขึ้นกวากอนการทดลองอยางมีนัยสำคัญ ทางสถิติ (P<0.01) นอกจากนี้ยังสอดคลองกับงานวิจัยของ Piyaporn (2022) การวิจัยกึ่งทดลองแบบกลุมเดียววัดผล กอนและหลังมีวัตถุประสงคเพื่อศึกษาประสิทธิผลการรักษาอาการปวดขอเขา โดยใชการนวดรักษาแบบราชสำนัก รวมกับการประคบและพอกเขาดวยสมุนไพร ในผูปวยที่มีอาการปวดเขาหรือขอเขาเสื่อม กลุมตัวอยางเปนผูมีอาการ ปวดเขาจำนวน 30 คน ซึ่งคัดเลือกแบบเจาะจง กลุมตัวอยางไดรับการนวดแบบราชสำนักตามขั้นตอน 30 นาที ประคบสมุนไพรที่ขอเขาและใตพับเขา 30 นาทีและพอกเขาดวยสมุนไพรพอกเขา 30 นาทีติดตอกัน 3 วัน และ หลังจากการรักษาตามขั้นตอนครบ 3 วัน จะพอกเขาดวยสมุนไพรพอกเขาวันละ 1 ครั้ง ติดตอกัน 7 วัน เครื่องมือที่ใช ในการเก็บรวบรวมขอมูลไดแก แบบสอบถามระยะเวลารอบความปวดของผูปวย และแบบสอบถามประเมินอาการ ผูปวยที่มีอาการปวดเขาหรือขอเขาเสื่อม Modified WOMAC ผลการศึกษาหลังจากที่กลุมตัวอยางไดรับการนวด รักษาแบบราชสำนักรวมกับการประคบและการพอกเขาดวยสมุนไพรหลังการทดลอง พบวาระยะเวลารอบความปวด ภายใน 2 สัปดาห รอยละ 36.67 ภายใน 1 เดือน รอยละ 36.67 และไมกลับมาปวดซ้ำรอยละ26.66ระดับความ เจ็บปวดลดลง อยางมีนัยสำคัญทางสถิติ(P<0.05) ระดับอาการฝดหรือขอยึดลดลงอยางมีนัยสำคัญทางสถิติ (P<0.05) และระดับความสามารถในการทำงานของรางกายเพิ่มขึ้นอยางมีนัยสำคัญทางสถิติ (P<0.05) ดังนั้นการพอกดวยยา สมุนไพรจึงเปนอีกทางเลือกหนึ่งในการลดอาการปวดเขา 5. สรุปผลการวิจัย ผลการศึกษาครั้งนี้แสดงใหเห็นวาการใชยาพอกเขาสูตรที่ 1 ใหผลที่ดีกวาการใชยาพอกเขาสูตรที่2 ในการ บรรเทาอาการปวด เพิ่มการเคลื่อนไหวขององศาของเขาและการทดสอบการเดินไดระยะทางมากขึ้นในเวลา 6 นาที กิตติกรรมประกาศ ขอขอบพระคุณสาขาแพทยแผนไทย คณะทรัพยากรธรรมชาติ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน วิทยาเขตสกลนคร ที่ใหโอกาสเรื่องการวิจัย ขอขอบพระคุณผูอำนวยการโรงพยาบาลพังโคนและเจาหนาที่งานแพทย แผนไทยโรงพยาบาลพังโคนทุกทานที่ไดเอื้อเฟอขอมูลและสถานที่ในการทำการศึกษา ตลอดจนไดใหคำปรึกษาและ

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 416 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 ชวยเหลือในการเก็บขอมูลเปนอยางดีขอขอบพระคุณนายธนวรรธน เนืองศรีและนางนภัสกร มวลชัยภูมิที่ทานได อนุเคราะหสูตรยาทั้งสองสูตรมาใชในงานวิจัยในครั้งนี้ ขอขอบพระคุณบิดา มารดา และบุคคลในครอบครัวทุกทานที ใหโอกาสทางการศึกษาใหการสงเสริมทังใหกำลังใจ และการสนับสนุนตลอดมา ตลอดจนถึงบุคคลที่เกี่ยวของทีไมได กลาวนามมา ณ ที่นี้ที่ทำใหการดำเนินงานวิจัยครั้งนี้สำเร็จ เอกสารอางอิง กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลือก (2566) ยาพอกเขา คนเมื่อ 7 กุมภาพันธ 2563, จาก https://mgronline.com/qol/detail/9660000077329 ชัยญา นพคุณวิจัย. (2563). การศึกษาเปรียบเทียบประสิทธิผลของยาทาสมุนไพรกับยาประคบสมุนไพรตอการรักษา อาการปวดในโรคลมปลายปตคาดสัญญาณ 1 และ 3 หลัง โรงพยาบาลสงเสริมสุขภาพตำบลตะคา อำเภอ บางปลามา จังหวัดสุพรรณบุรี. วารสารวิชาการมหาวิทยาลัยการจัดการและเทคโนโลยีอีสเทิรน, 17(2), 285-295. ณัฐนรี ศรีเรือง และกรุณา คำปง. (2559). การเปรียบเทียบผลของการใชลูกประคบไพลและลูกประคบเถาเอ็นออนตอ อาการปวดในผูปวยโรคขอเขาเสื่อม. โครงงานพิเศษ. สาขาแพทยแผนไทย คณะทรัพยากรธรรมชาติ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน วิทยาเขตสกลนคร, สกลนคร. ปยะพล พูลสุข, สุชาดา ทรงผาสุข, เมริษา จันทา, เนตรยา นิ่มพิทักษพงศ, และ กิตรวี จิรรัตนสถิต. (2562). ประสิทธิผลของยาพอกสมุนไพรเพื่อบรรเทาอาการปวดเขา ในผูปวยโรคขอเขาเสื่อม. ธรรมศาสตรเวชสาร. 18(1), 104-111. พงษสิทธิ์แกวพวง. (2563). ประสิทธิผลของตำรับยาพอกเขาบรรเทาอาการปวดขอเขาในผูปวยโรคขอเขาเสื่อม. โรงพยาบาล บึงบูรพ อำเภอบึงบูรพ จังหวัดศรีสะเกษ. ศูนยกระดูกและขอ โรงพยาบาลธนบุรี. (2561). โรคกระดูกและขอ. คนเมื่อ 28 ธันวาคม 2563, จาก https://www. thonburihospitl.com/ สมาคมรูมาติสซั่มแหงประเทศไทย. (2553). โรคขอเขาเสื่อม. คนเมื่อ 19 ธันวาคม 2563, จาก http://www.thairheum-tology.org. สำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแหงชาติ. (2560). ภูมิปญญาทองถิ่น. คนเมื่อ 18 ธันวาคม 2563, จาก https://www.nationalhealth.or.th/ Frampton, C. L., & Hughes- Webb, P. (2011). The measurement of pain. ClinicalOncology, 23, 381- 386. Piyaporn Pongkildlarb. (2022). Effective of Relieve Knee Pain used Thai Royal Massage Combined with Hot-Compressed Herbal Ball and Herbal Knee Poultice in Knee Pain Patients or Osteoarthritis, Siprachan District, Suphanburi Province. The Journal of Boromarjonani College of Nursing, Suphanburi, 5(2), 32-46. Word Health Organization. (201 7) . The burden of musculoskeletal conditions at the start of the newmillennium. Retrieved December 20, 2020, from http://apps.who.int/

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 417 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 การศึกษาผลกระทบจากการทำงานพิเศษนอกเวลาเรียนตอผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของ นักศึกษาปริญญาตรี มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน วิทยาเขตสกลนคร The Study Impact of Part-time Jobs on the Academic Achievement of Undergraduate Students at Rajamangala University of Technology Isan, Sakon Nakhon Campus รักษวริน วรรณศิลป* อุทุมพร เบียนชัย พรสุดา ภัสดาภรณเพ็ญศิริ จันทรแอ กันธิมา เผือกเจริญ และเพ็ญจันทร มีชนกิจ Rakwarinn Wannasin* , Utumporn Bianchai, Pornsuda Phatsadaporn, Pensiri Chan-ae, Guntima Phueakchroey and Penjun Meechonkit สาขาแพทยแผนไทย คณะทรัพยากรธรรมชาติ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน วิทยาเขตสกลนคร 1 Department of Thai Traditional Medicine, Faculty of Natural Resources, Rajamangala University of Technology Isan, Sakon Nakhon Campus *Corresponding author: [email protected] บทคัดยอ การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงคผลกระทบจากการทำงานพิเศษนอกเวลาเรียนที่มีผลตอผลสัมฤทธิ์การเรียน ของนักศึกษาระดับปริญญาตรี มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน วิทยาเขตสกลนคร โดยการเก็บรวบรวมขอมูล ดวยแบบสอบถามจากการเลือกกลุมตัวอยางแบบเจาะจง คือนักศึกษาปริญญาตรี จำนวน 101 คน ที่ทำงานพิเศษ นอกเวลาอยางนอย 1 ภาคการศึกษา เก็บรวบรวมขอมูลโดยใชแบบสอบถามที่มีการตรวจสอบความตรงเชิงเนื้อหา และคาความเชื่อมั่น โดยสถิติที่ใชในการวิเคราะหขอมูล คือ คาเฉลี่ย คารอยละ คาเบี่ยงเบนมาตรฐาน การวิเคราะห เปรียบเทียบผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักศึกษาเพศชายและเพศหญิง โดยใชสถิติ Independent samples t–test หาความสัมพันธของตัวแปรระหวางทำงานพิเศษนอกเวลาเรียนกับผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนดวยการวิเคราะหความ แปรปรวนทางเดียว (One-way ANOVA) กำหนดระดับนัยสำคัญที่ 0.05 และชวงเชื่อมั่นที่รอยละ 95 พบวา 1) ขอมูลทั่วไปของนักศึกษาระดับปริญญาตรีที่ทำงานนอกเวลา สวนใหญเปนนักศึกษาหญิง (รอยละ 59.41) ชั้นปที่ 3 (รอยละ 37.80) นักศึกษาสวนใหญมีรายไดที่ไดรับจากผูปกครองเดือนละ 5,001-10,000 บาท (รอยละ 56.40) และทั้งหมดกูยืมเงินกองทุนเงินใหกูยืมเพื่อการศึกษา (กยศ.) 2) เปรียบเทียบผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักศึกษาเพศชายและเพศหญิงที่ทำงานพิเศษนอกเวลาเรียน พบวาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักศึกษาเพศชายและเพศหญิงที่ทำงานพิเศษขึ้นอยูกับเพศของนักศึกษาอยางมี นัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 (t=2.07, P<0.001) และเมื่อหาความสัมพันธระหวางจำนวนชั่วโมงในการทำงานและ ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน พบวาจำนวนชั่วโมงในการทำงานพิเศษนอกเวลาเรียนที่ตางกันมีความสัมพันธกับผลสัมฤทธิ์ ทางการเรียนที่แตกตางกันอยางมีนัยสำคัญทางสถิติ (F=4.627, P=0.005) จากผลการวิจัยพบวา จำนวนชั่วโมงการทำงานพิเศษที่เพิ่มมากขึ้นมีแนวโนมสงผลกระทบตอผลสัมฤทธิ์ ทางดานการเรียนของนักศึกษาที่ลดลง และผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนมีแนวโนมขึ้นอยูกับเพศของนักศึกษาที่ทำงาน

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 418 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 พิเศษนอกเวลาเรียนดวย ดังนั้นนักศึกษาจึงควรจัดสรรเวลาระหวางการเรียนและการทำงานพิเศษนอกเวลาเรียนให เหมาะสม คำสำคัญ: การทำงานพิเศษนอกเวลาเรียน, ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน, นักศึกษาระดับปริญญาตรี Abstract This research study investigated the impact of part-time jobs on the academic achievements of undergraduate students at Rajamangala University of Technology Isan, Sakon Nakhon Campus. Data were gathered from 101 students through a questionnaire using a simple random sampling method. The study participants comprised undergraduate students who had engaged in part-time jobs for a minimum of one semester. To ensure the reliability of the findings, the questionnaire was subjected to content validity checks, while the confidence values were examined using various statistical measures, including mean, percentage, and standard deviation. A comparative analysis of the academic achievements between male and female students was conducted using the independent samples t-test.The relationships between variables such as part-time job hours worked and academic achievements were also investigated using one-way analysis of variance (One-way ANOVA) with significance level set at 0.05, and a 95% confidence interval. Findings revealed that: 1) Most undergraduate students being taking part-time job were female (59.41%), and in their third year of study (37.80%). Most of the students received income from their parents ranging of 5,001- to 10,000 baht per month (56.40%), while all students relied on the Student Loan Fund for financial support. 2) The academic achievements of students engaged in part-time jobs were contingent on gender with statistical significance of 0.05 (t=2.07, P<0.001). However, a statistically significant relationship was identified between the number of hours worked and academic achievement with students working longer part-time jobs hours showing a decrease in academic achievements (F=4.627, P=0.005). The research findings indicate that an increase in part-time job hours was likely to impact students' academic achievement adversely. Furthermore, academic achievement seemed to be influenced by the gender of students engaged in part-time jobs. Consequently, it was advisable for students to judiciously allocate their time, striking a balance between studying and part-time jobs. Keywords: Part-time jobs, Academic achievement, Undergraduate students

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 419 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 1. บทนำ การทำงานพิเศษนอกเวลาเรียน (Part time) คือการทำงานในชวงปดภาคเรียนปกติ หรือชวงวางจากการ เรียน โดยการทำงานพิเศษของนักศึกษาเปนการเพิ่มรายไดเสริมในการซื้อสิ่งที่ตองการหรือความสะดวกสบาย เพื่อ เติมเงินเก็บออมหรือลงทุนในอนาคต หรือเพื่อใชเปนเงินเดือนสำหรับคาใชจายประจำ เชน การซื้อของใชสวนตัว การ เดินทาง การซื้ออุปกรณอิเล็กทรอนิกส หรือการลงทุนในการศึกษา (บุษกร, 2563) อยางไรก็ตาม คานิยมทำงานพิเศษ เพื่อซื้อของใชอาจแตกตางกันไปในแตละบุคคล ขึ้นอยูกับความตองการและความสำคัญของสิ่งที่ตองการซื้อ กระทรวงแรงงานไดมีการขับเคลื่อนงาน “ประชารัฐรวมพลัง สรางยุวแรงงาน” โดยชวงวัยนักเรียนหรือ นักศึกษาจะตองไดรับการพัฒนาศึกษาการเรียนรูที่เชื่อมตอโลกของการทำงาน รวมทั้งทักษะอาชีพที่สอดคลองกับ ความตองการของประเทศ มีทักษะชีวิต สามารถอยูรวมและทำงานกับผูอื่นได เปนพื้นฐานในการกาวเขาสูชวงวัย แรงงานที่มีการยกระดับศักยภาพทักษะ และสมรรถนะแรงงานที่สอดคลองกับความตองการของตลาดแรงงานตอไป ซึ่งเปนไปตามกรอบยุทธศาสตรการพัฒนาทรัพยากรมนุษยของประเทศในระยะ 20 ป (พ.ศ. 2560-2579) ของ กระทรวงแรงงาน (กรมการจัดหางาน กระทรวงแรงงาน, 2561) มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสานเปน มหาวิทยาลัยดานวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีคุณภาพชั้นนำในประเทศ ที่เนนการผลิตนักปฏิบัติดานวิชาชีพเพื่อพัฒนา ชุมชนและสังคมอยางยั่งยืน และมีโครงการสงเสริมนักศึกษาทำงานระหวางเรียน เพื่อใหนักศึกษาเสริมสราง ประสบการณในการทำงาน ไดฝกทักษะในการดำเนินชีวิต รูจักใชเวลาวางใหเกิดประโยชน และมีรายไดระหวางเรียน นำมาใชในสวนของคาใชจายสวนตัว คาที่พัก คาเดินทาง หรือซื้อสิ่งของที่จำเปนเพื่อแบงเบาภาระครอบครัว ผูวิจัยจึง ไดทำการสำรวจในเบื้องตนพบวามีนักศึกษาที่ทำงานพิเศษนอกเวลาเรียนทั้งในชวงภาคเรียนปกติและภาคฤดูรอน จำนวนหนึ่ง การทำงานพิเศษสามารถมีผลกระทบที่ดีตอสุขภาพ ทั้งในดานชวยเพิ่มรายไดและชวยเสริมสรางความมั่นคง ในเรื่องการเงิน ซึ่งสามารถสรางความพึงพอใจในการทำงานความเปนอิสระทางการเงิน และลดความเครียดทาง การเงินได ซึ่งสงผลในการลดความเครียดทางจิตใจและสุขภาพที่ดีขึ้น เพิ่มความสุขในชีวิต และเพิ่มความเชื่อมั่นใน ชีวิตและสุขภาพที่ดีขึ้นไดอยางไรก็ตาม การทำงานพิเศษอาจมีผลเสียตอสุขภาพ ทั้งในดานสุขภาพกาย: การทำงาน เกินเวลาอาจทำใหเกิดความเมื่อยลาและออนเพลียที่รางกาย ซึ่งอาจเปนสาเหตุใหเกิดอาการเจ็บปวดเมื่อมีการใช กลามเนื้อหรือขอตางๆ อีกทั้งยังเสี่ยงตอการเกิดอาการนอนไมหลับหรือนอนมากเกินไปที่อาจทำใหรางกายไมได พักผอนเพียงพอ ดานสุขภาพจิต: การทำงานเกินเวลาอาจทำใหเกิดความเครียดและกดดันทางจิตใจ ซึ่งอาจเปนสาเหตุ ใหเกิดภาวะซึมเศรา ความวิตกกังวล หรืออาการทางจิตที่เกี่ยวของอื่นๆ อีกทั้งยังสามารถทำใหเกิดความผิดหวังในการ ทำงาน ความไมพอใจในชีวิต หรือการสูญเสียความสัมพันธกับคนรอบขางได ดานสัมพันธภาพสังคม: การทำงานเกิน เวลาอาจทำใหเกิดความขัดแยงในครอบครัวหรือความสัมพันธกับคนรอบขาง เนื่องจากไมมีเวลาที่เพียงพอในการทำ กิจวัตรประจำวันหรือใหความสนใจกับคนรอบขาง อีกทั้งยังสามารถทำใหเกิดความลมเหลวในการรักษาความสัมพันธ ทางสังคม เชน การไมสามารถเขารวมกิจกรรมทางสังคมหรือการพบปะเพื่อนรวมงานได และดานสุขภาพทางอารมณ: การทำงานเกินเวลาอาจทำใหเกิดความรูสึกเหน็ดเหนื่อย ไมมีความสุข หรือไมมีความพึงพอใจในชีวิต ซึ่งอาจเปน สาเหตุใหเกิดอาการซึมเศรา ความวิตกกังวล หรืออาการทางจิต (ภคมน และคณะ, 2563) ซึ่งอาจกอใหเกิดปญหาและ อุปสรรคดานการเรียน การใชชีวิตประจำวัน รวมทั้งมีความกดดันเพิ่มมากขึ้น และไมสามารถรวมกิจกรรมใดๆ กับทาง มหาวิทยาลัยได(กมลวรรณ และคณะ, 2565)

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 420 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 จากเหตุผลดังกลาวขางตน ผูวิจัยจึงสนใจที่ศึกษาถึง การทำงานพิเศษนอกเวลาเรียนของนักศึกษาระดับ ปริญญาตรี มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน วิทยาเขตสกลนคร เพื่อศึกษาถึงผลกระทบจากการทำงานพิเศษ นอกเวลาเรียนที่มีผลตอผลสัมฤทธิ์การเรียนของนักศึกษา และพบวายังไมมีรายงานขอมูลการศึกษาดังกลาว ผล การศึกษาจะสามารถนำมาเปนขอมูลพื้นฐานและเปนแนวทางในการปรับปรุงกิจกรรมเสริมแกนักศึกษาใหสอดคลอง กับหลักสูตรและแผนการเรียนการสอนสูแนวทางในการใชเวลาใหเกิดประโยชนและเหมาะสมแกสถาบันตอไป 2 อุปกรณและวิธีการ 2.1 ประชากรและกลุมตัวอยาง ประชากรที่ใชในการศึกษาครั้งนี้ไดแก นักศึกษาระดับปริญญาตรี มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน วิทยาเขตสกลนคร ที่ทำงานพิเศษนอกเวลาเรียนจำนวน 131 คน กลุมตัวอยาง ทั้งนี้ผูวิจัยไดทำการกำหนดขนาดของกลุมตัวอยางที่ใชในการศึกษาครั้งนี้ ที่ระดับความเชื่อมั่น 95% โดยการใชวิธีแบงขนาดตามเกณฑของ Krejcie & Morgan (1970) และทำการเลือกกลุมตัวอยางโดยวิธีการสุม อยางงาย (Simple Random Sampling) จะไดกลุมตัวอยางที่ใชในการศึกษาครั้งนี้ทั้งสิ้น จำนวน 97 คน มีการเพิ่ม ขนาดตัวอยางอีก 4 คน ไดตัวอยางทั้งสิ้น 101 คน เกณฑการคัดเขากลุมตัวอยาง (Inclusion Criteria) - เปนนักศึกษาระดับปริญญาตรี ภาคปกติ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน วิทยาเขต สกลนคร - ทำงานพิเศษนอกเวลาเรียนอยางนอย 1 ภาคการศึกษา - มีความพรอมในการตอบแบบสอบถามการวิจัย - สามารถติดตอสื่อสารได เกณฑการคัดเลือกกลุมตัวอยางออกจากกลุม (Exclusion Criteria) - ไมยินยอมเขารวมการวิจัย - แจงความจำนงขอออกจากการวิจัย การพิทักษสิทธิ์กลุมตัวอยาง ผูวิจัยคำนึงถึงการพิทักษสิทธิ์ของกลุมตัวอยาง โดยไดนำรางปญหาพิเศษเสนอตอกรรมการที่ปรึกษา เพื่อขออนุญาตดำเนินการวิจัย จากนั้นผูวิจัยไดเขาพบกลุมตัวอยางโดยการแนะนำตัว อธิบายวัตถุประสงคและขั้นตอน การเก็บรวบรวมขอมูลใหกลุมตัวอยางทราบ พรอมทั้งชี้แจงกับกลุมตัวอยางดวยวาการเขารวมวิจัยครั้งนี้เปนไปดวย ความสมัครใจ จะใหกลุมตัวอยางเปนผูตัดสินใจดวยตนเองแลวจึงทำการเซ็นใบยินยอมในการเขารวมการวิจัย พรอม ทั้งแจงใหทราบวาเมื่อเขารวมโครงการวิจัยแลวหากกลุมตัวอยางตองการออกจากการวิจัยสามารถกระทำได ตลอดเวลาโดยไมมีผลกระทบใดๆตอกลุมตัวอยาง และขอมูลที่ไดจากกลุมตัวอยางจะถือเปนความลับ และในการ รวบรวมขอมูลจะไมระบุชื่อหรือที่อยูของกลุมตัวอยาง โดยจะนำไปใชประโยชนทางวิชาการเทานั้น ผลการวิจัยจะ นำเสนอในภาพรวมและขอมูลจากแบบสอบถามทั้งหมดจะถูกทำลายทันทีภายหลังจากที่ผลการวิจัยไดรับการเผยแพร แลว

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 421 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 2.2 เครื่องมือที่ใชในการวิจัย เครื่องมือที่ใชในการวิจัยครั้งนี้ คือแบบสอบถามปลายปดที่มีคำตอบไวใหแลวโดยใหนักศึกษาใสเครื่องหมาย หรือคำตอบลงในชองที่ตรงกับคำตอบที่ตองการ แบบสอบถามแบงออกเปน 3 ตอน คือ ตอนที่ 1 ขอมูลทั่วไป เปนแบบสอบถามเกี่ยวกับสถานภาพเฉพาะบุคคลในดานเพศ ระดับการศึกษา คณะ สาขาวิชา และรายไดจากผูปกครอง ตอนที่ 2 รูปแบบของงานพิเศษที่ทำ เปนแบบสอบถามประกอบดวย ลักษณะงาน ระยะเวลาการทำงาน และคาตอบแทน ตอนที่ 3 ผลจากการทำงานนอกเวลา เปนแบบสอบถามเกี่ยวกับผลกระทบการทำงานตอดานการเรียนของ นักศึกษาที่ทำงานนอกเวลา 2.3 การสรางเครื่องมือที่ใชในการวิจัย การสรางแบบสอบถามเพื่องานวิจัยครั้งนี้ ผูวิจัยไดดำเนินการตามขั้นตอนดังนี้ 1) ศึกษาคนควาแนวคิด ทฤษฎี เอกสาร และงานวิจัยที่เกี่ยวของ 2) นำขอมูลที่ไดจากการศึกษาคนความาวางโครงสรางแบบสอบถาม โดยกำหนดขอบเขตและเนื้อหา ใหครอบคลุมตามจุดมุงหมายและตามกรอบแนวคิดการวิจัย 3) ตั้งแบบสอบถามเสนอตออาจารยที่ปรึกษางานวิจัยเพื่อตรวจสอบ แกไข เสนอแนะ และปรับปรุง เพื่อความถูกตองเหมาะสมของแบบสอบถาม 4) นำแบบสอบถามที่ไดรับการปรับปรุงแกไขแลวเสนอผูทรงคุณวุฒิ3 ทาน เพื่อตรวจความเที่ยงตรง ของเนื้อหา เพื่อใหถูกตองตามหลักวิชาและความสมบูรณของแบบสอบถาม 2.4 การหาคุณภาพของเครื่องมือ 1) ตรวจสอบความตรงเชิงเนื้อหา (Content validity) ดวยนำแบบสอบถามเสนอตอผูทรงคุณวุฒิ 3 ทาน เพื่อพิจารณาวาคำถามแตละขอสอดคลองกับจุดประสงคที่ระบุไวไดหรือไม โดยใชดัชนีความสอดคลองระหวาง ขอคำถามกับจุดประสงค (Index of Item Objective Congruence : IOC) เทากับ 0.92 ซึ่งผานเกณฑขั้นต่ำที่ กำหนดไววาตองมากกวา 0.50 ทุกขอ 2) ตรวจสอบความเที่ยงของแบบสอบถาม และนำไปตรวจสอบความเชื่อมั่น (Reliability) โดยนำ แบบสอบถามไปทดลองใชกับอาสาสมัครที่ทำงานพิเศษนอกเวลาเรียน ที่ไมใชกลุมตัวอยางแตมีลักษณะใกลเคียงกับ กลุมตัวอยางจริง (Try out) ที่เปนเปนนักศึกษาระดับปริญญาตรี ภาคปกติ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน วิทยาเขตสกลนคร ที่ทำงานพิเศษนอกเวลาเรียนอยางนอย 1 ภาคการศึกษา จำนวน 30 คน แลวนำมาคำนวณหาคา ความเชื่อมั่นของแบบสอบถามโดยใชสูตรหาคาสัมประสิทธิสหสัมพันธแอลฟาของครอนบัค (Cronbach’s alpha coefficient) จากการวิเคราะหผลทางสถิติในภาพรวมไดคาความเชื่อมั่น เทากับ 0.95 ซึ่งมีคาความเชื่อมั่นระดับดีมาก สามารถนำแบบสอบถามไปใชในการเก็บรวบรวมขอมูลกับกลุมตัวอยางได 2.5 วิธีการเก็บรวบรวมขอมูล ผูวิจัยดำเนินการเก็บรวบรวมขอมูลตางๆ ดังนี้ 1) การบันทึกขอความ ผูวิจัยทำบันทึกขอความจาก คณะทรัพยากรธรรมชาติ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยี ราชมงคลอีสาน วิทยาเขตสกลนคร แจงถึงมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน วิทยาเขตสกลนคร เพื่อขอความ อนุเคราะหในการดำเนินการวิจัย

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 422 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 2) การชี้แจงกลุมตัวอยาง เตรียมแบบสอบถามเพื่อนำไปเก็บขอมูลจากกลุมตัวอยางทั้ง 101 คน โดย ชี้แจงวัตถุประสงคของการทำวิจัย ความเปนอิสระในการใหขอมูลของกลุมตัวอยาง ประโยชนที่กลุมตัวอยางและผูอื่น จะไดรับจากการวิจัยนี้ รวมเวลา 10 นาที 3) การทำแบบสอบถามของกลุมตัวอยาง โดยผูวิจัยแจกแบบสอบถามแกกลุมตัวอยางดวยตนเอง กำหนดเวลาทำแบบสอบถาม 30 นาที จากนั้นเก็บรวบรวมแบบสอบถามคืน รวมเวลา 40 นาที 4) เก็บรวบรวมขอมูลเพื่อนำขอมูลมาวิเคราะหทางสถิติตอไป 2.6 สถิติที่ใชในการวิจัย การวิเคราะหขอมูลเชิงปริมาณ ไดนำขอมูล ที่ไดตรวจสอบความสมบูรณของแบบสอบถามแลว มาวิเคราะห ขอมูลและประมวลผลโดยใชโปรแกรมสำเร็จรูป SPSS โดยสถิติที่ใชในการวิเคราะหขอมูล 1) สถิติเชิงพรรณนา (Descriptive Statistics) ไดแก คาเฉลี่ย (x̄) รอยละ (Percentage) และสวน เบี่ยงเบนมาตรฐาน (S.D.) เพื่ออธิบายขอมูลเบื้องตนที่เกี่ยวของกับสวนบุคคลของกลุมตัวอยาง และการวิเคราะห ขอมูลดานพฤติกรรมการทำงาน 2) สถิติเชิงอนุมาน (Inferential Statistics) ไดแก การวิเคราะหเปรียบเทียบผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ของนักศึกษาเพศชายและเพศหญิง โดยใชสถิติ Independent samples t–test การวิเคราะหสหสัมพันธ (Correlation) และเพื่อหาความสัมพันธของตัวแปรระหวางทำงานพิเศษนอกเวลาเรียนกับผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ดวยการวิเคราะหความแปรปรวนทางเดียว (One-way ANOVA) กำหนดระดับนัยสำคัญที่ 0.05 และชวงเชื่อมั่นที่รอย ละ 95 3. ผลการวิจัย จากการศึกษาวิจัยพบวา ขอมูลทั่วไปของนักศึกษาที่ทำงานพิเศษนอกเวลาเรียน จำนวนทั้งสิ้น 101 คน สวน ใหญ เพศหญิงจำนวน 60 คน (รอยละ 59.41) กำลังศึกษาอยูชั้นปที่ 3 จำนวน 38 คน (รอยละ 37.80) เปนนักศึกษา สาขาวิชาบริหารธุรกิจจำนวน 24 คน (รอยละ 23.76) นักศึกษาทั้งหมดกูยืมเงินกองทุนเงินใหกูยืมเพื่อการศึกษา (กย ศ.) และมีรายไดที่ไดรับจากผูปกครองตอเดือน 5,001-10,000 บาท จำนวน 57 คน (รอยละ 56.40) ตารางที่ 1 ตารางที่ 1 ขอมูลทั่วไปของนักศึกษาที่ทำงานพิเศษนอกเวลาเรียน (n=101) Variables n % Gender Male 41 40.59 Female 60 59.41 Year of study 1 15 14.90 2 36 35.60 3 38 37.80 4 25 24.80

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 423 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 ตารางที่ 1 ขอมูลทั่วไปของนักศึกษาที่ทำงานพิเศษนอกเวลาเรียน (n=101) (ตอ) Variables n % 5 7 6.90 Field of study Civil Engineering 9 8.90 Electrical Engineering 15 14.85 Mechanical Engineering 8 7.90 Liberal Arts 6 5.90 Business 24 23.76 Animal Science 5 4.95 Plant Science 6 5.94 Food Science and Technology 7 6.90 Thai Traditional Medicine 21 20.79 The Student Loan Fund Yes 101 100.00 No - - Income received from family/month (Baht) ≤5,000 19 18.80 5,001-10,000 57 56.40 10,001-15,000 18 17.80 ≥15,001 7 6.90 Mean (Standard deviation) 8,386.14 (3,356.99) วัตถุประสงคขอที่ 1 เพื่อศึกษาพฤติกรรมการทำงานพิเศษนอกเวลาเรียนของนักศึกษาระดับปริญญาตรี มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน วิทยาเขตสกลนคร รูปแบบงานที่นักศึกษาที่ทำงานพิเศษนอกเวลาเรียน สวนใหญเปนงานประเภทรับจาง จำนวน 33 คน (รอย ละ 32.67) ทำงาน 5-7 ชั่วโมงตอวัน จำนวน 58 คน (รอยละ 57.43) และมีรายไดจากการทำงาน 4,001-6,000 บาท ตอเดือน จำนวน 51 คน (รอยละ 50.50) วันทำงานสวนใหญเปนชวงวันเสาร-อาทิตย จำนวน 72 คน (รอยละ 71.29) และอยูในการศึกษาภาคฤดูรอน จำนวน 64 คน (รอยละ 63.36) ตารางที่ 2

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 424 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 ตารางที่ 2 รูปแบบงานที่นักศึกษาทำงานพิเศษนอกเวลาเรียน (n=101) Characteristics of part-time jobs n % Type of work General employee 33 32.67 Sell a product 29 28.71 Waiter/Waitress 14 13.86 Pretty/MC 10 9.90 Other 15 14.85 Amount working hours/Day 1-4 43 42.57 5-7 58 57.43 Income/Month (Bath) ≤2,000 5 4.95 2001-4000 32 31.68 4,001-6,000 51 50.50 ≥6,001 13 12.87 Mean (Standard deviation) 5,064.36 (1,778.26) Working day Weekday 29 28.71 Weekend 72 71.29 Semester Regular 37 36.64 Summer 64 63.36 วัตถุประสงคขอที่ 2 เพื่อศึกษาผลกระทบจากการทำงานพิเศษนอกเวลาเรียนตอผลสัมฤทธิ์ทางการ เรียนของนักศึกษาระดับปริญญาตรี มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน วิทยาเขตสกลนคร จากการวิเคราะหขอมูล โดยเปรียบเทียบผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนจากการทำงานพิเศษนอกเวลาเรียน ระหวางเพศชายและเพศหญิงพบวา ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนขึ้นอยูกับเพศของนักศึกษาอยางมีนัยสำคัญทางสถิติที่ ระดับ 0.05 (t=2.07, P<0.001) ตารางที่ 3

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 425 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 ตารางที่ 3 เปรียบเทียบผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน (GPA) ของนักศึกษาเพศชายและเพศหญิงที่ทำงานพิเศษนอกเวลาเรียน Gender n x̄ S.D. t P Male 41 3.49 0.335 2.070 <0.001 Female 60 3.25 0.704 ผลกระทบจากการทำงานพิเศษนอกเวลาเรียน ดานจำนวนชั่วโมงการทำงานพิเศษนอกเวลาเรียนที่ตางกัน มีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนที่แตกตางกันอยางมีนัยสำคัญทางสถิติ (F=4.627, P=0.005) ตารางที่ 4 ตารางที่ 4 ความสัมพันธระหวางจำนวนชั่วโมงการทำงานพิเศษนอกเวลาเรียนกับ GPA GPA SS df MS F P Between groups 6.368 3 2.123 4.627 0.005* Within the group 44.503 97 .459 Total 50.871 100 * มีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 การทดสอบดวยวิธีการ LSD พบวา นักศึกษาที่ทำงานพิเศษนอกเวลาเรียนจำนวนชั่วโมงการทำงานที่1.0- 2.0 และ 2.1-4.0 ชั่วโมง มี GPA แตกตางกับชวงระยะเวลา 4.1-6.0 และ 6.1-8.0 ชั่วโมง อยางมีนัยสำคัญทางสถิติที่ ระดับ .05 ตารางที่ 5 ตารางที่ 5 ความแตกตางของคาเฉลี่ยของชวงระยะเวลาการทำงานพิเศษนอกเวลาเรียน Working hours/Day Mean 1.0-2.0 2.1-4.0 4.1-6.0 6.1-8.0 3.82 3.44 3.10 2.83 1.0-2.0 3.82 - .374 .718* .985* 2.1-4.0 3.44 - .344* .611* 4.1-6.0 3.10 - .267 6.1-8.0 2.83 - * มีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 4. วิจารณผลการวิจัย ผลการศึกษาผลกระทบการทำงานพิเศษนอกเวลาเรียนที่มีผลตอผลสัมฤทธิ์ดานการเรียนของนักศึกษาระดับ ปริญญาตรี มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน วิทยาเขตสกลนคร พบวา เมื่อจำแนกปจจัยสวนบุคคลโดย เปรียบเทียบผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักศึกษาเพศชายและเพศหญิงพบวาแตกตางกันอยางมีนัยสำคัญทางสถิติที่ ระดับ 0.05 สอดคลองกับการศึกษาของ ภคมน โภคะธีรกุล และคณะ (2563) ซึ่งพบวา ผลกระทบจากการทำงาน

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 426 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 พิเศษนอกเวลาเรียน ของนักศึกษามหาวิทยาลัยในจังหวัดนครปฐม เมื่อจำแนกตามปจจัยสวนบุคคล มีความแตกตาง กันตาม เพศ อายุ ชั้นป รายไดผูปกครอง ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน และสถานที่พัก อยางมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 ทั้งนี้เนื่องจากความแตกตางจากปจจัยสวนบุคคล ยอมจะสรางความแตกตางในเรื่องความพรอม ทัศนคติในการ ทำงานแตกตางกัน นอกจากนี้นักศึกษาที่ทำงานพิเศษนอกเวลาเรียนในจำนวนชั่วโมงการทำงานที่เพิ่มมากขึ้นพบวามีผลสัมฤทธิ์ ดานการเรียนลดลง สอดคลองกับการศึกษาของ นิธินันท เทียนดี และคณะ (2566) กมลวรรณ สุขเกษม และคณะ (2565) และ ภคมน โภคะธีรกุล และคณะ (2563) ซึ่งพบวาการทำงานพิเศษอาจจะสรางผลกระทบในเชิงลบ โดยทำ ใหนิสิตใสใจการเรียนนอยลง ขาดเรียนมากขึ้น สงงานลาชาและไมมีประสิทธิภาพ ความสามารถในการเรียนลดลง หรือผลการเรียนลดลง มีความกดดันเพิ่มมากขึ้น และการเขารวมกิจกรรมตางๆ ของมหาวิทยาลัยนอยลง ตลอดจนทำ ใหสุขภาพรางกายและจิตใจออนแอลงเนื่องจากมีการแบงเวลาในการใสใจตนเองและการพักผอนลดลง หากมีการแบง เวลาการเรียนและการทำงานออยางเหมาะสมนักศึกษาจะสามารถเรียนและการทำงานไดอยางมีประสิทธิภาพ 5. สรุปผลการวิจัย 1. จากผลการวิจัยพบวา ผลกระทบการทำงานพิเศษนอกเวลาเรียนมีความสัมพันธกับจำนวนชั่วโมงการ ทำงาน ซึ่งจากการศึกษาพบวาจำนวนชั่วโมงการทำงานพิเศษที่เพิ่มมากขึ้นสงผลกระทบตอผลสัมฤทธิ์ทางดานการ เรียนของนักศึกษาที่ลดลง 2. จากผลการวิจัยพบวา เมื่อทำการเปรียบเทียบผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนจากการทำงานพิเศษนอกเวลาเรียน ระหวางเพศชายและเพศหญิงพบวา ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนขึ้นอยูกับเพศของนักศึกษา 3. จากผลการวิจัยพบวา นักศึกษาที่ทำงานพิเศษนอกเวลาเรียนสวนใหญทำงานในภาคการศึกษาฤดูรอน ทำงาน 5-7 ชั่วโมงตอวัน และทุกรายมีสถานะกูยืมเงินกยศ. ขอเสนอแนะ จากผลการวิจัยพบวา กลุมตัวอยางมีผลกระทบดานการเรียนจากการทำงานพิเศษนอกเวลาเรียนในจำนวน ชั่วโมงทำงานที่มากขึ้นสงผลกระทบตอดานการเรียนมากขึ้นตามไปดวย ดังนั้นนักศึกษาจึงควรจัดสรรเวลาระหวางการ เรียนและการทำงานพิเศษนอกเวลาเรียนใหเหมาะสม ขอเสนอแนะในการทำวิจัยครั้งตอไป 1 ศึกษาเพิ่มเติมในมหาวิทยาลัยวิทยาเขตอื่นๆ หรือมหาวิทยาลัยอื่นในจังหวัดเดียวกัน หรืออาจตอยอด ศึกษาในจังหวัดอื่นๆ เพื่อศึกษาวิจัยในเชิงเปรียบเทียบดวย 2 ขยายผลการศึกษาตามประเภทของงานที่นักศึกษานิยมหรือเลือกตามความสนใจเพื่อเปนแนวทางในการ พัฒนาอาชีพตอไป กิตติกรรมประกาศ การศึกษาวิจัยในครั้งนี้สำเร็จลุลวงไดอยางสมบูรณดวยความกรุณาจากมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคล อีสาน วิทยาเขตสกลนคร ที่สนับสนุนและเอื้อเฟอในการเก็บรวบรวมขอมูลงานวิจัย

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 427 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 เอกสารอางอิง นิธินันท เทียนดี, รณฤทธิ์ ปลื้มถนอม, พลอยไพลิน ยอดคำ และพัชรี ปรีเปรมโมทย. (2566). พฤติกรรมและ ผลกระทบจากการทำงานพิเศษนอกเวลาเรียนของนิสิตมหาวิทยาลัยบูรพา วิทยาเขตจันทบุรี. วารสาร สังคมศาสตรปญญาพัฒน. 5(2), 161-176. กมลวรรณ สุขเกษม, สุดารัตน โตะสัน, ภาวิกา ขุนจันทร และพัลลภา ศรีวิโรจนกุล. (2565). การทำงาน Part Time สงผลตอการเรียนของนักศึกษามหาวิทยาลัยภูเก็ต. ในการประชุมวิชาการระดับชาติครั้งที่ 11 และ นานาชาติครั้ง ที่ 4 วิทยาการจัดการ 2022: “วิชาการกาวหนา เศรษฐกิจกาวไกล กาวไปกับชุมชน” (น. 85-101). ลำปาง: มหาวิทยาลัยราชภัฏลำปาง. บุษกร ถาวรประสิทธิ์. (2563). ผลกระทบทางการศึกษาของนิสิตปริญญาตรีที่ทำงานพิเศษระหวางเรียน: กรณีศึกษา นิสิตภาคปกติมหาวิทยาลัยทักษิณ วิทยาเขตสงขลา. วารสารวิชาการมหาวิทยาลัยราชภัฏภูเก็ต. 16(1), 83-101. ภคมน โภคะธีรกุล, วิศิษฐ ฤทธิบุญไชย, ดารินทร โพธิ์ตั้งธรรม และญาณวุฒิ ฝูงทองเจริญ. (2563). ผลกระทบจากการ ทำงานพิเศษนอกเวลาเรียน ของนักศึกษามหาวิทยาลัย ในจังหวัดนครปฐม. วารสารวิชาการการจัดการ ภาครัฐและเอกชน. 2(3), 115-124. กองพัฒนาระบบบริการจัดหางาน กรมจัดหางาน กระทรวงแรงงาน. (2561). คูมือสำหรับนักเรียน นักศึกษา เพื่อการ ทำงานในชวงปดภาคเรียน/ชวงวางจากการเรียน. คนเมื่อ 3 กุมภาพันธ 2567, จาก https://www.doe.go .th/prd/assets/upload/files/ems_th/292977102826c0c92dd8cf5b15a50395.pdf Krejcie, R. V., & Morgan, D. W. (1970). Determining sample size for research activities. Educational and Psychological Measurement, 30(3), 607–610.

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 428 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 คุณภาพชีวิตและความดันโลหิตของผูเลิกบุหรี่ภายหลังจากเขาโปรแกรม การออกกำลังกายทาษีดัดตน Quality of Life and Blood Pressure of Smoking Cessation after Participating in the Reusi Dat Ton Exercise Program โชติกา โพธิไพสนธ ปราณี ศรีราช นฤวัตร ภักดี ยลดา ศรีเศรษฐ และรัชฎาวรรณ อรรคนิมาตย* Chotika Photipaison, Pranee Sriraj, Naruwat Pakdee, Yollada Sriset and Ratchadawan Aukkanimart* สาขาแพทยแผนไทย คณะทรัพยากรธรรมชาติ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน วิทยาเขตสกลนคร Department of Thai Traditional Medicine, Faculty of Natural Resources, Rajamangala University of Technology Isan Sakon nakhon Campus *Corresponding author: [email protected] บทคัดยอ การวิจัยแบบกึ่งทดลองนี้มีวัตถุประสงคเพื่อศึกษาระดับความดันโลหิตและคุณภาพชีวิตของผูที่เลิกบุหรี่ ภายหลังจากการเขาโปรแกรมการออกกำลังกายษีดัดตน ไดรับการรับรองจริยธรรมในมนุษยเลขที่ HEC-04-66-001 จากมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน วิทยาเขตสกลนคร กลุมการศึกษาแบงออกเปน 2 กลุม คือ กลุมควบคุม 40 คน กลุมษีดัดตน 42 คน และประเมินระดับความดันโลหิตและคุณภาพชีวิตของผูที่เลิกบุหรี่ภายหลังจากการเขา โปรแกรมการออกกำลังกายษีดัดตน กลุมตัวอยางคือผูที่เลิกสูบบุหรี่ ในพื้นที่อำเภอกูแกว จังหวัดอุดรธานี คำนวณ กลุมตัวอยางโดยใชโปรแกรม G* power 3.1 (effect size = 0.8, α=0.05) โดยกลุมควบคุม (ดำเนินชีวิตประจำวัน ตามปกติ) และกลุมเขาโปรแกรมการออกกำลังกายษีดัดตน (ออกกำลังกาย 3 ครั้งตอสัปดาห เปนระยะเวลา 12 สัปดาห) ผลการศึกษาพบวาความดันโลหิตขณะหัวใจบีบตัว กลุมควบคุม เทากับ 120.16±4.34 mmHg กลุมษีดัด ตน เทากับ 114.07±4.32 mmHg ความดันโลหิตขณะหัวใจคลายตัว กลุมควบคุม เทากับ 70.90±4.95 กลุมษีดัด ตน เทากับ 65.69±5.84 mmHg ซึ่งความดันโลหิตในกลุมษีดัดตน ลดลงอยางมีนัยสำคัญทางสถิติเมื่อเปรียบเทียบ กับกลุมควบคุมหลังการศึกษา ในดานการเปลี่ยนแปลงคุณภาพชีวิตหลังการศึกษาพบวากลุมษีดัดตน ดานความพึง พอใจ ดานจิตใจและอารมณดีขึ้น อยางมีนัยสำคัญทางสถิติสรุปไดวาผูเลิกบุหรี่ภายหลังจากเขาโปรแกรมการออก กำลังกายษีดัดตน เปนประโยชนตอการลดระดับความดันโลหิต และมีสวนชวยเพิ่มคุณภาพชีวิตในผูเลิกบุหรี่ คำสำคัญ: ผูเลิกบุหรี่, ษีดัดตน , คุณภาพชีวิต, ความดันโลหิต, ออกกำลังกาย

The 3rd National Conference on Natural Resources and Health Science: NACON-NARAHS 2024 Faculty of Natural Resource | Rajamangala University of Technology Isan Sakonnakhon Campus 429 “นวัตกรรมงานวิจัยสรางสรรค สูการพัฒนาทรัพยากรอยางยั่งยืน” 14 กุมภาพันธ 2567 Abstract The objectives of this quasi-experimental research were to study blood pressure levels and the quality of life of people who quit smoking after participating in the Thai yoga (Reusi Dat Ton) exercise program. Human ethics certification number HEC-04-66-001 for the current study has been obtained by Rajamangala University of Technology's Isan Sakon Nakhon Campus. The quitting smokers of 82 were divided into 2 groups: control (n=40), Reusi Dat Ton (n = 42) and for examine blood pressure and Quality of life (QoL) of participants who quit smoking in Ku Kaeo District, Udon Thani Province. For control group was provided normal daily life and for Reusi Dat Ton was received Reusi Dat Ton exercise was given 3 times a week for 12 weeks. The Reusi Dat Ton group showed a reduction in systolic blood pressure, measuring 114.07±4.32 mmHg, compared to 120.16±4.34 mmHg in the control group. Reusi Dat Ton group had a lower diastolic blood pressure (65.69±5.84 mmHg) compared to a systolic blood pressure value of 70.90±4.95 mmHg for the control group. There was a substantial drop in blood pressure compared to the control group (p<0.05). It was discovered that the Thai yoga (Rishi Dutton) group could significantly increase their mental and emotional well-being when compared to the control group. In conclusion, quitting smoking after completing the Reusi Dat Ton Exercise program improves blood pressure and enhances mental and emotional well-being. Keywords: Smoking cessation; Thai Yoga; Quality of life; Blood pressure, Exercise 1. บทนำ สถิติการเสียชีวิตของผูสูบบุหรี่ทั่วโลก การสูบบุหรี่เปนสาเหตุหลักของการเสียชีวิตกอนเวลา ผูที่เสียชีวิตจาก การสูบบุหรี่อายุสั้นลง 12 ป และปวยหนักโดยเฉลี่ย 2.5 ปกอนเสียชีวิตการสูบบุหรี่ทำใหเกิดการสูญเสียทาง เศรษฐกิจหลายหมื่นลานบาทตอป จากการสำรวจของสำนักงานสถิติแหงชาติ 2557 พบวากลุมวัยทำงานมีอัตราการ สูบบุหรี่สูงสุด รอยละ 23.5 รองลงมา คือ กลุมผูสูงอายุ และกลุมเยาวชน รอยละ 16.6 และ 14.7 ตามลำดับ อัตรา การสูบบุหรี่ของผูชายมากกวาผูหญิง 18.4 เทา คิดเปนรอยละ 40.5 และ 2.2 ตามลำดับ รอยละ 50 ของผูเสียชีวิต เปนผูที่อาศัยอยูในประเทศที่พัฒนาแลว คาดการณวา ค.ศ. 2030 จะมีจำนวนผูเสียชีวิตจากการสูบบุหรี่เพิ่มขึ้น ปละ 10 ลานคน (Organization & WHO, 2004) ปญหาที่พบบอยในผูที่เลิกบุหรี่ เชน คลื่นไสอาเจียน ปวดศีรษะ กระวน กระวาย และหงุดหงิดทางอารมณยังสงผลกระทบตอการเลิกสูบบุหรี่ เชน มีอาการหดหูอารมณซึมเศรา ในระยะยาวมี แนวโนมที่จะเปนโรคทางเดินหายใจ โรคความดันโลหิต และโรคหลอดเลือดสมอง (Frank et al, 2017) ปญหาการสูบ บุหรี่ในพื้นที่อำเภอกูแกว จังหวัดอุดรธานี ในกลุมประชากรของอำเภอกูแกว พบวาประชากรสวนใหญเปนวัยรุน ตอนตน วัยทำงาน และกลุมผูสูงอายุจากการสำรวจในคลินิกอดบุหรี่ป 2564 พบผูสูบบุหรี่ จำนวน 341 คน และผูที่ เลิกสูบแลว จำนวน 143 คน (ขอมูลคลินิกอดบุหรี่รพ.กูแกว, 2564) โรงพยาบาลกูแกว ไดจัดกิจกรรมใหคำแนะนำสุข ศึกษา โดยเนนการใหคำปรึกษาแบบไมใชยา ใหความรูในการเลิกบุหรี่ รวมถึงประโยชนของการเลิกบุหรี่ และอันตราย