สานฝัน 60 ปี อาจารย์แหวว ผู้สานฝันคนไร้สัญชาติ

บทความวชิ าการ  451

เฉพาะคา่ เสยี หายเชงิ ทดแทนเทา่ น้ัน เชน่ กฎหมายเยอรมนี27 หรือการก�ำ หนด
ให้ค่าเสียหายตามกฎหมายต่างประเทศที่ผู้เสียหายจะได้รับต้องไม่เกินกว่า
ค่าเสียหายทีย่ อมรบั ไดต้ ามกฎหมายภายในของศาลเจา้ ของคดี (lex fori) เชน่
กฎหมายสวติ เซอรแ์ ลนด์28 ญ่ีปนุ่ 29 และไทย30 กฎหมายเหลา่ นส้ี มควรไดร้ บั การ
แก้ไขเพื่อเปิดช่องให้การยอมรับแก่การเรียกค่าเสียหายเชิงป้องกัน หรือไม่ก็
ถูกยกเลิกไปเพื่อให้ศาลหันไปปรับใช้บทบัญญัติท่ัวไปเก่ียวกับระเบียบว่าด้วย
ความสงบเรยี บรอ้ ยฯ แทน สำ�หรับกฎหมายขัดกนั ของสหภาพยโุ รปที่เกยี่ วขอ้ ง

27 Article 40 (3) Introductory Act to the Civil Code (EGBGB) “(3) Claims governed
by the law of another country cannot be raised insofar as they 1.go substantially
beyond what is necessary for an adequate compensation of the injured party,
2. obviously serve purposes other than an adequate compensation of the
injured party…”
28 Federal Act on Private International Law (IPRG) Article 135 para 2 “When
claims based on a defect…of a product are governed by a foreign law, no other
compensation may be awarded in Switzerland than that which would be awarded
for such a damage pursuant to Swiss law.”; Article 137 para 2 “If claims based on
a restraint of competition are governed by a foreign law, no compensation may be
awarded in Switzerland other than that which would be awarded for a restraint of
competition pursuant to Swiss law.”
29 Article 22 (2) Act on General Rules for Application of Laws of 1898 “In the
case where a tort shall be governed by a foreign law, even if facts to which the
foreign law should be applied constitute a tort both under the foreign law and
Japanese law, the victim may make a claim only for damages or any other remedies
that may be permitted under Japanese law.”
30 มาตรา 15 (3) พระราชบัญญัติว่าดว้ ยการขัดกันแหง่ กฎหมาย พ.ศ. 2481 “กรณจี ะเปน็
อย่างไรก็ตาม ฝ่ายทตี่ อ้ งเสยี หายจะเรียกร้องคา่ สนิ ไหมทดแทน หรือทางแกอ้ ย่างใดไม่ได้นอกจาก
ดาวทนกี่โ์ หฎลหดมจาายกไรทะยบยบอมTใUหD้เรCียกโดรยอ้ งนไดาย้”อรา่ ม ดวงจนั ทร์

452  60 ปี รศ.ดร.พนั ธท์ุ พิ ย์ กาญจนะจิตรา สายสุนทร

คือ Rome II Regulation แมไ้ มม่ บี ทบัญญัตเิ กยี่ วกบั ระเบยี บวา่ ด้วยความสงบ
เรยี บรอ้ ยฯ เปน็ พเิ ศษในเรอื่ งการชดใชค้ า่ เสยี หาย แตไ่ ดก้ ลา่ วเอาไวใ้ นอารมั ภบท
ย่อหนา้ ท่ี 32 ประโยคที่ 231 ในลกั ษณะไม่บังคับวา่ เฉพาะคา่ เสียหายเชิงลงโทษ
‘ส่วนที่มากเกินไป’ อาจถูกปฏิเสธโดยศาลได้ว่าขัดต่อระเบียบว่าด้วยความ
สงบเรียบร้อยฯ ตามกฎหมายภายในของศาล ถ้อยคำ�ว่า ‘ส่วนที่มากเกินไป’
จึงควรหมายความเฉพาะส่วนที่เป็นการลงโทษโดยแท้เท่าน้ันและไม่รวมถึง
ส่วนทเ่ี ป็นการป้องกัน

4. การแยกค่าเสียหายเชิงป้องกันออกจากค่าเสียหายเชงิ
ลงโทษในกระบวนการบงั คบั ตามค�ำ พพิ ากษาของศาลตา่ ง
ประเทศ

สืบเนื่องจากการท่ีรัฐมีหน้าท่ีคุ้มครองสิทธิของบุคคลท่ีจะได้รับการ
พิจารณาคดีอย่างเปน็ ธรรม เพือ่ ให้สิทธนิ ีม้ ีผลบงั คับใชจ้ ริง รฐั จงึ มีหนา้ ท่ใี ห้การ
รบั รองผลผกู พนั ของค�ำ พพิ ากษาดว้ ย กลา่ วอกี นยั หนงึ่ คอื บคุ คลมสี ทิ ธเิ รยี กรอ้ ง
ตอ่ รฐั (ในท่ีน้ีคอื ศาล) ในทางกระบวนพจิ ารณาใหม้ ีการบังคับตามค�ำ พพิ ากษา
ของศาล ไมว่ า่ จะมาจากศาลใดกต็ าม ในสว่ นทเี่ กยี่ วกบั ค�ำ พพิ ากษาของศาลตา่ ง
ประเทศ ศาล ECtHR เคยตัดสินคดีในคดี McDonald v France32 ว่าการ

31 Recital para 32 sentence 2 Rome II Regulation “…the application of a
provision of the law designated by this Regulation which would have the effect of
causing non-compensatory exemplary or punitive damages of an excessive nature
to be awarded may, depending on the circumstances of the case and the legal
order of the Member State of the court seised, be regarded as being contrary to
ดาวt นh์โeหลpดuจ3b2า lกiMcระcpบDoบolicnTyaUl(doDrCvdrโFeดraยpnuนcbาelยicAอ)pรoา่pมf ntดhoวeง1จf8oนั6rท4u8รm์/0.”4 (เน้นโดยผเู้ ขยี น)
(ECtHR, 29 April 2008).

บทความวิชาการ  453

แทรกแซงการบังคับตามผลของคำ�พิพากษาของศาลโดยอ้างระเบียบว่าด้วย
ความสงบเรียบร้อยฯ ต้องสอดคล้องกับหลักความได้สัดส่วนด้วย33 ถึงกระนั้น
ก็ตาม ข้อถกเถียงยังคงมีอยู่เก่ียวกับขอบเขตของระเบียบว่าด้วยความสงบ
เรยี บรอ้ ยฯ ทศี่ าลปลายทางสามารถปรบั ใชใ้ นแตล่ ะคดี และเกยี่ วกบั ประเดน็ วา่
ศาลปลายทางตอ้ งผกู พนั ตามค�ำ วนิ จิ ฉยั ของศาลตน้ ทางในตา่ งประเทศเกย่ี วกบั
ปัญหาข้อเท็จจริง และข้อกฎหมายหรือไม่ ปฏิสัมพันธ์ระหว่างหลักการห้าม
พจิ ารณาใหม่ (the prohibition of révision au fond) โดยศาลปลายทาง
กับหน้าท่ีการตรวจสอบคำ�พิพากษาจากศาลต้นทางว่ามีความบกพร่องอย่าง
ร้ายแรงหรือไม่ เป็นกิจกรรมการชั่งนํ้าหนักระหว่างระเบียบว่าด้วยความสงบ
เรียบร้อยฯ ต่าง ๆ ที่ขัดแย้งกัน ระหว่างข้อพิจารณาเรื่องการรักษาผลของ
ค�ำ ชข้ี าดทถ่ี งึ ทส่ี ดุ แลว้ กบั การรกั ษาใหก้ ารบงั คบั ตามค�ำ ชข้ี าดไมข่ ดั ตอ่ กฎหมาย34

การร้องขอให้ศาลปลายทางปฏิเสธการบังคับตามคำ�พิพากษาของศาล
ตน้ ทางในตา่ งประเทศดว้ ยเหตผุ ลวา่ ขดั ตอ่ ระเบยี บวา่ ดว้ ยความสงบเรยี บรอ้ ยฯ
นั้น ไม่เหมือนกับการอุทธรณ์คำ�พิพากษา เพราะการอุทธรณ์หมายถึง
กระบวนการทผี่ รู้ อ้ งขอใหศ้ าลในล�ำ ดบั ทสี่ งู ขนึ้ ไปพจิ ารณาค�ำ ตดั สนิ ของศาลลา่ ง
อกี คร้ังทง้ั ในปัญหาข้อกฎหมายและปัญหาข้อเทจ็ จริง การอุทธรณจ์ งึ เก่ียวข้อง
กบั สทิ ธขิ องคคู่ วามทจ่ี ะไดร้ บั การพจิ ารณาคดเี หนอื ขอ้ พพิ าทเดยี วกนั อกี ครง้ั หนง่ึ
ศาลในล�ำ ดบั ทส่ี ูงข้นึ ไปอาจปฏเิ สธการอทุ ธรณแ์ ละยนื ยันตามคำ�พิพากษาฉบบั

33 Patrick Kinsch, ‘Enforcement as a Fundamental Right’, (2012) 32 Nederlands
Internationaal Privaatrecht 540, 540-544.
34 “the balancing exercise between the competing public policy and
considerations of finality and illegality” ใน Claudia Alfons, Recognition and Enforce-
ดาวmIนnโ์ veหenลstดtmจoาfeกnAรtnะsnบvuบ.lJlTeuUdgDoFiCmoโrpดeoยigrntน[า1Aย9rอb9รi9t่าr]มa3lดAAวlwงlจaEันr.dRทs.ร8์ (6P4et(eQr.BL.a);n[g1929091]03) 39 ซึ่งอ้าง Westacre
W.L.R. 811 (C.A.).

454  60 ปี รศ.ดร.พันธ์ุทิพย์ กาญจนะจติ รา สายสนุ ทร

เดิม หรือเห็นด้วยกับการอุทธรณ์และแทนที่คำ�พิพากษาเดิมท้ังหมดหรือ
บางส่วนด้วยคำ�พิพากษาในช้ันอุทธรณ์35 ส่วนในขั้นตอนของการบังคับตาม
คำ�พิพากษาของศาลต่างประเทศ (รวมถึงคำ�ชี้ขาดของอนุญาโตตุลาการ) ศาล
ไม่มีอำ�นาจเปิดกระบวนพิจารณาและพิพากษาข้อพิพาทซึ่งเป็นพื้นฐานของ
คำ�พิพากษาต่างประเทศอีกครั้งหน่ึง ศาลปลายทางไม่มีอำ�นาจตรวจสอบว่า
ศาลตน้ ทางตดั สนิ ปญั หาขอ้ เทจ็ จรงิ หรอื ปญั หาขอ้ กฎหมายถกู ตอ้ งหรอื ไม่ ศาล
มีอำ�นาจพิจารณาเพียงว่าหากบังคับตามคำ�พิพากษาไปแล้ว ‘ผล’ ของคำ�
พพิ ากษา (operative part) จะขดั ตอ่ ระเบยี บวา่ ดว้ ยความสงบเรยี บรอ้ ยฯ ตาม
กฎหมายของศาลปลายทางหรือไม่เทา่ นน้ั 36

ผเู้ ขยี นมคี วามเหน็ วา่ การปฏเิ สธค�ำ พพิ ากษาของศาลตา่ งประเทศทส่ี งั่ ให้
ชำ�ระค่าเสียหายเชิงลงโทษทั้งฉบับโดยไม่แยกส่วนท่ีเป็นการทดแทนความเสีย
หายแท้จริงและสว่ นทเี่ ปน็ การป้องกันออกมา37 หรอื การปฏิเสธเฉพาะส่วนของ
คา่ เสยี หายเชิงลงโทษทั้งหมด โดยทีไ่ ม่แยกสว่ นท่เี ป็นการปอ้ งกันออกจากส่วน

35 Jean-Louis Delvolve, Jean Rouche and Gerald H. Pointon, French Arbitration
Law and Practice: A Dynamic Civil Law Approach to International Arbitration (2nd
edn, Kluwer Law International 2009) 207.
36 Delvolve, Rouche and Pointon (n 35) 254-256; Peter Hay, ‘On Comity,
Reciprocity and Public Policy in U.S. and German Judgments Recognition Practice’
in J?rgen Basedow, Isaak Meier, Anton K. Schnyder, Talia Einhorn and Daniel
GirsBerger (eds), Private Law in the International Arena: from National Conflict Rules
towards Harmonization and Unification. Liber Amicorum Kurt Siehr (T.M.C. Asser
2000) 243-244.
37 แนวทางของการปฏิเสธท้ังหมดนี้ปรากฏในคำ�พิพากษาของศาลสูงสุดฝร่ังเศสในคดี
Fountaine Pajot [Cass, Civil Chamber 1, 1 December 2010, no 09-13303] โปรดดู
Benjamin Janke and Francois-Xavier Licari, ‘Enforcing Punitive Damage Awards in
ดาวFนr์โaหnลcดeจaาfกtรeะrบFบouTnUtaDiCneโดPยajoนtา’ย, อ(2ร0า่ 1ม2ด) ว6ง0จAันmทรe์ rican Journal of Comparative Law 775.

บทความวชิ าการ  455

ที่เป็นการลงโทษโดยแท้น้ันไม่สอดคล้องกับหลักความได้สัดส่วน เพราะว่า
เฉพาะส่วนที่เป็นการลงโทษโดยแท้เท่านั้นที่อาจขัดต่อระเบียบว่าด้วยความ
สงบเรียบร้อยฯ ตามกฎหมายของศาลปลายทาง เม่ือพิจารณาหลักการห้าม
พิจารณาใหม่ประกอบกับหลักความได้สัดส่วนในการบังคับตามผลของ
คำ�พิพากษาของศาลต่างประเทศประกอบกัน ศาลปลายทางต้องผูกพันในผล
ของการวินิจฉัยในปัญหาข้อกฎหมายและข้อเท็จจริงเก่ียวกับความรับผิดของ
ผูก้ ระทำ�ละเมิด แตศ่ าลไม่ควรผูกพนั ในจ�ำ นวนคา่ เสียหายอยา่ งตายตัว เพอ่ื ให้
ศาลสามารถแยกสว่ นทเ่ี ปน็ การทดแทนความเสยี หายและสว่ นทเี่ ปน็ การปอ้ งกนั
ออกจากส่วนท่ีเป็นการลงโทษโดยแท้38 ข้อเสนอนี้แตกต่างจาก Article 1139
ของ the Hague Convention on Choice of Court Agreements 2005
ซ่ึงกำ�หนดให้ศาลปลายทางของประเทศภาคีบังคับตามเฉพาะส่วนท่ีเป็นการ
ทดแทนความเสยี หายเท่านน้ั

หลกั การหา้ มพจิ ารณาใหมท่ �ำ ใหศ้ าลปลายทางในขนั้ ตอนการบงั คบั ตาม
ค�ำ พพิ ากษาศาลตา่ งประเทศประสบความยากล�ำ บากในการยอมรบั คา่ เสยี หาย
เชิงป้องกันมากกว่ากรณีที่ศาลเจ้าของคดีกำ�ลังพิจารณาข้อพิพาทที่มีองค์

38 สำ�หรับความเห็นตรงกันข้ามที่มองว่าการบังคับตามคำ�พิพากษาและคำ�ชี้ขาด
อนญุ าโตตลุ าการเพยี งบางสว่ นอาจขดั แยง้ ตอ่ การหา้ มพจิ ารณาใหมอ่ กี ครง้ั หนง่ึ โปรดดู Lüke (n 7)
303-304 at footnote 240.
39 “(1) Recognition or enforcement of a judgment may be refused if, and to
the extent that, the judgment awards damages, including exemplary or punitive
damages, that do not compensate a party for actual loss or harm suffered.
(2) The court addressed shall take into account whether and to what
extent the damages awarded by the court of origin serve to cover costs and ex-
ดาวpนeโ์ หnลseดsจาreกlรaะtบinบg TtoUDthCeโpดยroนceายeอdรinา่ gมs.ด”วงจนั ทร์

456  60 ปี รศ.ดร.พนั ธทุ์ พิ ย์ กาญจนะจิตรา สายสุนทร

ประกอบตา่ งประเทศเสยี เอง ในขนั้ ตอนการแยกสว่ น สง่ิ ทศี่ าลพงึ กระทำ�คอื การ
ค้นหาข้อมูลเกี่ยวกับประโยชน์ท่ีจำ�เลยได้มาจากการกระทำ�ละเมิดจากข้อเท็จ
จริงที่เป็นที่ยุติแล้วในคำ�พิพากษาของศาลต่างประเทศเท่านั้น หากศาลปลาย
ทางไมพ่ บขอ้ มลู เชน่ วา่ นแี้ ละเลอื กตดั สนิ เอาเองในการแยกคา่ เสยี หายเชงิ ลงโทษ
ว่าส่วนใดที่เป็นประโยชน์ท่ีจำ�เลยได้มาจากการกระทำ�ละเมิดและส่วนใดที่
เปน็ การลงโทษโดยแท้ เทา่ กบั วา่ ศาลปลายทางก�ำ ลงั พจิ ารณาและตดั สนิ ขอ้ เทจ็
จริงแห่งคดีเสียใหม่ซ่ึงเสี่ยงต่อการขัดหลักการห้ามพิจารณาใหม่อีกคร้ัง40 หาก
ศาลไม่สามารถพบข้อมูลเช่นว่าน้ี ศาลคงจำ�เป็นต้องปฏิเสธการบังคับตามคำ�
พพิ ากษาเฉพาะสว่ นทเ่ี ปน็ คา่ เสยี หายเชงิ ลงโทษทง้ั หมด และเลอื กบงั คบั เฉพาะ
สว่ นทเี่ ปน็ คา่ เสยี หายเชงิ ทดแทนเทา่ นน้ั 41 มขี อ้ สงั เกตส�ำ หรบั โจทกผ์ เู้ สยี หายวา่
ในการฟ้องคดี ณ ศาลตน้ ทางในต่างประเทศ โจทก์ควรแสดงข้อเทจ็ จรงิ ให้ศาล
เห็นเกี่ยวกับประโยชน์ที่จำ�เลยได้มาจากการกระทำ�ละเมิดเพื่อนำ�ไปสู่การต้ัง
ประเด็นข้อพิพาทและการตัดสินโดยศาลต่อไป

40 มีข้อเสนอว่าโจทก์ซึ่งเป็นผู้ร้องขอให้มีการบังคับตามคำ�พิพากษาของศาลต่างประเทศ
ควรมีภาระในการพิสูจน์เหตุผลท่ีอยู่เบ้ืองหลังการกำ�หนดจำ�นวนค่าเสียหายโดยศาลต้นทางใน
ต่างประเทศ โปรดดู Christian Lenz, Amerikanische Punitive Damages vor dem
Schweizer Richter (Schulthess 1992) 189 et seq.
41 ข้อเสนอนีส้ อดคลอ้ งกับค�ำ พิพากษาของศาลสงู สดุ เยอรมนใี นคดี BGH 4 June 1992,
BGHZ 118, 312 โปรดดู Andre R.Fiebig, ‘The Recognition and Enforcement of Punitive
Damage Awards in Germany: Recent Developments’, (1992) 22 Georgia Journal of
International and Comparative Law 635, 647-656; Joachim Zekoll, ‘The Enforceability
ดาวoFนefโ์ หdAลemrดaจelาrCกicoรauะnrบtบMofToJUnueDstyCiceJโดu’,ยd(g1นm9า9ยe2อn)รt3่าs0มACดboวrlงouจamันdทb: iรaA์ JoLaunrndaml oafrkTrDanescnisaitoionnablyLathwe64G1e,rm65a7n.

บทความวชิ าการ  457

5.บทสรุป

เพอ่ื ประโยชนใ์ นการบรรลวุ ตั ถปุ ระสงคเ์ รอ่ื งการปอ้ งกนั การกระท�ำ ละเมดิ
ในขน้ั ตอนของการใชก้ ฎหมายตา่ งประเทศ และการบงั คบั ตามค�ำ พพิ ากษาของ
ศาลต่างประเทศ เราสามารถแยกเพื่อรับรองค่าเสียหายส่วนที่เกินกว่าความ
เสียหายจริง ออกจากส่วนที่มีไว้เพ่ือการลงโทษโดยเฉพาะได้ กล่าวคือกำ�ไรที่
ได้มาจากการกระทำ�ละเมิดต้องถูกริบเอาไปให้แก่ผู้เสียหาย และหากให้
สทิ ธมิ นุษยชนเปน็ ส่วนหน่ึงของระเบยี บวา่ ดว้ ยความสงบเรียบร้อยฯ ตามกลไก
ของกฎหมายระหว่างประเทศแผนกคดีบุคคลแล้ว การปฏิเสธค่าเสียหายเชิง
ลงโทษทั้งหมด โดยไม่แยกส่วนท่ีมีไว้เพ่ือการป้องกัน ออกจากส่วนที่มีไว้เพ่ือ
การลงโทษนั้น ไม่เหมาะสมและไม่สอดคล้องกับหน้าท่ีของรัฐในการคุ้มครอง
สิทธิมนุษยชน ไม่ว่าจะเป็นในข้ันตอนของการใช้กฎหมายต่างประเทศ หรือ
การบังคับตามคำ�พิพากษาของศาลต่างประเทศก็ตาม

ดาวน์โหลดจากระบบ TUDC โดย นายอรา่ ม ดวงจนั ทร์

458  60 ปี รศ.ดร.พนั ธท์ุ พิ ย์ กาญจนะจิตรา สายสุนทร

การใหก้ ำ�เนดิ บุตรโดยไม่เปดิ เผยตวั ตน :
ทางเลอื กของหญงิ ต้ังครรภท์ ีไ่ ม่พร้อมจะมีบุตร

(Accouchement sous X)*



เอมผกา เตชะอภัยคุณ**

   “สืบเน่ืองจากผู้เขียนได้มีโอกาสทำ�งานและพูดคุย
แลกเปล่ียนกับอาจารย์แหววในประเด็นท่ีเก่ียวกับการคุ้มครอง
สิทธิมนุษยชนและสิทธิเด็กบ่อยครั้ง อาจารย์แหววได้เปิด
มุมมองผเู้ ขียนในหลาย ๆ ด้าน อีกทั้งยงั คอยใหก้ ำ�ลังใจและให้
โอกาสผู้เขียนในการทำ�งานในหลาย ๆ เรื่องท้ัง ดังนั้น ในการ
เขียนบทความเพ่ือเป็นที่ระลึกแด่อาจารย์แหววในวาระท่ีท่าน
เกษียณอายุราชการคร้ังน้ี ผู้เขียนเลือกท่ีจะเล่ากฎหมายของ
ประเทศฝร่งั เศสท่ีมีลักษณะโดดเด่น เปน็ ตน้ แบบให้แก่ประเทศ
อื่นและประเด็นความขัดแย้งระหว่างสิทธิของเด็กและสิทธิ
สตรีท่ีน่าสนใจ กล่าวคือ กฎหมายว่าด้วยการให้สิทธิแก่หญิง
ในการคลอดบุตรโดยไม่เปิดเผยตัวตน ทั้งน้ี ผู้เขียนจงใจเลือก
ท่ีจะเขียนเล่ากฎหมายของประเทศฝร่ังเศสเพราะเป็นประเทศ
ทท่ี า่ นอาจารยแ์ หววเรยี นจบปริญญาเอกน่นั เอง.”

* บทความนี้เป็นสว่ นหนึ่งของการเข้าร่วมอบรมในหลกั สตู ร Children at the Heart of
ดาวH น์โuหmลaด*nจ*า RกอigราhะจtบาsบรณยT์ปUมรหDะาจCว�ำ ทิโคดยณยาะลนนัยาติ เยจิศอนารสีวา่ าตมรป์ดรมวะหงเาจทวันศทิ ทสยรวา์สิ ลเยัซธอรรรแ์ มลศนาดส์ ตร์

บทความวชิ าการ  459

ประเทศฝรงั่ เศสมกี ฎหมายทใ่ี หค้ วามคมุ้ ครองแกห่ ญงิ ตงั้ ครรภท์ ไ่ี มพ่ รอ้ ม
จะมีบุตรด้วยการอนุญาตให้หญิงเรานั้นให้กำ�เนิดบุตรโดยไม่ต้องเปิดเผยตัวตน
ว่าเป็นใครและนำ�เด็กที่เกิดเข้าสู่กระบวนการรับบุตรบุญธรรมโดยทันที ซ่ึง
กลไกทางกฎหมายนี้มีขึ้นเพ่ือวัตถุประสงค์สำ�คัญในการป้องกันปัญหาการ
ต้ังครรภ์และให้กำ�เนิดบุตรในสภาพท่ีไม่เหมาะสมอันอาจก่อให้เกิดอันตราย
ทางสุขภาพของหญิงและเด็กท่ีเกิดมา ท้ังยังป้องกันปัญหาการฆ่าทารกและ
การทอดทิ้งเด็กอีกด้วย การให้สิทธิแก่หญิงท่ีจะไม่เปิดเผยตัวตนว่าตนเป็นแม่
หรือผู้ให้กำ�เนิดเด็กน้ีเป็นแนวคิดท่ีมีมาต้ังแต่ในอดีต โดยมีการพัฒนามาจาก
ยุคโบราณภายหลังจากการปฏิวัติฝร่ังเศสซึ่งในยุคน้ันเลือกวิธีการนำ�เด็กไปท้ิง
ไวท้ โ่ี บสถแ์ ละสถานพยาบาล ตอ่ มามกี ารยอมรบั ใหห้ ญงิ ทไ่ี มพ่ รอ้ มน�ำ เดก็ มาให้
แก่โบสถ์โดยไม่ต้องเปิดเผยตัวตน การยอมรับเด็กมาดูแลนี้เกิดขึ้นจากแนวคิด
ของการช่วยเหลือสงเคราะห์เด็ก โดยที่กลไกถูกมองว่าน้ีนอกจากจะเป็นการ
ช่วยเหลือหญิงที่ไม่พร้อมแล้วยังเป็นการช่วยเหลือเด็กให้ได้รับความปลอดภัย
ทางดา้ นสขุ ภาพอนามยั และการใชช้ วี ิต1

ประมวลกฎหมายแพ่งฝรั่งเศสวางหลักเกณฑ์เร่ืองการให้กำ�เนิดโดยไม่
เปดิ เผยตวั ตนไวใ้ น มาตรา 326 ไวว้ า่ ในการใหก้ �ำ เนดิ บตุ ร มารดาอาจรอ้ งขอให้
เก็บความลับเกี่ยวกบั การเขา้ รักษาและประวตั ิของตนได2้ อยา่ งไรกด็ ี เน่ืองจาก
การใชส้ ิทธขิ องหญิงทจ่ี ะใหก้ �ำ เนิดโดยไมเ่ ปิดเผยตัวตนนน้ั อาจสง่ ผลกระทบต่อ

1 F. Hartman, « A : Droit de la femme à accoucher dans le secret », Le droit
des personnes et de la famille à l'épreuve des droits fondamentaux présenté par
l'IEJ de Paris 1, https://iej.univ-paris1.fr/openaccess/libertes-famille/lecon3/sect2/
ii/a-droit-a-accoucher-anonymement/ [consulté le 28/03/2019].
ดาวe นr์โหqลuดeจ2lา eกAรsrะetiบccrบleetT3dU2eD6CsCooโnดdยaedนcmาivยiislอsร:io่า«nมLeoดtrวsงdจdeนัesทolร’na์ cidcoeunctihtéemsoeitntp,rléasemrvèére. peut demand-

460  60 ปี รศ.ดร.พนั ธุ์ทพิ ย์ กาญจนะจติ รา สายสุนทร

สทิ ธขิ องบตุ รทเี่ กดิ รวมไปถงึ บคุ คลอน่ื ทอ่ี าจเกยี่ วขอ้ งกบั เดก็ เชน่ ชายทเ่ี ปน็ บดิ า
ของเด็ก หรือญาตคิ นอ่ืน ๆ ของเด็ก ด้วยเหตุน้ี กฎหมายของประเทศฝร่ังเศส
ได้กำ�หนดหลักเกณฑ์เง่ือนไขในการใช้สิทธิของหญิงไว้ แต่แม้จะมีกฎหมาย
ก�ำ หนดหลกั เกณฑเ์ งอ่ื นไขการใชส้ ทิ ธขิ องหญงิ ไวอ้ ยา่ งชดั เจนเพอ่ื เปน็ การรบั รอง
สิทธิของบุคคลที่เก่ียวข้อง (1) กลไกการให้กำ�เนิดบุตรโดยไม่เปิดเผยตัวตนนี้
ยังคงเป็นประเด็นที่ได้รับการวิพากษ์วิจารณ์มีทั้งผู้ท่ีสนับสนุนและไม่สนับสนุน
การใช้กลไกนี้เพื่อแก้ไขปัญหาการต้ังครรภ์ท่ีไม่พร้อมทำ�ให้เกิดประเด็นโต้แย้ง
เกีย่ วกับสิทธิในการรบั ร้ขู อ้ มลู ท่มี าของเด็กในช้ันศาล (2)

I. สิทธขิ องมารดาทจี่ ะปกปิดตวั ตน : หลักเกณฑ์เงอ่ื นไข
ทส่ี ำ�คัญของการใหก้ ำ�เนดิ บตุ รโดยไมเ่ ปิดเผยตัวตน

ภายใต้กฎหมายฝร่ังเศสหญิงมีครรภ์สามารถเข้าฝากครรภ์ในสถาน
พยาบาลของรัฐและเอกชนได้ทุกแห่งโดยไม่ต้องเปิดเผยตัวตนหรือแสดง
บัตรประจำ�ตัว นอกจากนี้หญงิ ต้ังครรภ์สามารจะร้องขอใช้บรกิ ารทปี่ รึกษาทาง
ด้านจิตวิทยาและด้านการงานสวัสดิการสงเคราะห์สำ�หรับเด็กจากหน่วยงาน
ของรัฐ หญิงต้ังครรภ์ที่เลือกจะเข้าสู่ระบบการให้กำ�เนิดบุตรโดยไม่เปิดเผย
ตัวตนจะไดร้ บั ข้อมูลจำ�เปน็ จากเจ้าหน้าทขี่ องสถานพยาบาล ดงั ต่อไปนี้

- ผลของการสละเดก็
- ทางเลอื กทจ่ี ะทง้ิ ขอ้ มลู สว่ นบคุ คล หรอื ขอ้ มลู บางอยา่ งทไ่ี มใ่ ชข่ อ้ มลู

ส่วนบุคคลโดยตรงแต่เป็นข้อมูลที่จำ�เป็น เช่น สุขภาพของบิดา
ที่มาของเด็กหรือสถานการณ์บางอย่างที่เก่ียวกับการเกิดของเด็ก
ท้ังน้ีเอกสารนี้จะถูกเก็บไว้ที่ประธานของส่วนบริการประจำ�
ดาวน์โหลดจากระDบบepTaUrDtCemโดยenนtาย(อlรeา่ มpดréวงsจidนั eทรn์ t des services du département)

บทความวิชาการ  461

- การชว่ ยเหลอื ทางการเงินเพื่อสนับสนนุ การเลย้ี งดูบุตร
- ระบบของการดแู ลเดก็ ในฐานะเดก็ ทอี่ ยภู่ ายใตก้ ารสงเคราะหข์ องรฐั
(tutelles des pupilles de l’État)
- ระยะเวลาและเงื่อนไขอ่ืนที่บิดามารดาของเด็กสามารถนำ�เด็กกลับ
ไปเล้ยี งดไู ด3้
เมอ่ื หญงิ ตง้ั ครรภไ์ ดก้ �ำ เนดิ บตุ รแลว้ ตอ้ งการจะน�ำ เดก็ เขา้ สกู่ ระบวนการน้ี
บิดามารดาต้องมีการทำ�คำ�แถลงการณ์เพ่ือให้ความยินยอมในการยกเด็กให้
เป็นบุตรบุญธรรมแก่หน่วยงานของรัฐประจำ� Departement เมื่อมีการทำ�
คำ�แถลงการณ์แล้วจะถือว่าเด็กท่ีเกิดไม่มีความสัมพันธ์กับบิดามารดาอีกต่อไป
และถอื วา่ เดก็ ทเ่ี กดิ เปน็ เดก็ อยภู่ ายใตก้ ารสงเคราะหด์ แู ลของรฐั เปน็ การชว่ั คราว
และให้ le préfet ในฐานะผปู้ กครอง และ คณะกรรมการครัวครอบของเดก็ ที่
อยภู่ ายใตก้ ารสงเคราะหข์ องรฐั เปน็ ผดู้ แู ละเดก็ โดยเดก็ จะถกู น�ำ สง่ ไปเลย้ี งดใู น
บ้านพักเด็กอ่อน (une pouponnière) หรือครอบครัวท่ีรับเลี้ยงดูเด็ก (une
famille d’accueil) เปน็ การชวั่ คราว4
อยา่ งไรกด็ ี กฎหมายฝรง่ั เศสถอื วา่ การสละนยี้ งั เปน็ กระบวนการชวั่ คราว
กล่าวคือ หญิงท่ีเป็นมารดาเด็กมีสิทธิเปลี่ยนใจกลับมารับเด็กคืนเพื่อนำ�ไป
เลี้ยงดูและขอสถานะเป็นมารดาของเด็กได้ภายใน 2 เดือนนับแต่เด็กเกิด ใน
ช่วงระยเวลา 2 เดือนน้ีจะไม่สามารถยกเด็กให้เป็นบุตรบุญธรรมของใครได้
หากระยะเวลา2 เดือนส้ินสุดลงและหญิงท่ีให้กำ�เนิดเด็กไม่เปล่ียนใจ เด็กจะ
เข้าสู่กระบวนการให้มีการรับบุตรบุญธรรมทันท5ี แต่หากหญิงเปล่ียนใจมารับ

3 Direction de l'information légale et administrative (Premier ministre),
Accouchement sous X, https://www.service-public.fr/particuliers/vosdroits/F3136
ดาว นโ์ หลดจ45า กAAรrrะttiiบccบlleeTL3U25D214Cd-6uโดCCยooนddาeeยdอceรiv่าillม'acดtวioงจnนั sทoรc์ iale et des familles

462  60 ปี รศ.ดร.พันธุ์ทิพย์ กาญจนะจิตรา สายสนุ ทร

เดก็ คนื รฐั จะเขา้ มาชว่ ยเหลอื สนบั สนนุ การดแู ลเดก็ ในชว่ ง 3 ปแี รกเพอื่ เปน็ การ
รับรองว่าเด็กได้รับการสร้างสัมพันธภาพท่ีดี มีพัฒนาการท้ังทางด้านร่างกาย
และด้านจติ ใจทมี่ ัน่ คง อน่งึ กฎหมายได้ใหส้ ิทธบิ ดิ าของเดก็ ก็สามารถมารบั เดก็
เป็นบตุ รไดภ้ ายใน 2 เดอื นนบั จากทเี่ ดก็ เกดิ ชายสามารถยน่ื เรอ่ื งเพอื่ ขอรบั รอง
บุตรของตนได้ในที่ว่าการอำ�เภอทุกแห่ง (la mairie) โดยการย่ืนเอกสารบัตร
ประจำ�ตวั ประชาชนและเอกสารแสดงทพี่ ักอาศัย6

II. สิทธิของเด็กในการรับรู้ข้อมูลเก่ียวกับที่มาของตน :
คำ�วินจิ ฉัยของศาล

การทก่ี ฎหมายทอี่ นญุ าตใหม้ ารดาเดก็ ไมต่ อ้ งเปดิ เผยตวั ตนนมี้ ผี ลกระทบ
ต่อสิทธิของเด็กของเด็กที่จะได้รับรู้ต้นกำ�เนิดของตนซึ่งถือเป็นหนึ่งประเด็น
สำ�คัญเก่ียวกับสิทธิเด็กท่ีได้รับการคุ้มครองตามอนุสัญญาว่าด้วยสิทธิเด็ก
มาตรา 6 และมาตรา 7 ซงึ่ ดเู หมอื นวา่ กฎหมายนก้ี อ่ ใหส้ รา้ งความขดั กนั ระหวา่ ง
สิทธิของหญิงและสิทธิของเด็ก อย่างไรก็ดี ปัญหานี้ได้เคยเป็นคดีที่ได้รับการ
วินิจฉัยในศาลสิทธิมนุษยชนยุโรปและศาลภายในของประเทศมาแล้ว โดยมี
รายละเอยี ดและมมุ มองท่ีนา่ สนใจ ดงั นี้

ในคดี Françoise Pascale Odièvre7 ผ้รู ้องเกิดจากแม่ท่ไี ม่เปดิ เปดิ ตวั
ในปี ค.ศ. 1965 ถกู รบั เปน็ บตุ รบญุ ธรรมตอนอายุ 4 ขวบโดยครอบครวั Odièvre
เมอ่ื ผรู้ อ้ งบรรลุนติ ิภาวะ เธอได้พยายามสบื หาข้อมลู เก่ียวกับต้นกำ�เนิดของเธอ
ภายหลงั จากไดร้ บั เอกสารขอ้ มลู เธอไดร้ บั ทราบขอ้ มลู บางอยา่ งทไี่ มไ่ ดเ้ ปน็ ขอ้ มลู
สว่ นบคุ คล เชน่ บิดามารดาของเธอใชช้ ีวิตอยูร่ ่วมกัน 7 ปี ก่อนทีจ่ ะให้กำ�เนดิ

6 Article L224-6 Code de l'action sociale et des familles
ดาว น์โหลดจ7า กAรrะrêบtบOTdUièDvCreโดcย. Fนrาaยnอcรeา่ dมuด1ว3งจfนั éทvrรi์er 2003, Req. ° 42326/98

บทความวชิ าการ  463
เธอมีพ่ีชายและพ่ีสาว และบิดามารดาของยังมีบุตรชายอีก 2 คน อย่างไรก็ดี
เธอไม่สามารถติดต่อกับใครได้เพราะเป็นข้อมูลที่เป็นความลับ เธอจึงได้ฟ้อง
ศาลสิทธิมนุษยชนแห่งสหภาพยุโรปโดยอ้างว่าการเก็บข้อมูลเกี่ยวกับการเกิด
ของเธอเป็นความลับและการที่เธอไม่อาจมีสิทธิในการติดต่อเพราะจะกระทบ
ต่อความลับน้ันเป็นการละเมิดสิทธิที่ได้รับการรับรองไว้ในมาตรา 8 สิทธิใน
ครอบครัว และเป็นการเลือกปฏิบัติมาตรา 14 ในอนุสัญญายุโรปว่าด้วยสิทธิ
มนุษยชน ในคดีน้ีศาลสิทธิมนุษยชนยุโรปได้มีคำ�วินิจฉัยในปี ค.ศ. 2003 ว่า
ประเทศฝร่ังเศสมิได้มีการละเมิดสิทธิที่รับรองไว้ เน่ืองจากประเทศฝรั่งเศส
มิได้กระทำ�การท่ีเป็นการเกินกว่าขอบเขตของการใช้ดุลพินิจ (margin of
appreciation) ในประเดน็ ทมี่ คี วามซบั ซอ้ นและละเอยี ดออ่ นของการชงั่ นาํ้ หนกั
ระหวา่ งการเปดิ เผยขอ้ มลู ตวั ตนกบั สทิ ธอิ นื่ ๆ ของแตล่ ะบคุ คลขนึ้ อยกู่ บั ประวตั ิ
ของเขา ความประสงค์ของพ่อแม่โดยกำ�เนิด ความสัมพันธ์ความเชื่อมโยง
ในครอบครัวทม่ี อี ยู่ รวมไปถึงผู้รบั บุตรบญุ ธรรม ซง่ึ ในค�ำ วนิ ิจฉยั ของศาลมีการ
กล่าวถึงกลไกของรัฐในการรับรองสิทธิที่จะเข้าถึงข้อมูลจากรัฐบัญญัติเกี่ยวกับ
การเขา้ ถงึ ขอ้ มลู สว่ นบคุ คลของเดก็ ทถ่ี กู รบั เปน็ บตุ รบญุ ธรรมและเดก็ ทอ่ี ยภู่ ายใต้
การดูแลของรฐั (la loi relative à l’accès aux origines des personnes
adoptées et pupilles de l’Etat) ประกาศใชเ้ มอ่ื ปี ค.ศ. 2002 เพอ่ื จดั การแกไ้ ข
ปัญหาการเก็บข้อมูลและการเปิดเผยข้อมูลโดยมีการจัดตั้งหน่วยงานเฉพาะท่ี
มีช่ือว่า คณะกรรมการแห่งชาติเพื่อการเข้าถึงข้อมูลต้นกำ�เนิดส่วนบุคคล Le
Conseil national pour l’acces aux origins personnelles (CNAOP)8

8 ดูรายละเอียดเพิ่มเติมเก่ียวกับคณะกรรมการแห่งชาติเพื่อการเข้าถึงข้อมูลต้นกำ�เนิด
สว่ นบคุ คล Le Conseil national pour l’acces aux origins personnelles (CNAOP) ไดท้ ี่
ดาวเนวโ์ ็บหไลซดตจ์ hากttรpะsบ:/บ/wTwUwDC.cnโดaoยpน.gาoยuอvร.า่ fมr/lดeว-cงจnันaoทpร.์ html

464  60 ปี รศ.ดร.พนั ธทุ์ ิพย์ กาญจนะจติ รา สายสนุ ทร
ภายใต้กฎหมายน้ี CNAOP เป็นหน่วยงานกลางทำ�หน้าท่ีในการรับ

คำ�รอ้ งขอใหเ้ ปิดเผยข้อมลู เกย่ี วกับทม่ี าต้นกำ�เนดิ ของตนเอง เมือ่ CNAOP ได้
รับคำ�ร้องแล้วจะประสานไปยังองค์กรหรือหน่วยงานอ่ืนที่เก่ียวข้องซึ่งอาจเป็น
เช่น หน่วยงานด้านสังคมสงเคราะห์และสวัสดิการเด็กในท้องที่ท่ีผู้ร้องเกิด
หรือ บ้านสงเคราะห์ท่ีเคยดูแลผู้ร้องเพ่ือติดต่อไปยังหญิงท่ีให้กำ�เนิดบุตรว่า
ประสงค์จะเปิดเผยข้อมูลเก่ียวกับตัวตนต่อไปหรือไม่ ซึ่งหญิงนั้นอาจเลือกจะ
เปดิ เผยหรอื ปดิ บงั ตอ่ ไปกไ็ ด้ กฎหมายฉบบั นจี้ งึ ถอื วา่ เปน็ กฎหมายทเ่ี ปดิ โอกาส
ในมีการเปิดเผยข้อมูลเกี่ยวกับที่มาของเด็กท่ีเกิดจากหญิงท่ีไม่ประสงค์จะเปิด
เผยตวั ตนในขณะเดยี วกนั กย็ งั คงรกั ษาสทิ ธขิ องหญงิ อยู่ ซงึ่ จากสถติ ทิ ปี่ รากฏใน
รายงานประจำ�ปี ค.ศ. 2018 พบวา่ มี CNAOP ไดใ้ ห้ข้อมลู เก่ียวกบั บคุ คลทใี่ ห้
กำ�เนิดผู้ย่ืนคำ�ร้องมาแล้วทั้งส้ิน 10,085 ราย โดยในปี ค.ศ. 2018 มีการยื่น
คำ�ร้องเข้ามาใหม่ 920 ราย และมีการจดแจ้งให้กำ�เนิดบุตรโดยไม่เปิดเผยช่ือ
ประมาณ 600 รายตอ่ ปีโดยส่วนใหญเ่ ป็นหญงิ วัยรนุ่ 9

ทงั้ นี้ หลงั จากวนิ ิจฉัยคดีของ Françoise Pascale Odièvre ศาลสทิ ธิ
มนษุ ยชนไดม้ คี �ำ วนิ จิ ฉยั คดอี กี คดหี นงึ่ คอื คดขี อง Godelli10 ซง่ึ เปน็ การฟอ้ งรอ้ ง
รัฐบาลอิตาลีโดยผู้ร้องที่ช่ือว่า Godelli ในประเด็นท่ีใกล้เคียงกัน ในคดีของ
Godelli ศาลสทิ ธมิ นษุ ยชนของยโุ รปมองวา่ ประเทศอติ าลไี มม่ มี าตรการทเ่ี พยี ง
พอในการคุ้มครองสิทธิของผู้ร้องให้มีสิทธิรู้ท่ีมาของตน แตกต่างจากกรณีของ
ประเทศฝร่ังเศสซึ่งได้มีการออกกฎหมายเพื่อรับคำ�ร้องในการขอให้มีการเปิด
เผยข้อมูลแล้ว ศาลมองว่าในกรณีน้ีผู้ร้องไม่มีหนทางที่จะเข้าถึงข้อมูลเก่ียวกับ

9 รายงานผลการดำ�เนินงานของ CNAOP ประจำ�ปี ค.ศ. 2018, Rapport d’activité
2018, https://www.cnaop.gouv.fr/IMG/pdf/ra_version_finale.pdf
ดาว น์โหลดจ10า กAรrะrêบtบGToUdDeClliโcด.ยItนalาiยeอdรuา่ ม25ดวsงeจpันtทemร์ bre 2012, Req. ° 33783/09

บทความวชิ าการ  465
ตน้ ก�ำ เนดิ ของตนไดอ้ ยา่ งแนแ่ ท้ ประเทศอติ าลไี ดล้ ะเลยทจ่ี ะหาหนทางทเ่ี หมาะ
สมได้สัดส่วนในการกำ�หนดมาตรการเพอื่ คมุ้ ครองสิทธขิ องบคุ คลทีเ่ กี่ยวขอ้ ง11

น่าสนใจว่าในคำ�วินิจฉัยของศาลสิทธิมนุษยชนยุโรปทั้งสองคดี ศาลได้
ยอมรับว่าสิทธิที่บุคคลจะได้รับรู้คนกำ�เนิดที่มาของตนเป็นสิทธิขั้นพ้ืนฐาน
อย่างหนึ่งและถือเป็นสิทธิส่วนตัว (private right) การได้รับข้อมูลเก่ียวกับ
ต้นกำ�เนิดของตนเองมีความสำ�คัญต่อการพัฒนาตนเองซึ่งแม้ว่าบุคคลน้ันจะ
มีอายุมากแล้ว สิทธิท่ีจะได้รับรู้ท่ีมาของตนเป็นสิ่งสำ�คัญ อย่างไรก็ดีในกรณีที่
เกดิ ศาลตอ้ งพจิ ารณาถงึ สทิ ธขิ องหญงิ ทจี่ ะไดร้ บั การคมุ้ ครองในทางดา้ นสขุ ภาพ
โดยการได้ให้กำ�เนิดบุตรภายใต้การดูแลทางการแพทย์ท่ีเป็นไปตามมาตรฐาน
คู่ควบไปด้วย ซึ่งศาลสิทธิมนุษยชนยุโรปมิได้วินิจฉัยถึงความชอบธรรมของ
การให้สิทธิแก่หญิงในการให้กำ�เนิดบุตรโดยไม่ต้องเปิดเผยตัวตน แต่ศาลให้
ความสำ�คัญในการตอ้ งมีการค�ำ นงึ ถึงสทิ ธิของบคุ คลทเี่ กีย่ วข้องท้งั หมดดว้ ย

นอกจากคำ�วินิจฉัยของศาลสิทธิมนุษยชนยุโรปแล้ว ในปี ค.ศ. 2012
ศาล Conseil constitutionnel ไดเ้ คยวนิ จิ ฉยั ปัญหาเรื่องกฎหมายท่ีกำ�หนด
ใหส้ ทิ ธหิ ญงิ ทจี่ ะใหก้ �ำ เนดิ บตุ รโดยไมเ่ ปดิ เผยตวั ตน12 และการก�ำ หนดใหก้ ารเปดิ
เผยขอ้ มูลทำ�ได้เมอื่ หญงิ ใหค้ วามยินยอม หรือหากเป็นกรณที ี่หญงิ เสียชวี ติ แล้ว
ตอ้ งมกี ารแสดงเจตนาทหี่ า้ มเปดิ เผยตามบทบญั ญตั มิ าตรา L.147-6 และมาตรา
L.222-6 ของประมวลกฎหมายสวสั ดกิ ารสงั คมและครอบครวั นนั้ เปน็ บทบญั ญตั ิ
ท่ีไม่เคารพหลักการเรื่องการคุ้มครองสิทธิส่วนบุคคลและสิทธิในการใช้ชีวิต
ครอบครัวหรือไม่ ซ่ึงในกรณีนี้ ศาลรัฐธรรมนูญของประเทศฝร่ังเศสได้มี

11 Point 57-58 de l’arrêt Godelli c. Italie du 25 septembre 2012, Req. ° 33783/09
12 Décision n° 2012-248 QPC du 16 mai 2012 https://www.conseil-constitutionnel.
ดาวfนr/โ์ หdeลcดiจsiาoกnร/ะ2บ0บ12T/U20D1C2โ2ด4ย8QนPายCอ.hรt่าmม ดวงจนั ทร์

466  60 ปี รศ.ดร.พนั ธุ์ทิพย์ กาญจนะจติ รา สายสุนทร
คำ�วินิจฉัยว่าการอนุญาตให้หญิงโต้แย้งหรือคัดค้านการเปิดเผยข้อมูลเกี่ยวกับ
ตัวตนแม้ตัวเองตายไปแล้ว เป็นไปเพ่ือการรับรองการสิทธิของหญิงท่ีจะได้รับ
การปกปอ้ งทางดา้ นสขุ ภาพทมี่ ปี ระสทิ ธภิ าพในทกุ กระบวนการโดยทยี่ งั คงมกี าร
ก�ำ หนดมาตรการกลไกทเ่ี หมาะสมส�ำ หรบั เดก็ ทเี่ กดิ มาทจี่ ะเขา้ ถงึ ขอ้ มลู เกย่ี วกบั
ท่มี าของตน ดว้ ยเหตุนี้ กฎเกณฑด์ งั กลา่ วจงึ ไม่ขดั ตอ่ สทิ ธสิ ่วนบุคคลเพอื่ จะใช้
ชีวิตครอบครัวอย่างปกติ และการให้กำ�เนิดบุตรโดยไม่เปิดเผยตัวตนนั้นไม่
เปน็ การขัดรฐั ธรรมมนญู 13

ลา่ สดุ ในปี ค.ศ. 2019 Conseil d’Etat ซงึ่ เทยี บไดก้ บั ศาลปกครองสงู สดุ
ของประเทศไทยได้มคี ำ�วนิ ิจฉยั เมอ่ื วนั ท่ี 16 ตุลาคม ค.ศ. 201914 หลังจากท่ี
ผรู้ อ้ งไดย้ นื่ ค�ำ รอ้ งวา่ การทศี่ าลปกครองชนั้ ตน้ ใหเ้ พกิ ถอนค�ำ สง่ั ปฏเิ สธการตดิ ตอ่
ให้ข้อมูลเก่ียวกับแม่ที่ให้กำ�เนิดเธอโดยผู้ร้องยกเหตุว่าการคำ�สั่งดังกล่าวขัดกับ
มาตรา 8 ตามอนสุ ัญญาสิทธมิ นุษยชนยุโรป โดยในคดนี ้ศี าลปกครองช้นั ต้นได้
มีคำ�สั่งปฏิเสธคำ�ร้องของเธอ ศาลปกครองสูงสุดได้วินิจฉัยว่ากรณีไม่มีการ
ขัดแย้งกับมาตรา 8 โดยที่ศาลปกครองสูงสุดได้นำ�หลักการของกฎหมายเรื่อง
การเปิดช่องให้โอกาสที่เด็กท่ีเกิดมาสามารถรับรู้ข้อมูลได้ภายใต้ความยินยอม
ของหญงิ ผใู้ หก้ �ำ เนดิ ตามมาตรา L147-1 ประมวลกฎหมายสวสั ดกิ ารสงั คมและ
ครอบครวั 15

จากแนวคำ�วินิจฉัยของศาลภายในของประเทศฝรั่งเศสและศาล
สิทธิมนุษยชนยุโรปสะท้อนให้เห็นว่ากลไกทางกฎหมายในเรื่องการให้กำ�เนิด
บุตรโดยไม่เปิดเผยตัวตนเป็นมาตรการที่ได้รับการยอมรับว่าไม่ขัดต่อกฎหมาย

13 Point 8-9 Décision n° 2012-248 QPC du 16 mai 2012
14 France, Conseil d'État, 2ème - 7ème chambres réunies, 16 octobre 2019,
ดาว4 น2์โห02ล3ด0จ15า กAรrะtiบcบleTLU1D47C-1โดCยoนdาeยdอeรา่ lม’aดcวtiงoจnันทsoรc์ iale et des familles

บทความวิชาการ  467
สิทธิมนุษยชน หากมีวางหลักเกณฑ์เรื่องการให้สิทธิแก่เด็กที่เกิดในการขอ
ข้อมูลเกี่ยวกับแหล่งกำ�เนิดที่เหมาะสมซ่ึงประเด็นการให้สิทธิเข้าถึงข้อมูลนั้น
ยังคงอยู่ภายใต้ความยินยอมของหญิงที่ให้กำ�เนิดเป็นสำ�คัญ การตีความเช่นนี้
ทำ�ให้นักกฎหมายและรวมถึงนักวิชาการและคนทั่วไปอีกส่วนหน่ึงมองว่า
กฎหมายน้ีคุ้มครองสิทธิของสตรีมากกว่าสิทธิเด็ก มีข้อสังเกตว่ากฎหมายน้ี
ทำ�ให้เกิดปัญหาอื่นตามมาท่ีไม่ใช่แค่ประเด็นเด็กที่เกิดมาต้องการทราบข้อมูล
ทม่ี าของตนเทา่ น้ัน เช่น ความกังวลของหญิงทใี่ ห้ก�ำ เนิดเด็กท่ีประสงค์อยากจะ
ทราบข้อมูลของเด็กท่ีเกิดมาในภายหลัง กรณีของบิดาและหรือญาติของ
หญิงไม่ทราบเรื่องการเกิดของเด็กและภายหลังประสงค์จะรับเด็กมาดูแล แต่
ปรากฏวา่ เดก็ อาจถกู ยกใหเ้ ปน็ บตุ รบญุ ธรรมของบคุ คลอน่ื แลว้ รวมไปถงึ ปญั หา
การเปลย่ี นใจของหญงิ ทใ่ี หก้ �ำ เนดิ บตุ รภายหลงั จากขน้ั ตอนการรบั บตุ รบญุ ธรรม
นอกจากนี้ยังมีข้อเท็จจริงปรากฏว่ามีหญิงชาวต่างชาติมาให้กำ�เนิดบุตรโดย
ไม่เปิดเผยตัวตนในประเทศฝร่ังเศส เพราะต้องการให้เด็กที่เกิดมีโอกาสได้รับ
การอุปการะจากชาวฝร่ังเศสบนความเช่ือท่ีว่าเด็กที่เกิดจะได้รับโอกาสท่ีดีกว่า
หากตอ้ งเกิดในประเทศของตนเอง16

ปัญหาท่ีเกิดขึ้นเหล่านี้นำ�มาสู่การเรียกร้องให้มีการแก้ไขกฎหมายการ
ให้กำ�เนดิ โดยไมเ่ ปดิ เผยตวั ตนในปี ค.ศ. 201117 อย่างไรกด็ ีดเู หมือนว่ายังคงมี

16 Tatiana Gründler, Les droits des enfants contre les droits des femmes :
vers la fin de l’accouchement sous X* ? La revue de droit de l’homme Séminaire
janvier 2012-février 2013 (université de Paris-Ouest Nanterre La Défense), https://
journals.openedition.org/revdh/197
17 Julie Saulnier, L'accouchement sous X ne protège pas les femmes, https://
ดาวfwนe์โwmหwลmด.leจesาx_กp9รr5ะe6บs1บs1.f7Tr./UhatDcmCtulโaดlยiteน/าsยoอcรieา่ มteด/วl-งaจcนั cทoรu์ chement-sous-x-ne-protege-pas-les-

468  60 ปี รศ.ดร.พันธ์ทุ ิพย์ กาญจนะจิตรา สายสุนทร

ความเหน็ วา่ การใหส้ ทิ ธแิ กห่ ญงิ ในการใหก้ ำ�เนดิ บตุ รโดยไมเ่ ปดิ เผยตวั ตนนน้ั ยงั
เปน็ มาตรการทป่ี ระเทศฝรง่ั เศสยงั เลอื กใชแ้ ทนมาตรการใชก้ ลอ่ งทงิ้ เดก็ (baby
box) เหมือนประเทศอืน่ ๆ ในยโุ รปทเ่ี คยใชเ้ พื่อแกป้ ัญหาการตั้งครรภไ์ มพ่ รอ้ ม
และการทอดทง้ิ เดก็ 18 เพราะการใชว้ ธิ กี ารแกไ้ ขปญั หาแบบหลงั นนั้ ไมเ่ ปดิ โอกาส
ให้รับสามารถดูแลสุขภาพของหญิงต้ังครรภ์และเดก็ ท่ีเกดิ มาได้ อีกทั้งยงั ท�ำ ให้
รัฐไม่อาจมีข้อมูลท่ีเก่ียวข้องกับตัวเด็กอันอาจสร้างปัญหาอ่ืนท่ีรุนแรงมากกว่า
เช่น การไมม่ ีโอกาสได้ทราบขอ้ มูลทมี่ าของตนไดอ้ ย่างแน่แท้ หรือกรณไี ม่อาจ
ตรวจสอบไดว้ า่ เดก็ นนั้ ถกู ละทงิ้ หรอื ถกู ขโมยมาหรอื ไม่ ดว้ ยเหตนุ ้ี หลายประเทศ
ในยุโรปปัจจุบันได้นำ�กฎหมายในรูปแบบน้ีไปใช้โดยมีการกำ�หนดมาตรการท่ี
แตกต่างจากประเทศฝรั่งเศส เช่น ประเทศเยอรมนี19 ประเทศเนเธอร์แลนด์
ประเทศออสเตรีย ประเทศลกั เซมเบริ ก์ เปน็ ต้น ในขณะเดยี วกันมีประเทศกย็ งั
ลังเลที่จะใชก้ ฎหมายนอี้ ย่างเช่นประเทศเบลเยยี่ ม20

บทสง่ ทา้ ย

กฎหมายเร่ืองสิทธิของหญิงในการให้กำ�เนิดบุตรโดยไม่ต้องเปิดเผยตัว
ตนเป็นกฎหมายท่ีมีหลายมิติมีความน่าสนใจและสะท้อนถึงการขัดแย้งกันของ

18 Budzikiewicz, Christine and Vonk, Machteld, Legal Motherhood and
Parental Responsibility: A Comparative Study on the Tensions between Scientific
Knowledge, Social Reality and Personal Identity (June 6, 2015). European Journal
of Law Reform 2015 (17) 2. Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=2665058
19 Act on Assistance to Avoid and Cope with Conflicts in Pregnancy 2014
Part VI Confidential birth (Gesetz zur Vermeidung undBewältigung von Schwanger-
schaftskonflikten/Schwangerschaftskonfliktgesetz, Ger. abbr. = SchKG) Part VI
Confidential birth
ดาว นโ์ หลดจ20า กBรuะdบzบikTieUwDicCz,โดCยhrนisาtยinอeรา่aมndดวVงoจnนั kท,รM์ achteld, Legal, note 18

บทความวิชาการ  469
สิทธิของบุคคลท่ีเก่ียวข้องไม่ว่าจะเป็น สิทธิของหญิงต้ังครรภ์ สิทธิของเด็กท่ี
เกดิ สิทธขิ องบิดาและญาตทิ างสายโลหติ ของเดก็ รวมไปถึงสทิ ธขิ องบุคคลทไ่ี ด้
รับเด็กไปอุปการะเป็นบุตรบุญธรรม ซ่ึงผู้เขียนเห็นว่าการใช้มาตรการดังกล่าว
มีข้อดีในการแก้ไขปัญหาการต้ังครรภ์เม่ือไม่พร้อม แต่ในขณะเดียวกันเองก็
สร้างความหว่ งกงั วลว่าอาจน�ำ มาส่ปู ัญหาอ่นื ๆ ตามที่ไดก้ ลา่ วไปแลว้ บางส่วน
ผู้เขียนเห็นว่าแนวทางการแก้ไขปัญหาของประเทศฝร่ังเศสอาจเป็นอีกหน่ึง
ตัวอย่างบทเรียนให้ประเทศไทยได้ศึกษาเพิ่มเติมอย่างรอบคอบเพื่อหาหนทาง
ในการแก้ปัญหาการตัง้ ครรภ์ไม่พร้อมที่กำ�ลังเกดิ ข้นึ ในสงั คมไทยได้ต่อไป.

ดาวน์โหลดจากระบบ TUDC โดย นายอรา่ ม ดวงจันทร์

470  60 ปี รศ.ดร.พันธ์ทุ ิพย์ กาญจนะจติ รา สายสุนทร

ดาวน์โหลดจากระบบ TUDC โดย นายอร่าม ดวงจันทร์

บทร�ำ ลึก  471

ประวัติชวี ติ และการทำ�งาน

รองศาสตราจารย์ ดร. พนั ธท์ุ ิพย์
กาญจนะจติ รา สายสุนทร

ดาวนโ์ หลดจากระบบ TUDC โดย นายอร่าม ดวงจันทร์

472  60 ปี รศ.ดร.พนั ธท์ุ ิพย์ กาญจนะจิตรา สายสนุ ทร

ประวัตชิ วี ิตและการท�ำ งาน

นางพนั ธทุ์ พิ ย์ กาญจนะจติ รา สายสนุ ทร
Mrs. Phunthip Kanchanachittra

Saisoonthorn


เม่ือวันจนั ทร์ท่ี 11 เมษายน พ.ศ. 2559
https://drive.google.com/file/d/1-2
RovKVQKUDq8gSEjotOaZXbLcUKl6tq/view?usp=sharing

(1) ประวตั ิชีวติ และการทำ�งาน

● อาชีพ ข้าราชการ
● ตำ�แหนง่ รองศาสตราจารย์ ระดบั 9
● หน่วยงานทีส่ งั กัด คณะนติ ิศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยธรรมศาสตร์
● โทรศัพท์ 0-2613-2148 โทรสาร 0-2224-9421
● โทรศพั ท์เคล่อื นที่ 08-1349-2109
● E-mail : [email protected], [email protected],
[email protected], [email protected]
● Facebook : https://www.facebook.com/archanwell
● สถานท่ซี ึง่ ติดตอ่ ได้โดยสะดวก - คณะนิตศิ าสตร์ มหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร์
เลขที่ 2 ถนนพระจันทร์ เขตพระนคร กรุงเทพฯ 10200

ดาวน์โหลดจากระบบ TUDC โดย นายอรา่ ม ดวงจนั ทร์

60 ปี รศ.ดร.พันธุ์ทิพย์ กาญจนะจติ รา สายสนุ ทร  473

● ประวัตกิ ารศกึ ษา
 นติ ิศาสตรบ์ ณั ฑิต (เกียรตินยิ มอนั ดับสอง) (ธรรมศาสตร์) ในปี พ.ศ.
2522
 Diplôme d'Etudes approfondies de Droit international
(l'Université Robert Schuman de Strasbourg) ในปี พ.ศ. 2528
(โดยท�ำ วทิ ยานพิ นธ์เรือ่ ง การจดั องคก์ รของทีป่ ระชุมแหง่ กรงุ เฮกวา่
ด้วยกฎหมายระหว่างประเทศแผนกคดีบุคคลตั้งแต่ปี ค.ศ.1955
จนถึงปัจจบุ นั
(L'Organisation de la Conference de La Haye de droit
international privé des 1955 jusqu’ à nos jours: Conse-
quences and Perspectives) วิทยานิพนธ์ในระดับปริญญาโท
เพ่ือเสนอต่อมหาวิทยาลัย Robert Schuman de Strasbourg
ประเทศฝรงั่ เศส ในปี พ.ศ. 2528)
 Doctorat de l'Université Robert Schuman de Strasbourg
(Honorable) (nouveau régime) ในปี พ.ศ. 2532 (โดยทำ�
วิทยานพิ นธ์เรือ่ ง การทำ�กฎหมายว่าด้วยซอ้ื ขายระหว่างประเทศให้
เป็นเอกรูปโดยสนธิสัญญา (Unification conventionnelle du
droit de la vente internationale) วิทยานิพนธใ์ นระดบั ปรญิ ญา
เอกเพื่อเสนอตอ่ มหาวิทยาลยั Robert Schuman de Strasbourg
ประเทศฝรัง่ เศส ในปี พ.ศ. 2532)

ดาวนโ์ หลดจากระบบ TUDC โดย นายอร่าม ดวงจันทร์

474  60 ปี รศ.ดร.พนั ธท์ุ ิพย์ กาญจนะจิตรา สายสนุ ทร

(2) งานสอน/งานเขียน/งานวิจัย/งานฝึกอบรม

● กฎหมายระหวา่ งประเทศแผนกคดีบคุ คล
● กฎหมายระหว่างประเทศแผนกคดีอาญา
● กฎหมายระหวา่ งประเทศแผนกคดีเมอื ง
● กฎหมายการคา้ และการลงทุนระหวา่ งประเทศ
● กฎหมายเศรษฐกจิ ระหวา่ งประเทศ
● กฎหมายพาณิชย์ระหวา่ งประเทศ
● กฎหมายสทิ ธิมนุษยชน
● กฎหมายอเล็กทรอนกิ ส์
● กฎหมายสอื่ สารมวลชน
● กฎหมายโทรคมนาคม
● กฎหมายวา่ ด้วยการจดั การประชากรของรัฐ
● นิตปิ รชั ญา
● จรยิ ธรรมทางวิชาชีพและคณุ คา่ ความเป็นมนุษย์

(3.) งานวิชาการอ่ืนในคณะนติ ิศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยธรรมศาสตร์

● ท่ีปรึกษาการทำ�วิทยานิพนธ์ในระดับมหาบัณฑิต และระดับดุษฎี
บณั ฑติ คณะนติ ศิ าสตร์ มหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร์

● คณะกรรมการโครงการอบรมประกาศนยี บตั รกฎหมายธรุ กจิ ส�ำ หรบั
บคุ คลทว่ั ไป

● คณะกรรมการบริหารศูนย์นิติศาสตร์ ตามคำ�ส่ังคณะนิติศาสตร์
มหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร์

● โครงการพ้ืนท่ีการเรียนรู้เพ่ือสันติสุขของประชาชนอาเซียนตาม
ชายแดนของประเทศไทยภายใตค้ วามรว่ มมอื ระหวา่ งคณะนติ ศิ าสตร์ มหาวทิ ยาลยั
ดาวธนรโ์ หรลมดศจาากสรตะรบ์แบลTะUDHCaโnดsย Sนeายidอรe่าlมFดoวuงจnนั dทaร์tion (HSF) ตง้ั แต่ พ.ศ. 2558

60 ปี รศ.ดร.พันธ์ทุ ิพย์ กาญจนะจิตรา สายสุนทร  475

(4.) งานสนับสนนุ ทางวิชาการหนว่ ยงานอ่ืนในปัจจบุ นั

● คณะกรรมการบรหิ าร มูลนิธิ ศาสตราจารย์ คนงึ ฦๅไชย
● คณะกรรมการบรหิ าร มลู นธิ ิ สตรเี พอ่ื สนั ตภิ าพ ภายใตก้ ารสนบั สนนุ
ของสถาบนั พระปกเกลา้
● ทป่ี รกึ ษากองบรรณาธกิ ารวารสารกฎหมายคณะนติ ศิ าสตร์มหาวทิ ยาลยั
อุบลราชธานี, ตามคำ�ส่ังคณะนิติศาสตร์ที่ 32/2555 เมื่อวันที่ 20 มิถุนายน
พ.ศ. 2555
● คณะอนกุ รรมการจดั ท�ำ แผนยทุ ธศาสตรต์ ามนโยบายภาษาแหง่ ชาติ
: นโยบายภาษาส�ำ หรบั ผทู้ เ่ี ขา้ มาแสวงหางานท�ำ ในประเทศไทยตามค�ำ สงั่ ส�ำ นกั
นายกรฐั มนตรที ่ี 171/2555 เมือ่ วันที่ 17 กรกฎาคม พ.ศ. 2555
● คณะอนกุ รรมการประเมนิ และตดิ ตามผลการคมุ้ ครองสวสั ดภิ าพเดก็
ตามค�ำ สงั่ คณะกรรมการค้มุ ครองเด็กแห่งชาติท่ี 5/2556 ณ วนั ท่ี 9 เมษายน
พ.ศ. 2556 โดย นายสันติ พร้อมพัฒน์ รฐั มนตรวี า่ การกระทรวงพฒั นาสงั คม
และความมัน่ คงของมนุษย์ ประธานคณะกรรมการคุ้มครองเด็กแหง่ ชาติ
● คณะทำ�งานศึกษาแนวทางการช่วยเหลือคนพิการที่ไม่มีสถานะการ
ทะเบียนราษฎร ตามคำ�ส่ังสำ�นักงานส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ
แหง่ ชาติที่ 169/2557 เมอื่ วนั ที่ 21 กรกฎาคม พ.ศ. 2557
● คณะอนุกรรมการปรับปรุงกฎหมายเก่ียวกับเด็กตามมาตรฐานของ
รฐั ธรรมนญู และอนสุ ญั ญาวา่ ดว้ ยสทิ ธเิ ดก็ ตามค�ำ สง่ั คณะกรรมการสง่ เสรมิ การ
พฒั นาเดก็ และเยาวชนแหง่ ชาติ ท่ี 2/2557 ณ วนั ที่ 12 พฤศจกิ ายน พ.ศ. 2557
โดย นายยงยุทธ ยุทธวงศ์ รองนายกรัฐมนตรี ประธานกรรมการส่งเสริมการ
พฒั นาเด็กและเยาวชนแหง่ ชาติ

ดาวนโ์ หลดจากระบบ TUDC โดย นายอร่าม ดวงจนั ทร์

476  60 ปี รศ.ดร.พนั ธ์ุทิพย์ กาญจนะจิตรา สายสุนทร

● คณะกรรมการทป่ี รกึ ษากฎหมายและระเบยี บราชการ มหาวทิ ยาลยั
ศรีนครินทรวิโรฒ ตามคำ�สั่งสภามหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ที่ 13/2558
ณ วันท่ี 4 กุมภาพนั ธ์ พ.ศ. 2558 โดย ศาสตราจารย์ เกษม สุวรรณกลุ นายก
สภามหาวิทยาลยั ศรนี ครินทรวโิ รฒ

● ผู้ทรงวุฒิตามคำ�สั่งสำ�นักงาน ก.พ. ที่ 286/2560 เพ่ือการพัฒนา
หลักสูตรการสอบเพ่ือวัดความรู้ความสามารถท่ัวไปสำ�หรับการสรรหาและ
เลือกสรรบคุ คลเขา้ รบั ราชการ

(5.) งานปฎิรูปกฎหมาย

● คณะอนุกรรมการเฉพาะกิจดำ�เนินการปรับปรุงกฎหมายและ
ระเบียบที่เกี่ยวกับการใช้คำ�นำ�หน้าชื่อและช่ือสกุลของสตรี ตามคำ�ส่ังคณะ
กรรมการสง่ เสรมิ และประสานงานสตรีแห่งชาตทิ ่ี 5/2536

● ทปี่ รกึ ษาโครงการพฒั นากฎหมายเทคโนโลยสี ารสนเทศ ตามมตคิ ณะ
รัฐมนตรเี ม่อื วันท่ี 15 ธันวาคม พ.ศ. 2541

● รองเลขานุการคณะกรรมาธิการวิสามัญศึกษาปัญหาสิทธิมนุษยชน
วฒุ สิ ภา แต่งต้ังโดยมติของที่ประชมุ วุฒสิ ภา ครง้ั ที่ 10 (สมัยสามัญท่วั ไป) วนั
ศกุ รท์ ่ี 5 กมุ ภาพนั ธ์ พ.ศ. 2542 โดยใหม้ อี �ำ นาจหนา้ ทต่ี ง้ั แตว่ นั ท่ี 5 มนี าคม พ.ศ.
2542 จนถงึ วนั ท่ี 30 มีนาคม พ.ศ. 2543

● คณะกรรมการศึกษาปัญหาเกี่ยวกับการพิจารณาให้สถานภาพ
ให้สถานภาพบุคคลบนพ้ืนที่สูงตามมติคณะรัฐมนตรีเมื่อวันท่ี 11 พฤษภาคม
พ.ศ. 2542 ตามคำ�สง่ั สำ�นักนายกรัฐมนตรที ่ี 83/2542 ลงวันที่ 5 กรกฎาคม
พ.ศ. 2542

ดาวน์โหลดจากระบบ TUDC โดย นายอร่าม ดวงจนั ทร์

60 ปี รศ.ดร.พันธุ์ทพิ ย์ กาญจนะจิตรา สายสุนทร  477

● ประธานคณะอนุกรรมการศึกษาปัญหาเกี่ยวกับการพิจารณาให้
สถานภาพให้สถานภาพบุคคลบนพื้นที่สูงตามมติคณะรัฐมนตรีเม่ือวันท่ี 11
พฤษภาคม พ.ศ. 2542 ตามคำ�ส่ังคณะกรรมการศึกษาปัญหาเก่ียวกับการ
พิจารณาให้สถานภาพให้สถานภาพบุคคลบนพื้นท่ีสูงตามมติคณะรัฐมนตรีเม่ือ
วันที่ 11 พฤษภาคม พ.ศ. 2542 ท่ี 1/2542 ลงวนั ท่ี 11 สิงหาคม พ.ศ. 2542

● ทป่ี รกึ ษาคณะกรรมาธกิ ารวสิ ามญั พจิ ารณารา่ งพระราชบญั ญตั คิ ณะ
กรรมการสิทธิมนษุ ยชนแหง่ ชาติ พ.ศ…… แต่งตัง้ โดยประธานคณะกรรมาธกิ าร
วิสามัญพิจารณาร่างพระราชบัญญัติคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ
พ.ศ…… เม่ือวันท่ี 10 กันยายน พ.ศ. 2542

● คณะอนุกรรมการเฉพาะกิจยกร่างกฎหมายอาชญากรรมทาง
คอมพวิ เตอรต์ ามค�ำ สง่ั คณะกรรมการเทคโนโลยสี ารสนเทศแหง่ ชาตทิ ่ี 11/2542
ลงวันที่ 8 ตุลาคม พ.ศ. 2542

● คณะอนกุ รรมการเฉพาะกจิ ยกรา่ งกฎหมายเกย่ี วกบั การโอนเงนิ ทาง
อิเล็กทรอนิกส์ตามคำ�ส่ังคณะกรรมการเทคโนโลยีสารสนเทศแห่งชาติที่
12/2542 ลงวันท่ี 8 ตุลาคม พ.ศ. 2542

● เลขานุการคณะทำ�งานเพ่ือรวมร่างพระราชบัญญัติว่าด้วยธุรกรรม
ทางอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ พ.ศ….. และรา่ งพระราชบญั ญตั กิ ารพาณชิ ยท์ างอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์
พ.ศ….. ใหเ้ ปน็ รา่ งฉบบั เดยี ว ตามค�ำ สง่ั คณะกรรมการเทคโนโลยสี ารสนเทศแหง่
ชาติที่ 18/2542 ลงวนั ที่ 8 ธันวาคม พ.ศ. 2542

● คณะอนุกรรมการประมวลผลและสรุปความคิดเห็นประชาชนเก่ียว
กบั รา่ งพระราชบญั ญตั สิ ง่ เสรมิ และคมุ้ ครองสทิ ธมิ นษุ ยชน พ.ศ………. ตามค�ำ สงั่
คณะกรรมการประชาพิจารณ์ร่างพระราชบัญญัติส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิ
ดาวมน์โนหษุลดยจชานกระพบ.บศ…TU…D…C.โดทย่ี 2น/า2ย5อร4า่ 1ม ลดวงงวจันนั ททรี่ 1์ 1 ธนั วาคม พ.ศ. 2541

478  60 ปี รศ.ดร.พนั ธ์ทุ ิพย์ กาญจนะจิตรา สายสุนทร

● คณะอนกุ รรมการเฉพาะกจิ ยกรา่ งกฎหมายล�ำ ดบั รองของรฐั ธรรมนญู
มาตรา 78 ตามค�ำ สงั่ คณะกรรมการเทคโนโลยีสารสนเทศแห่งชาตทิ ี่ 7/2543
ลงวันท่ี 25 กนั ยายน พ.ศ. 2543

● คณะทำ�งานเพื่อพิจารณายกร่างระเบียบเก่ียวกับการสรรหาคณะ
กรรมการธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ ตามคำ�สั่งศูนย์เทคโนโลยีอิเล็กทรอนิกส์
และคอมพิวเตอรแ์ ห่งชาติที่ 66/2544 ณ วันท่ี 10 ธนั วาคม พ.ศ. 2544

● รองประธานคณะอนุกรรมาธิการศึกษาหามาตรการในการแก้ไข
ปัญหาเด็กไร้สญั ชาติตามค�ำ ส่งั คณะกรรมาธิการกิจการสตรี เยาวชน และผูส้ งู
อายุ วุฒิสภา ท่ี 3/2545 ณ วนั ท่ี 20 มีนาคม พ.ศ. 2545

● คณะอนกุ รรมาธกิ ารพิจารณาศกึ ษาหามาตรการในการแก้ไขปัญหา
ภัยทางเทคโนโลยีสารสนเทศท่ีมีต่อเด็กและสตรี ตามมติท่ีประชุมของคณะ
กรรมาธกิ ารกิจการสตรี เยาวชน และผ้สู ูงอายุ วุฒสิ ภา เมอื่ วนั พธุ ที่ 30 ตลุ าคม
พ.ศ. 2545

● คณะอนกุ รรมการเฉพาะกจิ ศกึ ษาและเสนอแนะรา่ งพระราชบญั ญตั ิ
สภาความมัน่ คงแหง่ ชาติ พ.ศ. ...... ตามค�ำ สงั่ คณะกรรมการปรบั ปรงุ กฎหมาย
เกย่ี วกับความม่ันคงแหง่ ชาติ เมื่อวันที่ 19 มนี าคม พ.ศ. 2546

● รองประธานคณะอนุกรรมาธิการศึกษาหามาตรการในการแก้ไข
ปญั หาเด็กไร้สญั ชาติตามคำ�ส่ังคณะกรรมาธกิ ารกิจการสตรี เยาวชน และผ้สู งู
อายุ วุฒสิ ภา ที่ 14/2547 ณ วันที่ 2 กนั ยายน พ.ศ. 2547

● รองประธานคณะอนุกรรมาธิการศึกษาหามาตรการในการแก้ไข
ปญั หาเด็กไร้สญั ชาตติ ามคำ�ส่งั คณะกรรมาธกิ ารกจิ การสตรี เยาวชน และผสู้ ูง
อายุ วุฒิสภา ที่ 14/2547 ณ วันที่ 2 กนั ยายน พ.ศ. 2547

ดาวน์โหลดจากระบบ TUDC โดย นายอร่าม ดวงจันทร์

60 ปี รศ.ดร.พนั ธทุ์ พิ ย์ กาญจนะจติ รา สายสุนทร  479

● คณะกรรมการเพอื่ พจิ ารณากรอบแนวทางการจดั ท�ำ รายงานประเทศ
ตามอนุสัญญาระหว่างประเทศว่าด้วยการขจัดการเลือกปฏิบัติทางเชื้อชาติใน
ทุกรูปแบบ ตามคำ�สงั่ กระทรวงยุตธิ รรมที่ 360/2549 ณ วันท่ี 1 พฤษภาคม
พ.ศ. 2549

● คณะอนุกรรมการจัดทำ�รายงานประเทศ ตามคำ�ส่ังคณะกรรมการ
สง่ เสรมิ การขจดั การเลอื กปฏบิ ัตทิ างเช้ือชาติในทุกรูปแบบท่ี 4/2550 ณ วันท่ี
11 มถิ นุ ายน พ.ศ. 2550

● กรรมาธกิ ารในคณะกรรมาธกิ ารวสิ ามญั พจิ ารณารา่ งพระราชบญั ญตั ิ
การทะเบยี นราษฎร (ฉบบั ที่ ....) พ.ศ. ......... ตงั้ โดย สภานิตบิ ญั ญัตแิ ห่งชาติ
เม่อื พ.ศ. 2550

● กรรมาธกิ ารในคณะกรรมาธกิ ารวสิ ามญั พจิ ารณารา่ งพระราชบญั ญตั ิ
สญั ชาติ (ฉบบั ที่ ....) พ.ศ. ......... ตง้ั โดย สภานติ บิ ญั ญตั แิ หง่ ชาติ เมอ่ื พ.ศ. 2550

● คณะอนุกรรมาธิการศึกษาหามาตรการในการแก้ไขปัญหาเด็กไร้
สถานะทางกฎหมาย ตามคำ�ส่ังคณะกรรมาธิการกิจการเด็ก เยาวชน สตรี
ผู้สูงอายุ ผ้พู ิการ และความม่ันคงของมนษุ ย์ สภานติ ิบัญญตั แิ หง่ ชาติท�ำ หน้าท่ี
วุฒสิ ภา ที่ 4/2551 ลงวนั ที่ 1 กุมภาพนั ธ์ พ.ศ. 2551

● คณะกรรมการส่งเสริมการอนุวัติตามกติการะหว่างประเทศว่าด้วย
สิทธิพลเมืองและสิทธิทางการเมือง (International Covenant on Civil
and Political Rights : ICCPR) ตามคำ�สง่ั กระทรวงยตุ ธิ รรมท่ี 77/2551 ลง
วนั ที่ 18 มนี าคม พ.ศ. 2551

● คณะอนกุ รรมการตดิ ตามการใหส้ ถานะบคุ คลแกเ่ ดก็ ตามค�ำ สง่ั คณะ
กรรมการค้มุ ครองเด็กแห่งชาติที่ 4/2551 เมอ่ื วนั ที่ 26 มถิ นุ ายน พ.ศ. 2551

ดาวนโ์ หลดจากระบบ TUDC โดย นายอร่าม ดวงจันทร์

480  60 ปี รศ.ดร.พนั ธท์ุ ิพย์ กาญจนะจติ รา สายสนุ ทร

● ทปี่ รกึ ษาคณะกรรมาธกิ ารวสิ ามญั ศกึ ษาปญั หาการบงั คบั ใชก้ ฎหมาย
และแนวทางแก้ไขการไร้สถานะและสิทธิของบุคคลในประเทศไทย วุฒิสภา
ตามคำ�สั่งคณะกรรมาธิการวิสามัญศึกษาปัญหาการบังคับใช้กฎหมายและ
แนวทางแก้ไขการไร้สถานะและสิทธิของบุคคลในประเทศไทย วุฒิสภา ที่
1/2552 ณ วันที่ 29 มกราคม พ.ศ. 2552

● รองประธานคณะอนกุ รรมการบรู ณาการและปรบั ปรงุ กฎหมายดา้ น
ส่ือปลอดภัยและสร้างสรรค์ตามคำ�ส่ังคณะกรรมการพัฒนาส่ือปลอดภัยและ
สร้างสรรค์แหง่ ชาตทิ ่ี 11/2552 ณ วันท่ี 29 ธนั วาคม พ.ศ. 2552 (ลงนามแต่ง
ตั้งโดย พลตรสี น่นั ขจรประศาสน์ รองนายกรฐั มนตรี ประธานกรรมการพฒั นา
ส่อื ปลอดภยั และสร้างสรรคแ์ ห่งชาต)ิ

● คณะทำ�งานพิจารณายกร่างพระราชบัญญัติสัญชาติ (ฉบับท่ี ..)
พ.ศ. ..... ตามมติที่ประชุมคณะกรรมาธิการการพัฒนาการเมือง การสื่อสาร
มวลชน และการมีส่วนร่วมของประชาชน สภาผู้แทนราษฎร ครั้งท่ี 8/2
วันพฤหสั บดีที่ 6 สิงหาคม พ.ศ. 2552

● ประธานอนุกรรมการคณะอนุกรรมการศึกษาสถานการณ์สิทธิ
พลเมอื งและสทิ ธทิ างการเมอื งของคนชายขอบ ตามค�ำ สงั่ คณะกรรมการสง่ เสรมิ
การอนวุ ตั ติ ามกตกิ าระหวา่ งประเทศวา่ ดว้ ยสทิ ธพิ ลเมอื งและสทิ ธทิ างการเมอื ง
ที่ 2/2552 ลงวันท่ี 20 สงิ หาคม พ.ศ. 2552

● รองประธานคณะอนกุ รรมการบรู ณาการและปรบั ปรงุ กฎหมายดา้ น
สื่อปลอดภัยและสร้างสรรค์ตามคำ�สั่งคณะกรรมการพัฒนาส่ือปลอดภัยและ
สรา้ งสรรคแ์ หง่ ชาติที่ 11/2552 ณ วันที่ 29 ธันวาคม พ.ศ. 2552 (ลงนามแต่ง
ตั้งโดย พลตรีสน่นั ขจรประศาสน์ รองนายกรัฐมนตรี ประธานกรรมการพฒั นา
ดาวสนโ์่อื หปลดลจอาดกรภะยั บแบลTะUสDรCา้ โงดสยรนราคย์แอหรา่ ง่ มชดาวตงิ)จนั ทร์

60 ปี รศ.ดร.พันธ์ทุ ิพย์ กาญจนะจติ รา สายสุนทร  481

● คณะอนกุ รรมการแกไ้ ขปัญหาสัญชาติ (คนไทยพลัดถน่ิ กลุ่มมุสลิม
จากมะริด กลุ่มลาวอพยพ และคนไร้รัฐไร้สัญชาติ ตามคำ�ส่ังคณะกรรมการ
แก้ไขปัญหาของเครือข่ายชุมชนเพื่อการปฏิรูปสังคมและการเมืองที่ 3/2553
ณ วันที่ 31 มีนาคม พ.ศ. 2553 โดย นายสาทติ ย์ วงศ์หนองเตย รฐั มนตรปี ระจ�ำ
ส�ำ นกั นายกรัฐมนตรี

● คณะอนกุ รรมการสทิ ธมิ นษุ ยชนแหง่ ชาตดิ า้ นสทิ ธแิ ละสถานะบคุ คล
ของผู้ไร้สัญชาติ คนไทยพลัดถิ่น ผู้อพยพ และชนพ้ืนเมือง ตามคำ�ส่ังคณะ
กรรมการสิทธิมนษุ ยชนแหง่ ชาตทิ ี่ 59/2553 ลงวันที่ 7 มถิ นุ ายน พ.ศ. 2553
โดย ศาสตราจารย์อมรา พงศาพิชญ์ ประธานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชน
แห่งชาติ

● คณะท�ำ งานพฒั นาคณุ ภาพชวี ติ และกลมุ่ เปา้ หมายเฉพาะ ตามค�ำ สง่ั
คณะอนกุ รรมการพฒั นาคณุ ภาพชวี ติ และกลมุ่ เปา้ หมายเฉพาะในคณะกรรมการ
ส่งเสรมิ การจดั การสวสั ดิการสังคมแหง่ ชาติ ที่ 1/2553 ณ วนั ท่ี 3 กุมภาพันธ์
พ.ศ. 2553 โดยนายสาทติ ย์ วงศห์ นองเตย รฐั มนตรปี ระจำ�ส�ำ นกั นายกรฐั มนตรี
ประธานอนุกรรมการพัฒนาคุณภาพชีวิตและกลุ่มเป้าหมายเฉพาะ ในคณะ
กรรมการสง่ เสรมิ การจัดสวสั ดิการสงั คมแหง่ ชาติ

● คณะทำ�งานยกร่างกฎกระทรวงการต่างประเทศตามความใน
พระราชบัญญัติการทะเบียนราษฎร พ.ศ. 2534 ตามคำ�ส่ังกระทรวงการต่าง
ประเทศท่ี 906/2553 เม่ือวนั ที่ 7 ธนั วาคม พ.ศ. 2553

● ท่ีปรึกษาโครงการฝึกอบรมองค์ความรู้เก่ียวกับอาเซียนให้แก่ชน
กลุ่มน้อยไร้รัฐในประเทศไทยภายใต้ความร่วมมือระหว่างคณะนิติศาสตร์
มหาวทิ ยาลัยธรรมศาสตร์และ Hans Seidel Foundation (HSF) ตงั้ แต่ พ.ศ.
ดาว2น์โ5ห5ล4ดจากระบบ TUDC โดย นายอร่าม ดวงจันทร์

482  60 ปี รศ.ดร.พนั ธทุ์ พิ ย์ กาญจนะจติ รา สายสนุ ทร

● รองประธานคณะอนุกรรมการเฉพาะกิจด้านสถานะบุคคลของผู้ไร้
สัญชาติไทยพลัดถ่ิน ผู้อพยพ และชนพื้นเมืองตามคำ�ส่ังคณะกรรมการสิทธิ
มนุษยชนแห่งชาติที่ 18 / 2554 ณ วันท่ี 10 มกราคม พ.ศ. 2554 โดย
ศาสตราจารยอ์ มรา พงศาพิชญ์ ประธานคณะกรรมการสทิ ธิมนุษยชนแหง่ ชาติ

● คณะกรรมการพัฒนาหลักสูตรการเสรมิ สรา้ งสงั คมสันตสิ ุข รนุ่ ท่ี 3
โดยเลขาธิการสถาบันพระปกเกล้า ณ วนั ที่ 17 มกราคม พ.ศ. 2554

● คณะกรรมการอำ�นวยการการจัดการศึกษาและการเรียนรู้สำ�หรับ
บุคคลท่ีไม่มีหลักฐานทางทะเบียนราษฎร ตามคำ�สั่งกระทรวงศึกษาธิการท่ี
89/2554 ณ วันที่ 31 มกราคม พ.ศ. 2554 โดย นายชินวรณ์ บุณยเกียรติ
รัฐมนตรีวา่ การกระทรวงศึกษาธิการ

● ที่ปรึกษาคณะกรรมาธิการวิสามัญพิจารณาร่างพระราชบัญญัติ
สญั ชาติ (ฉบบั ที่ ...) พ.ศ. ..... ซงึ่ แตง่ ต้งั โดยที่ประชุมสภาผูแ้ ทนราษฎรชุดท่ี 23
ปีท่ี 4 คร้ังที่ 11 (สมัยสามัญทว่ั ไป) เมือ่ วันพธุ ที่ 2 มีนาคม พ.ศ. 2554 (เพอ่ื
คืนสิทธใิ นสัญชาติไทยโดยหลักสบื สายโลหติ แก่คนไทยพลัดถนิ่ )

● คณะกรรมการสง่ เสรมิ การจดั ท�ำ โครงการวจิ ยั เพอ่ื เตรยี มความพรอ้ ม
ประเทศไทยเข้าสู่ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน ตามคำ�ส่ังคณะนิติศาสตร์
มหาวทิ ยาลยั ธรรมศาสตร์ ท่ี 364/2555 ณ วันท่ี 31 สิงหาคม พ.ศ. 2555 โดย
ศาสตราจารย์ ดร. สรุ ศักด์ิ ลิขสิทธิว์ ัฒนกุล คณบดคี ณะนติ ิศาสตร์

● คณะกรรมการบรหิ ารโครงการศกึ ษาวจิ ยั และใหค้ วามชว่ ยเหลอื ทาง
กฎหมายเกย่ี วกบั สทิ ธเิ ดก็ และผดู้ อ้ ยโอกาสในชมุ ชนจงั หวดั ตากและชมุ ชนกลมุ่
จังหวัดชายแดนในประเทศไทยตามคำ�ส่ังคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัย
ธรรมศาสตร์ท่ี 455/2555 เมือ่ วนั ที่ 19 ตลุ าคม พ.ศ. 2555

ดาวน์โหลดจากระบบ TUDC โดย นายอร่าม ดวงจันทร์

60 ปี รศ.ดร.พันธทุ์ ิพย์ กาญจนะจิตรา สายสนุ ทร  483

● คณะกรรมการบริหารโครงการศึกษาวิจัยและให้ความช่วยเหลือ
ทางกฎหมายเก่ียวกับสิทธิเด็กและผู้ด้อยโอกาสในชุมชนจังหวัดตากและชุมชน
กลุ่มจังหวัดชายแดนในประเทศไทยตามคำ�สั่งคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัย
ธรรมศาสตร์ท่ี 287/2556 เมือ่ วนั ท่ี 7 สงิ หาคม พ.ศ. 2556

● สมาชิกสภาปฏิรูปแห่งชาติ เม่ือวันที่ 2 ตุลาคม พ.ศ. 2557 ตาม
ประกาศในราชกิจจานุเบกษา เลม่ 131 ตอนพิเศษ 199 ง หน้า 9 เมอื่ วนั ท่ี 6
ตลุ าคม พ.ศ. 2557

● คณะกรรมาธิการปฏิรูปกฎหมายและกระบวนการยุติธรรม ในสภา
ปฏริ ูปแหง่ ชาติ

● คณะอนุกรรมาธิการปฏิรปู การจัดทำ�กฎหมาย ปรับปรงุ และยกร่าง
กฎหมาย ตามประกาศคณะกรรมาธิการปฏิรูปกฎหมายและกระบวนการ
ยตุ ิธรรม สภาปฏริ ูปแห่งชาติ ณ วันที่ 29 ธนั วาคม พ.ศ. 2557

● คณะกรรมาธิการปฏิรูปสังคม ชุมชน เด็ก เยาวชน สตรี ผู้สูงอายุ
ผ้พู ิการและผูด้ ้อยโอกาส ในสภาปฏริ ปู แห่งชาติ

● คณะอนกุ รรมาธกิ ารปฏริ ปู ระบบสง่ เสรมิ คณุ ภาพชวี ติ และเสรมิ สรา้ ง
ความเขม้ แขง็ แกค่ นพกิ ารและผดู้ อ้ ยโอกาส ภายใตค้ ณะกรรมาธกิ ารปฏริ ปู สงั คม
ชมุ ชน เดก็ เยาวชน สตรี ผสู้ งู อายุ ผพู้ กิ ารและผดู้ อ้ ยโอกาส ในสภาปฏริ ปู แหง่ ชาติ

● คณะอนุกรรมาธิการขับเคล่ือนเยาวชนเพื่อการปฏิรูปประเทศไทย
และจัดทำ�รัฐธรรมนูญเพื่ออนาคตที่ดีกว่า ภายใต้คณะกรรมาธิการยกร่าง
รฐั ธรรมนญู สภาปฏริ ปู แหง่ ชาติ ตามประกาศ ณ วนั ท่ี 12 พฤศจกิ ายน พ.ศ. 2557

● คณะอนุกรรมาธกิ ารพิจารณากรอบการจดั ทำ�รัฐธรรมนูญ คณะที่ 2
(สิทธิเสรีภาพของพลเมือง การมีส่วนร่วมทางการเมือง การมีส่วนร่วมในการ
ดาวตน์โรหวลจดสจาอกบระ) บภบาTยUใตDค้Cณโดะยกนรารยมอรา่าธมิกดาวรงยจกันทรร่า์งรัฐธรรมนูญ ในสภาปฏริ ปู แห่งชาติ

484  60 ปี รศ.ดร.พันธท์ุ ิพย์ กาญจนะจติ รา สายสนุ ทร

● คณะอนกุ รรมาธกิ ารพิจารณากรอบการจดั ท�ำ รัฐธรรมนูญ คณะท่ี 9
(การปฏิรูปเพ่ือลดความเหลื่อมล้ําและสร้างความเป็นธรรม) ภายใต้คณะ
กรรมาธกิ ารยกรา่ งรัฐธรรมนูญ ในสภาปฏริ ปู แหง่ ชาติ

● ท่ีปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการปฏิรูปการศึกษาและพัฒนามนุษย์ใน
สงั คมพหุวฒั นธรรม ตามประกาศคณะกรรมาธิการปฏิรปู การศกึ ษาและพฒั นา
ทรัพยากรมนุษย์ สภาปฏิรูปแห่งชาติท่ี 05 (3)/2558 ณ วันท่ี 5 มกราคม
พ.ศ. 2558

● คณะทำ�งานพิจารณาการให้สัตยาบันอนุสัญญาที่ 111 ว่าด้วยการ
เลือกปฏิบัตใิ นการจ้างงานและอาชพี ค.ศ. 1958 ตามค�ำ สัง่ กระทรวงแรงงาน
ท่ี 133/2558 สงั่ ณ วนั ท่ี 6 พฤษภาคม พ.ศ. 2558

● คณะกรรมการส่งเสรมิ การจดั สวสั ดกิ ารสังคมแหง่ ชาติ
● คณะอนกุ รรมการสง่ เสรมิ การจดั สวสั ดกิ ารสงั คมส�ำ หรบั กลมุ่ คนไทย
ในต่างประเทศ
● คณะอนกุ รรมการคมุ้ ครองและพทิ กั ษส์ ทิ ธขิ องบคุ คลทม่ี สี ถานะทาง
ทะเบียนราษฎร แต่ยังไร้การรับรองสัญชาติ และผู้ไร้การรับรองสถานะทาง
ทะเบียนราษฎรตามค�ำ สั่งคณะกรรมการคุ้มครองคนไร้ทพ่ี ึ่งท่ี 3/2560

ดาวน์โหลดจากระบบ TUDC โดย นายอรา่ ม ดวงจันทร์

ภาพแหง่ ความทรงจ�ำ60 ปี รศ.ดร.พันธ์ุทิพย์ กาญจนะจิตรา สายสุนทร  485

ดาวนโ์ หลดจากระบบ TUDC โดย นายอร่าม ดวงจนั ทร์

486  60 ปี รศ.ดร.พันธ์ทุ ิพย์ กาญจนะจติ รา สายสุนทร

ดาวน์โหลดจากระบบ TUDC โดย นายอร่าม ดวงจันทร์

60 ปี รศ.ดร.พันธ์ทุ พิ ย์ กาญจนะจติ รา สายสนุ ทร  487

ดาวน์โหลดจากระบบ TUDC โดย นายอรา่ ม ดวงจันทร์

488  60 ปี รศ.ดร.พันธ์ทุ ิพย์ กาญจนะจติ รา สายสุนทร

ดาวน์โหลดจากระบบ TUDC โดย นายอร่าม ดวงจันทร์

60 ปี รศ.ดร.พันธ์ทุ พิ ย์ กาญจนะจติ รา สายสนุ ทร  489

ดาวน์โหลดจากระบบ TUDC โดย นายอรา่ ม ดวงจันทร์

490  60 ปี รศ.ดร.พันธ์ทุ ิพย์ กาญจนะจติ รา สายสุนทร

ดาวน์โหลดจากระบบ TUDC โดย นายอร่าม ดวงจันทร์

60 ปี รศ.ดร.พันธ์ทุ พิ ย์ กาญจนะจติ รา สายสนุ ทร  491

ดาวน์โหลดจากระบบ TUDC โดย นายอรา่ ม ดวงจันทร์

492  60 ปี รศ.ดร.พันธ์ทุ ิพย์ กาญจนะจติ รา สายสุนทร

ดาวน์โหลดจากระบบ TUDC โดย นายอร่าม ดวงจันทร์

60 ปี รศ.ดร.พันธ์ทุ พิ ย์ กาญจนะจติ รา สายสนุ ทร  493

ดาวน์โหลดจากระบบ TUDC โดย นายอรา่ ม ดวงจันทร์

494  60 ปี รศ.ดร.พันธ์ทุ ิพย์ กาญจนะจติ รา สายสุนทร

ดาวน์โหลดจากระบบ TUDC โดย นายอร่าม ดวงจันทร์

60 ปี รศ.ดร.พันธ์ทุ พิ ย์ กาญจนะจติ รา สายสนุ ทร  495

ดาวน์โหลดจากระบบ TUDC โดย นายอรา่ ม ดวงจันทร์

496  60 ปี รศ.ดร.พันธ์ทุ ิพย์ กาญจนะจติ รา สายสุนทร

ดาวน์โหลดจากระบบ TUDC โดย นายอร่าม ดวงจันทร์