ชุดกิจกรรมสำหรับ ครู ม. 2 ภาคเรียนที่ 1

ใบงาน
“พรรณนาสรา้ งจนิ ตนาการ”

คำช้ีแจง ให้นกั เรียนเลือกตัดภาพ หรอื วาดภาพของคน สัตว์ ส่ิงของ สถานที่ ที่ตนเองสนใจมา ๑ ภาพ
พร้อมทั้งเขยี นพรรณนา

_________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________

--337733- -

สลากกิจกรรม

สลำกหมำยเลข ๑
เม่ือข้าพเจ้าไปถึง ครอบครัวน้ีก้าลังจะเร่ิม ลงมือรับประทานอาหารเย็น พ่อบ้านกลับจากงาน

มีพวงปลาทูตัวเล็ก ๆ ถือติดมอื มา ๔ - ๕ ตัวเขาถือมนั มาดว้ ยความภูมใิ จเหมือนบ่อยกา้ ลงั ยกหมูหันมา
เลียงคนในเหลา ปลาทู ๔ - ๕ ตัวนันมันเล็กเสียจริงๆ และดูเหมือนปลาทูอดอาหาร ซึ่งถ้าข้าพเจ้า
เป็นแมว ก็แทบจะไม่อยากขอรับประทาน ครอบครัวน้ันมีลูกหลายคนยังเล็ก ๆ ทั้งน้ัน นึกอยู่ในใจ
ว่าจะพอกินได้อยา่ งไร ปลาทู ๔ - ๕ ตัวนี้ แตถ่ ึงกระน้นั แม่บ้านก็รบั ของขวญั จากตลาด ดว้ ยกิริยาอาการ
ยินดเี หมอื นนางสาวไทยรบั มงกุฎ แล้วเธอไดน้ า้ ปลาทูไปล้างอย่างสะอาด
(อ่ำนและสังเกตโดยเฉพำะขอ้ ควำมท่ตี วั อักษรหนำและเอียง)
สลำกหมำยเลข ๒

ก่อนนั่งลงรับประทานข้าวกับปลาทู แม่ยังบังคับให้ลูก ๆ ลา้ งมือเสียก่อน มองลงไปดขู ้างล่างที่น้าคร้า
ท้าให้รู้สึกว่าชีวิตในบ้านน้อย ๆ นันเหมือนกับดอกบัวบานแล้วพ้นจากตม ระหว่างนันปลาทูซ่ึงก้าลัง
ทอดอยู่ในกระทะก็เร่ิมส่งกล่ินท้าทายความหิว ลูกพี่โตแล้วเข้าห้องไปเอาเส่ือจันทบูรณ์ออกมาปู
แลว้ น้าช้อนสงั กะสี จัดวางครบจ้านวนสมาชกิ ในครอบครวั

(อำ่ นและสงั เกตโดยเฉพำะขอ้ ควำมทีต่ วั อักษรหนำและเอียง)

--337744--

สลากกจิ กรรม (ตอ่ )

สลำกหมำยเลข ๓
ปลาทูเล็ก ๆ ๔ - ๕ ตัวน้ันแม่บ้านแบง่ แจกจา่ ยใสจ่ านลกู ไดท้ ั่วคน ปลาที่แม่แบง่ ใหล้ ูกกิน คือส่วนที่เป็น

เนื้อปลา พ่อแม่กินแต่หัวปลากับเศษของปลา เด็กทุกคนกินอย่างโอชะ นั่งพับเพียบรับประทานด้วยกิริยา
แช่มช้อย เมื่อแบ่งกับข้าวกินกันดังกล่าวน้ีแล้ว ส่วนท่ียังเหลือติดชามกับข้าว แม้แมวตัวไหนอยากกิน
ก็ไม่มีเหลือจะให้กิน ทุกคนในครอบครัวน้ันกินจนอ่ิมเพราะข้าวมีไม่จ้ากัด ข้าพเจ้ากินข้าวดี ๆ มาท่ัวโลก
ไม่เคยเห็นใครกินข้าวเอร็ดอร่อยเท่าครอบครัวเหนือน้าคร้านี กินอ่ิมแล้วน้องเล็กยังได้เรอออกมา
ด้วยความพอใจ ถูกแม่ดุเอาว่าท้าอย่างนั้นไม่เป็นสมบัติผู้ดี ข้าพเจ้าจากครอบครัวนีมาโดยอาการท้องหิว
ใจอิ่ม แต่บทเรียนก็ได้รับมาในเวลาเดียวกันว่า ท่ีบ้านเล็ก ๆ เหนือน้าคร้านีเขาใช้ศิลปะ
ในการดา้ รงชีวิตอย่างถงึ ขนาดประเสริฐย่ิง

(อ่ำนและสงั เกตโดยเฉพำะข้อควำมท่ตี ัวอักษรหนำและเอยี ง)

--337755--

หน่วยการเรียนร้ทู ่ี ๔ สังเกตสอ่ื บันทกึ สาร แผนการจัดการเรยี นรู้ที่ ๓ เวลา ๑ ช่ัวโมง
กลมุ่ สาระการเรียนร้ภู าษาไทย เรื่อง โวหารวรรณศิลป์ (๓) ชนั้ มธั ยมศึกษาปที ี่ ๒
รายวิชา ภาษาไทย

สาระสาคัญ/ความคิดรวบยอด กิจกรรมการเรียนรู้ แหล่งเรยี นรู้
การใช้ภาษาในการเขียนแบบพรรณนา ท่ีปรากฏใน ขนั้ นา หอ้ งสมุด
วรรณคดี เร่ืองสังเกตส่ือบันทึกสาร จะมีลักษณะเป็นการใช้ ๑. นักเรียนทบท วนความเข้าใจเกี่ยวกับการใช้ภ าษ า
ภาษาที่มกี ารขยายความให้เหน็ ภาพชัดเจน ในการเขียนพรรณนาโดยวิธีการถาม - ตอบ ดงั นี้ สอ่ื
จุดประสงคก์ ารเรียนรู้ - จดุ ม่งุ หมายทใ่ี ชใ้ นการเขียนพรรณนาคอื อะไร เกม “ทายสิฉันคืออะไร”
ดา้ นความรู้ แนวคาตอบ
-376- อธิบายลกั ษณะการใชภ้ าษาในการเขยี นพรรณนา เพ่อื ให้ผอู้ า่ นได้เห็นภาพชัดเจน เข้าใจได้อยา่ งถูกต้องตรงตาม ภาระงาน/ช้ินงาน
ดา้ นทกั ษะและกระบวนการ ท่ีผ้สู ่งสารต้องการสอื่ -
จาแนกบทประพันธท์ ่ีใช้ภาษาในการเขียนแบบพรรณนา การวัดและประเมนิ ผล
ด้านคณุ ลกั ษณะ ๒. นักเรียนเลน่ เกม “ทายสฉิ ันคืออะไร” เป็นการฟงั ขอ้ ความ -
๑. ใฝ่เรยี นรู้ ทบ่ี รรยายถงึ สตั ว์หรอื พืชทีอ่ ยู่รอบ ๆ ตวั นกั เรียน
๒. มงุ่ มัน่ ในการทางาน ซึง่ จะเชอ่ื มโยงเขา้ สกู่ ารเขียนพรรณนาในสังเกตส่ือบันทกึ สาร
สมรรถนะทตี่ ้องการให้เกดิ กับผู้เรียน
การสือ่ สาร - ฉันเป็นสัตว์เลือดเยน็ มีกระดูกสันหลงั อยูใ่ นน้า
ใช้ครีบวา่ ยน้า ฉนั เป็นอาหารของมนุษย์

คาตอบ
ปลา
- ฉันเป็นสตั ว์ หน้าตาและรูปร่างคล้ายกบั คน
กนิ ผลไม้ เช่นกล้วย ปนี ต้นไม้เกง่ รอ้ งเจ๊ียก ๆ
คาตอบ
ลงิ
- ฉันเป็นสตั ว์เล้ือยคลาน ตวั เรียวยาว มเี กล็ด
มีทัง้ ไมม่ ีพษิ และมีพษิ ร้าย

-376-

หน่วยการเรยี นรู้ท่ี ๔ สังเกตสอื่ บันทกึ สาร แผนการจดั การเรียนรูท้ ่ี ๓ เวลา ๑ ช่ัวโมง
กลมุ่ สาระการเรยี นรูภ้ าษาไทย เร่ือง โวหารวรรณศิลป์ (๓) ชนั้ มัธยมศึกษาปที ่ี ๒
รายวิชา ภาษาไทย
-377-
คาตอบ
งู

ข้นั สอน
3. นักเรียนจบั คู่ เพอื่ สบื ค้นวา่ ในเนอ้ื หาของสังเกตสื่อบันทึก
สารวรรคใดบา้ งท่ีมีการใช้ภาษาแบบอธบิ ายปรากฏอยู่
ให้นกั เรยี นเขียนบันทึกลงในสมุด

แนวการตอบ
วรรคท่ีใชภ้ าษาแบบอธบิ าย เชน่
บทท่ี ๒๐ เลียงผาอยูภ่ ูเขา,รปู ร่างอย่างแพะหมาย,
ขนเหมน็ สาบหยาบเหมือนกัน
บทที่ ๔๔ งูเขียวรดั ต๊กุ แก
บทที่ ๕๒ งูสดุ สหู้ นูสงู้ ู
บทท่ี 86 ลงิ ไตก่ ระไดลิง

4. นกั เรียนแต่ละคู่แลกเปลย่ี นขอ้ มลู ทีส่ บื คน้ ได้ จากกิจกรรม
ในข้อที่ ๑ หน้าชนั้ เรียน โดยครูและเพ่ือน ๆ รว่ มกนั เสนอแนะ
เพ่ิมเติมเพื่อใหเ้ กดิ ความครบถ้วนสมบรู ณ์
ข้ันสรุป

นักเรียนร่วมกนั อภิปราย ในประเด็นดังตอ่ ไปน้ี
- นักเรียนทราบไดอ้ ย่างไรวา่ บทประพันธ์ในสังเกตส่ือบันทึก
สารวรรคใดหรือบทใดบา้ งทม่ี ีการใชภ้ าษาแบบพรรณนา

แนวการตอบ
สังเกตจากคาทใ่ี ช้ว่ามีการแสดงใหเ้ หน็ ถงึ ลกั ษณะของสงิ่ ที่

-377-

หนว่ ยการเรยี นรทู้ ่ี ๔ สังเกตสื่อบันทกึ สาร แผนการจดั การเรียนรู้ท่ี ๓ เวลา ๑ ช่ัวโมง
กลมุ่ สาระการเรียนร้ภู าษาไทย เรื่อง โวหารวรรณศลิ ป์ (๓) ชนั้ มัธยมศึกษาปที ่ี ๒
รายวิชา ภาษาไทย
-378-
กลา่ วถงึ

- จุดมุ่งหมายของการใช้ภาษาแบบอธิบายในสังเกตส่ือ
บนั ทึกสาร คืออะไร

แนวการตอบ
เพอ่ื ให้ผู้อา่ นมีความเข้าใจในส่งิ ที่ผ้ปู ระพันธต์ ้องการสื่อ

- เหตุใดจงึ ตอ้ งเรยี นรู้ เรื่อง การใช้ภาษาแบบอธบิ าย

แนวการตอบ
เพอ่ื ใหม้ คี วามเข้าใจท่ีชัดเจน ถูกตอ้ งและจะนาไปสูก่ ารเรยี น
เรอื่ งการใช้ภาษาแบบพรรณนา ในชว่ั โมงถดั ไป

-378-

หน่วยการเรยี นรู้ที่ ๔ สังเกตสือ่ บันทกึ สาร แผนการจดั การเรยี นร้ทู ่ี ๔ เวลา ๑ ช่ัวโมง
กลุม่ สาระการเรียนรู้ภาษาไทย เรื่อง โวหำรวรรณศิลป์ (๔) ชน้ั มัธยมศกึ ษาปที ี่ ๒
รายวชิ า ภาษาไทย

สาระสาคญั /ความคิดรวบยอด กจิ กรรมการเรยี นรู้ แหล่งเรียนรู้
หอ้ งสมดุ
การใช้ภาษาในการเขียนแบบพรรณนา ท่ีปรากฏ ข้ันนา
ในวรรณคดี จะมีลักษณะเป็นการใช้ภาษาท่ีเป็นถ้อยคาท่ี ๑. นักเรียนทบท วนความเข้าใจ เกี่ยวกับ การใช้ภ าษ า สอ่ื
เลือกสรรอย่างปราณีต แสดงความหมายเด่นชัด เพื่อเล่าถึง ในการเขียนพรรณนาโดยวธิ ีการถาม - ตอบ ดงั นี้ 1. กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง
เหตุการณ์ หรือเร่ืองราวต่างๆ ทาให้ผู้อ่านเกิดความรู้สึกไป - ภาษาท่ีใช้ในการพรรณนามลี ักษณะอย่างไร 2. เกม “ทายสิฉนั คืออะไร”
ตามทผ่ี ูเ้ ขยี นพรรณนาไว้ แนวคำตอบ 3. ใบงาน “ภาษาเขียนพรรณนาในสังเกตสื่อบันทึกสาร”
ใช้ภำษำหรือถอ้ ยคำทที่ ำให้เห็นภำพ ชดั เจน ละเอยี ด
-379- จดุ ประสงค์การเรียนรู้ ภาระงาน/ช้นิ งาน
ดา้ นความรู้ - จดุ มงุ่ หมายทใ่ี ช้ในการเขยี นพรรณนา การทาใบงาน “ภาษาเขียนพรรณนาในสงั เกตสื่อบันทึกสาร”
อธบิ ายลกั ษณะการใช้ภาษาในการเขยี นพรรณนา
แนวคำตอบ
เพอื่ เลำ่ ถงึ เหตุกำรณ์ หรอื เร่ืองรำวตำ่ ง ๆ ใหผ้ ู้อำ่ นคลอ้ ยตำม
เกิดควำมรสู้ ึกไปตำมท่ผี ูเ้ ขยี นพรรณนำไว้
ด้านทักษะและกระบวนการ
จาแนกบทประพนั ธ์ที่ใชภ้ าษาในการเขียนแบบพรรณนา ๒. นักเรียนเล่นเกม “ทายสิฉันคืออะไร ” เป็นการฟังข้อความ การวดั และประเมนิ ผล
ด้านคณุ ลักษณะ ที่พรรณนาถึงสัตว์หรือพืชที่อยู่รอบ ๆ ตัวนักเรียน ซึ่งจะ -
๑. ใฝเ่ รยี นรู้ เชื่อมโยงเข้าสู่การเขียนพรรณนาในกาพย์ห่อโคลงประพาส
๒. มุ่งมน่ั ในการทางาน ธารทองแดง

- ฉันอาศัยอยู่ในสายน้าใสเยน็ ฉ่า แหวกวา่ ยด้วยครบี ไป
ตามลาน้า ฉนั เป็นอาหารอันแสนโอชาของมนุษย์
สมรรถนะทตี่ ้องการให้เกดิ กับผู้เรยี น
การสือ่ สาร คาตอบ
ปลา
- ฉนั เปน็ สัตวท์ แี่ สนซุกซน หน้าตาและรูปรา่ งคล้ายกับ
คน โปรดปรานการกนิ ผลไมผ้ ลเรียวยาวสเี หลอื ง ปนี
ปา่ ยไปตามหมพู่ ฤกษา ส่งเสียงรอ้ งเจ๊ยี ก ๆ

-379-

หนว่ ยการเรียนรู้ท่ี ๔ สังเกตสอ่ื บันทกึ สาร แผนการจัดการเรียนรทู้ ่ี ๔ เวลา ๑ ชวั่ โมง
กลุ่มสาระการเรยี นรู้ภาษาไทย เรอ่ื ง โวหำรวรรณศิลป์ (๔) ชนั้ มธั ยมศึกษาปีที่ ๒
รายวิชา ภาษาไทย
-380-
คาตอบ
ลงิ

- ฉันเป็นสัตวเ์ ล้ือยคลานท่ลี าตวั เรยี วยาว และมีเกลด็
แวววาว มีทงั้ ไมม่ ีพิษและมีพิษร้าย มนุษย์ ทั้งหลายตา่ งเกรง
กลัวในพิษรา้ ยของฉนั

คาตอบ
งู

ข้นั สอน
3. นักเรียนจับคู่ เพื่อสืบค้นว่าในเน้ือหาของสังเกตสื่อบันทึก
ส าร ว ร ร ค ใด ห รื อ บ ท ใด บ้ า งท่ี มี ก า ร ใช้ ภ า ษ า แ บ บ พ ร ร ณ น า
ปรากฏอยู่ ใหน้ ักเรียนเขยี นเนือ้ หาบทนนั้ ลงในใบงาน
“ภาษาพรรณนาในสงั เกตสอื่ บันทึกสาร”
4. นักเรียนแต่ละคู่แลกเปลี่ยนข้อมูลที่สืบค้นได้ จากกิจกรรม
ในข้อท่ี ๑ หน้าชั้นเรียน โดยครูและเพ่ือน ๆ ร่วมกันเสนอแนะ
เพมิ่ เตมิ เพ่ือใหเ้ กิดความครบถ้วนสมบรู ณ์

ขัน้ สรปุ
นักเรียนรว่ มกนั อภิปราย ในประเดน็ ดังต่อไปนี้
- นักเรยี นทราบได้อย่างไรวา่ บทประพนั ธ์ในสังเกตสอ่ื

บันทกึ สาร วรรคใดหรอื บทใดบา้ งท่ีมีการใชภ้ าษาแบบพรรณนา

แนวคาตอบ

-380-

หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี ๔ ช่ือหน่วย สังเกตสอ่ื บนั ทกึ สาร แผนการจัดการเรียนรทู้ ่ี ๔ เวลา ๑ ช่ัวโมง
กลุ่มสาระการเรียนรภู้ าษาไทย ชน้ั มัธยมศึกษาปีที่ ๒
เร่ือง รวบรวมวรรณศิลป์ (๔)
รายวชิ า ภาษาไทย

สังเกตจากคาที่ใช้ว่ามกี ารให้รายละเอียดของ
สิ่งใดส่งิ หน่ึง

- จุดมุ่งหมายของการใช้ภาษาแบบพรรณนาในสังเกตส่ือ
บันทึกสาร คืออะไร

แนวคาตอบ
ให้ผู้อ่านเห็นภาพคลอ้ ยตาม เกิดความรู้สกึ ไปตามท่ี
ผู้เขยี นพรรณนาไว้

-381-

-381-

กาพยห์ ่อโคลงประพาสธารทองแดง

๏๕เทย่ี วเล่นเปน็ เกษมสขุ แสนสิง่ สนกุ ปลกุ ใจหวัง
เรร่ า่ ยผายผาดผงั หัวรกิ รนื่ ช่ืนชมไพร

สุขเกษมเปรมหน้าเหลือบ ลืมหลงั
แสนสนุกปลุกใจหวงั ว่ิงหร้ี
เดนิ รา่ ยผายผนั ยงั ชายป่า
หวั รอ่ ร่ืนช่นื ชี้ สอ่ งนิ้วชวนแล

๏๒๐เลียงผาอยภู่ เู ขา หนวดพรายเพราเขาแปล้ปลาย
รปู ร่างอย่างแพะหมาย ขนเหมน็ สาบหยาบเหมือนกัน

๏เลยี งผาอยพู่ า่ งพนื้ ภเู ขา
หนวดพ่ดู ูเพราเขา ไปลท่ ้าย
รปู ร่างอยา่ งแพะเอา มาเปรียบ
ขนเหม็นสาบหยาบรา้ ย กลน่ิ กลา้ เหมือนกนั

๏๒๗กระจงกระจดิ เตีย้ ว่งิ เรี่ยเร่ยี น่าเอน็ ดู
เหมอื นกวางอย่างตาหู มีเข้ยี วนอ้ ยสรอ้ ยแนมสอง

๏กระจงกระจดิ หน้า เอน็ ดู
เดนิ รอ่ ยเรี่ยงามตรู กระจ้อย
เหมอื นกวางอย่างตาหู ตนี กบี
มีเคยี่ วขาวนอ้ ยช้อย แนบข้างเคียงสอง

๏๒๘ฝงู ลงิ ใหญ่นอ้ ยกระจุ้ย ชะนีอุ่ยอุ้ยร้องหา
ฝงู คา่ งหว่างพฤกษา ค่างโจนไล่ไขวป่ ลายยาง

๏ฝงู ลิงยวบยาบตน้ พวาหนา
ฝูงชะนีมก่ี หู่ า เปล่าขา้ ง
ฝงู ค่างหวา่ งพฤกษา มาสู่
ครอกแครกไลไ่ ขว่ควา้ ง โลดเลยี้ วโจนปลวิ

-3-8328-2-

กาพย์หอ่ โคลงประพาสธารทองแดง (ตอ่ )

๏๔๔งเู ขียวรัดต๊กุ แก ตกุ๊ แกแก่คางแข็งขยนั
กดั งูงยู ง่ิ พนั อ้าปากงว่ งลว้ งตบั กนิ

๏งูเขียวแลเหลอ้ื มพน่ พิษพลนั
ตุ๊กแกคางแขง็ ขยนั คาบไว้
ขนดเครยี ด
กัดงูงเู ร่งพัน ลากล้วงตับกิน
ปากอา้ งจู ึงได้
รารางชางช่างฟ่ายหาง
๏๔๕ยูงทองย่องเยื้องย่าง ชา่ งราเลน่ เต้นตามกนั

ปากหงอนอ่อนสาอาง ราฉวาง
เฉดิ หนา้
๏ยงู ทองย่องยา่ งเย้อื ง ลายเลศิ
รายรา่ ยฟา่ ยเฟอ่ื งหาง ปกี ปอ้ งเป็นเพลง
ปากหงอนอ่อนสาอาง
ราเลน่ เต้นงามหงา้ หวั สกุ แดงแทงเดือยแนม
สแี ต้มตา่ งอย่างวาดเขยี น
๏๔๘ไกฟ่ ้าอา้ สดแสง
ปีกหางตา่ งสีแกม ปากแหลม
เนื่องแข้ง
๏ไก่ฟ้าหน้าก่ากล้า ลายลวด
หวั แดงเดือยแนม แต่งแตม้ ขดี เขยี น
ปีกหางตา่ งสแี กม
ตัวดา่ งอย่างคนแกล้ง งูสดุ สู้หนสู งู้ ู
รูปงูทหู่ นมู ูทู
๏๕๒ดูหนสู รู่ ูงู
หนงู สู ดู้ อู ยู่ พรูพรู
สดุ สู้
๏ดงู ขู ู่ฝูดฝู้ งอู ยู่
หนูส่รู งู งู ู รูปถ้มู ูทู
งสู หู้ นูหนูสู้
หนรู งู้ งู ูรู้ คลอไคล้คหู่ มสู่ าลกิ า
ฝา่ แขกเต้าเหล่าโนรี
๏๕๔นกแกว้ แจ้วเสียงใส

นกต้วั ผัวเมยี คลา -383-

-383-

กาพยห์ อ่ โคลงประพาสธารทองแดง (ต่อ)

๏นกแกว้ แจ้วรีร่ อ้ ง เร่หา
ใกลค้ ู่หมสู่ าลิกา แวดเคลา้
นกตว้ั ผวั เมยี มา สมสู่
สัตวาฝา่ แขกเต้า พวกพ้องโนรี

๏๖๓กระจายสยายซรอ้ งนาง ผา้ สไบบางนางสีดา
หอ่ ห้อยย้อยลงมา แตค่ ่าไม้ใหญส่ ูงงาม

๏กระจายสยายคลี่ซร้อง นงพงา
สไบบางนางสดี า ห่อห้อย
ยนื่ เลอ้ื ยเฟ้ือยลงมา โบยโบก
แตค่ า่ ไมใ้ หญน่ ้อย แกวง่ เย้อื งไปมา

๏๘๖หวั ลงิ หมากลางลิง ตน้ ลางลงิ แลหูลงิ
ลิงไตก่ ระไดลงิ ลงิ โลดคว้าประสาลิง

๏หัวลงิ หมากเรยี กไม้ ลางลิง
ลางลงิ หลู งิ ลิง หลอกขู้
ลิงไต่กระไดลงิ ลิงห่ม
ลิงโลดฉวยชมผู้ ฉกี ควา้ ประสาลิง

๏๘๙ธารไหลใสสะอาด มัจฉาชาติดาษนานา
หวน่ั วา่ ยกนิ ไคลคลา ตามกันมาใหเ้ ห็นตัว

๏ธารไหลใสสะอาดน้า รนิ มา
มจั ฉาชาตินานา หว่ันหวา้ ย
จอกสร่ายกินไคลคลา เชยหมู่
ตามคูม่ าคลา้ ยคลา้ ย ผุดใหเ้ ห็นตัว

-384- เจา้ ฟา้ ธรรมธิเบศร ไชยเชษฐ์สรุ ยิ วงศ์
จากหนงั สือเรียน รายวชิ าพนื้ ฐาน ภาษาทย วรรณคดวี ิจกั ษ์

ชน้ั มัธยมศกึ ษาปที ่ี 2 หนา้ 83 - 86

-384-

ใบงำน
“ภำษำเขียนพรรณนำในสงั เกตส่อื บันทกึ สำร”

คาช้ีแจง ให้นักเรียนยกตวั อย่างบทประพนั ธ์ทใี่ ชภ้ าษาเขยี นพรรณนาในสังเกตสอื่ บนั ทึกสารลงในใบงาน
บทท่ี

เหตุผลที่นกั เรยี นคิดว่าบทประพันธ์บทนี้เปน็ บททใี่ ช้ภาษาเขยี นพรรณนา
คือ…………………………………………………………………………………………………..
บทท่ี

เหตผุ ลทน่ี กั เรยี นคดิ วา่ บทประพันธ์บทนเี้ ป็นบททใี่ ชภ้ าษาเขยี นพรรณนา
คือ…………………………………………………………………………………………………..
บทที่

เหตผุ ลทนี่ กั เรียนคดิ ว่าบทประพันธบ์ ทน้เี ป็นบทท่ีใชภ้ าษาเขียนพรรณนา
คือ…………………………………………………………………………………………………..
บทท่ี
เหตผุ ลทนี่ กั เรียนคิดวา่ บทประพันธบ์ ทนเี้ ป็นบทท่ใี ชภ้ าษาเขียนพรรณนา
คือ…………………………………………………………………………………………………..

-385-
-385-

หน่วยการเรยี นร้ทู ่ี ๔ สังเกตสื่อบันทกึ สาร แผนการจัดการเรยี นรทู้ ี่ ๕ เวลา ๑ ช่ัวโมง
กลุม่ สาระการเรียนร้ภู าษาไทย เรื่อง ยลยินธรรมชาติ (๑) ชน้ั มธั ยมศกึ ษาปีท่ี ๒
รายวิชา ภาษาไทย แหล่งเรียนรู้
ห้องสมุด
สาระสาคัญ/ความคดิ รวบยอด กจิ กรรมการเรยี นรู้ สอ่ื
๑. ภาพ ธารทองแดง จ.สระบุรี
สังเกตสื่อบันทึกสาร เป็นบทพระนิพนธ์ในเจ้าฟ้า ข้ันนา ๒. กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง
ธรรมธิเบศร แต่งเป็นกาพย์ห่อโคลง มีเนื้อหาเล่าเรื่อง นกั เรียนดูภาพ ธารทองแดง จ.สระบรุ ี จากน้นั สนทนากบั 3. ใบงาน “แผนภาพความคิดสรุปสาระสาคัญ
การเดินทางไปพระพุทธบาทและชมธรรมชาติอันเป็น เพื่อนในประเด็นดังนี้ จากวรรณคดเี ร่ือง กาพยห์ ่อโคลงประพาสธารทองแดง”
ลักษณะเด่นของสังเกตส่อื บนั ทึกสาร - นักเรยี นรู้จกั ธารทองแดง จ.สระบุรีหรือไม่
แนวคำตอบ ภาระงาน/ชน้ิ งาน
-386- จุดประสงคก์ ารเรียนรู้ รจู้ ัก/ไม่รจู้ กั การทาใบงาน “แผนภาพความคิดสรุปสาระสาคญั
ด้านความรู้ จากวรรณคดีเรื่อง กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง”
๑. อธิบายความเป็นมาของช่ือเร่อื งสังเกตสอ่ื บันทึกสารได้ - นกั เรยี นเคยไปเทยี่ วท่ี ธารทองแดง จ.สระบุรหี รือไม่
๒. บอกช่ือผแู้ ต่งสังเกตสือ่ บันทึกสารได้ การวัดและประเมินผล
๓. บอกจุดมงุ่ หมายในการแต่งสงั เกตส่อื บนั ทึกสารได้ แนวคำตอบ -
๔. บอกลกั ษณะคาประพนั ธ์สงั เกตสอื่ บนั ทกึ สารได้ เคยไป/ไมเ่ คยไป

- นกั เรยี นอธิบายลกั ษณะของธารทองแดง จ.สระบรุ ี โดยดู
จากภาพหรือประสบการณต์ รงวา่ มีลักษณะอย่างไรบ้าง
แนวกำรตอบ มีนำ้ มีตน้ ไม้ ในอดีตน่ำจะมคี วำมอุดมสมบูรณ์
ขนั้ สอน
ดา้ นทกั ษะและกระบวนการ ๑. นักเรยี นจบั กลุ่ม กลุม่ ละ ๔ คน จากนนั้ นักเรียนแต่ละคน
เขียนแผนภาพความคิดสรปุ สาระสาคญั จากวรรณคดี เร่ือง เลือกหมายเลขคนละหนึ่งหมายเลข (มีหมายเลข ๑ - ๔)
สังเกตสือ่ บันทึกสารได้ ๒. นักเรยี นแตล่ ะหมายเลข ศึกษาความรู้ดงั น้ี
ดา้ นคุณลักษณะ
๑. ใฝ่เรยี นรู้ - หมายเลข ๑ ศกึ ษาความรู้เก่ยี วกับความเป็นมาของชื่อเรอ่ื ง
๒. มุ่งมน่ั ในการทางาน - หมายเลข ๒ ศึกษาความรูเ้ กีย่ วกับผู้แต่ง
- หมายเลข ๓ ศึกษาความรเู้ กย่ี วกับจุดมุ่งหมายในการ
แตง่ สังเกตส่ือบันทึกสาร

-386-

หน่วยการเรียนรทู้ ่ี ๔ สังเกตสือ่ บนั ทึกสาร แผนการจัดการเรยี นรทู้ ่ี ๕ เวลา ๑ ช่วั โมง
กลุ่มสาระการเรียนรภู้ าษาไทย เรื่อง ยลยินธรรมชาติ (๑) ชน้ั มัธยมศกึ ษาปีท่ี ๒
สมรรถนะท่ีต้องการให้เกดิ กับผ้เู รยี น รายวิชา ภาษาไทย
การสอ่ื สาร
- หมายเลข ๔ ศกึ ษาความรเู้ กี่ยวกับลกั ษณะคา้ ประพันธ์
-387- ใช้เวลาในการศึกษาความรู้ ๑๐ นาที โดย
๓. นกั เรยี นแตล่ ะหมายเลข น้าเสนอความรทู้ ี่ตนเองศึกษาให้
เพ่อื น ๆ ในกลุ่มรบั
๔. นักเรียนกลุ่มอาสาสมัคร น้าเสนอข้อมูลที่ได้จากการศึกษา
หน้าช้ันเรียน นักเรียนกลุ่มอ่ืน ๆ และครู ให้ข้อมูลเพ่ิมเติมให้
ครบถ้วน
ข้ันสรปุ
๑. นกั เรยี นร่วมกันอภิปรายคาตอบจากคาถามดังตอ่ ไปน้ี

- เหตใุ ดจงึ ได้ชือ่ ว่าสังเกตสอ่ื บนั ทึกสาร

แนวคำตอบ
เรียกตำมลักษณะคำประพันธแ์ ละเน้ือเรอ่ื ง

- เหตุใดจึงได้ชอื่ วา่ กาพย์หอ่ โคลงนริ าศธารทองแดง

แนวคำตอบ
กรมศิลปำกรไดอ้ ธบิ ำยเรยี กช่อื ว่ำนริ ำศ โดยเทยี บกับ
พระนิพนธอ์ ีกเรอื่ งทแ่ี ต่งคูก่ ันคือ กำพยห์ อ่ โคลงนริ ำศธำร
โศก ทำให้ผอู้ ำ่ นเข้ำใจว่ำเร่ืองน้ชี ่ือวำ่ กำพยห์ อ่ โคลงนิรำศ
ธำรทองแดง

- ธารทองแดง พระพุทธบาท จ.สระบรุ ี เก่ียวขอ้ งกับ
สังเกตส่ือบนั ทึกสารอย่างไร

-387-

หนว่ ยการเรียนรู้ที่ ๔ สังเกตสอื่ บนั ทกึ สาร แผนการจัดการเรยี นรู้ที่ ๕ เวลา ๑ ช่วั โมง
กลมุ่ สาระการเรียนรภู้ าษาไทย ชนั้ มธั ยมศกึ ษาปีท่ี ๒
เร่ือง ยลยินธรรมชาติ (๑)
-388- รายวชิ า ภาษาไทย

แนวคำตอบ
เปน็ สถำนทท่ี ก่ี วไี ดเ้ ดินทำงไป และไดช้ มธรรมชำติ ท้งั ควำม
งำมของพืชและสตั ว์ จึงได้บนั ทกึ ไว้

- ใครเป็นผ้แู ต่งเรื่อง สงั เกตสอื่ บนั ทึกสาร

คำตอบ
สังเกตสื่อบนั ทึกสำร เป็นพระนพิ นธข์ องเจ้ำฟำ้ ธรรมธิเบศร

- ลักษณะค้าประพนั ธ์ของสังเกตส่ือบนั ทึกสาร คอื อะไร

คำตอบ
สังเกตสือ่ บันทึกสำร เปน็ คำประพนั ธป์ ระเภทกำพย์หอ่ โคลง

๒. นกั เรียนบันทกึ ความร้โู ดยการท้าเป็นแผนภาพความคิด
ในประเด็นดงั นี้

- ความเปน็ มาของชื่อเรื่องได้
- บอกช่อื ผู้แต่งได้
- บอกจดุ มงุ่ หมายในการแต่งได้
- บอกลกั ษณะคาประพนั ธไ์ ด้

-388-

กาพยห์ อ่ โคลงประพาสธารทองแดง

๏๕เทยี่ วเลน่ เป็นเกษมสุข แสนสงิ่ สนกุ ปลกุ ใจหวงั
เรร่ า่ ยผายผาดผัง หวั ริกรนื่ ช่นื ชมไพร

สขุ เกษมเปรมหน้าเหลอื บ ลมื หลงั
แสนสนุกปลุกใจหวงั วิง่ หร้ี
เดินร่ายผายผันยงั ชายป่า
หวั รอ่ ร่ืนชืน่ ช้ี สอ่ งนิ้วชวนแล

๏๒๐เลียงผาอยูภ่ เู ขา หนวดพรายเพราเขาแปล้ปลาย
รปู ร่างอยา่ งแพะหมาย ขนเหมน็ สาบหยาบเหมือนกนั

๏เลยี งผาอย่พู ่างพืน้ ภเู ขา
หนวดพดู่ เู พราเขา ไปล่ทา้ ย
รูปร่างอยา่ งแพะเอา มาเปรียบ
ขนเหม็นสาบหยาบร้าย กลน่ิ กล้าเหมือนกนั

๏๒๗กระจงกระจดิ เตี้ย ว่ิงเรยี่ เรย่ี นา่ เอ็นดู
เหมอื นกวางอยา่ งตาหู มเี ขี้ยวน้อยสร้อยแนมสอง

๏กระจงกระจดิ หนา้ เอ็นดู
เดินร่อยเร่ยี งามตรู กระจ้อย
เหมือนกวางอยา่ งตาหู ตีนกบี
มเี ค่ยี วขาวน้อยช้อย แนบขา้ งเคียงสอง

๏๒๘ฝูงลิงใหญน่ ้อยกระจุ้ย ชะนีอยุ่ อยุ้ ร้องหา
ฝูงค่างหว่างพฤกษา คา่ งโจนไลไ่ ขว่ปลายยาง

๏ฝูงลงิ ยวบยาบตน้ พวาหนา
ฝงู ชะนีม่ีกู่หา เปล่าข้าง
ฝงู คา่ งหวา่ งพฤกษา มาสู่
ครอกแครกไลไ่ ขว่ควา้ ง โลดเลยี้ วโจนปลวิ

--338899--

กาพยห์ อ่ โคลงประพาสธารทองแดง (ตอ่ )

๏๔๔งเู ขียวรัดตุก๊ แก ต๊กุ แกแก่คางแข็งขยัน
กัดงงู ยู ง่ิ พนั อ้าปากงว่ งลว้ งตบั กิน

๏งเู ขียวแลเหลอื้ มพ่น พษิ พลนั
ตกุ๊ แกคางแขง็ ขยนั คาบไว้
กดั งูงเู รง่ พัน ขนดเครยี ด
ปากอา้ งูจึงได้ ลากลว้ งตบั กิน

๏๔๕ยงู ทองย่องเยอ้ื งย่าง รารางชางช่างฟ่ายหาง
ปากหงอนอ่อนสาอาง ชา่ งราเลน่ เต้นตามกัน

๏ยูงทองย่องยา่ งเยื้อง ราฉวาง
รายรา่ ยฟา่ ยเฟื่องหาง เฉดิ หน้า
ปากหงอนอ่อนสาอาง ลายเลศิ
ราเลน่ เต้นงามหงา้ ปกี ป้องเปน็ เพลง

๏๔๘ไกฟ่ ้าอา้ สดแสง หัวสุกแดงแทงเดือยแนม
ปกี หางต่างสแี กม สแี ต้มตา่ งอยา่ งวาดเขยี น

๏ไก่ฟา้ หนา้ กา่ กล้า ปากแหลม
หวั แดงเดอื ยแนม เนอ่ื งแข้ง
ปกี หางต่างสแี กม ลายลวด
ตวั ด่างอยา่ งคนแกลง้ แตง่ แต้มขีดเขียน

๏๕๒ดหู นสู รู่ งู ู งูสดุ สูห้ นูสู้งู
หนูงูสดู้ ูอยู่ รปู งูท่หู นมู ูทู

๏ดูงขู ฝู่ ูดฝู้ พรพู รู
หนูสู่รงู งู ู สุดสู้
งสู ้หู นูหนสู ู้ งูอยู่
หนูรู้งูงูรู้ รปู ถ้มู ทู ู

๏๕๔นกแก้วแจ้วเสียงใส คลอไคล้ค่หู ม่สู าลิกา
นกตัว้ ผวั เมยี คลา ฝ่าแขกเต้าเหล่าโนรี

--339900--

กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง (ตอ่ )

๏นกแกว้ แจว้ ร่ีรอ้ ง เรห่ า
ใกล้คู่หมสู่ าลกิ า แวดเคลา้
นกตั้วผัวเมียมา สมสู่
สัตวาฝา่ แขกเตา้ พวกพ้องโนรี

๏๖๓กระจายสยายซรอ้ งนาง ผา้ สไบบางนางสดี า
ห่อห้อยย้อยลงมา แตค่ า่ ไมใ้ หญ่สงู งาม

๏กระจายสยายคลีซ่ ร้อง นงพงา
สไบบางนางสดี า หอ่ หอ้ ย
ย่นื เลื้อยเฟ้ือยลงมา โบยโบก
แต่ค่าไม้ใหญ่น้อย แกวง่ เยือ้ งไปมา

๏๘๖หวั ลิงหมากลางลงิ ต้นลางลงิ แลหลู ิง
ลงิ ไต่กระไดลิง ลงิ โลดควา้ ประสาลงิ

๏หัวลงิ หมากเรียกไม้ ลางลิง
ลางลงิ หูลิงลงิ หลอกขู้
ลิงไตก่ ระไดลงิ ลงิ หม่
ลงิ โลดฉวยชมผู้ ฉีกคว้าประสาลิง

๏๘๙ธารไหลใสสะอาด มจั ฉาชาติดาษนานา
หวนั่ วา่ ยกินไคลคลา ตามกนั มาใหเ้ หน็ ตวั

๏ธารไหลใสสะอาดน้า รินมา
มจั ฉาชาตนิ านา หวั่นหว้าย
จอกสร่ายกินไคลคลา เชยหมู่
ตามคู่มาคลา้ ยคล้าย ผดุ ใหเ้ หน็ ตวั

เจา้ ฟา้ ธรรมธิเบศร ไชยเชษฐ์สุรยิ วงศ์
จากหนงั สือเรียน รายวิชาพนื้ ฐาน ภาษาไทย วรรณคดีวิจักษ์

ชนั้ มธั ยมศึกษาปที ่ี 2 หนา้ 83 - 86

-3-9319-1-

ใบงาน
“แผนภาพความคดิ สรปุ สาระสาคัญ
จากวรรณคดีเรอ่ื ง กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง”

คาชีแ้ จง ใหน้ กั เรียนสรปุ สาระสาคัญจากวรรณคดเี ร่ือง กาพยห์ อ่ โคลงประพาสธารทองแดงเป็นแผนภาพ
ความคิด

-3-39922--

-393- ภาพธารทองแดง ตาบลขนุ โขลน อาเภอพระพทุ ธบาท จงั หวัดสระบรุ ี

-393-

หนว่ ยการเรยี นรู้ที่ ๔ สังเกตสอ่ื บนั ทกึ สาร แผนการจัดการเรยี นรู้ที่ ๖ เวลา ๑ ช่ัวโมง
กลุม่ สาระการเรียนรู้ภาษาไทย เร่ือง ยลยินธรรมชาติ (๒) ชนั้ มัธยมศกึ ษาปีท่ี ๒
สาระสาคญั /ความคิดรวบยอด รายวิชา ภาษาไทย
สังเกตส่ือบนั ทกึ สาร เป็นบท
พระนิพนธใ์ นเจ้าฟ้าธรรมธเิ บศร แตง่ เป็นกาพยห์ ่อโคลง มี กิจกรรมการเรยี นรู้ แหล่งเรยี นรู้
เนอ้ื หาเล่าเรื่องการเดินทางไปพระพทุ ธบาท จ.สระบุรแี ละ ข้นั นา ห้องสมดุ
ชมธรรมชาติอันเปน็ ลกั ษณะเด่นของสงั เกตสื่อบันทึกสาร ๑. นักเรยี นจบั บตั รคา้ คนละ ๑ บัตรค้า (ในบตั รค้าจะมีข้อมูล สอ่ื
จดุ ประสงคก์ ารเรยี นรู้ ของสตั ว์หรือพืชท่ีปรากฏอยใู่ นวรรณคดีเรือ่ งสงั เกตสอ่ื บันทึก ๑. บตั รคา
ด้านความรู้ สาร ทง้ั รอ้ ยแก้วและร้อยกรอง) จากน้ันอ่านเพื่อทา้ ความเข้าใจ ๒. กาพย์หอ่ โคลงประพาสธารทองแดง
๑. บอกเนือ้ หาท่ีปรากฏในวรรณคดีสังเกตส่อื บันทึกสารได้ เนื้อหา 3. ใบงาน “แผนภาพความคิดสรปุ สาระสาคญั
๒. บอกคุณค่าทีป่ รากฏในสังเกตสอ่ื บันทึกสารได้ ๒. นกั เรยี นแต่ละคนออกมาบรรยายสั้น ๆ เกย่ี วกับข้อมลู ใน จากวรรณคดเี รื่อง กาพย์หอ่ โคลงประพาสธารทองแดง”
บัตรคา้ ท่ตี นเองเลือก เพ่ือให้เพ่อื น ๆ ทายช่ือวา่ เปน็ สัตว์
ด้านทกั ษะและกระบวนการ หรอื พืชใด ภาระงาน/ชน้ิ งาน
-394- เขยี นแผนภาพความคิดสรปุ สาระสาคัญจากวรรณคดี เร่ือง ๓. นกั เรยี นอภปิ รายค้าตอบจากค้าถามดังน้ี การทาใบงาน “แผนภาพความคิดสรุปสาระสาคญั
สงั เกตสื่อบันทึกสารได้ - นกั เรียนร้จู ักหรือเคยอ่านวรรณคดเี รือ่ งใดบ้าง จากวรรณคดีเรื่อง กาพย์หอ่ โคลงประพาสธารทองแดง”
ดา้ นคณุ ลกั ษณะ ทีม่ ีการเขียนถงึ เรื่องราวเก่ยี วกบั ธรรมชาตแิ ละสัตว์
๑. ใฝ่เรียนรู้ แนวคำตอบ
๒. มุ่งมนั่ ในการทางาน วรรณคดีเร่ือง สังเกตสื่อบนั ทกึ สำร การวัดและประเมินผล
สมรรถนะท่ตี ้องการให้เกิดกับผ้เู รยี น -
การสอ่ื สาร ขัน้ สอน
4. นักเรยี นจับคู่เพ่ือศึกษาความรู้เก่ียวกับพืชและสัตวท์ ่ีปรากฏ
ในวรรณคดีเร่ือง สังเกตส่ือบันทึกสาร โดยแต่ละคู่จะได้รับ
มอบหมายให้ศึกษาเน้ือหาดงั นี้
- คู่ที่ ๑ ศึกษาบทที่ ๕ และ ๒๐ + บัตรคาสัตว์จาก
กจิ กรรมที่ ๑ ในข้ันนา (เรื่องเลียงผา ,แพะ)

-394-

หน่วยการเรียนร้ทู ่ี ๔ สังเกตสอื่ บันทกึ สาร แผนการจัดการเรียนรูท้ ี่ ๖ เวลา ๑ ช่ัวโมง
กลมุ่ สาระการเรยี นร้ภู าษาไทย เร่ือง ยลยินธรรมชาติ (๒) ชนั้ มธั ยมศกึ ษาปีที่ ๒
รายวชิ า ภาษาไทย
-395-
- คู่ที่ ๒ ศึกษาบทท่ี ๒๗ และ ๒๘ + บัตรคาสัตว์จาก
กจิ กรรมท่ี ๑ ในข้ันนา (เรอ่ื งกระจง ,กวาง ,ลงิ ,ชะนี ,ค่าง)

- คทู่ ี่ ๓ ศกึ ษาบทที่ ๔๔ และ ๔๕ + บัตรคาสัตว์จาก
กิจกรรมที่ ๑ ในขัน้ นา (เร่อื งงเู ขียว ,ตกุ๊ แก ,นกยงู )

- คทู่ ี่ ๔ ศกึ ษาบทที่ ๔๘ และ ๕๒ + บตั รคาสตั ว์จาก
กิจกรรมท่ี ๑ ในขั้นนา (เรอ่ื งไก่ฟา้ ,หนู ,ง)ู

- คู่ท่ี ๕ ศึกษาบทท่ี ๕๔ และ 63 + บัตรคาสัตวจ์ าก
กิจกรรมท่ี ๑ ในขั้นนา (เรื่องนกแก้ว ,นกตั้ว ,นกแขกเต้า, นก
สาลกิ า ,ช้องนางคลี่, สไบนาง)

- คู่ท่ี ๖ ศึกษาบทท่ี ๘๖ และ ๘๙ + บัตรคาสัตว์
จากกิจกรรมท่ี ๑ ในขั้นนา (เรื่องต้นหัวลิง ,ต้นลางลิงหรือ
กระไดลงิ ,ต้นหูลิง,หมากลางลิง)
๒. นักเรียนแต่ละคู่นาเสนอความรู้ท่ีได้รับจากการศึกษา
บทประพันธ์ท่ีได้รับมอบหมาย หน้าช้ันเรียน โดยเพื่อนกลุ่มอื่น
ๆ และครูเพิม่ เตมิ ขอ้ มลู ใหค้ รบถว้ นสมบรู ณ์
๓. นักเรียนจับคู่ ศกึ ษาคุณคา่ ท่ีปรากฏในเร่ือง สังเกตสื่อบันทึก
สาร
๔.นักเรียนอภิปรายคาตอบรว่ มกนั ในประเดน็ ดังน้ี

- สงั เกตส่อื บนั ทกึ สารใหค้ วามรู้เกย่ี วกบั เร่อื งใดบ้าง

แนวคำตอบ
เรอื่ งรำวเก่ยี วกับพชื และสตั ว์

-395-

หนว่ ยการเรียนรู้ท่ี ๔ สังเกตสอื่ บนั ทกึ สาร แผนการจดั การเรยี นรู้ที่ ๖ เวลา ๑ ช่ัวโมง
กลุม่ สาระการเรียนรูภ้ าษาไทย เรื่อง ยลยนิ ธรรมชาติ (๒) ชน้ั มัธยมศกึ ษาปที ่ี ๒
รายวิชา ภาษาไทย
-396-
- การใช้ภาษาของกวีในเรื่องสังเกตสื่อบันทึกสาร มีลักษณะ
อย่างไร

แนวคำตอบ
ใชค้ ำเพ่อื สร้ำงจนิ ตนำกำร มีทั้งใหเ้ หน็ ภำพกำรเคล่อื นไหว
เห็นอำกำรของสัตวไ์ ด้ชดั เจน

- จากความรทู้ ่ีไดร้ บั จากการเรียนสงั เกตสือ่ บนั ทึกสาร ทาให้
นักเรียนคิดวา่ กวีต้องมีลักษณะอย่างไรจึงถ่ายทอดเรอื่ งราว
เกย่ี วกบั สตั วแ์ ละพชื ได้อย่างน่าสนใจ

แนวคำตอบ
กวีเป็นผ้ทู ่ีรจู้ กั สงั เกตวถิ ชี ีวติ เกย่ี วกับสตั ว์ ลกั ษณะของพืช และ
สิง่ ทีอ่ ยู่รอบตวั มคี วำมสำมำรถในกำรเลอื กเนอื้ หำสำระทเี่ ปน็
ควำมรู้น่ำสนใจมำบนั ทกึ ไว้ และมคี วำมสำมำรถในกำรเลือกใช้
คำ เพอ่ื นำมำใชใ้ นกำรแตง่ เร่ืองสังเกตสื่อบันทึกสำรไดอ้ ย่ำง
นำ่ สนใจ

ขน้ั สรุป
นักเรียนบันทึกความรู้โดยการท้าเป็นแผนภาพความคิด

(รายละเอยี ดอยทู่ า้ ยแผน)

-396-

กาพยห์ อ่ โคลงประพาสธารทองแดง

๏๕เท่ียวเลน่ เป็นเกษมสขุ แสนสง่ิ สนกุ ปลกุ ใจหวงั
เรร่ ่ายผายผาดผัง หวั ริกรนื่ ชื่นชมไพร

สขุ เกษมเปรมหนา้ เหลือบ ลมื หลัง
แสนสนุกปลุกใจหวัง วิ่งหร้ี
เดินร่ายผายผนั ยงั ชายปา่
หวั รอ่ รื่นชน่ื ช้ี สอ่ งนวิ้ ชวนแล

๏๒๐เลยี งผาอยภู่ เู ขา หนวดพรายเพราเขาแปล้ปลาย
รปู ร่างอย่างแพะหมาย ขนเหมน็ สาบหยาบเหมือนกนั

๏เลียงผาอยูพ่ ่างพน้ื ภูเขา
หนวดพูด่ เู พราเขา ไปล่ทา้ ย
รูปร่างอยา่ งแพะเอา มาเปรยี บ
ขนเหมน็ สาบหยาบร้าย กล่นิ กลา้ เหมือนกัน

๏๒๗กระจงกระจดิ เตยี้ ว่ิงเรี่ยเรย่ี นา่ เอ็นดู
เหมือนกวางอยา่ งตาหู มีเข้ียวนอ้ ยสร้อยแนมสอง

๏กระจงกระจิดหน้า เอ็นดู
เดนิ ร่อยเร่ียงามตรู กระจ้อย
เหมือนกวางอย่างตาหู ตนี กีบ
มีเค่ยี วขาวนอ้ ยช้อย แนบข้างเคียงสอง

๏๒๘ฝูงลงิ ใหญ่น้อยกระจยุ้ ชะนอี ยุ่ อยุ้ ร้องหา
ฝงู คา่ งหวา่ งพฤกษา ค่างโจนไล่ไขวป่ ลายยาง

๏ฝงู ลงิ ยวบยาบต้น พวาหนา
ฝูงชะนมี ก่ี ู่หา เปลา่ ขา้ ง
ฝูงค่างหว่างพฤกษา มาสู่
ครอกแครกไล่ไขวค่ วา้ ง โลดเล้ยี วโจนปลวิ

-397-
-397-

กาพยห์ อ่ โคลงประพาสธารทองแดง (ตอ่ )

๏๔๔งูเขยี วรัดต๊กุ แก ตุ๊กแกแกค่ างแข็งขยัน
กดั งูงยู ่ิงพนั อา้ ปากง่วงลว้ งตบั กิน

๏งเู ขียวแลเหลอ้ื มพน่ พิษพลัน
ตกุ๊ แกคางแขง็ ขยนั คาบไว้
ขนดเครยี ด
กัดงงู ูเรง่ พัน ลากลว้ งตบั กิน
ปากอา้ งูจึงได้
รารางชางชา่ งฟ่ายหาง
๏๔๕ยูงทองย่องเยื้องย่าง ช่างราเล่นเต้นตามกัน

ปากหงอนอ่อนสาอาง ราฉวาง
เฉดิ หนา้
๏ยูงทองย่องย่างเย้ือง ลายเลิศ
รายร่ายฟา่ ยเฟื่องหาง ปีกป้องเปน็ เพลง
ปากหงอนอ่อนสาอาง
ราเลน่ เต้นงามหงา้ หัวสกุ แดงแทงเดือยแนม
สีแตม้ ตา่ งอยา่ งวาดเขยี น
๏๔๘ไก่ฟ้าอ้าสดแสง
ปีกหางต่างสีแกม ปากแหลม
เนือ่ งแข้ง
๏ไก่ฟ้าหน้าก่ากล้า ลายลวด
หัวแดงเดอื ยแนม แตง่ แต้มขดี เขียน
ปกี หางตา่ งสแี กม
ตวั ด่างอย่างคนแกล้ง งูสุดสู้หนูสงู้ ู
รูปงูทู่หนมู ทู ู
๏๕๒ดหู นสู ู่รูงู
หนูงูสู้ดูอยู่ พรูพรู
สุดสู้
๏ดูงูขฝู่ ดู ฝู้ งอู ยู่
หนูสรู่ งู งู ู รูปถมู้ ทู ู
งูสู้หนูหนูสู้
หนรู ู้งูงรู ู้ คลอไคลค้ ู่หม่สู าลิกา
ฝา่ แขกเตา้ เหล่าโนรี
๏๕๔นกแก้วแจ้วเสยี งใส

นกตวั้ ผัวเมยี คลา -398-

-398-

กาพยห์ ่อโคลงประพาสธารทองแดง (ตอ่ )

๏นกแก้วแจ้วรรี่ ้อง เร่หา
ใกลค้ ู่หม่สู าลิกา แวดเคลา้
นกตว้ั ผัวเมยี มา สมสู่
สตั วาฝา่ แขกเตา้ พวกพ้องโนรี

๏๖๓กระจายสยายซรอ้ งนาง ผา้ สไบบางนางสดี า
หอ่ หอ้ ยย้อยลงมา แตค่ า่ ไมใ้ หญ่สงู งาม

๏กระจายสยายคลีซ่ ร้อง นงพงา
สไบบางนางสีดา ห่อหอ้ ย
ย่ืนเลือ้ ยเฟ้ือยลงมา โบยโบก
แต่ค่าไม้ใหญน่ ้อย แกว่งเย้อื งไปมา

๏๘๖หวั ลิงหมากลางลงิ ต้นลางลงิ แลหูลิง
ลิงไตก่ ระไดลิง ลิงโลดคว้าประสาลงิ

๏หวั ลิงหมากเรยี กไม้ ลางลิง
ลางลงิ หลู ิงลงิ หลอกขู้
ลิงไต่กระไดลงิ ลิงห่ม
ลงิ โลดฉวยชมผู้ ฉกี คว้าประสาลิง

๏๘๙ธารไหลใสสะอาด มัจฉาชาติดาษนานา
หวัน่ ว่ายกินไคลคลา ตามกนั มาใหเ้ ห็นตัว

๏ธารไหลใสสะอาดน้า รินมา
มัจฉาชาตนิ านา หวนั่ หว้าย
จอกสร่ายกินไคลคลา เชยหมู่
ตามคู่มาคลา้ ยคล้าย ผุดใหเ้ ห็นตวั

เจ้าฟ้าธรรมธิเบศร ไชยเชษฐ์สุรยิ วงศ์
จากหนังสอื เรียน รายวชิ าพื้นฐาน ภาษาไทย วรรณคดีวิจักษ์

ช้นั มัธยมศกึ ษาปที ่ี 2 หนา้ 83 - 86

-399-

-399-

ใบงาน
“แผนภาพความคดิ สรปุ สาระสาคัญ
จากวรรณคดเี รอ่ื ง กาพยห์ อ่ โคลงประพาสธารทองแดง”

คาช้แี จง ใหน้ ักเรียนสรุปสาระสาคัญจากวรรณคดเี รื่อง กาพยห์ ่อโคลงประพาสธารทองแดงเป็นแผนภาพความคดิ

-400-
-400-

บัตรคา

-401-
-401-

-402-
-402-

-403-
-403-

-404-
-404-

-405-
-405-

หน่วยการเรยี นรทู้ ี่ ๔ สังเกตสอ่ื บนั ทึกสาร แผนการจัดการเรียนรูท้ ี่ ๗ เวลา ๑ ชั่วโมง
กลมุ่ สาระการเรยี นรู้ภาษาไทย เร่ือง ฉลาดใชค้ า (๑) ชนั้ มธั ยมศกึ ษาปที ่ี ๒
รายวชิ า ภาษาไทย

สาระสาคญั /ความคิดรวบยอด กจิ กรรมการเรียนรู้ แหล่งเรยี นรู้
คาลักษณนามเป็นคาหมวดพิเศษในภาษาไทย เป็นคาท่ี ขน้ั นา ห้องสมดุ
สอ่ื
สะท้อนการมองโลกของคนไทยว่าเห็นสิ่งต่าง ๆ มีลักษณะ ๑. นักเรยี นเลน่ เกมจับค่คู า้ ลกั ษณนาม โดยครสู ุ่มแจกภาพ ๑. บัตรคา
เป็นเช่นไร รูปร่างแบบใด มีความคล้ายคลึงกับสิ่งใด การใช้ และค้าลักษณนามใหน้ ักเรยี นคนละ ๑ ภาพ / ๑ คา้ จากนั้นให้ 2. เกมจบั คู่คาลักษณนาม
คาลักษณนามถูกต้องจะช่วยให้การส่ือสารมีความเข้าใจ นกั เรียนจบั ค่ภู าพใหต้ รงกับค้าลกั ษณนามของภาพน้นั ๆ และ 3. เกมคน้ หาคาลกั ษณนาม
ตรงกัน น้ามาติดไวบ้ นกระดาน

จุดประสงค์การเรยี นรู้ 4. ใบความรู้ “คาลกั ษณนาม”

-406- ด้านความรู้ ภาระงาน/ชนิ้ งาน
๑. บอกความหมายของคาลกั ษณนามได้ -
๒. บอกจดุ ประสงค์ในการใช้คาลกั ษณนามได้
การวัดและประเมินผล
แบบประเมินการทางานกลุ่ม
ด้านทกั ษะและกระบวนการ
ยกตัวอย่างการใชค้ าลักษณนามได้ถกู ต้อง ตวั คัน เลม่ ใบ ตวั คนั

ดา้ นคุณลกั ษณะ
๑. ใฝเ่ รยี นรู้
๒. มุง่ มัน่ ในการทางาน ๒. นักเรยี นอภปิ รายจากคา้ ถามดงั นี้
- นกั เรยี นรูจ้ กั ค้าท่เี ขียนไว้บนกระดานหรือไม่หรือไม่
เรยี กวา่ ค้าประเภทใด

-406-

หน่วยการเรยี นรู้ที่ ๔ สังเกตส่อื บันทกึ สาร แผนการจดั การเรียนรู้ที่ ๗ เวลา ๑ ชั่วโมง
กลุม่ สาระการเรยี นรภู้ าษาไทย เร่ือง ฉลาดใช้คา (๑) ชนั้ มธั ยมศึกษาปที ่ี ๒
สมรรถนะท่ีต้องการให้เกดิ กับผ้เู รียน รายวชิ า ภาษาไทย
การสอื่ สาร
คำตอบ
-407- คำลกั ษณนำม

- นกั เรียนเคยไดย้ นิ หรือใช้ค้าลกั ษณนามนอกเหนือจากที่
ปรากฏบนกระดานหรอื ไม่ ลองยกตัวอยา่ งประกอบ

แนวคำตอบ
เคย เช่น คำวำ่ …….

ขั้นสอน
๑. นักเรยี นศึกษาเรื่องค้าลักษณนามจากใบความรู้

“ค้าลักษณนาม”
๒. ตัวแทนนักเรยี นแลกเปล่ยี นเรียนร้เู รือ่ งค้าลักษณนาม

หน้าชั้นเรยี น โดยมนี ักเรยี นกลมุ่ อน่ื ๆ และครเู พ่ิมเติมประเด็น
ต่าง ๆ ใหค้ รบถว้ น

๓. นักเรยี นแบ่งกลุ่มออกเป็น ๔ กล่มุ เพ่ือเล่นเกม
“สบื คน้ คา้ ลักษณนาม” โดยให้แตล่ ะกลุม่ หาคา้ ลักษณนามตาม
หัวขอ้ ท่ีก้าหนดให้ ดังนี้

- ส่งิ ของที่อยู่ในบา้ น
- สิ่งของทอ่ี ยู่ในโรงเรียน
- สิ่งของทอ่ี ยู่ในตลาด
จากนั้นให้ตวั แทนกลุ่มมาเขยี นที่หน้าช้ันเรียน กลมุ่ ทเ่ี ขยี นได้
ถกู ต้องและมีจ้านวนมากท่สี ดุ เปน็ ผ้ชู นะ
๔. นกั เรยี นอภปิ รายรว่ มกนั ในประเด็นดังน้ี

-407-

หนว่ ยการเรยี นรทู้ ี่ ๔ สังเกตส่อื บันทกึ สาร แผนการจดั การเรียนรู้ที่ ๗ เวลา ๑ ช่วั โมง
กลมุ่ สาระการเรียนรู้ภาษาไทย เร่ือง ฉลาดใช้คา (๑) ชนั้ มธั ยมศึกษาปที ี่ ๒
รายวชิ า ภาษาไทย
-408-
- คาลักษณนามที่พบจากสิ่งของท่ีอยู่ในสถานท่ีต่าง ๆ
เช่น บ้าน โรงเรียน ตลาด มีคาว่าอะไรบ้าง โดยครูอธิบาย
ใหค้ า้ แนะนา้ เพ่มิ เติม
ขนั้ สรปุ

นกั เรียนอภปิ รายคา้ ตอบ จากประเด็นค้าถามดงั น้ี
- คา้ ลักษณนาม มสี ่วนในการชว่ ยเขียนส่ือสารอย่างไรบา้ ง

แนวคำตอบ
ทำใหป้ ระโยคชัดเจน เขำ้ ใจได้ตรงกนั

- นักเรียนมีวิธีการใช้ค้าลักษณนามในการสื่อสารได้
อย่างไรบา้ ง

แนวคำตอบ
เลือกใชค้ ำใหเ้ หมำะสม และถูกต้อง

-408-

ใบความรู้
“คาลักษณนาม”

คาลกั ษณนาม

คาลักษณนาม เป็นคาหมวดพิเศษในภาษาไทย คาลักษณนามเป็นคาท่ีสะท้อนการมองโลก
ของคนไทยว่าเห็นส่ิงต่าง ๆ มีลักษณะเป็นเช่นไร มีรูปร่างแบบไหน เหมือนหรือคล้ายคลึงกับส่ิงใดท่ีรู้จักดี
อยู่แต่เดิม เช่น เห็นว่าส่ิงท่ีมีลักษณะยาวมาก เช่น ถนน แม่ น้า คลอง ทางรถไฟ รถเมล์ท่ีวิ่งไปตาม
เส้นทางที่แน่นอน มีลักษณะเป็น สาย เหมือนสายน้า จึงใช้ลักษณนามว่า สาย เป็นถนนสายนี้ แม่น้าสายนั้น
คลอง ๒ สาย ทางรถไฟหลายสาย รถเมล์สายไหน เห็นว่า เสา มีลักษณะคล้ายคลึงกับต้นไม้ มีลักษณนามว่า
ต้น เหมือนต้นไม้ เป็น เสาต้นใหญ่ เห็นว่า เก้าอ้ี โต๊ะ เส้ือ กางเกง กบเหลาดินสอ ฯลฯ มีขามีแขน
หรือมีรูปร่างลักษณะคล้ายคลึงกับสัตว์จึงมีลักษณนามเหมือนกันว่า ตัว เป็น เก้าอ้ีตัวนั้น โต๊ะตัวข้าง ๆ
เสือ้ ตวั เมอื่ วาน กางเกงตวั ใหญ่ กบเหลาดินสอตวั ที่หาย เปน็ ต้น คาลักษณนามเปน็ คาท่ีสะท้อนการมองโลก
ตามแบบของคนไทย และคนไทยใชจ้ นเคยชนิ จงึ ไม่ประสบความยุง่ ยากในการใช้คาลักษณนาม และไมเ่ กิด
ข้อสงสัยในการใช้ภาษา เช่น คนไทยคงจะเห็นวา่ รถกับช้อนมีลักษณะบางอย่างร่วมกัน จึงใชค้ าลักษณนาม
เหมอื นกนั ว่า คนั เป็น จอดรถซ้อนคัน มชี ้อนคนั เดยี ว คนไทยเรียกรถและชอ้ นจนเคยชนิ วา่ คนั จงึ ไมส่ งสัย
และไม่ตั้งคาถามว่า เหตุใดจึงใช้ลักษณนามเหมือนกัน แต่สาหรับชาวต่างชาติที่เรียนภาษาไทยจะเห็นว่า
ลักษณนามเป็นอุปสรรคยุ่งยากแก่การเรียนภาษาไทยไม่น้อย เพราะไม่เข้าใจเหตุผล ไม่เข้าใจวิธีมองโลก
ผ่านภาษาไทยของคนไทยนัน่ เอง

โดยทั่วไปคาลักษณนามท่ีใช้ร่วมกับคานามมักเป็นคาคนละคากัน เช่น คาลักษณนามของเสื่อคือ
ผนื คาลักษณนามของขนมจีนคือ จบั คาลักษณนามของบ้านคอื หลงั แต่ก็มีคาลักษณนามจานวนไม่น้อยมี
รูปพ้องกับคานามท่ีใช้ร่วมนั้น เช่น คาลักษณนามของคนคือ คน คาลักษณนามของโรงเรียนคือ โรงเรียน
คาลักษณนามของประโยคคือ ประโยค นอกจากนี้คาลักษณนามของคานามหน่ึงอาจมีรูปพ้องกับคานาม
อ่ืนได้ เช่น คาลักษณนามของภาชนะหรือสิ่งที่บรรจุของอื่นลงไปได้คือ ใบ เช่น ตู้ ๓ ใบ กระเป๋าใบหนึ่ง
ชว่ ยหาแกว้ ให้อีกใบครับ คาลักษณนาม ใบ พ้องกับคานาม ใบ ซึ่งหมายถึง “ส่วนของต้นไม้ มักมีสีเขียวอยู่
ติดกับกา้ น”

คานามส่วนใหญ่ไม่มีลักษณนามตายตัว เมื่อลักษณนามเปลยี่ นไป ก็จะแสดงเรอื่ งที่ต้องการส่ือสาร
แตกต่างกัน แสดงลักษณะ ขนาด หรอื ปรมิ าณของคานามทแี่ ตกต่างกัน เชน่

--440099--

ใบความรู้
“คาลกั ษณนาม” (ตอ่ )

คานามส่วนใหญ่ไม่มลี ักษณนามตายตัว เม่ือลักษณนามเปลยี่ นไป ก็จะแสดงเรอ่ื งท่ีต้องการส่ือสาร
แตกตา่ งกนั แสดงลักษณะ ขนาด หรอื ปริมาณของคานามที่แตกตา่ งกนั เช่น

กลว้ ย ๒ ตน้ แสดงว่ากาลังกล่าวถึง ต้นกลว้ ยจานวน ๒ หนว่ ย
กลว้ ย ๒ หนอ่ แสดงวา่ กาลงั กล่าวถึง ตน้ ออ่ นของกล้วยซงึ่ สามารถนาไปปลูกได้
จานวน ๒ หน่วย
กล้วย ๒ กอ แสดงว่ากาลงั กลา่ วถึง ต้นกลว้ ยที่ข้ึนอยู่รวมกันจานวน

กลว้ ย ๒ ผล แสดงวา่ กาลงั กล่าวถงึ ผลของกลว้ ยจานวน ๒ หนว่ ย
กลว้ ย ๒ หวี แสดงว่ากาลงั กลา่ วถงึ กล้วยหลาย ๆ ผลทตี่ ดิ อยขู่ วั้ เดยี วกัน
จานวน ๒ หนว่ ย
กล้วย ๒ เครอื แสดงวา่ กาลงั กลา่ วถึง ผลกลว้ ยหลาย ๆ ข้ัวทต่ี ิดอยบู่ น
ก้านใหญเ่ ดยี วกนั จานวน ๒ หนว่ ย
กลว้ ย ๒ ถุง แสดงว่ากาลังกล่าวถงึ ผลของกล้วยทบ่ี รรจุอยใู่ นถงุ จานวน ๒ หน่วย
กล้วย ๒ จาน แสดงว่ากาลังกล่าวถึง ผลของกล้วยท่ีวางในจานจานวน ๒ หน่วย

จากหนงั สือเรียน รายวชิ าพ้นื ฐาน ภาษาไทย ววิ ธิ ภาษา
มัธยมศกึ ษาปีท่ี 2 หน้า 165 - 166

-410-
-410-

บัตรคา

ตวั คัน เล่ม ใบ คนั ตัว

-411-
-411-

แบบประเมนิ การทางานกลุ่ม

คาชี้แจง ให้ครปู ระเมินการทางานกลุม่ ของนักเรยี นตามรายการประเมนิ (คะแนนเต็ม 12 คะแนน)

รายการประเมิน ระดับคะแนน
๓๒๑
1. การกาหนดบทบาทหน้าท่ี กาหนดบทบาทหนา้ ที่ กาหนดบทบาทหน้าที่ ไม่มีการกาหนดบทบาท
2. การมสี ว่ นร่วม สมาชกิ อยา่ งชัดเจน สมาชกิ ไมค่ รบถ้วน หนา้ ท่ี
มีส่วนรว่ มในการปฏิบตั ิ มีสว่ นร่วมในการปฏิบตั ิ มีสว่ นร่วมในการปฏิบตั ิ
3. การรบั ฟังและแสดงความคดิ เหน็ งานกลุม่ งานกลุ่มบ้าง งานกล่มุ นอ้ ยมาก
หรือไมม่ สี ว่ นร่วม
4. ความรบั ผิดชอบ รับฟงั และแสดงความคดิ เห็น รบั ฟงั และแสดงความคดิ เห็น รบั ฟงั ความคดิ เหน็ ของผูอ้ นื่
อย่างมเี หตผุ ลและสร้างสรรค์ อย่างมเี หตผุ ลและสรา้ งสรรค์ นอ้ ยมากหรือไมร่ บั ฟัง
อย่างสม่าเสมอ เป็นบางครัง้ ความคดิ เห็นผอู้ นื่
รบั ผิดชอบงานทไี่ ดร้ บั รบั ผิดชอบงานทไ่ี ด้รบั ไม่รับผดิ ชอบงานทไ่ี ดร้ บั
มอบหมายและเสรจ็ ตามเวลา มอบหมาย แตเ่ สรจ็ ไม่ทนั มอบหมาย
ที่กาหนด ตามกาหนด

* การคดิ คะแนน ร้อยละ = (คะแนนทไ่ี ด/้ คะแนนเตม็ ) x 100

การแปลผลการประเมนิ การแปลผล
ดีมาก
เกณฑข์ องระดบั คะแนน ดี
รอ้ ยละ 80 - ๑๐๐ พอใช้
ร้อยละ 70 - 79 ปรับปรงุ
รอ้ ยละ 50 - 69
ร้อยละ ๐ - 49

-412-
-412-

หนว่ ยการเรียนรู้ท่ี ๔ สังเกตส่อื บนั ทกึ สาร แผนการจัดการเรียนรทู้ ี่ ๘ เวลา ๑ ช่ัวโมง
กลมุ่ สาระการเรยี นรู้ภาษาไทย เรื่อง ฉลาดใชค้ า (๒) ชนั้ มธั ยมศกึ ษาปที ่ี ๒
รายวชิ า ภาษาไทย
สาระสาคัญ/ความคดิ รวบยอด
-413- คาบพุ บท คือคาทป่ี รากฏหน้านามวลี หรอื สว่ นของ กจิ กรรมการเรยี นรู้ แหล่งเรียนรู้
ประโยคทขี่ ึ้นต้นดว้ ยคานาม คาบพุ บทมักมีความหมาย ขั้นนา หอ้ งสมุด
บอกตาแหนง่ หน้าที่ ความเกี่ยวขอ้ ง ความมงุ่ หมาย สอ่ื
ความเปน็ เจา้ ของ การใช้คาบุพบทถูกต้องจะช่วยให้ ๑. นักเรียนเลน่ เกม “เติมค้าถูก เขา้ ใจชดั เจน” ๑. เกม “เติมคาถูก เขา้ ใจชัดเจน”
ประโยคมีความชดั เจน สง่ ผลให้การส่อื สารมีความเข้าใจ โดยเปน็ การเติมค้าลงในชอ่ งว่างของแถบขอ้ ความที่ครตู ดิ ไว้บน 2. กจิ กรรม “แต่งประโยคทม่ี ีคาบุพบทกันเถอะ”
ตรงกัน กระดานด้า ดังนี้ 3. ใบความรู้ “คาบุพบท”
จดุ ประสงค์การเรียนรู้ ภาระงาน/ช้ินงาน
ดา้ นความรู้ แมวสขี าวตัวใหญน่ อนอยู่………………….ลงั กระดาษ -
๑. บอกความหมายของคาบุพบทได้ ดอกไม้ต้นน้ีขน้ึ อยู่………………….ตน้ ไม้ตน้ ใหญ่ การวดั และประเมนิ ผล
๒. บอกจุดประสงค์ในการใชค้ าบพุ บทได้ แบบประเมินการทางานกลุ่ม
ฉนั เกดิ และเตบิ โต………………….ประเทศไทย
ดา้ นทักษะและกระบวนการ
ยกตัวอย่างการใชค้ าบุพบทได้ถกู ต้อง คณุ ครูสอนใหน้ กั เรยี นร้จู ักรบั ผดิ ชอบ………….หนา้ ที่
ด้านคุณลักษณะ
๑. ใฝ่เรยี นรู้ แนวคำตอบ
๒. มงุ่ มน่ั ในการทางาน แมวสีขาวตวั ใหญ่นอนอยู่ใน,บน ,ใต้ ลังกระดาษ
สมรรถนะท่ตี ้องการให้เกิดกับผเู้ รยี น
ดอกไมต้ น้ นี้ขึ้นอยู่ใต,้ ข้างตน้ ไม้ตน้ ใหญ่

-413-

หน่วยการเรียนรู้ที่ ๔ สังเกตสือ่ บันทกึ สาร แผนการจัดการเรยี นรทู้ ่ี ๘ เวลา ๑ ชว่ั โมง
กลุ่มสาระการเรยี นรู้ภาษาไทย เร่ือง ฉลาดใชค้ า (๒) ชน้ั มธั ยมศกึ ษาปที ่ี ๒
การสอื่ สาร รายวิชา ภาษาไทย

-414- ฉันเกิดและเติบโตทป่ี ระเทศไทย
คุณครูสอนใหน้ ักเรยี นร้จู ักรบั ผิดชอบต่อหนา้ ท่ี
๒. นักเรยี นอภปิ รายค้าตอบจากค้าถามดงั น้ี
- นักเรยี นรู้จักคา้ ที่เขยี นไวบ้ นกระดานหรือไม่ เรียกวา่ ค้า
ประเภทใด

แนวคำตอบ
ร้จู กั เรียกวำ่ คำบพุ บท/ไม่รูจ้ ัก

- นักเรยี นเคยไดย้ ินหรอื ใช้คา้ บุพบทนอกเหนือจากทป่ี รากฏ
บนกระดานหรือไม่ ลองยกตวั อยา่ งประกอบ

แนวคำตอบ
เคย เช่น คำว่ำ …….

ข้นั สอน
3. นกั เรยี นศึกษาเร่ืองคาบพุ บท จากใบความรู้

“คาบุพบท”
4. นักเรียนแบ่งกลุ่มออกเป็น ๔ กลุ่ม เพื่อทากิจกรรม

“แต่งประโยคที่มีคาบุพบทกันเถอะ” โดยให้แต่ละกลุ่มช่วยกัน
แต่งประโยคที่มีคาบุพบท จานวน 5 ประโยค พร้อมขีดเส้นใต้
คาบุพบทนั้น ๆ โดยห้ามใช้คาบุพบทซ้ากันในแต่ละประโยค

-414-

หน่วยการเรียนรทู้ ี่ ๔ สังเกตส่อื บนั ทกึ สาร แผนการจดั การเรยี นรทู้ ี่ ๘ เวลา ๑ ชว่ั โมง
กลุม่ สาระการเรียนรู้ภาษาไทย เรื่อง ฉลาดใชค้ า (๒) ชน้ั มัธยมศึกษาปีที่ ๒
รายวชิ า ภาษาไทย
-415-
จากนั้นตัวแทนกลมุ่ มานาเสนอหนา้ ชน้ั เรยี น
5. นกั เรยี นนรว่ มกนั อภิปรายในประเดน็ ดังนี้

- คาบพุ บททปี่ รากฏมีคาว่าอะไรบา้ งและมีข้อสงั เกตในการ
ใช้อย่างไร โดยครูอธบิ ายใหค้ ้าแนะนา้ เพมิ่ เติม
ขั้นสรปุ
นกั เรียนอภิปราย จากประเด็นคา้ ถามดงั น้ี
- ค้าบุพบท มีสว่ นในการชว่ ยเขียนส่ือสารอย่างไรบา้ ง

แนวคำตอบ
ทำให้ประโยคชัดเจน เขำ้ ใจไดต้ รงกัน

- นักเรยี นมวี ิธกี ารใชค้ า้ บุพบทในการสือ่ สารไดอ้ ย่างไรบา้ ง

แนวคำตอบ
เลอื กใชค้ ำใหเ้ หมำะสม และถกู ต้อง

-415-

ใบความรู้
“คาบพุ บท”

คาบุพบท

คาบพุ บท หมายถึง คาท่ีปรากฏหนา้ นามวลี หรอื ส่วนของประโยคทข่ี ้นึ ต้นด้วยคานาม อาจเปน็ คานาม
คาเดียวหรือคานามกับคาอื่น ๆ ก็ได้ คาบุพบทมักมีความหมายบอกตาแหน่ง หน้าท่ี ความเกี่ยวข้อง ความมุ่ง
หมาย ความเป็นเจ้าของ ฯลฯ และใช้แสดงความสัมพันธ์ระหว่างส่วนต่าง ๆ ในประโยค เช่น

เราต้องรบั ผดิ ชอบต่อตนเอง
ต่อ เป็นคาบุพบท บอกความสัมพันธ์ระหว่างนาม ตนเอง กับกริยา รับผิดชอบ โดยระบุสิ่งท่ีเราต้อง
รบั ผิดชอบ

จติ สาธารณะคอื จิตท่ีเหน็ แก่ประโยชน์ส่วนรวม
แก่ เป็นคาบุพบทบอกความสัมพันธ์ระหว่างนาม ประโยชน์ส่วนรวม กับกริยา เห็น โดยระบุส่ิงท่ีจิต
เหน็ หรือคานึงถงึ

พอ่ ของผมเกิดและโตทเี่ มืองไทย
ที่ เป็นคาบุพบท บอกความสัมพันธ์ระหว่างนาม เมืองไทย กับกริยา เกิด และ โต โดยระบุสถานที่
ทพี่ ่อของผมเกิดและโต
สว่ นของประโยคท่ีข้ึนต้นด้วยบุพบทอาจต่อกันไปเร่ือย ๆ และบอกความสัมพันธเ์ ป็นช้ัน ๆ ตามลาดับ
ได้ เชน่
ถา้ เราไมต่ อ้ งการพบกับความทกุ ขใ์ นอนาคต เราต้องเร่มิ นสิ ัยรับผิดชอบตั้งแต่วันน้ี
ใน เป็นคาบุพบท บอกความสัมพันธ์ระหว่างนาม ความทุกข์ กับนาม อนาคต โดยระบุเวลาท่ีจะเกิด
ความทุกข์ ส่วนคาบุพบท กับ บอกความสัมพันธ์ระหว่างนาม ความทุกข์ในอนาคต กับกริยา พบ โดยระบุสิ่งท่ีพบ

นอกจาก ต่อ แก่ ที่ กับ ใน แล้ว ภาษาไทยยังมีคาบุพบทอีกมาก เช่น บน ใต้ ข้าง ขอบ ริม ณ แต่ แด่
เมื่อ เพื่อ สาหรับ ฯลฯ คาบุพบทเหล่านี้อาจมีรูปเหมือนคาชนิดอื่น ดังนั้นหากต้องการพิจารณาว่าคาเหล่าน้ี
เปน็ คาบพุ บทหรอื ไม่ ตอ้ งพิจารณาตามรายละเอียดตามทไ่ี ด้อธบิ ายมาขา้ งต้น

จากหนงั สือเรยี น รายวิชาพน้ื ฐาน ภาษาไทย วิวิธภาษา
ชัน้ มัธยมศึกษาปที ่ี 2 หน้า 167

--441166- -

แบบประเมนิ การทางานกลุ่ม

คาช้ีแจง ใหค้ รปู ระเมนิ การทางานกลมุ่ ของนกั เรียนตามรายการประเมนิ (คะแนนเต็ม 12 คะแนน)

รายการประเมิน ระดับคะแนน
๓๒๑
1. การกาหนดบทบาทหน้าที่ กาหนดบทบาทหนา้ ที่ กาหนดบทบาทหน้าที่ ไม่มีการกาหนดบทบาท
2. การมสี ว่ นรว่ ม สมาชิกอย่างชดั เจน สมาชิกไมค่ รบถว้ น หนา้ ท่ี
มีสว่ นร่วมในการปฏบิ ตั ิ มสี ่วนร่วมในการปฏิบตั ิ มีสว่ นร่วมในการปฏบิ ตั ิ
3. การรบั ฟงั และแสดงความคดิ เหน็ งานกลุ่ม งานกลุ่มบ้าง งานกลุ่มนอ้ ยมาก
หรือไมม่ สี ่วนร่วม
4. ความรบั ผดิ ชอบ รบั ฟังและแสดงความคดิ เห็น รบั ฟงั และแสดงความคดิ เห็น รบั ฟงั ความคดิ เหน็ ของผูอ้ นื่
อยา่ งมเี หตผุ ลและสร้างสรรค์ อย่างมีเหตผุ ลและสร้างสรรค์ นอ้ ยมากหรอื ไมร่ บั ฟงั
อย่างสม่าเสมอ เปน็ บางครงั้ ความคดิ เห็นผอู้ นื่
รบั ผิดชอบงานทีไ่ ดร้ ับ รบั ผิดชอบงานท่ีได้รับ ไม่รับผิดชอบงานท่ีไดร้ บั
มอบหมายและเสรจ็ ตามเวลา มอบหมาย แตเ่ สรจ็ ไม่ทนั มอบหมาย
ทก่ี าหนด ตามกาหนด

* การคิดคะแนน รอ้ ยละ = (คะแนนทีไ่ ด้/คะแนนเตม็ ) x 100

การแปลผลการประเมิน การแปลผล
ดีมาก
เกณฑ์ของระดบั คะแนน ดี
ร้อยละ 80 - ๑๐๐ พอใช้
ร้อยละ 70 - 79 ปรับปรงุ
ร้อยละ 50 - 69
ร้อยละ ๐ - 49

-41-74-17-

หน่วยการเรียนรู้ที่ ๔ สังเกตสือ่ บนั ทึกสาร แผนการจัดการเรียนร้ทู ่ี ๙ เวลา ๑ ช่วั โมง
กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย เรื่อง ลานาบันทึก (๑) ชนั้ มัธยมศึกษาปีท่ี 2
รายวิชา ภาษาไทย

สาระสาคัญ/ความคดิ รวบยอด กิจกรรมการเรยี นรู้ แหล่งเรียนรู้
ห้องสมุด
บันทึกแจ้งข้อมูลข่าวสาร เป็นบันทึกเพ่ือแจ้งเรอื่ งหรือกิจ ข้ันนา สอ่ื
ธุระแก่บุคคลภายในครอบครัวหรือบุคคลอ่ืน ๆ เป็นการ ๑. นักเรียน ๒ - ๓ คน อาสาออกมาแสดงบทบาทสมมติ ดังนี้ ๑. สถานการณบ์ ทบาทสมมติ
ส่อื สารอย่างไม่เป็นทางการ กึ่งทางการหรือเปน็ ทางการก็ได้ - นกั เรยี นคนท่ี ๑ เป็นผ้บู รรยายเหตุการณ์ 2. ใบความรู้ “ตัวอยา่ งการเขียนบันทกึ ”
เช่น บันทึกส่ือสารภายในครอบครัว บันทึกการนัดหมาย - นักเรียนคนท่ี ๒ เปน็ นกั เรยี นคนท่ี ๑ 3. ใบงาน “การเขียนบนั ทกึ แจง้ ข้อมลู ขา่ วสาร”
ระหว่างบุคคล บันทึกข้อความทางโทรศัพท์ บันทึกแจง้ หรือ - นกั เรยี นคนที่ ๓ เปน็ นกั เรยี นคนที่ ๒
เสนอให้ทราบสั่งการให้ถือปฏิบัติภายในหน่วยงานเอกชน เสยี งโทรศัพท์บ้านดัง กริ๊งๆ ภาระงาน/ช้ินงาน
และราชการ นักเรียนคนท่ี ๑ : สวสั ดีค่ะ ทีน่ ี่บา้ นแสนสุขค่ะ ตอ้ งการเรียน การทาใบงาน “การเขียนบันทกึ แจ้งข้อมลู ข่าวสาร”
สายกับใครคะ การวัดและประเมนิ ผล
-418- จุดประสงคก์ ารเรยี นรู้ นกั เรยี นคนที่ ๒ : สวสั ดีค่ะ คุณน้าฝน อยู่ไหมคะ แบบประเมนิ การทางานกลมุ่
ดา้ นความรู้ นกั เรยี นคนท่ี ๑ : คุณนา้ ฝนไม่อยู่คะ่ ออกไปธรุ ะค่ะ
๑. บอกความหมายของบนั ทึกแจง้ ข้อมูลข่าวสารได้ นกั เรียนคนท่ี ๒ : ถ้าอยา่ งนน้ั ดิฉันขอรบกวนฝากข้อความถึง
๒. บอกจุดประสงคใ์ นการเขียนบนั ทกึ ข้อมูลข่าวสารได้ คุณนา้ ฝนด้วยนะคะ วา่ เชา้ วันองั คาร ซึ่งเปน็ วันท่ี ๙ ก.พ. ๖๕
ด้านทกั ษะและกระบวนการ นี้ เป็นวันทีฤ่ กษด์ ีมีชัย คุณน้าฝนตอ้ งเดินทางไปเปิดงานกีฬาสี

เขียนบันทกึ แจง้ ข้อมูลข่าวสารได้ คะ่
ดิฉนั เกรงว่าคุณน้าฝนจะเหงา เลยใหค้ ณุ นา้ แขง็ มารับไปดว้ ย
ด้านคุณลกั ษณะ นักเรียนคนที่ ๑ : ไดค้ ่ะ
๑. ใฝเ่ รยี นรู้ นกั เรียนคนท่ี ๒ : ถา้ หากคุณนา้ ฝนอยากไดร้ ายละเอยี ด
๒. มงุ่ มนั่ ในการทางาน เพ่มิ เติมให้ติดต่อหาดฉิ นั คุณราตรี หมายเลขโทรศัพท์

๐๘๖ - ๓๒๑ - ๖๗๕๔ คะ่ ขอบคณุ มากค่ะ สวสั ดีค่ะ

-418-

หนว่ ยการเรียนรูท้ ี่ ๔ สังเกตส่อื บันทึกสาร แผนการจดั การเรยี นรูท้ ี่ ๙ เวลา ๑ ชว่ั โมง
กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย เร่ือง ลานาบันทึก (๑) ชนั้ มธั ยมศึกษาปที ่ี 2
สมรรถนะท่ีต้องการให้เกดิ กับผเู้ รยี น รายวิชา ภาษาไทย
การสือ่ สาร
นักเรยี นคนท่ี ๑ : ได้ค่ะ สวัสดีค่ะ
-419- ๒. นกั เรียนอภิปรายรว่ มกันในประเดน็ ดังนี้

- หากนักเรยี นตอ้ งแจง้ ข้อความให้กับคุณน้าฝน นักเรยี นจะมี
วิธกี ารอย่างไร

แนวคาตอบ
เขยี นไว้ในกระดาษ

- นกั เรียนจะทาอย่างไรจงึ จะสื่อสารข้อความให้คณุ น้าฝน
เขา้ ใจได้ครบถว้ นและถูกตอ้ ง

แนวคาตอบ
ต้องจับประเดน็ สาคัญของขอ้ ความ และเรียบเรียงให้ต่อเนือ่ ง
เขา้ ใจไดช้ ดั เจน จากนัน้ เขียนลงในกระดาษและสง่ ใหค้ ุณนา้ ฝน)

ขนั้ สอน
3. นักเรยี นศกึ ษาเร่ืองตัวอยา่ งการเขยี นบนั ทึก

จากใบความรู้ “ตวั อยา่ งการเขยี นบนั ทกึ ”
4. นักเรียนอภปิ รายคาตอบจากประเด็นคาถาม ดังนี้
- การเขียนบันทึกแจ้งข้อมลู ขา่ วสาร มีจดุ มุ่งหมายเพื่อ

อะไร

แนวคาตอบ
เป็นบันทึกรปู แบบหนงึ่ มจี ุดมุ่งหมายเพือ่ แจ้งเรื่องหรือกจิ ธรุ ะแก่
บคุ คลภายในครอบครวั หรอื บคุ คลอื่นๆเป็นการสือ่ สารอย่างไม่
เป็นทางการ กึ่งทางการหรอื เปน็ ทางการกไ็ ด)้

-419-

หน่วยการเรียนรทู้ ี่ ๔ สังเกตส่อื บนั ทกึ สาร แผนการจัดการเรยี นรทู้ ี่ ๙ เวลา ๑ ชั่วโมง
กล่มุ สาระการเรยี นรู้ภาษาไทย เร่ือง ลานาบันทึก (๑) ชน้ั มัธยมศกึ ษาปที ่ี 2
รายวิชา ภาษาไทย
-420-
- การเขียนบนั ทึกแจ้งขอ้ มูลข่าวสาร ตอ้ งมี
องคป์ ระกอบใดบ้าง

แนวคาตอบ
ใหข้ ้อมูลเกย่ี วกบั ผู้ส่งสาร ความต้องการของผู้ส่งสารและวนั ทีส่ ง่
สารใหช้ ดั เจนครบถว้ น เพื่อใหก้ ารสอื่ สารได้ผลสมบรู ณ์)

5. นักเรียนแบ่งกล่มุ กลุ่มละ ๓ คน ทาใบงาน “การเขยี น
บันทกึ ข้อมูลข่าวสาร”

6. นักเรยี นแต่ละกลุ่มนาเสนอ การเขยี นบนั ทึกข้อมูล
ขา่ วสาร ทหี่ นา้ ชั้นเรียน โดยครแู ละเพ่ือน ๆ ร่วมกนั เสนอแนะ
เพ่มิ เติม เชน่ เพ่ิมเตมิ ประเดน็ เน้อื หาของข้อมลู ให้ครบถ้วน
ขนั้ สรุป
นักเรียนอภิปรายประเดน็ คาถามดงั น้ี

- ทาอย่างไร จึงจะเป็นผู้ท่ีสามารถบันทึกแจ้งข้อมูล
ขา่ วสารทดี่ ี

แนวคาตอบ
ตอ้ งเปน็ ผ้ทู จ่ี ับประเดน็ สาคญั จากข้อความได้อย่างครบถว้ นและ
นามาเรียบเรียงไดอ้ ยา่ งต่อเนื่อง เปน็ ลาดับ เขา้ ใจงา่ ย

-420-

ใบความรู้
“ตัวอย่างการเขยี นบนั ทึก”

ตัวอย่างบนั ทึก
บันทึกข้อความจากโทรศพั ท์

บนั ทึกเพ่ือตดิ ตอ่ นัดหมาย

การเขยี นบันทกึ ลกั ษณะนี้ แม้จะเปน็ บันทกึ ขนาดสน้ั กต็ อ้ งเขียนข้อความให้ข้อมูลเก่ยี วกับผู้สง่ สาร
ความต้องการของผู้สง่ สาร และวนั ท่ีสง่ สารให้ชัดเจนครบถ้วน เพื่อใหก้ ารสือ่ สารไดผ้ ลสมบรู ณ์

จากหนังสือเรียน รายวชิ าพน้ื ฐาน ภาษาไทยวิวธิ ภาษา
ชั้นมัธยมศกึ ษาปีที่ 2 หน้า 63

--442211--

ใบงาน
“การเขียนบันทึกแจง้ ข้อมูลข่าวสาร”

คาชแ้ี จง ให้นักเรียนเขยี นการเขยี นบันทกึ แจง้ ข้อมลู ข่าวสารจากสถานการณท์ ่ีก้าหนดให้
สถานการณท์ ี่ ๑

เด็กหญิงสุดา มาพบคุณครูสอนวิชาภาษาไทย เพ่ือขอคาปรึกษาการทาโครงงาน ความนิยมในการใช้
ภาษาตั้งชื่อของลูกในปี ๒๕๖๔ แต่คุณครูติดประชุม เด็กหญิงสุดาควรเขียนข้อความถึงคุณครูอย่างไร
จงึ จะถกู ต้อง เหมาะสม

สถานการณท์ ่ี ๒
คุณกานดา โทรศพั ทถ์ ามคุณชาติชาย ซง่ึ เป็นพนักงานของโรงแรมไออรุณ เพ่ือสอบถามถึงข้อมูลการจอง

ห้องประชมุ เพราะคุณกานดาต้องการจะจัดสมั มนาให้กับพนกั งานทีบ่ ริษัท จึงต้องการทราบวา่ มีวนั ใดบ้างที่จะ
สามารถจองห้องประชุมได้ และคดิ ราคาเท่าไหร่ รวมคา่ อาหาร และค่าบรกิ ารอื่นๆ หรือไม่ แตค่ ุณชาติชาย ติด
ภารกจิ เขา้ ประชุมกบั ฝ่ายบริหารของโณงแรม คุณพิษณุ รับสายแทนและแจง้ คณุ กานดาว่าจะเรียนใหค้ ุณชาติ
ชายทราบพร้อมทัง้ ติดตอ่ กลับไป

หากนักเรยี นเป็นคุณพษิ ณุ นักเรียนจะเขียนบนั ทกึ ถึงคุณชาตชิ ายวา่ อยา่ งไร จึงจะถูกตอ้ งเหมาะสม

-422-
-422-