ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์

392 u ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์

ออกมา ดว้ ยภาพพจน์ของการเป็นยาวเิ ศษของกฬี าในระดบั โลก การผสมผสานเน้ือหาระดับชาติ
และภูมิภาคเช่นนี้ดูจะเป็นสาเหตุที่ทำ�ให้มหกรรมกีฬานี้ยืนนานและปรับตัวมาได้ตลอด 50 ปี
ที่ผ่านมา
การมสี ่วนรว่ มในความส�ำ เรจ็ ของชาติ (Participating in national success)
ด้วยแง่มุมเหล่านี้ ซีเกมส์ที่จัดข้ึนที่ลาวปรากฏว่ากลายเป็นชัยชนะของชาติเช่นนั้น
ไปได้อย่างไร คำ�ตอบมีอยู่ตรงที่พลังของการแข่งขันกีฬาในการสร้างความรู้สึกชาตินิยม
อย่างท่วมท้นที่แพร่หลายทั่วถึงในหมู่ประชาชน ผมไม่สามารถบอกได้ว่าบรรดาผู้วิจารณ์ก่อนหน้า
จะมกี ารแข่งขนั อย่างเช่น ผคู้ นแถวธาตหุ ลวงจะได้เปล่ียนใจหรอื ไมใ่ นชว่ งที่ก�ำ ลังมีการแข่งขัน
แต่การแข่งขันก่อให้เกิดกระแสคล่ังไคล้ไปท่ัว โดยท่ีเมื่อไม่กี่วันก่อนหน้าน้ีเองการไม่มีคนสนใจ
และค�ำ หยามหยันได้ท�ำ ทา่ จะท�ำ ใหท้ ุกอย่างลม้ เหลวลงไป
ตั้งแต่เจ้าหน้าท่ีคณะกรรมการกีฬาแห่งชาติระดับสูงไปจนถึงแฟนและพ่อค้าแม่ค้า
ในตลาด ชาวลาวพูดย้ําๆ ว่าพวกเขารู้สึก ‘ภูมิใจ’ ไม่ใช่แค่การเป็นเจ้าภาพจัดซีเกมส์เท่านั้น
แตภ่ มู ใิ จกบั ทมี นกั กฬี าลาวเปน็ พเิ ศษ ทคี่ วา้ 33 เหรยี ญทอง 25 เหรยี ญเงนิ และ 52 เหรยี ญทองแดง
มาได้ ตัวเลขพาดหัวข่าว 33 เหรียญทองเกินความคาดหมายทีแรก ที่ก็เป็นการคาดหวังสูง
อยู่แล้วว่าน่าจะได้สัก 25 เหรียญ (สำ�หรับซีเกมส์ครั้งท่ี 25!) และทุบสถิติสูงสุด 5 เหรียญ
ท่ีเคยไดใ้ นปี พ.ศ. 2550 เช่นเดยี วกับการเป็นเจ้าภาพจดั งานคร้ังนี้ การกวาดเหรยี ญอยา่ งเป็น
ประวัติการณ์เกิดข้ึนได้ด้วยการสนับสนุนจากต่างชาติอย่างมาก โดยเฉพาะในเรื่องโค้ชและ
การฝกึ ฝน แตเ่ ร่ืองน้ีแทบไม่เปน็ ประเดน็ ส�ำ หรบั แฟนๆ ถึงทีมฟุตบอลชายจะไม่ไดเ้ หรียญกต็ าม
แต่ก็ยังเป็นความสำ�เร็จของลาว สร้างความประทับใจให้กับผู้คนท้ังประเทศเมื่อได้เข้ามาถึง
รอบรองสุดท้ายได้เป็นคร้ังแรกในช่วงหลายทศวรรษ ลำ�เนา สิงโต ผู้เล่นกองหน้ากลายเป็น
วรี บุรษุ แหง่ ชาติในทนั ที โดยยิงสองประตเู อาชนะอนิ โดนเี ซยี พาทมี เข้ารอบไปได้
ตลอดทั้งการแข่งขัน สีประจำ�ชาติและภาพสัญลักษณ์ชาตินิยมต่างๆ ปรากฏทั่วไป
ตามเส้ือเชิ้ต ธงและคำ�ขวัญต่างๆ พ่อค้าแม่ค้าท้องถิ่นตั้งแผงข้างถนนขายสินค้าปลอม
ไม่ถึงหนึ่งเหรียญสหรัฐฯ ก็ได้แถบผ้าโพกหัวหรือธงชาติเล็กๆ สองสามเหรียญสำ�หรับเส้ือเชิ้ต
ห้าเหรียญสำ�หรับธงผืนใหญ่ หรือย่ีสิบเหรียญสำ�หรับธงขนาดยักษ์ สินค้าเหล่านี้ราคาถูกกว่า
สนิ ค้าทางการมาก
ผู้คนแสดงการมีส่วนร่วมอย่างกระหึ่มกึกก้อง แฟนบอลล้นหลามในสนามและหลัง
การแขง่ ขัน ตะโกน ‘ลาว สู้ สู้! ลาว สู้ ส้!ู ลาว สู้ สู้!’ คำ�ปลกุ ใจนกี้ ลายเปน็ จงั หวะของการแข่งขนั
เมื่อผูค้ นปรบมอื เป่าแตร และตีกลองเข้าจังหวะ

หน่วยที่ 4 เอเชียตะวนั ออกเฉียงใตก้ บั โลก u แผนการเรยี นรู้ที่ 2 กฬี าซเี กมส์ : ประวัตศิ าสตร์ กฬี า
และการสร้างประชาคมในเอเชียตะวนั ออกเฉียงใต้

ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์ u 393

เช่นเดียวกับคำ�ขวัญอื่นๆ คำ�ปลุกใจน้ีถูกพิมพ์บนเสื้อเช้ิต ผ้าโพกหัว และกระท่ัง
รถยนต์ การถ่ายทอดทางโทรทัศน์ขยายการมีส่วนร่วมเข้าไปในร้านอาหาร ตลาด และ
บา้ นเรอื น ไมเ่ พยี งแตใ่ นเวยี งจนั ทนแ์ ตท่ วั่ ทง้ั ประเทศ กระทงั่ การทคี่ นลาวดโู ทรทศั นล์ าวกย็ งั เปน็
ปรากฏการณ์ที่น่าสนใจ เนื่องจากโทรทัศน์จากไทยที่ดูมีสีสันกว่ามาก มักจะได้รับความนิยม
กว่ามาก การสนับสนุนการแข่งขันทำ�ให้เส้นแบ่งระหว่างชาตินิยมทางการกับของประชาชน
เกิดความพร่าเลือน ฝูงชนพากันโห่ร้องหลายต่อหลายคร้ังเม่ือใบหน้าของสมสวาทปรากฏขึ้น
บนจอท่ีสนามกีฬาแห่งชาติหรือมีการประกาศชื่อของเขาโดยเจ้าหน้าท่ี หลังจากพุทธวงศ์
อุตรศักดิ์ คว้าเหรยี ญทองเทควนั โด เขากป็ ีนอัฒจันทรข์ ้ึนไปสวมกอดสมสวาทกอ่ นเปน็ คนแรก
แล้วจากนั้นค่อยเป็นพ่อแม่ ขณะที่ซีเกมส์ผนึกนักกีฬา แฟน ผู้จัด และนักการเมืองในฐานะ
ผู้มีส่วนร่วมในความสำ�เร็จของชาติ สมสวาทก็เป็น ‘ประธาน’ ของพวกเขาท้ังในความหมาย
ตรงตัวและเชิงสัญลกั ษณ์

ส่อื การเรียนรู้ 3 - การเมืองของเซยี ปเกมส์
Creak, Simon. (2013). “Representing True Laos in Postcolonial South-East Asia.”
In Sport Across Asia : Politics, Culture, and Identities, edited by Katrin
Bromber, Birgit Krawietz, and Joseph Maguire, 95 - 120. New York : Routledge.
pp. 101 - 104.
การเมืองของเซยี ปเกมส์ (The Politics of the SEAP Games)
กฬี าแหลมทองหรือเซียปเกมสท์ ีม่ ีขนึ้ คร้งั แรกในปี พ.ศ. 2502 ดูจะเปน็ มหกรรมกีฬา
ระดับภูมิภาคคร้ังแรกในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ยุคหลังอาณานิคม ถึงแม้บันทึกเอกสารของ
อเมริกันบ่งบอกว่าเจ้าหน้าท่ีสถานทูตสหรัฐฯ คนหน่ึงที่กรุงเทพฯ มีบทบาทสำ�คัญในเร่ืองน้ี
แต่รองประธานคณะกรรมการโอลิมปิกแห่งประเทศไทย หลวงสุขุมนัยประดิษฐ ข้าราชการ
หัวทันสมัยและนักกีฬาตัวยงที่จบการศึกษาจากสหรัฐฯ มักได้รับเกียรติว่าเป็นผู้ริเร่ิมก่อตั้ง
เซียปเกมส์ กัมพูชาและเวียดนามใต้แสดงความสนับสนุนในหลักการสำ�หรับความคิดน้ีและ
ในเดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ. 2501 คณะกรรมการโอลมิ ปกิ แห่งประเทศไทยตกลงทีจ่ ะเปน็ เจา้ ภาพ
จัดการแขง่ ขันคร้งั แรกในเดอื นธนั วาคม ในเดอื นพฤษภาคม เจ้าหนา้ ทไ่ี ทยประชุมรว่ มกบั ตวั แทน
จากประเทศพม่า กัมพูชา ลาว มลายา และเวียดนามใต้ในระหว่างการแข่งขันเอเชียนเกมส์
ครง้ั ที่ 3 ทโ่ี ตเกยี ว และทป่ี ระชมุ ใหค้ วามเหน็ ชอบโดยเรยี กการแขง่ ขนั กฬี านวี้ า่ “เอเชยี นเกมสน์ อ้ ย”
เซยี ปเกมสจ์ ะมกี ารจดั ทกุ สองปี “คน่ั กลางระหวา่ งโอลมิ ปกิ และเอเชยี นเกมส”์ ซง่ึ หมายความวา่
การแข่งขันครั้งแรกที่จะจัดข้ึนท่ีกรงุ เทพฯ เพื่อใหเ้ กียรตปิ ระเทศไทยในฐานะตน้ คดิ ตอ้ งรอไป
หนึ่งปีจนถึงเดือนธันวาคมปี พ.ศ. 2502 กัมพูชาไม่เข้าร่วมท่ีกรุงเทพฯ ดูเหมือนจะมีสาเหตุ

หนว่ ยที่ 4 เอเชยี ตะวันออกเฉียงใต้กับโลก u แผนการเรียนรทู้ ่ี 2 กีฬาซีเกมส์ : ประวัตศิ าสตร์ กฬี า
และการสรา้ งประชาคมในเอเชยี ตะวันออกเฉยี งใต้

394 u ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์

มาจากความสมั พนั ธท์ เี่ สอ่ื มทรามลงกบั ไทยเนอ่ื งจากขอ้ พพิ าทเรอื่ งเขาพระวหิ ารบนชายแดนรว่ ม
ของสองประเทศ
แตส่ งิ คโปรท์ เ่ี ปน็ ดนิ แดนขององั กฤษทป่ี กครองตวั เองไดร้ บั เชญิ ใหเ้ ขา้ รว่ มในนาทสี ดุ ทา้ ย
แล้วก็มีหกทีมเข้าร่วมแข่งขันตามท่ีวางแผน การเป็นเจ้าภาพจัดการแข่งขันจะผลัดเปลี่ยนไป
ตามลำ�ดับตัวอักษร แต่ก็ไม่เป็นไปตามน้ัน หลังจากพม่าจัดการแข่งขันครั้งที่สองท่ีย่างกุ้ง
ในปี พ.ศ. 2504 เจ้าภาพลำ�ดับถัดไปสำ�หรับปี พ.ศ. 2506 คือ กัมพูชา ยกเลิกการแข่งขัน
ในปนี นั้ ดว้ ยสาเหตอุ ยา่ งนอ้ ยสว่ นหนง่ึ มาจากความสมั พนั ธท์ ย่ี าํ่ แยก่ บั ไทยเกยี่ วกบั เขาพระวหิ าร
การแขง่ ขนั ในปี พ.ศ. 2508 ไปจดั ขนึ้ ทก่ี วั ลาลมั เปอร์ (มาเลเซีย) หลงั จากลาวไม่จัดด้วยเหตุผล
ทางการเงิน กลุ่มประเทศอนิ โดจีนท่เี ผยให้เหน็ ชอ่ งว่างทางมาตรฐานและงบประมาณดา้ นกฬี า
จะไมเ่ คยไดเ้ ปน็ เจา้ ภาพจดั เซยี ปเกมสใ์ นรปู แบบตามรปู แบบนนั้ การแขง่ ขนั กลบั มาทก่ี รงุ เทพฯ
ในปี พ.ศ. 2510 ยา่ งกงุ้ ในปี พ.ศ. 2512 และกวั ลาลมั เปอรใ์ นปี พ.ศ. 2514 ขณะทส่ี งิ คโปรท์ เ่ี ปน็
เอกราชมาตงั้ แตป่ ี พ.ศ. 2508 เปน็ เจา้ ภาพครง้ั แรกในปี พ.ศ. 2516 ในปี พ.ศ. 2518 ความพา่ ยแพ ้
ของเวียดนามใต้ต่อเวียดนามเหนือท่ีเป็นคอมมิวนิสต์ และการปฏิวัติกลายเป็นคอมมิวนิสต์
ของลาวและกัมพูชาทำ�ให้ประเทศเหล่านี้ถอนตัวออกไป ด้วยสี่ประเทศท่ีเหลืออยู่ เซียปเกมส์
ขยายในปี พ.ศ. 2520 ดว้ ยการรบั อนิ โดนีเซีย ฟลิ ปิ ปินส์ และบรไู น และเปลย่ี นช่อื เปน็ ซีเกมส์
ขณะท่ียังไม่เคยมีการศึกษาเซียปเกมส์ในรายละเอียด แต่การแข่งขันกีฬาน้ีก็ดูจะมี
วตั ถุประสงคห์ ลกั สองประการดว้ ยกัน ประการแรก คือ ดา้ นกีฬา ในหนังสือที่ส่งถึงเจ้าหน้าท่ี
ของประเทศอื่นๆ ในภูมิภาค ประธานคณะกรรมการโอลมิ ปกิ แห่งประเทศไทย พลโทประภาส
จารุเสถียร […] ระบุถึงความจำ�เป็นที่จะต้อง “ยกระดับการแข่งขันในหมู่ประเทศเอเชีย
ตะวันออกเฉียงใต้” และเสนอว่า “เซียปเกมส์จะช่วยให้ประเทศต่างๆ ยกระดับมาตรฐาน
ส�ำ หรับการแขง่ ขนั ในโอลิมปิกและเอเชียนเกมสใ์ นอนาคต” หลวงสขุ ุมพดู ตรงกว่าในประเดน็ น้ี
“ทีมของเราไม่แข็งแกร่ง มาตรฐานของเราก็ตํ่า” ในทำ�นองเดียวกัน คณะกรรมการโอลิมปิก
แหง่ ประเทศมาเลเซยี ตอ่ มากร็ ะบวุ า่ ประเทศทเี่ ขา้ รว่ มซเี กมสอ์ ยใู่ นระดบั เดยี วกนั ทางกฬี า ดงั นน้ั
ก็จะทำ�ให้การแข่งขันสมนํ้าสมเนื้อและช่วยกันปรับปรุงให้ดีขึ้น ผลที่ปรากฏบ่งบอกว่า
มาตรฐานกีฬาของแต่ละประเทศในภูมิภาคมีความแตกต่างกันไปอย่างมาก ซ่ึงเป็นความรู้สึก
ท่ีได้รับการตอกยํ้าโดยความล้มเหลวของลาว กัมพูชา และเวียดนามใต้ในการเป็นเจ้าภาพ
จัดการแข่งขัน ถึงกระน้ัน ก็ยังน่าสังเกตว่าเหตุผลแรกที่ให้สำ�หรับการก่อตั้งเซียปเกมส์ คือ
ความกา้ วหน้าด้านกีฬาของประเทศเพ่ือยกระดับการแขง่ ขนั ในโอลิมปกิ และเอเชยี นเกมส์
เป้าหมายที่ระบุสำ�หรับเซียปเกมส์ ประการที่สอง คือ การสร้างความเป็นน้ําหน่ึง
ใจเดียวกันของภูมิภาค ประภาสบอกบางกอกโพสต์ว่าการแข่งขันกีฬาน้ี “ยังจะช่วยกระชับ
มิตรภาพที่มีอยู่ในหมู่ประเทศสมาชิกต่างๆ ให้แน่นแฟ้นข้ึนอีกด้วย” และหลวงสุขุมก็เน้นยํ้า
วัตถุประสงค์นี้ในการประชุมท่ีโตเกียว ความคิดในการสร้างความเป็นนํ้าหนึ่งใจเดียวกันของ

หนว่ ยท่ี 4 เอเชยี ตะวนั ออกเฉียงใตก้ บั โลก u แผนการเรียนรทู้ ่ี 2 กีฬาซีเกมส์ : ประวตั ศิ าสตร์ กีฬา
และการสรา้ งประชาคมในเอเชียตะวันออกเฉยี งใต้

ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์ u 395

ภูมิภาคโดยอาศัยมหกรรมกีฬาน้ีแสดงในตราสัญลักษณ์ทางการที่เป็นห่วงคล้องกันหกห่วง
ท่ีปรากฏอยู่บนธงและเคร่ืองหมายของการแข่งขันแต่ละครั้ง ตามกฎข้อบังคับของสหพันธ์
กีฬาแหลมทอง “ห่วงสีเหลืองทองสดใสหมายถึงหกประเทศเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
เก่ียวคล้องกันเพื่อแสดงถึงมิตรภาพ ความรักผูกพันฉันพี่น้อง และความมีเป้าหมายร่วมกัน
เป็นหนึ่งเดียว” เห็นได้ชัดว่าภาพห่วงคล้องกันน้ีมีต้นแบบมาจากห่วงโอลิมปิกท่ีคิดขึ้นมา
ในปี พ.ศ 2457 เพอื่ เปน็ สญั ลกั ษณส์ ากลของโอลมิ ปกิ การใชค้ �ำ แสดงความเปน็ เครอื ญาตกิ แ็ สดงถงึ
ประเดน็ ภราดรภาพของโอลมิ ปกิ ขณะทก่ี ฎขอ้ บงั คบั ใชค้ �ำ วา่ ความรกั ผกู พนั ฉนั พน่ี อ้ ง ประเทศไทย
ก็ชอบเรียกการแข่งขันนี้ว่าเป็น “เรื่องเล็กน้อยภายในครอบครัว” ที่บ่งบอกความใกล้ชิดเป็น
เครือญาติในหมู่ประเทศเพื่อนบ้าน นอกจากนี้ธงเซียปเกมส์ก็มีห่วงทองหกห่วงบนพ้ืนสีฟ้า
เพ่ือแสดงถึง “ผืนน้ําท่ีล้อมรอบ หรือท้องฟ้าที่ครอบคลุมหมู่ประเทศในเอเชียตะวันออก
เฉียงใต้” แม้ว่าการใช้สัญลักษณ์เช่นน้ีจะสามารถใช้ได้กับกลุ่มประเทศใดก็ได้ก็ตาม มันคือ
การตอกย้ําประเดน็ ความเปน็ ปกึ แผ่นของภูมิภาค...
ในยคุ เรม่ิ แรกของชาตนิ ยิ มหลงั อาณานคิ ม นยั เชงิ จกั รวรรดนิ ยิ มของค�ำ วา่ แหลมทอง
ได้เจือจางลงไปกลายเป็นภูมิภาคนิยมที่แข็งกร้าวน้อยกว่า ถึงกระน้ัน ช่ือไทยของเซียปเกมส์
ก็ปลุกความเป็นภมู ิภาคนิยมยุคหลงั อาณานิคมที่ไทยครองความเป็นจ้าว ซ่ึงอาจเป็นคำ�อธบิ าย
ถึงความพยายามของไทยในการกีดกันอินโดนีเซียและฟิลิปปินส์ในต้นทศวรรษ 1970 โดย
สองประเทศนท้ี เี่ ปน็ มหาอ�ำ นาจในภมู ภิ าคจะไมเ่ พยี งแตข่ ยายการแขง่ ขนั ใหเ้ กนิ พน้ เขตคาบสมทุ ร
เท่าน้ัน แต่ยังจะส่งผลคุกคามต่อสถานะครอบงำ�ของไทยภายในกลุ่มอีกด้วย ดังท่ีกัมพูชา
แสดงใหเ้ หน็ ดว้ ยการถอนตวั จากเซยี ปเกมสใ์ นปี พ.ศ. 2502 และ 2506 นยั ของการครองอ�ำ นาจ
นำ�ของไทย (และนัยประหวัดเชิงประวัติศาสตร์ที่เก่ียวข้อง) จะส่งผลบ่อนทำ�ลายเสียมากกว่า
จะเสริมสร้างมิตรภาพในภูมิภาค น่าสนใจว่าไม่มีการต่อต้านแข็งขืนเช่นนั้นในกรณีของลาว
ซงึ่ เขา้ รว่ มแขง่ ขนั ทกุ ครง้ั จนถงึ ปี พ.ศ. 2518 และรายงานขา่ วภาษาลาว (ทใี่ กลเ้ คยี งกบั ภาษาไทย)
ใชค้ �ำ วา่ กฬี าแหลมทองสลบั ไปกบั ค�ำ วา่ เซยี ปเกมสท์ มี่ ลี กั ษณะกลางๆ กวา่ เจา้ หนา้ ทลี่ าวดจู ะยนิ ด ี
ยกยอ่ งไทยเป็นอ้ายหรือพี่ ท่มี ักใช้เรยี กประเทศทเ่ี ป็นมิตรและมีขนาดใหญ่กวา่ การแขง่ ขนั กฬี า
น้สี ะทอ้ นถงึ ความสัมพันธ์ใกลช้ ิดของรฐั บาลลาวกบั รัฐบาลไทย ซึ่งมรี ากฐานจากการมนี โยบาย
รว่ มกันในการต่อต้านคอมมวิ นิสตแ์ ละสนบั สนนุ อเมริกา
ถึงจะไม่มีการระบุออกมาก็ตาม แต่การต่อต้านคอมมิวนิสต์ (หรืออย่างน้อย
การไม่เป็นคอมมิวนิสต์) ก็เป็นเกณฑ์พิจารณาประการท่ีสองสำ�หรับการเข้าร่วมเซียปเกมส์
ไทย มลายา สิงคโปร์ เวียดนามใต้ และลาวท่ีมีกษัตริย์ ล้วนเป็นพันธมิตรของสหรัฐฯ
ในการต่อต้านคอมมิวนิสต์อย่างขึงขังท้ังส้ิน ขณะท่ีพม่าและกัมพูชาไม่ฝักใฝ่ฝ่ายใด ในอีก
ด้านหน่ึง เวียดนามเหนือที่เป็นประเทศคอมมิวนิสต์ประเทศเดียวบนส่วนที่เรียกว่าแหลมทอง
ไมไ่ ด้เขา้ ร่วม... 

หนว่ ยที่ 4 เอเชียตะวันออกเฉียงใตก้ ับโลก u แผนการเรียนรูท้ ี่ 2 กฬี าซีเกมส์ : ประวตั ศิ าสตร์ กฬี า
และการสรา้ งประชาคมในเอเชียตะวันออกเฉยี งใต้

396 u ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์

แบบฝกึ หดั 1

ก. หลวงสุขมุ นยั ประดษิ ฐค์ อื ใคร เขามีบทบาทอย่างไรในการก่อตง้ั เซียปเกมส์


ข. กาเครื่องหมาย () ข้อท่ีเป็นปัจจัยในการพิจารณาสำ�หรับการผลักดันให้เกิดความคิดท่ีจะจัด
ใหม้ ีมหกรรมกีฬาระดับภูมภิ าค
 ลักษณะร่วมของผคู้ นในภมู ภิ าค
 พฒั นาการด้านกฬี าอยูใ่ นระดับเดยี วกัน
 ความจ�ำ เป็นทีจ่ ะตอ้ งยกระดบั มาตรฐานกฬี า
 ความจำ�เป็นทจ่ี ะต้องสง่ เสริมความกลมเกลยี วในหมู่ประเทศเพ่อื นบ้าน
ค. จรงิ หรือเทจ็ : เขยี นคำ�วา่ จริง หากขอ้ ความทใี่ ห้เปน็ ความจริงตามขอ้ มูลท่ไี ด้อ่านมา เขียนคำ�วา่
เท็จ หากไม่ใช่
1. ไทยมบี ทบาทเปน็ ผู้น�ำ ในการก่อตง้ั กีฬาแหลมทอง (เซยี ปเกมส์)
2. สมาชกิ ผกู้ ่อต้ังเซียปเกมส์ทกุ ประเทศเข้ารว่ มการแข่งขนั คร้ังแรกในปี พ.ศ. 2502
3. ทุกประเทศในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ได้รับเชิญให้เขา้ รว่ มแข่งขันเซียปเกมส์
4. ประเทศคอมมิวนิสต์ในภูมิภาคไดร้ บั การตอ้ นรบั ใหเ้ ขา้ ร่วมเซียปเกมส์
5. การเปลีย่ นจากเซยี ปเกมส์เปน็ ซเี กมส์หมายถงึ การสญู เสยี อดตี สมาชกิ ร่วมก่อตงั้
6. การก่อตั้งเซียปเกมส์เป็นก้าวสำ�คัญมากสู่การสร้างสถาบันสำ�หรับประชาคมของ
ภูมิภาค
7. เซียปเกมส์ได้รับการก่อต้ังขึ้นก่อนองค์กรระดับภูมิภาคสำ�คัญอ่ืนๆ เช่น อาสา
มาฟลิ นิ โด และอาเซียน
8. เซยี ป/ซเี กมสถ์ กู จดั ขนึ้ ทกุ สปี่ ี
9. เซียป/ซีเกมส์ถกู จัดขึน้ ในปีเดยี วกนั กบั ที่มีโอลมิ ปิกหรอื เอเชียนเกมส์
ง. สัญลกั ษณแ์ ละพธิ กี รรมทใ่ี ช้ในเซยี ป/ซเี กมสค์ อื อะไร ในทัศนะของนกั เรียน สญั ลกั ษณแ์ ละพิธกี รรม
เหลา่ นชี้ ่วยในการสร้างส�ำ นกึ ของความเป็นประชาคมและมิตรภาพภายในภมู ภิ าคไดอ้ ย่างไร



หนว่ ยท่ี 4 เอเชยี ตะวันออกเฉยี งใต้กบั โลก u แผนการเรยี นรทู้ ี่ 2 กีฬาซเี กมส์ : ประวตั ิศาสตร์ กฬี า
และการสร้างประชาคมในเอเชียตะวนั ออกเฉยี งใต้

ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์ u 397

แบบฝึกหัด 2

ก. กา () สำ�หรับประเทศท่ีเป็นสมาชิกแรกเร่ิมของเซียปเกมส์ ระบุลักษณะหน่ึงหรือสองประการ
ทสี่ มาชกิ แรกเร่มิ มีรว่ มกนั
 เวยี ดนามเหนือ  สิงคโปร์  เวยี ดนามใต้
 พม่า  กมั พชู า  มาเลเซีย
 ไทย  ลาว  ฟิลิปปินส์





ข. จากบทความ อะไรคอื ปัจจัยหลักท่ีมอี ทิ ธิพลตอ่ การตัดสินใจกอ่ ต้ังเซียปเกมส์





ค. ประเทศใดถอนตวั จากการแขง่ ขนั เซียปเกมสใ์ นปี พ.ศ. 2518 และมปี ระเทศใดท่เี พิ่มเข้ามาใหม่

ถอนตัว
สมาชกิ ใหม่

ง. จากการบรรยายของผู้เขียนเก่ียวกับการเป็นเจ้าภาพของลาวในการจัดซีเกมส์ปี พ.ศ. 2552
นกั เรยี นคดิ วา่ การแขง่ ขนั กฬี าระหวา่ งประเทศอยา่ งซเี กมสช์ ว่ ยเสรมิ ความยดึ เหนย่ี วและอตั ลกั ษณ ์
ของชาติได้อยา่ งไร





หน่วยที่ 4 เอเชียตะวนั ออกเฉยี งใต้กับโลก u แผนการเรยี นรู้ท่ี 2 กฬี าซีเกมส์ : ประวตั ศิ าสตร์ กฬี า
และการสร้างประชาคมในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

398 u ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์

แบบฝึกหดั 3

ก. จรงิ หรือเทจ็
1. กีฬาแหลมทอง (เซยี ปเกมส)์ ถูกจัดขนึ้ ครงั้ แรกท่ีกรุงเทพฯ ในปี พ.ศ. 2501
2. สมาชิกแรกเร่ิมท้ังหมดของเซียปเกมส์มีท่ีต้ังอยู่บนคาบสมุทรและแผ่นดินใหญ่
ของเอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใต้
3. สมาชกิ แรกเร่ิมทั้งหมดของเซียปเกมส์เขา้ ร่วมในการแข่งขันครัง้ แรก
4. อินโดนีเซยี และสิงคโปร์ต่างเคยเป็นเจา้ ภาพจัดการแข่งขันเซียปเกมส์
5. กัมพชู าและลาวเคยเปน็ เจา้ ภาพจัดการแขง่ ขนั เซียปเกมส์
6. ฟลิ ิปปนิ สเ์ คยเขา้ รว่ มการแขง่ ขันเซยี ปเกมส์
7. เมอ่ื เซยี ปเกมสก์ ลายเปน็ ซเี กมส์ ความเปน็ สมาชกิ หรอื องคป์ ระกอบของสหพนั ธก์ ฬี า
ไมเ่ ปล่ียนแปลง
8. เวยี ดนามเหนอื ไม่ไดเ้ ปน็ สมาชิกของเซยี ปเกมส์
9. เซียปเกมส์ถูกเรยี กว่า “เอเชียนเกมส์น้อย” เพราะว่าเลียนแบบเอเชยี นเกมส์
10. ความสามารถด้านกีฬาของประเทศในคาบสมุทร/แผ่นดินใหญ่อยู่ในระดับสูง
จึงทำ�ใหม้ กี ารก่อต้งั เซยี ปเกมส์
ข. ทำ�ไมคำ�ว่า “Peninsular (แหลม)” จึงถูกตัดออกจากช่ือเซียปเกมส์และกลายเป็นซีเกมส์ในปี
พ.ศ. 2520 มคี วามสำ�คัญเชิงสญั ลกั ษณ์อยา่ งไร





ค. อะไรคอื ปจั จยั ที่มีอทิ ธพิ ลต่อการก่อต้ังเซยี ปเกมส์






หนว่ ยท่ี 4 เอเชียตะวันออกเฉยี งใตก้ บั โลก u แผนการเรียนรทู้ ี่ 2 กฬี าซเี กมส์ : ประวตั ศิ าสตร์ กีฬา
และการสร้างประชาคมในเอเชยี ตะวันออกเฉียงใต้

ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์ u 399

แบบฝกึ หดั 4

กลุ่มท ่ี
สมาชกิ ในกล่มุ ท�ำ เคร่อื งหมาย (*) สำ�หรบั หวั หนา้ กลุ่ม




ก. เซยี ปเกมส์มีขน้ึ มาได้อยา่ งไร




ข. ท�ำ ไมเซยี ปเกมส์จึงกลายเปน็ ซเี กมส์ อะไรคือปจั จัยท่ีท�ำ ใหม้ กี ารรบั สมาชกิ เพ่มิ




ค. ซเี กมสม์ สี ว่ นอยา่ งไรในการสรา้ งเสรมิ จติ ส�ำ นกึ ของความเปน็ ประชาคมในหมปู่ ระเทศตา่ งๆ
และภายในภมู ิภาค





หนว่ ยที่ 4 เอเชยี ตะวันออกเฉยี งใตก้ ับโลก u แผนการเรยี นรู้ท่ี 2 กฬี าซีเกมส์ : ประวตั ิศาสตร์ กีฬา
และการสรา้ งประชาคมในเอเชยี ตะวันออกเฉยี งใต้

400 u ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์

อภธิ านศพั ท์ :
อาสา (ASA) คือ ช่ือย่อของสมาคมเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ (Association of South-East Asia)
ทกี่ ่อต้ังในปี พ.ศ. 2504 เพื่อสรา้ งความรว่ มมอื ในหมปู่ ระเทศสมาชกิ คอื ไทย มลายา และ
ฟลิ ปิ ปนิ ส์ ในหลายด้าน เป็นองค์กรท่มี ากอ่ นอาเซยี น
สงครามเยน็ (Cold War) คอื ภาวะความขดั แย้งทางการเมืองหรอื อุดมการณร์ ะหว่างกล่มุ ประเทศ
ท่ีนำ�โดยอดีตสหภาพโซเวียต ท่ีเชิดชูสังคมนิยมหรือคอมมิวนิสต์ และโดยสหรัฐอเมริกา
ท่เี ชดิ ชทู นุ นยิ ม
สหพันธ์ (Federation) คอื การรวมตวั กนั ของหน่วยทางการเมอื งหรอื สงั คม
มาฟิลินโด (Maphilindo) คือ การรวมกลุ่มของมลายา ฟิลิปปินส์ และอินโดนีเซีย ที่มีการเสนอ
ในปี พ.ศ. 2506 เป็นก้าวหน่ึงสู่การรวมตัวของชาวมลายูท้ังมวล (pan-Malayanism)
ที่ย้อนไปถึงรีซลั ในทศวรรษ 1880
ซเี กมส์ (SEA Game) คอื ชอ่ื การแขง่ ขนั กฬี าเอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใต้ ทเี่ ปน็ มหกรรมกฬี าแบบเดยี วกบั
โอลิมปิกทจี่ ดั ข้ึนทุกสองปีส�ำ หรับประเทศในภมู ิภาคเอเชยี ตะวนั ออกเฉียงใต้
เซยี ปเกมส์ (SEAP Game) คือ กฬี าแหลมทอง เปน็ ชอื่ เดิมของซเี กมส์
รายการสอ่ื การเรยี นรู้อื่นๆ :
• Aung Ko Min, Sport as a tool of politics : A study on Myanmar’s South-East Asian
Games 2013, a MA thesis, Victoria University of Wellington, 2013.
http://researcharchive.vuw.ac.nz/xmlui/bitstream/handle/10063/4712/thesis.
pdf?sequence=1
• Bromber, K., Krawietz, B. and Maguire, J. eds. Sport Across Asia : Politics, Culture,
and Identities. New York : Routledge.
• Creak, Simon. “From Bangkok to Palembang : The South-East Asian Games and a
cultural approach to studying regionalism”, News Letter, No. 65, Spring 2012,
Center for South-East Asian Studies Kyoto University, p. 15.
http://www.cseas.kyoto-u.ac.jp/edit/wp-content/uploads/2012/04/NL6515-17.pdf
• Creak, Simon, Sport as Politics and History : The 25th SEA Games in Laos.
Anthropology Today, 27 (1), 2011, pp. 14 - 19.
http://asiapacific.anu.edu.au/newmandala/wp-content/uploads/2012/04/
Creak-2011-SEA-Games.pdf

หน่วยท่ี 4 เอเชียตะวนั ออกเฉียงใต้กบั โลก u แผนการเรียนรู้ที่ 2 กฬี าซีเกมส์ : ประวตั ิศาสตร์ กฬี า
และการสร้างประชาคมในเอเชียตะวนั ออกเฉียงใต้

ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์ u 401

• Creak, Simon. (2013). “Representing True Laos in Postcolonial South-East Asia.”
In Sport Across Asia : Politics, Culture, and Identities, edited by Katrin Bromber,
Birgit Krawietz, and Joseph Maguire, 2013, 95 - 120. New York : Routledge,
https://www.academia.edu/2395349/Representing_True_Laos_in_Post-Colonial_
South-East_Asia_Regional_Dynamics_in_the_Globalization_of_Sport
• Huebner, Stefan. (2016). Pan-Asian Sports and the Emergence of Modern Asia,
1913 - 1974. Singapore : NUS Press.
• Seneviratne, Percy. (1993). Golden moments : The S.E.A. Games, 1959 - 1991.
Singapore : Dominie Press.
• South-East Asian Games, in World Heritage Encyclopaedia,
http://www.worldheritage.org/Find/South-East%20Asian%20Games
• South-East Asian Games,
https://en.wikipedia.org/wiki/South-East_Asian_Games (accessed on 26 June 2016).
• SEA Games Federation (n.d.) (South-East Asian Games Federation Charter and Rules,
http://voc.org.vn/Portals/0/2013-SEAG%20Charter.pdf (accessed on 26 June 2016).
• South-East Asian Games Explained,
http://everything.explained.today/South-East_Asian_Games/ (accessed on 26 June
2016).
• South-East Asian Games Federation (n.d.) “History of SEAP and SEA Games”,
http://www.seagfoffice.org/seagf.php
• Singapore hosts the 7th SEAP Games, 1st Sep. 1973, History SG : An Online
Resource Guide,
http://eresources.nlb.gov.sg/history/events/610b5da1-55fb-4a58-8dfd-d5d
1bce49786
• The 1959 South-East Asian Peninsular Games,
http://www.self.gutenberg.org/articles/eng/1959_South-East_Asian_Peninsular_
Games (accessed on 26 June 2016)”

หน่วยท่ี 4 เอเชยี ตะวนั ออกเฉียงใตก้ บั โลก u แผนการเรยี นรทู้ ี่ 2 กีฬาซเี กมส์ : ประวัตศิ าสตร์ กฬี า
และการสร้างประชาคมในเอเชยี ตะวันออกเฉยี งใต้

402 u ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์

วดี ทิ ัศน์
• Video 27th SEA Games in Myanmar, http://www.seagfoffice.org/27th.php
• “Opening Ceremonies of the 28th SEA Games”,
https://www.youtube.com/watch?v=2KM1_2Qloao
• “Greatest”, http://www.songsofthegames.com/
• “The Making of ‘Greatest’ : Songs of the 28th SEA Games” via this link,
http://video.wapgrab.com/watch?v=f1CVJ8fJXAo
• “Ordinary”, https://www.youtube.com/watch?v=W2uNwiZsFHs

หนว่ ยท่ี 4 เอเชยี ตะวนั ออกเฉียงใต้กบั โลก u แผนการเรยี นรู้ท่ี 2 กีฬาซีเกมส์ : ประวัตศิ าสตร์ กฬี า
และการสรา้ งประชาคมในเอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใต้

ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์ u 403

หน่วยท่ี 4 เอเชียตะวนั ออกเฉียงใต้กบั โลก
แผนการเรยี นรู้ที่ 3 จากประวัตศิ าสตรท์ ีก่ ระจัดกระจายส่ปู ระวัติศาสตรร์ ่วม :
ฟุตบอล บาสเกตบอล และเซปักตะกรอ้ ในเอเชยี ตะวนั ออกเฉียงใต้

วิชา : ประวัติศาสตร/์ สังคมศกึ ษา
หัวข้อ : จากประวตั ศิ าสตรท์ ่ีแยกส่วนสปู่ ระวตั ศิ าสตร์ร่วม :
ฟตุ บอล บาสเกตบอล และเซปกั ตะกรอ้ ในเอเชยี ตะวันออกเฉยี งใต้
ระดบั : มธั ยมศกึ ษาตอนตน้
จำ�นวนคาบ/แผนการเรียนรู้ : 2 คาบ (1 คาบ : 50 - 55 นาที)
อปุ กรณท์ ่จี ำ�เปน็ : แลป็ ท็อป กระดาน เอกสารประกอบ แผนที่
ความรู้พื้นฐาน : • ความคนุ้ เคยกับฟตุ บอล บาสเกตบอล เซปกั ตะกร้อ และซเี กมส์
• ครตู อ้ งมคี วามรใู้ นเรอื่ งประวตั ศิ าสตรข์ องการล่าอาณานคิ ม
ในเอเชียตะวนั ออกเฉียงใต้
วตั ถปุ ระสงคก์ ารเรียนรู้ :
เมือ่ จบบทเรยี น นักเรียนสามารถ

ความรู ้ ทกั ษะ เจตคติ

1. พดู คยุ แลกเปลยี่ น 1. เปรยี บเทยี บแบบแผนของความนยิ ม 1. เห็นคณุ คา่ ของกีฬา วฒั นธรรม
เกี่ยวกบั ความเป็นมา ของฟตุ บอล บาสเกตบอล และ ยอดนยิ มรว่ มสมยั และกิจกรรมอนื่ ทดี่ ู
ทางประวตั ศิ าสตร์ “ไมจ่ รงิ จงั ” เป็นเรือ่ งที่นา่ ส�ำ รวจค้นหา
เซปกั ตะกร้อในภูมภิ าค ในทางประวัตศิ าสตร์
ของเซปักตะกรอ้ 2. เห็นความส�ำ คัญของพัฒนาการของ
2. สำ�รวจบริบททางประวัตศิ าสตร์ กีฬาท้งั สามชนิดในภูมภิ าคท่สี ะท้อน
บาสเกตบอล และฟุตบอล ที่ท�ำ ให้กีฬาเหล่านไ้ี ดร้ ับความนยิ ม พัฒนาการของประวัติศาสตรร์ ว่ ม
2. อธิบายบทบาทของ แตกตา่ งกัน ตลอดจนปฏิสมั พันธข์ องภูมภิ าคกับโลก
อาณานคิ มในการเผยแพร่

และพฒั นาฟุตบอลและ

บาสเกตบอลในภูมิภาค

หนว่ ยที่ 4 เอเชยี ตะวันออกเฉยี งใต้กบั โลก u แผนการเรียนรทู้ ่ี 3 จากประวตั ิศาสตรท์ ี่กระจดั กระจายสู่ประวัตศิ าสตร์ร่วม :
ฟุตบอล บาสเกตบอล และเซปักตะกร้อในเอเชียตะวันออกเฉยี งใต้

404 u ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์

คาบที่ 1

ขัน้ ตอน การด�ำ เนนิ การสอน สอื่ การเรยี นรู ้ หลักการและเหตผุ ล

เกริ่นนำ� 1. กระตุ้นความสนใจของนกั เรยี น • ส่ือการเรียนรู้ 1 กจิ กรรมกระตนุ้ ความสนใจ
ช่วยดงึ ความสนใจของ
ด้วยการแสดงภาพหรอื ฉายวิดโี อเก่ียวกบั • แบบฝกึ หดั 1 นกั เรียนและเตรียมเข้าสู่
บทเรียน
กีฬาชนดิ ตา่ งๆ และใหน้ กั เรียนระบุช่อื • แบบฝึกหัด 2

ครูอาจแบง่ นักเรยี นออกเป็นสองหรือ • แผนทข่ี องเอเชีย

สามกลมุ่ กล่มุ ท่ตี อบได้เรว็ ทสี่ ดุ จะไดค้ ะแนน ตะวันออกเฉยี งใต้

กลุ่มทไ่ี ด้คะแนนมากท่สี ดุ ควรได้รางวัล

หรอื อกี ทางเลือกหนง่ึ ให้นกั เรียนจบั ค่แู ละ

แจกแบบฝกึ หดั ใหแ้ ต่ละคู่เขยี นชอื่ กฬี า

แต่ละชนดิ (แบบฝกึ หัด 1)

2. ถามนักเรียนวา่ ชอบกีฬาชนิดใดมากทีส่ ุด

ครูท�ำ การสำ�รวจอยา่ งงา่ ยๆ ด้วยการให้

นักเรยี นยกมือส�ำ หรบั กีฬาแต่ละชนิด เช่น

ฟตุ บอล วอลเลย์บอล เซปกั ตะกร้อ ฯลฯ

และเขยี นจ�ำ นวนบนกระดาน

3. แนะนำ�ความคิดเกยี่ วกับท่ีมาทาง

ประวัตศิ าสตรข์ องกฬี าดว้ ยการถามนกั เรยี นวา่

รู้หรือไม่วา่ กฬี าโปรดของพวกเขาอาจมี

ต้นก�ำ เนดิ มาจากท่ใี ด

4. ครฉู ายภาพแผนท่ีของเอเชียตะวันออก

เฉียงใต้บนจอ (หากมอี ปุ กรณ์ฉาย

พาวเวอรพ์ อยต์) หรือแขวนแผนท่ีเอเชยี

ตะวนั ออกเฉยี งใต้ขนาดใหญท่ ่อี าจเป็น

ของจริงหรอื วาดเองกไ็ ด้บนกระดาน

ครใู ห้นกั เรยี นทีน่ งั่ ขา้ งกนั จับคูท่ ำ�งานร่วมกัน

และแจกเอกสารประกอบ 2 ทกี่ ำ�หนดให้

นกั เรยี นแต่ละค่ทู ายว่ากีฬาชนดิ ใดเป็นกฬี า

ทไ่ี ดร้ ับความนิยมมากทส่ี ุดในแต่ละประเทศ

ในเอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใต้

5. ครูฉายภาพแผนท่ีกีฬาโลกของเนชันแนล

จโี อกราฟคิ ปี พ.ศ. 2549 ช่ือ “Soccer

United the World ฟุตบอลรวมใจ

คนทง้ั โลก” โดย Earl Andrew

หนว่ ยท่ี 4 เอเชียตะวนั ออกเฉยี งใตก้ ับโลก u แผนการเรียนรู้ท่ี 3 จากประวตั ศิ าสตร์ท่ีกระจัดกระจายสปู่ ระวัตศิ าสตรร์ ่วม :
ฟุตบอล บาสเกตบอล และเซปักตะกร้อในเอเชียตะวนั ออกเฉยี งใต้

ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์ u 405

ข้นั ตอน การด�ำ เนินการสอน สือ่ การเรียนร ู้ หลกั การและเหตุผล

(ส่ือการเรยี นรู้ 1) และใหน้ กั เรยี นเทียบกับ
ค�ำ ตอบของตนเอง ใหน้ ักเรียนพจิ ารณาแผนท่ี
โดยละเอียดและแลกเปลีย่ นขอ้ สังเกตกบั
คูข่ องตน ครจู ะตั้งคำ�ถามต่อไปนี้เพ่ือกระตนุ้
ใหน้ ักเรียนคดิ และในขณะเดียวกันก็เป็น
การปทู างสกู่ ารแนะน�ำ วัตถปุ ระสงคข์ อง
บทเรียน
• นกั เรียนคดิ วา่ ท�ำ ไมฟุตบอลจึงเป็นกีฬา
ที่ได้รับความนิยมมากทส่ี ดุ ในเอเชยี
ตะวันออกเฉยี งใต้
• นกั เรียนคดิ วา่ ท�ำ ไมบาสเกตบอล
จึงไม่ได้รับความนิยมมากเท่าฟตุ บอล
ในภูมภิ าคนี้ แต่ได้รับความนิยมมากท่ีสุด
ในฟลิ ปิ ปนิ ส์
• มีเซปักตะกร้ออยูบ่ นแผนทนี่ ้ดี ว้ ยหรือไม่
นักเรยี นคดิ ว่าทำ�ไมถึงไมม่ ีเซปักตะกร้ออยู่บน
แผนทีน่ ้ี
6. ในระหว่างการแลกเปลี่ยน ครูจะนำ�พา
นักเรียนเน้นคำ�ถามหลักตอ่ ไปน้ี ซึ่งเก่ยี วกับ
วตั ถุประสงค์ของบทเรียน
• ความนยิ มในกฬี า อยา่ งเช่น ฟุตบอล
และบาสเกตบอล บอกอะไรเราเกยี่ วกบั
ประสบการณท์ างประวัตศิ าสตร์ของ
ประเทศต่างๆ ในภมู ภิ าค
• กฬี าช่วยสรา้ งอัตลักษณ์ของประเทศ
และภูมภิ าคไดอ้ ย่างไร
• เราจะเปรยี บเทยี บพฒั นาการของ
เซปักตะกรอ้ กับพัฒนาการของฟุตบอล
และบาสเกตบอลอย่างไร
• พัฒนาการของกีฬาพ้นื เมอื ง เชน่
เซปกั ตะกร้อ สะทอ้ นถึงกระบวนการที่ก�ำ ลัง
ด�ำ เนนิ อยู่ของการสร้างประชาคมในภูมิภาค
ตลอดจนปฏิสมั พนั ธ์ของภูมิภาคกบั สว่ นอื่น
ของโลกไดอ้ ยา่ งไร

หนว่ ยที่ 4 เอเชียตะวนั ออกเฉียงใตก้ ับโลก u แผนการเรยี นรู้ที่ 3 จากประวัติศาสตร์ท่กี ระจดั กระจายสปู่ ระวตั ิศาสตรร์ ว่ ม :
ฟุตบอล บาสเกตบอล และเซปกั ตะกรอ้ ในเอเชยี ตะวันออกเฉยี งใต้

406 u ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์

ขน้ั ตอน การดำ�เนนิ การสอน ส่อื การเรยี นร ู้ หลกั การและเหตผุ ล
การเปรียบเทยี บแผนที่
พฒั นา 1. ครูจะฉายภาพแผนทีอ่ าณานิคม • สื่อการเรียนรู้ 2 กฬี ายอดนิยมของโลกกับ
แผนทีอ่ าณานิคมในเอเชยี
บทเรยี น ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ (สือ่ การเรียนรู้ 2) • วดี ิทศั น์ เรือ่ ง ตะวนั ออกเฉยี งใต้จะชว่ ยให้
ทแ่ี สดงวา่ ประเทศ/ดินแดนใดตกเปน็ “The History of นกั เรยี นเหน็ ความเชื่อมโยง
ระหวา่ งการตกเป็นอาณานคิ ม
อาณานคิ มของประเทศยโุ รปประเทศใด Football (Soccer) กบั กีฬาท่ไี ด้รับความนยิ ม

หรอื อเมริกาในช่วงทศวรรษ 1900 - 1940 in 90 Seconds • สรปุ ประเด็นสำ�คญั ของ
บทเรยี นเป็นวิธีการท่ดี ี
และให้นักเรยี นพิจารณาเทียบกบั แผนท่ี | Greece to the ในการจบบทเรียน

กีฬาโลกของเนชันแนลจีโอกราฟคิ World Cup |

2. ครจู ะตงั้ ค�ำ ถามว่า นักเรียนคดิ ว่า Laughing

มคี วามสมั พันธ์ระหวา่ งการตกเปน็ อาณานคิ ม Historically”,

กบั กฬี าทไ่ี ดร้ ับความนิยมในพ้ืนท่ีนน้ั หรอื ไม่ Available from :

ครูชใี้ หด้ คู ำ�ตอบบนกระดานท่เี ปน็ https://www.

การคาดเดาของนักเรยี นเกย่ี วกับท่ีมา youtube.com/

ของกฬี าโปรดของตน วตั ถปุ ระสงคค์ อื watch?v=

การเตรยี มปูพนื้ ไปสู่การพูดคยุ แลกเปลีย่ น- UeHNvHXDYjg

บรรยายเกย่ี วกับท่มี าของฟตุ บอล • สอื่ การเรียนรู้ 3 -

บาสเกตบอล และเซปักตะกรอ้ สื่อการเรยี นรู้ 5

3. ครูเปิดวดิ ีโอคลิปสนั้ ๆ (3 - 4 นาท)ี • วีดิทศั น์ เรอ่ื ง

เก่ียวกบั ประวัติศาสตร์ของฟุตบอลและ “How Basketball

บาสเกตบอล หาขอ้ มูลเพิม่ เตมิ ได้จาก Got Started :

ส่ือการเรยี นรูแ้ ละเอกสารประกอบ The History of

4. ครนู �ำ การสนทนาแลกเปลี่ยนหลังจากนั้น Basketball”

โดยให้ขอ้ มูลเพมิ่ เตมิ วา่ กฬี าเหล่านมี้ าถึงและ Available from :

ไดร้ ับความนยิ มในเอเชยี ตะวันออกเฉยี งใต้ https://www.

ได้อย่างไร ส�ำ หรับประเด็นสำ�คัญทจี่ ะสรุป youtube.com/

เน้อื หาช่วงแรก ดบู ทความเกร่นิ นำ� watch?v=

วดี ทิ ัศนข์ า้ งตน้ นี้คือ ขอ้ เสนอแนะ ibytktqPN2U

ครคู วรปรับไดต้ ามความเหมาะสม

ขนั้ สรุป 1. ครูสรุปประเดน็ หลักของบทเรียนและ • แบบฝกึ หัด 4
ใหน้ ักเรียนกลบั ไปอ่านขอ้ มูลเปน็ การบ้าน • แบบฝกึ หดั 5

ส�ำ หรบั ชวั่ โมงเรียนถัดไป (5 นาที)

2. ใหน้ ักเรยี นแต่ละคู่อา่ นบทความส้นั ๆ

สองชน้ิ เกย่ี วกบั ประวัติศาสตร์ของ

หนว่ ยท่ี 4 เอเชยี ตะวนั ออกเฉียงใตก้ บั โลก u แผนการเรยี นรู้ท่ี 3 จากประวตั ิศาสตร์ทก่ี ระจัดกระจายสูป่ ระวัติศาสตร์รว่ ม :
ฟตุ บอล บาสเกตบอล และเซปักตะกรอ้ ในเอเชยี ตะวันออกเฉยี งใต้

ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์ u 407

ข้ันตอน การด�ำ เนนิ การสอน สื่อการเรยี นร้ ู หลกั การและเหตุผล

เซปกั ตะกรอ้ โดยครแู จกแบบฝกึ หดั • การให้นกั เรยี นไปอ่าน
ขอ้ มลู เปน็ การบ้าน
หรือใหล้ ิงก์ เป็นการเตรยี มนักเรยี น
ส�ำ หรบั ช่วั โมงเรียนถดั ไป
• Shawn Kelley. “Takraw : A

Traditional South-East Asian Sport”,

https://web.archive.org/web/

20070710234948/

http://www.tatnews.org/

emagazine/2813.asp (แบบฝกึ หัด 4)

• T. Avineshwaran. “The legacy

of Sepak Takraw”, http://www.

thestar.com.my/lifestyle/archive/

2013/03/08/the-legacy-of-sepak-

takraw/ (เอกสารประกอบ 5)

คาบที่ 2

ขน้ั ตอน การด�ำ เนินการสอน ส่ือการเรยี นรู ้ หลักการและเหตผุ ล

เกรน่ิ น�ำ 1. เร่มิ ดว้ ยการใหน้ ักเรียนทบทวนว่า • วีดทิ ัศน์ การทบทวนบทเรยี น
ครั้งทแ่ี ล้วช่วยใหเ้ ขา้ สู่
ไดพ้ ูดคุยแลกเปลย่ี นอะไรกนั บา้ งในคาบก่อน “Amazing game- บทเรียนตอ่ ไปไดร้ าบรื่นขึ้น

2. กระตนุ้ ความสนใจของนักเรียน Sepak Takraw”

ด้วยการเปดิ วดิ ีโอหรือภาพการเตะตะกร้อ Available from :

3. อธบิ ายวตั ถุประสงคข์ องบทเรยี นในวันน้ี https://www.

ดังตอ่ ไปนี้ youtube.com/

• เพือ่ ท�ำ ความเข้าใจลักษณะและ watch?v=H2LIlu

พัฒนาการทางประวัตศิ าสตรข์ อง 7_-xc

เซปกั ตะกร้อในฐานะกีฬา

• เพอ่ื เปรยี บเทียบเส้นทางพัฒนาการ

ทางประวตั ิศาสตรข์ องเซปักตะกรอ้ กบั

ฟตุ บอลและบาสเกตบอล

• เพือ่ เห็นความส�ำ คัญของพัฒนาการ

ของกีฬาทง้ั 3 ชนิดในภูมิภาคท่สี ะท้อน

พฒั นาการของประวัติศาสตรร์ ่วมในภูมิภาค

ตลอดจนปฏสิ ัมพันธข์ องภมู ิภาคกับสว่ นอืน่

ของโลก

หน่วยที่ 4 เอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใต้กับโลก u แผนการเรยี นรู้ที่ 3 จากประวตั ิศาสตร์ที่กระจัดกระจายสู่ประวัติศาสตรร์ ว่ ม :
ฟุตบอล บาสเกตบอล และเซปกั ตะกร้อในเอเชียตะวนั ออกเฉยี งใต้

408 u ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์

ข้นั ตอน การด�ำ เนินการสอน สอ่ื การเรยี นร ู้ หลกั การและเหตผุ ล

พฒั นา บรรยายและพดู คุยแลกเปล่ียนเก่ยี วกบั • สื่อการเรียนรู้ 6
บทเรียน เซปักตะกรอ้
• แบบฝกึ หัด 4

1. ควรเนน้ ประเด็นหลักต่อไปน้ี • แบบฝึกหดั 5

• เชอื่ กันว่าเซปักตะกร้อมตี น้ ก�ำ เนิด • วดิ โี อ

ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ อย่างไรกต็ าม “Indigenous

กไ็ ม่อาจตดั ความเป็นไปได้ออกไปได้ว่า games of ASEAN”

อาจมีทม่ี าจากการเลน่ ออกกำ�ลังของทหารจีน Available from :

ยุคโบราณทเ่ี ป็นการเตะลูกขนไก่ใหล้ อยไปมา https://www.

ในอากาศ youtube.com/

• อาจฉายวิดโี อคลปิ สัน้ ๆ กีฬาทอ้ งถ่นิ watch?v=

ของอาเซยี น (แค่ 1 : 38 นาทีแรกของสารคดี) WAeJNj8EvzM

เพอื่ แสดงใหเ้ หน็ วา่ อาเซยี นอา้ งวา่ กีฬาชนิดนี้

เป็นกฬี าพน้ื เมืองของภูมิภาค ครูจะอธบิ ายว่า

‘พน้ื เมอื ง’ หมายความวา่ อะไร และ

ค�ำ กล่าวอ้างดังกล่าวมคี วามสำ�คัญอย่างไร

2. กีฬาทใี่ ชเ้ ทา้ เตะ sepak หรอื sipa (เตะ)

หลายรูปแบบ (ใชล้ กู บอลหรอื วัตถทุ ี่เด้งไดด้ ี)

มีการเลน่ กันในหลายประเทศในภมู ิภาค

ท้ังบนแผน่ ดนิ ใหญ่และหมูเ่ กาะ

3. คำ�ว่า เซปกั ตะกรอ้ เป็นคำ�ผสมระหว่าง

คำ�มลายู เซปกั (sepak แปลว่า ‘เตะ’) กบั

คำ�ไทย ตะกร้อ ทเ่ี ปน็ ลกู บอลทท่ี �ำ จากหวาย

ในเชงิ สญั ลกั ษณแ์ ลว้ ช่อื นี้แสดงถงึ การเปน็

จดุ บรรจบกันของเอเชยี ตะวันออกเฉียงใต้

ท่ีเป็นแผ่นดนิ ใหญ่กบั หมเู่ กาะในกีฬาชนดิ น้ี

ซ่ึงเน้นถึงประสบการณเ์ ชิงประวตั ิศาสตร์-

วัฒนธรรมที่มรี ว่ มกันในภมู ภิ าค

4. พัฒนาการของเซปักตะกร้อในฐานะกฬี า

ท่มี กี ฎกตกิ าการแข่งขันระหว่างประเทศ

และทสี่ �ำ คญั กวา่ คอื การแพรห่ ลายไป

หนว่ ยท่ี 4 เอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใตก้ ับโลก u แผนการเรียนร้ทู ี่ 3 จากประวตั ิศาสตร์ที่กระจัดกระจายส่ปู ระวตั ิศาสตร์รว่ ม :
ฟตุ บอล บาสเกตบอล และเซปักตะกรอ้ ในเอเชยี ตะวนั ออกเฉียงใต้

ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์ u 409

ข้ันตอน การด�ำ เนินการสอน สอ่ื การเรียนรู้ หลกั การและเหตุผล

ในสว่ นอ่นื ของโลก แสดงถึงการบรรจบกัน

ระหวา่ งภูมภิ าค/ท้องถนิ่ กบั โลก ปฏิสัมพันธ์

และการเสริมเติมซึ่งกนั และกนั ระหวา่ ง

เอเชยี ตะวันออกเฉยี งใต้กบั โลก

สรุป สรปุ และเน้นประเดน็ ส�ำ คัญในการเรียน
บทเรียน 2 คาบทผ่ี ่านมา
เพื่อเป็นการเสรมิ หรอื ปูพ้ืนสู่บทเรียนตอ่ ไป

ครูอาจเลอื กท�ำ กิจกรรมใดหรือทั้งหมดก็ได้

ในการปดิ ทา้ ยบทเรียน

• ใหน้ ักเรยี นเขยี นลงบนกระดาษว่า

ได้เรียนรอู้ ะไรมาบา้ ง 3 อยา่ ง ค�ำ ถาม

2 ค�ำ ถามในเร่อื งทย่ี ังไมเ่ ขา้ ใจ และขอ้ ความ

ท่ีอยากบอกใหค้ รูทราบ 1 ข้อความ

• เพื่อเสริมบทเรยี นเกี่ยวกับผลจาก

การตกเป็นอาณานคิ ม ครอู าจให้นกั เรยี น

ท�ำ การคน้ ควา้ เกีย่ วกับวา่ การตกเป็น

อาณานิคมสง่ ผลอะไรอย่างอ่ืนอกี บา้ ง

นอกจากกีฬา

หนว่ ยท่ี 4 เอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใต้กบั โลก u แผนการเรยี นรทู้ ี่ 3 จากประวตั ิศาสตร์ท่กี ระจดั กระจายสู่ประวัตศิ าสตรร์ ่วม :
ฟตุ บอล บาสเกตบอล และเซปักตะกรอ้ ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

410 u ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์

หน่วยท่ี 4 เอเชยี ตะวนั ออกเฉียงใต้กับโลก
แผนการเรยี นรู้ท่ี 3 จากประวตั ิศาสตร์ที่กระจดั กระจายสปู่ ระวตั ศิ าสตรร์ ่วม :
ฟุตบอล บาสเกตบอล และเซปกั ตะกร้อในเอเชียตะวนั ออกเฉยี งใต้

ส่ือการเรียนรู้และแบบฝึกหดั
ส่ือการเรียนรู้ 1 - 2006 National Geographic “Soccer United the World”
by Earl Andrew,

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/8e/Popularsports.PNG
หน่วยที่ 4 เอเชยี ตะวันออกเฉียงใตก้ บั โลก u แผนการเรยี นรทู้ ่ี 3 จากประวตั ศิ าสตร์ทีก่ ระจดั กระจายสปู่ ระวัตศิ าสตรร์ ่วม :
ฟตุ บอล บาสเกตบอล และเซปักตะกรอ้ ในเอเชยี ตะวนั ออกเฉียงใต้

ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์ u 411

สอ่ื การเรียนรู้ 2 - World Map of Colonialism, 1930s - 1940s

https://commons.wikimedia.org/wiki/File :Colonization_1945.png
หนว่ ยที่ 4 เอเชียตะวันออกเฉียงใตก้ ับโลก u แผนการเรยี นรูท้ ่ี 3 จากประวัติศาสตร์ทก่ี ระจัดกระจายสู่ประวัตศิ าสตรร์ ่วม :

ฟตุ บอล บาสเกตบอล และเซปักตะกร้อในเอเชยี ตะวันออกเฉยี งใต้

412 u ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์

สื่อการเรยี นรู้ 3 - ประวัตศิ าสตร์ฟตุ บอล : ต้นก�ำ เนิด (History of Football-The Origins)

http://www.fifa.com/about-fifa/who-we-are/the-game/

ประวตั ศิ าสตรร์ ่วมสมัยของกีฬาโปรดของโลกมรี ะยะเวลายาวนานกว่า 100 ปี โดย
เรม่ิ ตน้ ในปี พ.ศ. 2406 ในองั กฤษเมอื่ กฬี ารกั บแี้ ละฟตุ บอลแยกสายออกจากกนั และมกี ารจดั ตงั้
สมาคมฟุตบอลข้ึนมาในองั กฤษ ซึง่ กลายเปน็ องค์กรกำ�กบั ดูแลกีฬาชนิดน้ีเป็นองค์กรแรก
กีฬาทั้งสองประเภทมีท่ีมาจากรากเดียวกันและมีประวัติความเป็นมาที่ยาวนาน
และแตกก่ิงก้านสาขาไปมาก เม่ือสืบย้อนไปในช่วงเวลาหลายศตวรรษที่ผ่านมา เราจะพบ
กีฬาอย่างน้อยห้าหกอย่างที่แตกต่างกันออกไปมากบ้างน้อยบ้างและเป็นที่มาของฟุตบอล
ส่วนบางกรณีจะฟังข้ึนหรือไม่ยังเป็นท่ีถกเถียงกัน ถึงกระนั้น ก็ยังคงเป็นข้อเท็จจริงอยู่ว่า
คนเราได้เพลิดเพลินกับการเตะลูกบอลไปมาเป็นเวลานับพันปีมาแล้ว และไม่มีเหตุผลใดเลย
ท่ีจะมองว่าเปน็ การเบยี่ งเบนไปจากรูปแบบการเล่นลกู บอลดว้ ยมอื ทเ่ี ป็น ‘ธรรมชาติ’ กว่า
ในทางตรงกันข้าม นอกจากจำ�เป็นต้องใช้ขาและเท้าในการแย่งชิงลูกบอลกันแล้ว
โดยมักปราศจากกฎกติกาคุ้มครองใดๆ ก็เป็นเร่ืองที่เห็นกันตั้งแรกว่าศิลปะในการควบคุม
ลูกบอลด้วยเท้าน้ันไม่ง่ายและต้องอาศัยทักษะไม่น้อยเลย รูปแบบการเล่นท่ีเก่าแก่ที่สุดท่ีมี
หลักฐานทางวิทยาศาสตร์คือการออกกำ�ลังกายในคู่มือทหารท่ีย้อนไปถึงสองและสามศตวรรษ
ก่อนครสิ ตกาลในจีน
บรรพบรุ ษุ ของฟตุ บอลสมยั ราชวงศฮ์ น่ั นมี้ ชี อื่ เรยี กวา่ Tsu’Chu และเปน็ การเตะลกู หนงั
ทยี่ ดั ดว้ ยขนสตั วป์ กี และสตั วอ์ นื่ ใหผ้ า่ นชอ่ งทกี่ วา้ งเพยี ง 30 - 40 เซนตเิ มตร เขา้ ไปอยใู่ นตาขา่ ยทตี่ ดิ
อยทู่ ี่ปลายไม้ไผ่ยาว ในการเล่นแบบหนงึ่ ผเู้ ล่นจะไม่ไดเ้ ล็งไปทเ่ี ป้าอย่างโลง่ ๆ โดยไม่มีอปุ สรรค
แต่ต้องใช้เท้า หน้าอก หลัง และไหล่ ขณะเดียวกันก็พยายามต้านการปะทะจากฝ่ายตรงข้าม
หา้ มการใชม้ ือ

หนว่ ยท่ี 4 เอเชยี ตะวันออกเฉียงใต้กับโลก u แผนการเรยี นรูท้ ่ี 3 จากประวัตศิ าสตร์ทีก่ ระจดั กระจายสปู่ ระวตั ศิ าสตร์ร่วม :
ฟุตบอล บาสเกตบอล และเซปักตะกรอ้ ในเอเชียตะวนั ออกเฉียงใต้

ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์ u 413

การเล่นอีกรูปแบบหนึ่งท่ีก็มาจากตะวันออกไกลเช่นกัน คือ Kemari ของญ่ีปุ่น
ท่ีเร่ิมขึ้นสัก 500 - 600 ปีหลังจากน้ัน และยังคงมีการเล่นกันอยู่ในปัจจุบัน การเล่นชนิดนี้
ขาดองค์ประกอบที่เป็นการแข่งขันแบบ Tsu’ Chu โดยไม่มีการแย่งชิงครอบครองลูกบอล
ผ้เู ลน่ ยืนอยู่ในวงกลม ตอ้ งสง่ ลกู บอลให้กันในพ้นื ท่ีค่อนขา้ งเล็ก โดยไม่ให้ลูกบอลตกพน้ื
‘Episkyros’ ของกรกี (ซึ่งมรี ายละเอยี ดชัดเจนหลงเหลอื อยูน่ ้อยมาก) มีความสนกุ สนาน
กว่ามาก เช่นเดียวกับ ‘Harpastum’ ของโรมัน ซึ่งใช้ลูกบอลขนาดเล็กกว่า มีผู้เล่นสองฝ่าย
บนสนามส่ีเหล่ียมผืนผ้าท่ีตีเส้นขอบและเส้นตรงกลาง เป้าหมายคือพาลูกบอลข้ามเส้นขอบ
ของฝ่ายตรงข้ามให้ได้ และในการส่งลูกให้กันก็ต้องมีการใช้กลเม็ดต่างๆ การเล่นนี้ได้รับ
ความนิยมอย่เู ปน็ เวลา 700 - 800 ปี แต่ (ถึงชาวโรมนั จะน�ำ การเล่นนีไ้ ปองั กฤษด้วย) กม็ ีการ
ใช้เท้าน้อยมากจนแทบไมม่ คี วามสำ�คัญ
สอ่ื การเรียนรู้ 4 - ประวตั ิศาสตร์ของฟุตบอล-อังกฤษ บ้านเกดิ ของฟุตบอล
(History of Football-Britain, the home of Football)

http://www.fifa.com/about-fifa/who-we-are/the-game/britain-home-of-football.html

© Getty Images

จากหลักฐานทั้งหมดเก่ียวกับกีฬาท่ีใช้ลูกบอลยุคแรกๆ ในโลก ฟุตบอลอย่างที่เรา
รู้จักกันในปัจจุบันมีพัฒนาการข้ึนที่อังกฤษ การเล่นที่แพร่หลายในอังกฤษจากศตวรรษที่ 8 -
19 มหี ลากหลายฉบับตามทอ้ งถ่นิ และภมู ภิ าค ซง่ึ ภายหลังไดร้ บั การดัดแปลงจนกลายเป็นกีฬา
สมัยใหม่ คอื ฟตุ บอล รักบ้ี และเกลลกิ ฟตุ บอล (ในไอร์แลนด์)
ฟุตบอลแบบด้ังเดิมมีลักษณะไร้ระเบียบ รุนแรงกว่า ปล่อยตามธรรมชาติ และ
มีจำ�นวนผู้เล่นไม่ตายตัว บ่อยครั้งมีรูปแบบการแข่งขันที่ร้อนแรงระหว่างหมู่บ้านโดยแข่งกัน
ตามถนน จัตุรสั ขา้ มทุ่ง ปีนข้ามร้วั และลยุ ข้ามหว้ ย การเตะสามารถท�ำ ได้ จรงิ ๆ แล้วท�ำ ได ้
เกือบทุกอย่าง บางทีลูกบอลไม่สามารถเตะได้เน่ืองจากมีขนาดใหญ่และหนัก ซ่ึงในกรณีนี้
ก็จะเปน็ การเตะฝ่ายตรงข้ามแทน

หนว่ ยท่ี 4 เอเชยี ตะวนั ออกเฉียงใตก้ ับโลก u แผนการเรียนรทู้ ่ี 3 จากประวตั ศิ าสตรท์ ีก่ ระจัดกระจายสูป่ ระวัติศาสตร์รว่ ม :
ฟตุ บอล บาสเกตบอล และเซปกั ตะกรอ้ ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

414 u ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์

น่าสนใจว่าหลังจากมีการกำ�หนดกฎกติกาของฟุตบอลขึ้นในปี พ.ศ. 2406 แล้ว
เก้าปีผ่านไปจึงจะมีการกำ�หนดขนาดและน้ําหนักของลูกบอลให้เป็นมาตรฐาน ก่อนหน้าน้ัน
เร่ืองน้ีจะเป็นการตกลงกันเองระหว่างฝ่ายท่ีเกี่ยวข้องระหว่างเตรียมการแข่งขัน ดังเช่น
การแข่งขนั ระหวา่ งลอนดอนกับเชฟฟิลด์ในปี พ.ศ. 2409 ซง่ึ ก็เป็นครัง้ แรกทมี่ กี ารก�ำ หนดเวลา
การแข่งขนั เป็น 90 นาที
ฟตุ บอลโชรฟไทด์ (Shrovetide football) จัดอยใู่ นประเภท ‘ฟุตบอลหมู่’ ที่ไม่มี
การจำ�กัดจำ�นวนผู้เล่นและกฎกติกาก็ค่อนข้างคลุมเครือ ยกตัวอย่างเช่น คู่มือโบราณจาก
เวิร์คกิงตันในอังกฤษบอกว่าจะใช้วิธีการใดก็ได้เพ่ือจะพาลูกบอลไปยังเป้าหมาย ยกเว้นแต่
การฆา่ คน
ทฤษฎีหน่ึงบอกว่าการเล่นนี้เป็นแองโกล-แซ็กซันโดยกำ�เนิด ในท้ังคิงส์ตัน-อัพออน-
เทมส์และเชสเตอร์ มีตำ�นานเล่าขานในท้องถ่ินว่ามีการเล่นแบบน้ีครั้งแรกท่ีน่ันด้วยศีรษะ
ท่ีถูกบั่นของเจ้าชายชาวเดนมาร์กที่ถูกปราบคนหน่ึง ในเดอร์บี้ กล่าวกันว่าการเล่นน้ีเกิดขึ้น
ในศตวรรษที่สามในระหว่างการเฉลิมฉลองชัยชนะจากการรบกับพวกโรมัน ถึงกระน้ัน ก็แทบ
ไม่มีหลักฐานว่ามีการเล่นกีฬาประเภทน้ีในช่วงเวลาดังกล่าว ไม่ว่าจะในพื้นท่ีของชาวแซ็กซัน
หรือภาคพ้ืนทวีป จริงๆ แล้ว ก่อนหน้าการพิชิตอังกฤษของชาวนอร์มัน ร่องรอยเดียวท่ีพบ
เกีย่ วกบั การเล่นท่ใี ช้ลูกบอลมาจากแหลง่ ข้อมูลของชาวเคลติก
อีกทฤษฎีหน่ึงบอกว่าเม่ือมีการเล่น ‘ฟุตบอลหมู่’ ในอังกฤษในช่วงศตวรรษแรกๆ
หลงั ครสิ ตกาล กม็ กี ารเลน่ คลา้ ยกนั นแ้ี พรห่ ลายในฝรงั่ เศส โดยเฉพาะในบรเิ วณภาคเหนอื ทเี่ ปน็
นอรม์ ังดีกับบรทิ ทานี ดังน้นั เปน็ ไปได้ว่าชาวนอร์มนั น�ำ การเลน่ รปู แบบน้ีติดตวั ไปอังกฤษด้วย
นักวิชาการยังได้เสนอว่านอกเหนือไปจากแรงผลักดันตามธรรมชาติท่ีจะแสดง
ความแขง็ แกรง่ และทกั ษะแลว้ ในหลายกรณี ประเพณขี องคนนอกศาสนา โดยเฉพาะพธิ บี วงสรวง
ความอุดมสมบูรณ์ เป็นแหล่งสร้างแรงจูงใจให้กับ ‘นักฟุตบอล’ ยุคแรกเหล่าน้ี ลูกบอลเป็น
สัญลักษณ์แทนดวงอาทิตย์ท่ีต้องถูกพิชิตเพื่อจะได้มีผลผลิตอุดมสมบูรณ์ ลูกบอลจะถูกผลักไป
ตามทงุ่ เพื่อให้พืชผลงอกงามและมกี ารต่อสขู้ บั ไลศ่ ัตรูที่มาโจมตี
ที่สำ�คัญเช่นกัน คือ การแข่งขันระหว่างผู้ชายที่แต่งงานแล้วกับผู้ชายโสดท่ีมีอยู่
เปน็ เวลาหลายศตวรรษในบางสว่ นขององั กฤษ และการแขง่ ขนั ระหวา่ งผหู้ ญงิ ทแี่ ตง่ งานแลว้ กบั
ผูห้ ญิงโสดในเมืองอนิ เวอเรสก์ของชาวสกอ็ ตในตอนปลายศตวรรษท่ี 17 ท่ี (อาจจะโดยเจตนา)
ผหู้ ญิงแตง่ งานแลว้ มักเปน็ ฝา่ ยชนะ เห็นไดช้ ัดว่าฟุตบอลหญิงไมไ่ ด้เป็นส่งิ ใหม่อย่างทีบ่ างคนคิด
ถึงจะมีมุมมองที่ขัดแย้งกันเกี่ยวกับต้นกำ�เนิดของกีฬานี้ ส่ิงหน่ึงที่ไม่ต้องโต้เถียงกัน
ก็คือ ฟตุ บอลแพร่หลายมาเป็นเวลากว่าหนง่ึ พนั ปใี นรูปแบบพ้ืนๆ ท่หี ลากหลายในบริเวณทเี่ รา
เรียกวา่ เปน็ บ้านเกิดของมันคอื อังกฤษ

หน่วยท่ี 4 เอเชียตะวันออกเฉยี งใตก้ ับโลก u แผนการเรียนรทู้ ี่ 3 จากประวัตศิ าสตรท์ ่ีกระจดั กระจายสู่ประวัตศิ าสตรร์ ่วม :
ฟตุ บอล บาสเกตบอล และเซปกั ตะกร้อในเอเชยี ตะวันออกเฉยี งใต้

ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์ u 415

ส่ือการเรยี นรู้ 5 - ประวตั ศิ าสตร์ของฟุตบอล-การเติบโตไปทัว่ โลก (The Global Growth)

http://www.fifa.com/about-fifa/who-we-are/the-game/global-growth.html

© Getty Images

ยังไม่มีการเปล่ียนแปลงใดๆ เกิดข้ึนจนถึงต้นศตวรรษท่ี 19 เมื่อฟุตบอลโรงเรียน
กลายเป็นธรรมเนียมปฏิบัติ โดยเฉพาะในโรงเรียนรัฐที่มีชื่อเสียง ซ่ึงเป็นจุดเปล่ียน
สภาพแวดลอ้ มใหมน่ ี้เอ้ือต่อการคิดคน้ และปรบั ปรุงกฬี าชนิดนี้
กฎกติกายังคงค่อนข้างเสรีและง่าย โดยไม่มีรูปแบบมาตรฐาน แต่ละโรงเรียน
มีการปรับเปล่ียนรูปแบบของตัวเองและบ่อยครั้งก็แตกต่างกันไปมาก ลักษณะด้ังเดิมของ
การเล่นยังคงอยู่แตก่ ารคดิ คน้ ปรับเปลีย่ นต่างๆ ขึ้นอยู่กบั พน้ื ที่ทม่ี ีอยู่ หากว่าเป็นลานพ้นื เรยี บ
ของโรงเรยี นท่ีล้อมรอบดว้ ยกำ�แพงอฐิ กจ็ ะไม่มีทพี่ อสำ�หรับ ‘ฟตุ บอลหมู่’ ทโี่ กลาหลอลหมา่ น
สภาพการณ์เช่นนที้ ำ�ให้โรงเรียนตา่ งๆ เช่น ชาร์เตอร์เฮาส์ เวสตม์ ินสเตอร์ อีตัน และ
แฮโรว์ สนใจการเล่นท่ีอาศัยความชำ�นาญในการควบคุมลูกบอลของผู้เล่นมากกว่าพละกำ�ลัง
ท่ีต้องใช้ในการตะลุมบอน ในอีกด้านหน่ึง โรงเรียนอย่างเชลท์แนมและรักบ้ีสนใจการเล่น
ที่ดเุ ดือดกว่าท่ีสามารถใชม้ ือจบั หรืออุ้มลูกบอลได้
เมอ่ื ศตวรรษท่ี 19 ด�ำ เนนิ ไป เกดิ ทศั นคตใิ หมเ่ กยี่ วกบั ฟตุ บอล เจา้ หนา้ ทด่ี า้ นการศกึ ษา
สังเกตว่ากีฬาชนิดน้ีทำ�หน้าท่ีได้ดีในการส่งเสริมคุณลักษณะอย่างความจงรักภักดี
ความไม่เห็นแก่ตัว ความร่วมมือ การเช่ือฟังและเคารพความเป็นทีม การเล่นกีฬากลายเป็น
สว่ นส�ำ คญั ในหลกั สตู รการเรยี นและการเขา้ รว่ มในกฬี าฟตุ บอลเปน็ เรอื่ งบงั คบั ดร.โธมสั อารโ์ นลด์
ครูใหญ่ของโรงเรียนรักบ้ี สร้างความคืบหน้าไปในทิศทางน้ี โดยในปี พ.ศ. 2389 มีการวาง
กฎกตกิ ามาตรฐานสำ�หรับการแขง่ ขนั ข้นึ เป็นคร้งั แรก
อย่างไรก็ตาม กฎกติกาดังกล่าวก็โหดร้ายอยู่พอสมควร เช่น อนุญาตให้เตะขา
ของฝา่ ยตรงข้ามในสว่ นใต้เขา่ การใช้มือจบั ลกู บอลก็สามารถท�ำ ได้ โดยเปน็ มาต้งั แตเ่ หตกุ ารณ์

หน่วยที่ 4 เอเชยี ตะวนั ออกเฉียงใตก้ ับโลก u แผนการเรียนรู้ที่ 3 จากประวตั ศิ าสตรท์ กี่ ระจดั กระจายสู่ประวัตศิ าสตรร์ ่วม :
ฟุตบอล บาสเกตบอล และเซปักตะกร้อในเอเชยี ตะวันออกเฉียงใต้

416 u ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์

คร้ังประวัติศาสตร์ในปี พ.ศ. 2366 ที่วิลเลียมเว็บบ์ เอลลิส ว่ิงพร้อมกับหนีบลูกบอลใต้แขน
ซึ่งสร้างความประหลาดใจให้กับทีมของเขาเองและฝ่ายตรงข้าม โรงเรียนหลายแห่งทำ�ตาม
และใช้กฎกติกาตามโรงเรียนรักบ้ี โรงเรียนอ่ืนๆ เช่น อีตัน แฮโรว์ และวินเชสเตอร์ ปฏิเสธ
ฟุตบอลรูปแบบนี้ และเลือกที่จะให้เป็นการใช้เท้าเตะ ชาร์เตอร์เฮาส์กับเวสต์มินสเตอร์
ก็ไม่รับการใช้มือเช่นกัน แต่ก็ไม่ได้มีรูปแบบแยกขาดไปเลยเหมือนบางโรงเรียน และกลาย
เปน็ จดุ ตัง้ ตน้ ที่ทำ�ใหฟ้ ุตบอลในรปู แบบนี้เรม่ิ แพร่หลายออกไป
ในที่สุด ในปี พ.ศ. 2406 พัฒนาการก็มาถึงจุดสูงสุด ที่มหาวิทยาลัยเคมบริดจ์
(ก่อนหน้าน้ันในปี พ.ศ. 2391 อดีตนักเรียนจากหลายโรงเรียนก็ได้เคยพยายามหาจุดร่วมของ
รูปแบบต่างๆ ของกีฬานี้มาแล้ว) มีความริเริ่มครั้งใหม่ในการกำ�หนดมาตรฐานและกฎกติกา
ใหเ้ ป็นท่ยี อมรับของทุกฝา่ ย
ถึงตอนนี้เองที่เสียงส่วนใหญ่แสดงการต่อต้านการเล่นท่ีดุดัน อย่างเช่น การขัดขา
ให้ล้ม การเตะหน้าแข้ง เป็นต้น และยังไม่เห็นด้วยกับการถือลูกบอล เร่ืองน้ีคือสาเหตุท่ีทำ�ให้
กลุ่มรักบี้ถอนตัวออกไป พวกเขาอาจเห็นด้วยกับการห้ามการเตะหน้าแข้ง ซึ่งต่อมาก็มี
การหา้ มในกติกาของรักบี้ แตว่ า่ ไม่เตม็ ใจจะเลกิ การถือลูกบอล
การดำ�เนินการที่เคมบริดจ์ครั้งน้ีเป็นความพยายามจัดการกับกติกาท่ีมีความสับสน
อยา่ งมาก การประชุมช้ขี าดเกิดขนึ้ ในวันท่ี 26 ตุลาคม พ.ศ. 2406 โดยมีสโมสรและโรงเรียน
จากลอนดอน 11 แห่ง ส่งตัวแทนเข้าร่วมประชุมที่ฟรีเมสันส์แทเวิร์น ตัวแทนเหล่านี้ตั้งใจ
ทจ่ี ะสะสางความยงุ่ เหยงิ ดว้ ยการก�ำ หนดกฎกตกิ าพนื้ ฐานทท่ี กุ ฝา่ ยยอมรบั เพอ่ื ใชใ้ นการแขง่ ขนั
ระหว่างกัน การประชุมคร้ังนี้เป็นจุดกำ�เนิดของสมาคมฟุตบอล ข้อขัดแย้งยืดเยื้อเกี่ยวกับ
การเตะหน้าแข้ง การขัดขาและการถือลูกบอลได้รับการอภิปรายถกเถียงอย่างกว้างขวาง
ในการประชุมคร้ังน้ีและคร้ังต่อๆ มา จนกระทั่งในท่ีสุดในวันท่ี 8 ธันวาคม ฝ่ายสนับสนุน
การเลน่ แบบรกั บที้ น่ี �ำ โดยแบลค็ ฮธี กโ็ บกมอื ลา ตอนนมี้ าถงึ จดุ ทอี่ ดุ มคตติ า่ งๆ ไปดว้ ยกนั ไมไ่ ดแ้ ลว้
ในวนั ท่ี 8 ธนั วาคม พ.ศ. 2406 ฟตุ บอลกบั รักบี้กแ็ ยกออกจากกันในท่สี ุด จนเป็นการแยกขาด
โดยสิ้นเชิงอีกหกปีต่อมาเม่ือฟุตบอลมีกติกาห้ามการใช้มือแตะลูกบอลโดยเด็ดขาด (ไม่ใช่ถือ
หรอื อมุ้ )
จากน้ันก็มีความคืบหน้าไปอย่างรวดเร็ว สมาคมฟุตบอลที่เพ่ิงก่อต้ังมาได้เพียง
แปดปมี สี โมสรเปน็ สมาชกิ 50 แหง่ การแขง่ ขนั ฟตุ บอลครงั้ แรกในโลก คอื เอฟเอคพั ถกู กอ่ ตงั้ ขนึ้
ในปี พ.ศ. 2415 เม่อื ถึงปี พ.ศ. 2431 การแข่งขันฟตุ บอลลีกครง้ั แรกกก็ �ำ ลงั เกดิ ขึ้น

หน่วยที่ 4 เอเชียตะวนั ออกเฉยี งใต้กบั โลก u แผนการเรยี นรูท้ ี่ 3 จากประวตั ิศาสตร์ทกี่ ระจดั กระจายสู่ประวตั ิศาสตรร์ ่วม :
ฟตุ บอล บาสเกตบอล และเซปกั ตะกร้อในเอเชยี ตะวันออกเฉียงใต้

ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์ u 417

การแข่งขันระหว่างประเทศถูกจัดข้ึนในอังกฤษก่อนที่ฟุตบอลจะเป็นที่รู้จักกัน
ในยุโรปเสียอีก คร้ังแรกมีขึ้นในปี พ.ศ. 2415 ระหว่างอังกฤษกับสก็อตแลนด์ ความเฟื่องฟู
อย่างกะทันหันของการแข่งขันฟุตบอลพร้อมกับมีผู้ชมจำ�นวนมากนำ�มาซ่ึงปัญหาบางประการ
ทีป่ ระเทศอนื่ ๆ จะยงั ไม่ประสบจนกระท่งั หลังจากน้ันอีกนาน
ปญั หาหนงึ่ ในนนั้ คอื การเลน่ ฟตุ บอลอาชพี การเคลอ่ื นไปในทศิ ทางนคี้ รงั้ แรกๆ ปรากฏ
ในปี พ.ศ. 2422 เมอ่ื ดารว์ นิ สโมสรเลก็ ๆ จากแลงคาเชยี ร์ สามารถเสมอกบั ทมี โอลดอ์ ตี นั เนยี นส ์
ที่ว่ากันว่าไม่มีวันแพ้ได้ถึงสองคร้ังในการแข่งขันเอฟเอคัพ ก่อนที่ทีมสมัครเล่นทีมดังจาก
ลอนดอนจะเอาชนะไปไดใ้ นทส่ี ดุ ชนดิ หดื ขนึ้ คอในนดั ทสี่ าม กลา่ วกนั วา่ ผเู้ ลน่ สองคนของดารว์ นิ
ท่ีเป็นชาวสก็อต คือ จอห์น เลิฟกับเฟอร์กัส ซูเทอร์ เป็นผู้เล่นรายแรกท่ีได้รับค่าตอบแทน
จากการเล่นฟุตบอล วิธีปฏิบัติน้ีขยายตัวอย่างรวดเร็ว และสมาคมฟุตบอลพบว่าจำ�เป็นต้อง
ทำ�ให้การเล่นฟุตบอลเป็นอาชีพตามกฎหมายในปี พ.ศ. 2428 พัฒนาการน้ีเกิดขึ้นก่อนที่จะมี
การกอ่ ตง้ั สมาคมระดบั ประเทศใดๆ นอกประเทศองั กฤษ (คอื เนเธอรแ์ ลนดก์ บั เดนมารก์ ) ถงึ สป่ี ี
หลังจากสมาคมฟุตบอลของอังกฤษ สมาคมที่เก่าแก่ที่สุด รองลงมาคือ สมาคม
ฟุตบอลสก็อต (พ.ศ. 2416) สมาคมฟุตบอลเวลส์ (2418) และสมาคมฟุตบอลไอริช (2423)
จรงิ ๆ แลว้ เมอื่ มกี ารแขง่ ขนั ระหวา่ งประเทศขน้ึ เปน็ ครงั้ แรกนน้ั องั กฤษไมม่ สี มาคมระดบั ประเทศ
อ่ืนใดที่จะให้แข่งขันด้วย เม่ือสก็อตแลนด์แข่งกับอังกฤษท่ีกลาสโกว์ในวันท่ี 30 พฤศจิกายน
พ.ศ. 2415 นน้ั ยงั ไมม่ สี มาคมฟตุ บอลสกอ็ ต ซงึ่ ถกู กอ่ ตงั้ ขนึ้ เมอ่ื อกี สามเดอื นใหห้ ลงั ทมี ทอ่ี งั กฤษ
แข่งขันด้วยในวันนั้นคือทีมสโมสรสก็อตท่ีเก่าแก่ที่สุด ควีนส์พาร์ค แต่ในวันน้ันทีมสก็อต
สวมเสอื้ สนี า้ํ เงนิ และองั กฤษสวมเสอื้ ขาว (แตก่ างเกงขาสนั้ กบั ถงุ เทา้ ในสขี องโรงเรยี น) ทง้ั สองทมี
ตา่ งใชส้ ง่ิ ทใ่ี นปจั จบุ นั นา่ จะเรยี กกนั วา่ การจดั ขบวนรกุ นนั่ คอื สกอ็ ตแลนด์ (2-2-6) องั กฤษ (1-1-8)
แตใ่ นเวลานัน้ การเล่นยงั คงมลี ักษณะของฟุตบอลหมอู่ ยู่มากที่เปน็ การเตะและย้ือแย่งกนั ชุลมุน
และ (อยา่ งน้อยในทางยุทธวธิ ี) อาจจะใกล้เคียงกบั รักบ้ีสมยั ใหม่มากกว่าฟุตบอล
การแพร่ของฟุตบอลภายนอกอังกฤษ (หลักๆ แล้วเน่ืองจากอิทธิพลของอังกฤษ
ในตา่ งประเทศ) เร่ิมอย่างช้าๆ แตไ่ มน่ านก็เริม่ ตดิ ลมและเขา้ ถงึ ทกุ ส่วนของโลกอย่างรวดเรว็
ประเทศถัดไปท่ีก่อต้ังสมาคมฟุตบอลหลังจากเนเธอร์แลนด์กับเดนมาร์กในปี
พ.ศ. 2432 คือ นิวซีแลนด์ (2434) อารเ์ จนตินา (2436) ชิลี สวติ เซอรแ์ ลนด์ เบลเยยี ม (2438)
อิตาลี (2441) เยอรมนั อุรกุ วัย (2443) ฮงั การี (2444) และฟนิ แลนด์ (2450)
เม่ือฟีฟ่าได้รับการก่อตั้งขึ้นที่ปารีสในเดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2447 มีสมาชิก
รว่ มก่อต้งั เจ็ดประเทศ คอื ฝร่ังเศส เบลเยียม เดนมาร์ก เนเธอร์แลนด์ สเปน (สโมสรแมดรดิ
เป็นตัวแทน) สวีเดนและสวิตเซอร์แลนด์ สหพันธ์ฟุตบอลเยอรมันส่งโทรเลขแสดงความต้ังใจ
ทจ่ี ะเขา้ ร่วมในวันเดยี วกนั น้ัน

หนว่ ยที่ 4 เอเชียตะวันออกเฉียงใตก้ ับโลก u แผนการเรียนรู้ท่ี 3 จากประวตั ิศาสตร์ที่กระจดั กระจายสูป่ ระวัติศาสตรร์ ว่ ม :
ฟตุ บอล บาสเกตบอล และเซปักตะกรอ้ ในเอเชยี ตะวนั ออกเฉียงใต้

418 u ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์

ประชาคมฟตุ บอลระหว่างประเทศนีเ้ ตบิ โตขึ้นอยา่ งต่อเนอื่ ง ถึงจะประสบอุปสรรค
และความถดถอยเป็นบางคร้ังก็ตาม ในปี พ.ศ. 2455 มีสมาคมระดับประเทศ 21 แห่ง
เปน็ สมาชกิ ของสหพนั ธฟ์ ตุ บอลนานาชาติ (ฟฟี า่ ) พอถงึ ปี พ.ศ. 2468 กม็ จี �ำ นวนเพม่ิ เปน็ 36 แหง่
ขณะทใ่ี นปี พ.ศ. 2473 ที่มกี ารแข่งขนั ฟตุ บอลโลกครง้ั แรก มีสมาชิก 41 ประเทศ
ระหว่างปี พ.ศ. 2480 - 2481 กฎกติกาสมยั ใหม่ถกู วางโดยประธานฟีฟ่าในอนาคต
คอื สแตนลีย์ เราส์ เขาน�ำ กฎกตกิ าเดมิ (ที่เขียนในปี พ.ศ. 2429 และถูกปรับเปลีย่ นทลี ะเลก็
ทีละน้อยมาเรื่อยๆ) มาร่างและเรียบเรียงใหม่ให้เป็นระบบ (มีการทบทวนแก้ไขครั้งท่ีสอง
ในปี พ.ศ. 2540)
พอถึงปลายทศวรรษ 1930 ฟีฟ่ามีสมาชิก 51 ประเทศ ในปี พ.ศ. 2493
หลังจากตอ้ งระงับไปช่วงสงครามโลกครงั้ ทส่ี อง จำ�นวนสมาชกิ ก็เพิม่ เป็น 73 ประเทศ ในช่วง
ครงึ่ ศตวรรษตอ่ มา ฟตุ บอลกย็ งั ไดร้ บั ความนยิ มและดงึ ดดู สาวกใหมๆ่ ไดเ้ รอื่ ยๆ และเมอ่ื สนิ้ สดุ
การประชุมใหญฟ่ ฟี ่าในปี พ.ศ. 2550 ฟีฟ่ากม็ สี มาชิก 208 ประเทศในทุกสว่ นของโลก
สือ่ การเรียนรู้ 6 - “เซปกั ตะกร้อ : ประวตั ศิ าสตร์และมรดก”
“Sepak Takraw : History and Heritage” โดยสหพันธเ์ ซปักตะกร้อนานาชาติ (ISTAF)

http://www.SepakTakraw.org/about-istaf/SepakTakraw-heritage/

เซปักตะกร้อเป็นหน่ึงในกลเม็ดเคล็ดลับของเอเชียมายาวนาน มักได้รับคำ�บรรยาย
ว่าเป็นการผสมผสานอย่างน่าต่ืนตาของวอลเลย์บอล ฟุตบอล ศิลปะการต่อสู้ และยิมนาสติก
ในความเปน็ จรงิ เซปกั ตะกรอ้ เปน็ กฬี าทไ่ี มเ่ หมอื นกฬี าชนดิ อน่ื โดยเปน็ กฬี าทตี่ อ้ งใชส้ ญั ชาตญาณ
และพลังอย่างน่าท่ึง เป็นหน่ึงในกีฬาที่เล่นยากท่ีสุดชนิดหนึ่งของโลก ซ่ึงต้องอาศัยปฏิกิริยา
โต้ตอบอย่างฉับพลัน การควบคุมท่ีแม่นยำ�และความกล้า การกระโดดผาดโผน เซปักตะกร้อ
จึงเป็นกีฬาทีใ่ หค้ วามโลดโผนเรา้ ใจมากท่สี ดุ ชนิดหน่งึ

หนว่ ยท่ี 4 เอเชียตะวันออกเฉยี งใต้กับโลก u แผนการเรียนรทู้ ่ี 3 จากประวตั ศิ าสตรท์ ่ีกระจัดกระจายสปู่ ระวตั ศิ าสตร์ร่วม :
ฟตุ บอล บาสเกตบอล และเซปกั ตะกร้อในเอเชียตะวนั ออกเฉยี งใต้

ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์ u 419

ตน้ ก�ำ เนดิ
บนั ทกึ ทางประวตั ศิ าสตรช์ ว้ี า่ มกี ารเลน่ กฬี าชนดิ นใ้ี นฉบบั แรกๆ ในไทยในศตวรรษท่ี 16
ในราชสำ�นกั มลายูหน่ึงศตวรรษกอ่ นหน้า และกระทง่ั ในฟลิ ปิ ปินส์ บรไู น เมยี นมา อินโดนีเซยี
และลาวท่ีย้อนไปไกลถึงศตวรรษท่ี 11 การถกเถียงเรื่อง “ต้นกำ�เนิด” บางครั้งก็อาจกระตุ้น
ให้เกิดอารมณ์พลุ่งพล่าน และมักบดบังความเป็นจริง คือ คุณค่าของกีฬานี้มีปรากฏ
ข้ามพรมแดนประเทศและเดินทางไปพร้อมกับกระแสการเคล่ือนย้ายของวัฒนธรรมเอเชีย
เส้นสายทางวัฒนธรรมเหล่านี้มารวมกันในท่ีสุดในต้นทศวรรษที่ 60 ด้วยการกำ�หนดกติกา
การเล่นเซปักตะกร้อข้ึนมาเป็นครั้งแรก กลายเป็นกีฬาที่มีการแข่งขันชิงเหรียญในกีฬา
แหลมทอง (ภายหลังเป็นซีเกมส์) ครั้งแรกในปี พ.ศ. 2508 สหพันธ์เซปักตะกร้อนานาชาติ
(ISTAF) ได้รับการก่อตั้งข้ึนในปี พ.ศ. 2531 และได้รับเชิญให้เข้าร่วมขบวนโอลิมปิกใน
เอเชียนเกมส์คร้ังที่ 10 ท่ปี ักกง่ิ ในปี พ.ศ. 2533
ลีลาการเล่น
ตลอดระยะเวลาท่ีผ่านมา มีการพัฒนาลีลาการเล่นต่างๆ กันไป โดยแต่ละประเทศ
ก็มีแนวทางการเล่นท่ีโดดเด่นและน่าสนใจเป็นของตัวเอง กีฬาน้ีส่งเสริมความคิดสร้างสรรค์
และคิดค้นสิ่งใหม่ๆ ท่าเสิร์ฟฮอร์สคิกกับท่าไม้ตายซันแบ็คสไปก์ท่ีพัฒนาข้ึนในไทยก่อน
ได้รับความนิยมในการแข่งขันของท้ังทีมชายและหญิง ในเวียดนาม ก็มีท่าเสิร์ฟคาร์ทวีล
ท่ีแช่มชอ้ ยและสงา่ งามและแม่นยำ�ไม่แพ้กนั
เมื่อกีฬานี้แพร่หลายไปในเอเชียและโอเชียเนีย และรุกเข้าไปในถิ่นของฟุตบอล
คือ ยโุ รป และทวีปอเมรกิ า ก็เกิดมลี ลี า แนวทาง และเทคนิคใหมๆ่ ที่มที ม่ี าจากมรดกสืบทอด
ดา้ นกีฬาของแตล่ ะประเทศทีแ่ ตกตา่ งกันไป
เซปักตะกรอ้ ชายหาด
การสามารถปรับเปล่ียนได้ตามความเหมาะสมและต้นกำ�เนิดท่ีเป็นกีฬากลางแจ้ง
ยังทำ�ให้เซปักตะกร้อเป็นกีฬาบนชายหาดได้เป็นอย่างดีอีกด้วย กลายเป็นกีฬารูปแบบใหม่
และไดร้ บั การบรรจุในการแขง่ ขนั เอเชียนบชี เกมสค์ รงั้ แรกในปี พ.ศ. 2551 ที่บาหลี
พฒั นาการในระดับนานาชาติ
การแขง่ ขนั คงิ สค์ พั ในประเทศไทยและ the Khir Johari Cup ในมาเลเซยี ไดท้ �ำ หนา้ ที่
กรุยทางให้กับการพัฒนากีฬาน้ีในระดับนานาชาติมาเป็นเวลากว่า 25 ปีมาแล้ว การแข่งขัน
คิงส์คัพถูกจัดขึ้นโดยสมาคมตะกร้อแห่งประเทศไทยเป็นประจำ�ทุกปี และเป็นการแข่งขัน
เซปักตะกร้อนานาชาติท่ีใหญ่ท่ีสุด และในทางพฤตินัยเป็นสนามแรกในการเข้าสู่วงการ
ของทมี ใหม่ๆ

หน่วยที่ 4 เอเชียตะวันออกเฉยี งใตก้ บั โลก u แผนการเรยี นร้ทู ่ี 3 จากประวัตศิ าสตร์ทีก่ ระจัดกระจายสปู่ ระวตั ศิ าสตรร์ ่วม :
ฟุตบอล บาสเกตบอล และเซปกั ตะกร้อในเอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใต้

420 u ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์

ไม่ว่าจะไปถึงท่ีใด เซปักตะกร้อก็จะมีผู้นิยมติดตามอย่างเหนียวแน่นจำ�นวนหน่ึง
เอเชียตะวันออกเฉียงใต้อาจจะเป็นบ้านเกิดและถ่ินของทีมท่ียอดเย่ียมที่สุด แต่การแข่งขัน
ระดบั ภมู ภิ าคและระดบั ประเทศตา่ งๆ มากมายก�ำ ลงั เกดิ ขนึ้ ทวั่ โลก ตงั้ แตเ่ ซปกั ตะกรอ้ สวสิ โอเพน่
และชิคเกนส์คัพในเยอรมนี ไปจนถึงจูเนียร์เนชันแนลเซปักตะกร้อแชมเปียนชิพในอินเดีย
และไทยตะกร้อลีก การแข่งขันท่ีมีขึ้นแพร่หลายได้สร้างนักกีฬาท่ีมีความสามารถขึ้นมา
จ�ำ นวนมาก ซึง่ ในปจั จุบันน้ีมที ีมแขง่ ขนั ในระดับนานาชาตจิ ากกว่า 25 ประเทศในหา้ ทวีป
ด้วยการจัดการแข่งขันอิสตาฟเวิร์ลด์คัพข้ึนเป็นครั้งแรกและอิสตาฟซูเปอร์ซีรีส์
ในท่ีสุด เซปักตะกรอ้ กก็ ำ�ลังลงหลกั ปกั ฐานในเอเชยี ตะวันออกและเอเชียใต้ ทวปี อเมรกิ า ยุโรป
และโอเชียเนยี
ขณะน้ี เปน็ ครง้ั แรกในประวตั ิศาสตร์ เซปกั ตะกรอ้ ก�ำ ลังจะเป็นกฬี าระดับโลก

หนว่ ยที่ 4 เอเชยี ตะวนั ออกเฉียงใตก้ ับโลก u แผนการเรียนรู้ท่ี 3 จากประวตั ิศาสตร์ทกี่ ระจดั กระจายสูป่ ระวัตศิ าสตรร์ ว่ ม :
ฟุตบอล บาสเกตบอล และเซปกั ตะกรอ้ ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์ u 421

แบบฝกึ หดั 1
เกร่ินน�ำ

ช่อื :
คำ�ส่ัง : ระบชุ อื่ กีฬาแต่ละชนิดต่อไปนเี้ ขียนลงในชอ่ งวา่ ง

1. 2.

3. 4.

5. 6. 7.

หนว่ ยที่ 4 เอเชียตะวันออกเฉยี งใตก้ ับโลก u แผนการเรยี นร้ทู ี่ 3 จากประวตั ศิ าสตรท์ ก่ี ระจัดกระจายสูป่ ระวัตศิ าสตรร์ ว่ ม :
ฟตุ บอล บาสเกตบอล และเซปักตะกร้อในเอเชียตะวนั ออกเฉียงใต้

422 u ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์

แบบฝึกหัด 2
กีฬาท่ไี ด้รบั ความนยิ มมากที่สุด

ชอ่ื :
ค�ำ สงั่ : ระบชุ อื่ กฬี าทน่ี กั เรยี นคดิ วา่ ไดร้ บั ความนยิ มมากทสี่ ดุ ในแตล่ ะประเทศในเอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใต้
1. ฟลิ ปิ ปนิ ส์ =
2. อินโดนเี ซยี =
3. มาเลเซยี =
4. สงิ คโปร์ =
5. บรูไน =
6. ติมอร์-เลสเต =
7. เวียดนาม =
8. กัมพชู า =
9. ลาว =
10. ไทย =
11. เมียนมา =

แบบฝึกหัด 3
แผนทคี่ วามคิด (Mind-map Template)

เอกสารประกอบ 3 – แผนทีค่ วามคดิ (Mind-map Template)

ชื่อ : ชอ่ื - ________________________________________________
หมายเหต:ุ น่ีเป็นเพยี งตน้ แบบ นกั เรยี นสามารถขยายหรอื เพ่มิ เติมไดต้ ามทีต่ ้องการ
หมายเหตุ : นีเ่ ป็นเพยี งตน้ แบบ นกั เรยี นสามารถขยายหรอื เพมิ่ เติมได้ตามที่ตอ้ งการ

หน่วยที่ 4 เอเชียตะวนั ออกเฉยี งใต้กับโลก u แผนการเรียนรู้ที่ 3 จากประวตั ศิ าสตรท์ ่กี ระจัดกระจายส่ปู ระวตั ิศาสตรร์ ว่ ม :
ฟุตบอล บาสเกตบอล และเซปกั ตะกรอ้ ในเอเชียตะวนั ออกเฉียงใต้

ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์ u 423

แบบฝกึ หัด 4
“ตะกรอ้ : กีฬาดง้ั เดิมของเอเชียตะวนั ออกเฉยี งใต้”

โดยชอว์น เคลลีย์ (Shawn Kelley)

https://web.archive.org/web/20070710234948/ http:/www.tatnews.org/emagazine/2813.asp

รวมฟตุ บอลกับวอลเลย์บอล ผสมดว้ ยยิมนาสตกิ กับกงั ฟนู ดิ หน่อย แล้วเราก็จะได้ส่วนผสม
ของกีฬาโปรดทนี่ ่าต่ืนตาทส่ี ุดอยา่ งหนง่ึ ของเอเชยี ตะวันออกเฉียงใต้ คือ เซปักตะกรอ้
มีการเล่นตะกร้อในรูปแบบต่างๆ มากมายท่ัวทั้งภูมิภาค แต่มีพื้นฐานร่วมกันคือ การเล้ียง
ลูกตะกร้อกลวง ขนาดเท่าผลส้มโอ ให้ลอยอยู่ในอากาศด้วยการใช้เท้า เข่า ศีรษะ ไหล่ ศอก หรือ
แทบทุกสว่ นของรา่ งกายยกเวน้ มอื
ในไทย มกี ารเลน่ ตะกรอ้ โดยคนทกุ วยั ตามสนามโรงเรยี น สวนสาธารณะ ลาน ถนน ชายหาด
หรือที่ใดก็ได้ขอให้มีพ้ืนท่ีว่างเพียงไม่กี่ฟุต สิ่งจำ�เป็นคือลูกตะกร้อท่ีทำ�จากหวายหรือพลาสติก
การเล่นเซปักตะกร้อที่ตื่นตาน่าชมก็มีตาข่ายและต้องอาศัยความยืดหยุ่น ความรวดเร็ว พลัง
ความตื่นตวั และทักษะผาดโผน
ไม่ว่าจะเรียกว่า ซีปาในฟิลิปปินส์ เซปักรากาในมาเลเซีย ดากอในเวียดนาม กะต้อในลาว
หรอื ตะกรอ้ ในไทย กีฬาชนดิ น้ีกเ็ ปน็ สง่ิ ท่สี ืบทอดกนั มาในเอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใตอ้ ยา่ งชัดเจน
ท่ีมาและมรดกร่วม
ต้นกำ�เนิดของตะกร้อเป็นประเดน็ ทีม่ ียังคงมีการถกเถยี งกันอย่างเขม้ ข้นในเอเชียตะวันออก
เฉียงใต้ หลายประเทศอวดอ้างอยา่ งภมู ใิ จว่าเป็นต้นคดิ ไม่ใชว่ ่าหยิบยมื มาจากท่ีอ่ืน แม้ว่าอาจจะไมม่ ี
ทางช้ีชัดลงไปได้ว่าตะกร้อเริ่มต้นจากที่ไหนกันแน่ แต่ก็มีความเห็นพ้องกันอยู่บ้างว่ากีฬานี้ถูกนำ�
เขา้ มาในเอเชียตะวันออกเฉยี งใต้โดยผา่ นทางการตดิ ต่อคา้ ขายกบั จนี
ในจนี เมอ่ื สักสองพันปกี ่อน มกี ารเล่นกฬี าน้ใี นแบบตา่ งๆ ทีพ่ ฒั นามาจากการออกกำ�ลังกาย
ของทหารในสมัยโบราณท่ที หารจีนพยายามเลยี้ งลกู ขนไก่ไว้กลางอากาศด้วยการเตะกนั ไปมาระหว่าง
สองคน เม่ือกีฬานี้พัฒนาไปทั่วภูมิภาค ลูกบอลที่ทำ�จากหนังสัตว์และขนไก่ก็กลายเป็นทำ�จากหวาย
ทีม่ อี ยู่มากมายในป่าของเอเชียตะวนั ออกเฉียงใต้

หนว่ ยที่ 4 เอเชยี ตะวันออกเฉยี งใตก้ ับโลก u แผนการเรียนรทู้ ่ี 3 จากประวัตศิ าสตร์ทก่ี ระจดั กระจายสปู่ ระวัติศาสตร์ร่วม :
ฟตุ บอล บาสเกตบอล และเซปกั ตะกร้อในเอเชยี ตะวนั ออกเฉียงใต้

424 u ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์

ตะกร้อในฉบับแรกๆ ไม่ได้เป็นการแข่งขันอย่างจริงจังสักเท่าไหร่ แต่เป็นการแสดงทักษะ
เพื่อการบริหารร่างกาย เพิ่มความคล่องแคล่วและผ่อนคลายแขนขาหลังจากน่ัง ยืน หรือทำ�งาน
มาเป็นเวลานาน
พฒั นาการของตะกร้อ
ในไทย ภาพจิตรกรรมฝาผนังท่ีวัดพระแก้วในกรุงเทพฯ แสดงภาพหนุมานเตะตะกร้อ
ในวงทหารลิง บันทึกประวัติศาสตร์อ่นื ๆ กลา่ วถงึ กีฬานใี้ นสมัยของพระนเรศวร (พ.ศ. 2133 - 2148)
แห่งอยุธยา
อย่างไรก็ตาม เซปักตะกร้อในฉบับสมัยใหม่ (เซปัก แปลว่า ‘เตะ’ ในภาษามลายู และ
ตะกร้อ แปลว่า ‘ลูกบอล’ หรือ ‘ตะกร้า’ ในภาษาไทย) เป็นกีฬาท่ีมีการแข่งขันกันอย่างดุเดือด
และเริม่ เป็นรปู เปน็ ร่างในไทยเกอื บ 200 ปกี ่อน
ในปี พ.ศ. 2472 สมาคมกีฬาสยามร่างกฎกติกาสำ�หรับการแข่งขันตะกร้อขึ้นมาเป็น
ครงั้ แรก ส่ีปีตอ่ มา สมาคมดงั กลา่ วกำ�หนดใหใ้ ช้ตาขา่ ยแบบวอลเลย์บอลและจดั การแขง่ ขนั สาธารณะ
ขึ้นเป็นคร้ังแรก ภายในเวลาไม่กี่ปี ตะกร้อก็ถูกบรรจุเป็นส่วนหนึ่งในหลักสูตรการศึกษาของโรงเรียน
ในสยาม
กีฬาน้ีกลายเป็นขนบประเพณีท้องถ่ินท่ีได้รับการยอมรับในคุณค่าจนมีการจัดการแข่งขัน
ตะกร้อในแบบวอลเลย์บอลในงานเฉลิมฉลองรัฐธรรมนูญฉบับแรกของไทยในปี พ.ศ. 2476 หนึ่งปี
หลงั จากการเปล่ยี นแปลงการปกครอง

ปัจจุบัน มีการเล่นเซปักตะกร้อในสนามที่ดัดแปลงจากสนามแบดมินตันคู่ โดยมีตาข่าย
สูงห้าฟุตจากพื้นดิน แต่ละทีมหรือ regu ประกอบด้วย ผู้เล่นสามคนในตำ�แหน่งหน้าซ้าย หน้าขวา
และหลังที่เป็นผู้เสิร์ฟ ในการเริ่มเล่น ผู้เล่นด้านหน้าโยนลูกตะกร้อให้ผู้เสิร์ฟหรือเตกอง (tekong)
ทจ่ี ะเตะลกู ตะกรอ้ ขา้ มตาขา่ ยดว้ ยทา่ กงั หนั ลม กตกิ าพน้ื ฐานและการนบั คะแนนคลา้ ยกบั วอลเลยบ์ อล
โดยแต่ละทีมจะสัมผัสลูกตะกร้อได้มากที่สุดสามคร้ังเพื่อส่งลูกข้ามตาข่ายกลับไปฝั่งตรงข้าม
โดยไม่ให้ตกพื้น ทีมที่ทำ�ได้ 15 หรือ 21 แต้มก่อน (ขึ้นกับกติกาที่ใช้) เป็นฝ่ายชนะในเซ็ตน้ัน
ทีมท่ชี นะสองเซ็ตเป็นผ้ชู นะการแข่งขนั
ผู้ชมรู้สึกท่ึงเม่ือผู้เล่น (พร้อมตัวบล็อกของฝ่ายตรงข้าม) กระโดดลอยตัวขึ้นไปโดยลำ�ตัว
ขนานกับพ้ืนดินแล้วใช้เท้าฟาดลูกตะกร้อข้ามตาข่ายด้วยท่ากรรไกร แล้วก็กลับลงมายืนบนพื้นด้วย
เท้าขา้ งเดียวกันน้ัน ทน่ี ่าท่งึ ท่ีสุดคอื ทา่ โรลสไปก์ (roll spike) ทผ่ี ูเ้ ลน่ กระโดดลอยตัวและใช้เทา้ ฟาด
ลูกตะกร้อข้ามไหล่อีกด้านหนึ่งไป กับท่าซันแบ็ค (sunback) หรือสติงเรย์สไปก์ (stingray spike)

หนว่ ยท่ี 4 เอเชยี ตะวันออกเฉียงใต้กบั โลก u แผนการเรียนรู้ที่ 3 จากประวตั ิศาสตร์ท่ีกระจดั กระจายสู่ประวตั ิศาสตร์ร่วม :
ฟุตบอล บาสเกตบอล และเซปกั ตะกร้อในเอเชยี ตะวันออกเฉยี งใต้

ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์ u 425

ทเี่ ปน็ ทา่ กรรไกรคลา้ ยกนั แตฟ่ าดลกู ตะกรอ้ ผา่ นไหลข่ า้ งเดยี วกนั
แต่ท่าท่ีร้ายกาจที่สุดน่าจะเป็นลูกเสิร์ฟหลังเท้าของสืบศักด์ิ
ผันสืบ ของไทยท่ีได้รับการยกย่องว่าเป็นนักเซปักตะกร้อท่ีดี
ท่ีสุดในโลก สืบศักดิ์สร้างความมึนงงให้กับคู่ต่อสู้เป็นเวลา
หนง่ึ ทศวรรษดว้ ยการเสริ ฟ์ อยา่ งรวดเรว็ และรนุ แรงดว้ ยหลงั เทา้
รูปแบบการเล่นอ่ืนๆ ที่ผาดโผนน้อยกว่าแต่แสดงทักษะ
ท่ีน่าประทับใจกว่าก็มี อย่างเช่น ตะกร้อวงที่มีผู้เล่นห้าถึงเจ็ดคนยืนเป็นวงกลมและพยายามเล้ียงลูก
ใหล้ อยอย่ใู นอากาศให้นานที่สุดเท่าท่ีจะท�ำ ได้ มีการใหค้ ะแนนตามความยากงา่ ยของท่าทีใ่ ช้
ตะกร้อลอดบ่วงหรือลอดห่วง คล้ายๆ กับตะกร้อวง โดยเฉพาะลีลาการเล่นท่ีสวยงาม
เหมือนบัลเลต์และการเน้นความคิดสร้างสรรค์ แต่เป้าหมายของการเล่นคือการให้ลูกตะกร้อเข้าไป
ในตาข่ายผ่านทางบ่วงหรือห่วงสามอันที่ประกบกันในรูปสามเหล่ียมและห้อยสูงจากพื้นประมาณ
ห้าหรือหกเมตร แต่ละทีมจะมีเวลาประมาณ 20 หรือ 30 นาที ในการส่งลูกตะกร้อให้เข้าไปอยู่
ในตาข่ายให้มากคร้ังที่สุดและสวยงามที่สุดเท่าท่ีจะทำ�ได้ เช่นเดียวกับตะกร้อวง มีการให้คะแนน
ตามความยากงา่ ย ดังนัน้ ผู้เล่นกต็ ้องงดั ทา่ เดด็ ๆ ออกมา อยา่ งเช่น ทา่ โดดไขวข้ า และทา่ สวยงามอน่ื ๆ
เชน่ เตะจากขา้ งหลงั หรือดว้ ยฝา่ เทา้ ตลอดจนการใชศ้ อก ไหล่ และหน้าผาก

ในไทย ตะกร้อลอดห่วงมักนิยมเล่นกันตามงานเทศกาลและงานวัด ลีลาการเล่นมักดึงดูด
ความสนใจของผู้คนรอบข้าง ต่างจากเซปักตะกร้อท่ีโดยมากเป็นคนหนุ่มสาว เซียนตะกร้อลอดห่วง
และตะกรอ้ วงมักเป็นคนสงู วัย
แขง่ กับความทนั สมัย
ในไทย ความสนใจในตะกรอ้ ถกู บดบงั ไปคอ่ นขา้ งมากโดยความนยิ มทเี่ พม่ิ มากขนึ้ ของฟตุ บอล
ยโุ รปและอทิ ธพิ ลทนั สมยั อน่ื ๆ แตก่ ย็ งั มสี ถานะพเิ ศษอยใู่ นวฒั นธรรมไทย โรงเรยี นและมหาวทิ ยาลยั ไทย
ยังคงสอนตะกร้อในวิชาพลศึกษา และสามารถพบได้เกือบทั่วไปในประเทศเนื่องจากไทยเป็นผู้คิดค้น
กีฬาในรูปแบบสมัยใหม่และเป็นจ้าวแห่งกีฬาชนิดน้ีในโลกในช่วงหนึ่งหรือสองทศวรรษท่ีผ่านมา
กเ็ ป็นเหตุใหเ้ ชื่อได้วา่ ไทยกจ็ ะยงั คงครองความเป็นจา้ วแห่งตะกรอ้ ต่อไปในอกี หลายปีขา้ งหน้า
ในมาเลเซยี ท่เี ป็นคู่แขง่ ตะกรอ้ หลกั ของไทย เซปกั รากา (sepak raga) เป็นกฬี าประจ�ำ ชาติ
ประเทศนี้ก็มีประวัติศาสตร์เกี่ยวกับตะกร้อท่ีเต็มไปด้วยผู้คนและเหตุการณ์สำ�คัญมากมาย Hamid

หน่วยที่ 4 เอเชยี ตะวนั ออกเฉียงใตก้ บั โลก u แผนการเรยี นรทู้ ี่ 3 จากประวัตศิ าสตรท์ ี่กระจัดกระจายส่ปู ระวัติศาสตร์ร่วม :
ฟุตบอล บาสเกตบอล และเซปกั ตะกร้อในเอเชยี ตะวันออกเฉียงใต้

426 u ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์

Maidin “บดิ าแหง่ ตะกรอ้ สมัยใหม”่ ของมาเลเซยี ได้รบั การยกย่องว่าเปน็ ผู้แนะนำ�การเลน่ และกตกิ า
แบบวอลเลย์บอลในชว่ งสงครามโลกคร้งั ท่ีสอง ในช่วงเวลาใกล้เคยี งกันกบั พฒั นาการในไทย
ส่วนแง่มุมทางจิตวิญญาณของกีฬานี้อาจเห็นได้ชัดเจนที่สุดในเมียนมา (พม่า) เทศกาล
Waso Chinlon หรือเทศกาล Cane-ball Festival มีขึ้นทุกปีใกล้วัดมหามัยมุนีในเมืองมัณฑะเลย์
มีทีมชินลงนับร้อยทีมเข้าร่วมโดยผู้เล่นจะสักการบูชาพระพุทธรูปประจำ�วัดด้วยดอกไม้ ธูป เทียน
และจีวร การเลน่ จะดำ�เนนิ ไปพรอ้ มกับการบรรเลงของวงมโหรี และจงั หวะและทว่ งท�ำ นองของดนตรี
จะเปลยี่ นไปตามจังหวะการเล่น
ตะกร้อสูค่ วามเป็นนานาชาติ
ในปี พ.ศ. 2503 ตัวแทนจากมาเลเซีย สิงคโปร์ อินโดนีเซีย ลาว และไทย ประชุมกันที่
กัวลาลัมเปอร์ มาเลเซีย เพ่ือกำ�หนดมาตรฐานกติกาและข้อบังคับของกีฬาน้ี พวกเขาประนีประนอม
และต้ังช่ือกีฬานี้อย่างเป็นทางการว่า เซปักตะกร้อ แล้วยังก่อตั้งสหพันธ์เซปักตะกร้อเอเชีย (Asian
Sepak Takraw Federation หรอื ASTAF) และแปลกฎกตกิ าเป็นภาษาอังกฤษ ซึง่ เป็นการเตรียมการ
สำ�หรับการแขง่ ขนั นานาชาติครง้ั แรกทจี่ ัดขึน้ ทม่ี าเลเซียในปี พ.ศ. 2508 ในการแขง่ ขันกีฬาแหลมทอง
หรือเซยี ปเกมสท์ ีก่ ลายมาเปน็ ซีเกมสใ์ นปจั จุบัน
เหตุการณ์เหล่าน้ีปูทางสู่การเติบโตในระดับนานาชาติของกีฬาตะกร้อ แต่การเปล่ียนจาก
ลูกตะกร้อหวายที่มักแตกและบิดเบี้ยวเป็นพลาสติกสังเคราะห์ที่มีมาตรฐานเป็นจุดสำ�คัญที่ทำ�ให้
ความนิยมในกฬี าตะกรอ้ พุง่ ข้ึนอยา่ งแรง
ใน พ.ศ. 2533 เซปักตะกร้อได้รบั การบรรจุเข้าไปในการแข่งขนั เอเชยี นเกมสท์ ปี่ กั กงิ่ ผ้หู ญงิ
ไดม้ สี ว่ นรว่ มในการแขง่ ขนั กฬี านใี้ นการแขง่ ขนั ตะกรอ้ หญงิ ครง้ั แรกทไ่ี ทยในปี พ.ศ. 2540 ในการแขง่ ขนั
ซีเกมส์ที่มะนิลาเม่ือเดือนธันวาคมท่ีผ่านมา มีการแข่งขันชิงเหรียญสำ�หรับตะกร้อลอดห่วง ชายคู่
และตะกร้อวงดว้ ย
ปัจจุบัน มากกว่า 20 ประเทศ มีสมาคมตะกร้อระดับประเทศโดยมีตัวแทนอยู่ในคณะ
กรรมการของสหพนั ธเ์ ซปกั ตะกรอ้ นานาชาติ (International Sepak Takraw Federation หรอื ISTAF)
ตะกร้อเอเชยี มองอนาคต
เกือบทั้งทศวรรษท่ีผ่านมา ไทยครองความเป็นจ้าวในการแข่งขันนานาชาติ โดยชนะ
การแข่งขันสำ�คัญๆ เกือบทั้งหมด มาเลเซียพลิกกระแสได้ในซีเกมส์ พ.ศ. 2548 ท่ีมะนิลา ไทยกับ
มาเลเซยี จะยงั คงเปน็ ทมี ทค่ี วา้ ชยั ชนะอยตู่ อ่ ไปในอนาคตอนั ใกล้ แตท่ มี ตะกรอ้ แกรง่ อนื่ ๆ อยา่ งเมยี นมา
เกาหลีใต้ สงิ คโปร์ และเวียดนามก็ไล่ตามมาตดิ ๆ
ตะกร้อเป็นหน่ึงในกีฬาที่เติบโตเร็วที่สุดในเอเชียและท่ัวโลกในหมู่ท้ังชายและหญิง ท่าเล่น
ผาดโผน การบิดตัวกลางอากาศและความฉับไวในการเล่นจะยังคงสร้างความตื่นตาให้กับผู้ชมท่ัวโลก
ต่อไป บางทีอาจเป็นแค่เรื่องของเวลาเท่านั้นกว่าที่กีฬาโปรดของเอเชียตะวันออกเฉียงใต้จะได้เข้าไป
ครอบครองต�ำ แหน่งทีช่ อบธรรมเคียงขา้ งกฬี าชนิดอน่ื ๆ ในมหกรรมกฬี าโอลมิ ปกิ

หน่วยที่ 4 เอเชยี ตะวันออกเฉียงใตก้ ับโลก u แผนการเรยี นร้ทู ี่ 3 จากประวัตศิ าสตรท์ ี่กระจัดกระจายสปู่ ระวัตศิ าสตรร์ ว่ ม :
ฟุตบอล บาสเกตบอล และเซปกั ตะกร้อในเอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใต้

ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์ u 427

แบบฝกึ หดั 5
“ผลพวงของเซปกั ตะกร้อ”
โดย T. Avineshwaran

The Star Online, 8 มีนาคม 2556, http://www.thestar.com.
my/lifestyle/archive/2013/03/08/the-legacy-of-sepak-takraw/

เซปักตะกร้อถกู ยดึ กมุ โดยชาวมาเลเซยี กับไทย แตด่ ูเหมือนเราจะถูกทิ้งไวข้ า้ งหลงั
ภาพยนตร์เรือ่ งเสา้ หลินซอ็ กเกอรข์ องสตีเฟน โจว (โจวซงิ ฉือ) ที่ออกฉายในปี พ.ศ. 2544
ไดร้ ับความนิยมอย่างมาก เหตุผลน่ะหรอื ผ้ชู มตดิ ใจการผสมกงั ฟเู ส้าหลนิ กับฟตุ บอลในหนัง
อยา่ งไรกต็ าม มกี ฬี าชนดิ หนงึ่ ทสี่ ามารถมกี ระบวนทา่ อยา่ งนน้ั ได้ และมกี ารเลน่ กนั มานานแลว้
ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
ในมาเลเซยี เราสามารถเหน็ คนรนุ่ เยาวเ์ ลน่ กฬี าชนดิ นต้ี ามพน้ื ทพ่ี กั อาศยั และสรา้ งความประทบั ใจ
ใหก้ ับผู้คนด้วยทักษะต่างๆ
เซปักตะกร้อ (หรือเรียกกันอีกช่ือหนึ่งว่า คิกวอลเลย์บอล) เป็นกีฬาเฉพาะของภูมิภาคน้ี
แตกต่างจากวอลเลย์บอลตรงที่ใช้ลูกตะกร้อหวายและใช้ได้แต่เท้า เข่า หน้าอก และศีรษะเท่าน้ัน
ในการสัมผัสลูกตะกร้อ
ผคู้ นในเอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใตเ้ รยี กเซปกั ตะกรอ้ ในหลายชอ่ื ในมาเลเซยี เรยี กวา่ เซปกั รากา
หรือ “ตะกรอ้ ” ในลาว เรียกว่า กะตอ้ thuckthay ในไทย เรียกวา่ ตะกรอ้ ในเมียนมา เรยี กว่า ชินลง
ในฟลิ ิปปินส์ นอกจาก “ตะกร้อ” ก็ยังเรยี กวา่ ซีปา (sipa) ซง่ึ แปลวา่ เตะ
ชื่อเซปกั ตะกร้อคิดขนึ้ มาได้อยา่ งไร
“เซปัก” เป็นคำ�มลายู แปลว่า เตะ และ “ตะกร้อ” เป็นคำ�ไทย หมายถึง ลูกทรงกลม
ที่เกิดจากการจักสาน ดังนั้น เซปักตะกร้อจึงหมายถึง การเตะลูกตะกร้อ ชื่อน้ีเป็นการตกลงร่วมกัน
ระหวา่ งมาเลเซยี และไทยท่ีเปน็ จ้าวแหง่ กฬี าชนิดน้ี
หลกั ฐานทางประวตั ศิ าสตรแ์ รกสดุ ชว้ี า่ กฬี านม้ี กี ารเลน่ ในรฐั สลุ ตา่ นมะละกาในศตวรรษที่ 15
จดหมายเหตุมาเลย์บรรยายถึงเหตุการณ์ที่ราชา มูฮัมหมัด ลูกชายของสุลต่านมานเซอร์ ชาห์
ถูกลูกตะกร้อหวายฟาดเข้าโดยบังเอิญด้วยฝีมือของตุน เบซาร์ ลูกชายของตุน เปรัก ในการเล่น
เซปกั รากา
ในกรุงเทพฯ จิตรกรรมฝาผนังท่ีวัดพระแก้วที่สร้างในปี พ.ศ. 2328 แสดงภาพหนุมาน
เลน่ เซปักตะกร้อในวงทหารลิง
เมื่อก่อนเป็นการเล่นเป็นวงและผู้เล่นก็คอยเตะไปมาให้ลอยอยู่ในอากาศต่างจากรูปแบบ
ในปัจจบุ นั ทคี่ ลา้ ยวอลเลย์บอล

หนว่ ยท่ี 4 เอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใตก้ บั โลก u แผนการเรยี นรู้ที่ 3 จากประวัติศาสตรท์ ่กี ระจดั กระจายส่ปู ระวตั ศิ าสตรร์ ่วม :
ฟตุ บอล บาสเกตบอล และเซปักตะกร้อในเอเชียตะวันออกเฉยี งใต้

428 u ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์

ตะกรอ้ สมัยใหม่
เซปักตะกร้อในฉบับสมัยใหม่เป็นการแข่งขันและเป็นรูปเป็นร่างขึ้นมาในไทยเม่ือเกือบ
200 ปกี อ่ น
ในปี พ.ศ. 2372 สมาคมกฬี าสยามสร้างกฎกตกิ าการเลน่ ข้นึ มาชดุ แรก ส่ปี ีต่อมา สมาคม
เร่มิ ใช้ตาขา่ ยแบบวอลเลย์บอลและจดั การแขง่ ขนั สาธารณะขึ้นมาเปน็ ครงั้ แรก
พอถงึ ทศวรรษ 1940 รูปแบบการเลน่ ท่ีใช้ตาข่ายก็แพรห่ ลายไปท่วั เอเชียตะวันออกเฉียงใต้
และมกี ารกำ�หนดกฎกติกาอยา่ งเป็นทางการ กฬี านีม้ ีชือ่ เรยี กทางการว่า ‘เซปักตะกรอ้ ’
การแข่งขันนานาชาติในปัจจุบันอยู่ในการดูแลของสหพันธ์เซปักตะกร้อนานาชาติ (ISTAF)
การแข่งขันชิงแชมป์โลกคิงส์คัพมีจัดข้ึนทุกปีในประเทศไทยและเป็นหน่ึงในการแข่งขันท่ีมีเกียรติ
ศักดศ์ิ รีท่สี ุดในวงการเซปกั ตะกร้อ
เซปกั ตะกร้อยงั ไดก้ ลายเป็นกฬี าประจ�ำ ในการแขง่ ขนั เอเชียนเกมสแ์ ละซีเกมส์
ในมาเลเซียท่ีเปน็ คู่แข่งหลกั ของไทย เซปกั ตะกร้อเป็นกีฬาประจ�ำ ชาติ และมปี ระวตั ศิ าสตร์
ตะกรอ้ ท่เี ต็มไปดว้ ยคนและเหตกุ ารณส์ ำ�คัญ
ฮามดิ ไมดิน (Hamid Maidin) “บดิ าแห่งตะกรอ้ สมยั ใหม่” ของมาเลเซียไดร้ บั การยกย่อง
วา่ เปน็ ผรู้ เิ รม่ิ การเลน่ ทใ่ี ชต้ าขา่ ยและกฎกตกิ าแบบวอลเลยบ์ อลในมาเลเซยี ในชว่ งสงครามโลกครง้ั ทสี่ อง
ในชว่ งเวลาใกลเ้ คยี งกบั พฒั นาการในประเทศไทย
ทมี มาเลเซยี
ในทศวรรษที่ 70 เราเคยเป็นพลังท่ีไม่อาจมองข้ามได้ โดยมีแต่มาเลเซียกับไทยเท่าน้ัน
ที่ครองความเป็นจ้าวในวงการเซปักตะกร้อ ในขณะที่ประเทศอ่ืนๆ ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
ลว้ นถูกบดขยโี้ ดยสองชาตนิ ้ี
ในทศวรรษที่ 80 มาเลเซียผงาดและไทยถูกชิงบัลลังก์ในการแข่งขันคิงส์คัพโดยมาเลเซีย
ถึงสองคร้ัง (2529 และ 2531) มาเลเซียคว้าเหรียญทองซีเกมส์ได้หลายครั้งในช่วงนี้ซ่ึงเป็นทศวรรษ
แห่งความสำ�เร็จของมาเลเซีย
ในเอเชยี นเกมสป์ ี พ.ศ. 2533 มาเลเซยี เป็นทมี แรกท่ีคว้าเหรียญทองและก็ได้เหรยี ญทองอีก
ในการแขง่ ขนั ท่ฮี โิ รชิมาปี 2537
หลงั จากความสำ�เร็จในปี พ.ศ. 2533 ISTAF พยายามอยา่ งหนกั ที่จะผลักดนั ใหเ้ ซปักตะกรอ้
เขา้ ไปเปน็ สว่ นหนง่ึ ในการแขง่ ขนั กฬี าโอลมิ ปกิ ฤดรู อ้ น กระทง่ั ยนิ ดที จี่ ะเปลยี่ นชอื่ จากเดมิ เปน็ “แอคโคร-
วอลเลย์ (Acro-volley)” แต่กไ็ มส่ ำ�เร็จ
หลังจากชวดเหรียญทองในเอเชียนเกมส์สองครั้งแรก ไทยก็ปรับปรุงทีมและผู้เล่นอย่าง
สืบศักดิ์และทวิทย์ วงษ์เคล่ือน ท่ีเป็นดาวเด่นของไทยในเวลาน้ันก็กลายเป็นหนามยอกอกสำ�หรับ
ทมี มาเลเซีย

หน่วยท่ี 4 เอเชยี ตะวันออกเฉียงใตก้ ับโลก u แผนการเรยี นรทู้ ่ี 3 จากประวตั ิศาสตรท์ กี่ ระจัดกระจายสูป่ ระวัตศิ าสตรร์ ่วม :
ฟุตบอล บาสเกตบอล และเซปกั ตะกร้อในเอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใต้

ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์ u 429

ในเวลานัน้ ผเู้ ลน่ อย่างอสั ลาน มูบนิ (Azlan Mubin) รอมมี สุเฮนดรา (Rommi Suhendra)
และซาบิดี ชารฟิ (Zabidi Shariff) เป็นตวั หลกั และเปน็ ท่ีร้จู กั จากการขับเคย่ี วอย่างดเุ ดือดกับทีมไทย
เม่ือเข้าสู่สหัสวรรษใหม่ มีหลายทีมเข้ามาร่วมขับเค่ียวกันมากขึ้น และทีมอย่างอินโดนีเซีย
เมยี นมา และเวียดนามกเ็ รมิ่ ท้าทายมหาอำ�นาจท้งั สอง
อยา่ งไรกต็ าม ฝีมือของมาเลเซยี ตกลงไปและไทยเริม่ ผูกขาดความเป็นจา้ วเซปกั ตะกรอ้
ปัจจุบันนี้ เราแพ้ไทยอย่างไม่มีทางสู้และแพ้กระทั่งทีมอ่ืนอย่างเมียนมา เกาหลีใต้ และ
อนิ โดนเี ซยี เกิดอะไรข้นึ กับกีฬาที่เราเคยครองความเป็นจา้ ว
ความคดิ ของแฟนกฬี า
มอหเ์ ซน อมั ดาน (Mohsen Amdan) ผกู้ อ่ ตง้ั เวบ็ ไซต์ Bolarotan.com บอกวา่ ผเู้ ลน่ ทมี ชาต ิ
ตอนน้ีอายนุ อ้ ยและขาดประสบการณ์
เมอ่ื ถามว่ามาเลเซยี มีฝีมือพอทจี่ ะควา้ เหรยี ญซเี กมสป์ นี ้หี รือไม่ เขาตอบว่า
“ผมว่ายังไกลไปสำ�หรับพวกเขา ตัวทีมชาติของเรายังเด็ก และขาดประสบการณ์ เทคนิค
และทักษะ”
“เราจะพบศึกหนักเมื่อเจอกับทีมอย่างไทย และดูจากฟอร์มแล้ว ไทยคือตัวเต็งที่จะคว้า
เหรียญทอง” มอห์เซนพดู
บางคนกล่าวหาว่าเปอร์ซาตวน เซปักตะกร้อ มาเลเซีย (พีเอสเอ็ม) ท่ีเป็นองค์กรดูแล
เรือ่ งเซปกั ตะกร้อของมาเลเซีย ไมไ่ ดท้ ำ�หนา้ ทส่ี รา้ งนกั ตะกรอ้ รนุ่ ใหมม่ าระยะเวลาหนึ่งแล้ว
เราเคยผลติ ผเู้ ลน่ ชน้ั ยอดในทศวรรษท่ี 80 และ 90 แตส่ ถานการณป์ จั จบุ นั นา่ เปน็ หว่ งส�ำ หรบั
ผตู้ ิดตามวงการหลายคน
“สมาคมต่างๆ ไม่ไดส้ ่งเสริมกฬี านี้อย่างเพียงพอ พวกเขาเอาแตพ่ ดู วา่ คนอืน่ ๆ เปน็ อปุ สรรค
ขัดขวางการบรหิ ารจดั การ ท�ำ ให้สามารถทำ�หนา้ ทีไ่ ด้ดี” มอหเ์ ซนพดู
ดว้ ยความตระหนกั ในปญั หาดงั กลา่ ว มอหเ์ ซนกบั ผสู้ นใจสองสามคนเปดิ เวบ็ ไซต์ Bola Rotan
เพอ่ื สง่ เสริมกีฬานีโ้ ดยใช้โซเชยี ลมเี ดีย
ปีนี้ พวกเขากำ�ลังวางแผนการใหญ่ด้วยการดำ�เนินการหลายโครงการและเพ่ิงได้รับ
การสนบั สนนุ อย่างทีต่ ้องการ
“โครงการของเราได้รับการสนับสนุนจากกระทรวงกีฬาและเร่ิมในเดือนมีนาคมน้ี
Bolarotan.com เปน็ ความพยายามทีใ่ หญ่โตที่สดุ แล้วทผ่ี า่ นมาในการสง่ เสรมิ กฬี านีใ้ นมาเลเซยี ”
อบั ดลุ ฮาลิม มูอาลฟิ (Abdul Halim Mualif) บอกว่าการสง่ เสริมกีฬานีเ้ ปน็ ปัญหาวิกฤต
การพัฒนาเยาวชนสำ�หรบั กีฬาน้ีก็ลดลงไปดว้ ย และเขาบอกวา่ พีเอสเอม็ จ�ำ เปน็ ต้องดำ�เนินการเพ่ือให้
มาเลเซียมีผู้เลน่ เกง่ ๆ มากขนึ้
“พีเอสเอ็มควรส่งเสริมและเพิ่มจำ�นวนผู้เล่นท่ีมีความสามารถ การพัฒนาเยาวชนเป็น
เรื่องจ�ำ เป็น ผมคิดวา่ พวกเขาสามารถทำ�ไดด้ กี วา่ น”ี้ ฮาลมิ พดู

หนว่ ยที่ 4 เอเชียตะวันออกเฉยี งใตก้ บั โลก u แผนการเรยี นรทู้ ่ี 3 จากประวตั ิศาสตร์ทก่ี ระจดั กระจายส่ปู ระวตั ศิ าสตร์รว่ ม :
ฟุตบอล บาสเกตบอล และเซปกั ตะกรอ้ ในเอเชยี ตะวันออกเฉยี งใต้

430 u ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์

ชาห์รุลมซิ า ซาคาเรยี (Shahrulmiza Zakaria) ก็มีทศั นะท่ีนา่ สนใจเกีย่ วกับกฬี านี้
“พวกเขา (พเี อสเอม็ ) ท�ำ มาเพยี งพอแลว้ หรอื ยงั ไมม่ ตี วั ก�ำ หนดเฉพาะส�ำ หรบั ค�ำ วา่ “เพยี งพอ”
ในเร่ืองของการส่งเสริม เราต้องส่งเสริมกีฬานี้อย่างต่อเนื่อง กระท่ังพรีเมียร์ลีกของอังกฤษ ที่เป็น
ฟุตบอลลกี ที่ได้รบั ความนิยมมากทสี่ ุดในโลก ก็ยงั ท�ำ กจิ กรรมสง่ เสรมิ ฟุตบอล” ชาห์รลุ มซิ าพดู
เม่ือถามถึงโอกาสสำ�หรับเหรียญทองซีเกมส์ที่เมียนมา เขาบอกว่าเราต้องคำ�นึงถึงความ
เปน็ จรงิ เวลาตง้ั เปา้ หมาย
“เรามีโอกาสท่ีจะคว้าเหรียญทอง หากเราส่งทีมท่ีแข็งแกร่งที่สุดและโค้ชที่ยอดเย่ียม
ทส่ี ามารถใชย้ ทุ ธวธิ ีทดี่ ีทส่ี ดุ เมือ่ เผชญิ คูแ่ ขง่ ของเรา”
สภาพการณ์ในอนาคต
มอห์เซนบอกว่า อนาคตดูสดใสขึ้นสำ�หรับเซปักตะกร้อของมาเลเซียถึงแม้ว่าทีมมาเลเซีย
จะซบเซาในชว่ งสองสามปีทผ่ี ่านมากต็ าม
“เรามีผู้เล่นรนุ่ เยาว์ที่มีพรสวรรค์จากท่ัวมาเลเซยี การมโี ครงการท่เี หมาะสมกจ็ ะชว่ ยพฒั นา
เยาวชนได้แนน่ อน”
สำ�หรับฮาลิม ความหวังเดียวของเขาสำ�หรับอนาคตคือการได้เห็นมาเลเซียโค่นบัลลังก์ไทย
และกลายเปน็ มหาอำ�นาจใหมข่ องเซปกั ตะกร้อ
“พวกเขาครองวงการนม้ี านานเกนิ ไปแลว้ และถงึ เวลาทเ่ี ราจะไดเ้ หน็ คนของเราครองวงการ
ในอนาคตอนั ใกล้”
การมองโลกในแงด่ คี อื หวั ใจส�ำ คญั เวลาพดู ถงึ อนาคตของกฬี าน้ี การมองในแงล่ บจะไมช่ ว่ ยอะไร
ชาหร์ ลุ มซิ าบอก
“เรามอี นาคตท่ีสดใส เรามีเยาวชนจำ�นวนมากทีเ่ ลน่ กีฬานี้ อย่างไรก็ตาม เราต้องมผี บู้ ริหาร
จดั การที่มีการวางแผนที่ดแี ละบม่ เพาะคนท่ีมีพรสวรรค์เหลา่ น้ีใหเ้ ปน็ ผเู้ ลน่ ทีย่ อดเยย่ี ม” เขาพูด
ทมี เซปกั ตะกรอ้ ของเราจะมเี วลา 11 เดอื นในการเตรยี มตวั ส�ำ หรบั ซเี กมส์ และคนทงั้ ประเทศ
จะหวังวา่ เด็กของเราจะพลิกเอาชนะและควา้ เหรียญทองมาได้
แฟนๆ เอาใจช่วยทีม และในอนาคตอันใกล้เราหวังที่จะได้เห็นเยาวชนจำ�นวนมากข้ึน
ดำ�เนินรอยตามตำ�นานอย่างซาบิดี ชาริฟ (Zabidi Shariff) บาฮารัม โจฮาร์ (Baharum Johar)
และราสิมนั ฮัสซัน (Raziman Hassan)
บทความนี้ในฉบับที่มีการเสริมเพิ่มเติมสามารถหาอ่านได้ด้วยแอป The Star’s Editor
Choice ฉบบั 25 มกราคม

หนว่ ยท่ี 4 เอเชยี ตะวันออกเฉยี งใต้กบั โลก u แผนการเรยี นรทู้ ี่ 3 จากประวตั ิศาสตร์ท่กี ระจดั กระจายสปู่ ระวัตศิ าสตรร์ ว่ ม :
ฟุตบอล บาสเกตบอล และเซปักตะกรอ้ ในเอเชียตะวนั ออกเฉยี งใต้

ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์ u 431

อภธิ านศพั ท์ :
การกลืนหรือซึมซับ (Assimilation) หมายถึง การรับเอาอิทธิพลจากต่างชาติมาปรับเปล่ียน
ใหเ้ ขา้ กบั สภาพท้องถน่ิ
การเคล่ือนย้ายถิ่นฐาน (Diaspora) หมายถึง การเคล่ือนย้ายของผู้คนจากบ้านเกิดกระจายไป
ต้งั ถ่นิ ฐานตามทต่ี า่ งๆ
สหพนั ธฟ์ ุตบอลนานาชาติ (ฟีฟ่า) Fédération Internationale de Football Association (FIFA)
เปน็ องคก์ รระหว่างประเทศท่ีดแู ลกีฬาฟตุ บอล
พ้นื เมือง (Indigenous) หมายถึง สิ่งท่เี กิดในท้องถ่นิ นน้ั ๆ
สหพันธ์เซปักตะกร้อนานาชาติ (ISTAF) International Sepak Takraw Federation (ISTAF)
เป็นองค์กรระหว่างประเทศทด่ี แู ลกีฬาเซปกั ตะกร้อ ท�ำ หน้าที่คลา้ ยกับฟฟี า่
การทำ�ให้เป็นท้องถ่ิน (Localisation) คือ กระบวนการที่ปัจจัยทางสภาพแวดล้อมหรือวัฒนธรรม
ปรบั เปลี่ยนอิทธิพลต่างชาติจนกลายเป็นสว่ นหนึง่ ของทอ้ งถ่ิน
เซปกั ตะกรอ้ (Sepak takraw) คอื กฬี าคลา้ ยวอลเลยบ์ อลทผ่ี เู้ ลน่ บงั คบั ลกู ตะกรอ้ หวาย (หรอื พลาสตกิ
สังเคราะห์) ให้ลอยไปมาในอากาศด้วยการใช้เท้าหรือส่วนอ่ืนของร่างกาย ยกเว้นแขน
และมือ พัฒนามาจากการเล่นในท้องถิ่นท่ีเด็กๆ เล่นลูกบอล ลูกขนไก่ หรือวัตถุอื่นๆ
ทค่ี ล้ายกนั น้ี
กฬี าแหลมทอง (เซยี ปเกมส์) South-East Asian Peninsular Games (SEAP Games) หมายถึง
มหกรรมกีฬาแบบโอลิมปิกของประเทศเอเชียตะวันออกเฉียงใต้บนแผ่นดินใหญ่เป็นหลัก
ท่เี ริม่ ในปี พ.ศ. 2502 ตอ่ มากลายเป็นซีเกมส์
ซีเกมส์ South-East Asian Games (SEA Games) หมายถึง มหกรรมกฬี าแบบโอลิมปกิ ท่ีมาแทน
เซยี ปเกมส์ (ดูข้างบน) ตัง้ แตป่ ี พ.ศ. 2520
วายเอม็ ซเี อ Young Men’s Christian Association (YMCA) เปน็ ขบวนการหรอื องคก์ รครสิ เตยี น
ทว่ั โลกท่สี ่งเสรมิ เยาวชนในดา้ นจิตวญิ ญาณ สงั คม ปญั ญา และรา่ งกาย
แหล่งเรยี นรแู้ ละสื่อการเรียนรเู้ สรมิ :
หนังสอื และบทความ
Adams, Iain. (2002). “Pancasila : Sport and the Building of Indonesia-Ambitions and
Obstacles”, Sport in Asian society : past and present, edited by J. Mangan
and Fan Hong. London : Frank Cass Publishers, pp. 240 - 257.

หน่วยที่ 4 เอเชียตะวันออกเฉียงใตก้ บั โลก u แผนการเรียนรทู้ ่ี 3 จากประวัตศิ าสตร์ท่ีกระจดั กระจายสปู่ ระวตั ิศาสตร์ร่วม :
ฟุตบอล บาสเกตบอล และเซปักตะกร้อในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

432 u ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์

Antolihao, Lou. (2015). Playing with the Big Boys : Basketball, American Imperialism,
and Subaltern Discourse in the Philippines. Lincoln : University of
Nebraska Press, 2015.
Antolihao, Lou. (2010). Rooting for the Underdog : Spectatorship and Subalternity in
Philippine Basketball, Philippine Studies, 58 (4), 2010 : 449 - 480.
Antolihao, Lou. (2012). “From Baseball Colony to Basketball Republic : Postcolonial
Transition and the Making of a National Sport in the Philippines”, Sport
in Society : Cultures, Commerce, Media, Politics, 15 : 10, 1396 - 1412.
Avineshwaran, T. (2013). “The legacy of Sepak Takraw”, The Star Online, 8 March
http://www.thestar.com.my/lifestyle/archive/2013/03/08/the-legacy-of-sepak-
takraw/ (accessed on 20 June 2016.)
Brownfoot, Janice. (2002). “Healthy Bodies, Healthy Minds : Sport and Society in
Colonial Malaya”, Sport in Asian society : past and present, edited by
J. Mangan and Fan Hong. London : Frank Cass Publishers, pp. 106 - 128.
Cho Younghan. (ed.). (2015). Football in Asia : History, Culture and Business.
New York : Routledge.
Gems, Gerald. (2002). “Sports, Colonialism and the Reconstruction of Nature”,
International Sports Studies, vol. 24, no. 1, 2002, pp. 32 - 41.
Gems, Gerald. (2016). Sport and the American Occupation of the Philippines :
Bats, Balls, and Bayonets. London : Lexington Books.
Horton, Peter. (2002). “Shackling the Lion : Sport and Modern Singapore, Sport in
Asian society : past and present. edited by J. Mangan and Fan Hong.
London : Frank Cass Publishers, pp. 198 - 224.
Kelley, Shawn. (n.d.). “Takraw : A Traditional South east Asian Sport”, e-Magazine,
https://web.archive.org/web/20070710234948/ http://www.tatnews.org/
emagazine/2813.asp, (accessed on 20 June 2016).
International Sepak Takraw Federation (ISTAF) (n.d.). “History and Heritage”,
http://www.SepakTakraw.org/about-istaf/ (accessed on June 2016).
Sepak Takraw, Wikipedia, https://en.wikipedia.org/wiki/Sepak_takraw (accessed on
20 June 2016).

หนว่ ยท่ี 4 เอเชียตะวนั ออกเฉียงใต้กับโลก u แผนการเรียนรู้ที่ 3 จากประวัติศาสตรท์ ่กี ระจัดกระจายสปู่ ระวตั ศิ าสตรร์ ว่ ม :
ฟุตบอล บาสเกตบอล และเซปักตะกรอ้ ในเอเชยี ตะวันออกเฉยี งใต้

ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์ u 433

วดี ทิ ศั น์และคลิปวิดีโอ
A History of Soccer, https://www.youtube.com/watch?v=0LIuY-m8Tes
An Introduction to Sepak Takraw, https://www.youtube.com/watch?v=Dw7Z9oASHeE
History of Basketball, https://www.youtube.com/watch?v=DjLNu3D6s8I
History of Basketball (2 : 27) https://www.youtube.com/watch?v=9mWV3zWZk_0
History of Football-The Beautiful Game, Origins (Vol. 1)
http://www.dailymotion.com/video/xj9bk2_history-of-football-the-beautiful-
game-origins-2001-1-13_sport
History of Soccer, https://www.youtube.com/watch?v=fpWBhVm-_pU
How Basketball Got Started : The History of Basketball (animated, 46 seconds)
https://www.youtube.com/watch?v=ibytktqPN2U
Indigenous games of ASEAN, https://www.youtube.com/watch?v=WAeJNj8EvzM
(first 1 : 38)
เว็บไซต์
International Sepak Takraw Federation (ISTAF) -- http://www.SepakTakraw.org/
Fédération International de Football Association (FIFA) -- www.fifa.com
Philippine Basketball Association (PBD) -- http://pba.inquirer.net/

หน่วยที่ 4 เอเชียตะวันออกเฉยี งใต้กับโลก u แผนการเรยี นรู้ท่ี 3 จากประวตั ศิ าสตร์ท่ีกระจัดกระจายสู่ประวตั ิศาสตรร์ ว่ ม :
ฟตุ บอล บาสเกตบอล และเซปักตะกรอ้ ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

434 u ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์

หนว่ ยท่ี 4 เอเชียตะวันออกเฉียงใตก้ ับโลก
แผนการเรียนรูท้ ่ี 4 มรดกทางวัฒนธรรม/ธรรมชาติของเอเชยี ตะวันออกเฉยี งใต้
ทำ�ไมมรดกทางวฒั นธรรมจงึ สำ�คญั สำ�หรับเรา

วิชา : ประวัติศาสตร์/สงั คมศกึ ษา
หวั ขอ้ : มรดกทางวฒั นธรรม/ธรรมชาตขิ องเอเชียตะวนั ออกเฉยี งใต้
ระดบั : มัธยมศกึ ษาตอนต้น
จำ�นวนคาบ/แผนการเรียนรู้ : 1 - 2 คาบ/แผนการเรยี นรู้ (1 คาบ : 45 - 50 นาที)
อุปกรณท์ จ่ี �ำ เปน็ : หอ้ งเรียน คอมพิวเตอรแ์ ละเคร่อื งฉายโปรเจคเตอร์
ความรพู้ ้นื ฐาน : ไม่ต้องมีความรพู้ นื้ ฐาน
วัตถปุ ระสงคก์ ารเรยี นรู้ :
เมือ่ จบบทเรียน นกั เรยี นสามารถ

ความรู้ ทักษะ เจตคติ

1. เข้าใจความหมาย 1. วเิ คราะหแ์ ยกแยะเบือ้ งตน้ เกี่ยวกับ 1. เหน็ คุณคา่ ของวัฒนธรรมและมรดก
ของวัฒนธรรม และ ประเภทต่างๆ ของมรดกทางวฒั นธรรม โดยท่วั ไปมากขน้ึ
มรดกทางวัฒนธรรม 2. รว่ มพูดคุยแลกเปล่ียนในประเดน็ 2. ตระหนักถึงความสำ�คัญของ
2. เข้าใจว่ามรดกระดับ เกยี่ วกับมรดกทางวัฒนธรรม การคุ้มครองและรักษามรดก
ประเทศ ภูมภิ าค และ เพ่อื คนรนุ่ อนาคต
โลกเปน็ สว่ นหนึ่งของ 3. ปลกู ฝงั ความซาบซง้ึ และความ
ประวตั ศิ าสตร์รว่ ม รับผิดชอบในการคุม้ ครองมรดก
ของมนษุ ยชาติอยา่ งไร
3. เข้าใจและอธบิ าย
มรดกประเภทตา่ งๆ
4. แสดงความตระหนักรู้
ในประเดน็ ระดับประเทศ
ภมู ภิ าค และโลกทเ่ี กย่ี วกบั
มรดกทางวัฒนธรรม

หนว่ ยท่ี 4 เอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใตก้ บั โลก u แผนการเรยี นรู้ท่ี 4 มรดกทางวัฒนธรรม/ธรรมชาตขิ องเอเชยี ตะวันออกเฉยี งใต้
ท�ำ ไมมรดกทางวัฒนธรรมจงึ สำ�คญั ส�ำ หรบั เรา

ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์ u 435

ขัน้ ตอน การดำ�เนินการสอน สื่อการเรียนร ู้ หลกั การและเหตผุ ล
เกร่นิ นำ�และขอบเขตเนือ้ หา
เกร่นิ น�ำ ครูแนะนำ�มรดกทางวฒั นธรรม/ธรรมชาติ • ครูบรรยาย
ของเอเชยี ตะวันออกเฉยี งใตเ้ ป็นเนอื้ หาสำ�คญั • กจิ กรรมการเรียนรนู้ ี้
ตอ้ งการใหน้ ักเรียนรจู้ กั
ของบทเรยี น แนวคดิ ของวัฒนธรรม มรดก
และมรดกทางวฒั นธรรม/
ขอบเขตเนอื้ หาประกอบดว้ ย ธรรมชาติ
• การท�ำ งานร่วมกันโดย
1. เรียนรู้คำ�ศพั ท/์ แนวคดิ ต่อไปนี้ การพูดคยุ แลกเปลยี่ นในกลมุ่
หาค�ำ จ�ำ กัดความรว่ มกัน ฯลฯ
วฒั นธรรม มรดก มรดกทางวฒั นธรรม • ดว้ ยกจิ กรรมสืบเนื่อง
นกั เรียนจะได้แบ่งปันความรู้
มรดกประเภทตา่ งๆ ทไี่ ดจ้ ากโรงเรียนกับพ่อแม่
ซึ่งจะท�ำ ให้ครอบครัว
2. เห็นคณุ ค่าและปกป้องมรดกทาง ไดม้ สี ว่ นรว่ มดว้ ย

วัฒนธรรม/ธรรมชาตขิ องโลกโดยท่ัวไป

และของเอเชียตะวนั ออกเฉียงใตโ้ ดยเฉพาะ

พฒั นา กจิ กรรมการเรียนรู้ 1 : มาอภปิ รายกนั เรื่อง • พืน้ ท่ีจัดแสดง
บทเรยี น วัฒนธรรม-มาคยุ กันเรอ่ื งมรดก- ในหอ้ งเรยี น

มาอภปิ รายกันเรอื่ งมรดกทางวัฒนธรรม

1. ครแู นะน�ำ คำ�นยิ ามของวัฒนธรรม

โดยดับเบิลยู ซัมเมอรเ์ ซต็ มอหม์

(W. Somerset Maugham)

“ผชู้ ายและผู้หญิงไม่ไดเ้ ปน็ แตเ่ พยี ง

ตวั พวกเขาเองเทา่ นน้ั หากยงั เปน็ สว่ นหนึ่ง
ทีพ่ วกเขาถอื กำ�เนดิ ขน้ึ มา อพารท์ เมนท์
ในเมืองหรอื ทุ่งนาทพี่ วกเขาหัดเดิน

การละเล่นท่พี วกเขาเคยเลน่ ตอนเป็นเดก็

เรอ่ื งเล่าทพี่ วกเขาบงั เอญิ ได้ยนิ อาหาร

ทพ่ี วกเขากิน โรงเรยี นทพี่ วกเขาเข้าเรียน

กีฬาทีพ่ วกเขาตดิ ตาม กวที พ่ี วกเขาอ่าน

และพระเจ้าทพี่ วกเขาเชอื่ ”

2. จากนั้นครูสุม่ ถามนักเรียนว่า “นักเรียน

คดิ วา่ คำ�ว่าวฒั นธรรมมคี วามหมายอยา่ งไร”

และเขียนค�ำ ตอบของนักเรียนบนกระดาน

แลว้ ก็แนะน�ำ วา่ “วัฒนธรรมสามารถ

ให้ความหมายไดห้ ลายแบบ”

2.1 พื้นท่รี ่วมของสังคมหน่งึ ๆ เช่น

หมู่บ้าน เมอื ง ท้องทุ่ง ทอ้ งทะเล ฯลฯ

หนว่ ยที่ 4 เอเชยี ตะวันออกเฉียงใต้กบั โลก u แผนการเรียนรทู้ ี่ 4 มรดกทางวัฒนธรรม/ธรรมชาตขิ องเอเชยี ตะวันออกเฉยี งใต้
ท�ำ ไมมรดกทางวัฒนธรรมจึงส�ำ คัญสำ�หรับเรา

436 u ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์

ขั้นตอน การดำ�เนินการสอน สอื่ การเรียนร ู้ หลักการและเหตุผล

2.2 ศลิ ปะ (ดนตรี ภาพวาด

ประตมิ ากรรม ฯลฯ) และสถาปตั ยกรรม

(วดั บา้ น สะพาน ถนน ฯลฯ) ทสี่ ังคมมีรว่ มกนั

2.3 ความรูท้ สี่ ังคมมีรว่ มกัน (ภาษา

เทคนคิ งานฝมี อื โรงเรียนทีค่ นเข้าเรยี น

ขั้นตอนการท�ำ การเกษตร ฯลฯ)

2.4 กริ ิยามารยาททีส่ งั คมมีรว่ มกนั

(วิธกี ารกินดืม่ การหาความบนั เทิง

การละเล่นของเดก็ ความสมั พนั ธ์ระหว่าง

แม่กับลูก/ผ้ชู ายและผู้หญิง/สามแี ละภรรยา

ฯลฯ)

2.5 คณุ คา่ ท่ีสังคมยดึ ถือร่วมกัน (อะไรคือ

ด/ี เลว/สนุก พระเจ้าท่ีพวกเขาเชอ่ื ฯลฯ)

2.6 จากน้นั ครกู ็แสดงให้นกั เรยี นพจิ ารณา

ส่งิ ของหนึ่งช้ิน (ภาพวาด เครอื่ งประดบั พรม

หรอื หม้อ ไห ถ้วย ชาม ภาพถา่ ย เปน็ ต้น)

ท่เี ปน็ มรดกตกทอดจากปยู่ ่า ตายาย มาถงึ ครู

และครูทะนุถนอมและใหค้ ่า

ครูอธบิ ายวา่ ส่ิงของดงั กลา่ วเปน็ ตวั อย่างหน่ึง

ของมรดก และให้คำ�นยิ ามของค�ำ ว่ามรดก

มรดกคอื ส่ิงที่เราได้มาหรือตกทอดมาถึงเรา

จากอดีต สง่ิ ทีเ่ ราอยู่รว่ มดว้ ยในปัจจบุ นั

และส่งิ ทเี่ ราสืบทอดต่อไปยงั คนรุ่นอนาคต

เราอาจมักจะคดิ วา่ มรดกคือสถานท่ีและวตั ถุ

ที่เราตอ้ งการเก็บรกั ษาไว้ สง่ิ เหล่าน้คี ือ

สถานท่แี ละวัตถทุ างวฒั นธรรมและธรรมชาติ

ทเ่ี ราให้ค่าเพราะว่ามาจากบรรพบุรุษของเรา

เปน็ ตวั อยา่ งและแหลง่ กำ�เนดิ ของชีวติ และ

แรงบันดาลที่มคี วามสวยงาม มคี วามสำ�คัญ

ในทางวทิ ยาศาสตรแ์ ละไม่อาจแทนทไี่ ด้

3. ครบู รรยายคุณคา่ ของส่งิ ของดังกลา่ ว

ทมี่ ตี ่อตนเอง และอธบิ ายเหตผุ ลวา่ ท�ำ ไม

ครูจงึ ต้องการดแู ลรกั ษาส่งิ น้นั จากน้ัน

หน่วยที่ 4 เอเชียตะวนั ออกเฉียงใตก้ ับโลก u แผนการเรียนรู้ท่ี 4 มรดกทางวัฒนธรรม/ธรรมชาตขิ องเอเชยี ตะวันออกเฉียงใต้
ทำ�ไมมรดกทางวัฒนธรรมจงึ สำ�คญั ส�ำ หรบั เรา

ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์ u 437

ขั้นตอน การดำ�เนนิ การสอน สอ่ื การเรียนร ู้ หลกั การและเหตผุ ล

ก็ให้นักเรยี นคิดวา่ หากใครบางคนตอ้ งการ

ดูแลรกั ษาสิง่ ของอยา่ งหนงึ่ และสง่ ตอ่

ใหก้ ับลูกหลาน คนนัน้ จะต้องทำ�อยา่ งไร

เพือ่ ดแู ลรักษา

4. ครใู ห้นกั เรยี นแบ่งกล่มุ และชว่ ยกัน

หาคำ�จำ�กดั ความพื้นฐานส�ำ หรับมรดก

ทางวัฒนธรรม แลว้ ให้แต่ละกลุ่มน�ำ เสนอ

จากน้นั ครูก็แนะน�ำ คำ�จ�ำ กดั ความตอ่ ไปน้ี

ทุกสิง่ (สถานท่ี ศิลปะ สถาปตั ยกรรม

ความรู้ กริ ิยามารยาท คุณคา่ ) ทเ่ี ราไดม้ า

หรอื สบื ทอดมาจากอดตี ท่เี ราอยู่ร่วมดว้ ย

ในปัจจบุ ัน และที่เราต้องการส่งต่อไปยัง

คนรุ่นต่อไป บางครั้งมรดกกม็ าจากธรรมชาติ

เช่น ปา่ พน้ื ที่ชายฝ่ัง ฯลฯ เราเรยี กวา่ มรดก

ทางธรรมชาติ ธรรมชาตแิ ละวัฒนธรรม

ยังมีความสมั พันธเ์ กี่ยวข้องกนั ท่ีสำ�คญั

อาคาร อนุสาวรียแ์ ละสถานทจ่ี ำ�นวนมาก

มีความสวยงามสว่ นหน่งึ เนือ่ งมาจาก

ธรรมชาติทีแ่ วดล้อม

5. กจิ กรรมสืบเนอื่ ง : ครใู ห้นักเรยี น

นำ�ส่งิ ของหรือภาพถ่ายทมี่ ีคุณคา่ ส�ำ หรบั

ตัวนักเรยี นเองมาในชว่ั โมงถัดไป

เพอื่ จดั แสดงและอภิปรายในช้ันเรียน

กจิ กรรมการเรียนรู้ 2 • กระดาษ Post-it

1. ครูแนะนำ�และอธิบายมรดกประเภทตา่ งๆ

ดังตอ่ ไปนี้ คือ เคล่อื นยา้ ยได้ เคล่ือนย้ายไมไ่ ด้

จบั ต้องไมไ่ ด้ และธรรมชาติ โดยใหต้ ัวอยา่ ง

ท่มี ีในประเทศ มรดกบางอย่างไม่สามารถ

เคล่อื นย้ายได้ เชน่ โบราณสถาน สถานท่ี

ศกั ดสิ์ ิทธอิ์ ย่างวัด โบสถ์ มัสยดิ และ

เมอื งโบราณ เราเรยี กว่า มรดกทีเ่ คล่ือนย้าย
ไม่ได้ (immovable heritage) มรดกทีเ่ ป็น
ส่ิงของ อยา่ งเช่น เหรยี ญ ภาพวาด วตั ถุ

หนว่ ยที่ 4 เอเชยี ตะวันออกเฉยี งใตก้ บั โลก u แผนการเรยี นรทู้ ี่ 4 มรดกทางวฒั นธรรม/ธรรมชาตขิ องเอเชยี ตะวันออกเฉยี งใต้
ทำ�ไมมรดกทางวัฒนธรรมจึงสำ�คัญส�ำ หรบั เรา

438 u ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์

ขนั้ ตอน การดำ�เนินการสอน ส่อื การเรียนรู้ หลกั การและเหตผุ ล

ตวั อยา่ งพนั ธพ์ุ ชื เรยี กวา่ มรดกที่เคลอื่ นยา้ ยได้ ครูสามารถเลอื กท่ีจะให้
(movable heritage) มรดกท่ีเรา ความเหน็ ตอ่ การน�ำ เสนอ
ไม่สามารถจับตอ้ ง มองเห็น หรือจ�ำ กดั ความ ของนักเรียนได้

ไดแ้ นน่ อนชดั เจน และมาในรูปของกริ ิยา

ความรู้ และคณุ ค่า เรียกวา่ มรดกท่จี ับตอ้ ง
ไมไ่ ด้ (intangible heritage)
2. จากนนั้ ครถู ามนกั เรียนวา่ “นกั เรยี น

ลองนกึ ถึงมรดกทางวัฒนธรรมทจ่ี บั ตอ้ งไมไ่ ด้

ทผี่ คู้ นในเอเชียตะวนั ออกเฉียงใต้มีรว่ มกนั

ยกมาสักสามส่ิง” ใหน้ กั เรียนเขียนคำ�ตอบ

ลงบนกระดาษโพสตอ์ ิทขนาดกลาง

ครนู ำ�คำ�ตอบไปติดไว้ที่กระดานใหน้ ักเรียน

มาดูคำ�ตอบทง้ั หมด

กิจกรรมการเรยี นรู้ 3 : มรดกทางวัฒนธรรม • แผนทม่ี รดกโลก

ของเรา ดาวนโ์ หลดไดจ้ าก

1. แนะน�ำ ใหน้ ักเรยี นรู้จัก เว็บไซตข์ องยูเนสโก

1.1 ความส�ำ คัญของการเห็นคุณคา่ ของ

มรดกของภูมภิ าคและของโลก

1.2 อนุสัญญามรดกโลกของยเู นสโก

(UNESCO World Heritage Convention)

2. ในกจิ กรรมในชน้ั เรียน ครแู จกแผนที่

มรดกโลกและกระดาษคำ�ตอบ แลว้ ให้

นกั เรยี นหาสถานทีท่ เ่ี ปน็ มรดกโลกในเอเชีย

ตะวันออกเฉียงใตส้ บิ แห่ง แบง่ นกั เรียน

เป็นกล่มุ ละ 4 - 5 คน ให้แตล่ ะกลุม่ เขียนช่อื

และท่ีตัง้ ทางภมู ศิ าสตรข์ องแตล่ ะท่แี ละ

ระบุว่าเป็นมรดกประเภทใด นกั เรียนจะได้

เปรียบเทียบค�ำ ตอบกับเพ่ือนในชน้ั เรียน

3. ทางเลือกกจิ กรรมในชัน้ เรียน ครแู บง่

นักเรียนเปน็ สองกลุ่ม ให้กลมุ่ 1 หาขอ้ ดี

ของการทอ่ งเท่ียวท่มี ตี อ่ สถานทม่ี รดก

ของภมู ภิ าค ใหก้ ล่มุ 2 หาขอ้ เสียของ

การทอ่ งเทย่ี วท่มี ตี ่อสถานท่มี รดกของภมู ภิ าค

หน่วยท่ี 4 เอเชยี ตะวันออกเฉียงใตก้ บั โลก u แผนการเรียนร้ทู ่ี 4 มรดกทางวัฒนธรรม/ธรรมชาตขิ องเอเชยี ตะวนั ออกเฉียงใต้
ท�ำ ไมมรดกทางวัฒนธรรมจงึ สำ�คัญสำ�หรบั เรา

ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์ u 439

ขนั้ ตอน การด�ำ เนินการสอน ส่ือการเรียนรู้ หลกั การและเหตุผล

แลว้ ให้แตล่ ะกลุม่ นำ�เสนอและแลกเปล่ียน

กนั วา่ จะลดขอ้ เสียของการทอ่ งเทยี่ วทมี่ ีต่อ

สถานทม่ี รดกของภูมิภาคไดอ้ ยา่ งไร

4. กจิ กรรมสืบเนื่อง ใหน้ ักเรียนแบง่ กลมุ่

เพือ่ น�ำ เสนอเกยี่ วกับสถานทม่ี รดกของ

ยูเนสโกในเอเชียตะวันออกเฉยี งใตซ้ งึ่ จะทำ�ให้

นักเรียนได้ศกึ ษาประวตั ศิ าสตรข์ องสถานที่

เหล่านั้นไดอ้ ยา่ งลึกซ้งึ ขนึ้ และได้รู้เหตุผลวา่

ท�ำ ไมจงึ ถกู เลอื กให้เปน็ มรดกโลก

แนะนำ�ขอ้ มูลเพ่มิ เตมิ :
• Traditional Children’s Games in South-East Asia :
http://www.unescobkk.org/culture/ich/children-games/
• UNESCO resources on World Heritage Education :
http://whc.unesco.org/en/176/-
• Learning with Intangible Heritage for a Sustainable Future :
http://www.unescobkk.org/culture/creativity/ich/ichesd/
• Seeing with Young Eyes : Third South-east Asian Teacher Training Workshop on Using
Art to Teach about World Heritage :
http://unesdoc.unesco.org/images/0017/001791/179114e.pdf
• Text of the Convention for the Safeguarding of Intangible Cultural Heritage :
http://www.unesco.org/culture/ich/index.php?lg=en&pg=00022#art2
• What is heritage? (online course) :
http://openlearn.open.ac.uk/mod/oucontent/view.php?id=402286&section=2.1
• Teaching heritage : Exploring heritage in New South Wales :
http://www.teachingheritage.nsw.edu.au/section01/index.php

หนว่ ยที่ 4 เอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใตก้ บั โลก u แผนการเรยี นรูท้ ่ี 4 มรดกทางวฒั นธรรม/ธรรมชาติของเอเชียตะวนั ออกเฉยี งใต้
ท�ำ ไมมรดกทางวฒั นธรรมจึงสำ�คญั สำ�หรับเรา

440 u ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์

หนว่ ยท่ี 4 เอเชียตะวนั ออกเฉยี งใต้กบั โลก
แผนการเรียนรู้ที่ 5 ศลิ ปะรว่ มสมยั ของเอเชียตะวนั ออกเฉยี งใต้

วชิ า : ประวตั ศิ าสตร/์ สังคมศึกษา/ศลิ ปะ
หัวข้อ : ศลิ ปะร่วมสมัยของเอเชียตะวันออกเฉยี งใต้
ระดับ : มธั ยมศกึ ษาตอนต้น
จำ�นวนคาบ/แผนการเรียนรู้ : 1 - 2 คาบ/แผนการเรยี นรู้ (1 คาบ : 45 - 50 นาท)ี
อุปกรณท์ ่จี �ำ เปน็ : หอ้ งเรียน คอมพิวเตอร์และเคร่อื งฉายโปรเจคเตอร์
ความรพู้ ื้นฐาน : ไม่ต้องมีความรพู้ ื้นฐาน
วตั ถุประสงค์การเรยี นรู้ :
เมือ่ จบบทเรยี น นกั เรยี นสามารถ

ความรู้ ทักษะ เจตคติ

1. เข้าใจศิลปะรว่ มสมัย 1. วิเคราะห์ขน้ั พืน้ ฐานเกี่ยวกบั ศิลปะ 1. เขา้ ใจศิลปะโดยทั่วไปและภาษาสากล
และแนวทางต่างๆ ของศลิ ปะมากข้นึ
รว่ มสมยั 2. ตระหนักถึงความส�ำ คญั และ
2. ระบชุ ่อื ผลงาน และ 2. คดิ งานศิลปะนำ�เสนอประเด็น ความเกี่ยวขอ้ งของศิลปะรว่ มสมัย
ประเด็นร่วมของศลิ ปนิ สภาพแวดล้อมท่ยี ั่งยืนเพอื่ ภมู ิภาค ในบริบททางการเมอื งและวฒั นธรรม
ร่วมสมยั ที่คัดเลือกมา เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ และ ของเอเชียตะวนั ออกเฉยี งใต้ และ
บางสว่ นของเอเชีย 3. มคี วามสนใจมากข้นึ ในการสร้าง
3. มีสว่ นรว่ มในการพูดคุยแลกเปลี่ยน และ/หรือศกึ ษาศิลปะ/ประวตั ศิ าสตร์
ตะวนั ออกเฉียงใต้ได้ และ เก่ยี วกบั ศลิ ปะร่วมสมัย ศลิ ปะ
3. แสดงความตระหนกั

ในประเดน็ การเมอื ง

ระดบั ประเทศ ภมู ิภาค

และโลกที่อาจเก่ยี วข้อง

กับการท�ำ ความเข้าใจ

ศลิ ปะ

หน่วยที่ 4 เอเชยี ตะวันออกเฉียงใต้กับโลก u แผนการเรียนรู้ท่ี 5 ศิลปะร่วมสมยั ของเอเชียตะวนั ออกเฉยี งใต้

ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์ u 441

ขน้ั ตอน การด�ำ เนินการสอน สอื่ การเรยี นร ู้ หลกั การและเหตผุ ล

เกร่นิ นำ� 1. ครูแนะน�ำ ศิลปะรว่ มสมัยในเอเชีย ครูบรรยาย เกร่นิ นำ�และขอบเขตเนอ้ื หา

ตะวนั ออกเฉยี งใตเ้ ป็นเนือ้ หาของบทเรียน หมายเหตุ : แผนการจดั การ

2. ในบทเรยี นจะมีการแนะนำ�ผลงานศิลปะ เรียนรูน้ ี้เสนอแนะผลงาน

ของศิลปนิ จากหลายประเทศในเอเชยี ศลิ ปะและศลิ ปนิ ของเอเชีย

ตะวนั ออกเฉยี งใต้ ตะวันออกเฉยี งใต้ แต่ไม่ได้

3. ครูบรรยายว่างานศลิ ปะเหลา่ น้มี ปี ระเด็น จำ�กดั ตายตัว ครูสามารถ

เนอ้ื หาทัง้ ท่ตี า่ งและร่วมกัน คดั เลือกผลงานศิลปะ

ที่เหมาะสมกับประเทศ

ของตนเองได้ ตราบใดท่ยี ัง

สอดคล้องกับวัตถุประสงค์

โดยรวมของแผนการจดั

การเรยี นรู้

ขนั้ พฒั นา กจิ กรรมการเรียนรู้ 1 • สื่อการเรยี นรู้ 1 - • กจิ กรรมการเรยี นรู้นี้

1. กจิ กรรมกระตุ้นความสนใจ : นักเรยี น การน�ำ เสนอด้วย ตอ้ งการที่จะแนะนำ�ให้

ทำ�ความรจู้ ักศิลปิน Bui Cong Khann พาวเวอร์พอยต์ นกั เรยี นไดร้ จู้ ักงานศิลปะ

ผ่านวดี ิทัศนย์ ูทูบ • สือ่ การเรยี นรู้ 2 - ร่วมสมัยของเอเชียตะวนั ออก

https://www.youtube.com/ Bui Cong Khann เฉียงใต้ โดยเปน็ กจิ กรรม

watch?v=pZuh1RNe-T8 • ส่ือการเรียนรู้ 3 - กระตนุ้ ความสนใจของ

ขอ้ มลู เกย่ี วกบั ศลิ ปะ นักเรียนต่อเนื้อหาของ

บนผนังถํ้าท่ีสุลาเวสี บทเรียน

ภาพวาดอายุ 39,900 ปี • กิจกรรมน้ีจะส่งเสริมให้

2. ครูถามค�ำ ถามต่อไปนี้ บนผนังถาํ้ ที่สลุ าเวสี นักเรียนได้ใชจ้ นิ ตนาการ

2.1 ท�ำ ไมศลิ ปนิ คนนจ้ี งึ ชอบท�ำ งานกบั เดก็ อนิ โดนีเซีย และไดม้ โี อกาสท�ำ งาน

2.2 ใครรสู้ กึ เก่ยี วกับศลิ ปะอย่างทีศ่ ิลปิน • http://www.getty. เป็นกลุ่มหรือเดย่ี ว และ

คนนบ้ี อกหรอื ไม่ ถา้ มี รูส้ ึกอยา่ งไร edu/education/ ฝกึ ทักษะการน�ำ เสนอ

2.3 หากใหน้ กั เรยี นสร้างงานศิลปะ teachers/classroom_ ปากเปล่าในการนำ�เสนอ

ที่บอกเล่าเร่อื งราวของเมอื งของนกั เรียน resources/curricula/ ความคดิ หรือผลการหารอื

นักเรียนจะสร้างอะไร contemporary_art/ ต่อเพือ่ นรว่ มช้นั

นักเรยี นน�ำ เสนอความคดิ ของตวั เอง background1.html;

โดยค�ำ พูดหรือการเขียน

3. ครูแนะน�ำ ภาพถ่ายของภาพวาดอายุ

39,900 ปี บนผนงั ถา้ํ ในสุลาเวสี อินโดนเี ซยี

(ส่อื การเรยี นรู้ 3) และบรรยายสน้ั ๆ เกี่ยวกับ และ/หรือ

หน่วยที่ 4 เอเชียตะวนั ออกเฉียงใตก้ บั โลก u แผนการเรยี นร้ทู ่ี 5 ศิลปะรว่ มสมยั ของเอเชยี ตะวันออกเฉียงใต้