ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์

342 u ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์

แหลง่ ขอ้ มลู :
ASEAN, “ASEAN Member States”, http://asean.org/asean/asean-member-states/
Encyclopedia of the Nations, “Asia and Oceania”,
http://www.nationsencyclopedia.com/Asia-and-Oceania/index.html
Population Statistics taken from “List of Asian countries by Population (2015)”
with figures taken from United Nations Department of Economic and Social
Affairs, last updated 27 March 2015,
http://statisticstimes.com/population/asian-countries-by-population.php.
หมายเหตุ
เนื่องจากข้อมูลที่ให้ไว้ข้างต้นอาจมีการเปล่ียนแปลงตามสถานการณ์ ครูจึงควรตรวจสอบ
และปรับข้อมูลใหถ้ กู ตอ้ งกอ่ นดำ�เนินกจิ กรรม

หน่วยท่ี 4 เอเชียตะวนั ออกเฉยี งใต้กับโลก u แผนการเรียนรทู้ ี่ 1 อาเซียน

ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์ u 343

สือ่ การเรียนรู้ 2 - ขอ้ เสนอทางเลือกสำ�หรบั นักเรยี นประถมศกึ ษาตอนปลาย
ทใ่ี ช้กิจกรรม Team Jigsaw Strategy
แบ่งนักเรียนออกเป็นกลุ่มบ้าน (home groups) ของ “ผู้ชำ�นาญการประจำ�
ประเทศ” สิบกลมุ่ ส�ำ หรับสมาชิกอาเซยี นแต่ละประเทศ
ใหน้ กั เรยี นศกึ ษาคน้ ควา้ เรอ่ื งการใชส้ ญั ลกั ษณใ์ นธงชาตขิ องประเทศทกี่ ลมุ่ ของตนเอง
ได้รับมอบหมายและวาดรูปธงชาตินั้น (หากเป็นไปได้ ครูก็อาจจะพิมพ์รูปธงชาติให้นักเรียน
ใชอ้ า้ งองิ ดว้ ยกไ็ ด้)
จากนั้นอาจรวมกลุ่มนักเรียนใหม่ โดยให้เป็นกลุ่มเรียนรู้ภูมิภาค เพ่ือแลกเปล่ียน
ขอ้ คน้ พบและสรา้ งตารางเปรยี บเทยี บความเหมอื นและความตา่ งของธงชาตขิ องประเทศสมาชกิ
อาเซียน
กิจกรรมน้ีจะทำ�ให้นักเรียนได้เห็นความหลากหลายของการใช้สัญลักษณ์และสี
ในธงชาติ ตลอดจนตระหนักถงึ ความม่งุ หวงั รว่ มกันท่สี อื่ อยใู่ นธงชาติ
ต่อไปน้ีเป็นข้อมูลสั้นๆ สำ�หรับการอ้างอิงของครูเกี่ยวกับธงชาติในเอเชียตะวันออก
เฉยี งใต้

ธงชาตขิ องประเทศสมาชกิ อาเซียน

ประเทศ/ธงชาติ การใช้สญั ลกั ษณ์

บรูไนดารสุ ซาลาม • ตรงกลาง : ตราแผน่ ดนิ ของบรไู น ประกอบดว้ ย พระจนั ทรเ์ สยี้ ว
หงายขนึ้ (หมายถงึ อสิ ลาม) ร่ม (หมายถงึ สถาบันกษัตริย์)
มือ 2 ข้าง (หมายถงึ การอ้มุ ชูและทะนบุ ำ�รงุ ประเทศของ
รัฐบาล)
• ขอ้ ความภาษาอาระบกิ บนพระจนั ทรเ์ สย้ี วแปลไดว้ า่ “นอ้ มรบั ใช้
ตามแนวทางของพระอัลเลาะห์เสมอ” บนแถบดา้ นลา่ ง
เขียนวา่ “บรูไน เมอื งแห่งสนั ต”ิ
(ที่มา : https://upload.wikimedia.org/ ความหมายของสี :
wikipedia/commons/thumb/9/9c/Flag_ • สเี หลือง หมายถึง สุลตา่ นแห่งบรไู นและสถาบนั กษตั รยิ ์
of_Brunei.svg/510px-Flag_of_Brunei. • แถบสดี ำ�และสีขาว หมายถงึ มขุ มนตรขี องบรูไน โดยแถบสีขาว
svg.png) ทกี่ วา้ งกว่า หมายถงึ the Pengiran Bendahara (มุขมนตรี
คนทีห่ นึ่ง) และแถบสดี ำ� หมายถึง the Pengiran Pemancha
(มุขมนตรคี นที่สอง)

หน่วยที่ 4 เอเชียตะวันออกเฉียงใต้กบั โลก u แผนการเรยี นรู้ที่ 1 อาเซียน

344 u ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์

ประเทศ/ธงชาติ การใช้สัญลักษณ์

กัมพูชา • ตรงกลาง : นครวัด หมายถึง ประชาชน ตลอดจนคุณคา่
(ทีม่ า : https://upload.wikimedia.org/ ของความซ่ือสัตย์สจุ รติ ความยุติธรรม และมรดก

• เป็นธงชาตขิ องหนง่ึ ในสองประเทศในโลกทแ่ี สดงภาพอาคาร
บนผืนธง (อีกประเทศหน่ึงคอื อฟั กานิสถาน)

ความหมายของสี :
• สีนาํ้ เงนิ หมายถงึ คณุ คา่ ของเสรีภาพ ความรว่ มมอื และ

ภราดรภาพ ตลอดจนกษตั รยิ ์
wikipedia/commons/thumb/8/83/ • สีแดง หมายถงึ ความกล้าหาญและประชาชน
Flag_of_Cambodia.svg/510px-Flag_of_
Cambodia.svg.png)

อินโดนีเซีย • ธงชาตขิ องอนิ โดนีเซียเป็นแถบสีตามแนวนอน 2 แถบ
ขนาดเทา่ กัน โดยด้านบนเป็นสีแดงและด้านลา่ งเปน็ สีขาว
• ธงชาติน้ีคล้ายกบั ธงชาติของประเทศโปแลนด์ (แตส่ กี ลับกนั )
และของสงิ คโปร์ (ยกเว้นพระจันทร์เสยี้ วกับดาว 5 ดวง)

ความหมายของสี :
• สแี ดง หมายถึง ความกลา้ หาญหรอื เลอื ด
(ท่ีมา : https://upload.wikimedia.org/ • สีขาว หมายถงึ เจตนาหรอื จติ วิญญาณท่บี ริสทุ ธ์ิ
wikipedia/commons/thumb/9/9f/
Flag_of_Indonesia.svg/510px-Flag_
of_Indonesia.svg.png)

ลาว • ธงชาติของลาวประกอบดว้ ย แถบสีตามแนวนอน 3 แถบ
เป็นสแี ดง 2 แถบ (บนและลา่ ง) และแถบตรงกลาง
เป็นสนี า้ํ เงนิ ลาวเปน็ ประเทศคอมมวิ นิสต์ประเทศเดียว
ท่ไี ม่ไดใ้ ชส้ ัญลกั ษณ์ดาว 5 แฉกบนธงชาติ
• วงกลมสขี าวตรงกลาง หมายถงึ เอกภาพของประชาชนภายใต้
การน�ำ ของพรรคปฏิวตั ขิ องประชาชนลาวและอนาคตทีส่ ดใส
ของประเทศ บางคนก็บอกว่า หมายถึง พระจันทร์เต็มดวง

(ที่มา : https://upload.wikimedia.org/ บนผืนน้าํ ของแม่นาํ้ โขง
wikipedia/commons/thumb/5/56/ ความหมายของสี :
Flag_of_Laos.svg/510px-Flag_of_Laos. • สีแดง หมายถึง เลอื ดท่ปี ระชาชนเสียสละในการตอ่ สู้
svg.png) เพอื่ อสิ รภาพ
• สีนา้ํ เงนิ หมายถึง ความเจริญรุ่งเรือง

หน่วยท่ี 4 เอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใตก้ บั โลก u แผนการเรียนร้ทู ่ี 1 อาเซียน

ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์ u 345

ประเทศ/ธงชาติ การใช้สัญลักษณ์

มาเลเซีย • ธงชาตขิ องมาเลเซยี มชี อื่ เรยี กวา่ Jalur Gemilang จาลรู เ์ กอมลี งั
หรอื “ธงร้วิ แหง่ เกียรตศิ กั ดิ์” มแี ถบสีแดงสลบั กับสขี าวรวม
14 แถบ และตรงมุมบนซา้ ยเปน็ ส่ีเหลย่ี มผืนผา้ สีนา้ํ เงนิ
มพี ระจนั ทรเ์ สย้ี วและดาว 14 แฉก ทเี่ รยี กวา่ บนิ ตงั เปอรเ์ ซกตู นั
Bintang Persekutuan (ดาราสหพนั ธ์)
• แถบสีแดงและสขี าว 14 แถบ หมายถึง สถานะท่ีเทา่ เทยี ม
(ท่มี า : https://upload.wikimedia.org/ ของรัฐ 13 รฐั และรัฐบาลกลางของมาเลเซยี และดาว 14 แฉก
wikipedia/commons/thumb/6/66/ ก็หมายถงึ เอกภาพของรัฐทั้ง 13 รฐั และรฐั บาลกลาง
Flag_of_Malaysia.svg/255px-Flag_of_ สญั ลกั ษณ์ :
Malaysia.svg.png) • พระจนั ทรเ์ สยี้ ว หมายถงึ อสิ ลาม ศาสนาประจ�ำ ชาตขิ องมาเลเซยี
• สีนํา้ เงนิ หมายถงึ เอกภาพของชาวมาเลเซยี
• สีเหลืองของดาวและพระจนั ทรเ์ สย้ี วเป็นสขี องประมขุ
แห่งสหพันธรัฐ

เมยี นมา • ธงชาตขิ องเมียนมาได้รับการรับรองในวันที่ 21 ตลุ าคม
พ.ศ. 2553 มีแถบสีตามแนวนอน 3 แถบ ไล่ลงมาจากบน
ลงล่าง คอื เหลอื ง เขยี ว และแดง ตรงกลางเปน็ ดาว 5 แฉก
สขี าว
การสือ่ ความหมาย :
• สีเหลอื ง หมายถึง ความเปน็ ปกึ แผน่
(ทม่ี า : https://upload.wikimedia.org/wiki- • สีเขยี ว หมายถงึ สันติภาพ ความสงบ และความเขียวรม่ รนื่
pedia/commons/thumb/8/8c/Flag_of_ ของพืชพรรณ
Myanmar.svg/255px-Flag_of_Myanmar. • สแี ดง หมายถงึ ความกลา้ หาญและความมุ่งมั่น
svg.png) • ดาวสขี าว หมายถงึ ความสามคั คีของประเทศ

ฟลิ ิปปนิ ส์ • ธงชาตขิ องฟลิ ปิ ปนิ สม์ ชี อ่ื เรยี กวา่ “ดาวสามดวงกบั ดวงอาทติ ย”์
แบ่งเปน็ แถบสี 2 แถบตามแนวนอนขนาดเท่ากัน คอื
สนี ํ้าเงนิ กบั สีแดง ตรงด้านคันธงมีสามเหลี่ยมดา้ นเทา่ สีขาว
มีดวงอาทิตยส์ เี หลอื งทอง 8 แฉกอยู่กลางสามเหลย่ี ม และ
มดี าว 5 แฉกสเี หลอื งทองอยู่ตรงมมุ แตล่ ะมมุ ของสามเหลยี่ ม
การสือ่ ความหมาย :
(ที่มา : https://upload.wikimedia.org/ • ดวงอาทติ ย์ หมายถงึ เอกภาพ เสรภี าพ ประชาธิปไตย
wikipedia/commons/thumb/9/99/ และอธิปไตย
Flag_of_the_Philippines.svg/255px- • รงั สีของดวงอาทิตย์ หมายถงึ จังหวัดตา่ งๆ ของฟิลปิ ปินส์
Flag_of_the_Philippines.svg.png) • ดาว หมายถึง เกาะหลัก 3 เกาะ คอื ลซู อน วซิ ายาน
และมินดาเนา

หน่วยท่ี 4 เอเชยี ตะวันออกเฉียงใตก้ บั โลก u แผนการเรียนรู้ท่ี 1 อาเซยี น

346 u ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์

ประเทศ/ธงชาติ การใช้สัญลักษณ์

• สามเหลยี่ มสีขาว หมายถงึ อสิ รภาพ ความเสมอภาค
และภราดรภาพ
• แถบสนี ้าํ เงนิ หมายถงึ สนั ติภาพ ความจรงิ และความยุติธรรม
• แถบสแี ดง หมายถงึ ความรักชาติและความกลา้ หาญ

สงิ คโปร์ • ธงชาตขิ องสิงคโปรเ์ ปน็ แถบสี 2 แถบตามแนวนอน ข้างบน
เปน็ สแี ดง ข้างลา่ งเปน็ สขี าว มพี ระจนั ทรเ์ ส้ียวกบั ดาว 5 แฉก
สีขาว 5 ดวงทเ่ี รยี งกันเป็นรปู หา้ เหลย่ี มอยูต่ รงมุมบนซ้าย
การสอื่ ความหมาย :
• สีแดง หมายถงึ ภราดรภาพและความเสมอภาคอนั เป็นสากล

ของมนุษย์
(ที่มา : https://upload.wikimedia.org/ • สขี าว หมายถงึ ความบรสิ ทุ ธแ์ิ ละคณุ ธรรมทแี่ ผข่ ยายและคงทน
wikipedia/commons/thumb/4/48/ • พระจันทรเ์ สี้ยว หมายถงึ ประเทศเกิดใหม่ทีก่ ำ�ลังพุง่ ทะยาน
Flag_of_Singapore.svg/255px-Flag_of_ • ดาว 5 ดวง หมายถงึ อุดมคติของประชาธปิ ไตย สนั ติภาพ
Singapore.svg.png) ความก้าวหนา้ ความยตุ ธิ รรม และความเสมอภาค

ไทย • ธงชาตขิ องไทยมีช่ือเรียกวา่ ธงไตรรงค์ แปลวา่ ธง 3 สี มีแถบสี
5 แถบตามแนวนอน คือ แดง ขาว น้าํ เงิน ขาว และแดง
จากบนลงลา่ ง โดยแถบนา้ํ เงนิ ตรงกลางมีขนาดเป็นสองเทา่
ของแถบอื่น ธงนเี้ ปน็ ธงชาติของไทยมาตง้ั แต่ปี พ.ศ. 2460
การสือ่ ความหมาย :
(ทม่ี า : https://upload.wikimedia.org/wiki- • สที ้งั 3 สี หมายถึง ชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์
pedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_ • สแี ดง หมายถึง ชาติ แผ่นดิน และประชาชน
Thailand.svg/255px-Flag_of_Thailand. • สขี าว หมายถึง ศาสนา
svg.png) • สีนา้ํ เงนิ หมายถงึ สถาบนั กษัตริย์

เวยี ดนาม • ธงชาตขิ องเวียดนามมีสีแดง และมีดาว 5 แฉกสเี หลอื ง
อยตู่ รงกลาง ได้รับการออกแบบและใช้ในระหวา่ งการลุกขึ้นสู้
กับฝรั่งเศสในเวยี ดนามตอนใต้ ในปี พ.ศ. 2483 และไดร้ ับ
การยอมรบั เป็นธงชาติของสาธารณรัฐประชาธิปไตยเวียดนาม
ในปี พ.ศ. 2488 ในปี พ.ศ. 2519 กก็ ลายเป็นธงชาตขิ อง
สาธารณรฐั สงั คมนิยมเวยี ดนาม
(ที่มา : https://upload.wikimedia.org/ การสือ่ ความหมาย :
wikipedia/commons/thumb/2/21/Flag_ • การใชส้ แี ดงไดร้ บั อทิ ธพิ ลจากธงแดงของขบวนการคอมมวิ นสิ ต์
of_Vietnam.svg/255px-Flag_of_Vietnam. สากล และหมายถงึ การปฏวิ ตั แิ ละเลอื ด
svg.png) • ดาว 5 แฉกสีเหลอื งทอง หมายถึง ชนชัน้ หลกั 5 ชนชน้ั ในสังคม
เวยี ดนาม คือ นักปราชญ์ ชาวนา ชา่ งฝีมือ พอ่ ค้า และทหาร

หน่วยที่ 4 เอเชียตะวันออกเฉียงใตก้ ับโลก u แผนการเรียนรู้ที่ 1 อาเซยี น

ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์ u 347

ส่อื การเรียนรู้ 3 - วดี ทิ ัศน์ “อาเซยี น : ประวตั ิศาสตร์และวตั ถุประสงค์”
“ASEAN : History and Purpose” จากสำ�นักงานเลขาธิการอาเซียน (2555)

ท่ีมา : https://www.facebook.com/aseansecretariat/videos/10151116122588854/

* วีดิทศั นน์ ี้มีประโยชนส์ ำ�หรับการกระตนุ้ ให้เกดิ การแลกเปลี่ยนอย่างลึกซง้ึ เก่ียวกับ
โครงสร้างองค์กรของอาเซยี น และประเดน็ สำ�คัญต่างๆ ในปจั จุบนั เก่ียวกบั ประชาคมอาเซยี น
บทวดี ิทศั น์
ด้วยความตระหนักถึงความสำ�คัญทางยุทธศาสตร์ท่ีเพิ่มมากข้ึนเรื่อยๆ ของเอเชีย
ตะวนั ออกเฉยี งใต้ อาเซยี นจงึ ไดร้ บั การกอ่ ตงั้ ขนึ้ ในวนั ท่ี 8 สงิ หาคม พ.ศ. 2510 โดยมจี ดุ มงุ่ หมาย
ที่จะเร่งการเติบโตทางเศรษฐกิจ ความเจริญรุดหน้าของสังคม และการพัฒนาวัฒนธรรม
ตลอดจนส่งเสริมสนั ตภิ าพและเสถยี รภาพของภมู ิภาคด้วยความยตุ ธิ รรมและหลักกฎหมาย
ปัจจุบันน้ีด้วยสมาชิก 10 ประเทศ อาเซียนเป็นเอกภาพยึดเหนี่ยวกันด้วยความ
เป็นหุ้นส่วนท่ีเสมอภาค มุ่งม่ันที่จะส่งเสริมสำ�นึกของความเป็นหมู่พวก และลดช่องว่าง
ด้านการพัฒนาด้วยการยึดมั่นอย่างเคร่งครัดในกระบวนการปรึกษาหารือและความ
เห็นพอ้ งตอ้ งกันอย่างเป็นเอกฉนั ท์
ในปี พ.ศ. 2551 การลงนามในกฎบตั รอาเซยี นทไี่ ดร้ ับการสรรเสริญเปน็ การกา้ วไป
ข้างหน้าตามปณิธานของสมาชิก และสร้างความร่วมมือท่ีใกล้ชิดย่ิงขึ้นในสามด้านหลัก คือ
ประชาคมการเมืองและความมั่นคงอาเซียน ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน และประชาคม
สังคม-วัฒนธรรมอาเซียน
โดยอาศัยเจตนาและความปรารถนาดีของรัฐบาลและประชาชนแห่งอาเซียน และ
ตระหนักในความก้าวหน้าที่ผ่านมา อาเซียนกำ�หนดวิสัยทัศน์ 2020 เพ่ือทำ�ให้ประชาคม
อาเซียน และประชาคมเศรษฐกิจอาเซียนเป็นจริงภายในปี พ.ศ. 2558
ในการมุ่งสู่วิสัยทัศน์ดังกล่าว อาเซียนจัดตั้งเส้นทางสามสายสำ�หรับความก้าวหน้า
คอื ประชาคมอาเซยี นทง้ั สามดา้ น ดว้ ยการกระตนุ้ การหารอื แลกเปลยี่ น และวางแผนพมิ พเ์ ขยี ว
ต่างๆ เพ่ือกำ�หนดทิศทางในอนาคต ประชาคมการเมืองและความม่ันคงอาเซียนมุ่งหมาย
ที่จะสร้างความม่ันคงอย่างรอบด้านด้วยหลักกฎหมาย สิทธิมนุษยชน และธรรมาภิบาล
โดยอาศัยความรับผิดชอบร่วมกัน และวิธีคิดท่ีมองโลกรอบตัวอย่างมีพลวัต ประชาคม
เศรษฐกิจอาเซียนวาดหวังถึงประชาคมที่ระดมทรัพยากรต่างๆ เพ่ือเพิ่มความอยู่ดีกินดี
ทางเศรษฐกิจอย่างถ้วนหน้า และลดความเหล่ือมล้ําในสังคม ประชาคมสังคมและวัฒนธรรม
อาเซียนมุ่งเน้นการพัฒนามนุษย์ท่ีรับผิดชอบต่อสังคมเพ่ือบรรลุความเป็นน้ําหนึ่งใจเดียวกัน
ทีค่ งทนยนื นาน และสรา้ งความเข้าใจและมติ รไมตรตี ่อกนั

หน่วยที่ 4 เอเชียตะวันออกเฉียงใตก้ บั โลก u แผนการเรยี นรู้ท่ี 1 อาเซยี น

348 u ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์

อาเซียนดำ�เนินการอย่างแข็งขันร่วมกับองค์กรระดับภูมิภาคและระหว่างประเทศ
ตลอดจนรัฐบาลประเทศต่างๆ ในหลายด้านทเ่ี ป็นประโยชน์ร่วมกันดว้ ยการลงนามในขอ้ ตกลง
ทวิภาคีและพหุภาคีจำ�นวนมากกับหุ้นส่วนเจรจาต่างๆ อาเซียนอยู่แนวหน้าในการนำ�
ประโยชนข์ องโลกทผี่ นกึ รวมและขน้ึ ตอ่ กนั มากขนึ้ เรอื่ ยๆ มาสปู่ ระชาชน ธรุ กจิ และองคก์ รตา่ งๆ
ในภมู ภิ าค

สอ่ื การเรยี นรู้ 4 - วีดิทศั น์และใบความร้ทู างเลือก

ทมี่ า : https://www.youtube.com/watch?v=YNEhIqQRMgw (2 : 38 นาที)

• วีดิทัศน์ “ประวัติศาสตร์การก่อต้ังอาเซียน”“Foundation History of
the ASEAN” โดยกระทรวงการศกึ ษา ประเทศฟลิ ปิ ปนิ ส์
* วีดิทศั น์นเ้ี หมาะสำ�หรับชั้นเรยี นที่ครูต้องการเนน้ การกอ่ ตง้ั อาเซยี นเท่านั้น
หรือว่าความรูเ้ ร่ืองอาเซยี นของนกั เรียนมีนอ้ ยมาก
บทวดี ิทัศน์
อาเซยี นคอื สมาคมประชาชาตแิ หง่ เอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใต้ ประกอบดว้ ยสบิ ประเทศ
ในอนุภูมิภาคตะวันออกเฉียงใต้ของเอเชีย คือ บรูไนดารุสซาลาม กัมพูชา อินโดนีเซีย ลาว
มาเลเซีย เมยี นมา ฟลิ ิปปนิ ส์ สงิ คโปร์ ไทย และเวียดนาม
องคก์ รทม่ี มี ากอ่ นอาเซยี นคอื สมาคมเอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใต้ หรอื อาสา ประกอบดว้ ย
ฟลิ ิปปนิ ส์ มาเลเซีย และไทย กอ่ ตัง้ ในปี พ.ศ. 2504
อาเซียนถือกำ�เนิดข้ึนเมื่อวันที่ 8 สิงหาคม พ.ศ. 2510 ท่ีกรุงเทพฯ โดยรัฐมนตรี
ต่างประเทศของอินโดนีเซีย มาเลเซีย สิงคโปร์ ไทย และฟิลิปปินส์ ประชุมกันที่กรุงเทพฯ
และลงนามในปฏิญญาอาเซียนที่เป็นการจัดต้ังสมาคมประชาชาติแห่งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
ข้ึนมาอย่างเป็นทางการ รัฐมนตรีท้งั หา้ ไดร้ ับการกลา่ วถึงวา่ เป็นผกู้ อ่ ตงั้ อาเซียน
วิสัยทัศน์ของผู้ก่อต้ังคือ การรวมประเทศเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ทั้งหมดซึ่ง
กลายเป็นความจริงเมื่ออาเซียนขยายรวมบรูไนดารุสซาลามในวันท่ี 8 มกราคม พ.ศ. 2527
เวียดนามในวนั ที่ 28 กรกฎาคม พ.ศ. 2538 ลาวและเมยี นมาในวนั ท่ี 23 กรกฎาคม พ.ศ. 2540
และกมั พูชาในวนั ที่ 30 เมษายน พ.ศ. 2542
จากห้าประเทศ ปัจจุบันอาเซียนประกอบด้วยสิบประเทศที่มีความหลากหลาย
ทางวฒั นธรรม แตร่ วมเป็นหน่ึงเดยี วในการเดินทางมุง่ สู่การเป็นประชาคมอาเซียน

หนว่ ยท่ี 4 เอเชยี ตะวันออกเฉียงใต้กบั โลก u แผนการเรยี นรู้ท่ี 1 อาเซยี น

ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์ u 349

• เอกสารประกอบสำ�หรับวีดิทัศน์ “ประวัติศาสตร์การก่อต้ังอาเซียน”“Foundation
History of the ASEAN”
ชมวีดิทัศน์อย่างตั้งใจและเขียนลงในช่องว่างขา้ งลา่ ง ค�ำ ตอบมีอยูใ่ นวดี ทิ ัศน์
1. ระบุชอ่ื ประเทศสมาชกิ ของอาเซียน มสี บิ ประเทศ

1. 6.
2. 7.
3. 8.
4. 9.
5. 10.

2. ช่อื เต็มของอาเซยี นคือ

3. องค์กรท่ีเคยมีมากอ่ นหน้าอาเซยี นคอื อาสา หรอื

4. อาเซยี นไดร้ บั การกอ่ ตัง้ ที ่ (เมอื ง) ในวันท ี่
5. Match the five founding fathers of ASEAN to their countries. จบั คผู่ ูก้ อ่ ต้งั
อาเซยี นกับประเทศของแต่ละคน

อดัม มาลิก Adam Malik • • ฟลิ ปิ ปนิ ส์

นาร์ซโิ ซ รามอส Narciso R. Ramos • • สิงคโปร์

ต ุน อับดุล ราชัก บิน ฮสุ เซน Tun Abdul Razak bin Hussein • • ไทย

เอส ราชารตั นมั S. Rajaratnam • • มาเลเซีย

ถนัด คอมันตร์ Thanat Khoman • • อนิ โดนเี ซยี

หน่วยท่ี 4 เอเชียตะวันออกเฉียงใต้กบั โลก u แผนการเรียนรทู้ ่ี 1 อาเซียน

350 u ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์

• วีดทิ ัศนอ์ ื่นๆ ทอ่ี าจใช้ได้/ข้อมูลส�ำ หรับครู ไดแ้ ก่ :
1. “ประวตั ิศาสตรอ์ าเซียน” (History of the ASEAN) โดยกระทรวงศกึ ษา ฟลิ ปิ ปินส์
ท่มี า : https://www.youtube.com/watch?v=HUL3xJrXXik (15 : 05 นาที)
2. “ก�ำ เนดิ อาเซยี น” (The Birth of ASEAN) (ภาคภาษาองั กฤษ)
โดย ดร.ทอมมี สิงค�ำ Dr.Tommy Singkum, Network of Education.
ทมี่ า : https://www.youtube.com/watch?v=BzeL0ToM2WA (55 นาที)

หน่วยท่ี 4 เอเชียตะวันออกเฉียงใตก้ ับโลก u แผนการเรยี นรทู้ ี่ 1 อาเซียน

ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์ u 351

สอื่ การเรยี นรู้ 5 - การก่อตั้งอาเซียน
กจิ กรรมนี้ก�ำ หนดให้นกั เรยี นอา่ นเอกสารและตอบคำ�ถามต่อไปน้ี
1. ท�ำ ไมจงึ มีการกอ่ ต้งั อาเซยี น
2. ท�ำ ไมผูน้ ำ�ในเอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใต้จึงคิดวา่ จ�ำ เป็นต้องมีอาเซียน
3. มีความขดั แยง้ อะไรบ้างในเอเชยี ตะวนั ออกเฉียงใต้ในทศวรรษ 1960
4. มคี วามรว่ มมอื ระดบั ภมู ภิ าคอะไรบา้ งหรอื ไมท่ อี่ าเซยี นสามารถใชเ้ ปน็ แบบอยา่ งได้
ครสู ามารถหาข้อมูลพ้ืนฐานไดจ้ ากแหล่งต่อไปน้ี :
1. Ramses Amer, “Association of South-East Asian Nations”, in OoiKeat Gin (ed.),
South-East Asia : A Historical Encyclopedia from Angkor Wat to East
Timor (Santa Barbara : ABC-CLIO, 2004), pp. 185 - 189, available at
http://tinyurl.com/hps44nu.
2. ASEAN, “The Foundation of ASEAN”,
http://www.asean.org/asean/about-asean/history/
3. Thanat Khoman, “ASEAN Conception and Evolution”, from The ASEAN
Reader (Singapore : Institute of South-East Asian Studies, 1992), available at
http://www.asean.org/?static_post=asean-conception-and-evolution-by-
thanat-khoman
4. S. Rajaratnam, “ASEAN The Way Ahead”, from The ASEAN Reader (Singapore :
Institute of South-East Asian Studies, 1992), available at
http://www.asean.org/?static_post=asean-the-way-ahead-by-s-rajaratnam
5. On the five founding fathers of ASEAN, see “Founding fathers of Asean”,
The Brunei Times, 9 August 2011, available at
http://news.asiaone.com/News/Latest+News/Asia/Story/A1Story20110809-
293603.html

รายการเอกสารนี้เป็นเพียงการเสนอแนะเอกสารท่ีครูสามารถใช้ในชั้นเรียนได้
ครูสามารถเลือกสรรเอกสารเองได้ ตราบใดที่มเี นอื้ หาสอดคลอ้ งกับคำ�ถามขา้ งต้น
หมายเหตุ สือ่ การเรียนรู้ 5ข อาจใชแ้ ทนสื่อการเรยี นรู้ 5ก ได้ หรือเพอื่ นำ�ไปสู่การแลกเปล่ยี น
ในหัวข้อประสทิ ธผิ ลของอาเซยี นในฐานะองคก์ รระดับภมู ภิ าค
ส�ำ หรับเอกสารเกีย่ วกบั อาเซียนต้งั แตป่ ี พ.ศ. 2510 - 2542 ดู Ang Cheng Guan
and Eddie Lim, ASEAN 1967 - 1999 : A Documentary History (Singapore : 2007)

หนว่ ยที่ 4 เอเชียตะวนั ออกเฉยี งใตก้ ับโลก u แผนการเรียนรทู้ ี่ 1 อาเซยี น

352 u ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์

สือ่ การเรยี นรู้ 6 - การก่อต้งั อาเซียน : มมุ มองของนกั การทูต
(Establishment of ASEAN : A Diplomat’s View)

ท่มี า : Rodolfo C. Severino, ASEAN, South-East Asia Background Series No. 10 (Singapore : Institute of
South-East Asian Studies, 2008), p. 5.

ASEAN was established by the founding states to “manage their disputes
amicably and prevent them from developing into conflict. It was to transcend
their ethnic, cultural and religious differences in the pursuit of their common
interests. It was to bridge the gaps of ignorance and alienation between them.
It was to dissipate the mutual suspicions among them. It was also to keep
South-East Asia from being an arena for the quarrels of the strong. At the same
time, there was hope-vague at the time-that regional cooperation, as well as
regional stability, would help in advancing national development.”
อาเซียนได้รับการจัดตั้งข้ึนมาโดยประเทศผู้ก่อตั้งเพ่ือ “จัดการข้อพิพาทอย่าง
ถ้อยทีถ้อยอาศัย และป้องกันไม่ให้ขยายกลายเป็นความขัดแย้ง ข้ามพ้นความแตกต่าง
ทางชาติพันธ์ุ วัฒนธรรม และศาสนา โดยมุ่งสู่ประโยชน์ร่วมกัน ถมช่องว่างของความไม่รู้
และแปลกแยกระหว่างกัน ขจัดความหวาดระแวงซ่ึงกันและกัน และป้องกันไม่ให้เอเชีย
ตะวนั ออกเฉยี งใตเ้ ปน็ สมรภมู ริ ะหวา่ งชาตมิ หาอ�ำ นาจ ในขณะเดยี วกนั กม็ คี วามหวงั (ทลี่ างเลอื น
ในขณะน้ัน) ว่าความร่วมมือของภูมิภาค ตลอดจนเสถียรภาพของภูมิภาคจะช่วยการพัฒนา
ของแตล่ ะประเทศด้วย”
หมายเหตุ
Rodolfo C. Severino เปน็ เลขาธกิ ารอาเซยี นตัง้ แต่ปี พ.ศ. 2541 - 2545

หนว่ ยที่ 4 เอเชียตะวนั ออกเฉียงใตก้ ับโลก u แผนการเรยี นรู้ท่ี 1 อาเซยี น

ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์ u 353

ส่ือการเรยี นรู้ 7 - การก่อตั้งอาเซยี น : มุมมองของหนึ่งในผู้ก่อตงั้
(Establishment of ASEAN : A Founding Father’s View)

ทม่ี า : ถนดั คอมันตร,์ “ASEAN Conception and Evolution”, จาก www.asean.org, 9 กรกฎาคม พ.ศ. 2555,
http://asean.org/?static_post=asean-conception-and-evolution-by-thanat-khoman. พมิ พซ์ ํ้าจาก
K.S. Sandhu et. al. (comps.), The ASEAN Reader (Singapore : Institute of South-East Asian Studies, 1992).

ประการแรก [เหตุผลของการก่อตั้งอาเซียน] ท่ีสำ�คัญที่สุดคือ การถอนตัวออกไป
ของมหาอ�ำ นาจอาณานคิ มท�ำ ใหเ้ กดิ สญู ญากาศทางอ�ำ นาจทอ่ี าจดงึ ดดู ใหช้ าตภิ ายนอกกา้ วเขา้ มา
เพ่ือผลได้ทางการเมือง เน่ืองจากจ้าวอาณานิคมได้กีดกันการติดต่อกันเองภายในภูมิภาค
ในทุกรปู แบบ ดงั นัน้ แนวคิดเร่อื งประเทศเพ่อื นบา้ นรว่ มไมร้ ่วมมอื กันจึงเป็นสง่ิ ที่น่าสง่ เสริม
ประการทส่ี อง ดงั ทเ่ี ราหลายคนรจู้ ากประสบการณ์ โดยเฉพาะกบั องคก์ ารสนธสิ ญั ญา
ป้องกันภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ (สปอ. หรือ SEATO) การอยู่ห่างไกลกันของประเทศ
สมาชกิ ท�ำ ใหค้ วามรว่ มมอื ไมม่ ปี ระสทิ ธภิ าพ เราจงึ ตอ้ งพยายามสรา้ งความรว่ มมอื ในหมปู่ ระเทศ
ทอ่ี ยใู่ กลก้ ัน และมีประโยชน์ร่วมกนั
ประการท่ีสาม การรวมตัวกันเป็นส่ิงจำ�เป็นสำ�หรับประเทศเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
เพื่อที่จะได้มีปากเสียงและมีประสิทธิผล น่ีคือความจริงที่เราต้องเรียนรู้อย่างเศร้าๆ แรงจูงใจ
ในการรวมตัวกันของเราคือการปักหลักสร้างความเข้มแข็งและปกป้องตนเองจากการขับเค่ียว
กนั ของมหาอำ�นาจ
ประการสุดท้าย เป็นเร่ืองท่ีรู้กันท่ัวไปว่าความร่วมมือและการผนึกรวมตัวกัน
ในทสี่ ุดน้ันเป็นประโยชนส์ ำ�หรบั ทกุ ฝา่ ย ซงึ่ เป็นส่งิ ทก่ี ารพยายามเด่ยี วๆ ไมม่ ที างท�ำ ได้

หมายเหตุ
1. ถนัด คอมันตร์ (พ.ศ. 2457 - 2559) เป็นนักการทตู และนกั การเมืองไทย เขาดำ�รงต�ำ แหน่งรัฐมนตร ี
ตา่ งประเทศตง้ั แตป่ ี พ.ศ. 2502 - 2514 และเปน็ หวั หนา้ พรรคประชาธปิ ตั ย์ (พ.ศ. 2522 - 2525) และรองนายกรฐั มนตร ี
(พ.ศ. 2523 - 2525) และยงั ไดร้ บั การยกย่องเป็นหนึ่งในผ้กู อ่ ตงั้ ห้าคนของอาเซยี นด้วย
2. SEATO หรอื องคก์ ารสนธสิ ญั ญาปอ้ งกนั ภมู ภิ าคเอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใต้ (สปอ.) (กนั ยายน พ.ศ. 2497 -
มิถุนายน พ.ศ. 2520) เป็นองค์กรระหว่างประเทศเพื่อการป้องกันร่วมกันในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ก่อต้ังขึ้น
ดว้ ยการลงนามในสนธสิ ญั ญามะนลิ าในเดอื นกนั ยายน พ.ศ. 2497 และประกอบดว้ ยสมาชกิ แปดประเทศ (ออสเตรเลยี
ฝร่ังเศส นิวซีแลนด์ ปากีสถาน ฟิลิปปินส์ ไทย อังกฤษ และสหรัฐอเมริกา) มีวัตถุประสงค์หลักคือป้องกัน
การขยายตัวของคอมมวิ นิสตใ์ นเอเชียตะวนั ออกเฉียงใต้ SEATO ถอื เป็นความลม้ เหลวเนอื่ งจากความขดั แยง้ ภายใน
ถูกยุบในปี พ.ศ. 2520 หลังจากสมาชกิ หลายประเทศหมดความสนใจและถอนตัวออกไป

หน่วยที่ 4 เอเชียตะวันออกเฉยี งใตก้ ับโลก u แผนการเรียนรูท้ ี่ 1 อาเซียน

354 u ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์

ส่ือการเรยี นรู้ 8 - “อาเซยี น : รว่ มสรา้ งเสถียรภาพและการพฒั นา”
“ASEAN : Contributor to Stability and Development”

ที่มา : “ASEAN : Contributor to Stability and Development”, คำ�ปราศรัยหลักของ ฯพณฯ Tan Sri M. Ghazali Shafie,
รัฐมนตรีต่างประเทศ มาเลเซยี ในการประชุม “ASEAN-Today and Tomorrow” ที่ the Fletcher School of Law and
Diplomacy, บอสตัน สหรฐั อเมริกา ในวนั ท่ี 11 พฤศจกิ ายน พ.ศ. 2524 (KL : External Information Division, Ministry of
Foreign Affairs), p. 4. Cited in Ang and Lim, ASEAN 1967 - 1999 : A Documentary History (2007), p. 11.

เม่ือ Ali Moertopo กับผมวางกลไกเพื่อสร้างความปรองดองระหว่างประเทศ
ของเราทง้ั สองหลังจากเกดิ กรณี G-30s ในปี พ.ศ. 2508 นายพลซูฮาร์โต และตนุ อับดลุ ราชัก
(รองนายกรัฐมนตรีมาเลเซยี ในขณะน้ัน) ขอให้เราพจิ ารณามมุ มองทกี่ วา้ งขึ้นและเชื่อมประเดน็
การปรองดองระหว่างอินโดนีเซียและมาเลเซียให้สัมพันธ์กับทั้งภูมิภาค ซ่ึงจะรวมประเทศ
เพื่อนบ้านอ่ืนๆ ของเราด้วย โดยเฉพาะสาธารณรัฐสิงคโปร์ท่ีเพ่ิงเกิดใหม่ ท่ีจริงแล้วเรากำ�ลัง
พิจารณาการรวมตัวของประเทศในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้เพ่ือที่จะอยู่กันอย่างเพ่ือนบ้าน
และมิตรที่ดีเพอ่ื เราจะได้ไม่ถกู มหาอำ�นาจภายนอกเสี้ยมใหท้ ะเลาะกนั เอง เราตระหนักในเรื่อง
ที่วา่ องคก์ รประเภทนีท้ ่มี มี ากอ่ นหน้า คือ อาสา ASA ท่ปี ระกอบดว้ ยมลายา ไทย และฟิลิปปนิ ส์
และมาฟิลินโดที่ประกอบด้วย มลายา ฟิลิปปินส์ และอินโดนีเซีย ต่างไม่ประสบความสำ�เร็จ
เน่ืองจากมีวัตถปุ ระสงค์ทางการเมอื งท่ีคบั แคบ

หมายเหตุ
1. Ali Moertopo (พ.ศ. 2467 - 2527) เป็นนายพลและบุคคลทางการเมืองคนสำ�คัญในอินโดนีเซีย
ในระบอบใหม่ของนายพลซูฮาร์โต
2. นายพลซูฮาร์โต (พ.ศ. 2464 - 2551) เป็นประธานาธิบดีคนท่ีสองของอินโดนีเซียที่ดำ�รงตำ�แหน่ง
นานถงึ 31 ปี ตัง้ แต่ปี พ.ศ. 2510 - 2541
3. ตนุ อบั ดลุ ราซชกั ฮสุ เซน (พ.ศ. 2465 - 2519) เปน็ นายกรฐั มนตรคี นทส่ี องของมาเลเซยี ทด่ี �ำ รงต�ำ แหนง่
ตัง้ แตป่ ี พ.ศ. 2513 - 2519 เขาเป็นหนึง่ ในหา้ ผู้ร่วมกอ่ ตั้งอาเซยี น
4. สมาคมเอเชียตะวนั ออกเฉียงใต้ (อาสา หรือ ASA) (กรกฎาคม พ.ศ. 2504 - สิงหาคม พ.ศ. 2510)
และมาฟิลินโด (พ.ศ. 2506) เป็นองค์กรระดับภูมิภาคในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ที่มีมาก่อน อาสาก่อตั้งเพื่อเป็น
องค์กรท่ีเป็นกลาง และมีจดุ ม่งุ หมายเพอ่ื ความรว่ มมอื ทางเศรษฐกิจ สังคม และวิทยาศาสตร์ ภายในเอเชยี ตะวนั ออก
เฉียงใต้ มาฟลิ ินโด หรอื the Greater Malayan Confederation เกิดจากขอ้ เสนอของประธานาธบิ ดี Diosdado
Macapagal ในเดือนกรกฎาคม ปี พ.ศ. 2505 เพื่อจะเป็นองค์กรรวมชาวมลายู อย่างไรก็ตาม ท้ังสององค์กร
กป็ ระสบปญั หาความขดั แยง้ ภายในทม่ี สี าเหตจุ ากการกอ่ ตงั้ ประเทศมาเลเซยี ฟลิ ปิ ปนิ สก์ ลบั มาอา้ งสทิ ธใิ นตอนเหนอื
ของเกาะบอร์เนียว (ซาบาห์) โดยเป็นการตอบโต้การก่อตั้งมาเลเซียขณะที่นโยบายเผชิญหน้า Konfrontasi
ของอนิ โดนีเซยี ท่มี ีต่อมาเลเซีย น�ำ ไปสู่การยบุ สลายของมาฟิลนิ โด ดูข้อมูลเพ่ิมเตมิ Vincent K. Pollard, “ASA and
ASEAN, 1961 - 1967 : South-East Asian Regionalism”, Asian Survey, 10, 3 (March, 1970) : 244 - 255.

หน่วยที่ 4 เอเชียตะวันออกเฉียงใตก้ บั โลก u แผนการเรียนร้ทู ่ี 1 อาเซียน

ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์ u 355

สือ่ การเรียนรู้ 9 - เอส ราชารตั นมั อธิบายเหตุผลของสิงคโปร์และประเทศอืน่ ๆ
ในการเข้ารว่ มอาเซยี น

ท่ีมา : Chan Heng Chee & Obaidul Haq (eds.), S. Rajaratnam : The Prophetic and the Political (Singapore :
Graham Brash, 1987), pp. 490 - 491.

สิงคโปร์ตอบสนองต่อแนวคิดอาเซียนเพราะเห็นคุณค่า ด้วยเหตุที่ไม่ใช่การร้ือฟ้ืน
SEATO หรือ ASA หรือเครือ่ งมอื ตอ่ ต้านคอมมิวนสิ ต์หรอื เชดิ ชูอเมริกัน เพราะถ้าเปน็ อยา่ งนนั้
เราก็จะทำ�ผิดพลาดซํ้าอีก เราเน้นว่าอาเซียนควรเป็นองค์กรภูมิภาคเพื่อความร่วมมือทาง
เศรษฐกิจ การเมือง และวัฒนธรรม เราไม่ได้เน้นแรงจูงใจทางการเมืองเนื่องจากจีนกับรัสเซีย
ก็จะโจมตี อันท่ีจริง ในช่วงปีแรกๆ ทั้งจีนและโซเวียตต่างก็กล่าวหาอาเซียนว่าเป็นม้าใช้ของ
จักรวรรดินยิ มอเมรกิ นั เปน็ แผนการอาณานคิ มใหม่...
...ไม่ต้องสงสัยเลยว่าเหตุผลส่วนตัวท่ีไม่ระบุออกมา ก็มีผลต่อการตัดสินใจของ
แต่ละประเทศในการสนับสนุนแนวคิดอาเซียนด้วยเช่นกัน ผมไม่รู้ว่าเหตุผลส่วนตัวอะไร
ที่กระตุ้นให้ฟิลิปปินส์เข้าร่วมกับอาเซียน เพราะก่อนหน้าน้ันพวกเขาไม่ได้มีส่วนร่วมอะไรมาก
ในการเมืองกระแสหลักของเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ แต่พวกเขาถูกดึงเข้ามาเพราะว่า
พวกเขาจบั คกู่ บั อนิ โดนเี ซยี ในการเผชญิ หนา้ มาเลเซยี ทเี่ พงิ่ เกดิ ใหมท่ ร่ี วมสงิ คโปรด์ ว้ ย ไทยเขา้ มา
เพราะพวกเขากลัวเวียดนามเอาคืนกับกลัวจีนคอมมิวนิสต์ ดังนั้น เห็นไหม เราแต่ละประเทศ
ต่างก็มีเหตุผลส่วนตัวในการเข้าร่วมอาเซียนนอกเหนือไปจากวัตถุประสงค์หลักในการพลิก
กลับทฤษฎีโดมิโนที่หลายฝ่าย รวมถึงพวกคอมมิวนิสต์ด้วย ทำ�นายว่าจะเกิดข้ึนในเอเชีย
ตะวนั ออกเฉียงใต้ตอ่ จากชัยชนะของเวยี ดนาม

หมายเหตุ
1. Sinnatham by Rajaratnam (พ.ศ. 2458 - 2549) เป็นนักหนังสือพิมพ์และนักเขียนเรื่องสั้น
เปน็ รองนายกรัฐมนตรสี ิงคโปร์ (พ.ศ. 2523 - 2528) และเป็นรฐั มนตรที ที่ �ำ หน้าท่ียาวนาน (พ.ศ. 2502 - 2531)
เขาเปน็ รัฐมนตรตี า่ งประเทศ (พ.ศ. 2508 - 2523) และเป็นหน่ึงในห้าผู้รว่ มก่อตง้ั อาเซียน
2. SEATO หรอื องคก์ ารสนธสิ ญั ญาปอ้ งกนั ภมู ภิ าคเอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใต้ (สปอ.) (กนั ยายน พ.ศ. 2497 -
มิถุนายน พ.ศ. 2520) เป็นองค์กรระหว่างประเทศเพ่ือการป้องกันร่วมกันในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ก่อต้ังข้ึน
ดว้ ยการลงนามในสนธสิ ญั ญามะนลิ าในเดอื นกนั ยายน พ.ศ. 2497 และประกอบดว้ ยสมาชกิ แปดประเทศ (ออสเตรเลยี
ฝรั่งเศส นิวซีแลนด์ ปากีสถาน ฟลิ ิปปินส์ ไทย องั กฤษ และสหรัฐอเมริกา) มวี ัตถุประสงคห์ ลกั คอื ป้องกนั การขยายตัว
ของคอมมิวนิสต์ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ SEATO ถือเป็นความล้มเหลวเน่ืองจากความขัดแย้งภายใน ถูกยุบ
ในปี พ.ศ. 2520 หลงั จากสมาชกิ หลายประเทศหมดความสนใจและถอนตัวออกไป

หนว่ ยที่ 4 เอเชยี ตะวนั ออกเฉียงใต้กับโลก u แผนการเรยี นร้ทู ี่ 1 อาเซียน

356 u ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์

สือ่ การเรียนรู้ 10ก - รายงานในเดอะนวิ ยอรก์ ไทมส์เกย่ี วกบั การก่อตั้งอาเซียน

ทีม่ า : “Cooperation in Asia”, in New York Times, 9 August 1967. Cited in Ang and Lim, ASEAN 1967 - 1999 :
A Documentary History (2007), p. 21.

นี่เป็นความพยายามคร้ังท่ีสามในการก่อต้ังองค์กรระดับภูมิภาค มาฟิลินโดท่ี
ประกอบด้วย มาเลเซีย อินโดนีเซยี และฟิลิปปินส์ ถูกทำ�ลายด้วยนโยบาย “เผชิญหนา้ ” ของ
ซูการ์โน สมาคมเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ (ASA) ที่ก่อตั้งในปี พ.ศ. 2504 โดยไทย มาเลเซีย
และฟลิ ิปปินส์ กถ็ กู ทำ�ลายโดยมะนิลาทอ่ี ้างสิทธิเหนอื ซาบาห์ในบอรเ์ นยี วตอนเหนอื
ขณะนบี้ รรยากาศเออ้ื อำ�นวยมากขนึ้ ความรว่ มมอื ในปากแมน่ าํ้ โขงและในดา้ นการคา้
และการธนาคารกก็ ำ�ลังรดุ หนา้ ซูการ์โนก็ออกไปพน้ ทาง และจีนคอมมิวนิสต์กส็ ูญเสียอทิ ธิพล
ในทุกท่ี อาเซียนมีความหวังเนื่องจากดึงอินโดนีเซียกลับมาร่วมวง ในแง่ขนาด จำ�นวน
ประชากรและความม่งั คัง่ อินโดนีเซียเป็นประเทศท่ีสำ�คญั ท่ีสุดในเอเชียตะวันออกเฉยี งใต้
ประเทศที่ล้มเหลวมาสองรอบในการสร้างเอกภาพในภูมิภาค แน่นอนว่าได้เรียนรู้
บทเรียนทีจ่ ะท�ำ ให้ความพยายามคร้ังท่ีสามน้ีเป็นผลสำ�เร็จ

สอ่ื การเรยี นรู้ 10ข - บทบรรณาธกิ ารของฟาร์อีสเทิร์นอโี คโนมิกรีวิว
(Far Eastern Economic Review) เกย่ี วกับการก่อต้งั อาเซยี น

ทีม่ า : Editorial - “Welcome ASEAN”, Far Eastern Economic Review, vol. 57, no. 7 (13 - 19 August 1967).
Cited in Ang and Lim, ASEAN 1967 - 1999 : A Documentary History (2007), p. 20.

ถึงแม้ว่าทางนิตยสารจะได้เขียนบทบรรณาธิการรำ�พึงรำ�พันเก่ียวกับการเกิดขึ้น
ดาดด่ืนขององค์กรระหวา่ งประเทศดา้ นเศรษฐกจิ ในภูมิภาค แต่กต็ อ้ งยนิ ดตี ้อนรับกบั การกอ่ ตั้ง
อีกองค์กรหนึ่งเม่ือเร็วๆ นี้ คือ สมาคมประชาชาติแห่งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ (อาเซียน)
ความสำ�เร็จของรัฐมนตรีต่างประเทศท้ังห้าคนของประเทศท่ีเก่ียวข้อง คือ อินโดนีเซีย
มาเลเซยี ฟิลปิ ปนิ ส์ สิงคโปร์ และไทย ไม่เพียงแต่แสดงถงึ ความตระหนกั ร่วมกนั ถึงความจำ�เปน็
ส�ำ หรบั ความรว่ มมอื ในการบรรลเุ ปา้ หมายทางเศรษฐกจิ และสงั คม แต่ (ดงั ทตี่ วั แทนของสงิ คโปร์
ไดก้ ลา่ ว) ยังแสดงถึงความเตม็ ใจทจ่ี ะละวางท่าทชี าตนิ ยิ มสดุ โตง่ บางอยา่ งไปเสีย
แต่ว่ากรอบโครงสำ�หรับความร่วมมือไม่ควรจะถูกเข้าใจผิดว่าเป็นตัวอาคารจริงๆ
พงึ จดจำ�วา่ ถงึ แมค้ วามคลางแคลงสงสยั สว่ นใหญเ่ กย่ี วกบั ความสามารถของอาสาทจ่ี ะกอ่ ใหเ้ กดิ
การเปลี่ยนแปลงท่ีสำ�คัญอะไรในภูมิภาคน้ันมีท่ีมาจากความล้มเหลวในการดึงดูดประเทศ
ท่ีไม่ฝักใฝ่ฝ่ายใดมาเข้าร่วม แต่อันท่ีจริงมันล้มเหลวเน่ืองจากสมาชิกมีเป้าหมายทางการเมือง
ทข่ี ดั แยง้ กัน

หนว่ ยที่ 4 เอเชียตะวันออกเฉยี งใตก้ บั โลก u แผนการเรยี นรูท้ ี่ 1 อาเซยี น

ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์ u 357

ค�ำ ถามส�ำ คญั คอื การตกลงในหลกั การทจี่ ะรว่ มมอื ในระดบั เศรษฐกจิ สามารถขยบั ขยาย
ไปสกู่ ารตกลงในทางปฏิบตั ไิ ด้หรอื ไม่ และประเทศก�ำ ลงั พัฒนาไดแ้ สดงให้เหน็ ว่าแทบไมเ่ ตม็ ใจ
หรือเต็มใจน้อยนิดจนน่าใจหายที่จะถือเอาประโยชน์เฉพาะหน้าของตนเป็นรองจากผลได้
ทางเศรษฐกิจในระยะยาว อย่างไรก็ตาม มีการประกาศถึงความต้ังใจดีอีกคร้ังหนึ่ง และมี
การก้าวไปในทิศทางทถี่ ูกต้องแล้วอกี กา้ วหน่งึ

สอื่ การเรยี นรู้ 11 - เสนอแนะทางเลอื กสำ�หรับชน้ั เรยี นประถมศกึ ษาตอนปลาย
ครูแจกภาพธงอาเซียนให้นักเรียนพิจารณาและแลกเปล่ียนกันในกลุ่ม ให้นักเรียน
แลกเปลี่ยน ระดมความคิด หรือสืบค้นออนไลน์ว่าธงอาเซียนมีการใช้สัญลักษณ์ส่ือการเรียนรู้
ถึงอะไรบา้ ง
จากน้ัน ครูเปิดเพลงอาเซียน (URL : http://asean.org/asean/about-asean/
asean-anthem/ หรอื จากยทู บู : https://www.youtube.com/watch?v=linTTWHu1YQ)
ใหน้ ักเรียนฟงั หลงั จากฟังแลว้ ก็อาจให้นักเรียนพิจารณาเนื้อเพลง
ครูให้นักเรียนอธิบายความเข้าใจเก่ียวกับจุดมุ่งหมายของอาเซียนจากสัญลักษณ์
สองอย่างนี้
ต่อจากนั้น ครูอาจแบ่งนักเรียนออกเป็นกลุ่มและแจกธง (อย่างน้อยกลุ่มละ 3 ผืน)
ของประเทศสมาชิกอาเซียน และให้สืบค้นออนไลน์หาความหมายของสัญลักษณ์บนธง
(กิจกรรมน้ีอาจสืบเนื่องต่อจากกิจกรรม the country card activity ในบทเรียนที่แล้ว
หากว่า the country cards ไม่ไดม้ ีธงรวมอยู่ดว้ ย) ส�ำ หรบั ธงชาติ ดสู ือ่ การเรียนรู้ 2, ธงชาติ
ของประเทศสมาชกิ อาเซยี นในเอกสารเดยี วกนั
นกั เรยี นอาจเปรยี บเทยี บและหาสญั ลกั ษณร์ ว่ ม (เชน่ พระจนั ทรเ์ สยี้ วทเ่ี ปน็ สญั ลกั ษณ์
ของอิสลาม สที ่คี ล้ายกัน ฯลฯ) เพ่อื แสดงจดุ ร่วมในหมปู่ ระเทศสมาชกิ อาเซยี น
นักเรียนยังสามารถระบุความคล้ายและความต่างระหว่างธงชาติต่างๆ โดยทำ�เป็น
แผนภาพติดผนังเพอ่ื ใหด้ งู ่ายได้ดว้ ย
ครูก็สามารถเช่ือมโยงข้อค้นพบของนักเรียนไปยังธงอาเซียนเพื่อสร้างความเข้าใจ
เกยี่ วกบั ความมงุ่ หวงั รว่ มกนั ของภมู ภิ าคทถ่ี งึ จะมคี วามหลากหลายกต็ าม (ดงั ทน่ี า่ จะเหน็ ไดจ้ าก
ธงชาติเหล่านั้น)

หน่วยท่ี 4 เอเชยี ตะวันออกเฉียงใตก้ บั โลก u แผนการเรียนรทู้ ี่ 1 อาเซียน

358 u ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์

ก. สัญลกั ษณข์ องอาเซยี น : ธง ตรา และเพลง

ธงอาเซยี นสอื่ ถึงความเปน็ เอกภาพของอาเซียน และการสนบั สนนุ หลกั การและพันธกจิ ของ
อาเซยี น สง่ เสริมจิตสำ�นกึ และความเป็นนา้ํ หน่ึงใจเดียวกนั ของอาเซยี น
ธงอาเซียนแสดงถงึ อาเซยี นทม่ี เี สถียรภาพ สันติ เป็นเอกภาพ และมีพลวัต
สีของธง (นํ้าเงิน แดง ขาว และเหลือง) แสดงถึงสีหลักๆ ของธงชาติของประเทศสมาชิก
ท้ังหมด
• น้าํ เงิน : สนั ตภิ าพและเสถียรภาพ (peace and stability)
• แดง : ความกลา้ หาญและความมีพลวัต (courage and dynamism)
• ขาว : ความบริสทุ ธ์ิ (purity)
• เหลอื ง : ความเจริญรุ่งเรือง (prosperity)
สัญลักษณ์ของอาเซยี นอยูต่ รงกลางธง
• ตรงกลางของสัญลักษณ์เป็นต้นข้าว แสดงถึงความฝันของผู้ร่วมก่อตั้งท่ีต้องการให้
อาเซยี นประกอบดว้ ยทกุ ประเทศในเอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใต้ (สบิ ประเทศ) ผูกมัดรวมกนั ดว้ ยมติ รภาพ
และความเป็นนาํ้ หน่งึ ใจเดยี วกนั
• วงกลม หมายถึง เอกภาพของอาเซยี น

หนว่ ยที่ 4 เอเชียตะวนั ออกเฉยี งใตก้ บั โลก u แผนการเรียนรู้ท่ี 1 อาเซยี น

ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์ u 359

A. เนอ้ื เพลงอาเซยี น
ทม่ี า : http://www.asean.org/asean/about-asean/asean-anthem/

“The ASEAN Way”

ผู้แตง่ : กติ ตคิ ณุ สดประเสริฐ สําเภา ไตรอดุ ม และนางพะยอม วลัยพัชรา

Raise our flag high, sky high ชธู งเราใหส้ งู สดุ ฟา้
Embrace the pride in our heart โอบเอาความภาคภูมไิ วใ้ นใจเรา
ASEAN we are bonded as one อาเซียนเราผกู พนั เป็นหนง่ึ
Look-in out to the world มองมงุ่ ไปยังโลกกว้าง

For peace, our goal from the very start สนั ติภาพ คือเปา้ หมายแรกเรมิ่
And prosperity to last. ความเจริญ คือปลายทางสุดท้าย
We dare to dream, we care to share. เรากล้าฝัน
Together for ASEAN และใสใ่ จตอ่ การแบ่งปัน
ร่วมกันเพอ่ื อาเซียน

We dare to dream, we care to share. เรากล้าฝนั
For it’s the way of ASEAN. และใสใ่ จตอ่ การแบ่งปัน
นี่คือวถิ ีอาเซยี น

ค�ำ ถาม
1. เพลงนี้มีการสือ่ สารอารมณป์ ระเภทใด
2. เพลงน้มี ีเปา้ หมายอะไร

เพลง The ASEAN Way

หน่วยท่ี 4 เอเชยี ตะวันออกเฉยี งใตก้ บั โลก u แผนการเรียนรทู้ ่ี 1 อาเซียน

B. เสนอแนะเอกสารประกอบสาํ หรบั นกั เรยี น

ThisTishisthisetfhleagflaagnadnedmemblbelemmooff AASSEEAANN.. WWhhaattddoothtehceoclooulrosurs
360 u ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์
สนี ้าํ เงนิ หมายถงึ อะไร สขี าวหมายถึงอะไร
B. เสนอแนะเอกสารประกอบส�ำ หรบั นักเรยี น
ต้นข้าวสบิ ตน้ วงกลม
หนว่ ยท่ี 4 เอเชียตะวันออกเฉียงใต้กบั โลก u แผนการเรียนร้ทู ่ี 1 อาเซียนหมายถงึ อะไรหมายถงึ อะไร

สีแดงหมายถงึ อะไร สเี หลอื งหมายถงึ อะไร

หน่วยที่ 4 เอเชียตะวันออกเฉยี งใต้กับโลก
แผนการเรียนรู้ท่ี 1 อาเซยี น

ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์ u 361

แบบฝึกหัด 1ก
แผนท่เี ปล่าของเอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใต้
พจิ ารณาแผนทีข่ ้างลา่ งและระบชุ ่อื ประเทศในเอเชียตะวันออกเฉยี งใต้

ทม่ี า : https://www.eduplace.com/ss/maps/pdf/se_asia_pac_polnl.pdf
หน่วยที่ 4 เอเชียตะวนั ออกเฉียงใต้กบั โลก u แผนการเรยี นรู้ท่ี 1 อาเซียน

362 u ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์

แบบฝึกหัด 1ข
แผนท่ีเปล่าของเอเชยี ตะวันออกเฉยี งใต้
พจิ ารณาแผนที่ต่อไปน้ี และระบุชื่อประเทศในเอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใต้

ทมี่ า : http://aseanup.com/wp-content/uploads/2015/04/ASEAN-map-white-blank.jpg

หนว่ ยท่ี 4 เอเชียตะวนั ออกเฉียงใต้กบั โลก u แผนการเรียนรู้ที่ 1 อาเซยี น

ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์ u 363

แบบฝึกหัด 2
แผนทเ่ี อเชยี ตะวันออกเฉียงใต้

ที่มา : https://www.eduplace.com/ss/maps/pdf/se_asia_pac_pol.pdf
หนว่ ยท่ี 4 เอเชียตะวนั ออกเฉยี งใต้กับโลก u แผนการเรียนรู้ท่ี 1 อาเซียน

364 u ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์

แบบฝึกหัด 3
การก่อตั้งอาเซยี น
ชมวีดทิ ศั น์อยา่ งตัง้ ใจเพื่อค้นหาคำ�ตอบ แลว้ เติมค�ำ ตอบลงในช่องว่างตอ่ ไปน้ี
1. อาเซยี นไดร้ ับการก่อต้ังเมื่อ ______________________________________
2. วัตถปุ ระสงคข์ องอาเซยี นคอื :
2.1 เรง่ __________________, ความกา้ วหนา้ ของสงั คมและ ________________.
2.2 สง่ เสรมิ _________________________ โดยอาศยั ความยตุ ธิ รรมและหลกั กฎหมาย
3. ปจั จบุ ันอาเซียนมสี มาชกิ ______________________________ ประเทศ
4. อาเซยี นอาศยั กระบวนการ _______________________ และ ______________
5. _______________________________________ได้รบั การลงนามในปี พ.ศ. 2551
6. สามดา้ นหลกั ของอาเซียนที่กฎบตั รอาเซยี นสรา้ งข้นึ คอื
6.1 ประชาคม ___________________________________ อาเซียน
6.2 ประชาคม ___________________________________ อาเซียน
6.3 ประชาคม ___________________________________ อาเซยี น

แบบฝกึ หัด 4
ข้อมลู ส�ำ หรับการแลกเปลีย่ น
อา่ นขอ้ มลู ต่อไปนี้ แลว้ แลกเปลยี่ นกนั ในกลุม่ เพ่ือหาคำ�ตอบ้ี
1. ท�ำ ไมจึงมีการก่อตง้ั อาเซยี น เหตุผลในการก่อตั้งคอื อะไร
2. ทำ�ไมผู้นำ�ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้จึงคิดว่าอาเซียนมีความจำ�เป็น วัตถุประสงค์ของ
การมอี าเซยี นคอื อะไร
3. ในตอนน้ันมีความขัดแย้งอะไรบ้าง (ในหมู่ประเทศผู้ร่วมก่อตั้งอาเซียน) ในเอเชีย
ตะวนั ออกเฉียงใต้
4. มีความรว่ มมือระดับภมู ิภาคอะไรอน่ื หรือไมท่ ี่อาจเปน็ แบบอยา่ งให้กบั อาเซียนได้
นักเรียนสามารถค้นควา้ หาขอ้ มูลจากแหลง่ อื่นเพ่มิ เติมเพือ่ มาตอบค�ำ ถามได้

หน่วยที่ 4 เอเชยี ตะวันออกเฉียงใตก้ ับโลก u แผนการเรยี นรู้ท่ี 1 อาเซยี น

ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์ u 365

บทเรยี น 1ข อาเซยี นในฐานะองค์กรระดับภมู ภิ าค
สอ่ื การเรียนรู้ 12 - ปฏิญญากรุงเทพ พ.ศ. 2510 (The Bangkok Declaration, 1967)
ปฏิญญากรุงเทพ พ.ศ. 2510 หรือปฏิญญาอาเซียนเป็นเอกสารก่อต้ังอาเซียน
ไดล้ งนามทกี่ รงุ เทพฯ (ทีม่ าของช่อื ) เมอ่ื วันที่ 8 สงิ หาคม พ.ศ. 2510 โดยรัฐมนตรตี า่ งประเทศ
ของประเทศร่วมก่อต้ังห้าประเทศ คือ อินโดนีเซีย มาเลเซีย ฟิลิปปินส์ สิงคโปร์ และไทย
การตัดสินใจนี้เกิดข้ึนหลังจากที่ได้มีการพิจารณากันมามากเพื่อเป็นการแสดงท่าทีของ
ความเปน็ ปกึ แผน่ ของหา้ ประเทศ เพอ่ื ตอ่ ตา้ นการขยายตวั ของคอมมวิ นสิ ตใ์ นเวยี ดนาม ปฏญิ ญา
กรงุ เทพวางหลกั การพนื้ ฐานของอาเซยี น นน่ั คอื ความรว่ มมอื มติ รไมตรี และการไมแ่ ทรกแซงกนั
วนั ท่ี 8 สิงหาคม ปจั จบุ นั ได้รบั การเฉลิมฉลองว่าเป็นวนั อาเซียน
ปฏญิ ญากรงุ เทพเรม่ิ ดว้ ยอารมั ภบททร่ี ะบขุ อ้ พจิ ารณาหลกั ๆ ของผรู้ ว่ มกอ่ ตง้ั พวกเขา
เชื่อว่าจำ�เป็นต้องมีความร่วมมือและเอกภาพในภูมิภาคท่ีเข้มแข็งมากข้ึน และต้องการวาง
รากฐานที่ม่ันคงเพ่ือนำ�ไปสู่ความร่วมมือของภูมิภาค ความร่วมมือของภูมิภาคจะดำ�เนินไป
ด้วยจิตใจแห่งความเสมอภาคและความเป็นหุ้นส่วน และถูกมองว่าเป็นหนทางมุ่งสู่สันติภาพ
ความก้าวหน้า และความเจริญรุ่งเรืองภายในเอเชียตะวนั ออกเฉียงใต้ ในขณะเดยี วกนั พวกเขา
ก็ตระหนักว่าประเทศของตนมีความรับผิดชอบร่วมกันในการสร้างสันติภาพและเสถียรภาพ
ในภูมิภาคท่ีเอื้ออำ�นวยต่อการพัฒนาทางเศรษฐกิจของภูมิภาค (และประเทศของตน) ดังน้ัน
จึงมีการเน้นความสำ�คัญของความร่วมมือของภูมิภาค มิตรภาพ และความเข้าใจกันในหมู่
ประเทศเพ่อื นบา้ น
ปฏิญญากรุงเทพมีเน้ือหาห้าข้อ ข้อแรก กล่าวถึงการจัดต้ังอาเซียน ขณะท่ีข้อท่ี 2
ระบุจุดมุ่งหมายและวัตถุประสงค์ของอาเซียน ข้อท่ี 3 จัดตั้งกลไกที่อาเซียนหวังว่าจะใช้เพ่ือ
การบรรลจุ ดุ มงุ่ หมาย เชน่ การประชมุ ประจ�ำ ปขี องรฐั มนตรตี า่ งประเทศ การจดั ตง้ั คณะกรรมการ
ประจำ�อาเซียน คณะกรรมการเฉพาะกิจ และคณะกรรมการถาวร ตลอดจนกองเลขาธิการ
ประจำ�สมาชิกแต่ละประเทศ ข้อท่ี 4 กำ�หนดเกณฑ์พิจารณาการเป็นสมาชิกอาเซียน ขณะท่ี
ข้อท่ี 5 ย้าํ หลกั การพ้นื ฐานและจดุ มงุ่ หมายของอาเซียน

หน่วยที่ 4 เอเชยี ตะวนั ออกเฉียงใต้กับโลก u แผนการเรยี นรทู้ ี่ 1 อาเซยี น

366 u ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์

สอ่ื การเรยี นรู้ 13 - ล�ำ ดับเหตกุ ารณส์ ำ�คญั ในประวัตศิ าสตรอ์ าเซยี น

วันที่ เหตุการณ์

สิงหาคม 2510 อาเซียนได้รับการก่อต้งั ท่ีกรุงเทพฯ โดยมสี มาชกิ ร่วมกอ่ ต้งั หา้ ประเทศ

กุมภาพันธ์ 2510 มีการประชมุ สุดยอดอาเซียนคร้งั แรกท่ีบาหลี อนิ โดนเี ซีย

พ.ศ. 2514 สมาชิกอาเซียนลงนามในค�ำ ประกาศว่าด้วยเขตสนั ติภาพ เสรีภาพ และความเปน็ กลาง

(ZOPFAN) ซงึ่ เปน็ การยํ้าจดุ ยืนที่มุ่งมัน่ ของอาเซียนท่จี ะรกั ษาความเปน็ กลางและไม่ฝักใฝ่
ฝา่ ยใดในเอเชยี ตะวนั ออกเฉียงใต้ และรกั ษาสันติภาพ เสถียรภาพ และความมน่ั คง
ในภูมภิ าค

พ.ศ. 2519 อาเซยี นออกปฏิญญาสมานฉันทอ์ าเซยี น (Declaration of ASEAN Concord)
หรือปฏญิ ญาบาหลี 1 (Bali Declaration 1) และมกี ารลงนามในสนธสิ ญั ญาไมตรแี ละ
ความรว่ มมือในภูมภิ าคเอเชยี ตะวันออกเฉียงใต้ (Treaty of Amity and Cooperation

in South-East Asia - TAC)

กนั ยายน 2521 มีการประชมุ ระดับรัฐมนตรปี ระชาคมเศรษฐกจิ อาเซยี น-ยโุ รป เป็นครงั้ แรกทีบ่ รัสเซลส์

มกราคม 2527 บรูไนดารสุ ซาลามเขา้ รว่ มอาเซียน

พ.ศ. 2537 มีการจดั ตงั้ เวทีภมู ภิ าคอาเซียน (ASEAN Regional Forum) ซง่ึ มุ่งเนน้ เร่ืองความพงึ่ พา

ซ่ึงกนั และกันดา้ นความมน่ั คงในเอเชีย-แปซฟิ ิก ในปจั จุบนั ประเทศที่เข้ารว่ มประกอบด้วย
สมาชกิ อาเซยี น ออสเตรเลยี แคนาดา จนี สหภาพยโุ รป อนิ เดยี ญ่ีปุ่น เกาหลใี ต้
เกาหลีเหนือ มองโกเลยี นิวซแี ลนด์ ปากสี ถาน ปาปัวนิวกนิ ี รัสเซยี และสหรัฐอเมรกิ า

กรกฎาคม 2538 เวียดนามเขา้ รว่ มอาเซียน

15 ธันวาคม 2538 สมาชกิ อาเซียนลงนามในสนธสิ ญั ญาเขตปลอดอาวธุ นิวเคลยี ร์เอเชียตะวันออกเฉียงใต้

(South-East Asia Nuclear Weapon-Free Zone - SEANWFZ)

กรกฎาคม 2540 ลาวและเมียนมาเขา้ ร่วมอาเซียน

ธนั วาคม 2540 การประชมุ อาเซยี น+3 ครัง้ แรก ประกอบดว้ ยสมาชกิ อาเซียน และจนี ญี่ปุน่ และเกาหลีใต้

ธันวาคม 2540 การประชุมสดุ ยอดอาเซยี น-จนี คร้ังแรกที่มาเลเซีย

15 ธันวาคม 2540 อาเซียนรับรองวิสยั ทัศน์อาเซยี น 2020 ที่วาดหวงั ถงึ ภูมภิ าคที่สนั ติ มีเสถยี รภาพ
เจริญรุ่งเรอื ง และเหนยี วแนน่ พรอ้ มดว้ ยการเปน็ หุน้ สว่ นอย่างแขง็ ขนั และประชาคม

ท่ีสนับสนนุ

พ.ศ. 2541 การประชมุ สดุ ยอดอาเซยี น คร้ังท่ี 6 ที่ฮานอย รับรองแผนปฏิบตั ิการฮานอยเพื่อด�ำ เนนิ งาน
ตามวิสัยทัศนอ์ าเซยี น 2020

เมษายน 2542 กัมพูชาเขา้ รว่ มอาเซียน

หนว่ ยท่ี 4 เอเชยี ตะวันออกเฉยี งใต้กับโลก u แผนการเรยี นรู้ท่ี 1 อาเซียน

ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์ u 367

วนั ที่ เหตกุ ารณ์
4 พฤศจกิ ายน อาเซยี นและจีนลงนามในปฏิญญาวา่ ด้วยแนวปฏิบัตขิ องภาคใี นทะเลจีนใต้ (Declaration
2545 on the Conduct of Parties in the South China Sea - DOC) เพอื่ พยายามหาทางออก

โดยสนั ติส�ำ หรับปญั หาขัดแย้งในทะเลจีนใต้
7 ตลุ าคม 2546 อาเซียนออกปฏิญญาสมานฉนั ทอ์ าเซยี น 2 (ปฏญิ ญาบาหลี 2) ระบุจดุ ม่งุ หมายทจี่ ะสรา้ ง

ประชาคมอาเซยี น
ธันวาคม 2548 การประชมุ อาเซียน+6 ครัง้ แรกหรอื การประชมุ สดุ ยอดเอเชยี ตะวนั ออกท่กี วั ลาลัมเปอร์

มาเลเซยี ประเทศที่เขา้ ร่วมประกอบดว้ ยสมาชิกอาเซยี น จีน ญป่ี ุน่ เกาหลใี ต้ อนิ เดีย
ออสเตรเลีย และนิวซแี ลนด์
20 พฤศจิกายน สมาชิกอาเซยี นลงนามในกฎบัตรอาเซียน ซงึ่ เปน็ กา้ วแรกส่กู ารจัดต้ังเขตการค้าเสรีภายใน
2550 ปี พ.ศ. 2558 กฎบตั รอาเซยี นมผี ลบังคบั ใชเ้ มื่อวนั ท่ี 15 ธนั วาคม พ.ศ. 2551
กมุ ภาพันธ์ 2552 สมาชกิ อาเซยี นเหน็ ชอบแผนการสำ�หรับประชาคมอาเซยี น (พ.ศ. 2552 - 2558)
ตลุ าคม 2552 อาเซียนจัดต้ังคณะกรรมาธกิ ารระหว่างรัฐบาลอาเซยี นว่าด้วยสิทธิมนุษยชน
7 พฤศจกิ ายน อาเซียนรบั รองปฏญิ ญาบาหลีวา่ ด้วยประชาคมอาเซียน (ปฏิญญาบาหลี 3) ซง่ึ เป็นการย้าํ
2554 การยึดมนั่ ของอาเซยี นท่จี ะสร้างมุมมองร่วมกันในการรับมอื กบั ประเด็นตา่ งๆ ในระดับโลก
และเพมิ่ บทบาทในเวทีระหวา่ งประเทศ เช่น สหประชาชาติ องคก์ ารการค้าโลก และ
ความรว่ มมอื ทางเศรษฐกจิ ในภมู ิภาคเอเชีย-แปซิฟิก (APEC) เพือ่ ดูแลสันติภาพ เสถยี รภาพ
และการพฒั นาในภมู ิภาค
31 ธนั วาคม 2558 จัดตงั้ ประชาคมอาเซียนในสามเสาหลัก คอื การเมือง-ความม่นั คง เศรษฐกจิ และสังคม-
วฒั นธรรม

หน่วยที่ 4 เอเชียตะวนั ออกเฉียงใตก้ บั โลก u แผนการเรยี นรทู้ ี่ 1 อาเซยี น

368 u ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์

สื่อการเรยี นรู้ 14 - เสนอแนะแนวทางการเรียนรู้ร่วมกนั ส�ำ หรับการแลกเปล่ียนในชัน้ เรยี น
1. คดิ -จับค่-ู แลกเปล่ยี น (Think-Pair-Share)
คิด : ครูแจกข้อมูลพร้อมด้วยคำ�ถาม และให้นักเรียนได้มีเวลาอ่านข้อมูลและคิดคำ�ตอบ
นักเรียนสามารถใช้เวลาช่วงนี้จดคำ�ตอบลงในสมดุ หรอื กระดาษท่คี รูเตรยี มให้
จบั คู่ : นกั เรยี นแลกเปลีย่ นกับเพอ่ื นทน่ี ่ังข้างกัน
แลกเปล่ียน : แบ่งนักเรียนออกเป็นกลุ่มละ 4 คน ซ่ึงมีการแลกเปลี่ยนความเห็นกัน
ภายในกลุ่ม จำ�นวนนักเรียนในกลุ่มอาจเพิ่มข้ึนมากกว่านี้ได้ (เช่น 8 คน) จากน้ันเป็น
การแลกเปลี่ยนกันทั้งชนั้ เรียน
ด้วยวิธีนี้ นักเรียนมีโอกาสได้เรียนรู้ด้วยการพิจารณาไตร่ตรองและการแสดงความคิด
เป็นคำ�พูด
2. Team Jigsaw
จัดนักเรียนเป็นกลุ่มเรียกว่าคณะผู้เช่ียวชาญ (Expert Feams) ให้อ่านข้อมูลร่วมกัน
และแลกเปล่ียนความเหน็ กันวา่ อ่านแลว้ ตคี วามว่าอย่างไร
จากนั้นก็จัดกลุ่มนักเรียนใหม่เป็นคณะเรียนรู้ โดยนักเรียนจะได้แลกเปล่ียนข้อมูลท่ีตนรู้มา
กบั นักเรยี นจากคณะผู้เชี่ยวชาญกลุ่มอ่ืนทไ่ี ดอ้ า่ นข้อมูลชุดทีแ่ ตกต่างกัน
นักเรียนก็กลับไปอยู่คณะผู้เช่ียวชาญ กลุ่มเดิมเพ่ือถ่ายทอดสิ่งท่ีตนเรียนรู้มาให้กับคนอ่ืนๆ
ในกลุ่ม
ยกตวั อย่างเช่น กลุ่ม 1 เป็นคณะผู้เชีย่ วชาญ 1 ท่ีไดอ้ า่ นและแลกเปล่ยี นเกี่ยวกบั ขอ้ มลู 1
แลว้ สมาชกิ กลมุ่ 1 กจ็ ะไปอยใู่ นคณะเรยี นรู้ ก/ข/ค/ง (ประกอบดว้ ยสมาชกิ จากคณะผเู้ ชยี่ วชาญ
กลมุ่ อนื่ ทไ่ี ดอ้ า่ นขอ้ มลู ทตี่ า่ งกนั ) และรว่ มกนั แลกเปลย่ี นเรยี นรขู้ อ้ มลู ทงั้ หมดในบทเรยี น จากนนั้
สมาชิกคณะเรียนรู้ ก ก็กลับไปอยู่ในคณะผู้เช่ียวชาญ 1 เพื่อถ่ายทอดข้อมูลท่ีตนได้เรียนรู้
มาจากคณะเรยี นรใู้ ห้กับสมาชกิ ในกล่มุ
3. Numbered Heads
แบง่ นักเรยี นเปน็ กลมุ่ โดยแตล่ ะคนจะมีเลขประจ�ำ ตวั (ปกตกิ ลุ่มละ 4 คน) แจกข้อมลู ให้อา่ น
และแลกเปลย่ี น และหาค�ำ ตอบส�ำ หรบั ค�ำ ถามทม่ี ใี ห้ จากนน้ั ครกู ถ็ ามค�ำ ถามและระบหุ มายเลข
สมาชกิ กลุ่มท่ีถูกกำ�หนดด้วยหมายเลขนัน้ ก็จะเป็นผตู้ อบค�ำ ถามของกลุ่ม

หน่วยที่ 4 เอเชยี ตะวนั ออกเฉียงใต้กบั โลก u แผนการเรียนรทู้ ี่ 1 อาเซียน

ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์ u 369
หมายเหตุ
บทบาทของครใู นการเรยี นการสอนแบบเรียนรรู้ ว่ มกนั มกั จะเปน็ ผดู้ �ำ เนนิ รายการ วธิ ีการเหล่านีจ้ ะทำ�ได้
ไมง่ ่ายนักหากนักเรยี นไม่ค้นุ เคยกบั การเรยี นรูร้ ว่ มกัน ส�ำ หรับนักเรียนท่ใี หมต่ ่อการเรียนร้รู ว่ มกนั ครอู าจจำ�เป็นต้อง
ให้ความชว่ ยเหลอื ในชั้นเรยี นมากขึน้ ในรูปแบบของค�ำ สั่งท่เี ข้าใจได้ชัดเจน

ขอ้ มูลเพ่มิ เตมิ
1. Miriam Clifford, “20 collaborative learning tips and strategies for teachers” from
Teachthought website.
2. “Cooperative Learning” from the Teacher Vision website.

ส่ือการเรยี นรู้ 15 - เครอื่ งมอื ออนไลนส์ ำ�หรบั แบบทดสอบ
1. Quizworks https://www.onlinequizcreator.com/ - free to create unlimited
quizzes of 15 questions each featuring MCQs, free text and fill in the blanks.
2. QuizStar http://quizstar.4teachers.org/ - free quiz making tool for online
quizzes.
3. Poll Everwhere https://www.polleverywhere.com/ - free poll tool for up to
25 responses.
4. Kahoot! https://getkahoot.com/ - free tool for creating learning quiz games.
Can be used with mobile phones.
5. Qzzr https://www.qzzr.com/ - free basic plan enables creation of online
quizzes.

หน่วยท่ี 4 เอเชยี ตะวนั ออกเฉียงใตก้ ับโลก u แผนการเรยี นรทู้ ี่ 1 อาเซยี น

370 u ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์

แบบฝึกหดั 5
ปฏญิ ญากรุงเทพ พ.ศ. 2510 (The Bangkok Declaration, 1967)

อ่านปฏิญญากรุงเทพ พ.ศ. 2510 (The Bangkok Declaration, 1967) ในกลุ่ม
และกรอกขอ้ ความลงใน graphic organizer.
ปฏิญญาอาเซยี น (ปฏิญญากรุงเทพ) กรงุ เทพฯ 8 สงิ หาคม 2510
The Presidium Minister for Political Affairs/Minister for Foreign Affairs of
Indonesia, the Deputy Prime Minister of Malaysia, the Secretary of Foreign Affairs
of the Philippines, the Minister for Foreign Affairs of Singapore and the Minister of
Foreign Affairs of Thailand :
รัฐมนตรีตา่ งประเทศของอนิ โดนีเซยี รองนายกรัฐมนตรีของมาเลเซีย รัฐมนตรีต่างประเทศ
ของฟลิ ิปปินส์ รัฐมนตรีตา่ งประเทศของสิงคโปร์ และรฐั มนตรีต่างประเทศของไทย :
MINDFUL of the existence of mutual interests and common problems
among countries of South-East Asia and convinced of the need to strengthen further
the existing bonds of regional solidarity and cooperation;
ตระหนักในการมีผลประโยชน์และปัญหาร่วมกันของประเทศในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
และเช่ือมั่นในความจำ�เป็นที่จะต้องเสริมความเป็นปึกแผ่นและความร่วมมือของภูมิภาคท่ีมีอยู่
ใหเ้ ขม้ แข็งยิง่ ข้ึนไปอกี
DESIRING to establish a firm foundation for common action to promote
regional cooperation in South-East Asia in the spirit of equality and partnership and
thereby contribute towards peace, progress and prosperity in the region;
ปรารถนาท่ีจะสถาปนารากฐานที่แข็งแกร่งสำ�หรับการร่วมกันส่งเสริมความร่วมมือของ
ภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ด้วยสำ�นึกแห่งความเสมอภาคและความเป็นหุ้นส่วน และร่วมสร้าง
สันติภาพ ความก้าวหน้า และความเจรญิ รงุ่ เรืองในภมู ภิ าค
CONSCIOUS that in an increasingly interdependent world, the cherished
ideals of peace, freedom, social justice and economic well-being are best attained
by fostering good understanding, good neighbourliness and meaningful cooperation
among the countries of the region already bound together by ties of history and culture;

หน่วยที่ 4 เอเชียตะวันออกเฉยี งใตก้ บั โลก u แผนการเรยี นรูท้ ่ี 1 อาเซยี น

ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์ u 371

ตระหนักว่าในโลกที่ต้องพึ่งพาอาศัยกันและกันมากข้ึนเร่ือยๆ นี้ อุดมคติแห่งสันติภาพ
เสรีภาพ ความยตุ ิธรรมทางสังคม และความอยู่ดีมีสขุ ทางเศรษฐกิจนน้ั ควรบรรลุให้ถึงด้วยการสร้าง
ความเขา้ ใจ ความเป็นเพื่อนบา้ นทีด่ ี และความรว่ มมอื ท่มี ีความหมายในหมู่ประเทศในภูมิภาคทีผ่ กู พนั
กันด้วยสายใยของประวัตศิ าสตร์และวัฒนธรรมอยู่แล้ว
CONSIDERING that the countries of South-East Asia share a primary
responsibility for strengthening the economic and social stability of the region and
ensuring their peacefull and progressive national development, and that they are
determined to ensure their stability and security from external interference in any
form or manifestation in order to preserve their national identities in accordance with
the ideals and aspirations of their peoples;
พิจารณาว่าประเทศในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้มีภาระหน้าที่หลักร่วมกันในการเสริมสร้าง
เสถยี รภาพทางเศรษฐกจิ และสังคมของภูมิภาค และดูแลการพัฒนาประเทศให้เจรญิ กา้ วหน้าโดยสันติ
และมงุ่ มน่ั ทจี่ ะดแู ลปอ้ งกนั เสถยี รภาพและความมนั่ คงจากการแทรกแซงจากภายนอก ไมว่ า่ ในรปู แบบ
หรอื รูปโฉมใดเพื่อรักษาอัตลกั ษณ์แห่งชาตขิ องตนตามอดุ มคติและความม่งุ หวงั ของประชาชนของตน
AFFIRMING that all foreign bases are temporary and remain only with the
expressed concurrence of the countries concerned and are not intended to be used
directly or indirectly to subvert the national independence and freedom of States in
the area or prejudice the orderly processes of their national development;
ยืนยันว่าฐานทัพต่างชาติทั้งหมดมีอยู่ช่ัวคราวและยังคงอยู่ได้ก็ด้วยความเห็นชอบท่ีแสดง
ชดั เจนของประเทศทเ่ี กย่ี วขอ้ งเทา่ นนั้ และไมไ่ ดม้ ไี วใ้ ชไ้ มว่ า่ โดยตรงหรอื โดยออ้ มเพอ่ื บอ่ นท�ำ ลายเอกราช
และเสรภี าพของประเทศตา่ งๆ ในบริเวณนหี้ รอื ส่งผลเสยี หายต่อกระบวนการพฒั นาประเทศ
DO HEREBY DECLARE : จงึ ขอประกาศ
FIRST, the establishment of an Association for Regional Cooperation among
the countries of South-East Asia to be known as the Association of South-East Asian
Nations (ASEAN).
หน่ึง การจัดต้ังสมาคมเพื่อความร่วมมือระดับภูมิภาคของหมู่ประเทศในเอเชียตะวันออก
เฉยี งใตใ้ นชอ่ื วา่ สมาคมประชาชาตแิ ห่งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ (อาเซยี น)
SECOND, that the aims and purposes of the Association shall be :
สอง จดุ มงุ่ หมายและวตั ถุประสงค์ของสมาคมจะเปน็ ไปเพอ่ื

หน่วยท่ี 4 เอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใต้กับโลก u แผนการเรียนรูท้ ี่ 1 อาเซยี น

372 u ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์

1. To accelerate the economic growth, social progress and cultural
development in the region through joint endeavours in the spirit of equality and
partnership in order to strengthen the foundation for a prosperous and peaceful
community of South-East Asian Nations;
เรง่ การเตบิ โตทางเศรษฐกจิ ความเจรญิ รดุ หนา้ ทางสงั คม และการพฒั นาวฒั นธรรมในภมู ภิ าค
โดยอาศัยความพยายามร่วมกันด้วยจิตใจแห่งความเสมอภาคและความเป็นหุ้นส่วนเพ่ือเสริมสร้าง
รากฐานให้แขง็ แกร่งสำ�หรบั ประชาคมที่เจริญรงุ่ เรอื งและสันติแหง่ ประชาชาติเอเชียตะวนั ออกเฉียงใต้
2. To promote regional peace and stability through abiding respect for
justice and the rule of law in the relationship among countries of the region and
adherence to the principles of the United Nations Charter;
ส่งเสริมสันติภาพและเสถียรภาพของภูมิภาคด้วยการเคารพในความยุติธรรมและ
หลักกฎหมายในความสัมพันธ์ระหว่างประเทศต่างๆ ในภูมิภาค และยึดมั่นในหลักการของกฎบัตร
สหประชาชาติ
3. To promote active collaboration and mutual assistance on matters of
common interest in the economic, social, cultural, technical, scientific and
administrative fields;
ส่งเสริมการร่วมมืออย่างแข็งขันและการช่วยเหลือกันในประเด็นท่ีเป็นผลประโยชน์ร่วม
ในดา้ นเศรษฐกิจ สงั คม วฒั นธรรม วิชาการ วิทยาศาสตร์ และการบริหารจัดการ
4. To provide assistance to each other in the form of training and research
facilities in the educational, professional, technical and administrative spheres;
ให้ความช่วยเหลือซึ่งกันและกันในรูปแบบของการฝึกอบรมและศึกษาค้นคว้าทางด้าน
การศกึ ษา วชิ าชพี วชิ าการ และการบริหารจัดการ
5. To collaborate more effectively for the greater utilization of their
agriculture and industries, the expansion of their trade, including the study of the
problems of international commodity trade, the improvement of their transportation
and communications facilities and the raising of the living standards of their peoples;
ร่วมมือกันอย่างมีประสิทธิผลมากขึ้น เพื่อให้มีการใช้ประโยชน์จากการเกษตรและอุตสาหกรรม
ของประเทศต่างๆ มากข้ึน การขยายการค้า รวมถึงการศึกษาปัญหาของการค้าสินค้าโภคภัณฑ์
ระหวา่ งประเทศ การปรบั ปรงุ การขนสง่ และการตดิ ตอ่ สอ่ื สาร และการยกระดบั มาตรฐานการด�ำ รงชวี ติ
ของประชาชนของตน

หน่วยที่ 4 เอเชียตะวนั ออกเฉียงใต้กบั โลก u แผนการเรยี นรทู้ ่ี 1 อาเซยี น

ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์ u 373

6. To promote South-East Asian studies;
ส่งเสรมิ การศกึ ษาเอเชียตะวนั ออกเฉยี งใต้
7. To maintain close and beneficial cooperation with existing international
and regional organizations with similar aims and purposes, and explore all avenues for
even closer cooperation among themselves.
คงความรว่ มมอื ใกลช้ ดิ และเปน็ ประโยชนก์ บั องคก์ รระหวา่ งประเทศและระดบั ภมู ภิ าคตา่ งๆ
ท่ีมีจุดมุ่งหมายและวัตถุประสงค์คล้ายกัน และสำ�รวจหาทุกช่องทางเพ่ือกระชับความร่วมมือระหว่าง
กนั เองใหแ้ นบแน่นย่ิงข้นึ
THIRD, that to carry out these aims and purposes, the following machinery
shall be established :
สาม เพือ่ ดำ�เนินการตามจดุ มุ่งหมายและวตั ถปุ ระสงคเ์ หลา่ น้ี จึงมกี ารจดั ต้ังกลไกดังต่อไปน้ี
1. Annual Meeting of Foreign Ministers, which shall be by rotation and
referred to as ASEAN Ministerial Meeting. Special Meetings of Foreign Ministers may
be convened as required.
การประชุมประจำ�ปีของรัฐมนตรีต่างประเทศซึ่งจะจัดข้ึนโดยผลัดเปลี่ยนหมุนเวียนกันไป
และเรียกว่า การประชุมรัฐมนตรีอาเซียน อาจมีการจัดการประชุมพิเศษของรัฐมนตรีต่างประเทศ
ข้ึนได้ตามความจ�ำ เป็น
2. A Standing committee, under the chairmanship of the Foreign Minister
of the host country or his representative and having as its members the accredited
Ambassadors of the other member countries, to carry on the work of the Association
in between Meetings of Foreign Ministers.
คณะกรรมการประจำ�อาเซียนโดยมีรัฐมนตรีต่างประเทศของประเทศเจ้าภาพหรือตัวแทน
เป็นประธาน และมีสมาชิกเป็นเอกอัครราชทูตของประเทศสมาชิกเพื่อดำ�เนินงานของอาเซียน
คนั่ ระหวา่ งการประชมุ ของรัฐมนตรีต่างประเทศ
3. Ad-Hoc Committees and Permanent Committees of specialists and
officials on specific subjects.
คณะกรรมการเฉพาะกจิ และคณะกรรมการถาวรทปี่ ระกอบดว้ ยผชู้ �ำ นาญพเิ ศษและเจา้ หนา้ ท่ี
ในเรือ่ งเฉพาะต่างๆ

หน่วยท่ี 4 เอเชยี ตะวันออกเฉยี งใตก้ ับโลก u แผนการเรยี นร้ทู ่ี 1 อาเซียน

374 u ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์

4. A National Secretariat in each member country to carry out the work
of the Association on behalf of that country and to service the Annual or Special
Meetings of Foreign Ministers, the Standing Committee and such other committees
as may hereafter be established.
สำ�นักเลขาธิการอาเซียนแห่งชาติในแต่ละประเทศเพ่ือดำ�เนินงานของอาเซียนในนาม
ของประเทศน้ัน และสนับสนุนการประชุมประจำ�ปีหรือการประชุมพิเศษของรัฐมนตรีต่างประเทศ
คณะกรรมการประจำ�อาเซียน และคณะกรรมการอน่ื ท่อี าจจดั ต้ังขึน้ มาภายหลัง
FOURTH, that the Association is open for participation to all States in the
South-East Asian Region subscribing to the aforementioned aims, principles and
purposes.
ส่ี อาเซียนเปดิ รับการมีส่วนร่วมจากทกุ ประเทศในภมู ภิ าคเอเชยี ตะวันออกเฉียงใต้ทีย่ อมรบั
ในจดุ ม่งุ หมาย หลักการ และวตั ถุประสงค์ที่กล่าวมาข้างตน้
FIFTH, that the Association represents the collective will of the nations
of South-East Asia to bind themselves together in friendship and cooperation and,
through joint efforts and sacrifices, secure for their peoples and for posterity the
blessings of peace, freedom and prosperity.
หา้ อาเซียนแสดงถึงเจตจำ�นงรว่ มกนั ของหมูป่ ระเทศเอเชียตะวันออกเฉียงใตท้ ่จี ะผูกพันกัน
ดว้ ยมติ รภาพและความรว่ มมอื และดว้ ยความพยายามและการเสยี สละรว่ มกนั ธ�ำ รงสนั ตภิ าพ เสรภี าพ
และความเจรญิ รงุ่ เรอื งให้กบั ประชาชนและชนร่นุ หลัง
DONE in Bangkok on the Eighth Day of August in the Year One Thousand
Nine Hundred and Sixty-Seven.
ประกาศไว้ท่กี รงุ เทพฯ ในวันที่ 8 สิงหาคม พ.ศ. 2510

ท่มี า : เว็บไซตข์ องอาเซยี น, http://www.asean.org/the-asean-declaration-bangkok-declaration-bangkok-8-august-1967/

หนว่ ยที่ 4 เอเชียตะวนั ออกเฉยี งใต้กบั โลก u แผนการเรยี นรทู้ ่ี 1 อาเซียน

ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์ u 375

แบบฝึกหัด 6
Bangkok Declaration Graphic Organizer

อาเซียน : อ่านปฏญิ ญากรุงเทพ
(the Bangkok Declaration)

อ่านปฏิญญากรุงเทพ พ.ศ. 2510 กนั ในกลุม่ โดยละเอยี ด และสนทนาเพอ่ื ตอบคำ�ถามต่อไปน้ี
จุดมงุ่ หมายของอาเซยี นคอื อะไร (อ่านขอ้ 2)
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.

อาเซยี นหวังท่จี ะบรรลุจุดม่งุ หมายเหล่านี้ไดอ้ ย่างไร (อา่ นขอ้ 3)
1.
2.
3.
4.
5.
6.

อาเซียนจัดให้มีเวทอี ะไรบ้างเพือ่ บรรลจุ ุดมุ่งหมาย
1.
2.
3.
4.

หนว่ ยที่ 4 เอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใต้กับโลก u แผนการเรียนรูท้ ี่ 1 อาเซยี น

376 u ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์

แบบฝึกหดั 7
กฎบตั รอาเซยี น (หมวดที่ 1 ขอ้ 1)
กฎบตั รอาเซียน (The ASEAN Charter)

อ่านกฎบตั รอาเซยี นส่วนที่คดั มานี้โดยละเอียด
หมวดที่ 1

ความมุง่ ประสงค์และหลกั การ
ข้อ 1

ความมงุ่ ประสงค์
ความมุง่ ประสงคข์ องอาเซียนคอื
1. เพ่ือธํารงรักษาและเพ่ิมพูนสันติภาพ ความมั่นคง และเสถียรภาพ กับทั้งเสริมสร้าง
คณุ ค่าทางสันตภิ าพในภมู ภิ าคให้มากขึน้
2. เพ่ือเพ่ิมความสามารถในการปรับตัวยืดหยุ่นสู่สภาวะปกติของภูมิภาค โดยการส่งเสริม
ความร่ว มมือด้านการเมอื ง-ความมน่ั คง เศรษฐกจิ และสงั คม-วฒั นธรรมให้แน่น แฟ้น ย่ิงข้นึ
3. เพ่ือธํารงรักษาเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ให้เป็นเขตปลอดอาวุธนิวเคลียร์และปราศจาก
อาวธุ ทมี่ อี านุภาพทาํ ลายล้า งสูงอืน่ ๆ ทุกชนดิ
4. เพ่ือทําให้แน่ใจว่าประชาชนและรัฐสมาชิกของอาเซียนอยูร่วมกับประชาคมโลกได้
โดยสนั ติในสภาวะทเ่ี ป็น ธรรม มีประชาธปิ ไตย และมีความปรองดองกนั
5. เพอ่ื สรา้ งตลาดและฐานการผลติ เดยี วทม่ี เี สถยี รภาพ มง่ั คง่ั มคี วามสามารถในการแขง่ ขนั สงู
และมีการรวมตัวกันทางเศรษฐกิจ ซึ่งมีการอํานวยความสะดวกทางการค้าและการลงทุนอย่างมี
ประสิทธิภาพ โดยมีการเคล่อื นย้ายอยา งเสรีของสนิ ค้า บรกิ าร และการลงทนุ การเคล่ือนย้ายทไี่ ด้รบั
ความสะดวกของนกั ธรุ กจิ ผู้ประกอบวชิ าชพี ผ้ูมคี วามสามารถพเิ ศษและแรงงาน และการเคล่ือนย้า ย
อยา่ งเสรยี ิง่ ข้ึนของเงนิ ทนุ
6. เพอ่ื บรรเทาความยากจนและลดชอ่ งวา่ งการพฒั นาภายในอาเซยี นโดยผา่ นความชว่ ยเหลอื
ซ่ึงกนั และกัน และความร่วมมือ
7. เพ่ือเสริมสร้างประชาธิปไตย เพิ่มพูนธรรมาภิบาลและหลักนิติธรรม ตลอดจนส่งเสริม
และคุ้มครองสิทธิมนุษยชนและเสรีภาพข้ันพื้นฐาน โดยคํานึงถึงสิทธิและหน้าที่ของรัฐสมาชิก
ของอาเซียน
8. เพอื่ ตอบสนองอยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพตามหลกั ความมนั่ คงทค่ี รอบคลมุ ในทกุ มติ ิ ตอ่ สง่ิ ทา้ ทาย
ทกุ รูปแบบ อาชญากรรมข้า มชาติ และสง่ิ ท้าทายข้ามพรมแดนอน่ื ๆ

หน่วยที่ 4 เอเชียตะวนั ออกเฉยี งใต้กับโลก u แผนการเรยี นรู้ท่ี 1 อาเซยี น

ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์ u 377

9. เพื่อสนับสนุนการพัฒนาอย่างย่ังยืน เพ่ือทําให้แน่ใจว่า ในภูมิภาคมีการคุ้มครอง
สภาพแวดลอ้ ม ความยง่ั ยนื ของทรพั ยากรธรรมชาติ การอนรุ กั ษม์ รดกทางวฒั นธรรม และคณุ ภาพชวี ติ
ทด่ี ขี องประชาชน
10. เพ่ือพัฒนาทรัพยากรมนุษย์โดยผ่านความร่วมมือท่ีใกล้ชิดยิ่งข้ึนในด้านการศึกษาและ
การเรียนรู้ตลอดชีวิต ด้านวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี เพ่ือเสริมสร้างพลังประชาชนและเสริมสร้าง
ความเข้มแขง็ แห่งประชาคมอาเซยี น
11. เพ่ือเพ่ิมพูนความเป็นอยูท่ีดี และการดํารงชีวิตของประชาชนอาเซียนด้วยการให้
ประชาชนมโี อกาสทท่ี ัดเทยี มกันในการเขา้ ถงึ การพฒั นามนุษย์ สวัสดกิ ารสงั คม และความยุติธรรม
12. เพอ่ื เสรมิ สรา้ งความรว่ มมอื ในการสรา้ งสภาพแวดลอ้ มทปี่ ลอดภยั มนั่ คง และปราศจาก
ยาเสพติดสําหรับประชาชนของอาเซียน
13. เพ่ือส่งเสริมอาเซียนท่ีมีประชาชนเป็นศูนย์กลาง ซึ่งทุกภาคส่วนของสังคมไดรับ
การส่งเสริมให้มีส่วนร่วม และได้รับผลประโยชน์จากกระบวนการรวมตัวและการสร้างประชาคม
ของอาเซยี น
14. เพอ่ื สง่ เสรมิ อตั ลกั ษณข องอาเซยี นโดยผา่ นการสง่ เสรมิ ความสาํ นกึ ถงึ ความหลากหลาย
ทางวัฒนธรรมและมรดกของภูมิภาคยิง่ ขึน้ และ
15. เพอื่ ธาํ รงไวซ้ ง่ึ ความเปน็ ศนู ยร วมและบทบาทเชงิ รกุ ของอาเซยี นในฐานะพลงั ขบั เคลอื่ น
หลกั ในความสมั พนั ธแ์ ละความรว่ มมอื ระหวา่ งอาเซยี นกบั หนุ้ สว นนอกภมู ภิ าคในภาพแบบของภมู ภิ าค
ทเี่ ปดิ กว้าง โปรง่ ใส และไมป ิดกน้ั

ท่มี า : อาเซยี น “กฎบตั รอาเซียน”, http://asean.org/asean/asean-charter/.

จากจุดมุ่งหมายและวัตถุประสงค์ของอาเซียนตามที่ระบุในปฏิญญากรุงเทพ พ.ศ. 2510
(ข้อ 2) พดู คยุ แลกเปล่ยี นกนั ในกลุ่มว่า
1. จุดมุ่งหมายและวัตถุประสงค์ของอาเซียนตามที่ระบุในปฏิญญากรุงเทพและกฎบัตร
อาเซียนมีความคล้ายคลึงกนั อยา่ งไร
2. แตกตา่ งกนั อยา่ งไร
3. นกั เรยี นคดิ วา่ อะไรคอื สาเหตขุ องความคลา้ ยและแตกตา่ งในจดุ มงุ่ หมายและวตั ถปุ ระสงค์
ของอาเซยี นในเอกสารสองฉบบั นี้
เขียนค�ำ ตอบลงใน graphic organizer

หนว่ ยท่ี 4 เอเชียตะวันออกเฉยี งใต้กับโลก u แผนการเรยี นรูท้ ่ี 1 อาเซยี น

378 u ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์

แบบฝึกหดั 8
ASEAN Charther Grapphic Organizer

อาเซยี น : อ่านกฎบัตรอาเซยี น
อา่ นกฎบัตรอาเซยี น พ.ศ. 2550 กนั ในกลมุ่ และอภิปรายเพอ่ื หาคำ�ตอบสำ�หรับค�ำ ถามต่อไปน้ี
วตั ถุประสงคข์ องอาเซียนที่ระบุในกฎบัตรอาเซียนคืออะไร








กฎบตั รอาเซยี นคลา้ ยกับปฏญิ ญากรุงเทพอยา่ งไร







กฎบัตรอาเซียนตา่ งจากปฏิญญากรุงเทพอย่างไร





หน่วยท่ี 4 เอเชียตะวันออกเฉียงใต้กับโลก u แผนการเรียนรู้ท่ี 1 อาเซยี น

ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์ u 379

อภิธานศัพท์ :
ระบอบสมบรู ณาญาสทิ ธริ าชย์ (Absolute monarchy) - รปู แบบการปกครองทก่ี ษตั รยิ ์ (หรอื ราชนิ )ี
มีอำ�นาจการเมอื งไมจ่ ำ�กัดเหนอื ระบบการปกครองและประชาชน
นครวดั - ศาสนสถานในกัมพูชาท่ีมขี นาดใหญท่ ่ีสดุ ในโลก
ความรว่ มมอื ทางเศรษฐกจิ ในเอเชยี -แปซฟิ กิ (Asia Pacific Economic Cooperation - APEC) -
เวทีระดับภูมิภาคท่ีก่อต้ังขึ้นในปี พ.ศ. 2532 เพ่ือใช้ประโยชน์จากความพ่ึงพากันมากขึ้น
เรอ่ื ยๆ ของเอเชยี -แปซฟิ กิ มจี ดุ มงุ่ หมายทจี่ ะสรา้ งความเจรญิ รงุ่ เรอื งมากขนึ้ ใหก้ บั ประชาชน
ในภูมิภาคด้วยการส่งเสริมการเติบโตท่ีมีสมดุล ท่ัวถึง ย่ังยืน สร้างสรรค์ส่ิงใหม่และมั่นคง
และด้วยการเรง่ การรวมตวั ทางเศรษฐกิจของภมู ิภาค
สมาคม - การรวมตัวของผคู้ นที่มผี ลประโยชน์ กิจกรรมหรือวตั ถปุ ระสงคร์ ว่ มกัน
เมอื งหลวง - สถานท่ีตัง้ หนว่ ยงาน และสถานที่ประชมุ ของรัฐบาลของประเทศ
กฎบัตร - เอกสารทีก่ ำ�หนดการจัดตงั้ องคก์ ร เป็นธรรมนูญขององค์กร
ชุมชน - หน่วยทางสงั คมท่ปี ระกอบด้วยผคู้ นทม่ี บี างอยา่ งรว่ มกัน เช่น คุณคา่ หรอื อัตลกั ษณ์
ความเปน็ เอกฉนั ท์ (Consensus) - ความเหน็ พอ้ งตอ้ งกนั โดยทวั่ ไป หรอื กวา้ งขวางในเรอ่ื งใดเรอ่ื งหนง่ึ
การมีมติโดยเอกฉันท์ - กระบวนการตัดสินใจที่สมาชิกในกลุ่มพัฒนาและเห็นพ้องต้องกันใน
การสนบั สนุนมตเิ พือ่ ประโยชน์ของทัง้ หมด
ระบอบกษัตรยิ ์ภายใตร้ ฐั ธรรมนญู (Constitutional monarchy) - รูปแบบการปกครองทก่ี ษตั รยิ ์
(หรือราชินี) เป็นประมุขของประเทศ อำ�นาจของกษัตริย์มีจำ�กัดด้วยรัฐธรรมนูญ และ
ตอ้ งบรหิ ารประเทศตามรฐั ธรรมนูญทีจ่ �ำ กัดอำ�นาจของรฐั บาลท่มี ีตอ่ ประชาชน
การปรึกษาหารือ (Consultation) - กระบวนการหรือการดำ�เนินการหารืออย่างเป็นทางการ
ในเร่ืองใดเรือ่ งหน่งึ ทอ่ี ยู่ในระหว่างการตัดสนิ ใจ
หัวหน้ารัฐบาล - หัวหน้ารัฐบาลของประเทศคือบุคคลที่บริหารประเทศ ไม่ได้เป็นบุคคลเดียวกัน
กับประมุขแห่งรัฐเสมอไป ช่ือต�ำ แหน่งมเี ช่น นายกรัฐมนตรี
ประมขุ แหง่ รฐั - ตวั แทนประชาชนของประเทศ เชน่ ประธานาธบิ ดหี รอื กษตั รยิ ์ อาจเปน็ หวั หนา้ รฐั บาล
ดว้ ยหรอื ไม่กไ็ ด้
การพึง่ พากันและกัน (Interdependence) - สภาวะท่ตี า่ งฝา่ ยตา่ งพึ่งพาอาศัยซึง่ กันและกัน
ชาติ - ผู้คนจำ�นวนมากที่มีลักษณะร่วมกัน อย่างเช่น ภาษา ขนบธรรมเนียมประเพณี นิสัย และ
ชาติพันธ์ุ และยังมีการให้คำ�นิยามอีกด้วยว่าเป็นชุมชนทางวัฒนธรรม-การเมืองที่สำ�นึก
ในเอกภาพและผลประโยชน์ของตน

หน่วยท่ี 4 เอเชยี ตะวันออกเฉยี งใต้กบั โลก u แผนการเรียนรทู้ ี่ 1 อาเซยี น

380 u ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์

ความเป็นกลาง (Neutrality) - ภาวะที่ไม่สนับสนุนหรือช่วยเหลือฝ่ายหน่ึงฝ่ายใดในความขัดแย้ง
หรือขอ้ พิพาท
กลุ่มไม่ฝักใฝ่ฝ่ายใด (Non-Alignment) - ขบวนการระหว่างประเทศที่เกิดขึ้นในปี พ.ศ. 2504
โดยประเทศสมาชิกรวมตัวกันด้วยการประกาศยึดม่ันในสันติภาพและความม่ันคงของโลก
และด้วยการไม่อยู่ข้างหรอื ตอ่ ต้านกลมุ่ ประเทศมหาอำ�นาจใด
สาธารณรฐั ภายใตร้ ะบบรฐั สภา (Parliamentary republic) - สาธารณรฐั ประเภทหนงึ่ ทอี่ ยภู่ ายใต ้
ระบบรัฐสภา โดยฝา่ ยบริหาร (รัฐบาล) ไดร้ บั ความชอบธรรมจากและขน้ึ ตอ่ ฝา่ ยนิตบิ ัญญตั ิ
(รฐั สภา)
สญู ญากาศทางอำ�นาจ (Power vacuum) - สภาวะที่รัฐบาลสูญเสยี อ�ำ นาจและยังไมม่ รี ัฐบาลใหม ่
เข้ามาแทนที่
สาธารณรัฐ (Republic) - ประเทศหรือรัฐท่ีปกครองโดยรัฐบาลท่ีประกอบด้วยบุคคลท่ีได้รับ
การเลือกตั้งเป็นตัวแทนของประชาชน และผู้น�ำ ในรฐั บาลใชอ้ �ำ นาจตามกฎหมาย
สงั คมนิยม (Socialism) - ทฤษฎีจัดองคก์ รสงั คมทางการเมอื งและเศรษฐกจิ ที่เสนอวา่ ปัจจยั การผลิต
การแจกจ่าย และการแลกเปลี่ยนควรเปน็ ของหรือควบคมุ โดยชมุ ชนทั้งหมด
สาธารณรัฐสังคมนยิ ม - ประเทศหรอื รัฐทมี่ งุ่ สถาปนาสังคมนยิ ม Socialist republic
เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ - ภูมิภาคย่อยในเอเชียท่ีประกอบด้วย พม่า กัมพูชา อินโดนีเซีย ลาว
มาเลเซีย ฟิลปิ ปนิ ส์ สงิ คโปร์ ไทย ติมอร-์ เลสเต และเวียดนาม
การพัฒนาที่ย่ังยืน (Sustainable development) - กระบวนการเพื่อสนองความต้องการด้าน
การพัฒนามนุษย์ในปัจจุบัน โดยใช้ทรัพยากรที่มีจำ�กัดอย่างยั่งยืนสำ�หรับความต้องการ
ของชวี ติ บนโลกในอนาคต
สหประชาชาติ (United Nations : UN) - องค์กรระหว่างรัฐบาลที่ก่อตั้งในปี พ.ศ. 2488
หลังสงครามโลกครั้งทสี่ อง เพอื่ ส่งเสรมิ ความร่วมมอื ระหว่างประเทศในหมปู่ ระเทศสมาชิก
193 ประเทศ
องค์การการค้าโลก (World Trade Organization : WTO) - องค์กรระหว่างรัฐบาลท่ีก่อตั้ง
ในปี พ.ศ. 2538 เพื่อกำ�กับดูแลการค้าระหว่างประเทศ สร้างกรอบในการเจรจาข้อตกลง
ทางการค้าและกระบวนการแก้ไขขอ้ พิพาท

หน่วยที่ 4 เอเชยี ตะวนั ออกเฉียงใตก้ ับโลก u แผนการเรยี นรู้ท่ี 1 อาเซยี น

ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์ u 381

หนว่ ยท่ี 4 เอเชียตะวันออกเฉียงใต้กับโลก
แผนการเรยี นรทู้ ี่ 2 กฬี าซเี กมส์ : ประวัตศิ าสตร์ กฬี าและการสร้างประชาคม
ในเอเชยี ตะวันออกเฉียงใต้

วชิ า : ประวัติศาสตร์/สังคมศึกษา
หัวขอ้ : ซีเกมส์ : ประวตั ิศาสตร์ กีฬาและการสรา้ งประชาคม
ในเอเชียตะวนั ออกเฉียงใต้
ระดับ : มัธยมศึกษาตอนต้น
จ�ำ นวนคาบ/แผนการเรยี นรู้ : 2 แผนการเรียนรู้ (1 คาบ : 50 - 55 นาท)ี
อุปกรณท์ จี่ ำ�เปน็ : คอมพวิ เตอร์ แลป็ ทอ็ ป บอร์ด ใบกจิ กรรม แผนที่
ความรพู้ ้ืนฐาน : ความคุ้นเคยกับซเี กมส์
วตั ถปุ ระสงค์การเรยี นรู้ :
เมือ่ จบบทเรียน นกั เรยี นสามารถ

ความร ู้ ทักษะ เจตคติ

1. บรรยายลกั ษณะ 1. วิเคราะหว์ า่ งานมหกรรมอย่างซีเกมส์ 1. เหน็ คณุ คา่ ของบทบาทของการแขง่ ขัน
สำ�คญั ของพัฒนาการ ชว่ ยในการสรา้ งประชาคมในระดบั กีฬาในการพัฒนาอตั ลกั ษณข์ องประเทศ
จากเซยี ปเกมสม์ าเปน็ และภมู ิภาค
ซีเกมส์ ประเทศและภมู ภิ าคได้อย่างไร
2. พูดคุยแลกเปล่ียน 2. เหน็ คุณค่าของการทำ�งานเป็นหมู่คณะ
เก่ียวกับปจั จยั ตา่ งๆ 2. พัฒนาทกั ษะในการท�ำ งานเป็น
ที่มบี ทบาทสำ�คัญใน หม่คู ณะ การวเิ คราะห์ และการสอ่ื สาร ว่าเป็นวิธกี ารเรียนรทู้ ม่ี ปี ระสิทธิผล
พัฒนาการของซีเกมส์

หนว่ ยที่ 4 เอเชยี ตะวันออกเฉยี งใตก้ ับโลก u แผนการเรยี นรทู้ ี่ 2 กฬี าซเี กมส์ : ประวตั ศิ าสตร์ กีฬา
และการสรา้ งประชาคมในเอเชียตะวนั ออกเฉยี งใต้

382 u ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์

คาบท่ี 1

ขนั้ ตอน การด�ำ เนินการสอน ส่ือการเรยี นรู้ หลักการและเหตผุ ล

เกริ่นน�ำ การใหบ้ รบิ ท (Contextualization) • วีดิทัศน์ “พิธเี ปิด กิจกรรมกระตนุ้ ความสนใจ
1. สร้างอารมณ์ร่วมของนกั เรยี นดว้ ย ซเี กมส์ ครง้ั ท่ี 28 ช่วยดงึ ความสนใจของ
การเปิดวดี ิทศั นเ์ กีย่ วกบั ซีเกมส์ ที่สิงคโปร์” (1 : 38 นกั เรยี นไปสูเ่ น้อื หา
2. ปพู น้ื บทเรยี นด้วยการกระตนุ้ ความรู้ นาทีแรก) ดูไดท้ ่ี :

ทนี่ กั เรยี นมีอยู่แลว้ เกยี่ วกบั ซีเกมส์ https://www.

คำ�ถามทอ่ี าจใช้ถามนักเรียน youtube.com/

• วดี ิทัศนเ์ ปน็ เร่อื งเกย่ี วกับอะไร watch?v=2KM1_

• นกั เรียนรจู้ ักซีเกมส์หรือไม่ รู้อะไรบา้ ง 2Qloao

จ�ำ ได้ไหมวา่ ประเทศของเราเคยเป็นเจ้าภาพ
ซีเกมส์หรอื ไม่ เมื่อใด เคยชมซีเกมส์
ทางโทรทศั นห์ รอื ดูการแข่งขันจริง

ตอนประเทศเราเปน็ เจา้ ภาพหรอื ไม่ • วีดิทศั น์ “ยง่ิ ใหญ่

• นักเรียนเคยดูการแข่งขันกฬี าระหวา่ ง ท่สี ุด : Greatest”

ประเทศอะไรบา้ งหรอื ไม่ นกั เรียนรูส้ กึ (2 นาทแี รก ทัง้ หมด

อยา่ งไรเวลาดหู รอื ได้ยนิ เกย่ี วกับการแข่งขนั 3 : 47 นาท)ี

กฬี าระหวา่ งประเทศท่ีประเทศของเรา เพลงประกอบซีเกมส์

เขา้ ร่วมด้วย คร้งั ที่ 28 ทีส่ งิ คโปร์

3. จากคำ�ตอบของนกั เรียน ครจู ะพานกั เรียน ดูได้ท่ี : https://

พจิ ารณาค�ำ ถามต่างๆ ทีน่ ำ�ไปสู่เนือ้ หาของ www.youtube.

บทเรียน และทำ�ใหน้ ักเรียนเข้าใจชดั เจนว่า com/watch?v=

วัตถปุ ระสงคข์ องบทเรียนนีค้ ืออะไร XAcAX6dzPfc

• ซีเกมส์มีขนึ้ มาไดอ้ ย่างไรและทำ�ไม

• มีการพฒั นามาอยา่ งไรและท�ำ ไม
• การแข่งขนั กฬี าระหว่างประเทศอยา่ ง
ซีเกมส์ส่งผลอยา่ งไรตอ่ ปัจเจกบุคคลและ หรอื วดี ทิ ัศนอ์ น่ื ๆ
ประเทศ โดยเฉพาะส�ำ นึกในเร่ืองอัตลกั ษณ์ ในแนวนี้ ดูบทความ

เกรนิ่ น�ำ สำ�หรับ
รายละเอียด

หนว่ ยที่ 4 เอเชียตะวันออกเฉียงใต้กับโลก u แผนการเรียนรทู้ ี่ 2 กีฬาซเี กมส์ : ประวัตศิ าสตร์ กฬี า
และการสร้างประชาคมในเอเชยี ตะวันออกเฉียงใต้

ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์ u 383

ขนั้ ตอน การดำ�เนินการสอน สือ่ การเรียนร ู้ หลักการและเหตผุ ล

พัฒนา การคน้ พบทีม่ ีการช้ีแนะและการเรยี นรู้ • สื่อการเรียนรู้ 1 การเรียนรู้แบบร่วมมอื กระตนุ้
บทเรยี น แบบรว่ มมือ ใหน้ กั เรยี นได้พฒั นาทักษะ
• สือ่ การเรยี นรู้ 2 การเรยี นรูใ้ นสภาพแวดลอ้ ม
1. ครปู ูพืน้ ส�ำ หรบั การเรยี นร้แู บบรว่ มมอื • สื่อการเรียนรู้ 3 แบบการใช้ชวี ติ ในสงั คม
ดว้ ยการบรรยายสนั้ ๆ แต่ครอบคลมุ เกยี่ วกบั • แบบฝกึ หัด 1 ท่มี กี ารรว่ มมือ การสอ่ื สาร
บรบิ ทที่ท�ำ ให้มกี ีฬาแหลมทอง (เซยี ปเกมส)์ • แบบฝึกหัด 2 การเป็นผนู้ ำ� การเป็นผ้ตู าม
ขึน้ มาในปี พ.ศ. 2502 ตลอดจนความ การวเิ คราะห์ และการ
• แบบฝึกหดั 3 สงั เคราะห์ ซ่งึ เป็นทกั ษะ
เปลยี่ นแปลงต่างๆ ท่ีเกดิ ข้ึนกบั การแข่งขัน • แบบฝึกหดั 4 ส�ำ หรับการเรยี นรทู้ ง้ั ชวี ติ
กีฬาน้ใี นเวลาต่อมาในทศวรรษ 1970

ปจั จัยทคี่ วรเน้นความส�ำ คญั

• ระดบั การพัฒนากีฬาในภมู ิภาค

• ความสมั พันธร์ ะหว่างประเทศต่างๆ

ในภมู ิภาค

• บรบิ ทของสงครามเยน็

2. ครอู ธบิ ายองคป์ ระกอบของกจิ กรรม

การเรยี นร้แู บบร่วมมอื แบง่ นักเรยี น

ออกเป็นกล่มุ กล่มุ ละ 3 - 4 คน แตล่ ะกลุ่ม

จะไดร้ ับแบบฝกึ หดั 4 ที่ครูเตรียมไวใ้ ห้

ซ่งึ ไดร้ ะบุภารกจิ ของแตล่ ะกลมุ่ ในกรณี

ทีม่ ีอินเทอรเ์ น็ต ให้นกั เรียนคน้ หาข้อมลู

ในอนิ เทอรเ์ น็ต หากไมม่ ีอินเทอรเ์ นต็

ครูกจ็ ะต้องดาวนโ์ หลดวีดทิ ศั นแ์ ละ

พมิ พข์ อ้ มูลเตรียมไว้ให้กบั นกั เรยี น

ภารกิจมีดังตอ่ ไปน้ี (ประมาณ 30 นาที)

2.1 อา่ นเน้ือหาบางสว่ นจากบทความของ

Simon Creak เรอ่ื ง “From Bangkok to

Palembang : The South-East Asian

Games and a cultural approach to

studying regionalism,” (ส่ือการเรียนรู้ 1,

ใบกจิ กรรม 1)

2.2 อ่านเนอ้ื หาบางสว่ นจากบทความของ

Simon Creak. “Sports as Politics and

History”, Anthropology Today, 27 (1),

หน่วยท่ี 4 เอเชยี ตะวนั ออกเฉียงใต้กับโลก u แผนการเรียนรทู้ ี่ 2 กฬี าซีเกมส์ : ประวตั ศิ าสตร์ กีฬา
และการสร้างประชาคมในเอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใต้

384 u ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์

ข้ันตอน การด�ำ เนินการสอน ส่ือการเรียนรู ้ หลกั การและเหตุผล

2011, pp. 14 - 19. (สอ่ื การเรียนรู้ 2, • การสรุปท้ายชัว่ โมงเรยี น
เป็นการเน้นประเดน็ ส�ำ คญั
ใบกิจกรรม 2) ทน่ี กั เรยี นควรจ�ำ ได้ขน้ึ ใจ
• การใหน้ ักเรยี นเขยี นค�ำ ถาม
2.3 อ่านเนือ้ หาบางสว่ นจากบทความของ อยา่ งน้อยหน่งึ คำ�ถามกอ่ น
ออกจากห้องเรียนกระตนุ้ ให้
Simon Creak. “Representing True Laos นักเรียนตระหนกั ถึงสิ่งทีต่ น
ยงั ไมเ่ ข้าใจในบทเรียน
in Postcolonial South-East Asia.”

ใน Sport Across Asia : Politics, Culture,

and Identities, บรรณาธกิ ารโดย

Katrin Bromber, Birgit Krawietz และ

Joseph Maguire, 95 - 120. New York :

Routledge, 2013. (สื่อการเรียนรู้ 3,

ใบกิจกรรม 3)

3. แต่ละกล่มุ แบง่ งานกนั เองในการอา่ น

ขอ้ มลู ขา้ งต้น นักเรียนทไ่ี ด้รับมอบหมาย

งาน 2.1 งาน 2.2 ฯลฯ ของแต่ละกลมุ่

จะมารวมตัวทำ�งานตามทร่ี ะบใุ น handouts

ดว้ ยกัน โดยใชเ้ วลา 20 นาที จากน้ัน

ก็จะกลบั กลุ่มเดมิ และแลกเปล่ยี นขอ้ ค้นพบ

และพดู คยุ หารือเก่ยี วกบั คำ�ตอบส�ำ หรบั

ค�ำ ถามท่มี ีให้ (10 - 15 นาท)ี

4. เมอ่ื ใกล้สิ้นสดุ คาบเรียน นักเรียนอาจ

วางแผนที่จะพบกันนอกชนั้ เรยี นเพ่ือ

เตรยี มการน�ำ เสนอในชวั่ โมงเรยี นถดั ไป

สรปุ 1. ครูจะปดิ ทา้ ยช่วั โมงเรยี นนด้ี ว้ ยการสรุป
บทเรยี น เน้ือหาทีผ่ า่ นมาและอธบิ ายวา่ มอี ะไรทจี่ ะตอ้ ง
ทำ�เพอื่ ความตอ่ เน่อื งของเน้ือหาในชวั่ โมง

เรียนถดั ไป ครูเนน้ วา่ แตล่ ะกลมุ่ จำ�เปน็ ต้อง

นัดพบกนั นอกชัน้ เรียนเพือ่ เตรยี มสำ�หรบั

การน�ำ เสนอในชั่วโมงเรียนถดั ไป

2. ครอู าจใหน้ ักเรียนเขียนลงในกระดาษ

อย่างนอ้ ยหนงึ่ ค�ำ ถามเก่ียวกบั บทเรียน

ทีต่ นยงั ไมเ่ ขา้ ใจก่อนออกจากห้องเรยี น

หน่วยท่ี 4 เอเชียตะวนั ออกเฉียงใตก้ บั โลก u แผนการเรียนรูท้ ่ี 2 กฬี าซีเกมส์ : ประวตั ศิ าสตร์ กฬี า
และการสรา้ งประชาคมในเอเชียตะวันออกเฉยี งใต้

ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์ u 385

คาบที่ 2

ข้นั ตอน การดำ�เนนิ การสอน ส่ือการเรยี นร้ ู หลกั การและเหตผุ ล

เกรนิ่ นำ� ครูเริม่ ปูพื้นอารมณข์ องนกั เรียนด้วยการให้
นักเรยี นนกึ ทบทวนวา่ ได้ท�ำ อะไรใน

ชว่ั โมงเรียนคร้ังก่อน และถามด้วยว่า

แต่ละกล่มุ ได้ท�ำ อะไรนอกชัน้ เรยี นมาบ้าง

เพอ่ื เตรยี มสำ�หรับกจิ กรรมในวนั น้ี

พฒั นา 1. ครเู รมิ่ ดว้ ยการทบทวนวัตถุประสงคข์ อง • ดบู ทความเกรนิ่ นำ� การน�ำ เสนอเปน็ กลุ่มส่งเสรมิ
บทเรยี น บทเรยี นท่ีเรมิ่ เรยี นในชั่วโมงก่อน
ส�ำ หรบั การอ้างอิง ให้นักเรยี นร่วมมือและ

• เพ่อื บรรยายลักษณะของซีเกมส์ ต่างๆ แบง่ หนา้ ทรี่ ับผดิ ชอบกัน

• เพอ่ื เขา้ ใจวา่ ซเี กมส์มีข้ึนมาได้อย่างไร • วีดิทศั น์ นอกเหนอื จากการฝกึ ทกั ษะ

และทำ�ไม “Ordinary” การสื่อสาร และการวเิ คราะห์

• เพอ่ื วเิ คราะหว์ ่ามกี ารเปลี่ยนแปลง (12 : 04 นาท)ี

มาอยา่ งไร และท�ำ ไม Available from

• เพ่อื ตระหนกั ว่าการแข่งขนั กฬี าระหว่าง ดูได้ที่ : https://

ประเทศอย่างซีเกมสส์ ่งผลต่อปจั เจกบุคคล www.youtube.

ประเทศและภมู ภิ าคอย่างไร โดยเฉพาะ com/watch?v=

การสรา้ งอัตลักษณ์ W2uNwiZsFHs

2. ครูสุม่ เรยี กให้แต่ละกล่มุ นำ�เสนอ

ข้อค้นพบเกี่ยวกับค�ำ ถามท่วี า่ ซีเกมส์

มีลกั ษณะสำ�คัญอะไรบา้ ง มีข้นึ มาได้อยา่ งไร

และทำ�ไม และมกี ารเปลยี่ นแปลงมาอยา่ งไร

และทำ�ไม หลังจบการน�ำ เสนอ ครกู ระต้นุ หรือวีดทิ ศั นอ์ ่ืน

ใหก้ ลุ่มอ่นื ชว่ ยเพิม่ เตมิ ประเดน็ จากที่ ทเ่ี ทียบเคียงกันได้

กล่มุ แรกน�ำ เสนอ ครจู ะสรปุ ประเดน็

ทน่ี ่าสนใจก่อนทจี่ ะไปส่ปู ระเด็นหลกั ถัดไป

คือ บทบาทของซเี กมสท์ ่มี ีตอ่ ปจั เจกบุคคล

ประเทศและภูมภิ าคในการสร้างอตั ลักษณ์

3. ครูเรียกอกี กลมุ่ ใหน้ ำ�เสนอข้อคน้ พบ

เกี่ยวกับว่าซีเกมสอ์ าจมบี ทบาทอย่างไร

ในการสร้างความเปน็ นํา้ หนึง่ ใจเดยี วกัน

และเสริมสรา้ งอตั ลักษณ์ของปจั เจกบุคคล

ประเทศและภมู ิภาคโดยท่วั ไป หลังจาก

ใชเ้ วลานำ�เสนอ 5 - 6 นาที ครูให้กลมุ่ อนื่

หน่วยท่ี 4 เอเชยี ตะวันออกเฉยี งใตก้ บั โลก u แผนการเรยี นรู้ที่ 2 กีฬาซเี กมส์ : ประวตั ิศาสตร์ กีฬา
และการสรา้ งประชาคมในเอเชยี ตะวันออกเฉยี งใต้

386 u ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์

ขั้นตอน การด�ำ เนนิ การสอน ส่อื การเรยี นรู้ หลักการและเหตุผล

แสดงความเหน็ เพ่ิมเติมและขัดเกลาประเด็น

ทีน่ ำ�เสนอโดยกลุ่มดงั กล่าว

4. เนอ่ื งจากเรอื่ งความเปน็ นาํ้ หนงึ่ ใจเดยี วกัน

และอัตลกั ษณอ์ าจเป็นนามธรรมมากสำ�หรบั

นกั เรยี น ครูอาจเปิดวีดิทศั นเ์ พ่อื ให้เห็นภาพ

ชัดเจนมากขึ้น ตวั อย่างของวดี ทิ ศั น์ดังกล่าว

คอื มิวสิควิดีโอ “Ordinary” ทีเ่ ป็นเร่ือง

เก่ยี วกับชวี ติ ของนกั ฟตุ บอลชื่อดังชาวสิงคโปร์

Fandi Ahmad วดี ทิ ศั น์ทเี่ ป็นพธิ เี ปดิ ซีเกมส์

ปี พ.ศ. 2558 ทสี่ งิ คโปร์กม็ ีหลายสว่ นทอ่ี าจ

ใช้ประโยชนไ์ ด้ หรอื วดี ทิ ัศน์อะไรก็ตาม

ทแ่ี สดงความรสู้ กึ ภาคภมู ิใจและแรงบนั ดาลใจ

ทเ่ี กดิ จากมหกรรมกีฬาอยา่ งซเี กมส์กส็ ามารถ

ใชเ้ พื่อการนีไ้ ด้

5. สรุปการแลกเปลี่ยน

หลงั จากการตอบคำ�ถามและแลกเปล่ียน

มาขา้ งตน้ ครูรวบรวมประเด็นหลกั ๆ ซง่ึ จะมี

ดังตอ่ ไปนี้

• กฬี าและการแข่งขันกฬี าระหว่าง

ประเทศอยา่ งซีเกมสเ์ ป็นมากกวา่ แหล่งสรา้ ง

ความบนั เทงิ หรือการพักผอ่ นหย่อนใจ

• การแขง่ ขันกีฬาระหว่างประเทศอยา่ ง

ซีเกมส์กระต้นุ ส�ำ นกึ ของการระบตุ วั ตนและ

ความภาคภมู ิใจของคนในประเทศ ดังนนั้

จึงช่วยในการสรา้ งอตั ลกั ษณ์ในหมู่

ปจั เจกบคุ คลเน่ืองจากเสรมิ สร้างส�ำ นึก

ชาตินิยมด้วยเช่นกัน

• เมอื่ กอ่ นหนา้ ที่ผคู้ นในภมู ภิ าค

จะสามารถเดินทางและมปี ฏสิ ัมพนั ธก์ นั

ทส่ี ามารถก่อให้เกิดอตั ลกั ษณข์ องภูมภิ าค

ซีเกมสแ์ ละการแข่งขันกฬี าตา่ งๆ กอ่ นนั้น

ไดเ้ ปน็ ช่องทางทเี่ อ้อื อำ�นวยการมปี ฏิสมั พนั ธ์

หนว่ ยที่ 4 เอเชยี ตะวันออกเฉยี งใตก้ ับโลก u แผนการเรียนรูท้ ่ี 2 กีฬาซเี กมส์ : ประวัติศาสตร์ กีฬา
และการสร้างประชาคมในเอเชียตะวนั ออกเฉียงใต้

ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์ u 387

ขัน้ ตอน การด�ำ เนินการสอน สอ่ื การเรียนร ู้ หลักการและเหตุผล

ระหว่างประชาชนกับประชาชนจาก เปน็ เรอ่ื งทด่ี ีท่จี ะปดิ ท้าย
ชั่วโมงเรยี นด้วยการเนน้
ประเทศตา่ งๆ ในภมู ภิ าค การมปี ฏสิ มั พันธ์ ประเดน็ หลกั ๆ และด�ำ เนิน
กจิ กรรมประเมินระดบั
ทีม่ ีขน้ึ อยูเ่ ร่อื ยๆ ดงั กลา่ วช่วยในกระบวน การเรยี นรูข้ องนักเรียน

การสรา้ งอัตลกั ษณ์ของภมู ภิ าคทีด่ �ำ เนิน

อย่างค่อยเป็นค่อยไป นอกจากนก้ี ารมี

การแข่งขนั กีฬาในหม่ปู ระเทศเอเชีย

ตะวันออกเฉียงใต้กต็ อกยํ้าความคดิ ทว่ี ่า

มกี ารรวมตัวระดบั ภมู ิภาค และการรวมตวั นั้น

มีความสำ�คญั

ข้ันสรุป 1. ครสู รุปหรอื เน้นประเดน็ หลักๆ จาก
ช่ัวโมงเรียนสองครั้งที่ผา่ นมา

2. ส�ำ หรับกิจกรรมเสริมหรอื เช่อื มสู่บทเรียน

ต่อไป ครอู าจเลือกท�ำ กิจกรรมตอ่ ไปน้ี

กจิ กรรมใดหรอื ทั้งหมดก็ได้เปน็ การปิดท้าย

2.1 เขยี นเรยี งความเก่ียวกบั แงม่ มุ ของ

บทเรยี นเพือ่ แสดงว่านักเรียนไดเ้ รียนรู้

อะไรบา้ งจากชั่วโมงเรยี นสองครั้งทผ่ี า่ นมา

2.2 การน�ำ เสนอด้วยภาพ

แตล่ ะกล่มุ จะมีการน�ำ เสนอด้วยภาพ

ในรปู แบบท่ตี วั เองเลือก เชน่ วาดลายเส้น

การ์ตูน โปสเตอร์ แอป หรอื ซอฟตแ์ วร์

ท่ีเหมาะสม ภาพปะตดิ โมเสคกระดาษ

ภาพเคลอื่ นไหว ฯลฯ เก่ียวกบั ประเดน็ ต่อไปนี้

ประเดน็ ใดหรือหลายประเด็นก็ได้

• ซีเกมสต์ ลอดช่วงเวลาที่ผ่านมา

• ซเี กมส์กบั การสร้างอตั ลกั ษณ์

ของภมู ภิ าค

• ซเี กมสก์ บั ความเปน็ นาํ้ หนงึ่ ใจเดยี วกนั

ของภมู ภิ าคและอตั ลักษณ์ของประเทศ

นักเรยี นจะทำ�งานน้ีนอกเวลาเรียน

ในชวั่ โมงเรยี นถดั ไป จะมีการจัดแสดงภาพ

น�ำ เสนอในช้นั เรียน นักเรยี นจะมีกิจกรรม

เดนิ ชมการจดั แสดงการน�ำ เสนอของกลมุ่ ตา่ งๆ

หนว่ ยท่ี 4 เอเชยี ตะวันออกเฉยี งใตก้ ับโลก u แผนการเรียนรู้ท่ี 2 กฬี าซีเกมส์ : ประวตั ิศาสตร์ กีฬา
และการสรา้ งประชาคมในเอเชยี ตะวนั ออกเฉียงใต้

388 u ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์

หน่วยที่ 4 เอเชียตะวันออกเฉียงใต้กบั โลก
แผนการเรยี นร้ทู ่ี 2 กีฬาซเี กมส์ : ประวตั ิศาสตร์ กฬี าและการสร้างประชาคม
ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

ส่อื การเรียนรู้และแบบฝึกหัด

สื่อการเรยี นรู้ 1 - การก่อต้ังเซียบเกมส์
Simon Creak. “From Bangkok to Palembang : The South-East Asian Games and
a cultural approach to studying regionalism”, News Letter, No. 65, Spring 2012,
Center for South-East Asian Studies Kyoto University, pp. 15-17. http://www.cseas.
kyoto-u.ac.jp/edit/wp-content/uploads/2012/04/NL6515-17.pdf, pp. 15 - 16.
การกอ่ ตงั้ เซยี ปเกมส์ (Founding the SEAP Games)
เซยี ปเกมสเ์ กดิ จากความคดิ ของรองประธานคณะกรรมการโอลมิ ปกิ แหง่ ประเทศไทย
หลวงสุขุมนัยประดิษฐ ข้าราชการหัวสมัยใหม่ท่ีในทศวรรษ 1930 เป็นนักกีฬาชั้นเลิศระดับ
มหาวิทยาลัยในสหรัฐอเมริกา หลวงสุขุมต้องการรวมการแข่งขันกีฬาต่างๆ ระหว่างไทยและ
เพื่อนบ้านที่มีขึ้นเป็นประจำ�มากข้ึนเรื่อยๆ ให้เป็นมหกรรมกีฬาระดับภูมิภาคแบบเดียวกับ
เอเชียนเกมส์และโอลิมปิกที่หลายประเทศในภูมิภาคก็เข้าร่วมในเวลาน้ัน เขาเช่ือว่าประเทศ
เหล่านี้มีสภาพภูมิอากาศท่ีคล้ายกัน และประชาชนก็มี “รูปร่างหน้าตา” คล้ายกัน ตลอดจน
ความสามารถดา้ นกีฬาท่ีใกลเ้ คยี งกัน ดว้ ยความคล้ายคลงึ กนั เหลา่ นี้ เขาเชือ่ วา่ การแขง่ ขันกีฬา
ระดับภูมิภาคจะช่วยให้ประเทศต่างๆ ยกระดับมาตรฐานกีฬาและความร่วมมือของภูมิภาคได้
ในเดอื นพฤษภาคม พ.ศ. 2501 ระหวา่ งการแขง่ ขนั กฬี าเอเชยี นเกมส์ ครงั้ ที่ 3 ทโี่ ตเกยี ว หลวงสขุ มุ
เสนอความคิดนกี้ บั เจ้าหน้าทีด่ า้ นกีฬาจากพม่า กมั พชู า ลาว มลายา และเวียดนามใต้ ทปี่ ระชุม
เหน็ ชอบกับข้อเสนอ “เอเชยี นเกมสน์ ้อย” ของเขาทีม่ ีช่อื วา่ กีฬาแหลมทอง (South East Asia
Peninsular Games หรอื SEAP Games) จดั ตง้ั สหพนั ธก์ ีฬาแหลมทองขนึ้ มาเพ่อื จัดการดแู ล
และจัดให้มีการแข่งขันทุกสองปีระหว่างเอเชียนเกมส์และโอลิมปิก การแข่งขันคร้ังแรกในปี
พ.ศ. 2502 ถูกกำ�หนดให้มขี ึ้นทีก่ รุงเทพฯ เพ่ือเปน็ การให้เกยี รติแก่ประเทศไทยในฐานะตน้ คิด
ไทยเสนอกีฬา 12 ประเภท ทีป่ ระกอบด้วยกรฑี าทเ่ี ป็นประเภทบงั คบั และกฬี าสากลอน่ื ๆ เช่น
ฟุตบอล บาสเกตบอล และมวย นอกจากน้ีท่ีประชุมเสนอให้รวมกีฬาท้องถิ่นของภูมิภาค คือ

หนว่ ยที่ 4 เอเชยี ตะวันออกเฉยี งใต้กับโลก u แผนการเรียนรทู้ ี่ 2 กฬี าซีเกมส์ : ประวัตศิ าสตร์ กีฬา
และการสรา้ งประชาคมในเอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใต้

ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์ u 389

ตะกร้อ เป็นกีฬาสาธิตซ่ึงในเวลาต่อมาก็เป็นกีฬาท่ีมีการแข่งขันอย่างเป็นทางการ และ
ยังมีการคิดคำ�ผสมระหว่างภาษามาเลย์และไทยว่า ‘เซปักตะกร้อ’ ซ่ึงกลายเป็นช่ือเรียก
ของกีฬาชนิดน้ีในระดับสากลต้ังแต่น้ันมา ถึงแม้ว่ากีฬาสากลจะเป็นหลักใหญ่ แต่การคิดชื่อ
และรวมเซปกั ตะกร้อกเ็ ป็นการสร้างเนือ้ หาทเี่ ป็นท้องถน่ิ เข้าไปดว้ ย
ท่ีโตเกียวและหลังจากนั้น หลวงสุขุมและเพ่ือนเจ้าหน้าท่ีเน้นยํ้าวัตถุประสงค์หลัก
สองประการของเซียปเกมส์ กล่าวในแง่ประโยชน์แล้ว จะยกระดับมาตรฐานกีฬาของประเทศ
ท่ีเข้าร่วม ซึ่งจะเพิ่มความสามารถในการแข่งขันในโอลิมปิกและเอเชียนเกมส์ “ทีมของเรา
ไม่แข็งแกร่ง... มาตรฐานของเราก็ต่ํา” หลวงสุขุมพูดตรงๆ และเซียปเกมส์ก็มีจุดมุ่งหมาย
ที่จะพลิกสถานการณ์น้ี (บางกอกโพสต์ 26 พฤษภาคม พ.ศ. 2501 หน้า 6) ประการที่สอง
เซยี ปเกมส์มขี น้ึ เพือ่ วัตถุประสงคท์ ่จี ะสง่ เสริมความเป็นน้าํ หนึง่ ใจเดยี วกันของภูมิภาค ประธาน
คณะกรรมการโอลิมปิกแห่งประเทศไทย พลโทประภาส จารุเสถียร ลูกน้องคนสนิทของ
เผด็จการไทย จอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต์ ประโคมมหกรรมกีฬาน้ีว่าเป็นการ “เสริมสร้างสายใย
แหง่ มติ รภาพในหมปู่ ระเทศสมาชกิ ทเ่ี ขา้ รว่ ม” (บางกอกโพสต์ 12 พฤษภาคม พ.ศ. 2501 หนา้ 6)
ครอบครวั แห่งภูมิภาค (A Regional Family)
ถึงแม้ว่าผู้จัดจะมีความกระตือรือร้นว่าเซียปเกมส์จะเสริมสร้างมิตรภาพในภูมิภาค
แต่ว่าก็ไม่ได้พูดให้ชัดเจนมากนักเก่ียวกับเกณฑ์การพิจารณาการเข้ามาเป็นสมาชิกใน
“ครอบครัว” น้ี (ค�ำ แสดงความเป็นเครอื ญาติมักถกู ใช้อยู่เรอ่ื ยๆ) ถึงกระนัน้ ก็ยังมขี อ้ พจิ ารณา
ท่ีชัดเจนอยู่สองประการด้วยกัน ประการแรก (และเห็นชัดท่ีสุด) เซียปเกมส์จำ�กัดอยู่เพียง
ประเทศที่อยู่ในคาบสมุทรเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ หลักการน้ีได้รับการผ่อนปรนด้วย
การรับสงิ คโปร์เข้ารว่ มการแขง่ ขันในปี พ.ศ. 2502 ในนาทีสุดท้าย ซงึ่ อาจเปน็ ปฏกิ ริ ิยาโดยตรง
ต่อการถอนตัวของกัมพูชาที่มีสาเหตุมาจากการพิพาทกับไทยในเรื่องปราสาทเขาพระวิหาร
(ซ่ึงกลับมาเป็นข่าวอีกครั้งในช่วงไม่ก่ีปีท่ีผ่านมา) อย่างไรก็ตาม หลักการของการเป็นประเทศ
ในคาบสมุทรก็ยังเป็นพ้ืนฐานอยู่ จนกระทั่งปี พ.ศ. 2520 ท่ีการแข่งขันกีฬาท่ีมีชื่อใหม่ว่า
ซีเกมส์ ขยายรวมอินโดนีเซีย ฟิลิปปินส์ และบรูไนด้วย หลังจากเวียดนาม ลาว และกัมพูชา
ทเ่ี ปน็ คอมมวิ นสิ ตไ์ ดถ้ อนตวั ไปเมอื่ สองปกี อ่ น อยา่ งไรกต็ าม เบอ้ื งหลงั ภมู ศิ าสตรค์ อื ประวตั ศิ าสตร์
การเมือง และการเขียนประวัติศาสตร์ ในภาษาไทยและลาว เซียปเกมส์มีอีกช่ือหนึ่งคือ
กฬี าแหลมทอง ค�ำ ว่าแหลมทองมคี วามหมายใกล้เคียงกับสุวรรณภูมิ “แผ่นดินทอง” ในตำ�นาน
ท่ีถูกเอ่ยถึงในตำ�ราพุทธ (และเป็นชื่อของสนามบินท่ีกรุงเทพฯ ซ่ึงแสดงให้เห็นว่าคตินี้ยังคง
มีพลังจับใจอยู่) คติ “แผ่นดินทอง” มีหลายฉบับท่ัวทั้งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ในฉบับของ
อินโดนีเซียทีป่ รากฏในพธิ เี ปิดปี พ.ศ. 2554 “Suwannadwipa” (เกาะทองคำ�) คอื สุมาตรา

หน่วยท่ี 4 เอเชยี ตะวนั ออกเฉียงใตก้ ับโลก u แผนการเรียนรทู้ ี่ 2 กีฬาซีเกมส์ : ประวตั ศิ าสตร์ กีฬา
และการสร้างประชาคมในเอเชียตะวนั ออกเฉยี งใต้

390 u ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์

ในฉบับของไทย ปัญญาชนอย่างหลวงวิจิตรวาทการในช่วงทศวรรษ 1930 และ 1940
ระบุว่าแหลมทอง/สุวรรณภูมิครอบคลุมเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ที่อยู่บนแผ่นดินใหญ่ทั้งหมด
และท่ีสำ�คัญท่ีสุด ชาวสยามที่เหนือกว่าใครในด้านการทหารได้เป็นมหาอำ�นาจครองภูมิภาคน้ี
มาในประวตั ิศาสตร์...
วฒั นธรรมและภูมิภาคนิยม (Culture and Regionalism)
การก่อต้ังเซียปเกมส์เป็นก้าวสำ�คัญในการสร้างสถาบันระดับภูมิภาค ถึงแม้ว่าจะ
ไม่ใช่งานหรือองค์กรแรกในระดับภูมิภาค แต่ส่ิงท่ีมาก่อนหน้าอย่างสันนิบาตเอเชียตะวันออก
เฉียงใต้และองค์การสนธิสัญญาป้องกันภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ก็มีอายุสั้นและ
มีเป้าหมายทางยุทธศาสตร์แคบภายใต้การดูแลของสหรัฐอเมริกาตามลำ�ดับ เซียปเกมส์มีมา
กอ่ นสมาคมเอเชยี ตะวนั ออกเฉียงใต้ (2504) และมาฟิลนิ โด (2506) มาจนถึงอาเซยี น (2510)
ทีม่ ีความยืดหยุ่นมากกว่า และต้ังแตก่ ลางทศวรรษ 1980 กลมุ่ ประเทศอนิ โดจนี กก็ ลับเข้ารว่ ม
ซเี กมส์กอ่ นเขา้ ร่วมอาเซียน ในปี พ.ศ. 2550 Timor Leste ก็เข้าร่วมดว้ ย ซง่ึ ตอกยํา้ ถงึ บทบาท
การสร้างความสัมพนั ธท์ างการทูตอย่างอ่อนๆ ของมหกรรมกีฬานี้
อย่างไรก็ตาม ที่สำ�คัญกว่าหน้าที่ทางการทูตนี้ก็คือความนิยมของประชาชนและ
ลักษณะทางวัฒนธรรมของมหกรรมกีฬาน้ี ซ่ึงสร้างความมีส่วนร่วมต้ังแต่นักการเมืองอย่าง
ประภาสไปจนถึงคนธรรมดานบั พนั จากนักกฬี าและเจ้าหนา้ ทีไ่ ปจนถึงคนดูและแฟนทต่ี ดิ ตาม
ผ่านสื่อ ปฏิสัมพันธ์ระหว่างผู้คนเหล่านี้ที่เกิดซ้ําทุกสองปีมาเป็นเวลากว่าคร่ึงศตวรรษแล้ว
ได้ผสมผสานกบั แงม่ ุมทางวฒั นธรรมกลายเปน็ เนื้อหาของมหกรรมกีฬาของภูมภิ าค
มีการดัดแปลงสัญลักษณ์และพิธีกรรมท่ีคุ้นเคยเพ่ือใช้ในการแข่งขันครั้งแรกในปี
พ.ศ. 2502 เพ่ือตอกยํ้าประเด็นของมิตรภาพในภูมิภาค ธงซีเกมส์มีสีฟ้าเป็นพื้น ซึ่งหมายถึง
“ผืนนํ้าที่ล้อมรอบ หรือท้องฟ้าที่ครอบคลุมประเทศเอเชียตะวันออกเฉียงใต้” และมี “ห่วง
สีเหลอื งทองหกห่วงร้อยกัน...แสดงถงึ มติ รภาพ ความรักผูกพันฉนั พ่ีนอ้ ง และความมเี ป้าหมาย
ร่วมกันเป็นหนึ่งเดียว” (Bell 2003) เปลวเพลิงแห่งเซียปเกมส์คร้ังแรกท่ีกรุงเทพฯ ถูกจุด
ด้วยคบเพลงิ ทนี่ ำ�มาจากแต่ละประเทศทีเ่ ข้าร่วม เพือ่ ท่วี า่ เปลวเพลิงจะเป็นที่รวมความสามคั คี
ของประเทศทั้งหมดในเชิงสัญลักษณ์ มีการกล่าวปฏิญาณตนของนักกีฬาขณะท่ีกัปตันทีมชาติ
ชูธงชาติของหกประเทศที่แสดงถึงความสามัคคีเหนือแท่นท่ีประดับด้วยตราสัญลักษณ์หกห่วง
ของเซียปเกมส์ และยังมีการเดินขบวนสวนสนามของเหล่านักกีฬาตามแบบโอลิมปิกอีกด้วย
ด้วยการใช้สัญลักษณ์ของประเทศกับสากลเทียบเคียงกัน พิธีการนี้ “แสดงถึงความสามัคคี
ร่วมแรงร่วมใจ” (MacAloon 1984 : 252). ขนาดและความตระการตาของพิธีการเช่นนี้
มีพลังทางวัฒนธรรม และเป็นภาพที่ตัดกันอย่างมากกับลักษณะเคร่งขรึมของการประชุมทาง
การเมอื งและเศรษฐกจิ

หน่วยท่ี 4 เอเชยี ตะวันออกเฉยี งใต้กบั โลก u แผนการเรียนรทู้ ่ี 2 กีฬาซเี กมส์ : ประวตั ิศาสตร์ กีฬา
และการสร้างประชาคมในเอเชียตะวันออกเฉยี งใต้

ประวัติศาสตร์ร่วมรากอุษาคเนย์ u 391

สอื่ การเรียนรู้ 2 - ประวตั ิศาสตร์ของซีเกมส์
Simon Creak. “Sports as Politics and History”, Anthropology Today, 27 (1),
2011, pp. 14 - 19. http://asiapacific.anu.edu.au/newmandala/wp-content/
uploads/2012/04/Creak-2011-SEA-Games.pdf, pp. 16 - 17.
ประวตั ิศาสตร์ของซเี กมส์ (History of the SEA Games)
ซีเกมส์เกิดจากเซียปเกมส์หรือกีฬาแหลมทองที่ก่อตั้งโดยประเทศไทยให้เป็น
‘เอเชียนเกมส์น้อย’ ในปลายทศวรรษ 1950 การแข่งขันกีฬานี้ถูกจัดขึ้นทุกสองปี โดยเริ่ม
มาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2502 (ยกเว้นปี พ.ศ. 2506) ที่เป็นการคั่นกลางช่วงเวลาของโอลิมปิก
และเอเชยี นเกมส์ คณะกรรมการโอลมิ ปิกแหง่ ประเทศไทยก่อตง้ั การแข่งขนั กีฬานข้ี นึ้ มา โดยม ี
วัตถุประสงค์สองประการ คือ เพื่อยกระดับมาตรฐานกีฬา และเพื่อส่งเสริมความเป็นน้ําหนึ่ง
ใจเดียวกนั ของภูมภิ าค
อยา่ งไรกต็ าม การเปน็ สมาชกิ ใน ‘ครอบครวั ’ เซยี ปเกมสม์ จี �ำ กดั อยา่ งแรก การแขง่ ขนั
กีฬานีจ้ �ำ กดั เฉพาะประเทศเอเชยี ตะวันออกเฉียงใต้ที่อยบู่ นคาบสมุทร (ตามชอื่ กีฬาแหลมทอง)
คอื พมา่ กัมพูชา ลาว มลายา เวียดนามใต้ และไทย แต่ก็มสี งิ คโปร์เปน็ ขอ้ ยกเว้น
ปัจจัยท่ีสอง คือ การต่อต้านคอมมิวนิสต์ยุคสงครามเย็น ประเทศที่เข้าร่วมจัดอยู่
ในกลมุ่ ไมฝ่ กั ใฝฝ่ า่ ยใด (พมา่ กมั พชู า) หรอื ไมก่ ต็ อ่ ตา้ นคอมมวิ นสิ ต์ (ทเี่ หลอื ) ขณะทเี่ วยี ดนามเหนอื
ท่ีเป็นประเทศคอมมิวนิสต์ประเทศเดียวบน ‘แหลมทอง’ ไม่ได้เข้าร่วม โดยสรุป เซียปเกมส์
ถูกก่อต้ังขึ้นบนฐานของภูมิภาคนิยมต่อต้านคอมมิวนิสต์ท่ีมีไทยเป็นศูนย์กลางในเอเชีย
ตะวันออกเฉียงใต้ส่วนที่เป็นแผ่นดินใหญ่ ตั้งแต่นั้นมาเซียปเกมส์ได้มีการปรับตามการเปล่ียนแปลง
ทเี่ กดิ ขนึ้ ในภมู ภิ าค หลงั จากลาว กมั พชู า และเวยี ดนามใตถ้ อนตวั ออกไปเนอื่ งจากเกดิ การปฏวิ ตั ิ
ในปี พ.ศ. 2518 การแข่งขนั กีฬาน้ีก็ขยายรวมอินโดนเี ซีย ฟลิ ิปปนิ ส์ และบรูไนด้วย ยกเวน้ แต่
บรูไนแล้ว ทุกประเทศที่เข้าร่วมในการแข่งขันกีฬาท่ีเปล่ียนชื่อเป็น ‘ซีเกมส์’ ล้วนเป็นสมาชิก
สมาคมประชาชาติแห่งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ (อาเซียน) ซ่ึงเป็นกลุ่มภูมิภาคต่อต้าน
คอมมิวนิสตท์ ่ีก่อตัง้ ในปี พ.ศ. 2510 การต่อต้านคอมมวิ นิสตจ์ างลงไปเม่ือเวลาผ่านไป
กัมพูชา ลาว และเวียดนามกลับเข้าร่วมซีเกมส์ในทศวรรษ 1980 ซึ่งส่อเค้า
การขยายตัวของอาเซียนในทศวรรษต่อมา ปัจจุบัน ซเี กมส์รวมประเทศอาเซยี นทั้งสบิ ประเทศ
และติมอร์ เลสเต
ตามแนวงานรากฐานสำ�คัญของ John MacAloon’s (1984) เกี่ยวกับมหกรรม
กีฬาโอลิมปิก ซีเกมส์เป็นภาพแทนแนวความคิดภูมิภาคนิยมท่ีมีการเปล่ียนแปลง ในขณะ
เดียวกันก็เปิดโอกาสให้แสดงความเป็นชาตินิยมและแสดงการประชันขันแข่งต่างๆ ในภูมิภาค

หนว่ ยท่ี 4 เอเชยี ตะวันออกเฉยี งใตก้ ับโลก u แผนการเรียนรู้ท่ี 2 กีฬาซีเกมส์ : ประวัติศาสตร์ กฬี า
และการสร้างประชาคมในเอเชียตะวนั ออกเฉยี งใต้