Hacker IELTS Reading

3 Theo tác gi£, l¿ hÙi n¿m ruou vang Hy Lap có dai dudc tô chuc vào mõi mça hhu. bao góm
A mot màn ngâm thd.

B sån xuát rugu vang.

C thu hoach ngô.

D viêc vi¿ng thm các ngôi ên.

Chú GiàiDua vào cum tù khóa cça câu cho sn (wine tasting festival) và doan

trongbài doc có liên quan d¿n cum të khóa nay the autumn wine tasting celehrati.

included the recitation of choric poems or hymns' nghia là lë ném rugu mia

thu -
bao góm cà viÇc doc nhïng bài thd hay bài thánh ca có Hy L¡ap' Ã xác ainhdáp

án là A the performance of poetry. Trong câu này the recitation of choric p0ems

or

hymns' dugc dien at l¡i thành 'the performance of poetry'.

4 Su chuyén Õi cça các vo kich tù hinh thúc thé giói tón giáo dén gán hón vÛi công chúng

da gây ra

A mot cuoc bi¿u tinh chông lai các tôn giáo có tó chúc trên khäp châu Äu.
B sy sup do cça nén vän minh Hy Lap có ai.

C gia tàng su tò mò cça công chúng dôi vói nghÇ thu-t.

D mot sÑ dien viên tro thành nhkng nguoi dóng vai trò thi¿t yéu trong các táng lóp xä hÙi

Chú Giài Dua vào cum tiù khóa cça câu cho s¯n (The movement of plays from the
religious world) và doan trong bài doc có liên quan dén cum tu khóa này the plays

were freed from their religious roots and transformed into full-fledged works of art.

The changing theatre environment - triggered a newfound secular interest' nghia

là 'các vo kich dugc giài phóng khôi nguón gÑc tôn giáo và bién thành các tác phám
nghe thuat hoàn thiÇn. Sy thay doi vê môi truöng ca kich làm dáy lên mÙt trào

luu moi th¿ tuc hon' dé xác dinh dáp án là C an increase in the general public's

curiosity about art. Trong câu này 'a newfound secular interest duçc dien at la

thành 'an increase in the general public's curiosity'.

VÛi uóc tinh 440 triêu nguoi tiêu dung trên toàn thé giói hiÇn chi khoång 1,2 nghin ty doid no

nm cho các sån phám cao cáp hàng dâu nhu óng hó, trang súc, quân áo, tüi xách va x

i tiéu

thi thË truong bán lê hàng xa xi dang dán mß rông. Tuy nhiên, bôi vi phân lón nhng ng

dùng này không phâi là nhüng nguoi rát giàu có, nén hi¿n nhiên rång ho dang chi tieu vvtqua

so tién mà hÍ ki¿m duoc. STh¿ thi, diÃu gi ang thúc day hÍ làm nhu vây?

thành

hai giáo

và do dó
Theo

o chcông
su Niro Sivanathan và Nathan Petit, Scác m-t hàng xa xi là thuóc adà kniémtchumngo9
Ho
giüp täng su ty tin. th-m chí dã thåc hiÇn mÙt cuÙc kkhhäãoo ssaátt

y tuong này. Ví då nhu trong cuÙc khåo sát này, nhïng nguöi mà vua mói Ket thúc mo cd

cao
hàng
quan hê ho·c bË lð co hÙi thng m·t|tien thì thé hiÇn mong muQn mua såm các
n gn g u o i

nhu mÙt cách tu an úi nhiéu hon so vÛi nhkng nguöi thuong cm tháy h¡nh pn thánva

tham gia nghí rång mua các m·t hàng xa xi sê giúp hÍ quên di nhïng thát bai cua 6 ud i n g

khien ho cåm tháy thành công hon. Dù vay, vói liÇu pháp mua sám này, "nhieu a nnt
chi don giàn tin ràng "tién các m·t hàng dát nhát së có
nào cûa áy"- rång chatu

324

. D

D sicators CDA
O
DA
D»

D

CD

O

CD

CD (D

O

ONIOV38 SI131 S83XOVH uenj uuig yIui e19 bunp 10 P nyo

nhanh chóng sÑ lugng nhïng nguoi thg mô và d aan.

uc länh thÑ Nevad a chí hai nm sau dó.
dinh cu dadncua

dén
phuong Tây. Su gia tng
viÇc thiét l-p
nên khu v

giau cbóankgahtrüonnng4gnhudngkctnhOhhhmooiipeéthrnnpoítàardvydo¥édéntuiôgkmx'n,husgn¥oco.ótááNcnc1dhÙgç2ãai7gsd.ciôå3uahn8ngi1gn¿cchntnçtaâhgaHpuvukoaéðLhaiivnuêciKhÇnáv-ýcnmunscditulnahànahnià¿,tgyditéMôdudcii·ó¿cbêchnattdhrénðürégadtÙNgthlhiúeàúnúcvnpô3haódl6dÇ. utaivcgéàLhhcuoäoinLnbncHiahomênilnëdngni,Ç,m1pnnvi8hngÛ6rháuiå4p,önp.,icghKüduncénãhhgtakiunhncduAh6cvsnhéi1LâcnSmuain'Snignhmroatpham

tr

ng cia vekhai

thoi
ktýhábcùmngðndoókiivnóhi nén kinh t¿ Nevada vån còn rát lón, vì dòng tién lóónn nnóó.mang l¡i tron
tiêu thu tháp
té ln suy thoái kinh té khi mà nhu câu

7 Tác già é câp én Comstock Lode é minh hoa cho

mot ly do mà các tho mò bt dáu di chuyén vé phía tâay.

B mot nguón tài nguyên dÙc áo có trong khu vuc.
C mot trong nhüng nguón mà nhà nuóc sú dung dé xây dung co so ha táng.

D tám quan trong cça su giàu có vé khoáng sån ð bang Nevada.

Chú Giài Dua vào cum tù khóa cça câu cho sn (Comstock Lode) và oan trona

woubai doc có lien quan d¿n cum tu khóa này were it not for mining, Nevada

probably not have achieved statehood -. As it was, the Silver State bought its way

into the Union with silver mined in the famous Comstock Lode' nghia là néu không

phai là do hoat Ùng khai thác mô, Nevada có thé së không duoc công nhán là

mot bang -. Nhu vây, Silver State dâ mua chuÙc dé duoc vào Liên minh vdi mô
bac dugc khai thác o vüng Comstock Lode nÑi ti¿ng' é xác Ënh áp án là D the
importance of mineral wealth in Nevada's statehood.

8 Lincoln khuyén khích lnh thÑ Nevada tham gia Liên minh dÃ

A có thêm su ho tro cho các ê xu¥t chÑng nô lÇ cça ông.

3 täng thém nguón thu thu¿ cho ¥t nuóc.

tao ra mot két nÑi truc tiép ¿n các mo vàng California.

D täng dân só cça bang.

scsClpdliuäeuêurhnopnegahúpkpcqôootGhadunsrÑdegiaiteadnmfninotaiàaérDsdynns¡vuhittéotiaii-smnlsicvvluaaiàtÇcnotvmoáhcteciàtr-thhnstysuùeçhlagaakvkUi'mahaheÕndóróeiinydaaonhintdc-cinp'ompçhàrnnao¿yegaLpnhlcidLoêtíâÙsasniutunaoplclnmàscopôt.hhiloLnnoelTrhÇi,tn'r'Cs.occdåonoÃhngnlnonsex(tceáHLitâdcuiiuni¿ctnËcniâongonnhnlàpn,ayh)mnedáÙovnapátàtpnc,hoobeddáuatronãhnrasaegknltgraahedtSutAdeeryoa9etnhtaohngonesrieubeHaiSaouoponorvpxtoaiounrhtáltigst

bang9 TACDBheotcdkiótéhâápôctvnratògguiictàtkhr,òicàeóknmgéhiåàtnrmunahgntàdhiménâunhnont1thrgro8àonn6nqgg4guatákhnnuhoéaintiroktktý¡nhiognáshcurtyartoménntohhcgoiçÃ&áanuiNénkveiinvÇkhaicndthlaéà.mtë. trong bang

326

Chú Giài Dya vào cum tu khóa cça câu cho sán (since 1864 mining in Nevada) và
doan trong bài doc co lien quan den cum tù khóa này 'Since then, mining's impact

on Nevada's economy has remained immense' nghía là 'Ké tu dó, tác dong cça

viêc khai thác mô dÑi vÛi nén kinh t6 Nevada ván con rátlon dé xác dinh dáp án là

n has continued to have a significant economic influence. Trong câu này impact

on economy' dudc diên d¡tlai thành 'economic influence'

Q Phân tich phuong án sai

Phuong án C: vi câu trong bai oc 'mining's impact on Nevada's economy has
remained immense' ngh+a là tác Ùng coa viÇc khai thác mo d6i vói nén kinh té
Nevada vån còn lÛn' nên phuong án C dÑi lâp vÛi nÙi dung bài doc.

dMr1dstrnthàbnc9hoCuådoKrOnànodóãánnàounygtngâacccnggngg,yosltçhh,àcdtnónncadkdrgronctgpgaáshocáêhhthnuunhichônhtnh-iêugoooiÇntogàdlduéini,rognm.ÙivcuvgdtàiâhhâkVaénâipjmâxntiuhdgatóÙhpmbugvcôáiånhncådahàótnnitÑughhtgtáhiitggôêlhátìatíânàhhin?HnnanulstigývêhicnÇmheëcnMàm-hhhldnúÙgytigoÙtactokiut¡uódtiyâmát,teùàorýrâyTcnghiÙhuktgriltôarulóvttohnàâá,uàaihigcuuôiàg·öítcrHcgçnocdbinnhkiátrÛhtygg¥,ghiórocc¿ti.uiitnrcbc,hLt-ÙmóqctNhháoralvlcihcuóúàoiâo,péÇàâguaitnnmcu.Ùh.otuuicnyghràÙÙánTNáu¿cÙnttógycntccrrhnhóhngàåothv¿clúugdbrnànÙiàlnÙn-vvdághkncndggi¥âémýonÑgvotttlbgdthàgscèn-tdáagÙhhyutoávkooåligkúnctcoó-hnnikg-iictócnnôi£t¿g4ÇtbhehgcnnndhxtK,nêúhéiótgcáuåårÃtnnnphmh.tuyðnn¡t,iàgaTàhóonécucnotrycymécgahóóvaàh.ótnsúnyétùdCxpergVáthcÑicåuhinôonbÛtmnááuncyáóhónidoccÙ.náriênügsjáàhctncgiggaqrnunnoéhàhNikugdgucvycánatihaÙóghçcéêgysÙtnoununáanhåqh£noÙkyntgàttcguhcnàhêhkàanncúvangóiiÍnygúhçÇunhi-,ctaÙvncsãtrpçcntvhoâáánkhvrHaùósitcgouohóå-n,akholancnt,ápêahgdóatghhcndkiixidcÙoüx¿úétKhac-¥,çbhnànnpu.iáytcÑgyôaé¿kgccóTnncónhndd.rghkhuôgtaÙccmiuhhúiy.nÃhéoÃhkinnoigÇNdTuunôhglgiqouuccohinhpgnéunávyàhid¡uhiqgnêngatvaâméuánuunniunàtprctgd,hdàoodtthnkihhciiuriol1nhêiúhiuohiot2cÇbtácnéionóaji-dhcnhônnnuu,nnùigc

hành dông khác vói binh thuong9

Helike cça Hy Lap có dai?

Tai saotácgià nhác dén thành phÑ tu bao gið

A Dé cho th¥y giå thiét này ã có

DgeDDDnééaéiX4qadcgcGauutuiclkiràanaàauidnigadt'irdhndDcascâiheácCtymynhhpdaôÙekácývnvth4upígsàtôtmduaáohnnåöinggctcnlùvueuálpgàénmymkhntAêhmåuàtntóirÙryëTaolyttàornkbnBotg¯hmshànt.hóàCyÙlgiomanc.tTc,wghcyáihuhçnschótioaúustongahocwh- edtnâiùiugfhucsagâihmrsncucétohbdogptoairhiaclvcihjkcàanôchletihnhrswé(ieeúHépcmietcodlhlaçreietidkaaiones'tr)vohnyvàfààsàtny'thtrhdhdeeoepãtGcahbxhnÑreueeltiHeásrek.toefhnlc~iigikÇtaeybnpðàoptifùHeoHatychersléi
B có

nGnuun LapD as

ke'

ký

CHAPTER 01 Multiple Choice 327

duoc de cap11 Tai sao các nghiên cúu do co quan Kháo sát ja chát Hoa Ký thåc hiên aila:
chi ra ràng hoat dông dia chân là hoàn toàn ngåu nhiên
A Tác già muÑn cung cap thêm thông tin vé cac giac quan cua dông vAt
B Tác già muÑn pho inh mot niém tin thuong tháy vé ông vât
Tác già
C muón

D Tác giå muÑn nói rång câu chuyên có là chinh xác.

urvey)Chú Giài Dua vào cum tù khóa cça trong câu cho hói (U.S. Geologicat o..
aVadoan trong

studiesno credible
bài doc có liên quan dên cum tu khoa nay According to their

evidence has been discovered to show that animals are able t
predictearthquakes at all' ngh+a là Theo nghiên cúu cça hÍ, không phát hiên bàngo

dngdáng tin cây nào cho th¥y dÙng v-t có thé du doán dugc ông dár a4 xác dap

án là C The writer wants to disprove a commonly held belief about animals

12 Tác già goi ý gi vé các loài dÙng vât và phán úng cua chung dôi vÛi âm thanh sia àm?

A Chúng chi có thà phát hiÇn ra nó tù kho£ng cách ngån.

B Chúng không nghe tháy nó cho dén khi mÙt trân dÙng d¥t båt dáu.

C Chúng muón chay tron mãc dù không bi¿t nó là gi.

D Chúng canh báo các dÙng vât khác vé mQi nguy hiém sp xåy ra.

Chú Giài Dua vào të khóa cça câu cho sn (response to infrasonic sound) và o¡n
trong bài doc có liên quan d¿n cum tu khóa này 'without understanding what the

sound is, they simply want to flee from it' ngh+a là 'dù không hi¿u âm thanh dó là

gi. chúng chi on giän muón bÏ chay khôi nó' dà xác dinh dáp án là C They want

to run away despite not knowing what it is. Trong câu này flee from' dugc di¿n dat
lai thành run away'.

Ngày nay chúng ta thuong cho ràång du lich bång máy bay là mÙt diÃu hiÃn nhiên, nhung thyc ra

nó là két quà cüa nhiêu thé ký tho nghiÇm. Ké tu thöi xa xua, moi nguöi dã có Ã bay duoc gióng

nhu nhüng con chim mà hÍ quan sát th¥y trên báu troi. Nhïng nõ luc à bay thuð ban dáu bao

góm tu viÇc nhày tù các môm á vói ôi cánh don giàn phù dây lông cho dén nhkng có may
phuc tap nhu chiéc mà Leonardo da Vinci dã thi¿t k¿. Th-t không may, không ai trong soh

tung có thé khác phyc ván dé có hûu trong viÇc bay lugn - nång và giï mÙt vat thé mà nàng hon
khóng khi d trén cao. Nó ván tiép tyc là mÙt ván é cho dén giüa nhüng nm 1800. khi "Geoig

Cayley bi¿t chåc ugo các nguyên tåc co bån cça khí dÙng hÍc. Áp dung nhkng kien u moi

phát hiÇn cça minh, Cayley dã có th¿ t¡o ra mÙt bánh lái tàu luon có khå nng nang nguði

dongVttpCcvhlhrêháiàdáaaenicnnyynWcldtendôÙhdiryéulnaóùb,acgiucmaanrthhogrlÙniiàoWhnntmnh1ihhÇrcg0iômg0dcneinhgçm¡nfgtnàate.hrygenêtHhtvhhnnÍpayútàiarhcncsêyWáaahn,kntnuihorévhkiíáucógàhÙnáheômmntnmnhglhÙdôàgÍãctntnhithmhgqrhicÇunÍuåuhcnhmari.itgnahncT.hÑMcáksrTnániýoáx¿gcáhntámnhc.gcdbàuScypáscsounooóhhãcnháomdngtgålhváisscnióiïÇcs,áçngçctpcgtádahthcbhånnnoaCnnigÙgéyggapntu.yghöbCmlËbiéelpuàÙuytndhóngtà¿iidgndycónigÃächncùvcugcmçtnàohhaghtaúohámu,nmpôvógámhÛnányodgiáyglåaytbdihnkbahäobghnayaaiyhinnycn,utggb.hahnhtheocuMhiginÇ'entrSathomagnooeuuccndáaüoaccheámácccàohunhcjhdillãeoaaeécntn

328

M a ythincróhndlniaáigmnndgduÙàsóoonnvchágmuttcahhâåouöànmningtadhatnóyaikêhyhncv,óómatdnaoétÙgihnvmêKcgçohiâtaycttoyodchdúaadencwóhnnthtihkcctqrvuouàódnmaoiégtánnlytàumhrmgêïbcnnagdy1mu9pngdá0mhùcy3á.dtnbiLahÃt1royau9iaén3inchn0çhà,caiydnkh.éhhhoiAocdnnudÙvhÙgnnààgngengcmhchcáco¿pnocôhntlnpaààuogyhcWåcdnnnrhaâgiiglnhéuthgriccÛêt,pddmtnhuãh6áàdyugnctnôáhbgnpadthyiacmáênhÙuttgúuttrncihtbhgéruuoànánnnr.áágghnt
13 Thiét kà máy bay cua Leonardo da Vinci r¥t phúc tap, nhung
A no phu thuÙc quá nhiéu vào
quá n·ng é nâng và giú viÇc sç dung lông vü.
B nó dugc ß
trên không
C nó dã gp phái mÙt sQ ván é trong lân bay dâu tiên.
D nó không có ú không gian dé chô hàng.

Chú Giài Dåa vào tù khóa cça câu cho sn (Leonardo da Vinci's aircraft design)

và doan trong bài Íc có liên quan d¿n cum tù khóa này 'elaborate flying machines

like the one designed by Leonardo da Vinci were ever able to overcome the

inherent problem with flight - getting and keeping an object that is heavier than air

aloft' nghia là'nhïng cö máy phúc tap nhu chi¿c mà Leonardo da Vinci ã thiét ké

không thé khc phyc ván dê cÑ hku trong viÇc bay luon - nâng và giú mÙt v-t th¿
mà nang hon không khí o trên không trung' dé xác dinh dáp án là B it weighed too
much to become or remain airborne. Trong câu này 'getting and keeping an object

aloft ugc dien ¡t l¡i thành 'become or remain airborne'.

14 Tác già dé câp rång George Cayley

A phát minh ra máy bay dugc v-ân hành ¥u tiên.
B duoc truyén câm húng bôi tác phâm cça da Vinci.

C làm viÇc vÛi cáac phi công nhu anh em nhà Wright.
D dã khám phá nhïng diéu co bån cça khí ông hÍc.

CccoTófçrhoaaúlneikêgGrhnociídaqâdyiuuônDananngumàadyhiv¿co'nàsac'os' cécntuegùmrhtkxiaaháticùónlaàeËkdnch'hGçóthaeaáeocpnrâfàguuyenácd'CnGhaaomleyàosleneDrngytdeab(ilGsCis¿c'aetouyocvçlrheecgyräeecadCdsuiatcgëhyecnleret¡ybat)cainásvecilàacdisndttgoohhufaàeynanêfehtunrrono'dtdndàigyascmcnbcoaàeovminebdtiracàeÍslcnds.

the basics'.

15 Thi nghiÇm cça anh em nhà Wright cho phép hÍ
gCadvpineàtlphhhàávhúdmlyemàááoclGtAotvahtiôpntrtäirpirêeoiehitendennirDrÇongfcamuunoáclrÙagruccmamftouvobÙtmÙníràràtntagnmoÙhihstgecteóuottçëcclocmalaôýáaksnanlÙ'htccthgdónhcuóuguaáeltyahgnmlciétúcêiçtcatonchdaotdniiitvuqc¿seccoâtgaunâhánnlccau¡ne¡hfnydhtcocohuàerdbhÍnmvasåéolciahsÇnnuriasacgcluntrachohybbhsuícÛàandmfnyi(hioE.hCnrmxxfua'flpáápclyiigk.yecelgerrhhhcbfyittóomha.'.aryonTemgnrnvvohtàtàisníhÇyaôgebc'lytctcàbôhâata.e'hluaycenW'unhéWlàrayietgrmiixh'ogdáthnencbtsvhr'bdeoàriltonoWhthpeherredidsgráshp)t
A

co c ó t h éB

C

fortùD

mathematical

CHAPTER 01 Multiple Choice 329

Q Phân tich phuong án sai su dång lai cum tù khóa cia.
B: m·c dù trong bài doc có
problem was then figuring
wong án BTPhhueiornmg aáinn
out a way to power the plana dè dánh lua

phåi sau khi phát trién cong th
nguoi doc nhung dây là van é ho g·p toan hoc
dé nay nen B
váncho chuyén bay và 'internal combustio

là phuong án sai.
n engines'dã giåi quyét

Ly thuyét quy két

1Co mÙt nhu câu phÑ bi¿n muón tim ki¿m ss biÇn minh và ldi giái thich cho moi hhaànnhhvvii cua con

nguoi, cå cça chúng ta và nhüng nguoi chúng ta gåp, và tù ó dé xác dinh ai hoáccái a

trách nhiem cho nhïng hành Ùng dó. Các nhà tåm lý hÍc luu ý rng nhu câu vón có chouchu

giài thich thuöng së biêu hiÇn ra bên ngoài nhu mÙt xu huóng ó lôi cho nhüng nguyên nhanviêe

bên
trong hoac bên ngoài, tùy thuÙc vào hoàn cnh. Xu huÛng này là ugc goi là lý thuyét quyké

Lán dáu tièn dugc dua ra vao nm 1958 boi nhà tâm lý hÍc nguoi Ao Fritz Heider, lý thuyét qus

két cho ràng tát cå hành vi cça con nguoi duçc thúc dáy bôi các yéu tÑ ben trong hoc ben

ngoài. Trong truong hgp thú hai, 17nhiéu tinh huóng ôi khi dugc coi là vugt ra ngoài tám kiám
soát cça mÙt nguöi, có nghia là các cá nhân c£m th¥y trách nhiÇm dugc giåm böt. Chång han
néu mÙt nhân viên di làm muÙn do tác duöng, nguoi dó có xu huóng nhin tháy nguyên nhán ti
bên ngoài hon là chính bån thân hÍ. Mät khác, moi nguoi cåm tháy có trách nhiÇm khi ho có the

tác dong dén két quå cuói cùng. Chång han nhu viec hoc tàp chåm chi, luyÇn t4p siêng náng
và no luc dê trô thành b-c phy huynh tot dugc xem nhu xu¥t phát tu Ùng lyc cá nhán. Trong

nhung truong hop nhu v-y, moi nguoi cho ràng sy co gång nð luc chính là Ùng co cho nhüng
hành dông cça hÍ.

Mac dù có th¿ dé dàng quy k¿t nhkng su viÇc xày ra không ngo tói cho các yéu tó bên ngoa

ranh giói gida nguyên nhân bên trong và bên ngoài thuong không rö ràng. Trong tinh huóng mà

mÙt nguoi bi vuóng vào cuÙc tranh cãi này lua và cu xo hung häng, ngudi quan sát có thé sëngh

rång nguoi ó là nguôi d bi tuc gi-n ho·c nhó nhen. Sy quy két nhu vây thuöng xáy ra trong kh

ho khong biét cuÙc tranh cãi này nÕ ra nhu thé nào, và 1nguoi quan sát cho rång hành vi de Nuat

phát tu tinh cách cça nguoi dó. Xu huóng này cça nguoi quan sát t-p trung vào nguyennnd
cüng tinh huóng,trong cùa hành vi, chú không phåi bên ngoài, duçc goi là 'phàn úng thiên v. Tuy trong
nnenguÛi hành xu hung hng cüng có thé cm tháy nhu thà minh là nan nhán ccuuea
mot su bát công nào dó và do dó hÍ phån úng nhu v-y là chính dáng

Mot xu huóng tuong ty có thé dugc quan sát th¥y trong cách moi nguoi phân úunngg vói tråi nghiem

hán haydat

tcdNhùuegoaucggcáchmníÙnlanhtio,mihkythohic.¥m"tti°eovKuiohninnggcàuáocochdioócc,áóchánncÍhhcyâïóénnugxcutóQtrhånbiuhêónnüngnghngigÇliomtêrànåii.tkiTnêéguthhanciyÇhåïcmvn,i gsntiuhnc-hotnhlciuêtuhcnc¥,ctvç/nbabhaËicuåhcodihnuohgnchgouthgvaoentaigguio, nvhà congdo.

horátco

nhung .Bngthiéu

cách
nng lyc cùa minh, moi nguoi phóng ¡i lên các ycéáuc cutyó¿ungtQoàbiêtnámngkoiàÃimnasyoatngho h án

do rách nhiÇm ra bên ngoài, hÍ cóthÃdÕ 16i cho 12 u y é nn

gay ra nhïng bát h¡nh cça hÍ và giü nguyên quan diÃm ràng hÍ là n¡n nhan.

330

Cuoi cùng, duongg nhu viÇc dua ra các lý do bên trong và bên ngoài dé giài thích chd các hành

cho pphhéépp chúng ta phát huy các khía canh tich cyc và nâng long tu trong cça chính minh
hãp lý cho nhüng hành dông tiêu cuc cça chúng ta,
vi sé cho

áng thöi dem dén nhïng lai giåi thích

én, khoi càm giác tÙi lQi. Chi khi chúng ta hiÃu dugc vai trò cça cái tôi và su ty nhan
ngn chúng

vóthúc dã thúc ttáácc ông ¿n nhïng thành công và th¥t bai cça chính minh ra sao thi chung ta

moi có thé thay dÑi cách bån thân xù lý trong bát ký tinh huóng nào.

16 Tác giå goi ý rång moi nguöi bj thôi thúc dé giài thích t¡i sao moi chuyÇn lai xày ra boi v

A ho cåm tháy nhu thà có thà hÍc hôi tù nhïng sai lám trong quá khú.

ho có môt su thôi thúc bám sinh à o trách nhiÇm cho ai dó hoac mÙt cái gi d6

B

ho có trách nhiêm giài thích vói nguöi kthác t¡i sao hoan cành thay dó

C

D ho có mÙt nôi so hi tu nhiên vé nhüng thú nàm ngoài tám kiém soát coa ho.

Chú Giài Dua vào tù khóa cça câu cho s¯n (driven to explain why) và doan
trong bài Íc có liên quan d¿n cum tù khóa này There is a universal need to
seek justifications and explanations for people's actions - and therefore to
determine who or what is responsible for those actions' nghía là 'Có mÙt nhu
hslpnnaeihgiuàsóuystohtrb'aiàaáinnc¿- uhhninvn'imànnavhanuecitQrÇeàsinnmaunnltrhaigncmtïheeenoegktudoirn¿nga-mhgeskutsnostoiogugidnacebhshtiràÇseúenirnsngmhpgnmoiÙnntirasnneeighsbgwpiåvolhipàntóo,ys' liovobtioràidlgÃwisttiuoàyhixmaótáttoehcioíssecndohriemencsxhoehpárooocdsnnáoeimsnpmihoboeiálrtenhhs'aàioidnlnmàughh.çeoBctvãThicrtidochniécunnegágay'i.
câu

con

gi c

pos
câu

dat

17 Theo tác già, nhüng cá nhân càm th¥y rång hÍ không ki¿m soát dugc tinh huong
tu trách minh vì nhkng th¥t b¡i mà hÍ phài nh-n.
A có xu huóng chju trách nhiÇm vé két quå cûa mÙt viÇc nào ó.
B tin
c ràng hÍ ít tiêu cyc vé moi ngudi.
D ngudi khác là chính dáng.
có nhiéu khà nng ua ra két lu-n
vi cu xo không tot dÑi vÛi
coi hành

bótCdpavfnddooeuhahudrrgaitgúicêtntmlchemarGeiiitadvnritidoonàehiesunuidgànhggtnoaDecdchàdsobayigàm'tbasthiiáeelåeaamvoimnvinoàcsetgofkheinaàb¿tcononeëmófhyceékrooslve'ihbonnêseóetndápnxraltootiaáq.ncelccu'vpsTç,çiaedeavrbanoiràitnmslnhc'dihoeÙgteâényxyutánc''ppsnâanecgcgucrhruhueoioiáonmne+lniàtnae,srysctoncllësààeló',b'rkaBmnnee(hghyhsdeóbhipoaiaéa+emvnonulaedniniiennltsààiavniignysbeochphtlá'heetsechchaidrofutetsconuÑsyoiártanenr.ntadonngi'osrilhsvendeâcoiôsdnofloieunafacsaktrràrslheeossmisilrestpu'euoxtdooshampcnuptaeisooeyoirnctbnictiseiro)dmilnáibiivctceellyhàneàse

Q Phân tích phuong án sai indiv i d uals experience a diminished sense
án A: vi câu trong bài oc
Phuong nhâ n cm th¥y trách nhiÇm duoc giàm bót nên

of respo nsibility' ngh+a là 'các cá bài doc.
l-p vói nÙi dung
phuong án A dÑi

18 Nguoi vi¿t nói rång 'phån úng thiên vi' xåy ra khi moi ngu ói
A không hiÃu tính cách t
gudi là h-t sr cça mÙt nguoi. t lôi bi Ç n minh.
B mac di nh mÙt n
nan nhân mà không có mÙ

CHAPTER 01 Multiple Choice 331

C co gång thay dôi hoàn cånh sau khi at dugc kët quå.
D ket luân rång hành vi uoc quy dinh bÛi tinh cách cúa mÙt nguoi

Chú Giài Dya vào tu khóa cça câu cho sán (correspondence bias) và .

doan trongbài doc có liên quan d¿n cum tüë khôa nay 'the observer assuming the ho
behaviourdue to the person's personality. This tendency to focus on the internal
is

rång reasone- is known as 'correspondence bias" nghia là 'nguöi quan sát cho hà
06trung vào nguyênxu¥t phát tù tinh cách cça ngudi dó. Xu hudng này - tâp trung vao
duoc goi là phån úng thiên vi" dë xác dinh dáp án là D Conel nhan

conclude thatbên trong

behaviour is determined by a person's personality. Trong câu nnààyy ''aasssucrening the

behaviour is due to' duoc dièn d¡t lai thánh 'conclude that behaviour is dete.

by'

19 Tác già é câp rång khi moi nguôi thành công, ho có xu huóng

A phóng dai múc Ù nhkng thành tuu cça hÍ.

B bo qua su dóng góp cça tài nng bám sinh.

C quy nhüng thành công cùa hÍ cho y¿u tQ bên ngoài.

D sê khó có thà chap nhân su thát b¡i trong tuong lai.

Chú Giài Dua vào tù khóa cça câu cho sn (when people succeed) và doan

trong bài doc có liên quan d¿n cum tù khóa này 'When individuals have positive

experiences they are inclined to associate their own efforts with their success

nghia là Khi cáccá nhân có nhüng tråi nghiÇm tich cuc ho có xu hudng liên két

nhïng no luc cùa chinh ho vói thành công dó' dà xác dinh dáp án là C attribute their

results tointernal factors. Trong câu này individuals have positive experiences

dugc dién dat lai thành 'people succeed, và 'associate their own efforts with their

factors:success' duc diën d¡t lai thành 'attribute their results to internal

Dan so ß châu Sy thay oi lón

cvcTtGlnruoóhgrai-ioéuontgntovnhnpgiahcghnvühdásnànóapuigcnmdóBvátkcigànêiohhtughôcâsnoÑcnuthkiåagniécAégkhucnuýnàigmohnntcù¡áóhguinttiÑurgvtoolnhiiànigotcTgùiCànçrygdáaudchiinuán+niÑcgmhhhtdnu¡ü¿ciiócnótt,Thhgt,hdéhoednneBiónâàgo,ynDduciöm¿leãcsàimÙcaÑtacntinmccggódihâ.à¡oeryyâinrgudodhcãniuocÄÑtahtun¡hnimoétgcàdùrngämanióg1ksmaih3unÙÑad4ygnut8cgg.gtchlcihaP£énomhskgÑà¿rniÙntóndgigntuohgáhotúnmiurkchêh,dcùn¯¥âtakpânudhmo,môlinånt.àohctgVnrieagdcéoqniôuagctnn.ahóghá2cku0tbudMhabaamanôánbci,ótoiod,betceaitheddqciteusuoãnaa

Othoi ký tà n phá dinh diem cça d¡i dËch trong thà ký 14 và 15, nguoi ta uóc tinn r ang chét

den dã làm giåm dân sÑ châu Au khoàng 30 d¿n 60%, nhung moi chuyÇn khong Û dó. SSu

troi d-y cça bÇnh dich xày ra ðthé ký 17, và dnigéuuoin. àDyo- dkó¿,t dhâonp svÑÛci hcáâcu cAuÙu cchcihtniegn daàiihhààng
th-p ky- d lên o
dn dén cái ch¿t cça hàng triÇu

tù nm 1300 d¿n 1800. Su gia tng m¡nh hon dáng kà trong khoång 1800dén
1914, khi só ngudi ó châu Au tng
tù 188 triÇu lên tói 458 triÇu. thoi gian atu nm

332

n h à sç hÍc gO1 giai doan nay la Dai chuyên minh', cùng nhüng cài tién lón trong sån xuât

nahiÇp, bao góm phât trin máy móc nông nghiÇp và tróng các loai cây có nng suát cao

cfór h duõng hon tù châu My, dån dén su tng truong dân só dáng kinh ngac này. VÛi vièc
lbêatou glàidsuhéht ivéuà
nhiéu thuc phâm bo duõng dé n, nhiéu trè so sinh có thgéópsóvnàgo sgóiàtmhotný tbuiÑéti
thap ky. MÙt
ung binh tng khoâng hai diéu nüa dóng

v benh tât và nhiêm trung dugc nâng cao.

ahiên, su gia tng nhanh chóng vé dân sQ là diéu dáng lo ngai dói vói mÙt só ngudi. Trong

bài vi¿t nm 1798 cua minh, 'Mot bai lu-n vé nguyên tác dan sÛ, nhà kinh té Thomas Maithus
cho ràng châu Au dang trQ nên quá dông dúc. Trái nguoc hoàn toàn vÛi các tác già truóc dó dã

viet vé su hõn loan do châu Au không dù dân cu, Malthus d nhán manh rång sÑ luong sinh cán
phäi duoc kiÃm soát. *"Bài vi¿t cça ông dã dua ra khái niÇm phÑ bi¿n vé ké hoach hóa gia dinh
và quan diem cça ông d duoc sú dung rÙng râi bôi nhüng nguoi úng hÙ ý tuong rång viêc sinh

no phäi luôn luôn là tu nguyén. Trong thé ký 19, phy nü dã båt âu han ché sinh con, va chi trong
vài thâp ký, tý lê sinh â giám 30%.

zVao thé ký 20, dân sÑ châu Au dã bi ånh hung såu sác bi nhüng ti¿n bo y té va cài thiÇn

dinh duông dên muc, ngoai trù thöi ký di¿n ra hai cuÙc chi¿n tranh thé giói, viÇc sÑng làu hdn
dã tro thành diéu binh thuong. Tý lÇ sinh ti¿p tuc gi£m và ngày nay, dân sÑ ang täng trung àm
này då ki¿n s¿ti¿p tuc không dung lai, mÙt phán la do
án dâu tiên trong thöi ký hiên d¡i. iu Liên
nhung thay dói vé luât pháp nhu hop pháp hóa viÇc phá thai. Trên thuc té, uý b an Dân sô
Hop Quóc du doán rng 2005, së giam
dân só châu Au, dugc do ß múc xap xi 728 triêu vào nm

xuong duói 665 triÇu vào nm 2050.

20 Tác già é câp d¿n The Decameron vi thoi ký hiên dai.

A nó khác vÛi háu hét các tác phám thoi 6.

B dó là tác ph¥m vän hÍc áu tiên viét vé BÇnh dich h¡ch den.

C nó nhán manh tám quan trong cça kiém soát dân só.

D nó minh hÍa nõi so hi cça nguoi châu Au trong giai doan áu

of thecCclintàórghieul'lúMaliouêtiGoensitddirqàâdapuinteaeaD,snndutihtoacdheaéveaonàmcfonhecoyhaétnuùrutmgokcmftthhùhôóóEekactuáhpcrkóeoç- hoapaôptenrcnlaoàeâgnyn,usgnTcgichnhùuoetnóhsgcnneostoTneùras(htTrtdelad¡hynDeietsmedcDtËchorecairdhbcmeeeaarnedmtnràooeypfnredoiã'nrendioa)Tédtgvhh.xâàeáyfdrDcoohemd¡ocinanatnhhmtrgiosáepnrmpogaannbándàngniegdmlcàhohiicDoca

21 Tá cNNgóóiàtmrguâoyuiéýnthgcuiàávmnéthrbåúàcingltiuéc-pnhovcóçhiaoqaTutahdnoÙmnnigaÇsmkMiétmhalôtsnhoguástt?hduâonn só.
A g.
B

C Nó thúc dáy m¡nh mé quyén phy n.
D Nó duoc xuat bàn lán dáu tiên vào thà ký 19.
niÇmnuáckiuaçnhnagódahôweancnnogçcmacduhãmceéâdnustuëidancikhdhrhaocbóokeasnhgnná'iànidyél(i'TmHxhiáitoscinmppgdhaaitpnóshheebMrdingêaáunalptmvhváeubénser'kirlséeàeosfhAstooca¡hIytatihc)liehdnvrspheàponóipdrateuohdgl¡eainyaar
Chú Giài Dua vào tù

trong bài dÍc có liên q
concept of family plan
had' nghia là Bài vi¿t

dinh phs nkd båt

population control movement.

CHAPTER 01 Multiple Choice 333

án sai rise to the popullaarr concept nghia dua
mber oftcPbPPPrhahahhhehiikuuulbdkhdddâiráánnnentoiggghnncútááiátiçÇhcnnn1ahme8BDCypTpn::h:hhhêvtuamoÑrniodomcn·pbn'âcgadgihu¿séudbnMtùdàá'rnoninabgnhêolàtgncáhi bnupolàsuchcDiaótuhdosnocúoangaóccigun.dd'oág¥oinay'daIvBnnoqecuhd'wiyÑnséohi n1mlu-7nppe9ghn8vydÛdponiiadandpÙnbneienêrdgàn'uniynnpgkgkhhlhihiumbeaôdàinlntiàgignddgodáacéntvhceCIâ
p i vie c
báo tu
sa

ký 20+22 CDBATascciáiCmmfeåecdbddhfnncppigãeuaúttàrrictouubàgoontmrcGroeivvyhnyàiddieúe,ó)madhndaciiEbvuchrxcnnyuàDàoktuauurnrnnÑboyttoougrgrgeanpn¡iintttndgbgetiithviooâoe'¥¿tsbànnnirrntôoo''typmstirdnnobrÛothtuogÙgeýpunÍdnghcuggclygiichkÇlicaaathâbtdtisitihnu¿ól¿àiiiàdon¿en-aiÂvnopnhVobàacu¡Ùckdwcnnàçctýa¡doaraàvgotoásiàci.tncnulühaótpudâghia¿triuirttlonÇhtiihhihftêancêià¿onionhdnudnk2c.ouhqni.ýu0nôduÙ,'sT2hnblanydc0rgendoâctiutntnmhdóe(gõiêtrEps¿nnhcmóanugoâcr'cetcnutoréydeh.apdminánecàuhaxibynntáytAuehc'ummpéakdoneehdgipddndióãuóiihailnccb.aËaauátnllptiåàroaianyntddihoávIvinnnnaha'nuntltochàchneeeeCgss22aw0sa0nátntahhduds

Làm sáng to ljch so châu Phi

tcdMaoáoaiccvrnaodgiumucoÙláinctchbtnusúhçcliàÇctursçaùannghAhuÍicycChê.ínânSphbycåxtónáhcialéiiêvunétvhqxàôuänLahgnaÙMdtii¿naãnnBtàdchy¡ônidPgcãhótidó¡uiänonctic¿hntâgrhuoinnPcghhhkikénhhpgualk¡SvihyauókhchakráÙhranknýgl,àálnmónhngÙutnnàtghkyáéstcturruhoOthtnChi¿guuKcvnIhiloeuOnct

thuc dân hóa bôi các cuong quóc A Râp và châu Au.

Mac dù ván còn nhiéu h¡n ch¿ trong mÙt sÑ inh vuc nh¥t dËnh, nhïng ghi chép côn soT1 van

mang den cái nhin sâu såc vé sy phát trién chính tri và xä hÙi cça châu Phi c-n Sanara ng

phía nam xa m¡c Sahara). ây thuong là nhkng chï viét tay dugc ghi lai bßi du khacn, nhán
nguoi dã ghi li án tuong vé lgi ich mà ndi này óng góp cho d¥t nuóc cça hÍ. Cac tnuo n9

tu Ai Cap c6 dai, ví du, thuong di vé phía nam doc theo sông Nile den Nlubia ðd mmiÃieén bc Sudan

và các giao dich cça hÍ ã dugc ghi lai b¯ng chï tuong hinh Ai Cap. 2i cùng voi s

tieng ncùa Hói giáo ß Bác Phi vào thé ký thú 8, nhkng ghi chép chính thÑng bång A tóng

khu vyc thuóc châu Phi ha Sahara dã dugc luu trü lai. M·c dù a phân các vän banno

chúa

giong gay gát và ch¥t áy nhüng cho dé tôn giáo, mÙt só lai là nhüng tài lieu cnu a uyenKuyén

thóng tin liên quan d¿n các tuy¿n duông thudng mai, nông nghiÇp và 2*buôn bain

Sahara rong lón mà các nhà cai tri A R-p thiét l-p trong thoi ký này.

Tu thé ký 15 trß di, tài liÇu viét bàng các ngôn Au S a h a r a c ü n gb á tdáu

h iém
cuhiexuáthiÇn vÛi sQ lugng nhiéu hon. 25Nhkng nguöi châu Âu dâu tiÇn dén dây là các nnangüchâuvéchâuPhiha

334

3 3

2 D»

O S

. O

9NIOV3H SIT31 S83NOVH uen yuia uouie 6unp 101e neo D»

hiemapreriacvnóes)mvuàcadrroivanedinh Arri nghliaa25
caltwCàrchoheqi'nreúuNegmihsGebikxthlàniapiokgilnuÍoDcnronegufhrualsckaöóvwnni àgdlhcio.oêhvnTâtaùùuriqnomugknÅaehgudndó¥cadtdtâoáécumutnçanaàkctàieuycêhmnâpo'uotadt·sutkcésehnekoshpcdsóohsiâaonsâysnnnelaosàd(yffs¿icitrnTohsá'tenchdEelonéaufehnrtaxàdohrásepelctiethehlaádasenmntiynsdEhsWhut''oidrdedédoráámiuonptnrgeic.ándielànto dich
BTThe
thành 'acquisition of land'.
dat a

26-27 Hai khia canh nào duoc dé câp dên vê các câu chuyÇn lich súudgucgc ttrruuvyéénn miÇng?

A Chúng duoc phån ánh qua nhüng bng chúng khåo cQ hÍc.

B Chúng bao góm các chi ti¿t mô tá vé cuÙc sÑng trong quá khú.

C Chúng dem den cho các nhà sú hÍc nhkng quan diém mói.

D Chúng phó biën trong công dóng nông nghiÇp.
E Chúng chúa nhkng hinh ånh mang tinh nghÇ thu-t và gi£i trí.

Chú Giài Dya vào tù khóa cça câu cho sn (orally transmitted historical accounts
và doan trong bài doc có liên quan d¿n cum tü khóa náy 'Not only do they

induce historians to look at the past from new angles' va 'some epics are fled with

information that is accurately reflective of historical daily life' nghia là Chúng khöng

chi - khien các nhà so hÍc nhin nh-n quá khú tù nhkng góc dÙ mdi' và 'mÙt sÑ sú

thi con chúa dáy thông tin phän ánh chính xác cuÙc sông hng ngay thoi xua' de
xac dinh dáp án là B They include descriptive details of life in the past và C They
provide historians with new perspectives. Trong các câu này 'induce historians to

look at the past from new angles' dugc dien d¡t l¡i thành 'provide historians with

new perspectives', và information accurately reflective of historical daily life

duoc dién dat lai thành 'descriptive details of life in the past

10

Các kiéu gån kt mQi quan hÇ khác nhau

Khá nng hinh thành các gån két tinh cám m¡nh m cça con nguoi ß tuói truöng tnann utne

dua vào nhiéu yéu tQ hon ta tuong

Moi nguoi cám nh-n khác nhau khi hÍ ô trong các mói quan hÇ khác nhau, và su bien oi này
1960 valà diéu mà các nhà tâm lý hÍc dã cÑ g¯ng dà hiÃu tù lâu. Trong nhïng nm 970, nhà

tám ly hoc pháttri¿n Mary Ainsworth dã tim tháy të nghiêrn cúu cça minh vé các ba me é

rng su gån két tinh cm dugc thi¿t l-p tù thoi ky åm ngua (1-12 tháng ddaáuu ttiieênn cça cuÙcdoi).
ß tré em thay dôi không nhiéu, chi roi vao
Bà cüng suy doán rång các kiêu gån k¿t ngvâi
kiéu phân lo¡i gn két khác nhau.

Kiêu dáu tiên dugc goi là gån két an toàn và nó di¿n t mói quan hÇ khi mr à mÙt dúua trè cåm thay
an tam vói nguoi chm sóc cça chúng. 29KiÃu
và kiéu gån két này ugc ß nhung dua trê háu gån két an toàn chiém khoång 65% trè sinh
C yt h él a
nhu lúc nào cúng cåm tháy mái.

chm sóc chúng ß xung u n gt r dn é n

di nhung lai hài lòng khi nhung g u o ic. h å ms ó c
chjuthoa3chung càm thây démi¿n
nguoichm quanbuón bä khi nhïng
là nhüng nguoi
sóc chúng roi

336

nntro lai. Vé co bân, chung hinh thânh mÙt ki¿u gån kët an toàn vÛi nhung nguoi cham sóc
úng.
hing boi vi tât ca cac nhu cau Cua chúng luôn dugc áp

cicnaAiliuhgaiiniåuaunátmescommwhwiçgaisoconáhórcnhycmtcåhdhm,bikúcà¿hkntntrixsúgêÃgóúk.nuccehgsKmógukminåkhênigithunvhôÛÝhhkganio.énàgdtTmnrothldvúooiakaàcaydêlpnåidtÙ,nvâhunigycnào/phggyt·rhsa,åcóuánnnncitghrhqÛdktïiunôrêhêaávimtgannénmnhntvkàân·hyàphtmhuhovuktååÛrchcnnáiâkôunguisnaúéhugun1cngh5cçtggih%oamuvåÑaódncicsiikhÑtkinùkpú¿¿tg,hmhnrtu3óèágo2tlc.ohinslÍdhrollaaáüknsnntxhiggunhia/ohtïcdrnnd,ÑhçggoúpanhnstnÑutgutrgréánubkdnhonihah¿iuàôun,ynccbcghßácüuáchntmómhregénocg.nsethiHógóámúnuocnmngmtcnauÑhinàQl.iúüanTmnnab,gguhgu.vóetárÛönonéiiit

trnbknAroééhêgintuuhgdlolaioáciihnváluccáuàohunnnàgõbchgm/nuçudógaQdknséichlóanhôblciâúnpcscng.ùuhkgnhVútqghinmuéigßÙma.mdnmtÙôVúcÙttícádâttdycmàÙmåhnl,ièhcntm,ghúhpnÙ¥cahtvutâÛhtndkxhiÍúéounttavrogmtànnhutàrgeovéyo.i.á,tcnrlc,ótéráègtcsihnkhdehémutsnthnirànáßtgyhihénbdkvêÙohhóniiiiÇbvnrnkuiágÑitcnéunuhöauiübgsnc.uághnbmduNnekÑgohénutüsdbnókkiághchcinôhdcnnhávuggmúàaunaoptgnisrhêó£ctqcnohnuàáàdankmyáyh,plátàsnrnúóßhgkncüiglénadcuióg,hdiúúgúevnnåaÛmnggi

Thât quá dë dàng néu ngh+räng tat cåtrê em dêu thuÙc mÙt trong ba loai hanh vi, dó la lý do tai
sao lai có mÙt kiéu phân loai không chính thúc phân biÇt nhüng dúa trê bÙc lÙ ki¿u gån két hÑn
hop. ugc goi là dang gn bó hon Ùn, kiéu
that này dùng dé chi mÙt tý lÇ nhô trÁ em có phàn úng
thuong không phù hop vói cách chúng Diéu này thuong
duoc Ñi xo. là két quà tu nhüng

tinh huóng mà trong dó, dua tré ã trái qua mÙt vài nguôi chm sóc, chng han nhu vÛi tré em

dugc nhân nuôi.

Tóm lai, lý thuyét gån k¿t dem dén mÙt loi giài thích rõ ràng vé lý do t¡i sao mÙt sÑ nguôi lai

hành xu theo cách có thà khi¿n nhkng nguoi quan trong dói vÛi ho th¥t vÍng, tuc giân hoãc bÑi

roi. Khi con là nhïng úa trè phu thuÙc vào nguoi khác, chúng ta có l không thà làm b¥t cú

diéu gi dé thay dÕi cách bån thân dude dÑi xo, nhung bàng cách hiéu tai sao chúung ta cu xù nhu
thé, diéu dó có th¿ t¡o ra nhüng thay doi cán thiêt d¿ hinh thành nên nhkng mói quan hê tot khi

truong thành.

28 Muc ích cça tác già trong bài vi¿t này là gi?

A De mo t kthå nng b¥m sinh có the t¡o nên nhung mói liên kêt manh me ß mÙt nhóm

trè sd sinh.
B De giài thích các hinh thúc khác nhau cça su gån kêt thði tho âu và tám quan trong

cça nó.

b e nhán manh tâm quan trong cça viÇc làm guong tót cho tré em.
D e goi ý ràng lý thuyét vé su gån két dugc dya trên nh-n thúc thông thuong.

Chú Giài Bài Íc không có câu nêu rõ måc dích cça bài nên cân oc cå bâi dÃ

xac dinh måc dích. Sau khi giåi thích vê các d¡ng thúc gån bó ß trè so sinh dya
Trên hoc thuyét cça Mary Ainsworth, bài doc ti¿p tåc giåi thich vé cách các dang

thuc gn bó thuð so sinh này ånh huong d¿n su truong thành và xây dung các mói
quan he cça con nguoi nên dáp án là B To explain the different forms of childhood

attachment and its importance.

CHAPTER 01 Multiple Choice 337

vÛi su gån két an toàn?

29-31 Ba câu nào sau dây là úng sinh.

A Nó xay ra vói phân lón tré sd
hdmxgtdaiuaaaeaoyoynmncrrgrdaaakdelchavansàiÛicungssitgguuåcråupåtttnnhuhßngåoktgntiåbéunrgiÛëtösmictiÑn¡syáalhnamuicðgkv.idttÙhàÙhbicocicti¿hrókoualhânmhipmgin·Ç.ßt1gn5nutrc%ohéåiïmecncmáhgxcä.númtgcr.uusdoóinccghrôhmoi ddpi..só
B Nó c.
C Nó
D Nó
E Nó
F Nó
G Nó
H Nó

ii e anstethiictnhcvpCwccróeàhhehhsrauúleutminhcnêlGgetnestsnyihqàórtieoinufciioearDcfcencoylhiamnadúarf¿ntefvaonggnàeriotaxctßvsusá'eitxnecùmrnusgtkdanhhtlihsgù+eenóaahlqkapvouhleránàcaóep'gçnas"nakheaginhu.nscáài+cCânytaeuhhgSlelúàoåàhiefnrnóA'cgciccubha(altórstúrrreeøeeniagcsgganniuitvpécvrttneráaeeoermcrbsâassh,nuetmttavnöhacràntecaehnhyiiEbntmaêdsärmtleéothcknuocehcktnrimh)hdemjnovpu.ah£aàrtTüjmnieosdnghsrieogéietta6nyaye5nnnm9blgoà%etpufrcöooooiinrnnmagafarnybtesustCprinseehsIts

when caregivers leave.

Q Phan tich phuong án sai tù khóa cça phuong án D là 'show littleemotian
Phuong án D: bài Íc có nhàc én
nhung nhkng déa trÁ không thà hiÇn nhiéu cá m xüc là nhïng dúa trê thuÙc dang
phái d¡ng gn
gån két lo lång/trôn tránh, không bó an toàn nên phuong án Dsai.

32 Cách nào duói ây nhkng em bé có su gn két lo lng/trQn tránh s sç dung?
A Chúng phàn kháng l¡i nhïng no lyuc áp úng nhu câu cùa chúng.
B Chúng tim kiém så chú ý të nguoi la.

Chúng già vo ràng chúng không quan tâm.
D Chúng tu chói giao ti¿p bång måt.

Chú Giai Dua vào tu khóa cça câu hôi (anxious/avoidant attachment) và don

trong bài oc có liên quan dén cum të khóa này 'these children mask their distress

with apathy' ngh+a là 'nhüng úa tr này che giáu nõi buôn cça minh bàng su thd o

dé xác dinh dáp án là C They pretend that they do not care. Trong cau nay 'mask

with apathy' dugc di¿n dat lai thành 'pretend that they do not care.

Phan tich phuong án sai nentac

Phudng án B: trong bài Íc có o¡n 'infants with anxious/avoidant attac tre

the same way with strangers' dà dánh lua nguði dÍc. Tuy nhiên, nhung

chúng

thuÙc dang gån két lo láng/trón tránh không tim ki¿m su chú ý tù ngudi

hanh dÙng vÛi nguoi la tudng tu nhu cách chúng hành Ùng voi nguo

chúng (to ra không quan tâm) nên phuong án B sai.

338

HACKERS TEST

1B 2D 3C 4D P.56
8A 9 repetition
6D 7B 5A
11 box 10 objects
12-13 B, D

Sy nhan thuc &tré sd sinh: thu nh-n dugc hay bam sinh?

Néu tré so sinh sinh ra dã có khå nng nh-n thúc, di truyén
y¿u tó
trong su phát trién cça chúng so vói các có thé óng vai trò quan trong hdn
môi trudng bên
ngoài.

snmSogTahrnsoihinêngnhmsclueúàõuhnt ohccnóhumiaêbuócgiáâdcdnàiictnhlrihucuháyytéêsnvnúÛ,i(gcbitáaár,macnnnghshiüànthnhtág)âimnh'ngagluyýuöyhibêÍômcni àmdsãocôó'itrctagrçnuåahonngclgoutn-imnsónnlgihÇguiÃuducir,çårancohghúhcÍnoogn(nnvtuhnêôguiuonondgiguuóöbilnnàgáQng).ihocBht6unuióghnntârnggé

thúc cua con nguoi. 'Theo lý thuyét nói ti¿ng cça Jean Piaget vé su nh-n thúc thdi ký áu cça

con nguoi, tré so sinh có duãc trí thông minh thông qua su tudng tác v-t lý vdi các vât thé xung

quanh. Dói vÛi ông ta, khå nng nh-n thúc không phâi là do b¥m sinh mà có dudc theo thdi gian

thong qua su tuong tác vÛi "th¿ giói hiÇn tuong' (nhân biét thé giói thông qua nhüng trâi nghiÇm

và hi¿u biét). °Trê so sinh thuc hiÇn các hành vi phàn x¡ và tù të diéu khi¿n nhkng hành vi này

thóng qua su lap di läp lai. Trong vài tháng áu tiên, chúng hoc cách thuc hien các hành Ùng

nhiéu lán, chång h¡n nhu mút ngón tay cái, diéu này mang lai cho chúng niêm vui hoãc su hài

long. Trong giai doan này, ông ta khång dinh, chúng vån không thà hoàn toàn luöng truóc hoãc
doán duoc các su kiÇn. Trong khoång të bQn ¿n tám tháng, trè sd sinh båt åu sû dung cái mà
Piaget goi là phân úng vòng tròn thú cáp. Goi là tho c¥p viìnhüng phàn úng này bao góm nhiéu

hon mot quá trinh, ví du: låc mÙt cái lúc lc và lång nghe tieng kêu.

Thông qua nhïng hành Ùng nhu vây, trë sd sinh bi¿t duoc nguyèn nhán và két quå và båt dáu

nhân ra ràng hành Ùng cça minh có thé dán d¿n nhïng phàn úng ti¿p sau. Dói vÛi Piaget, ây

chi don thuán là nhïng phàn úng có diéu kiÇn dói vÛi mQi liên hÇ giïa các hành Ùng mói hoc

dugc và tác Ùng cça chúng lên các v-t thé, và bÛi vì nhkng hành dÙng này chua phân hóa, óng

tin rng chúng không ph£i là nhkng hành Ùng nhm den måc tiêu, và do dó, chúng không có

chù dich. Bôi vay, các bé båt áu dán nh-n ra rång các dó v-t có su tón t¡i dÙc l-p bên ngoài

SU nhân théc cça chúng. Piaget l-p luân rång tré so sinh có khå nng nh-n thúc cyc ký h¡n che
cho dén d¿n thÝi diem này, tr thuong có duoc
khoàng chín tháng tuÑi nhung chinh vì nhu the,

khå nng nh-n bi¿t sy tôn t¡i cça v-t thé.

acaonnvaPreana1mnhonygaogvcgcxnctaneaheógcnhtnmoosiadmtnsêcyiãtnê.Ùthcr2dcdátrëcÃhPòåyùÑcosinnnhathoggigcgúmcàåáesthdncnictónuóhnágkehahclvém-tàitpcibtnmhËtcóhhlbíudbcÃáénnri-htasg¿hnxhetothr-nieiÇidnngóÇm¿cunhinhmátbaáhomutáàtráyítcnÙvydrhthgiêtihÇandenvôyccdhu-ngcáçotgkgivnc¥cihvvéàhumôààivsnlciqvs-ohnugútaâuah¡.itudtynlóâiNót¿bÇónuhtcöu¿déhtutatárg¿nhitåtciibhún¥êcvchiåinguç¿åcúmnnahntnvtérergómvoácuénn-hkdlátcàgvúhutéómt-nuóshhtgiáupaétttt;myhhhrmpnoëátéÙchuói,nnnhtáyd.góhitmúuDnnottngqiurghnùêgicuoiênêvátnncgbanâtghàryh,npvuin,ulhónåhaygáitn-hióéh.nnghncnetoáglthocàhdc-uüdcúPhébnËocnnicgatáhcáchgmnh-icçãenÙhecoatrnoó,tnkcgmcgnàhroyioåiuvanë.in¥àicngVnktdhgpghikúokhuádhvnahâcöuôàngån,ii,i

CHAPTER 01 Multiple Choice 339

triecbniianluhnvaâhinênücnlTutghatibnngchtrwúonnggnhaacn.lamMthÙülc.nhDathi cac khtisréèun ohPáisasinn. h,TtdôchlkáàuániamtêycgnrtmhéhnlkitýseahýtcouriháadênsÍcknãngich,nginàànhkhghtnndáhuvôägãmiöânénhnidtggilCê·náÙptnmànahnhydng£g,âávaiinubàdüaàhaaihtxhaodcétcúniêâktácnvnccn.tégâhglNhàphqenóaiRutgicnêraemhucçncníánahércgpnåéehtihnrnêùévBgmgkéhhahnpiciáohklêhcçlpýónáa,arnvnc"cgPóBnóuetiigiuoaactminghhlv,leúévaactdcor-.ulagnàaBdneÙÙnogPàngnpingduahtkgghyãáhhieêtcôivtnnêhntÛgrlnigaiinhérchichdanÇúáâoótmucncnàáçnmgvhkatréahtýuqtonicréuàvêncÛnaq.hnsiucdéaahtnenii.nnhhhtoen>. lýlath

nghiem thú công.

ditteR.aeila.rg.erttScmnkkDàrahThéuiointirontdêoclgncnótuhrdgh,âovúócinkàémn,hghocÙgoibri.åôiàhqctqnBtlohugtuàhaipiánnai¿ilcnucnlttrhaorrågiúxsrcênnhgáennghietgÇtomådcnxmnibhàeÙ·tiydú,ptetusnBàthdnaoigáacuhocttihöcirlétichluón¿auihógÇcrsocgnluâxrxeckaneourhóhyaÑniitc¿våtnruhccrièåguhhondbnóiogmá¿iêch¿ncnÙnuttrgkthvhhnÙlïéilókánsphncbdgsËirádëansccdcuuicháhungtaáiueahc,nnnhbnstkdgtrjórhcé·Ûcqthuiqhsuaáhvudatteàànanncnsosgn,úaihanvdvusanohtuaárgivmöitbbnânnqdÙõthaóguiitt.échtatruhrç"QéäaácBa,imybnh.abk¥xigihéaTtmeliclotnuatuàiàgÃrhogndigôuôióitepcmérvnoêhuaàónnnesymhnueàaulyk.attóöhshnnôéhgnctaah.griinddxyeguaaaytaqrpruaay

náedao cça chung khi chuyên Ùng. iéu này mâu thuân vÛi Piaget, nguoi tin rng nhüng khá ng

này chi phát triên vào khoàng chín d¿n muði hai tháng.

Phát hiên cça bà dåa trên giå inh hiÇn ang duoc châp nh-n vâ úng hÙ rông räi boinhié

nghiên cúu khác nhau - rng tré so sinh t-p trung låu hon vão cãc su kiÇn mdi la hoãc dáng nac
nhiên, trong khi các su kiÇn quen thuÙc thu hút sy chú ý cúa chúng trong thoi gian ngån hon. Ge

dinh này d duoc goi là så vi ph¡am mô hinh ký vong (VOE). Bà áy lý lu-n rång, vÛi tr so Sin.

dien bien mói mê này rt dáng ngac nhiên và th-m chí là không thé', '3Theo Baillargeon, diéu

này có ngh+a là trÁ nhô có khà nng phân biÇt giua các diÃn bi¿n có thé và không thê xày ra, cho

tháy chúng có khà nng nh-n thúc bám sinh nhiéu hon so vÛi suy ngh+ cça Piaget.

Tuy nhiên, dà nói rång trè so sinh có thé nhân biêt uoc các vât thé trong tu nhiên gióng nu

nguoi ldn không có nghfa là chúng luôn suy lu-n theo cách tuöng tu nguoi lón. Do do, bona

bán sinh 'dugc thi¿t lâp s n' cça con nguoi v n phåi ti¿p tåc phát triÃn qua thöi thd àu vai

thiéu. Trong truöng hop này, rö ràng rång trái nghiÇm, ho·c nuôi duõng. ván là yéuto qun ong

trong su phát trién nh-n thúc cça con nguöi. Tuy nhiên,các thí nghiÇm cça Baillargeon ungca

la Piaget

nha tám ly hÍc phát trién trê em khác duoc xây dung dåa trên công trinh nghiên cuu

va thúc dáy nhkng nghiên cúu trong ngành thi cüng gióng nhu cáach mà Noam CChhoommskynghien

cúu vé vic tiép nh-n ngôn ngü cách mang hóa ngành ngôn ngu hoc.

Tu Vung

h u o c )h e i n

Ctadnuudiognojeg,oiunmngkiogtphuibáoerosennddcfgeliunendrhx.pe,hnabgâdhvie.n)á-.hncaskbhúvitheÇhivôotuinkuocdghlrauugtoánbieotic.,nn,nhecnàgtchin.hacevhunsiadpvtnâihr.pyoaphdm/hâmicán,atonrncuthaoyxotnrréaaontshkrgipaÇhiolrtolptoalcpelpp-ehpadnrrrhit..aryeedxknciiüngotc.enmmdàtxhneáungancÙ.dadcjvsliÃu-tnannibndhshjdh,áe,Ùimnqcdhnóu,-gdecmtnéhhtiànétanubhanmidhhtt)iuur.anaacnhjfteehrttceiehêtvovúuo.ocrsqSuydUDuuuera, ntgieayp asacau uOnrdleaisfmuedroe-qnáunteantwed

340

(1-8]

4Theo Piaget, tre SO Sinh thu nap kiên thúc chithông qua

A quan sát thé giði xung quanh chúng.
B tuong tác vÛi nhung thu gån güi vÛi chúng.
C hoc cách l·p lai hành Ùng.
D tuong tac vÛi ngUði khác.

Chú Giài Dua vào të khóa cúa câu cho sn (Piaget infants gain knowledge) va
doan trong bài oc có liên quan dén cum tù khóa này According to Jean Piaget's

famous theory - infants acquire inteligence only through the physical actions they

perform ith objects around them' nghía là Theo ly thuyét nói tiéng cça Jean
Piaget trè so sinh có uoc trí thông minh thông qua su tuong tác vâat lý vÛi các
vat the xung quanh' dé xác dinh dáp án là B interacting with things close to them.
Trong câu này 'actions they perform with objects around them' dugc dién at lai
thành interacting with things close to them'.

2 Tai sao Piaget tin ràng trè so sinh có nhàn bi¿t vé su tón tai cùa vát?

A Chung không gp khó khän trong viÇc xác dinh cái gi dang che giáu vât thé.

B Chung nh-n ra khi mÙt vât th¿ bË di chuy¿n d¿n mÙt vi trí khác.

C Chúng không bË dánh lua khi mÙt vât thà dugc thay th¿ bàng mÙt vât thé khác.

D Chúng tim ra vât thé bË che giáu.

Chú Giài Dua vào të khóa cça câu cho sn (Piaget believe infants have some

understanding) và oan trong bài dÍc có liên quan dén cum të khóa này Piaget

based his conclusions on whether the infants responded by removing the cloth

or cup to find the concealed item. If they did, he surmised that they had at least

a limited apprehension of object permanence' ngh+a là 'Piaget két luân dua trên

cn cu lieu ràng trÁ có phàn úng bng cách tháo miÿng vài hoàc cóc dà tim Ñ
bi che giáu hay không. Néu chúng làm thé, ông ta phong doán rng chúng vn

có mot chút nh-n biét nh¥t inh vé sy tón tai cça vât the'dà xác dinh dáp án là D

They uncovered the object that had been hidden. Trong câu này 'have at least a

limited apprehension' duoc din dat lai thành 'have some understanding' và ftind

the concealed item' dugc di¿n dat lai thành 'uncovered the object hidden'.

QPhan tich phudng án sai

Phuong án B: do¡n trong bài Íc 'if the object was moved to another location, the
by removing the original item that obscured it ngh+a
infant would still utoryc to find it bàng
d¿n mÙt noi khác, trë vån së cô gång tim ra nó
la 'néu vât thà d chuyén

cach loai bó thú mà che khu¥t nó'. iéu này có nghia là tr không nh-n thúc duoc

do v-t dã bË di chuyÃn d¿n chô khác nên phuong ån B dôi l-p vói nÙi dung bài dÍc.

CHAPTER 01 Multiple Choice 341

Theo Baillargeon, iÃu quan trong là phái thåc hiÇn các thínghiÇm mà

vhCdtàthi-hécpúdudhcotGàrahuniniànÇgigtnlDràvodupànuaogldavcnigbàvhivàoaàïóiinimodgt¡oranékcnýsgconpótnihsngciláhniçtêhakntbrhoicáqêáâmcnucuáahcscncçiqnhdaudho6atérnhtsnéun.oosancipdylk(pàmsBhrikoáanýticphulr.lnnaikáahrnhtgaegeuóo.aftonhrnuàt nhyceha'-rSdnrehyvdeooeuuulpgotocpe.ienmxxtpneeecenrtirt.moai .uletntthse)
tA

B

hopchoC
tiukhóa levelD
experiments
conducting viÇc t ién hành cá c thi
of nghiemimportance c ua là ne.
suitakhof infants' nghia là 'Bà de xac d jnh dâp án C
n trong ' 'ap
develonm- phù hop vÛi muc Ù propr iate for the
sd sinh , of
for infants' stage of de devel opment'.
câu này e
level duoc dien dat li
dã chi ra tám qua r - stag

phát triën cua tré

velopment. Trong
thành 'suitable fo

4 Nh ung phån biÇn cûa Baillargeon dÑi vói Piaget là gi? n cúu không áy do.
A ua trên nghiê
Nhung già dinh cça ông dugc thi¿t l-p d thåc bÛi bng chúng thyc nghiÇm.
B g trong nghiên cúu cça
Nghiên cúu cça ông không dugc chún viÇc thiéu nh-n thúc.
D truc quan minh.
manh vào các thí nghiÇm
Ong áy quá nhân dông vÛi
Ong áy ln viÇc thiéu ký nng v-n
dã nhâm

mbCôonlianfhohmigâcútidonottaorGgattchnsiioàdkiúctniãciiósvlD'lenliduldhêioaémunánomvixqetcàaáusotcl.adinontiTdéunirdnsngokéhinwh¡nkgtóidatcahácucpclâmác¡çuiocáagtntnùhhncàà¡ilâkytànnui,hvhDó'ceccahh'oHml¿onnimeiàfssvuynitmétsoa'iBoitnksik(ýagotBoinalonmaslnak'iloglranlgtaacgoerkhrlog+vanesoca-kofkninllmlào'aÙsflcon"iccgmtBmrouiaiorttsiiatlcevsoltiÛakdirsoriimglnshlcekss)imáoivlwwcnlàsoiitthfohhwc¡ainocnctahhnocofgluaahntrcsri¿olåtkiainnnvvcgoggékef

cognitive ones'.

5 Trong thí nghiÇm liên quan dén mÙt chiéc xe ti, Baillargeon
A cho trè so sinh tháy mÙt quá trinh l·p l¡i nhiêu lân.
B di chuyén mÙt màn chån truóc m·t dúa trê sod sinh.

C quan sát trè sd sinh chdi voi mÙt chiec xe tâi ó choi.

B dã thu nghiÇm các chúc nng v-n dÙng ô trè so sinh.

Chú Giái Dya vào tù khóa cça câu cho s¯n (experiment involving a ru

Bailargeon) và do¡n trong bài doc có liên quan d¿n cum të khoa nay ohnee

experiment, Baillargeon showed a toy truck rolling down a track leng he

infants focus on this process several ti mes' klnnhighctíhraêúnnlgàmÙqTutredonunogvnÛgmi nnÙrraaóótyy' dtahdeéí xnéágcchhidúeimnngh,

Baillargeon cho xem mÙtchiécxe tåi ó choi

tap trung vào quá trinh này nhiÃu lán cho dén

dáp án là A showed infants the same process numerous times. 1rong hanh
i thàn

letting the infants focus on this process several times' duoc dièn aa e

showed infants the same process numerous times'.

342

O

D

CDA D

D

( CD

O

CD D

2 D

9NIOV38 SI13I S83XJVH uen yuig yoyuiuei unp191 neO

Throughout historyVi doc càbài de xac dinhGiài doc càhChú ich nên cá nd
influencedniéu dai lichdich strongsliydmyc trong
g có câu néu rõ måc d str
Dya vào câu ¥u tiên aarree mmoorree

whether people
baicbài oc khôn o n a h
guôi vi¿t.
ç an
by
debated (nurture)' nghia là "Trona

have

psychologists environment

huong nanhrucmiaÇl(nuóinghiasgkhçeho,nnoeccbtáuoiccoi sidnic(hntùàranuttgyuâérm'ient )g(lýoboráehmtsohcwesiidirntâhdhoe)tuvrhateanslyoahypblidmuniâegmnntóthl'iiaênttugruehrdxiárapnneglgarsic'eôroonnncgreânc,ngugouarronhniguÍbbritåànhhutevà càu

ure, dto
kinh
rem

confactor n cogn itive nhaân th uúc cCçuaa con ngudir dár
bo th n ature and nurture
su phát an.duongy¿u tQ quan elies on
how t
dinh d A To s
in huma trroonnga trong su phát trriinên

, ván là hat in fant d r

áp án là evelopment

9-11]

9 Tre mói sinh së c gng làm chú chuyén dÙng cua minh thông qua.

laï' repetitinoanCmNTrnbehorheaporüúwsennnttgbeigGbtroiacihortàbânàhniiun'eseDihnsrnpguàvmrhyaiai,ocmnavvtà'iàaNleycàosmeettTwheecrrôrneubè,nftmol)vgesràvxnoqtàsùrubseaoigefknahlshahneauóxivtanihibäotåprecuccohçrdonaashingviltÇacir·bononpâåudluicrosádsc'vlcoáoudecnwhgércàclxdydnóáuihêglcdoinaivécdniinnitdnpëqichhdèuo(á¡ntaRntnënte¡lrctaxcodáiealênntnhovltadlàvàiycineêutthrnhùbmà'tomtlhnàrëtenhoùimÃvk'buRehatmehóhocraiekioenehnun.snitgtéaiyhny

10 Tre so sinh chi dán dân hi¿u duoc su tón t¡i Ùc lâp cua...

Chú Giai Dua vào cum tù khóa cça câu can dién tù (lnfa nts - understand the
an dén cum tù khóa
independent existence) và doan trong bài Íc có liên qu have an independent
này 'only gradually do babies begin to realise that
existence outside of their own perception' nghía là objects båt áu dán nhân ra

rång các dó v-t có sy tón tai Ùc l-p bên ngoài så 'các bé úc cça chúng' dé xác

nh-n th

dinh tù cán dién là objects.

11 Trong mÙt thí nghiÇm, Baillargeon dã dt mÙt.. cái mà duong nhu ch¯n duong xe ta.

Chú Giái Dya vào cum të khóa cça câu cân dién tu (In the experiment, Baillargeo

và doan trong bài oc có liên quan dén cum tù khóa này 'Bailargeon tne

introduced a box which was positioned so that it looked like it would bloCk

hÙp

mottruck's journey down the track nghia là Baillargeon sau dó dua ra

dugc dat sao cho có vé nhu nó së c£n trß hành trinh cça xe t£i trên duöng ay

xác dinh tù cán dién là box.

[12-13] Vê nhüng diÃm nào Baillargeon và Piaget không óng ý vÑi nnau

A tám quan trong cùa giáo duc trong phát trién nh-n thúc

B dÙ tuoi mà trè sd sinh nh-n thúc duoc su tón t¡i cça vât the

cách trè so sinh hoc cách phân biÇt giüa các dó vât
D múc dÙ nh-n théc bám sinh cça tré so sinh

E khi nh-n thúc cça trè so sinh bång vói nguoi lón

344

CD

CDx

DA

9NIOV3H SI73I S83XOVH upn yuig yojui iei 6unp 101P neo

TIFI/NG tve/False/NotGiven

CHAPTER

Doan goi ý trong bài doc giup tim câu trå loi duoc in khác mau va duC danh dâu theo sÑthú tu ciae i ueng ing

EXAMPLE p64

nhu tthhôônngg mmiinnh hon

chî ra rång dúitae.trè
Theo nhà tâm lý hÍc xa hÙi Robert Zajonc, nhïng dua con dâu dudng dunc

ángke. Trên thuc t¿, các nghiên cúu cça nhïng nhà nghiên cuu Na Uy d
sinh ra dáu tiên có chi sQ IQ cao hon 3 diém so vÛi dúa tré sinh ra thú hai. Su cách hiat .
cüngduoc nhân

tríTuy nhiên,
tháy, ß múc Ù thâp hon, giüa dúa trë thú hai và thú ba. tu sinh gay ra C .du
không phi là ss khác biÇt duy nhát do thú
thóng minh
lòng cng có xu huóng hoc giði hon ß truong, dudc trå ludng cao hon d tuQi truÛng thành vachiu
nhiéu trách nhiÇm trong gia dinh hon. Nhung dúa con út, trong khi ó, thuong hài huóc, it ehf
tinh

ký luat hon, ít so rûi ro và hòa ông hon so vÛi anh chË cça chúng.

HACKERS PRACTICE p.66

1 True 2 False 3 True 4 Not given
6 Not given 7 True 8 False
5 True 10 False 11 True
9 Not given 14 Not given 15 False 12 Not given
13 True 18 False 16 True
17 Not given 22 Not given 19 False
21 True 26 False 23 False 20 False
25 Not given 27 True
29 Not given 30 True 31 True 24 True
28 False

Toc nguoi da ò có ành huong lón ¿n vn mhóa khu våc Four Corners cça Hoa Ky trong hon
nghin nm. Ban dáu, công óng này dugc hình thành tù các áp tr¡i riêng lè ô nhkng vung ao
nguyên cua binh nguyên Colorado, noi ngui dân trông trot và phát triÃn nhiéu ngànn th
ng
dshcddhhrÑåôoaóuáãnnangngdch.ggc.hãó2McuacnkSthyÙhauhasuoéutaáuåynn.cknrêgkhaBndnhiléàimhumhnnaohÙtÍààiunnÍtyn,gdthhùdirnÇnxiüåtrhhádnncêtyuógghuncÑ,udtrcvsênaóhuúùngoßnscgdcacghpQâláuçghamnhcpaáoèkichtmÙhvháhhièàÍncoumghnccdy.xaúhuêncnninoáúlncichâ,ôvnhá·mnàntngocséé-åndncnnnta.ághvichTvxeädiuuàonÇtåy¥hxpncmtuâ,hngnlyihúhungÇioknhdênhgluntüngih.n,¿nàÑgnNgyttrhnohvg'ucbnnàùcàohgmnnikïhggànhvsiìêu£gdcmuÑonáaontanoqcigntuôhôdgndåi¿ààghtyuhniÍtknroychýðhinêtàKnt1bcthËl1rôÛraêiknnåsvnnhtgnàhecóhinontd1sgndoKu2nuna,unogtncegu la do
m
dinh

an tin

tác

hhan

vdy

to

346

D Dx CD

D

O,

(O

Dr

D

C'

9

ONIOG3HSI131 S83XIVH uen yug ypui pi9 unp 191 no

Chú Giåi Cum tù khóa cça câu cho sn là (A politician in the 1980e ià doan tron
doccóbài liên quan dén cum tië khóa này là This prompted the then U.:

Ronald Reagan to falsely declare, "Trees cause more pollution thar
au.Ptormesoidbeilnestdboo."saniglheicah,là'CDaiyé
u này dã khi¿n Tng thÑng Hoa Ký Ronald Rea ua ra tuyên
xanh gây
ô nhim nhiéu hdn ó tô." Vi nÙi dung c

nhát vói doan trong bài dÍc có lièn quan déên cum tù khóa nên d no sån dông
Trong câu này, falsely declare' dugc dièn dat lai thành incorrectlv hoilamanedla True

4 Thuc vât góp phán gây ra hiÇn tuðng sudng mu quang hóa nhiéU nhit aosto.

Chú Giài Cum të khóa cça câu

smog)bài doc co liên quan dén cum tù
ckhhoóasnnàylàlà(pthheoytocchanembieccaol msme opga)rtivcàipdaonatn trong

formation of such ground-level ozone pollution as photochemical smog the

goi y ràng cây xanh ckng có thé tham gia vào viÇc hinh thành 6 nhiäm tádnogc

mat d¥t nhu suong mù quang hóa. Tuy nhiên, goi ý này không liên quan dén

dung câu cho sn nên dáp án là Not Given. hoi

sCong nghiêp hóa và su tng truong doanh nghiÇp vào cuói thé ký 19 dä t¡o ra mót moi tuere

trong dó thu tin thuong mai phát trién tÙt bac, doi hôi phâi có mÙt cách dé ghi lai tin nhán nhanth

chóng và dé Íc hon so vÛi chq vi¿t tay. Thiét bË áu tiên có khá nng dáp úng nhu cáu nav

là máy dánh chü Sholes và Glidden. Tuy nhiên, truóc khi nó trÛ thành mÙt thành công vé mat

thuong mai, môt só ván é nhât inh cán ph£i dugc khäc phyc. Ví du, 'nhkng thanh go chï trong

các máy dánh chk co xua nh¿t chuyén Ùng rát ch-m chap, ckng nhu phím và các thành phán

khác có xu huóng bi kt thuong xuyên. é khäc phåc van é này, Sholes nhà thiêt ké - dãsáp

xép lai bó Cyc cúa bàn phím dé các chï cái trong các phiên bán sau ó cua máy không còn xuát

hiên theo thú tu bàng chü cái. Thay vào ó, ông ta ·t các phím vói ý dinh rng các tó hgp chu

cái duoc so dung phÑ bi¿n nh¥t trong ti¿ng Anh, nhu ST và TH, së uoc phân tán cách xanhau

Viêc diéu chinh này ã giàm thiÃu dáng ké lõi ket máy và li ánh máy vi cách såp xêp mai aa

tang thoi gian dé nguói düng xác dinh vi trí các ch cái. Do dó, diÃu này dåm båo ràng pmó1

có dú thói gian dé quay trß lai vi tri cça nó truóc khi phim ti¿p theo bË dánh. Nhüng thay doi auoly

nhu nhó nay là chia khóa dé bi¿n máy dánh chï thành mÙt thie¿t bi sao chép vàthu ich.

i

5 Công nghiÇp hóa t¡o ra nhu cáu cân ph£i có mÙt phudng pháp ghi chép nhann nor viët tay

Chú Giái Cum tu khóa cça câu cho sän là (Industrialisation created a need) v
lalitêen19qtuhancendt¿unrycucmal and
doan trong bài oc có khóatù này là 'Industrialisation
ling for a way to transcribe messages
corporate growth in the

tttdmTiarnóanronongrnngsehgctnnrqruchiubóaáiecnnutkghvmlnayÛdàneiyoahds,ansoncda'c¡hhgnaólleelnntgisrgng'iobhgndilvÇygufàpçotbcdrhàvëaiddànudoid¿oÍÍhnccccaundQchdd¡óiioÃtwntlnhliraê¿isintaotttekqhnývuàónal1isanh9iccrtdh'ihapéïàdtnwnvònrhiici¿gtuthih'nmcotigiraaeytmpaù'l.àhteekåV'tdihCihócôonaaónÙaginnmedenonuegtndCg,a hóa

ddégahi lai

sån

câu c

án làTrue

wayt

v

348

t hClhnrioêráahnnnyúenaqwGduhbráiaià£ntnieiáhrndCsdhocêumchnmoomcnvtóáÙùáeuiydlkidêhtvurntóeêniêrangqynucmcsaçcâlanhauuyugcdygcdâééhiâusnnonhchlcsydhånô'oc.mnhBsgïnnàtùêibrnáadkltnoàhdccóád(htpaágyâuopmnáieànpýyhcblràhàaåliàarnNuspg'o.otohctcnTeáGuceyttiayhvtrphanelyeyahnnitêbthyhnapé,rdetsáhwgnouinrhioitnteýchrghesnui)àrxyßvueàynakêrhhdnlüôoi.ennasggnt

arrangementViêddttlCdciohiêuénhànnolthúnohcqhcicvG¿uuadit'iatmimtàeerkniínotlcTêrëelnádeuaticatketkthimcrhmcóslhaaóu'aeiyïamn-tnccgdhcaoâthaçàyrnïnina.ashhkluvcàhlimâcà'ótruhnheia'Ùundcecignáehkdc'ênso.hhiuneignswenndsngp'á,avpcrvilârÇààauáxcnn(ê'rcpigdenhlieàdncommehrTÛsesernivaiguËnsnedtec.)ãódáinTncvtgntcràchgorhenedagontsahitcehmcn¥áodâtieiutrvttoogÛihtnnniieaatgoyndtto,hoibmkdad'àin'néieedgdwtiinurtoaogdnctnuocogochidkóobin¿dlafi.nouiêrnnddguoqasctuxeacárlanósci

mtvMdddcnkmnoëáóuuhuhncoonnoagtccctnggnctháòsacgdicóincámdrùtvaiécsktnoàhcacaítgrvâisuoánhtuyciäghcdi¿oÇhnrvaòtiabúudi,niËÇvutc.tcthcàtohùhnbráKô,ngêavációph.nnnhnôcnhhávgnccréotVthu-ù¡gtmtóoviocuh,viiiilâinêÇârcmmndudtaunágâ-ôùéidmycusinmnrâãôamcagóyhiuçcoàvmlsaóAcbhàóèúÙhúonntmvttnÍùhdvcni.cumngtàdàghdhnNohnuäöièötgigôhhgiébtoliaÑlthíêàccytàtnaóâicacl'nuychrgótrdchàcbrpatênqc¡ìt,ihhhngu,e°oiéánácnmcnnnhnu'gl,hdóÙhnóuúsënuqtoonÃnudicdcvgghahvóáàtànóoaánnbloc¡ithntgnichâcgnnmyóénámnpghhcóàhòtÙkábhiuiâmnêtúÃmétnutgbevåádnxúéccbumgeóttnhiiÇmiaàtáhddhtdmkgencàcaihcpnhnáhénôù.1uugcdúnkui5cnBigcmd6mhuÙgcahá0iççànxuúc.tvdaáangkTàâactgiuhaonhqòh,iôtdgaune¡tcninh,aeoonágodnh"hccbnumctothiht,ghâdrÙ¿hinàcuésitnuthnnbohonhsàqhåcducgúnhmunuvcàguqegndnayçyugdougatcêeàhhunnányoradoagcvnénåyc,hóàsnnicdmaacvcgçdssmyyhóhédaooàéi.ii

8 Viét bng que than chi cán dùng nhiéu lyc hon nhkng công cu viét khác.

Chú Giài Cum tu khóa cça càu cho sån là (required more pressure) và doan trong

bài doc có liên quan ¿n cum tù khóa này 'a stick of graphite required the user

to apply less pressure than the metal alloy styluses then in use' ngh+a là 'mÙt que
than chi - òi hôi nguöi dùng so dung it luc hon so vdi ngoi bút hop kim ang duoc

s údung'. Vi nÙi dung câu cho sn dÑi l-p vói do¡n trong bài doc cóliên quan den
Cum tù khóa nên dáp án là False.

9 Nguoi dùng không thétháy d¥u than chì sau khi tô nét muc lên.

tënuaun khóa cça câu cho s¯n là (graphite marks after inked over) và
Giái Cum Íc có liên quan d¿n cum të khóa này là "it was possible
to erase
trong bài

graphite marks ~ and to draw on top of them with ink'. Bai dÍc goi y ràng có thé xóa

net viet bång than chi và vi¿t dè måc lên dó. Tuy nhiên, goi y này khóng liên quan

aen noi dung câu cho sn nên dáp án là Not Given

CHAPTER 02 T/F/NG (True/ False/Not Given) 349

trù khi gidiec.cnhgúulnáongigtrongvgnccKvrihhégoáêhiunúunnàognnnggiggngubbnkuootitghoaêaic.iátkbclSckÙhôdçhënÃáiraáhcavhci.cìmn.âóTciTtmohntuhndâhiyÃnté.nvhkngdtà,hhhauàodôoi"onêôonoingimágv,nrkonÑimhidêétniônnauuicyggdoá,utkniv¥nothlgdt¥àiiiptctccnochnåóóhtåáhhiïvüxtnnoÛhdnuhgiéågcïhmahtnknuhíoghvhóudióàóncnoomnggdntghuiskuêngéöyhongiiáôxitucdunnölhà¡ginnhütÙhhhrtncáhioi-gnhtånditnqtintuatnhguhhdágacúctpyxnâhctyáåchtcc.nhrdúçoVúcnékaninuhhgdlcgiuýánhndnydthúógaóoinibintÛggvnhvtitiÛtàheémaiynéoc.gncaáqudhnicdceiáihétatiuvquh.aáccàmnghcaniakhciaonvhnhé

quan sát thây nguoi khá c nhân thúc vé anh ta hoár .
khá chíinh xác ß nhïng
mcá nhân có ý thúc manh bàn
é d dàng nh-n ra cãch
nguöi khác ph£n úng vói ldi nái

thích hay không. Nhüng cá hàn có

vân dé gi trong viÇc diéu chinh hnaánnhh
yêu thích là måc dích cuÑi cçna cia
tuSu nhân thúc là cách môt nguoi

the nào. 1"Su tu nhân thúc thuong

hthân vi nhkng kiÃu nguoi này có th
nhahành dông cça ho. DiÃu này cho ho bi¿t hÍ có dugc yu
nhân thuc tot vé bàn thân hÍ là ai thi duong nhu không gåp
-vi cça ho dé phù hop hon vÛi tinh huóng cy th¿ nêu ugc
ho. 12Nhüng nguoi kém nh-n thúc vé bàn thân, mt khác, thuðng sai lám khi nhân dinh vé cách
là do h9 thuong thiu tå tin ngay tù dáu và do ó có nhiéu
nguoi khác nhin nhân ho. iéu này không thåc ss thích bán thân minh vi bát nào
hÍ có thà ky lý do va do
thành kien cá nhân. Ví du

dó nghi ràng nguôi khác cüng ghét minh, trong khi su th-t không hän là vây. Ngudc lai, nhüng
nguoi khác có th¿ tin rång minh thât dí dÓm và vui vé khi ð gân nguoi khác nhung thuc t¿ là ho
rat thô lQ và phién toái. Th-t không may cho nhïng nguoi nhu vây, ôi khi k¿t quå là su cô làp

vé mt xã hÙi v t¥t cà các h-u quå tiêu cuc có liên quan.

10 Moi nguoi thuong thành thuc vÛi cách hÍ nhin nh-n vé nguôi khác.

Chú Giai Cum të khóa cça câu cho sn là (People are generally honest) và doan

trong bai oc có liên quan d¿n cum tù khóa này là "people tend to not be very direct

about how they feel about others' nghía là 'moi nguoi có xu huóng không thäng
thán khi nói vé cách ho càm nh-n vê nguöi khác'. Vi nÙi dung câu cho sån dôil

voi doan trong bài doc có liên quan d¿n cum tü khóa nèn dáp ån la False.

nao11 Nhüng ngu i có ý thúc manh më vé b£n thân thuong bi¿t nguiöi khác nhin minh nna i

Chú Giài Tù khóa cça câu cho sn là (Those with a strong sense of seiy va doan
trong bâi doc có liên quan d¿n cåm të khóa này là "Metaperceptions are ually

sofairly accurate in individuals who have a strong sense of self because ie

of people are easily able to pick up on how others spond to their words oractions

manh

nghia là 'Sy ty nh-n thúc thung khá chinh xác ß nhung cá nhân có y tnu

mé vé bàn thân vi nhüng ki¿u nguöi này có thà ë dàng nh-n ra cách ng
dóngnhát

phân úng vói loi nói ho-c hành Ùng cça ho'. Vi nÙi dung câu cho sån ao

Tron
voi doan True.
là
individualscu này, dién dat
trong bài doc có liên quan d¿n cum tù khóai dáp án

'Metaperceptions are usually fairly accurate in duY

lai thành Those - usually know how others see them'.

350

D

D

CDA

D

D

CD

D D

O DA (D
(O
(D»

O5

OO
D

9NIOV3H SIT3I S833VH uenj yuig yo11D Dunp101 nyoD

vât. chi
à xúc giác'.
an d¿n cm.
udgucoc ddiiesnn
húng nboi¿i t ranthinh giác - mà moi nguoi
ngh+dén khi nói vêtín hiÇu ông t
hÍc, thË giác v
tín hiÇu vé hóa Vi
doan có lién qu tù
i nÙi dung trong
cues' dudc dat
dungchú ung c ác
nh¥t
câu vÛ
ng c üng sç d u này, "the auditory khoa nên
s¥n câ
cho óng lai thanh

dáp án là True. Trong

'sounds'.

14 Dánh dáu bàng mùi truyén thông diÇp vé länh thó it hon s0 vÛi các hinh th. tin hieu khac

cça dong vât.

territoriesCcvybnóyààhroyåúlrniuckêgGbnáhbcitôqairnnÑoiuggnaCgnolvuinêhm-dÇntéi thtnqteëhoumcoak·uncsnhmgóoddarint¿tàuùcniyréçk,iunanhÙÙatócinitÇiâgadnnuungvnàcvaàyghânto¡cldiàdâsdáuIaenntnicfÇhethnlhcdaoia¥ts(rtsuoSisånnyclngngeshtnnwvetêiùmtntmnhh,igÑáanaprlncktnhiiçh1nmeaáaginar)ctlthhslevÑàúràmrnNóidgat.ooortbkraiT£nGtehnusitoygvrioencBnnáahnci hisdla.oCicOngdogoxai åcty

tin hiÇu cu a dong vat va cach glao tiep Cua con nguoi khi&.
a Ùng vât
15 Nhüng su tuong ông gika là mÙt lo¡i ngôn ng ü co bán.

Darwin tin rng tin hiÇu cç

Cvlchaààohnmnúdg'.ouGtVh¡ainiágàyenitÙrCrdoiàniudnsgmutginnbtnggàùgiucôkidâsnhouhócenacdgchckóohçgualsiimåêúcnnpâaunq6pisuchahfânlron-opdmsbn¿viÇnólteiclsolàåosamàe(niDr ntaaëgrtnwruikoomihnnióagvtlaoÛsb'inàbniàcegydálihcÍelicàvaloechàlóàei-lÙ'aciuênulngbtÑimaiqsuacivtcaueânntllyagbdnfâ¿qôecnulntagtcghtuháeámapyit

tù khóa nên dáp án là False.

Charles lves

Sinh nm 1874, nhà soan nh¡c hiÇn d¡i Charles Ives d hÍc âm nh¡c khi còn nhó và cong

hi¿n trong vai trò nguoi dánh àn organ ß nhà thò trong suót thöi niên thiÃu. Bi ánh huong

boi cha minh, nguoi tùng là chí huy ban nhac trong quân dÙi, ông tiép tåc sáng tác cac dan

hop xuóng tôn giáo tai Dai hÍc Yale. M·c dù có tài nng và thiên huóng vê âm nhac, ves d

là mÙt doanh nhán trong phân lón qung ôi cça minh.

ves gia nhâp công ty bào hiÃm Charles H. Raymond& Co. vào nm 1899 nhung ong viÇc

dé thành l-p mÙt doanh nghiÇp bào hiÃm cça riêng minh vÛi mÙt trong nhïng dong nghiéep

cça ông, Julian Myrick, vào nm 1907. Ives nhanh chóng nÛi ti¿ng trong gio d nhán
cùng thdi vi la mÙt doanh nhân sác såo, ngudi mà rát giði trong viÇc kiém tién. Tuynt tin

rång báo hiém, quan trong hon c, là phuong tiÇn mang lai loi ích cho công chung a duy
tri lý tuong nhân d¡o cça ngành båo hi¿m và
không dính líu dên "các vå baenudo nhüng
pho bi¿n trong thoi gian dó. Khi ông nghi huu
vào nm 1930, công ty Ives k lcàoc ng

ty lón nht trong só nhkng doanh nghiÇp cùng ngành ß Mý. n gt ad é nn o i
X u á tb á nc á l
Thành cong trong kinh doanh

nnacmÙt só ban bè cça ông hoàn
cùa Ives dã làm lu mo nhïng no luc âm nhac cua
mÙt nhà soan
toàn không bi¿t ràng ông là

352

áng.tsccttpáohhUóhneicêsntpgiláhbnéhaitnaináhaniioggmohâhtstnKmaâmuagommonntvCghnbàtaháohckcociahhihcickàà.náhpliàchanêmincnngcnhtnçhhaàaicyap¿uruhids.ê+aàvvnViàgttcriÙhtddmênoaynii,ncôhhátnouocgnÑvcgàits,hcuddé"uaéltauvlokneô¡téhisinntügcnhddügøãévnpÛgtgtiáhiccunùdáhcpknahhmgcbáohàmaåhinnênògmngnaàh,tytócaáviácubacciyÃhphcouhomvpâÛduouiivgn¿àngncAÙnuctßnih.áégnüCcnhngudygüóóéntinuágbgmcatuiónnadttrtmgrihüoou.áknnnnhngchhôhhingiaéncigcudhai

nttAsrhhasiê(aehdcunoCáhavncbihhÇpmiù¿htctÑlónà¿ngtnChtghre+oucanchvhcÛisgooêiiinrêátdcrucí,átôitvcuMtiâtðeêntannnhsgnhâsCgâtatunucotda,ghniinucthgnosMan.erygydt"t"svdSS.i ukotxMhêndätêÙauhhttnkaÙogýt.iprov1Tcncà9áágç,ccnantnhprhôhüíhcününáhngngmggdáncynodngugulqàtgöuùuocybaiêBànlnmáneyteàhIPtýéhcihàaotocmrnvaohoetnénghdS,ubôonttênrângnigmcahtttaßrücodçnvsocóagüáancnn2cg,hóånúltm,hàhàdnunänogcvhnhmâaaginnacß

dai chúng và nh¡c tön gião, cùng âm thanh tù cuÙc sóng hàng ngày, nhu xe lua, lves dã co

gång nåm båt tinh thán này trong nhüng bàn sonata cça minh. Nhüng buói bi¿u dien bàn

nhac truóc công chúng ckng bao góm mÙt doan thu nghiÇm: truöc mi phán trong bón phán
cça ban nhac, lves xUóng tên tác phám cça các tác già ã truyén càm húng cho nhüng phán

này Emerson, Hawthorne, gia dinh Alcott và Thoreau. Bân sonata dã có buÑi ra måt thanh

công vào nm 1938 hon 20 nm sau khi nó ugc hoàn thành -vàtin tuc vé tác phám cça
ong dã sóm duoc lan truyén.

9 nm sau dó, vào näm 1947, Ives vuon lên dán dáu trong nén àm nhac có diÃn khi ông
duoc trao giài Pulitzer cho Bån giao huðng só 3. Mac dù 1°dat dugc su công nhàn này nhd

thành tuu óng góp cho âm nhac tron doi, ông dã không the sÑng dé tháy rát nhiêu tác phám
cua minh dugc biÃu dien truc tiép, và danh tiéng cça lves trong lòng công chung chù yéu co

dugc sau khi ông qua doi. Ngay nay, ves duoc coi là nguoi tiên phong trong lich su åm nhac
M, va danh ti¿ng cça ông tiép tuc duge nang cao. Chi rieng trong 15 nam cuói thé ký 20, it

nhát hai mudi cuón sách vi¿t vé cuÙc doi và nhüng tác phám cça ông d duoc phat hành.

16 Tham nhkng trô nên phÑ bien giüa các công ty báo hiém trong thoi ký cça Charles Ives.

Chú Giài Tù khóa cça câu cho sån là (Corruption was widespread) và do¡n trong

bài doc có liên quan d¿n cum tù khóa này là the corruption scandals prevalent

within it during his time' nghía là 'các vå bê bói tham nhkng phÑ biên trong thði gian
do. Vi nÙi dung câu cho sn óng nhát vÛi o¡n trong bài Íc
có liên quan den
Cum tù khóa nên áp án là True. Trong câu này the corruption
scandals prevalent

dugc dien d¡t l¡i thành Corruption was widespread'.

o n g dóng âm nhac chính thÑng phán doi hoàn toàn viÇc thé nghiÇm.

naeOqoourunmaainnmgGttdhvreieeoáanninmdgtCni'aéÙ.ubiuinBmàdsinàtuàiÍrtùncyedagÍgkmcichcúâgóópmuoaiôulcicýsnêhçingcroaåaáqnslycu¯gcânatouuInmvntceidmênhs¿nuodgnndiésikcátåtyupkhn.mhùáHolnnàåtigùsnl(hàmdgikÇoNhacimiáóonncatg.shGTtnsruvoiàevyóyageimnanclhàvó.imeénlnvguh,esiómigsncoagkitlheýecpånotcmàmohyinmnskfhuihddn¡ôiceisntntycgach)nelíivcnÃtàeohn

CHAPTER 02 T/F/NG (True/False/Not Given) 353

sonatacia bng18 Ives không sç dung âm nhac dai chung va ton giáo trong các bàn .

spiriigtioiunscheimrspucl6sssionqtaraolnmagUtilising IvespdnndCooágohimphaúliunaablpGtaálràrvotiaaótSniniingCoddhbuodàtrm¡uheinnláoitnggtcurionoknàucthgyrsóóícbtmalhriàoêucidnnsçdogiaqcoanucnchatâciunuëoInvAdcgieêemhsnbnoaanctqnshtuâueasmnamconnpldtàùaatakeatei(kadhnucóschtceouúaunapcmngaomàppytviútunàulhlkàrat'ôeh.rnótVahanigininádêoin.. a då

cho

phám19 Phái d¿n khi qua döi, Charles lves mÛi nhän dudc sr công nhân chhoo cáce4. tác mini

là (Charles lves receivo

dén cum tù khóa nàv
received no recognitionChú GiáiCum tu khóa

và oan trong bài oc
cça câu cho sån a

có lièn quan
gaining thisacknowledgement for his musical contribution during his lifetime' nghia
su công nh-n này nhÝ thành tuu óng góp cho âm nhac tron doi'. Vi nÙi dat due
dung cau
cho sån 6i lâp vÛi doan trong bài dÍc có liên quan dén cym tu khóa
nên dáp án

là False.

Nhung moi nguy hi¿m cça kiéu làm viÇc a nhiÇm

Chúng ta dang sóng trong mÙt thé giði có nhip sóng hÑi há, và nhiéu ngudi ngày nay dung nhu

càm tháy ràng hoàn thành càng nhiéu viÇc càng töt trong cung mÙt lüc là mÙt diéu cán thi¿td

theo kip vói nhip sÑng này. Da nhiÇm, nhu moi nguoi bi¿t vé hành vi này, có the dem ¿n chom

so nguoi càm giác rång hÍ ang sù dung hiÇu quå thôi gian cùa minh, nhung diéu nàykhác

su that. Hon th¿ nüa, viÇc mÙt nguoi lo liÇu nhiÃu viÇc hon khá näng xù lý cça minh có thé dem

dén tác Ùng b¥t loi dÑi vói nguöi ó cå vé m-t súc khoe thé ch¥t lán tinh thân.

Trái vói quan niÇm thông thuong, 20bÙ não con nguoi không dugc trang bË dáy ç dà xo ly dóng

thdi nhiéu dang thong tin- trang bj kém d¿n múc nhqng gi chúng ta cho rång là da nhiÇmthám

uchi khóng thé thuc hiÇn uge. Khi con nguöi có gång tham gia vào nhiÃu ho¡t dong cüng md

nhing gi bÙ não cça ho thuc sy dang làm là cuóng cuóng chuyén dÑi gida các công viÇc. Tna

vi tap trung tát cå su chú ý vào mÙt viÇc, nhüng nguoi hoat dÙng da nhiÇm có thà tap trung vàe

tüng viec ho dang có gáng làm chi trong vài giây mÑi l¥n. 21Chuyén dÑi liên tuc gida nhiéu g

viec, khong có gi áng ngac nhién, thât mÇt moi và khi¿n cho viÇc lÍc thông tin cüng nhu huh

thong tin sau dó trß nên vô cùng khó khn. CuÑi cùng, da nhiÇm là viÇc làm phån tc dyngdcnd
no lam chung ta ch-m lai. Xem xét K+ mÙt ng
công viÇc dà hoàn thành truoc khi bat dau
viÇc khác thì sê hiÇu quå hon nhiÃu, vi thöi gian g laitu
dáu vào mÙt hoat dÙng mà nó dã tham gia dà bÙ não chuyén doi qua lai Gva
truóc
ó là lng phí thöi gian.

dvblakNuiéadhÇóéunircuneenbnhgdgiaioéciiåléátahiiuinnocpeópdhthhthóóÇshóàënnnvtghgchágáunhnâncnoylághàrkcmïniccnngáhohhgupnouyceranmmçhhagdÙiioÃÇâùtncymmseotÇucvt,gv£htìnyândénygg,aómccntókànhhcghàiugÇnin¿oáómgnnntggdhtkciuàmhótnçnhin¿cgågtpnhchÃgvàhihàailuliuoÇàlyaç,àmnédmntngrnsheávhúnutpiiacÇanémlugctniknghntncehôhhó.oeiiÇéicK,tuhmakhvoééihàm,Vvodktydnyhihied.ucóeciuo.uuùnMnnglnKgaagugncnyiimnaÙvt l ú c, ongdie

é n ó g á nn

hormone

Dongt
tm o in g u ô o

thoang4

354

O

D» D

.

3

ONIOY3 SIT3I SH3XOVH ueni quig uoji pio 6unp 1o1 P neo

Q

D

CD

(D

D

8 O D

O CD D

(D

O

CD»

24 hcldàhCaâáiiusihottdthiovocáàrGthnaéyànnioihålliàlictisÇ'råhOlTToniumunrrsatguoirkldteuehaób.dyócnàeTaccigtnhroodocinuomnçtghhcngaiiáeóteGcstincsóâ'âgvhpuÛulo¡iciênckunnhoenàt¡onryqgno-uswnc'aåtgahonnpterrcldodàáksnécpi(gnséOotncokcrbâaruetàuilhnmeiúas-cocwchctucauolnoicyrkduhdcêhnónóssstaosùtldoinêlputrgànrrigoseo'cen'qsvvgunikaedagédrnenhyáddvituaàhdhséitiolbnhnàsàgndtoii'gctrátuhsihktcýmáeatdcyltàurtukkuVdmnninckgeoonhdwiÙlc6iei¿tóahand.dbúgunodnêehuagno)tt

95 Môt ký thu-t chuyën biÇt dugc sú dung trong các tu viÇn dé b£o qu£n sách.

ccvnRmChàçàohayiadúmdconekòaGaghnninuiôtàsontti,thihgrCpyoeHcrnulieiyrgmêshneLimbÇrtaqàùvnipisuiksnsoavihcgúnoàónmtadLhcéaÇtceóonmçnMlhankiêãÙtechcniecârçpóouqdauuuaclgnmiai,hgbhniornadtchbshrâéäåieunelnoàsaccgtlgàóufhiunemoï(lAlsccs.tnohhsùBfpoúàknecihcgnáidóêwacoqanlocutnrtdhaekgàáucsyopchiváonliýcáàÇfinqnrSttnhuhgloddeàeimáNyudaeMso¡náeitcmo'pd.iGteTocinsinunávótyacmestGnunttoá.ehrnvcreiiaiêeêepnsknsth,seátegrhmivoaeâinemsnd)ý

26 Quyên luc cua Giáo hÙi Công giáo ngang bång vÛi giói quý tÙc.

Chú Giài Cum tù khóa cûa câu cho sn là (equal to the nobility) và oan trong
quan den cum tù khóa này là 'the Church was the most important
bài doc có liên

facet of society at the time, above even the nobility' ngh+a là 'Giáo hÙi Công giáo
là thành phân quan trong nh¥t cça x hÙi thöi báy gio, trên cà giói quý tÙc'. Vi nÙi
dung câu cho sn oi l-p vÛi doan trong bài Íc có liên quan d¿n cum tu khóa nên

dáp án là False.

27 Báo in dã làm nói lông su ki¿m soát thông tin cùa Giáo hÙi.

Chú Giài Tu khóa cça câu cho sån là (The printing press) và doan trong bài oc c

liên quan d¿n cum tu khóa là 'Gutenberg's press - resulted in two major changes

in European society. The first was tha papal authorities were no longer able to

control literature and information' ngh+a là Toa soan báo cça Gutenberg dn d¿n
hai thay d6i lón trong xä hÙi châu Âu. Dáu tiên là chinh quyén giáo hoàng không
con có the kiÃm soát tài liÇu và thông tin nka'. Vi nÙi dung câu cho sån dóng nhât

vÛi doan trong bài dÍc có liên quan dén cum tu khóa nên dáp ån la True. Trong câu
nay 'no longer to control' duoc di¿n ¡t lai thành 'loosened the control'.

Cuoc thNhün
cách m¡ng thudng ai châu Äu

n huóng vé xä hÙi và kinh té cça giao ddjicchh thuong mai quoc të và sy thuÙc dija hoá

Qu giáo duoctu chinh,Au dãbi¿t ¿n các loai gia vi, lya và nhiéu lo¡i hàng hóa khác tu Trung Dông
HHdoi hién
u vuc9C th-p mÙt loat các cuÙc c tranh thán thánh nhåm myc dich dâ¥y nguöi
nm chi¿n tranh, nhiêu sán
ra AkhOoI kh . Tråi qua gán hai trm phám cça vùng dát

CHAPTER 02 T/F/NG (True/False/Not Given) 357

quócch ktéL mthdúdacoyngvtiaatu cách duecniugngaA.u,Kinh doanhTccgDtnhááiarioduccémiahnunkgh1ýnuma2àoDmói9yciô1kàldAn,hàmégungmhiaddva,cnéoãuhBgncdot6rlidTuoccàuróháouonicntêcthghntutuNuiôdy¿dohnnn¿unaggngghvcdmàmàunvsaaohTnàiinâgttsgyiiuiüédnbBndaóhÙonacrln,ôhbacn¥iâ*hNgtuvdohikurAadhagvuêácvacndyvhxtihàâânkimuåThemtirApulC.ahn1upTga4oim5vcDé3aln,àôt, htnntkchrahgháiúpnuiccdhnvtãcdguùnnuáknàvcoyhyghùn,ôniCngnngkgohguéqndtdouhcsáÑihhuéttddacoepmmoniiccithóéhvviAiiÛâesuiotbsipslucehüimbéimrcahaénhünnmgguqe

1492 dén Thé gii mÛi và chuyén dlii e
công dáu tiên cça chu
là nhïng thành
tuyên thudng mai nQi chau
quanhvòngChuyén di cça

i .Phi cùa Vasco
Christopher Columbus nm chau
da Gama sáu nm sau dó
á.sau dó, các thuÙc dia bát dáu xuát hiÇn ð châu My và các
tu Trung A. nguscòn lai cça thé giói dã dugc thi¿t l-p. Ngoài các loai gia vi và lua
ông và chau

châu Au båt âu nh-p nguyên liÇu thô tù châu Phi va chau My dê sú dung trongg ssáàn sxuát hang
hóa mà së duoc bán cà trong và ngoài nuóc. Dugc goi là cuÙc cách mang thudng mai giai doan

mo rong kinh té châu Äu giüa th¿ ký 16 và 18 này dã có tác ông lón d¿n nhiéu mát

Mot trong nhüng tác Ùng túc thi nh¥t là lam phát. Truóc cuÙc cách mang thudng mai, ohán lon

vàng và bac cça châu Âu ã duoc sç dung dé giao dich ß Trung ông. Khi các mo vàng baC can

kiêt và con rt it tién trong luu thông, xu huÛng giám giá d xáy ra. Tuy nhiên, vàng và bac bét

dáu dÕ vào châu Áu khi nhiéu kim loai quý dugc phát hiÇn ß Th¿ gidi mái. 29Chi riêng Tay Ban

Nha dã nhâp hon 180 tán vàng và hon 16.000 tán bac të các thuÙc dia cça ho trong khoàng thi

gian tu nam 1500 dén 1650, và khi sÑ tién moi này dugc ua vào luu thóng. giå cà dâ tàng áng
ke. Lam phát càng thêm phúc tap bÑi nhu câu gia tng doi vói hàng hóa tù mÙt bÙ ph-n dân só

phuc hói tù Cái chét den.

Cuoc cách mang thudng mai ckng tác Ùng såu såc dén x hÙi. Thàng du tién te có loi cho ngui
lao dong, nhïng nguoi có thé yêu cáu múc luong cao hon, nhung diÃu dó cüng co nghia làgi

quý toc se tón kém chi phi nhiéu hdn dé thuê hÍ. Do dó, nhiéu thành viên cça táng ióp quy 1c

dã phài bán tung phán tài sån mÙt é duy tri lói sÑng cça ho. Nhïng nguöi mua khóngpha a

thành viên cùa giói quý tÙc mà là nhqng thuong nhân giàu mÛi nôi, nhiÃu nguði trong so ng oe

tacrão lai dát dai. phá vo sPtruyén thóng cça táng lóp quý tÙc vón cho phép nông dân canh
dó. cuóiKhông có dát dai dé chám sóc, nông dân chuyén d¿n các thành phÑ và cùng trothuành

lyc lugng lao Ùng dô thË mÛi.

giao thudng caMac dù nhung chién

trong cuÙc cách mang thuong mai mang lai lgi nhuan dugc

tranh, thdi tiét và su vi ph¡m bàn quyén có thé gây ra nhiêu tÑn thát lón. Do dó, cac o

DÞa uctcgháoáâipcnlvnàcóhucnàoancdcghááuoctytctu-cápócdéddpoyhcàáhånninahdsivuÇèàgncltohditu¡hin,àdhncuuhág-cncl.-dphToàaidn¿nénghgkhniióå¿gmamhitÇhtdhpuuiÃognnucàgyntëhmlàüvaniciÇ.gáccVmbàcÑáômningn·ccgôtuydypùthuuhivéannuaihhnnaâdàcnnayó.bakáuhnysåcnóùhnpgàhdiuédconuátágiuccédheneo

hàng áu lu.
së bji hùy rråatt nhiéu nhà da
rùi ro mà công ho¡i, bË dánh càp ho·c bË thát l¡c, 3'nhung vói thuc té là cô
ty và
môi có ông ph£i gánh chju là rát nhó.

358

8 5

S CD

D

D

D

(D

O

ONIOV?H SI13I S83X3VH uenj yuig yoy4) 1e1o-6unpi91gA neo

HACKERS TEST 2 Not given 3 True 4 Not given
8 False
1 True 6 False 7 Not given
5 True 11 D 12 developed regions
9 True 10 D

13 vehicle ithË hoa toan cau: Chi phi và Loi ic h

Tác dong cça ô

thanhngmnueinugwhthhvaoÑtmaéanrgosudi O Anh, ntgë nguyé.n, BitremphiÑnnhhinntpnnttNnDhruhgomhihohocàhiyvàaunictàvÇhtnshráoh1oigpucpcip8unhhu.v9h9hongóúi1ohcochaêc,liç,càcódÇvclcanóoúàmhhnóinnovinçtngáxtgàguhhynyudÃomnéôtötânhugý¡hndaingôohàgénrditinsànâhnaâcnpÑnhàphnâghágmytiphtUuoéhtrtêiqùnuurdhàÇugnhvnuênptcágioànohôopêolnntnnthàntrh¡hgmgúiknÙhËiln,àhhguichttsidåhonváUléiôngiuôåàcnÇurnonuhqcltdgnikhtuêêhtklgàËùnnáàvnénmxmà.nthv1hároÛhCó7iytdnipu%hakuâh3thrâÙhyhlda8óvàncoöcâ0hôvhàâimLuso0unànktoóÙoaghgyttnnnitirethd,mdhnugshneôcoiaduéenðnónmxcntk,ga1cchCnýMd8y4hánagô0a51ocyôrua1in09annônttgh0lhhgcnldóoêànàéhtnnntvrggnkheg.uhQùuhcséôd"undtoctynOecpagànqêrtphnCicnu,hùÑLshhåôÑNenuá,ttâhngõteuvo7ntwhóih2rAgcèiinoc%cácouunqavnóHn,iusô.dkÇatnllmvdcháêlcahaeenónCô.iinlg¿tAavclumqoàóckvàuh,iàsitánroduhsivvcaÛáhunid gai
Vu

cong viêc nng nhÍc ß nông tr¡i.

nVcttndncroóghgiáàeáàhânhcnnisnchÇísducsáÑpcéáettk,hhnuhnlcuonuuoóknhghhtnghvnuniúgiÇàguhtytnncirtdóéchucóitkuaoouàéovnnvngnmé.ganghgnNtgophhutnnthohàniigéupnáànspntyhóhtg.tdrnlürpêuTiingqh¿néógQhunn.ctúá.r.TgovntNTinhrnàhimhhúmgnïuúánhhàmótgba2clôhhiaà0iiántlÇ0iàulttmnàrhn8suhi,hsuéotléy¡duán1tit¿hng9mtcncuà5ddçáoi0áncôahn.numúg1gtdkh2ttuËhôKimcêuy2hutnuêh0ovËaóndt3nunëcâ0hcßdná,dódcnkiahksc,ôhQhâchkunuuoqhtgvuhvvônhuáàåtÙnåhhncccguitôhhrvtnnnicminátôôÇhhhcËtnnícóggcôtcslråóhàêtóthmhncéctrôhôáiËtnêsnmechnú.mh¿àgdcCkóÃghmókaßiulddhoamcciáðiviháÙpveunocutcgvúgvuynàdntàou¿agiqiÛgununitdcäggháxäoucuàpnymöyóndnnnuiáscgrgócat

Tuy nhiên, diéu quan trong cán phi nhó là trong khi su thay doi ·c diém dân sô nay nuz

se dem dén nhi¿u co hÙi, thì nó ckng có nhïng thách thúc. Thông thuong, thË truöngvie am

dén
nguoi ngneodkhóng thé

cácthành

dugo

ci thiÇn.khi ó quê
theo kip tóc do täng trudng do thi, iÃu này có nghia là 'nhiéu váaknhóng
pho sê nh-n ra rång dù dã chuyén chð ß nhung tinh hinh kinh tà cça hÍ nhànduoc
dong mà thuong
cÙngHon nüa, khihotd
thây tôi te non c
hudng, nhüng á thanh
"không có su hÑ tro cça gia dinh và thé

nguoi di cu d¿n thành thË th-m chí có

vé quê nhà. Diéu này phán nào giäi thích su lan tràn cça các khu o chuÙt thành o

pho cua chúng ta ngày nay.

phamnhát

MÙt khía canh dáng lo ngai khác cça quá trinh dô thË hóa hiÇn ¡i la mot ( 1 9 8d) ä

tttduhiiéiánnyhkhhrciàåhtnnii¿éghpmcmxóÙtúýmtclQnÇtrgiuchtcuaiêoodnniÇggcånúy.quuHtaaocinhcihtirÍtnåia¿gctctvphiéÃoh¿pácntgáhhiciïiéhÇaunmdtôrhâatàthrnËdåhÙnhgpódhaâÑtnrvÙàlsÛÑmcná.åccDn£hlepoc¡hkxiueetoÙr,xni àgSpyihdcdarheêmaonornutavinnahChuinothhpigtsÙioiêpvthvOaànirmmóvnoagc

360

D

DA D
D
Dx

DR

D

Q

3 CD

D D

(O

ONIOV38 SI73I SHINIYH ugn uuIg yo/i1ei 6unp101g nyoo

g tai các thành phQ London, Mancheescttear.,

u cho sån dông nhát vdi o¡n tronaibai
án là True. TTrroonngg câu này 'primarily co

ster, Newcastle, and Birmingham' ditcie
Ndoecweccgóaastlitinlêegntuthành thi tng - chù y6utap trun

và Birmingham'. Vi nÙidung câ

quan dén cum khóa nên áp

dien dat lain the cities of London,Manche

thành 'was focused on four cities'

nghiemnhà2 Sygia tng sÑ luong nhâp cu vào thành thË dã dån d¿n tinh trang thi¿u
trong tai các thành phÑ.
Chú Giäi Cum të khóa cça câu cho sån la (housing shortages in cities). Khona i..

duoc trong bài Íc o¡n có liên quan d¿n cåm tu khóa nên dáp án là Not Given.

3 Nhiéu nguði di cu không th¥y bát ký så cái thiÇn não trong hoán cnh kinh té ccçiaa ho.

Chú Giài Tù khóa cça câu cho s n là (improvement in their economi

circumstances) và doan trong bài Íc có liên quan dên cum tu khóa là 'many n
the poor who migrate to cities will find themselves relocated without improvinn

their economic situations' ngh+a là 'nhiêu nguöi nghéo di cu dên các thành phó s

nhán ra ràng dù ã chuyén chÑ ô nhung tinh hinh kinh té cça hÍ v¯n không duoe

cài thiên'. Vi nÙi dung câu cho sån dóng nh¥t vói doan trong bài doc có liên quan

dén cum tu khóa nên áp án là True. Trong câu này 'improving their economic

situations' duoc di¿n at lai thành improvement in their economic circumstances.

4 Viec thi¿u su hô tro cça gia dinh ß các thành phÑ có thà khi¿n moi nguoi pham toi.

Chú Giài Cum tù khóa cça câu cho sn là (a lack of family support) và do¡n trong
bài oc có liên quan ¿n cum tù khóa này là 'without the family and community
support urban migrants can find themselves even worse off. Bài dçc goi ý ràng

khong có su hÑ tro cça gia inh và công óng, nguoi di cu d¿n thành thË có the roi
vào tinh trang tói tÇ hon. Tuy nhiên goi ý này không liên quan d¿n nÙi dung câu cho
sán nên dáp án là Not Given.

5 Su bát ón x hÙi làm tng ho¡t Ùng tÙi pham ß các thành phó.

Chú Giài Tu khóa cça câu cho sn là (Social instability) và do¡n trong bài doc có

liên quan dén cum to khóa là The problem of crime in urban areas is particulariy

dire in times of social unrest' nghía là Ván ê tÙi ph¡m ß khu vuc thành thË ·c biet

nghiêm trong trong thdi ky b¥t ón x hÙr. Vi nÙi dung câu cho s¯n ông nhât cvaou

doan trong bai Íc có liên quan dén cåm tu khóa nên áp án là True. Trong

này 'in times of social unrest duoc di¿n d¡t lai thành Social instability'.

6 Sy tng cuong hiÇn diÇn cça cånh sát Chicago làm giåm tý lÇ giêt nguo

tCdtddlrahouáawhecnpútrgreeáêcnGnócnhfâiaoaldulsàiriueccrFnoeCihmnasyoqeglmsenusen'npa.thnntuQgohQdfkCfiíéihanchóelliaà-rccspau"cgMpmvçoÛaa·,ticrtnooùcdahlâlùnuikunnhcggóóctahCrstooÑuhnnniàgsgcgy¯ianabsgÑàltoànil'gàvsd'DuÍ(scCetgsrsóihce¿pióetciluttanelsoig,gênonuitgnhöqcipenuroàhtealoâiandctnaseàdle)yvésnninvãêuuinànmchytdbntmahogenearnntonuipfuterinmmonpuobVraadtnuibednáêoàrninif

362

(DA 3 CDA D

. D D

DA CD

(O

D

ONIOYANSIiialSHNH UenI UUIg- uoul eLn . 6unp iOI eAL nuO

C gây ra su phát trién cça chuói cung úng da dang hon.

D tao ra nhu câu manh m hon di vÛi hàng hôa tü các quÑc gia khác

Chú Giai Dua vào cum tù khóa cça doan cân iên (a greater to.

endence onsupermarkets) và doan trong bài doc có liên quan dén cum tù khóa này
th cities
promote
nomicsgreater dependence on supermarkets, the economics oof ffoooodd loric

logistics motesfewer agricultural sources -. This has led to a much heavier reliane
cang tång vào các ssiiêêuu tthhii dccAiunaaatdthénaniht
sé
va Cung ung thuc ph¥m
goods' nghia là 'vÛi su phå thuÙc ngày

phnguyên lý kinh t¿ cça viÇc v-n chuyén
ngu
nông sàn hon Diéu này dán d¿n su phy thuÙc nhiéu hon vào hàng t

khau' dà xác inh áp án là D brought about a stronger need for goole a nhap

countries. Trong câu này, 'a much heavier reliance on imported goorls other
dudc dien
dat lai thành 'a stronger need for goods from other countries'.

Q Phân tich phuong ån sai

Phuong án C: doan trong bài doc "the economics of food logistics promotes fau

agricultural sources, as it is far more cost effective for retailers to streaminofetwer
supply chains' có nghia là 'nguyên lý kinh té cça viÇc v-n chuyén và cung únattheir

pham sê dn d¿n it nguón nông sån hon, vi vây sê có lgi hon nhiéu néu cácthhuca

bán lè tinh gin hóa chuQi cungúng' chú không phåi là phát trién chuÑi cung inn

úng

da dang hon. Vi vây, phuong án C doi lâp vói nÙi dung bài oc.

[12-13]

12 Trong 60 nm qua, quá trinh ô th/ hóa chú yéu xáy ra d .. kém.. hon làcác nuöc
giau có.

Chú Giài Dua vào cum të khóa cça doan cán dién (urbanisation has mainly
happened) và oan trong bài dÍc có liên quan dén cum të khóa này Since then,
urbanisation has primarily occurred in less developed regions' nghia là KÃ tu do.
quá trinh do thË hóa chù yéu xày ra ß các khu vuc kém phát triÃn' dà xác inh t
cán dién là developed regions. Trong câu này, 'primarily occurred' dugc dièn dat
lai thành 'mainly happened'.

13 Mot loai tÙi pham xay ra ö thành phó nhiéu hon ß nông thôn là trÙm..

Chú Giai Dya vào cum tù khóa cça do¡n cân diÃn (A crime that occurs farmo
in cities) và doan trong bài Íc theftcumcó liên quan dén
OcCurred at tu khóa này vehicle m

cap xe xáy a much higher rate in urban areas than in rural areas' ngnla
ra ß thành thË vÛi tý lÇ cao hon hàn so vói nông thôn' dè xac u
can diên là vehicle. Trong câu này, 'at a much higher rate' uoc diên datik

far more'.

364

CHAPTER Y/N/NG (Yes/No/Not Given)

Doan gtori yotrnonag bbài Í«c giúp tim cau trá lQi duçc in khác mau và udc dánh dáu theo só thú tu cia câu hói tudng úng

EXAMPLE

nLhvhhdhiuRárnVaéaaràbvniuugånt'khóthóqihukudahoénánacgtrtcorbêünÛngirgadnuhdaaoticutosdraoncundgmâxsuåâóclòknndhagiyánchlvàgàligàdtihióciutóiötnítnnhhghé.dtúTylàaiméhncàonmsn+háAtdôlnáahguniÇulSòtnneúhgwnugathcritthhidcunçuhataudaciusoiannhht.rtÍéhcMúdÙGáhtuaeiotrtroingênaniy.ga

Khoång thoi gian giua cac lan Sinh cüng có thé làm sai lêch hiêu úng thú tu sinh. Tré em dugc

sinh ra ß khoàng cách thöi gian tudng dÑi ngån có thé dàm nhân vai trò hoàn toàn khác nhau.

Néu tính den nhïng yéu tó này và các yéu tQ khác - cháng han nhu tinh khí tóng thé, su khác

biêt vé vóc dáng và tinh dÙc áo - thi hiÇu úng thú tu sinh duong nhu không phái la yéu tó dáng
tin cay dà xác dinh ãc diêm tính cách. Trên thuc té, mÙt báo cáo cho tháy chi có 15% nam gidi

và 23% nu giói có tính cách phù hop vÛi thú tu sinh cça ho.

HACKERS PRACTICE p

1 No 2 Yes 3 No 4 Not given

5 No Yes 7 No 8 Not given
12 Yes
9 Yes 10 No 11 Not given 16 No
13 Yes 14 Yes 20 No
17 No 18 Yes 15 Not given
21 Yes 24 No
22 Yes 19 Not given
25 Yes 26 Not given 23 Not given 28 No
30 Yes 27 No
29 Not given 31 Not given

Mot só nhà ngôn ngü hÍc tin ràng viÇc hiÃu ngôn ngü là mÙt ký nng doi hÝi kien thúc tich lky và

, ngu lÛn së có thà hiÃu duoc ngôn ngk mói la th-m chicòn töt hon hon tr em. Lý thuyét

a tren ý tuöng rång theo thöi gian chúng ta së phát tri¿n khå nàng hiÃu thông tin cå bàng
OVa không b¯ng löi khi giao tiép. Vi ây là mÙt quá trinh hÍc hói, 'nên có vé hop li khi cho

re m it có khà nng nh-n thúc duçc ý nghía dua vào ngûcånh. Tuy nhien, diéu này gán
nhusr ê n thåc té, nghiên cúu gán dây cça các nhà ngôn ngk hÍc t¡i D¡i hÍc Bielefeld

u c dâ chi ra ràng mc dù tré em không du doán chính xác các åu môi thË giác trong khi
hAuyen, thi chúng lai có thà nhanh chóng hiÃu nhung dáu mói này dê hð trg khá näng inh
gu nói chung. iÃu này không có ngh+a là các ký nng cua chúng së không ci thiÇn
tha cånh të nhkng dáu mói không
ngiác là,mÙnthyuénug nó cho tháy rång viÇc xác dinh bÑi thuÙc
thinh hi¿u
tó co ån cça viÇc ngôn ngu.

CHAPTER 03 Y/N/NG (Yes/No/Not Given) 365

1 Trè em không thà xác dinh ý nghía dua vào bQi cành.
omweeanvienrg,)nåthnvàigsalogictu nHhcochum.dCcinnshoohhiiuaalúnnddnlruGitteknrhnieogaulniywccgCodâtobuuuuàldmbdcicehobýocternsukl¥gecehhn'ósóinsadalgiósêdhkicniuiçallaaqalepluvàdcaàvânnoóauéitdnnddécgoihncúsaoócccne£uvsrtnmnnérhoihnn.tpügglTàkubmy(hlaíCeóinkahadhhnioiilniêdcncànrghyec, onôdflàriroléniimêugtdnsnecqeàtoteueyrnréamtmgneeásximdnnt,oéennitly
sai that

ét. Vi

nen dáp án là No.

2 Hieu nhïng dáu hiÇu không nói ra bång loi là mÙt khía canh cd bån cça naön nat ngus

Chú Giài Cum tù khóa cça câu cho sn là (Understanding unspoken als) à

doan trong bài oc có liên quan dên cåm tu khoa nay la 'determining contexxtt sfrom

non-auditory clues is a basic element of language comprehension' nghia la viêc

xác inh bÑi cành tu nhung dâu mÛi không thuÙc thinh giac là mÙt y¿u tQ cd hán

cùa viÇc hi¿u ngôn ngï. Vi nÙi dung câu cho sn thóng nhát vÛi doan trong haai

doc có liên quan dén cum tu khóa nên dáp ån là Yes. Trong câu này, 'determining
context from non-auditory clues' dudc di¿n d¡t lai thành 'Understanding unspoken

signals', và a basic element dugc dien d¡t lai thành 'a fundamental aspect

Khi duoc dua ra lán áu tiên, ti¿n xu uçc goi là tién hàng hóa'. iêu này có nghía là bàn than

dóng tién xu mang giá tri tién té vón có la vi các v-t liÇu mà nó duge t¡o thành. Trong só nhüng
dóng tién dáu tiên tu Anatolia ngày nay là ThÑ NhiKý - và Hy Lap có dai, dây là mÙt hop kim

tu nhiên cua vàng và b¡c duçc goi là electrum. Dén thé ký thú 7, tién xu dä bát dáu duoc sän

Xuát tivàngvà b¡c nguyên ch¥t Trung Bong. Tuy nhiên, diéu này ¿n cuÑi cùng dã thay dái

vàtiên xu båt dåu dugc làm bng kim loai rè hon vô giá tri. Nhïng lo¡i tién xu này dudc goi à

tien dinh danh' vi chính pho ty tay thi¿t l-p và àm bão giá tri cça chúng. Tuy diêu này có v phi

logic, nhung nó thuc sy dem li mÙt sÑ igi ích. Có lë ró ràng nhát trong sÑ này là giá tri cça dóng

tien duy tri Ñn dinh hon, vi nó không bi¿n Ùng theo giá cça kim lo¡i quý. Hon nka, nó con ba0

ton các tài nguyên có giá tri. "Lý do vàng và bac có giá tri/ là bôi så khan hi¿m cça chung, vi vay

viÇc su dung chúng dé dúc tién xu

Cuoi cung, tién xu trong hÇ thóng

tnaunên chúng không có giá tri/ lám. Ví

cåt bo mot phân óng xu và gik l¡i
dã làm giåm nguÑn cung trên the giói cça nhkng kim loalna

dinh danh không de bË thao túng bàng, vi kim loai cau ánh
du, khi tiên xu duãc làm bàng vàng hoàc b¡c, dôi kni guðita

các kim loi có giá tri.

3 Tién xu ban dáu không có giá trË riêng do ch¥t liÇu mà chúng duoc t¡o thann.

thành'.dCibcnouahhamnúenrtteGhtùnrâioVatknnihimgdóCnoôaÙubnnimanegidêtaÍunttcriunéyágnpkvhcxcaóuóâlaáuumnleicêcalnçbhànaeogqNccusaogâåau.iuánnsetcdrdiho¿ootinfiêltsn-ch¯påentÇmvmólvàtiaÑùton(en¡krnocihaóólvsalaàtlronuovfàìenywgchá-lbicàcdàhuvtihe-ditetotlwociaÇacutctshuomeamIlamacnaodtoleqdruiuhaaolanscd)datéa0nn

4 Kim loai quý hiÇn nay quá hiém dé trò thành tiên te.

366

8 E D

8 S (O
O
3
DA

ONIOV38 SI13I S83XJVH ugn uuig-yoj411p1D bunp191 Pa) neo

cu o nhiéu thaybnhcdghÕciniùnkgghmauoáoaonthgihouoasntihÇcnuhvaima a uHdxrnp2tdTàhiuà0hennohuya0áhgmeou.tko0drnsooh0ádgutás0nhãtactchoinddpnhiààmámulnaigurenoàmhiåcancntdntnsdrgtipr,urgiuhamáccócuónááuchocÁàtcùi.ndrhcnaÁàâtThióhgyyiêurkÇànêchncdnnnváòkgóâhàciduntóghavöqTgàiâuiiucrêycruvHêcnônéóitrocheagdkm,çpnuihnéDaihonoôêmhunhôicnsïogünhcnavdngnihpgcâag.gâHihticueDdâokhlunýiuimPÙhóÇéschoauocnPtçiár,htcvnagnuhdihaiàgdaáóncoyccci1gulhhdddp9uàaaêó5âöhlnmnhån.iâ0gduouhg0uaddii0dövÇeu-ðtoiàninnnêiddNádÙnhdsnmeêiuauhhatningrá.óntdágirta6duiNuuc0eaqtdnÛghç.rcug0àhtàa.mhay0anda"0iinhÙrCnél¥ng.nnaáthvuvMyácÛiónod,mêmôhiitônchthinm,oétàsigruÙÑnncéuuhéanttÑnih.cchid.haauciiiPhi khoàng

vé
ung

na.

inn án dén

su tuyêt chong cça nguôi Neanderthal.

Tuy nhiê n, su ti¿n hóa riêng biêt có lë là mÙt lôi giái thich co kha nang úng hon cho srbién
chung di sån, "hai nhóm nguði dâu nay d tién hoá hoàn toanh
mat cùa ho. Màc dù có tiên
nhau, cà vé thà ch¥t và trítuÇ. Vào thoi cça ho ð vùng khí huóng vé phía bác, chüna ngui
h-u

Neanderthal dã lan rông hon, manh m hon và thích nghi vÛi câi lanh töt hon so vÛi loài nqut

hien dai vé måt giài phãu. Nói cách khác, h0 së trÙi hon vê m-t thé chât so vÛi nhkng nqu

Homo sapiens mói dé¿n. Tuy nhiên, su khác biÇt vé cáu trúc não duong nhu có tác ông lón hn

doi voi hai loài. Nhà có nhân lo¡i hoc Chris Stringer nói rng Homo sapiens có thùy trán lán han

vùng não mà sê tao ra nhkng tu duy trëu tuong, sáng t¡o hon so vÛi ngudi Neanderthal. Diéu

này sê cho phép hÍ phát trién các phuong pháp sn bn và hái lugm hiÇu quá hon, cüng nhu

các ký thuât ché bi¿n thuc ph¥m giúp ti¿t kiÇm nng lugng. °Nhïng ký nng nâng cao hon này

sE mang lai cho ho dù lgi th¿ so vÛi nguoi Neanderthal dé chi¿m uu th¿trong dài han, và o

duong nhu là diéu â xày ra.

ông7 Nguoi hiÇn dai di cu dén châu Phi tù Trung

Chú Giài Cum tù khóa cça câu cho sn là (to Africa from the Middle East) va

doan trong bài Íc có liên quan d¿n cym tù khóa này là "Members of this species
gradually migrated out of their African homeland and one group had setled n

Eurasia and the Middle East nghía là 'các thành viên thuÙc chung này dán dan

di cu ra khoi quê hudng châu Phi - mÙt nhóm dã dinh cu o lyc dja Á và Trung
Dông'. Vi nÙi dung câu cho sán dÑi l-p vói do¡n trong bài Íc có liên quan dên cum
tù khóa nên dáp án là No.

8 Chüng nguoi Homo sapiens vuot trÙi vé m·t trí tuÇ hon so vói to tiên tin hoa cu ho.

tChhbràaaíhitdiuúdÇneoGhv'.cóoiàTmlcivuóeyCndlugniêmuqhnouiêiitqtnùedu,áakdgunhiofófitdieaerýéêenncnnçtnàclaàyyuy,cmkâbãhuotôùtnhctighk¿pohnhlóiyêshan¯sonincáqaàullyhàlayonl(ààianndn"téedtthonlleàiensncnteÙteukiltalhwedlálcuoyctnuggsanrulholpcyauâeu'.pur,isBoccràoáh)ifovdveêoàsacarndln9yoeanu trong

ans

dáp

án là Not Given.

368

aNquoi Neanderthal thieu ky nâng hon nguöi Homo sapiens.

adncsodCdkhuêroheionvnalvúlagnsahdniGocáltwtraâpioodàigunniuùeáglcntdChhloobeuovilhààmetaislhronYv¿dntteehgoùssect.gohktieTNôcvhvróneróÛemongaainl'nignnêtcndhgnhçgeceu¥ahrmqâottiuuihacvaaâÛeNnnlluniàsàeoo'yda'cu¡,Ndénnhgun'dohmhdeïcncorstoturgårhfdoemnain¿aklganýnltdàdùbvdéna(ànkaadNigchtnvoheóclacaiaaenéindnmttndaâhcàgesnàóykuregntiulhlhillocêàastnvaThlsTwoeéhqrhowuethuertaohoelNsndnrneeeegdhnaNmélaàndeneyvodàsaeirescnesruhédgtsmha¡iekvndmarielt'vltl.hnasueaaVndnwkli)gascheneóvnlrotdaaeaoii

less skilled'.

Phan loai theo ngoai hinh là sU phân loai có hÇ thÑng cça các sinh v-t dua trên su tudng óng vé

ninh thái, hoac c¥u trúc coa chúng. "Mac dü, nhin tüu bên ngoài, phán loai theo ngoai hinh duang

nhu là mÙt phuong pháp phân lo¡i có cn cú, nhung van còn tón tai mÙt só ván é. Có lë quan

trong nhát trong sÑ này là các phân loai ngoai hinh ôi khi cho tháy mói quan hê tien hóa không

chính xác gika các loài. Các nhà có sinh vât hÍc â phát hiÇn ra rng các phân loai ngoai hinh

có thé chi ra các mÑi quan hÇ vón không thuc su tôn t¡i. iéu này có thé xày ra nhiÃu nhát khi

các loài nhin có vê tuong óng lai không liên quan chät chê vói nhau, nhung thuc ra lai ß cùng

cáp dÙ ti¿n hóa. Su không chính xác này có thà khién nhüng nguoi theo thuyét phân loai dua trên
ngoai tiénhinh tách mÙt sinh v-t ra khôi nhóm ti¿n hóa cça nó, bôi vi nó có mÙt sy thich nghi hóa

doc dáo. Nó cüng có thà dán d¿n viÇc bi¿u thi sai mÑi quan hê gida các sinh vât có dác diÃm sa

khai gióng nhau. ViÇc phân loai khong long là mÙt ví då dién hinh cho nhkng ván é này. Bay

gio chúng ta bi¿t ràng "các loài chim tù thoi ¡i Trung Sinh (Mesozoi) và mÙt sÑ loài khong long
tù thoi ký ký Jura (Jurassic) và ký Phan trng (Cretaceous) có cãu trúc xuong rat gióng nhau,

cvóhioththàany lcànhúvnàgccáóscáhuun- gloàmi omt måt xích ti¿n hó a. Tuy nhiên, khong long thuong duoc gop chung

à chúng có mói liên hÇ xa hon dug c coi là loài bò sát. MÙt trong

tddTaKnhóuhanetguqoolnàccnuggáyntbhêÙgcnlutyoóhcldadôksiinohnnyhighgÇci.pnnhcdVhhuoitâiÃÑhãincuÃiôhunclnúoùgpàannhyigqngâtàuchntydhaaúyollctoàbahát¡ôh-sictc¥nrucêqygthnturóúvtoahnnnánnuhnggto¡ïséinsnákygcght çôcctkqanuhohugooômahnnncqÙkgghuutsíóathnánnininhtghncch¥rxnhçtágtúvahvcéóúqndickhuhuphìkatanhhùnnhíângtcncrgthêhçnnlláangooiguan,chihogá"oiitc".hctcpieóá·ehcocnâlônnnhnhgióglêàoo,amaanniiÙghcthhhuikinnehêháognâo:cnnncghvçóàoàuéahlpitoophhàhhàÃiâinânnicchthhdo.liomáuàVatnai.i

Phan loai theo ngo¡i hinh là phudng pháp áng tin cây nhát dénghiên cúu tien hóa.

tu khóaribpClvvwaeoaaehihntntemdhúpwgnoÙhhiGeetaótbe'teniainànpnácietgihskrsdthuCohiposïocnôuaeecngncmcelgcglibàmaeóàcspsMsishlh'iidíênáft·noinogpcchchaqbd+pcxtuùeaihóácoa,âclnçnlaàninsaêghd'nvilscicéüoaonáqânla¡mciuuitdccùapeccuáncthóbhcmilâdmaêocnlsénontessnuàlisånofikcn'igs.¡ccuhiohúValmóàonà,tiaiiwg,o(ntnouPnÙnphiaêhikunhinmedhnaâhncuóngeáiecnatpnhtlvuhgoinoárcaàadcdnásiytôâ,netciulhtàloekhetàcnvhhAeohNoierltolenctoóumhgh.nstaoooioäorutanse¡ntgithiahôhts¥rmi,roiyyunoÙmshrmnltte-eeódslipdtaióusptvqoimsróovonuuineábgratnsoflnhhae¡nodcnimhhpdeéÇuss),'

03CHAPTER Y/N/NG (Yes/No/Not Given) 369

hCunhgú lGoniaginCêunmdutouckphhóâanclçoa¡ i là cá bò sát và chim s i f ied as both r e p t iel -.s and some
s£n
câ u cho là (clas
Kand birds11

dên cym tu khóa này là birde
KThGuüiynvgennhl,oienngsÑ- loài 4vaare generallyand các lovdglt- uhoàinmuvi dooàyposnemnaagduànodyritnustkrdwohcinôtgghhnôgalbpivzàlieckaiêhrhnddvuçosqenncruggyacvlnósÛoinadimllgtiélêhinilnågannarqcÙtlsuóoiåkrandcsenuâlvenuàatgactslrcáürâsecstup¥rxtucuiuclhed-tosun'urs.ggeåBcsrna'áitnvdcgàêooniióc'dldngàigánolpoionàýsáháianarhuáurlàn'àsanNot
chim

bàng chúng.12 Các nhà nghiên cúu có thé di d¿n két lu-n khác nhau vé cùng mÙt báne
sån la (Hesearchers can come t

iên quan dén cum të khóa này là
on their subjective observations

cuÑi cùng dåa trên nhïng qian
different'racan..basedChú Giài Cum

conclusions) và
must make the
tù khóa cça câu cho
o¡n tro
ng bài dÍc có l
ultimate
decision

dinh nquyétcác nhà nghiên cúu phài dua ra
ho'. Vi nÙi dung câu cho sn thóng nhât vÛi oan trong bai doc én
cum tù khóa nên dáp án là Yes. Trong cãu nây, 'make - decision'
drquan cça

ducequan den

dat laidién thành 'come to conclusions'.

Ngày nay, cú ba nguoi cao niên thi s có mÙt nguði mc mÙt lo¡i bÇnh sa sút trí tuÇ theo dann
này hay dang khác. Dé ói phó vói
van é suy nhugc súc khóe này, nhiÃu bÇnh nhân và gia
dinh ho dang chuyén sang liÇu pháp
diéu trË thay thé. MÙt trong só dó là liÇu pháp âm nh¡c. Vé
cot lõi, liÇu pháp âm nhac ho¡t Ùng
nhu mÙt liÇu pháp truyên thóng và có kèm theo ca hát, vui

choi hoãc nghe nh¡C.

9Mac dù loai diéu tri/ này s không chïa khoi dugc các truong hãp sa sút trí tuÇ, nhung nó có thé

giúp benh nhân nhó lai nhiÃu ký úc và giåm bÛt su lo lång mà hÍ thuong có. Nhà thán kinh hoc

Oliver Sacks tin rång diéu này xåy ra bôi vì ""nghe nh¡c goi lên nhkng càm xúc kich thích ký uc

và täng khå nng nh-n thúc. MÙt trong nhung lý do chính cho diêu này là âm nhac óng mÙtva

trò to lón trong moi giai do¡n cça cuÙc sóng. Trong khi nghí vê nó mÙt cách vô thuc, chung ia
thuong liên tuong ám nhc vÛi các ho¡t dÙng và sy kiÇn nhát dinh. 15Bàng cách choi doan nnae

Có ý nghia quan trongt¡i mÙt thði diém trong cuÙc ôi cça bÇnh nhân, nhïng ký uc bi lang uen

tù lau có the duoc goi lai. Diéu này có thà xày ra khi phát do¡n nhac phÑ biën trong mot skhoáng

jazz t

thoi gian nhât dinh ho·c doan nh¡c dugc phát trong mÙt så kiÇn d·c biÇt, nhu ban nie

g cóthé

mot bÙ phim ho·c bài hát bât trong dám cuÛi cça bÇnh nhân dó. LiÇu pháp âm nhaccung

giup bénh nhân duy tri tinh Ùc l-p lâu hon. Bàng cách lóng ghép âm nhac vói các hoat dÙng

dÙngdo

hang ngày, bênh nhân có thé hoc cách lisn k¿t âm nhac và giai diÇu cça nó vÛi hoat0

Diéu này có thé giúp ho nhó l¡i các ho¡t dÙng lâu hon nka.

Cólë khám pháthúvË nh¥tvé iÇu pháp åm nh¡c là nó th-m chi còn co tau nhung

bênh nhan không nói dugc, bË bÇnh xÚc Nhing
benh nhan này có nhu cáu rát khác
ban thân. DiÃu này có th khi¿n hÍ giai do¡n cuÑi, d m¥t khå nng ki¿m soatca ng t h éh i e n

so vói nhkng nguoi khác, vi ho không co a n dié unayco

càm tháy bi mác kt và båc bÙi. Thông thuony

370

2

8

3.

D

S

N

ONIOV38 SI13I S833VH Upnj yuig: y9j4i Pi bunp i91 ) ngo

hiÇn cça chïvi¿t t

ngôn pthiuanngmcapáuhpÑtrodhnuébgyniénnKhinaSUxuat hTeronag negu thong scnhéiünne hacaDncTtnncHnd1roghhg9àihhàe,ôtuuouásnchnnnhnovnihohcgÃêhnihohéüadugidttcvaonéhauékédiugcóth,hávuçncnhonsnôàggahgangognc¿vuuucctsghntóönhggornd¿nigáüiióhà£uvnâhggucïÑógliãóónáaðincaigcniglcÇó.åléchg,crcêánQÙvóâçnlóuaéucnalixdtýmgruvadAcntêÙitnáhvuç,g,nittêàoaucô.tnnhcuhynpQch,Çgâéhxóthu"nuuutâaátntaóghyðï,itnPgénôüvntcdnhôrngidôgviyéingéinóàhntdévnng,ccómógcàcghtachtârTbduhudhêosnóãrêtnóuitiuhnrmupntpnåkchohihgngháhkncéáhcgmâåhgáiMÍnphôcnclàcihyn-Çéáltci.ctÛhvgnncnôòn¿HlàhhdannhvovxiguegnÇhnsuàitmgóohutátcinrÙãhé.tmiphconktpHhóhinhtévhâinoaoÇgátàmáhkànhnittccniuk¿thhntntmhrnihuakioâu¿éoéôohtucammttnt.ntôrri.vÙtúúTgóAtn1chimccttrgéiuio,s.toa6utcaonùh4nsándxezcguúad,hhnánhibÇitaÑdangägihLa.itàihciXuèàuntaânhthih,ßcotlvliuiiucahnntghin

sul ehil6CáiscóhnogcdguiåmhuiÇcns
ôngyrång su ra doi cça chk viêt dudng nhu trùng khóp vÛi thu.

ang lói sÑng nông nghiêp Ñn dinh hdn - bôi vi khi ó moi nguoi tróngludng

và chäm sóc gia súc, nên cán phåi pháttrién các cách theo dõi hàànng tón kho vàtài sån.
thái chk vi¿t khác nhau phát trién không chi ß vina
tMa acuunMgô,dmónàgcýònråtnrogngcáccáchixnh LUGI Lém
hÙi có d¡i ó cháu A và Trung My, va không nén vän minh nan
sÑ này có b¥t ky liên hê gi vÛi nhau trong thði gian dó. Trong só các khu vuc dia ý nav térorg

thé chu vi¿t dáu tiên ã xuât hiÇn trong vùng lnh thÑ Luði Liém Màu Mõ cça ngui Sumer SCm
nhát là vào nm 8000 truóc Công nguyên. Nguoi Sumer cô d¡i ban dâu d so dung các vât tuoOng

trung, chàng han nhu hinh tam giác, hinh cáu và hinh nón nhó bng dát sét, dà tudng trunge

cuu, hé do luöng gao, chai dáu và các hàng hóa khác. Vé co bån, hinh dang cça vât tuang trung

thi mang ý nghia cho tu mà nó dai diÇn. Cuói cùng. nguoi Sumer båt dáu án các vât tuongton
vào nhung phi¿n dát sét mém, gióng nhu cách ngudi ta së sù dung con dáu, dé ghi lai cae gar

dich cça ho. Rát lâu sau, khoång nm 3100 truóc Công nguyên, 20nguoi Sumer dã phatmim
các chu só, tách biÇt bi¿u tugng cho mÙt v-t th¿ khôi só lugng cça vât thà ó, diÃu này chon

rång chï viét và toán hÍc có the dã phát trien cùng nhau. Các cuÙc khai quât khào có taiUn

tung là thành phó lón nhát cça thé giói co a¡i, cho tháy chï vi¿t cça nguoi Sumer dán dán gnd

trién tù bi¿u tugng sang chï tuong hinh, có nghía là phåi vài biÃu tuong mói thé hiÇn duoci

thantniem chú không chi là mot biéu tugng riêeng r. Vào thôi di¿m ó, chk viét dá phát trién

cong cu vugt ra ngoài viÇc güi thông tin don giån; nó dã trô thành mÙt phuong tièntruyendaty

tuong, chia sè kién thúc và ghi l¡i lich sç.

17 Nhüng ghi chép cça Kinh Thánh vé nguÑn góc cça ngôn ngk là chinh xa

Chú Giåi Cum tu khóa cça câu cho s¯n là (The Bible's accourny và o¡n trong Du

language cadpBkpoerhiocbáttlnhoiccutóaylaólplniiteênü,nxteumaqráÙsputtrapmennhtgaaádtnutiéyoyntunênscmcouhfmÙmottáhluctaeuárdscokuhrhyihgógainainvàheináoàttfhs,yuinclghahgnutergosnutnheagidég.uKensiThnghÍhahcariTetaghvnilaáàioendtw'hnadugevóldséanecrngexngenuguldayóuienndtgdQheggóirfour6ikovcachmcenoddinfaiargsénoidmngmugddoloene
q u a nd é ncum
ngu.Vi
nÙi dung câu cho s¯n dói lap vói oan trong bài doc có le
tu khóa nên dáp án là No.

372

CáC nén vn hóa su dung bang chü cái thi không tién bÙ hon các nén vn hóa khác.

Cfcynwa1hroàbao9rhhiyioimt,-ovidncae'GotpgánnhcihlieiaàaidlniccêstetóenrrCoun-doguttlhnhriermêêg-a'xnnnaphnbtbhgiücqhàbhioÇuicih+ktavidahtnnïoehoógvrló'càadidnséacê'ygcuHtnónluol-ocaeaclàcbihvtênuhdcikoncmâ¿iltêtuuoquwnhtàutgicirunoÇadnihtnnngi¡koknathhgrdmhslóyôin¿iÙannsnyhhtgtnhisclheúààhtàuÇreynnoam(mgrhCt·clh.càstuhó'u'mlyân"tnm1,kVugo9ghirrwtheóehptnisihÙah¿aaictiâcw'dne,nhldàivnêtvuhntapcàncunálgaárda'cpyNlccápecepodthâsndit¿'uaohá.hnbcinaàncieloghhptlxàslóohäo)caaYgos,hbváiueÙseàdnsltit.dásidtcthThobaohóraelcÇonnvnsfgtiucgthethrrréwnoitócphhnneaketágdgusyrt

19 Hethóng chk viêt châu A it tinh ký thu-t hon so vói hÇ thÑng Trung Dông

Chú Giài Cum tù khóa cça câu cho sån là (Asian writing systems) và oan trong

bài doc có liên quan dén cum tù khóa này là 'It is also agreed that different forms

of writing developed not only in the Fertile Crescent, but also within the ancient
societies of Asia'. Bai doc goi ý ràng 'Nguoi ta ckng óng ý rång các hinh thái chï

vi¿t khác nhau dã phát trién không chi ß vüng Luöi Liém Mau Ma, mà con trong

các xa hÙi có d¡i ð châu Á'. Tuy nhiên, goi ý này không liên quan ¿n nÙi dung câu
cho sn nên dáp án là Not Given.

20 O vùng Sumer, toán hÍc phát tri¿n tách biÇt vÛi chï vi¿t.

Chú Giài Cum të khóa cça câu cho sn là (In Sumer, mathematics developed)

và doan trong bài Íc có liên quan d¿n cym të khóa này the Sumerians invented

numerals suggesting that writing and mathematics could have evolved together

nghia là 'nguoi Sumer dã phát minh ra các chk sÑ - diéu này cho th¥y ràng chu
viet và toán hÍc có thé ã
phát triên cùng nhau'. Vi nÙi dung câu cho sån Ñi l-p

voi doan trong bài oc có liên quan d¿n cum tù khóa nên dáp án là No.

8

Bam sinh hay nuôi duông: Cái nào dËnh hinh chúng ta nhiéu hon?

hLbAnug-n các yéu tó thåc xovà dÕi su nhuqcáucyhét dinhogSaagculoNaOiqdenGhanetuhtuaunmnCiyggócntvarhhcàoccégieáhnovntnocgiarhcótnéhindhhmgtnódvhcruài+éidòiôyá,nnyôncucghhhchihnçdhiiÑhtxváctniínhihnânoänhÃgennhàhghhdnohntiÙh.hâtóåüÇhrcmàiuVconmhntóvngaivhoh.nýnégyààngGvrnnstmvgsàhigihunyàuniåkäh,högphtdthidiïiaôhiiàébcnÃntnápnáåqhghugtmhnuextnrcyonrúvcåtghixéàhcihénchitúoancánhgvicjytçêihóçmcn.cndahimdoóTnubcátingghr¡únóéhsceontxugniihogdúnhaglevvucauhiqoqnàé.nôcuuhhóigcvctcayhiÍhdatàónpöc¿hjiumuithàttgdvthrgndáitóicònxérihiétiaánúsmltårnhÛcbhciràn.nihoÍnnécxhn,hiTgnnhçàäcrhhryoaámocaihu,nÇcnmÙcdàcn?ggmoibnóuecndikgônvhêtxhuiinóndíniúdacgicëhóscuçuhó,nróðcaoâadntáitnu:hrlmgnchàaçéb,hÙhnccdàcïdtgcÙónnóÑu6nôtggncrnhggáhheugántkcâiöhgguntçciniui,ahàáauvosiimhólàêiémàoituthniádhxmnilunâsdúeachôôahhoyocspi.i

CHAPTER 03 Y/N/NG (Yes/No/Not Given) 373