E-Prosiding Seminar SPSH Peringkat Kebangsaan 2022 | e-ISBN 978-967-18369-7-2
3.2 Instrument Kajian
Dalam mendapatkan dapatan terhadap kajian ini, penyelidik memilih
untuk menggunakan borang kaji selidik sebagai instrument kajian.
Menurut Mohd Najid (2003), soal selidik lebih praktikal dan berkesan
digunakan tertutama melibatkan populasi yang besar. Instrument yang
diambil kira dalam kajian ini adalah terbahagi kepada analisis demografi,
statistik deskriptif yang melibatkan persetujuan atau tidak setuju pelajar
(responden) terhadap pernyataan kajian. Seterusnya menjurus kepada
kajian terhadap sikap dan keperibadian iatu tarikan personal, norma
subjektif, tanggapan kawalan tingkah laku dan efikasi kendiri
4.0 Dapatan Kajian
Melalui soal selidik yang diedarkan, dapatan kajian dibahagikan
kepada dua bahagian iaitu pertama analisis demografi yang melibatkan
jantina, bangsa dan negeri kelahiran. Kedua ialah analisis deskriptif yang
melibatkan tarikan personal, norma subjektif, tanggapan kawalan tingkah
laku dan efikasi kendiri. Berikut adalah dapatan kajian yang diperoleh.
4.1 Analisis Demografi
Jadual 1
Jadual 2
328
E-Prosiding Seminar SPSH Peringkat Kebangsaan 2022 | e-ISBN 978-967-18369-7-2
Jadual 3
Daripada jadual 1, jadual 2 dan jadual 3 menunjukkan peratusan
pelajar dari segi jantina, bangsa dan negeri kelahiran. Data menunjukkan
bahawa 62.2% adalah lelaki, dan 37.8% adalah perempuan. Keputusan
juga menggambarkan majoriti pelajar di Kolej Komuniti Sabak Bernam
adalah Melayu. Selain itu majoriti pelajar juga adalah berasal dari negeri
Selangor iaitu sebanyak 51.4%.
4.2 Analisis Deskriptif
Item-item soal selidik menggunakan skala 1 sehingga ke skala 5, yang
mana skala (1) mewakili amat tidak setuju, (2) tidak setuju, (3) kurang
pasti, (4) setuju, dan (5) amat setuju.
Jadual 4
Jadual 4 di atas menjelaskan bahawa majoriti dengan peratusan
62.2% pelajar memilih skala (5) amat bersetuju dengan pernyataan bahawa
sikap dan keperibadian dalam diri mempengaruhi kecenderungan pelajar
menjadi seorang usahawan. Diikuti sebanyak 24.3% bersetuju dengan
pernyataan manakala 13.5% kurang pasti dengan pernyataan kajian.
329
E-Prosiding Seminar SPSH Peringkat Kebangsaan 2022 | e-ISBN 978-967-18369-7-2
4.2.1 Tarikan Personal
Melalui seksyen analisis deskriptif yang menjurus kepada tarikan
personal pada jadual 5, kebanyakan pelajar menyatakan bahawa kerjaya
sebagai usahawan menarik minat mereka dengan skor min sebanyak 4.24.
Pelajar juga menyatakan bahawa mereka berminat untuk menjadi
usahawan apabila tamat pengajian dengan skor min 4.08. Mereka juga
bersetuju bahawa menjadi seorang usahawan adalah satu kepuasan
dengan skor min sebanyak 4.11. Kebanyakan respondent bersetuju bahawa
menjadi usahawan dapat memberikan manfaat dengan skor min 4.30.
Responden juga bersetuju bahawa bidang usahawan sememangnya
memberikan peluang yang cerah dengan skor min sebanyak 4.24. Mereka
juga bersetuju usahawan dapat memberikan manfaat kerana mereka
adalah ketua kepada diri sendiri dengan skor min 4.30. Jelas sekali bahawa
pelajar bersetuju bahawa bidang usahawan adalah satu bidang yang
memberikan peluang yang cerah dengan skor min 4.24. Namun demikian
skor min masih positif iaitu 3.86 terhadap kesanggupan respondent untuk
berdepan dengan cabaran apabila menjadi usahawan. Mereka juga masih
memberikan maklum balas positif dengan skor min 3.84 terhadap
kesanggupan responden dalam menanggun risiko mengurus perniagaan
berbanding bertindak sebagai pekerja makan gaji.
330
E-Prosiding Seminar SPSH Peringkat Kebangsaan 2022 | e-ISBN 978-967-18369-7-2
4.2.2 Norma Subjektif
Jadual 6 menerangkan keputusan analisis deskriptif yang menjurus
kepada norma subjektif. Jelas bahawa responden menganggap bahawa
pendorong kepada mereka dalam bidang keusahawanan ini adalah ibu bapa
dengan skor min 4.50, diikuti adik beradik menjadi pendorong seterusnya
dengan skor min 4.49. Seterusnya, pendorong mereka adalah individu yang
paling bermakna dalam hidup mereka dengan skor min 4.46, diikuti
pensyarah sebagai pendorong dengan skor min 4.43. Responden
menyatakan bahawa rakan karib dan rakan-rakan juga bertindak sebagai
pendorong dengan skor min masing-masing 4.32 dan 4.24. Secara
keseluruhannya, individu di atas (seperti jadual 6) sememangnya
memainkan peranan masing-masing dalam mendorong responden
menceburi bidang keusahawanan.
4.2.3 Tanggapan Kawalan Tingkah Laku
331
E-Prosiding Seminar SPSH Peringkat Kebangsaan 2022 | e-ISBN 978-967-18369-7-2
Kajian terhadap tanggapan kawalan tingkah laku dapat dirungkai
melalui jadual 7. Dapat dijelaskan bahawa majoriti pelajar bersetuju
bahawa untuk memulakan dan menstabilkan satu perniagaan adalah
mudah dengan skor min 3.89. Responden juga memberikan maklum balas
positif terhadap pernyataan bahawa mereka memiliki keyakinan tinggi
untuk memulakan perniagaan dengan skor min 4.03. Majoriti dalam
kalangan pelajar juga mereka yakin dan mampu untuk memulakan
perniagaan yang baru dibangunkan iaitu dengan skor min 3.97. Dalam
kalangan responden juga, mereka yakin bahawa perniagaan memberikan
pulangan yang tinggi dengan skor min sebanyak 4.19. Majoriti pelajar
bersetuju bahawa mereka berpengetahuan dalam selok belok perniagaan
dengan jumlah skor min 3.97.
4.2.4 Efikasi Kendiri
Melalui jadual 8 responden sememangnya mampu mengatasi
sebarang masalah yang datang apabila menjadi seorang usahawan dengan
skor min 4.05. Responden juga mampu dan yakin berdepan dengan pesaing
dalam bidang keusahawanan dengan pencapaian skor min sebanyak 3.97.
Kebanyakan responden juga mempunyai pandangan yang positif dalam
menangani sebarang cabaran atau perkara yang tak diduga apabila menjadi
seorang usahawan dengan skor min 4.22. Majoriti dalam kalangan pelajar
juga memiliki daya usaha yang tinggi dalam menyelesaikan masalah apabila
menjadi seorang usahawan dengan skor min 4.16. Responden juga bersifat
tengan dalam menempuhi cabaran apabila menjadi seorang usahawan
dengan skor min 4.14. Dalam kalangan mereka juga boleh berfikir dan
mencetuskan pelbagai strategi dan alternatif dalam menghadapi cabaran
332
E-Prosiding Seminar SPSH Peringkat Kebangsaan 2022 | e-ISBN 978-967-18369-7-2
dengan skor min 4.19. Seterusnya mereka juga berfikiran optimistik apabila
berhadapan dengan kesulitan dengan skor min 4.05.
4.2.5 Dapatan Keseluruhan
Secara keseluruhan dapatan kajian yang mengukur sikap dan
keperibadian diri berdasarkan tarikan personal, norma subjektif, tanggapan
kawalan tingkah laku dan efikasi kendiri, dapat dijelaskan bahawa
repsonden sememangnya berkecenderungan untuk menjadi usahawan
dengan skor min masing-masing 4.13,4.41,4.02 dan 4.11. Jelaslah bahawa
sememangnya sikap dan keperibadian dalam diri mempengaruhi
kecenderungan pelajar untuk menjadi usahawan.
5.0 Perbincangan dan Rumusan
Melalui analisis dapatan kajian memperlihatkan pelajar KKSB
cenderung mempunyai minat kearah keusahawanan.Jelas juga bahawa
sikap dan keperibadian diri mempengaruhi kecenderungan pelajar untuk
menjadi seorang usahawan.Melalui peratusan pada dapatan kajian, jelas
bahawa para responden majoriti memilih bersetuju dan sangat bersetuju
bahawa sikap dan keperibadian diri yang diukur dari segi tarikan personal,
norma subjektif, tanggapan kawalan tingkah laku dan efikasi kendiri
sememangnya mempengaruhi mereka.
Pelbagai pihak boleh mendapat manfaat daripada dapatan kajian
yang diperolehi. Pelajar secara tidak langsung dapat mengenalpasti di mana
sebenarnya kemahuan dan kecenderungan mereka apabila tamat belajar
kelak. Daripada kajian ini, secara tidak langsung pensyarah juga dapat
merubah corak pengajaran keusahawanan ke arah teknik yang lebih
bersesuaian dan memperbanyakkan aktivit dan program di bawah
keusahawanan. Bagi pihak institusi pula, program latihan yang bercorak
know how, hands on experience dan action oriented perlu didedahkan
kepada pelajar sejak dari awal pengajian tinggi.
6.0 Cadangan
Berdasarkan kajian yang telah dijalankan, dapatan pengukuran
terhadap sikap perlu dititikberatkan melalui aktiviti pelajar yang mana
pihak kolej boleh menekankan pembangunan keusahawanan dalam
kalangan pelajar. Sekurang-kurangnya semangat keusahawanan dapat
disemai dalam diri setiap pelajar. Di samping itu, bagi mereka yang benar-
333
E-Prosiding Seminar SPSH Peringkat Kebangsaan 2022 | e-ISBN 978-967-18369-7-2
benar berminat untuk menjadi usahawan dapat mempelajari teori dan asas-
asas keusahawanan sejak di kolej lagi.
Rujukan
Ajzen I. (1991), The Theory of Planned Behaviour, Organizational Behaviour
and Human Decision Proceses, 50:179-211.
Bandura, A. (1997). Self-Efficacy: The Exercise of Control. New York: W.H.
Freeman & Co. Publishers.
Zaidatol Akmaliah Lope Pihie & Habibah Elias. (1998). Keusahawanan dan
Motivasi Diri. Serdang: Penerbit Univerisiti Pertanian Malaysia.
Ramayah, T.&Harun, Z. (2005). Entrepreneurial Intention among the
Students of Universiti Sains Malaysia (USM). International Journal of
Mangement and Enterpereneurship.
Norfahilah Nasharudin, and Halimah Harun, (2010) Aspirasi kerjaya
keusahawanan dalam kalangan pelajar Institusi Pengajian Tinggi
Awam.Jurnal Pendidikan Malaysia.
JPKK. (September 2011). Pelan Pengukuhan Keusahawanan JPKK KPT
2010-2015
KPT (Kementerian Pengajian Tinggi Malaysia) (2011). Amanat Menteri KPT
2011. Malaysia
KPT (Kementerian Pengajian Tinggi Malaysia) (2011). Ucapan Majlis
Keusahawanan Pengajian Tinggi Nasional. Malaysia
Komuniti, B.P (2005). Kajian Pengesanan Graduat Kolej Komuniti tahun
2006.
MEDEC (Pusat Pembangunan Usahawan Malaysia) (1992). Laporan
Tahunan MEDEC. Malaysia.
Zanariah Abd Mutalib (2021).3 Teras Pelan Tindakan Keusahawanan IPT
2021-2025, Retrived February 19, 2021, from
https://www.bharian.com.my/berita/nasional/2021/02/787816/3-teras-
pelan-tindakan-keusahawanan-ipt-2021-2025
334
E-Prosiding Seminar SPSH Peringkat Kebangsaan 2022 | e-ISBN 978-967-18369-7-2
Tinjauan Kecenderungan Keusahawanan Dalam Kalangan
Pelajar Di Politeknik Sarawak
Norazimah Mejri1*, Abdul Fattah Hamden2
12Politeknik METrO Betong Sarawak
*[email protected]
Abstrak
Keusahawanan adalah kunci utama dalam membantu pertumbuhan ekonomi bagi
sesebuah negara. Kemajuan ekonomi sesebuah negara kerap kali dinilai, antaranya
melalui pemikiran keusahawanan, kemahiran dan keupayaan rakyatnya dalam pelbagai
bidang. Keusahawanan ini boleh diceburi oleh mana-mana golongan masyarakat
samaada di peringat sekolah, Institusi Pengajian Tinggi dan sebagainya. Bagi peringkat
pengajian tinggi, nilai keusahawanan merupakan salah satu elemen yang amat penting
dalam melahirkan graduan yang berkualiti. Salah satunya adalah dengan mempunyai ciri
keusahawnaan di dalam diri pelajar. Banyak pelaksanaan dan perancang telah
dijalankan di peringkat Kementerian Pengajian Tinggi Malaysia bagi memperkenalkan
nilai keusahawanan ini. Antaranya, subjek keusahawanan telah diperkenalkan dalam
setiap bidang yang ditawarkan di Institusi Pengajian Tinggi. Bidang keusahawanan
seperti sektor kecil dan sederhana mampu membantu dalam memgembangkan ekonomi
negara dengan memberi peluang pekerjaan. Ianya adalah matlamat kerajaan dalam
membangunkan negara Malaysia sekaligus melahirkan lebih ramai lagi usahawan yang
berkualiti. Justeru, kajian ini dijalankan untuk mengkaji kecenderungan keusahawanan
dalam kalangan pelajar di Politeknik Sarawak. Kajian ini berbentuk diskriptif dengan
menggunakan pendekatan kuantitatif. Data juga diperolehi melalui kaedah soal selidik
dengan menggunakan Skala Likert dan dianalisis menggunakan perisian Statistical
Packages for Social Sciences (SPSS). Responden terdiri daripada 96 orang pelajar
Politeknik Sarawak yang dipilih secara rawak mudah. Hasil daripada kajian ini
mendapati bahawa faktor motivasi merupakan faktor utama yang mempengaruhi pelajar
untuk cenderung terhadap bidang keusahawanan.
Kata Kunci: Kecenderungan Keusahawanan, Politeknik Sarawak
1.0 Pengenalan
Bidang keusahawanan kini semakin berkembang maju selaras dengan
seruan kerajaan yang banyak memberi dorongan pembentukkan
keusahawanan lebih-lebih lagi diperingkat pengajian tinggi. Pada peringkat
ini, pelajar IPT perlu didedahkan dengan ilmu keusahawanan seiring dengan
Pelan Tindakan Usahawan di IPT 2021-2025 iaitu memantapkan ekosistem
keusahawanan yang bersinergi dan holistik, memperkasakan jaringan
keusahwanan yang berimpak tinggi dan menekankan kepada
keusahawanan yang berteraskan inovasi dan teknologi.
Lanjutan daripada kepentingan diatas, Tindakan Keusahawanan
Institusi Pendidiakn Tinggi (PTK IPT) telah dilancarkan oleh Kementerian
Pengajian Tinggi di atas talian pada 2021 yang bertujuan untuk
menggalakkan pendidikan dan pembangunan keusahawanan dengan lebih
terancang dan holistik yang melibatkan kelompok Institusi Pengajian Tinggi.
Pada waktu yang sama, pelbagai inisiatif dan program yang telah
dianjurkan oleh kerajaan bagi menggalakkan para graduan untuk
menceburi bidang ini. Sebagai contoh, Program Usahawan MARA,
335
E-Prosiding Seminar SPSH Peringkat Kebangsaan 2022 | e-ISBN 978-967-18369-7-2
Program Tunas Usahawan Bumiputera (TUBE), Pembangunan Usaha Siswa
dan Skim Usahawan Siswazah telah dilaksanakan kepada para graduan.
Dengan itu, aktiviti-aktiviti keusahawanan di peringkat Institusi Pengajian
dapat dikawal selia dengan baik.
Usahawan yang berjaya perlu memiliki kekuatan fizikal dan mental
malah sentiasa siap siaga menghadapi gelombang ekonomi yang lembap.
Pada waktu yang sama, penglibatan pelajar yang boleh dianggap sebagai
usahawan muda mampu untuk memeriahkan lagi bidang keusahawanan di
negara kita. Justeru, dengan hadirnya mereka dalam pasaran mampu
untuk membangunkan sistem perniagaan yang baik dan kompetitif.
2.0 Penyata Masalah
Saban tahun negara kita didengarkan dengan isu kegagalan belia
untuk memperoleh pekerjaan. Kadar pengangguran di Malaysia meningkat
kepada 5.3 peratus (Jabatan Perangkaan Malaysia, 2020). Jumlah
pengangguran menunjukkan pertambahan bilangan melebihi 200,000
ekoran kesan negatif daripada pandemik covid-19 dan ianya menyebabkan
permintaan buruh di dalam negara lebih perlahan pada tahun 2019-2020.
(Jabatan Perangkaan Malaysia, 2021). Isu ini bukan sahaja lagi dialami oleh
kalangan belia yang kurang berpendidikan sahaja malah ianya turut dialami
oleh graduan daripada institusi awam dan swasta.
Kualiti seorang graduan terjejas disebabkan oleh fenomena
pengangguran yang semakin meningkat dan semestinya ianya memberi kesan
yang negatif kepada mereka. Justeru pengangguran merupakan masalah yang
perlu dipandang serius. Kerajaan telah mengambil langkah intervensi dalam
menangani masalah pengangguran graduan dengan membudayakan
keusahawanan ke dalam diri pelajar dan juga setiap rakyat Malaysia.
Pendedahan keusahawanan perlu diberikan kepada pelajar supaya
mereka dapat menyesuaikan diri dengan dunia perniagaan. Hal ini adalah
sebagai nilai tambah kepada mereka dalam meningkatkan tahap kredibiliti
dalam kerjaya masing-masing selepas tamat pengajian. Tujuan utama kajian ini
adalah untuk mengetahui apakah faktor utama yang mempengaruhi pelajar di
Politeknik Sarawak cenderung dalam bidang keusahawanan.
3.0 Objektif Kajian
Kajian ini dilaksanakan untuk mendapatkan beberapa objektif.
Antaranya adalah untuk: -
a. Mengenalpasti elemen utama yang membantu kepada keinginan
keusahawanan dalam kalangan pelajar di Politeknik Sarawak
b. Mengenalpasti sekiranya terdapat kontras di antara jantina terhadap
keinginan keusahawanan dalam kalangan pelajar di Politeknik
Sarawak
c. Mengenalpasti sekiranya keinginan dalam keusahawanan dipengaruhi
oleh faktor kediaman pelajar di Politeknik Sarawak
d. Mengenalpasti sama ada keinginan terhadap keusahawanan didorong
oleh elemen persekitaran keluarga pelajar di Politeknik Sarawak
336
E-Prosiding Seminar SPSH Peringkat Kebangsaan 2022 | e-ISBN 978-967-18369-7-2
4.0 Persoalan Kajian
Dalam kajian ini, penyelidik berusaha untuk menjawab masalah-
masalah berikut: -
a. Apakah elemen utama yang membantu kepada keinginan
keusahawanan dalam kalangan pelajar di Politeknik Sarawak?
b. Adakah terdapat kontras di antara jantina terhadap keinginan
keusahawanan dalam kalangan pelajar di Politeknik Sarawak?
c. Adakah keinginan dalam keusahawanan dipengaruhi oleh elemen
kediaman pelajar di Politeknik Sarawak?
d. Adakah keinginan terhadap keusahawanan didorong oleh elemen
persekitaran keluarga pelajar di Politeknik Sarawak
5.0 Kepentingan Kajian
Kajian ini dijalankan untuk mengenalpasti kecenderungan pelajar
terhadap keusahawanan dalam kalangan pelajar di Politeknik Sarawak. Ianya
adalah bertujuan untuk mengkaji kebersiapan pelajar untuk menempuh dunia
bekerja yang sememangnya mencabar. Antaranya adalah cabaran dalam
mendapatkan sesebuah pekerjaan selepas tamat belajar. Kajian ini juga
diharap dapat memberikan maklumat dan gambaran tentang keperluan bagi
mewujudkan nilai keusahawanan dalam diri pelajar bermula dari IPT lagi.
Pensyarah di Politeknik dapat menjadikan kajian ini sebagai panduan dalam
melahirkan nilai keusahawanan dalam diri pelajar dan menjadikan
keusahawanan sebagai budaya. Di samping itu, kajian ini juga dapat memberi
pendedahan mengenai kecenderungan keusahawanan berdasarkan jantina
dan faktor tempat tinggal dalam kalangan pelajar. Ianya adalah faktor luaran
yang mempengaruhi pelajar dan boleh di jadikan sebagai nilai tambah dan
sumber rujukan bagi bidang keusahawanan.
6.0 Skop Kajian
Kajian ini dilaksanakan dengan menjadikan pelajar Politeknik Sarawak
sebagai responden. Sampel kajian ini terdiri daripada 96 orang pelajar yang
datang dari pelbagai bidang program. Antaranya adalah daripada Program
Diploma Pengurusan Pelancongan, Diploma Kewangan dan Perbankan,
Diploma Pengajian Perniagaan, Diploma Teknologi Maklumat dan Komunikasi
dan Diploma Kejuruteraan Elektrikal dan Elektronik. Jawapan daripada
responden yang dipilih secara rawak telah dianalisis untuk menghasilkan data
bagi menjawab persoalan di dalam kajian ini. Ianya boleh dijadikan sebagai
rujukan kepada penyelidik yang lain dalam usaha membangunkan kajian
mereka. Namun begitu, keputusan kajian ini tidak menerangkan secara
keseluruhan mengenai keusahawanan untuk pelajar Politeknik di Sarawak.
Perbezaan latar belakang dan pengalaman pelajar dalam dunia keusahawanan
juga adalah salah satu faktor yang mampu memberi kesan dalam mendapatkan
jawapan persoalan bagi kajian ini.
337
E-Prosiding Seminar SPSH Peringkat Kebangsaan 2022 | e-ISBN 978-967-18369-7-2
7.0 Sorotan Kajian
Beberapa penyelidikan yang berkaitan dengan keusahawanan telah
dikenalpasti bagi membangunkan kajian ini. Kajian yang dilaksanakan
berkaitan dengan kesedaran keusahawanan, kesediaan untuk menceburi
bidang keusahawanan dan persepsi terhadap keusahawanan telah banyak
dibahaskan. Antaranya adalah kajian yang dibangunkan untuk
menganalisis pendedahan keusahawanan kepada pelajar yang mengikuti
latihan perindustrian di Terengganu. Kajian tersebut dijalankan dengan
menilai kesedaran keusahawanan dalam kalangan pelajar dengan mengkaji
beberapa elemen keusahawanan serta jenis perniagaan dari sudut yang
berbeza (Wan Naqiyah Wan Abdul Majid & Rohana Ahmad, 2021).
Pendedahan keusahawanan dan halangan untuk menerapkan nilai
keusahawanan dalam diri pelajar juga turut dikaji. Pengetahuan &
Pendidikan dalam bidang keusahawanan, bakat serta keinginan dalam
mememulakan perniagaan merupakan faktor utama yang mempengaruhi
pendedahan dan pemahaman keusahawanan bagi pelajar yang mengikuti
latihan industri di Terengganu (Wan Naqiyah & Rohana Ahmad, 2021).
Penyelidikan yang telah dilaksanakan oleh Roshidi Bakar (2020) yang
mengkaji pandangan terhadap subjek keusahawanan dalam golongan
graduan di Politeknik Sultan Abdul Halim Muadzam Shah telah
menghasilkan dapatan bahawa semua responden memberi pandangan yang
positif mengenai kelebihan yang mereka perolehi melalui subjek
keusahawanan di Politeknik Sultan Abdul Halim Muadzam Shah. Dalam
pada itu, hasil penyelidikan ini juga menerangkan faktor kekurangan
graduan yang menceburkan diri dalam bidang perniagaan ataupun
keusahawanan adalah disebabkan oleh kurangnya daya kepakaran graduan
tersebut dalam mengambil peluang perniagaan yang boleh dibangunkan.
Kemudian, menurut Zairon Mustapha, Mohd Yusof dan Abdul Halim (2016)
yang mengkaji elemen yang boleh menarik minat keusahawanan bagi pelajar
di Kolej komuniti Malaysia dengan menilai berpandukan Model Niat
Keusahawanan (EIM), telah menunjukkan nilai peribadi pelajar, bantuan
moral dan elemen yang mengawal sikap pelajar adalah faktor utama yang
mampu menghasilkan kesan keinginan dalam diri untuk pelajar menjadi
usahawan. Subjek keusahawanan yang disediakan untuk pelajar di dalam
bidang teknikal dan vokasional adalah bertujuan untuk memberi nilai
tambah kepada pelajar agar mudah untuk mendapatkan pekerjaan selepas
tamat belajar. Manakala untuk pelajar yang berminat dengan menjadikan
perniagaan sebagai kerjaya akan menjalani proses pendidikan yang berbeza
serta perlu mendapatkan kemahiran keusahawanan tambahan. Menurut Sri
Mas Mahmud, Rohana Hamzah dan Aminudin Udin (2011), pendidikan
keusahawanan hanyalah bidang sampingan dan ianya adalah subjek elektif
bagi program pengajian di dalam bidang teknikal dan vokasional.
338
E-Prosiding Seminar SPSH Peringkat Kebangsaan 2022 | e-ISBN 978-967-18369-7-2
8.0 Metodologi Kajian
8.1 Rekabentuk Kajian
Kajian terdiri daripada beberapa proses yang perlu dijalankan
iaitu bermula dengan mengenalpasti masalah, mengumpul data awal,
membangunkan rangka, membangun persoalan kajian, membangun
reka bentuk kajian, mengumpul serta menganalisis data dan
membuat penutup (Sekaran & Bougie 2009). Bagi menjawab
persoalan dan menyelesaikan masalah sesebuah penyelidikan,
susunan rekabentuk kajian boleh diguna pakai dalam membantu
membangunkan penyelidikan.
Kajian yang dijalankan ini berbentuk deskriptif. Menurut Gall &
Borg (2007), penyelidikan dengan objektif untuk mengkaji keadaan
yang sedang terjadi adalah dibawah kategori kajian deskriptif.
Manakala rekabentuk kajian adalah berupa kajian tinjauan. Menurut
Basri (2012), kajian tinjauan adalah kaedah kajian yang menerangkan
keadaan semasa. Bagi menjawab persoalan kajian ini dalam
mendapatkan jawapan untuk mengetahui elemen yang mendorong
kecenderungan pelajar di politeknik Sarawak terhadap
keusahawanan, pengkaji menggunakan soalan maklum balas melalui
borang di atas talian.
Soal selidik adalah salah satu kaedah yang digunapakai untuk
menjawab persoalan ataupun masalah bagi sesebuah kajian. Ianya
mengandungi beberapa set soalan yang telah disusun oleh pengkaji
mengikut kesesuaian kajian yang dijalankan. Antara bidang yang
sering menggunakan kaedah soal selidik adalah bidang pendidikan
dan bidang perniagaan yang bertujuan untuk mendapatkan
maklumat bagi membangunkan bidang yang dipilih.
8.2 Populasi dan Sampel Kajian
Responden untuk kajian ini adalah 96 orang pelajar yang
sedang menjalani pengajian di Politeknik Sarawak Malaysia. Menurut
Krejcie dan Morgan (1970), pengkaji telah memilih jumlah responden
sebanyak 100 orang. Namun begitu hanya 96 data responden sahaja
yang mampu di analisis dan memberi maklumat kepada kajian.
8.3 Instrumen Kajian
Menurut Ahmad Jamburi (2010), kaedah soal selidik adalah
kaedah yang mudah dan sesuai bagi menyatukan hubungan di antara
pengkaji dan responden dalam mendapatkan data. Oleh itu, kajian ini
telah menggunakan konsep pemerhatian dan soal selidik melalui
kaedah kuantitatif dalam usaha mendapatkan jawapan bagi persoalan
kajian. Set soalan telah dibina dan diubah suai mengikut kesesuaian
dan merujuk kepada hasil kajian daripada pengkaji yang lepas iaitu
kajian yang berkaitan dengan bidang keusahawanan dan keinginan
339
E-Prosiding Seminar SPSH Peringkat Kebangsaan 2022 | e-ISBN 978-967-18369-7-2
serta kesiapan pelajar terhadap bidang keusahawanan di IPTA oleh
Salmianti Mutalib (2013).
Kaedah mengumpul data untuk kajian ini adalah dengan
menggunakan 1 set soal selidik yang telah disusun dengan dua
bahagian iaitu bahagian A dan bahagian B. Pada bahagian A terdapat
8 perkara yang mengandungi soalan yang berkaitan dengan
maklumat responden. Pemilihan jawapan untuk bahagian A
diwujudkan menggunakan skala nominal. Dimana responden harus
memasukkan jawapan dengan membuat tanda (/) pada pilihan
jawapan yang telah disediakan.
Bahagian B terdiri daripada 36 item yang mengandungi elemen
yang akan dianalisi iaitu dengan melihat dari sudut minat pelajar
terhadap keusahawanan, sikap pelajar terhadap keusahawanan,
motivasi pelajar terhadap keusahawanan dan sokongan sosial
terhadap keusahawanan. Taburan kandungan di dalam set soal
selidik dapat dinyatakan dengan jelas berdasarkan jadual 1 berikut:
Manakala bagi bahagian B, setiap soalan disediakan Skala Skor Likert
lima peringkat untuk menilai tahap penerimaan responden terhadap 36
perkara tersebut bermula dari 1 sebagai sangat tidak setuju kepada 5
sebagai sangat setuju. Bagi setiap jawapan, Skala Skor Likert dinyatakan
di dalam Jadual 2 manakala skor min, Jadual 3 digunakan untuk
mengira purata skala bagi setiap perkara.
340
E-Prosiding Seminar SPSH Peringkat Kebangsaan 2022 | e-ISBN 978-967-18369-7-2
9.0 Analisis dan Perbincangan
Hasil daripada kajian dan analisa data telah disusun seperti yang
terdapat di dalam borang selidik. Bahagian A merangkumi maklumat
reponden dimana 57% daripada responden adalah pelajar daripada
Politeknik METro Betong Sarawak manakala 31% adalah pelajar daripada
Politeknik Kuching Sarawak dan selebihnya 12% adalah pelajar Politeknik
Mukah Sarawak. Bagi jantina pula, 75% adalah pelajar perempuan dan
manakala 25% adalah pelajar lelaki. Bilangan ini adalah hasil daripada 72
orang pelajar perempuan dan 24 orang pelajar lelaki daripada ketiga-tiga
buah Politeknik di Sarawak yang berjaya menjawab soalan soal selidik. 76%
daripada mereka adalah yang berumur 20 tahun ke bawah manakala
selebihnya 24% berumur dalam lingkungan 21-25 tahun ke atas. Manakala
bagi responden yang berbangsa Melayu adalah 36% dengan jumlah 35
orang. Kemudian, 25% seterusnya adalah berbangsa Iban yang merangkumi
24 orang responden dan 14% adalah responden yang berbangsa Bidayuh
dan kaum Cina adalah 6%. Kaum India, Melanau dan Lun Bawang masing-
masing merangkumi 4% manakala kaum kayan dan Dusun adalah 3%.
Seterusnya, kaum Sungai adalah kaum yang paling sedikit iaitu meliputi
1% daripada responden. Kemudian bagi kategori agama pula, 48% daripada
responden beragama Kristian dengan jumlah 47 orang manakala 43%
daripada responden pula beragama Islam iaitu 42 orang.
Kemudian, bagi agama Hindu meliputi 4% iaitu 3 orang responden,
Budha pula 3% dengan jumlah 2 orang dan Bahai adalah 2% dengan
jumlah 2 orang responden. Bagi program pengajian pula, 35% pelajar yang
menjawab adalah daripada Program Diploma Pengurusan Pelancongan
dengan jumlah pelajar 34 orang. Seterusnya 26% adalah pelajar Diploma
Kewangan dan Perbankan iaitu 25 orang pelajar. Bagi pelajar Diploma
Pengajian Perniagaan pula adalah 22% dan Diploma Teknologi Maklumat
dan Komunikasi adalah 9% dengan 8 orang pelajar dan Diploma Akauntasi
adalah 6% iaitu 5 orang pelajar. Manakala Diploma Kejuruteraan Elektrikal
dan Elektronik adalah 2% dengan jumlah pelajar 2 orang.
Kajian ini juga turut mengenalpasti kawasan kediaman pelajar dimana
60% daripada responden menetap di kawasan bandar manakala 40% daripada
responden pula menetap di kawasan luar bandar. Seterusnya, 62% daripada
responden juga menyatakan bahawa ahli keluarga mereka tidak memiliki
341
E-Prosiding Seminar SPSH Peringkat Kebangsaan 2022 | e-ISBN 978-967-18369-7-2
perniagaan sendiri dan hanya 38% daripada responden mempunyak ahli
keluarga yang menjalankan perniagaan. Keudian, sebanyak 60 orang pelajar
iaitu 62% daripada responden menyatakan bahawa mereka mempunyai
pengalaman dalam perniagaan dan 38% daripada responden iaitu 36 orang
pelajar tiada pengalaman di dalam perniagaan. Bagi pelajar yang pernah
mengikuti kursus, seminar atau bengkel perniagaan yang di anjurkan selain
daripada institusi masing-masing 62% memilih tidak pernah mengikuti iaitu
dengan jumlah 60 orang pelajar dan selebihnya 38% daripada responden
iaitu 36 orang pelajar pernah mengikuti kursus, seminar atau bengkel
perniagaan yang dianjurkan oleh institusi lain selain daripada Politeknik
masing-masing.
Jadual 1: Kadar Pertumbuhan Ekonomi
342
E-Prosiding Seminar SPSH Peringkat Kebangsaan 2022 | e-ISBN 978-967-18369-7-2
343
E-Prosiding Seminar SPSH Peringkat Kebangsaan 2022 | e-ISBN 978-967-18369-7-2
10.0 Rumusan dan Cadangan
Kajian ini adalah untuk mengenalpasti faktor utama yang menyumbang
kepada kecenderungan keusahawanan dalam kalangan pelajar Politeknik
Sarawak. Hasil kajian menunjukkan bahawa faktor motivasi merupakan faktor
utama yang mempengaruhi pelajar untuk cenderung terhadap bidang
keusahawanan dengan min yang paling tinggi iaitu 4.36. Kajian juga telah
mengenalpasti sama ada terdapat perbezaan di antara jantina terhadap
kecenderungan keusahawanan dalam kalangan pelajar. Daripada dapatan
kajian, Responden pelajar perempuan adalah lebih cenderung minat kepada
keusahawan berbanding responden pelajar lelaki. Kemudian, kajian ini juga
ingin mengenalpasti adakah kecenderungan terhadap keusahawanan
dipengaruhi oleh faktor tempat tinggal. Hasil kajian mendapati responden yang
tinggal bagi kawasan bandar adalah lebih cenderung untuk minat terhadap
keusahawanan berbanding kawasan luar bandar. Bagi min yang paling tinggi
dalam menyumbang minat pelajar terhadap keusahawanan adalah berniaga
mampu menghasilkan pendapatan yang lumayan iaitu 4.20. Manakala min
yang paling rendah adalah 3.81 bagi minat pelajar terhadap bidang
keusahawanan dan ianya masih di bawah paras sederhana tinggi. Seterusnya,
min yang paling tinggi bagi sikap pelajar terhadap keusahawanan adalah 4.28
iaitu pelajar bersedia untuk bertanggungjawab dalam setiap tindakan yang di
ambil untuk mencapai matlamat. Manakala yang paling rendah adalah 3.88
iaitu keupayaan untuk pelajar menilai kekuatan diri. Kemudian bagi kategori
motivasi pelajar terhadap keusahawanan, min yang paling tinggi adalah ingin
mendapatkan hasil yang lumayan melalui perniagaan selepas tamat pengajian.
Manakala yang paling rendah adalah 3.86 iaitu min bagi pelajar yang sanggup
memilih alternatif yang mencabar walaupun berdepan dengan risiko yang
tinggi. Kemudian, bagi sokongan sosial terhadap keusahawanan pula min yang
paling tinggi adalah 4.27 iaitu ibu bapa sentiasa memberi sokongan moral
kepada pelajar dalam apa jua bidang yang di ceburi dan yang paling rendah
adalah penglibatan keusahawanan kepada pelajar daripada ibu bapa iaitu
dengan min 3.32. Akhirnya diharap kajian ini dapat menjadi nilai tambah
bagi bidang keusahawanan dan beberpa strategi harus diambil untuk
melahirkan lebih ramai usahawan dalam kalangan pelajar di Politeknik
Sarawak Malaysia.
344
E-Prosiding Seminar SPSH Peringkat Kebangsaan 2022 | e-ISBN 978-967-18369-7-2
Rujukan
Ahmad Jamburi, Walijah (2010). Penghayatan ibadah dalam kalangan
pelajar Islam: Kajian di beberapa buah sekolah menengah kebangsaan di
Petaling Jaya, Selangor.
Basri (2012). Kaedah Kajian: Researchgate D0l:10.13140/RG.2.1443.0168
Gall, M., Gall, J., & Borg, R. (2007). Educational research: An introduction
(8th ed.). New York, NY: Pearson Education.
Hossein Nassaji (2015). Qualitative and descriprive research: Data type versus
data analysis: Language Teaching Research, Vol 1. 19(2) 129-132
Krejcie, R. V., & Morgan, D. W. (1970). Determining sample size for research
activities. Educational and Psychological Measurement, 30(3), 607–610.
Norliana Hashim, Chang Peng Kee & Mat Pauzi Abd, Rahman (2016). Stops:
Mengungkai Isu KebolehpBasriasaran Graduan di Malaysia: Malaysia
Journal of Communication, Jurnal Komunikasi Jilid 32 (2) 2016: 139-164.
Norhayati Ibrahim, Ishak Yussof, Rahmah Ismail (2012). Faktor-faktor Yang
Mempengaruhi Pengangguran di Malaysia: Prosiding Perkim VII, Jilid 1
(2012) 209-227 ISSN: 2231 -962X
Roshidi Bin Bakar @ Samad, 2020, Kajian Persepsi Terhadap Kursus
Keusahawanan (DPB 2012) Di Kalangan Graduan Politeknik Sultan Abdul
Halim Muadzam Shah, Journal on Technical and Vocational Education
(JTVE), Vol 5 No2 (2020): Issue December eISSN: 0128-0821.
Salmianti Mutalib (2013). Tinjauan Kecenderungan Keusahawanan Dalam
Kalangan Pelajar di Institusi Pengajian Tinggi Awam: Journal of Techno-
Social Vol 5(1).
Sekaran, U. and BoGallugie, R. (2009) Research Methods for Business: A
Skill-Building Approach. 5th Edition, John Wiley and Sons Inc., Hoboken.
Sri Mas Zarith Mahmud, Rohana Hamzah & Amimudin Udin (2011).
Keusahawanan Dalam Pendidikan Teknikal dan Vokasional (PTV) di
Malaysia: Journal of Edupres, Volume 1 September 2011, pages 209-213.
Wan Naqiyah Wan Abdul Majid & Rohana Ahmad (2021). Kesedaran
keusahawanan Dalam Kalangan Pelajar Institusi Latihan Perindustrian (ILP).
Jabatan Tenaga Manusia Di Terengganu, Universiti Malaysia Terengganu
Journal of Undergraduate Research eISSN: 2637-1138 Volume 3 Number 1,
January 2021: 87-98 © Penerbit UMT, Faculty of Business, Economics and
Social Development, Universiti Malaysia Terengganu, 21030 Kuala Nerus,
Terengganu.
345
E-Prosiding Seminar SPSH Peringkat Kebangsaan 2022 | e-ISBN 978-967-18369-7-2
Zairon Mustapha, Mohd Yusof Tawang, Abdul halim Ahmad (2016). Faktor
Yang Mempengaruhi Niat Keusahawanan Dalam Kalangan Pelajar Kolej
Komuniti Malaysia, Politeknik & Kolej Komuniti Journal of Social Sciences
and Humanities, Vol. 1, 2016, eISSN 0128-2875
346
E-Prosiding Seminar SPSH Peringkat Kebangsaan 2022 | e-ISBN 978-967-18369-7-2
Keberkesanan Program Sijil Persediaan Keusahawanan
TVETPreneurship Teknologi Retort Produk Makanan dan
Minuman Kolej Komuniti Jerantut Pahang 2021 Terhadap
Pembangunan Belia Sebagai Usahawan Makanan (IKS)
Mohd Zool Fazlee Basir1*, Norsuzilawate Zulkapli2
1Kolej Komuniti Jerantut
2Politeknik Sultan Mizan Zainal Abidin
*[email protected]
Abstrak
Program Sijil Persediaan Keusahawanan TVETPreneurship Teknologi Retort Produk
Makanan dan Minuman Kolej Komuniti Jerantut Pahang 2021 merupakan satu program
jangka pendek yang berteraskan keusahawanan bertujuan untuk memberi latihan dan
kemahiran dalam teknologi retort produk makanan dan minuman serta kemahiran
keusahawanan kepada golongan sasaran seperti belia, graduan IPT atau lepasan sekolah
menengah yang masih menganggur khususnya yang terkesan akibat pendemik wabak
Covid-19. Program ini memfokuskan kepada golongan sasaran yang berminat untuk
menceburkan diri dalam bidang keusahawanan produk dan teknologi retort. Kajian ini
dijalankan untuk menilai keberkesanan program terhadap aspek kemahiran pembangunan
produk makanan menggunakan teknologi retort dan aspek kemahiran keusahawanan.
Kajian ini menggunakan kaedah kualitatif dengan menemubual seramai 5 orang peserta
program untuk mendapatkan respon dan persepsi mereka berkaitan keberkesan program
ini. Selain itu, pengkaji turut merujuk kepada Laporan Program TVETPreneurship Sijil
Persediaan Keusahawanan Fasa 1 Tahun 2021 Sijil Teknologi Retort Produk Makanan dan
Minuman Kolej Komuniti Jerantut, Pahang untuk mendapatkan maklumat berkenaan
program ini. Pemerhatian turut dilaksanakan terhadap aktiviti peserta program setelah
tamat program bagi tujuan meninjau prestasi dan potensi peserta sebagai usahawan. Hasil
kajian mendapati Program Sijil Persediaan Keusahawanan TVETPreneurship Teknologi
Retort Produk Makanan dan Minuman Kolej Komuniti Jerantut Pahang 2021 telah berjaya
membangunkan potensi belia sebagai usahawan makanan IKS dalam bidang teknologi
retort produk makanan dan minuman.
Kata kunci: keusahawanan, usahawan makanan IKS, teknologi retort, Kolej Komuniti
1.0 Pengenalan
Pada masa kini, golongan belia disaran untuk menjadikan bidang
keusahawanan sebagai kerjaya pilihan dengan mengikis mentaliti makan
gaji dan mencari pekerjaan. Golongan belia hari ini digalakkan untuk
meneroka bidang keusahawanan dengan lebih serius bagi mencipta peluang
pekerjaan sehingga mampu menjana pendapatan untuk diri sendiri
seterusnya membuka peluang pekerjaan baharu. Kekangan peluang
pekerjaan dalam pelbagai sektor menjadi masalah utama para belia
terutama graduan institusi pengajian tinggi meskipun mempunyai
kelulusan akademik yang baik. Pelajar siswazah perlu meningkatkan lagi
kebolehpasaran mereka dengan menambah kemahiran dan kebolehan diri
untuk menghadapi persaingan mendapatkan pekerjaan (Yusof et. Al, 2013).
Berdasarkan laporan Statistik utama Tenaga Buruh Malaysia untuk
Februari 2021, kadar pengangguran telah dicatatkan sebanyak 4.8 peratus
347
E-Prosiding Seminar SPSH Peringkat Kebangsaan 2022 | e-ISBN 978-967-18369-7-2
iaitu seramai 777.5 ribu orang. Kadar pengangguran ini dijangka akan
meningkat berikutan bilangan individu yang diberhentikan kerja dalam
tempoh Perintah Kawalan Pergerakan (PKP) kesan serangan wabak Covid-
19.
Bagi menangani isu dan masalah pengangguran khususnya dalam
kalangan golongan belia dan graduan IPT, Jabatan Pengajian Politeknik dan
Kolej Komuniti (JPPKK) Kementerian Pengajian Tinggi (KPT) telah mengambil
inisiatif memperkenalkan satu program bertujuan untuk memberi latihan
keusahawanan kepada golongan belia seluruh Malaysia ke arah melahirkan
belia yang mampu menjadikan bidang keusahawanan sebagai kerjaya
pilihan mereka. Program Sijil Persediaan Keusahawanan TVETPreneurship
merupakan program keusahawanan yang menawarkan pelbagai bidang
kemahiran. Pelaksanaan program ini adalah di bawah Waran Peruntukan
Kecil (F4) Tahun 2021 P99 Kumpulan Wang Covid-19 bagi program TVET:
Pendidikan Islam dan Pembelajaran Sepanjang Hayat JPPKK. Sebanyak 13
kolej komuniti seluruh Malaysia yang terlibat bagi fasa pertama sebagai
kolej komuniti pelaksana bagi program ini.
1.1 Program Sijil Persediaan Keusahawanan TVETPreneurship Teknologi
Retort Produk Makanan dan Minuman Kolej Komuniti Jerantut 2021
Unit Keusahawanan Kolej Komuniti Jerantut telah mendapat
kelulusan dan peruntukan bagi melaksanakan Program Latihan
Keusahawanan di bawah program TVETPreneurship yang akan menawarkan
Sijil Persediaan Keusahawanan TVETPreneurship Teknologi Retort Produk
Makanan dan Minuman kepada golongan belia lepasan IPTA/S dan belia
yang tidak bekerja yang berminat dalam bidang keusahawanan. Sijil ini
akan meliputi pengajaran dan pembelajaran bagi dua aspek utama iaitu
bidang teknikal dan juga bidang keusahawanan selama tempoh 6 bulan.
Melalui model keusahawanan yang ditetapkan dalam program ini (Rajah 1),
peserta program ini akan berada di kolej selama 2 bulan bagi mengikuti sesi
pengajaran dan pembelajaran (teknikal dan keusahawanan), 1 bulan
menjalani latihan industri di syarikat mentor industri yang dipilih dan 3
bulan menguruskan perniagaan sendiri dengan dipantau oleh mentor
akademik dan mentor industri. Objektif program Sijil Persediaan
Keusahawanan TVETPreneurship Teknologi Retort Produk Makanan dan
Minuman adalah sebagaimana berikut:
a) Melahirkan belia yang holistik, seimbang dan berciri
keusahawanan menerusi pengisian program ini sebagai alternatif
kepada belia untuk diterapkan dengan atribut dan ciri kompetensi
keusahawanan.
b) Memberi latihan kemahiran teknologi retort produk makanan dan
minuman serta keusahawanan bagi kesediaan para belia
menjalankan perniagaan selepas tamat program tersebut.
c) Memberi laluan kepada usahawan belia yang menjalankan
perniagaan
semasa dalam Program Latihan Keusahawanan untuk
memperkenalkan produk dan perkhidmatan yang ditawarkan
kepada pasaran menerusi program ini.
d) Melahirkan usahawan yang berilmu serta berkemampuan untuk
bersaing di peringkat tempatan dan juga global.
348
E-Prosiding Seminar SPSH Peringkat Kebangsaan 2022 | e-ISBN 978-967-18369-7-2
Program Sijil Persediaan Keusahawanan TVETPreneurship Teknologi
Retort Produk Makanan dan Minuman Kolej Komuniti Jerantut 2021 telah
bermula pada Jun 2021 hingga November 2021 dan seramai 15 orang
peserta telah mendaftar untuk mengikuti program ini. Kajian ini
dilaksanakan adalah bertujuan untuk menilai keberkesanan Program Sijil
Persediaan Keusahawanan TVETPreneurship Teknologi Retort Produk
Makanan dan Minuman Kolej Komuniti Jerantut 2021 terhadap
pembangunan belia sebagai usahawan makanan IKS.
Rajah 1: Model Keusahawanan yang digunakan dalam program Latihan
Keusahawanan di bawah program TVETPreneurship
1.2 Pernyataan Masalah
Penularan Covid-19 telah banyak memberi kesan kepada kehidupan
manusia di seluruh dunia. Di Malaysia, golongan yang teruk terjejas semasa
tempoh Perintah Kawalan Pergerakan akibat penularan wabak ini adalah
golongan belia yang belum memiliki kestabilan kewangan dan pekerjaan
tetap kerana baru bekerja atau masih lagi menganggur. Demi kelangsungan
hidup, golongan ini tetap perlu menjana pendapatan untuk menyara diri
dan keluarga. Dalam menangani isu ini, kerajaan Malaysia telah memberi
perhatian dalam memperkukuh agenda keusahawanan dan keupayaan
sektor keusahawanan dalam menyelesaikan cabaran ekonomi seperti
masalah pengangguran (Salleh et al., 2016; Zani, Ahmad & Zakaria, 2016).
Dalam usaha meningkatkan penyertaan keusahawanan dalam kalangan
rakyat khususnya para belia, Malaysia tidak ketinggalan seperti negara-
negara lain untuk membentuk polisi dan merangka program-program
keusahawanan yang berimpak tinggi. Institusi pengajian tinggi dilihat
sebagai platform yang boleh memainkan peranan bagi mencapai matlamat
ini. Keupayaan sektor pendidikan perlu terus diperkasa untuk menjadi
penggerak kepada pembentukan negara maju yang berdaya saing (Salleh,
Rani & Latief, 2016). Graduan yang tamat pengajian mempunyai
pengetahuan dan kemahiran yang boleh dimanfaatkan untuk meningkatkan
produktiviti negara. Seiring dengan pasaran kerja yang terhad, para
349
E-Prosiding Seminar SPSH Peringkat Kebangsaan 2022 | e-ISBN 978-967-18369-7-2
graduan perlu digalakkan untuk menceburi bidang keusahawanan sebagai
satu kerjaya untuk menjana pendapatan (Abbas, 2015). Usaha untuk
meningkatkan bilangan graduan dan belia yang berminat terhadap
keusahawanan perlu terus dipergiat.
1.3 Objektif Kajian
Kebanyakkan program ekosistem keusahawanan di institusi pengajian
tinggi bermatlamat untuk membina karakteristik keusahawanan peserta
seperti mempunyai lokus kawalan yang tinggi dan berani mengurus risiko
perniagaan (Zulnaidi et al., 2018).
Kajian ini dijalankan adalah untuk mengenalpasti faktor yang
mendorong penyertaan belia dalam Program TVETPreneurship (Sijil
Persediaan Keusahawanan) Teknologi Retort Produk Makanan dan
Minuman di Kolej Komuniti Jerantut, menilai keberkesanan program
terhadap peningkatan kemahiran peserta dalam aspek pembangunan
produk, dan menilai keberkesanan program terhadap peningkatan
kemahiran peserta dalam aspek keusahawanan.
1.4 Kepentingan Kajian
Kajian ini diharap dapat menjadi panduan untuk tujuan pemurnian
dan penambahbaikan program, seterusnya memberi manfaat kepada pihak-
pihak yang berminat untuk melaksanakan program keusahawanan yang
berkaitan dalam usaha membantu golongan yang memerlukan.
2.0 Sorotan Kajian
Di dalam struktur masyarakat Malaysia, belia merupakan golongan
terbesar jumlahnya yang berumur antara lingkungan 18 hingga 30 tahun.
Ini jelas menunjukkan, belia merupakan aset yang bernilai dan sumber
tenaga yang penting bagi masyarakat dan negara. Golongan belia amat
berpotensi dari segi semangat juang, fikiran, daya cipta dan berinisiatif.
Melihatkan kepada ciri tersebut, golongan belia perlu diasuh dan dibimbing
sehingga mampu menjadi generasi yang boleh dibanggakan. Dianggarkan
menjelang tahun 2030, golongan belia adalah kumpulan majoriti yang akan
menjadi pemegang taruh dalam mencorak dan menentukan kepimpinan
negara pada masa hadapan. Menurut Kamus Dewan, perkataan belia
memberi erti muda, pemuda dan golongan muda yang cara keseluruhannya
termasuk lelaki dan Wanita (Noresh Baharom, 1996:131). Pengertian belia
juga dirujuk kepada nilai, iaitu seseorang yang dianggap mempunyai
semangat cita-cita murni, idealism dan berumur dalam lingkungan 18
hingga 35 tahun (Azizan Bahari, 1995:1). Pengangguran merupakan salah
satu sumber manusia yang terbuang dengan percuma. Pengangguran
mempunyai potensi untuk memberikan kesan kepada pendapatan negara,
tetapi mereka tidak melakukannya. Kehilangan pekerjaan membuat
seseorang menjadi pengangguran. Seseorang yang kehilangan pekerjaan
bererti mengalami penurunan kualiti kehidupan dan tekanan psikologi.
Semakin banyak seseorang yang kehilangan pekerjaan, maka pengangguran
menjadi tinggi. Akibat pengangguran tinggi, beban hidup menjadi kompleks
(Mankiw, 2003).
Sektor keusahawanan merupakan pemacu kepada pembangunan
usahawan bumiputera dalam pengembangan ekonomi yang memberi
peluang bagi mencipta kekayaan dan peluang pekerjaan. Dalam mendorong
350
E-Prosiding Seminar SPSH Peringkat Kebangsaan 2022 | e-ISBN 978-967-18369-7-2
penglibatan dalam bidang keusahawanan, institusi pendidikan boleh
memainkan peranan yang sangat besar (Chea, 2015). Ini selari dengan
agenda keusahawanan sebagai komponen penting dalam kerangka
pendidikan tinggi Malaysia (Zani et al., 2016). Kurikulum keusahawanan
mempunyai peranan signifikan dalam usaha meningkatkan kecenderungan
keusahawanan dalam kalangan pelajar (Keat, Selvarajah & Meyer, 2011;
Mustapha & Selvaraju, 2015; Pihie & Bagheri, 2011). Kecenderungan
keusahawanan menerangkan tentang niat individu untuk melibatkan diri
dalam keusahawanan pada masa hadapan, iaitu satu keputusan yang
dibuat secara sedar sama ada berupa harapan, keinginan atau hasrat (Peng
et al., 2012) untuk menubuhkan perniagaan baharu (Salleh et al., 2016).
Perkataan usahawan berasal daripada perkataan Perancis ‘entreprend’
yang bermaksud menanggung. Richard Cantillon, seorang yang berbangsa
Irish mendefinisikan usahawan sebagai seorang individu yang membeli
faktor-faktor pengeluaran pada harga tertentu dan membuat ciptaan baru
daripada faktor pengeluaran tersebut dan menjualnya dengan harga yang
tidak pasti pada masa akan datang. Akibat daripada ketidakpastian ini,
usahawan akan menanggung risiko, samada ia akan menanggung
keuntungan atau kerugian. Menurut Dan Steinhoff dan John F. Burgess,
usahawan adalah individu yang mengorganisasikan, mengurus dan
menanggug risiko. Industri kecil dan sederhana telah diiktiraf sebagai enjin
untuk pertumbuhan ekonomi dan membantu menjana peluang pekerjaan.
Namun, IKS turut dipengaruhi oleh cabaran-cabaran dari persekitaran
perniagaan yang mempengaruhi prestasi mereka (Chin & Harizan, 2017;
Mohd Hafeez Al-Amin et al., 2016).
3.0 Metodologi Kajian
Kajian ini menggunakan pendekatan kualitatif dalam proses
pengumpulan data dan penganalisisan data. Jenis kualitatif adalah
pengujian yang berdasarkan kepada kategori kualiti atau nilai. Kaedah
kualitatif menerangkan peristiwa secara holistik dalam keadaan sebenar
sesuatu peristiwa itu berlaku tanpa sebarang manipulasi oleh penyelidik
(Mohamad Najib Abdul Ghafar, 1999). Kaedah ini menerangkan perlakuan
individu berdasarkan ciri-ciri tertentu dan deskripsi secara khusus
menyebabkan ia jarangkali membincangkan ciri kebolehpercayaan kerana
kebolehpercayaan tersebut bergantung kepada subjektiviti seseorang
individu. Manakala menurut Smith, M. L (1984) di dalam buku An
Introduction to Educational Research, kajian secara kualitatif memerlukan
penyelidik mengumpul data dan maklumat yang berkaitan dengan
bergantung kepada situasi atau keadaan semasa kajian dijalankan dan
terpaksa bekerja dengan cara yang tertentu dan kemudiannya mengatur
serta menyusun data-data, hipotesis, dan mengkategorikan serta
mengtemakan setiap data mengikut kumpulan tertentu sebagai cara untuk
membuat pengujian.
Analisis jenis deskriptif digunakan dalam kajian ini. Analisis ini
biasanya akan menekankan pentafsiran keseluruhan maksud atau
signifikan mengenai apa hendak diterangkan. Dalam proses ini, kritikan
dan ulasan selalunya dibuat berdasarkan pertimbangan pandangan atau
pendapat penyelidik, dan juga penekanan secara rambang ke atas sesuatu
keadaaan (Gajendra dan Kanka, 1999). Untuk mendapatkan dan
mengumpul data-data serta maklumat-maklumat bagi mendapatkan
351
E-Prosiding Seminar SPSH Peringkat Kebangsaan 2022 | e-ISBN 978-967-18369-7-2
jawapan kepada persoalan kajian, tiga pendekatan telah digunakan iaitu
melalui temubual, pemerhatian dan analisis dokumentasi. Sementara itu,
sumber data dan maklumat seterusnya yang dapat melengkapkan lagi
kajian diperolehi daripada data sekunder. Dalam kajian ini, data sekunder
diperolehi daripada Laporan Program TVETPreneurship Sijil Persediaan
Keusahawanan Fasa 1 Tahun 2021 Sijil Teknologi Retort Produk Makanan
dan Minuman Kolej Komuniti Jerantut, Pahang.
4.0 Analisis dan Perbincangan
Kajian ini menggunakan kaedah kualitatif iaitu instrumen temubual,
pemerhatian dan semakan dokumen bagi mendapatkan data. Data telah
dianalisis dengan menggunakan kaedah analisis kandungan.
4.1 Analisa Keberkesanan Program Sijil Persediaan Keusahawanan
TVETPreneurship Teknologi Retort Produk Makanan dan Minuman Kolej
Komuniti Jerantut Pahang Terhadap Pembangunan Belia Sebagai Usahawan
Makanan IKS
4.1.1 Peningkatan Kemahiran Pembangunan Produk Makanan / Minuman
Penilaian ke atas peningkatan kemahiran peserta dalam
membangunkan produk makanan/minuman adalah berdasarkan kepada
matlamat kurikulum modul Sijil Persediaan Keusahawanan
TVETPreneurship SPKTR 02043 Teknologi Retort Produk Makanan Dan
Minuman. Modul ini bertujuan untuk membantu pelajar dalam mengetahui,
memahami dan melaksanakan kaedah bagi memanjangkan jangkahayat
makanan dan minuman melalui proses teknologi retort. Seterusnya mampu
mengeluarkan produk makanan dan minuman yang berkualiti untuk
dikomersialkan.
Proses temubual, pemerhatian dan semakan dokumen telah
dilaksanakan bagi mendapatkan maklumat berkenaan dengan peningkatan
kemahiran dalam membangunkan produk makanan/minuman dalam
kalangan peserta. Pada peringkat ini, keseluruhan data yang diterima
daripada responden dianalisis dengan lebih dalam bagi mendapatkan
penerangan yang jelas. Kaedah analisis kandungan telah digunakan dalam
proses ini. Dapatan menunjukkan kesemua responden berjaya mencapai
matlamat kurikulum modul Sijil Persediaan Keusahawanan
TVETPreneurship SPKTR 02043 Teknologi Retort Produk Makanan Dan
Minuman iaitu:
1. Menerangkan pemprosesan termal makanan dan kepentingan
pengawetan makanan.
2. Menerangkan teknologi pensterilan / retort produk makanan dan
minuman.
3. Melaksanakan pemprosesan retort produk makanan dan minuman.
4. Menghasilkan produk makanan retort sedia untuk dimasak (RTC)
dan sedia untuk dimakan (RTE) serta produk minuman retort sedia
untuk diminum (RTD
Setiap responden telah berjaya membangunkan produk makanan
masing-masing dengan menggunakan teknologi retort bagi memanjangkan
jangka hayat produk makanan tersebut. Peningkatan kemahiran dalam
membangunkan produk berlaku kerana sebelum mengikuti program peserta
tiada pengetahuan berkenaan teknologi retort dan pengsterilan. Namun
352
E-Prosiding Seminar SPSH Peringkat Kebangsaan 2022 | e-ISBN 978-967-18369-7-2
selepas mengikuti program, peserta berkemahiran dalam mengendalikan
mesin dan peralatan retort dengan kaedah dan prosedur yang betul bagi
tujuan melaksanakan proses retort ke atas produk makanan. Produk
makanan yang dihasilkan melalui teknologi ini berjaya bertahan sehingga
tempoh hayat 2 tahun.
4.1.2 Peningkatan Kemahiran Peserta Dalam Aspek Keusahawanan
Penilaian ke atas peningkatan kemahiran peserta dalam aspek
keusahawanan adalah berdasarkan kepada matlamat modul Sijil Persediaan
Keusahawanan TVETPreneurship SPK01015 Keusahawanan. Modul ini
bertujuan untuk membantu pelajar untuk mengetahui, memahami dan
membangunkan perniagaan dengan sistematik dan berstruktur.
4.1.2.1 Penubuhan Syarikat
Berdasarkan semakan dokumen Laporan Program TVETPreneurship
Sijil Persediaan Keusahawanan Fasa 1 Tahun 2021 Sijil Teknologi Retort
Produk Makanan dan Minuman Kolej Komuniti Jerantut, Pahang; didapati
kesemua peserta berjaya menubuhkan syarikat dan mendaftar dengan
Suruhanjaya Syarikat Malaysi (SSM). Daripada 15 syarikat yang
ditubuhkan, sebanyak 11 syarikat merupakan syarikat yang baharu
didaftarkan selepas mengikuti program ini.
4.1.2.2 Pendapatan Peserta
Kesemua peserta dikehendaki menguruskan perniagaan sendiri dalam
tempoh 3 bulan sebagaimana yang ditetapkan dalam kurikulum program.
Dalam tempoh ini, peserta melaksanakan perniagaan berdasarkan produk
makanan retort yang telah dihasilkan setiap peserta, juga dengan kemahiran
keusahawanan yang telah dipelajari. Dalam tempoh ini, peserta telah dibimbing
oleh mentor akademik dan mentor industri yang dilantik. Jadual 1 berikut
menunjukkan pendapatan beberapa orang responden yang telah ditemubual.
Jadual 1 : Laporan Aliran Tunai Masuk Syarikat Pelajar (Tempoh 3 bulan)
Berdasarkan unjuran pendapatan jualan kasar dalam tempoh 3 bulan
pada jadual di atas, pendapatan tertinggi yang diperolehi peserta adalah
RM15,000.00 manakala pendapatan terendah adalah RM1,942.00. Ini
menunjukkan dalam tempoh latihan menjalankan perniagaan ini, peserta
telahpun berjaya menunjukkan bakat sebagai usahawan dalam menjana
pendapatan.
353
E-Prosiding Seminar SPSH Peringkat Kebangsaan 2022 | e-ISBN 978-967-18369-7-2
4.1.2.3 Potensi Peserta Program Sebagai Usahawan
Bidang keusahawanan memerlukan seseorang individu yang sanggup berdepan
dengan risiko, sukakan cabaran, kreatif, bertindak lebih teliti dan rasional,
sifat berjimat-cermat, tabah menghadapi rintangan, tidak mudah putus asa,
dan berkeyakinan tinggi (Yep Putih, 1985). Secara umumnya, usahawan
ditakrifkan sebagai seseorang yang mengusahakaan sesuatu perniagaan yang
bermotifkan keuntungan di samping mengamalkan amalan-amalan dan strategi
untuk terus berjaya seperti tidak mudah putus asa, bijak menyelesaikan
masalah, proaktif, kecekapan masa dan berpandangan jauh (Shahrizat, 2020).
Berdasarkan semakan dokumen Laporan Program TVETPreneurship Sijil
Persediaan Keusahawanan Fasa 1 Tahun 2021 Sijil Teknologi Retort Produk
Makanan dan Minuman Kolej Komuniti Jerantut, Pahang; dapatan berikut
menunjukkan potensi peserta untuk menjadikan bidang keusahawanan
sebagai kerjaya mereka adalah pada tahap tinggi.
Jadual 2 : Keberkesanan Program dalam Melahirkan Usahawan
Analisa dapatan berdasarkan maklumbalas peserta menunjukkan lebih
70% peserta program telah memberi penilaian pada skala 4 dan 5 bagi setiap
item penilaian. Ini menunjukkan kesediaan peserta program dalam menjadikan
usahawan sebagai kerjaya pilihan adalah pada tahap yang tinggi.
Berdasarkan pemerhatian yang dijalankan, ciri-ciri usahawan wujud
dalam diri peserta program. Seramai 3 orang peserta telah merebut peluang
dengan membeli kelengkapan dan mesin retort bagi mengoperasikan bengkel
retort produk masing-masing. Bagi peserta yang mempunyai kekurangan
modal, ianya tidak menjadi halangan apabila Kolej Komuniti Jerantut
menawarkan bengkel retort untuk digunakan oleh peserta dengan jadual
penggiliran. Terdapat juga peserta yang mengambil inisiatif dengan menghantar
produk untuk proses retort bagi memastikan kelangsungan stok produk
sebelum mempunyai modal yang mengcukupi bagi membeli peralatan dan
mesin retort. Seorang peserta telah berjaya membuka pusat servis retort yang
terletak di Temerloh, Pahang bertujuan untuk menawarkan servis retort kepada
komuniti setempat.
354
E-Prosiding Seminar SPSH Peringkat Kebangsaan 2022 | e-ISBN 978-967-18369-7-2
4.1.3 Cabaran Pelaksanaan Program
Kolej Komuniti Jerantut Pahang berdepan dengan pelbagai cabaran
sepanjang proses pelaksanaan program Sijil Persediaan Keusahawanan
TVETPreneurship Teknologi Retort Produk Makanan dan Minuman 2021.
Namun demi mencapai matlamat melahirkan usahawan dalam kalangan belia
yang terkesan akibat COVID-19, setiap cabaran perlu ditangani demi
memastikan kejayaan program. Cabaran utama yang dihadapi adalah situasi
pendemik Covid-19 yang memerlukan institusi melaksanakan sesi pengajaran
dan pembelajaran secara online samada teori dan amali. Terdapat peserta yang
mempunyai capaian internet yang lemah berikutan berada di luar Kawasan
liputan. Selain itu, terdapat masalah disiplin dalam kalangan peserta yang
tidak mengikuti syarat dan peraturan yang ditetapkan berikutan mempunyai
komitmen terhadap anak, masalah keluarga, masalah kesihatan dan lain-lain
lagi. Terdapat juga peserta yang terpaksa menarik diri berikutan tidak dapat
mengikuti latihan industri. Kolej Komuniti Jerantut Pahang bertindak dengan
mengambil pendekatan memberi sokongan dan motivasi serta jalan keluar bagi
setiap masalah yang dihadapi peserta program. Kepentingan faktor dalaman
seperti kekuatan ciri keperibadian membolehkan seseorang individu berjaya
dalam perniagaan dan dunia keusahawanan (Suhaimi, 1991).
5.0 Kesimpulan
Melalui program Sijil Persediaan Keusahawanan TVETPreneurship
Teknologi Retort Produk Makanan dan Minuman 2021 ini, ianya telah dapat
memberi impak yang berterusan kepada golongan belia yang menyertai
program ini. Antaranya ialah:
a) Memberi kemahiran kepada peserta dalam membangunkan produk
makanan dan minuman yang mempunyai jangka hayat lama dan boleh
dipasarkan secara global samada secara atas talian atau secara
langsung.
b) Membantu golongan belia yang terkesan akibat Covid-19 dan tidak
mempunyai pekerjaan serta pendapatan yang tetap untuk fokus
menceburi bidang keusahawanan sebagai kerjaya pilihan.
c) Membantu peserta meningkatkan taraf hidup yang lebih baik.
d) Menyediakan platform bagi peserta memulakan perniagaan seterusnya
mengembangkan perniagaan masing-masing.
Program Sijil Persediaan Keusahawanan TVETPreneurship Teknologi
Retort Produk Makanan dan Minuman Kolej Komuniti Jerantut Pahang 2021
ini telah berjaya membuktikan berlakunya penjanaan pendapatan kepada
peserta program sehingga meraih ribuan ringgit dalam tempoh 3 bulan
menjalani latihan perniagaan. Program ini telah menjadi platform kepada
peserta untuk memulakan kerjaya mereka sebagai usahawan makanan IKS
dengan ilmu dan kemahiran dalam membangunkan produk dan kemahiran
keusahawanan yang telah dipelajari. Setelah tamat program, peserta dilihat
mampu meningkatkan potensi diri dan taraf hidup kepada yang lebih baik
berbanding sebelum mengikuti program. Program Sijil Persediaan
Keusahawanan TVETPreneurship Teknologi Retort Produk Makanan dan
Minuman 2021 ini telah berjaya mencapai matlamatnya dalam melahirkan
usahawan makanan IKS dalam kalangan belia dan graduan yang menganggur,
juga yang terkesan akibat covid-19. Tidak dinafikan terdapat juga peserta yang
menarik diri dan gagal dalam program ini, namun kebanyakkannya berpunca
daripada komitmen sendiri serta faktor-faktor luaran lainnya.
Usaha yang dilakukan oleh Kolej Komuniti Jerantut, Pahang untuk
melahirkan usahawan dalam kalangan belia dan graduan menganggur wajar
355
E-Prosiding Seminar SPSH Peringkat Kebangsaan 2022 | e-ISBN 978-967-18369-7-2
diberikan pujian kerana program ini dilihat sebagai satu inisiatif yang baik
untuk mentransformasikan lebih ramai golongan belia dan graduan
menganggur dalam menjadikan bidang keusahawanan sebagai kerjaya pilihan.
Namun begitu penambahbaikan perlu dilakukan dari masa ke semasa
mengikut kemajuan teknologi terkini agar model pembangunan keusahawanan
yang digunapakai dalam program ini akan terus relevan untuk diaplikasikan.
Pemantauan dan bimbingan yang berterusan perlu dilakukan agar prestasi
semua peserta program akan terus meningkat. Para peserta juga perlu bersedia
fizikal, mental dan sentiasa menimba ilmu keusahawanan terutama sebagai
usahawan makanan IKS sebagai persediaan dalam mengharungi dunia
keusahawanan yang sangat kompetitif pada masa kini.
Rujukan
Abdul Rahman Talib & Hasan Ahmad. (2019). Keberkesanan Latihan TVET dan
Bantuan Modal Peralatan kepada Golongan Asnaf Fakir dan Miskin dalam Peningkatan
Pendapatan di Negeri Pahang. Jurnal Dunia Pengurusan Vol 1, No.1, 10-17.
Akmal Sabarudin, Nur Hannan Lokman, Nahzatush Simaa Jantan, Nurul Ashikin
Zainrudin, Alis Syazmim Abdul Halim dan Muhamad Azry Khoiry. (2022). Tinjauan
Keberkesanan Program Keusahawanan di Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM)
Terhadap Kebolehpasaran Graduan Menurut Perspektif Alumni UKM. Malaysian
Journal of Social Sciences and Humanities (MJSSH) 2022, Volume 7, Issue 2, e001272.
Azman Abd Rahman, Mohamad Yazis Ali basah, Mahdhir Abdullah, Mohammad
Noorizzudin Nooh dan Ahmad Anis Mohd Fauzi. (2014). Keberkesanan Program
Usahawan Asnaf Oleh Institusi Zakat Dalam Menginterpretasikan Keharmonian
Ummah. Prosiding, International Conference on Arabic Studies and Islamic Civilization.
Khairul Azhar Meerangani dan Ummi Khasidah Zaham Azman. (2019). Keberkesanan
Program Pembangunan Ekonomi Asnaf Oleh Lembaga Zakat Selangor. E-Academia
Journal Volume 8 Issue 2 2019, Page 14-24.
Laporan Program TVETPreneurship Sijil Persediaan Keusahawanan Fasa 1 Tahun 2021
Sijil Teknologi Retort Produk Makanan dan Minuman Kolej Komuniti Jerantut, Pahang.
(2021).
Mahani Amat dan Suraiya Ishak. (2019). Faktor PSiKKIT: Pendorong inovasi
pembungkusan dalam kalangan Industri Kecil dan Sederhana berasaskan perusahaan
makanan. Geografia Online Malaysian Journal of Society and Space 15 Issue 3, page
90-103.
Marohaini Yusoff. (2001). Penyelidikan Kualitatif: Pengalaman Kerja Lapangan Kajian.
Universiti Malaya.
Mohamad Norizzudin Nooh, Asmaddy Haris, Jamal Abdul Nassir Shaari, Junaidah
Hashim, Rusmawati Said, Nur Syazwani Mazlan dan Ainun Fadilah Othman. (2020).
Kajian Keberkesanan Program Usahawan MARA. USIM Tijarah Holdings Sdn Bhd.
Zaim Shah Adnan dan Hartini Ahmad. (2016). Inovasi dalam Perusahaan Kecil dan
Sederhana (PKS) Pembuatan Makanan dan Minuman. Journal of Global Business and
Social Entrepreneurship (GBSE) Vol. 1: no. 1 (2016) page 79-88.
Zulnaidi Yaacob dan Mohd Kamil Mohd Salki. (2018). Meramal Kecenderungan
Keusahawanan dalam Kalangan Pelajar Berdasarkan Karakteristik Individu dan
Pendidikan Keusahawanan. Jurnal Perspektif (2018) Jil. 10 Bil.2 (45-57).
356
E-Prosiding Seminar SPSH Peringkat Kebangsaan 2022 | e-ISBN 978-967-18369-7-2
Kecenderungan Pelajar Jabatan Perdagangan Politeknik Port
Dickson Terhadap Bidang Keusahawanan
Nor Suhaila Tahir1*, Noorji Mohd Japar2 Nurismah Ibrahim3
123Politeknik Port Dickson
*[email protected]
Abstrak
Satu bidang yang semakin rancak berkembang dewasa ini ialah bidang keusahawanan.
Setelah dunia dilanda dengan pandemik Covid-19, kerjaya sebagai usahawan dilihat satu
pilihan terbaik memandangkan kerjaya makan gaji semakin berisiko untuk diberhentikan
oleh majikan. Bidang keusahawanan adalah satu bidang kerjaya yang sepatutnya menjadi
pilihan kebanyakan graduan lepasan institusi pengajian tinggi sama ada awam mahu pun
swasta. Pembangunan keusahawanan sebenarnya adalah antara faktor utama bagi
ekonomi dan pembangunan sosial di sesebuah negara. Kajian ini dijalankan untuk
mengenalpasti kecenderungan pelajar Jabatan Perdagangan Politeknik, Port Dickson
terhadap bidang keusahawanan. Terdapat tiga objektif dalam mengenal pasti
kecenderungan pelajar terhadap keusahawanan iaitu mengenal pasti minat pelajar
terhadap bidang keusahawanan, mengenalpasti sumber motivasi pelajar dan mengenal
pasti pengaruh program keusahawanan yang telah dilaksanakan oleh Jabatan
Perdagangan, Politeknik Port Dickson. Data diperoleh dengan menggunakan borang soal
selidik. Seramai 127 pelajar telah terlibat dalam kajian ini bagi semua program yang ada di
Jabatan Perdagangan, Politeknik Port Dickson. Pengukuran bagi kajian ini menggunaka
perisian komputer (Statistical Package For Social Science) SPSS berdasarkan skor min.
Hasil dapatan kajian menunjukkan skor min yang tertinggi adalah sebanyak 4.32. Pelajar
juga didapati mempunyai sumber motivasi yang sederhana terhadap keusahawanan.
Sumber motivasi yang menarik bagi pelajar untuk menceburi bidang keusahawanan
adalah untuk membantu menyara keluarga yang menunjukkan skor min sebanyak 4.58.
Melalui soal selidik yang telah dilaksanakan, skor min keseluruhan menunjukkan bahawa
kebanyakan program yang dilaksanakan dapat memberi pengaruh terhadap kerjaya di
kalangan responden.
Kata Kunci: keusahawanan, kecenderungan, perniagaan, pengaruh
1.0 Pengenalan
Keusahawanan adalah satu bidang yang semakin rancak berkembang
dewasa ini. Setelah dunia dilanda dengan pandemik Covid-19, kerjaya
sebagai usahawan dilihat satu pilihan terbaik memandangkan kerjaya
makan gaji semakin berisiko untuk diberhentikan oleh majikan. Bidang
keusahawanan adalah satu bidang kerjaya yang sepatutnya menjadi pilihan
kebanyakan graduan lepasan institusi pengajian tinggi sama ada awam
mahu pun swasta. Melalui penerapan kurikulum yang mantap seharusnya
lebih ramai graduan mampu mencipta kerjaya dengan menjadi usahawan.
Namun, menurut Timbalan Menteri Pendidikan Tinggi pada waktu itu
bahawa hanya dua peratus daripada graduan yang tamat pengajian menjadi
usahawan (Utusan Malaysia: 21 Ogos 2016). Ini seolah-olah memberi
gambaran bahawa para graduan lebih berminat mendapatkan pekerjaan
dengan cara makan gaji. Malah graduan juga dilihat kurang meminati
bidang keusahawanan sebagai satu bidang kerjaya pilihan (Sarmila et al.
2021).
357
E-Prosiding Seminar SPSH Peringkat Kebangsaan 2022 | e-ISBN 978-967-18369-7-2
Pembangunan keusahawanan sebenarnya adalah antara faktor utama
bagi ekonomi dan pembangunan sosial di sesebuah negara. Bagi
meningkatkan kefahaman dan minat rakyat Malaysia untuk menceburi
bidang usahawan, pelbagai program dan aktiviti di atur bagi memberi
peluang dan mencungkil bakat seorang usahawan. Jabatan Pengajian
Politeknik dan Kolej Komuniti (JPPKK) telah merancang pelbagai strategi
bagi merealisasikan matlamat ini. Bagi pelajar di politeknik, kursus
keusahawanan turut ditawarkan kepada pelajar. Malah pelbagai aktiviti
berbentuk keusahawanan turut di adakan bagi menggalakkan para pelajar
berminat dan menerapkan minda mereka dengan menjadikan
keusahawanan sebagai satu kerjaya terbaik.
Justeru kajian ini diadakan bagi bertujuan untuk mengetahui sejauh
mana kecenderungan pelajar Jabatan Perdagangan Politeknik Port Dickson
berminat meneruskan dan menjadi usahawan setelah tamat pengajian
nanti.
1.1 Objektif Kajian
1. Mengenalpasti minat pelajar Jabatan Perdagangan, Politeknik Port
Dickson terhadap bidang keusahawanan.
2. Mengenalpasti sumber motivasi pelajar Jabatan Perdagangan,
Politeknik Port Dickson dalam menceburi bidang keusahawanan.
3. Mengenalpasti pengaruh program keusahawanan yang telah
dilaksanakan oleh Jabatan Perdagangan, Politeknik Port Dickson.
1.2 Persoalan Kajian
1. Sejauh manakah tahap minat pelajar Jabatan Perdagangan, Politeknik
Port Dickson terhadap bidang keusahawanan?
2. Apakah sumber motivasi pelajar Jabatan Perdagangan, Politeknik Port
Dickson dalam menceburi bidang keusahawanan?
3. Sejauh manakah pengaruh program keusahawanan yang telah
dilaksanakan oleh Jabatan Perdagangan, Politeknik Port Dickson
berkesan?
2.0 Sorotan Kajian
Menurut mantan Perdana Menteri Malaysia iaitu Tan Sri Muhyiddin
Yassin beliau mengatakan bahawa keusahawanan merupakan salah satu
cabang kerjaya yang berpotensi besar yang boleh diteroka oleh pelajar dan
graduan (Utusan Malaysia: 28 September 2020). Sejajar dengan itu, maka
agenda keusahawanan menjadi agenda keutamaan negara kerana bidang
keusahawanan adalah peluang untuk mencipta perniagaan baru dan
menjadi tonggak dalam membentuk pembangunan ekonomi yang mampan,
mencipta peluang pekerjaan dan membasmi kemiskinan.
Menurut Kamus Dewan dan Bahasa Edisi 4(2010), kecenderungan
bermaksud keinginan yang kuat untuk melakukan sesuatu yang memberi
manfaat kepada individu dan persekitaran sekeliling. Kecenderungan
menjalankan perniagaan akan memberi manfaat berterusan kepada pelajar.
Menurut Gird & Bagraim, pembudayaan keusahawanan dalam negara telah
dipupuk sejak dari zaman persekolahan lagi dan ia merupakan satu proses
jangka panjang dan berterusan bagi menarik minat semua lapisan
masyarakat dalam bidang perniagaan. Secara asasnya, setiap orang di
358
E-Prosiding Seminar SPSH Peringkat Kebangsaan 2022 | e-ISBN 978-967-18369-7-2
negara ini telah didedahkan dengan ciri-ciri keusahawanan yang
merangkumi pelbagai aspek yang dikehendaki oleh industri seperti proaktif,
berdaya saing, kreatif, berinovatif dan mengamalkan pembelajaran
sepanjang hayat (Allen, 2012).
Pembudayaan keusahawanan ini adalah proses yang melibatkan
golongan pelajar di peringkat sekolah, institusi pengajian tinggi dan
masyarakat umum. (Akhsan & Othman, 2019). Namun begitu, bidang
keusahawanan masih lagi belum dianggap keutamaan sebagai bidang
kerjaya berikutan wujudnya faktor luaran yang dijadikan sebagai ukuran
dalam menilai minat pelajar terhadap keusahawanan. Antara faktor luaran
yang memainkan peranan adalah suasana tempat pembelajaran dimana ia
adalah tempat yang berkualiti dan mempunyai suasana interaksi atau
perhubungan interpersonal yang konsisten dan kondusif (Bear et al. 2014).
Bagi kajian kali ini yang dijalankan di Jabatan Perdagangan, Politeknik Port
Dickson, semua pelajar perdagangan dipilih kerana mereka mempunyai
kefahaman dan kelakuan yang lebih matang terhadap keusahawanan.
Tambahan pula, antara faktor utama lain kajian ini khusus dijalankan
terhadap pelajar perdagangan juga ialah mereka telah mempelajari
kemahiran berniaga dan ini akan menjadi pemangkin untuk meneroka
peluang baharu pada masa hadapan (Gird & Bagraim).
3.0 Metodologi Kajian
Kaedah kajian yang digunakan dalam mengumpul, merekod dan
menganalisis data untuk memperolehi hasil kajian yang berkualiti. Lazimnya,
bagi memenuhi kriteria ini sesuatu kajian haruslah menggunakan beberapa
kaedah atau cara. Menurut Azizi Yahya et al. (2006), metodologi bermaksud
prosedur dan cara pengolahan data bagi menjawab persoalan kajian termasuk
hipotesis manakala metodologi didefinisikan sebagai keseluruhan proses
sesuatu kajian. Satu reka bentuk kajian diwujudkan bagi membantu pengkaji
menjalankan kajian dengan lebih teratur dan sistematik. Data yang berkaitan
dengan tajuk telah dikumpul pada permulaan kajian. Bahan-bahan bertulis
seperti jurnal, kajian-kajian lepas, majalah dan laman web yang berkaitan
adalah antara cara pengumpulan data.
Kajian literatur yang dijalankan sangat membantu penyelidik dalam
mengenalpasti pembolehubah yang berkaitan dengan kajian. Soalan-soalan
yang berkaitan dengan pengkajian telah disediakan bagi memenuhi
kehendak kajian yang dilakukan. Soalan yang dinyatakan adalah
menggunakan skala pengukuran ordinal iaitu skala likert. Bagi mewakili
tahap persetujuan subjek mengenai sesuatu pernyataan, skala likert
menggunakan angka 1,2,3,4 dan 5.
Borang soal selidik yang diedarkan mempunyai dua bahagian. Tujuh
item yang merangkumi soalan latar belakang responden diletakkan di
Bahagian A. Manakala bahagian B terdiri daripada mempunyai 43 soalan
berkaitan minat responden terhadap usahawan, sumber dorongan ke arah
keusahawanan dan pengaruh program keusahawanan yang telah
dilaksanakan oleh Jabatan Perdagangan, Politeknik Port Dickson.
Sampel kajian yang digunakan adalah menggunakan kaedah Krejcie dan
Morgan, 1970. Jumlah populasi adalah seramai 196 pelajar dan sampel
adalah seramai 127 pelajar. Hampir semua responden telah memberikan
kerjasama yang terbaik sepanjang borang kaji selidik ini diedarkan. Menurut
359
E-Prosiding Seminar SPSH Peringkat Kebangsaan 2022 | e-ISBN 978-967-18369-7-2
Salmianti, (2013), pengumpulan, pengolahan, pemprosesan, pengiraan dan
penyimpanan data adalah merupakan kaedah penganalisaan data.
Sehubungan itu, kajian ini menggunakan perisian statistik SPSS. Data yang
telah dikumpul melalui borang kaji selidik ialah min adalah antara ujian yang
dijalankan untuk memperolehi maklumat. Mengira pekali kebolehpercayaan
alfa Cronbach untuk statistik kebolehpercayaan instrumen kajian adalah
antara kaedah yang sering digunakan.
Keputusan analisa menunjukkan bahawa bagi instrumen kajian ini,
pekali kebolehpercayaan alfa Cronbach ialah 0.903. Jadual 1 merupakan
jadual alfa Cronbach.
Jadual 1: Keputusan Statistik Kebolehpercayaan
Nilai alpha 0.70 dan ke atas adalah diterima dari cadangan Hair et al.
(1992) serta Grandzol dan Gershon (1998). Secara umumnya Sekaran
(2000), kebolehpercayaan yang kurang daripada 0.60 dianggap lemah, julat
0.7-0.8 boleh diterima dan lebih daripada 0.8 dianggap baik. Justeru itu,
pengukuran kebolehpercayaan yang digunapakai dalam kajian ini adalah
boleh diterima. Manakala bagi mentafsir skor min, pengkaji menggunakan
kaedah yang diperkenalkan boleh Wiersma (1995).
Jadual 2: Interpretasi skor min
4.0 Analisis dan Perbincangan
Setiap keputusan kajian yang diperolehi adalah berkaitan dengan
maklumat-maklumat yang terdapat di dalam borang soal selidik akan
diterangkan dan akan ditunjukkan di dalam jadual. Edaran borang soal
selidik ini melibatkan 127 responden yang terdiri daripada pelajar-pelajar
Jabatan Perdagangan, Politeknik Port Dickson.
4.1 Latar belakang responden
Jadual 3 menunjukkan bilangan responden perempuan lebih tinggi daripada
responden lelaki dengan jumlah 101 orang manakala responden lelaki seramai
26 orang. Dari segi taburan responden mengikut umur, majoriti adalah
berumur di bawah 20 tahun dengan peratusan 70.9%. Hasil dapatan kajian
mendapati peratusan sebanyak 76.4% responden mempunyai pengalaman
berniaga walaupun 63% daripada ahli keluarga tidak mempunyai perniagaan
sendiri. Daripada 127 orang responden, 50.4% iaitu seramai 64 orang pernah
menghadiri kursus/seminar/bengkel perniagaan.
360
E-Prosiding Seminar SPSH Peringkat Kebangsaan 2022 | e-ISBN 978-967-18369-7-2
Jadual 3: Analisis Demografi Responden
Berdasarkan jadual 4, analisa mengenal pasti minat pelajar terhadap
keusahawanan, min terendah adalah dari item 5 iaitu tidak berpuas hati
terhadap pekerjaan dahulu dengan skor min 2.67 dan item 10 iaitu
kehilangan pekerjaan. Manakala nilai min tertinggi adalah dari item 12
iaitu membantu menyara keluarga dengan skor min 4.58 diikuti dengan
skor min 4.47 bagi item 4 iaitu ingin melakukan kerja kebajikan yang
diredhai Tuhan dengan menggunakan keuntungan yang diperoleh daripada
aktiviti keusahawanan.
Jadual 4: Mengenalpasti minat pelajar Jabatan Perdagangan, Politeknik
Port Dickson terhadap bidang keusahawanan
Bil Pernyataan (Item Soalan) Min
1 Keinginan mencapai minat menjadi seorang usahawan 3.72
2 Keinginan menikmati cara hidup mewah dan cepat kaya 3.83
3 Keinginan menawarkan khidmat kepada orang ramai 4.37
Keinginan melakukan kerja kebajikan yang diredhai Tuhan 4.47
4 dengan menggunakan keuntungan yang diperoleh daripada
2.67
aktiviti keusahawanan 3.96
5 Tidak berpuas hati terhadap pekerjaan dahulu 3.92
6 Saya lebih suka berdikari dari makan gaji
Keinginan mendapatkan kepuasan kerja daripada aktiviti
7 keusahawanan
361
E-Prosiding Seminar SPSH Peringkat Kebangsaan 2022 | e-ISBN 978-967-18369-7-2
Berdasarkan jadual 5, bagi analisa sumber motivasi ke arah
keusahawanan. Semua item dikategori dalam skala sederhana dan tinggi.
Skor min terendah adalah dari item 2 iaitu kerjaya sebagai seorang
usahawan tidak menarik minat saya sama sekali diikuti dengan item 7
iaitu bagi memulakan sesuatu perniagaan, saya yakin saya tidak mampu
dengan skor min masing-masing berjumlah 2.35 dan 2.36. Skor min
tertinggi adalah pada item 5 iaitu sekiranya diberi peluang dan sumber
yang diperlukan, saya berminat untuk memulakan perniagaan dengan
skor min berjumlah 4.32 diikuti dengan item 6 iaitu bagi memulakan dan
mengendalikan perniagaan saya, saya akan berusaha bersungguh-
sungguh.
Jadual 5: Sumber motivasi ke arah bidang keusahawanan
362
E-Prosiding Seminar SPSH Peringkat Kebangsaan 2022 | e-ISBN 978-967-18369-7-2
Berdasarkan jadual 6, semua item dikategorikan di skala tinggi.
Kesemua item merupakan pengaruh program yang telah dilaksanakan di
Jabatan Perdagangan, Politeknik Port Dickson. Skor min tertinggi adalah
pada item 10 iaitu meningkatkan jaringan kerjasama dengan badan yang
berkepentingan yang boleh menyokong minat belia menjadikan
keusahawanan sebagai kerjaya pilihan diikuti dengan item 6 iaitu
menggalakkan interaksi antara kaum terutamanya usahawan belia tentang
kemahiran menguruskan perniagaan dengan skor min masing-masing
berjumlah 4.45 dan 4.42. Skor min terendah adalah pada item 4 iaitu
menyediakan kemudahan pinjaman jangka panjang dan jangka pendek
kepada usahawan belia yang berkelayakan dengan skor min berjumlah
4.10.
Jadual 6: Pengaruh program keusahawanan yang telah dilaksanakan oleh
Jabatan Perdagangan, Politeknik Port Dickson
363
E-Prosiding Seminar SPSH Peringkat Kebangsaan 2022 | e-ISBN 978-967-18369-7-2
5.0 Rumusan dan Cadangan
Kajian ke atas 127 orang pelajar Jabatan Perdagangan, Politeknik Port
Dickson menunjukkan kecenderungan tinggi terhadap minat pelajar
kepada bidang keusahawanan. Ini berdasarkan pernyataan dari soal
selidik. Responden bersetuju bahawa dengan menceburi bidang
keusahawanan dapat membantu mereka untuk menyara keluarga. Mereka
juga menunjukkan minat sekiranya mendapat peluang dan sumber yang
diperlukan untuk memulakan perniagaan. Pernyataan ini disokong dari
pernyataan skor min yang rendah iaitu kerjaya sebagai seorang usahawan
tidak menarik minat saya sama sekali dan bagi memulakan sesuatu
perniagaan, saya yakin saya tidak mampu. Sumber motivasi pelajar ke
arah keusahawanan adalah disebabkan ingin membantu menyara
keluarga dengan nilai skor min yang paling tinggi iaitu 4.58. Hal ini
kerana selain dapat memberi sumbangan kepada peningkatan pendapatan
perkapita, keusahawanan juga bertindak menjadi pemangkin perubahan
kepada struktur sosial dan masyarakat (Histrich & Peter, 2002).
Bagi analisa objektif ketiga iaitu pengaruh program keusahawanan
yang telah dilaksanakan oleh Jabatan Perdagangan, Politeknik Port
Dickson mendapati berjaya mendorong pelajar untuk menceburi bidang
keusahawanan. Hal ini dibuktikan dengan dapatan kajian bagi analisa
min bagi objektif pengaruh program keusahawanan yang telah
dilaksanakan oleh Jabatan Perdagangan kesemua skor min adalah berada
di tahap yang tinggi. Hasil kajian ini menyokong dapatan yang telah
dilaksanakan oleh Mohd Khata Jabor et al (2012) yang menyatakan
bahawa terdapatnya persekitaran budaya yang menyokong aktiviti
keusahawanan boleh mempengaruhi kecenderungan seseorang itu untuk
melibatkan diri dengan keusahawanan. Kepercayaan bahawa kebanyakan
manusia termasuk seorang usahawan tidak pernah terfikir untuk
menjadikan keusahawanan sebagai kerjaya mereka (Ronstadt, 1985).
Hanya sedikit sahaja daripada mereka akan menjadikan keusahawan
sebagai matlamat utama dalam kehidupan mereka, apabila mereka
memasuki pusat pengajian tinggi. Secara kesimpulannya, pelaksanaan
program-program keusahawanan di peringkat Jabatan Perdagangan,
Politeknik Port Dickson berjaya mempengaruhi pelajar untuk mencuba
mendalami bidang keusahawanan.
Rujukan
Ab. Aziz Yusof dan Zakaria Yusof (2004).Prinsip Keusahawanan Edisi
Kedua.Prentice Hall: Pearson Malaysia Sdn.Bhd.
Akhsan, E. M., & Othman, N. (2019). Hubungan Antara Kemahiran
Keusahawanan Dengan Tekad Keusahawanan Dalam Kalangan Pelajar
Sekolah Menengah Agama (SMKA). International Journal of Education,
Psychology and Counseling, 305-317.
Allen, K. R. (2012, 2009). Launching New Ventures: An Entrepreneurial
Approach, Sixth Edition. South-Western: Cengage Learning.
364
E-Prosiding Seminar SPSH Peringkat Kebangsaan 2022 | e-ISBN 978-967-18369-7-2
Azizi Yahaya et.al. (2007). Menguasai Penyelidikan Dalam Pendidikan. Kuala
Lumpur: PTS Professional Publishing Sdn. Bhd.
Gird, A., & Bagraim, J. J. (n.d.). The theory of planned behaviour as
predictor of entrepreneurial intent amongst final-year university students.
South African Journal of Psychology, 711-724.
Hair, J., Anderson, R., Tatham, R., & Black, W. (1998). Multivariate Data
Analysis. 5th Ed. New Jersey: Prentice Hall.
Hisrich, R.D. & Peters, M.P. (1998). Entrepreneurship- Starting, Developing
and Managing A New Enterprise. Fourth Edition, Irwin.
Kamus Dewan Edisi Keempat (2010). DBP
Krejcie dan Morgan (1970), Aspek Kemahiran di Dalam Kursus-Kursus Umum
Universiti di Ipta dan Ipts Di Malaysia, Zarina Muhammad, Jayum Jawan
(Prof Dr.), Zaid Ahmad (Dr.), Normal Othman & Siti Aishah Misri.
Mat Nawi, Z., & Othman , N. (2019). Trait Personaliti, Iklim Sekolah dan
Minat Kerjaya Keusahawanan Dalam Kalangan Pelajar SMK. International
Journal of Entrepreneurship and Management Practices, 51-65.
Muhammad Rashidi Wahab (2010). “Tuntutan keusahawanan dalam islam.”
Ekonomi Islam: Dewan Ekonomi, Ogos 2010.
Mohamad Khata Jabor, & Ahmad Firdaus Abd Hadi ( 2012 ).
Kecenderuangan Pelajar Tahun Akhir Di Institusi Kemahiran Mara Terhadap
Bidang Keusahawanan. Journal of Educational Management, Volume 5
March 2012, Pages 16-33/ ISSN: 2231-734.
Ronstadt, R. (1985). The Educated Entrepreneur: A New Era of
Entrepreneurship Education is Beginning. American Journal of Small
Business, 10 (1)
Salmianti (2013). “Tinjauan Kecenderungan Keusahawanan Dalam Kalangan
Pelajar Di Institusi Pengajian Tinggi Awam”. Jurnal Universiti Tun Hussein
Onn Malaysia.
Utusan Malaysia, 21 Ogos 2016, Hanya Dua Peratus Graduan Ceburi Bidang
Keusahawanan.
Wiersma,W. (1986). Research Methodology in Education: An Introduction New
York: JB Lippincott Company.
365
E-Prosiding Seminar SPSH Peringkat Kebangsaan 2022 | e-ISBN 978-967-18369-7-2
Kesan pandemik COVID-19 ke atas Agensi
Pelancongan di Malaysia
Siti Norhayati binti Shamsulazam
Kolej Komuniti Kuala Langat
[email protected]
Abstrak: Kajian kes ini dijalankan untuk menentukan kesan COVID-19 ke atas agensi
Pelancongan di Malaysia semasa tempoh Pandemik COVID-19. Ia penting dalam menentukan
situasi semasa dan menjelaskan perkembangan kemandirian mereka, sekiranya berlaku krisis
yang sama pada masa hadapan. Kaedah penyelidikan kuantitatif telah digunakan untuk
mendapatkan maklumbalas terhadap 102 responden yang terdiri dari agensi Pelancongan di
sekitar Lembah Klang. Hasil dapatan penyelidikan mendedahkan bahawa, Pandemik COVID-19
telah menjejaskan perniagaan semasa, oleh itu strategi telah dapat dikenal pasti bagi
memastikan kelangsungan perniagaan pada masa hadapan. Kesan Pandemik COVID-19
menunjukkan bahawa agensi Pelancongan sedang menghadapi kesukaran dalam operasi
mereka, iaitu yang melibatkan; 1) jualan pakej Pelancongan 2) kewangan 3) pelanggan dan 4)
semangat moral kakitangan. Bagi agensi Pelancongan yang masih bertahan dan terselamat,
mereka telah mengubah strategi untuk 1) mengurangkan kos operasi 2) mendapatkan harga
yang berpatutan daripada pembekal 3) menukar produk dan perkhidmatan kepada perniagaan
baharu. Kemandirian atau kebertahanan sesebuah agensi Pelancongan adalah penting, kerana
sektor Pelancongan adalah salah satu industri yang penting di Malaysia. Strategi yang dipilih
akan dicabar dalam keberkesanannya dalam memulakan semula industri Pelancongan apabila
status endemik diumumkan pada April 2022. Kajian masa hadapan akan menentukan sama ada
strategi yang dipilih berjaya atau sebaliknya.
Kata kunci: COVID-19, Coronavirus, Agensi Pelancongan, Industri Pelancongan
1.1 Latar Belakang Kajian
Wabak virus yang dahsyat yang dikenali sebagai penyakit coronavirus 2019, yang disebabkan
oleh coronavirus SARS-CoV-2, sedang merebak ke seluruh dunia (COVID-19). Pesakit yang
mempunyai jangkitan ringan—kira-kira 80% daripada mereka—dirawat dan pulih
sepenuhnya. Manakala, pesakit yang selebihnya mungkin sakit kritikal akibat kegagalan
pernafasan atau pelbagai organ, jangkitan teruk, dyspnoea, dan ketepuan oksigen darah yang
rendah (Lin et al., 2021). Sekumpulan kes radang paru-paru di bandar Wuhan, di wilayah
Hubei, dilihat dengan teliti oleh pakar kesejahteraan China telah dimulakan pada penghujung
2019. Mikrob yang menyebabkan pneumonia virus dalam kalangan individu yang dipengaruhi
ialah coronavirus SARS-CoV-2 baharu (Lin et al., 2021). Individu digalakkan untuk tinggal di
rumah bagi melindungi diri mereka daripada jangkitan (Bhangu et al., 2020). Ia telah
mencetuskan penurunan yang ketara dalam kedua-dua perspektif isi rumah dan luar dalam
industri Pelancongan. Kajian ini secara berterusan mencari audit komprehensif tentang kesan
Coronavirus ke atas perniagaan Pelancongan orang Cina (Gretzel et al., 2020). Menurut
penemuan awal, sebilangan pesakit telah terdedah kepada penyakit itu di pasar makanan
laut Huanan di Bandar Wuhan. Selain kerang, pelbagai jenis barangan eksotik, termasuk
kelawar, ular, marmot dan burung, mudah didapati di pasaran. Disebabkan tabiat pemakanan
dan habitatnya, haiwan eksotik diakui sangat terdedah kepada pembawa virus dan kuman
yang berpotensi tinggi. Hasilnya, sampel persekitaran yang diambil dari haiwan ini yang dijual
di pasar Huanan telah diperiksa bagi menentukan dari mana virus atau bakteria yang
menyebabkan penyakit radang paru-paru ini berasal (Nguyen et al., 2020). Jangkitan
berbahaya ini telah mengorbankan sebahagian besar masyarakat di China. Oleh itu, Beijing
telah menangguhkan keseluruhan kumpulan pelancong keluar dari China. Selain itu, bagi
individu yang tinggal di Singapura, China, AS, dan Australia telah dilarang masuk ke laluan
negara terpencil di kawasan itu. Terdapat beberapa perjalanan domestik dan global telah
dilarang sama sekali dan dibatalkan kerana Virus Corona telah merebak dengan teruk.
366
E-Prosiding Seminar SPSH Peringkat Kebangsaan 2022 | e-ISBN 978-967-18369-7-2
Tambahan pula, pengangkutan udara adalah yang paling terkesan akibat pembatalan
perjalanandari China kerana penyebaran wabak coronavirus (Maliszewska et al., 2020).
World Travel and Tourism Council (WTO) telah memberi amaran serta merta akibat daripada
COVID-19, ini kerana lebih 50 juta pekerjaan dalam industri Pelancongan mungkin berada
dalam keadaan bahaya dan genting. Penulis, Ratnasingam et al., (2020) menyatakan bahawa,
di Malaysia, Pandemik COVID-19 di ambil secara serius oleh pihak kerajaan, selaras dengan
garis panduan yang ditetapkan oleh WHO, yang perlu dipantau bagi mencegah penularan
secara besar-besaran. Sehingga 25 April 2020, terdapat 5,742 kes dan 98 kematian di Malaysia.
Berdasarkan perkembangan ini, kerajaan Malaysia telah mengambil tindakan pantas untuk
mengelak peningkatan kes COVID-19 secara eksponen dengan menyaring dan menguji
individu berisiko tinggi tanpa henti, mengasingkan pesakit, dan kuarantin kontak untuk
mencegah penyebaran sekunder (Ratnasingam et al., (2020)). Tambahan lagi, perkara yang
tidak dapat dielakkan adalah penjarakan sosial telah menjadi kebiasaan dalam semua aktiviti
harian.
Sektor Pelancongan Malaysia telah terjejas teruk oleh Pandemik COVID-19, sama seperti
kesan yang dialami oleh banyak negara di seluruh dunia. Adalah penting bagi pakar dan pihak
berkepentingan untuk mempunyai rancangan taktikal, apabila perintah kawalan pergerakan
(PKP) ditingkatkan, untuk memastikan keselamatan diberi keutamaan dalam kalangan
pelancong semasa dalam perjalanan. Selain itu, aktiviti acara dan Pelancongan juga telah
mengalami kejatuhan teruk kerana masyarakat kini mempunyai alternatif kepada tele-
persidangan untuk saling berhubung dan beralih ke ruang maya untuk berkumpul bagi
aktiviti mesyuarat.
1.1.1 Status situasi wabak COVID-19 di seluruh dunia
Hanya selepas dua hari China melaporkan kematian pertama akibat COVID-19 pada 11
Januari 2020, Thailand mengumumkan kejadian pertama penyakit (WHO, 2020c). Seperti
yang dinyatakan oleh penyelidik Secon et al., 2020, di lapangan terbang Thailand, Hong Kong,
Korea Selatan dan Singapura, prosedur pemeriksaan yang lebih teliti untuk pelancong yang
mengalami demam telah dilaksanakan akibat daripada kejadian ini. Tambahan pula, kes
pertama di negara ini ditemui pada seseorang yang pernah ke Wuhan pada 20 Januari 2020.
Manakala kes pertama pertama kali dilaporkan di Sweden dan Sepanyol pada 31 Januari 2020,
dan dua kes pertama pada mulanya dilaporkan. di Rusia dan UK, virus SARS-CoV-2 masih
merebak ke seluruh dunia pada masa penulisan (Worldometer, 2020). Manakala, 10 negara
teratas dengan kes COVID-19 terbanyak direkodkan setakat 11 April, 2020 seperti yang
disenaraikan dalam Jadual 1. Maklumat terkini tentang bilangan kes COVID-19 di seluruh
dunia boleh didapati dari banyak sumber. Jumlah kes di luar China, di mana wabak virus
pertama kali muncul, telah meningkat kepada lima negara.Pengkaji, Ain Umaira Md et al.,
2020 dalam kajian menyatakan bahawa, saiz dan populasi setiap negara hanyalah dua
daripadabanyak faktor yang telah menyumbang kepada peningkatan kejadian. Oleh kerana
kumpulan kes yang dijangkiti berbeza dari negara ke negara, adalah tidak adil untuk menilai
keupayaan pihak berkuasa untuk mengendalikan kes penyakit hanya berdasarkan jumlah
keseluruhan kematian dan kes pulih.
Jadual 1 Menunjukkan sepuluh negara teratas dengan kes COVID-19 terbanyak setakat
11 April 2020 (Worldometer, 2020).
367
E-Prosiding Seminar SPSH Peringkat Kebangsaan 2022 | e-ISBN 978-967-18369-7-2
1.1.2 Status situasi wabak COVID-19 di Malaysia
Ancaman COVID-19 di Malaysia semakin ketara selepas Singapura, negara jiran Malaysia,
melaporkan kes import pertama COVID-19 dari Wuhan, China, pada 23 Januari 2020. Ini
juga merupakan kes positif pertama negara itu. Lapan kenalan rapat daripada contoh
pertama ini ditemui di Johor, Malaysia (Abdullah, 2020b). Selain itu, penulis juga
menyatakan bahawa kes positif COVID-19 pertama dilaporkan di Malaysia pada 25 Januari
2020, kurang daripada 48 jam selepas kes pertama dilaporkan di Singapura. Ini adalah kes
yang dibawa masuk dari Wuhan, China. Daripada kes awal, sebanyak lapan kes positif
dilaporkan dalam tempoh enam hari sahaja. Semua kes ini dibawa masuk dari China. Pada
3 Februari 2020, semasa Pandemik coronavirus pada 2021, sektor Pelancongan dan
perhotelan akan terus menghadapi cabaran yang belum pernah berlaku sebelum ini, dan
kejayaannya akan ditentukan oleh cara pihak berkepentingan, seperti firma dan hartanah
individu, bertindak balas dan menyesuaikan diri dengan keadaan. Kementerian
Pelancongan, Kesenian dan Kebudayaan Malaysia telah merangka dan melaksanakan
beberapa langkah untuk membantu sektor Pelancongan negara pulih dan berkembang.
Menurut artikel Vasantha Ganesan dalam Mingguan The Edge Malaysia, ketibaan pelancong
ke Malaysia menurun sebanyak 78.6% kepada 4.29 juta dalam sembilan bulan pertama
2020, turun daripada 20.1 juta tahun sebelumnya. 4.23 juta pelancong datang sebelum
sempadan ditutup pada 18 Mac 2020. Akibatnya, penerimaan pelancong turun 80.9 peratus
kepada RM12.6 bilion daripada RM66.1 bilion pada suku sebelumnya. Tambahan pula,
banyak hotel telah berjuang untuk terus bertahan sejak larangan kemasukan itu
dilaksanakan. Bagi tahun 2020, industri perhotelan sahaja dijangka kehilangan hasil
sebanyak RM6.54 bilion. 109 hotel, pusat peranginan, motel, homestay dan chalet telah
ditutup secara kekal sejak Mac 2020. Selain itu, terdapat banyak daripada mereka terpaksa
ditutup dengan sejarah yang panjang dalam sektor ini dan atau mengurangkan aktiviti atau
kakitangan tertentu, yang kemudiannya mengurangkan tenaga buruh dan produktiviti dan
akhirnya mempengaruhi ketidakberuntungan sektor ekonomi Pelancongan. Kajian ini
bertujuan untuk menonjolkan kesan COVID-19 ke atas agensi Pelancongan di Malaysia
menggunakan kaedah kuantitatif dan sokongan dengan strategi bagaimana mereka
menangani krisis semasa. Tamabahan lagi, industri perhotelan sahaja dijangka kehilangan
hasil sebanyak RM6.54 bilion diikuti dengan 109 hotel, pusat peranginan, motel, homestay
dan chalet telah ditutup secara kekal sejak Mac 2020. Selain itu, terdapat banyak daripada
mereka terpaksa ditutup dengan sejarah yang panjang dalam sektor ini dan atau
mengurangkan aktiviti atau kakitangan tertentu, yang kemudiannya mengurangkan tenaga
buruh dan produktiviti dan akhirnya mempengaruhi ketidakberuntungan sektor ekonomi
Pelancongan. Kajian ini bertujuan untuk memfokuskan kesan COVID-19 ke atas agensi
Pelancongan di Malaysia dengan menggunakan kaedah kuantitatif dan dibantu oleh strategi
untuk mereka menangani krisis semasa. Mengikut penulisan Lin Lean Lim, (2020)
pengurangan aktiviti sosial dan rekreasi akan terus mengurangkan pelaburan selepas
tempoh PKP berakhir, sehingga Pandemik diuruskan dengan betul di seluruh dunia. Selain
daripada Pandemik, ekonomi domestik akan terjejas oleh kejatuhan mendadak dan turun
naik harga minyak mentah yang tidak menentu, serta gangguan bekalan berterusan sektor
komoditi. Pengeluaran kelapa sawit, minyak mentah dan gas asli akan dihalang oleh keadaan
cuaca yang tidak baik dan kerja penyelenggaraan.
1.2 Pernyataan masalah
COVID-19 telah meletakkan kempen Melawat Malaysia 2020 (VM2020) dalam risiko,
kerana 50 peratus pelancong Malaysia datang dari Singapura dan China. Peningkatan
jumlah kejadian Pandemik COVID-19 di kedua-dua negara telah mengakibatkan pembatalan
beberapa lawatan, mengakibatkan penurunan ketara dalam bilangan pelancong yang
melawat Malaysia (Foo et al., 2021). Perdana Menteri Malaysia mengarahkan empat fasa
Perintah Kawalan Pergerakan (PKP) untuk membendung sepenuhnya virus itu, kerana
mereka menjangkakan jumlah kes COVID-19 akan berterusan. Had yang dikenakan semasa
PKP akan memburukkan lagi penguncupan industri Pelancongan Malaysia, memerlukan
strategi yang kukuh untuk membantu peserta industri. Menurut Presiden Persatuan Agensi
Pelancongan dan Pengembaraan Malaysia (MATTA), Datuk Tan Kok Liang dalam Mingguan
The Edge Malaysia, pada 11 Januari 2021, menyatakan bahawa ketika Pandemik
berterusan, sektor Pelancongan kekal "tidak dapat diramalkan dan rapuh," dengan
kebanyakan agensi persatuan memasuki mod hibernasi sementara menunggu keadaan
368
E-Prosiding Seminar SPSH Peringkat Kebangsaan 2022 | e-ISBN 978-967-18369-7-2
kembali normal. Selain daripada 95 perniagaan pelancong dan penyedia aktiviti Pelancongan
yang telah gulung tikar.
Ekonomi negara yang bergantung kepada Pelancongan telah terjejas teruk oleh
Pandemik, kesan dari percutian yang dibatalkan dan lawatan perniagaan kepada sempadan
adalah terhad. Ini telah memberi kesan kepada ekonomi global. KDNK global telah menurun,
yang telah memberi kesan yang besar kepada berjuta-juta pekerjaan. Disebabkan penutupan
negara, sekatan perjalanan, kawalan virus yang tidak stabil dan kepercayaan pengembara
yang rendah, ketibaan pelancong telah menurun di peringkat antarabangsa. Menurut
Pertubuhan Pelancongan Dunia Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu, Pelancongan
antarabangsa mungkin telah kembali ke tahap yang dilihat 30 tahun lalu. Pakar percaya
bahawa, bersama dengan kawalan jangkitan yang tertangguh dan keyakinan pelanggan yang
rendah, sekatan perjalanan adalah penghalang paling serius kepada pemulihan industri
Pelancongan global (Nabi & Mishra, 2021).
Kes COVID-19 pertama dilaporkan di Malaysia pada 25 Januari 2020, dan sehingga
akhir Februari, terdapat 25 kes (rujuk Rajah 1.2). Rajah 1.3 menunjukkan bagaimana
jumlah kes meningkat secara drastik daripada 25 pada 1 Mac 2020 kepada 2,626 pada 31
Mac 2020. Berikutan penularan wabak itu, kerajaan Malaysia mengeluarkan Perintah
Kawalan Pergerakan (PKP) yang akan dilaksanakan mulai 18 Mac hingga Mac. 31, 2020.
Berikutan peningkatan jumlah kes COVID-19, kerajaan telah mengumumkan fasa kedua
PKP, yang akan berlangsung dari 1 April hingga 14 April 2020(Pertubuhan Kesihatan
Sedunia, 2020). Keluk penawaran dan permintaan di seluruh dunia telah terjejas oleh
penutupan China, yang telah memberi kesan besar kepada ekonomi Malaysia. Industri
pelancongan adalah yang pertama terjejas, dengan lebih 10 juta pelawat dari China dan
Singapura melawat Malaysia pada tiga suku pertama 2019. (Azman, 2020). Selain itu, lebih
170,000 tempahan bilik hotel bernilai RM 68 juta telah dibatalkan, dengan majoriti
daripadanya datang dari China (Malaysia Association of Hotel, 2020). Sektor penerbangan
juga terjejas oleh Pandemik COVID-19, dengan penurunan 25.49 juta penumpang. Ini
mengakibatkan kerugian hasil lebih daripada $3.3 bilion bagi sektor penerbangan, serta
kehilangan 169,700 pekerjaan (IATA, 2020).
Oleh itu, kajian ini dihasilkan bagi memberi gambaran yang lebih jelas terhadap
Kesan Pendemik COVID-19 ke atas Industri Pelancongan khasnya kepada Agensi
Pelancongan di Malaysia. Permasalahan adalah memberi kesan kepada operasi Agensi
Pelancongan di Malaysia yang mengaitkan kepada masalah berkaitan kewangan, jualan
pakej pelancongan, pelanggan, moral staf serta strategi bagi memastikan permasalahan itu
dapat dikurangkan.
Figure 1 Kes PANDEMIK COVID-19 di Malaysia (25 Jan 2020 - 29 Feb 2020)
Figure 2 Rajah 1.3 Kes COVID-19 di Malaysia (1 Mac 2020 – 31 Mac 2020)
369
E-Prosiding Seminar SPSH Peringkat Kebangsaan 2022 | e-ISBN 978-967-18369-7-2
1.3 Objektif kajian
Terdapat dua objektif utama untuk melakukan kajian ini, iaitu seperti berikut:
1. Untuk mengenal pasti kesan Pandemik COVID-19 ke atas agensi Pelancongan
diLembah Klang
2. Untuk menentukan strategi yang dipilih oleh agensi Pelancongan dalam
meneruskankelangsungan hidup mereka
1.4 Metodologi Kajian
Subjek kajian adalah pekerja sesebuah agensi Pelancongan. Populasi ini dipilih
berdasarkan statistik Statistik Pelesenan Pelancongan Oktober (2019), yang menunjukkan
terdapat sejumlah 6,288 agensi Pelancongan di Malaysia. Menurut Statistik Perniagaan
OperasiPelancongan dan Agensi Pelancongan (2019) di bawah Kementerian Pelancongan,
Kesenian dan Kebudayaan Malaysia, jumlah keseluruhan agensi Pelancongan di Lembah
Klang dianggarkan sekitar 2,000.
1.4.2 Persampelan
Saiz sampel dikenali sebagai subset populasi. Ia mampu menentukan generalisasi
keseluruhan populasi melalui responden agensi Pelancongan di Lembah Klang dengan
mendapatkan ketepatan data daripada kajian ini. Saiz sampel untuk penyelidikan ini dipilih
dengan menggunakan Tabachnick dan Fidell (2013), yang menyediakan formula untuk
mengira keperluan saiz sampel, dengan mengambil kira bilangan pembolehubah tidak
bersandar yang ingin digunakan oleh penyelidik: N > 50 =8m, di mana m = bilangan
pembolehubah bebas). Menurut Hair et al. (2010), saiz sampel minimum hendaklah 100.
1.4.3 Reka Bentuk Persampelan
Batasan utama kajian itu ialah kesan serius daripada Pandemik COVID-19. Untuk kajian
semasa, persampelan rawak mudah telah dipilih. Persampelan rawak mudah, sebaliknya,
melibatkan pemilihan sampel daripada set nombor yang dijana secara rawak. Ia memerlukan
penciptaan bingkai pensampelan, yang merupakan senarai atau pangkalan data semua ahli
populasi. Maklumat yang dikumpul direkodkan dan dimasukkan ke dalam komputer untuk
dianalisis. Jadual 3.2 menunjukkan spesifik prosedur sampel, data dikumpul sehingga 18
Februari 2022 untuk menambah bilangan responden.
Jadual 3.2
1.4.4 Prosedur Pengumpulan Data
Pakej Statistik untuk Sains Sosial digunakan untuk mengukur analisis statistik data
kuantitatifyang ditemui daripada instrumen kajian. Meulman & Heiser (2001) menyatakan
bahawa SPSSadalah kaedah analisis statistik yang diiktiraf dan biasa digunakan untuk
370
E-Prosiding Seminar SPSH Peringkat Kebangsaan 2022 | e-ISBN 978-967-18369-7-2
pengurusan dan penyelidikan data mikrokomputer dalam kalangan saintis sosial dan
profesional lain.
1.5 Dapatan kajian
Kajian ini menyasarkan untuk mengumpul data sekurang-kurangnya 82
sampelberdasarkan formula Tabachnick dan Fidell (2013). Sebanyak 102 borang soal selidik
telah berjaya dikumpul. Walau bagaimanapun, penyaringan data telah menghapuskan
banyak tinjauankerana isu seperti itu sebagai jawapan yang salah, cuai dan cuai kepada
soalan yang boleh disahkan. Didapati lapan sampel terpaksa dikeluarkan kerana ia tidak
sesuai untuk kajian ini. Oleh yang demikian, kajian ini berjaya mengumpul 102 sampel yang
sah untuk penilaian yangmenghasilkan 92.7%.
1.5.2 Analisis Deskriptif
Analisis deskriptif yang terdiri daripada kekerapan, peratusan, median, min dan sisihan
piawai digunakan untuk menerangkan item dalam setiap pembolehubah. Nilai median
digunakan dalam analisis item kerana skala pengukuran adalah ordinal. Walau
bagaimanapun, bagi setiappembolehubah, skor min dan sisihan piawai dikira kerana sifat
skala adalah selang. Bahagian ini menerangkan analisis deskriptif setiap pembolehubah
dalam kajian ini termasuk impak ke atas pakej Pelancongan, impak ke atas kewangan, impak
ke atas pelanggan, impak ke atas semangat kakitangan. Analisis deskriptif dijalankan untuk
menjawab objektif kajian kajian dengan melihat skor min dan sisihan piawai yang dinilai
oleh responden. Bahagian seterusnya akan membincangkan lagi statistik deskriptif bagi
setiap item dalam setiap dimensi soal selidik.
1.5.3 Analisis Deskriptif untuk Pembolehubah Bebas
Jadual 4.8 menunjukkan hasil analisis deskriptif kesan Covid 19 terhadap agensi
Pelancongandalam kalangan responden dalam kajian ini. Nilai min yang tinggi menunjukkan
bahawa, pembolehubah yang lebih mempengaruhi kesan terhadap agensi Pelancongan
berdasarkan sudut pandangan responden. Jadual itu mendedahkan semua kesan Covid 19
ke atas agensi Pelancongan berada dalam empat kategori kerana nilai min berada dalam julat
4.56 hingga 4.64nilai titik.
Jadual 4.8 Ringkasan Keputusan Analisis Deskriptif untuk kesan Covid 19 terhadap Agensi
Pelancongan
1.5.4 Analisis Deskriptif untuk Pembolehubah Bersandar
Jadual 4.9 di bawah menunjukkan keputusan analisis deskriptif bagi Strategi kelangsungan
perniagaan bagi mengenal pasti hubungan ke atas kesan COVID-19 ke atas agensi
Pelancongandalam kalangan responden dalam kajian ini. Nilai min yang tinggi menunjukkan
bahawa, responden mencadangkan untuk memberi tumpuan kepada strategi untuk
kelangsungan perniagaan.
371
E-Prosiding Seminar SPSH Peringkat Kebangsaan 2022 | e-ISBN 978-967-18369-7-2
Jadual 4.9: Keputusan Ringkasan Analisis Deskriptif untuk Strategi bagi kelangsungan
perniagaan
1.5.6 Analisis regresi
Memandangkan, analisis korelasi mengesahkan bahawa, hubungan bivariat di antara
pembolehubah adalah wujud secara signifikan, maka untuk meneliti objektif kajian di atas,
analisis regresi berganda merupakan teknik yang boleh digunakan untuk meneroka
hubungan antara satu pembolehubah bersandar selanjar dan sebilangan pembolehubah
bersandar. pembolehubah. Model regresi ini mempunyai satu set pembolehubah tidak
bersandar (iaitu, impak ke atas pakej Pelancongan, impak ke atas kewangan, impak kepada
pelanggan dan impak kepada kakitangan semangat) dan akan mundur ke arah strategi
untuk kelangsungan perniagaan untuk agensi Pelancongan.
Bagi mendapatkan keputusan yang tidak berat sebelah dan sah, analisis regresi ini
mempunyai andaian yang perlu dipenuhi untuk mendapatkan keputusan yang tidak berat
sebelah dan sah. Andaian adalah: (a) baki model regresi bertaburan normal, (b) baki model
mempunyai varians malar (homoskedastisitas), (c) terdapat hubungan linear antara
pembolehubah bebas dan pembolehubah bersandar, (d) tiada outlier berkenaan dengan
pembolehubah bersandar dan outlier dalam kalangan pembolehubah bebas dalam model ini
wujud, dan (e) tiada masalah multikolineariti dalam kalangan pembolehubah bebas.
Andaian (a) ialah akses dengan melaksanakan plot plot PP Normal yang dihasilkan
secara automatik oleh pilihan analisis regresi berganda oleh perisian SPSS. Jika nilai baki
majoriti terletak pada garis lurus, maka andaian (a) telah dipenuhi. Untuk mengakses
andaian (b) Plot taburan sisa piawai berbanding nilai ramalan piawai telah dilakukan.
Sekiranya coraksistematik tidak wujud dalam plot serakan ini, andaian (b) dipenuhi dan
juga andaian (c) dipenuhi (Field, 2009; Sheridan et. al., 2010).
Untuk andaian (d) kehadiran outlier terhadap pembolehubah bersandar boleh
dikesan daripada plot Taburan baki piawai. Pallant (2010) dan Sheridan et. al. (2010)
mentakrifkan outlier sebagai kes yang mempunyai baki piawai lebih daripada 3.0 atau
kurang daripada -3.0.Untuk pengesanan luar biasa terhadap pembolehubah bebas, jarak
Mahala Nobis digunakan untuk mengesan kes ini. Nilai khi kuasa dua kritikal menggunakan
bilangan pembolehubah bebas sebagai darjah kebebasan, dengan tahap alfa ialah .001
digunakan untuk menyemak samaada kes adalah outlier atau tidak (Pallant, 2010; Sheridan
et. al., 2010).
Jadual 4.12 keputusan ringkasan analisis regresi
372
E-Prosiding Seminar SPSH Peringkat Kebangsaan 2022 | e-ISBN 978-967-18369-7-2
Jadual 4.12 menunjukkan keputusan analisis regresi. Ia boleh membuat kesimpulan
bahawa hanya tiga pembolehubah tidak bersandar (Impak ke atas pakej Pelancongan, B =
0.076, t = 2.754, p <.05; Impak ke atas Kewangan, B = 0.416, t = 7.280, p <.001 dan Kesan
kepada Pelanggan, B = 0.378, t = 4.953, p <.001 ) secara signifikan mempengaruhi strategi
untuk kelangsungan perniagaan kerana nilai kebarangkalian nilai signifikan adalah kurang
daripada
.05 (nilai p <.05), manakala satu lagi pembolehubah tidak bersandar (kesan). ke atas
semangat kakitangan, B = 0.068, t = .864, p = .390) tidak menjejaskan strategi untuk
kelangsungan perniagaan secara signifikan. Selepas meneliti dengan teliti, Impak ke atas
semangat kakitangan pembolehubah tidak bersandar perlu dikeluarkan daripada model awal
kerana ia mempunyai nilai kebarangkalian tidak signifikan yang paling tinggi (nilai p = .390).
1.6 IMPLIKASI, HAD DAN CADANGAN
1.6.1 Kesan COVID-19 terhadap agensi Pelancongan di Lembah Klang
Merujuk kepada jadual 4.8 dalam bab 4, pengkaji boleh menilai bahawa kesan ke atas
pelanggan mempunyai tahap persetujuan tertinggi yang berkaitan dengan ukuran konstruk
kesan Covid 19 terhadap penarafan agensi Pelancongan oleh responden. Nilai min bagi
semuaitem dalam empat pembolehubah ini berada dalam julat 4.56 hingga 4.64 nilai titik
potong. Iamenunjukkan bahawa lebih separuh daripada kesan Covid 19 terhadap tindak
balas agensi Pelancongan terhadap kategori bersetuju.
Kesan kepada pelanggan mendapat nilai min tertinggi (M = 4.64) berbanding tiga kesan
Covid 19 yang lain terhadap agensi Pelancongan. Impak kewangan disenaraikan sebagai
impakkedua paling mempengaruhi penarafan Covid 19 oleh responden (M = 4.59) diikuti oleh
kesanke atas nilai moral kakitangan (M = 4.56) dan kesan ke atas pakej Pelancongan (M =
4.17) mendapat yang terendah. nilai min berbanding dengan atribut lain.
Dapatan ini serasi dengan dapatan Celik, S., & Atac, B. (2021) yang memaklumkan
pengaruh COVID-19 turut memberi kesan kepada kandungan Pelancongan agensi
Pelancongan dan juga dipadankan dengan penemuan Tursabnet (2020) yang menekankan
bahawa COVID-19 telah hampir menghentikan operasi agensi Pelancongan dan mewujudkan
sekatan perjalanan. Penemuan kajian menunjukkan bahawa COVID-19 mempunyai
pengaruhke atas kandungan Pelancongan perniagaan Pelancongan.
1.6.2 Strategi untuk agensi Pelancongan bertahan daripada kesan COVID-19
Merujuk kepada jadual 4.9 dalam bab 4, dari segi nilai min, menunjukkan bahawa,
penyataan majoriti nilai min yang tinggi iaitu 4.76 (SD = 0.50) menunjukkan bahawa,
responden mencadangkan untuk memberi tumpuan kepada strategi untuk kelangsungan
perniagaan. Ditunjukkan bahawa lebih separuh daripada jawapan responden hampir
bersetujudengan instrumen yang dikaitkan dengan pembolehubah ini dari sudut pandangan
responden. Dapatan ini serasi dengan dapatan Celik, S., & Atac, B. (2021) yang
menunjukkan bahawa apabila ia datang untuk menangani isu COVID-19, jelas bahawa
majoriti besar agensi sedang mencari cara untuk mengurangkan kos, manakala
sesetengahnya menggunakan strategi seperti kepelbagaian pasaran/produk dan mencari
pembekal baharu. Penemuan ini adalah setanding dengan kajian Tursabnet (2020).
1.7 Kesimpulan
COVID-19 mempunyai pengaruh besar yang memerlukan pendekatan integratif untuk
kajian. Sukar untuk memahami situasi ini kerana COVID-19 masih berterusan. Hasilnya,
penyelidikan menjangkakan bahawa lebih banyak data dan maklumat boleh didapati.
Semogaini hanyalah satu daripada banyak kajian yang boleh dijalankan pada masa hadapan
bagi membantu industri Pelancongan dalam menangani masalah yang sama. Oleh kerana
kekurangan masa dan sumber, kajian ini tidak dapat mendapatkan bantuan pakar dari
sektor lain. Akibatnya, penyelidikan masa hadapan harus merangkumi disiplin lain yang
telah membantu dalam mengurangkan kesan krisis dan pemulihan selepas krisis. Pada
beberapa peringkat, seperti pemulihan ekonomi, termasuk industri Pelancongan, kerajaan
memainkan peranan utama dalam memerangi COVID-19. Adalah penting untuk
mengekalkan saluran komunikasi yang jelas untuk mewujudkan hubungan dan hubungan
kerja yang produktif antara agensi pelancongan, kerajaan dan pihak swasta. Syarikat
berkaitan Pelancongan juga harus cuba untuk terus kekal relevan. Banyak pinjaman tajaan
373
E-Prosiding Seminar SPSH Peringkat Kebangsaan 2022 | e-ISBN 978-967-18369-7-2
kerajaan tanpa faedah tersedia untuk membantu organisasi melalui tempoh yang sukar ini.
Implikasi menutup firma atau memberhentikan kakitangan mungkin membawa
kemudaratan kepada seluruh negara. Adalah penting untuk mengekalkan saluran
komunikasi yang jelas bagi mewujudkan hubungan dan hubungan kerja yang produktif.
Terdapat banyak pinjaman tajaan kerajaan tanpa faedah tersedia untuk membantu
organisasi bagi melalui tempoh yang sukar ini.
1.7.1 Implikasi Kajian
Penyelidik mengkaji kesan pandemik ke atas sektor Pelancongan, dan memfokuskan
pada bagaimana setiap komponen yang terjejas saling berkaitan. Ini amat penting kerana ia
membantu pembuat keputusan masa hadapan memahami perkara yang akan berlaku dan
dalam susunan dalam kes Pandemik. Ini membolehkan pembuat keputusan menyusun
strategi dan membangunkan rancangan yang lebih baik untuk mengurangkan kesan
Pandemik ke atas sektor Pelancongan, khususnya untuk agensi Pelancongan. Berdasarkan
Hasanat et al., (2020) peraturan banyak negara telah memberi kesan langsung kepada
industri Pelancongan. Memandangkan Pandemik telah membawa dunia berhenti seketika,
ini mempunyai implikasi kepada banyak perniagaan. Tambahan pula, di China, di mana
coronavirus pada mulanya muncul, aktiviti kilang telah menjadi perlahan. Berbanding tahun
sebelumnya, aktiviti komersilnegara, seperti pelaburan, jualan dan keluaran perindustrian,
menurun pada suku pertama 2020. Dalam erti kata itu, dalam konteks krisis Pandemik
sekarang, cadangan berikut dibuat sebagai strategi kelangsungan perniagaan. Tertumpu
kepada pembangunan kecekapan dan keupayaanteras. Walaupun terdapat pelbagai artikel
ilmiah mengenai kepelbagaian strategi bagi kejayaan korporat dalam pelbagai situasi,
kepelbagaian mungkin bukan satu strategi tetapi sebaliknya satu lencongan atau
pembaziran masa dan wang dalam krisis Pandemik semasa. Perniagaan teras mungkin
terjejas, jika langkah berjaga-jaga tidak di ambil serius. Akhir sekali, kajian ini boleh
membantu pengkaji akan datang untuk mengenal pasti keberhasilan strategi yang dipilih
untuk menyokong kajian mereka.
1.7.2 Had dan Syor untuk Penyelidikan Masa Depan
Batasan kajian ialah ia hanya menggunakan kajian deskriptif kuantitatif; data
kualitatif, seperti temu bual mendalam dengan responden, akan menjadikan kesimpulan
kajian lebih besar. Temu bual mendalam harus mendedahkan maklumat lanjut tentang
perubahan dalam corak perjalanan selepas Pandemik COVID-19. Oleh kerana kekurangan
maklumat, adalah perlu untuk menunjukkan batasan kajian. Pertama sekali, kajian ini
terhad kepada pendekatanpenyelidikan kuantitatif. Walaupun kesimpulannya berharga, ia
telah menarik untuk melihat sama ada pendekatan penyelidikan kualitatif boleh digunakan
untuk mengemukakan pandangan yang berbeza mengenai kejadian itu. Ia juga bernilai
mengambil kira saiz sampel yang kecil. Walaupun penyelidikan kualitatif boleh dijalankan
dengan hanya satu sampel (Jennings, 2010), biasanya lebih baik untuk memasukkan sampel
yang pelbagai untuk mendapatkan sudut pandangan yang lebih besar. Berdasarkan hasil
kajian ini, hala tujupenyelidikan selanjutnya perlu dibuat. Seperti yang dinyatakan sebelum
ini dalam perbualan, komunikasi terbuka dan keterbukaan maklumat adalah penting dalam
memastikan agensi Pelancongan bertahan dan berkembang maju. Juga penting untuk
menggalakkan kerjasama di kalangan pelbagai pihak yang berkepentingan. Perhubungan
boleh diwujudkan untuk membolehkan rangkaian antara organisasi, yang merupakan salah
satu faktor terpenting dalam kejayaan agensi Pelancongan. Walaupun penyelidikan ini
memberikan pandangan dan penemuan yang berharga, terdapat beberapa batasan yang
harus diketengahkan dan dibincangkan. Batasan pertama kajian ialah populasi. Ini kerana
data yang dikumpul daripada senarai Travel Operating Business and Travel (TOBTAB)
daripada portal rasmi Kementerian Pelancongan, Kesenian dan Kebudayaan Malaysia, tidak
dikumpul secara khusus. Ini kerana mereka masih belum mempunyai sistem yang sesuai
untuk menyimpan data senarai agensi Pelancongan di Malaysia. Selain itu, data itu juga
tidak wujud sama ada dalam Tourism Malaysia atau Malaysian Association of Tour & Travel
Agents (MATTA). Oleh itu, ini bolehditambah baik dengan sistem rekod yang cekap untuk
memberikan data yang tepat dan tepat untuk penyelidikan seterusnya.
Batasan kedua kajian ialah beberapa agensi Pelancongan enggan mengedarkan
borang soal selidik kepada responden kerana ingin mengelak prestasi perniagaan mereka
dinilai. Pada masa akan datang, terdapat banyak peluang untuk diterokai daripada
374
E-Prosiding Seminar SPSH Peringkat Kebangsaan 2022 | e-ISBN 978-967-18369-7-2
penyelidikan ini. Hasil daripada sedikit kajian empirikal yang mengkaji kesan COVID-19 ke
atas agensi pelanconganke arah strategi kelangsungan perniagaan, terdapat ruang untuk
penerokaan lanjut sama ada dalam metodologi penyelidikan kuantitatif atau kualitatif di
Malaysia. Penyelidik atau penyelidik lain boleh meneliti faktor lain seperti harga atau
kepuasan pelanggan sebagai pembolehubah pengantara dan mengenal pasti pembolehubah
baharu. Penyelidikan ini akan menjadi subjek yang menarik untuk penyelidikan lanjut dan
juga boleh diuji di bahagian lain di dunia. Kajian masa depan juga harus melibatkan sama
ada strategi yang dipilih berjaya atau sebaliknya.
RUJUKAN
Ain Umaira Md, S., Syafiqah Nur Azrie, S., Rathedevi, T., Nor Kamariah, N., Azmawani Abd,
R., Zamberi, S., Aini, I., & Mohamed Thariq Hameed, S. (2020). COVID-19 outbreak in
Malaysia: Actions taken by the Malaysian government. International Journal of Infectious
Diseases, 97, 108–116. https://doi.org/10.1016/j.ijid.2020.05.093
Bhangu, A., Lawani, I., Ng-Kamstra, J. S., Wang, Y., Chan, A., Futaba, K., Ng, S., Ebele, E.,
Lederhuber, H., Tabiri, S., Ghosh, D., Gallo, G., Pata, F., Di Saverio, S., Spinelli, A., la Medina,
A. R. De, Ademuyiwa, A. O., Akinbode, G., Ingabire, J. A., … Dames, N. (2020). Global
guidance for surgical care during the COVID-19 Pandemic. British Journal of Surgery, 107(9),
1097–1103. https://doi.org/10.1002/bjs.11646
Foo, L. P., Chin, M. Y., Tan, K. L., & Phuah, K. T. (2021). The impact of COVID-19 on tourism
industry in Malaysia. Current Issues in Tourism, 24(19), 2735–2739.
https://doi.org/10.1080/13683500.2020.1777951
Gretzel, U., Fuchs, M., Baggio, R., Hoepken, W., Law, R., Neidhardt, J., Pesonen, J., Zanker,
M., & Xiang, Z. (2020). e-Tourism beyond COVID-19: a call for transformative research.
Information Technology and Tourism, 22(2), 187–203. https://doi.org/10.1007/s40558-020-
00181-3
Hasanat, M. W., Ashikul Hoque, F. A. S., Mashrekha Anwar, P., Dr., Hamid, A. B. A., & Prof.
Dr. Huam Hon Tat. (2020). The impact of coronavirus on business continuity planning. Asian
Journal of Multidisciplinary Studies, 3(1), 85–90.
https://searchdisasterrecovery.techtarget.com/The-impact-of-coronavirus-on-business-
continuity-planning?track=NL-
1822&ad=932824&src=932824&asrc=EM_NLN_124631071&utm_medium=EM&utm
_source=NLN&utm_campaign=20200310_Is your business continuity plan
Lin Lean Lim. (2020). The socioeconomic impacts of COVID-19 in Malaysia : Policy review and
guidance for protecting the most vulnerable and supporting enterprises.
International Labour Organization, 1–99. http://ilo.org/wcmsp5/groups/public/---asia/---
ro-bangkok/documents/publication/wcms_751600.pdf
Lin, S., Kantor, R., & Clark, E. (2021). Coronavirus Disease 2019. Clinics in Geriatric
Medicine, 37(4), 509–522. https://doi.org/10.1016/j.cger.2021.05.001
Malaysia. (2006). Act 482 TOURISM INDUSTRY ACT 1992. The Commissioner of Law
Revision, Malaysia, January, 1–35. http://www.agc.gov.my/Akta/Vol. 10/Act 482.pdf
Maliszewska, M., Mattoo, A., & van der Mensbrugghe, D. (2020). The Potential Impact of
COVID-19 on GDP and Trade: A Preliminary Assessment. The Potential Impact of COVID-19
on GDP and Trade: A Preliminary Assessment, April. https://doi.org/10.1596/1813-9450-9211
Nabi, S., & Mishra, V. P. (2021). Analysis and Impact of COVID-19 on Economy and
Organization. Proceedings of 2nd IEEE International Conference on Computational
Intelligence and Knowledge Economy, ICCIKE 2021, 219–224.
375
E-Prosiding Seminar SPSH Peringkat Kebangsaan 2022 | e-ISBN 978-967-18369-7-2
https://doi.org/10.1109/ICCIKE51210.2021.9410734
Nguyen, T. M., Zhang, Y. Y. G. W. Y. Y. Z. L., Pandolfi, P. P., Chen, P. Y. P.-Y., Mao, L.,
Nassis, G. P., Harmer, P., Ainsworth, B. E., Li, F. B. F., Liu, Y. Y. Y. Y. Y. L., Gayle,
A. A., Wilder-Smith, A., Rocklov, J., Lai, C. C., Shih, T. P., Ko, W. C., Tang, H. J., Hsueh, P.
R., Allam, Z., … Leung, G. M. (2020).
Ratnasingam, J., Khoo, A., Jegathesan, N., Wei, L. C., Latib, H. A., Thanasegaran, G., Liat,
L. C., Yi, L. Y., Othman, K., & Amir, M. A. (2020). How are small and medium enterprises in
Malaysia’s furniture industry coping with COVID-19 Pandemic? Early evidences from a
survey and recommendations for policymakers. BioResources, 15(3), 5951–5964.
https://doi.org/10.15376/biores.8.3.5951-5964
376
E-Prosiding Seminar SPSH Peringkat Kebangsaan 2022 | e-ISBN 978-967-18369-7-2
Persepsi Pelajar Kolej Komuniti Jempol Terhadap Sukan
Mendaki Gunung
Muhammad Syawal Yaakob¹*, Nor Samsila Ismail², Mohd Asri
Baharuddin3
123Kolej Komuniti Jempol
*[email protected]
Abstrak
Sukan mendaki gunung merupakan satu aktiviti yang mempunyai kebaikan yang meliputi
aspek kesihatan, aspek perpaduan, dan juga memupuk budaya menghargai alam sekitar.
Sukan mendaki gunung ini memerlukan keupayaan seseorang untuk berjalan dalam
kumpulan sambil menghayati keadaan sekeliling dan boleh dilakukan oleh sesiapa sahaja,
pada bila-bila masa dengan kos yang minimum. Namun, zaman teknologi masa kini,
masyarakat lebih terdedah dengan penggunaan gajet dan peralatan elektronik yang
membolehkan seseorang sampai ke sesuatu tempat hanya dengan menonton video atau
melayari internet tanpa melibatkan pergerakan fizikal. Kajian ini dijalankan bagi
mengetahui persepsi pelajar Kolej Komuniti Jempol terhadap aktiviti sukan mendaki
gunung serta untuk mengetahui dapatan kajian lepas mengenai kebaikan dan kelebihan
sukan mendaki gunung. Satu set soal selidik telah diedarkan kepada 50 orang pelajar
kolej. Sebanyak 44 borang yang lengkap telah diterima dan dianalisis. Hasil analisis
menunjukkan secara purata majoriti pelajar bersetuju bahawa sukan mendaki gunung
adalah baik untuk kesihatan, meningkatkan stamina, pelajar lebih menghargai alam
sekitar, dan juga dapat memupuk semangat perpaduan sesama individu. Justeru,
penyelidik berharap agar kajian menyeluruh dapat dilakukan di peringkat pengurusan
bagi melihat kesesuaian sukan mendaki ini untuk dijadikan sebagai salah satu subjek
kokurikulum di masa akan datang. Di samping itu penyelidik juga berharap agar
penganjuran aktiviti ini dapat dilakukan dengan kerap dengan penglibatan menyeluruh
warga kolej di samping menerapkan ilmu asas yang berkaitan seperti kesihatan,
perhubungan sosial dan kemanusiaan, serta berkaitan alam sekitar.
Kata kunci: sukan mendaki, pendedahan alam sekitar, kesihatan, stamina
1.0 Pengenalan
Aktiviti mendaki gunung semakin berkembang dan mendapat tempat
di kalangan rakyat Malaysia (Johannis, 2016). Ini terbukti apabila aktiviti
mendaki gunung yang sering dianjurkan oleh Kelab Kembara dan Rekreasi
Kolej Komuniti Jempol sentiasa menarik minat pelajar untuk menyertainya.
Pada 27 Januari 2022, program mendaki Bukit Melati, Nilai, Negeri
Sembilan telah menarik penyertaan seramai 27 orang pelajar Kolej Komuniti
Jempol. Selain itu, pada tahun 2019, program Ekspedisi Merdeka Mendaki
Gunung Datuk, Rembau, Negeri Sembilan telah mendapat sambutan hangat
daripada 39 orang pelajar Kolej Komuniti Jempol. Aktiviti mendaki,
contohnya, kini sudah menjadi satu trend yang melangkaui segenap lapisan
masyarakat tanpa mengira faktor umur. Boleh dikatakan setiap kali hujung
minggu, bukit-bukit sekitar Lembah Klang tidak sunyi dan ibarat pusat beli-
belah dek kesesakan warga kota yang mendambakan kehijauan setelah
bosan dengan persekitaran hutan konkrit. (Sinar Harian, 2019). Terdapat
banyak manfaat daripada sukan mendaki gunung contohnya mengatasi
377