Jilid 2-2023

194 TAHAP DAN FAKTOR STRES DALAM KALANGAN GURU SJK(T) JALAN YAHYA AWAL, JOHOR BAHRU KINEESHAA A/P PANNIR SELVAM ( [email protected] ) Institut Pendidikan Guru Kampus Tengku Ampuan Afzan Abstrak PENGENALAN Malaysia memberi penekanan tinggi terhadap pembangunan modal insan kelas pertama. Modal insan adalah harta yang boleh disuntik nilai tambahnya, dianjakkan nilai inteleknya serta diperbanyak modal budayanya. Kementerian Pendidikan Malaysia (2009), menyatakan bahawa pembangunan modal insan berkualiti bergantung kepada pendidikan berkualiti yang dapat melahirkan individu yang mempunyai jati diri yang kukuh, berketrampilan, berkeperibadian mulia, berpengetahuan dan berkemahiran tinggi bagi mengisi keperluan negara maju. Pendidikan juga perlu membentuk modal insan yang mampu berfikiran kritis dan kreatif, berkemahiran menyelesaikan masalah, berkeupayaan mencipta peluang baharu, mempunyai daya tahan serta kebolehan untuk berhadapan dengan persekitaran yang sering berubah. Tambahan pula, negara kini menghadapi cabaran baharu kesan daripada globalisasi, liberalisasi, pengantarabangsaan Kajian ini bertujuan untuk mengenal pasti tahap stres serta mengkaji pengaruh faktor hubungan sesama rakan sekerja, bebanan kerja, kekangan masa dan karenah pelajar terhadap tahap stres dalam kalangan guru di SJK(T) Jalan Yahya Awal, Johor Bahru. Kajian ini menggunakan kaedah tinjauan dan data diperoleh daripada soal selidik yang menggunakan skala likert lima mata. Soal selidik yang digunakan berdasarkan soal selidik pengubahsuaian daripada soal selidik kajian oleh Fazura Mohd Noor (2011) yang turut diubahsuai daripada beberapa soal selidik kajian-kajian terdahulu oleh Kim (2006), Ling (2008), Wan Mohamad Nasir (2002), Sevakame (2003) dan Chang (2007). Soal selidik yang dibina mengandungi tiga bahagian iaitu Bahagian A (Maklumat Demografi Responden), Bahagian B (Tahap Stres Guru) dan Bahagian C (Faktor Stres Guru). Darjah kebolehpercayaan (Alpha Cronbach) bagi instrumen yang digunakan ialah 0.968. Berdasarkan jadual penentuan sampel oleh Krejcie and Morgan (1970) iaitu seramai 44 orang guru dipilih secara rawak sebagai responden bagi kajian ini. Data diproses melibatkan statistik deskriptif iaitu pengukuran frekuensi, skor min, sisihan piawai dan peratusan. Data juga diproses menggunakan analisis regresi berganda dan pekali Korelasi Pearson. Hasil kajian menunjukkan bahawa tahap stres dalam kalangan guru di SJK(T) Jalan Yahya Awal, Johor Bahru secara keseluruhannya adalah pada tahap yang rendah dengan min = 2.30 dan sisihan piawai = 0.706. Faktor hubungan sesama rakan sekerja, bebanan kerja, kekangan masa dan karenah pelajar meramal secara signifkan terhadap stres guru dalam kalangan guru di SJK(T) Jalan Yahya Awal, Johor Bahru, Johor, R2 = 0.532, F(4, 36) = 10.237, p < 0.05. Peramal-peramal ini menyumbang sebanyak 53.2% varians terhadap stres guru dalam kalangan guru di SJK(T) Jalan Yahya Awal, Johor Bahru, Johor. Faktor yang paling dominan mempengaruhi tahap stres dalam kalangan guru SJK(T) Jalan Yahya Awal, Johor Bahru adalah hubungan sesama rakan sekerja, Beta = 0.348, p < 0.05. Secara keseluruhannya, tahap stres yang dialami oleh guru-guru Sekolah Jenis Kebangsaan (Tamil) Jalan Yahya Awal di Johor Bahru berada pada tahap rendah. Berdasarkan kajian yang telah dijalankan, faktor bebanan kerja, faktor kekangan masa dan faktor karenah pelajar menyumbang stres di kalangan guru. KATA KUNCI : Stres, tahap stres, faktor stres, stres guru

195 dan perkembangan Teknologi Maklumat dan Komunikasi (TMK). Sehubungan dengan itu, Malaysia memerlukan modal insan yang mahir dalam TMK, progresif dan mampu bersaing di pasaran global. Kementerian Pelajaran Malaysia (KPM) telah menyediakan sumber tenaga manusia bagi memenuhi keperluan kemajuan negara pada masa hadapan. Maka, bagi merealisasikan hasrat KPM, sebahagian besar usaha terletak di bahu guru. Oleh yang demikian, guru perlu melengkapkan diri dengan pelbagai pengetahuan dan kemahiran, menunjukkan kesungguhan dan mempunyai iltizam yang tinggi dalam melaksanakan daya usaha bagi meningkatkan kualiti pelajar. Masyarakat juga harus sedar bahawa, tugas guru bukanlah semata-mata di dalam bilik darjah, mengajar, membimbing dan mendidik. Tugas guru hari ini turut merangkumi tugas di luar bilik darjah dan juga di luar waktu persekolahan. Lemaire (2009) mendapati bahawa, guru-guru terlalu dibebankan dengan tugas-tugas yang melebihi sesi Pengajaran dan Pembelajaran mereka seperti, aktiviti ko-kurikulum, menghadiri mesyuarat, mengendalikan program-program pelajar, mengurus karenah dan kebajikan pelajar serta, tugas-tugas pengurusan yang lain. Bagi memenuhi tuntutan yang tinggi dalam dunia pendidikan, guru-guru pula semakin berasa tertekan dalam menghadapi pelaksanaan pelbagai reformasi dalam sistem pendidikan negara. Tekanan yang dihadapi itu seterusnya akan memberi kesan terhadap emosi, psikosomatik dan fizikal guru (Nobile & McCormick, 2005). Memandangkan peningkatan kualiti dan kecemerlangan pendidikan amat bergantung kepada guru-guru, maka, sewajarnya pihak-pihak seperti sekolah, Jabatan Pelajaran Negeri dan Kementerian Pelajaran Malaysia perlu peka akan masalah stres yang dihadapi oleh guru-guru. PERNYATAAN MASALAH Guru merupakan sumber tenaga manusia terpenting dalam dunia pendidikan. Abdullah Md. Din (2011) dalam Mohd Faizal Hassan, Hamidah Sulaiman dan Ghazali Darusalam (2018), menyatakan bahawa dalam era globalisasi dunia tanpa sempadan ini, tugas para guru semakin rencam dan mencabar. Cabaran dalam melaksanakan tugas memerlukan tahap kesabaran dan kepertanggungjawaban guru yang sangat tinggi terutama dalam mendidik dan melahirkan modal insan yang berkualiti selaras dengan hasrat KPM dalam Wawasan Kemakmuran Bersama 2030 di mana salah satu daripada 7 teras strategik dalam wawasan ini ialah strategi transformasi modal insan. Menurut Laporan Berita Harian Online (2018), YB Dr. Maszlee Malik telah menyatakan bahawa hasil dapatan kajian oleh Kementerian Pendidikan Malaysia berkenaan dengan stres dalam kalangan guru yang membabitkan 48,258 responden menunjukkan sebanyak 4.4 peratus atau 2,123 orang guru telah dikenal pasti mengalami stres pada tahap sederhana tinggi. Tambahan pula, Laporan oleh sebuah badan bukan kerajaan (NGO) Great Life Physio and Rehabilitions (2012) dalam Mohd Faizal Hassan, Hamidah Sulaiman dan Ghazali Darusalam (2018) telah menyatakan bahawa kerjaya guru merupakan kerjaya keempat yang paling memberikan stres. Kedudukan kerjaya guru ini adalah kedudukan yang berada di belakang kerjaya polis, pegawai penjara dan bomba. Menurut Cousin (2000), Kyriacou & Chien (2004), Lim (2001), Nurul Izzah, Zailina, Saidi & Haslinda (2010), Raja Maria Diana (2011), Thomas, Clarke & Lavery (2003) dalam Azlan Behadin (2015) mendapati bahawa bebanan tugas, jumalah waktu mengajar serta kekangan masa turut menyebabkan tekanan kepada guru. Oleh itu, berdasarkan kajian-kajian tersebut jelaslah bahawa terdapat beberapa faktor yang menyebabkan guru-guru mengalami stres. Antaranya ialah faktor bebanan tugas, kekangan masa, hubungan sesama rakan sekerja, hubungan tidak baik antara guru dengan murid, tidak mendapat penghargaan dan sokongan pengetua, persekitaran

196 tempat kerja, gaji dan imbuhan, kekurangan infrastruktur, status profesion perguruan, keluarga dan kekurangan kemahiran dalam menjalankan tugas. Memandangkan peningkatan kualiti dan kecemerlangan pendidikan amat bergantung kepada guru-guru, maka sewajarnya pihak-pihak tertentu peka dengan permasalahan ini. Wilson (2002) dalam Zawanah Rahani (2015), menyatakan bahawa kajian tentang tekanan guru memerlukan siasatan lanjut. Cadangan yang dinyatakan oleh Wilson ini telah meyakinkan penyelidik bahawa guru-guru pada masa kini turut menghadapi stres, malah kemungkinan tahap stres yang lebih ekstrem kesan daripada pelaksanaan pelbagai reformasi dalam sistem pendidikan dalam usaha membangunkan modal insan kelas pertama ke arah mencapai status negara maju. Tambahan pula, berikutan kepada dapatan kajian-kajian lepas berkaitan isu stres dalam kalangan guru. Penyelidik berasa sangat teruja untuk mengetahui adakah masalah stres turut dihadapi oleh guru-guru di sekolah. Guru-guru yang berkualiti bukan sahaja mampu bersaing dengan murid di kelas arus perdana dan mampu bersaing di pasaran global. OBJEKTIF KAJIAN Objektif kajian ini dilakukan adalah untuk : i. Mengenal pasti tahap stres dalam kalangan guru di SJK(T) Jalan Yahya Awal, Johor Bahru. ii. Mengkaji pengaruh faktor hubungan sesama rakan sekerja terhadap tahap stres guru-guru di SJK(T) Jalan Yahya Awal, Johor Bahru. iii. Mengkaji pengaruh faktor bebanan kerja terhadap tahap stres guru-guru di SJK(T) Jalan Yahya Awal, Johor Bahru. iv. Mengkaji pengaruh faktor kekangan masa terhadap tahap stres guru-guru di SJK(T) Jalan Yahya Awal, Johor Bahru. v. Mengkaji pengaruh faktor karenah pelajar terhadap tahap stres guru-guru di SJK(T) Jalan Yahya Awal, Johor Bahru. vi. Mengenal pasti faktor yang paling dominan mempengaruhi tahap stres dalam kalangan guru SJK(T) Jalan Yahya Awal, Johor Bahru.

197 PERSOALAN KAJIAN Berdasarkan objektif-objektif kajian yang telah disenaraikan, persoalan kajian yang berkaitan dikemukakan seperti berikut: i. Apakah tahap stres dalam kalangan guru di SJK(T) Jalan Yahya Awal, Johor Bahru? ii. Adakah faktor hubungan sesama rakan sekerja mempengaruhi tahap stres dalam kalangan guru di SJK(T) Jalan Yahya Awal, Johor Bahru? iii. Adakah faktor bebanan kerja mempengaruhi tahap stres dalam kalangan guru di SJK(T) Jalan Yahya Awal, Johor Bahru? iv. Adakah faktor kekangan masa mempengaruhi tahap stres dalam kalangan guru di SJK(T) Jalan Yahya Awal, Johor Bahru? v. Adakah faktor karenah pelajar mempengaruhi tahap stres dalam kalangan guru di SJK(T) Jalan Yahya Awal, Johor Bahru? vi. Apakah faktor yang paling dominan mempengaruhi tahap stres dalam kalangan guru SJK(T) Jalan Yahya Awal, Johor Bahru? SKOP KAJIAN Skop kajian ini untuk melaksanakan sebuah tinjauan terhadap guru-guru di Sekolah Jenis Kebangsaan (Tamil) Jalan Yahya Awal, Johor Bahru untuk mengenal pasti tahap dan faktor stres yang dialami oleh guru di sekolah tersebut sahaja. BATASAN KAJIAN Sebagaimana yang diketahui, terdapat banyak faktor yang turut mempengaruhi stres dalam kalangan guru yang tidak dibincangkan dalam kajian ini. Fokus kajian ini hanya terbatas kepada empat pembolehubah tidak bersandar iaitu hubungan sesama rakan sekerja, bebanan kerja, kekangan masa dan karenah pelajar. Kesemua faktor dalam kajian ini bukanlah mewakili keseluruhan faktor. Kajian ini hanya melibatkan guru-guru dari sebuah sekolah sahaja iaitu di Daerah Johor Bahru yang mempunyai populasi seramai 50 orang guru. Walau bagaimanapun, hanya 44 orang guru sahaja yang dipilih sebagai sampel kajian seperti yang dicadangkan oleh Krejcie dan Morgan (1970) dalam jadual penentuan saiz sampel. Responden kajian juga tidak melibatkan semua guru di sekolah tersebut. Tambahan pula, penyelidik ingin mengkaji tentang tahap dan faktor stres dalam kalangan guru di Daerah Johor Bahru iaitu tempat kelahirannya. Maka, dapatan kajian tidak boleh digeneralisasikan bagi semua guru di seluruh Malaysia memandangkan perbezaan tempat dan persekitaran yang berbeza. Oleh kerana instrumen yang digunakan dalam kajian ini adalah soal selidik, maka dapatan kajian adalah bergantung kepada sejauh mana kejujuran dan keikhlasan responden menjawab soalan yang dikemukakan. Penyelidik membuat andaian bahawa responden memberi maklumat yang tepat secara ikhlas dan jujur. KEPENTINGAN KAJIAN Penyelidik berharap dapatan daripada kajian ini akan memberi manfaat kepada pihak-pihak tertentu seperti pihak KPM, Jabatan Pendidikan Negeri Johor, pihak pentadbir sekolah dan guru-guru serta menjadi kesinambungan daripada teori-teori atau model-model sedia ada. Hasil dapatan kajian ini dapat memberi input yang berguna kepada pihak KPM dan Jabatan Pendidikan Negeri Johor tentang tahap stres dan faktor-faktor yang mempengaruhi wujudnya stres dalam kalangan guru di SJK(T) Jalan Yahya Awal, Johor Bahru. Ini memudahkan kedua-dua pihak untuk merangka program-

198 program atau aktiviti-aktiviti yang melibatkan guru-guru tanpa menambahkan stres kepada guru-guru. Sebagai contoh, apabila pihak Jabatan Pendidikan Negeri Johor telah mengetahui faktor-faktor utama yang menyebabkan guru-guru stres, maka pelbagai langkah akan diambil bagi meminimakan stres guru seterusnya memberi kesan positif kepada guru-guru di SJK(T) Jalan Yahya Awal, Johor Bahru. Di samping itu, hasil dapatan kajian juga dapat membuka mata pihak pentadbir sekolah tentang apakah sebenarnya yang menjadi punca-punca guru-guru berasa stres di sekolah tersebut. Oleh kerana, pihak pentadbir sekolah merupakan pihak yang paling hampir dengan guru, maka amat mudah bagi pentadbir sekolah menggunakan peluang ini untuk meringankan stres guru dengan mengelakkan aktiviti-aktiviti atau perkara-perkara yang menyebabkan guru berasa stres. Pentadbir juga boleh mengambil kira beberapa aspek tertentu sebelum menjalankan aktiviti bagi meminimakan stres guru. Ini dapat membantu guru melaksanakan tugas dengan lebih lancar tanpa tekanan seterusnya, melahirkan guruguru yang berkualiti. Bagi guru-guru, diharap dapatan kajian ini akan menjadi panduan kepada guru dalam menilai sejauh manakah tahap stres yang mereka alami serta apakah faktor-faktor yang menyebabkan mereka mengalami stres dan kajian ini juga turut membantu guru-guru dalam sentiasa mengambil tahu tentang diri bagi mengelakkan stres. Guru-guru di SJK(T) Jalan Yahya Awal, Johor Bahru juga boleh menjadikan dapatan kajian ini sebagai panduan dalam memikul tanggungjawab sebagai seorang guru. Selain itu, bagi guru-guru permulaan, dapatan kajian ini dapat membantu mereka menghadapi segala cabaran dalam bidang perguruan dengan lebih berkeyakinan. Daripada aspek teoritikal, dapatan kajian ini mungkin boleh menyokong hasil dapatan daripada model-model tekanan guru sedia ada seperti Model Tekanan Kerja oleh Kyriacou dan Sutclife (1978) dan Model Tekanan Guru oleh Boyle, Borg, Fazlon dan Baglioni (1995). Hasil dapatan kajian akan mengukuhkan model daripada Kyriacou dan Sutclife (1978) yang menyatakan bahawa tekanan yang dihadapi oleh guru adalah disebabkan oleh faktor kekangan masa dan hubungan sesama rakan sekerja. Seterusnya, hasil dapatan kajian turut akan menyokong model Boyle, Borg, Fazlon dan Baglioni (1995) yang menyatakan tekanan guru berpunca daripada faktor bebanan kerja dan karenah pelajar. Tambahan pula, hasil dapatan kajian berkaitan stres ini boleh dijadikan sebagai rujukan kepada mahasiswa universiti lain yang ingin menjalankan kajian lanjutan terhadap faktor yang mempengaruhi tahap stres dalam kalangan guru. LITERATUR Antara perintis dalam bidang stres ialah Seyle (1976) yang menerangkan bahawa stres memberi makna yang berbeza bagi individu yang berbeza. Menurut Seyle, stres adalah satu keadaan yang memberi kesan terhadap emosi, kognitif dan fizikal seseorang. Terdapat pelbagai model dan teori yang telah dirangkakan untuk menjelaskan maksud stres berdasarkan konteks sama ada dari segi perspektif pekerjaan atau model yang menjurus kepada stres guru. Model-Model Stres 1) Model Tekanan Kerja Guru Kajian ini dijalankan berdasarkan kepada Model Tekanan Kerja Guru yang dikemukakan oleh Kyriacou & Sutcliffe (1978) seperti dalam Rajah 2.

199 Bagi menjalankan kajian ini, penyelidik memilih untuk mengkaji tahap stres dalam kalangan guru di SJK(T) Jalan Yahya Awal, Johor Bahru berdasarkan kepada dua faktor daripada model Tekanan Kerja Guru ini iaitu kekangan masa dan hubungan sesama rakan sekerja. Kedua-dua faktor ini merupakan pemboleh ubah tidak bersandar, manakala tahap stres adalah pemboleh ubah bersandar.

200 Berdasarkan model tersebut, bagi menjalankan kajian ini, penyelidik memilih untuk mengkaji tahap stres dalam kalangan guru di SJK(T) Jalan Yahya Awal, Johor Bahru berdasarkan kepada dua faktor iaitu bebanan kerja dan karenah pelajar; Kedua-dua faktor ini merupakan pemboleh ubah tidak bersandar, manakala tahap stres adalah pemboleh ubah bersandar. Kajian-kajian lepas dari luar negara Terdapat banyak kajian lepas yang dijalankan bagi mengenalpasti tahap dan faktor-faktor stres dalam kalangan guru. Isu stres dalam kalangan guru telah mendapat perhatian ramai dan mula dikaji seawal tahun 1970-an hingga ke hari ini. Menurut Caryle & Woods (2004) dalam Normarina Ramlee (2015) dalam kajiannya di United Kongdom yang mendapati bahawa guru mengalami tahap stres yang agak tinggi di sekolah sehingga menyebabkan gangguan emosi dan fizikal. Dapatan kajian mereka mendapati faktor utama yang menyebabkan berlakunya stres adalah salah laku murid, bebanan tugas, penghargaan, kekangan masa dan infrastruktur dan hubungan interpersonal. Kajian Sprenger (2011) dalam Azlan Behadin (2015) yang menggunakan kaedah gabungan kualitatif dan kuantitatif untuk mengkaji faktor-faktor tekanan dan strategi menangani tekanan dalam kalangan guru sekolah rendah di Utara Carolina menunjukkan bahawa faktor utama yang menyebabkan tekanan kepada guru adalah harapan yang luar biasa daripada pentadbir atau ibu bapa, kerja-kerja dokumentasi seperti rancangan mengajar, kedatangan murid dan pengurusan seperti arahan atau prosedur baru. Seterusnya, Robbins (2004) dalam Almasitoh (2011), menyatakan bahawa stres kerja merupakan beban kerja yang berlebihan, perasaan susah dan ketegangan emosi yang menghambat tingkah laku individu (Nur Afui, A. Hadi Arifin dan Faisal Matriadi, 2018). Menurut Naylor (2001) dalam Amalina Razali dan Azita Ali (2016) yang menyatakan bahawa beban tugas guru adalah punca yang menyebabkan stres yang tinggi ke atas 644 orang guru sekolah menengah dan sekolah rendah di British, Columbia.

201 Seterusnya, kajian oleh Van Dick dan Wagner (2001) dalam Mohd Faizul Mohd Noor, Mohd Saifulkhair Omar dan Fauzi Hussin (2016) terhadap 557 orang guru juga mendapati bahawa faktor beban kerja merupakan penyumbang yang utama terhadap stres guru. Kajian mereka menunjukkan bahawa stress yang dialami oleh guru akan memberi kesan negatif bukan sahaja dari segi fisiologi seperti tekanan darah tinggi, malahan turut memberi kesan kepada tingkah laku guru. Begitu juga dengan kajian Tang 43 dan Yeung (1999) dan Lau (2002) dalam Mohd Faizul Mohd Noor, Mohd Saifulkhair Omar dan Fauzi Hussin (2016) terhadap 259 guru sekolah menengah di Hong Kong juga mendapati faktor beban tugas telah menyebabkan stres kepada guru hingga boleh mengundang ‘burnout’. Selain itu, hasil dapatan kajian Klassen dan Chiu (2010) dalam Morris Lat dan Crispina Gregory (2018) terhadap guru sekolah rendah dan sekolah menengah di Kanada juga mendapati bahawa faktor beban kerja dan 44 karenah murid merupakan faktor yang dominan mempengaruhi stres guru-guru. Walau bagaimanapun, menurut kajian ini lagi, guru yang menunjukkan tahap stres yang tinggi akibat bebanan kerja dilaporkan mempunyai efikasi kendiri yang tinggi dalam menguruskan bilik darjah. Chao (1995) dalam Donny Toisuta dan J.T Lobby Loekmono (2017) dalam kajiannya mengenai hubungan stres guru dan kepuasan kerja dengan sokongan sosial terhadap 50 orang guru Sekolah Dasar (SD) dan 50 orang guru sekolah menengah di Hong Kong menunjukkan bahawa 61% responden mengalami stres pada tahap yang sangat tinggi. Dapatan ini turut disokong oleh The Professional Teacher Union of Hong Kong (1995) dalam Donny Toisuta dan J.T Lobby Loekmono (2017) dalam kajiannya terhadap guru-guru di Hong Kong yang menunjukkan bahawa 66% responden yang mengalami stres pada tahap sangat tinggi. Hal ini adalah disebabkan oleh beberapa faktor iaitu sikap murid yang tidak mahu mematuhi peraturan, kelas yang terlalu besar, terlalu banyak peraturan serta tingginya beban kerja. Tambahan pula, Boyle, Borg, Falzon dan Baglioni (1995) dalam Zawanah Rahani (2015) menyatakan guru-guru akan berasa stres kerana guru bukan sahaja perlu berhadapan dengan karenah guru yang lain malah guru perlu memenuhi kehendak pengetua sekolah, ibu bapa murid dan pegawai pendidikan. Manakala, Dunham (1992) dalam Zawanah Rahani (2015) menyatakan sokongan dan hubungan yang baik daripada pihak atasan, rakan sekerja dan keluarga sangat penting untuk memberi motivasi, meningkatkan hubungan sosial dan kepuasan kerja guru di sekolah. Kajian-kajian lepas dari dalam negara Antara kajian lepas dari dalam negara yang memberi impak besar terhadap stres dalam kalangan guru adalah kajian oleh Ismail (2015) dalam Mohd Faizal Hassan, Hamidah Sulaiman dan Ghazali Darusalam (2018). Kajian ini telah dijalankan ke atas 289 orang guru di Sekolah Kebangsaan (SK) dan Sekolah Jenis Kebangsaan Cina (SJKC) di Daerah Barat Pulau Pinang. Melalui kajian ini, terdapat lima faktor utama stres peranan dalam kalangan guru dikenal pasti iaitu salah laku murid, beban peranan, kekangan masa dan sumber, penghargaan serta hubungan interpersonal. Dalam kajian ini, didapati bahawa kelima-lima faktor tersebut telah menyumbang kepada tahap stres dalam kalangan guru berada pada tahap sederhana. Selain itu, Normarina Ramlee (2015) dalam kajiannya mengenai tahap stres dalam kalangan 255 orang pensyarah Kolej Vokasional di Johor pula menunjukkan bahawa tahap stres dalam kalangan responden adalah sederhana, namun terdapat tanda-tanda stres dalam kalangan mereka. Dapatan kajian ini mendapati faktor perubahan sistem merupakan

202 faktor dominan berlakunya stres dalam kalangan responden, diikuti oleh faktor beban kerja, faktor karenah murid, faktor hubungan interpersonal dan faktor kekangan masa dan sumber. Seterusnya, Zuraimy Ali, Azizi dan Mohd Nor (2016) dalam kajiannya terhadap guru Pendidikan Islam mendapati bahawa tekanan kerja dimensi pengurusan masa dan tekanan kerjaya adalah selari dengan kajian lepas yang mendapati bahawa beban kerja, saiz kelas, stres kerja, kekaburan peranan dan konflik, kekurangan sokongan rakan sekerja dan pihak pentadbiran dan salah laku murid memberi tekanan kepada guru. Dapatan kajian oleh Hayati Ishak (2015) mengenai ‘burnout’ dan tekanan kerja terhadap 75 orang guru sekolah menengah di Daerah Hulu Langat menunjukkan lebihan kerja merupakan faktor utama dalam menyebabkan tekanan kerja kepada guru. Menurutnya lagi, punca tekanan adalah melibatkan bebanan tugas, kurang pengetahuan dan kemahiran melaksanakan tugas, kerja yang berulang dan rutin, hubungan langsung dengan murid dan rakan sekerja, kurangnya penghormatan dan penghargaan atas tugas yang dilaksanakan dan kurang maklum balas positif daripada pegawai atasan, pekerja bawahan mahupun pelanggan sendiri. Hasil dapatan kajian yang dijalankan oleh Kyriacou dan Chien (2004) dalam Aamalina Razali dan Azita Ali (2016) yang menyatakan presiden NUTP, Ismail Nihat sendiri mendakwa tahap stres guru di negara Malaysia semakin bertambah dan membimbangkan ekoran beban tugas yang meningkat. Guru telah dibebankan dengan pelbagai tugasan pentadbiran yang telah menjadi rutin pekerjaan mereka. Contohnya, mengisi borang, mengutip yuran, mengemaskini kedatangan murid, menyediakan laporan prestasi, menyediakan soalan ujian dan peperiksaan, memberi bimbingan dan sebagainya bagi mamajukan muridya. Tambahan pula, dalam kajian Mokhtar Ahmad (1998) dalam Morris Lat dan Crispina Gregory (2018) terhadap 47 orang guru Kemahiran Hidup yang mengajar di sekolah-sekolah di Daerah Pekan dan Rompin turut mendapati bahawa bebanan tugas merupakan punca stres kerja yang paling ketara. Dapatan kajian juga mendedahkan bahawa 8.5% responden mengalami stres yang tinggi, 55% responden mengalami stres yang sederhana dan 32.2% responden mengalami stres yang rendah. Selain itu, kajian oleh Ooi Chew Hong dan Aziah Ismail (2015) mengenai sokongan pihak pengurusan sekolah terhadap tekanan kerja guru di SK dan SJKC yang dijalankan terhadap 289 orang guru menunjukkan bahawa kelima-lima faktor tekanan kerja guru iaitu salah laku murid, beban tugas, kekangan masa dan sumber, hubungan interpersonal dan penghargaan merupakan penyumbang kepada tekanan kerja guru pada tahap sederhana. Amalina Razali dan Azita Ali (2016) dalam kajiannya mengenai faktor-faktor yang mempengaruhi tahap stres dalam kalangan 74 orang guru Pendidikan Khas di sekolah menengah di Daerah Johor Bahru mendapati secara keseluruhannya dapatan kajian menunjukkan tahap stres dalam kalangan guru Pendidikan Khas berada pada tahap sederhana. Menurut kajian ini, walaupun stres guru berada pada tahap sederhana, ini 42 menunjukkan bahawa guru Pendidikan Khas di Daerah Johor Bahru tetap berasa stres dengan kesemua faktor yang dikaji. Dapatan kajian juga menunjukkan bahawa majoriti guru Pendidikan Khas bersetuju bahawa mereka mengalami stres. Dapatan kajian ini juga membuktikan wujud hubungan antara tahap stres dengan faktor beban tugas di mana faktor beban tugas merupakan faktor yang mempengaruhi tahap stres yang tertinggi diikuti dengan faktor penghargaan dan faktor karenah murid. Manakala, faktor yang mempunyai skor min yang rendah adalah faktor sumber dan hubungan sesama rakan sekerja. Hal ini jelas menunjukkan bahawa guru berasa terbeban dengan semua perkara tersebut walaupun tahap stres guru berada pada tahap yang sederhana. Pernyataan ini disokong oleh kajian Aznan Che Ahmad, Ghani, Ismail, Hamzah, Aman dan Isa

203 (2011) dalam Amalina Razali dan Azita Ali (2016) yang dijalankan ke atas 213 orang guru di Pulau Pinang yang menunjukkan seramai 166 orang guru bersetuju mereka sering diarahkan untuk melakukan tugasan yang tidak berkaitan dengan Pendidikan Khas. Di samping itu, kajian Raja Maria (2011) dalam Azlan Behadin (2015) mengenai tahap tekanan kerja dan faktorfaktor yang menyebabkan tekanan kerja dalam kalangan 90 orang guru sekolah menengah di Daerah Pasir Puteh menunjukkan bahawa tahap 47 tekanan kerja berasaskan faktor-faktor tekanan dalam kalangan guru berada pada tahap sederhana. Dapatan kajian ini menunjukkan bahawa faktor kekangan masa mempunyai skor min yang tertinggi diikuti dengan faktor bebanan tugas, faktor penghargaan dan skor yang paling rendah adalah faktor karenah murid. Dapatan ini disokong oleh Mohamad Abdullah dan Woo (2010) dalam Ooi Chew Hong dan Aziah Ismail (2015) dalam kajiannya mengenai faktor-faktor yang mendorong tekanan kerja dalam kalangan guruguru SJKC di tiga buah sekolah di Wilayah Persekutuan yang menujukkan faktor kekangan masa mempunyai tekanan yang tertinggi, diikuti dengan bebanan tugas, penghargaan dan karenah murid. Lantaran itu, walaupun terdapat banyak lagi teori dan model yang berkaitan dengan stres, namun dalam kajian ini, penyelidik hanya menggunakan model yang telah dinyatakan iaitu Model Tekanan Guru Boyle Borg, Falzon & Baglioni (1995) dan Model Tekanan Kerja Guru Kyriacou & Sutcliffe (1978) bagi mengkaji tahap stres dan faktor-faktor yang mempengaruhi tahap stres dalam kalangan guru di SJK(T) Jalan Yahya Awal, Johor Bahru. Kajian-kajian lepas tersebut sama ada kajian dalam negara atau luar negara dijadikan sebagai panduan oleh penyelidik dalam menjalankan penyelidikan ini. METODOLOGI KAJIAN Reka bentuk kajian Reka bentuk yang digunakan dalam kajian ini ialah kajian tinjauan yang bertujuan untuk mengenalpasti tahap dan faktor stres dalam kalangan guru di SJK(T) Jalan Yahya Awal, Johor Bahru. Reka bentuk kajian tinjauan dipilih kerana kajian tinjauan merupakan cara yang spesifik di mana data dapat dikumpulkan dengan cepat, mudah, menjimatkan masa dan perbelanjaan, bilangan responden yang ramai dapat diadakan dan sesuai untuk gambaran sebenar mengenai maklumat sampel kajian. Populasi dan Persampelan Bagi tujuan kajian ini, penyelidik memilih seramai 44 daripada 50 orang guru di SJKT Jalan Yahya Awal, Johor sebagai sampel responden dalam kajian seperti yang dicadangkan oleh Krejcie and Morgan (1970) dalam jadual penentuan saiz sampel. Sehubungan dengan itu, pengkaji menggunakan strategi persampelan kebarangkalian melalui teknik persampelan rawak mudah bagi memilih 44 orang sampel responden daripada populasi guru di SJKT Jalan Yahya Awal. Norazlin Mohd Rusdin (2015), menyatakan bahawa Fishbowl Draw merupakan salah satu kaedah yang biasa digunakan untuk mendapatkan sampel secara rawak. Antara langkah pelaksanaan kaedah Fishbowl Draw adalah setiap guru di SJKT Jalan Yahya Awal akan dinomborkan oleh penyelidik. Seterusnya, kertas nombor dimasukkan ke dalam sebuah kotak. Penyelidik akan mencabut nombor di dalam kotak tanpa melihatnya dan cabutan nombor adalah mengikut saiz sampel yang telah ditetapkan oleh penyelidik berdasarkan jadual penentuan sampel oleh Krejcie and Morgan (1970) iaitu seramai

204 44 orang guru. Langkah pelaksanaan kaedah Fishbowl Draw yang digunakan oleh penyelidik adalah menyerupai cabutan nombor bertuah. Antara langkah pelaksanaan kaedah Fishbowl Draw adalah setiap guru di SJKT Jalan Yahya Awal akan dinomborkan oleh penyelidik. Seterusnya, kertas nombor dimasukkan ke dalam sebuah kotak. Penyelidik akan mencabut nombor di dalam kotak tanpa melihatnya dan cabutan nombor adalah mengikut saiz sampel yang telah ditetapkan oleh penyelidik berdasarkan jadual penentuan sampel oleh Krejcie and Morgan (1970) iaitu seramai 44 orang guru. Langkah pelaksanaan kaedah Fishbowl Draw yang digunakan oleh penyelidik adalah menyerupai cabutan nombor bertuah. Instrumen Instrumen yang digunakan dalam kajian ini adalah soal selidik berdasarkan pengubahsuaian daripada soal selidik kajian oleh Fazura Mohd Noor (2011) yang turut diubahsuai daripada beberapa soal selidik kajian-kajian terdahulu oleh Kim (2006), Ling (2008), Wan Mohamad Nasir (2002), Sevakame (2003) dan Chang (2007). Pengubahsuaian dibuat berdasarkan pemboleh ubah mengikut bidang tugas responden yang ingin diteroka iaitu guru sekolah harian. Pembinaan soal selidik Borang soal selidik kajian ini mempunyai tiga bahagian iaitu : I. Bahagian A : Maklumat latar belakang responden seperti jantina, status perkahwinan, umur, keturunan, kelulusan akademik tertinggi dan pengalaman mengajar. II. Bahagian B : Mengandungi 20 item yang digunakan untuk menentukan tahap stres yang dialami oleh guru-guru di SJKT Jalan Yahya Awal, Johor Bahru berdasarkan skala Likert lima mata seperti dalam jadual 1. Jadual 1 Skala Jawapan untuk Soal Selidik Bahagian B III. Bahagian C : Mengandungi 25 item jumlahnya dan setiap item tersebut dibahagikan dalam empat konstruk iaitu : 1. Hubungan sesama rakan sekerja 2. Bebanan kerja 3. Kekangan masa 4. Karenah pelajar Bahagian C ini akan dijawab oleh responden berdasarkan skala likert lima mata seperti dalam jadual 2. Jadual 2 Skala Jawapan untuk Soal Selidik Bahagian C

205 Konstrak pertama mengandungi sebanyak 3 item iaitu terdiri daripada soalan 1 hingga 3. Konstrak kedua mengandungi sebanyak 9 item iaitu terdiri daripada soalan 4 hingga 12. Konstrak ketiga mengandungi sebanyak 6 item iaitu terdiri daripada soalan 13 hingga 18. Konstrak keempat mengandungi sebanyak 7 item iaitu terdiri daripada soalan 19 hingga 25. Jadual 3 Ringkasan keseluruhan bahagian soal selidik kajian Etika kajian Penyelidik bertanggungjawab dalam mematuhi etika ketika melaksanakan penyelidikan. Segala peraturan dan prosedur yang telah ditetapkan telah diikuti oleh penyelidik bagi mendapatkan data yang tidak menyalahi etika yang ditetapkan. Semasa menjalankan kajian penyelidikan, penyelidik telah mengikut garis panduan moral dan etika iaitu sebelum mengedar borang soal selidik dalam bentuk Google Form kepada reponden (guru-guru) yang dipilih, penyelidik telah membuat surat permohonan untuk mengedar borang soal selidik ke sekolah yang dipilih iaitu SJK(T) Jalan Yahya Awal, Johor Bahru bagi mendapatkan kebenaran daripada pihak sekolah. Surat-menyurat yang telah dibuat kemudiannya dihantar ke bahagian pengurusan sekolah untuk mendapatkan kelulusan daripada pihak sekolah. Penyelidik mengedar borang soal selidik (Google Form) kepada responden setelah mendapatkan kelulusan daripada Guru Besar sekolah yang dipilih itu. Identiti responden dilindungi dan tidak akan disiarkan secara terbuka. Semua maklumat yang dimasukkan ke dalam SPSS dan hanya digunakan untuk kajian ini sahaja. ANALISIS DATA Dapatan kajian akan dianalisis menggunakan perisisian SPSS versi 26.0. Berikut merupakan teknik statistik yang digunakan untuk menganalisis data. Analisis Deskriptif

206 Analisis deskriptif merupakan kaedah mengatur, memilih, menggabung dan menjadualkan data yang telah dikumpulkan untuk menganalisis data tersebut (Mohd Majid, 2000). Dalam kajian ini, bagi menjawab persoalan kajian pertama, analisis statistik deskriptif (kekerapan, peratusan, min dan sisihan piawai) digunakan untuk mengukur tahap stres dalam kalangan guru SJKT Jalan Yahya Awal, Johor Bahru. Tahap stres yang dialami oleh guru-guru diukur dengan menjumlahkan skor responden untuk kesemua 20 item, kemudian dipuratakan untuk menghasilkan nilai min dan seterusnya diinterpretasi mengikut pengkelasan tahap stres jumlah skor min yang telah dibina oleh Jawatankuasa Penyelidikan Fakulti Pendidikan, Universiti Teknologi Malaysia (2001) dalam Azizi Yahaya, Mohamad Najib Abdul Ghafar, Jamaluddin Ramli dan Nadarajah Rengasamy (2003) seperti berikut : 1.00 – 2.33 (Rendah), 2.34 – 3.66 (Sederhana) dan 3.67 – 5.00 (Tinggi). Bagi menjamin data yang dikumpul adalah berkualiti dan tepat, analisis Cronbach’s Alpha akan dilakukan untuk memastikan kebolehpercayaan instrumen kajian yang dikaji. Menurut Bond & Fox (2015), nilai kebolehpercayaan yang melebihi 0.7 adalah baik dan boleh diterima. Analisis Inferensi Statistik inferensi melibatkan analisis bivariat dan multivariat. Analisis bivariat hanya melibatkan dua variabel kajian untuk tujuan menentukan hubungan ataupun perbezaan/perbandingan di antara kedua-duanya. Antara jenis analisis bivariat yang popular dalam kalangan pengkaji kajian kuantitatif ini ialah analisis korelasi, ANOVA, regression dan juga t-test. Dalam kajian ini, penyelididk menggunakan analisis korelasi dan regresi bagi menentukan hubungan antara pemboleh tidak bersandar dan pemboleh ubah bersandar dengan menggunakan perisian SPSS Versi 26.0 seperti berikut : Analisis Korelasi Pearson Selain itu, analisis Korelasi Pearson akan digunakan dalam kajian ini. Kajian Kolerasi Pearson ini digunakan bagi menentukan kekuatan hubungan antara dua pemboleh ubah yang dapat diberikan nilai numerical (Mahizer, Abdul Talib, Noraini & Norazilawati, 2014). Menurut Chua Yan Piaw (2012) pula ujian Kolerasi Pearson digunakan untuk mengkaji hubungan antara pemboleh ubah. Ujian Kolerasi Pearson mempunyai tahap yang tersendiri. Menurut beliau nilai kolerasi Pearson 0.9 hingga 1.00 atau -0.09 hingga 1.00 adalah nilai yang mempunyai kekuatan kolerasi yang sangat kuat manakala jika nilai 00 menunjukkan tiada kolerasi. Analisis Regresi Analisis regresi berganda pula digunakan untuk meneliti pengaruh pemboleh ubah tidak bersandar iaitu hubungan sesama rakan sekerja, bebanan kerja, kekangan masa dan karenah pelajar terhadap pemboleh ubah bersandar iaitu tahap stres. Bagi tujuan itu, pengkaji akan melihat kepada nilai beta melalui analisi regresi berganda untuk meramal dan menerangkan nilai bagi pemboleh ubah bersandar berdasarkan pemboleh ubah-pemboleh ubah tidak bersandar. Manakala, koefisien Penentu (R2) pula digunakan untuk mengetahui sumbangan pemboleh ubah-pemboleh ubah tidak bersandar terhadap varian dalam pemboleh ubah bersandar iaitu tahap stres. DAPATAN DAN PERBINCANGAN Dapatan kajian adalah berdasarkan kepada analisis data soalan-soalan kajian yang dikemukakan daripada kajian stres dalam kalangan guru di Sekolah Jenis Kebangsaan (Tamil) Jalan Yahya Awal, Johor Bahru. Manakala,perbincangan

207 adalah berdasarkan kepada hasil kajian dan tinjauan literatur yang berkaitan dengan stres guru seperti yang diketengahkan oleh penyelidik. Jadual 4 Taburan Demografi Responden Daripada keseluruhan 41 responden yang terlibat dalam kajian ini, seramai 2 orang atau 4.9 peratus adalah terdiri daripada guru lelaki, manakala seramai 39 orang atau 95.1 peratus lagi adalah terdiri daripada guru perempuan. Ini menunjukkan bahawa jumlah responden dalam kalangan guru perempuan melebihi jumlah guru lelaki dalam kajian ini. Seterusnya, profil responden mengikut status menunjukkan seramai 4 orang (9.8%) adalah bujang, seramai 36 orang (87.8%) sudah berkahwin dan bakinya seramai 1 orang (2.4%) adalah janda / duda / berpisah. Dari segi profil responden mengikut umur pula menunjukkan kumpulan umur yang paling banyak ditunjukkan oleh responden adalah berada dalam kumpulan umur 41 – 50 tahun iaitu sebanyak 58.5% (24 orang). Diikuti dengan kumpulan umur 31 - 40 tahun iaitu sebanyak 24.4% (10 orang). Seterusnya, kumpulan umur 51 tahun ke atas iaitu sebanyak 9.8% (4 orang) dan terakhir kumpulan umur 20 – 30 tahun iaitu sebanyak 7.3% (3 orang). Berkaitan profil responden mengikut keturunan, dapatan menunjukkan seramai 1 orang (2.4%) adalah Melayu, manakala seramai 40 orang (97.6%) lagi adalah India. Merujuk kepada jadual 4.1, dapat dilihat bahawa majoriti tahap kelulusan akademik tertinggi responden adalah pada tahap Ijazah dengan seramai 26 orang (63.4%). Diikuti dengan seramai 14 orang (34.1%) pada tahap Sarjana / PhD dan seramai 1 orang (2.4%) pada tahap Diploma. Terakhir, berkaitan profil responden mengikut pengalaman mengajar menunjukkan seramai 3 orang (7.3%) adalah terdiri daripada 1 – 5 tahun, seramai 4 orang (9.8%) daripada 6 – 10 tahun, seramai 10 orang (24.4%) daripada 11

208 – 15 tahun, dan seramai 24 orang (58.5%) lagi daripada 16 tahun ke atas. Ini menunjukkan bahawa kebanyakan pengalaman mengajar responden adalah terdiri dalam kalangan 16 tahun ke atas. KEBOLEHPERCAYAAN INSTRUMEN Hasil kebolehpercayaan alfa Cronbach bagi stress guru, hubungan sesama rakan sekerja, bebanan kerja, kekangan masa dan karenah pelajar dalam kalangan guru di SJK(T) Jalan Yahya Awal, Johor Bahru, Johor dipaparkan dalam Jadual 5. Jadual 5 Kebolehpercayaan Instrumen Jadual 5 di atas menunjukkan julat kebolehpercayaan bagi stress guru, hubungan sesama rakan sekerja, bebanan kerja, kekangan masa dan karenah pelajar adalah berada di antara 0.859 hingga 0.940. Manakala alfa Cronbach bagi keseluruhan instrumen pula adalah 0.968 (45 item). Maka, jadual alfa Cronbach di atas menunjukkan bahawa instrumen yang digunakan mempunyai kebolehpercayaan yang tinggi. TABURAN KENORMALAN Hasil taburan kenormalan data berdasarkan ujian statistik Skewness dan Kurtosis dipaparkan dalam Jadual 6. Jadual 6 Taburan Kenormalan Berdasarkan analisis statistik seperti dalam Jadual 6 menunjukkan pemboleh ubah kajian adalah berditribusi normal iaitu mempunyai hasil ujian pembolehubah di antara ± 2 sisihan piawai. Hasil dapatan mendapati skewness pemboleh ubah adalah berada antara -0.433 hingga 0.452. Manakala kurtosis pemboleh ubah pula adalah berada antara -0.900 hingga 0.346. Oleh itu, data- data dalam kajian ini adalah sesuai untuk dilakukan analisis selanjutnya.

209 Tahap stres guru Dalam kajian ini, tahap stress guru diukur oleh 20 item. Jadual 7 menunjukkan sebelas item mempunyai skor yang sederhana , manakala sembilan item lagi mempunyai skor yang rendah. Hasil kajian ini menunjukkan item B5 iaitu “Saya berasa sangat letih dari segi emosi selepas kerja.” mencatatkan min sederhana yang tertinggi (min = 3.12, SP = 1.122). Diikuti dengan item B7 iaitu “Saya berpendapat bahawa perubahan tabiat makanan (makan berlebihan/kurang) disebabkan masalah yang berkaitan dengan kerja.” (min = 2.59, SP = 1.161), item B17 iaitu “Saya berasa letih yang berpanjangan di tempat kerja walaupun selepas cukup tidur.” (min = 2.54, SP = 1.120), item B3 iaitu “Kecekapan saya dalam pekerjaan berkurangan berbanding dengan dahulu.” (min = 2.51, SP = 1.028), item B2 iaitu “Saya menghadapi masalah dalam setiap kali membuat keputusan.” (min = 2.46, SP = 0.925), item B18 iaitu “Saya kerap berasa kecewa semasa bekerja.” (min = 2.44, SP = 1.074), item B10 iaitu “Saya kerap berasa bosan semasa bekerja.” (min = 2.41, SP = 1.072), item B16 iaitu “Saya kurang semangat sewaktu bekerja.” (min = 2.41, SP = 1.048), item

210 B1 iaitu “Saya mempunyai pemikiran negatif yang berpanjangan akibat daripada masalah yang sedang saya hadapi.” (min = 2.39, SP = 0.833), item B19 iaitu “Saya berkeinginan untuk menarik diri daripada pekerjaan.” (min = 2.37, SP = 1.157), dan item B15 iaitu “Saya kerap cepat marah semasa bekerja.” (min = 2.37, SP = 0.859). Manakala skor rendah pula adalah item B6 iaitu “Saya kerap menghadapi demam pada hari bekerja.” (min = 2.20, SP = 1.077), item B20 iaitu “Saya kerap berfikir untuk bertukar tempat kerja.” (min = 2.17, SP = 1.093), item B14 iaitu “Saya tidak puas terhadap kualiti kerja saya.” (min = 2.12, SP = 1.077), item B4 iaitu “Kualiti kerja saya telah merosot.” (min = 2.10, SP = 0.917), item B9 iaitu “Saya merasai bahawa ada peningkatan kelalaian dalam menjalankan tugasan.” (min = 2.05, SP = 0.973), item B12 iaitu “Saya merasai bahawa saya mempunyai hubungan yang tegang dengan rakan sekerja.” (min = 2.00, SP = 0.894), item B13 iaitu “Saya kurang memberi tumpuan semasa melaksanakan sesuatu tugasan.” (min = 1.95, SP = 0.865), item B11 iaitu “Saya berpendapat bahawa saya tidak peka (tidak sensitif) terhadap perasaan orang lain di tempat kerja.” (min = 1.93, SP = 0.959), dan item B8 iaitu “Saya menggunakan ubat untuk mengurangkan perasaan bimbang disebabkan oleh kerja.” mencatatkan min yang terendah (min = 1.88, SP = 1.288). Secara keseluruhannya menunjukkan skor tahap stress guru (min = 2.30, SP = 0.706) dalam kalangan guru di SJK(T) Jalan Yahya Awal, Johor Bahru, Johor adalah berada pada tahap yang rendah. Faktor Hubungan Sesama Rakan Sekerja Dalam kajian ini, hubungan sesama rakan sekerja diukur oleh 3 item. Jadual 8 menunjukkan satu item mempunyai skor yang sederhana ,manakala dua item lagi mempunyai skor yang rendah Jadual 8 Hubungan Sesama Rakan Sekerja Hasil kajian ini menunjukkan item C2 iaitu “Tidak mendapat sokongan dan bantuan daripada rakan-rakan sekerja di dalam mengendalikan sesuatu aktiviti.” mencatatkan min sederhana yang tertinggi (min = 2.34, SP = 1.063). Manakala skor rendah pula adalah item C3 iaitu “Seringkali menyiapkan tugasan berkumpulan secara sendirian.” (min = 2.17, SP = 1.022) dan item C1 iaitu “Hubungan yang tegang sesama rakan sekerja.” mencatatkan min yang terendah (min = 2.15, SP = 0.910). Secara keseluruhannya menunjukkan skor hubungan sesama rakan sekerja (min = 2.22, SP = 0.884) dalam kalangan guru di SJK(T) Jalan Yahya Awal, Johor Bahru, Johor adalah berada pada tahap yang rendah.

211 Faktor Kekangan Masa Dalam kajian ini, kekangan masa diukur oleh 6 item. Jadual 9 menunjukkan kesemua enam item tersebut mempunyai skor yang sederhana . Jadual 9 Kekangan Masa Hasil kajian ini menunjukkan item C18 iaitu “Kerapkali menyiapkan kerja-kerja sekolah di rumah.” mencatatkan min sederhana yang tertinggi (min = 3.63, SP = 1.113). Diikuti dengan item C16 iaitu “Kekurangan masa untuk memberi tumpuan kepada pelajar secara individu.” (min = 3.24, SP = 0.994), item C17 iaitu “Masa yang diberikan untuk menyiapkan sesuatu tugas tidak cukup.” (min = 3.17, SP = 1.046), item C15 iaitu “Kekurangan masa untuk membuat persediaan mengajar.” (min = 3.10, SP = 1.114), item C13 iaitu “Mempunyai masa rehat yang singkat sahaja.” (min = 2.98, SP = 1.193) dan item C14 iaitu “Tidak dapat menghabiskan sukatan pelajaran.” pula mencatatkan min yang terendah (min = 2.93, SP = 1.149). Secara keseluruhannya menunjukkan skor kekangan masa (min = 3.17, SP = 0.933) dalam kalangan guru di SJK(T) Jalan Yahya Awal, Johor Bahru, Johor adalah berada pada tahap yang sederhana. Faktor Karenah Pelajar Dalam kajian ini, karenah pelajar diukur oleh 7 item. Jadual 10 menunjukkan kesemua tujuh item tersebut mempunyai skor yang sederhana . Jadual 10 Karenah Pelajar

212 Hasil kajian ini menunjukkan item C22 iaitu “Pelajar tidak menyiapkan tugasan yang diberi.” mencatatkan min sederhana yang tertinggi (min = 2.98, SP = 1.060). Diikuti dengan item C19 iaitu “Mengajar kelas yang pelajarnya kurang memberi tumpuan semasa pengajaran dijalankan.” (min = 2.95, SP = 0.999), item C21 iaitu “Tingkah laku pelajar yang kurang sopan dan biadab.” (min = 2.88, SP = 1.187), item C20 iaitu “Mengendalikan pelajar-pelajar yang bermasalah disiplin.” (min = 2.85, SP = 1.038), item C25 iaitu “Mengajar kelas yang mempunyai bilangan pelajar yang terlalu ramai.” (min = 2.59, SP = 1.117), item C24 iaitu “Saya berasa bersalah apabila ramai murid saya tidak lulus ujian yang saya beri.” (min = 2.59, SP = 0.948) dan item C23 iaitu “Saya tidak dapat tidur apabila ramai murid saya tidak memahami pengajaran saya.” pula mencatatkan min yang terendah (min = 2.41, SP = 1.140). Secara keseluruhannya menunjukkan skor kerenah pelajar (min = 2.75, SP = 0.902) dalam kalangan guru di SJK(T) Jalan Yahya Awal, Johor Bahru, Johor adalah berada pada tahap yang sederhana. Analisis Korelasi Pearson Hasil kajian seperti yang dipaparkan dalam Jadual 11 menunjukkan hubungan sesama rakan sekerja (r = 0.593, p < 0.01); bebanan kerja (r = 0.655, p < 0.01), kekangan masa (r = 0.635, p < 0.01); dan karenah pelajar (r = 0.566, p < 0.01) mempunyai hubungan yang signifikan dengan stress guru dalam kalangan guru di SJK(T) Jalan Yahya Awal, Johor Bahru, Johor. Jadual 11 Analisis Korelasi Pearson

213 Regresi Berganda Keputusan dalam Jadual 12 menunjukkan hubungan sesama rakan sekerja, bebanan kerja, kekangan masa dan karenah pelajar meramal secara signifkan terhadap stress guru dalam kalangan guru di SJK(T) Jalan Yahya Awal, Johor Bahru, Johor, R2 = 0.532, F(4, 36) = 10.237, p <0.05. Peramal-peramal ini menyumbang sebanyak 53.2% varians terhadap stress guru dalam kalangan guru di SJK(T) Jalan Yahya Awal, Johor Bahru, Johor. Jadual 12 Regresi Berganda Analisis lanjut mendapati bahawa hubungan sesama rakan sekerja, Beta = 0.348, t (36) = 2.414, p < 0.01 mempengaruhi secara signifikan terhadap stress guru dalam kalangan guru di SJK(T) Jalan Yahya Awal, Johor Bahru, Johor. Manakala bebanan kerja, Beta = 0.325, t (36) =1.361, p > 0.05; kekangan masa, Beta = 0.204, t (36) = 0.842, p > 0.05; dan karenah pelajar, Beta= -0.029, t (36) = -0.156, p > 0.05 pula tidak mempengaruhi secara signifikan terhadap stress guru dalam kalangan guru di SJK(T) Jalan Yahya Awal, Johor Bahru, Johor. Dapatan ini menunjukkan faktor yang paling dominan mempengaruhi tahap stres dalam kalangan guru SJK(T) Jalan Yahya Awal, Johor Bahru adalah hubungan sesama rakan sekerja, Beta = 0.348, p < 0.05. Pengujian Hipotesis Ho1 Tidak terdapat pengaruh yang signifikan faktor hubungan sesama rakan sekerja terhadap tahap stres guru-guru di SJK(T) Jalan Yahya Awal, Johor Bahru

214 Ho2 Tidak terdapat pengaruh yang signifikan faktor bebanan kerja terhadap tahap stres guru-guru di SJK(T) Jalan Yahya Awal, Johor Bahru Ho3 Tidak terdapat pengaruh yang signifikan faktor kekangan masa terhadap tahap stres guru-guru di SJK(T) Jalan Yahya Awal, Johor Bahru Ho4 Tidak terdapat pengaruh yang signifikan faktor karenah pelajar terhadap tahap stres guru-guru di SJK(T) Jalan Yahya Awal, Johor Bahru Jadual 13 Rumusan Faktor Penentu Tahap Stress Guru Hasil kajian seperti dalam Jadual 13 menunjukkan hubungan sesama rakan sekerja, Beta = 0.348, p < 0.01 mempengaruhi secara signifikan terhadap stress guru dalam kalangan guru di SJK(T) Jalan Yahya Awal, Johor Bahru, Johor. Dengan itu, hipotesis Ho1 adalah ditolak. Manakala bebanan kerja, Beta = 0.325, p > 0.05; kekangan masa, Beta = 0.204, p > 0.05; dan karenah pelajar, Beta = -0.029, p > 0.05 pula tidak mempengaruhi secara signifikan terhadap stress guru dalam kalangan guru di SJK(T) Jalan Yahya Awal, Johor Bahru, Johor. Dengan itu, hipotesis Ho2, Ho3 dan Ho4 adalah diterima. RUMUSAN ANALISIS Kajian ini menghuraikan dapatan-dapatan analisis data secara deskriptif dan inferensi bagi mencapai objektifobjektif serta tujuan kajian ini keseluruhannya. Dapatan kajian menunjukkan bahawa tahap stress guru dalam kalangan guru SJK(T) Jalan Yahya Awal, Johor Bahru adalah berada pada tahap yang rendah secara keseluruhannya. Juga mendapati hubungan sesama rakan sekerja merupakan faktor yang paling dominan yang mempengaruhi tahap stres dalam kalangan guru SJK(T) Jalan Yahya Awal, Johor Bahru. Sebanyak 4 hipotesis telah diuji dalam kajian ini. Oleh itu, dapat disimpulkan bahawa sebanyak satu hipotesis tersebut telah ditolak, manakala tiga hipotesis lagi telah diterima dalam kajian ini. Jadual 14 Rumusan Hipotesis

215 IMPLIKASI Daripada perbincangan dan rumusan hasil kajian, beberapa implikasi kajian kepada Pendidikan perlu dipertimbangkan : Kajian telah membuktikan bahawa tahap stres dalam guru SJK(T) Jalan Yahya Awal, Johor Bahru adalah pada tahap rendah. Walaupun, ia merupakan bukan satu keadaan yang kritikal, tetapi Pihak Kementerian Pendidikan, Jabatan Pendidikan Negeri, Pejabat Pendidikan Daerah, pihak pentadbir sekolah dan individu guru itu sendiri perlu sedar dan mengambil langkah-langkah awal dalam menghadapi isu stres dari terus menguasai diri supaya tidak mencapai tahap yang melampau pada masa hadapan. Kesedaran awal dan langkah menangani amat perlu dirancang oleh guru supaya prestasi kerja tidak terjejas. Kerjasama dan sokongan semua pihak amat perlu dalam usaha menangani isu ini. Bagi pihak Kementerian Pendidikan Malaysia, mereka harus sedar bahawa terdapat sebilangan guru yang menjadikan profesion guru ini sebagai pilihan terakhir ataupun menjadi guru kerana terpaksa akibat desakan ibu bapa. Oleh itu, apabila mereka memasuki alam pekerjaan dalam profesion guru ini, mereka sangat mudah berasa stres. Kementerian Pendidikan Malaysia harus memperhalusi syarat-syarat pengambilan guru pada masa akan datang seperti mengadakan pelbagai saringan sebelum seseorang dipilih untuk melanjutkan pelajaran dalam pendidikan. Ini sangat penting kerana bakal guru yang dipilih benar-benar mempunyai kelayakan dan benar-benar bersedia dari segi aspek fizikal, mental dan emosi untuk menghadapi cabaran dalam bidang perguruan. CADANGAN Terdapat beberapa cadangan yang ingin disarankan untuk kajian masa hadapan supaya kajian lebih mudah, kemas dan mempelbagaikan lagi kajian yang bakal dilakukan. Dengan itu, terdapat beberapa cadangan yang mungkin boleh digunakan oleh penyelidik sebagai rujukan kelak. Antaranya, I. Oleh kerana skop kajian yang meliputi faktor stres guru amat luas, penyelidik boleh mempelbagaikan lagi pemboleh ubah bersandar bagi mengetahui faktor lain yang turut menyumbang kepada stres dalam kalangan guru.

216 II. Selain daripada itu, penyelidik boleh meluaskan lagi responden kajian dengan mengkaji bukan sahaja faktor stres terhadap guru malahan penyelidik boleh membuat kajian tentang faktor stres kerja terhadap individu lain seperti jururawat, polis dan sebagainya. III. Metodologi kajian bagi kajian lanjutan boleh dipelbagaikan. Contohnya, selain kaedah kuantitatif dengan menggunakan soal selidik, kaedah kualitatif seperti temu bual juga boleh digunakan dalam proses pengumpulan data. Dengan car aini, maklumat yang lebih terperinci boleh diperolehi. IV. Seterusnya, penyelidik boleh meluaskan lokasi kajian dan mendapatkan bilangan responden yang lebih ramai agar dapatan kajian yang bakal dijalankan lebih tepat dan terbaik. Jika kajian dilakukan di industri luar, sebaiknya penyelidik membuat permohonan yang lebih awal agar tidak menghadapi masalah seperti keterbatasan waktu. KESIMPULAN Tidak dapat dinafikan bahawa guru-guru seringkali mengalami stres di sekolah walaupun tahap stres yang dialami adalah berbeza. Secara keseluruhannya, tahap stres yang dialami oleh guru-guru Sekolah Jenis Kebangsaan (Tamil) Jalan Yahya Awal di Johor Bahru berada pada tahap rendah. Berdasarkan kajian yang telah dijalankan, faktor bebanan kerja, faktor kekangan masa dan faktor karenah pelajar menyumbang stres di kalangan guru. Maka, isu stres kerja guru perlu diberi perhatian yang serius oleh semua pihak seperti sekolah, Jabatan Pelajaran Negeri dan Kementerian Pendidikan Malaysia. Langkah awal perlu diambil bagi menangani isu stres sebelum ia merebak dan menjadi sinonim dengan profesion keguruan. Sesungguhnya, kualiti pengajaran yang baik adalah datangnya daripada guru yang sihat dan bebas daripada stres. RUJUKAN Ages, V. D (2011). Teacher Peceptions On Stress And Retention. ProQuest Dissertations and Theses. Ahmad Bahai. (2015). Hubungan Antara Kepuasan Kerja Terhadap Stres Kerja Guru Pendidikan Luar Biasa Di SLB Muhammadiyah Jombang. Fakulti Psikologi, Universiti Islam Negeri Maulana Malik Ibrahim Malang. Alvin Raj. (2015). Kesahan Dan Kebolehpercayaan Instrumen Penilaian Pendidikan Luar. Fakulti Sains Sukan dan Kejurulatihan, Universiti Pendidikan Sultan Idris. Amalin Razali & Azita Ali. (2016). Faktor-Faktor Yang Mempengaruhi Tahap Stres Guru Pendidikan Khas. Fakulti Pendidikan Teknikal dan Vokasional, Universiti Tun Hussein Onn Malaysia. Azizi Yahaya, Mohamad Najib Abdul Ghafar, Jamaluddin Ramli & Nadarajah Rengasamy. (2003). Faktor Yang Mempengaruhi Masalah Disiplin Pelajar Sekolah Dan Perhubungan Pembentukan Personaliti Pelajar. Azizi Yahaya, Shahrin Hashim, Jamaludin Ramli, Yusof Boon & Abdul Rahim Hamdan. (2007). Menguasai Penyelidikan Dalam Pendidikan: Teori, Analisis & Interpretasi. Kuala Lumpur: PTS Professional Publishing Sdn. Bhd. Azlan Behadin. (2015). Tekanan Kerja, Efikasi Kendiri Akademik Dan Komitmen Untuk Meneruskan Pengajian Dalam Program Pensiswazahan Guru (Tesis Sarjana). Fakulti Pendidikan dan Pembangunan Manusia, Universiti Pendidikan Sultan Idris.

217 Baharin Abu & Mariam Aziz. (2010). Stres Dalam Kalangan Guru Di Dua Buah Sekolah Menengah Kebangsaan Di Kawasan Skudai. Fakulti Pendidikan. Universiti Teknologi Malaysia. Berita Harian Online. (2018, Ogos 28). 4.4 Peratus Guru Stres. Retrieved from https://www.bharian.com.my/node/467001/amp Boyle G. J., Borg M. G., Falzon, J. M. & Baglioni, A. J. Jr. (1995). A Structural Model of the Dimensions of Teacher Stress. British Journal of Educational Psychology. 65: 49-67. Chang, C. L. (2007). Stress Among Secondary School Teachers In Klang District (Masters Theses). Universiti Malaya. Chaplain, R. P. (1995). Stress and Job Satisfaction: A Study of English Primary School. Educational Psychology, 15, 473-489. Chua, Tee Tee & Koh, Boh Boon. (1992). Pendidikan Khas dan Pemulihan Bacaan Asas. Dewan Bahasa dan Pustaka. Chua Yan Piaw. (2014). Kaedah dan Statistik Penyelidikan Buku 1: Kaedah Penyelidikan. Selangor: Mac Graw Hill Education. Donny Toisuta & Lobby Loekmono, J. T. (2017). Hubungan Kepuasan Kerja. Stres Guru Dengan Kebahagiaan Guru Pendidikan Agama Sekolah Menengah Di Kota Ambon. Duwi. (2011). Uji Multikolinearitas. Retrieved from https://duwiconsultant.blogspot.com/2011/11/ujimultikolinearitas.html Fazura Mohd Noor. (2011). Faktor-Faktor Penentu Stres Dalam Kalangan Guru-Guru: Kajian di Sekolah Rendah Mubaligh Di Kuala Lumpur (Tesis Sarjana). Open University Malaysia. GPS Bestari. (2019, Jun 18). Siri 3: KPM Prihatin Guru Stres dan Kemurungan. Retrieved from https://www.gpsbestari.com/mobile/berita/siri-3-kpm-prihatin-guru-stres-dan-kemurungan-1.927134 Hayati Ishak. (2015). Burnout Dan Tekanan Kerja Di Kalangan Guru: Satu Kajian Terhadap Guru-Guru Sekolah Menengah Daerah Hulu Langat (Tesis Sarjana). Fakulti Ekonomi dan Perniagaan, Universiti Kebangsaan Malaysia, Bangi. Kamus Dewan. (Edisi Keempat). (2010). Kuala Lumpur. Dewan Bahasa dan Pustaka. Kementerian Pendidikan Malaysia. (2009). Standard Guru Malaysia. Putrajaya: Kementerian Pendidikan Malaysia. Kerlinger, F. N. (1973). Foundation Of Behavioral Research (3rd ed). New York: Holt Rinchart and Winston. Kim, T. S. (2006). Stres Kerja Dalam Kalangan Guru Teknik (Kajian Ilmiah). Universiti Teknologi Malaysia. Kim, T. S. (2006). Stres Kerja Di Kalangan Guru Aliran Teknik Di Johor, Melaka Dan Negeri Sembilan (Tesis Sarjana). Universiti Teknologi Malaysia. Krejcie & Morgan. (1970). Determining Sample Size For Research Activities. Educational And Psychological Measurement. 607-610. Kyriacou & Sutcliffe. (1978). Teachers Stress: Prevalence, Sources and Symptoms. British Journal of Educational Psychology. Laili Izzati. (2016). Laporan Analisis Regresi Tugas Ujian Akhir Semester (Pemilihan Model Regresi Terbaik dan Uji Asumsi Klasik). Retrieved from https://www.academia.edu/21686889/LAPORAN_ANALISIS_REGRESI_TUGAS_UJIAN_ AKHIR_SEMESTER_PEMILIHAN_MODEL_REGRESI_TERBAIK_dan_UJI_ASUMSI_KLASIK Lau, P. S. Y. (2002). Teachers Burnout In Hong Kong Secondary Schools. ProQuest Dissertations and Theses. Lee, Keok Cheong, Zakri Abdullah & Chua, Lay Nee. (2018). Penyelidikan Dalam Pendidikan. Selangor: Oxford Fajar Sdn. Bhd.

218 Lemaire, J. (2009). Addressing teacher workload. Education, pp. 6. Ling, H. Oi. (2008). Individual And Systemic Factors Influencing Secondary School Teacher Stress In Hong Kong. ProQuest Dissertations And Theses. Mark A Goss-Sampson. (2018). Analisis Statistik dengan JASP: Buku Panduan Pelajar. Retrieved from https://www.scribd.com/document/4122933449/Statistical-Analysis-in-JASP-A- Students-Guide-v1-0-BahasaMelayu-Pre-release McCormick, J. (1997). Occupational stress of teachers: Biographical differences in a large school system. Journal of Educational Administration. 35, 18-38. Mohd Faizal Hassan, Hamidah Sulaiman & Ghazali Darusalam. (2018). Pengaruh Faktor Terpilih Terhadap Stres Peranan Dalam Kalangan Guru Sekolah Kebangsaan Di Daerah Jerantut, Pahang. Prosiding Seminar Kebangsaan Majlis Dekan Pendidikan Universiti Awam 2018, Fakulti Pendidikan, Universiti Malaya. Mohd Faizul Mohd Noor, Mohd Saifulkhair Omar & Fauzi Hussin. (2016). Hubungan Ilkim Sekolah Dan Stres Guru Sekolah Menengah Di Daerah Kuala Nerus, Terengganu. Proceeding of International Seminar on Generating Knowledge Through Research, UUM-UMSIDA, 25-27 October 2016, Universiti Utara Malaysia. Mohd Majid Konting. (1993). Kaedah Penyelidikan Pendidikan. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Morris Lat & Crispina Gregory. (2018). Hubungan Antara Beban Tugas Dengan Stres Guru Kolej Vokasional Di Negeri Sabah. Fakulti Psikologi dan Pendidikan, Universiti Malaysia Sabah,Kota Kinabalu. Nadia Yuli Pertiwi & Ice Yulia Wardani. (2019). Tingkat Stres Kerja Dan Strategi Menangani Stres Guru SD Dalam Implementasi Kurikulum 2013. Jurnal Ilmiah Permas, 9(2), 155-164. Noraini Mohamad. (2015). Tekanan Kerja Dalam Kalangan Guru: Kajian Di Sebuah Sekolah Menengah Daerah Kluang Johor Darul Takzim. Universiti Teknologi Malaysia. Norazlin Mohd Rusdin. (2015). Retrieved from Modul Persampelan Rawak. Normarina Ramlee. (2015). Tahap Stres Dalam Kalangan Pensyarah Kolej Vokasional Di Johor. Fakulti Pendidikan Teknikal dan Vokasional, Universiti Tun Hussein Onn Malaysia. Nur Aful, A. Hadi Arifin & Faisal Matriadi. (2018). Pengaruh Konflik Peranan Dan Stres Kerja Terhadap Komitmen Organisasi dan Organizational Citezenship Behavior Pada Guru SD Di UPTD-PK Nisam. Jurnal Manajemen Indonesia (J-Mind). Nurul Atikah Marshid & Sa’adiah Ma’alip. (2018). Pemilihan Bahasa Dalam Masyarakat Multilingual: Minoriti Siam Peranakan Di Alor Setar, Kedah. Jurnal Wacana Sarjana, 2(2),1-14. Ooi, Chew Hong & Aziah Ismail (2015). Sokongan Pihak Pengurusan Sekolah Terhadap Tekanan Kerja Guru Di Sekolah Kebangsaan Dan Sekolah Jenis Kebangsaan Cina. Jurnal Kepimpinan Pendidikan. 2(2), 42-57.

219 TAHAP BULI DALAM KALANGAN MURID DI SJK(T) SUNGAI TOK PAWANG LOGESSWARY NAIR A/P RAVI ( [email protected] ) Institut Pendidikan Guru Kampus Tengku Ampuan Afzan Abstrak PENGENALAN Olweus memulakan penyiasatan rasmi tentang buli di sekolah pada akhir 1970-an. Beliau menjalankan banyak kajian tentang tingkah laku buli di sekolah- sekolah di negara-negara Scandinavia, selepas itu kajian mengenai tingkah laku buli ini tersebar ke seluruh dunia (Olweus, 1978). Buli pada mulanya diiktiraf sebagai isu serius di Amerika Syarikat (Dodge et al., 1990), serta di Australia (Rigby dan Slee, 1993), Jepun, dan Britain. Kajian tentang tingkah laku buli ini sebenarnya bertujuan untuk meningkatkan kesedaran tentang perlakuan buli dalam kalangan kumpulan sasar dan masyarakat bagi menghentikan tingkah laku buli daripada terus merebak. Isu disiplin yang sering memberi kesan kepada murid sekolah mungkin membawa kepada ketidakseimbangan dalam bidang ekonomi, politik dan sosial masyarakat kita. Ini berlaku kerana pelajar memegang janji untuk memajukan pembangunan negara pada masa hadapan. Selain kesan negatifnya terhadap individu, buli merupakan salah satu fenomena masyarakat yang paling ketara yang memerlukan perhatian kerana kecenderungannya untuk berterusan dalam masyarakat yang sentiasa memerhati. Olweus (1996) menyifatkan buli sebagai satu corak tingkah laku ganas di mana satu atau lebih orang dengan sengaja menyebabkan kecederaan fizikal, lisan, atau psikologi kepada atau gangguan kepada orang lain yang secara relatifnya tidak berdaya. Tingkah laku agresif yang membentuk buli dikumpulkan bersama. Apabila dan jika seseorang secara berterusan dan berulang kali mengalami kelakuan yang berbahaya atau buruk, dilakukan oleh seorang atau lebih orang lain, tanpa dapat mempertahankan diri, mereka dikatakan menjadi mangsa buli. Menurut kajian, pelajar tidak lagi berasa selamat di dalam bilik darjah kerana tanda-tanda buli di situ (Jan & Hussain, 2015). Menurut Gomez Ortiz, Romero, dan Ortega Ruiz (2016), buli sememangnya dianggap sebagai isu Kajian ini dijalankan dengan tujuan bagi meningkatkan kesedaran tentang tahap buli dalam kalangan murid sekolah rendah dan mengetahui jenis tingkah laku yang sering dilakukanoleh murid di SJK(T) Sungai Tok Pawang, Kedah. Sampel kajian ini melibatkan semua murid SJKT Sungai Tok Pawang yang melibatkan semua murid yang pernah menjadi mangsa buli tanpa disedari. Statistik yang digunakan adalah berbentuk peratusan. Kajian ini menggunakan soal selidik yang terdiri daripada 2 bahagian iaitu Bahagian A dan Bahagian B. Analisis hasil kajian menggunakan min, peratus dan tahap penilaian yang diperolehdaripada skor responden berdasarkan Skala Likert. Analisis ini dipersembahkan dalam bentuk carta dan jadual supaya ianya mudah dicerap. Hasil kajian ini akan dipersembahkan berdasarkananalisis yang diperoleh. Dapatan kajian menunjukkan bahawa tahap buli adalah rendah dalam kalangan murid di SJK(T) Sungai Tok Pawang dan perlu ditandatangani oleh pihak sekolah dengan berkesan. Kata Kunci: tahap buli, tingkah laku, murid – murid, sekolah rendah

220 penting dalam institusi pendidikan di seluruh dunia. Menurut Jan dan Hussain (2015), buli boleh berlaku di dalam dan di luar persekitaran sekolah, termasuk di dalam bilik darjah, tandas, semasa menunggu bas, semasa menaiki bas, di belakang bangunan sekolah, atau di lokasi yang jauh. jauh dari pandangan guru. Mangsa buli telah ditunjukkan mempunyai masalah dengan kesihatan fizikal, kesihatan mental dan prestasi akademik mereka dalam kajian terdahulu. Di samping itu, mereka didapati lebih mudah terdedah kepada kemurungan, kebimbangan, dan harga diri yang rendah berbanding orang yang tidak pernah mengalami buli. Menurut Pertubuhan Kesihatan Sedunia (WHO, 2009), buli berlaku dalam kalangan belia di seluruh dunia sekurang-kurangnya sekali setiap minggu. Buli dalam kalangan pelajar boleh mengakibatkan akibat negatif seperti kecederaan fizikal, kecederaan kekal, dan juga kematian (Anderson, Kaufman, Simon & Ryan, 2001) Prestasi akademik dipengaruhi secara negatif oleh pengasingan sosial (Woods & Wolke, 2002), dan integrasi sosial ke dalam komuniti sekolah bermasalah (Yoneyama & Rigby, 2006). Isu-isu ini juga boleh membawa kepada masalah kesihatan mental (Kumpulainen & Rasanen, 2000). Pada ketika ini, buli, keganasan, dan pelanggaran disiplin di sekolah kebangsaan rendah sering dilaporkan dalam akhbar dan menimbulkan isu disiplin yang serius. Di Malaysia, Menteri Pendidikan merekodkan 14,000 kes buli di sekolah antara 2012 dan 2015. Dalam tempoh lima tahun ini, terdapat lebih 35 kes kanak-kanak meninggal dunia atau mengalami kecederaan serius selepas dipukul. Sepuluh kanak-kanak dari sebuah sekolah tahfiz di Pasir Puteh, Kelantan, ditahan pada 21 November 2019, kerana menakutkan rakan sekelas berusia 12 tahun akibat klip video yang tular. PENYATAAN MASALAH Pada masa kini, buli adalah isu disiplin yang ketara di sekolah rendah. Tingkah laku buli dalam kalangan pelajar secara keseluruhannya adalah pada tahap sederhana, menurut kajian Abdul Latif (2005) terhadap murid sekolah menengah di daerah Batu Pahat. Menurut Pertubuhan Pendidikan, Saintifik, dan Kebudayaan Pertubuhan BangsaBangsa Bersatu (UNESCO, 2017), insiden buli adalah antara jenis keganasan yang paling biasa yang didokumenkan di beberapa negara, termasuk yang berlaku di Eropah, Amerika Utara, Australia dan Asia. Ini disebabkan oleh bukti yang menunjukkan bahawa 80% murid sekolah rendah di seluruh dunia terlibat dalam insiden buli yang kerap berlaku di dalam bilik darjah. Menurut kenyataan Menteri Pendidikan Malaysia (Yaacob, 2018), 3011 kejadian buli direkodkan pada 2015, manakala 3488 kes dilaporkan pada 2016. Di sekolahnya, Kadira, murid berusia 10 tahun, pernah mengalami buli. . Penyelidikan mengenai buli di Malaysia masih kurang berleluasa berbanding di Barat, memandangkan keseriusan isu itu pada awal abad ke-21. Setakat ini, kebanyakan penyelidik memfokuskan kepada murid sekolah dalam usaha mendapatkan maklumat tentang fenomena yang berlaku. Mereka menjalankan penyelidikan kuantitatif untuk menjelaskan siapa, di mana, bila dan berapa kerap buli berlaku dalam kalangan pelajar sekolah rendah dan rendah. Secara tidak langsung, keputusan awal ini boleh dimasukkan ke dalam pangkalan data buli pelajar kebangsaan. Kajian buli dari sudut guru kurang mendapat perhatian pengkaji kerana majoriti kajian tertumpu kepada murid. Senario yang sama berlaku di negara lain di mana kajian tentang pengetahuan, sikap dan tindak balas guru terhadap isu buli dalam kalangan pelajar masih dianggap tidak mencukupi. Penyelidik seperti Mishna et al. (2005), Allen (2010),

221 dan Brown mengiktiraf ini (2014). Mereka percaya bahawa untuk membangunkan strategi yang lebih cekap untuk menangani buli, kajian buli dari perspektif guru perlu ditingkatkan. Selain itu, kerja berpasukan dan penglibatan guru dilihat sebagai penting untuk menghentikan gejala negatif daripada mula berkembang. Walaupun terdapat kajian luar yang mendedahkan isu buli dari perspektif pendidik, perbezaan budaya dan etnik menjadikan kesimpulan kajian kurang terpakai di negara ini. Oleh itu, kajian tempatan terhadap guru-guru diperlukan untuk mengkaji perspektif mereka terhadap gejala sosial yang dilihat semakin menular dalam kalangan pelajar di seluruh negara. Profesional tidak boleh mengesyorkan strategi intervensi berkesan yang dilakukan di dalam bilik darjah dan di persekitaran sekolah tanpa penyelidikan tentang cara guru melihat dan bertindak balas terhadap isu buli dalam kalangan pelajar. Untuk menentukan tahap sebenar buli di kalangan murid-murid di Malaysia, ia adalah penting untuk melihat kejadian buli dalam kalangan pelajar Sekolah Rendah juga. Menurut Arora 1999, salah satu isu dengan kajian tentang tingkah laku buli di sekolah ialah bagaimana menilai tahap buli dalam kalangan murid Thompson et al., 2002 menyatakan bahawa penggunaan indeks tingkah laku buli sekolah adalah salah satu cara untuk mengurangkan jumlah buli di sekolah. Justeru, kajian ini akan mengkaji tahap perlakuan buli dalam kalangan pelajar SJKT Sungai Tok Pawang. Kajian ini akan cuba mengenal pasti tahap tingkah laku buli yang wujud dalam kalangan pelajar SJKT Sungai Tok Pawang. OBJEKTIF DAN PERSOALAN KAJIAN Objektif 1) Mengenal pasti jenis tingkah laku buli (fizikal, verbal) yang paling kerap dalam kalangan pelajar. 2) mengenal pasti ciri-ciri mangsa buli yang dominan dalam kalangan pelajar SJKT Sungai Tok Pawang. Persoalan Kajian 1) Apakah jenis tingkah laku buli yang kerap terjadi dalam kalangan pelajar lelaki dan perempuan di sekolah? 2) Apakah ciri-ciri mangsa buli yang dominan di sekolah? METODOLOGI KAJIAN Reka Bentuk Kajian Reka bentuk kajian tahap buli di dalam kalangan murid SJK(T) Sungai Tok Pawang adalah berbentuk deskriptif yang menggunakan kaedah tinjauan. Persampelan Kajian Seramai 160 orang dipilih sebagai responden kajian iaitu jumlah keseluruhan murid SJK(T) Sungai Tok Pawang. Menurut Krejcie dan Morgan (1970), bagi populasi bersaiz 160 orang maka 113 orang sampel kajian perlu diambil. Jadi, pengkaji telah memilih 113 orang murid sebagai sampel bagi menjalankan kajian ini. Kelas yang dipilih untuk menjalani kajian ini adalah murid yang pernah terlibat dalam tingkah laku buli di sekolah atau kelasnya. Instrumen Kajian

222 Pengkaji telah merangka satu set borang soal selidik bagi menerima maklum balas daripada responden untuk mencapai objektif kajian ini. Bentuk instrumen yang digunakan dalam kajian ini adalah bentuk soal selidik. Secara lazimnya, instrumen ini digunakan dalam kajian deskriptif. Menurut Tuckmen (1978), Instrumen yang berbentuk soal selidik merupakan cara yang amat berkesan untuk mendapatkan maklumat daripada responden semasa menjalankan sebuah kajian. IPG Kampus Tengku Ampuan Afzan Soal selidik diberikan dalam bentuk pautan ke Google Form. Kaedah ini digunakan untuk mengumpulkan data kerana kaedah yang paling efektif dan sesuai untuk mengumpulkan data dari sebilangan besar peserta dalam jangka waktu yang singkat. Pengkaji telah membina satu set soal selidik yang diubahsuai item – item daripada soal selidik Bullying Participant Behaviors Questionnaire yang dibangunkan oleh Mohd Khairul Amidin Bin Azman (2010) untuk mengumpul maklumat serta menjawab persoalan kajian ini. Instrumen soal selidik ini mengandungi dua bahagian iaitu: i. Bahagian A: Maklumat Diri Murid SJK(T) Sungai Tok Pawang. ii. Bahagian B: Tingkah laku positif iii. Bahagian C :Tinglah laku negatif Bahagian A mengandungi 3 soalan bagi mendapatkan maklumat demografi murid yang terlibat dalam kajian ini seperti tahap, tahun, serta jantina. Bahagian B pula mengandungi 9 soalan tertutup yang mesti dijawab oleh reponden mengikut skala Likert 1-Tidak pernah, 2-Kadang kala, 3-Selalu. Soalan–soalan ini bertujuan untuk mendapatkan maklumat atau data bagi menngenalpasti tahap tingkah laku buli dalam kalangan murid SJK(T) Sungai Tok Pawang. Selain itu, soalan – soalan ini dibina untuk mengetahui tahap murid yang mana sering terlibat diri dalam tingkah laku buli. Soal selidik ditadbirkan kepada 150 murid sekolah sebagai responden melalui Google Form. Guru – guru sekolah tersebut membantu pengkaji untuk mentadbirkan soalan dengan teratur mengikut masa yang ditetapkan. Kesahan Dan Kebolehpercayaan Menurut Kerlinger & Lee (2001), Kesahan dan kebolehpercayaan sesuatu instrument adalah sangat penting kerana dapat memastikan dapatan yang diperolehi boleh dipercayai dan tidak dipersoalkan. Dengan itu, pengkaji telah mendapatkan kesahan dan memastikan kualiti instrumen soal selidik yang digunakan dalam kajian ini. Instrumen telah dikesahkan oleh Dr Zarina binti Eshak dari segi tatabahasa, isi kandungan, kefahaman soalan serta mengenal pasti kekurangan dalam instrument tersebut. Bukan itu sahaja, pengkaji juga telah menjalankan kajianrintis di sekolah yang dipilih untuk meneruskan kajian ini. Lima orang dari setiap tahap iaitu tahap 1 dan 2 telah dipilih untuk menjalankan kajian ini. Keputusan dari kajian rintis yang telah dilakukan dapat membantu pengkaji untuk memastikan dan membuat pembetulan bahagian soalan soal selidik yang mungkin tidak tepat atau tidak difahami oleh responden. Kajian ini juga dapat membantu pengkaji untuk menguji instrumen dari segi aspek kefahaman, tatabahasa, isi kandungan, kesahan dan kebolehpercayaan. Mengikut keputusan kajian rintis yang berlaku, pengkaji mendapati bahawa murid – murid yang terlibat dalam kajian ini telah memahami serta menjawab setiap instrumen dalam soal selidik tersebut dengan mudah dan mengikut penetapan masa. Menurut Mohd Najib (2003), nilai kebolehpercayaan yang melebihi 0.800 merupakan nilai“Alpha Cronbach” di mana kebolehpercayaan sesuatu item itu adalah sangat tinggi dan boleh diterima. Mengikut pernyataan Mohd Najib keputusan yang diperolehi dalam kajian rintis yang dilakukan mendapatkan nilai

223 kebolehpercayaan bagi soal selidik yang dijawab oleh responden adalah 0.809. Nilai ini merupakan nilai yang secukupnya di mana ia menunjukkan bahawa soal selidik yang dibina oleh pengkaji boleh digunakan dalam kajian ini di dalam kalangan murid. Kaedah Pengumpulan Data Pengkaji telah menggunakan dua kaedah iaitu data primer dan data sekunder untuk mengumpulkan data dalam kajian ini. Data primer merupakan instrument yang digunakan. Misalnya, data yang dikumpulkan oleh pengkaji sendiri manakala pengumpulan data merupakan penyelidikan perpustakaan dan data – data yang dikumpul mengikut kajian – kajian lepas berkaitan tajuk yang dipilih dalam pelbagai bentuk. Antaranya termasuklah, bentuk artikel, majalah, surat khabar, jurnal, buku dan sebagainya. Data kajian ini dikumpulkan melalui satu cara sahaja iaitu melalui soal selidik. Sebelum menjalankan kajian ini, pengkaji terlebih dahulu telah menghantar surat kebenaran dari Institut Pendidikan Guru Kampus Tengku Ampuan Afzan bersama kertas proposal kajian ini kepada guru besar Sekolah Jenis Kebangsaan (Tamil) Sungai Tok Pawang bagi mendapatkan kebenaran untuk menjalankan kajian ini di sekolah beliau. Kebenaran daripada Guru Besar sekolah tersebut telah membantu pengkaji bagi menjalankan kajian ini dengan lancar. Sebuah kajian rintis telah dijalankan di sekolah tersebut dengan 10 orang murid yang terdiri daripada tahap 1 dan tahap 2 bagi memastikan soalan – soalan yang dibina oleh pengkaji dapat memahami dengan jelas dan tidak mewujudkan sebarang kekeliruan semasa menjawab soalan tersebut supaya kersahan dan kebolehpercayaan dapat diuji. Dengan kebenaran guru besar sekolah tersebut, pengkaji mula mengedarkan soal selidik dalam bentuk Google Form kepada responden yang terlibat melalui guru kelas murid – murid tersebut. Sebelum soal selidik diedarkan, pengkaji pula telah memberikan penerangan yang jelas kepada semua murid yang terlibat mengenai tujuan dan proses menjawab soal selidik. Pengkaji juga memberi kepada respondennya bahawa semua maklumat adalah sulit dan dirahsiakan serta hanya digunakan untuk menjalankan kajian ini sahaja. Setelah soal selidik dijawab oleh responden dengan lengkap, pengkaji telah tutup akses Google Form untuk responden supaya tidak menimbulkan kekeliruan dalam analisis data semasa pengiraan peratus dan min bagi jenis tingkah laku buli di sekolah tersebut. Perisian Statistical Package for Science Social (SPSS) versi 27 telah digunakan untuk mendapatkan peratusan dan min mengikut data – data yang diperolehi. Dapatan Dan Perbincangan Bahagian ini membincangkan analisis data dan hasil dapatan kajian yang telah dijalankan daripada soal selidik yang telah dijawab oleh responden dalam dapatan kajian yang dijalankan. Pengkaji telah memasukkan data yang telah diproses untuk mendapatkan statistic seperti min, purata dan nilai peratusan. DEMOGRAFI Jadual ini menunjukkan hasil berdasarkan ciri demografi murid yang mengambil bahagian dalam kajian ini. Rajah 1 Jumlah kuantiti demografi murid

224 Rajah 1 Jumlah kuantiti demografi murid Jadual 1 Tahap mengikut jantina Rajah 2 Bilangan responden mengikut jantina Dapatan hasil kajian menunjukkan daripada 104 responden seramai 56 orang (53.8 %) terdiri daripada responden lelaki manakala sebanyak 48 orang (46.2%) merupakan responden perempuan. Terdapat sedikit jurang perbezaan antara jantina responden. Maklumat yang lebih jelas boleh dilihat daripada rajah dan jadual di atas. Kajian ini bertujuan bagi mengetahui tahap murid yang sering terlibat dalam tingkah laku serta jenis tingkah laku yang kerap berlaku di sekolah tersebut. Oleh itu, jurang perbezaan tidak mempengaruhi sebahagian besar kajian ini. Mengikut jadual dan rajah di atas, pengkaji juga dapat melihat bahawa daripada 104 responden yang diterima seramai 32 orang (30.8%) merupakan responden yang berada dalam tahap 1 iaitu berumur tujuh hingga sembilan tahun

225 maka 72 orang (69.2 %) adalah responden yang berada dalam tahap 2 iaitu berumur sepuluh hingga dua belas tahun. Jurang perbezaan antara kedua–dua tahap ini dapat menunjukkan bahawa isntrumen soal selidik ini telah banyak dijawab oleh murid–murid tahap dua di sekolah tersebut. SOALAN TENTANG TAHAP BULI Dalam bahagian ini pengkaji telah membahagikan soalan mengikut tingkah laku positif dan negatif yang sering ada pada diri murid-murid. Jadual 2 Tingkah laku positif responden SOALAN TIDAK PERNAH KADANGKALA SELALU Kawan-kawan saya memanggil saya dengan nama saya sendiri 9 32 63 Kawan-kawan sering berkata sesuatu yang baik terhadap saya 9 55 40 Kawan-kawan saya melayan saya dengan baik dan penuh hormat 14 37 53 Saya selalu terima hadiah daripada kawan saya sempena hari jadi 27 45 32 Kawan saya pernah membantu saya dalam urusan kewangan 25 34 45 Kawan-kawan meminjamkan saya barang yang saya perlukan 18 38 48 kawan saya suka menceritakan kisah lucu kepada saya 18 41 45 Kawan sekelas yang lain akan senyum pada saya 12 41 51 Kawan-kawan saya membantu saya ketika berada dalam kesusahan 18 46 40 Berdasarkan soalan-soalan di atas, hasil soal selidik daripada 104 responden sebanyak 66.7% perlakuan murid SJKT Sungai Tok Pawang adalah positif dan tidak berkelakuan buruk. Terdapat beberapa sikap buruk juga antara murid dimana mereka tidak berkata sesuatu yang baik terhadap kawan-kawannya. Selain itu, kebanyakkan murid iaitu seramai 45 orang menyatakan bahawan mereka tidak terima hadiah daripada kawan sempena hari jadi dan sebanyak 46 orang murid menyatakan bahawa kawan-kawannya tidak membantunya ketika berada dalam kesusahan. Jadual 3 Tingkah laku negatif responden SOALAN TIDAK PERNAH KADANGKALA SELALU Kawan-kawan bercakap kasar dan kurang sopan tentang saya dan keluarga saya. 40 27 37 Ada kawan yang pernah cuba menendang saya 38 31 35 Kawan-kawan saya berkelakuan kurang sopan dengan saya kerana perbezaan perwatakan (character) saya daripada kawan-kawan yang lain 44 30 30

226 Saya pernah diugut dan dipukul tanpa sebab oleh kawan-kawan saya 49 25 30 kawan saya suka menakut-nakutkan saya 40 31 33 Kawan-kawan saya tidak membenarkan saya bermain bersama dengannya 37 36 31 Kawan saya pernah mereka-reka cerita tentang saya 41 32 31 Kawan saya suka mencari masalah dengan saya 37 34 33 Saya pernah diajak oleh kawan saya untuk mencederakan orang lain Kawan saya suka mengambil barang saya tanpa keizinan saya Kawan saya sering memaksa saya membuat perkara yang saya tidak sukai 53 25 55 26 28 19 25 51 30 Soalan di bahagian B mengandungi tingkah laku negatif yang kebanyakkannya ada pada seseorang murid. Sebarang perbuatan memukul, menendang, mencuri, menyembunyikan atau menyebabkan kerosakan pada harta benda orang lain, serta memaksa pembuli melakukan tindakan yang tidak mereka mahu, dianggap sebagai buli fizikal. Jadual di atas menunjukkan kekerapan responden menjawab soalan yang diberikan dalam soal selidik dengan Tidak pernah, kadang-kala dan selalu mengikut tahap. Bahagian B mengandungi 11 soalan. Seramai 40 orang (majoriti) menyatakan bahawa kawan-kawannya tidak pernah bercakap kasar dan kurang sopan tentangnya dan juga keluarga. Seterusnya, responden juga menyatakan bahawa murid-murid kebanyakkannya seramai 38 orang tidak pernah melibatkan diri dalam buli fizikal dengan cuba menendang responden. Seramai 44 orang pula, menyatakan bahawa kawan-kawan tidak pernah berkelakuan kurang sopan disebabkan perwatakannya yang berbeza daripadanya. Di samping itu, seramai 49 orang murid merespon bahawa mereka tidak pernah diugut dan dipukul tanpa sebab yang secara langsungnya menunjukkan tidak berlakunya buli fizikal dalam kalangan murid di SJKT Sungai Tok Pawang. Responden juga menyatakan bahawa mereka seramai 40 orang tidak pernah ditakut-takutkan oleh kawannya. PERBINCANGAN Purata min berdasarkan keputusan bagi soalan – soalan yang dijawab oleh responden dalam soal selidik yang diberikan menyatakan bahawa purata pelajar yang bertingkah laku positif adalah 1.00 dan purata min murid yang bertingkah laku negatif adalah -0.415. Keputusan ini menunjukkan bahawa tahap buli dalam kalangan murid SJKT Sungai Tok Pawang adalah rendah. Hal ini kerana, nilai purata min bagi soalan bahagian B adalah negatif bernilai -0.415. Dengan ini, pengkaji dapat simpulkan bahawa tingkah laku buli dilakukan oleh murid SJK(T) Sungai Tok Pawang adalah dalam tahap minimal. Buli ialah tingkah laku agresif yang disengajakan dan melibatkan ketidakseimbangan kuasa atau kekuatan. Ia adalah tingkah laku yang berulang dan boleh berbentuk fizikal, lisan atau hubungan. Walaupun kanakkanak lelaki boleh membuli orang lain menggunakan cara yang lebih fizikal, kanak-kanak perempuan sering membuli orang lain dengan pengecualian sosial. Buli telah menjadi sebahagian daripada sekolah, dan juga tempat kerja, selama bertahun-tahun. Walau bagaimanapun, baru-baru ini, teknologi dan media sosial telah mencipta tempat baharu untuk buli yang telah meluaskan jangkauannya. Buli siber ialah buli yang berlaku dalam talian dan melalui telefon bimbit.

227 Tapak web seperti YouTube, Instagram dan Snapchat membenarkan kanak-kanak menghantar mesej berterusan yang menyakitkan hati kepada kanak-kanak lain 24 jam sehari. Sesetengah tapak, seperti Instagram, membenarkan mesej dibiarkan tanpa nama. Walaupun sekolah yang dikaji berada dalam tahap yang minimum dalam isu buli, para guru dan juga pihak pentadbir perlulah berilmu dan memerhati tindak-tanduk anak murid. Guru dan pentadbir perlu sedar bahawa walaupun buli biasanya berlaku di kawasan seperti bilik mandi, taman permainan, lorong yang sesak, dan bas sekolah serta melalui telefon bimbit dan komputer (di mana penyeliaan terhad atau tiada), ia mesti diambil serius. Guru dan pentadbir harus menekankan bahawa memberitahu bukan mengomel. Jika seorang guru memerhatikan buli di dalam bilik darjah, dia perlu segera campur tangan untuk menghentikannya, merekodkan kejadian itu dan memaklumkan kepada pentadbir sekolah yang sesuai supaya kejadian itu boleh disiasat. Mengadakan perjumpaan bersama dengan pelajar yang dibuli dan pelajar yang membuli adalah tidak digalakkan—ia memalukan dan sangat menakutkan bagi pelajar yang dibuli. KESIMPULAN Buli dalam kalangan remaja adalah bentuk penderaan rakan sebaya dan didefinisikan sebagai sekumpulan tingkah laku negatif dan penyalahgunaan kuasa secara sistematik yang melibatka pengulangan, bahaya, dan kehadiran kekuatan yang tidak sama antara pelaku dan mangsa. Hasil kajian telah mengenal pasti maklumat penting. Ini menunjukkan bahawa usia, jantina, etnik, masa yang dihabiskan di media sosial, tahap tekanan psikologi, bilangan rakan, kekerapan konflik domestik dengan rakan, kehadiran pelajar pengacau di dalam kelas, kasih sayang pelajar terhadap guru mereka, kekerapan pujian daripada guru, sikap pelajar dalam menolong rakan mereka dan berlatih kelas ponteng dengan sengaja adalah faktor yang paling berpengaruh dikaitkan dengan pelajar melibatkan diri dalam tingkah laku buli. Mengenai perbincangan analisis data di atas, kita dapati bahawa tingkah laku buli berlaku secara minimal dalam kalangan murid sekolah SJK(T) Sungai Tok Pawang. CADANGAN Buli adalah masalah biasa dan serius di kebanyakan Sekolah Malaysia. Berbagai langkah telah diambil oleh pihak berwenang untuk memerangi masalah ini, sayangnya, kes buli hanya meningkat dalam beberapa tahun terakhir. Buli bukan hanya bermaksud menyalahgunakan seseorang secara fizikal, tetapi juga boleh bermaksud mencabul, menyalahgunakan lisan, memeras ugut dan menyala. Guru dan ibu bapa harus dipersalahkan sebahagiannya kerana membangkitkan pembuli pada seseorang, tetapi pada akhirnya, orang itu harus memutuskan dengan bijak tentang terlibat dalam buli agar merasa lebih baik, atau meminta pertolongan daripada rakan atau profesional. Pihak sekolah perlu memainkan peranan dalam menangani isu buli. Pelajar dan ibu bapa perlu menjadi sebahagian daripada penyelesaian dan terlibat dalam pasukan keselamatan dan pasukan petugas antibuli. Pelajar boleh memberitahu orang dewasa tentang perkara yang sebenarnya berlaku dan juga mengajar orang dewasa tentang teknologi baharu yang digunakan oleh kanak-kanak untuk membuli. Ibu bapa, guru dan pentadbir sekolah boleh membantu pelajar terlibat dalam tingkah laku positif dan mengajar mereka kemahiran supaya mereka tahu cara untuk campur tangan apabila buli

228 berlaku. Pelajar yang lebih tua boleh berkhidmat sebagai mentor dan memaklumkan pelajar yang lebih muda tentang amalan selamat di internet. Selain itu, pihak sekolah juga perlulah tetapkan jangkaan positif tentang tingkah laku untuk pelajar dan orang dewasa. Sekolah dan bilik darjah mesti menawarkan pelajar persekitaran pembelajaran yang selamat. Guru dan jurulatih perlu mengingatkan pelajar secara eksplisit bahawa buli tidak diterima di sekolah dan tingkah laku sedemikian akan membawa akibat. Mencipta dokumen antibuli dan meminta pelajar dan ibu bapa/penjaga menandatangani serta mengembalikannya ke pejabat sekolah membantu pelajar memahami betapa seriusnya buli. Selain itu, bagi pelajar yang sukar menyesuaikan diri atau mencari rakan, guru dan pentadbir boleh memudahkan persahabatan atau menyediakan &quot;pekerjaan&quot; untuk pelajar lakukan semasa makan tengah hari dan rehat supaya kanak-kanak tidak berasa terasing atau dalam bahaya menjadi sasaran buli. Di samping itu, peranan ibu bapa sebagai ibu bapa kepada mangsa buli perlulah perhatikan anak adakah tandatanda mereka mungkin dibuli. Kanak-kanak mungkin tidak selalu lantang tentang dibuli. Tanda-tanda termasuk: pakaian koyak, teragak-agak untuk pergi ke sekolah, selera makan berkurangan, mimpi buruk, menangis, atau kemurungan dan kebimbangan umum. Jika anda mendapati anak anda dibuli, jangan beritahu mereka untuk &quot;melepaskannya atau menghisapnya. Sebaliknya, lakukan perbualan terbuka di mana anda boleh mempelajari perkara yang sebenarnya berlaku di sekolah supaya anda boleh mengambil langkah yang sesuai untuk membetulkan keadaan. Paling penting, beritahu anak anda bahawa anda akan membantu mereka dan mereka harus cuba untuk tidak melawan. Tambahan pula, ibu bapa perlulah tetapkan had masa untuk penggunaan teknologi. Ibu bapa perlulah didik anak dan dirinya tentang buli siber dan ajar anak untuk tidak membalas atau memajukan e-mel yang mengancam rakan dan anak di Facebook dan platform media sosial lain dan sediakan penapis yang betul pada komputernya. Jadikan komputer keluarga satu-satunya komputer untuk kanak-kanak, dan letakkan di tempat awam di rumah di mana ia boleh dilihat dan boleh dipantau. Jika memutuskan untuk memberi anak telefon bimbit fikirkan dengan teliti sebelum membenarkan mereka mempunyai pilihan kamera. Beritahu mereka bahawa mereka akan memantau mesej teks mereka. Sebagai ibu bapa, ibu bapa boleh menegaskan bahawa telefon disimpan di kawasan awam, seperti dapur, pada waktu tertentu pada waktu malam untuk menghapuskan buli pada waktu malam dan pemesejan yang tidak sesuai. Ibu bapa harus melaporkan buli kepada sekolah, dan membuat susulan dengan surat yang disalin kepada pengawas sekolah jika siasatan awal mereka tidak mendapat jawapan. IMPLIKASI Pelajar mempunyai peluang untuk menjadi lebih berpengetahuan tentang kejadian buli di sekolah, pelbagai jenis buli, dan cara buli memberi kesan kepada pelajar yang lemah berkat penggunaan soal selidik dalam kajian ini. Strategi komprehensif untuk memerangi buli tidak dapat dilaksanakan di institusi pendidikan Malaysia tanpa pengetahuan tersebut di kalangan pelajar dan guru. Langkah pertama dalam meningkatkan kesedaran dalam masyarakat ialah menyebarkan mesej tentang pengalaman dan perasaan kanak-kanak yang menjadi mangsa buli. Selain itu, pendedahan ini akan membolehkan pihak berkuasa untuk menangani isu tersebut menggunakan teknik yang lebih fokus dan strategik, membolehkan pengurusan yang berjaya dan pencegahan buli di negara ini. Kami mempunyai

229 peluang untuk memantau reaksi murid terhadap program anti-buli semasa dalam jangka masa panjang terima kasih kepada kajian ini. Walau bagaimanapun, sebagai tambahan kepada penggunaan analisis statistik tulen, ini hanya boleh dicapai jika terdapat metodologi dan organisasi penyelidikan yang betul. Selepas memikirkan perkara ini, penyelidik memilih kaedah mereka dengan berhati-hati untuk memastikan ia sesuai dan mampu mengukur apa yang mereka cari. Selain itu, penemuan ini boleh membantu pentadbir sekolah lebih memahami cara pelajar berkelakuan dan bertindak balas apabila buli berlaku. Kajian menunjukkan bahawa penyertaan buli remaja adalah kejadian yang agak biasa di sekolah rendah Malaysia, dengan faktor dalam domain dikaitkan dengan orang dan sekolah yang dikaitkan dengan penyertaan buli remaja. Sebaliknya, pengaruh rakan sebaya didapati masih mempunyai kesan yang besar terhadap penglibatan buli di samping mempunyai tahap kepentingan yang rendah. Dapatan kajian ini menunjukkan bahawa rawatan buli segera diperlukan. RUJUKAN Amin Al Haadi (2013). Intervensi Kaunseling Kelompok Terapi Tingkah laku Kognitif dalam Membantu Mangsa Buli di Sekolah. Tesis tidak diterbitkan. Arseneault, L., Bowes, L., &amp; Shakoor, S. (2010) Bullying Victimization in Youths and Mental Health Problems: ―Much Ado about Nothing‖? Psychol Med, 40:717–29. Arseneault, L., Milne, B. J., Taylor, A., Adams, F., Delgado, K., Caspi, A., &amp; Moffitt, T. E. (2008). Being Bullied as an Environmentally Mediated Contributing Factor to Children‘s Internalizing Problems: A Study of Twins Discordant for Victimization. Archives of Pediatrics &amp; Adolescent Medicine, 162, 145–150. Aziz Yahya, Jamaludin Ramli, Abdul Latif Ahmad &amp; Zurhana Muhamad. (2007). Buli, Skudai, Johor: Penerbitan Universiti Teknologi Malaysia. Bajet Negara (2016), Ucapan Bajet 2016. Retrived from http://www.treasury.gov.my/pdf/bajet/ucapan/ub16.pdf Batsche, G. &amp; Knoff, H. (1994). Bullies and Their Victims: Understanding a Pervasive Problem in the Schools. School Psychology Review, 23(2): 165-174. Brockenbrough, K., Cornell, D. &amp; Loper, A. (2002). Aggressive Victims of Violence at School. Education and Treatment of Children, 25:273–287. Brown, S. &amp; Taylor, K. (2008). Bullying, Education and Labour Market Outcomes: Evidence from the National Child Development Survey. Economics of Education Review, 27: 387-401. Copeland,W.E., Wolke, D., Angold, A. &amp; Costello, E.J.(2013). Adult Psychiatric Outcomes of Bullying and Being Bullied by Peers in Childhood and Adolescence. JAMA Psychiatry: 70: 419–426. DOI: 10.1001/jamapsychiatry.504. Dombeck, M. (2007). The Long Term Effects of Bullying. Retrieved from http://www.mentalhelp.net/poc/view_doc.php?type=doc&amp; id=13057 Fried, S., &amp; Fried, P. (2003). Bullies, Targets and Witnesses. New York: Evans. Gini, G. &amp; Pozzoli, T. (2009). Association between Bullying and Psychosomatic Problems: A Meta-Analysis. Pediatrics, 123, 1059-1065.

230 Grennan, S. &amp; Woodhams, J. (2007). The Impact of Bullying and Coping Strategies. On the Psychological Distress of Young Offenders Psychology, Crime &amp; Law, (5): 487504. Mohd Najib Abdul Ghafar. (2003). Reka Bentuk Tinjauan Soal Selidik Pendidikan. Skudai, Johor: Penerbit Universiti Teknologi Malaysia. Noran Fauziah, Rajendran Nagappan &amp; Ahamad Jazimin. (2005). Bullying Among Malaysian Elementary School Children. http://mahdzan.com/papers/bully/bully.asp [26 July 2009]. Rivers, I., Noret, N., Potent,V.P. &amp; Ashurst, N. (2009). Observing Bullying at School; The Mental Health Implication of Witness Status. School Psychology Quarterly, 24(4): 211-223. Ron, B. (2003). “Bullying in Schools.” ERIC Digest. Champaign: ERIC Clearinghouse on Elementary and Early Childhood Education, Retrieve from Http://www.ericdigests.org/1997/bullying.htm&gt; Sullivan, K., Cleary, M. &amp; Sullivan, G. (2004). Bullying in Secondary School: What It Looks Like and How to Manage IT. Thousand Oaks: Corwin Press. Sigurdson, J.F., Wallander, J.L., &amp; Sund, A.M. (2014). Is Involvement in School Bullying Associated with General and Health and Psychosocial Adjustment in Adulthood. Child Abuse &amp; Neglect, 38, 1607-1617. Takizawa, R., Maughan, B. &amp; Arseneault, L (2014). Adult Health Outcomes of Childhood Bullying Victimization: Evidence from a Five-Decade Longitudinal British Birth Cohort. The American Journal of Psychiatry, 171(7), pp.777 –84. Teicher, M.H., Samson, J.A., Sheu, Y.S., Polcari, A. &amp; McGreenery, .C.E. (2010). Hurtful Words: Asociation of Exposure to Peer Verbal Abuse with Elevated Psychiatric Symptom Scores and Corpus Callosum Abnormalities. Am J Psychiatry, 167:1464—1471.

231 TAHAP PERLAKUAN BULI DALAM KALANGAN MURID SJK(T) SEGAMBUT POVANESWARY A/P KIRUSNAN ( [email protected] ) Institut Pendidikan Guru Kampus Tengku Ampuan Afzan Abstrak PENGENALAN Sekolah menjadi pertubuhan untuk menghasilkan model insan seperti yang ditunjukkan oleh hasrat dan wawasan negara merupakan satu usaha sukar. Pihak yang terlibat dengan yayasan sekolah, contohnya, pihak berkuasa awam, pendidik, penjaga dan anak murid memikul tanggungjawab yang luar biasa dalam menentukan kemajuan rakyat negara pada masa hadapan. Menurut Kenyataan Media Statistik jenayah, Malaysia (2021) menunjukkan bahawa penurunan kes jenayah 21.4 peratus namun jenayah siber meningkat 99.5 peratus pada 2020 berbanding 2019. Walaubagaimanapun, perlakuan buli berlaku dalam dalam kalangan remaja di sekolah rendah. Pernyataan disokong oleh kenyataan dalam sebuah artikal iaitu Sinar Harian (2022) yang bertajuk “38 kes buli di sekolah dalam tempoh 4 bulan”. Ini diperhebatkan lagi dengan banyak berlakunya salah laku di dalam kawasan sekolah. Isu ini harus ditangani supaya ia tidak sekadar menjejaskan gambaran sekolah sebagai asas yang membentuk sahsiah dan tarbiah anak-anak muda negara. Kebanyakan isu salah laku di sekolah bermula dengan isu yang menyeksakan iaitu perlakuan buli. Realiti isu buli dalam kalangan pelajar sekolah harus diatasi dengan secepat mungkin. Jika tidak, ia boleh menjadi isu utama negara di kemudian hari. Satu penyelidikan harus dibuat untuk mengiktiraf tahap kelakuan buli di sekolah dengan matlamat bahawa program tindakan balas boleh dilakukan dengan benar. Kajian ini bertujuan untuk mengetahui pelakuan buli di SJK(T) Segambut. Tumpuan atau kajian ini juga bermakna untuk mengenali tahap kelakuan buli di sekolah tersebut serta mengenali jenis kelakuan buli yang wujud dalam kalangan pelajar serta sebab kejadiannya. PENYATAAN MASALAH Kajian ini bertujuan untuk mengenalpasti tahap perlakuan buli di SJK(T) Segambut berdasarkan pengiraan Indeks Perlakuan Buli Sekolah. Kajian ini juga bertujuan untuk mengenal pasti jenis-jenis tingkah laku buli dan kekerapannya; punca perlakuan buli di kalangan pelajar sekolah menengah dan rendah; dan ciri-ciri mangsa buli. Seramai 243 orang pelajar SJK(T) Segambut telah dipilih berdasarkan pensampelan rawak mudah. Instrumen kajian yang digunakan dalam kajian ini ialah set soal selidik Indeks Perlakuan Buli Sekolah yang mempunyai nilai kebolehpercayaan α=0.87. Statistik deskriptif iaitu kekerapan, peratus, min dan sisihan piawai digunakan untuk menganalisis tahap perlakuan buli, jenis tingkah laku buli dan pengiraan indeks perlakuan buli sekolah. Secara keseluruhannya tahap perlakuan buli SJK(T) Segambut berada pada tahap rendah iaitu 18.12 dengan nilai Indeks Perlakuan Buli Sekolah. Berdasarkan dapatan kajian, mencadangkan penggunaan Indeks Perlakuan Buli Sekolah sebagai satu kaedah mengukur tahap perlakuan buli di kalangan pelajar, dan keberkesanan program intervensi mencegah perlakuan buli. Kata Kunci: Masalah buli, Statistik deskriptif, Soal selidik, Intervensi

232 Menurut Pusat Perangkaan Pendidikan Kebangsaan, (2019), seorang daripada setiap lima (20.2%) pelajar melaporkan dibuli. Bukan itu sahaja, terdapat 41% pelajar yang melaporkan dibuli di sekolah menyatakan bahawa mereka fikir buli itu akan berlaku lagi. Oleh itu, ia menjadi penting untuk membuat satu kajian untuk mengkaji bahawa tahap perlakuan buli di Malaysia terutamanaya di sebuah sekolah rendah untuk memahami tahap perlakuan buli yang dihadapi oleh pelajar sekolah rendah di sana. Bagaimana untuk menganggar tahap tingkah laku disruptif dalam kalangan pelajar adalah satu isu dalam penyelidikan buli sekolah. Salah satu cara adalah dengan menggunakan rekod atau melalui indeks perlakuan buli di sekolah sebagai salah satu kaedah untuk menentukan tahap buli di sekolah. Melalui kajian ini, pengkaji dapat mengkaji jenis perlakuan buli, punca, ciri mangsa buli melalui sebuah soal selidik disebarkan melalui Google Form. Akibatnya, tahap buli yang dialami oleh pelajar sekolah rendah akan menjadi fokus kajian ini. Hasilnya, rekod tingkah laku buli sekolah boleh dimanfaatkan. pelajar berdasarkan apa yang difikirkan oleh pelajar sebenar. Selain itu, matlamat kajian ini adalah untuk membezakan antara jenis buli yang dialami murid sekolah rendah dan faktor yang membawa kepada buli kejadian. OBJEKTIF KAJIAN 1. Untuk mengenal pasti jenis tingkah laku buli (fizikal, verbal dan antisosial) yang paling kerap di kalangan pelajar SJK(T) Segambut. 2. Untuk mengenal pasti punca-punca kejadian buli di kalangan pelajar SJK(T) Segambut. 3. Untuk mengenal pasti ciri-ciri mangsa buli di kalangan pelajar SJK(T) Segambut. PERSOALAN KAJIAN 1. Apakah jenis tingkah laku buli (fizikal, verbal dan antisosial) yang paling kerap terjadi di kalangan pelajar di SJK(T) Segambut? 2. Apakah punca-punca kejadian buli di kalangan pelajar SJK(T) Segambut? 3. Apakah ciri-ciri mangsa buli di kalangan pelajar SJK(T) Segambut? METODOLOGI KAJIAN Reka bentuk kajian Tahap Perlakuan Tingkah Laku Buli Dalam Kalangan Pelajar SJK(T) Segambut adalah berbentuk kuantitatif. Pendekatan kuantitatif ialah penyelidikan yang menekankan kepada fenomena- fenomena objektif dan dikawal melalui pengumpulan dan analisis data. Tinjauan telah dibuat digunakan oleh pengkaji.untuk kajian ini, kajian tinjauan deskriptif. 300 pelajar sekolah rendah SJK(T) Segambut membentuk strategi pemilihan responden. Dengan saiz sampel 243 (saiz sampel asas untuk populasi 300 ialah 169, hanya 243 orang telah menjawab tinjauan untuk ulasan ini memandangkan 300 responden yang membentuk keseluruhan populasi. Menurut Jadual Jaminan Saiz Sampel Krejcie dan Morgan (1970), populasi kajian ini boleh ditangani dengan saiz sampel sebanyak 243. Data kajian rintis dianalisis menggunakan perisian Statistical Package for Social Science Version 12.0 for Windows (SPSS) berasaskan komputer. Alpha Cronbach digunakan untuk menilai kebolehpercayaan dan kesahan soal selidik kajian. Jumlah soal selidik, atau semua item, mempunyai pekali Cronbach Alpha 0.877.

233 DAPATAN DAN PERBINCANGAN Persoalan Kajian 1: Apakah jenis tingkah laku buli yang kerap di kalangan pelajar sekolah? Jadual 1 menunjukan taburan responden mengikut peratus, bagi kekerapan tingkah laku buli fizikal. Dapatan kajian menunjukkan pernyataan ‘cuba menendang saya’, ‘memaksa saya beri duit kepdanya’, ‘menarik baju saya’, menghalang saya bermain dengan rakan saya’ serta ‘cuba memukul saya yang paling kerap berlaku iaitu lebih daripada satu kali kepada 3 orang iaitu (1.2%). Walaupun peratusnya kurang tetapi buli fizikal ini jelas berlaku dalam kalang murid sekolah rendah ini. Bukan itu sahaja, buli fizikal yang paling kurang berlaku ialah pernyataan ‘menghalang saya bermain dengan rakan saya’ dimana terdapat 240 iaitu (98.8%) murid menyatakan ia tidak perlaku padanya. Walaupun terdapat perlakuan buli fizikal yang kerap berlaku di sekolah ini tetapi jelas kita lihat bahawa ia berlaku sangat rendah dimana pihak sekolah masih boleh membenteras perlakuan buli di SJK(T) Segambut.

234 Dapatan kajian menunjukkan pernyataan “menanya saya soalan bodoh” merupakan tingkah laku buli verbal yang kedua kerap berlaku. Terdapat seramai 79 responden atau 32.5 % orang responden melaporkan mereka lebih dari sekali mengalami perlakuan tersebut di sekolah, 4 atau 1.6% orang responden pula melaporkan mereka satu kali mengalami perlakuan tersebut di sekolah dan sebanyak 160 atau 65.8% mengatakan mereka tidak pernah mengalami perlakuan tersebut di sekolah. Pernyataan ‘memanggil saya dengan nama yang tidak saya suka’ kedua paling berlaku dalam kalangan responden iaitu seramai 5 atau 2.1 peratus responden menjawab lebih dari satu kali, 1 atau 1.2% responden menyatakan ia berlaku satu kali dan seramai 235 atau 96.7% responden menyatakan ia tidak pernah berlaku. Pernyataan “mentertawakan saya’ adalah buli verbal yang kurang kerap berlaku pada responden dimana 240 atau 98.8% responden menjawab ia tidak berlaku pada diri mereka.

235 Jadual 3 menunjukan taburan responden mengikut peratus, bagi kekerapan tingkah laku buli antisosial. Dapatan kajian menunjukkan pernyataan “cuba menakutkan saya’, ‘cuba melibatkan saya dalam masalah’, ‘tidak memperdulikan saya’ dimana seeramai 4 atau 1.6% yang menyatakan ia berlaku lebig dari satu kali kepada mereka. Pernyataan ‘tidak memperdulikan saya’ juga sering berlaku dalam kalangan responden dimana 4 atau 1.6% menyatakan ia berlaku lebih dari satu kali, 3 atau 1.2% menyatakan ia berlaku satu kali dan hanya 236 atau 97.1% menyakatan ia tidak berlaku pada mereka. Persoalan Kajian 2: Apakah punca-punca kejadian buli di SJK(T) Segambut? Jadual 4 menunjukkan Taburan responden mengikut kekerapan, peratus, min dan sisihan piawai bagi punca kejadian buli (faktor individu)

236 Taburan respons responden bagi punca buli - faktor individu ditunjukkan dalam Jadual 18 dari segi kekerapan, peratusan, min, dan sisihan piawai. Pernyataan “badannya lebih besar” mendapat skor min tertinggi, 4.99, dan sisihan piawai terendah, 0.064, mengikut jadual 4.2.2. Seorang responden (0.4%) bersetuju dengan pernyataan tersebut, dan 242

237 (99.6%) sangat bersetuju. Responden sifar, atau 1%, tidak pasti dengan pernyataan tersebut. telah ditentang oleh seramai 0 (sifar peratus) responden, dengan 0 (sifar peratus) responden sangat tidak bersetuju. Pernyataan “dendam” mendapat sisihan piawai 0.18 dan skor min kedua tertinggi iaitu 4.97.Seramai 238 responden (97.9%) sangat bersetuju, dan 4 responden (1.6%) bersetuju dengan pernyataan tersebut.Seorang responden (0.4%) tidak pasti dengan pernyataan tersebut.Pernyataan tersebut ditentang oleh seramai 0 (sifar peratus) responden, dengan 0 (sifar peratus) responden sangat tidakbersetuju. Dengan skor min 4.97 dan sisihan piawai 0.23, pernyataan "tidak suka" berada di tempat ketiga. Seorang responden (0.4%) bersetuju dengan pernyataan tersebut, dan 240 (98.8%) sangat bersetuju.1 (0.4%) responden tidak tahu tentang penjelasan tersebut. Jumlah responden yang tidak bersetuju dengan pernyataan tersebut ialah seorang, atau 0.4%, dan bilangan responden yang sangat tidak bersetuju adalah sifar. Skor min 1.07 dan sisihan piawai 0.51 direkodkan untuk pernyataan "pernah dibuli oleh pelajar lain."Seorang responden (0.4%) bersetuju dengan pernyataan tersebut, dan tiga (1.2%) sangat bersetuju. Dua responden, atau 0.8% , tidak pasti dengan kenyataan tersebut.Seramai 237 (97.5 peratus) responden sangat tidak bersetuju dengan pernyataan tersebut, manakala 0 (0.0 peratus) responden tidak bersetuju.

238 Dalam versi sebelumnya, jawapan telah dijadualkan dan disertakan maklumat tentang bilangan pelajar, purata, dan bilangan pelajar yang menghadiri sekolah tersebut. Selain 4.2.3 sebelumnya, "rakan sekelas tidak menulisnya. " menghasilkan skor minimum 4.98 dan skor piawai 0.12. Terdapat 240 (98.8%) responden yang berpuas hati, dan 4 (1.6%) responden yang berpuas hati dengan kaedah yang dinyatakan di atas. Seorang responden (0.4 peratus) tidak berikan maklumat ini.Baki 0 (sifar peratus) responden tidak menjawab, dan baki 0 (sifar peratus) responden tidak menjawab soal selidik yang dinyatakan di atas. Menurut dakwaan, "semua rakan di sekolahsuka membuli orang lain," markah minimum ialah 1.07 dengan piawai 0.49. Terdapat dua (0.8 peratus) dan tiga (1.2 peratus) responden yang berpuas hati dengan maklumat yang diberikan. Terdapat tiada jawapan (sifar peratus) kepada soalan yang dipersoalkan. 2 responden (0.8%) tidak melengkapkan tinjauan, dan 236 (97.1%) tidak melengkapkan soal selidik langsung. Jadual 6: Taburan responden mengikut kekerapan, peratus, min dan sisihan piawai bagi punca kejadian buli (Faktor keluarga) Kekerapan, peratusan, min, dan sisihan piawai punca buli faktor keluarga dalam kalangan responden ditunjukkan dalam Jadual 20. Pernyataan “tidak disayangi keluarga” mendapat skor min tertinggi, 4.95, dan sisihan piawai terendah, 0.34, mengikut jadual 4.2.4.Seorang responden (0.4%) bersetuju dengan pernyataan tersebut, dan 238 (97.9%) sangat setuju.3 responden, atau 1.2%, tidak pasti dengan pernyataan tersebut. Terdapat seramai 0 orang responden yang

239 menentang pernyataan itu, atau 0%, dan 1 responden yang sangat menentangnya, atau 0.4%. Skor min rendah 1.10 dan sisihan piawai 0.60 direkodkan untuk pernyataan "ibu bapa tidak pernah marah terhadap tindakan mereka."Dua responden (0.8%) sangat bersetuju, dan empat (1.6%) bersetuju dengan pernyataan tersebut. 237 responden, atau 97.5 peratus, tidak pasti dengan pernyataan tersebut. Kenyataan tersebut ditentang oleh sejumlah 0 (sifar peratus) responden, dengan 0 (sifar peratus) responden sangat tidak bersetuju. Persoalan Kajian 3: Apakah ciri-ciri mangsa buli di SJK(T) Segambut ? Jadual 7: Taburan responden mengikut kekerapan, peratus, min dan sisihan piawai bagi ciri fizikal mangsa Buli

240 Taburan ciri fizikal mangsa buli responden ditunjukkan dalam Jadual 21 dari segi kekerapan, peratusan, min, dan sisihan piawai. Pernyataan “badan gemuknya” mendapat skor min tertinggi iaitu 5 dan sisihan piawai yang paling rendah, mengikut dapatan kajian.Semua 243 responden, atau 100%, sangat bersetuju. Pernyataan "dia tidak suka sukan" mendapat sisihan piawai 0.41 dan skor min yang rendah iaitu 2.06. Tiga responden (1.2%) sangat bersetuju, dan empat (1.6%) bersetuju dengan pernyataan tersebut. Responden sifar, atau 1%, tidak pasti dengan pernyataan tersebut.Terdapat sejumlah 236 responden yang tidak setuju, atau 97.1 peratus, dan 0 responden yang sangat tidak setuju. Dengan skor min 2.06 dan sisihan piawai 0.40, pernyataan "dia membawa banyak wang ke sekolah" berada di tempat kedua. Tiga responden (1.2 peratus) sangat bersetuju dan tiga (1.2 peratus) bersetuju dengan pernyataan tersebut. Seorang responden (0.4 peratus) tidak pasti tentang pernyataan tersebut. Terdapat seramai 236 responden yang tidak bersetuju, atau 97.1 peratus, dan 0 responden yang sangat tidak setuju.

241 Kekerapan, peratusan, min, dan sisihan piawai respons responden berhubung ciri psikologi mangsa buli dibentangkan dalam Jadual 22. Pernyataan “keluarganya miskin” mendapat skor min tertinggi iaitu 4.98 dan sisihan piawai terendah iaitu 0.20, mengikut dapatan kajian.Seramai 238 responden (97.9%) sangat bersetuju, dan 4 responden (1.6%) bersetuju dengan kenyataan tersebut. Seorang responden (0.4 peratus) tidak pasti tentang kenyataan tersebut. Kenyataan itu ditentang oleh seorang seramai 0 (sifar peratus) responden, dengan 0 (sifar peratus) responden sangat tidak setuju. Dengan skor min 4.98 dan sisihan piawai 0.15, pernyataan "dia tidak disukai rakan sekelasnya" mendapat tempat kedua.Dua responden (0.8%) bersetuju dengan pernyataan tersebut, manakala 240 (98.8%) sangat setuju.Seorang responden (0.4 peratus) tidak pasti tentang pernyataan tersebut. Pernyataan tersebut ditentang oleh seramai 0 (sifar peratus) responden, dengan 0 (sifar peratus) responden sangat tidak setuju. Pernyataan “dia disayangi oleh gurunya” mempunyai sisihan piawai sebanyak 0.54 dan skor min rendah 1.08. Pernyataan tersebut disokong oleh 0 (0.4%) dan 4

242 (1.6%) responden, masing-masing. Dua orang responden, atau 0.8%, tidak pasti dengan pernyataan tersebut.1 (0.4%) responden menyatakan tidak setuju, dan 236 (97.1%) responden menyatakan sangat tidak setuju dengan pernyataan tersebut. KESIMPULAN, CADANGAN DAN IMPLIKASI Berdasarkan penemuan kajian, ia cenderung dianggap bahawa jenis tingkah laku buli yang kerap berlaku di SJK(T) Segambut ialah jenis perlakuan buli fizikal dan lisan. Mengejek dengan nama atau gelaran adalah tingkah laku gangguan lisan yang paling kerap didedahkan oleh pelajar sekolah rendah. Penemuan kajian juga mendapati bahawa tiada perbezaan besar antara jenis perlakuan buli di kalangan pelajar sekolah rendah. Kajian pekat ini juga menunjukkan bahawa terdapat perbezaan yang besar antara jenis perlakuan buli di kalangan pelajar lelaki dan perempuan. Mengambil kira kebijaksanaan pelajar, satu faktor adalah pemacu paling penting tingkah laku buli: keinginan untuk membalas dendam, untuk menunjukkan keberanian dan daya tahan seseorang, untuk membuat wang, dan untuk mencari kebahagiaan. Buli dalam kalangan pelajar terpilih dan sekolah rendah pelajar juga disebabkan oleh kecenderungan pendidik untuk menegur pelajar.Buli tidak terutamanya disebabkan oleh faktor di rumah atau sekolah.Menurut dapatan kajian ini, mangsa buli cenderung lebih muda daripada pembuli, mempunyai badan yang lebih kecil dan lebih besar, kurang kawan, tidak menyertai sukan, berdiam diri, dihargai oleh guru dan keluarga, serta mempunyai ciri-ciri fizikal yang lemah.Tahap umum buli di SJK(T) Segambut ditunjukkan melalui dapatan kajian ini. Perkhidmatan Latihan Malaysia, JPN, PPD, pentadbir, tenaga pengajar dan penjaga tidak boleh main- main dengan isu atau kesan sampingan gangguan buli dalam kalangan pelajar sekolah. Aktiviti dan projek berterusan untuk menghalang perlakuan buli di sekolah harus diimplimentasikan dan daya majunya dinilai. Sekolah boleh menggunakan senarai perlakuan buli sekolah sebagai pendekatan untuk menilai daya maju program tindakan balas perlakuan buli di sekolah. Indeks perlakuan buli sekolah boleh digunakan sebagai penanda aras untuk menentukan tahap perlakuan buli di sekolah. Perkhidmatan Latihan boleh melaksanakan sebagai strategi mengawal ganggua buli di semua sekolah di seluruh negara. Walaupun tahap tingkah laku buli sekolah berada pada tahap yang rendah, Perkhidmatan Latihan sepatutnya mempunyai pilihan untuk merancang dan menjadikan model program buli untuk menghalang dan mengurus isu perlakuan buli di sekolah. Model ini kemudiannya boleh digunakan sebagai sumber perspektif dan panduan bagi setiap sekolah di seluruh negara dan boleh digunakan sebagai alasan untuk pembangunan program kepada gangguan buli yang dilencongkan melalui rancangan pendidikan sekolah. Model ini juga diharapkan dapat digunakan sebagai prinsip keseluruhan untuk semua sekolah tentang perlakuan buli dan bagaimana sekolah boleh menguruskan isu di sekolah. Penemuan penyelidikan juga mendapati bahawa cara perlakuan buli fizikal dan lisan adalah cara buli yang berlaku lebih kerap dalam kalangan pelajar sekolah rendah. Dengan cara ini, tugas pendidik juga dirasakan penting walaupun terdapat persatuan penjaga untuk membezakan sebab sebenar buli fizikal dan lisan. Semakan harus dilakukan oleh pendidik di dalam bilik sekolah serta mengawal selia kerjasama atau latihan pelajar dan cara mereka menyampaikan. Selain itu, adalah disyorkan supaya Perkhidmatan Arahan membentuk dan menyusun program persediaan untuk pengajar mengenai kaedah yang paling mahir untuk membezakan dan mengurus isu buli u\ dalam kalangan pelajar sekolah. Ini

243 boleh membantu pengajar mengenali tanda-tanda awal buli dan selepas itu mengikuti arahan sekolah untuk menghalang dan membantu pelajar yang dibuli. Kajian ini bermaksud menentukan tahap buli di SJK(T) Segambut. Secara amnya, rekod perlakuan buli sekolah dilihat pada tahap yang rendah. Penyelidikan ini juga mendapati bahawa tiada perbezaan yang besar antara rekod kelakuan buli dan orientasi. Seterusnya ia cenderung untuk beralasan bahawa kelakuan buli berlaku di sekolah rendah, di bandar dan di kalangan pelajar lelaki dan perempuan. Jenis perlakuan buli yang sering dihebahkan oleh pelajar SJK(T) Segambut ialah jenis perlakuan buli fizikal dan lisan. RUJUKAN Abdul Latif Ahmad (2005). Persepsi Guru dan Pelajar Terhadap perlakuan Buli di Kalanagn Pelajar Sekolah Menengah Daerah Batu Pahat. Tesis Ijazah Sarjana Psikologi Pendidikan: Universiti Teknologi Malaysia Arora, C.M.J. & Thompson, D.A. (1987). Defining bullying for a secondary school. Educational and Child Psychology,4(3)(4), 110-120 Atlas, R. S., dan Pepler, D. J. (1998). "Observations of Bullying in the Classroom." The Journal of Educational Research, 92, 86–99. Baker, T.L. (1994), Doing Social Research (2nd Edn.), New York: McGraw-Hill Inc. Bandura, A. (1973). Aggression: A Social Learning Analysis, New Jersey, Prentice- Hall Bradbury-Jones, C., Isham, L., and Taylor, J. (2018). The complexities and contradictions in participatory research with vulnerable children and young people: a qualitative systematic review. Soc. Sci. Med. 215, 80–91. doi: 10.1016/j.socscimed.2018.08.038 Batsche, G.M. dan Knoff, H.M. (1994). Bullies and their victims: Understanding a pervasive problem in the schools. School Psychology Review, 23, 165-174. Beale, A. V. & Scott,P.C (2001). “Bullybusters:” Using drama to empower students to take a stand against bullying. Professional School Counseling, 4(4), 300-308. Beane, A. L. (1999). The bully free classroom, Minneapolis, MN: Free Spirit Publishing Co. Berthold K. dan Hoover J. (2000). Correlates of Bullying and Victimization among ntermediate Students in the Midwestern USA. School Psychology International, 21, no. 1, 65-78. Bjorkqvist, K., Lagerspetz, K. M dan Kaukianinen, A. (1992). Do girls manipulate and boys fight? Developmental trends in regard to direct and indirect aggression. Aggressive Behavior, 18. 117-127. Brislin, R.W. (1980). Translation and content analysis of oral and written material. In H.C. Triandis & J.W. Berry (Eds.) Handbook of cross-cultural psychology: Methodology. (Vol 2). Boston:Allyn and Bacon. Cairns, R. B., Cairns, B. D., Neckerman, H. J., Gest, S., dan Gariepy, J. L. (1988). "Peer Networks and Aggressive Behavior: Social Support or Social Rejection?" Developmental Psychology, 24, 815–823. Centers for Disease Control, National Center for Injury Prevention and Control (2019). Preventing bullying. Retrieved from https://www.cdc.gov/violenceprevention/pdf/yv/bullying-factsheet508.pdf. Collins, K. Gerry, M., Gary, A. (2004). Bullying in School: A Nothern Ireland Study. Educational Research, Vol 48 (1), 55- 69.