แผนการจัดการเรียนรู้ เทอม 2 ปี 2564 กนกวรรณ 115P

แผนการจดั การเรยี นรทู้ ่ี 16

กลมุ่ สาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ระดับชน้ั มัธยมศึกษาปที ่ี 3

หนว่ ยการเรียนรทู้ ่ี 8 ปฏสิ ัมพันธ์ในระบบสรุ ยิ ะและเทคโนโลยอี วกาศ เวลา 16 ชว่ั โมง

เรื่อง การโคจรของดาวเคราะหร์ อบดวงอาทติ ย์ เวลา 2 ช่ัวโมง

ภาคเรยี นท่ี 2 วันท่สี อน.............................................. ครูผู้สอน นางสาวกนกวรรณ รักพรม

มาตรฐานการเรียนร/ู้ ตัวชวี้ ดั /สาระการเรยี นรู้

สาระท่ี มาตรฐานการเรียนรู้ ตัวชวี้ ดั สาระการเรยี นรู้

สาระที่ 3 ม า ต ร ฐ า น ว 3 . 1 เ ข ้ า ใ จ 1. อธบิ ายการโคจร - ในระบบสรุ ิยะมดี วงอาทติ ย์เปน็
ศูนยก์ ลางโดยมี ดาวเคราะห์และ
วทิ ยาศาสตร์ อ ง ค ์ ป ร ะ ก อ บ ล ั ก ษ ณ ะ ของดาวเคราะห์รอบ บรวิ าร ดาวเคราะหแ์ คระ ดาวเคราะห์
น้อยดาวหางและอ่ืน ๆเช่น วตั ถคุ อย
โลก และ กระบวนการเกิด และวิวัฒนาการ ดวงอาทิตย์ดว้ ยแรง เปอร์ โคจรอยู่โดยรอบ ซ่ึงดาวเคราะห์
และวตั ถุ เหลา่ น้โี คจรรอบดวงอาทติ ย์
อวกาศ ของเอกภพ กาแล็กซี ดาวฤกษ์ โน้มถว่ งจากสมการ ด้วยแรงโน้มถว่ ง แรงโนม้ ถว่ งเป็นแรง
ดงึ ดูดระหว่างวตั ถุสองวตั ถุ โดยเป็น
และระบบสุริยะ รวมทัง้ ปฏสิ มั พันธ์ F = (Gm1m2)/r2 สดั สว่ นกบั ผลคณู ของมวลทง้ั สองและ
ภายในระบบสุริยะที่ส่งผลต่อ เป็น สดั สว่ นผกผนั กบั กำลังสองของ
ระยะทางระหวา่ ง วตั ถุทง้ั สอง แสดง
สิ่งมีชีวิต และการประยุกต์ใช้ ไดโ้ ดยสมการ
F = (Gm1m2)/r2เมื่อ F แทนความ
เทคโนโลยีอวกาศ โน้มถ่วงระหว่างมวลทั้งสอง G แทนคา่

นิจโน้มถว่ งสากล m1 แทนมวลของ
วัตถแุ รก m2 แทนมวลของวตั ถุท่ีสอง
และ r แทนระยะห่างระหว่างวัตถุทงั้
สอง

1. การกำหนดเปา้ หมายการจดั กระบวนการเรียนรู้
1.1 สาระสำคญั /Concept
ในระบบสรุ ยิ ะมดี วงอาทติ ยเ์ ปน็ ศนู ย์กลางโดยมี ดาวเคราะห์และบริวาร ดาวเคราะหแ์ คระ ดาวเคราะห์

น้อยดาวหางและอ่ืน ๆเชน่ วตั ถคุ อยเปอร์ โคจรอยโู่ ดยรอบ ซึ่งดาวเคราะห์และวัตถุ เหล่านีโ้ คจรรอบดวง
อาทิตย์ด้วยแรงโน้มถว่ ง แรงโนม้ ถว่ งเปน็ แรงดึงดดู ระหวา่ งวตั ถสุ องวตั ถุ โดยเป็นสดั ส่วนกบั ผลคูณของมวลทั้ง
สองและเป็น สดั สว่ นผกผันกับกำลังสองของระยะทางระหว่าง วตั ถุทั้งสอง แสดงได้โดยสมการ
F = (Gm1m2)/r2เมื่อ F แทนความโน้มถว่ งระหว่างมวลทัง้ สอง G แทนค่านิจโนม้ ถ่วงสากล m1 แทนมวลของ
วตั ถแุ รก m2 แทนมวลของวัตถทุ สี่ อง และ r แทนระยะหา่ งระหว่างวตั ถทุ ้ังสอง

1.2 สาระการเรยี นรู้/เน้ือหา/Contents
1.2.1 กฎแรงโนม้ ถ่วงของนวิ ตนั

1.3 จดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้
1.3.1 อธิบายการโคจรของดาวเคราะหร์ อบดวงอาทติ ยด์ ว้ ยแรงโน้มถว่ งได้ (K)
1.3.2 คำนวณปริมาณท่ีเกย่ี วขอ้ งกบั แรงโน้มถว่ งของดาวเคราะหต์ ่างๆ จากสมการกฎแรงโนม้ ถว่ ง

ได้ (P)
1.3.3 มวี ินัยใฝเ่ รียนรู้และมงุ่ มัน่ ในการทำงาน (A)

2. การจดั กิจกรรมการเรยี นรู้
การจดั กจิ กรรมการเรยี นรู้โดยใช้รปู แบบ 5E

ชวั่ โมงท่ี 1

ขนั้ ท่ี 1 ขน้ั สร้างความสนใจ (Engagement)
1.1 ตรวจสอบความรู้พ้ืนฐานของนกั เรียนเกยี่ วกับระบบสรุ ิยะ โดยการใหน้ ักเรยี นทำแบบทดสอบก่อน

เรยี น หนว่ ยการเรียนรทู้ ่ี 4 ปฏสิ ัมพันธ์ในระบบสรุ ยิ ะและเทคโนโลยีอวกาศ
1.2 ครูให้นักเรียนทบทวนความรู้โดยการตง้ั ถาม ดงั น้ี
- เม่อื นักบินอวกาศอย่บู นอวกาศจะมีมวลและน้ำหนกั หรอื ไม่
(แนวคำตอบ มีมวลแตไ่ ม่มนี ้ำหนัก)
- เมื่อนกั บินอวกาศอยูบ่ นโลกจะมีมวลและน้ำหนกั หรอื ไม่
(แนวคำตอบ มีมวลและน้ำหนัก)

ขนั้ ที่ 2 สำรวจและค้นหา (Exploration)
2.1 นกั เรียนแต่ละคนศึกษาค้นคว้าข้อมลู เกย่ี วกับการโคจรของดาวเคราะห์รอบดวงอาทิตย์ และ

ตัวอยา่ งการคำนวณกฎแรงดงึ ดูดระหวา่ งมวลหรือกฎแรงโน้มถว่ งของนวิ ตัน จากตัวอย่างท่ี 8.1 - 8.2 ใน
หนงั สือเรียนหรือแหลง่ การเรียนรู้ต่าง ๆ เชน่ อินเทอร์เน็ต ครอู าจแนะนำใหน้ ักเรยี นทำตามขั้นตอนการแก้
โจทยป์ ัญหา ดังน้ี

- ข้ันท่ี 1 ทำความเขา้ ใจโจทย์ปัญหา
- ขั้นท่ี 2 วางแผนการแก้โจทยป์ ญั หา เชน่ สง่ิ ทโ่ี จทยต์ ้องการถามหาและจะหาส่งิ ท่โี จทย์ตอ้ งการ
ต้องทำอย่างไร
- ขน้ั ที่ 3 ดำเนนิ การแก้โจทยป์ ญั หา
- ขั้นท่ี 4 ตรวจสอบคำตอบ
2.2 นักเรียนแต่ละคนเขยี นสรุปความรูท้ ี่ไดจ้ ากการศึกษาค้นควา้ และจดบนั ทึกขัน้ ตอนการคำนวณหา
ผลลัพธล์ งในสมุดประจำตัวนักเรียน

ชัว่ โมงท่ี 2

ขั้นท่ี 3 อธิบายและลงขอ้ สรปุ (Explanation)
3.1 ครูสุ่มนักเรียน 5-6 คน ออกมานำเสนอผลการศึกษาหน้าชั้นเรียน ในระหว่างที่นักเรียนนำเสนอ

ครูคอยให้ขอ้ เสนอแนะเพิม่ เติม เพื่อให้นักเรยี นมีความเข้าใจทีถ่ กู ต้อง
3.2 นักเรียนแต่ละคนศึกษาค้นคว้าข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับค่าความเร่งเนื่องจากแรงโน้มถ่วงของดาว

เคราะห์ต่างๆ
3.3 ครูเปิดโอกาสให้นักเรียนซักถามเน้ือหาเก่ียวกับการโคจรของดาวเคราะห์รอบดวงอาทิตย์ และให้

ความรู้เพิ่มเติมจากคำถามของนักเรียน โดยครูอธิบายควบคู่ไปกับการนำเสนอเนื้อหาบน PowerPoint เรื่อง
การโคจรของดาวเคราะหร์ อบดวงอาทิตย์

ขัน้ ท่ี 4 ขยายความรู้ (Elaboration)
4.1 ครูอธิบายเพิ่มเติมเกี่ยวกับระบบสุริยะว่า ระบบสุริยะเป็นระบบดาวที่มีดาวฤกษ์ (ดวงอาทิตย์)

เป็นศูนย์กลางและมีดาวเคราะห์เป็นบริวารโคจรอยู่โดยรอบ ซึ่งดาวเคราะห์ที่เป็นบริวารของดวงอาทิตย์มี 8
ดวง ได้แก่ ดาวพุธ ดาวศุกร์ โลก ดาวอังคาร ดาวพฤหัส ดาวเสาร์ ดาวยูเรนัส และดาวเนปจูน โดยครูอธิบาย
พร้อมใช้ภาพประกอบเพื่อให้นักเรียนเห็นลำดับจากใกล้ไปไกลของดาวเคราะห์ต่าง ๆ รอบดวงอาทิตย์ ซึ่ง
นักเรียนจะเหน็ วา่ ดาวเคราะห์ตา่ ง ๆ จะโคจรรอบดวงอาทติ ย์เปน็ วงรี

ขั้นท่ี 5 ประเมนิ (Evaluation)
5.1 ครูประเมินความรู้ความเข้าใจของนักเรียนโดยให้นักเรียนทำแบบฝึกหัดที่ 1.1 1.2 และ1.3

หน่วยการเรียนรู้ที่ 8 ปฏิสัมพันธ์ในระบบสุริยะและเทคโนโลยีอวกาศ เรื่อง ปฏิสัมพันธ์ในระบบสุริยะ
ในหนังสอื แบบฝึกหดั รายวิชาพ้นื ฐานวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ม.3 เลม่ 2

3. สอื่ การเรียนการสอน และแหลง่ การเรยี นรู้
3.1 หนงั สอื เรยี นรายวิชาพ้นื ฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ม.3 เลม่ 1
3.2 หนงั สอื แบบฝกึ หดั รายวชิ าพ้ืนฐานวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ม.3 เลม่ 1
3.3 สอื่ Power Point เรอ่ื ง การโคจรของดาวเคราะห์รอบดวงอาทติ ย์
3.4 แบบทดสอบกอ่ นเรียน หน่วยการเรยี นรูท้ ี่ 4 ปฏิสมั พันธ์ในระบบสรุ ิยะและเทคโนโลยีอวกาศ

4. วิธกี ารวัดและประเมนิ ผล การวัด/เครอ่ื งมอื การวัด ภาระงาน/ช้ินงาน เกณฑ์การ
จดุ ประสงค์ ประเมนิ ผล
ผา่ นเกณฑ์ระดบั ดี
- อธิบายการโคจรของ - แบบประเมนิ การตอบคำถาม - การตอบคำถาม
ผา่ นเกณฑ์ระดับดี
ดาวเคราะห์รอบดวง - ตรวจแบบฝึกหัด เรอ่ื ง - แบบฝึกหัด
ผ่านเกณฑ์ระดับดี
อาทิตย์ด้วยแรงโน้มถ่วง ปฏสิ ัมพันธใ์ นระบบสุรยิ ะ เรือ่ ง ปฏสิ มั พันธใ์ นระบบ

ได้ (K) สรุ ยิ ะ

- ค ำ น ว ณ ป ร ิ ม า ณ ท่ี - แบบประเมินกจิ กรรม - กจิ กรรม การโคจรของ

เกี่ยวข้องกับแรงโน้มถ่วง - แบบประเมินการนำเสนอ ดาวเคราะห์รอบดวง

ของดาวเคราะห์ต่างๆ อาทิตย์

จากสมการกฎแรงโน้ม

ถว่ งได้ (P)

- มีวินัยใฝ่เรียนรู้และ - แบบประเมินคุณลักษณะ - มวี ินัย

มุ่งม่นั ในการทำงาน (A) อนั พึงประสงค์ - ใฝเ่ รียนรู้

- มงุ่ มั่นในการทำงาน

แบบฝกึ หดั เรือ่ ง ปฏสิ มั พนั ธใ์ นระบบสุรยิ ะ เ ลย

แบบฝึกหดั ท่ี 1.1 อธิบายความหมายของคำท่ีกำหนดให้

คำ ความหมาย
1. กฎแรงดึงดดู ระหวา่ งผล .................................................................................................................
.................................................................................................................
2. สนามโน้มถว่ ง .................................................................................................................
.................................................................................................................
3. แรงโน้มถว่ ง .................................................................................................................
.................................................................................................................
4. นำ้ หนัก .................................................................................................................
.................................................................................................................
5. มวล .................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
....................................................................................................... ..........
.................................................................................................................

แบบฝึกหดั ท่ี 1.2 ตอบคำถามต่อไปนี้

1. การท่ดี าวเคราะหโ์ คจรรอบดวงอาทิตยเ์ ปน็ ลเน่ืองจากอะไร
............................................................................................................................. .................................................
........................................................................................................................................................... ...................
................................................................................................................ ..............................................................
............................................................................................................................. .................................................
................................................................................................................................................. .............................

2. ดภู าพ แลว้ พิจารณาวา่ แรงท่ที ำใหด้ วงจันทร์โคจรรอบโลกมคี วามสมั พันธก์ ับแรงทที่ ำให้ลกู มะพร้าวตกลงพนื้
อย่างไร

............................................................................................................................. .................................................
.................................................................................. ............................................................................................
............................................................................................................................. .................................................
3. เพราะเหตุใดเม่ือวัตถุอยหู่ ่างจากผิวโลก นำ้ หนกั ของวัตถุจะลดลง (สนามโน้มถว่ งของโลกมขี นาดเทา่ กับ g)
............................................................................................................................. .................................................
............................................................................................................................. .................................................
..............................................................................................................................................................................
............................................................................................................................. .................................................
............................................................................................................................. .................................................
...................................................................................................................................................................... ........
.......................................................................................................................... ....................................................
............................................................................................................................. .................................................

แบบฝึกหัด เรือ่ ง ปฏสิ ัมพนั ธ์ในระบบสุรยิ ะ เ ลย

แบบฝึกหัดท่ี 1.1 อธบิ ายความหมายของคำที่กำหนดให้

คำ ความหมาย
1. กฎแรงดงึ ดดู ระหว่างผล
.................................................................................................................
2. สนามโน้มถ่วง ......เ.ซ..อ...ร..ไ์ .อ...แ..ซ..ก....น...ิว..ต..ัน....ไ.ด...้เ.ส..น...อ..ก...ฎ...แ..ร..ง..ด..ึง..ด..ูด...ร..ะ..ห...ว..า่ ..ง.ม...ว..ล..ไ..ว..้ว..า่...ว..ัต...ถ..ุ..2......
...ว..ัต...ถ..ใุ .น...เ.อ...ก..ภ...พ..จ...ะ..อ..อ...ก..แ..ร..ง..ด...งึ ..ด..ูด..ก...ัน....โ.ด...ย..เ.ป...็น..ส...ัด..ส...ว่ ..น..ก...ับ..ผ...ล..ค...ณู ...ข..อ...ง.ม...ว..ล...
3. แรงโนม้ ถ่วง ...ท...ั้ง..ส..อ..ง...แ...ล..ะ..เ..ป..็น...ส..ัด...ส..่ว..น...ผ..ก..ผ...นั ..ก...ำ..ล..ัง..ส..อ...ง..ก..บั ..ร..ะ..ย...ะ..ร..ะ..ห...ว..า่..ง..จ..ุด..ศ...ูน..ย...ก์ ..ล...า.ง...
...ว..ตั...ถ..ทุ ...ั้ง.ส...อ..ง..............................................................................................
4. นำ้ หนกั
.................................................................................................................
5. มวล ....ส...น..า..ม...ข..อ..ง..แ...ร..ง.ท...ี่ด...ว..ง.ด...า..ว..แ..ผ...่อ..อ..ก...ไ.ป...ร..อ..บ...ๆ....ท...ำ.ใ..ห...้เ.ก..ิด...ส..น...า..ม..แ..ร..ง..โ.น...ม้ ..ถ...ว่ ..ง...
..ก..ร..ะ..ท...ำ..ต..อ่...ม..ว..ล...ข..อ..ง..ว..ัต...ถ..ุ ...........................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................

.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................แ..ร..ง..ด..งึ..ด..ูด...ท...ก่ี ..ร..ะ..ท...ำ..ต..อ่...ว..ตั ..ถ..ุอ....เ.ก...ดิ..จ...า..ก..ส..น...า..ม..โ..น..ม้...ถ..ว่..ง...................
.................................................................................................................
.................................................................................................................

.................................................................................................................
......................................................................................... ........................
..............แ...ร..ง.ด...งึ..ด..ูด...ข..อ..ง..ด...ว..ง.ด...า..ว..ท...ี่ก..ร..ะ..ท...ำ..ต..อ่...ว..ตั ..ถ..ุห...ร..ือ...แ..ร..ง..โ.น...้ม..ถ...่ว..ง..............
............ท..ี่ก...ร..ะ..ท...ำ.ต...่อ..ว..ัต...ถ..นุ...ัน้ ..ๆ...ม..ีห...น...ว่ ..ย..เ.ป...น็....น..วิ...ต..นั.........................................
.................................................................................................................

.................................................................................................................
.................................................................................................................
.............ป...ร..มิ...า.ณ....ท...บ่ี ..อ...ก..ใ.ห...้ท...ร..า..บ..ถ...ึง..ก..า..ร..ต..า้..น...ก..า..ร..เ.ป...ล..ี่ย...น..ส...ภ..า..พ......................
...........ก..า..ร..เ.ค...ล..่ือ..น...ท...ข่ี ..อ..ง..ว..ัต...ถ..ุม...ีห..น...ว่..ย..เ..ป..น็....ก...ิโ.ล..ก...ร..มั ......................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................

แบบฝกึ หัดที่ 1.2 ตอบคำถามต่อไปน้ี
1. การทด่ี าวเคราะหโ์ คจรรอบดวงอาทิตยเ์ ปน็ ลเน่ืองจากอะไร
....ก...า..ร..โ.ค...จ..ร..ข..อ...ง.ด...า..ว..เ.ค...ร..า..ะ..ห..ร์..อ...บ..ด...ว..ง..อ..า..ท...ติ ..ย..์เ..ป..็น...ผ..ล...เ.น...ื่อ..ง..จ..า..ก..ม...ีแ..ร..ง..ก..ร...ะ..ท..ำ..ร..ะ...ห..ว..่า..ง.ด...ว..ง..อ..า..ท...ิต..ย...์ก..บั...ด..า..ว..เ.ค...ร..า..ะ..ห...์ ....
..ซ..ง่ึ..เ.ป...น็ ..แ...ร..ง.ด...งึ..ด..ูด...ร..ะ..ห..ว..่า..ง..ม...ว..ล..ซ..ึ่ง..ก...นั ..แ...ล..ะ..ก...นั ....ม..ีข..น...า..ด..เ..ท..า่..ก...บั ....F...=....G..m..r.12.m...2............................................. ...................
..โ.ด...ย..ท...่ี .G.......ค..ือ....ค..า่..ค...ง.ต...ัว..ค..ว..า..ม...โ.น...ม้..ถ...ว่ ..ง..ส..า..ก..ล....ม..ีค...่า..เ.ท...่า..ก..บั....6....6...7..4....x...1..0..-.1..1...N....m...2../..k..g..2.............................................
...........m....1...ค..ือ....ม...ว..ล..ข..อ...ง..ด..ว..ง..อ..า..ท...ิต..ย...์ .ม...หี ..น...่ว..ย..เ.ป...น็....ก..ิโ..ล..ก...ร..ัม...(..k..g..).............................................................................
...........m....2...ค..ือ....ม..ว...ล..ด..ว..ง..ด...ว..ง..เ.ค..ร..า..ะ..ห...์.ม...หี...น..ว่..ย...เ.ป..็น....ก...โิ .ล...ก..ร..ัม....(.k..g..)................................................ .............................
...........r.2......ค...อื ...ร..ะ...ย..ะ..ห...า่ ..ง..ร..ะ..ห..ว...า่ .ง..จ...ุด..ศ..ูน...ย..ก์...ล..า..ง..ข..อ...ง.ด...ว..ง..ด..า..ว..ท...้งั..ส..อ..ง...ม...ีห..น...ว่..ย..เ..ป..น็....เ..ม..ต..ร....(.m....)...................................
2. ดูภาพ แลว้ พจิ ารณาว่าแรงท่ที ำให้ดวงจนั ทรโ์ คจรรอบโลกมีความสมั พันธก์ บั แรงทีท่ ำให้ลกู มะพร้าวตกลงพืน้
อยา่ งไร

................................................................................................................................................................. .............
...แ..ร..ง..ท..่ีท...ำ..ใ..ห..ด้...ว..ง.จ...นั ..ท...ร..โ์.ค...จ..ร..ร..อ...บ..โ..ล..ก..แ...ล..ะ..แ...ร..ง..ท..่ที...ำ..ใ.ห...้ล..กู...ม..ะ..พ...ร..้า..ว..ต...ก..ล..ง..พ...น้ื....เ.ป. .็น...แ..ร..ง..ช..น...ิด..เ..ด..ีย...ว..ก..นั....ค..ือ....แ..ร..ง..ด...ึง.ด...ูด.....
ร..ะ..ห...ว..า่ ..ง..ม..ว..ล.............................................................................................................................................................
3. เพราะเหตใุ ดเม่ือวัตถอุ ยหู่ า่ งจากผิวโลก น้ำหนักของวัตถุจะลดลง (สนามโน้มถว่ งของโลกมขี นาดเทา่ กบั g)
......เ.ม..่อื...ว..ัต..ถ...ุอ..ย..ู่ห...่า..ง..จ..า..ก..ผ...วิ ..โ.ล...ก...จ...ะ..ม..ีแ...ร..ง.ท...ี่โ..ล..ก..ด...งึ ..ด..ูด..ว..ตั...ถ..ุ..(.F...=....G..m..r.12.m...2..)..ซ..ึ่ง..ก...ค็ ..ือ....น..ำ้. .ห..น...กั..ข...อ..ง..ว..ตั..ถ...ุ .(.W.....=....m....g..)..........
....ท...ำ..ใ.ห...เ้.ร..า..ไ..ด..้ค...ว..า..ม..ส..มั...พ...ัน..ธ..์..ด..ัง..น...้ี ..........................................................................................................................
.......................ข..น...า..ด..ข...อ..ง..แ..ร..ง..ท...ี่โ.ล...ก..ด..งึ..ด...ูด..ว..ตั ..ถ..ุ..=....ข..น...า..ด..ข..อ...ง..น..ำ้ ..ห...น..ัก...ข..อ...ง.ว..ัต...ถ..ุ ..........................................................
...........................................................G..m..r.12.m...2...=....m...g............................................... .................................................
....เ.น...ื่อ..ง..จ...า.ก....G....m....1...แ...ล..ะ...m....2...เ..ป..น็...ค..า่..ค...ง..ต..วั ............................................................. .................................................
....ฉ...ะ..น..้นั.......................................................g.....∝.....r.12.................................................................................................
....ด...ัง.น...้นั....ท...ำ..ใ.ห...เ้ .ร..า..ท...ร..า..บ..ว..่า....ค..่า...g....ท..ต่ี...ำ..แ..ห...น..่ง..ใ..ด..ๆ....แ..ป...ร..ผ..ก...ผ..นั...ก..ับ...ร..ะ..ย..ะ..ท...า..ง..จ..า..ก..จ...ุด..ศ..นู...ย..์ก..ล...า..ง.ข...อ..ง..โ.ล...ก..ย..ก...ก..ำ..ล...งั .ส...อ..ง...
...............จ..ะ..ไ..ด..้..เ.ม..่อื...ว..ัต..ถ...อุ ..ย..หู่...่า..ง..จ..า..ก..ผ...วิ ..โ.ล...ก..ม...า..ก..ข..ึ้น....น...้ำ..ห..น...ัก..จ...ึง..ม..ีค..า่..ล...ด..ล...ง................................................................

















แผนการจัดการเรยี นรูท้ ่ี 17

กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ระดับช้ันมัธยมศกึ ษาปที ่ี 3

หน่วยการเรยี นรูท้ ี่ 8 ปฏสิ ัมพันธ์ในระบบสุริยะและเทคโนโลยอี วกาศ เวลา 16 ชวั่ โมง

เรื่อง การเกิดฤดกู าลและการเคล่อื นทปี่ รากฏของดวงอาทิตย์ เวลา 2 ช่ัวโมง

ภาคเรียนท่ี 2 วนั ที่สอน.............................................. ครผู ู้สอน นางสาวกนกวรรณ รกั พรม

มาตรฐานการเรยี นร/ู้ ตวั ชี้วัด/สาระการเรียนรู้

สาระที่ มาตรฐานการเรียนรู้ ตวั ช้วี ัด สาระการเรยี นรู้
- การทโ่ี ลกโคจรรอบดวงอาทิตย์ใน
สาระที่ 3 ม า ต ร ฐ า น ว 3 . 1 เ ข ้ า ใ จ 2. สร้างแบบจำลองท่ี ลกั ษณะที่ แกนโลกเอยี งกบั
แนวตงั้ ฉากของระนาบทางโคจร ทำให้
วิทยาศาสตร์ อ ง ค ์ ป ร ะ ก อ บ ล ั ก ษ ณ ะ อธิบายการเกิดฤดูและ ส่วนต่าง ๆ บนโลกได้รบั ปรมิ าณแสง
จาก ดวงอาทิตยแ์ ตกต่างกันในรอบปี
โลก และ กระบวนการเกิด และวิวัฒนาการ การเคลอ่ื นทป่ี รากฏ เกดิ เป็นฤดู กลางวันกลางคนื ยาวไม่
เท่ากัน และตำแหน่ง การข้นึ และตก
อวกาศ ของเอกภพ กาแล็กซี ดาวฤกษ์ ของดวงอาทติ ย์ ของดวงอาทิตย์ที่ขอบฟ้าและ เสน้ ทาง
การข้นึ และตกของดวงอาทิตย์
และระบบสุรยิ ะ รวมทง้ั ปฏิสมั พันธ์ เปลย่ี นไป ในรอบปีซ่ึงส่งผลตอ่ การ
ดำรงชวี ิต
ภายในระบบสุริยะที่ส่งผลต่อ

สิ่งมีชีวิต และการประยุกต์ใช้

เทคโนโลยอี วกาศ

1. การกำหนดเป้าหมายการจดั กระบวนการเรยี นรู้
1.1 สาระสำคัญ/Concept
การที่โลกโคจรรอบดวงอาทิตย์ในลักษณะที่ แกนโลกเอียงกับแนวตั้งฉากของระนาบทางโคจร ทำให้

ส่วนต่าง ๆ บนโลกได้รับปริมาณแสงจาก ดวงอาทิตย์แตกต่างกันในรอบปีเกิดเป็นฤดู กลางวันกลางคืนยาวไม่
เท่ากัน และตำแหน่ง การขึ้นและตกของดวงอาทิตย์ที่ขอบฟ้าและ เส้นทางการขึ้นและตกของดวงอาทิตย์
เปลี่ยนไป ในรอบปซี ึง่ สง่ ผลต่อการดำรงชวี ิต

1.2 สาระการเรียนรู้/เนือ้ หา/Contents
1.2.1 การเกิดฤดูกาล
1.2.2 การเคล่อื นที่ปรากฎของดวงอาทติ ย์

1.3 จุดประสงคก์ ารเรียนรู้
1.3.1 อธบิ ายการเกดิ ฤดกู าลได้ (K)
1.3.2 อธิบายการเคลอื่ นท่ีปรากฏของดวงอาทิตย์ได้ (K)
1.3.3 สรา้ งแบบจำลองท่อี ธบิ ายการเกิดฤดู และการเคลอ่ื นทป่ี รากฏของดวงอาทติ ย์ได้ (P)
1.3.4 มวี นิ ยั ใฝ่เรียนร้แู ละมงุ่ มัน่ ในการทำงาน (A)

2. การจดั กิจกรรมการเรียนรู้
การจดั กิจกรรมการเรียนรู้โดยใชร้ ปู แบบ 5E

ชั่วโมงท่ี 1

ขั้นที่ 1 ขั้นสรา้ งความสนใจ (Engagement)
1.1 ครเู ปดิ วีดทิ ัศนเ์ กย่ี วกบั การเกดิ ฤดูกาลให้นกั เรียนดู เพื่อกระตนุ้ ความสนใจ
1.2 ครูตั้งประเด็นคำถามกระตุ้นความคิดนักเรียนโดยให้นักเรียนแต่ละคนร่วมกันอภิปรายแสดง

คิดเห็นอยา่ งอสิ ระ ดงั นี้
- ฤดกู าลเกิดข้ึนไดอ้ ยา่ งไร
(แนวคำตอบ เกิดจากการที่โลกโคจรรอบดวงอาทิตย์ในรอบ 1 ปี โดยแกนโลกเอียงทำมุม

ประมาณ 23.5 องศา กบั แนวตง้ั ฉากของระนาบทางโคจรของโลกรอบดวงอาทิตย)์
- ในประเทศไทยมีก่ฤี ดู อะไรบ้าง
(แนวคำตอบ มี 3 ฤดู ไดแ้ ก่ ฤดรู ้อน ฤดฝู น และฤดหู นาว)

ขนั้ ที่ 2 สำรวจและค้นหา (Exploration)
2.1 นักเรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ 5 คน จากนั้นให้นักเรียนแต่ละคนกลุม่ ส่งตัวแทนออกมาจับสลากเรื่อง

ท่ศี กึ ษา โดยครเู ตรียมสลากฤดกู าลต่าง ๆ ไว้หน้าชน้ั เรยี น ดงั นี้
- ฤดรู ้อน
- ฤดฝู น
- ฤดหู นาว
- ฤดใู บไม้รว่ ง
- ฤดใู บไม้ผลิ

2.2 นักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกันศึกษาตามเรื่องที่จับสลากได้ โดยให้แต่ละกลุ่มศึกษาเกี่ยวกับการเกิด
ฤดูกาลนั้น ลักษณะการหมุนของโลกรอบดวงอาทิตย์ ช่วงเวลาในการเกิดฤดูกาล และประเทศที่มีฤดูกาลน้ัน
จากหนังสอื เรยี น QR code เรอ่ื ง การเกดิ ฤดูกาล หรือแหลง่ เรียนรตู้ า่ ง ๆ เช่น อินเทอรเ์ น็ต หอ้ งสมุด

2.3 สมาชิกภายในกลมุ่ รว่ มกนั สรุปความร้ทู ่ไี ด้จากการศกึ ษาค้นควา้ ลงในสมดุ ประจำตัวนกั เรยี น

2.4 นกั เรยี นแบ่งกลุ่ม กลมุ่ 6 คน จากน้นั ครูแจ้งจุดประสงค์ของกิจกรรมแบบจำลองการโคจรของโลก
รอบดวงอาทิตย์ ให้นกั เรียนทราบเพ่อื เปน็ แนวทางการปฏบิ ัติกจิ กรรม

2.5 นกั เรยี นแต่ละกลุ่มร่วมกันศึกษากจิ กรรม แบบจำลองการโคจรของโลกรอบดวงอาทติ ย์
จากหนังสือเรียนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ม.3 เลม่ 2 หน่วยการเรียนรู้ท่ี 8 ปฏสิ มั พนั ธ์ในระบบ
สรุ ยิ ะและเทคโนโลยีอวกาศ โดยครใู ชร้ ปู แบบการเรียนรู้แบบรว่ มมอื มาจัดกระบวนการเรียนรโู้ ดยกำหนดให้
สมาชิกแต่ละคนภายในกลุ่มมีบทบาทหน้าที่ของตนเองดงั นี้

- สมาชิกคนท่ี 1-2 ทำหน้าทเ่ี ตรียมวัสดอุ ปุ กรณท์ ่ีใช้ในการปฏบิ ตั ิกจิ กรรมแบบจำลอง
การโคจรของโลกรอบดวงอาทติ ย์

- สมาชิกคนที่ 3-4 ทำหนา้ ทอี่ า่ นวิธีปฏิบตั ิกิจกรรม และนำมาอธิบายใหส้ มาชิกในกลุม่ ฟัง
- สมาชิกคนท่ี 5-6 ทำหน้าทีบ่ ันทึกผลการปฏบิ ัติกิจกรรมลงในสมดุ ประจำตวั นกั เรียน
2.6 นักเรียนแต่ละกลมุ่ รว่ มกันปฏิบตั ิกิจกรรมตามข้นั ตอน จากหนงั สือเรียนวทิ ยาศาสตร์และ
เทคโนโลยี ม.3 เล่ม 2 หนว่ ยการเรยี นรู้ที่ 8 ปฏสิ ัมพนั ธ์ในระบบสรุ ิยะและเทคโนโลยอี วกาศ
2.7 นักเรียนแต่ละกลมุ่ ร่วมกันแลกเปลย่ี นความรู้และวิเคราะหผ์ ลการปฏิบัติกจิ กรรม แลว้ อภิปรายผล
รว่ มกัน

ชว่ั โมงที่ 2

ขนั้ ที่ 3 อธบิ ายและลงขอ้ สรปุ (Explanation)
3.1 นกั เรยี นแตล่ ะกลมุ่ ออกมานำเสนอผลการปฏบิ ตั กิ จิ กรรมแบบจำลองการโคจรของโลกรอบ

ดวงอาทิตย์หน้าชั้นเรียน ในระหว่างที่นักเรียนนำเสนอ ครูคอยให้ข้อเสนอแนะเพิ่มเติมเพื่อให้นักเรียนมีความ
เขา้ ใจถูกต้อง

3.2 นักเรียนแต่ละกลมุ่ รว่ มกนั ตอบคำถามทา้ ยกจิ กรรม โดยให้นักเรียนรว่ มกนั อภปิ รายแสดงความ
คิดเห็นเพ่ือหาคำตอบ จากนน้ั ครูสมุ่ นกั เรียนใหต้ อบคำถามทา้ ยกจิ กรรม

3.3 นักเรยี นและครูรว่ มกนั อภิปรายผลท้ายกิจกรรมแบบจำลองการโคจรของโลกรอบดวงอาทติ ย์
และเฉลยคำถามท้ายกจิ กรรม

3.4 ครูอธิบายเพิ่มเติมใหน้ กั เรียนเขา้ ใจเกี่ยวกับวนั ท่ี 21 มิถุนายน วนั ครีษมายนั ว่า “วนั ท่ี 21 มิถุนายน
เปน็ วนั ครษี มายัน เวลากลางวันจะยาวทสี่ ุดในรอบปี ดวงอาทิตยจ์ ะขึ้นทางทิศตะวนั ออกเฉยี งไปทางเหนอื มาก
ทส่ี ุด และตกทางทิศตะวันตกเฉยี งไปทางเหนือมากทีส่ ุด ซึง่ เป็นวันเปลี่ยนฤดกู าลเขา้ สู่ฤดรู ้อนของประเทศทาง
ซกี โลกเหนือ”

3.5 ครูให้นักเรียนแตล่ ะคนศึกษาค้นคว้าข้อมูลเพ่ิมเตมิ เกี่ยวกับการเคล่ือนที่ปรากฏของดวสงอาทติ ย์
จากหนังสอื เรียนรายวิชาพืน้ ฐานวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ม.3 เล่ม 2

ขน้ั ท่ี 4 ขยายความรู้ (Elaboration)
4.1 ครูอธบิ ายเพิ่มเติมให้นักเรยี นเข้าใจเกี่ยวกับการเคล่ือนท่ีของวัตถุต่าง ๆ บนท้องฟ้าว่า

“การเคลื่อนท่ขี องวัตถใุ นท้องฟ้า แบ่งออกเป็น 2 ลักษณะ ไดแ้ ก่ 1) การเคลื่อนทปี่ รากฏ เป็นการเคล่อื นทท่ี ่ี
เกดิ ข้นึ จากการเคลื่อนท่ีของโลก และ 2) การเคลอื่ นทแ่ี ทจ้ ริง เปน็ การเคลื่อนทที่ ่เี กิดจากการเคลื่อนทข่ี องดาว
เคราะห์ หรอื วัตถใุ นท้องฟ้าน้ันจรงิ ดังน้ัน การเคลอ่ื นที่ปรากฏของดวงอาทิตยจ์ รงิ ๆ แล้วเปน็ การเคล่ือนท่ขี อง
โลก ซ่ึงทำใหเ้ ราเหน็ ปรากฏการณ์การขนึ้ และตกของดวงอาทิตย์”

4.2 ครใู ห้นักเรยี นแตล่ ะคนศึกษาค้นควา้ ข้อมูลเพิ่มเตมิ เก่ียวกับเรือ่ ง การเคลอื่ นท่ีปรากฏของดวง
อาทติ ย์ จากหนังสือเรียนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ม.3 เล่ม 2 หน่วยการเรยี นรทู้ ี่ 8 ปฏสิ มั พันธ์ในระบบ
สรุ ิยะและเทคโนโลยอี วกาศ

4.3 ครเู ปิดโอกาสให้นักเรยี นซักถามเน้อื หาเกย่ี วกับเร่ือง การเกดิ ฤดูกาล และการเคลื่อนที่ปรากฏของ
ดวงอาทิตย์ และให้ความรูเ้ พ่ิมเตมิ จากคำถามของนักเรยี น โดยครูใช้ PowerPoint เร่อื ง การเกิดฤดกู าล และ
การเคลอ่ื นทป่ี รากฏของดวงอาทิตย์ ในการอธบิ ายเพ่ิมเติม

4.4 ครูต้ังประเดน็ คำถาม โดยใหน้ ักเรยี นร่วมกันตอบคำถามวา่ “การเกิดฤดูกาลมผี ลตอ่ มนษุ ยแ์ ละ
สิง่ แวดล้อมอย่างไร”

(แนวตอบ ฤดูกาลมีผลต่อการดำรงชีวิตของพชื สัตว์ และมนษุ ย์ เชน่ มีผลตอ่ การสังเคราะหด์ ้วย
แสงของพชื การปรับตัว การทำการเกษตรของมนษุ ย)์

ขน้ั ที่ 5 ประเมิน (Evaluation)
5.1 ครูประเมินความรู้ความเข้าใจของนักเรียนโดยให้นักเรียนทำแบบฝึกหัดที่ 1.5

หน่วยการเรียนรู้ที่ 8 ปฏิสัมพันธ์ในระบบสุริยะและเทคโนโลยีอวกาศ เรื่อง ปฏิสัมพันธ์ในระบบสุริยะ
ในหนงั สือแบบฝกึ หดั รายวิชาพื้นฐานวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ม.3 เล่ม 2

3. ส่ือการเรยี นการสอน และแหลง่ การเรยี นรู้
3.1 หนงั สอื เรียนรายวิชาพ้นื ฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ม.3 เลม่ 2
3.2 หนังสือแบบฝกึ หัดรายวชิ าพืน้ ฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ม.3 เลม่ 2
3.3 สื่อ PowerPoint เรือ่ ง การเกดิ ฤดกู าล และการเคล่ือนทปี่ รากฏของดวงอาทติ ย์

4. วธิ กี ารวัดและประเมินผล การวดั /เครือ่ งมอื การวัด ภาระงาน/ช้ินงาน เกณฑ์การ
จุดประสงค์ ประเมินผล
ผา่ นเกณฑร์ ะดบั ดี
- อธิบายการเกิดฤดูกาล - แบบประเมนิ การตอบคำถาม - การตอบคำถาม
ผ่านเกณฑร์ ะดับดี
ได้ (K) - ตรวจแบบฝึกหัด เรอ่ื ง - แบบฝึกหดั
ผ่านเกณฑ์ระดบั ดี
- อธิบายการเคลื่อนท่ี ปฏิสัมพนั ธใ์ นระบบสุรยิ ะ เรอื่ ง ปฏิสัมพนั ธใ์ นระบบ

ปรากฏของดวงอาทิตย์ สุริยะ

ได้ (K)

- สร้างแบบจำลองท่ี - แบบประเมินกิจกรรม - กิจกรรม แบบจำลอง

อธิบายการเกิดฤดู และ - แบบประเมนิ การนำเสนอ การโคจรของโลกรอบ

การเคลื่อนที่ปรากฏของ ดวงอาทิตย์

ดวงอาทติ ย์ได้ (P)

- มีวินัยใฝ่เรียนรู้และ - แบบประเมินคุณลักษณะ - มีวนิ ัย

มงุ่ มั่นในการทำงาน (A) อนั พึงประสงค์ - ใฝเ่ รียนรู้

- มงุ่ มน่ั ในการทำงาน

ใบกิจกรรม

เรอ่ื ง แบบจำลองการโคจรของโลกรอบดวงอาทติ ย์

กลมุ่ ท่ี ....................................

รำยช่ือสมำชกิ

1. ...........................................................................ชน้ั ......................เลขท่ี.............หอ้ ง...........
2. ...........................................................................ชน้ั ......................เลขท่ี.............หอ้ ง...........
3. ...........................................................................ชน้ั ......................เลขท่ี.............หอ้ ง...........
4. ...........................................................................ชน้ั ......................เลขท่ี.............หอ้ ง...........
5. ...........................................................................ชน้ั ......................เลขท่.ี ............หอ้ ง...........

จดุ ประสงค์ ทักษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์
อธิบำยกำรโคจรของโลกรอบดวงอำทติ ยไ์ ด้ • การสังเกต
• การตคี วามหมายข้อมลู
วสั ดอุ ปุ กรณ์ • การลงความเหน็ จากข้อมลู
1. ลกู โลก
2. ชดุ ทรงกลมฟำ้ จิตวิทยาศาสตร์
3. ชดุ แสงจำกดวงอำทติ ย์ • การทำงานร่วมกบั ผอู้ ื่นอย่าง
สร้างสรรค์
วิธีปฏิบตั ิ • การแสดงความคดิ เหน็ และ
ยอมรับฟังความคดิ เห็นผู้อน่ื

1. นกั เรียนแบ่งกล่มุ กล่มุ ละ 5 คน นำชดุ ทรงกลมฟำ้ ติดลงบนลกู โลกตำแหน่งเสน้ ศนู ยส์ ตู ร โดยทิศเหนือของชดุ ทรงกลม
ฟ้ำชีไ้ ปทำงขวั้ โลกเหนือของลกู โลกทิศใตข้ องชดุ ทรงกลมฟ้ำชีไ้ ปทำงขวั้ โลกใตข้ องลกู โลกและเสน้ ท่ีเช่ือมทิศตะวนั ตกและ
ทศิ ตะวนั ออกของชดุ ทรงกลมฟำ้ ทำบไปกบั เสน้ ศนู ยส์ ตู รบนลกู โลก

2. นำชุดอุปกรณจ์ ำกขอ้ 1. ไปวำงตรงกับตำแหน่งวันท่ี 21 มีนำคม บนชุดแสงจำกอำทิตย์ โดยจัดวำงใหล้ ูกโลกเอียง
เหมือนกบั ลกั ษณะกำรเอยี งของโลกจรงิ ในวนั ท่ี 21 มนี ำคม และปรบั ใหป้ ลำยปำกกำท่อี ยใู่ นชดุ แสงจำกดวงอำทิตยอ์ ย่ตู รง
กบั ขอบฟำ้ ทศิ ตะวนั ออกบนชดุ ทรงกลมฟ้ำพอดี

3. หมุนลกู โลกจำลองจำกทิศตะวันตกไปยงั ทิศตะวันออก เพ่ือจำลองกำรหมนุ รอบตัวเองของโลก สงั เกตแนวเสน้ ของ
ปำกกำท่เี กิดบนชดุ ทรงกลมฟำ้
4. ปฏบิ ตั กิ ิจกรรมขอ้ 2.-3. ซำ้ แตเ่ ปล่ียนตำแหน่งของลกู โลกไปยงั ตำแหน่งวนั ท่ี 22 มิถนุ ำยน ตำแหน่งท่ี 23 กนั ยำยน และ
ตำแหน่งวนั ท่ี 22 ธันวำคม ของชุดแสงจำกดวงอำทิตย์ ตำมลำดบั สงั เกตและจดบนั ทึกแนวเสน้ ของปำกกำหรือลกั ษณะ
กำรเคลือ่ นท่ขี องดวงอำทติ ยแ์ ต่ละตำแหน่ง
ตารางบนั ทกึ กจิ กรรม
ตำแหนง่ แนวเสน้ ของปำกกำบนชดุ ทรงกลมฟ้ำ เป็นดงั นี้

อภิปรำยผลกิจกรรม

.......................................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................................

คำถำมทำ้ ยกจิ กรรม

1. แนวเสน้ ท่เี กดิ บนชดุ ทรงกลมฟ้ำแตล่ ะตำแหนง่ เหมอื นกนั หรือไม่ อยำ่ งไร
...........................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................

2. แนวเสน้ ท่เี กดิ บนชดุ ทรงกลมฟำ้ แสดงทศิ ทำงกำรเคลือ่ นท่ขี องอะไร
...........................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................

ใบกจิ กรรม เ ลย

เรอื่ ง แบบจำลองการโคจรของโลกรอบดวงอาทติ ย์

กล่มุ ท่ี ....................................

รำยช่ือสมำชกิ

1. ...........................................................................ชน้ั ......................เลขท่ี.............หอ้ ง...........
2. ...........................................................................ชน้ั ......................เลขท่ี.............หอ้ ง...........
3. ...........................................................................ชน้ั ......................เลขท่ี.............หอ้ ง...........
4. ...........................................................................ชน้ั ......................เลขท่.ี ............หอ้ ง...........
5. ...........................................................................ชน้ั ......................เลขท่ี.............หอ้ ง...........

จดุ ประสงค์ ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์
อธิบำยกำรโคจรของโลกรอบดวงอำทติ ยไ์ ด้ • การสงั เกต
• การตีความหมายข้อมลู
วสั ดอุ ปุ กรณ์ • การลงความเหน็ จากขอ้ มลู
1. ลกู โลก
2. ชดุ ทรงกลมฟำ้ จิตวทิ ยาศาสตร์
3. ชดุ แสงจำกดวงอำทติ ย์ • การทำงานรว่ มกบั ผูอ้ ่นื อยา่ ง
สร้างสรรค์
วธิ ีปฏิบตั ิ • การแสดงความคดิ เหน็ และ
ยอมรบั ฟังความคดิ เหน็ ผู้อนื่

1. นกั เรียนแบ่งกล่มุ กล่มุ ละ 5 คน นำชุดทรงกลมฟำ้ ติดลงบนลกู โลกตำแหน่งเสน้ ศนู ยส์ ตู ร โดยทิศเหนือของชดุ ทรงกลม
ฟ้ำชีไ้ ปทำงขวั้ โลกเหนือของลกู โลกทิศใตข้ องชดุ ทรงกลมฟ้ำชีไ้ ปทำงขวั้ โลกใตข้ องลกู โลกและเสน้ ท่ีเช่ือมทิศตะวนั ตกและ
ทิศตะวนั ออกของชดุ ทรงกลมฟ้ำทำบไปกบั เสน้ ศนู ยส์ ตู รบนลกู โลก

2. นำชุดอุปกรณจ์ ำกขอ้ 1. ไปวำงตรงกับตำแหน่งวันท่ี 21 มีนำคม บนชุดแสงจำกอำทิตย์ โดยจัดวำงใหล้ ูกโลกเอียง
เหมอื นกบั ลกั ษณะกำรเอยี งของโลกจรงิ ในวนั ท่ี 21 มนี ำคม และปรบั ใหป้ ลำยปำกกำท่อี ยใู่ นชดุ แสงจำกดวงอำทิตยอ์ ย่ตู รง
กบั ขอบฟำ้ ทศิ ตะวนั ออกบนชดุ ทรงกลมฟ้ำพอดี

3. หมุนลูกโลกจำลองจำกทิศตะวันตกไปยงั ทิศตะวันออก เพ่ือจำลองกำรหมนุ รอบตัวเองของโลก สังเกตแนวเสน้ ของ
ปำกกำท่เี กดิ บนชดุ ทรงกลมฟำ้
4. ปฏบิ ตั ิกจิ กรรมขอ้ 2.-3. ซำ้ แตเ่ ปล่ียนตำแหน่งของลกู โลกไปยงั ตำแหน่งวนั ท่ี 22 มิถนุ ำยน ตำแหน่งท่ี 23 กนั ยำยน และ
ตำแหน่งวนั ท่ี 22 ธันวำคม ของชุดแสงจำกดวงอำทิตย์ ตำมลำดบั สงั เกตและจดบนั ทึกแนวเสน้ ของปำกกำหรือลกั ษณะ
กำรเคล่อื นท่ขี องดวงอำทติ ยแ์ ต่ละตำแหน่ง
ตำรำงบนั ทกึ กจิ กรรม
ตำแหนง่ แนวเสน้ ของปำกกำบนชดุ ทรงกลมฟ้ำ เป็นดงั นี้

อภิปรายผลกิจกรรม

............................................................................................................................. .................................................
.....เ..ม..ือ่...ห..ม...นุ ..ล...ูก..โ..ล..ก..ท...่ีม..แี...ก..น...ห..ม...นุ..เ..อ..ีย..ง..ท...ำ..ม..ุม....2..5....อ..ง..ศ..า....ร..อ..บ...ต..ัว..เ..อ..ง..จ..า..ก...ท..ิศ...ต..ะ..ว..ัน...ต..ก...ไ.ป...ท...ิศ..ต..ะ...ว..ัน..อ...อ..ก...จ..ะ..เ.ก...ดิ ..แ..น...ว.....
.....เ..ส..้น...บ..น...ช..ดุ...ท..ร..ง..ก...ล..ม..ฟ...้า..แ...ต..่ล..ะ...ต..ำ..แ..ห...น...่ง.แ...ต..ก...ต..า่..ง..ก..ัน....โ..ด..ย..ต...ำ..แ..ห...น..่ง..ว..ัน..ท...่ี.2..1....ม...ีน..า..ค...ม...แ...ล..ะ...2...3...ก...นั ..ย...า..ย..น....แ..น...ว.........
.....เ..ส..น้...จ..ะ..เ.ก...ดิ ..บ...น..เ..ส..้น...ศ..นู...ย..ส์..ตู...ร..ฟ...า้ ...ต..ำ..แ...ห..น...่ง..ว..ัน..ท...ี่.2...2...ม...ถิ ..นุ...า..ย..น....แ..น...ว..เ.ส...น้ ..จ..ะ...เ.ก..ดิ...บ..น..ซ...ีก..ฟ...้า..เ.ห...น..อื....ต...ำ..แ..ห..น...่ง..ว..นั...ท..่ี.......
.....2...2...ธ..ัน...ว..า..ค..ม....แ...น..ว..เ..ส..น้...จ..ะ..เ.ก..ิด...บ...น..ซ..กี...ฟ...้า..ใ.ต...้ .ซ..ึง่..แ..น...ว..เ.ส...น้ ..ท...ีป่...ร..า..ก..ฏ....ค...อื ...แ...น..ว..ก...า..ร..เ.ค..ล...ื่อ..น...ท..่ปี...ร..า..ก..ฏ...ข..อ...ง..ด..ว..ง...... .........
.....อ...า..ท..ติ...ย..์..แ..ส..ด...ง..ง.ว..า่....เ.ม..่อื...โ.ล...ก..โ..ค..จ..ร..ร..อ...บ..ด...ว..ง..อ..า..ท...ิต..ย..ใ์..น...ล..กั ..ษ...ณ...ะ...แ..ก..น...โ.ล...ก..เ.อ...ีย..ง...ต..ำ..แ..ห...น...ง่ .ก...า..ร..ข..ึ้น...แ..ล...ะ..ต..ก...ข..อ..ง..ด...ว..ง......
.....อ...า..ท..ิต...ย..จ์...ะ..เ.ป...ล..่ีย..น...แ..ป...ล..ง..ต...ำ..แ..ห...น..ง่..เ.ล...็ก..น...้อ..ย..ใ..น..แ...ต..ล่...ะ..ว..นั ..แ...ล..ะ..ซ...ำ้ ..เ.ด..ิม...ใ.น...ร..อ..บ...ป...ีเ.ป...็น..ว..ัฏ..จ...กั ..ร...แ...ล..ะ..ย...งั .ท...ำ..ใ.ห...้เ.ก...ิด.............
.....ฤ...ด..กู...า..ล...เ..พ..ร..า..ะ..ส...่ว..น..ต...า่ ..ง..ๆ...ข...อ..ง..โ..ล..ก..ไ..ด..ร้..ับ...แ..ส...ง.อ...า..ท..ิต...ย..์แ..ต...ก..ต...่า..ง.ก...นั .........................................................................
................................................................................................................ ..............................................................
............................................................................................................................. .................................................

คำถามทา้ ยกิจกรรม

1. แนวเสน้ ที่เกดิ บนชดุ ทรงกลมฟา้ แตล่ ะตำแหนง่ เหมือนกันหรือไม่ อยา่ งไร
........................................................................................................................................................................
..ไ..ม..่เ.ห...ม..ือ...น..ก...นั ....แ..น...ว..เ.ส..้น...ท...่ีเ.ก..ิด...จ..า..ก..ต...ำ..แ..ห...น..ง่..ว..นั...ท...่ี .2..1....ม..ีน...า..ค..ม....แ..ล...ะ..ว..ัน...ท..่ี..2..3...ก...นั ..ย...า..ย.น....จ...ะ..เ.ก..ิด...แ..น...ว..เ.ส...้น..ท...ี่ ...........
..เ.ด...ีย..ว..ก...นั ....โ.ด..ย...แ..น...ว..เ.ส..น้...จ..ะ..ล...า..ก..จ..า..ก...ท..ิศ...ต..ะ...ว..นั ..อ...อ..ก..ไ..ป...ย..ัง..ท..ิศ...ต..ะ..ว...นั ..ต...ก..พ...อ..ด...ี .แ..น...ว..เ.ส...้น..ท..ี่เ..ก..ิด..จ...า..ก..ต..ำ..แ...ห..น...ง่..ว..ัน..ท...่ี.2...2...
..ม...ถิ ..นุ..า..ย...น....แ..น...ว..เ.ส..น้...จ..ะ..ล...า..ก..จ..า..ก...ท...ิศ..ต..ะ...ว..นั ..อ...อ..ก..เ..ฉ..ีย..ง..เ.ห...น...ือ...ส..่ว..น...แ..น...ว..เ.ส...น้ ..ท...เี่.ก...ิด..จ..า..ก...ต..ำ..แ..ห...น...ง่ .ว..ัน...ท...ี่ .2..2....ธ..นั...ว..า..ค..ม.....
..แ..น...ว..เ.ส...น้ ..จ...ะ..ล..า..ก...จ..า..ก..ท...ศิ ..ต...ะ..ว..นั...อ..อ..ก...เ.ฉ..ีย...ง.ใ..ต..้ไ..ป...ย..ัง..ท..ิศ...ต..ะ..ว...ัน..ต...ก..เ.ฉ...ีย..ง..ใ.ต...้ ..............................................................
................................................................................................................................... .....................................

2. แนวเส้นที่เกิดบนชดุ ทรงกลมฟา้ แสดงทศิ ทางการเคลอื่ นที่ของอะไร
............................................................................................................................. ...........................................
................แ...น..ว..เ.ส...้น..ท...ี่เ.ก...ดิ ..บ...น..ช...ุด..ท...ร..ง..ก..ล..ม...ฟ...้า..แ..ส..ด...ง..ท..ิศ...ท..า..ง..ก...า..ร..เ.ค..ล...อื่ ..น...ท..ี่ป...ร..า..ก..ฎ...ข..อ...ง.ด...ว..ง..อ..า..ท...ิต..ย..์.........................

แบบฝึกหัด เรอ่ื ง ปฏสิ ัมพนั ธใ์ นระบบสรุ ิยะ

แบบฝึกหดั ท่ี 1.5 ตอบคำถามต่อไปน้ี
1. จากภาพ การทโ่ี ลกโคจรรอบ
ตัง้ ฉากกบั ระนาบทีโ่ ลกโคจรรอบ
ดวงอาทิตย์ สง่ ผลตอ่ ตำแหน่ง
การขึน้ ของดวงอาทติ ย์อย่างไร

............................................................................................................................. .................................................
.................................................................................. ............................................................................................
............................................................................................................................. .................................................
............................................................................................................................. .................................................
..............................................................................................................................................................................
............................................................................................................................. .................................................
............................................................................................................................. .................................................
..............................................................................................................................................................................

2. เก่งอยากเห็นดวงอาทิตยข์ ึ้นผา่ นช่องประตูทัง้ 15 ชอ่ ง ท่ปี ราสาทหนิ พนมรงุ้ เกง่ ควรไปในช่วงเดือนใด และ
แสดงใหเ้ ห็นว่าตำแหนง่ ขนึ้ และตกของดวงอาทิตย์มีการเปลยี่ นแปลงเปน็ แบบใด
............................................................................................................................. .................................................
..............................................................................................................................................................................
............................................................................................................................. .................................................
............................................................................................................................. .................................................
........................................................................................................................................................................ ......
............................................................................................................................. .................................................

3. เพราะเหตุใด ประเทศไทยจึงมแี ค่ 3 ฤดู
............................................................................................................................. .................................................
............................................................................................................................. .................................................
..............................................................................................................................................................................
............................................................................................................................. .................................................

แบบฝึกหดั เร่ือง ปฏสิ ัมพนั ธ์ในระบบสุรยิ ะ เ ลย

แบบฝึกหัดท่ี 1.5 ตอบคำถามต่อไปน้ี
1. จากภาพ การที่โลกโคจรรอบ
ตัง้ ฉากกบั ระนาบท่โี ลกโคจรรอบ
ดวงอาทติ ย์ สง่ ผลต่อตำแหน่ง
การขึ้นของดวงอาทติ ย์อย่างไร

..............................................................................................................................................................................
.....ด..ว..ง..อ..า..ท...ิต..ย...จ์ ..ะ..ไ..ม..่ข...้นึ ..แ..ล...ะ..ต..ก...ใ.น...ต..ำ..แ...ห..น...่ง..เ.ด..ิม....แ...ต..จ่..ะ..เ..ป..ล...ีย่ ..น...แ..ป...ล..ง..ต..ำ..แ...ห..น...ง่ ..ไ.ป...เ.ล..็ก..น...อ้ ..ย...ใ.น...แ..ต..่ล...ะ..ว..ัน....พ...บ..ว..า่....ว..นั ..ท...ี่...
..2..1....ม..ีน...า..ค..ม...ด..ว..ง..อ..า..ท...ติ..ย...์จ..ะ..ข...น้ึ ..ต...ร..ง..ก..ับ...ท..ิศ...ต..ะ..ว..นั...อ..อ...ก..พ...อ..ด...ี .จ..า..ก...น..้นั...ต..ำ..แ...ห..น...่ง..ท..่ีด...ว..ง..อ.า..ท...ิต...ย..ข์ ..ึ้น...จ..ะ..ค...่อ..ย..ๆ....เ.ล...ื่อ..น...ไ.ป...ท...า..ง.
..ท...ิศ..ต..ะ...ว..นั ..อ...อ..ก...เ.ฉ..ยี..ง..เ.ห...น...ือ...จ...น..ถ..ึ.ง.ว..ัน...ท...่ี .2..2....ม..ถิ...ุน..า..ย...น....ด..ว..ง..อ..า..ท...ิต..ย...์จ..ะ..ข..นึ้...ท...า..ง..ท..ศิ...ต..ะ..ว..ัน...อ..อ...ก..เ.ฉ...ีย..ง..ไ.ป...ท...างทศิ เหนือ
23.5 องศา จากนั้นตำแหน่งที่ดวงอาทติ ย์ขึน้ จะค่อยๆ เลื่อนกลับไปทางทศิ ตะวันออก จนวันท่ี 23 กันยายน
ดวงอาทติ ยจ์ ะข้ึนตรงกับทิศตะวนั ออกพอดีอกี คร้งั หลังจากน้ันตำแหนง่ ท่ดี วงอาทิตย์ขึน้ จะค่อยๆ เลอื่ นไปทาง
..ท...ิศ..ต..ะ...ว..ัน..อ...อ..ก...เ.ฉ..ีย..ง..ใ..ต..้..จ..น..ก...ร..ะ..ท...ง่ั ..ถ..งึ ..ว..นั ..ท...่ี.2...2...ธ..ัน...ว..า..ค..ม....ด...ว..ง.อ...า..ท...ติ ..ย..์จ...ะ..ข..้ึน...ท..า..ง..ท...ศิ ..ต..ะ..ว..นั...อ..อ...ก..เ.ฉ...ีย..ง..ไ.ป...ท...า..ง.ใ..ต..้..2..3....5....
..อ..ง..ศ...า...แ..ล...ะ..ด..ว..ง..อ..า..ท...ติ...ย..์จ..ะ..ก...ล..บั...ม..า..ข...้ึน..ต...ร..ง.ท...ิศ..ต...ะ..ว..นั...อ..อ..ก...พ..อ...ด..ีอ...ีก..ค..ร..ั้ง..ใ..น..ว..นั...ท...ี่ .2..1....ม..นี...า..ค..ม....เ.ป...็น...ว..ฏั ..จ...กั ..ร..น...เี้ .ร..่ือ..ย...ไ.ป........
............................................................................................................................. .................................................

2. เกง่ อยากเหน็ ดวงอาทิตยข์ ึ้นผ่านช่องประตูทัง้ 15 ชอ่ ง ทป่ี ราสาทหนิ พนมรงุ้ เกง่ ควรไปในช่วงเดือนใด และ
แสดงให้เหน็ วา่ ตำแหน่งขน้ึ และตกของดวงอาทิตย์มีการเปลีย่ นแปลงเป็นแบบใด
...................................................................................ด..ว..ง..อ..า..ท...ิต..ย...์ข..้ึน...ผ..า่..น...ช..อ่..ง..ป...ร..ะ.ต...ูท...ง้ั ...1..5....ช..อ่..ง...จ...เ.ก..ิด....2....ค..ร..ั้ง..ต..่อ...ป..ี
..................................................................................ค...ือ...ช...ว่ ..ง..ต..้น...เ.ด..ือ...น..เ..ม..ษ...า..ย..น....(.3...-.5...เ..ม..ษ...า..ย..น...)..แ...ล..ะ..ต...น้ ..เ..ด..ือ..น.........
...................................................................................ก..นั ...ย..า..ย..น....(.5...-.7....ก..นั ...ย..า..ย..น...)..ซ..่ึง..จ..ะ..เ..ป..น็...ช..่ว..ง..เ.ว...ล..า..น..้ที...ุก..ป...ี .แ...ส..ด..ง....
...................................................................................ว..า่ ..ต..ำ..แ..ห...น...่ง..ข..ึ้น..แ...ล..ะ..ต...ก..ข...อ..ง..ด..ว..ง.อ...า..ท..ติ...ย..์ม...ีก..า..ร..เ.ป...ล..ย่ี...น..แ...ป..ล...ง.....
..................................................................................เ..ป..็น...แ..บ...บ..ว...ัฏ..จ..กั...ร....................................................................
............................................................................................................................. .................................................
............................................................................................................................. .................................................
..............................................................................................................................................................................

3. เพราะเหตใุ ด ประเทศไทยจึงมีแค่ 3 ฤดู
.........ป..ร..ะ..เ..ท..ศ...ไ.ท...ย..ม...ี .3....ฤ..ด..ู..ไ.ด...แ้ ..ก...่ .ฤ..ด...รู ..้อ..น....ฤ..ด...ูฝ..น....แ..ล...ะ..ฤ..ด...หู ..น...า..ว...เ..พ..ร..า..ะ..ป...ร..ะ..เ..ท..ศ...ไ.ท..ย...ต..ั้ง..อ..ย...เู่ .ห..น...ือ..เ..ส..น้...ศ..ูน...ย..ส์..ตู...ร..........
.....เ.ล..ก็...น..้อ...ย..ใ.น...ค..า..บ...ส..ม...ุท...ร..อ..นิ...โ.ด..จ...ีน....ถ..ูก..ข...น..า..บ...ด..ว้..ย...ม..ห...า..ส..ม...ทุ ..ร..อ...ิน...เ.ด..ีย...ก..บั...ท..ะ..เ..ล..จ..ีน...ใ.ต...้ .ท..ำ..ใ..ห..ป้...ร..ะ..เ..ท..ศ...ไ.ท...ย..ต..ก...อ..ย...ใู่ .ต...้ ......
.....อ..ทิ...ธ..พิ ..ล...ข..อ...ง.ล...ม..ม...ร..ส..มุ....จ..ึง..ท..ำ..ใ..ห...้ป..ร..ะ..เ..ท..ศ...ไ.ท...ย..ม...ีเ.พ...ีย..ง...3....ฤ..ด...ู .................................................................. ................

................................................................................................................... ...........................................................

















แผนการจดั การเรียนรูท้ ่ี 18

กล่มุ สาระการเรยี นรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ระดับชัน้ มัธยมศกึ ษาปีท่ี 3

หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 8 ปฏสิ ัมพนั ธใ์ นระบบสรุ ิยะและเทคโนโลยอี วกาศ เวลา 16 ชวั่ โมง

เร่อื ง การเกิดขา้ งข้นึ ข้างแรม เวลา 2 ชั่วโมง

ภาคเรียนท่ี 2 วนั ที่สอน.............................................. ครูผู้สอน นางสาวกนกวรรณ รกั พรม

มาตรฐานการเรียนรู้/ตัวชว้ี ดั /สาระการเรยี นรู้

สาระที่ มาตรฐานการเรยี นรู้ ตวั ชีว้ ดั สาระการเรยี นรู้
- ดวงจันทรโ์ คจรรอบโลก โลกและดวง
สาระที่ 3 ม า ต ร ฐ า น ว 3 . 1 เ ข ้ า ใ จ 3. สรา้ งแบบจำลองท่ี จันทรโ์ คจร รอบดวงอาทิตย์ดวงจันทร์
รบั แสงจากดวงอาทติ ย์ ครง่ึ ดวง
วทิ ยาศาสตร์ อ ง ค ์ ป ร ะ ก อ บ ล ั ก ษ ณ ะ อธิบายการเกิดข้างขนึ้ ตลอดเวลา เม่อื ดวงจันทร์โคจรรอบ
โลก ได้หนั ส่วนสว่างมายังโลกแตกตา่ ง
โลก และ กระบวนการเกิด และวิวัฒนาการ ขา้ งแรม การ กนั จงึ ทำใหค้ น บนโลกสงั เกตส่วน
สว่างของดวงจันทร์แตกตา่ งไป ในแต่
อวกาศ ของเอกภพ กาแล็กซี ดาวฤกษ์ เปลี่ยนแปลงเวลาการ ละวนั เกิดเปน็ ขา้ งขนึ้ ข้างแรม
- ดวงจนั ทร์โคจรรอบโลกในทิศทาง
และระบบสรุ ยิ ะ รวมทัง้ ปฏสิ มั พันธ์ ข้ึนและตก ของดวง เดยี วกันกบั ทโี่ ลกหมุนรอบตัวเอง จงึ
ทำให้เหน็ ดวงจนั ทรข์ ้ึนชา้ ไปประมาณ
ภายในระบบสุริยะที่ส่งผลต่อ จนั ทร์และการเกิดนำ้ วนั ละ 50 นาที
- แรงโนม้ ถ่วงทดี่ วงจันทรด์ วงอาทติ ย์
สิ่งมีชีวิต และการประยุกต์ใช้ ขึ้นนำ้ ลง กระทำต่อ โลกทำใหเ้ กิดปรากฏการณ์
นำ้ ข้นึ นำ้ ลง ซงึ่ สง่ ผล ตอ่ ส่ิงแวดลอ้ ม
เทคโนโลยีอวกาศ และสง่ิ มีชีวิตบนโลก วนั ท่ีน้ำมี ระดบั
การขึน้ สงู สดุ และลงตำ่ สุดเรยี ก วนั นำ้
เกดิ ส่วนวันทรี่ ะดบั น้ำมีการขึ้นและลง
นอ้ ยเรยี ก วันน้ำตายโดยวนั นำ้ เกดิ นำ้
ตาย มคี วามสมั พันธก์ บั ข้างขึ้น
ข้างแรม

1. การกำหนดเป้าหมายการจัดกระบวนการเรียนรู้
1.1 สาระสำคญั /Concept
ดวงจนั ทร์โคจรรอบโลก โลกและดวงจันทร์โคจร รอบดวงอาทติ ย์ดวงจนั ทร์รับแสงจากดวงอาทิตย์ ครึ่ง

ดวงตลอดเวลา เมือ่ ดวงจนั ทร์โคจรรอบโลก ไดห้ ันส่วนสว่างมายงั โลกแตกต่างกนั จงึ ทำให้คน บนโลกสังเกต
ส่วนสว่างของดวงจนั ทรแ์ ตกต่างไป ในแตล่ ะวนั เกิดเปน็ ข้างขน้ึ ข้างแรม

ดวงจนั ทร์โคจรรอบโลกในทศิ ทางเดียวกันกับ ท่โี ลกหมนุ รอบตวั เอง จงึ ทำใหเ้ ห็นดวงจนั ทรข์ น้ึ ชา้ ไป
ประมาณวนั ละ 50 นาที

แรงโน้มถ่วงที่ดวงจันทร์ดวงอาทิตย์กระทำต่อ โลกทำให้เกิดปรากฏการณ์น้ำขึ้นน้ำลง ซึ่งส่งผล ต่อ
สง่ิ แวดล้อมและสิ่งมชี วี ติ บนโลก วันท่นี ้ำมี ระดบั การขึ้นสงู สดุ และลงตำ่ สุดเรยี ก วันน้ำเกิด ส่วนวันที่ระดับน้ำมี
การขน้ึ และลงน้อยเรยี ก วนั น้ำตายโดยวันน้ำเกิด นำ้ ตาย มคี วามสัมพันธก์ บั ข้างข้ึนข้างแรม

1.2 สาระการเรยี นรู้/เน้ือหา/Contents
1.2.1 ความสมั พันธ์ของดวงอาทติ ย์ ดวงจนั ทร์ โลก
1.2.2 การเกิดขา้ งขนึ้ ข้างแรม

1.3 จดุ ประสงค์การเรียนรู้
1.3.1 อธิบายการเกิดขา้ งข้นึ ข้างแรมของดวงจันทรไ์ ด้ (K)
1.3.2 อธิบายการเคลอ่ื นทป่ี รากฏของดวงจนั ทร์ท่เี ปล่ียนแปลงไปได้ (K)
1.3.3 เขยี นแผนภาพแสดงการหมนุ รอบตัวเองและการโคจรรอบโลกของดวงจันทรไ์ ด้ (P)
1.3.4 ปฏิบัตกิ ิจกรรมการขึน้ และตกของดวงจันทร์ไดอ้ ย่างถูกต้องและเปน็ ลำดับข้ันตอน (P)
1.3.5 มีวินยั ใฝ่เรียนรู้และมุ่งมั่นในการทำงาน (A)

2. การจัดกจิ กรรมการเรยี นรู้
การจัดกิจกรรมการเรียนรู้โดยใช้รปู แบบ 5E

ชวั่ โมงที่ 1

ขนั้ ท่ี 1 ขน้ั สร้างความสนใจ (Engagement)
1.1 ครูทบทวนความรเู้ ดมิ ของนกั เรยี นเก่ยี วกบั เรื่อง การเกิดฤดูกาล และการเคล่อื นทปี่ รากฏของดวง

อาทิตย์ จากนน้ั ครูแจง้ จุดประสงค์การเรยี นรใู้ หน้ ักเรียนทราบ
1.2 ครเู ตรียมบัตรภาพลักษณะของดวงจันทร์ท่ีแตกตา่ งกันมาให้นักเรียนดู จากนัน้ ครถู ามนกั เรยี นวา่

“ตอนกลางคนื นักเรียนเคยสงั เกตดวงจันทรห์ รอื ไมว่ ่า ดวงจันทร์ในแต่ละคืนมีลกั ษณะและตำแหนง่
อยทู่ ่ีเดมิ หรือไม่ เพราะเหตใุ ด” โดยใหน้ กั เรยี นแต่ละคนรว่ มกันอภิปรายแสดงความคดิ เหน็

ข้นั ที่ 2 สำรวจและคน้ หา (Exploration)

2.1 นกั เรยี นจับคกู่ บั เพ่อื นในชั้นเรยี นตามความสมัครใจ จากน้นั ร่วมกนั ศึกษาคน้ ควา้ ขอ้ มูลเกี่ยวกบั
เรื่อง การเกิดข้างขึ้นข้างแรม และความสัมพันธ์ของดวงอาทิตย์ ดวงจันทร์ และโลก จากหนังสือเรียน
วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ม.3 เล่ม 2 หน่วยการเรียนรู้ที่ 8 ปฏิสัมพันธใ์ นระบบสุริยะและเทคโนโลยีอวกาศ
หรอื แหลง่ การเรียนรู้ตา่ ง ๆ เช่น อินเทอร์เน็ต

2.2 นักเรยี นแต่ละคู่ร่วมกนั สรุปความร้ทู ไี่ ดจ้ ากการศึกษาคน้ ควา้ ลงในสมดุ ประจำตวั นกั เรียน
2.3 ครทู บทวนความรู้เดิมของนักเรยี นเกยี่ วกบั การเกิดขา้ งขนึ้ ข้างแรมจากช่ัวโมงทีผ่ า่ นมา โดยครูต้งั
ประเด็นคำถามกระตุ้นความคิดนักเรยี น ดงั น้ี

- คืนจนั ทรเ์ พญ็ และคนื จันทรด์ ับมรี ะยะเวลาห่างกันกว่ี นั
(แนวคำตอบ : คืนจนั ทร์เพ็ญและคืนจนั ทร์ดบั มรี ะยะเวลาห่างกันประมาณ 15 วัน)
- ดวงจนั ทร์ในวันข้างขนึ้ และดวงจันทร์ในวนั ข้างแรมมเี วลาขึ้นและตกแตกตา่ งกันหรือไม่
อย่างไร
(แนวคำตอบ : ดวงจันทรว์ นั ข้างขนึ้ เริ่มขน้ึ บริเวณขอบฟ้าจากทิศตะวันออกในเวลากลางวันและ
ตก
บริเวณขอบฟ้าทางทศิ ตะวันตกในเวลากลางคืน สว่ นดวงจันทรข์ ้างแรมเริม่ ขึ้นบริเวณขอบฟ้าจากทิศตะวันออก
ในเวลากลางคืนและตกบริเวณขอบฟ้าทางทิศตะวันตกในเวลากลางวัน โดยดวงจันทร์ข้างขึ้นจะขึ้นในเวลา
กลางวนั และตกในเวลากลางคนื แต่ดวงจนั ทรข์ า้ งแรมจะขึ้นในเวลากลางคืนและตกในเวลากลางวัน)
2.4 นักเรยี นแบง่ กลมุ่ กลมุ่ 6 คน ตามความสมคั รใจ จากนน้ั ครูแจ้งจดุ ประสงค์ของกิจกรรมการข้ึน
และตกของดวงจนั ทร์ ให้นกั เรียนทราบเพอื่ เป็นแนวทางการปฏบิ ตั ิกิจกรรมทีถ่ ูกต้อง
2.5 นักเรยี นแตล่ ะกลุม่ รว่ มกันศกึ ษากิจกรรม การขน้ึ และตกของดวงจันทร์ จากหนงั สือเรยี น
วทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ม.3 เลม่ 2 หน่วยการเรียนรทู้ ี่ 8 ปฏิสมั พนั ธ์ในระบบสุริยะและ
เทคโนโลยอี วกาศ โดยครูใชร้ ูปแบบการเรียนรแู้ บบรว่ มมอื มาจดั กระบวนการเรยี นรโู้ ดยกำหนดให้
สมาชิกแต่ละคนภายในกล่มุ มีบทบาทหนา้ ที่ของตนเองดงั น้ี
- สมาชกิ คนท่ี 1-2 ทำหนา้ ทเี่ ตรียมวัสดุอุปกรณ์ทใี่ ช้ในการปฏิบตั ิกิจกรรมการขึ้นและตกของดวง
จนั ทร์
- สมาชกิ คนที่ 3-4 ทำหนา้ ทอ่ี า่ นวธิ ปี ฏบิ ตั กิ จิ กรรม และนำมาอธบิ ายใหส้ มาชิกในกลมุ่ ฟงั
- สมาชิกคนที่ 5-6 ทำหน้าที่บันทกึ ผลการปฏิบตั ิกจิ กรรมลงในสมดุ ประจำตัวนักเรยี น
2.6 นักเรยี นแตล่ ะกลุ่มร่วมกันปฏิบัติกิจกรรมตามขนั้ ตอน จากหนังสอื เรียนวิทยาศาสตร์และ
เทคโนโลยี ม.3 เล่ม 2 หน่วยการเรยี นรทู้ ี่ 8 ปฏิสัมพนั ธ์ในระบบสุรยิ ะและเทคโนโลยีอวกาศ
2.7 นกั เรยี นแต่ละกลุม่ ร่วมกนั แลกเปลย่ี นความร้แู ละวเิ คราะหผ์ ลการปฏิบัตกิ จิ กรรม แล้วอภปิ รายผล
ร่วมกัน

ชั่วโมงที่ 2

ข้นั ที่ 3 อธบิ ายและลงข้อสรปุ (Explanation)
3.1 นักเรียนแต่ละกลุ่มออกมานำเสนอผลการปฏิบัติกิจกรรมการขึ้นและตกของดวงจันทร์หน้าชั้น

เรยี นในระหว่างทีน่ ักเรียนนำเสนอ ครคู อยใหข้ อ้ เสนอแนะเพิ่มเตมิ เพอ่ื ให้นกั เรียนมคี วามเขา้ ใจถกู ต้อง
3.2 นักเรยี นแตล่ ะกลมุ่ รว่ มกันตอบคำถามทา้ ยกิจกรรม โดยใหน้ กั เรียนร่วมกันอภปิ รายแสดงความ

คดิ เห็นเพอ่ื หาคำตอบ จากนั้นครูสมุ่ นกั เรียนให้ตอบคำถามท้ายกจิ กรรม
3.3 นักเรียนและครูร่วมกนั อภปิ รายผลท้ายกิจกรรมการข้ึนและตกของดวงจันทร์ และเฉลยคำถามทา้ ย

กิจกรรม
3.4 ครูตงั้ ประเด็นคำถามเพ่มิ เติมจากกจิ กรรม โดยใหน้ กั เรียนแต่ละกลุ่มรว่ มกันอภิปรายแสดงความ

คิดเห็นเพ่อื หาคำตอบ ดงั นี้
- การเกดิ ขา้ งขึน้ ขา้ งแรมเกดิ ขนึ้ จากสาเหตใุ ด
(แนวคำตอบ : เกดิ จากภาพปรากฏของดวงจนั ทร์ทีม่ องจากโลกเปล่ยี นไป เนอ่ื งจากดวงจนั ทร์

โคจรรอบโลก)
- ในวันใดท่เี ราจะเห็นดา้ นสว่างและดา้ นมดื ของดวงจนั ทร์มีขนาดเท่ากัน
(แนวคำตอบ : วนั ข้นึ 8 ค่ำ และวันแรม 8 คำ่ )
- คนื เดอื นมดื กับคืนเดือนหงาย เราสามารถมองเห็นดวงจันทรแ์ ตกต่างกนั อยา่ งไร
(แนวคำตอบ : ในคืนเดือนมดื จะมองไม่เหน็ ดวงจันทร์ ส่วนคืนเดอื นหงายจะมองเห็นดวงจันทร์

เต็มดวง)
- เพราะเหตใุ ดในวันข้ึน 15 ค่ำ บางเดือนดวงจนั ทร์จึงไมส่ ว่างเต็มดวง
(แนวคำตอบ : ดวงจนั ทรโ์ คจรรอบโลก 1 รอบ จะใชเ้ วลาประมาณ 29.5 วัน ซึง่ สาเหตนุ ีเ้ ป็นผล

ทำใหใ้ นบางเดอื นดวงจันทรจ์ ะไม่สวา่ งเต็มดวง)
- ปรากฏการณ์แสงโลกเกีย่ วข้องกับดวงจนั ทร์หรอื ไม่อยา่ งไร
(แนวคำตอบ : ปรากฏการณ์แสงโลกเปน็ ปรากฏการณ์ท่ีดวงจนั ทรป์ รากฏเป็นเส้ียวบาง แตผ่ ู้

สงั เกตสามารถมองเห็นด้านมืดของดวงจันทรไ์ ด้ เนื่องจากแสงอาทติ ยส์ ่องกระทบพน้ื ผิวโลกแล้วสะท้อนไปยัง
ดวงจนั ทร)์

ขน้ั ท่ี 4 ขยายความรู้ (Elaboration)
4.1 ครูเปิดโอกาสให้นักเรยี นซกั ถามเนื้อหาเก่ียวกับเร่ือง การเกดิ ข้างข้ึนขา้ งแรม และให้ความรเู้ พิ่มเติม

จากคำถามของนักเรยี น โดยครูใช้ PowerPoint เรอื่ ง การเกดิ ขา้ งขึ้นขา้ งแรม ในการอธิบายเพ่ิมเติม
4.2 นักเรยี นแต่ละคนเขียนแผนภาพแสดงการหมุนรอบตวั เองและการโคจรรอบโลกของดวงจนั ทร์

และประโยชนข์ องการเกดิ ข้างขึ้นขา้ งแรม ลงในสมดุ ประจำตวั นักเรียน จากนนั้ ครสู ุ่มนักเรยี น 2-3 คน ออกมา
นำเสนอคำตอบของตนเองหน้าชัน้ เรียน โดยครใู หเ้ พือ่ นในช้ันเรยี นรว่ มกนั พจิ ารณาว่าคำตอบถูกตอ้ งหรือไม่

ขัน้ ที่ 5 ประเมิน (Evaluation)
5.1 ครูประเมินความรู้ความเข้าใจของนักเรียนโดยให้นักเรียนทำแบบฝึกหัดที่ 1.5

หน่วยการเรียนรู้ที่ 8 ปฏิสัมพันธ์ในระบบสุริยะและเทคโนโลยีอวกาศ เรื่อง ปฏิสัมพันธ์ในระบบสุริยะ
ในหนังสือแบบฝึกหดั รายวชิ าพ้ืนฐานวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ม.3 เลม่ 2

3. สื่อการเรยี นการสอน และแหล่งการเรียนรู้

3.1 หนงั สือเรยี นรายวิชาพ้ืนฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ม.3 เล่ม 1
3.2 หนงั สือแบบฝึกหดั รายวิชาพืน้ ฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ม.3 เล่ม 1
3.3 สอื่ PowerPoint เรือ่ ง การเกดิ ข้างขึ้นขา้ งแรม

4. วธิ กี ารวัดและประเมินผล การวดั /เครอ่ื งมอื การวดั ภาระงาน/ชิ้นงาน เกณฑ์การ
จุดประสงค์ ประเมินผล
ผา่ นเกณฑร์ ะดับดี
- อธิบายการเกิดข้างขึ้น - แบบประเมินการตอบคำถาม - การตอบคำถาม
ผ่านเกณฑ์ระดับดี
ข้างแรมของดวงจันทร์ได้ - ตรวจแบบฝกึ หัด เรอ่ื ง - แบบฝกึ หดั
ผ่านเกณฑร์ ะดบั ดี
(K) องค์ประกอบของระบบนิเวศ เรื่อง องค์ประกอบของ

- อธิบายการเคลื่อนท่ี ระบบนิเวศ

ปรากฏของดวงจันทร์ที่

เปล่ยี นแปลงไปได้ (K)

- เขียนแผนภาพแสดง - แบบประเมนิ กจิ กรรม - กจิ กรรม การขน้ึ และ

การหมุนรอบตัวเองและ - แบบประเมินการนำเสนอ ตกของดวงจันทร์

การโคจรรอบโลกของ

ดวงจนั ทร์ได้ (P)

- ปฏิบัติกิจกรรมการข้ึน

และตกของดวงจันทร์ได้

อ ย ่ า ง ถ ู ก ต ้ อ ง แ ล ะ เ ป็ น

ลำดบั ขนั้ ตอน (P)

- มีวินัยใฝ่เรียนรู้และ - แบบประเมินคุณลักษณะ - มวี ินยั

ม่งุ มั่นในการทำงาน (A) อันพงึ ประสงค์ - ใฝ่เรียนรู้

- ม่งุ ม่นั ในการทำงาน

ใบกิจกรรม

เรอื่ ง การขนึ้ และตกของดวงจนั ทร์

กลุม่ ท่ี ....................................

รายชอ่ื สมาชกิ

1. ...........................................................................ชัน้ ......................เลขท.ี่ ............ห้อง...........
2. ...........................................................................ช้ัน......................เลขที่.............หอ้ ง...........
3. ...........................................................................ชน้ั ......................เลขท.่ี ............หอ้ ง...........
4. ...........................................................................ชั้น......................เลขที่.............หอ้ ง...........
5. ...........................................................................ช้นั ......................เลขท่.ี ............หอ้ ง...........

จดุ ประสงค์ ทักษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์
อธบิ ายการเคลอื่ นที่ปรากฎของดวงจันทรท์ เ่ี ปล่ียนแปลงไปได้ • การสังเกต
• การตคี วามหมายข้อมลู
วสั ดุอุปกรณ์ • การลงความเห็นจากขอ้ มลู
1. ปากกา
2. กระดาษบนั ทกึ จติ วทิ ยาศาสตร์
• การทำงานร่วมกับผอู้ ่ืนอย่าง
วิธปี ฏบิ ตั ิ สรา้ งสรรค์
• การแสดงความคดิ เหน็ และ
ยอมรับฟังความคดิ เหน็ ผู้อ่นื

1. ให้นักเรียนจบั คู่กบั เพื่อนร่วมชั้นเรียน แล้วร่วมกันสบื ค้นขอ้ มูลการขึน้ และตกของดวงจันทร์ในแต่ละวนั เป็น
ระยะเวลา 1 เดือน โดยตอ้ งสบื ค้นจากแหลง่ ข้อมลู ท่ีน่าเชือ่ ถอื
2. สรุปข้อมูล แล้วนำเสนอข้อมูลในรูปแบบที่เข้าใจง่าย จากนั้นวิเคราะห์ข้อมูลที่ได้ว่า ดวงจันทร์มีการ
เปลยี่ นแปลงเวลาขึน้ และตกอย่างไร

ตารางบันทกึ กิจกรรม

วันที่ เวลาท่ีดวงจนั ทร์ขนึ้ เวลาทดี่ วงจันทรต์ ก
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31

ทมี่ า : ............................................................................................................................. .....................................
............................................................................................. ................................................................................

อภปิ รายผลกจิ กรรม

............................................................................................................................. .................................................
............................................................................................................................. .................................................
..............................................................................................................................................................................
............................................................................................................................. .................................................
.................................................................................. ............................................................................................
............................................................................................................................. .................................................
............................................................................................................................. .................................................
..............................................................................................................................................................................
............................................................................................................................. .................................................
............................................................................................................................. .................................................

คำถามท้ายกจิ กรรม

1. เวลาท่ีดวงจนั ทร์ขนึ้ ในแตล่ ะวันแตกต่างกันหรือไม่ อยา่ งไร
............................................................................................................................. ...........................................
............................................................................................................................................................. ...........
....................................................................................................................... .................................................
............................................................................................................................. ...........................................

2. เวลาท่ดี วงจนั ทรต์ กในแต่ละวันแตกตา่ งกนั หรือไม่ อยา่ งไร
............................................................................................................................. ...........................................
........................................................................................................................................................................
............................................................................................................................. ...........................................
............................................................................................................................. ...........................................

ใบกจิ กรรม เ ลย

เร่ือง การขึ้นและตกของดวงจันทร์

กลุ่มที่ ....................................

รายชอ่ื สมาชกิ

1. ...........................................................................ช้นั ......................เลขที่.............หอ้ ง...........
2. ...........................................................................ช้นั ......................เลขที่.............หอ้ ง...........
3. ...........................................................................ช้ัน......................เลขท.ี่ ............ห้อง...........
4. ...........................................................................ชน้ั ......................เลขท่.ี ............หอ้ ง...........
5. ...........................................................................ชน้ั ......................เลขท.ี่ ............หอ้ ง...........

จดุ ประสงค์ ทกั ษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์
อธิบายการเคลอ่ื นท่ีปรากฎของดวงจันทรท์ ีเ่ ปลยี่ นแปลงไปได้ • การสงั เกต
• การตีความหมายขอ้ มลู
วสั ดอุ ุปกรณ์ • การลงความเห็นจากข้อมลู
1. ปากกา
2. กระดาษบันทกึ จิตวทิ ยาศาสตร์
• การทำงานร่วมกบั ผู้อืน่ อยา่ ง
วิธีปฏบิ ตั ิ สรา้ งสรรค์
• การแสดงความคิดเหน็ และ
ยอมรบั ฟังความคดิ เห็นผู้อนื่

1. ให้นักเรียนจับคู่กบั เพ่ือนร่วมชัน้ เรยี น แล้วร่วมกนั สบื คน้ ขอ้ มูลการขึ้นและตกของดวงจันทร์ในแตล่ ะวนั เปน็
ระยะเวลา 1 เดอื น โดยต้องสบื ค้นจากแหล่งขอ้ มลู ที่น่าเชอื่ ถอื
2. สรุปข้อมูล แล้วนำเสนอข้อมูลในรูปแบบที่เข้าใจง่าย จากนั้นวิเคราะห์ข้อมูลที่ได้ว่า ดวงจันทร์มีการ
เปล่ียนแปลงเวลาขน้ึ และตกอยา่ งไร

ตารางบันทกึ กิจกรรม

วันที่ เวลาท่ีดวงจนั ทรข์ นึ้ เวลาที่ดวงจนั ทรต์ ก
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31

ทมี่ า : ............................................................................................................................. .....................................
.............................................................................................................................................................................