Ik ben een klootzak

worden als een bijna zakelijke uitdaging gezien. Om zwanger
te worden, moet je dus gewoon seks hebben. Dat “gewone”
gaat er overigens wel af als Violet haar spiraaltje weg laat
halen en “we” weer zwanger willen worden.
Men zegt dat vrouwen die ooit een kind gehad hebben en
welk op relatief jonge leeftijd overleden is, meer dan
gemiddeld opnieuw een kind willen hebben. Die drang schijnt
enorm te zijn en lijkt meer vanuit een soort oergevoel te
komen. Een mens wil zich voortplanten en vrouwen willen
zorgen, een enkeling daargelaten. Als dat zorgen heeft
plaatsgevonden en het onnatuurlijk – in ieder geval
gevoelsmatig - is weggerukt, dan kan ik me voorstellen dat
het oergevoel, overeind blijft.
Bij mij daarentegen ligt het toch wel wat anders. Ik mis Rick
enorm, maar het is voor mij geen vanzelfsprekendheid dat er
weer een kind komt. Voor mij speelt bijvoorbeeld een grote
rol dat onze relatie weer een goede basis vormt, het is nog
niet enorm lang geleden dat we een behoorlijk inzinking in
onze relatie hebben gehad. Die enkele keer dat we tot een
diepzinnig gesprek komen, legt ze me uit mijn gevoel ook wel
te snappen. Toch is haar emotie, haar oergevoel, groter als

301

het rationele aspect van eerst een goede basis vormen en
dan weer proberen zwanger te worden. Aangezien Violet de
baas bij ons in huis is, is de uitkomst duidelijk … we gaan het
weer proberen.

Een bijkomend, minder prettig aspect, is het gegeven dat als
een vrouw zo graag een kind wil, seks plots niet meer dat
ongecompliceerde in elkaar opgaan en samen genieten, in
zich heeft. Seks is op dat moment functioneel geworden, je
moet seks hebben om een kindje te kunnen maken. In deze
periode bekruipt me voor het eerst het gevoel dat Letje en ik
steeds meer een “broertje/zusje” of “vriendjes zijn”-relatie
hebben of in ieder geval aan het ontwikkelen zijn. Het sluipt
er min of meer ongezien in, want zonder dat het
uitgesproken wordt hebben we op dit moment eigenlijk
alleen nog functionele seks. We respecteren elkaar wel als
mens, maar die ooit zo gepassioneerde relatie is weg, in ieder
geval nu. Ik mis de affectie en merk dat ik mijn liefde niet
meer kwijt kan en Violet alleen nog mijn zaad wil. Op
commando vrijen we en momenteel heb ik meer kennis van

302

het ritme van haar menstruatiecyclus, dan wat er in haar
hoofd om gaat.

Onze relatie sukkelt door en we zijn al weer een behoorlijke
tijd bezig met zwanger worden, maar het lukt nog steeds niet
en de teleurstelling groeit. Daar waar het, in ieder geval
ogenschijnlijk, zo gemakkelijk ging met Rick, zo moeizaam
gaat het nu. Het feit dat Violet nog steeds niet opnieuw
zwanger is geworden, maakt het gemis van Rick alleen maar
groter. Dan komen we voor een volgende stap te staan,
namelijk of doorgaan zoals we dat nu doen of het
ziekenhuistraject in gang zetten en mogelijk met behulp van
de hedendaagse technieken zwanger proberen te worden.

Violet besluit de huisarts als eerste te raadplegen en ze krijgt
de instructie mee dat ze haar temperatuur moet opmeten en
op deze wijze kan volgen wanneer haar eisprong is. Dat wil
dus zeggen dat we opnieuw seks op commando gaan hebben,
jippie. Immers, de grootste kans op een zwangerschap is seks
tijdens de eisprong en dus ligt daar de focus voor Violet. Ik

303

werk op dat moment in Eindhoven en hoewel het niet echt
naast onze Gorinchemse voordeur is, zeker één uur rijden,
kom ik braaf naar huis als Violet er midden op de dag achter
komt dat ze haar eisprong heeft.
“Nu … het is zover” tettert ze in mijn telefoon. Ik pak braaf
mijn spullen en stap in de auto richting Gorinchem. Op het
moment dat we net beginnen aan dit traject heeft het nog
wel iets komisch en kan ik er zelfs om lachen als ik weer op
een onmogelijk moment gebeld wordt.
Maar iedere maand toch weer ongesteld worden is niet
prettig en hoe langer het duurt, hoe vervelender het wordt ...
voor ons allebei.
Overigens merk in aan Letje dat ze haar frustratie nauwelijks
nog kan onderdrukken. Heel banaal fantaseren we er maar
een eind op los om “het moment” door te komen en te
zorgen daar mijn zaad haar eitje bereikt. Helaas, het levert
niet het gewenste resultaat op … zijnde die gewenste bolle
buik voor Violet. Als we na ruim een half jaar proberen nog
geen positief resultaat hebben, wordt het tijd voor een
volgende stap in het zwanger worden. Althans, zo

304

concludeert Violets en ze besluit de gynaecoloog te
consulteren.

Op het moment dat de arts mee gaat in Violets verzoek tot
vervolgactie, staat er niets meer in de weg om KI of mogelijk
zelfs IVF te gaan doen. KI staat voor kunstmatige inseminatie
en is een techniek om tot een bevruchting te komen wanneer
de bevruchting niet door normale geslachtsgemeenschap tot
stand kan komen. Het woord inseminatie verwijst naar het
woord 'semen', dat 'zaad' betekent. Bij kunstmatige
inseminatie krijgt de vrouw eerst extra hormonen toegediend
en wordt er vervolgens sperma in de baarmoeder of
baarmoederhals gebracht.

Mijn zaad moet gecontroleerd worden en ik krijg de uitslag.
Het zijn niet de allersnelste zwemmers, maar blijkt het goed
genoeg om voor bevruchting te zorgen. Maar ach, ze zijn niet
op zoek naar nieuwe Pietertjes van den Hoogenband. Bij zo’n
mededeling krijg ik overigens wel direct vreemde beelden en
nu ik het opschrijf moet ik aan spermacel Bruce Willis denken

305

die in “Look who’s talking” als een bezetene Kirstie Alley’s
eitje probeert te bereiken … met succes!
Maar ik neem toch het zekere voor het onzekere en stop
helemaal met het drinken van alcohol. Wat me uiteindelijk
negen alcoholvrije jaren oplevert. Het is beter voor het te
produceren zaad en als Violet na controle ook helemaal oké
blijkt te zijn voor een zwangerschap, kan het kunstmatig
bezwangeren beginnen. Blijft het vreemd, dat er alleen naar
de lichamelijke aspecten wordt gekeken. Dat het helemaal
niet goed in haar hoofd zit, is geen onderdeel van dit traject.
Ik ben van mening dat dit, achteraf gezien, op wat voor
manier dan ook een rol gespeeld heeft in het niet zwanger
worden. De natuur gaat haar gang op een geheel eigen wijze
en de controle over het leven - althans die we jaren dachten
te hebben – blijkt er plots helemaal niet. Het maakt klein, het
maakt nietig en frustreert enorm.

Er worden twee pogingen ondernomen, maar als deze ook
niet tot het gewenste resultaat leiden en een zwangerschap

306

uitblijft, wil Violet meteen verder. Dan wordt er een veel
heftiger traject ingezet, namelijk het IVF-traject.

In Vitro Fertilisatie (IVF) is het bevruchten van eicellen buiten
het lichaam (in vitro is letterlijk "in glas" en fertilisatie
betekent “bevruchting”. Bij de IVF-behandeling vindt de
bevruchting van de eicellen in een petrischaaltje plaats.
Letterlijk wordt met IVF de feitelijke bevruchting aangeduid.
Met een Ivf-behandeling wordt echter veel meer bedoeld.

Een IVf-behandeling bestaat uit een aantal stappen:

 het stimuleren en nauwkeurig vervolgen van de groei van
de eiblaasjes (follikels)

 het puncteren van de rijpe eiblaasjes
 het isoleren van de eicellen (oöcyten)
 het geschikt maken van het zaad ('capacitatie') volgens

een opwerk methode
 het samenbrengen van de eicellen met het opgewerkte

zaad in een kweekmedium
 het beoordelen van de bevruchtings- en delingsstadium.

Hiervoor gebruiken wij sedert kort de 'Embryoscoop'
waarmee met time laps fotografie de ontwikkeling van
het embryo veel beter kan worden beoordeeld.

307

 het terugplaatsen van één of meer zich delende
bevruchte eicellen (pre-embryo's) in de baarmoederholte
(cavum uteri)

 het invriezen en bewaren van eventuele overige embryo's
(wanneer er meer embryo's ontstaan dan er in één keer
kunnen worden teruggeplaatst) teneinde deze later in
een spontane cyclus terug te kunnen plaatsen.

Persoonlijk vind ik een dergelijk proces erg plastisch, wat het

in feite natuurlijk ook is, maar Violets oerdrang weer zwanger

te worden heeft ons doen besluiten ‘all the way’ te gaan.

Achteraf beredeneerd kan ik stellen dat het suïcidale gedrag

van Violet regelmatig boven komt drijven en het dus onder

geen voorwaarde verantwoord is om in een dergelijke

toestand zwanger te worden, áls het al lukt. Echter, in die

periode volg ik Violet in haar kielzog en ben ik me minder

bewust van haar geestelijke gesteldheid, slechts latent komen

er gedachten hieromtrent bovendrijven. Daarnaast kan ik niet

anders stellen dan dat ze ook in deze periode geraffineerd om

weet te gaan met haar sombere geest en niemand die iets

merkt van wat er in haar hoofd werkelijk om gaat. Als er les in

manipuleren gegeven zou worden, zou Violet de aangewezen

docente zijn.

308

Wat ik me ook pas veel later realiseer is de impact van IVF op
de relatie. Seks is niet meer nodig voor de voortplanting,
want dat lukt op die manier toch niet. Seks voor de intimiteit
is er al even niet meer, daar heeft Violet al een tijd geen
behoefte aan. Dat heeft enerzijds met haar psyche te maken
en anderzijds met het feit dat haar normale cyclus afgebouwd
wordt om deze vervolgens opnieuw op te bouwen. Zo wordt
Violets kunstmatig opgebouwde cyclus feilloos in beeld
gebracht en wordt haar lichaam “klaargemaakt” voor de IVF
poging. Dat het afbouwen van haar cyclus gepaard gaat met
de overgangsverschijnselen, maakt ook dat het lichamelijk
een enorme impact heeft op haar én onze relatie. Violet wil
geen seks, Violet wil geen intimiteit, Violet wil met rust
gelaten worden.

Gek genoeg … of misschien ook weer niet, blijft ze zakelijke
gezien normaal functioneren. Ook bij de achterburen van
Hippos blijft ze actief als altijd en lijkt er aan de buitenkant
niets aan de hand te zijn. Tijdens deze hele periode laat ze
ook met het grootste gemak de drank staan en hoe veel ze

309

normaal ook drinkt, geen spoor van
ontwenningsverschijnselen op het moment dat ze – van de
een op de andere dag - de alcohol laat staan.

310

Als het zover is, is Violet opgewonden omdat ze er vanuit gaat
dat het wel gaat lukken, haar drive is enorm. Haar
controlerende karakter maakt, dat ze dit voelt als iets wat
logischerwijs door haar lichaam “gewoon” gedaan kan én
moet worden. We spenderen erg veel geld aan
zwangerschapstesten en ik zie de grootverpakking al in de
badkamer liggen. Ze is in staat om zomaar dagen achter
elkaar een nieuwe urinetest uit te voeren, zonder dat er
eigenlijk enige directe aanleiding toe is. Om vervolgens
enkele dagen later, uiteraard uiterst teleurstellend, ongesteld
te worden. Het voelt meer en meer obsessief en dan blijkt de
eerste poging inderdaad niet succesvol. De teleurstelling is
wederom groot, want op een of andere manier gaat Violet er
vanuit dat ze nu dus wel “even” zwanger zal worden. Alsof ze
het leven nu wel maakbaar kan maken.

De gynaecoloog geeft overigens absoluut geen aanleiding tot
haar houding, hij is eerder terughoudend in zijn kansen op
een succesvolle zwangerschap. Deze houding van Violet komt
absoluut voort uit haar eigen geest en hoe zij bedacht heeft
dat het gaat lopen. Waarbij ik me nu ik het opschrijf pas

311

realiseer dat het ook een manisch moment van haar kan zijn
geweest. Stond ik er teveel bovenop om dat toen niet te
zien? Ik breek er mijn hoofd over, maar het komt niet binnen.

Helaas, de eerste IVF poging is mislukt. Het maakt haar
opnieuw moedeloos, mistroostig en niet benaderbaar … de
geeft voor niemand thuis. Ze sluit zich weer op in zichzelf, de
luiken gaan dicht en alcohol houdt haar “kalm”, althans de
buitenkant.
Het gemis van Rick groeit in deze periode meer dan
gemiddeld, ze is bij vlagen kwaad over het feit dat andere
vrouwen wel zwanger worden en zij niet en ze ziet
gaandeweg steeds minder de zin van het leven. Ze twijfelt er
sterk aan – ook in bredere zin - of deze er überhaupt is en
hoewel ze wel vaker dit soort gedachten heeft, lijkt het
serieuzer dan anders. Aan de andere kan ze, ook na een
ogenblik van totale ontreddering, taai zijn en weet ik dat ze
uiteindelijk toch weer een stap vooruit zal zetten. Dat er een
moment komt dat ze die stap vooruit niet meer zal zetten,
dwarrelt latent in mijn achterhoofd rond. Hoe dat er mogelijk

312

uit ziet, durf ik niet te bedenken. Ook ik steek af en toe mijn
kop in het zand.

Op dit moment kan de wereld Violet gestolen worden en ze
gebruikt, naast de alcohol, kalmerende pillen die ze eerder
van de huisarts gekregen heeft om even niets te voelen. Nou
is Violet altijd een stevige drinker geweest en drinkt ze menig
man onder tafel. Maar zoals ze nu alcohol drinkt staat verre
van de lol en het lekkere, maar helpt haar in haar gedachten
over het leven, de dood, de geestelijke pijn en voornamelijk
het even niets hoeven voelen. Het drogeert en is de enige
manier haar tot rust gemaande geest werkelijk te temmen.
Maar ja, het is slechts van tijdelijke aard.

Ik weet dat het niet goed is, zie dat ze naar de klote gaat en
voel dat ze uit mijn vingers glipt op het moment dat er weer
een tegenslag te verwerken is. Ze is een nat zeepje wat als je
het pakken wilt, uit je handen glipt.
Als Violet zich terugtrekt is ze voor helemaal niemand
bereikbaar, ook niet voor mij. Ik vergelijk het met een
bevalling, want dan sta je als man naast je vrouw en je kunt

313

niets doen dan een hand vasthouden of een voorhoofd droog
deppen. Op het moment dat Rick geboren werd, was ik al
lang blij dat ze mijn hand bijna fijn kneep. Niet dat het in de
verste verte in de buurt van bevallingspijn komt, maar het is
iets. De vrouw is degene die de pijn moet doorstaan, fysiek in
dit geval, en als man sta je er naast en gaat het zoals het gaat.
Tijdens deze periode van ons leven voelt het voor mij als
hetzelfde. Ik zie Violets pijn en ik wil haar helpen. Op het
moment dat ik het rationeel benader, weet ik dat ik haar
helemaal niet kan helpen en zelfs op zo’n rationeel moment
vreet het aan me. Ik sta er als kerel bij en kijk er naar, dat het
frustrerend is is eerder een understatement.

Maar uit dat dal wordt opnieuw omhoog geklommen en
wordt er hoop geput uit de woorden van de gynaecoloog. Hij
bevestigd ons namelijk dat bij de meeste stellen de eerste
poging mislukt, waarbij hij achterwege laat dat deze vorm van
zwanger worden sowieso niet erg succesvol is … in ieder geval
niet in de periode dat wij bezig zijn. Hoe dat nu is, weet ik
niet. Echter, voor Violet is er nog niets verloren en veert ze

314

weer op, recht haar rug en gaat weer verder met het leven.
De volgende keer moet het zeker goed gaan…

En inderdaad de tweede poging lijkt raak. Als we samen voor
de echo naar de gynaecoloog gaan blijkt het inderdaad
positief en wordt ons bevestigd dat we zwanger zijn. Violet
fleurt zichtbaar op, ze krijgt zelfs weer iets van die stralende
glans terug op haar gezicht. Even lijkt mijn oude Violet weer
zichtbaar en er zijn momenten dat ik denk “het kan nog!”.
Ik neem Violet gezellig mee uit eten, om het al vast een klein
beetje te vieren en ik heb een pluche beest gekocht. Dat
kocht ik in het verleden ook voor Rick als ik uit het buitenland
terugkwam en het leek me een leuk idee Violet nu een pluche
beest voor de baby te geven.
We denken al weer na over de toekomst, ik vraag of ik al
weer aan een babykamertje moet beginnen. Violet knikt
ontkennend: “Nee, nee, de baby komt de eerste tijd op onze
kamer. Ik laat niemand deze baby meenemen.”

Helaas is het gevoel dat we in een opwaartse spiraal zitten en

315

de zon ook weer onze richting op gaat schijnen, van korte
duur. Violet is op dit moment bijna veertien weken zwanger
als ze plots krampen in haar onderbuik voelt en in de wc ziet
ze dat ze aan het bloeden is. Hoewel ze meteen in paniek is, is
ze nog bij machten de huisarts te bellen. Deze wil haar nog
gerust stellen en vertelt haar dat dit wel vaker kan gebeuren
en niet direct een miskraam wil betekenen. Haar gevoel dat
er iets niet goed is, blijkt echter gegrond. In het ziekenhuis
kan haar gynaecoloog niet anders dan bevestigen dat het
opnieuw fout is gegaan. Na veertien weken zwangerschap
komt de vrucht af en is ze opnieuw helemaal ontredderd.
Terwijl ze er zo zeker van was dat het nu echt een keer goed
zou gaan.

Waar IVF eerst nog niet eens tot een zwangerschap heeft
mogen leiden, heeft Violet de tweede keer weer heel even
van het aanstaande moederschap mogen proeven en toch is
het haar niet gegund. Hoe hard haar lichaam ook om een
nieuwe zwangerschap blijft schreeuwen, hoe hard haar geest
tegengas blijft geven. Onbewust, want geen vezel in haar lijf
die niet zwanger wil worden. Dat houdt ze zichzelf voor en

316

ervaart ze werkelijk zo, maar het zal de situatie niet
veranderen. Wat ik me al die jaren wel heb afgevraagd, is de
reden dat ze dan wel even zwanger is. Waarom had dit haar
niet gespaard mogen blijven? Dat leven leren is weet ik, maar
in deze ben ik nog steeds op zoek naar het leerproces.

Ze duikt opnieuw onder de dekens met veel kalmerings- en
slaappillen en héél véél alcohol. Dagen is ze van de wereld en
natuurlijk is er niemand die ook maar enigszins in haar buurt
kan en mag komen. Het enige waar ze over praat of eigenlijk
heeft het meer weg van ijlen, is dat ze Rick zo ontzettend mist
en dit maakt nog eens duidelijk dat iedere nieuwe
zwangerschap in het verlengde van Ricks dood staat.
Het duurt niet lang of ik heb het weer gedaan. Dit keer krijg ik
het verwijt naar mijn hoofd geslingerd dat het allemaal mijn
schuld is. Ik heb namelijk ooit eens gezegd dat ik het liefst
maar één kind zou willen hebben. Dit klopt en heb ik nooit
onder stoelen of banken heb gestoken. Violets logica zegt dan
dat we dat ene kind gehad hebben en er daarom geen
tweede kind komt. Irrationele gedachtegang natuurlijk, maar

317

op het moment dat ze het zegt, meent ze het ook
daadwerkelijk. Ze kan dan bikkelhard zijn en een dergelijke
opmerking komt hard aan, ook al weet ik in wat voor staat ze
is. Ik verwijt het haar absoluut niet. Ze kan er niets aan doen
dat ze zegt wat ze zegt en ik probeer haar rustig te houden en
haar een blik op onze gezamenlijke toekomst te bieden. Een
die ik nog steeds zie. Maar ze wil het niet zien of ze ziet het
echt niet. Het enige wat ze nu lijkt te zien is dat enorme
donkere gat wat steeds dichterbij komt en groter en groter
wordt.

Ik denk even aan de discussie, voorzover het een discussie is,
die als vanuit het niets opkomt. In de keuken ben ik met het
eten bezig en Violet kijkt een beetje mistroostig voor zich uit.
Als vanuit een duiveltje uit een doosje begint ze weer te
ratelen, terwijl we het over de voorbereidingen van een
feestje hebben.
“Ik mis hem zo erg.”
Ik draai me in haar richting “wie Rick?”
“Ja, wie anders” snauwt ze me toe.
“Het is verdomme jouw schuld! Jij wilde één kind en dat heb je

318

… gehad. Ik wil weer zwanger worden, maar je gunt het me
niet. Nou goed! Jij wilt geen kind meer en je hebt dit over ons
afgeroepen. Heb je nu je zin?!”
De manier waarop Violet het me vertelt en het gegeven dat
het voor haar vast staat als een voldongen feit, gaat door
merg en been. Toch houd ik mezelf in.

“Ik stop gewoon met die IVF en dan word ik vanzelf zwanger.
Ik ken ook iemand die dacht geen kinderen te kunnen krijgen
en nadat ze zich er bij neergelegd had en er inmiddels enkele
pleegkinderen in huis waren, werd ze zomaar drie keer
zwanger en heeft een prachtig gezin. Dat ga ik ook doen. Ze
zoeken het maar uit!”
“Je moet je er wel echt bij neer kunnen leggen Letje… “
probeer ik haar mee te geven. Maar ze wil me niet horen, ze
blijft doorgraaien naar een schuldige, want dat is haar enige
houvast. Wie anders dan ik kan de schuldige zijn. Ik kan me
niet langer inhouden. “Zoek het uit kutwijf!” zeg ik in
opperste frustratie en loopt weg.
Een van de vele discussies met iedere keer hetzelfde eind en

319

de ene keer gaat mezelf inhouden me beter af dan de andere
keer, zo blijkt.

Alsof het alleen een zware periode is, maar een die ze weer
te boven is gekomen, staat ze naar de buitenwereld toe haar
mannetje. Ze komt eerder als een ijzersterke vrouw over dan
een vrouw die labiel is en ik snap dat. Ze praat er in haar
omgeving redelijk luchtig over en bij iedereen die er naar
vraagt zegt ze steevast: “Joh, komt wel goed. We kunnen het
nog proberen. Ik ga me nu nog niet druk maken!”
Dat dit bij haar van binnen anders is, dan de manier waarop
het antwoord richting de vraagsteller luchtig geformuleerd
wordt, is iets wat zeker is.

Het angstige van het geheel is - zo weet ik nu - dat als je haar
niet beter kent, je echt denkt dat er niets aan de hand is. Ze
alleen een zware tijd heeft gehad, maar deze overwonnen
heeft en het leven weer oppakt. Het lijkt op een soort knop
die plotseling om gaat, zo gaat dat proces bij haar. Ik heb op
televisie wel eens iets gezien over iemand met een gespleten

320

persoonlijkheid en dan moet ik daar aan denken, het is bijna
eng. Je moet van heel goede huize komen om in haar ogen te
zien, dat er een zee van pijn achter schuil gaat. Echter, zelfs
die ogen weet ze voor menigeen gesloten te houden en dus is
de buitenwereld zich ook op dat moment absoluut niet
bewust van hetgeen er daadwerkelijk aan de hand is.
Pas jaren later, als ik weer in staat ben naar de foto’s van
Violet te kijken, valt me op dat ze zelden of nooit direct in de
lens kijkt. Ze weet de lens feilloos te vermijden. Is de camera
te confronterend misschien?

Gewoon rationeel of slechts een façade? Het feit dat ze
helemaal niet meer spreekt over de mislukte zwangerschap,
ook niet tegen mij, zegt eigenlijk wel genoeg. En ik? Ik wissel
van het haar willen helpen tot mijn eigen gang gaan, een
vriendin scoren en duiken in mijn drukke baan.

Het moment dat ik toch een poging doe in haar richting, krijg
ik steevast de opmerking “Wat verwacht je van me, zo ben ik
nu eenmaal.” naar mijn hoofd geslingerd en daarmee is de

321

discussie, of een welgemeende poging daartoe, voorbij.
Eerlijk gezegd nemen mijn pogingen om tot haar door te
dringen ook steeds meer af.
Ik heb begrepen dat ze met haar vriendin Madelon meer
deelt en aangezien die ook met zwanger worden bezig is,
levert dat waarschijnlijk meer herkenning. Althans dat denk
ik.

Als ik dit vele jaren later daadwerkelijk met Madelon
bespreek blijkt Violet zelfs voor Madelon vrij gesloten
gebleven. Dat er voor Madelon herkenning was vanwege een
vergelijkbare IVF-situatie, maakt dat zij zich wat meer kan
verplaatsen in Violets situatie. Maar hoe diep en groot dat gat
is waar Violet regelmatig inkijkt, komt niemand te weten. Ook
Madelon niet.

322

Na verloop van tijd is ook Violet weer een beetje in haar
normale doen en kunnen we een rationeel gesprek voeren
over de toekomst. We besluiten gezamenlijk even te wachten
met de derde IVF-poging. We gaan zeker de derde poging
doen, maar even moet de druk van de ketel en richten we
ons op wat andere zaken, dat voelt op dit moment beter. Het
is Violet die in feite het initiatief toont in deze en dat vind ik
een goed teken.
Gelukkig dient er zich plotseling een zeer rationeel probleem
aan. Het rieten dak van de boerderij wat al jaren aan
vervanging toe is, raakt zwaar beschadigd door een
vrachtwagen die veel te dicht langs ons huis rijdt. We
ontkomen er nu niet meer aan, het dak moet vervangen
worden. Dit gaat ons een kapitaal kosten en er rest ons niets
anders dan de hypotheek hiervoor aan te passen en voor de
bijbehorende levensverzekering moeten we allebei gekeurd
worden.

Voor de keuring gaan we naar een keuringsarts en het is deze
arts die Violets uitblijvende zwangerschap op het spoor van
de schildklier brengt. Ze heeft uitblijvende zwangerschap ook
aan deze arts voorgelegd en hij oppert iets, wat nog niet

323

eerder door een arts geopperd is.
Een ontregelde schildklier, als centraal orgaan voor het
lichaam, kan op verschillende manieren zijn uitwerking
hebben. Spreekt voor zich dat Violet direct het medische
traject in gaat om er achter te komen of er iets met haar
schildklier aan de hand is én of dit met een uitblijvende
zwangerschap te maken heeft. Helaas, dit traject levert Violet
geen reden waarom een succesvolle zwangerschap uitblijft.
Haar schildklier heeft een lichte afwijking, maar dit heeft
geen invloed op haar gezondheid en uitblijvende
zwangerschap.
Even hoop ik dat er wel iets met haar schildklier aan de hand
is, dan is het mogelijk ook op te lossen. Het besef dat het
inderdaad niets lichamelijks maar iets geestelijks is, wordt
steeds duidelijker. Voor mij … natuurlijk niet voor Violet.

Ook dit traject heeft invloed, maar wat is ingezet moet
opgepakt worden. De verbouwing onder de kap moet
geregeld worden en Violet is weer erg druk met alle
werkzaamheden die ze voor van Hippos doet.

324

Mensen die Violet niet voor Ricks dood kennen, denken
absoluut dat het allemaal weer goed gaat met haar en ze
stimuleert dit beeld maar wat graag, dat roept immers geen
vragen op. Vragen die ze niet wil of kan beantwoorden. Voor
de buitenwereld is Violet weer helemaal oké en slechts een
heel klein groepje intimi ziet dat de oude Violet niet meer de
oude Violet is. Toch worden er ook daar geen vragen gesteld
en tot op de dag van vandaag weet ik niet of men dit niet
gedurfd heeft. Mogelijk heeft men het toch niet onder ogen
willen komen of Violet heeft er geen aanleiding voor gegeven
te denken dat het dusdanig slecht met haar gaat, dat er
aanleiding voor een diepzinnig gesprek is.

Wat ik me op dat moment niet realiseer is het feit dat ze onze
oude vrienden van voor Ricks dood, langzaam maar zeker één
voor één afstoot. We spreken nog zelden af, want “we”
hebben eigenlijk nooit tijd of zin. Wat de reden dan ook is, ze
bedenkt iedere keer iets wat heel legitiem klinkt en het lukt
haar keer op keer onder een afspraak uit te komen en geen
argwaan te wekken. Het hele arsenaal van verbouwing, de
dieren die niet alleen kunnen blijven omdat het grut net

325

bevallen is, druk met Hippos wedstrijden of
bestuurswerkzaamheden, druk op mijn werk, veel feestjes te
organiseren … noem maar op, het passeert de revue allemaal.

Vriendschappen bloeden op deze manier langzaam dood,
want als alles van één kant moet komen, haken mensen nu
eenmaal na verloop van tijd af. Dat is geen verwijt naar die
andere mensen, dat vind ik een logisch gevolg van Violets
houding. Mogelijk dat ik daar ook een meegezogen wordt,
want ze praat altijd over “we”. Het zij zo, hoewel niet leuk is
het mijn minste zorg.
Haar wereldje wordt kleiner en kleiner, waarbij ze mij
meeneemt in haar zorgvuldig gekozen weg. Wat niet
wegneemt dat ik me tot op heden afvraag wat er bewust in
dit proces heeft plaatsgevonden en welk deel onbewust is
gegaan. Het zou me namelijk niet echt verwonderen als een
deel van dit proces vanuit een natuurlijk afweermechanisme
naar de wereld plaatsvindt.

326

Een perfecte manier om die pijn maar niet te voelen onder
het motto, als ik ze niet zie hoef ik er niet over te praten en is
de pijn er niet. Struifvogelpolitiek van het hoogste niveau,
maar misschien kan ze niet anders en vangt het lichaam dit
als vanzelf op. Waarbij ik altijd uitgegaan ben van een
weldenkend mens, wat altijd keuzes heeft. Toch ga ik nu in
Violets wereld mee en realiseer me dat als je wereld er van
binnen uit ziet zoals dit bij haar het geval moet zijn, deze
keuze er wellicht niet eens meer geweest is. Het stadium van
keuzes maken en mogelijk een andere weg inslaan dan welke
zij uiteindelijk genomen heeft, is gepasseerd kort na Ricks
dood. Waar een gezonde geest op de overlevingsmodus gaat,
neemt haar geest een andere afslag.

Iedere keer als me weer iets opvalt aan wat Violet zegt of
doet, probeer ik me te bedenken wat ik daar voor rol in kan
vervullen. Een poging om dichterbij te komen. De ruimte die
ze me laat om dichterbij te komen is zo klein, dat ik er
simpelweg niet kom. Daar waar ik met veel moeite een deur
open krijg, dondert ze een volgende deur met groot gemak

327

én veel geweld weer dicht. Een gesprek komt niet op gang en
op een antwoord zit ze al helemaal niet te wachten. Ze wil
alleen vertellen en dat soms op een lieve toon, die ze
vervolgens moeiteloos afwisselt met gehaaide of zelfs
venijnige opmerkingen.

Violet heeft narcistische trekjes, is egocentrisch en
verschrikkelijk dominant. Ze heeft altijd haar leven vorm
gegeven als regisseur van haar eigen leven en nu niet lukt wat
de regisseur wil, is ze radeloos en niet in staat haar
radeloosheid bij de kop te pakken en in te dammen of naar
andere oplossingen te zoeken. Haar creativiteit die haar nog
wel eens uit situaties redt, kan haar nu niet meer redden en
een regisseur die niet meer de regie over zijn film kan voeren,
is een loser. Violet heeft dus, in haar eigen beeldvorming, een
lichaam wat niet werkt. Dat kind wat de hoofdrol in haar film
moet spelen is er niet meer, want Rick heeft slechts een bijrol
gespeeld en er is geen vervanger voor de hoofdrol. Wat
meteen maakt dat ik me afvraag of Rick dan toch die hoofdrol
in de film - die zich in haar hoofd afspeelt – zal moeten blijven

328

vervullen? Een volgende vraag is dan automatisch … is er wel
ruimte voor een nieuwe baby?

Veel vragen, geen enkel antwoord … en toch houd ik nog
steeds zielsveel van deze vrouw. Ook al is ze nog slechts een
fractie van de vrouw waar ik jaren geleden verliefd op
geworden ben en duwt ze me net zo hard weg zoals ze dit
met de omgeving doet.
Ik heb absoluut moeite met haar gedrag, maar de
verbondenheid met Violet is groter, in wat voor toestand ze
ook is. Terugkijkend kan ik het pas als vreemd en niet iets
voor mij typeren, maar ik ben het wel degelijk en ik kan en wil
niet loskomen van deze vrouw.

Het vervangen van het dak blijkt zo’n enorme klus te zijn dat
we bijna twee jaar na dato nog kleine zwarte prutdeeltjes uit
hoeken en gaten van onze boerderij halen. Maar uiteindelijk
ziet het dak er weer pico bello uit met de verhoogde dakkapel
en de mooie in cement gelegde daknok.
Het gaat zelfs zover dat we een brief van de gemeente krijgen

329

met het verhaal dat men de boerderij op de gemeentelijke
monumentenlijst wil zetten. Een traject wat overigens weer
vele jaren gaat duren. Natuurlijk gaat dit vele jaren duren…

330

Het is inmiddels 2002 als we besluiten een derde poging te
wagen zwanger te worden. Mogelijk en hopelijk heeft het
enige afstand nemen en met andere zaken bezig te zijn, goed
gedaan. Althans, dat is onze gedachtegang en kort na de
beslissing een derde IVF-poging te wagen en de medische
molen weer ingestapt te zijn, blijkt Violet inderdaad zwanger.
Dit keer heeft ze niet de drogisterij met een leeg schap voor
zwangerschapstesten laten zitten. De hoop, tegen alle
verwachtingen in, op toch nog een kind, neemt gestaag toe.
Misschien is het niet goed zo snel weer hoop te hebben, hoop
dat het nu eindelijk eens een keer goed gaat en Violet na
negen maanden het zo gewenste kindje op de wereld kan
zetten. Er is geen wens die we zo graag in vervulling zien
gaan. Ik denk dat ik het me verbeeld maar dat is niet zo … ik
zie echt een glimp van de Violet zoals ik haar heb leren
kennen. Ik zie haar weer lachen, het plaatje ziet er weer uit
als die vrolijke mooie vrouw met dat vriendelijke gezicht, die
vrouw waar ik zo gek op ben. We ondernemen samen weer
van alles en durven zelfs weer kinderkledingwinkels in te
gaan.
“Hans, kijk eens, dit is leuk!” en ze houdt een stoer

331

spijkerbroekje omhoog. “Leuk voor een meisje en leuk voor
een jongen, toch.” Ze vraagt niet om bevestiging, dat weet ze
zelf maar al te goed. Maar de blik in haar ogen is
veelzeggend.
God, wat hoop ik dat het goed gaat en ietwat laconiek
antwoord ik haar … ze weet het antwoord al. “Tuurlijk joh!”

Zo rond de 11e week van haar zwangerschap krijgt ze, als
vanuit het niets, harde buiken. Ze voelt dat er iets aan de
hand is, we nemen het zekere voor het onzekere en gaan
direct naar het ziekenhuis. In het ziekenhuis aangekomen
voel ik haar angst als ze mijn hand vasthoudt.
Aangezien onze eigen gynaecoloog bezig is, neemt een jonge,
recentelijk afgestudeerde, gynaecoloog waar en maakt een
cryo echo. In plaats van de “normale” echo, waar men over
de buik gaat met het apparaat, moet Violet nu met de benen
uit elkaar in de beugels en gaat de gynaecoloog met een
apparaat de vagina in. Behalve dat Violet daar met al haar
zenuwen in een kwetsbare positie ligt, krijgen we kort na de
jonge gynaecoloog zijn actie, een lompe allesvernietigende

332

opmerking om de oren.
“Ik zou nu toch een hartslag moeten horen. Kom morgen nog
maar een keer terug!” zegt hij op een nonchalante manier.

Ik denk niet dat de man beseft dat hij zojuist heeft bevestigd
waar Violet al bang voor was, namelijk dat de zwangerschap
opnieuw fout is gegaan. Ze kan niet anders dan het
uitschreeuwen. Volledig overstuur, uitgeteld en helemaal
kapot ligt ze daar met haar benen nog in de beugels, stuif ik
de kamer van haar vaste gynaecoloog dokter Funk binnen.
Dat daar een patiënt in gesprek met dokter Funk zit,
interesseert me niet. Dit kan echt niet!
“Je moet nu komen, nu!” roep ik op zeer dwingende toon.

Funk snapt direct dat er iets echt fout is gegaan en loopt met
me mee naar Violet. Proberen haar rustig te krijgen heeft
geen enkele zin, dat kan alleen als hij zou kunnen ontkennen
wat zijn jonge collega zojuist in lompe bewoording gezegd
heeft. Hij kan alleen de cryo echo herhalen en hoewel de
uitgesproken lompigheid van de jonge gynaecoloog gevolgen

333

mag hebben, klopt zijn constatering wel. Er is geen hartslag
meer hoorbaar, Funk kan niet anders dan bevestigen dan dat
het hartje niet meer klopt en de zwangerschap opnieuw
vroegtijdig spontaan is afgebroken. Hij vraagt Violet de
volgende dag terug te komen. Eigenwijs als Violet is, kan ze
dit wel alleen, sterker nog … ik mag er van haar geen vrij voor
nemen.

Voor alle zekerheid herhaalt hij de volgende dag de cryo echo
en stelt uiteindelijk definitief valt dat het kindje in haar buik
overleden is.
Diezelfde dag nog moet Violet gecuretteerd worden en als ik
op mijn werk gebeld wordt door een goede vriendin van ons,
neem ik direct de auto vanuit Eindhoven. Het is eigenlijk
onverantwoord, maar ik geloof dat ik laag overvliegend
vanuit Eindhoven in Gorinchem terechtgekomen ben. Had ik
misschien toch beter direct met haar mee kunnen gaan naar
het ziekenhuis?

334

Als ik in het ziekenhuis aankom ligt Violet al in de
verkoeverruimte en is net aan het bijkomen, ze reageert nog
een beetje slaapdronken als ik haar met een zoen begroet. Ik
weet nu dat de Violet die ik zometeen mee naar huis neem,
weer een stukje minder “mijn Violet” is. Ik kan niet anders
dan lijdzaam toezien dat ze weer dagen in bed vertoeft met
pillen, steeds meer pillen én alcohol, steeds meer alcohol.
Met de ramen geblindeerd en de deken over zich heen
getrokken, sluit ze zich van de wereld af.
De omgeving begrijpt het wel, maar ik maak me steeds meer
zorgen. Niet zozeer over een baby die er wel of niet gaat
komen, maar ik maak me zorgen over Violet. Iedere tegenslag
komt als een mokerslag aan en ik vraag me af hoeveel
mokerslagen een mens kan hebben, alvorens helemaal niet
meer op te staan. Het doet me pijn niets te kunnen doen en
ik merk aan mezelf dat de machteloosheid, Violet op deze
wijze steeds minder mens te zien worden, aan me knaagt.
Ik weet dat het niet goed is, zie dat ze naar de klote gaat en
voel dat ze uit mijn vingers glipt op het moment dat er weer
een tegenslag te verwerken is. Ze is weer dat natte zeepje
wat, als je het pakken wilt, uit je handen glipt.

335

Als Violet zich terugtrekt is ze voor helemaal niemand
bereikbaar, ook niet voor mij. Ik vergelijk het met een
bevalling, want dan sta je als man naast je vrouw en je kunt
niets doen dan een hand vasthouden of een voorhoofd droog
deppen. Op het moment dat Rick geboren werd, was ik al
lang blij dat ze mijn hand bijna fijn kneep. Niet dat het in de
verste verte in de buurt van bevallingspijn komt, maar het is
iets. De vrouw is degene die de pijn moet doorstaan, fysiek in
dit geval, en als man sta je er naast en gaat het zoals het gaat.

Tijdens deze periode van ons leven voelt het voor mij
hetzelfde. Ik zie Violets pijn en ik wil haar helpen. Op het
moment dat ik het rationeel benader, weet ik dat ik haar
helemaal niet kan helpen en zelfs op een rationeel moment
vreet het aan me. Ik sta er als kerel bij en kijk er naar …
frustrerend, maar eigenlijk is dan nog een understatement.

Het verlies brengt Violet vervolgens opnieuw in een psychose
en in een dergelijk stressvol traject is dat het laatste wat je
kunt gebruiken. Voor mij is het de onmacht die me parten
speelt. Ik zie het voor mijn ogen gebeuren en kan niet

336

handelen, wat is dit ongelooflijk frustrerend! Zeker als ik een
wezenloze Violet vasthoudt, er zit op dan geen leven meer in
deze vrouw en haar gezicht straalt een en al verdriet uit. Ik
durf te beweren dat ik echt weet wat het is als iemand zegt
“naar de klote te gaan”. Ik ben getrouwd met de belichaming
van “stukje bij beetje naar de klote gaan”.

Achteraf kan ik zeggen, dat we op dat moment absoluut niet
in staat zouden zijn geweest een vrolijke en ongedwongen
zwangerschap te volbrengen en een nieuwe baby een solide
basis te geven. Echter, de drang naar een kind is te groot en
alles is dan minder belangrijk dan een gezond kind baren. Ik
kan me tot op de dag van vandaag dan ook niet onttrekken
aan de gedachten dat artsen daar een meer nadrukkelijker rol
in zouden moeten spelen. Hoe zou Violet in haar staat nu
goed voor een nieuwe baby kunnen zorgen? Nog steeds kan
ik me kwaad maken over het gemak om, als het medisch
gezien kan, over te gaan tot dit soort ingrijpende trajecten.
Gewoon omdat het kan, niet kijkend naar de gevolgen?

337

Voor de buitenwereld lijkt Violet opnieuw die sterke vrouw
die opkrabbelt na iedere tegenslag en ogenschijnlijk is dat
ook zo. Want ook na deze derde vruchteloze poging, krabbelt
ze overeind op en weet de schijn weergaloos op te houden.
Niet vanuit stoer gedrag, maar vanuit de angst dat er iemand
iets meer echt in haar hoofd zou kijken en zou beseffen wat
zich er daadwerkelijk afspeelt.

Op dit moment ben ik wel zover dat ik aangeef dat ik er klaar
mee ben. Hoewel ik met liefde weer een kind zou willen
verwelkomen, wil ik dit niet ten kosten van alles. Het is het
enige wat ik kan bedenken om het afglijdende proces van
Violet tegen te gaan. Waarbij ik me uiteraard realiseer dat
mijn beslissing te willen stoppen met IVF voor Violet anders
ligt, maar dat risico moet ik nemen. Ik probeer haar duidelijk
te maken dat een kind niets aan een doorgedraaide moeder
heeft. Ik doe ook een poging haar te vertellen dat ik toch echt
liever mijn vrouw zonder nieuw kind heb, dan misschien een
kind en uiteindelijk geen moeder voor dit kind. Tijdens ons
gesprek is ze het met me eens, ze knikt af en toe
instemmend.

338

Over het algemeen is Violet in een normale situatie helemaal
niet zo inschikkelijk. Ze gaat er te gemakkelijk in mee en dat
wil meestal zeggen dat er iets niet klopt. Ergens in mijn
achterhoofd roept een stemmetje dat ze wel eens echt uit
het leven kan stappen en dan maakt het je inderdaad
allemaal niets meer uit. Onder het motto “lekker laten lullen”
en vervolgens je eigen plan trekken. Maar in dat geval glijdt
ze echt uit mijn handen en heb ik helemaal niets meer om
haar te volgen. In enkele seconden schieten tientallen
afschuwelijke beelden door mijn hoofd, maar ik wil er niet
aan denken.

Ze heeft na een succesvolle zwangerschap even geproefd aan
het moederschap, is er vervolgens opnieuw een keer relatief
dichtbij geweest en dat kan ze niet loslaten, dat gevoel wil ze
niet loslaten en kan zomaar haar dood worden. Ik hoop dat ik
ongelijk heb, maar iets zegt me dat het niet klopt en waar ik
haar af en toe met mijn vingertoppen nog kon grijpen, wordt
dit met de dag lastiger.

339

Vanaf dat moment staat Violet wel nadrukkelijker onder
toezicht van een psycholoog. Het is een bekwaam man die
direct constateert dat Violet de grip op het leven aan het
verliezen is en ze niet goed aan verwerken toe komt. Ze moet
medicatie voorgeschreven krijgen en dus verwijst hij haar
door naar de psychiater.
Van de psychiater krijgt ze een mix van anti depressiva, zware
slaapmiddelen voor tijdens de nacht en rustgevers voor
tijdens de dag. Even heb ik weer de hoop dat er eens kans is
dat ze langzaam, naarmate ze ouder wordt en goede
psychische begeleiding krijgt, weer geestelijk gezond kan
worden. Maar de nadruk van mijn vorige zin ligt inderdaad op
“even”.

Ze vlakt af en ik zie het niet alleen in haar gedrag en in haar
woorden, maar in haar ogen zie ik de leegte steeds duidelijker
worden. Ze staat niet echt meer open voor liefde van
anderen, hoe nadrukkelijk de poging van haar omgeving ook
is. Haar “spel” in het afscheid nemen van de omgeving is nu

340

pas echt begonnen. Ze heeft weer de regie, maar dan een
met een macaber slotakkoord.

Als ik dit hele traject in mijn hoofd nog eens de revue laat
passeren, kan ik me niet aan de indruk onttrekken dat deze
mix van tabletten slechts symptoombestrijding is onder het
motto “als we alles nu maar platleggen, kan er ook niets
ernstigs gebeuren”. Er wordt geen serieuze poging
ondernomen haar te begeleiden en har helpen de oorzaak uit
te laten spreken, om vanaf dat punt weer op te gaan bouwen.
Mijn scepsis over de psychiatrie neemt ernstige vormen aan
en wordt versterkt door de onmacht. Maar ik ben geen
psychiater, ik constateer slechts.

341

Hoofdstuk 23 / Het leven gaat door, ook zonder kind

2003 ontnuchtering

En als je dan besloten hebt dat het leven zonder kind door
moet gaan, dan pak je de draad van het leven weer op … zou
je zeggen. Natuurlijk is dit een rationele uitleg en is de
emotionele versie beduidend anders. Als ik voor mezelf
spreek, kan ik niet anders stellen dan dat ik de draad van het
leven in de meest brede zin weer oppak. Eigenlijk besef ik
niet helemaal goed dat wat ”we” besloten hebben, helemaal
geen gezamenlijk besluit is. Ik zeg hiermee niet dat ik anders
zou beslissen, maar gezamenlijk beslissen doen we al een
hele tijd niet meer.

Violet herstelt fysiek weliswaar en dan zie je er voor de
buitenwereld weer goed uit, maar haar psychische toestand
gaat in gestaag tempo achteruit en haar cynisme, wat
overigens altijd tot op zekere hoogte onderdeel van Violet is
geweest, floreert als nooit te voren. Daarnaast ziet het er
naar uit dat haar gedrag steeds meer de negatieve kanten

342

van het leven naar voren haalt. Het eerst nog manische en
dan weer depressieve gedrag, kent in ieder geval geen
extreme pieken meer. Maar dat neemt niet weg dat ze
zomaar uit haar dak kan gaan, als ze ouders ziet die in haar
ogen niet respectvol met hun kinderen omgaan.

Ik herinner me nog erg duidelijk het moment dat we in een
winkel staan en een baby in de kinderwagen ogenschijnlijk
even alleen gelaten wordt. Violet wordt eerst vinnig, een
grimas tekent haar gezicht en dan fluistert ze…
“Zullen we hem meenemen?!”
Om vervolgens haar cynisme boven te laten komen en in een
quasi hautaine houding prevelt ze:
“Ach natuurlijk … ik weet inmiddels hoe het werkt. Wij zijn
gewoon te goed om kinderen te krijgen.”
Kort daarna hoort ze een jonge vrouw tegen een vriendin
zeggen:
“Joh, ik weet nog niet of wij een kind nemen. Kinderen zijn wel
leuk, maar je geeft er ook veel voor op. Ik weet nog helemaal
niet wat wij gaan doen. Moeten we het nog eens uitgebreid

343

over hebben hoor...”
De vriendin van de jonge vrouw knikt instemmend.
“Ja, dat herken ik wel. Altijd een lastige beslissing, wanneer is
het juiste moment daar.”

Dat woord “nemen” is zo beladen dat het haar iedere keer
opnieuw doet ontvlammen en ze in staat is in te breken in
een gesprek waar ze helemaal niets mee te maken heeft. Ik
snap Violets reactie wel, maar dit zijn jonge mensen die na de
start van hun relatie nog zoveel vraagtekens zien. Ze hebben
de toekomst nog niet uitgekristalliseerd en het “nemen”
wordt niet zo plastisch bedoeld als Violet het ontvangt.

De buitenwereld ziet Violet niet als ze bij iets dergelijks
ontvlamd óf Violet laat niet echt naar zich kijken óf men gaat
er gemakshalve aan voorbij. Eigenlijk geloof ik het antwoord
wel te weten. Het is ook niet eenvoudig om in gesprek te
gaan met een vrouw die in haar hoofd afscheid genomen
heeft van het leven. Het is niet altijd even goed zichtbaar,
maar haar geestelijke toestand tekent haar wel meer en

344

meer. Een heel enkele keer laat ze je bij toeval toe tot haar
hersenspinsels en wat zie je dan … een stukje van haar
vervormde ziel.
Tot aan de dag dat ze haar laatste adem uitblaast durft ze
niemand écht toe te laten, in ieder geval niet bewust. Ze wil
alles delen, maar nooit wat er in haar hoofd omgaat. Ik voel
me daarbij net zo buitenspel gezet als de weinige vriendinnen
die ze nog over heeft.

Dan komt het moment dat ik moet bekennen dat Violet en ik
in deze ook met “de buitenwereld” bezig zijn, want we praten
helemaal niet over de geestelijke pijn. Ik hoef niet toegelaten
te worden tot haar ziel om te weten dat ze geestelijk pijn
moet hebben. Maar zoals zijzelf negeer ook ik wat er
onderhuids broeit en voor de buitenwereld lijkt het allemaal
wel te gaan. Idioot die ik ben … ik laat het hierbij.

Haar pijn is nu dubbel, enerzijds om het niet meer in staat zijn
tot het krijgen van een kind, met onduidelijk redenen, en
anderzijds de pijn om het verlies van Rick. Die laatste pijn is
natuurlijk nooit weg geweest, maar had ietwat verzacht

345

kunnen worden als er weer een ander kindje geboren zou
zijn.
Aangezien we gestopt zijn met IVF is de weg naar
zwangerschap definitief afgesloten. Omdat er nooit een
duidelijke reden voor het uitblijven van een nieuwe
succesvolle zwangerschap is gekomen, zou het feitelijk niet
onmogelijk zijn om op de natuurlijke weg toch nog een kind
te krijgen. De praktijk is anders, we weten het wel … dit gaan
niet meer gebeuren. Deze deur is dicht, en hoewel Violet en
ik er verschillend inhoud aan geven, zal het verlies van Rick
nooit meer verlicht worden.

346

Echt opmerkelijk is het niet als Violet op haar 39ste verjaardag
een aankondiging doet:
“Dit is de laatste verjaardag die ik vier. Ik wil mijn 40ste
verjaardag niet vieren.”
“Ga je me ook nog vertellen waarom je je verjaardag niet
meer gaat vieren of moet ik het slechts weer met een
opmerking doen?“ vraag ik haar nog, terwijl er bij mij geen
grote verbazing op het gezicht te zien is.
“Nou gewoon, geen zin in die soort feestjes.” Quasi
nonchalant haalt ze haar schouders op en dit lijkt haar enig
antwoord. Maar dan lispelt ze in een wat zachtere toon nog
“Valt er wat te vieren dan?” … en dit is geen vraag maar
eerder een statement. Ze kijkt me niet aan als ze het zegt,
maar gaat verder met haar boekhouding. Wat voor
conversatie hebben we zojuist gehad, bedenk ik me ter
plekke. Toch, als ik Violet aankijk, is ze gewoon druk met haar
boekhouding en is het alsof we zojuist een alledaagse
conversatie hebben gehad. Het is het zoveelste onwerkelijke
moment voor mij en ik begin er aan te wennen.

347

Ik denk ook wel te weten waar het allemaal om draait, want
enerzijds is het voor haar de psychologische grens van wel of
niet meer zwanger worden. Anderzijds – en nog belangrijker -
is het tussen de regels doorlezen dat ze eigenlijk erg
depressief is en bij voorkeur niets of niemand wil zien.
Hierbij is het besef dat ze eigenlijk niet alleen haar verjaardag
niet wil vieren, maar de leeftijd niet eens wil halen erg
duidelijk. Ze is de zin van het leven werkelijk verloren en
alleen met mij oud worden is niet voldoende voor Violet.
Haar enige houvast of eigenlijk eerder een vorm van hoop die
ze tijdens de pogingen om zwanger te worden had, is nu ze
bijna 40 jaar oud is ook verdwenen.
Ik vind heb allemaal moeilijk. Ik heb regelmatig de gedachten
dat ze niet meer verder wil leven, maar ik stop het met het
grootste gemak weer weg. Misschien ben ik wel degene die
het zich allemaal inbeeld? Ik vind het moeilijk aan te geven
wanneer ik “de kop in het zand” –methode hanteer, want zo
zit ik eigenlijk helemaal niet in elkaar. Zaken moeten
aangepakt worden om ze structureel op te lossen … en toch
doe ik dit in de privésfeer niet of in ieder geval niet
voldoende. Is het gemakzucht, is het onmacht … ik weet het

348

echt niet, maar het voelt niet natuurlijk. Misschien is het een
vorm van zelfbehoud.

Violet en ik zijn altijd aan elkaar gewaagd geweest en waar
Violet zich steeds verder terug trekt in de kerker van haar
eigen kasteeltje en de brug ophaalt, doe ik dat op mijn eigen
manier in feite niet anders. Ik stort me verder in veel werk, ik
kan daar veel van mezelf in leggen en dat is in ieder geval iets
wat goed voelt. Ik ben natuurlijk ook een controlefreak,
misschien niet in die mate als Violet, maar toch. De controle
in het werk is er wel, met veel plezier en succes bouw ik
commercieel verschillende ondernemingen uit. Mijn houvast?
Absoluut!

Natuurlijk ben ik ook weer druk met het vrouwelijke geslacht,
niet zijnde Violet. Ik lig prima bij de dames en dat weet ik. Dit
is uiteraard uitermate goed voor mijn ego en de seks is een
zeer prettige bijkomstigheid en niet geheel onbelangrijk, al
was het maar als uitlaatklep. Dit is de wijsheid die komt met
de jaren en pas nu kan ik alles plaatsen en vallen de

349

puzzelstukken op zijn plaats. Puzzelstukken die ik destijds niet
gezien hebt of heb willen zien. Laat staan dat ik ze
geprobeerd heb op zijn plaats te leggen. Of ik Violet dan had
kunnen redden? Nee, Violet had haar plan al helemaal
uitgewerkt en aangezien ik me na alles wat we hadden
doorgemaakt weer een hele vent voelde, vond ik het wel
prima zo.

De noodzaak tot seks, namelijk het zwanger worden, is nu
niet meer relevant in onze relatie. Dat impliceert dat we in de
praktijk nog nauwelijks seks hebben. Als het er een enkele
keer van komt, voelt het meer als iets wat erbij hoort in een
relatie, dan dat we nog eens intens in elkaar op gaan. Ik neem
me zo’n stel voor de geest waar de relatie volledig uitgeblust
is en waar seks min of meer toevallig nog een keer voorbij
komt en waarbij je van elkaar nauwelijks nog weten wat je
partner lekker vindt. Verwerpelijk vind ik dat soort relaties en
ik bedenk me dat ik het gevoel heb, nu zelf in een dergelijke
relatie verzeild te zijn geraakt. Wat een afknapper…

350