หนังสือบุหลันวรรณกรรม

ทุกวันนช้ี ีวิตจึงผดิ แบบ
ผดิ ก็แทบเป็นถูกปลูกนิสยั
คนดงั ดงั เดน่ เดน่ ท�ำเชน่ ไร
กอ็ ยากไดอ้ ยากเดน่ เหมอื นเชน่ น้นั

เป็นลทั ธิเอาอยา่ งในทางผดิ
ดัดจรติ เอาบา้ งว่าสร้างสรรค์
เพราะตาเห็นกรอกหูอยทู่ กุ วัน
จนผูกพนั ชีวิตหลงทิศทาง

จากหนังสือ ความเอย๋ ความหลงั
พมิ พ์คร้ังแรก ตลุ าคม 2542

จกั รวาลในถ้วยชา

ว.วชิรเมธี

หนึ่งหยดนำ้� ในถ้วยจากพวยกา
อาจคอื หนง่ึ หยดนำ้� ตาจากสาวสวย
หน่ึงชาหอมกรุ่นกลน่ิ ระรนิ รวย
อาจคอื เสยี งทุกข์ระทวยจากหุบลึก
เธอจิบชาทกุ เช้าทุกทุกเชา้
อาจจบิ เอาเลือดในอกท่ตี กผลึก
เธอลิ้มรสชาอนุ่ กรุ่นส�ำนึก
อาจปนศึกทช่ี ายแดนแผ่นดินชา
ในถว้ ยชามีกอ้ นเมฆเสกสายรุ้ง
มีมดยงุ ตวั หนอนชอนไชหาฯ
มพี ฤกษพ์ งษเ์ ขยี วขจชี วนปรีดา
มไี ฟปา่ เผาไหมป้ ระลยั กัลป์
มีนกั การเมืองเรอื งกิเลส
มนี กั เทศนน์ ักบุญตนุ สวรรค์
มคี นบาปคนบ้าสารพนั
มดี วงจันทรส์ ุริยาดาราพราย

170 Bulan Sastra

เราต่างมีกนั และกนั ในสรรพ์สงิ่
เราต่างองิ องค์อื่นอีกหมน่ื หมาย
เราต่างถ้อยธ�ำรงจงึ ทรงกาย
เราต่างคล้ายเปน็ ส่วนหน่งึ ทถ่ี ึงกนั
หน่งึ หยดน�้ำในถว้ ยจากพวยกา
อาจหลง่ั มาจากหมอกเมฆเฉกสวรรค์
หรอื อาจกลั่นจากเลือดเน้ือเชอ้ื ชวี ัน
อย่ทู ่ีเธอจะมองมนั จากมุมใด !

จากหนังสือ จักรวาลในถ้วยชา
พมิ พค์ รั้งแรก มนี าคม 2556

คำ� ขวัญวันแม่

ภิญโญ ศรีจำ� ลอง

ถึงอนุ่ แสงแห่งสรู ยจ์ �ำรญู หล้า ถึงแจ่มจา้ จันทร์จรัสรัศมี

ไม่ช่วยใหไ้ ดช้ ่นื ร่นื ฤด ี เสมือนมีแมไ่ ด้อยูใ่ กลช้ ิด

ปราชญ์โบราณขานถอ้ ยว่ารอ้ ยช้ ู ก็สุดสู้เมยี อันเปน็ ขวัญจิต

ร้อยเมียดมี อี ยเู่ ป็นคู่คดิ สุขชวี ิตไมเ่ ทียบเปรยี บแมค่ รอง

ความรกั ในใจแม่มแี ก่บตุ ร บริสุทธแิ์ นน่ หนกั ล้ำ� รกั ผอง

สละสิง่ สขุ จิตไมค่ ิดปอง ชพี แมต่ ้องทุกข์ยากมากประการ

ให้กำ� เนดิ ลกู น้อยคอยปกป้อง ไมใ่ หพ้ อ้ งพานทุกขส์ บสขุ ศานต์

พระคุณลน้ พน้ ฟ้าสุธาธาร สงิ่ ใดปานเปรยี บไดน้ นั้ ไม่มี

ขอแมไ่ ด้ทราบค�ำลกู ร�ำลกึ จดจารกึ เป็นกลอนอักษรศรี

แมล้ ูกเพียรเขยี นสารสกั ลา้ นปี ไมถ่ ึงทส่ี ุดคำ� พร่ำ� พระคุณ

ชนะเลิศค�ำขวัญวนั แม่ 2498
จากหนังสือ กาญจนกานท์ : รวมบทกววี รรคทองรว่ มสมยั

พมิ พค์ ร้ังแรก ปี 2553

บทกวีอนิ โดนเี ซีย

บหุ ลนั วรรณกรรม 173

สวนน�้ำ

เราดลั ตนั จงุ บานวั

แปลโดย ราชัน แจง้ ศรี

เรียบเรียงโดย แสงทิวา นราพิชญ์

ฮามัม สุเปรียดี

I
ออ่ นราวกบั เหงอื กปลาช่อน บางประหนึ่งเน้ือปลาสละ
กง่ิ ไม้เลื้อยและรากโปรง่ เตบิ โต
อยเู่ หนอื โคลนดำ� ดอกบัวและดอกจอกลอยตวั
เฉกเชน่ ชุดสีเขียวโปร่งแสง เรือรกั ของกบคู่รกั
ผลบุ โผล่ ผสมพนั ธ์ุไข่ล่นื ลนื่ เหมือนแผนท่ีและตาขา่ ย
ของเดก็ ในอนาคต ในกระท่อมโกโรโกโสของชาวประมง
คมเหมือนครบี ปลาสลดิ แหลมราวเง่ียงปลาดุก
ตอไมโ้ ผล่จากผวิ น้ำ� นง่ิ
ราวกับมอื ที่มองไมเ่ ห็นหลอกล่อฝูงตก๊ั แตนและแมลงปอ
เกาะด้วยปีกที่เผาไหม้ สุภาษติ อนั แท้จริงส�ำหรับชาวนาและเกษตรกร
ผู้ซ่งึ สูญเสียทุ่งนาและป่าไมข้ องพวกเขา

174 Bulan Sastra

II
นีเ่ ป็นสวนหนองนำ้� มหศั จรรย์แหง่ จักรวาลในการผจญภัยของเรา
พวกเราเห็นทกุ อยา่ งจากดา้ นขา้ งเรือ อย่างหอยทาก ตะไคร่นำ้�
จิง้ จกและงู มอื ตอ้ งการสัมผสั โคลนข้น
ทว่า ฉันควา้ ไดร้ ่างกายของเธอแทน
สวนนอี้ ่อนน่มิ ไมม่ ผี นื ดินใหย้ นื
ถ้าฉนั ถ่มน�้ำลายเพราะกลนิ่ เหมน็ เปร้ยี ว
ฉันกลัวคณุ มอิ าจเข้าใจ ทนี่ เี่ ราอยู่บนเรอื
ไกลจากผนื แผน่ ดิน น่าคล่นื ไสเ้ กนิ ไป
เราละทิง้ ความปรารถนาท้งั หมด
เราคายค�ำสาปแชง่ ลงบนทอ้ งถนน
และในสวนปา่ แหง่ นี้ เราร้องขอกงิ่ ไมเ้ ล้อื ยแห่งสวรรค์
จงตบหัวพวกเรา
และเปล่ยี นเราไปเปน็ กบคู่รกั
ซ่งึ อ่อนน้อมเวลามีความรัก
เมือกไขผ่ สมพันธ์บุ นผิวนำ�้ การลงโทษชัว่ นริ นั ดร์
ของลูกนำ้� ยงุ ลาย
เสียงห่งึ ทรมานในหูชาวประมงและชาวนา
โดยปราศจากควนั และไฟ
III
ในบงึ แมมมอธกลายเปน็ ซากฟอสซลิ
ปลาอายุหลายพันปี
ก้อนหนิ และทอ่ นไมแ้ ชน่ ำ้� กม็ ีคราบเกาะ
แตน่ น่ั ไม่ใชส่ ่ิงทฉี่ ันมองหาหรอื ต้องการฟืน้ ฟู

บหุ ลนั วรรณกรรม 175

ฉันตอ้ งการไมพ้ ายหักของชาวประมง
ฉันต้องการจอบทขู่ องชาวนา
เพ่ือฉันจะไดซ้ ่อมแซมดว้ ยโคลนสเี ข้ม
จากกระดูกหนา้ อกของตัวเอง
IV
ในน้ำ� สีน้ำ� ตาลเหลอื ง
ปลาสแี ดงกระโดด ทำ� ลายความเงยี บ
สร้างระลอกคล่ืน
บนผิวน้ำ� เม่ือฉันแอบชายตามองคณุ
เสียงสาดซัดของกาลเวลาออกมาจากส่วนลึก
ของดวงตาคณุ ซึ่งคอ่ ยๆ แผ่ขยายออกเปน็ หนองน้ำ�
กระจายออกไปอยา่ งเงยี บงนั ยามสนธยา
ดอกลิลลีด่ อกหนึ่งบานท่ามกลางต้นหญ้าสูงสีเทา
และพ่มุ ไม้ เสยี งฮมึ ฮัมของเด็กดังขนึ้
บนริมฝีปาก เรามิอาจกลบั ไป
จงอยา่ กลบั ไป!
อยูท่ ี่นตี่ ลอดไปเหมอื นเป็นสว่ นหน่งึ ของสวนใหญ่
ในหนองน้ำ� ทิง้ นิรันดรน้ี
เพ่อื จะมีความสขุ และทนทกุ ข์ด้วยกันกบั ชาวประมงและชาวนา
ในการสร้างสถานทย่ี นื หยัด
บนโคลนและน�ำ้ ของโลก

กาลมี ันตันกลาง - ยอรก์ ยาการต์ า 2010-2011

ไขเ่ คม็

มาร์ดี ลูฮงุ

แปลโดย ราชนั แจง้ ศรี

เรยี บเรียงโดย แสงทิวา นราพิชญ์

ฮามัม สเุ ปรยี ดี

ผมกนิ ไข่เค็มทม่ี ีไข่แดงมันเย้มิ
แลว้ ผมนกึ ถงึ คุณซึง่ เคยพูดติดตลก
“คณุ รู้มย้ั ตอนเกดิ ผมฟกั ออกมาจากไข่เค็ม
ไข่เคม็ สฟี า้ ฟ้า รูปทรงค่อนขา้ งรี และมเี ปลอื กแขง็ ”
และเม่อื ไขเ่ คม็ หมด ผมก็นกึ ถึงคุณอีก
วา่ คณุ ชา่ งหัวอ่อนเสยี จริง
และพวกท่ีอยากศกึ ษา ต้องถือไข่สอ่ งใกลแ้ สงไฟ
เพ่อื จะไดเ้ ห็นรว้ิ บางบาง หรอื เส้นเลือดหนา
นอกจากน้ัน ในทุก ๆ เสยี งลมพดั ผมได้ยิน
เสียงสาดกระทบอย่างเบกิ บานของคลน่ื มหาสมุทร
การซัดสาดของมหาสมุทรมิเคยเหน่ือยล้าทีจ่ ะผลติ เกลือ
ขณะเดียวกนั ก็พดั พาทุกสิง่ ทมี่ ีอยู่
พดั ข้นึ ส่ปู ลายคล่นื
“จบั ผมสิ จบั ความเคม็ อนั นริ ันดรซ์ ึ่งตดิ แน่นบนเพดานปากผม!”
และในเวลานน้ั ผม (รวมถึงพวกทีม่ ีโอกาสเหน็ คณุ ) ต่างสงสยั
ถ้าหากเรากลา้ เข้าไปในปากของคุณ
เราจะสลายไปในเม็ดเกลือขาวซดี
เมด็ เกลือทีซ่ ่อนความลกึ ลบั ของรสชาตไิ ข่เค็มบนโตะ๊ อาหาร
เหมือนถูกพัดโดยหมอกที่ซ่อนตวั อยู่ในควันไฟ

เงาจักรเยบ็ ผ้า

อาฟรซี ลั มัลนา
แปลโดย อุมาพร พิชัยรกั ษ์

ในยามค�่ำ หนงั สือที่สามวี างทงิ้ ไว้
หลงั จากเขาเร่ิมหลงลืมความเป็นชาย
ราดอิ สุ ทไี่ มเ่ คยเปลี่ยนรายการจดหมายเข้าและออก
มดี ผา่ ตดั ทป่ี ลายภาษา
ขวดยาจากกำ� แพงเบอรล์ นิ
แสงไฟยามค�ำ่ คืน
ขนาดเส้อื เชต๊ิ ทไี่ ม่สามารถขยายเงาของผชู้ ายใหใ้ หญ่ขน้ึ
บทกวใี ชห่ รอื ไม่
คำ� ถามของคุณ ระหว่างการเรยี นพเิ ศษหลกั สูตรภาษา
เคลื่อนยา้ ยวฒั นธรรมเมอื งจากภาพฝาผนงั ที่ “หอ้ งภาพฝ่งั ตะวนั ออก”
ไปยังผนังท่อี ื่นและกลิน่ เนย
ร้ือความทรงจ�ำจากซากของเครื่องบิน
ข้ึนลงอีกครัง้ เพ่ือลิม้ รสความย่งุ เหยงิ คณุ จะรู้สึกได้
บทกวีดึงเอาใจของคุณเพอ่ื ไดร้ ับจนิ ตนาการแห่งภาษา
หอ้ งนั้นซง่ึ ไมม่ ขี ้างนอกและไมม่ ีขา้ งใน
แรงดงึ ดูดของความรกั จากยุโรปสัมผสั เดก็ อนิ เดียคนหนงึ่ ในออ้ มแขนคุณ

178 Bulan Sastra

ยงิ่ ไปกว่านน้ั คำ� ทีท่ �ำลายทุกตัวแทนใหแ้ ตกสลาย
คอ่ นจะดึกแล้ว คุณรู้สึกว่าผนงั บ้านยงั คงใหค้ วามรสู้ ึก
ทกุ ๆความทรงจำ� ท่ีปลดปลอ่ ยตวั เองออกจากประวัตศิ าสตร์
ผ่านประสบการณ์การอา่ นทเ่ี ปน็ สะพานสง่ เร่ืองเล่า
บทกวใี ชห่ รอื ไม่ คำ� ถามของฉัน
หางต๋ัวรถไฟทสี่ ถานบี ัสเซล สร้างเงาลมไปยงั สถานโี รสเซล
ได้เคลอื่ นย้ายบทกวขี ้ามทวปี
จากทกุ การแปลซึง่ จบู กลน่ิ บาดแผล
ฉันเอาแขนตัวเองใส่ในภาษา
คุณปลูกฤดูสีขาวในรอยย้มิ คุณ
ฉนั ยงั คงสามารถได้กล่ินสมุนไพรทอี่ ยเู่ บอ้ื งหลงั ฉนั ท่ยี อ้ นเวลา
ยั่วยวนฉนั ระหวา่ งการตกแต่งชวา และฉันที่เพ่ิมจำ� นวนดว้ ยเครือ่ ง
ถ่ายเอกสาร
หลังจากผ่านค่ำ� คืน บทกวีคืออะไร เราคอื ภาพวาดแหง่ ภาษา
เงาที่ถกู ลอกออก แสงท่ีแทง้ จากทุก ๆ ครรภท์ ่เี กดิ
บทกวีคอื อะไร จักรเยบ็ ผ้าทีย่ ังคงเยบ็ ระหว่างเงาและรา่ งกาย
สรา้ งแสงสว่างเงียบ ๆ ภายในเส้ือผา้ ท่ถี ูกทิ้งไว้
ค�่ำคนื หลงั จากคืนน้ไี ม่มอี ีกแลว้ ที่นี่

จดหมายศลิ า

โจโก ปนิ รู โบ

แปลโดย ราชนั แจง้ ศรี

เรียบเรียงโดย แสงทวิ า นราพิชญ์

ฮามัม สุเปรียดี

ขอโทษ ตอนนี้ผมเพิ่งมีโอกาส
ตอบจดหมายทค่ี ุณสง่ มาเมอ่ื เจ็ดปีทแ่ี ลว้
เวลาน้ัน คุณขอให้ผมดูแล
ศลิ าใหญ่ก้อนหนึง่ ท่ลี านหน้าบ้าน
ท่คี ุณจะสลักเป็นรปู ปัน้
ศลิ ากอ้ นนั้น คณุ เอามาจากแม่น�้ำกลางป่า
ผมชอบอ่านหนังสอื และนัง่ ฝนั กลางวนั บนศิลาของคณุ
และสมั ผสั ได้ถึงชพี จรของมนั
บางครา ความฝนั ของผมถกู ทงิ้ ไว้เบื้องหลังบนศิลาของคณุ
และอาจจะซึมซบั เข้าไปในมดลกู ของมัน

180 Bulan Sastra

สายฝนรกั ศิลาของคุณมาก
และความรักของสายฝนน้นั ย่ิงใหญ่กว่าความรักจากคุณ
ผมชอบท่ีได้มองศิลาของคณุ ทอดถอนใจเมอ่ื ถกู ลูบไล้ด้วยความรกั
จากสายฝนของผม
ท้ายทีส่ ุด ศิลาของคณุ ต้งั ครรภ์
ให้ก�ำเนดิ นำ�้ ตกเลก็ ๆ ท่นี ่ารกั
นำ�้ ตกน้นั ตอนนโ้ี ตแล้ว
สามารถพูดคุยเล่นกบั สายฝนได้
ขอโทษ อยใู่ ห้หา่ งจากน�้ำตกของผม
บางที แมแ้ ตศ่ ลิ าของคุณก็อาจจะมิรจู้ กั คุณอกี ตอ่ ไปแลว้
(2013)

โบรชัวร์น�ำเท่ยี ว ชอ็ ปปิง้ เมืองบันดุง

อะฮ์ดา อิมรอน
แปลโดย อมุ าพร พิชยั รกั ษ์

เมอื งนถ้ี อื กำ� เนดิ ขนึ้ จากโคลนทะเลสาบทต่ี ดิ มากบั รองเทา้ ขา้ หลวงคนหนง่ึ
ต่อมาบรรดาเจ้านายสร้างเมืองนี้จากเศษเสี้ยวความงามของนางโลมคน
หน่ึงจากปารีส เมืองนี้จึงกลายเป็นที่รมณียสถานของพวกเจ้านายไว้จับ
จ่ายใชส้ อยและอวดรสนยิ มวไิ ล เจ้านายพวกน้นี ำ� พาโรงเรียนท้งั หลายมา
ดว้ ย โรงเรียนท่ชี ักจูงเดก็ ๆจากส่วนกลางท่เี ฝา้ มองผูค้ นเคลอ่ื นขบวนเข้า
สู่คกุ บาสตีล
เมืองแห่งน้ีมีสายลมแผ่วพัดราวกับหญิงสาวกระซิบข้างหูว่ามาช็อปปิ้ง
กันเถอะ ผู้คนพาร่างไปยังร้านขายเสื้อ ร่างกายก่ายเกยอยู่บนรถเข็น
วางร่างกายท่านไว้ตรงนั้นก็พอ นายกเทศมนตรีคนหน่ึงจะเข็นมันเอง
เขาสวมรองเทา้ ขา้ หลวง ชกั ชวนคุณเตรด็ เตรต่ ามร้านเสอื้ รอบ ๆ เมอื งน้ี
รา้ นเสื้อทที่ �ำใหเ้ มืองนก้ี ลายเปน็ ห้องแต่งตัวในโรงละคร โรงละครกับเวที
ทไี่ รค้ วามทรงจ�ำ

182 Bulan Sastra

มองสิ ป้ายบอกทางเมอื งนี้ ลว้ นแต่ชท้ี างไปยังร้านเส้อื หา้ งสรรพสินค้า
อพาร์ทเมนต์ท่ีล้วนแล้วแต่แขวนป้ายชื่อเป็นภาษาอังกฤษ ด้านหน้า
แคชเชยี ร์ คณุ จะไดร้ บั รอยยมิ้ แฉง่ จากสาวรนุ่ หนา้ ตาจมิ้ ลม้ิ รอยยม้ิ ตอ้ นรบั
บัตรเครดติ และรา่ งกายคณุ ทถี่ ูกพบั ไวใ้ นถุงชอ็ ปปงิ้ จากร้านเส้ือ
เมอื งทีน่ ำ�้ จมิ้ บาตาโกรห์ ยดต๋งิ จากหอ้ งอบซาวน่าและร้านนวด
มากนิ สิ อากาศเมอื งนที้ ำ� ใหค้ ณุ รสู้ กึ หวิ อยเู่ สมอ พดั พารา่ งกายคณุ ไปไหน
ต่อไหน เมืองนีจ้ ะปรงุ อาหารอะไรกไ็ ด้เพื่อปรนเปรอรา่ งกายคุณ บนโตะ๊
อาหารในเมืองใหญน่ ปี้ ระดับประดาดว้ ยดอกไม้พลาสตกิ นานาพันธุ์ สเต็ก
และนำ้� จม้ิ บาตาโกรท์ ห่ี ยดตง๋ิ จากหอ้ งอบซาวนา่ และรา้ นนวด คณุ สามารถ
กนิ พรอ้ มฟงั เสยี งองั กะลงุ หรอื เพลงการนิ ดงิ ใตด้ นิ หรอื เสยี งอนั ออ่ นระโหย
ของเดก็ จรจดั ทรี่ อ้ งเพลงโดยอาศยั แคต่ บมอื เปน็ จงั หวะแลว้ ใสเ่ สอื้ ฟตุ บอล
ทีมเปอร์ซบิ

จดหมายแด่วีรบุรุษ : เปด็ ปกั กิ่ง

ฮนั นา ฟรันซซิ กา
แปลโดย ทรรศนะ นวลสมศรี

จงสเู้ ถิดทรี่ กั บนเสน้ ทางระหว่างเสน้ เชือก
ตลอดแนวแม่น�้ำที่ก�ำลังไหล
ตรงจดุ ทผ่ี ูกมดั คอเจา้ ด้วยเงื่อนตาย
เพื่อท่ีเจ้าผเู้ ปน็ ที่รักจะกางปีกออกและเท้าของเจ้าจะเตน้ ไดอ้ ย่างอิสระ

ปลดปล่อยไขมนั ปล่อยเหง่ือในร่างกาย
แล้วสวรรคจ์ ะอยูต่ รงประตูทีส่ งบเงียบ

กระแสน้�ำไหลแรงเป็นทางท่ใี ตเ้ ทา้ เจ้า, อย่าไดห้ วาดกลัว
มนั จะไม่ซัดร่างกายเธอจนถึงปากอ่าว
มนั จะไมต่ ดั ทเ่ี สน้ เชอื กตรงจดุ เงือ่ นตาย
จงเคลอื่ นไหวเถิด โอ้ ที่รกั
กระพือปกี เจา้ ขยบั ขยายรา่ งกายเจ้าจนกระท่ังเลอื นหายไป
ความเหน่ือยล้าและกลน่ิ เหงื่อท่ปี รากฏขึ้นเป็นหลกั ฐานวา่ เจา้ เปน็ เพศผู้

184 Bulan Sastra

เป็นหนา้ ทขี่ องเพศผู้
ในการมอบความรักลงในหม้อดนิ

ตกลง ฉนั จะกล่าวถึงเรือ่ งน้ี: ถ้ามคี ่รู ักแวะมาหาในค่ำ� คนื หนึง่ , จงรบี กล่าว
คำ� ลาก่อนฟ้าจะสาง
นนั่ เพราะคมมีดทจี่ ะจ่อคอหอยเจ้าในอีกไมช่ ้า,
มันจะเป็นค�ำสวดมนตค์ ร้งั สุดทา้ ยสำ� หรบั ครู่ ักของเจ้าท่ีกงั วลใจ,
แลว้ กลา่ วต่อเธอวา่ “ไมต่ ้องกงั วลหรอกหนา
ฉนั ได้หย่อนเมลด็ พันธ์ชุ วี ิตไว้ที่มดลูกของเธอแล้วมิใชห่ รือ, หนา้ ท่ีของเธอ
คอื ปกป้องรักษาไขเ่ อาไว้ใชไ่ หม?
ฉนั รักเธอนะ, ไว้เราเจอกนั ทีส่ วรรค์

เจ้าร้หู รอื ไมว่ า่ ชะตากรรมสุนขั ที่ยังไม่โตเตม็ วัย
กอ่ นจะถูกหนั่ ผสมเครอ่ื งปรุง?
ถูกมดั ปากอยูใ่ นกระสอบ,
แล้วถกู ปาดว้ ยหนิ
เพอ่ื ทเ่ี ลอื ดมนั ยังคงแขง็ ตัว นัน่ เพราะรสชาตอิ ันโอชะของเลอื ดที่แขง็ ตวั ,
พิชิตความรสู้ ึกละอายใจ. เจา้ ตอ้ งการเชน่ น้นั ไหม?
เจ้ารู้หรอื ไม่ว่าชะตากรรมหมูย่าง
ทถ่ี กู ท่ิมแทงดว้ ยเหลก็ ยาวกอ่ นจะตายไป
ช่างดึงดูดใจเสยี น่ีกระไร?

บหุ ลันวรรณกรรม 185

ในฐานะผเู้ ป็นที่รัก หนา้ ที่ของเจ้าชา่ งบางเบา
เพราะแม้แต่เชอื กเส้นยาวทีม่ ัดคอตลอดทั้งคืน,
แต่เจา้ ยังคงรอ้ งเพลงได้เสมอ
และจะไม่มีอาหารตกถึงทอ้ งเจ้า
นน่ั เพราะทอ้ งทอ่ี ่มิ มักเป็นสงิ่ ขดั ขวางความสมบรู ณ์แบบเสมอ
สายน�ำ้ จะไหลเช่ยี วกรากพดั พาความรกั
ความหนาวเย็นในยามค่�ำคืนนน้ั ช่างสวยงาม
จงร้องเพลงเถดิ
จดุ เริ่มต้นรอยเท้าเป็นกา้ วย่างแหง่ ความคดิ ถงึ เสมอ
แลว้ สะบัดขนเป็นระลอกให้สง่ เสียงพมึ พำ�

จงร้องเพลงเถิด
ฉนั จะรอชะตากรรมเจ้ากอ่ นฟ้าสาง
ความหวิ โหยเจา้ จะหายไป กล้ามเน้อื เจ้าจะแขง็ แรง
กลน่ิ คราบเหงื่อรา่ งกายของเจ้าจะจางหาย
น่ันแหละ ภาระหนา้ ทแ่ี ละความสุขทงั้ มวลจะเรม่ิ ตน้ ข้ึน
กระทงั่ ร่างกายของเจ้าได้เอนกายลง
ตรงกน้ หมอ้ ดนิ

หากคมมดี ท�ำใหเ้ จ้าหวาดกลวั ,
น�้ำส้มสายชูสกั ชอ้ นท่ตี กถึงท้องคงทำ� ใหเ้ จา้ ลืมได้
เชื่อเถอะ,เม่ือตวงน้ำ� สม้ สายชู
ก่อนทค่ี มมดี จะฝงั ลง

186 Bulan Sastra

ขนทัว่ ร่างกายเจา้ จะลุกฟู่
แนน่ อน ล�ำไสใ้ นท้องเจ้าจะป่ันปว่ น
และชกั กระตกุ ช่ัวครู่
เพอ่ื ดนิ้ รน
ต่อมาความตกใจจะท�ำใหก้ ารมองเห็นพรา่ มวั
แลว้ นนั่ แหละขนเจา้ จะถกู บงั คบั ใหล้ กุ ชนั
อย่าได้กลวั เพราะดวงตาเจา้ นนั้ จะมืดบอด
ไม่จ�ำเป็นต้องตื่นตระหนกถา้ หากหูเจา้ ไม่ได้ยินเสียงแลว้
มดี คมอันนัน้ จะชว่ ยเจา้ สคู่ วามตาย

เจบ็ ไหมนน่ั ?
ฟังนะ: ความเจ็บปวดจนถึงขีดสดุ ทจ่ี ะรู้สกึ ได้
จะทำ� ใหค้ วามรู้สกึ เจบ็ นนั้ หายไป
นนั่ เพราะเจา้ ก�ำลังจะตายเป็นแนแ่ ท้
แตส่ งิ่ ทสี่ ำ� คญั ทสี่ ดุ จากบทเรยี นทงั้ หมด: นน่ั คอื การอทุ ศิ เสน้ ขนทง้ั หมดของ
เจา้ ดว้ ยความเต็มใจ

จะเปน็ เช่นไรหากผวิ เจ้าจะลน่ื เหมอื นเดก็ ทารก,
หากเจ้าซอ่ นเส้นเลอื ดเจ้าไวใ้ ตร้ ูขมุ ขน?
ทุกสรรพชีวิตลว้ นต้องการกลับไปสวู่ ัยทารกมใิ ชห่ รอื ?

บุหลันวรรณกรรม 187

ผคู้ นต่างรักเจ้าด้วยใจจริง, ท่รี กั
รับเถอะ คำ� ยกย่องสรรเสริญท้ังหมดเพ่ือเจ้า
เพอื่ เจ้าเทา่ นนั้ ที่จะตามมาภายหลัง
พวกเขาตา่ งพูดว่า “เนอ้ื น่ชี ่างอร่อยเสียจริง
ไมเ่ หนียวลิน้
ลื่นปราศจากขน และแน่นอนไมม่ ีกลิน่ คาวเลย”
ทั้งหมดน้กี ็เพื่ออุทศิ ใหก้ บั ชื่อเจ้า
แน่นอนเจา้ สามารถท่ีจะย้ิมให้มนั ได้
ตรงท่ซี ่ึงมีความเมตตาปราณี
ทีซ่ ง่ึ พระผู้เปน็ เจ้า
ด�ำรงอยู่เสมอ

หวงั ว่าเจา้ จะพบกบั ความสุข
อามีน

ระหว่างเสียงไอระงม เธออยู่แห่งใด

อซิ วาดี ปราตามา
แปลโดย ทรรศนะ นวลสมศรี

ค�่ำคืนนี้
ฉันได้ยินเสยี งไอของเธอ
ภายใต้เส้อื อุ่นหนาและฝนก�ำลังตก
ตรงหอ้ งนงั่ เล่น
อากาศสาดส่องให้สีของผนงั ซดี เซียว
สำ� หรับเมืองและผู้คน
แคผ่ า่ นมาแล้วกจ็ ากไป
ทา่ มกลางสายตาผ้คู นรอบตวั เธอ
ฉันมองเห็นเดก็ ๆ กำ� ลงั ต่อยตอี กเขา
ดว้ ยความรืน่ เริงกวา่ การไดร้ บั รสขมจากฝนิ่
ปลดปล่อยรา่ งกายพวกเขาเคลื่อนไหวไปรอบๆ
อยู่ระหวา่ งขยะและของเลน่ ท่มี สี สี นั

บหุ ลนั วรรณกรรม 189

แตก่ ารไอของเธอในค่�ำคืนน้ี
สง่ หมู่เรือแลน่ เข้าสู่จติ ใจฉัน
นำ� พาบรรดาผยู้ ึดครองเมืองและพวกเรา
ทีเ่ ฉลิมฉลองกันดว้ ยโรคกระเพาะอกั เสบและโรคหอบ
มัวเมาด้วยน้�ำตาลหมัก
ค่�ำคนื นี้
เช่นเดยี วกันกบั ค�ำ่ คนื กอ่ นๆ
ที่ยังคงปรารถนาจะสมั ผสั ทรวงอกพร้อมๆ กบั แทะโลมเรยี วขาของเธอ
ฉันหาทางกลบั
เสียงไอของเธอ
และใบส่งั ยาของหมอทีย่ งั ไมไ่ ดช้ ำ� ระเงนิ
ถูกท�ำให้ฉีกขาดโดยสายฝนพร�ำ
1998/2005

อะ เทน็ เพน็ นี โพรเพท

เอ็ม อาอัน มันชูร์
แปลโดย เพญ็ ศรี พานิช

เจ้าคนื กลบั ผา้ หม่ ให้กลายเปน็ ขนบนปกี หา่ น
เจา้ ปลอ่ ยให้พวกมนั ว่ายนำ�้ ในสระท่ีเจา้ เตรียมไว้บนโตะ๊
เจา้ คนื กลับกระดาษให้กลายเป็นกง่ิ ก้านจากต้นไม้
เจ้าปล่อยใหใ้ บไมเ้ รงิ รา่ ลลู่ มนอกหน้าตา่ ง
เจา้ คนื กลับหัวเข้าสกู่ รง เจา้ ข่มความคดิ ปา่ เถ่อื น เหมอื นงูรดั
และท�ำใหเ้ จา้ ร้องไห้
เจา้ คือกวีผเู้ กง่ กาจที่นำ� พาบทกวกี ลบั สสู่ รรพสิง่ และถ้อยค�ำตา่ งๆ
ท่ีเจ้าปลดปลอ่ ยไปส่อู นาคตเพ่อื คน้ หาวธิ ที ี่นำ� เจา้ มาพบกับข้า

ฉนั คอื โสเภณขี องเหล่าเทวา

ปรานีตา เดวี
แปลโดย เพญ็ ศรี พานิช

ฉันควรจะไม่แยแสต่อเสยี งสะท้อนของฟ้า
ยามบ่ายหน่ายหนหี นา้ ฉัน
ฉนั ไมเ่ คยรวู้ ่าแม่อยู่แห่งหนใด
ดวงดาวเกอื บจะสอ่ งแสงรบิ หร่ี
และหมู่เมฆต่างหลับใหล
แต่ค�ำสง่ั สอนของ, แม่
กลายเป็นตะกอนท่ีตกค้างในใจข้า

อกี ากระซิบเสยี งแหบแหง้
เก็บซ่อนกรรมของฉนั
ฉันไมท่ นั ไดร้ เู้ ลย
เม่ือไรบาปของฉันจะถูกชำ� ระ
เพราะคนื นน้ั เปน็ คนื เทศกาลศวิ ราตรี
บางทีพรงุ่ นฉ้ี ันอาจสมั ผัสได้
ถึงบาปอยา่ งอื่น

192 Bulan Sastra

ปราศจากยามบ่าย
ปราศจากกอ้ นเมฆและเสยี งกระซิบจากอีกา
ร่างกายฉันอาจจะไม่ใช่ของฉันอกี ต่อไป
;เปลือยเปล่า
ปราศจากใบตองห่อหุ้ม
เหล่าเทวาประทบั บนหนิ สขี าว
มไี หมเลา่ ในพวกนัน้ เปน็ บิดาของยามบ่าย
เทวาแหร่ ่างทีเ่ ปลอื ยเปลา่ ของฉัน
ผา่ นวัดวาอารามสถานท่ีทฉี่ นั มาบชู าแด่ท่าน
ตน้ ลลี าวดีแก่ไร้เสยี ง
มองเหน็ ฉันถูกล้อมรอบด้วยเหล่าเทวา
เหล่าเทวาร่วมหลบั นอนกบั ฉัน
ฉันคือโสเภณีส�ำหรบั เหล่าเทวา
แลว้ ฉันจะบชู าสงิ่ ใดเล่า
รา่ ยกายฉนั ไม่ใชร่ ่างกายฉนั อกี ต่อไป
เหลา่ เทวาเผยแผส่ ่ิงท่ีผิดบาป
ในคืนเทศกาลศิวราตรี
ตอนนี้บนหินสีขาวสามารถอา่ นถ้อยคำ� ตา่ งๆ
ท้ังคำ� ว่าวา่ เทพ-ี เทพี แมจ่ ากแมท่ ุกคน
ฉันรอ้ งไห้กบั ยามบ่าย
มองรา่ งกายท่กี �ำลังเลือนหาย

พฤษภาคม 2004

ช่างท�ำแผนท่ี

เซน เฮ
แปลโดย ราชัน แจ้งศรี

: จอร์ทลูอสิ บอกสั
เขารสู้ กึ วา่ แผนทน่ี น้ั มขี นาดเลก็ เกนิ ไป จนกระทงั่ ทวปี ทเ่ี ขาอาศยั
อยู่เป็นเพียงแค่รังของนกกระจาบเท่าน้ัน แม้แต่โลกก็ไม่ได้ใหญ่กว่าจาก
ลกู ตะกรอ้ ทเ่ี คยตศี รี ษะของเขา “ถา้ เปน็ แบบนนั้ เราสามารถเขา้ ใจอาราม
หอ้ งลับน้นั โดยเฉพาะที่ฆาตกรคนหน่งึ ถอดเสอ้ื คลมุ ออกในขณะท่ีผคู้ นไป
ส่งศพจักรพรรดิท่ีสุสานได้มั้ย เขาถาม” ดังน้ันในเวลาพลบค่�ำช่วงที่ฝูง
ม้าทองแดงข้ามบึงมีพิษเพื่อศัตรูถาวรและดาวดวงหน่ึงที่สะท้อนแสงสี
เหลืองสพู่ ้ืนดินจนกระทง่ั มองดสู กิ รชิ และปากกา สนมิ กับหยดเลอื ดท่แี ห้ง
แล้วไม่เคยอยากเป็นสนี �้ำตาล เขาซอ่ มแผนท่ีนั้นกลับจนกระท่ังเปน็ ขนาด
ทีแ่ ทจ้ รงิ แผนท่นี ั้นมอี ยสู่ องสถานะ ยามกลางวนั มันคือหน้ากากมองผ่าน
โลกทล่ี อยอยบู่ นทอ้ งฟา้ ซงึ่ มกั จะหลอกลวงนกั สำ� รวจอวกาศ ยามกลางคนื
มันเคล่ือนลงเป็นผ้าห่มส�ำหรับโลกที่หนาวเย็น “นอนเถอะสิ่งที่มีชีวิต
ท่กี ำ� พร้า กลุ่มคนทถ่ี กู ปฏิเสธโดยประตหู นง่ึ พัน”

194 Bulan Sastra

“แต่นั้นแผนที่กับความแม่นย�ำซึ่งท�ำให้ยุ่งยาก ไม่สามารถแสดงบนผนัง
หรอื เกบ็ ในลนิ้ ชกั สามารถทำ� ใหบ้ รรดาวนพิ กหลงทางและบา้ จนกระทง่ั วยั
ชรา”
นอกจากจ�ำนวนแผนท่ีซึ่งเคยมีแล้ว น่ันแหละเหล่าแผนที่ซึ่ง
ติดต่อเมืองหนง่ึ กับเมืองอ่นื ๆ ไม่ใชด่ ้วยถนนหรอื ชอ่ งทางรถไฟหรือรันเวย์
เครอ่ื งบนิ แตด่ ว้ ยความทรงจำ� จะหวนคนื เขาจนิ ตนาการ, บรรดาบรรพบรุ ษุ
ของเขาเคยอาศัยอยู่ที่เมืองซึ่งเขาท�ำเคร่ืองหมายด้วยวงกลมแดงและไม่ได้
กลบั ไปยงั เมอื งหนงึ่ เมอื งใดนนั้ เมอื งนนั้ แตเ่ ปน็ เมอื งซง่ึ พวกเขายงั ไมเ่ คย
มาถึง แมแ้ ต่เป็นเมืองซึ่งไมถ่ กู บนั ทึกไว้ในแผนท่ี สภาพอากาศของเมอื ง
เปลย่ี นตามอณุ หภมู ริ า่ งกายของผอู้ ยอู่ าศยั ภเู ขาแลกรปู แบบมพี นื้ ฐานจาก
มุมมองของพวกเขา ดังนั้น ภูเขาหน่ึงซึ่งถูกมองจากด้านหลังโรงฆ่าสัตว์
ในชว่ งทา้ ยฤดหู นาวไมใ่ ชภ่ เู ขาซงึ่ โผลม่ องจากหนา้ ตา่ งเครอื่ งบนิ ในระหวา่ งทาง
ถงึ แมว้ า่ นน้ั เพยี งแคภ่ เู ขาในแนว 70 องศาลองตจิ ดู ทางทศิ ตะวนั
ตกและ 33 องศาละตจิ ดู ทางทิศใต้ แต่ละแม้นำ้� ท่ีน�ำไปสเู่ รือนจำ� จะแตก
เปน็ สองสาย กอ่ นจะไหลออกนอกทางแลกเปลย่ี นทกั ทายกบั กลน่ิ เลอื ดจาก
หอ้ งสอบสวน ถงึ แมว้ า่ มปี า่ ฝน สถานท่ีเล่ือยตน้ ไมม้ เี กลด็ เขียวอ�ำพรางตา
ของมันเพ่ือไม่มีส่ิงซึ่งสวยกว่าจากเกล็ดมันเอง หายไปแบบน้ันมันนอน
และเลยี นแบบเสยี งค�ำรามรถ
“แต่ท�ำไมกังหันลมในแผนที่ซ่ึงตีพิมพ์ปี 1605 ยังคงเป็นกังหัน
ลมในแผนทซ่ี งึ่ ออกในปี 1939 เวน้ แตว่ า่ อศั วนิ หลงรกั ขา้ งหนา้ มนั ดเู หมอื น
มากกวา่ รอยยน่ สีมว่ งแดง”
โอ้ เพื่อประโยชน์ของดาวเคราะห์ที่ยังไม่มีช่ือและภาษา
ซึ่งปราศจากค�ำนาม แผนที่น่ันปกป้องตัวเองในช่วงที่ป่วย ในขณะที่เขา
ครวญคราง แผนทนี่ นั่ คอื สายฝนทโี่ ปรยปราย ทำ� ใหผ้ นงั หอ้ งของเขาชมุ่ ฉำ�่
และนายพรานคนหนงึ่ ไม่สามารถบุกเข้าไปได้ เขาจ�ำเหตกุ ารณน์ ้ำ� ท่วมได้

บุหลนั วรรณกรรม 195

ดีและน�้ำแข็งก้อนใหญ่ยักษ์ท่ีลอยอยู่บนท้องฟ้า คล้ายกับคนรักของเขา
ทน่ี อนลงอย่างสงบในน�ำ้ แข็งก้อนน้นั จินตนาการถึงการปกิ นิกในฤดูรอ้ น
และเดินเลน่ ไปรอบ ๆ ทะเลสาบ ขณะท่ีเขากำ� ลังรอปลาชอ่ นยักษ์ตวั หนงึ่
ท่ีก�ำลังงัดน�้ำแข็งท่ีละลายก้อนนั้นเพื่อที่จะขจัดรอยสักบนร่างกายของมัน
เพ่ือที่จะร่วมยินดีบนหอคอยโบสถ์ที่คร้ังหนึ่งเคยสะท้อนถึงการสวดมนต์
อนั ศกั ดสิ์ ทิ ธใิ์ นวยั เดก็ เพอื่ ทจี่ ะกลบั ไปเปน็ ผปู้ กครองคนหนง่ึ ทห่ี ลงทางอยู่
ในทะเลทรายโดยปราศจากดวงดาว แตใ่ นไม่ชา้ แผนทน่ี ่นั จะไหลออกมา
เองจากรา่ งกายของมนั และบอกว่า: “พวกเราเป็นท้องฟ้าทสี่ ตปิ ญั ญาหด
ลงจนกระทั่งมีขนาดเท่ากลักไม้ขีดไฟ สามารถนอนหลับอยู่ในกระเป๋า
กางเกงหรอื ยอมถกู มองวา่ เปน็ เพียงแค่ที่คนั่ หนังสือ”
“ท�ำลายแผนท่ีท้ังหมด จบเรื่องราวของผู้ผลิตมัน ตัดขาด
เชอ้ื สาย...”
เมอ่ื พลบคำ�่ แผนทนี่ นั้ กลบั ไปยงั สว่ นกลางของมนั ซงึ่ เตม็ ไปดว้ ย
ฝุ่นละออง สูญเสียทั้งขนาดและปีที่ผลิต ดังนั้นเขาเผาพวกมันและ
ควนั กล็ อยเตม็ หอ้ งหนงั สอื ของเขา ในชว่ งทส่ี ายตาสนั้ กลางวนั และตาบอด
กลางคนื เขารสู้ ึกว่ามใี ครบางคนทพ่ี าเขาไปยงั กระจกเงาและไม่ร้อู ีกแลว้
ว่าวันไหนคือตัวเขาเอง ทีเ่ ขา้ ไปหรอื ออกมาจากกระจก แต่กระจกนัน่ คอื
รูปร่างสุดท้ายของคนรับใช้ลึกลับ ชายแก่ที่ยืมร่างกายให้เธอ จนกระทั่ง
นายพรานนน่ั ไมส่ ามารถเจอคนทท่ี ำ� แผนทไ่ี ดอ้ กี ตลอดกาล ยกเวน้ ชายแก่
คนหนึง่ ที่ดวงตากลายเป็นสเี หลือง ซง่ึ ไมร่ ้องขอการอภยั โทษเม่อื ดาบเล่ม
หนึง่ ก�ำลังแทงทะลุหนา้ อกของเขา เลอื ดไหลนองกระจกตรงหนา้ ของเขา

2010

บุหลันวรรณกรรม 197

198

Bagian Bahasa Indonesia

บหุ ลันวรรณกรรม 199

Cerpen Thai

200

Hembusan Pikiran
สายลมแหง่ ความคิด

Pichedsak Popayak
Diterjemahkan oleh Sari Suharyo

Dalam otak yang usang layaknya pisau karatan yang diketuk kayu
sedikit saja bisa patah
Dia ini pasti turunan hantu pob1 , pasti. Manusia mana yang
bisa tinggal di rumah yang berantakan seperti kandang siluman
harimau ini. Jangan-jangan dia memang siluman. Tetapi siluman-
siluman seperti itu toh sudah lama tidak kelihatan adanya. Generasi
kita hanya pernah dengar siluman harimau dalam legenda saja. Bisa
jadi dia mendapat ilmu sakti sebagai buah hasil dari perjalanannya
dalam hutan belantara. Konon menurut cerita orang-orang, dia ini
sudah pernah mengembara ke mana-mana.
Ngomong-ngomong anak-anak sekarang ini juga aneh.
Bukannya mengurusi masalah orang waras, malah orang seperti ini
mereka urusi.

1Hantu yang disebut Pop ปอป dalam kepercayaan masyarakat Thailand adalah hantu yang
gemar makan organ manusia dan tidak pernah puas makan sebanyak apa pun.

บุหลนั วรรณกรรม 201

Ada orang yang masuk ke dalam rumahnya itu sekedar ingin
mengetahui bagaimana kehidupannya. Namun tidak ada sesuatu yang
aneh yang didapati di sana selain lukisan-lukisan tidak jelas yang
digantung di dinding. Ada yang ditumpuk-tumpuk lalu dibungkus
dengan plastik. Jadi rumah dia ini, selain lukisan-lukisan tidak jelas,
bisa dibilang cukup bersih dan kelihatan nyaman untuk tidur.
Termasuk halaman rumahnya yang katanya selalu disapu hingga
bersih seperti halaman di kuil. Semua itu agak bertentangan dengan
penampilannya yang gondrong acak-acakan plus kumis jenggot yang
tumbuh subur. Walaupun begitu, sebersih apa pun isi rumah ini, namun
padatnya pepohonan di sekitarnya itu, tetap membuat tempat ini
terlihat seperti kandang siluman harimau.
Katanya, kalau saja dia cukur semua rambut sekaligus kumis
jenggotnya, wajahnya akan cukup rupawan. Betul atau tidak, kakek
tidak tahu. Selain itu, hanya karena sudah terlanjur tidak suka
padanya dan ada sedikit rasa curiga, sang kakek jadi tidak bisa
berprasangka baik padanya.
Sedangkan lukisan-lukisan yang bertebaran itu, tidak ada
yang tahu apa yang sebenarnya maknanya. Hanya terlihat guratan-
guratan warna yang super abstrak. Seabstrak apa, kakek sendiri pun
tidak tahu karena cuma dengar dari kata-kata orang saja. Justru orang
yang pergi melihat ke sana malah tidak meneliti apa yang mereka
lihat. Cerita mereka jadi tidak jelas, hanya mengambang, seperti
kabut pagi melayang-melayang di langit. Satu hal lagi yang kelihatan
di rumah ini adalah pipa ganja tetapi kelihatannya sudah lama tidak
diisap. Walaupun itu barang illegal , tetapi boleh saja kan kalau tidak
diisap. Hus! Gila apa? Mana ada orang punya pipa ganja cuma untuk
dilihat. Nah, jangan-jangan dia memang tidak normal. Kalau
dipikir-pikir penampilannya kacau dan bibirnya pun tidak pernah
berbicara seperti tersumbat batu. Sedikit orang yang pernah dengar

202 Bulan Sastra

dia berbicara. Yang pernah dengar, bercerita bahwa dia bicaranya
cukup sopan dan ramah. Hanya saja harus kita yang mulai
mengajaknya berbicara. Repot banget sih! Memangnya dirinya orang
penting. Sombong sekali dia ini. Katanya dia pernah mengecam
pendidikan tingkat tinggi. Lulus atau tidak, kakek juga tidak tahu.
Sepertinya tidak lulus sih. Kalau lulus, hidupnya tidak bakal seperti
ini. Pak Mi, pemilik rumahnya juga aneh. Cari penyewa asal begitu
saja, tidak disaring dulu.
Tetapi Pak Mi sendiri juga tidak kalah anehnya. Dia bisa
berjam-jam lihat hujan, lihat teriknya sinar matahari. Berbincang
dengan dia juga tidak pernah nyambung. Untung dia orang yang
murah hati. Kapan pun dimintai tolong, pasti bersedia. Murid-murid
beliau juga sangat menyayanginya. Walaupun semua sependapat
bahwa dunia ini lebih mudah dimengerti daripada Pak Mi. Coba pikir,
mana ada guru yang bajunya tidak pernah disetrika. Rambutnya
kusut seperti tak kenal sisir dan satu hal yang sama antara mereka
berdua adalah sama-sama pendiam. Pak guru yang satu ini walaupun
ramah dan murah senyum kepada semua orang tetapi cenderung sedikit
bicara. Orang bilang, begitulah yang namanya seniman, guru lukis.
Kalau tidak gila soal satu, bisa jadi dia gila dengan soal lain. Namun
lain hal kalau sedang mengajar, dia tidak diam seperti yang
orang-orang lihat. Kalau sedang di mengajar, dia bisa bercerita tidak
ada habis-habisnya. Para muridnya sering terbahak-bahak sehingga
mata pelajaran seni lukis yang biasanya membosankan bagi orang
yang tidak ada jiwa seni menjadi waktu yang menyenangkan.
Makanya semua murid menyayanginya.
Gara-gara itulah Pak Mi bisa kenal dengan orang aneh,
sama-sama tukang lukis. Sekarang katanya Pak Mi sedang sekolah lagi
di kota. Sekali-sekali baru dia pulang ke rumah yang dikontrakan ke
pemuda seniman itu.

บหุ ลันวรรณกรรม 203

Lalu ada orang yang cerita tentang teman-teman yang
berkunjung lalu ngobrol sampai subuh. Wah, atau jangan-jangan
mereka komplotan penjahat? Jadi kepikiran. Di hari orang-orang saling
tidak mau mengalah seperti ini, kakek telah melalui waktu sampai
beranggapan bahwa dirinya tidak ketinggalan zaman. Namun dia masih
belum mengerti, bagaimana pemuda itu bisa hidup. Dia kelihatan
seperti bukan manusia seperti kita-kita tetapi juga bukan dewa.
Seperti kakek Phrom itu baru bisa disebut dewa. Dewa yang bisa
menyembuhkan penyakit dan menyejahterakan rakyat. Tetapi kakek
sendiri tidak percaya pada diri kakek Phrom. Kakek percaya pada
dewa yang merasuki raga kakek Phrom. Jika tidak ada dewa, kakek
Phrom hanya seorang kakek tua renta yang pincang yang tinggal
menunggu hari masuk kubur. Sedangkan saat dewa turun merasuki
raganya, kakek itu bisa berjalan tegap seperti orang sehat bagaikan
sebuah keajaiban.
Kalau sore si pemuda itu bersepeda menelusuri seluk beluk
pematang sawah. Jarang sekali bisa ketemu dengan warga. Kecuali
hari dia harus masuk kota saja. Kakek renta ini juga tidak berniat
mau perhatikan dia tetapi di desa yang mungil dan sunyi seperti ini,
siapa yang berlaga aneh sedikit pasti laku jadi pusat perhatian tanpa
perlu pakai promosi atau sengaja. Si anak muda ini seperti kesasar
dari planet ajaib dari luar angkasa ataukah dia ini memang alien?
Bukan… dia itu hantu pob tadi itu.
Pikiran sang kakek ngelantur ke mana-mana. Kebingungan
sendiri kenapa juga harus peduli urusan warga. Seolah ngangon sapi
masih dirasa kurang kerjaan jadi sempat perhatikan segala cerita.
Mengadu domba dengan kambing, diberi warna warni, dihiasi
imajinasi hingga jadi sebuah kisah baru sesuka hati. Kakek pikir
kalau zaman dulu, siapa yang berperilaku lain daripada yang lain
seperti ini, pasti sudah diusir dari kampung karena dituduh turunan
hantu pob.

204 Bulan Sastra

Kakek jadi ingat waktu kasus si Lamyai. Zaman dia masih
suka seperti lutung main gelantungan di atas pohon dan masih suka
gulat bergelindingan di tanah. Pada zaman itu belum ada kendaraan
apa pun yang masuk ke desa. Bahkan motor pun, kakek sendiri tidak
yakin waktu itu sudah ada atau belum. Otaknya kini sudah seperti
pisau butut yang sudah karatan. Jangankan dipakai untuk memotong,
cuma di ketok ke batang kayu pelan-pelan saja sudah bisa rapuh dan
hancur berkeping-keping.
Si Lamyai itu orang yang aneh dari sejak kecil. Dia suka
tiba-tiba kejang sampai mulutnya berbusa, persis orang yang kena
racun tikus. Waktu kakek baru akil baliq, Lamyai sudah wanita
dewasa usia 30-an yang saat itu sudah dibilang perawan tua.
Masalahnya siapa yang mau kawin sama dia kalau dia punya
penyakit ayan dari kecil hingga setengah baya seperti ini. Walaupun
sudah lama mengidap penyakit ini tetapi dia malah masih cantik.
Cantik seperti peri pohon dari tengah hutan belantara. Bibirnya
merah, rambutnya panjang terurai dan siapa pun tidak boleh menyetuh
rambutnya. Baru ada orang yang kelihatannya mau memotong
rambutnya saja, ayannya bisa kumat. Kalau kumat berat, raut
wajahnya bisa berubah menjadi seperti orang lain. Secara halus,
seperti itu ibaratnya. Kasarnya dia bisa berubah dari manusia jadi
setan. Rambut panjang yang hitam mengkilat itu berubah jadi kering
keriting. Wajahnya yang tadinya bening bagai bulan purnama berubah
jadi berang menakutkan. Alisnya menyatu seperti alis patung raksasa
depan wihara. Pembuluh darah berwarna hijau kelihatan menebal
bagai rangkaian liana menjelajahi tubuhnya lalu berpusat di wajahnya
bak hantu Khmod2. Bentuk pembuluh darah warna hijau itu persis

2 Hantu yang disebut Khmod โขมด merupakan hantu dalam kepercayaan masyarakat Thailand
yang dipercayai berupa hantu melayang-melayang gumpalan sinar di malam hari

บุหลนั วรรณกรรม 205

aksara kuno. Matanya merah bagai bara api atau satwa pemburu di
malam hari. Setelah kejang beberapa lama, kira-kira sama dengan
waktu batok kelapa3. Mendadak dia duduk sambil melotot ke depan
tanpa mengarah ke siapa-siapa. Sebenarnya dulu waktu Lamyai
kumat, tidak ada anak-anak yang bisa melihat karena anak-anak akan
dilarang untuk ikut campur alasannya adalah para orang tua
khawatir hantu pob akan menyerang anak-anak paling sedikit bisa
dimakan ati usus mereka. Tetapi kakek So kecil lihat kejadian yang
menyeramkan itu sedikitnya 4 atau 5 kali sampai sudah hafal. Setiap
ada jeritan Lamyai, terdengar teriakan keluarganya meminta bantuan
tetangga untuk mengikatnya biar tidak kabur keluar rumah atau
meminta bantuan untuk membukakan mulutnya biar bisa dimasukkan
kain atau sabut kelapa mencegah dia menggigit lidahnya sendiri
hingga putus.
Saat Lamyai mulai kumat dan ditahan laki-laki kekar-kekar
6 atau 7 orang, walaupun akhirnya bisa menahan dia, ada juga
beberapa yang terpelanting seolah mereka itu hanya anak kecil atau
benda sangat ringan. Saat itulah, suara jeritan untuk minta tolong
untuk menahan Lamyai akan terdengar, kakek dan temannya yang
bernama Yong akan memanjat ke atas pohon karet besar yang
berjarak 30 meter dari rumah Lamyai dan bersembunyi diantara dedau-
nan yang tebal. Orang-orang yang sedang heboh itu tidak satu pun
yang memperhatikannya.
Pada zaman dulu, tidak banyak hiburan seperti sekarang ini
dan kejadian kriminal tidak terjadi harian seperti sekarang. Kejadian
kumatnya Lamyai juga tidak sering terjadi. Satu tahun hanya dua

3 Pada zaman dulu di Thailand, untuk menentukan lama waktu satu babak dalam permainan adu
ayam digunakan batok kelapa yang dilubangi lalu diletakan di atas permukaan air. Air akan
perlahan-lahan memenuhi batok melalui lubang dan batok kepala lama-lama akan tenggelam.
Waktu satu babak pertandingan sama dengan waktu batok kelapa tenggelam seluruhnya
206 Bulan Sastra

sampai tiga kali saja. Setiap kali terjadi akan menjadi cerita yang
awet sampai setengah tahun. Ketika kehebohan itu sudah mulai
mereda, Lamyai tiba-tiba kumat lagi seolah sengaja menyajikannya
sebagai pertunjukan angker bagi warga setempat.
Kakek So dan Yong yang sudah almarhum, sebelum jadi
kakek-kakek, keberaniannya bukan main juga sampai-sampai berani
memanjat dan bersembunyi di antara rerimbunan pohon karet besar.
Pohon karet besar ini tidak lain adalah rumah hunian sang arwah
buyut moyang. Arwah buyut moyang yang jadi panutan hingga para
warga perintis akhirnya menetap dan tinggal di sini. Kakek So masih
ingat, rasa takut bukannya tidak ada, tetapi rasa ingin tahu ada lebih
banyak. Pohon karet besar ini adalah tempat terlarang lebih dari
larangan menonton Lamyai kejang kerasukan. Oleh sebab itu dua
sahabat karib itu pun saling berjanji untuk menjaga rahasia ini
selamanya karena kalau sampai ketahuan itu sama artinya dengan
batang lidi siap membuat punggungnya belang-belang. Hukuman yang
akan diterima karena perilaku iseng yang berlebihan namun justru
menjadi bahan lawakan yang jenaka sekaligus luar biasa bagi kakek
So di kemudian hari.
Kini, di saat kakek sudah berumur 87 tahun, ajaibnya masih
sehat lebih gesit lebih dari usianya. Arwah buyut moyang atau hantu
jahat mungkin tidak akan keberatan berteman dengan kakek, sahabat
dunia perhantuan.
Namun saat itu umur kakek masih 50 tahun. Oleh karena
keinginan yang hebat untuk membangun balai desa, generasi muda
bersepakat untuk menebang pohon karet besar hunian arwah buyut
moyang dan menggunakan kayunya untuk dijadikan kerangka
bangunan balai. Sementara timbul kekhawatiran dan rasa takut di
antara para generasi kakek So yang menentang hal itu habis-habisan
sampai naik darah. Namun generasi muda yang merupakan tenaga

บหุ ลันวรรณกรรม 207

gerak di desa ini sama sekali tidak mendengarnya. Mereka punya
alasan kuat yang membuat generasi tua terpaksa bungkam dan tidak
berani lagi berdebat panjang, katanya harus dilaksanakan seperti itu
karena ini adalah perintah pusat.
Sesuai perkiraan, baru memangkas rantingnya saja, ranting
itu mental kena muka si Pen sampai dia terjungkir jatuh ke bawah
tanah. Walau tidak cedera parah tetapi membuat warga menjadi ngeri.
Akhirnya harus berhenti kerja dan berunding kembali apakah
sebaiknya akan dilakukan sesuai rencana atau tidak. Sementara
senyum kulum tersembunyi di dalam masing-masing hati para
generasi tua yang berpikiran bahwa bagaimana pun juga arwah
moyang lebih senang tinggal di pohon karet besar daripada di rumah
sesembahan arwah yang mungil bersama boneka-boneka gajah, kuda,
budak-budak yang dipersembahkan oleh warga.
Sejak itu masalah tetek bengek mulai bermunculan yang
menyebabkan putus asa para pekerja penebangan pohon karet besar.
Sembahan kepala babi sudah diberikan, namun tetap saja, setiap kali
mulai bekerja ada saja hambatannya. Kadang kala dengan mata
kepala sendiri melihat kapak yang sudah diasah tajam bisa terpental
seperti sedang menebas ban mobil. Kapak jadi tumpul seketika pa-
dahal baru saja diasah.
Sebenarnya masalahnya tidak akan menjadi repot begini
kalau saja si Lurah Wai dan para anggota paguyuban desa generasi
baru tidak berambisi ingin membangun balai desa yang besar megah
seperti rumah orang kaya atau puskesmas kecamatan. Ini terjadi
karena si Wai ingin jadi Camat. Segala proyeknya harus besar.
Oleh karena itu pohon karet besar milik arwah moyanglah yang jadi
sasaran utamanya. Mereka tidak begitu percaya hal-hal gaib yang tak
terlihat. Selain itu dengan nalar dangkalnya menilai rumah
sesembahan arwah saja sudah cukup. Sebenarnya kalau mereka mau

208 Bulan Sastra

membangun balai desa yang ukurannya cukup sederhana, warga juga
mampu menyumbangkan baik kayu glondongan atau membantu
menebang pohon-pohon kecil di kebun juga bisa. Namun demi
kemudahan dalam pengangkutannya dan keinginan akan batang kayu
bentuknya lurus dan berukuran besar sehingga hanya butuh satu pohon
cukup untuk membangun balai seluruhnya. Yang memenuhi
persyaratan, ya hanya pohon karet besar yang tegak ratusan tahun itu.
Itulah cikal bakal munculnya kakek Phrom4. Kakek Phrom
yang waktu itu belum tua renta seperti sekarang, sudah pensiun dari
kerja-kerja berat beralih menjadi kakek perternak sapi dan hidup
sederhana bersama anak perempuan dan menantunya.
Sebelum raganya menjadi kerasukan dewa, kakek Phrom juga
bukan orang yang serakah yang bisa melakukan segalanya demi uang.
Kalau dipikir seandainya dia tiba-tiba menjadi seperti itu demi uang,
demi jabatan, nyatanya setelah kerasukan dewa, hidupnya juga tidak
menjadi lebih baik. Kelebihannya hanya sejenak dia jadi bisa jalan
tegak tidak seperti orang yang pincang saat kerasukan. Termasuk dia
jadi mampu minum arak dengan hanya dua tegak untuk menghabiskan
satu botol dan tidak hanya satu botol yang dia minum, tetapi sama
sekali tidak membuatnya mabuk.
Karena keduanya sudah lama kenal sejak lahir, kakek So
tidak percaya untaian kata-kata yang begitu berwibawa bagai keluar
dari mulut priyayi itu adalah hasil dari otak bobrok milik kakek Phrom,
yang tidak bisa baca, yang menganggap fungsi kertas itu hanya
sesuatu yang bisa disobek, digulung jadi sebatang rokok lintingan.
Dia juga malah mengajari orang-orang bahwa kertas koran yang
paling enak diisap itu koran yang warna hijau. Kalau yang merah
marun rasanya membuat enek dan yang warna oranye rasanya agak
asam. Pas sampai saat dikatakan koran yang warnanya merah

4 Phrom dalam bahasa Thailand bermakna Dewa Brahma atau Dewa Wisnu
บหุ ลันวรรณกรรม 209

rasanya pedas, orang-orang mulai geleng-geleng kepala dan
menganggap omongan kakek hanya tipu belaka. Tetapi kelihatannya
mungkin sedikit benarnya juga karena dia mencari koran warna hijau
ke mana-mana untuk disimpan dan dipakai untuk melinting kalau
bekal kertas-kertas linting dan daun-daun pisang sudah habis. Akan
tetapi, saat kerasukan, semua orang melihat dengan mata kepala
sendiri cara kakek Phrom berbicara bak penyiar televisi. Setiap
kata-katanya terpercaya, bersebab akibat dan dia menghisap rokok
filter! Semua pertanyaan orang bisa dia jawab. Siapa yang sakit, dia
bersedia mengobati. Dia hanya minta bayaran 1 baht saja. Uang satu
baht itu tidak membuat hidup wahana dewa ini jadi lebih baik.Hanya
saja kalau dewa sudah kembali ke kahyangan, wahana ini jadi punya
uang buat membeli wiski dan tidak musti berhutang pakai cap jempol
berkali-kali seperti waktu dulu sampai jempolnya kapalan. Tetapi
walaupun kakek Phrom tidak mampu membeli wiski sendiri pun,
warga tidak mungkin menelantarkan sang wahana dewa di kampung
ini.
Di hari kapak tajam siap memacung, semangat generasi muda
punya maksud untuk menumbangkan rumah hantu moyangdemi
membangun balai desa. Ranting-ranting dan batang pohon karet besar
menjadi ibarat ban mobil bahkan tajamnya gergaji setajam gigi buaya
pun hanya mampu membuat kulit pohon lecet dan meninggalkan
bekas gores berwarna merah seperti tergores pulpen merah. Semua
pekerja juga mulai putus asa ingin menyerah dan berpaling dari pohon
karet besar dan mencari cara lain untuk dapat membangun balai desa.
Di saat inilah para petua seangkatan kakek So juga sedang
berunding tanpa sepengetahuan anak-anak muda. Salah satu usul
generasi tua ini adalah kalau anak-anak muda bisa menggunakan
kekerasan pada hantu moyang sementara kita sudah melarang, sudah
memohon, sampai mengutuk segala macam, mereka masih bandel

210 Bulan Sastra

juga, maka kita harus membalas dengan kekerasan juga kepada
mereka. Kalau teguran kita tidak didengar, kita minta darah kepala
mereka toh tidak salahnya. Yang kelihatan semangat sekali menanggapi
usul itu adalah kakek Sun, bekas preman. Beberapa puluh tahun yang
lalu, zaman masih bisa pamer nama julukan di dunia preman, kakek
Sun tidak begitu banyak pendapat, jika masih bisa bersabar. Kali ini
kakek Sun mungkin sudah tidak tahan lagi. Semua orang tahu,
kalau sampai kakek Sun ini sudah bertekad, langit ataupun laut
menghadangnya pun tidak akan mampu membuatnya menyerah. Kawan
seangkatannya sudah pernah menyaksikan tekadnya ini zaman
mereka muda dan tahu betul bahwa kematian sama sekali tidak
dipedulikannya. Apalagi cuma sekedar mau meminta darah dari
kepala anak muda. Namun sebelum semuanya terlanjur jauh,
tiba-tiba sang kakek pincang yaitu kakek Phrom mulai kejang dan
gemetar. Pembuluh darah hijau menebal muncul ke permukaan kulitnya
di seluruh tubuhnya dan memusat di wajahnya, persis seperti yang
terjadi dengan Lamyai yang kakek pernah lihat waktu masih kecil.
Kakek Phrom berkaki pincang lalu berjalan kemudian menyabet kapak
dari si Man di tengah keheranan orang-orang yang berada di
sekitarnya. Sampai semua lupa memperhatikan bahwa kaki kanan
kakek yang pincang kini bisa berjalan normal bahkan lebih gesit dari
orang biasa. Dia berteriak bagai asura sambil mengangkat kapak
besar mengarah ke langit. Siap melawan segalanya sampai hancur
lebur. Melihat gelagat itu, semuanya memilih kabur. Bahkan pemuda
yang paling berani sekalipun. Sebab tidak ada sama sekali yang tahu,
mereka sedang berhadapan dengan apa dan siapa. Naluri menyelamat-
kan diri bekerja maksimal. Namun seketika itu, semua menjadi diam
dan tidak mampu melangkahkan kakinya seperti dipaku. Lalu kakek
Phrom, yang sedang menggenggam kapak besar, sekejap melompat
tinggi bagai seekor kucing yang memanjat sampai ke atas pohon dan

บหุ ลนั วรรณกรรม 211

loncat-loncat bak seekor kera. Suaranya menggelegar bagai gemuruh
langit namun terdengar seperti suara dari lubang di bawah tanah.
Walaupun tidak ingat semua kata-katanya namun yang dikatakan
kakek Phrom pada hari itu kira-kira seperti ini.
“Berani-beraninya kalian ya. Sampai tega menghancurkan
istanaku. Aku ini nenek moyang yang menjaga kalian sejak lama. Aku
yang mengilhami hati nurani buyut-buyut kalian agar berjalan naik
turun gunung untuk menetap di sini. Mengilhami supaya hujan jatuh
pada waktunya. Aku ini yang membuat kebun dan sawah kalian
subur dan bisa panen dengan hasil yang baik. Jadi ini? Ini yang
kalian balaskan kepadaku. Dasar anak cucu durhaka! Kamu mau
merobohkan rumahku untuk apa tuh? Tempat berdebat serba guna apa
itulah! Memangnya segala perintah atasan kamu, harus kamu ikuti
semua, begitu? Apa yang pernah atasan berikan kepada kalian
kecuali malah mengambil saja. Dia menyuruh kamu ke kanan, ke kiri,
kamu siap mengikuti jalan sesuai perintah, begitu? Dia membuat
jebakan untuk kalian lewati, lalu kalian bersedia untuk berjalan sesuai
perintah mereka, begitu? Apa atasan pernah ikut bersama-sama
mengatasi duka dari rumah kalian? Justru aku, aku ini yang selalu
bersama kalian. Aku melindungi kalian dari sejak buyut kalian
sampai seterusnya anak cucu kalian pun aku akan lindungi. Sepanjang
karmaku tidak berpindah ke warga tempat lainnya. Kenapa kalian
tega melakukan ini semua kepadaku? Teganya kalian kepada nenek
moyang yang menjaga kalian sejak lahir dan selama kalian hidup.
Bahkan waktu kalian mati, aku juga yang harus membawa roh kalian
menemui raja alam baka. Kalian percaya pemerintah laknat
itu mampu memberi lebih dari yang aku beri? Sampai harus
menghancurkan rumahku untuk membangun tempat debat,
melaksanakan perintah mereka. Lelah sudah hati ini menghadapi
kebodohan kalian. Aku yang salah. Aku seharusnya sejak awal

212 Bulan Sastra

memberi kalian pelajaran. Malah aku membiarkan kalian hingga jadi
tidak karuan seperti ini”. Sekejap terdengar suara gemuruh di langit
dan gerimis mulai merintik. Langit yang terang benderang menjadi
mendung gelap oleh tebaran awan hitam. Bersit kilat bermunculan di
langit. Kegelapan menyelimuti desa bagai memisahkan desa dari
dunia luar. Bagai terjebak di bawah kemelut jubah hitam sang setan
tanpa jalan untuk meloloskan diri. Dewa di dalam wujud kakek Phrom
semakin menyebarkan ketakutan dalam hati warga dengan suara
gelagak tawa yang membahana mengalahkan gemuruh badai. Semua
orang langsung tiarap, sebagian tidak yakin apa yang akan terjadi jika
memilih berdiri atau berlari, sebagian tegang sampai tidak mampu
bergerak sedikit pun. Kakek Phrom yang pincang, yang telah berubah
jadi dewa, masih melakukan macam-macam yang aneh bin ajaib.
Misalnya tiba-tiba bergelantungan dari ranting satu ke ranting yang
lainnya seperti hanoman. Malah ada yang ingat waktu itu kepala
kakek Phrom kelihatan besar seperti gentong. Kadang-kadang
kelihatan bayang-bayang kepala kakek menjadi empat. Lengan kakek
kelihatan jadi empat juga. Setelah warga mengenal minuman keras
bermerek Mekhong beberapa puluh tahun kemudian, semua sepakat
wujud kakek Phrom waktu pertama kali kerasukan dewa mirip dewa
berlengan empat yang ada disamping botol minuman itu. Selanjutnya
wacana ini berkembang sampai pada pertanyaan, mengapa kakek
bernama Phrom. Pasti orang tuanya mendapat ilham sehingga
memberi nama anaknya Phrom. Yang memberi ilham tidak lain
pasti adalah sang dewa Wisnu. Sang dewa memberi ilham karena
beliau tahu bahwa anak ini nantinya akan menjadi wahana rasukan
beliau. Lalu kaki kakek yang pincang juga bukan hal yang perlu
ditanyakan sebabnya, karena biasanya orang yang memiliki kelebihan
pasti ada sesuatu yang harus dijadikan tumbalnya. Lihat saja orang
yang jago musik biasanya kalau tidak buta, cacat kaki. Terutama orang

บุหลันวรรณกรรม 213

buta itu katanya pendengarannya luar biasa tajam. Hanya sekali atau
dua kali mendengar lagu, langsung bisa menyanyikannya, lebih cepat
bisa dari orang biasa.
Debu serpihan tanah bertebaran terbawa angin kencang yang
tiba-tiba berhembus. Pucuk pohon bergoyang ke sana kemari. Tubuh
kakek Phrom yang masih kerasukan dewa sekarang berubah menjadi
monster yang sangat menakutkan dan ditambah dengan kuasa alam
yang luar biasa hingga orang yang jiwanya lemah sampai pingsan
karenanya. Mata si kakek sebentar merah sebentar mendelik hingga
hanya putihnya yang terlihat. Tubuhnya bergoyang kencang seakan
akan lepas dari ranting-ranting karet besar namun kakinya seperti kaki
tokek yang melekat. Kakek So sumpah bahwa dia melihat kakek
Phrom bergoyang miring ke sana kemari hampir sejajar dengan tanah.
Namun kaki kasar tebal milik si kakek sama sekali tidak terlepas dari
ranting-ranting pohon karet besar itu. Sementara di segala penjuru,
langit gelap kian pekat bagai tapak kaki raksasa yang siap menginjak
segalanya hingga rata dengan tanah. Di antara gemuruh badai seseka-
li terdengar seperti suara isakan jutaan hantu gentayangan yang
berkumpul atau kalau diperhatikan lagi seperti suara geram setan yang
dikirim dari tempat yang jauh. Sampai sekarang pun, kakek So tidak
pernah lagi melihat badai melanda seperti waktu itu.
Walaupun menakutkan dan penuh bahaya namun sangat
menakjubkan seperti sedang berada di alam mimpi.
Sampai hari ini, di tikungan terakhir perjalanan hidup, hat-
inya sudah mati rasa, sang kakek kembali bernostalgia mengingat masa
lalu yang membuat aliran darahnya kembali mengalir kencang seolah
dapat menggugah hatinya menjadi bagai muda lagi.
Saat badai sedang menggila sampai mata pun sulit dibuka.
Muncul keajaiban yang datang di tengah kejadian penuh misteri yang
seolah-olah dapat membuat dunia ini musnah seketika. Adalah sebuah

214 Bulan Sastra

mobil raksasa yang datang. Mobil raksasa itu kelihatan sama sekali
tidak tergoyahkan oleh terpaan badai, justru malah terus berjalan
dengan gagahnya tanpa peduli kiri kanannya. Ada enam sampai tujuh
orang berdesakan di dalam kabin mobil yang tidak kalah terkesima
melihat kejadian luar biasa itu bersama warga yang masih bertiarap
di sekitar pohon karet besar.
Salah satu di antara mereka adalah Wai, lurah muda yang
kini sudah meninggal dunia entah menuju neraka jahanam atau naik
ke surga, juga turut bedesakan dengan orang-orang itu (Mobil
raksasa yang belakangan kakek So hitung secara rinci ternyata ada
sepuluh roda. Sang kakek takjub akan kebolehan bule yang mampu
menciptakan apa saja bagai punya mantra-mantra hebat. Lama
kemudian, Kakek So baru tahu bahwa mobil itu bukan hasil buatan
orang bule. Yang membuat adalah orang Jepang. Orang Jepang juga
orang kulit kuning bermata hitam sama dengan kakek So. Orang-orang
Jepang juga yang membuat kakek So harus lari tunggang langgang
masuk ke dalam lubang persembunyian beberapa kali waktu zaman
perang dunia. Walaupun hanya terdengar suara pesawat tempur
dan tidak pernah terdengar ada ledakan bom di desa. Katanya
pesawat-pesawat itu hanya lewat saja.)
Mobil raksasa itu bergerak maju dengan perlahan, terlihat
gagah tanpa rasa takut pada apa pun. Jelas saja, bodinya sebesar itu.
Semua orang tak terasa jadi menganga melihat mobil raksasa itu
berjalan dengan perkasa seakan siap menginjak segalanya dengan
telapak kakinya. Kemungkinan besar semua orang berpikir, ini
adalah mahakarya tingkat dunia. Tidak ada yang tahu apa sebab
Lurah Wai mendatangkan mobil raksasa dan beberapa anak buahnya
ke sini. Saat itu kakek So berpikir benda luar biasa besar yang bisa
disetarakan dengan mobil raksasa ini mungkin hanya candi Phra That

บหุ ลนั วรรณกรรม 215

Phanom5 dan Wihara Phra Kaew6 yang pernah ia jelajahi waktu masih
muda di kota hilir sana. Sebersit masa namun merasuk jauh dalam
relung pikirannya, kakek So tersadar sekaligus terkejut dan berpikir
apakah pantas dibandingkan seperti itu. Candi Phra That Phanom
adalah tempat yang dipuja oleh warga. Hanya berkesempatan bersem-
bahyang di sana, amalannya sudah mampu membawa kita menuju
surga. Wihara Phra Kaew juga tidak lain merupakan tiruan surga dan
kahyangan rumah sang dewa dewi. Patung Buddha Phra Kaew juga
tidak kalah saktinya dengan candi Phra That Phanom, sekali saja
berkesempatan bersembahyang di sini, bisa meraih kebahagiaan di
surga sana. Kakek So pernah bersembahyang di kedua tempat suci
itu. Seandainya nanti meninggalkan dunia, tak perlu dipertanyakan
lagi, rohnya pasti melayang naik ke surga. Si mobil raksasa ini juga
termasuk hal yang luar biasa. Mobil luar biasa. Mesin luar biasa.
Wihara luar biasa. Mana yang paling luar biasa? Atau kita harus
menggolongkannya menjadi dua kelompok. Kelompok duniawi dan
kelompok agamawi seperti yang diajarkan para biksu. Namun belum
sempat pikiran kakek menelaah lebih dalam akan hal itu hingga
timbul suatu pengertian diri atau paling tidak sampai dirinya
menerima bahwa habis sudah akalnya untuk bisa memecahkan masalah
ini, dia harus membelalakkan matanya, kala mobil raksasa itu belok
mengarah ke orang-orang yang sedang tiarap ketakutan akan kesaktian
sang dewa yang merasuki raga kakek Phrom yang sudah melayang
bertengger di atas pohon karet besar. Apa lagi yang dimuat dalam
mobil raksasa itu? Termasuk hantu jenis ada dia? Dia punya tangan
yang mirip kulit kerang atau kalau diperhatikan sekali lagi seperti
pengki besar. Pengki itu tersambung dengan besi melengkung
seperti lengan. Kakinya terbuat dari besi baja yang besarnya sama

5 Terletak di dalam wilayah kuil Phra That Phanom, provinsi Nakhonphanom, Thailand
6 Terletak di dalam kompleks Istana Besar Kerajaan, sebagai kuil utama kerajaan Thailand.
216 Bulan Sastra

seperti kapal pengeruk besar. Tidak diketahui juga bagaimana kaki
baja itu bisa terbentuk. Yang jelas bentuknya rumit sekali. Bagian itu
tersambung ke bagian yang ini. Bagian yang itu tersambung dengan
yang lain lagi. Sulit menggambarkannya secara jelas. Kemungkinan
besar, kalau dikendalikan, dia akan berdiri dan berjalan menggunakan
kaki yang muncul di salah satu bagian yang kakek So juga tidak
mengetahuinya. Semua warga seperti berada dalam ketakjuban
sampai tidak berani bertindak apa pun.
Saat mobil raksasa berhenti, aura beringas semakin terpancar
dari bodinya. Beberapa orang laki-laki yang berdesakan dalam kabin
mobil melangkah turun dan mulai menggeliatkan kaki dan
pundaknya ringan mengusir pegalnya sambil mengibas debu yang
menempel di bajunya hingga debu merah beterbangan. Tetapi debu
yang sudah terlanjur larut dalam air hujan kian menyerap ke dalam
kain dan meninggalkan noda berwarna bata. Saat itulah warga
mengerumuni Wai dan menanyakan asal mobil raksasa dan berbagai
macam benda yang diangkut di belakangnya. Lalu mulailah aksi
pamer Wai kepada warga dengan kata-kata kira-kira seperti ini.
“Ini dia saatnya. Jangankan pohon karet, mau pohon lebih
besar sepuluh kali lipat juga mobil pengeruk kita akan
memusnahkannya sampai hancur lebur.” Sejak itu, selama sekian
puluh tahun warga memanggil mobil raksasa itu mobil pengeruk
sampai tidak jelas siapa yang memberi tahu bahwa sebenarnya mobil
yang bisa memusnahkan segalanya itu namanya mobil backhoe dan
akhirnya warga kompak memanggilnya mobil Makro.
“Dan ini!” Wai mengarahkan tangannya ke benda kecil mirip
mesin pompa air berjumlah 5 buah yang dirangkai dengan rantai yang
digembok diselempangkan pada mobil tadi. Mesin kecil ini punya
bilah pisau yang mengkilat yang kelihatannya mampu menebas habis
segalanya.

บหุ ลันวรรณกรรม 217

“Gergaji mesin!” kata Wai dengan bangganya.
“Kalau kalian lihat mesin ini menebang pohon. Wah, wah,
wah, sebentar saja kayu besar bisa berubah jadi tiang, jadi papan
semua.” Suara kagum terdengar dari warga yang sedang mengelilingi
sambil berkomentar sejauh pengetahuannya masing-masing yang tidak
jauh dari bentuk mobil pengeruk, truk dan gergaji mesin. Lalu Wai
lanjut berbicara.
“Biar tahu rasa, mau tahan sampai mana pohon karet ini, apa
bisa tahan lawan tajamnya gergaji mesin? Lihat saja nanti. Bapak
Ibu sekalian kita sama-sama lihat nanti!” dengan gemas dia berkata.
Warga mulai heboh. Kakek So sendiri ngeri melihat Wai yang sama
sekali tidak takut dengan arwah keramat, arwah nenek moyang.
Sepertinya dia sudah sinting dan nekat mau mengalahkan sesuatu yang
dia sendiri tidak tahu dia harus menang atas apa dan untuk apa
kemenangannya itu, selain hanya ingin membangun balai desa yang
kini kelihatannya sudah bukan tujuan utama lagi. Hal yang Wai
sering sebutkan malah bagaimana caranya menumbangkan pohon
karet besar tempat arwah moyang ini. Kemudian dengan wajah
tertegun dia membalik bertanya kepada disampingnya.
“Heh, kok jadi ada badai gila di tengah sawah kering begini?”
Wajahnya kelihatan kebingunan dan ketika itu otak semua orang
kembali mengingat kejadian sebelum truk muncul di sini tadi dengan
gagahnya. Tidak ada yang sadar kapan badai tadi mereda. Semua
hampir bersamaan menengok kembali ke arah pohon karet dan yang
tampak adalah tubuh kakek Phrom sudah terlentang di antara
tumpukan jerami di bawah naungan pohon karet besar. Padahal tadi
dia masih melayang di atas langit selayaknya sedang berjalan di darat.
Semua orang seperti kompakan ingat bahwa sebelum penampakan
mesin luar biasa, mereka sedang menghadapi kesaktian hebat sesosok
dewa. Seketika kehebohan serta segala komentar mulai terdengar

218 Bulan Sastra