แผนการจัดการเรียนรู้วิชาไฟฟ้าและอิเล็กทรอนิกส์เบื้องต้น

้
่
้
่
์
เฉลยบทที 11 อุปกรณเกียวของในงานไฟฟาและอิเล็กทรอนิกส ์
ตอนที่ 1

1. ข 2. ก 3. ง 4. ค 5. ง

6. ค 7. ก 8. ข 9. ค 10. ง

ตอนที่ 2


์
ิ
ิ
ิ
1. ไมโครโฟนคืออะไร ไมโครโฟนชนดไดนามก และชนดคอนเดนเซอรแตกต่างกันอย่างไร
ี
ไมโครโฟน (Microphone) เปนอุปกรณท าหน้าทเปลยนคลนเสยง (พลังงานเสยง) ทถูกก าเนดขึ้นจาก
์
ิ
ี่
็
ื่
ี่
ี
ี่
ื่
ิ
่
ี
้
ี
ี่
็
ี
ี
ี
็
้
แหล่งก าเนดเสยงชนดต่างๆ เชน เสยงสนทนา เสยงรอง และเสยงดนตร เปนต้น ให้เปลยนไปเปนเสยงในลักษณะคลนไฟฟา
ี
ิ
้
่
(พลังงานไฟฟา) ในรปสัญญาณไฟสลับ น าไปใช้งานกับอุปกรณไฟฟาและอิเล็กทรอนกสต่างๆ ได้ เชน บันทกเก็บไว้ในแผ่นซด ี
ึ
้
์
ู
ิ
ี
์
ี่
ึ
็
ี
่
ี
ื
ี
ี
ี
ื่
ึ
ี
ื่
ี
แผ่นดวด บันทกลงในเครองบันทกเสยง หรอสงต่อไปขยายเสยงในเครองขยายเสยง เปนต้น ไมโครโฟนทมคุณภาพดจะต้อง
ี
ี
์
ตอบสนองต่อสญญาณเสยงครอบคลุมย่านความถเสยงในชวงความถ 20 เฮรตซ (Hertz ; Hz) ถง 20 กโลเฮรตซ ์
ี่
ี่
่
ิ
ึ
ิ
ี
ิ
ั
(Kilohertz ; kHz)
้
้
็
่
ิ
ิ
ไมโครโฟนไดนามก เปนไมโครโฟนทมีโครงสรางภายในของสวนให้ก าเนดสัญญาณ ไฟฟาออกมา ประกอบด้วย
ี่
ื่
ิ
ี
ขดลวดเคลอนทในรปทรงกระบอกวางไว้ล้อมรอบแท่งแม่เหล็ก มแผ่นไดอะแฟรม (Diaphragm) ยึดตดกับขดลวดเคลอนท ี่
ื่
ู
ี่
ี
่
่
ื
ี
วางอยู่ด้านหน้าไมโครโฟน เมอมเสยงสงมากระทบท าให้แผ่นไดอะแฟรมส่น ขดลวดเคลอนทตัดผ่านสนามแม่เหล็ก เกด
ิ
่
ี
ั
ื่
้
็
แรงเคลอนไฟฟาชักน าในรปสัญญาณเสยงเปนแรงดันไฟสลับจ่ายออกไปใช้งาน ลักษณะไมโครโฟนชนดไดนามก แสดงดัง
ู
ิ
ี
ิ
ื่
ู
รปที่ 1 ก

ี่
่
ิ
็
ไมโครโฟนคอนเดนเซอร เปนไมโครโฟนทมีโครงสรางภายในของสวนให้ก าเนดสญญาณ ไฟฟาออกมา
์
ั
้
้
ประกอบด้วยแผ่นโลหะบางสองแผ่นวางขนานใกล้กัน มคุณสมบัตเชนเดยวกับตัวเก็บประจุ วางอยู่ด้านหน้าไมโครโฟน
ิ
ี
่
ี
ู
ี
ื
่
แผ่นโลหะแผ่นหน้าท าหน้าทเปนแผ่นไดอะแฟรมด้วย คอยรบคลนเสยงมากระทบ แผ่นโลหะทั้งสองมขั้วต่อออก ถกต่อ
็
ั
่
ี
ี
็
ั
ี่
่
รวมกับแหล่งจ่ายแรงดันไฟตรงตั้งแต่ 1.5 V – 48 V แล้วแต่การออกแบบ มตัวต้านทานทท าหน้าทเปนภาระวงจรรบแรงดัน
ี
ี่
่
ี
ิ
ี
ื
ั
์
จ่ายมาตกครอม เมอมเสยงมากระทบท าให้แผ่นไดอะแฟรมส่น คอนเดนเซอรเกดการเปลยนแปลงค่าการเก็บประจุ ท าให้เกด
่
ี่
ิ
ี่
ิ
่
ี่
กระแสไหลเปลยนแปลง เกดแรงดันตกครอมตัวต้านทานจ่ายออกมาใช้งานเปลยนแปลง ลักษณะไมโครโฟนชนด
ิ
์
ู
คอนเดนเซอร แสดงดังรปที่ 1 ข

ิ
(ก) ไมโครโฟนไดนามก (ข) ไมโครโฟนคอนเดนเซอร ์

ิ
ี
่
รูปท 1 ชนดของไมโครโฟน

็
2. ล าโพงคืออะไร ถูกแบ่งการใช้งานเปนอย่างไร
ี่
ี
ั
้
ี่
ี่
์
ู
ล าโพง (Loudspeaker) เปนอุปกรณทท าหน้าทเปลยนสญญาณเสยงทอยู่ในรปสญญาณ ไฟฟาให้กลับมาเปน
ั
็
็
ี่
ิ
ู
ี
ิ
ื
สญญาณเสยงในรปการส่นสะเทอน โดยการส่นของกรวย (Cone) ล าโพงไปท าให้อากาศบรเวณโดยรอบกรวยล าโพงเกด
ั
ั
ั
ื
ี
ื่
ิ
ี่
ั
ี
่
็
ี
ี
ั
ื
ื
่
การส่นเปนคลนเสยงออกมา การส่นสะเทอนของกรวยล าโพงท าให้เกดคลนเสยงทมาจากอากาศส่นสะเทอนมความถแตกต่าง
ั
ั
่
่
ื
ี
ั
ื
ื
็
กัน ตามความเรวของกรวยส่นสะเทอน กรวยล าโพงส่นเรวได้คลนเสยงความถสงออกมา กรวยล าโพงส่นช้าได้คลนเสยง
ี
่
ู
็
ั
ี
ี
ี่
ความถต าออกมา ล าโพงทถูกสรางมาใช้งานมรปรางลักษณะแตกต่างกันไป ลักษณะล าโพงแบบต่างๆ และสัญลักษณ แสดงดัง
่
์
้
ู
ี่
่
ู
รปที่ 2




่
(ก) รปราง (ข) สัญลักษณ ์
ู

รูปท 2 ล าโพงแบบต่างๆ และสัญลักษณ ์
ี
่

ี่
ี
ึ
่
่
่
ี
่
ี
ี
ี่
ู
ุ
ความถเสยงทหมนษย์ได้ยินมย่านความถทกว้างตั้งแต่ 20 Hz – 20 kHz คือมย่านความถตั้งแต่ความถต าไปถงความถ ี ่
ี่
ี
ี
ู
่
็
ุ
ึ
ิ
ี
ิ
่
ี่
ี
สง ท าให้ล าโพงทผลตขึ้นมาใช้งานไมสามารถตอบสนองต่อความถเสยงได้ครอบคลมทั้งหมด จงจ าเปนต้องผลตล าโพง
ี่
ี่
่
ขึ้นมาให้ตอบสนองต่อความถเสยงเปนชวงความถ ให้เหมาะสมกับการตอบสนองต่อความถเสยงของล าโพงแต่ละชนด แบ่ง
ี
ิ
ี
็
ี่
ื
ู
ความถออกได้เปน 3 ชวงความถ โดยแบ่งล าโพงออกเปน 3 ชนด คือ ชนดความถต าเรยกวาล าโพงเสยงทุ้ม หรอ วเฟอร ์
ี่
ี
็
่
ี่
ี
่
ิ
ิ
ี่
็
่
ิ
ี
่
ู
ี่
ี
ิ
ิ
ื
ี่
ี
(Woofer) ชนดความถกลางเรยกวาล าโพงเสยงกลาง หรอมดเรนจ์ (Midrange) และชนดความถสงเรยกวาล าโพงเสยง
่
ี
ู
ิ
้
ี
ี
์
ิ
ื
แหลม หรอทวีเตอร (Tweeter) ล าโพงแต่ละชนดมลักษณะ รปราง โครงสราง และให้ก าเนดสัญญาณเสยงออกมาแตกต่างกัน
่
ไป
ี
ิ
์
3. แมกเนตกคอนแทกเตอรคืออะไร มหลักการท างานอย่างไร
แมกเนตกคอนแทกเตอร (Magnetic Contactor) เปนอุปกรณไฟฟาประเภทสวตชควบคุมการท างานด้วย
์
ิ
์
็
้
์
ิ
้
ี
้
ู
ี
สนามแม่เหล็กไฟฟาเชนเดยวกับรเลย์ แต่สามารถน าไปใช้งานได้กับก าลังไฟฟาสงๆ จงนยมเรยกวา รเลย์ก าลัง (Power
ี
ี
่
่
ึ
ิ
์
ี่
้
Relay) เปนอุปกรณทถูกน าไปใช้งานด้านการควบคุมก าลังไฟฟาในงานอุตสาหกรรม การควบคุมให้แมกเนตกคอนแทก
ิ
็
ี
่
ื
์
ิ
ั
ิ
์
เตอรท างานหรอหยุดท างาน โดยใช้สนามแม่เหล็กทเกดขึ้นภายในตัวของแมกเนตกคอนแทกเตอร ควบคุมให้หน้าสมผัสของ

สวตช์แมกเนตกคอนแทกเตอรตัดต่อวงจร ด้วยการใช้แรงดันและกระแสค่าต าจ่ายไปให้แมกเนตกคอนแทกเตอร สงอ านาจ
ิ
่
์
ิ
ิ
่
์
ั
ี่
แม่เหล็กไปควบคุมให้หน้าสมผัสท างาน น าไปควบคุมแรงดันและกระแสค่าสง จ่ายมาจากแหล่งจ่ายแรงดันสงไปให้ภาระทใช้
่
ู
ู
้
ู
์
ู
ี่
่
์
ิ
ก าลังไฟฟาสงค่าต่างๆ รปรางและสัญลักษณแมกเนตกคอนแทกเตอร แสดงดังรปท 3

NC 1 2
NO 3 4
NC 5 6
NO 7 8
A1 A2



ู
่
(ก) รปราง (ข) สัญลักษณ ์

ิ
์
ู
ี
รูปท 3 รปรางและสัญลักษณแมกเนตกคอนแทกเตอร ์
่
่

ิ
์
ั
ิ
ู
่
ู
่
จากรปที่ 3 แสดงรปรางและสญลักษณแมกเนตกคอนแทกเตอร รปที่ 3 ก เปนรปรางของแมกเนตกคอนแทกเตอร ์
ู
์
็
ู
ิ
่
ิ
์
่
โครงสรางภายในแมกเนตกคอนแทกเตอร ประกอบด้วยสวนประกอบทส าคัญ 2 สวน ได้แก่ สวนขดลวดให้ก าเนด
ี่
่
้
ั
ุ
็
ี
ุ
สนามแม่เหล็กออกมาเมอมแรงดันปอนให้ขดลวด อีกสวนได้แก่สวนหน้าสมผัส แบ่งการใช้งานออกเปน 2 ชด คือ ชด
้
่
ื่
่
ั
หน้าสมผัสหลัก (Main Contact) เปนหน้าสมผัสททนกระแสได้สง ใช้ต่อในวงจรทต้องการก าลังไฟฟาสงๆ ในการใช้งาน
็
ั
ู
ู
ี่
ี่
้
ุ
ี่
่
่
็
และชดหน้าสัมผัสชวย (Auxiliary Contact) เปนหน้าสัมผัสททนกระแสได้ต า น าไปใช้งานได้เฉพาะในวงจรควบคุมการ
ั
์
็
์
ี่
ุ
ี่
ท างานทต้องการก าลังไฟฟาต า สวนรปท 3 ข เปนสญลักษณของแมกเนตกคอนแทกเตอร ชด A1, A เปนชดขดลวด
ิ
็
ู
ุ
่
้
่
2
ิ
็
ิ
ิ
ั
็
สนามแม่เหล็ก ชด 1, 2 และ 5, 6 เปนหน้าสมผัสแบบปกตปด (NC) และชด 3, 4 และ 7, 8 เปนหน้าสมผัสแบบปกตเปด
ุ
ิ
ุ
ั
(NO)
ี
ี่
้
ี
ิ
การท างานของแมกเนตกคอนแทกเตอร ขณะทยังไม่มแรงดันปอนให้ขดลวด ยังไม่เกดสนามแม่เหล็ก ไม่มการ
์
ิ
์
้
่
ิ
ท างานของกลไกใดๆ ภายในตัวแมกเนตกคอนแทกเตอร เมอปอนแรงดันให้ขดลวด ท าให้ขดลวดเกดสนามแมเหล็กขึ้นใน
ิ
ื่
ื่
ิ
แกนเหล็ก เกดอ านาจแม่เหล็กไปดงดดให้ชดหน้าสมผัสเคลอนทเข้ามาชดกับแกนเหล็กของขดลวด ท าให้ชดหน้าสมผัส
ุ
ั
ิ
ึ
ู
ุ
ี่
ั
ิ
ี
ิ
่
ทั้งหมดเปลยนแปลงสภาวะการท างาน หน้าสัมผัสแบบปกตเปด (NO) เกดการต่อวงจร และหน้าสัมผัสแบบปกตปด (NC)
ิ
ิ
ิ
ุ
ี่
ั
่
ี
ิ
ิ
เกดการเปดวงจร กรณทขดลวดหมดอ านาจแม่เหล็ก สปรงจะบังคับให้ชดหน้าสมผัสกลับเข้าสสภาวะปกต คือ หน้าสมผัส
ู
ิ
ิ
ั
ิ
ิ
ิ
ิ
ิ
แบบปกตเปด (NO) เปดวงจร และหน้าสัมผัสแบบปกตปด (NC) ต่อวงจร
ิ
์
์
ิ
4. ทรานซสเตอรคืออะไร การควบคุมการท างานของทรานซสเตอรท าได้อย่างไร
ิ
ี่
ึ
์
ิ
็
์
่
ทรานซสเตอร (Transistor) เปนอุปกรณสารกงตัวน าชนดหนง ทถูกน าไปใช้งานอย่างแพรหลาย ผลตจากการน า
่
ึ
ิ
่
ิ
่
ึ
ึ
ิ
ิ
สารกงตัวน าชนด P และชนด N ต่อชนกัน 3 ตอน แบ่งออกได้ 2 ชนด คือ ชนด PNP ใช้สารกงตัวน าชนด P จ านวน 2 ตอน ใช้
ิ
ิ
่
ิ
ึ
ิ
ิ
่
ึ
ิ
ึ
สารกงตัวน าชนด N จ านวน 1 ตอน และชนด NPN ใช้สารกงตัวน าชนด N จ านวน 2 ตอน ใช้สารกงตัวน าชนด P จ านวน 1
่
์
ตอน มสารกงตัวน าตอนกลางแคบทสด มขาต่อออกมาใช้งาน 3 ขา ได้แก่ ขาเบส (Base ; B) ขาคอลเลกเตอร (Collector ; C)
ึ
่
ี
่
ุ
ี
ี
และขาอิมตเตอร (Emitter ; E) ทรานซสเตอรทผลตขึ้นมาใช้งานมมากมายหลายชนด หลายขนาด และหลายเบอร ทั้งชนดทน
ิ
ิ
์
ี
ี
่
ิ
ิ
์
์
ิ
่
้
ก าลังไฟฟาต า และชนดทนก าลังไฟฟาสง มลักษณะและรปรางแตกต่างกันไป โครงสรางสญลักษณและรปรางของ
ี
ู
้
ู
ิ
์
่
่
ู
ั
้
์
ิ
ู
ทรานซสเตอรแสดงดังรปที่ 4

C C


P
B N B
P

E E

ิ
ชนด PNP ชนด PNP
ิ
C C

N
B P B
N

E E


ิ
ิ
ชนด NPN ชนด NPN

้
ู
่
(ก) โครงสราง (ข) สัญลักษณ ์ (ค) รปราง

์
้
่
ู
ิ
รูปท 4 โครงสรางสัญลักษณและรปรางทรานซสเตอร ์
ี
่

ทรานซสเตอรท างานได้ ต้องจ่ายแรงดันไบแอสให้ตัวทรานซสเตอรถูกต้องตาม ทแต่ละขาของทรานซสเตอร ์
์
ิ
์
ิ
ี่
ิ
ี
ิ
์
ิ
ี่
ิ
์
ิ
ต้องการ วธการจ่ายแรงดันไบแอสทถูกต้องให้ทรานซสเตอร มวธเดยวดังน้ จ่ายแรงดันไบแอสตรงให้ขาอิมตเตอร (E) และ
ี
ี
ี
ี
ขาเบส (B) โดยขาเบสต้องได้รบแรงดันไบแอสตรงเทยบกับขาอิมตเตอรเสมอ สวนขาคอลเลกเตอร (C) ต้องจ่ายแรงดัน
ิ
่
ี
์
์
ั
ไบแอสกลับ การจ่ายแรงดันไบแอสดังทกล่าวมาถอวาถกต้อง การจ่ายแรงดันไบแอสให้ตัวทรานซสเตอรผิดไปจากน้ ี
่
ู
ื
ี่
์
ิ
์
ู
ื
ิ
ู
์
ิ
ทรานซสเตอรจะไม่สามารถท างานได้ การจ่ายแรงดันไบแอสถกต้องให้ทรานซสเตอรแบบเบ้องต้น แสดงดังรปที่ 5
C C
-
P N
B N - B P -
- P N
E - E -


์
ิ
ิ
ิ
ิ
์
(ก) ทรานซสเตอรชนด PNP (ข) ทรานซสเตอรชนด NPN

ื
์
ู
ิ
รูปท 5 การจ่ายไบแอสถกต้องให้ทรานซสเตอรแบบเบ้องต้น
ี
่

ิ
ิ
์
ิ
ื
ี่
รปท 5 แสดงการจ่ายไบแอสถกต้องให้ทรานซสเตอรแบบเบ้องต้น ของทรานซสเตอรทั้งชนด PNP และ NPN
ู
์
ู
์
ิ
์
ิ
ี
ิ
์
การท างานของตัวทรานซสเตอรอธบายได้ดังน้ ถ้าจ่ายแรงดันไบแอสให้เฉพาะขาคอลเลกเตอร (C) และขาอิมตเตอร (E)
ื่
์
ิ
โดยขาเบส (B) ไม่มแรงดันไบแอสจ่ายให้ ทรานซสเตอรไม่ท างาน ไม่มกระแสไหลในตัวทรานซสเตอร เมอจ่ายแรงดันไบแอส
ี
์
ิ
ี

์
ิ
ี่
็
ี
่
ให้ขาเบส (B) เปนไบแอสตรง แรงดันไบแอสตรงทขาเบส (B) ท าให้รอยต่อเบส (B) และอิมตเตอร (E) มค่าความต้านทานต า
ิ
์
ยอมให้กระแสไหลผ่านไปขาคอลเลกเตอร (C) ทรานซสเตอรท างานน ากระแส
์
ี
ิ
ี่
ิ
ี่
5. เฟตคืออะไร เฟตทผลตมาใช้งานมกชนดอะไรบ้าง
็
์
ิ
ื่
้
่
ี
่
เฟต (FET) เรยกได้อีกชอวาทรานซสเตอรสนามไฟฟา (Field Effect Transistor ; FET) เปนอุปกรณสารกง
์
ึ
ิ
ี
ึ
ิ
ี
่
ตัวน าชนด 3 ขาเชนเดยวกับทรานซสเตอร แต่เปนอุปกรณสารกงตัวน าชนดขั้วเดยว (Unipolar) มโครงสรางและหลักการ
้
์
ี
ิ
์
่
็
ิ
์
ท างานแตกต่างไปจากทรานซสเตอรธรรมดา เพราะทรานซสเตอรธรรมดาการท างานต้องอาศัยกระแสชวยควบคุมการท างาน
่
์
ิ
่
่
สวนเฟตการท างานต้องอาศัยแรงดันชวยควบคุมการท างาน
เฟตสรางมาใช้งานแบ่งออกได้เปน 2 ประเภท คือ เฟตประเภทรอยต่อ (Junction FET) หรอเจเฟต (JFET) และเฟตป
็
ื
้
ระเภทสารกงตัวน าออกไซด์โลหะ (Metal Oxide Semiconductor FET) หรอมอสเฟต (MOSFET) เฟตมี 3 ขา คือ ขา
ื
่
ึ
่
เดรน (Drain ; D) ขาซอส (Source ; S) และขาเกต (Gate ; G) ขาเดรน (D) และขาซอส (S) เปนขาท างาน สวนขาเกต
็
้
ู
็
ิ
ี
่
(G) เปนขาควบคุมการท างาน เฟตแต่ละชนดมโครงสรางและหลักการควบคุมให้เฟตท างานแตกต่างกัน รปรางเฟต แบบต่างๆ
ู
แสดงดังรปที่ 6



่
ี
รูปท 6 เฟตแบบต่างๆ

้
1. เจเฟต (JFET) โครงสรางประกอบด้วยสารกงตัวน าตอนใหญ่ 1 ตอน ต่อขาออกมาใช้งาน 2 ขา คือขาเดรน (D)
่
ึ
็
ึ
่
และขาซอส (S) และประกอบด้วยสารกงตัวน าตอนเล็ก 2 ตอน ต่อขาออกมาใช้งาน 1 ขา คือขาเกต (G) แบ่งออกได้เปน 2
ู
ิ
ิ
ิ
์
้
ชนด คือ ชนด N แชนแนล และชนด P แชนแนล โครงสรางและสัญลักษณเจเฟต แสดงดังรปที่ 7

D D
D D
G P N P G G N P N G
S S
S S

้
้
โครงสราง สัญลักษณ ์ โครงสราง สัญลักษณ ์

ิ
ิ
(ก) ชนด N แชนแนล (ข) ชนด P แชนแนล

้
รูปท 7 โครงสรางและสัญลักษณ JFET
์
่
ี

้
็
ี
่
้
ี่
ี
2. มอสเฟต (MOSFET) โครงสรางมความแตกต่างไปจาก JFET ในสวนทสรางเปนขาเกต โดยสวนน้ถูกแยก
่
็
ี
ออกเปนอิสระ มฉนวนซลคอนไดออกไซด์ (Silicon Dioxide ; SiO2) คั่นกลาง สวนทเปนเดรน และซอส สรางขึ้นบน
่
ิ
ี่
็
้
ิ
่
่
ึ
ี่
ิ
ึ
่
็
ฐานรองสารกงตัวน า (Substrate) ทใช้สารกงตัวน าชนดตรงข้ามกับสวนเดรน และซอส มอสเฟตแบ่งออกได้เปน 2 แบบ คือ
ี
แบบดพลชันมอสเฟต (Depletion MOSFET) หรอ D – MOSFET และเอ็นฮานซเมนต์มอสเฟต (Enhancement
ี
์
ื
MOSFET) หรอ E – MOSFET และแบ่งย่อยออกได้ 2 ชนด คือ ชนด N แชนแนล และชนด P แชนแนล โครงสรางและ
ิ
ิ
้
ิ
ื
ู
ู
์
สัญลักษณมอสเฟตแต่ละแบบ แสดงดังรปที่ 8 และรปที่ 9

S G D D S G D D
SiO 2 SiO 2
N ----- N G P + + + + + P G
P N
Sub S Sub S

้
้
โครงสราง สัญลักษณ ์ โครงสราง สัญลักษณ ์

ิ
ิ
(ก) ชนด N แชนแนล (ข) ชนด P แชนแนล

รูปท 8 โครงสรางและสัญลักษณ D – MOSFET
ี
้
์
่

S G D D S G D D
SiO 2 SiO 2
N N G P P G
P N
Sub S Sub S


้
โครงสราง สัญลักษณ ์ โครงสราง สัญลักษณ ์
้

ิ
(ก) ชนด N แชนแนล (ข) ชนด P แชนแนล
ิ

้
์
รูปท 9 โครงสรางและสัญลักษณ E – MOSFET
ี
่

บันทึกหลังการสอน


่
์
ี่
้
ิ
ุ
ิ
บทท 11 อปกรณเกียวข้องในงานไฟฟาและอเล็กทรอนกส ์

ี
ผลการใช้แผนการเรยนร ู ้
ื
ิ
ิ
13. เน้อหาสอดคล้องกับจุดประสงค์เชงพฤตกรรม
ี
ิ
ิ
14. สามารถน าไปใช้ปฏบัตการสอนได้ครบตามกระบวนการเรยนการสอน
ื่
15. สอการสอนเหมาะสมด ี


ี
ี
ผลการเรยนของนักเรยน
้
ี
ึ
่
่
ู
่
13. นักศกษาสวนใหญ่มีความสนใจใฝร เข้าใจในบทเรยนรวมกัน อภปรายตอบค าถามในกลุ่ม และรวมกันปฏิบัต ิ
่
ิ
ั
ี่
ิ
ใบปฏบัติงานทได้รบมอบหมาย
ื
ี่
็
ั
ึ
ื
14. นักศกษากระตอรอร้นและรบผิดชอบในการท างานกลุ่มเพื่อให้งานส าเรจทันเวลาทก าหนด
ู
ึ
้
15. นักศกษาปฐมพยาบาลผู้ถูกไฟฟาดด


ผลการสอนของคร ู
ู
ื
13. สอนเน้อหาได้ครบตามหลักสตร
ิ
ุ
ื
ี
14. แผนการสอนและวธการสอนครอบคลมเน้อหาการสอนท าให้ผู้สอนสอนได้อย่างมั่นใจ
ี่
15. สอนได้ทันตามเวลาทก าหนด

ปญหาและอุปสรรค์
ั
ื
่
ี
ู
ี
ึ
้
ี
่
1. นักศกษาแต่ละคนมความรพ้นฐานในเน้อหาทเรยนไมเท่ากัน
ื
2. นักศกษาแต่ละคนมีทักษะในการปฏบัตงานไมเท่ากัน
ึ
ิ
่
ิ

้
แผนการสอน/แผนการเรยนรูภาคทฤษฏ ี
ี
แผนการสอน/การเรยนรภาคทฤษฎ ี บทท 12
ู
ี
้
ี่
์
ชอวิชา งานไฟฟาและอเล็กทรอนกสเบ้องต้น สอนสัปดาห์ท 17-18
ี่
ื
ื่
้
ิ
ิ
(Basic Electricity and Electronic)
ิ
ชอหน่วย วงจรอเล็กทรอนกสเบ้องต้น คาบรวม 8
ื
์
ื
ิ
่

์
ื
ิ
ิ
ื่
ื่
ชอเรอง. วงจรอเล็กทรอนกสเบ้องต้น จ านวนคาบ 8

ื่
หัวขอเรอง
้

้
้
ดานความรู
• อิเล็กทรอนกสและวงจร
ิ
์
• แผ่นวงจรพิมพ์และการสรางแบบลายวงจร
้
• การสรางลายวงจรพิมพ์แบบง่าย
้
• หัวแรงบัดกร
ี
้
• ตะกั่วบัดกร
ี
• เครองดดตะกั่วบัดกร
่
ื
ี
ู
• เทคนคการบัดกรอุปกรณ
ี
์
ิ
• วงจรอเล็กทรอนกสเบ้องต้น
์
ื
ิ
ิ
• บทสรป
ุ

้
ดานทักษะ
11. มทักษะการเขียนลายวงจรพิมพ์บนแผ่นวงจรพิมพ์
ี
12. มทักษะเทคนคการบัดกรแลประกอบวงจร
ิ
ี
ี

ิ
้
ดานคุณธรรม จรยธรรม
้
ี
ี
ี
ิ
็
ิ
ิ
์
ี
17. เพื่อให้มเจตคตทดต่อการเตรยมความพรอมด้านการเตรยม วัสด อุปกรณ และการปฏบัตงานอย่างถูกต้อง ส าเรจ
ุ
ี่
ภายในเวลาทก าหนด มเหตุและผลตามหลักปรชญาเศรษฐกจพอเพียง
ี
ั
ิ
ี่
18. เตรยมความพรอมด้าน วัสด อุปกรณสอดคล้องกับงานได้อย่างถูกต้อง
ุ
้
ี
์
ื่
็
19. มความรบผิดชอบ ปฏบัตงานได้อย่างถูกต้องในเรองตัวเหนยวน าและหม้อแปลง ส าเรจภายในเวลาทก าหนดอย่างม ี
ี่
ี
ั
ิ
ี่
ิ
เหตุและผลตามหลักปรชญาเศรษฐกจพอเพียง
ั
ิ

สาระสาคัญ

็
็
่
ู
วงจรตัวต้านทาน เปนวงจรต่อตัวต้านทานรวมกัน จัดในรปวงจรได้ 3 แบบคือ วงจรอนกรมเปนวงจรต่อตัวต้านทาน
ุ
ิ
็
ี
ี
ิ
่
ิ
่
เรยงล าดับกัน ย่งต่อเพ่มขึ้นความต้านทานย่งเพ่มขึ้น วงจรขนานเปนวงจรต่อตัวต้านทานครอมขนานกันทุกตัวทจุดรวมกัน 2 จุด
ิ
ี่
ความต้านทานผลรวมของวงจรน้อยกวาค่าความต้านทานตัวทน้อยทสดในวงจร วงจรผสมเปนการต่อตัวต้านทานรวมกัน
็
ุ
ี่
่
่
ุ
ระหว่างการต่อแบบอนกรมและการต่อแบบขนาน
็
ู
็
่
วงจรตัวเก็บประจุ เปนวงจรต่อตัวเก็บประจุรวมกัน จัดในรปวงจรได้ 3 แบบ เชนเดยวกับตัวต้านทาน คือวงจรอนกรมเปน
ี
่
ุ
ี
่
ุ
วงจรต่อตัวเก็บประจุเรยงล าดับกันไป มผลให้ค่าความจุรวมในวงจรลดลงเหลอน้อยกวาค่าความจุตัวทน้อยทสดในวงจร วงจร
ี่
ี่
ี
ื
ิ
่
็
ี
่
็
็
ขนานเปนวงจรต่อตัวเกบประจุครอมขนานกันทุกตัวทจุดรวมกัน 2 จุด ค่าความจุรวมในวงจรเพ่มขึ้นตามค่าการต่อตัวเกบประจุ
็
ุ
็
่
่
ิ
เพ่ม วงจรผสมเปนการต่อตัวเกบประจุรวมกันระหวางการต่อแบบอนกรมและการต่อแบบขนาน
ี่
็
ี
ู
่
ี
ี่
่
วงจรตัวเหนยวน า เปนวงจรต่อตัวเหนยวน ารวมกัน จัดในรปวงจรได้ 3 แบบ เชนเดยวกับตัวต้านทาน และมคุณสมบัต ิ
ื
่
ของวงจรเหมอนกัน เพียงแต่หนวยใช้งานแตกต่างกัน
ี่
่
ึ
วงจรพิมพ์ เปนแผ่นพลาสตกทผิวหนงถูกเคลอบด้วยแผ่นทองแดงบาง น ามาใช้ท าลายวงจรพิมพ์ เพื่อต่ออุปกรณ ์
็
ื
ิ
่
์
ิ
ี
อิเล็กทรอนกสเข้าด้วยกัน ลายวงจรพมพ์มสวนส าคัญต่อการใช้งานดังนั้นการเขียน และการออกแบบต้องถกต้องเหมาะสม
ู
ิ
ิ
ิ
ิ
เพื่อให้เกดประสทธภาพในการใช้งาน
่
ื
ตะกั่วบัดกร เปนวัสดใช้ท าหน้าทเชอมประสานรอยต่อของสายไฟ หรอขาอปกรณอเล็กทรอนกสเข้าด้วยกัน
่
ี
ี
ื
ุ
็
ิ
ุ
ิ
์
์
ี
ี
้
่
สวนประกอบของตะกั่วบัดกรประกอบด้วยดบุก และตะกั่วในอัตราสวน60/40 ตอนกลางของเสนลวดตะกั่วบัดกรมน ้ายา
ี
่
ี
ประสานบรรจุอยู่
้
ี
่
็
่
้
์
ิ
้
ื
ี
่
้
ิ
้
หัวแรงทใช้งานทางด้านไฟฟาและอเล็กทรอนกสเปนหัวแรงไฟฟา ท าหน้าทให้ความรอนเพอใช้หลอมละลายตะกั่ว
ิ
่
ี
ี
ิ
์
บัดกร ชวยในการบัดกรช้นงานอเล็กทรอนกสต่างๆ
ิ

ี
่
้
่
ี
ู
ิ
ิ
สมรรถนะอาชพประจ าหนวย (ส่งทต้องการให้เกดการประยุกต์ใช้ความร ทักษะ คุณธรรม เข้าด้วยกัน)

9. เขียนลายวงจรพิมพ์บนแผ่นวงจรพิมพ์
10. ประกอบวงจรอเล็กทรอนกสเบ้องต้น
ิ
์
ิ
ื
ั
ค าศพทสาคัญ
์


้
วงจรไฟฟา Electric Circuit
ิ
วงจรอิเล็กทรอนกส ์ Electronic Circuit
Printed Circuit Board
แผ่นวงจรพิมพ์ (PCB) Epoxy Resin
ี
ิ
อีพอกซ เรซน Epoxy Fiberglass
ี
์
อีพอกซไฟเบอรกลาส Thin Copper Foil
แผ่นทองแดงบาง Printed Circuit
ลายวงจรพิมพ์ Kit
ุ
ชดประกอบ Silk Screen
ิ
ี
ซลค์สกรน Dry Film
Ferric Chloride Acid

ิ
์
ไดรฟล์ม Acetone
ิ
กรดเฟอรก คลอไรด์ Soldering Iron
Solder
น ้ายาล้างยาทาเล็บ Tin
้
ี
หัวแรงบัดกร Lead
ี
ตะกั่วบัดกร Solder Sucker
ี
ดบุก Solder Wick
ตะกั่ว Electronic Kit
่
ี
ู
ื
เครองดดตะกั่วบัดกร Power Supply
ตัวซับตะกั่วบัดกร ี Dimmer
Light Dimmer
ุ
ิ
ชดประกอบอิเล็กทรอนกส ์
Motor Speed Control
แหล่งจ่ายก าลัง Heater Dimmer
ื่
ี่
้
เครองหรไฟฟา Light Switch
ี่
หรแสงสว่างหลอดไฟ Astable Multivibrator
็
ั
ปรบความเรวมอเตอร ์
้
้
ั
ื่
ปรบความรอนเครองท าความรอน
สวิตช์ท างานด้วยแสง
อะสเตเบลมัลตไวเบรเตอร ์
ิ
ิ



ี
์
้
จุดประสงคการสอน/การเรยนรู
ู
ุ
• จดประสงค์ทั่วไป / บรณาการเศรษฐกิจพอเพียง
์
ี่
้
่
ิ
ู
็
1. เพื่อให้มความรเกยวกับวงจรอเล็กทรอนกสเบ้องต้น วงจรตัวต้านทาน วงจรตัวเกบประจุ วงจรตัวเหนยวน า
ิ
ี
ื
ี
้
้
ี
ี
้
แผ่นวงจรพมพ์และลายวงจรพมพ์ ตะกั่วบัดกร หัวแรง การเตรยมหัวแรงแชให้พรอมใช้งานและ การบัดกรอุปกรณบน
่
ิ
ี
์
ิ
้
ู
้
แผนวงจรพิมพ์ (ดานความร)
้
ั
2. เพื่อให้มีทักษะในการเขียนลายวงจรพิมพ์บนแผ่นวงจรพิมพ์ได้ (ดานทกษะ)
ี
ุ
์
ิ
้
ิ
ี
็
ี่
ี
ิ
3. เพื่อให้มเจตคตทดต่อการเตรยมความพรอมด้านการเตรยม วัสด อุปกรณ และการปฏบัตงานอย่างถูกต้อง ส าเรจ
ี
ี่
ี
้
ิ
ิ
ั
ภายในเวลาทก าหนด มเหตุและผลตามหลักปรชญาเศรษฐกจพอเพียง (ดานคุณธรรม จรยธรรม)

ุ
ิ
ิ
ู
• จดประสงค์เชงพฤตกรรม / บรณาการเศรษฐกิจพอเพียง
ื
์
ู
้
ิ
้
ิ
ิ
1. อธบายวงจรอเล็กทรอนกสเบ้องต้น(ดานความร)
้
ู

้
2. วิเคราะห์การเขียนวงจรตัวต้านทาน(ดานความร)
ู
้
้

3. วิเคราะห์การเขียนวงจรตัวเก็บประจุ (ดานความร)
ี่
้

ู
้
4. วิเคราะห์การเขียนวงจรตัวเหนยวน า (ดานความร)
้
ู
้

5. ยกตัวอย่างการเขียนแผ่นวงจรพิมพ์และลายวงจรพิมพ์ (ดานความร)
้
ี
ิ
ู

้
6. บอกคุณสมบัตของตะกั่วบัดกร(ดานความร)
ี่

้
ู
้
7. บอกหน้าทการท างานของหัวแร้ง (ดานความร)

้
ิ
่
้
้
ู
ี
้
8. อธบายการเตรยมหัวแรงแชให้พรอมใช้งาน(ดานความร)
ู
้
้
ี
ิ
์
9. อธบายการบัดกรอุปกรณบนแผนวงจรพิมพ์ (ดานความร)
้
ั
10. เขียนลายวงจรพิมพ์บนแผ่นวงจรพิมพ์ได้ (ดานทกษะ)
11. เตรยมความพรอมด้าน วัสด อุปกรณสอดคล้องกับงานได้อย่างถูกต้อง (ดานคุณธรรม จรยธรรม/บูรณาการ
ุ
ิ
์
้
้
ี
ิ
เศรษฐกจพอเพียง)
ิ
็
ิ
ั
12. ปฏบัตงานได้อย่างถูกต้อง และส าเรจภายใน เวลาทก าหนดอย่างมีเหตุและผลตามหลักปรชญาของเศรษฐกิจ
ี่
ิ
้
ิ
พอเพียง (ดานคุณธรรม จรยธรรม/บูรณาการเศรษฐกจพอเพียง)

้
ี
เนอหาสาระการสอน/การเรยนรู
ื
้
ู
้
ี
• ด้านความร(ทฤษฎ)

์
12.1 อิเล็กทรอนิกสและวงจร
์
ึ
ิ
่
็
ิ
่
์
ี
ุ
ิ
ิ
่
ี
์
ุ
อปกรณอเล็กทรอนกส เปนอปกรณทผลตขึ้นมาจากสารกงตัวน าแต่ละชนดมาประกอบรวมกัน มคุณสมบัตในการ
ิ
้
่
ท างานเฉพาะตัวแตกต่างกัน การท างานจ าเปนต้องน าอปกรณเหลาน้มาประกอบรวมกันอยูในรปวงจรไฟฟา (Electric Circuit)
ุ
็
ู
่
์
่
ี
ื
์
์
์
ี่
ี่
ิ
่
ิ
หรอวงจรอิเล็กทรอนกส (Electronic Circuit) โดยใช้คุณสมบัตเฉพาะตัวของอุปกรณอิเล็กทรอนกสทเกยวข้องมาใช้ท างานรวมกัน
ิ
่
ื
้
ในแบบประสานสมพันธกัน ท าให้เครองมอ เครองใช้ และอปกรณทผลตขึ้นมาใช้งานมโครงสราง วงจร และการท างาน
ี
่
ิ
ุ
ี
์
ื
ั
่
ื
์
แตกต่างกันไป
ิ
ื่
ิ
อุปกรณอิเล็กทรอนกสแต่ละตัวในวงจร จะมการท างานตามคุณสมบัตของตัวเอง เมอจัดวงจรและระบบการท างานท ี่
ี
์
์
ี
เหมาะสมวงจรก็สามารถท างานได้ อุปกรณทุกตัวทประกอบรวมในวงจรมความส าคัญเท่าเทยมกัน หากเกดการท างานผิดปกต ิ
ี
่
์
ี่
ิ
้
ี
ิ
ของอุปกรณเพียงตัวเดยวในวงจร จะมผลต่อการท างานผิดปกตของวงจรทั้งระบบ วงจรอเล็กทรอนกสทสรางขึ้นมาใช้งานม ี
์
ิ
ี
ิ
ี
์
่
มากมายแตกต่างกันทั้งวงจรและการท างาน การศกษาการท างานของวงจรแต่ละชนด จ าเปนต้องมความรความเข้าใจพ้นฐานการ
ึ
็
้
ี
ิ
ู
ื
์
ิ
ี่
์
ี
ท างานของอุปกรณอิเล็กทรอนกสแต่ละตัวทใช้งาน ว่ามความสัมพันธ์กับการท างานของระบบในวงจรอย่างไร
ี
ู
้
่
ิ
การออกแบบวงจรอิเล็กทรอนกสมความยุงยากซับซ้อน ผู้ออกแบบจะต้องมความรความเข้าใจทั้งตัวอปกรณ ์
ุ
์
ี
้
ี่
อิเล็กทรอนกส และระบบการท างานของวงจรทต้องสราง วงจรทถูกออกแบบมาใช้งานได้ผ่านการทดลองและทดสอบการท างาน
ี่
์
ิ
่
ึ
มาแล้ว จนมั่นใจวาสามารถท างานได้อย่างสมบูรณถกต้อง ดังนั้นผู้ใช้งานวงจรเหลาน้กจ าเปนต้องศกษาท าความเข้าใจก่อนการ
ู
็
่
ี
์
็
ิ
ั
ี
ื่
ิ
ี
ี่
์
์
ี่
ิ
ี
ุ
ู
่
้
ใช้งานด้วย เพื่อให้มการใช้งานทถูกต้องปลอดภัย เมอเกดปญหากับอปกรณอเล็กทรอนกสเหลาน้ ผู้ใช้งานจะได้น าความรทมอยู่
ั
ึ
ั
ู
่
ิ
มาชวยวเคราะห์ถงปญหา และน าไปสการแก้ปญหาได้ วงจรอิเล็กทรอนกสนยมสรางลงบนแผ่นวงจรพิมพ์ (Printed Circuit Board ;
้
่
ิ
ิ
์
ุ
ี
PCB) เพื่อให้วงจรมขนาดเล็กกะทัดรด ง่ายต่อการน าไปใช้งาน การบ ารงรกษา และการตรวจซอมแก้ไข การวางอุปกรณ ์
ั
ั
่
์
ิ
ู
อิเล็กทรอนกสบนแผ่นวงจรพิมพ์ แสดงดังรปที่ 12.1

์
์
ิ
ี
่
รูปท 12.1 การวางอุปกรณอิเล็กทรอนกสบนแผ่นวงจรพิมพ์

่
12.2 แผนวงจรพิมพและการสรางแบบลายวงจร
์
้

ี
ี
ิ
่
ุ
็
แผ่นวงจรพมพ์ เปนแผ่นฉนวนทสรางขึ้นมาจากวัสดหลายประเภท เชน อพอกซ เรซน (Epoxy Resin) หรอ อีพอกซไฟ
ี
ื
้
ิ
ี
่
ื
์
็
ี
เบอรกลาส (Epoxy Fiberglass) เปนต้น ผิวด้านนอกด้านเดยวหรอทั้งสองด้าน ถกเคลอบด้วยแผ่นทองแดงบาง (Thin Copper Foil) เพื่อ
ู
ื
ิ
์
ี
่
่
้
ื
้
ิ
ใช้สรางลายวงจรพิมพ์ (Printed Circuit) ตามวงจรอิเล็กทรอนกสทน ามาออกแบบ ลายวงจรพมพ์ทสรางขึ้นมาใช้ในการต่อเชอมขา
ี่
์
์
ิ
์
ิ
อุปกรณอิเล็กทรอนกสเข้าด้วยกันตามวงจรอิเล็กทรอนกส
ิ
ิ
ื
่
์
ิ
ิ
่
็
ึ
การสรางแบบลายวงจรพิมพ์ถอเปนส่งส าคัญต่อการท างานของมวงจรอิเล็กทรอนกส ซงสงผลต่อประสทธภาพของ
้
ึ
์
ึ
วงจร ท าให้วงจรสามารถท างานได้ถูกต้องสมบูรณมากน้อยเพียงใด การเขียนลายวงจรจะต้องค านงถงขนาดของลายวงจร ให้
เหมาะสมกับขนาดของกระแสทไหลผ่าน ลักษณะการเชอมต่อต้องสมบูรณถูกต้อง เหมาะสม สวยงาม ระยะหางของจุดต่ออุปกรณ ์
ี่
ื่
่
์
์
ี่
บนลายวงจรต้องมขนาดทพอเหมาะ รจุดต่ออุปกรณควรอยู่กงกลางจุดต่อ และสวนโค้งงอของลายวงจรควรมนโค้งให้เหมาะสม
ึ
ี
ู
่
่
่
กับต าแหนงอุปกรณ ์



ิ
ิ
ิ
ิ
้
การสรางแบบลายวงจรพมพ์ลงบนแผ่นวงจรพมพ์ ควรปฏบัตดังน้ ี
ี่
้
1. ก าหนดวงจรทต้องการสรางแบบลายวงจรพิมพ์ พรอมทั้งเตรยมอปกรณต่างๆ แต่ละตัวทต้องการใช้งานในวงจรมา
้
่
ุ
์
ี
ี
ให้พรอม
้
2. วัดขนาดของอุปกรณทต้องการใช้งานจรงทุกตัว ทั้งด้านกว้าง ด้านยาว ขนาดความโตของขาอปกรณ ระยะหางของ
ิ
์
ุ
์
ี่
่
ี
ี
์
ุ
่
ื
่
ขา และขนาดพ้นทของอปกรณทต้องใช้
ี่
่
3. ก าหนดต าแหนงอุปกรณทุกตัวทใช้งานลงบนแผ่นวงจรพิมพ์ ในต าแหนงทเหมาะสม ถูกต้อง และสะดวกต่อการ
ี่
์
่
ื่
เชอมต่อลายวงจรเข้าด้วยกัน
ี
่
4. ก าหนดขนาดความกว้าง ความยาวของแผ่นวงจรพิมพ์ทใช้ ให้เหมาะสมกับพ้นททจะน าแผ่นวงจรพมพ์ไปตดตั้งใช้
ิ
่
ิ
ี
ื
ี่
งาน
ุ
ื
้
่
ั
่
ื
ู
่
ิ
์
5. สรางลายวงจรพมพ์คราวๆ เพอเชอมต่อขาของอปกรณทั้งหมดให้ถกต้อง ครบถ้วน และปรบแต่งให้เหมาะสมอีก
ื
ุ
์
ั
ี
ิ
ั
่
่
่
ั
คร้ง ลายวงจรพมพ์ทเชอมต่อขาอปกรณต้องส้น ไมสบสน
์
6. ก าหนดขนาดรลายวงจรพิมพ์ทใช้วางอุปกรณให้เหมาะสมกับขาอุปกรณแต่ละตัว
ี่
์
ู

ี
่
ี่
7. ตรวจสอบตกแต่งจุดต่อลายวงจรพิมพ์แต่ละเส้น ให้มระยะหางจากเส้นลายวงจรพิมพ์ข้างเคียงทเหมาะสม สวยงาม
ิ
และไม่เกดการแตะสัมผัสกันของลายวงจรพิมพ์แต่ละเส้น
่
ี่
่
์
ี่
้
ื
ิ
์
8. บอกรายละเอียดทส าคัญไว้ เชน ชนดของอุปกรณพรอมค่าหรอหมายเลขทใช้ในวงจร ต าแหนงขาอปกรณ ขั้วบวกลบ
ุ
่
ุ
ื
และขั้วต่อเชอมต่างๆ เปนต้น บอกไว้ทางด้านวางอุปกรณของแผ่นวงจรพิมพ์ เพื่อให้ง่ายในการประกอบวงจร ชดอุปกรณ ์
็
์
ู
์
้
ิ
้
ี
ี่
อิเล็กทรอนกสและลายวงจรพิมพ์ทสรางไว้เรยบรอย แสดงดังรปที่ 12.2

+V S
C 5 C 3
220F 100nF D 1
C 1 = 1F 1
IN 5 1N4001
TDA 2030A 4
R 3 2
22 k 3 D 2=1N4001
R 1 = 13 k R 4
R 2 R L
680 1
C 2 C 6 C 4 C 7
22F 220F 100nF 220nF
-V S

ิ
ุ
(ก) วงจรสัญลักษณ ์ (ข) ชดวงจรอิเล็กทรอนกส ์



(ค) แผ่นวงจรพิมพ์ด้านวางอุปกรณ ์ (ง) แผ่นวงจรพิมพ์ด้านลายวงจรพิมพ์

์
ี่
้
้
ุ
ี
์
ิ
รูปท 12.2 ชดอุปกรณอิเล็กทรอนกสและลายวงจรพิมพ์ทสรางไว้เรยบรอย
ี
่


้
12.3 การสรางลายวงจรพิมพแบบงาย
่
์

ุ
่
ี่
ื
ุ
ึ
่
ิ
ี
ิ
์
วงจรอเล็กทรอนกสทสรางขึ้นมาในลักษณะชดประกอบ (Kit) ใช้ฝกทดลอง ทเผยแพรในหนังสอชดทดลอง
้
ื
ิ
ิ
์
ิ
้
่
ี
ิ
อเล็กทรอนกสต่างๆ มักจะมลายวงจรพมพ์ให้มาด้วยเสมอ เพอให้ผู้สนใจสามารถทดลองสรางแผ่นวงจรพมพ์ขึ้นใช้เองได้
ี
้
ด้วยการน าลายวงจรพิมพ์ทมมาให้ไปใช้สรางลายวงจรพิมพ์ลงบนแผ่นวงจรพิมพ์ด้วยตัวเองได้ วิธสรางท าได้หลายวธ เชน พิมพ์
่
ี
ี
ิ
้
ี่
ื
ี
ลายด้วยวธซลค์สกรน (Silk Screen) ใช้ฟล์มไวแสงหรอไดรฟล์ม (Dry Film) ใช้วธเขียนลายด้วยสน ้ามันหรอปากกาเคมกันน ้า
ี
ี
ิ
ี
ิ
ิ
ิ
ื
ี
ิ
์
็
ื
หรอใช้กระดาษถ่ายเอกสารลอกลาย เปนต้น
ึ
ี
ิ
ในหัวข้อน้จะกลาวถงวธสรางลายวงจรพมพ์แบบง่ายด้วยตัวเอง สามารถสรางใช้งานได้ด้วยตัวเอง โดยใช้วธการลอก
ิ
่
ิ
ี
้
้
ี
็
ี่
์
ลายวงจรพิมพ์จากกระดาษถ่ายเอกสารทถ่ายลายวงจรไว้ หรออาจใช้กระดาษทพิมพ์ลายวงจรด้วยเครองพิมพ์เลเซอรก็ได้ ซงเปน
ื่
ื
ี่
ึ
่
ู
ี
ิ
ี่
ิ
็
ื
้
วิธทง่าย สะดวก ลงทุนน้อย และได้ลายวงจรพิมพ์เหมอนต้นฉบับทุกประการ ล าดับขั้นตอนการปฏบัตเปนดังน้ พรอมทั้งแสดงรป
ี
่
ู
ี
ล าดับขั้นตอนตามรปท 12.3

้
ี
ี่
1. เตรยมอุปกรณทต้องการใช้งานให้พรอม ประกอบด้วย แผ่นวงจรพิมพ์ กระดาษชนดถ่ายเอกสารได้ ปากกาเคมกัน
ิ
์
ี
ื
น ้า (ปากกาเขียนแผ่นใสกันน ้า) เตารด แผ่นใยขัดสงเคราะห์ (แผ่น สก็อตไบรต์) ผงซักฟอก กรดกัดทองแดง หรอกรดเฟอรก คลอ
ี
ั
ิ
์
ิ
ิ
็
ไรด์ (Ferric Chloride Acid) น ้ามันทนเนอร และภาชนะพลาสตก เปนต้น


ี
้

2. เตรยมแผ่นวงจรพิมพ์ให้พรอมใช้งาน โดยตัด
แผ่นวงจรพิมพ์ให้ได้ขนาดตามต้องการ ลบคม ตกแต่งขอบให้
เรยบรอย ล้างท าความสะอาดด้านทองแดง โดยใช้ใยขัดสงเคราะห์
ั
้
ี
(ก)
ิ
ิ
และผงซักฟอก ล้างส่งสกปรกและคราบสนมให้หมด เช็ดและปล่อย
ี
่
ิ
ั
ไว้จนแห้งสนท หลังจากน้ไมควรสมผัสโดนผิวทองแดงนั้นอีก


ี่
3. น าลายวงจรพิมพ์ทต้องการใช้ ไปถ่ายเอกสารลงบน
ื
ื
ิ
กระดาษ หรอแผ่นใสชนดถ่ายเอกสารได้ และหรอใช้พิมพ์ลายวงจร
ิ
์
ื่
พิมพ์ด้วยเครองพิมพ์เลเซอรก็ได้ โดยใช้ลายวงจรพิมพ์ด้านใช้จรงมา
(ข)
ื
์
กลับด้าน (เหมอนลายวงจรพิมพ์ด้านวางอุปกรณ)



4. น ากระดาษถ่ายเอกสารด้านลายวงจรพิมพ์ วางลงบน
แผ่นวงจรพิมพ์ด้านทองแดง ใช้เทปใสยึดขอบกระดาษให้แนนไม่ให้
่
ั
ี
ื่
้
ี
ี่
ุ
ู
เคลอนท ใช้เตารดปรบความรอนสงสด รดบนกระดาษให้ทั่วประมาณ
(ค) 45 วนาท เพอให้ลายวงจรพมพ์ทถายเอกสารไว้ทั้งหมด มาเกาะตดท ี ่
่
่
ี
ิ
ิ
่
ื
ี
ิ
ิ
่
ผิวทองแดง ปลอยท้งไว้ให้แผ่นวงจรพิมพ์เย็นตัวลง

5. น าแผ่นวงจรพิมพ์ทรดด้วยเตารดเรยบรอยแล้วพรอมทั้ง
้
ี
ี่
ี
้
ี
ิ
่
่
ี
่
่
กระดาษทตดอยูไปแชน ้าเปลา ให้กระดาษออนตัวลง ค่อยๆ ล้างถู
่
ื
ิ
(ง) เบาๆ ให้กระดาษหลุดออกจนหมด เหลอเพียงลายวงจรพิมพ์เกาะตด
บนแผ่นวงจรพิมพ์ น าแผ่นวงจร พิมพ์มาท าให้แห้ง


ี่
์
6. ตรวจสอบความสมบูรณของลายวงจรพิมพ์ทได้ออกมา มี
ิ
่
ื
่
สวนใดของลายวงจรพิมพ์เกดความบกพรอง ขาดหลุดหายไปหรอไม่
ี
ี
(จ) ถ้ามให้ใช้ปากกาเคมกันน ้าเขียนตกแต่งให้ลายวงจรพิมพ์สมบูรณ ์
ทั้งหมด

่
ี่
้
ี
7. น าแผ่นวงจรพิมพ์ทตกแต่งเรยบรอยไปแชลงในกรดกัด

(ฉ) ทองแดง เขย่าถาดเบาๆ พร้อมทั้งสังเกตทองแดงสวนทไมต้องการ
่
่
ี่
ื
หลดออกหมดหรอยัง ท าเชนน้จนทองแดงสวนทไม่ต้องการหลุดออก
ุ
ี
่
่
ี่

ิ
หมด น าแผ่นวงจรพมพ์ไปล้างกรดกัดทองแดงออกให้หมด ด้วยน ้า
และผงซักฟอก








ี่
ึ
8. ล้างหมกพิมพ์พลาสตกสด าเปนลายวงจรพิมพ์ทเกาะตด
ิ
ิ
็
ี

์
ื
บนแผ่นวงจรพิมพ์ออกให้หมดด้วยทนเนอร หรอน ้ายาล้างยาทาเล็บ
ิ
ิ
่
ี
(Acetone) ท าความสะอาดแผ่นวงจร พมพ์อกคร้ง ปลอยให้แห้ง และ
ั
(ช) ทาเคลอบด้วยน ้ายางสนบางๆ ปลอยท้งให้แห้งสนท ยางสนชวย
ิ
่
ื
่
ิ
ิ
้
ิ
ปองกันการเกดสนมของลายทองแดงบนแผ่นวงจรพิมพ์


่
ี
ื
ิ
9. น าแผ่นวงจรพมพ์ทผ่านขั้นตอนต่างๆ มา และเคลอบ
ี
ู
้
ด้วยน ้ายางสนเรยบรอยไปเจาะรตามจุดต่างๆ ให้ครบทุกจุด ก็จะได้
้
ี่
(ซ) ลายวงจรพิมพ์บนแผ่นวงจรพิมพ์ พรอมทจะน าไปประกอบอุปกรณ ์
ตามต้องการ


ิ
้
ี
รูปท 12.3 ขั้นตอนการสรางลายวงจรพมพ์
่


12.4 หัวแรงบัดกร ี
้

์
็
ื
ื่
ิ
์
้
ี
์
ี่
้
ื่
หัวแรงบัดกร (Soldering Iron) เปนเครองมอใช้ท าหน้าทเชอมต่ออุปกรณไฟฟา และอุปกรณอิเล็กทรอนกสต่างๆ
ิ
รวมถงสายไฟฟาเข้าด้วยกัน ถอเปนอุปกรณทส าคัญต่อการใช้งานส าหรบชางไฟฟาและอิเล็กทรอนกส หัวแรงทนยมใช้งานเปน
์
ั
้
็
้
่
ี่
ิ
์
็
้
ื
ึ
ี่
ิ
ี
่
้
้
้
้
้
ื
่
หัวแรงทท างานด้วยไฟฟา โดยเมอจ่ายไฟให้หัวแรงจะเกดความรอนขึ้นในขดลวดความรอน สงผ่านความรอนไปยังปลายหัว
้
่
้
็
ี
แรง ทสวนหัวบัดกรเปนตัวรบความรอนสงผ่านความรอนไปยังจุดบัดกร หลักการบัดกรจะต้องท าให้จุดบัดกรเกดความรอน
ี
ิ
่
ั
ี
่
้
ี
ี่
้
้
่
้
เพยงพอ ใช้หลอมละลายตะกั่วบัดกรเชอมต่ออปกรณให้ประสานกันแนน ไมหลุดออกจากกันได้โดยง่าย ขนาดก าลังไฟฟาของ
์
ี
ื
่
ี
่
ุ
ี
้
์
ี
ี
หัวแรงบัดกรต้องใช้ให้สัมพันธ์กับขนาดของจุดบัดกร เพื่อท าให้การบัดกรถูกต้องสมบูรณ
้
้
้
ื
ิ
ี
้
ี
หัวแรงบัดกรทผลตมาใช้งานมขนาดการจ่ายความรอนออกมา หรอมค่าก าลังไฟฟาของหัวแรงบัดกรหลายขนาด ต้อง
ี
ี
ี่
ี
ี
็
ื
เลอกใช้ให้เหมาะสมกับขนาดจุดบัดกร ถ้าเปนจุดบัดกรขนาดเล็ก เชน การบัดกรงานบนแผ่นวงจรพิมพ์ ควรใช้หัวแรงบัดกร ี
่
ี
้
่
ี
ประมาณ 15 – 30 วัตต์ จุดบัดกรขนาดมาตรฐานทใช้กับงานทั่วไป ควรใช้หัวแรงบัดกรประมาณ 30 – 50 วัตต์ และจุดบัดกร ี
ี
ี
้
ิ
ิ
ี
้
้
์
ี่
ี
ขนาดใหญ่ ควรใช้หัวแรงบัดกรประมาณ 50 – 150 วัตต์ หัวแรงบัดกรทผลตออกมาใช้งานทางด้านงานไฟฟาและอิเล็กทรอนกสม ี
้
ู
้
ื
้
่
ี่
ลักษณะการท างาน 2 แบบ คือ หัวแรงแช และหัวแรงปน แสดงดังรปท 12.4

ิ
่
้
่
ิ
ิ
ิ
้
(ก) หัวแรงแชชนดอุณหภูมคงท ี่ (ข) หัวแรงแชชนดปรับอุณหภูมได้








่
้
้
ิ
ื
(ค) หัวแรงแชชนดใช้แก๊ส (ง) หัวแรงปน

ี
้
รูปท 12.4 ชนดหัวแรงบัดกร ี
่
ิ





12.5 ตะกั่วบัดกร ี

์
่
ื่
ุ
็
ี่
ี่
ี
้
์
ิ
ตะกั่วบัดกร (Solder) เปนวัสดทท าหน้าทชวยเชอมประสานรอยต่อสายไฟ ขาอุปกรณไฟฟาและอิเล็กทรอนกสในการ
์
ี
ื่
์
ื
ี
่
ิ
ต่อวงจร หรอเชอมต่อขาอุปกรณอิเล็กทรอนกสเข้ากับลายวงจรพิมพ์ สวนประกอบของตะกั่วบัดกร ประกอบด้วยดบุก (Tin) และ
ุ
ู
ตะกั่ว (Lead) โดยสวนผสมของวัสดทั้งสองถกก าหนดไว้เปนค่าเปอรเซนต์ มสดสวนของการใช้วัสดทั้งสองแตกต่างกันไปตาม
์
็
็
่
ั
ี
่
ุ
็
่
ึ
ี
ี
ี
ความเหมาะสมกับการใช้งาน เชน 60/40 หมายถง เปนตะกั่วบัดกรทมสวนผสมของดบุก 60% และตะกั่ว 40% เปนต้น สวนผสม
็
่
่
่
ี
ี
ี
ี
ี
ิ
ี
่
ี
ของตะกั่วบัดกรทผลตมาใช้งานมความแตกต่างกัน จะมผลต่อจุดหลอมละลายของตะกั่วบัดกรแตกต่างกันไป ดังน้
็
➢ สวนผสมท 63/37 มจุดหลอมละลายโดยประมาณ 183 C ถอเปนสวนผสมทดทสด
ี่
ื
ี่
่
ี
ุ
ี
่
ี่
o
➢ สวนผสมท 60/40 มจุดหลอมละลายโดยประมาณ 190 C เปนสวนผสมทด
่
ี
็
ี
่
ี่
ี่
o
➢ สวนผสมท 50/50 มจุดหลอมละลายโดยประมาณ 214 C
ี่
่
ี
o
่
็
ี
ุ
็
ี่
ี
ิ
ี
่
ี
ื
่
ี
การเลอกใช้ตะกั่วบัดกรทด ควรเปนชนดทมจุดหลอมละลายต าสด เพราะจะชวยให้การบัดกรท าได้รวดเรว และความ
ิ
์
์
ี
้
่
ั
รอนไม่สงผลให้อุปกรณอิเล็กทรอนกสช ารดเสยหาย สวนผสมของตะกั่วบัดกรทนยมใช้ส าหรบการบัดกรอุปกรณอิเล็กทรอนกส ์
่
ี
่
ิ
ี
์
ุ
ี
ิ
้
์
ี่
ุ
ควรใช้ค่าท 63/37 หรอค่าท 60/40 ถอเปนตะกั่วบัดกรชนดคุณภาพด ลักษณะตะกั่วบัดกรทนยมใช้ในการบัดกรอปกรณไฟฟา
ี
ี
่
ี
ื
ิ
ี
็
ี
ิ
่
ื
ี
ิ
์
ู
และอิเล็กทรอนกส แสดงดังรปที่ 12.5

้
(ก) ตะกั่วบัดกร ี (ข) โครงสรางภายในตะกั่วบัดกร ี
ี
้
รูปท 12.5 ตะกั่วบัดกรและโครงสรางภายใน
่
ี
็
ี
ี่
จากรปที่ 12.5 แสดงตะกั่วบัดกรและโครงสรางภายใน รปท 12.5 (ก) เปนลักษณะตะกั่วบัดกรทผลตมาใช้งานด้านไฟฟา ้
้
ี
ี
ู
ู
่
ิ
์
ี
ิ
้
ี
้
และอิเล็กทรอนกสมลักษณะเปนเสนลวดกลมยาว ขดไว้เปนม้วนมหลายขนาด ทั้งขนาดของเสนตะกั่วและขนาดของความยาว
็
็
้
ี
ิ
์
้
็
ิ
ู
ี่
้
สวนรปท 12.5 (ข) เปนโครงสรางภายในตะกั่วบัดกรใช้งานด้านไฟฟาและอเล็กทรอนกส ตอนกลางของเสนตะกั่วจะมน ้ายา
ี
่
่
ี
ิ
็
ประสาน หรอฟลักซ (Flux) บรรจุอยู่ด้วย เปนสวนชวยในการท าความสะอาดผิวหน้าของจุดบัดกร ด้วยการท าให้ส่งสกปรกต่างๆ
ื
์
่
ี
ิ
่
ิ
บนผิวโลหะจุดบัดกรหมดไป ชวยให้ตะกั่วบัดกรเกาะตดช้นงานได้ดขึ้น และชวยเคลอบผิวตะกั่วบัดกรรวมทั้งช้นงานไมให้เกด
ิ
ี
ี
ี
ิ
ื
่
่
ิ
็
สนม และท าให้ผิวตะกั่วเปนมันวาว

12.6 เครองดูดตะกัวบัดกร ี
ื
่
่

ิ
ู
ุ
ี
ุ
่
์
่
ี
่
ี
่
็
ี
ู
เครองดดตะกั่วบัดกร (Solder Sucker) เปนอปกรณทผลตขึ้นมาชวยอ านวยความสะดวก ในการดดตะกั่วทบัดกรขาอปกรณ ์
ื
์
้
ี่
์
์
ิ
ี่
ไว้ออกจากรอยบัดกร เพื่อการแก้ไขเปลยนแปลงอุปกรณในวงจรไฟฟาและอิเล็กทรอนกส เชน เปลยนแปลงอุปกรณตัวใหม่
่
ี
ู
ี
ุ
ี
์
ื
ิ
ั
ู
หรอปรบปรงแก้ไขอปกรณเดมให้เปนอปกรณใหม เปนต้น เครองดดตะกั่วบัดกรมหลายรปแบบ หลายลักษณะ ทั้งรปราง ขนาด
ุ
ุ
่
็
์
ื
่
็
่
ู
ื
้
ู
่
ื
่
ี
ู
ู
และโครงสราง หลักการท างานของเครองดดตะกั่วบัดกร อาศัยแรงดดอากาศของกระบอกลูกสบในเครองดดตะกั่ว วธดดตะกั่ว
ี
ู
ู
ิ
ู
ู
ื่
็
บัดกรออก โดยท าให้ตะกั่วบัดกรทต้องการดดออกหลอมละลายก่อน แล้วจงน าเครองดดตะกั่วบัดกรเข้าไปดดโดยรวดเรว เครองดด
ี
ื
่
่
ึ
ี
ี
ู
ู
ี
ู
ี
ี
ู
ตะกั่วบัดกร และการดดตะกั่วบัดกร แสดงดังรปที่ 12.6



(ก) เครองดดตะกั่วบัดกร ี (ข) การดดตะกั่วบัดกร ี
ู
่
ื
ู
่
ื
ู
ู
ี
่
ี
รูปท 12.6 เครองดดตะกั่วบัดกร และการดดตะกั่วบัดกร ี

ี
ี่
ี
ี
ิ
ู
นอกจากเครองดดตะกั่วบัดกรแล้วยังได้ผลตตัวซับตะกั่วบัดกร (Solder Wick) ท าหน้าทดดซับตะกั่วบัดกรออกจากจุด
ู
ื
่
ี
ี
ู
ี
ิ
ี
บัดกร ตัวซับตะกั่วบัดกรท ามาจากลวดทองแดงขนาดเล็กถักไปมาคล้ายสายชลด์ วิธดดตะกั่วบัดกรออก โดยน าตัวซับตะกั่วบัดกร ี
ี
้
่
่
มาวางในต าแหนงทต้องการ น าหัวแรงบัดกรทรอนมาสมผัส เพอซับตะกั่วให้ไปตดทตัวซับตะกั่วแทน ตัวซับตะกั่วบัดกร และ
ี
ื
ี
่
ิ
ี
่
ี
้
่
ั
ู
ี
การซับตะกั่วบัดกร แสดงดังรปที่ 12.7


(ก) ตัวซับตะกั่วบัดกร ี (ข) การซับตะกั่วบัดกร ี
ี
ี
่
รูปท 12.7 ตัวซับตะกั่วบัดกร และการซับตะกั่วบัดกร ี

ี
12.7 เทคนิคการบัดกรอุปกรณ ์
่
ิ
ื
ิ
์
่
้
ิ
ิ
็
ิ
ี
การบัดกรเปนส่งส าคัญของการปฏบัตงานทางด้านชางไฟฟาและอเล็กทรอนกส หรอชางทเกยวข้องกับการเชอมต่อ
ื่
ี่
ี่
่
ี
์
่
่
ี
่
ื
้
่
ุ
วงจรทางไฟฟาเข้าด้วยกัน การต่ออปกรณเข้าวงจรจะสงผลต่อการท างานของวงจรเหลานั้นวาดหรอไม สวนประกอบทส าคัญ
่
ึ
่
ี
ี
์
่
่
ี
สวนหนงคือเทคนคการบัดกร ถ้าการบัดกรไม่ถูกต้อง รอยบัดกรไม่สมบูรณ สงผลเสยต่อการท างานของวงจร จนถงวงจรไม่
ึ
ี
ิ
ิ
ิ
็
ิ
ิ
ี
ึ
สามารถท างานได้ ดังนั้นขั้นตอนการบัดกรเปนส่งจ าเปน และต้องฝกปฏบัตให้เกดความช านาญ เทคนคการบัดกรท าได้ดังน้ ี
ิ
็
ี
ู
่
ี
ู
้
พรอมทั้งแสดงรปล าดับขั้นตอนตามรปท 12.8
ี่
้
่
์
ี
1. เตรยมอุปกรณทต้องการใช้งานให้พรอม เชน คีมจับ คีมตัด
้
ี่
้
หัวแรงบัดกรพรอมทรองหัวแรงและฟองน ้าท าความสะอาดหัวแรงบัดกร ี
้
้
ี
่
ี
ื
ี
ู
(ก) ตะกั่วบัดกร เครองดดตะกั่วบัดกร แผ่น วงจรพิมพ์ และอุปกรณ ์
ี
์
ี
่
ิ
็
ิ
ิ
ื
อเล็กทรอนกส (หรอช้นงานทต้องการบัดกร) เปนต้น

ื

์
ิ
์
ิ
2. น าแผ่นวงจรพิมพ์และอุปกรณอิเล็กทรอนกส หรอช้นงานท ี ่
ี
ต้องการบัดกร ประกอบเข้าด้วยกัน ตามล าดับความ ส าคัญก่อนหลัง กรณ ี
ิ
็
ี
์
ื่
ู
์
(ข) เปนอุปกรณอิเล็กทรอนกส เมอเสยบลงในรแผ่นวงจรพิมพ์ ให้งอขาออก
์
้
ู
เล็กน้อย เพื่อปองกันการหลุดออกจากรของตัวอุปกรณ

3. จ่ายไฟฟาให้หัวแรงบัดกร ท้งไว้จนรอนจัด น าปลายหัวแรง
้
้
ิ
ี
้
้
่
ี
็
ี
บัดกรไปท าความสะอาด โดยน าไปเชดกับฟองน ้าทเปยกน ้าพอหมาดๆ
ี
ี
ั
้
ี
ั
ี
(ค) จากนั้นน าตะกั่วบัดกรไปสมผัสปลายหัวแรงบัดกรให้ทั่ว ก่อนบัดกรสงเกต
ุ
์
ี
ขาอปกรณตัวใดสกปรกควรท าความสะอาดเสยก่อน

4. น าหัวแรงบัดกรทพรอมใช้งานไปสมผัสทจุดบัดกร เชน ท ี่
ี่
้
ี
ี
ั
่
ี่
้
ิ
ขาอปกรณและลายวงจรพมพ์ ท้งระยะเวลาประมาณ 2 – 3 วนาท จงน า
ี
ุ
ึ
ิ
์
ิ
้
ี
ี
ี
ี
ี
ั
่
(ง) ตะกั่วบัดกรไปสมผัสทจุดบัดกร ตรงปลายหัวแรงบัดกร ให้มตะกั่วบัดกร ี
ี่
ี
หลอมละลายล้อมรอบจุดบัดกรในขนาดทพอเหมาะ

ื
ี
5. เมอตะกั่วบัดกรหลอมละลายมขนาดพอเหมาะ น าตะกั่ว
่
ี

ึ
บัดกรออกจากจุดบัดกร รอจนตะกั่วบัดกรหลอมละลายทั้งหมด จงดงหัว
ี
ี
ี
ึ
แรงบัดกรออกจากจุดบัดกรโดยรวดเรว ปล่อยให้ตะกั่วบัดกรเย็นตัวลง
็
ี
้
ี
ี
(จ) สังเกตความสมบูรณของจุดบัดกร ท าเชนน้จนครบทุกจุด
์
ี
่
ี

่
์
ิ

6. ใช้คีมตัด ตัดขาอุปกรณสวนเกนทเหลอออกให้หมด โดยตัดให้
ี่
ื
ี่
่
ื
ี
ิ
ิ
ื
ชดตะกั่วบัดกร ไม่ควรให้เหลอยาวมากเกนไป เพราะขาสวนทเหลอม ี
่
ิ
(ฉ) โอกาสล้มไปสัมผัสกับจุดต่ออื่นๆ อาจท าให้เกดการลัดวงจร สงผลต่อการ
์
่
ื
ิ
ี
ุ
ช ารดเสยหายของอุปกรณและวงจรได้เมอน าช้นงานไปใช้งาน

่
ี
ี
ี
ี
ี
7. ตรวจสอบจุดบัดกรทุกจุด จุดบัดกรทดตะกั่วบัดกรจะต้อง
ู
ี
็
่
ิ
ี
เปนปุมกลมนนสวยงาม ผิวเรยบมันวาว ตะกั่วบัดกรเกาะตดลายวงจร
์
ุ
ื
และขาอปกรณโดยรอบ ตะกั่วบัดกรมขนาดพอเหมาะไม่น้อยหรอมาก
ี
ี
(ช)
ี
ี
ิ
่
ี
ี
ี่
ี
ิ
เกนไป จุดบัดกรทไม่ดมหลายลักษณะ เชน มตะกั่วบัดกรมากเกนไป บัดกร ี
่
่
่
ุ
็
ิ
ไมเกาะตดขาอปกรณหรอลายวงจรพิมพ์ เปนตะปุมตะปา และผิวด้านไม่

ื
์
มันวาว เป็นต้น
่
่
ู
่
ี
8. พบจุดบัดกรทบกพรองไมสมบูรณ ให้ใช้เครองดดตะกั่ว
่
์
ื
ี
ี
่
์
(ซ) บัดกร หรอตัวซับตะกั่วบัดกร ดดจุดบัดกรทไมสมบูรณออกให้หมด และ
ี
่
ื
ี
ู
ี

✓   ท าการบัดกรใหมอกคร้ง ให้ได้จุดบัดกรทด
ี่
ี
่
ี
ี
ั
ี


ี
่
ิ
รูปท 12.8 เทคนคการบัดกร ี


12.8 วงจรอิเล็กทรอนิกสเบ้องตน
์
้
ื

ี
ิ
วงจรอิเล็กทรอนกสทผลตออกมาใช้งาน มมากมายหลายชนด หลายประเภท และมวงจรทหลากหลาย ถูกน าไปใช้
ี่
์
ิ
ี
ิ
ี่
ิ
ู
ี
ิ
ประโยชน์ในงานด้านต่างๆ ปจจุบันมผู้ผลตวงจรอิเล็กทรอนกสออกมาใช้งานในรปของชดประกอบอิเล็กทรอนกส (Electronic
์
ุ
ิ
์
ั
Kit) ออกจ าหนายมากมาย เหมาะส าหรบผู้สนใจทางด้านอิเล็กทรอนกส เพื่อศกษาท าความเข้าใจ และท าให้เกดความร ความ
ิ
ั
์
ิ
้
ึ
่
ู
เพลดเพลน และความสนกสนาน การสรางชดประกอบอิเล็กทรอนกส์ด้วยตัวเองท าได้ไม่ยาก โดยน าวงจรอิเล็กทรอนกส และ
ุ
ุ
้
์
ิ
ิ
ิ
ิ
ี
้
่
ี
ลายวงจรพิมพ์ทมผู้ออกแบบไว้ ได้เผยแพรให้น าไปใช้งานได้ในวารสารต่างๆ น ามาสรางลายวงจรพิมพ์ด้วยตัวเองตามวิธในหัวข้อ
ี่

่
ี่
้
้
ี
ิ
ท 12.3 ใช้วธกระดาษถายเอกสารลอกลาย น าไปใช้ประกอบวงจร พรอมทั้งทดลองการท างานของวงจร การน าไปสรางด้วย
่
่
ู
ี
ิ
้
ี
์
ิ
ิ
ี
ื
ตัวเองจะท าให้เกดความรความเข้าใจมากขึ้น วงจรอเล็กทรอนกสเบ้องต้นทนาสนใจมหลายวงจรดังน้

่
่
12.8.1 แหลงจายแรงดันไฟตรงคงที่

แหล่งจ่ายแรงดันไฟตรงคงท คือแหล่งจ่ายก าลัง (Power Supply) ท าหน้าทจ่ายแรงดันไฟตรงคงทออกมา
ี่
ี่
ี่
์
ิ
ื
้
ิ
น าไปใช้จ่ายแรงดันไฟตรงให้วงจรไฟฟาและวงจรอิเล็กทรอนกสต่างๆ วงจรแบบเบ้องต้น ประกอบด้วยหม้อแปลงก าลังชนดลด
็
้
ี
์
ิ
แรงดัน ไดโอด ตัวเก็บประจุ ฟวส และเต้าเสยบพรอมสายไฟ สามารถประกอบเปนวงจรจ่ายแรงดันไฟตรงได้ 3 แบบ คือ วงจรจ่าย
ื่
ื่
ิ
ี
ี
่
แรงดัน ไฟตรงแบบครงคลน วงจรจ่ายแรงดันไฟตรงแบบเต็มคลน และวงจรจ่ายแรงดันไฟตรงแบบบรดจ์ ทั้ง 3 แบบมหน้าทการ
ึ
่
่
ท างานเหมอนกัน คือแปลงแรงดันไฟสลับเปนแรงดันไฟตรง แตกต่างเฉพาะในสวนของการจัดวงจรแปลงแรงดัน ใช้ขั้วหม้อแปลง
ื
็
ี
ก าลังและใช้จ านวนไดโอดไม่เท่ากัน รวมถงการจัดรปแบบวงจรแตกต่างกัน ในหัวข้อน้จะกลาวเฉพาะวงจรแหล่งจ่ายแรงดันไฟ
ู
่
ึ
ิ
ู
ี่
ตรงคงทแบบบรดจ์ ลักษณะวงจรและลายวงจรพิมพ์ แสดงดังรปที่ 12.9


220V 1
+
9V D 1 D 2
0V + C

220V AC 2
2,200 F
9V D 4 D 3 25V
0V -

(ก) วงจร
D 1
1 D 2 + 2
+ -
D 3 C
2 D 4 - 1 +


(ข) ลายวงจรพิมพ์ด้านวางอุปกรณ ์ (ค) ลายวงจรพิมพ์ด้านลายทองแดง

ี่
รูปท 12.9 วงจรจ่ายแรงดันไฟตรงคงทแบบบรดจ์
ิ
่
ี

ี
ี่
ิ
ิ
ี่
จากรปท 12.9 แสดงวงจรจ่ายแรงดันไฟตรงคงทแบบบรดจ์ การท างานของวงจรอธบายได้ดังน้ แรงดันไฟสลับ
ู
ู
ี่
ิ
ิ
่
220 VAC จ่ายผ่านหม้อแปลงก าลังเพื่อลดแรงดันลงให้เหลอ 9 V จ่ายออกขดลวดทางขดทุตยภมท 9 V และ 0 V สงออกไปให้
ื
ิ
ไดโอด 4 ตัว D , D , D และ D ไดโอดทั้งสท าหน้าทก าจัดแรงดันไฟสลับซกลบท้งไป ยอมให้เฉพาะแรงดันไฟสลับซกบวกผ่าน
ี
่
ี
่
ี
ี
2
3
4
1
ไปให้ตัวเก็บประจุ C ท าการประจุแรงดันซกบวกเก็บไว้ และคายประจุแรงดันซกบวกออกมาควบคุมให้ได้แรงดันไฟตรงคงท ี่
ี
ี
ี
จ่ายออกเอาต์พุตบนบวกล่างลบมค่าประมาณ 12.7 V
ู
การน าลายวงจรพิมพ์ในรปท 12.9 (ค) ไปสรางแผ่นวงจรพิมพ์ด้วยวธถ่ายเอกสารลอกลาย ต้องกลับด้านลาย
ิ
ี
ี่
้
ี
่
ี
ู
ิ
ิ
ี
ึ
็
ี
วงจรพิมพ์ให้เปนตรงข้าม คือต้องมลายวงจรพิมพ์เชนเดยวกับรปที่ 12.9 (ข) ถงจะสามารถใช้งานได้ แต่ถ้าใช้วธซลค์สกรน ใช้
ื
ิ
ี
ิ
ี
วธฟล์มไวแสง หรอใช้ปากกากันน ้าเขียนลายวงจร สามารถใช้งานได้ทันท

12.8.2 เครองหรไฟฟา
ี่
ื่
้

ิ
้
ื่
์
็
ี่
ี่
้
ื
ิ
เครองหรไฟฟา (Dimmer) เปนวงจรอิเล็กทรอนกสทใช้ควบคุมการจ่ายก าลังไฟฟาไปให้ภาระในปรมาณมากหรอ
้
็
น้อย สามารถน าเครองหรไฟฟาไปใช้งานแตกต่างกันหลายหน้าท เชน หรแสงสวางหลอดไฟ (Light Dimmer) ปรบความเรว
ื่
ี่
ั
ี่
่
่
ี่
ื่
ั
้
์
็
้
ื
มอเตอร (Motor Speed Control) และปรบความรอนเครองท าความรอน (Heater Dimmer) เปนต้น วงจรแบบเบ้องต้นประกอบด้วย
ี่
ู
ไตรแอก ไดแอก ตัวเก็บประจุ และตัวต้านทาน ลักษณะวงจรและลายวงจรพิมพ์ แสดงดังรปท 12.10


1A VR 1
100k 60W
R 1 A 2
220V AC 10k G 4A 600V
C 1 A 1
220nF HT32
250V


(ก) วงจร
G
A 1
A 2 100k
220nF 10k

1A
220V AC


(ข) ลายวงจรพิมพ์ด้านวางอุปกรณ ์ (ค) ลายวงจรพิมพ์ด้านลายทองแดง

ื่
รูปท 12.10 เครองหรแสงสว่างหลอดไฟ
ี่
่
ี

ี่
่
็
์
ิ
ิ
ู
จากรปท 12.10 แสดงวงจรเครองหรแสงสวางหลอดไฟ ตัวไตรแอกท าหน้าทเปนสวตชชนดควบคุมได้ทขาเกต
ื่
ี่
ี่
ี่
ื่
ิ
่
(G) ควบคุมให้หลอดไฟตดสวาง การท างานของวงจรอธบายได้ดังน้ เมอจ่ายแรงดันไฟสลับ 220 V เข้าวงจร ในคร้งแรกไตรแอกยัง
ิ
ี
ั
์
ึ
ไม่ท างาน ตัวเก็บประจุ C จะประจุแรงดันไว้จนถงค่าแรงดันเบรกโอเวอร (Breakover Voltage) ของตัวไดแอก ไดแอกยอมให้แรงดัน
1
ิ
จาก C จ่ายไปกระตุ้นขา G ของไตรแอก ตัวไตรแอกเปนสวิตช์ต่อวงจร มแรงดันไฟสลับ 220 V จ่ายไปให้หลอดไฟ หลอดไฟตด
ี
็
1
สว่างตลอดเวลา
่
ี่
ั
การปรบความสวางของหลอดไฟ ขึ้นอยูกับการปรบเปลยนค่าความต้านทาน VR ถ้าปรบค่าความต้านทาน VR 1
ั
่
ั
1
ี
มค่ามาก ท าให้ C ประจุแรงดันช้าถงค่าแรงดันเบรกโอเวอรของตัวไดแอกช้า ชวงเวลาในการท างานของไตรแอกต่อแรงดันไฟ
ึ
่
์
1
่
ี
ึ
ั
สลับน้อย หลอดไฟสวางน้อย ถ้าปรบค่าความต้านทาน VR มค่าน้อย ท าให้ C ประจุแรงดันได้เรวขึ้นถงค่าแรงดันเบรกโอเวอร ์
็
1
1
่
็
ของตัวไดแอกเรว ชวงเวลาในการท างานของไตรแอกต่อแรงดันไฟสลับมากขึ้น หลอดไฟสว่างมากขึ้น

ู
ิ
การน าลายวงจรพิมพ์ในรปที่ 12.10 (ค) ไปสรางแผ่นวงจรพิมพ์ด้วยวธการถ่ายเอกสารลอกลาย ต้องกลับด้าน
้
ี
็
ู
ื
ี่
ลายวงจรพิมพ์ให้เปนตรงข้ามก่อนใช้งาน (ลายวงจรพิมพ์จะเหมอน กับลายวงจรในรปท 12.10 ข)

์
้
12.8.3 สวิตชท างานดวยแสง
่
่
ิ
์
ิ
์
ี่
์
็
็
ิ
ิ
ิ
สวตชท างานด้วยแสง (Light Switch) เปนสวตชอิเล็กทรอนกสทใช้แสงสวางเปนตัวชวยควบคุมการปดเปด
็
ิ
์
ื
ิ
ื
ั
หน้าสมผัสสวตชให้วงจรท างานหรอหยุดท างาน การท างานของวงจรเปนไปอย่างอัตโนมัต วงจรแบบเบ้องต้นประกอบด้วย
ี
ี่
ทรานซสเตอร ตัวต้านทานเปลยนค่าตามแสง (LDR) รเลย์ ไดโอด ไดโอดเปล่งแสง ตัวเก็บประจุ และตัวต้านทาน ลักษณะวงจร
์
ิ
ู
และลายวงจรพิมพ์ แสดงดังรปที่ 12.11

+12 V
NC
VR 1 R 2
10k 680 D 1 C
LED 1N4001 NO
R 3 220V AC
1.8k R 1 12V DC
Q 1
1.8k BC548
LDR


(ก) วงจร
+ -
680 1N4001
1.8k
LDR
1.8k 10k
+ - C NO NC


(ข) ลายวงจรพิมพ์ด้านวางอุปกรณ ์ (ค) ลายวงจรพิมพ์ด้านลายทองแดง
รูปท 12.11 วงจรสวิตช์ท างานด้วยแสง
่
ี
ี
จากรปที่ 12.11 แสดงวงจรสวตช์ท างานด้วยแสง เปนชนดในขณะไม่มแสงสวางวงจรท างาน และในขณะมี
่
ิ
ู
็
ิ
แสงสวางวงจรไม่ท างาน การท างานของวงจรอธบายได้ดังน้ แรงดัน ไฟตรง 12 V จ่ายให้วงจร วงจรจะท างานหรอไม่ท างาน
ี
่
ิ
ื
ื
ี
่
ขึ้นอยูกับตัว LDR ได้รบแสงหรอไม่ ถ้าขณะมแสงมาตกกระทบตัว LDR ค่าความต้านทานในตัว LDR ต า มแรงดันไฟตรงบวกตก
ั
่
ี
็
ึ
ี
่
ิ
ิ
์
ครอมตัว LDR น้อย จ่ายเปนไบแอสตรงให้ทรานซสเตอร Q น้อยยังไม่ถงจุดท างาน ทรานซสเตอร Q ไม่ท างาน ตัว LED ดับ รเลย์
์
1
1
ี
ไม่ท างาน ไม่มแรงดันไฟสลับ 220 V จ่ายให้หลอดไฟ หลอดไฟดับ
ี
ื่
่
ี
ู
เมอไม่มแสงมาตกกระทบตัว LDR ค่าความต้านทานในตัว LDR สงมาก มแรงดัน ไฟตรงบวกตกครอมตัว LDR
ี
์
ึ
ิ
มาก จ่ายเปนไบแอสตรงไปให้ทรานซสเตอร Q มากถงจุดท างาน ท าให้ทรานซสเตอร Q ท างาน มกระแสไหลผ่าน LED และ
็
ิ
์
1
1
ี
ี
รเลย์ ท าให้ตัว LED ตดสวาง และรเลย์ท างาน ต่อหน้าสมผัส C และ NO เข้าด้วยกัน มแรงดันไฟสลับ 220 V จ่ายให้หลอดไฟ
ี
ั
่
ิ
ิ
ท าให้หลอดไฟตดสว่าง

ื
ี่
ิ
ั
ี่
ั
็
ตัวต้านทานปรบเปลยนค่าได้ VR เปนตัวปรบเปลยนความไวในการท างานของวงจร สามารถปรบเพ่มหรอ
ั
1
่
ลดความเข้มของแสงทสองมาตกกระทบตัว LDR สงไปควบคุมให้วงจรเร่มการท างาน คือท าให้วงจรท างานทแสงมดมากหรอ
ี
่
ิ
่
ื
ี่
ื
ั
้
ี
ู
มดน้อยได้ ปรบให้เหมาะสมกับการใช้งานได้ การน าลายวงจรพิมพ์ในรปที่ 12.11 (ค) ไปสรางแผ่นวงจรพิมพ์ด้วยวธการถ่าย
ื
ิ
ิ
ี
่
็
ิ
ู
ื
เอกสารลอกลาย ต้องกลับด้านลายวงจรพมพ์ให้เปนตรงข้ามก่อนใช้งาน (ลายวงจรพมพ์จะเหมอนกับรปท 12.11 ข)
ิ
12.8.4 วงจรไฟกะพรบ
ิ
ิ
วงจรไฟกะพรบ หรอวงจรอะสเตเบลมัลตไวเบรเตอร (Astable Multivibrator) เปนวงจรทสามารถควบคุมให้
์
ื
ี่
ิ
็
็
ิ
ิ
ิ
ื
หลอดไฟตดและดับได้ด้วยตัวเอง น าไปใช้เปนวงจรไฟกะพรบแบบต่างๆ วงจรแบบเบ้องต้นประกอบด้วย ทรานซสเตอร ์
ู
ไดโอดเปล่งแสง ตัวเก็บประจุ และตัวต้านทาน ลักษณะวงจรและลายวงจรพิมพ์ แสดงดังรปที่ 12.12
+12 V
LED 1 LED 2
R 2 R 2
R 1 200k 200k R 1
1k C C 1k
+ +
10 F 25V 10 F 25V
Q 1 Q 2
2N3904 2N3904


(ก) วงจร

10F +
1k LED 1
- 2N3904 +
+
2N3904 10F 200k
200k 1k
+
LED 2 -


(ข) ลายวงจรพิมพ์ด้านวางอุปกรณ ์ (ค) ลายวงจรพิมพ์ด้านลายทองแดง

ิ
รูปท 12.12 วงจรไฟกะพรบ
ี
่
ู
ี
ิ
จากรปที่ 12.12 แสดงวงจรไฟกะพรบ การท างานของวงจรอธบายได้ดังน้ แรงดัน ไฟตรง 12 V จ่ายเข้าวงจร
ิ
ิ
์
่
สงผลให้ LED และ LED ท างานเปล่งแสงตดดับสลับไปสลับมา ตามสภาวะการท างานของตัวทรานซสเตอร นั่นคือ เมอ Q 1
่
ื
ิ
2
1
่
ิ
ิ
ื่
ท างาน LED ตดสวาง LED ดับ และเมอ Q ท างาน LED ตดสวาง LED ดับ สลับไปสลับมาตลอดเวลา ความเรวในการกะพรบ
่
ิ
็
2
1
2
2
1
็
ิ
ตดและดับ ขึ้นอยูกับค่าความจุของตัวเกบประจุ C และค่าความต้านทานของตัวต้านทาน R สามารถค านวณเวลาในการกะพรบได้
ิ
่
2
ู
ด้วยสตรค านวณโดยประมาณดังน้ ี
T = 0.56 R C
2
ี
-6
3
จากค่าทใช้งานจะได้ T = 0.56  200  10   10  10 F = 1.12 วินาท
ี่

ี่
็
ิ
ี่
ื่
เมอต้องการเปลยนค่าความเรวในการกะพรบ ให้เปลยนค่า C และ R หากใช้ค่าทั้งสองมากขึ้น เวลาในการ
2
็
กะพรบจะช้าลง และใช้ค่าทั้งสองน้อยลง เวลาในการกะพรบจะเรวขึ้น ถ้าใช้ค่า C และ R ทั้งสองด้านไมเท่ากัน การกระพรบของ
ิ
ิ
ิ
่
2
ี่
ี
ู
ี
ิ
้
็
LED และ LED จะมความเรวไม่เท่ากัน การน าลายวงจรพิมพ์ในรปท 12.12 (ค) ไปสรางแผ่นวงจรพิมพ์ด้วยวธการถ่ายเอกสารลอก
2
1
็
ิ
ื
ู
ี่
ิ
ลาย ต้องกลับด้านลายวงจรพมพ์ให้เปนตรงข้ามก่อนใช้งาน (ลายวงจรพมพ์จะเหมอนกับรปท 12.12 ข)

12.9 บทสรุป

ุ
่
ี
้
ี
ิ
ู
์
การออกแบบวงจรอิเล็กทรอนกสมความยุงยากซับซ้อน ผู้ออกแบบจะต้องมความรความเข้าใจทั้งตัวอปกรณ ์
้
ิ
ั
ี่
ึ
ู
้
ี่
่
ี
อิเล็กทรอนกส และระบบการท างานของวงจรทสราง ผู้ใช้งานจะได้น าความรทมอยู่มาชวยวเคราะห์ถงปญหา และน าไปสการ
ิ
ู
่
์
แก้ปญหาได้ วงจรอิเล็กทรอนกสนยมสรางลงบนแผ่นวงจรพิมพ์ (PCB) เพื่อให้วงจรมขนาดเล็กกะทัดรด ง่ายต่อการน าไปใช้งาน
้
ั
ิ
ี
์
ิ
ั
่
ิ
้
ื
ิ
ี
ี
การบ ารงรกษา และการตรวจซอมแก้ไข แผ่นวงจรพมพ์ สรางขึ้นมาจากวัสดหลายประเภท เชน อพอกซ เรซน หรอ อพอกซไฟ
่
ุ
ี
ี
ุ
ั
์
ื
ิ
้
ื
ู
ี
เบอรกลาส ผิวด้านนอกด้านเดยวหรอทั้งสองด้าน ถกเคลอบด้วยแผ่นทองแดงบาง ใช้สรางลายวงจรพมพ์
ื่
ี
ื่
หัวแรงบัดกร เปนเครองมอท าหน้าทเชอมต่ออุปกรณไฟฟา และอุปกรณอิเล็กทรอนกส รวมถงสายไฟฟาเข้าด้วยกัน หัว
ี่
์
้
ิ
้
็
์
ื
ึ
์
้
ี
ื
่
ี
่
่
้
แรงบัดกรมหลายขนาด ต้องเลอกใช้ให้เหมาะสมกับขนาดจุดบัดกร โดยท างานรวมกับตะกั่วบัดกรเพอชวยเชอมประสานรอยต่อ
ื
ื
่
ี
ี
์
ี
ี
สายไฟ ขาอุปกรณ และลายวงจรพิมพ์เข้าด้วยกัน สวนประกอบของตะกั่วบัดกรประกอบด้วยดบุกและตะกั่วผสมกัน ตะกั่วบัดกร ี
่
ุ
ู
ี
ิ
่
ี่
ี
ู
่
ี
ื
็
็
ี
ุ
่
ิ
์
ทดเปนชนด 63/37 เครองดดตะกั่วบัดกร เปนอปกรณทผลตขึ้นมาชวยอ านวยความสะดวก ในการดดตะกั่วทบัดกรขาอปกรณไว้
์
ี
่
์
ออกจากรอยบัดกร การบัดกรเปนส่งส าคัญ ต้องฝกปฏบัตให้เกดความช านาญ เพื่อใช้ประกอบวงจรอิเล็กทรอนกส ในรปของชด
ิ
ี
ิ
ึ
ี
็
ิ
ุ
ู
ิ
ิ
ั
ิ
่
ิ
์
์
ึ
ึ
ประกอบอิเล็กทรอนกส ซงเหมาะส าหรบผู้สนใจทางด้านอิเล็กทรอนกส เพื่อศกษาท าความเข้าใจ






้
ี
์
ิ
่
้
• ดานทักษะ(ปฏิบัติ) (จุดประสงคเชงพฤติกรรมขอท 10)
8. ใบปฏิบัตงานท 12.1 การบัดกร ี
ี่
ิ
9. ใบปฏบัติงานท 12.2 การสรางลายวงจรพิมพ์แบบง่าย
ี่
้
ิ
10. ใบปฏบัติงานท 12.3 การประกอบวงจรหรแสงสว่างหลอดไฟ
ี่
ี่
ิ
11. แบบประเมินผลการเรยนร ้ ู
ี
ิ
้
• ดานคุณธรรม/จรยธรรม/จรรยาบรรณ/บูรณาการเศรษฐกิจพอเพียง
(จุดประสงคเชงพฤตกรรมขอที่ 11-12)
์
ิ
ิ
้

ึ
ุ
์
ึ
้
ี
ุ
ี
13. การเตรยมความพรอมด้านการเตรยม วัสด อปกรณนักศกษาจะต้องกระจายงานได้ทั่วถง และ ตรงตาม
ี
ี
ี
ุ
ิ
ื่
์
ี่
้
ความสามารถของสมาชกทุกคนมการจัดเตรยมสถานท สอ วัสด อุปกรณไว้อย่างพรอมเพรยง

ั
ิ
ี
ึ
ิ
14. ความมเหตุมผลในการปฏบัตงาน ตามหลักปรชญาเศรษฐกจพอเพียง นักศกษาจะต้องมการใช้ เทคนคทแปลก
ี
ิ
ี่
ิ
ี
่
ุ
่
ี
ใหม ใช้สอและเทคโนโลย ประกอบการ น าเสนอทนาสนใจ น าวัสดในท้องถ่นมาประยุกต์ใช้อย่างคุ้มค่าและ
ื
่
่
ิ
ี
ประหยัด

ื
ี
ี
กิจกรรมการเรยนการสอนหรอการเรยนรู ้
ั
้
้
ื
ั
ี
ื
ั
ี
ขนตอนการสอนหรอกิจกรรมของครู ขนตอนการเรยนรูหรอกิจกรรมของนกเรยน
้
่
่
ี
้
้
ี
้
้
1. ขันน าเขาสูบทเรยน ( 15 นาที ) 1. ขันน าเขาสูบทเรยน ( 15 นาที )
์
ิ
ื
ี
่
่
ี
ื
ิ
ื
่
1. จัดเตรยมเอกสารประกอบการสอนและให้ผู้เรยน 1. ผู้เรยนอานหนังสอ เรอง วงจรอเล็กทรอนกสเบ้องต้น
ี
ื
ื
่
ิ
ิ
ื
์
อ่านหนังสอบทที่ 12 เรอง วงจรอเล็กทรอนกสเบ้องต้น
ี่
ี
ี
2. ผู้สอนแจ้งจุดประสงค์การเรยนของบทท 12 เรอง 2. ผู้เรยนท าความเข้าใจเกยวกับจุดประสงค์การเรยนของ
ี
ี่
ื่
ี่
ื
ิ
์
่
ื
ิ
์
ิ
ื
ิ
วงจรอเล็กทรอนกสเบ้องต้น บทท 12 เรอง วงจรอเล็กทรอนกสเบ้องต้น และการให้ความ
ิ
่
ื
รวมมอในการท ากจกรรม
ี
ิ
ี
3. ผู้สอนให้ผู้เรยนอธบายลักษณะการต่อวงจรตัว 3. ผู้เรยนอธบายลักษณะการต่อวงจรตัวต้านทานตาม
ิ
ต้านทาน ความเข้าใจของตนเอง
ี
ื่
ี่
ึ
ี
ี่
ื่
ี
ึ
4. ผู้สอนให้ผู้เรยนเตรยมตัวท าแบบฝกหัดบทท 11 เรอง 4. ผู้เรยนเตรยมตัวท าแบบฝกหัดบทท 12 เรองวงจร
ี
ิ
์
ิ
ื
์
ี่
ิ
้
อุปกรณเกยวข้องในงานไฟฟาและอิเล็กทรอนกส ์ อเล็กทรอนกสเบ้องต้น ตามความเข้าใจของตนเอง
ื
์
ิ
ึ
ิ
ี
ี
ี
ึ
5. เมอผู้เรยนพรอม ผู้สอนให้ผู้เรยนท าแบบฝกหัด 5. ผู้เรยนท าแบบฝกหัด วงจรอเล็กทรอนกสเบ้องต้น
้
ื่
ื่
์
ื
ื
ึ
ี่
ิ
ิ
่
บทท 12 เรอง วงจรอเล็กทรอนกสเบ้องต้น แล้วให้นักศกษา แล้วสลับกันตรวจค าตอบด้วยความซอสัตย์

สลับกันตรวจค าตอบ และให้คะแนน

้
้
้
2. ขันใหความรู ( 105 นาที )

ี่
1. ผู้สอนฉายแผ่นใส บททแจกเอกสารประกอบการ 2. ขันใหความรู ( 105 นาที )
้
้
้
ิ
ื
ื
สอน บทท 12 เรอง วงจรอเล็กทรอนกสเบ้องต้น และให้ 1. ผู้เรยนดบทเรยนจากแผ่นใส บทท 12 เรองวงจร
์
่
ิ
ี่
ู
ื่
ี
ี่
ี
ี
ึ
ผู้เรยนศกษารายละเอียดด้วยตนเอง อเล็กทรอนกสเบ้องต้น พรอมกับจดบันทกเน้อทส าคัญ และถาม
้
ี
์
่
ิ
ิ
ื
ึ
ื
ื่
2. ผู้สอนอธบายอธบายเพ่มเตม เรองวงจรอิเล็กทรอนกส ์ ข้อสงสยทเกดขึ้น
ิ
ิ
ิ
ิ
ิ
่
ิ
ั
ี
ื
เบ้องต้น
ิ
ื่
ี
ิ
ิ
ั
ิ
์
้
้
3. ขันประยุกตใช ( 300 นาที ) 2. ผู้เรยนฟงผู้สอนอธบายเพ่มเตม เรองวงจรอิเล็กทรอนกส ์
ิ
1. ผู้สอนแบ่งกลุ่ม ๆ 4-5 คน ท ากจกรรมเสนอแนะ เบื้องต้น
้
ี่
้
์
บทท 12 3. ขันประยุกตใช( 300 นาที )
ี
ิ
1. ผู้เรยนเข้ากลุ่ม ท ากจกรรมเสนอแนะบทท 12
ี่

ี
ื
ี
กิจกรรมการเรยนการสอนหรอการเรยนรู ้
้
ั
ขนตอนการสอนหรอกิจกรรมของครู ขนตอนการเรยนรูหรอกิจกรรมของนกเรยน
ื
ั
้
ั
ื
้
ี
ี
ี
ี่
ี่
ี
ิ
ิ
ิ
2. ผู้สอนให้ผู้เรยนท าใบปฏิบัตงานท 12.1 , 12.2 , 12.3 2. ผู้เรยนท าใบปฏบัตงานท 12.1 ,12.2 , 12.3
็
ผู้สอนเปนผู้คอยแนะน า เปนทปรกษา แก้ไขปญหา และ
ึ
ั
ี่
็
ตรวจสอบความผิดพลาด
ุ
ี
ี
3. ผู้สอนให้ผู้เรยนน าเสนอผลการทดลองและชวยกัน 3. ผู้เรยนน าเสนอผลการทดลองและสรปผลการ
่
ุ
ึ
ี่
ุ
สรปผลการทดลอง ทดลองจดบันทกสรปผลการทดลองทถูกต้อง

้
้
4. ขันสรุปและประเมินผล ( 60 นาที ) 4. ขันสรุปและประเมินผล ( 60 นาที )
ุ
ี
่
ื
่
ี
ี
1. ผู้สอนและผู้เรยนรวมกันสรปเน้อหาทได้เรยนให้ม ี 1. ผู้สอนและผู้เรยนรวมกันสรปเน้อหาทได้เรยนให้ม ี
ุ
ี
ี
ื
่
่
ี
ี
ิ
ี
ิ
ความเข้าใจในทศทางเดยวกัน ความเข้าใจในทศทางเดยวกัน
ี
ึ
ี
ู
้
ี่
ี
ี่
้
ู
ี
ึ
2. ผู้สอนให้ผู้เรยนท าแบบฝกหัดการเรยนร บทท 12 2. ผู้เรยนท าแบบฝกหัดการเรยนรบทท 12
ั
ี
อกคร้ง
ี
ี่
ื่
ึ
3. แจกแบบฝกหัดท 12 3. ผู้เรยนท าแบบฝกหัดท 12 ด้วยความซอสัตย์
ี่
ึ
ี
ึ
ึ
้
ี
ึ
4. ผู้สอนตรวจแบบฝกหัดหลังเรยนพรอมกับบันทก 4. ผู้เรยนน าคะแนนจากแบบฝกหัดทั้งสองคร้ ังมา
่
็
ี
ี
ี
คะแนน เปรยบเทยบกันวาเปนอย่างไรมผลต่างกันอย่างไร เพื่อด ู
ความก้าวหน้าของตนเอง


ิ
์
ิ
้
ี่
(บรรลุจุดประสงคเชงพฤตกรรมขอท 1-12) (บรรลุจุดประสงคเชงพฤตกรรมขอท 1-12)
์
ิ
้
ิ
ี่


(รวม 480 นาท หรอ 8 คาบเรยน)
ื
ี
ี








ื
งานที่มอบหมายหรอกิจกรรมการวัดผลและประเมินผล

กอนเรยน
่
ี
20. จัดเตรยมเอกสาร สอการเรยนการสอนตามทอาจารย์ผู้สอนและบทเรยนก าหนด
ี่
ี
ี
ี
ื่

21. ท าความเข้าใจเกยวกับจุดประสงค์การเรยนของบทที่ 12 และการให้ความรวมมอในการท ากิจกรรมในบทที่
ี
ื
่
ี่
12

ขณะเรยน
ี
1. ศกษาเน้อหา ในบทท 12 เรอง วงจรอเล็กทรอนกสเบ้องต้น
ื
ื
ี
่
ิ
ื่
ึ
์
ิ
2. ออกแบบลายวงจรพิมพ์ลงบนแผ่นพิมพ์
3. อธบายลายวงจรพมพ์ทออกแบบ หน้าชั้นเรยน
ิ
ิ
่
ี
ี
ิ
ิ
ิ
ี่
ิ
4. ปฏบัตใบปฏบัตงานท 12.1 การบัดกร ี
ี่
ิ
ิ
ิ
้
5. ปฏบัตใบปฏิบัตงานท 12.2 การสรางลายวงจรพิมพ์แบบง่าย
ิ
ิ
ี่
ี่
ิ
6. ปฏบัตใบปฏิบัตงานท 12.3 การประกอบวงจรหรแสงสว่างหลอดไฟ
หลังเรยน
ี
ี
1. ท าแบบฝกหัดหลังเรยน
ึ
ี
ิ
2. ท าแบบประเมนการเรยนร ู ้

ี
็
้
ผลงาน/ชนงาน/ความสาเรจของผูเรยน

้
ิ
4. ตรวจการเขียนลายวงจรพิมพ์บนแผ่นวงจรพิมพ์
5. ใบปฏบัติงานท 12.1
ี่
ิ
6. ใบปฏบัติงานท 12.2
ิ
ี่
7. ใบปฏบัติงานท 12.3
ิ
ี่
8. แบบฝกหัดบทท 12
ึ
ี่

ี
สอการเรยนการสอน/การเรยนรู ้
่
ื
ี
ิ่
ื่
สอสงพิมพ ์
ิ
ิ
ิ
้
7. หนังสอเรยนวชา งานไฟฟาและอเล็กทรอนกสเบ้องต้น (ใช้ประกอบการเรยนการสอนจุดประสงค์เชง ิ
ี
ี
ื
์
ื
พฤตกรรมข้อท 1-12)
ิ
ี่


ื
์
8. แผ่นใส บทท 12 เรอง วงจรอเล็กทรอนกสเบ้องต้น (ใช้ประกอบการเรยนการสอนขั้นสอน เพอให้บรรล ุ
ี
ื่
ื
ิ
่
ี่
ิ
จุดประสงค์เชงพฤตกรรมข้อท 1-10)
ี่
ิ
ิ
9. ใบปฏบัตงานท 12.1 เรอง การการบัดกร (ใช้ประกอบการเรยนการสอนจุดประสงค์เชงพฤตกรรมข้อท 6)
ี่
ิ
ิ
ี
ี่
ื่
ิ
ี
ิ

ื่
้
ิ
ิ
ี่
10. ใบปฏบัตงานท 12.2 เรอง การสรางลายวงจรพิมพ์แบบง่าย (ใช้ประกอบการเรยนการสอนจุดประสงค์เชง
ิ
ี
พฤตกรรมข้อท 10)
ิ
ี่
ิ
11. ใบปฏบัตงานท 12.3 เรอง การประกอบวงจรหรแสงสวางหลอดไฟ(ใช้ประกอบการเรยนการสอนจุดประสงค์เชง
ิ
่
ี่
ิ
ี
ื่
ี่
พฤตกรรมข้อท 10)
ิ
ี่
12. แบบฝกหัดบทท 12 ใช้ประกอบการสอนขั้นเตรยม ข้อ 2
ี่
ึ
ี
13. แบบประเมินผลงานตามใบปฏบัตงาน ใช้ประกอบการสอนขั้นการเรยนการสอน ข้อ 2
ิ
ี
ิ
14. แบบประเมนพฤตกรรมการท างานกลม ใช้ประกอบการสอนขั้นการเรยนการสอน ข้อ 2
ิ
ิ
ี
ุ
่

ื่
์
สอโสตทัศน (ถ้าม) ี

11. เครองฉาย ภาพ โปรเจคเตอร (PROJECTOR)
ื่
์
12. เครองฉายแผ่นใส (OVERHEAD)
ื่

ิ
ื่
สอของจรง

1. คีมตัด , คีมปากยาว อย่างละ 1 ตัว
ี
2. หัวแรงบัดกรขนาด 25W 1 ตัว
้
3. ทดดตะกั่ว 1 ตัว
ู
่
ี
4. มดคัตเตอร 1 ด้าม
ี
์
ี
5. ตะกั่วบัดกรยาว 30 ซม. 1 เส้น
6. สายไฟแข็งขนาด 1 มม. 1 เมตร
2
7. กระดาษขนาด A4 1 แผ่น
8. แผ่นวงจรพิมพ์ชนดหน้าเดยวขนาด 4 × 5 ซม. 1 แผ่น
ี
ิ
9. กระดาษกาวย่นขาวขนาด 4 × 5 ซม. 1 แผ่น
10. กรดกัดปรนต์ (กรดก ามะถัน) 1 ถุงเล็ก
ิ
11. ไยขัดสก๊อตไบรต์และผงซักฝอก 1 ชด
ุ
่
ุ
12. น ้ายางสนและพูกัน 1 ชด
13. ดอกสว่านเจาะแผ่นวงจรพิมพ?ขนาดเล็ก 1 ดอก
ื่
์
ิ
ิ
14. มัลตมเตอร 1 เครอง
้
ิ
15. หม้อแปลงไฟฟาชนดแรงดันออก 12V - 0V - 12V 1 ตัว
16. ไดโอดชนดซลคอนเบอร 1N4001 4 ตัว
ิ
์
ิ
ิ

ุ
17. ตัวเก็บประจ 1000µF/25V 1 ตัว
18. ตัวต้านทานโหลด 10kΩ ; 0.5W 1 ตัว


19. หัวแรงบัดกรขนาด 25W 1 ตัว
้
ี
ี
20. ตะกั่วบัดกรยาว 30 ซม. 1 เส้น
21. สายไฟ AC พรอมปลั๊ก 1 เส้น
้
ุ
22. สายประกอบวงจร 1 ชด

แหลงการเรยนรู
้
่
ี

ึ
ในสถานศกษา
11. ห้องสมุด
์
ึ
ิ
ิ
12. ห้องปฏบัตการคอมพิวเตอร ศกษาหาข้อมูลทาง INTERNET

ึ
นอกสถานศกษา
ิ
ผู้ประกอบการ สถานประกอบการ ในท้องถ่น

ั
ื
่
์
การบูรณาการ/ความสมพันธกับวิชาอน

ิ
ิ
ี
ึ
1. บูรณาการกับวิชาชวิตและวัฒนธรรมไทย ด้านการพูด การอ่าน การเขียน และการฝกปฏบัตตนทางสังคมด้านการ
ั
ี
เตรยมความพรอม ความรบผิดชอบ และความสนใจใฝร ู ้
่
้
ื
ิ
ิ
ิ
ื
2. บูรณาการกับวชาการบรหารการจัดซ้อ ด้านการซ้อ การแสวงหาผลตภัณฑ์
ิ
ื
ุ
ิ
่
ี
ิ
ี
3. บูรณาการกับวชากฬาเพอพัฒนาสขภาพและบุคลกภาพ ด้านบุคลกภาพในการน าเสนอหน้าชั้นเรยน
ื
์
4. บูรณาการกับวิชาหลักเศรษฐศาสตร ด้านการเลอกใช้ทรัพยากรอย่างประหยัด



ี
การประเมินผลการเรยนรู ้
หลักการประเมนผลการเรยนรู ้
ี
ิ

ี
ขณะเรยน
ิ
ิ
ี่
11. ตรวจผลงานตามใบปฏบัตงานท 12.1 ,12.2 ,12.3
12. สังเกตการท างานกลุ่ม

ี
หลังเรยน

ึ
ี
11. ตรวจแบบฝกหัดหลังเรยน
ี
ิ
12. ตรวจแบบแบบประเมนผลการเรยนร ู ้

ิ
ี
ผลงาน/ช้นงาน/ผลส าเรจของผู้เรยน
็

ตรวจการเขียนลายวงจรพิมพ์บนแผ่นวงจรพิมพ์

ค าถาม

ิ
์
ี
์
อธบายให้ได้ใจความสมบูรณและแสดงวิธท าให้สมบูรณถูกต้อง

็
้
1. บอกล าดับการสรางแบบลายวงจรพิมพ์ลงบนแผ่นวงจรพิมพ์มาเปนข้อๆ ตามล าดับ
ี
้
็
2. บอกล าดับการสรางลายวงจรพิมพ์แบบง่าย โดยใช้วิธการถ่ายเอกสารลอกลาย มาเปนล าดับ
ี
ิ
้
ี
่
ื
ี
ู
3. บอกคุณสมบัตและการใช้งานของหัวแรงบัดกร ตะกั่วบัดกร และเครองดดตะกั่วบัดกรมาให้เข้าใจ
ิ
ี
ี
ิ
4. อธบายเทคนคการบัดกรมาตามล าดับขั้นตอนโดยละเอยด
ู
5. วงจรตามรปคือวงจร
1A VR 1
ิ
อะไร ท างานได้อย่างไร อธบาย 100k 100W
R 1 A 2
220V AC 10k
G 2A 400V
C 1 A 1
220nF HT32
250V















ี
รายละเอยดการประเมินผลการเรยนร ู ้
ี

ื
ิ
์
ิ
ี่
ิ
ิ
ิ
• จุดประสงค์เชงพฤตกรรม ข้อท 1 อธบายวงจรอเล็กทรอนกสเบ้องต้นได้
ิ
ี
15. วิธการประเมน : ทดสอบ
ื
ื่
16. เครองมอ : แบบทดสอบ
ิ
ื
์
ิ
ิ
17. เกณฑ์การให้คะแนน : อธบายวงจรอเล็กทรอนกสเบ้องต้นจะได้ 2 คะแนน

ิ
ิ
ี่
• จุดประสงค์เชงพฤตกรรม ข้อท 2 วิเคราะห์การเขียนวงจรตัวต้านทานได้
ี
ิ
16. วิธการประเมน : ทดสอบ
ื่
ื
17. เครองมอ : แบบทดสอบ
18. เกณฑ์การให้คะแนน : วิเคราะห์การเขียนวงจรตัวต้านทานได้ จะได้ 3 คะแนน

ิ
ิ
ี่
• จุดประสงค์เชงพฤตกรรม ข้อท 3 วิเคราะห์การเขียนวงจรตัวเก็บประจุได้
ิ
ี
16. วิธการประเมน : ทดสอบ
ื
ื่
17. เครองมอ : แบบทดสอบ
18. เกณฑ์การให้คะแนน : วิเคราะห์การเขียนวงจรตัวเก็บประจุได้ จะได้ 3 คะแนน


ิ
ิ
ี่
ี่
• จุดประสงค์เชงพฤตกรรม ข้อท 4 วิเคราะห์การเขียนวงจรตัวเหนยวน าได้
ี
ิ
16. วิธการประเมน : ทดสอบ
ื่
ื
17. เครองมอ : แบบทดสอบ
ี่
18. เกณฑ์การให้คะแนน : วิเคราะห์การเขียนวงจรตัวเหนยวน าได้ จะได้ 3 คะแนน

ี่
ิ
ิ
• จุดประสงค์เชงพฤตกรรม ข้อท 5 ยกตัวอย่างการเขียนแผ่นวงจรพิมพ์และลายวงจรพิมพ์ได้
ี
ิ
1. วิธการประเมน : ทดสอบ
ื
ื่
2. เครองมอ : แบบทดสอบ
3. เกณฑ์การให้คะแนน : ยกตัวอย่างการเขียนแผ่นวงจรพิมพ์และลายวงจรพิมพ์ จะได้ 3
คะแนน

ิ
ี
ิ
ิ
ี่
• จุดประสงค์เชงพฤตกรรม ข้อท 6 บอกคุณสมบัตของตะกั่วและบัดกรได้
ี
ิ
1. วิธการประเมน : ทดสอบ
ื่
ื
2. เครองมอ : แบบทดสอบ
ิ
ี
3. เกณฑ์การให้คะแนน : บอกคุณสมบัตของตะกั่วและบัดกร จะได้ 3 คะแนน

ิ
ี่
ี่
ิ
้
• จุดประสงค์เชงพฤตกรรม ข้อท 7 บอกหน้าทการท างานของหัวแรงได้
ี
ิ
1. วิธการประเมน : ทดสอบ
ื่
ื
2. เครองมอ : แบบทดสอบ
ี่
้
3. เกณฑ์การให้คะแนน : บอกหน้าทการท างานของหัวแรง จะได้ 3 คะแนน

่
ี
้
้
ี่
ิ
ิ
ิ
• จุดประสงค์เชงพฤตกรรม ข้อท 8 อธบายการเตรยมหัวแรงแชให้พรอมใช้งานได้
ิ
ี
1. วิธการประเมน : ทดสอบ
ื
ื่
2. เครองมอ : แบบทดสอบ
้
้
ิ
ี
่
3. เกณฑ์การให้คะแนน : อธบายการเตรยมหัวแรงแชให้พรอมใช้งานได้ จะได้ 3 คะแนน

ี่
ิ
ิ
ิ
์
ี
• จุดประสงค์เชงพฤตกรรม ข้อท 9 อธบายการบัดกรอุปกรณบนแผ่นวงจรพิมพ์ได้
ิ
ี
1. วิธการประเมน : ทดสอบ
ื่
ื
2. เครองมอ : แบบทดสอบ
ิ
ี
์
3. เกณฑ์การให้คะแนน : อธบายการบัดกรอุปกรณบนแผ่นวงจรพิมพ์ได้ จะได้ 3 คะแนน

ิ
ิ
ี่
• จุดประสงค์เชงพฤตกรรม ข้อท 10 เขียนลายวงจรพิมพ์บนแผ่นวงจรพิมพ์ได้
ี
ิ
1. วิธการประเมน : ทดสอบ
ื่
ื
2. เครองมอ : แบบทดสอบ
3. เกณฑ์การให้คะแนน : เขียนลายวงจรพิมพ์บนแผ่นวงจรพิมพ์ได้ จะได้ 4 คะแนน









ิ
ี
้
์
ี่
ิ
ุ
• จุดประสงค์เชงพฤตกรรม ข้อท 11 เตรยมความพรอมด้าน วัสด อุปกรณสอดคล้องกับงานได้อย่างถูกต้อง
ี
ิ
16. วิธการประเมน : ตรวจผลงาน
ื
ื่
17. เครองมอ : แบบประเมินกระบวนการท างานกลุ่ม
์
้
ี
ุ
18. เกณฑ์การให้คะแนน : เตรยมความพรอมด้าน วัสด อุปกรณสอดคล้องกับงานได้อย่าง
ถูกต้อง จะได้ 5 คะแนน



ี่
็
ิ
ิ
ี
ิ
ี่
ิ
• จุดประสงค์เชงพฤตกรรม ข้อท 12 ปฏบัตงานได้อย่างถูกต้อง และส าเรจภายใน เวลาทก าหนดอย่างมเหตุ
ิ
ั
และผลตามหลักปรชญาเศรษฐกจพอเพียง
ี
ิ
16. วิธการประเมน : ตรวจผลงาน
ิ
ื่
ื
17. เครองมอ : แบบประเมนกระบวนการท างานกลุ่ม
ี่
ี
็
ิ
ิ
18. เกณฑ์การให้คะแนน : ปฏบัตงานได้อย่างถูกต้อง และส าเรจภายใน เวลาทก าหนดอย่างมเหตุ
ิ
ั
และผลตามหลักปรชญาเศรษฐกจพอเพียง จะได้ 5 คะแนน

แบบฝกหัดบทที่ 12
ึ

์
ื่
้
ื
เรอง วงจรอิเล็กทรอนิกสเบ้องตน

ี่
ึ
ิ
วัตถุประสงค์ เพื่อประเมนความรเดมของนักศกษาเกยวกับเรอง แหล่งก าเนดไฟฟาและประเภทของไฟฟา
้
ู
้
ิ
ิ
ื่
้
ื่
ุ
ี่
ี่
เขียนเครองหมายกากบาท (X) ลงในข้อทถูกต้องทสด

ิ
ี่
์
ุ
้
1. ความหมายของวงจรไฟฟาและอิเล็กทรอนกสข้อใดถูกต้องทสด
์
ก. การรวมอุปกรณต่างๆ เข้าด้วยกัน
์
่
ข. การน าอุปกรณแต่ละตัวมาประกอบรวมกัน
่
์
ู
ี
ิ
ิ
่
ค. วงจรรปแบบใหมทเกดจากการคิดประดษฐขึ้นมา
ิ
้
ง. วงจรถูกน าไปใช้ประโยชน์ทางไฟฟาและอิเล็กทรอนกส ์
2. ประโยชน์ของแผ่นวงจรพิมพ์คืออะไร
ื่
์
์
ู
ิ
ั
ก. เชอมต่ออุปกรณให้อยู่ในรปวงจร ข. รองรบอุปกรณอิเล็กทรอนกส ์
้
ค. สรางลายวงจรพิมพ์ ง. ถูกทุกข้อ
ิ
ี
้
ี
ื
่
ิ
ิ
3. การสรางลายวงจรพมพ์บนแผ่นวงจรพมพ์วธใดทสะดวกเหมาะสมกับนักทดลองเบ้องต้น
ี
ก. เขียนลายด้วยปากกาเคมกันน ้า ข. กระดาษถ่ายเอกสารลอกลาย
ี
ิ
ิ
ค. ฟล์มไวแสง ง. ซลค์สกรน
ี
ี
้
ื่
4. เมอต้องการบัดกรงานบนแผ่นวงจรพิมพ์ ควรใช้หัวแรงบัดกรขนาดเท่าไร
ก. 15 – 30 วัตต์ ข. 30 – 50 วัตต์
ค. 50 – 100 วัตต์ ง. 100 – 150 วัตต์
่
่
ี
ี
ิ
ี
ี
5. ตะกั่วบัดกรทดมจุดหลอมละลายต าคือชนดใด
ี
ี
ก. ตะกั่ว 37% ดบุก 63% ข. ตะกั่ว 40% ดบุก 60%
ี
ี
ค. ตะกั่ว 50% ดบุก 50% ง. ตะกั่ว 63% ดบุก 37%
ี
ี
่
ี
่
่
ิ
ิ
ี
่
ี
์
6. ตะกั่วบัดกรทใช้ในงานอเล็กทรอนกสมสวนทแตกต่างจากตะกั่วบัดกรทั่วไปคือสวนใด
่
ี
ี
ิ
่
่
ก. ใช้สวนผสมทมตะกั่วมากกวาปกต
ี
ี
ู
่
ข. มจุดหลอมละลายสงกวาตะกั่วบัดกรทั่วไป
้
ี
ค. ตอนกลางเสนตะกั่วมน ้ายาประสานบรรจุอยู่
็
้
ี
ิ
ง. ตะกั่วผลตเปนเสนลวดขนาดเล็กมความยาวมาก




ี
่
ี
ี
่
ี
7. น ้ายาประสานทใช้ในการบัดกรด้วยตะกั่วบัดกรท าหน้าทอะไร
ี
่
ิ
ิ
ื
่
ิ
ก. ชวยเคลอบผิวตะกั่วบัดกรและช้นงานไมให้เกดสนม
ิ
ิ
ี
ี
่
ข. ชวยให้ตะกั่วบัดกรเกาะตดช้นงานได้ดขึ้น
ค. ท าความสะอาดผิวหน้าของจุดบัดกร ี
ง. ถูกทุกข้อ

็
ี
ี่
8. ลักษณะใดเปนจุดบัดกรทด ี

ก. ข.





ค. ง.
์
็
9. แหล่งจ่ายแรงดันไฟตรงประกอบด้วยอุปกรณหลักที่จ าเปนอะไรบ้าง
ก. หม้อแปลงก าลัง ไดโอด
ข. หม้อแปลงก าลัง ไดโอด ตัวเก็บประจุ
ิ
์
ค. หม้อแปลงก าลัง ไดโอด ตัวเก็บประจุ ฟวส
้
ี
์
ิ
ง. หม้อแปลงก าลัง ไดโอด ตัวเก็บประจุ ฟวส เต้าเสยบพรอมสายไฟ
้
ี่
ื่
็
ุ
ั
10. เครองหรไฟฟาสามารถปรบปรงไปใช้เปนวงจรอะไรได้
ิ
้
ิ
ิ
ก. ควบคุมวงจรไฟฟาอัตโนมัต ข. ก าเนดวงจรไฟกระพรบ
ั
์
็
ค. ปรบความเรวมอเตอร ง. ควบคุมระดับไฟตรง

ใบปฏิบัติงาน การบัดกร
ี

12.1





ี
์
้
จุดประสงคการเรยนรู

์
ี
1. ใช้คีมตัด คีมปากยาว และมดคัตเตอร ตัดและปลอกสายไฟได้
2. ใช้หัวแรงบัดกรสายไฟได้
ี
้
ิ
3. เกดความตระหนักในการท างาน

ื
่
เครองมอและอุปกรณ ์
ื

1. มดคัตเตอร ์ 1 ด้าม
ี
2. คีมตัด, คีมปากยาว อย่างละ 1 ตัว
้
ี
3. หัวแรงบัดกรขนาด 25 W 1 ตัว
่
ื
ู
4. เครองดดตะกั่วบัดกร ี 1 ตัว
5. ตะกั่วบัดกรยาว 30 ซม. 1 เส้น
ี
6. สายไฟแข็งขนาด 1 มม . 1 เมตร
2

ล าดับขันการทดลอง
้

1. ปลอกฉนวนออกจากสายไฟให้หมด
ู
2. ใช้คีมปากยาวดัดลวดทองแดงให้เปนอักษรภาษาอังกฤษแต่ละตัวเปนชอตัวเองขนาดความสง 1 น้ว และต่อเข้า
็
ื่
ิ
็
ี
ด้วยกันโดยใช้การบัดกร จนครบทุกตัวอักษร
ื่
3. ตัดลวดทองแดง 2 เส้น เปนโครงยึดตัวอักษรให้ยาวเท่าชอตัวเอง
็
4. จัดวางตัวอักษรบนโครงยึดเปนชอตัวเอง จัดชองไฟให้พอเหมาะ ลักษณะการจัดวางตามตัวอย่างแสดงดังรปที่ 12.1
่
็
ู
ื่



่
รูปท 12.1 การบัดกรตัวอักษรลวดทองแดง
ี
ี
5. บัดกรยึดชอตัวเองบนโครงยึดให้ครบทุกจุด ให้ได้จุดบัดกรทสมบูรณ สวยงาม มันวาว
์
ื่
ี
ี่
ี
ี
6. ตรวจสอบจุดบัดกรทุกจุด จุดใดบกพรองแก้ไขใหม่ให้สมบูรณ สวยงาม
์
่

สรุปผลการทดลอง


__________________________________________ ____________________________________________________

_________________________________________________________________ _____________________________
____________________________________________________________ __________________________________
______________________________________________ ________________________________________________

_____________________________________________________ _________________________________________

__________________________________________________ ____________________________________________

ค าถามและการวิเคราะห ์



ี
่
ื
่
ิ
็
ี
่
1. ผลการบัดกรชอเปนอย่างไร ถ้าหากน าตะกั่วบัดกรทใช้แล้วน ามาบัดกรใหมจะเกดผลเชนไร
ี
่
ี
__________________________________________ ____________________________________________________
_________________________________________________________________ _____________________________
____________________________________________________________ __________________________________
______________________________________________ ________________________________________________
_____________________________________________________ _________________________________________
__________________________________________________ ____________________________________________
__________________________________________ ____________________________________________________
_________________________________________________________________ _____________________________

____________________________________________________________ __________________________________
______________________________________________ ________________________________________________

_____________________________________________________ _________________________________________

__________________________________________________ ____________________________________________






ใบปฏบัตงาน
ิ
ิ
ิ
การสรางลายวงจรพมพ์แบบง่าย
้
12.2

ี
้
์
จุดประสงคการเรยนรู

้
ี
ิ
ิ
1. แสดงวธสรางลายวงจรพมพ์ตามล าดับขั้นตอนได้
้
ี่
2. ใช้กรดกัดทองแดงกัดแผ่นวงจรพิมพ์ทสรางได้
ู
3. ใช้สว่านเจาะรแผ่นวงจรพิมพ์ตามลายวงจรพิมพ์ได้
ิ
4. เกดความสามัคคีในการท างานกลุ่ม

ื่
เครองมอและอุปกรณ ์
ื

ี
ิ
1. แผ่นวงจรพิมพ์ชนดหน้าเดยวขนาด 3.5 x 4.5 ซม. 1 แผ่น
2. ไยขัดสก๊อตไบรต์และผงซักฟอก 1 ชด
ุ
3. น ้ายางสนและพกัน 1 ชด
ู
่
ุ
ี
4. ปากกาเคมกันน ้า (ปากกาเขียนแผ่นใสกันน ้า) 1 ด้าม
5. กรดกัดทองแดง (กรดก ามะถัน) 1 ขวด
6. ภาชนะพลาสตก 1 ใบ
ิ
7. ดอกสว่านขนาดเล็กเจาะแผ่นวงจรพิมพ์ 1 ดอก
ี
8. เตารด 1 ตัว


้
ล าดับขันการทดลอง

1. เตรยมแผ่นวงจรพมพ์ให้พรอมใช้งาน ได้แก่ ตัดแผ่นวงจรพมพ์ให้ได้ขนาดตามต้องการ คือ ขนาด 3.5 x 4.5 ซม. ลบคม
้
ิ
ี
ิ
็
ี
ตกแต่งขอบให้เรยบรอย ล้างท าความสะอาดด้านทองแดง โดยใช้ใยขัดสก๊อตไบรต์และผงซักฟอก ให้สวนทเปนคราบด าและ
ี่
้
่
ไขมันออกให้หมด เช็ดและปล่อยให้แห้งสนท ไม่ควรสัมผัสโดนผิวทองแดงอีก
ิ
ื่
ี่
์
ู
ู
2. น าลายวงจรพิมพ์ตามรปท 12.2 (ข) ไปถ่ายเอกสารลงบนกระดาษ หรอใช้เครองพิมพ์เลเซอรพิมพ์ลายวงจรพิมพ์รปท ี่
ื
ู
้
ี
ี
12.2 (ข) ออกมา โดยใช้ลายวงจรพิมพ์ตามรปที่ให้ไว้ไปใช้ถ่ายเอกสารได้ทันท (กลับด้านลายวงจรพิมพ์ให้เรยบรอยแล้ว)

G
A 1
A 2 100k
200nF 10k

1A
220V AC


(ก) ลายวงจรพิมพ์ด้านวางอุปกรณ ์ (ข) ลายวงจรพิมพ์ใช้ถ่ายเอกสาร

ี
่
ี่
รูปท 12.2 ลายวงจรพิมพ์วงจรหรแสงสว่างหลอดไฟ

ี
ี
ี่
3. น ากระดาษถ่ายเอกสารด้านทมลายวงจรพิมพ์ วางลงบนแผ่นทองแดงของแผ่นวงจร พิมพ์ทเตรยมไว้ จัดต าแหนงให้
่
ี่
ี่
่
ื่
ี
ุ
ู
ถูกต้องเหมาะสม ใช้เทปใสยึดขอบกระดาษให้แนนบนแผ่นวงจร พิมพ์ไม่ให้เคลอนท ใช้เตารดปรบความรอนสงสด รดบน
ี
ั
้
ิ
ิ
ี่
ี
กระดาษลายวงจรให้ทั่วประมาณ 45 วนาท เพื่อให้ลายวงจรพิมพ์ทถ่ายเอกสารไว้ ไปเกาะตดผิวทองแดงให้หมด ตรวจสอบการ
ั
ี
ิ
ิ
ิ
่
เกาะตดของลายวงจรอกคร้ง ปลอยท้งไว้ให้แผ่นวงจรพมพ์เย็นตัวลง
4. น าแผ่นวงจรพมพ์ไปแชน ้าเปลา ให้กระดาษออนตัวลง ค่อยๆ ล้างถเบาๆ ให้กระดาษหลดออกจนหมด เหลอเพียงลาย
ิ
ู
่
่
่
ุ
ื
ิ
ิ
ิ
ิ
วงจรพมพ์เกาะตดบนแผ่นวงจรพมพ์เท่านั้น น าแผ่นวงจรพมพ์มาท าให้แห้ง
์
5. ตรวจสอบความสมบูรณของลายวงจรทได้ออกมา สวนใดบกพรองลายวงจรขาดหายไป ให้ใช้ปากกาเคมกันน ้าเขียน
ี่
ี
่
่
์
ตกแต่งให้ลายวงจรพิมพ์สมบูรณ ครบทุกจุด
่
6. น าแผ่นวงจรพิมพ์ทตกแต่งเรยบรอยไปแชลงในกรดกัดทองแดง เขย่าถาดไปมาเบาๆ พรอมทั้งตรวจสอบสวนของ
ี่
ี
้
้
่
ี
่
ื
่
ทองแดงทไมต้องการหลดออกหมดหรอยัง ท าเชนน้จนทองแดงสวนทไมต้องการหลดออกหมด น าแผ่นวงจรพมพ์ไปล้างกรด
ี
่
่
ุ
่
ิ
ี
ุ
่
กัดทองแดงออกให้หมด ด้วยน ้าและผงซักฟอก
ึ
7. ซับแผ่นวงจรพิมพ์ให้แห้ง น าไปล้างหมกพิมพ์พลาสตกบนลายวงจรพิมพ์ออกให้หมด ด้วยทนเนอร ท าความสะอาด
์
ิ
ิ
ี
ิ
่
ั
แผ่นวงจรพิมพ์อกคร้ง ปลอยให้แห้งสนท
ิ
่
ิ
่
8. น าน ้ายางสนผสมทนเนอรมาทาเคลอบบางๆ ทางด้านลายทองแดงทั้งหมด ปลอยท้งให้แห้งสนท ยางสนทเคลอบอยู ่
ี
ื
์
ื
ิ
ี
่
่
ิ
ี
้
จะชวยปองกันสนมของลายทองแดง ชวยท าความสะอาดในขณะบัดกร และท าให้การบัดกรท าได้ง่ายขึ้น
9. น าแผ่นวงจรพิมพ์ไปเจาะรตามจุดต่างๆ ให้ครบ จะได้ลายวงจรพิมพ์บนแผ่นวงจรพิมพ์ พรอมน าไปประกอบอุปกรณ ์
ู
้
ตามต้องการ





สรุปผลการทดลอง

__________________________________________ ____________________________________________________
_________________________________________________________________ _____________________________
____________________________________________________________ __________________________________
______________________________________________ ________________________________________________
_____________________________________________________ _________________________________________
__________________________________________________ ____________________________________________
__________________________________________ ____________________________________________________
_________________________________________________________________ _____________________________
____________________________________________________________ __________________________________
______________________________________________ ________________________________________________
_____________________________________________________ _________________________________________
__________________________________________________ ____________________________________________

ค าถามและการวิเคราะห ์


้
ี่
ี
ิ
ี่
ึ
1. เหตุใดการใช้เตารดทรอนจัดรดรายวงจรพิมพ์ทถ่ายเอกสารไว้ รายวงจรพิมพ์จงสามารถเกาะตดบนแผ่นทองแดงได้
ี
__________________________________________ ____________________________________________________
_________________________________________________________________ _____________________________
____________________________________________________________ __________________________________
______________________________________________ ________________________________________________
_____________________________________________________ _________________________________________

__________________________________________________ ____________________________________________
__________________________________________ ____________________________________________________

_________________________________________________________________ _____________________________

____________________________________________________________ __________________________________
______________________________________________ ________________________________________________

_____________________________________________________ _________________________________________
__________________________________________________ ____________________________________________







ิ
ใบปฏบัตงาน การประกอบวงจร
ิ

12.3 หรแสงสว่างหลอดไฟ
ี
่




์
ี
้
จุดประสงคการเรยนรู

ี่
1. ต่อวงจรหรแสงสว่างหลอดไฟลงแผ่นวงจรพิมพ์ได้
์
ี
2. บัดกรอุปกรณลงบนแผ่นวงจรพิมพ์ตามลายวงจรพิมพ์ได้
ิ
ิ
ิ
3. เกดความขยันขันแข็งในการปฏบัตงาน

่
ื
ื
เครองมอและอุปกรณ ์

ี่
ี่
็
1. แผ่นวงจรพิมพ์ทท าเสรจแล้วในใบปฏิบัตงานท 12.2 1 แผ่น
ิ

์
2. ไตรแอก 4 A, 600 V (เบอร Q6004L3) หรอเบอรแทน 1 ตัว
ื
์
์
์
3. ไดแอกเบอร HT – 32 หรอเบอรแทน 1 ตัว
ื
4. ตัวต้านทาน 10 kΩ ; 0.5 W 1 ตัว
5. ตัวต้านทานปรับเปลยนค่าได้ 100 kΩ ; 0.5 W 1 ตัว
ี่
6. ตัวเก็บประจุ 220 nF, 820 nF ; 250 V ค่าละ 1 ตัว
7. ฟวสพรอมฐานรองฟวสขนาดเล็ก 1A 1 ชด
์
ุ
้
์
ิ
ิ
้
ุ
8. หลอดไฟไส้พรอมฐานรอง 60 W 1 ชด
9. คีมตัด, คีมปากยาว อย่างละ 1 ตัว
้
10. หัวแรงบัดกรขนาด 25W 1 ตัว
ี
ื
่
ู
11. เครองดดตะกั่วบัดกร ี 1 ตัว
12. ตะกั่วบัดกรยาว 50 ซม. 1 เส้น
ี
ิ
ิ
ี
์
13. มัลตมเตอรชนดเข็มช้ 1 เครอง
ิ
ื่
้
ุ
14. สายไฟพรอมปลั๊ก 1 ชด





ล าดับขันการทดลอง
้

ู
ู
1. ประกอบวงจรหรแสงสว่างหลอดไฟตามรปที่ 12.3 (ก) ลงบนแผ่นวงจรพิมพ์ทได้ท าไว้แล้ว ประกอบอุปกรณตามรป
์
ี่
ี่
ี
ี่
้
ี
้
์
ท 12.3 (ข) พรอมบัดกรอุปกรณลงบนแผ่นวงจรพิมพ์ให้เรยบรอย
1A VR 1
100k 60W
R 1 A 2
220V AC 10k G 4A 600V
C 1 A 1
220nF HT32
250V


(ก) วงจร

G
A 1
A 2 100k
220nF 10k


1A
220V AC


(ข) ลายวงจรพิมพ์ด้านวางอุปกรณ ์ (ค) ลายวงจรพิมพ์ด้านลายทองแดง

ี
่
ี่
รูปท 12.3 วงจรหรแสงสว่างหลอดไฟ

์
2. ตรวจสอบความเรยบรอย ถูกต้อง ของอุปกรณ ขาต่อ และจุดบัดกร
ี
ี
้
ิ
ุ
้
3. ต่อชดหลอดไฟและชดสายไฟพรอมปลั๊ก ลงทจุดต่อบนแผ่นวงจรพมพ์
ุ
ี
่
ุ
ึ
ั
ิ
่
4. ปรบหมุนตัวต้านทาน VR ให้ขากลางขึ้นไปชดด้านบน (ด้านหลอดไฟ) ยดแผ่นวงจร พิมพ์ชดหรแสงสวางเข้ากับ
ี่
1
่
ฐานรองให้แนนหนาแข็งแรง
ี
ุ
่
่
ี
่
5. น าปลั๊กไฟชดหรแสงสวางไปเสยบเข้าแหลงจ่ายไฟ 220 V ห้ามจับต้องแผ่นวงจร พิมพ์ชดหรแสงสวาง เพราะจะ
ี่
ุ
่
AC
ิ
เกดอันตรายจากไฟ 220 V
AC
็
6. ผลทเกดกับหลอดไฟเปนเชนไร (หลอดไฟสว่างมาก น้อย หรอมด)
ี่
่
ื
ื
ิ
ขณะปรับ VR มความต้านทานมากทสด หลอดไฟ ………………………..
ุ
ี่
ี
1
ขณะปรับ VR มความต้านทานปานกลาง หลอดไฟ ………………………..
ี
1
ี
ุ
ี่
ขณะปรับ VR มความต้านทานน้อยทสด หลอดไฟ ………………………..
1

็
ิ
ี
็
่
่
ี
ี่
7. เปลยนตัวเก็บประจุ C เปน 820 nF ทดลองการท างานของวงจรอกคร้ง ผลทเกดกับหลอดไฟเปนเชนไร (หลอดไฟ
ั
1
ื
ื
สว่างมาก น้อย หรอมด)
ี่
ุ
ี
ขณะปรับ VR มความต้านทานมากทสด หลอดไฟ ………………………..
1
ขณะปรับ VR มความต้านทานปานกลาง หลอดไฟ ………………………..
ี
1
ุ
ี
ี่
ขณะปรับ VR มความต้านทานน้อยทสด หลอดไฟ ………………………..
1
สรุปผลการทดลอง

__________________________________________ ____________________________________________________
_________________________________________________________________ _____________________________
____________________________________________________________ __________________________________
______________________________________________ ________________________________________________
_____________________________________________________ _________________________________________
__________________________________________________ ____________________________________________

ค าถามและการวิเคราะห ์

1. การปรบเปลยนค่า VR มากหรอน้อย มผลต่อความสว่างของหลอดไฟอย่างไร
ี
ื
ี่
ั
1
__________________________________________ ____________________________________________________
_________________________________________________________________ _____________________________
____________________________________________________________ __________________________________
______________________________________________ ________________________________________________
_____________________________________________________ _________________________________________

__________________________________________________ ____________________________________________
__________________________________________ ____________________________________________________

_________________________________________________________________ _____________________________
____________________________________________________________ __________________________________

______________________________________________ ________________________________________________
_____________________________________________________ _________________________________________

__________________________________________________ ____________________________________________






แบบประเมนผลการน าเสนอผลงาน
ิ
ื่
ชอกลุ่ม……………………………………………ชั้น………………………ห้อง............................

ิ
ื่
รายชอสมาชก
1……………………………………เลขท……. 2……………………………………เลขท…….
ี่
ี่
3……………………………………เลขท……. 4……………………………………เลขท…….
ี่
ี่
คะแนน
ิ
ท ี่ รายการประเมน ข้อคิดเห็น
3 2 1
่
ี
ื
ุ
ู
้
1 เน้อหาสาระครอบคลมชัดเจน (ความรเกยวกับเน้อหา ความถกต้อง
ู
ื
ิ
ั
ปฏภาณในการตอบ และการแก้ไขปญหาเฉพาะหน้า)
ู
2 รปแบบการน าเสนอ
ุ่
ิ
่
ี
3 การมสวนรวมของสมาชกในกลม
่
4 บุคลกลักษณะ กรยา ท่าทางในการพด น ้าเสยง ซงท าให้ผู้ฟงมความ
ู
ี
ึ
ิ
่
ั
ี
ิ
ิ
สนใจ
รวม


ิ
ผู้ประเมน…………………………………………………
์
้
เกณฑการใหคะแนน
ื
1. เน้อหาสาระครอบคลุมชัดเจนถูกต้อง
3 คะแนน = มสาระส าคัญครบถ้วนถูกต้อง ตรงตามจุดประสงค์
ี
2 คะแนน = สาระส าคัญไม่ครบถ้วน แต่ตรงตามจุดประสงค์
1 คะแนน = สาระส าคัญไม่ถูกต้อง ไม่ตรงตามจดประสงค์
ุ
ู
2. รปแบบการน าเสนอ
ื่
ี่
ู
ี
3 คะแนน = มรปแบบการน าเสนอทเหมาะสม มการใช้เทคนคทแปลกใหม่ ใช้สอและเทคโนโลยี
ิ
ี
ี่

ประกอบการ น าเสนอทนาสนใจ น าวัสดในท้องถ่นมาประยุกต์ใช้อย่างคุ้มค่าและประหยัด
ุ
ี่
่
ิ
่
ี
7 คะแนน = มเทคนคการน าเสนอที่แปลกใหม่ ใช้สอและเทคโนโลยีประกอบการน าเสนอทนาสน ใจ แต่
ิ
ี่
ื่
ิ
ขาด การประยุกต์ใช้ วัสดในท้องถ่น
ุ
่
1 คะแนน = เทคนคการน าเสนอไม่เหมาะสม และไม่นาสนใจ
ิ
ี
3. การมสวนรวมของสมาชกในกลุ่ม
่
่
ิ
ิ
ี
่
่
ิ
ี
3 คะแนน = สมาชกทุกคนมบทบาทและมสวนรวมกจกรรมกลุ่ม
ิ
่
ิ
่
ี
่
ี
2 คะแนน = สมาชกสวนใหญ่มบทบาทและมสวนรวมกจกรรมกลุ่ม
่
1 คะแนน = สมาชกสวนน้อยมีบทบาทและมสวนรวมกจกรรมกลุ่ม
่
ิ
่
ี
ิ
ั
4. ความสนใจของผู้ฟง
ื
้
ั
่
3 คะแนน = ผู้ฟงมากกว่ารอยละ 90 สนใจ และให้ความรวมมอ
่
ั
ื
้
2 คะแนน = ผู้ฟงรอยละ 70-90 สนใจ และให้ความรวมมอ
้
ื
่
1 คะแนน = ผู้ฟงน้อยกว่ารอยละ 70 สนใจ และให้ความรวมมอ
ั
ิ
ุ
แบบประเมนกระบวนการท างานกล่ม

ื่
ชอกลุ่ม……………………………………………ชั้น………………………ห้อง............................
ิ
ื่
รายชอสมาชก
ี่
ี่
1……………………………………เลขท……. 2……………………………………เลขท…….
ี่
ี่
3……………………………………เลขท……. 4……………………………………เลขท…….

คะแนน
ิ
ท ี่ รายการประเมน ข้อคิดเห็น
3 2 1
้
่
1 การก าหนดเปาหมายรวมกัน
ั
ี่
้
2 การแบ่งหน้าทรบผิดชอบและการเตรยมความพรอม
ี
ี่
ิ
3 การปฏบัติหน้าที่ทได้รับมอบหมาย
ิ
ุ
4 การประเมนผลและปรับปรงงาน
รวม

ิ
ผู้ประเมน…………………………………………………
ี่
ื
วันท…………เดอน……………………..พ.ศ…………...
้
เกณฑการใหคะแนน
์
1. การก าหนดเปาหมายรวมกัน
้
่
่
่
3 คะแนน = สมาชิกทุกคนมีสวนรวมในการก าหนดเปาหมายการท างานอย่างชัดเจน
้
่
2 คะแนน = สมาชิกสวนใหญ่มีสวนรวมในการก าหนดเปาหมายในการท างาน
้
่
่
่
1 คะแนน = สมาชิกสวนน้อยมีสวนรวมในการก าหนดเปาหมายในการท างาน
่
่
้
ี
2. การหน้าทรบผิดชอบและการเตรยมความพรอม
้
ั
ี่
ื
่
่
ี
ิ
3 คะแนน = กระจายงานได้ทั่วถึง และตรงตามความสามารถของสมาชกทกคน มการจัดเตรยมสถานท สอ /
ุ
ี
ี

ี
้
อุปกรณ์ไว้อย่างพรอมเพรยง
่
่
2 คะแนน = กระจายงานได้ทั่วถึง แตไมตรงตามความสามารถ และมสอ / อุปกรณ์ไว้อย่างพรอมเพรยง แต่ขาด
้
่
ี
ี
ื
ี
การจัดเตรยมสถานท ี่
1 คะแนน = กระจายงานไมทั่วถึงและมสอ / อุปกรณ์ไม่เพียงพอ
่
ื
่
ี
ั
3. การปฏบัตหน้าททได้รบมอบหมาย
ิ
ี่
ิ
ี่
ี่
3 คะแนน = ท างานได้ส าเรจตามเปาหมาย และตามเวลาทก าหนด
็
้
2 คะแนน = ท างานได้ส าเรจตามเปาหมาย แต่ช้ากว่าเวลาทก าหนด
็
ี่
้
็
้
1 คะแนน = ท างานไม่ส าเรจตามเปาหมาย
ุ
ั
4. การประเมินผลและปรบปรงงาน
ุ
ั
ื
ิ
่
ึ
็
3 คะแนน = สมาชิกทุกคนรวมปรกษาหารอ ตดตาม ตรวจสอบ และปรบปรงงานเปนระยะ
ุ
ั
่
่
ึ
่
ื
2 คะแนน = สมาชิกบางสวนมีสวนรวมปรกษาหารอ แต่ไม่ปรบปรงงาน
่
่
ุ
ื
่
่
ึ
ั
่
1 คะแนน = สมาชิกบางสวนมีสวนรวมไม่มีสวนรวมปรกษาหารอ และปรบปรงงาน
์
ื
้
เฉลยบทที่ 12 วงจรอิเล็กทรอนิกสเบ้องตน
ตอนที่ 1

1. ค 2. ง 3. ข 4. ก 5. ก
6. ค 7. ง 8. ข 9. ง 10. ค
ตอนที่ 2

็
้
1. บอกล าดับการสรางแบบลายวงจรพิมพ์ลงบนแผ่นวงจรพิมพ์มาเปนข้อๆ ตามล าดับ
้
ิ
ิ
การสรางแบบลายวงจรพิมพ์ลงบนแผ่นวงจรพิมพ์ ควรปฏบัตดังน้ ี
ี่
้
ี่
ี
1. ก าหนดวงจรทต้องการสรางแบบลายวงจรพิมพ์ พรอมทั้งเตรยมอุปกรณต่างๆ แต่ละตัวทต้องการใช้งานในวงจร
์
้
มาให้พรอม
้
ี่
ิ
์
์
่
2. วัดขนาดของอุปกรณทต้องการใช้งานจรงทุกตัว ทั้งด้านกว้าง ด้านยาว ขนาดความโตของขาอุปกรณ ระยะหาง
ี
่
ื
ี่
์
ของขา และขนาดพ้นทของอุปกรณทต้องใช้
ี่
์
่
ี่
่
3. ก าหนดต าแหนงอุปกรณทุกตัวทใช้งานลงบนแผ่นวงจรพิมพ์ ในต าแหนงทเหมาะสม ถูกต้อง และสะดวกต่อการ
ื่
เชอมต่อลายวงจรเข้าด้วยกัน
ิ
่
ี
ื
ี่
ี
่
4. ก าหนดขนาดความกว้าง ความยาวของแผ่นวงจรพิมพ์ทใช้ ให้เหมาะสมกับพ้นททจะน าแผ่นวงจรพิมพ์ไปตดตั้ง
ใช้งาน
5. สรางลายวงจรพิมพ์คราวๆ เพื่อเชอมต่อขาของอุปกรณทั้งหมดให้ถูกต้อง ครบถ้วน และปรบแต่งให้เหมาะสมอีก
่
้
ื่
์
ั
ั
ิ
ั
์
ื่
่
ั
ี
่
คร้ง ลายวงจรพมพ์ทเชอมต่อขาอุปกรณต้องส้น ไมสบสน
ู
์
ี่
6. ก าหนดขนาดรลายวงจรพิมพ์ทใช้วางอุปกรณให้เหมาะสมกับขาอุปกรณแต่ละตัว
์
่
ี
7. ตรวจสอบตกแต่งจุดต่อลายวงจรพิมพ์แต่ละเส้น ให้มระยะหางจากเส้นลายวงจรพิมพ์ข้างเคียงทเหมาะสม สวยงาม
ี่
ิ
และไม่เกดการแตะสัมผัสกันของลายวงจรพิมพ์แต่ละเส้น
ี่
้
่
8. บอกรายละเอียดทส าคัญไว้ เชน ชนดของอุปกรณพรอมค่าหรอหมายเลขทใช้ในวงจร ต าแหนงขาอุปกรณ และ
์
์
่
ิ
ี่
ื
ิ
์
์
ขั้วบวกลบ เปนต้น บอกไว้ทางด้านวางอุปกรณแผ่นวงจรพิมพ์ เพื่อให้ง่ายในการประกอบวงจร ชดอุปกรณอิเล็กทรอนกส ์
็
ุ
ี่
ู
้
และลายวงจรพิมพ์ทสรางไว้ แสดงดังรปที่ 1

+V S
C 5 C 3
220F 100nF D 1
C 1 = 1F 1
IN 5 1N4001
4
TDA 2030A
R 3 2
22 k 3 D 2=1N4001
R 4
R 2 R 1 = 13 k 1 R L
680
C 2 C 6 C 4 C 7
22F 220F 100nF 220nF

-V S

ิ
(ก) วงจรสัญลักษณ ์ (ข) ชดวงจรอิเล็กทรอนกส ์
ุ









(ค) แผ่นวงจรพิมพ์ด้านวางอุปกรณ ์ (ง) แผ่นวงจรพิมพ์ด้านลายวงจรพิมพ์


ี
์
ิ
้
์
้
ุ
ี่
ี
่
รูปท 1 ชดอุปกรณอิเล็กทรอนกสและลายวงจรพิมพ์ทสรางไว้เรยบรอย
็
้
ี
2. บอกล าดับการสรางลายวงจรพิมพ์แบบง่าย โดยใช้วิธการถ่ายเอกสารลอกลาย มาเปนล าดับ
้
ี
ู
การสรางแบบลายวงจรพิมพ์ลงบนแผ่นวงจรพิมพ์แบบง่ายด้วยตัวเอง ท าได้ตามล าดับขั้นดังน้ และแสดงรปล าดับ
ู
ขั้นตอนดังรปที่ 2
ี
ิ
1. เตรยมอุปกรณทต้องการใช้งานให้พรอม ประกอบด้วย แผ่นวงจรพิมพ์ กระดาษชนดถ่ายเอกสารได้ ปากกาเคมกัน
้
ี
์
ี่
ี
ั
น ้า (ปากกาเขียนแผ่นใสกันน ้า) เตารด แผ่นใยขัดสงเคราะห์ (แผ่น สก็อตไบรต์) ผงซักฟอก กรดกัดทองแดง หรอกรดเฟอรก
ิ
ื
็
์
ิ
ิ
คลอไรด์ (Ferric Chloride Acid) น ้ามันทนเนอร และภาชนะพลาสตก เปนต้น

ี
2. เตรยมแผ่นวงจรพิมพ์ให้พรอมใช้งาน โดยตัด

้
แผ่นวงจรพิมพ์ให้ได้ขนาดตามต้องการ ลบคม ตกแต่งขอบให้
ี
เรยบรอย ล้างท าความสะอาดด้านทองแดง โดยใช้ใยขัดสงเคราะห์
ั
้
(ก)
และผงซักฟอก ล้างส่งสกปรกและคราบสนมให้หมด เช็ดและปล่อย
ิ
ิ
ี
ั
ิ
่
ี
ไว้จนแห้งสนท หลังจากน้ไมควรสมผัสโดนผิวทองแดงนั้นอก

3. น าลายวงจรพิมพ์ทต้องการใช้ ไปถ่ายเอกสารลงบน
ี่
ื
กระดาษ หรอแผ่นใสชนดถ่ายเอกสารได้ และหรอใช้พิมพ์ลายวงจร
ิ
ื
พิมพ์ด้วยเครองพิมพ์เลเซอรก็ได้ โดยใช้ลายวงจรพิมพ์ด้านใช้จรงมา
ิ
ื่
์
(ข)
์
ื
กลับด้าน (เหมอนลายวงจรพิมพ์ด้านวางอุปกรณ)

4. น ากระดาษถ่ายเอกสารด้านลายวงจรพิมพ์ วางลงบน
(ค)
แผ่นวงจรพิมพ์ด้านทองแดง ใช้เทปใสยึดขอบกระดาษให้แนนไม่ให้
่

ี
ี่
เคลอนท ใช้เตารดปรบความรอนสงสด รดบนกระดาษให้ทั่วประมาณ
ื่
ุ
ี
ู
ั
้
45 วนาท เพื่อให้ลายวงจรพิมพ์ทถ่ายเอกสารไว้ทั้งหมด มาเกาะตดท ี่
ี่
ี
ิ
ิ
ิ
่
ิ
ผิวทองแดง ปลอยท้งไว้ให้แผ่นวงจรพมพ์เย็นตัวลง

5. น าแผ่นวงจรพิมพ์ทรดด้วยเตารดเรยบรอยแล้วพรอมทั้ง
้
้
ี
ี
ี่
ี
ี่
่
ิ
กระดาษทตดอยู่ไปแชน ้าเปล่า ให้กระดาษอ่อนตัวลง ค่อยๆ ล้างถู
ิ
เบาๆ ให้กระดาษหลุดออกจนหมด เหลอเพียงลายวงจรพิมพ์เกาะตด
ื
(ง)
บนแผ่นวงจรพิมพ์ น าแผ่นวงจร พิมพ์มาท าให้แห้ง

ี่
์
6. ตรวจสอบความสมบูรณของลายวงจรพิมพ์ทได้ออกมา มี
ื
สวนใดของลายวงจรพิมพ์เกดความบกพรอง ขาดหลุดหายไปหรอไม่
่
ิ
่
ถ้ามให้ใช้ปากกาเคมกันน ้าเขียนตกแต่งให้ลายวงจรพิมพ์สมบูรณ ์
ี
ี
(จ)
ทั้งหมด

้
ี่
ี
่
7. น าแผ่นวงจรพิมพ์ทตกแต่งเรยบรอยไปแชลงในกรดกัด
ทองแดง เขย่าถาดเบาๆ พร้อมทั้งสังเกตทองแดงสวนทไมต้องการ
่
่
ี่
ุ
ี
หลดออกหมดหรอยัง ท าเชนน้จนทองแดงสวนทไม่ต้องการหลุดออก
ี่
ื
่
่
(ฉ)
ิ
หมด น าแผ่นวงจรพมพ์ไปล้างกรดกัดทองแดงออกให้หมด ด้วยน ้า
และผงซักฟอก

็
ิ
ี
ึ
ี่
ิ
8. ล้างหมกพิมพ์พลาสตกสด าเปนลายวงจรพิมพ์ทเกาะตด
บนแผ่นวงจรพิมพ์ออกให้หมดด้วยทนเนอร หรอน ้ายาล้างยาทาเล็บ
ื
์
ิ
ั
ี
(Acetone) ท าความสะอาดแผ่นวงจร พิมพ์อกคร้ง ปล่อยให้แห้ง
(ช) และทาเคลอบด้วยน ้ายางสนบางๆ ปลอยท้งให้แห้งสนท ยางสน
่
ิ
ิ
ื
ิ
้
่
ิ
ชวยปองกันการเกดสนมของลายทองแดงบนแผ่นวงจรพิมพ์

ื
ี
่
9. น าแผ่นวงจรพิมพ์ทผ่านขั้นตอนต่างๆ มา และเคลอบ
้
ด้วยน ้ายางสนเรยบรอยไปเจาะรตามจุดต่างๆ ให้ครบทุกจุด ก็จะได้
ี
ู
ี่
ลายวงจรพิมพ์บนแผ่นวงจรพิมพ์ พรอมทจะน าไปประกอบอุปกรณ ์
้
(ซ)
ตามต้องการ

้
ี
รูปท 2 ขั้นตอนการสรางลายวงจรพมพ์
่
ิ

ี
ี
้
ื
่
ี
ิ
ู
3. บอกคุณสมบัตและการใช้งานของหัวแรงบัดกร ตะกั่วบัดกร และเครองดดตะกั่วบัดกรมาให้เข้าใจ
์
้
ื่
ื
้
ิ
ื่
ี
็
์
หัวแรงบัดกร (Soldering Iron) เปนเครองมอใช้ท าหน้าทเชอมต่ออุปกรณไฟฟา และอุปกรณอิเล็กทรอนกส ์
ี่
ึ
ต่างๆ รวมถงสายไฟฟาเข้าด้วยกัน ถอเปนอุปกรณทส าคัญต่อการใช้งานส าหรบชางไฟฟาและอิเล็กทรอนกส หัวแรงทนยมใช้
ิ
ี่
้
็
่
ั
ิ
ื
้
์
้
์
ี่
ี่
้
้
้
งานเปนหัวแรงทท างานด้วยไฟฟา โดยเมอจ่ายไฟให้หัวแรงจะเกดความรอนขึ้นในขดลวดความรอน สงผ่านความรอนไปยัง
ิ
ื่
้
่
็
้
้
ี
้
็
ั
ปลายหัวแรง ทสวนหัวบัดกรเปนตัวรบความรอนสงผ่านความรอนไปยังจุดบัดกร หลักการบัดกรจะต้องท าให้จุดบัดกรเกด
ี
้
ี
ี
ิ
้
ี่
่
่
์
ี
้
่
ความรอนเพียงพอ ใช้หลอมละลายตะกั่วบัดกรเชอมต่ออุปกรณให้ประสานกันแนน ไม่หลุดออกจากกันได้โดยง่าย ขนาด
ื่
์
้
์
ั
ี
ี
ก าลังไฟฟาของหัวแรงบัดกรต้องใช้ให้สมพันธกับขนาดของจุดบัดกร เพื่อท าให้การบัดกรถูกต้องสมบูรณ หัวแรงบัดกรท ี่
ี
้
้
ี
ิ
ิ
์
ู
่
ื
้
้
ี่
ี
้
ผลตออกมาใช้งานด้านงานไฟฟาและอิเล็กทรอนกสมลักษณะการท างาน 2 แบบ คือ หัวแรงแช และหัวแรงปน แสดงดังรปท 3



ื
้
้
(ก) หัวแรงแช ่ (ข) หัวแรงปน

้
ิ
รูปที่ 3 ชนดหัวแรงบัดกร ี

ื่
ี่
์
้
่
ี
์
ุ
ี่
็
ิ
ตะกั่วบัดกร (Solder) เปนวัสดทท าหน้าทชวยเชอมประสานรอยต่อสายไฟ ขาอุปกรณไฟฟาและอิเล็กทรอนกสใน
่
ื
ี
์
์
การต่อวงจร หรอเชอมต่อขาอุปกรณอิเล็กทรอนกสเข้ากับลายวงจรพิมพ์ สวนประกอบของตะกั่วบัดกร ประกอบด้วยดบุก
ี
ิ
ื่
่
์
่
ุ
ู
ั
(Tin) และตะกั่ว (Lead) โดยสวนผสมของวัสดทั้งสองถกก าหนดไว้เปนค่าเปอรเซนต์ มสดสวนของการใช้วัสดทั้งสอง
ุ
็
็
ี
ี
่
ึ
ี
่
็
ี
่
ี
แตกต่างกันไปตามความเหมาะสมกับการใช้งาน เชน 60/40 หมายถง เปนตะกั่วบัดกรทมสวนผสมของดบุก 60% และตะกั่ว
็
ี
ี
ี
ิ
่
ี
40% เปนต้น สวนผสมของตะกั่วบัดกรทผลตมาใช้งานมความแตกต่างกัน จะมผลต่อจุดหลอมละลายของตะกั่วบัดกรแตกต่าง
่
ี
ี
กันไป ดังน้
่
่
ี
ี
ุ
ี่
➢ สวนผสมท 63/37 มจุดหลอมละลายโดยประมาณ 183 C ถอเปนสวนผสมทดทสด
ื
็
ี่
ี่
o
➢ สวนผสมท 60/40 มจุดหลอมละลายโดยประมาณ 190 C เปนสวนผสมทด
ี
ี่
ี
็
่
่
ี่
o
➢ สวนผสมท 50/50 มจุดหลอมละลายโดยประมาณ 214 C
ี
ี่
่
o
่
ี่
ี
ี
ิ
็
ี
ี
ี
็
่
่
ื
การเลอกใช้ตะกั่วบัดกรทด ควรเปนชนดทมจุดหลอมละลายต าสด เพราะจะชวยให้การบัดกรท าได้รวดเรว และ
ุ
ั
ี
ุ
ความรอนไม่สงผลให้อุปกรณอิเล็กทรอนกสช ารดเสยหาย สวนผสมของตะกั่วบัดกรทนยมใช้ส าหรบการบัดกรอุปกรณ ์
่
ี
์
์
่
ิ
้
่
ี
ี
ิ
ิ
ี่
ื
ี่
์
ี
ิ
ี
ี่
็
ี
อิเล็กทรอนกสควรใช้ค่าท 63/37 หรอค่าท 60/40 ถอเปนตะกั่วบัดกรชนดคุณภาพด ลักษณะตะกั่วบัดกรทนยมใช้ในการบัดกร ี
ิ
ื
์
ี่
ู
์
้
ิ
อุปกรณไฟฟาและอิเล็กทรอนกส แสดงดังรปท 4

้
ี
(ก) ตะกั่วบัดกร (ข) โครงสรางภายในตะกั่วบัดกร ี

รูปที่ 4 ตะกั่วบัดกรและโครงสรางภายใน
ี
้

เครองดดตะกั่วบัดกร (Solder Sucker) เปนอปกรณทผลตขึ้นมาชวยอ านวยความสะดวก ในการดดตะกั่วทบัดกรขา
่
ู
่
ื
่
ี
่
ี
์
ี
ี
ิ
ุ
็
ู
ี่
ี
่
์
์
์
ี่
อุปกรณไว้ออกจากรอยบัดกร เพื่อการแก้ไขเปลยนแปลงอุปกรณในวงจรไฟฟาและอิเล็กทรอนกส เชน เปลยนแปลงอุปกรณ ์
ิ
้
ตัวใหม่ หรอปรบปรงแก้ไขอุปกรณเดมให้เปนอุปกรณใหม่ เปนต้น เครองดดตะกั่วบัดกรมหลายรปแบบ หลายลักษณะ ทั้ง
็
์
์
ิ
ื
็
ี
ู
ี
ู
ุ
่
ั
ื
่
ื
ู
ื่
ู
ู
ู
ี
ู
่
้
รปราง ขนาด และโครงสราง หลักการท างานของเครองดดตะกั่วบัดกร อาศัยแรงดดอากาศของกระบอกลูกสบในเครองดด
ึ
ี
ู
ู
ี
ู
ี
ู
ตะกั่ว วิธดดตะกั่วบัดกรออก โดยท าให้ตะกั่วบัดกรทต้องการดดออกหลอมละลายก่อน แล้วจงน าเครองดดตะกั่วบัดกรเข้าไปดด
ี
่
ี่
ื
ู
่
็
ู
ื
ี
ี
ู
โดยรวดเรว เครองดดตะกั่วบัดกร และการดดตะกั่วบัดกร แสดงดังรปที่ 5



ื
(ก) เครองดดตะกั่วบัดกร ี (ข) การดดตะกั่วบัดกร
ี
ู
ู
่

ี
่
ู
ู
ื
่
ี
รูปท 5 เครองดดตะกั่วบัดกร และการดดตะกั่วบัดกร ี

ี
ิ
ี่
่
ื
ี
ู
ี
ู
นอกจากเครองดดตะกั่วบัดกรแล้วยังได้ผลตตัวซับตะกั่วบัดกร (Solder Wick) ท าหน้าทดดซับตะกั่วบัดกรออก
ี
จากจุดบัดกร ตัวซับตะกั่วบัดกรท ามาจากลวดทองแดงขนาดเล็กถักไปมาคล้ายสายชลด์ วธดดตะกั่วบัดกรออก โดยน าตัวซับ
ิ
ิ
ี
ี
ู
ี
่
ตะกั่วบัดกรมาวางในต าแหนงทต้องการ น าหัวแรงบัดกรทรอนมาสมผัส เพอซับตะกั่วให้ไปตดทตัวซับตะกั่วแทน ตัวซับ
้
่
ี
่
ี
ั
่
ี
้
ิ
ี
ื
ี่
ู
ี
ี
ตะกั่วบัดกร และการซับตะกั่วบัดกร แสดงดังรปที่ 6

ี
(ก) ตัวซับตะกั่วบัดกร (ข) การซับตะกั่วบัดกร ี

ี
่
ี
รูปท 6 ตัวซับตะกั่วบัดกร และการซับตะกั่วบัดกร ี

ิ
ี
ิ
4. อธบายเทคนคการบัดกรมาตามล าดับขั้นตอนโดยละเอียด
ี
ื่
ิ
ิ
็
ี่
ิ
้
ื
่
่
ิ
ี่
์
การบัดกรเปนส่งส าคัญของการปฏบัตงานทางด้านชางไฟฟาและอิเล็กทรอนกส หรอชางทเกยวข้องกับการเชอมต่อ
่
่
ี
ื
่
่
์
้
วงจรทางไฟฟาเข้าด้วยกัน การต่ออุปกรณเข้าวงจรจะสงผลต่อการท างานของวงจรเหลานั้นวาดหรอไม่ สวนประกอบท ี่
่
ี
ี
ิ
ึ
ึ
่
ี
ี
์
ส าคัญสวนหนงคือเทคนคการบัดกร ถ้าการบัดกรไม่ถูกต้อง รอยบัดกรไม่สมบูรณ สงผลเสยต่อการท างานของวงจร จนถง
่
็
ี
ิ
ิ
่
็
ี
ิ
วงจรไมสามารถท างานได้ ดังนั้นขั้นตอนการบัดกรเปนส่งจ าเปน และต้องฝกปฏบัตให้เกดความช านาญ เทคนคการบัดกรท า
ิ
ึ
ิ
ู
ู
ี
้
ได้ดังน้ พรอมทั้งแสดงรปล าดับขั้นตอนตามรปที่ 7

้
ี
์
ี่
่
1. เตรยมอุปกรณทต้องการใช้งานให้พรอม เชน คีมจับ คีมตัด
้
ี
่
ี
้
้
้
หัวแรงบัดกรพรอมทรองหัวแรงและฟองน ้าท าความสะอาดหัวแรงบัดกร ี
่
ู
ี
ี
ื
(ก) ตะกั่วบัดกร เครองดดตะกั่วบัดกร แผ่น วงจรพิมพ์ และอุปกรณ ์
่
ี
ิ
็
์
ิ
ี
ื
อิเล็กทรอนกส (หรอช้นงานทต้องการบัดกร) เปนต้น

ื
2. น าแผ่นวงจรพิมพ์และอุปกรณอิเล็กทรอนกส หรอช้นงานท ี ่
์
ิ
ิ

์
ี
ต้องการบัดกร ประกอบเข้าด้วยกัน ตามล าดับความ ส าคัญก่อนหลัง กรณ ี
ู
็
์
์
ื่
ี
ิ
(ข) เปนอุปกรณอิเล็กทรอนกส เมอเสยบลงในรแผ่นวงจรพิมพ์ ให้งอขาออก
ู
้
์
เล็กน้อย เพื่อปองกันการหลุดออกจากรของตัวอุปกรณ

้
้
้
ี
3. จ่ายไฟฟาให้หัวแรงบัดกร ท้งไว้จนรอนจัด น าปลายหัวแรง
้
ิ
ี
่
ี
ี
็
บัดกรไปท าความสะอาด โดยน าไปเชดกับฟองน ้าทเปยกน ้าพอหมาดๆ
ั
ี
้
ั
ี
ี
(ค) จากนั้นน าตะกั่วบัดกรไปสมผัสปลายหัวแรงบัดกรให้ทั่ว ก่อนบัดกรสงเกต
์
ุ
ี
ขาอปกรณตัวใดสกปรกควรท าความสะอาดเสยก่อน

ี
้
่
ี่
4. น าหัวแรงบัดกรทพรอมใช้งานไปสมผัสทจุดบัดกร เชน ท ี่
้
ั
ี
ี่
(ง)
ิ
ิ
์
ขาอุปกรณและลายวงจรพิมพ์ ท้งระยะเวลาประมาณ 2 – 3 วนาท จงน า
ึ
ี

ี
ี
ั
่
ี
ี
้
ตะกั่วบัดกรไปสมผัสทจุดบัดกร ตรงปลายหัวแรงบัดกร ให้มตะกั่วบัดกร ี
ี
ี่
ี
หลอมละลายล้อมรอบจุดบัดกรในขนาดทพอเหมาะ

5. เมอตะกั่วบัดกรหลอมละลายมขนาดพอเหมาะ น าตะกั่ว
ื
่
ี
ี

ึ
ึ
ี
ี
ี
บัดกรออกจากจุดบัดกร รอจนตะกั่วบัดกรหลอมละลายทั้งหมด จงดงหัว
ี
ี
้
็
ี
(จ) แรงบัดกรออกจากจุดบัดกรโดยรวดเรว ปล่อยให้ตะกั่วบัดกรเย็นตัวลง
ี
์
่
ี
สังเกตความสมบูรณของจุดบัดกร ท าเชนน้จนครบทุกจุด

ี่
6. ใช้คีมตัด ตัดขาอุปกรณสวนเกนทเหลอออกให้หมด โดยตัดให้
ื
่
์
ิ

ื
ิ
ี
ิ
ชดตะกั่วบัดกร ไม่ควรให้เหลอยาวมากเกนไป เพราะขาสวนทเหลอม ี
ื
ี่
่
ิ
่
(ฉ) โอกาสล้มไปสัมผัสกับจุดต่ออื่นๆ อาจท าให้เกดการลัดวงจร สงผลต่อการ
ี
์
ุ
ิ
ื
่
ช ารดเสยหายของอุปกรณและวงจรได้เมอน าช้นงานไปใช้งาน

ี
ี
่
ี
ี
ี
7. ตรวจสอบจุดบัดกรทุกจุด จุดบัดกรทดตะกั่วบัดกรจะต้อง
ี
ิ
ี
ู
่
็
เปนปุมกลมนนสวยงาม ผิวเรยบมันวาว ตะกั่วบัดกรเกาะตดลายวงจร
์
ี
ื
และขาอุปกรณโดยรอบ ตะกั่วบัดกรมขนาดพอเหมาะไม่น้อยหรอมาก
ี
(ช)
ี
ี
ี
ี
ิ
ี่
ี
ิ
่
เกนไป จุดบัดกรทไม่ดมหลายลักษณะ เชน มตะกั่วบัดกรมากเกนไป บัดกร ี
ุ
่
ิ
็
ไมเกาะตดขาอปกรณหรอลายวงจรพิมพ์ เปนตะปุมตะปา และผิวด้านไม่
ื
่
่
์

มันวาว เป็นต้น
่
ี
ี
ื
ู
์
่
่
่
8. พบจุดบัดกรทบกพรองไมสมบูรณ ให้ใช้เครองดดตะกั่ว
ี
(ซ) บัดกร หรอตัวซับตะกั่วบัดกร ดดจุดบัดกรทไม่สมบูรณออกให้หมด และ
ี่
ื
ี
ู
ี
์

ี
่
ี
ั
ี
ี่
ี
✓   ท าการบัดกรใหมอกคร้ง ให้ได้จุดบัดกรทด


ิ
ี
่
รูปท 7 เทคนคการบัดกร ี

ี่
ู
5. วงจรตามรปท 8 คือวงจรอะไร

1A VR 1
ิ
ท างานได้อย่างไร อธบาย 100k 100W
R 1 A 2
220V AC 10k G 2A 400V
C 1 A 1
220nF HT32
250V

ู
ี่
รปท 8

่
็
์
ู
ี่
ี่
วงจรตามรปท 8 คือวงจรหรแสงสวางหลอดไฟ (Light Dimmer) เปนวงจรอิเล็กทรอนกสทใช้ควบคุมการจ่าย
ี่
ิ
ี่
่
ื
้
ิ
ั
ื
่
ก าลังไฟฟาไปให้ภาระในปรมาณมากหรอน้อย สามารถปรบหรแสงสว่างหลอดไฟให้สวางมากขึ้น หรอสวางน้อยลงได้