แผนการจัดการเรียนรู้วิชาการโปรแกรมและควบคุมไฟฟ้า

กิจกรรมการ

เรยี นรู้/ ส่อื การเรียนการสอน การวัดผล จำนวน หมาย
กระบวนการ ประเมินผล ชั่วโมง เหตุ

สอน 4

1.เทคนิคการ 1.สื่อ PowerPoint 1.ใบงานท่ไี ด้รบั

สอนแบบ 2.เคร่ืองคอมพิวเตอร์ มอบหมาย

บรรยาย 3.แหลง่ เรยี นรบู้ น 2.แบบทดสอบก่อน

2.เทคนคิ การสอน อินเทอร์เน็ต เรยี น

แบบสาธิต 4.ใบความรู้ 3.แบบทดสอบหลงั

เรยี น

4.แบบประเมนิ

คณุ ธรรมจรยิ ธรรม

5. แบบสังเกต

3.เพอ่ื ให้มที กั ษะเก่ียวกบั การควบคุมระบบ
นิวเมติกสโ์ ดยใช้โปรแกรมเมเบลิ
คอนโทรลเลอร์

4.เพื่อให้ผู้เรียนเป็นผู้มีคุณธรรม จริยธรรม
และคณุ ลักษณะอนั พึงประสงค์สอดคล้องกบั
จรรยาบรรณวิชาชีพ

สปั ดา เนอ้ื หา/หวั ข้อเรือ่ ง จุดประสงคก์ ารเรยี นรู้
ห์ท่ี

15 การควบคมุ ระบบ 1.เพ่ือให้มคี วามรู้ เข้าใจเก่ียวกับความหมาย
นวิ เมติกสโ์ ดยใช้ และสว่ นประกอบพ้ืนฐานของระบบนวิ เม
โปรแกรมเมเบลิ ติกส์
คอนโทรลเลอร์
2.เพอ่ื ให้มีความรู้ เข้าใจเกยี่ วกบั การควบคุม

พฤติกรรมการเรียน
รายบคุ คล

กิจกรรมการ

เรยี นรู้/ สอ่ื การเรียนการสอน การวัดผล จำนวน หมาย
กระบวนการ ประเมนิ ผล ชั่วโมง เหตุ

สอน 4

1.เทคนคิ การ 1.สื่อ PowerPoint 1.ใบงานท่ีไดร้ บั

สอนแบบ 2.เครื่องคอมพิวเตอร์ มอบหมาย

บรรยาย 3.แหล่งเรยี นรู้บน 2.แบบทดสอบก่อน

2.เทคนคิ การสอน อินเทอรเ์ นต็ เรยี น

แบบสาธิต 4.ใบความรู้ 3.แบบทดสอบหลงั

เรยี น

ระบบนวิ เมติกสโ์ ดยใชโ้ ปรแกรมเมเบลิ
คอนโทรลเลอร์

3.เพือ่ ให้มีทกั ษะเกย่ี วกบั การควบคมุ ระบบ
นวิ เมตกิ สโ์ ดยใช้โปรแกรมเมเบลิ
คอนโทรลเลอร์

4.เพ่อื ให้ผเู้ รียนเป็นผู้มีคณุ ธรรม จรยิ ธรรม
และคุณลักษณะอันพึงประสงค์สอดคล้องกับ
จรรยาบรรณวิชาชพี

สปั ดา เนื้อหา/หัวข้อเร่ือง จุดประสงคก์ ารเรยี นรู้
ห์ท่ี

16 การออกแบบโปรแกรม 1. เพอ่ื ใหม้ ีความรู้ เข้าใจเก่ียวกับการ
PLC และการประยุกต์ ออกแบบโปรแกรมจาก Timing Diagram
ใช้งาน 2. เพอื่ ให้มีความรู้ เข้าใจเก่ยี วกบั การ

4.แบบประเมิน
คุณธรรมจรยิ ธรรม
5. แบบสังเกต
พฤติกรรมการเรียน
รายบคุ คล

กจิ กรรมการ สือ่ การเรียนการสอน การวดั ผล จำนวน หมาย
เรยี นรู้/ ประเมินผล ชวั่ โมง เหตุ

กระบวนการ 1.ส่ือ PowerPoint 1.ใบงานที่ได้รบั 4
สอน
2.เคร่อื ง มอบหมาย
1.เทคนิคการ
สอนแบบ คอมพิวเตอร์ 2.แบบทดสอบก่อน
บรรยาย

ออกแบบโปรแกรมจากขนั้ ตอนการทำงาน
3. เพอ่ื ให้มีทักษะเกีย่ วกบั การออกแบบ
โปรแกรมจาก Timing Diagram
4. เพ่ือให้มีทักษะเกย่ี วกับการออกแบบ
โปรแกรมจากขน้ั ตอนการทำงาน
5. เพื่อให้ผเู้ รียนเปน็ ผู้มีคณุ ธรรมจริยธรรม
และคณุ ลักษณะอันพึงประสงค์สอดคล้องกบั
จรรยาบรรณวชิ าชพี

สปั ดา เนอื้ หา/หวั ข้อเร่ือง จุดประสงค์การเรียนรู้
ห์ที่

2.เทคนคิ การ 3.แหลง่ เรยี นร้บู น เรียน
สอน อินเทอร์เนต็ 3.แบบทดสอบหลัง
แบบสาธติ 4.ใบความรู้ เรียน
4.แบบประเมิน
คุณธรรมจรยิ ธรรม
5. แบบสังเกต
พฤติกรรมการเรียน
รายบคุ คล

กิจกรรมการ สื่อการเรียนการสอน การวดั ผล จำนวน หมาย
เรียนรู้/ ประเมนิ ผล ชวั่ โมง เหตุ

กระบวนการ
สอน

17 การออกแบบโปรแกรม 1. เพอ่ื ใหม้ ีความรู้ เข้าใจเกย่ี วกับการ
PLC และการประยุกต์ ออกแบบโปรแกรมจาก Timing Diagram
ใช้งาน 2. เพอื่ ใหม้ ีความรู้ เขา้ ใจเก่ียวกบั การ
ออกแบบโปรแกรมจากข้นั ตอนการทำงาน
3. เพื่อใหม้ ีทักษะเกี่ยวกบั การออกแบบ
โปรแกรมจาก Timing Diagram
4. เพอ่ื ให้มีทักษะเกยี่ วกบั การออกแบบ
โปรแกรมจากข้ันตอนการทำงาน
5. เพอ่ื ให้ผู้เรยี นเปน็ ผ้มู ีคุณธรรมจรยิ ธรรม
และคณุ ลักษณะอันพึงประสงค์สอดคล้องกับ
จรรยาบรรณวชิ าชีพ

สปั ดา เนื้อหา/หัวข้อเร่อื ง จุดประสงคก์ ารเรยี นรู้

1.เทคนิคการ 1.สื่อ PowerPoint 1.ใบงานท่ีได้รับ 4

สอนแบบ 2.เคร่อื งคอมพิวเตอร์ มอบหมาย

บรรยาย 3.แหลง่ เรยี นรู้บน 2.แบบทดสอบกอ่ น

2.เทคนคิ การสอน อินเทอร์เน็ต เรยี น

แบบสาธิต 4.ใบความรู้ 3.แบบทดสอบหลัง

เรียน

4.แบบประเมิน

คุณธรรมจรยิ ธรรม

5. แบบสงั เกต

พฤติกรรมการเรียน

รายบุคคล

กจิ กรรมการ สอื่ การเรยี นการสอน การวดั ผล จำนวน หมาย

หท์ ่ี

18 สอบปลายภาค 1. เพื่อวดั ประเมินผลผ้เู รยี นในระหวา่ งภาค
เรียน

เรียนรู้/ ประเมินผล ช่ัวโมง เหตุ
กระบวนการ
1.แบบทดสอบปลาย 4
สอน ภาค

1

แผนจัดการเรียนรู้ หนว่ ยท่ี 1

รหสั วิชา 20104-2108 วิชาการโปรแกรมและควบคมุ ไฟฟ้า สอนครง้ั ท่ี 1

ช่ือหน่วย ความร้พู ืน้ ฐานเก่ียวกับโปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์ สปั ดาหท์ ่ี 1

1. หนว่ ยการเรยี นรู้ ความรู้พนื้ ฐานเกี่ยวกับโปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์
2. หัวข้อเรือ่ ง

2.1 ภาคทฤษฎี
1) โปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์ (Programmable Controller : PLC)
2) ประเภทของโปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์
3) โครงสรา้ งของโปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์
4) หลกั การทำงานของหนว่ ยต่าง ๆ ภายในโปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์
5) ภาษาทใี่ ช้ในการเขยี นโปรแกรมของโปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์

6) อปุ กรณ์ตอ่ รว่ ม (Peripheral Devices)
2.2 ภาคปฏิบัติ
- กิจกรรมเสรมิ ทกั ษะ กจิ กรรมท่ี 1 เร่ือง PLC ที่มใี ช้งานอย่ใู นปัจจบุ ัน
3. จำนวนชั่วโมง 4 ชวั่ โมง
4. จดุ ประสงค์ท่ัวไป
1) เพอื่ ให้มีความรู้ เข้าใจเกีย่ วกับขอ้ ดแี ละความหมายของโปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์
2) เพ่ือให้มคี วามรู้ เขา้ ใจเกย่ี วกบั ประเภทหนา้ ท่แี ละโครงสร้างของโปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์
3) เพ่ือใหม้ ีความรู้ เข้าใจเกย่ี วกบั ภาษาทใ่ี ชใ้ นการเขยี นโปรแกรมของโปรแกรมเมเบลิ

คอนโทรลเลอร์
4) เพอื่ ให้มีความรู้ เข้าใจเกยี่ วกบั หน้าทขี่ องอุปกรณ์ต่อร่วม (Peripheral Devices) ที่ใชต้ ่อ

รว่ มกับโปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์
5) เพ่อื ให้ผู้เรียนเปน็ ผมู้ คี ุณธรรม จรยิ ธรรมและคุณลักษณะอนั พงึ ประสงค์สอดคลอ้ งกับ

จรรยาบรรณวชิ าชพี
5. จดุ ประสงค์การเรียนรู้ประจำหน่วย

5.1 ด้านความรู้
1) บอกขอ้ ดีของการนำโปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์ไปใชใ้ นงานอตุ สาหกรรมได้ถูกต้อง
2) บอกความหมายของโปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์ไดถ้ ูกต้อง
3) บอกประเภทของโปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์ได้ถูกตอ้ ง
4) บอกโครงสรา้ งของโปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์ได้ถูกต้อง
5) บอกหนา้ ท่ีของหนว่ ยต่าง ๆ ในโปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์ไดถ้ กู ตอ้ ง

2

6) บอกภาษาทใ่ี ช้ในการเขียนโปรแกรมของโปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์ได้ถกู ตอ้ ง
7) บอกหนา้ ที่ของอุปกรณ์ต่อร่วม (Peripheral Devices) ไดถ้ ูกต้อง
5.2 ด้านคณุ ธรรม จริยธรรมและคุณลักษณะที่พึงประสงค์
1) มคี ุณธรรม จริยธรรมและคณุ ลักษณะทีพ่ ึงประสงคส์ อดคลอ้ งกับจรรยาบรรณวชิ าชพี
6. สมรรถนะประจำหนว่ ย
1) แสดงความรใู้ นบอกข้อดีการนำโปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์ไปใชใ้ นงานอตุ สาหกรรม
2) แสดงความรู้ในการแบง่ ประเภทของโปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์
3) แสดงความรู้ในการบอกโครงสร้างและหลักการทำงานของโปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์
4) แสดงความร้ใู นการบอกภาษาที่ใชใ้ นการเขยี นโปรแกรมของโปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์
5) แสดงความรู้ในบอกหนา้ ท่ีของอปุ กรณต์ อ่ รว่ ม (Peripheral Devices)

7. กิจกรรมการเรยี นการสอน

ขนั้ ตอนการสอน/กจิ กรรมครู ข้นั ตอนการเรยี น/กจิ กรรมผูเ้ รยี น

ขั้นนำเขา้ สู่บทเรียน (ใช้เวลา 25 นาท)ี ขัน้ เตรยี ม (ใชเ้ วลา 25 นาที)

1. ครูแนะนำรายวิชา วธิ กี ารเรียน การมอบหมาย 1. จดั เตรยี มวสั ดุ อปุ กรณ์ ส่ือ และเอกสารตาม

งาน และการแตง่ กาย ระเบียบการปฏิบัตงิ าน ท่ีครผู ูส้ อนและแผนการจดั การเรยี นรู้ที่กำหนดไว้

ภายในหอ้ งปฏิบัติงานและการเบิกเครื่องมือ วสั ดุ

อุปกรณ์ชแี้ จงวธิ ีวัดผลประเมินผลการเรยี น การ

จัดเตรียมวสั ดุ อุปกรณ์ เอกสาร และส่ือ ให้

สอดคลอ้ งกับงาน และใชว้ ัสดุอปุ กรณ์ถกู ต้องอย่าง

ค้มุ คา่ และประหยัด 2. ช่วยกันกำหนดกตกิ า อาทิ การเขา้ เรียนตรง

2. ครขู อชว่ ยทุกคนร่วมกำหนดกตกิ าในการเรยี น เวลา การใช้โทรศัพท์ การลา การแตง่ กาย การ

ครูเป็นผ้บู ันทึกกตกิ า และชแี้ จงว่า ผเู้ รยี นเปน็ ผู้ ปฏิบตั ิงาน การส่งงาน ฯลฯ ทำแบบทดสอบก่อน

กำหนดกติกาเอง จึงควรต้องช่วยกันรกั ษากติกา เรียน หนว่ ยท่ี 1 ความรพู้ นื้ ฐานเกยี่ วกบั โปรแกรม

(ครูเขยี นกติกาติดไวท้ ่ผี นังห้องเรียน) เมเบิลคอนโทรลเลอร์ และสลับกนั ตรวจคำตอบ

3. ชว่ ยกันคิดวา่ ตอ้ งนำอุปกรณ์ใดมาบา้ ง อาทิ

3. ครขู อชว่ ยทุกคนรว่ มกันคิดว่าหลงั จากทีค่ รู เอกสารประกอบการเรยี น Multi meter สมดุ ใบ

แนะนำรายวชิ า ควรต้องนำเครอื่ งมือ หรืออุปกรณ์ งาน ไขควงลองไฟ ไขควง แฟ้มสะสมผลงาน

ใดมาใช้ในการเรยี น (ครูเขยี นติดไว้ทผี่ นังหอ้ งเรยี น) กระเปา๋

4. ชว่ ยกันคิดว่าจะตอ้ งทำตวั อย่างไรให้ดูเป็น

สภุ าพบุรษุ อาทิ ตัดผมทรง ใสร่ องเทา้ กางเกง

3

4. ครูขอช่วยทุกคนร่วมกนั คิดวา่ ควรจะตอ้ งทำ เสอื้ ฝึกงาน ที่ถกู ระเบยี บ แตง่ กายสะอาด ขอ

ตัวอย่างไรให้ดูเป็นสุภาพบรุ ุษ (ครเู ขยี นตดิ ไว้ทผ่ี นงั อนญุ าตก่อนออกจากห้องเรยี น ไมต่ ะโกนโวยวาย

หอ้ งเรียน) ฯลฯ

5. ทดสอบก่อนเรียน หน่วยท่ี 1 ความรูพ้ ้ืนฐาน

5. ทดสอบก่อนเรยี น หน่วยที่ 1 ความรู้พ้นื ฐาน เกีย่ วกับโปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์ สลับกนั

เก่ยี วกับโปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์ ให้ผู้เรยี น ตรวจคำตอบ และใหค้ ะแนน

สลบั กันตรวจคำตอบ และให้คะแนน 6. ทำความเขา้ ใจเกีย่ วกับจุดประสงค์การเรียนของ

6. แจ้งจุดประสงค์การเรียนหนว่ ยการเรียนที่ หน่วยการเรยี นท่ี 1

ขัน้ สอน (ใชเ้ วลา 160 นาที)

ขน้ั สอน (ใช้เวลา 160 นาที) 1. ผู้เรยี นฟังและคดิ ตาม พร้อมท้ังจดบนั ทึก

1. ครูอธบิ ายให้รจู้ ัก PLC ประเภทของ PLC เก่ยี วกับชนิดของ PLC โครงสรา้ งของ PLC

โครงสรา้ งของ PLC หลกั การทำงานของหน่วย หลักการทำงานของหน่วยต่าง ๆ ภายใน PLC

ตา่ ง ๆ ภายใน PLC รูปแบบการเขียนโปรแกรม ภาษาที่ใชใ้ นการ

PLC SIEMENS ร่นุ SIMATIC S7–200 อปุ กรณ์ เขียนโปรแกรมของโปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์

ตอ่

ขนั้ ตอนการสอน/กจิ กรรมครู ขนั้ ตอนการเรียน/กิจกรรมผเู้ รียน

ร่วม พร้อมได้แสดงตวั อยา่ งเคร่อื ง PLC พร้อมกับ อปุ กรณ์ต่อร่วม พร้อมกับศึกษาเอกสาร

แจกเอกสารประกอบการเรยี นหนว่ ยที่ 1 ความรู้ ประกอบการเรยี นหน่วยท่ี 1 ความรพู้ ื้นฐานเกยี่ วกับ

พ้ืนฐานเกยี่ วกับโปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์ โปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์

ประกอบการเรียน

ข้ันสรปุ (ใช้เวลา 55 นาท)ี ขนั้ สรุป (ใช้เวลา 55 นาท)ี

1. ครูให้ผูเ้ รียนชว่ ยกนั สรุป 1. ผู้เรียนรบั ฟงั คำสรปุ และขอ้ แนะนำจากครู

1) โปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์ พรอ้ มทัง้ จดบันทกึ ข้อมลู และซกั ถามหรือตอบ

(Programmable Controller : PLC) คำถามในหัวข้อท่ยี งั ไมเ่ ขา้ ใจ

2) ประเภทของโปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์

3) โครงสร้างของโปรแกรมเมเบิล

คอนโทรลเลอร์

4) หลักการทำงานของหน่วยต่าง ๆ ภายใน

โปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์

5) ภาษาที่ใชใ้ นการเขยี นโปรแกรมของ

โปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์

4

6) อปุ กรณ์ต่อรว่ ม (Peripheral Devices) 2. ทำแบบทดสอบหลงั เรยี น
3. ผเู้ รยี นนำคะแนนจากแบบทดสอบก่อนเรยี น
2. ครูแจกแบบทดสอบหลังเรียน และแบบทดสอบหลังเรยี นมาเปรียบเทียบ เพ่ือดู
3. ครตู รวจแบบทดสอบหลงั เรียนพรอ้ มกับบนั ทึก ความกา้ วหน้าทางการเรียนของตนเอง
คะแนน 4. ผ้เู รียนทำแบบฝึกหัดทา้ ยหนว่ ยและกจิ กรรม
เสริมทักษะ กิจกรรมที่ 1 เรอื่ ง PLC ที่มใี ช้งานอยู่
4. ให้ผูเ้ รยี นทำแบบฝกึ หัดท้ายหน่วยและกิจกรรม ในปจั จุบัน
เสริมทกั ษะ กิจกรรมท่ี 1 เร่อื ง PLC ท่ีมใี ชง้ านอยู่ 5. ผูเ้ รยี นทำแบบประเมินผลพฤติกรรมบุคคล
ในปัจจุบนั ดา้ นคณุ ธรรม จริยธรรม ฯ
5. ใหผ้ ู้เรยี นทำแบบประเมนิ ผลพฤติกรรมบคุ คล
ด้านคุณธรรม จริยธรรม ฯ

รวมเวลาเรยี นทงั้ หมด 240 นาที
หรือ 4 ช่ัวโมงเรยี น

8. สื่อและแหล่งการเรยี นรู้
8.1 ส่ือสง่ิ พิมพ์
1) เอกสารประกอบการเรยี นวิชาการโปรแกรมและควบคุมไฟฟ้า ของนางชวนชม ล่ิมทอง
2) แบบทดสอบก่อนเรียนหน่วยท่ี 1 ความรูพ้ น้ื ฐานเก่ียวกับโปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์
3) แบบทดสอบหลงั เรยี นหนว่ ยที่ 1 ความรูพ้ นื้ ฐานเกีย่ วกับโปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์
4) เอกสารการเรียนรู้หนว่ ยท่ี 1 ความรู้พ้ืนฐานเกีย่ วกบั โปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์
5) แบบฝึกหัดหน่วยที่ 1 ความรพู้ ื้นฐานเกีย่ วกับโปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์
6) เฉลยแบบทดสอบก่อนเรยี น แบบทดสอบหลังเรียน และแบบฝึกหดั ท้ายหนว่ ย

7) กิจกรรมเสรมิ ทักษะ กิจกรรมที่ 1 เรอ่ื ง PLC ที่มีใชง้ านอยใู่ นปัจจุบนั
8) แบบประเมนิ ผลพฤติกรรมบคุ คล ด้านคุณธรรม จริยธรรม ฯ

8.2 ส่ือโสตทัศน์
1) เครือ่ งฉายภาพ (projector)
2) งานนำเสนอหนว่ ยท่ี 1 ความรพู้ นื้ ฐานเกย่ี วกับโปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์ (จาก

เอกสาร ส่อื ประกอบการเรยี นการสอน รหัสวิชา 2104-2109 วิชาการโปรแกรมและควบคุมไฟฟ้า)

5

8.3 สื่อของจรงิ (จากเอกสาร สื่อประกอบการเรียนการสอน รหัสวิชา 2104-2109 วิชาการ
โปรแกรมและควบคุมไฟฟา้ สอื่ ของจริง)

1) PLC SIEMENS รนุ่ S7-300 ,รุน่ S7-200
2) PLC SIEMENS รนุ่ S7-200
3) PLC OMRON รนุ่ CPM1L
4) PLC TOSHIBA รนุ่ T1
5) PLC MITSUBISHI
6) Touch Screen
7) ชดุ ทดลองอัตโนมัติ
8) คอมพวิ เตอร์ระบบปฏบิ ัติการ Windows 7 พร้อมโปรแกรม Step 7 Micro/WIN
9) Proximity Switch
10) Photoelectric Switch
11) Push button Switch
12) Encoder
13) Pilot lamp
14) Magnetic Contactor
15) Motor
9. เกณฑ์การตัดสินผล
การวดั ประเมนิ ผลแตล่ ะครง้ั ตอ้ งผ่านเกณฑ์ ร้อยละ 60 ของคะแนนเต็ม แลว้ นำคะแนนรวม
ตัดสิน ผลการเรียนตามเกณฑ์ดงั นี้

คะแนนผลการประเมิน ระดับการเรียน อยู่ระดับ
ร้อยละ 80-100 4 ดีเยยี่ ม
ร้อยละ 75-79 3.5 ดมี าก
รอ้ ยละ 70-74 3
รอ้ ยละ 65-69 2.5 ดี
รอ้ ยละ 60-64 2 ดีพอใช้
รอ้ ยละ 55-59 1.5 พอใช้
รอ้ ยละ 50-54 1 อ่อน
ร้อยละ 0-49 0 อ่อนมาก
ตำ่ กว่าเกณฑ์
10. การวดั และประเมินผล
10.1 วิธกี ารประเมนิ

6

1) ประเมนิ โดยการสังเกตขณะเรียน และขณะปฏบิ ัตงิ าน
2) ประเมินองคค์ วามรหู้ ลังเรียน
10.2 เครือ่ งมือประเมิน
1) แบบทดสอบก่อนเรียนหน่วยที่ 1 ความรูพ้ นื้ ฐานเกี่ยวกบั โปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์
2) แบบทดสอบหลงั เรยี นหน่วยที่ 1 ความรพู้ น้ื ฐานเกีย่ วกับโปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์
3) เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียนหน่วยที่ 1 ความรู้พื้นฐานเกี่ยวกับโปรแกรมเมเบิล

คอนโทรลเลอร์
4) เฉลยแบบทดสอบหลังเรยี นหน่วยที่ 1 ความร้พู ืน้ ฐานเก่ียวกบั โปรแกรมเมเบลิ

คอนโทรลเลอร์
5) เฉลยแบบฝึกหดั หน่วยที่ 1 ความรู้พนื้ ฐานเก่ยี วกบั โปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์
6) แบบประเมนิ ผลพฤตกิ รรมบุคคล ดา้ นคุณธรรม จริยธรรม และคณุ ลกั ษณะที่พงึ

ประสงค์

คำแนะนำ
หนว่ ยที่ 1 ความรู้พ้นื ฐานเกย่ี วกับโปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์ ใชร้ ว่ มกับกจิ กรรมเสริมทักษะ

กิจกรรมที่ 1 เร่ือง PLC ท่ีมีใช้งานอยู่ในปจั จบุ นั

7

แบบทดสอบก่อนเรียน หน่วยที่ 1

รหัสวิชา 2104-2109 วชิ าการโปรแกรมและควบคมุ ไฟฟ้า สอนครั้งท่ี 1

ช่ือหน่วย ความร้พู นื้ ฐานเกี่ยวกบั โปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์ สัปดาห์ท่ี 1

คำสงั่ ใหผ้ ูเ้ รียนเลือกคำตอบทีถ่ ูกต้องที่สดุ และทำเครื่องหมายกากบาท (×) ลงในกระดาษคำตอบ
1. ขอ้ ดีของการนำโปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์ใช้ในงานอตุ สาหกรรมคอื ข้อใด

ก. มีฟังกช์ นั่ ทางคณติ ศาสตร์และคำสัง่ ในการแปลงข้อมูลหลายแบบ
ข. ควบคมุ กระบวนการผลติ ไดท้ ั้งแบบแอนะลอกและแบบดิจิทัล
ค. ทนทานตอ่ สภาพแวดลอ้ มของโรงงานอุตสาหกรรม
ง. ถูกทุกข้อ
2. เครือ่ งควบคุมอัตโนมัติ สำหรับควบคุมระบบ หรือเครื่องจกั รทีต่ ้องการระบบอัตโนมัติ คอื ความหมาย
ของเครื่องควบคมุ ในข้อใด
ก. Computer Numerical Control
ข. Wire Cut Machine
ค. Programmable logic Controller
ง. Global Positioning System
3. โปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์ ท่มี จี ำนวนอนิ พุต/เอาตพ์ ุต ไม่เกนิ 128 จุด จดั เป็นโปรแกรมเมเบลิ
ขนาดใด
ก. ขนาดเลก็
ข. ขนาดกลาง
ค. ขนาดใหญ่
ง. ขนาดใหญ่มาก
4. ข้อใดไมใ่ ชโ่ ครงสร้างของโปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์
ก. หน่วยประมวลผล
ข. หนว่ ยความจำ
ค. หนว่ ยแสดงผล
ง. หนว่ ยอนิ พุตและเอาต์พตุ
5. หนว่ ยอินพุต ทำหน้าที่อะไร
ก. เกบ็ ขอ้ มลู หรอื โปรแกรม
ข. รับสัญญาณเพื่อสง่ เขา้ ที่ CPU
ค. สง่ สญั ญาณออกไปควบคุมอปุ กรณ์ภายนอก
ง. ควบคมุ การทำงานของโปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์

8

6. อปุ กรณใ์ นขอ้ ใด เปน็ อปุ กรณ์ท่ตี อ่ เขา้ กับ PLC ดา้ น Inputs
ก. รเี ลย์
ข. คอนโทรลวาลว์
ค. อนิ เวอร์เตอร์
ง. เทอร์โมคปั เปิ้ล

7. หน่วยเอาต์พตุ ของโปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์ ทำหนา้ ทใี่ ด
ก. รบั สญั ญาณทม่ี ีลักษณะเป็นสัญญาณต่อเนอื่ ง
ข. จ่ายพลังงานและรักษาระดับแรงดนั ใหก้ บั อปุ กรณ์
ค. รบั สัญญาณอนิ พตุ แลว้ สง่ เขา้ CPU
ง. รบั ค่าสภาวะท่ีผ่านการประมวลผลแลว้ นำไปควบคุมอุปกรณ์ภายนอก

8. อุปกรณใ์ นขอ้ ใด เปน็ อปุ กรณท์ ต่ี อ่ เขา้ กบั PLC ดา้ น Outputs Unit
ก. โฟโตอ้ ิเล็กทริกสวติ ช์
ข. โซลนิ อยด์ วาลว์
ค. พรอ็ กซมิ ิตี้สวติ ช์
ง. เอน็ โค๊ดเดอร์

9. ภาษาท่ีใช้ในการเขียนโปรแกรมใน PLC ทมี่ ีลักษณะคล้ายวงจร Control ในงานควบคุมมอเตอร์คอื
ภาษาใด
ก. แบบ Statement List (STL)
ข. แบบ Ladder Logic Editor (LAD)
ค. แบบ Sequence Flow Chart (SFC)
ง. แบบ Function Block Diagram (FBD)

10. “อปุ กรณท์ ี่ใช้ในการติดต่อส่ือสารระหวา่ งผใู้ ช้กบั เครื่องจักร ใช้ในการควบคุมและแสดงผล แสดง
สถานะการทำงานและสภาวะการควบคุม” จากขอ้ ความดังกลา่ ว หมายถึงอุปกรณ์ใด
ก. Human Machine Interface
ข. Programming Console
ค. PC/PPI Cable
ง. Ladder Logic Editor

9

เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน หน่วยท่ี 1

รหสั วิชา 2104-2109 วชิ าการโปรแกรมและควบคมุ ไฟฟ้า สอนคร้งั ท่ี 1

ชอ่ื หน่วย ความรพู้ ื้นฐานเก่ียวกับโปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์ สปั ดาหท์ ่ี 1

ข้อ 1) ง
ขอ้ 2) ค
ขอ้ 3) ก
ขอ้ 4) ค
ขอ้ 5) ข
ข้อ 6) ง
ขอ้ 7) ง
ขอ้ 8) ข
ขอ้ 9) ข
ข้อ 10) ก

10

ใบความรู้หน่วยที่ 1 หน่วยท่ี 1

รหสั วิชา 2104-2109 วิชาการโปรแกรมและควบคมุ ไฟฟ้า สอนครงั้ ที่ 1

ชอื่ หน่วย ความรพู้ น้ื ฐานเก่ียวกบั โปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์ สัปดาหท์ ี่ 1

ความรูพ้ ้ืนฐานเกยี่ วกบั โปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์

การควบคุมระบบอตั โนมัติในโรงงานอตุ สาหกรรมมกี ารพฒั นาไปอย่างรวดเรว็ ตามความต้องการของ
โรงงานอุตสาหกรรมในการเพิ่มผลผลิตสินค้าและประสิทธิภาพในการทำงาน การใช้เครื่องโปรแกรมเมเบลิ
คอนโทรลเลอร์ มาเป็นอุปกรณ์ควบคุมระบบแบบอัตโนมัติเป็นอีกรูปแบบหนึ่งที่ใช้งานกันมากและกำลัง
ได้รบั ความนยิ มในงานอุตสาหกรรม

1.1 โปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์ (Programmable Controller : PLC)
ในอดีตการควบคุมเครื่องจักรกลและระบบควบคุมแบบอัตโนมัติมักใช้อุปกรณ์ควบคุมแบบ

หน้าสัมผัสเชิงกลมีรีเลย์ (Relay) และแมกเนติกส์คอนแทคเตอร์ (Magnetic Contactor) เป็นตัวควบคุม
หลักของการทำงาน ซึ่งมีข้อเสียอยู่หลายประการอาทิ ระบบควบคุมมีขนาดใหญ่ทำให้สิน้ เปลอื งเนือ้ ที่ การ
ติดตั้งใชเ้ วลานาน การเปล่ียนแปลงแกไ้ ขโปรแกรมทำได้ยาก ไมเ่ หมาะกับระบบท่ีมีการควบคมุ แบบซับซอ้ น

รปู ท่ี 1.1 การควบคุมเครอื่ งจกั รโดยใช้อปุ กรณร์ ีเลยแ์ ละแมกเนตกิ ส์
ทมี่ า : ชวนชม ล่ิมทอง,2558.

เมื่อการแข่งขันการผลิตภาคอุตสาหกรรมในตลาดโลกมีสูงขึ้น ความต้องการของเจ้าของโรงงาน
อตุ สาหกรรมทจ่ี ะสามารถผลติ ได้คร้งั ละจำนวนมาก ๆ มตี ้นทุนการผลิตต่ำ การจ้างแรงงานและงบประมาณ
ด้านการบำรุงรักษาต่ำ แต่ทำงานได้อย่างรวดเร็ว มีความความปลอดภัยในการใช้งานเครื่องจักร สามารถ

11

ควบคมุ ผลกระทบตอ่ สิ่งแวดล้อม ควบคมุ กระบวนการที่มีความยืดหย่นุ และทำงานในกระบวนการที่ซับซ้อน
จากความต้องการดังกลา่ วระบบควบคมุ อตั โนมตั สิ มัยใหมจ่ งึ เข้ามามีความสำคัญตอ่ การพฒั นาอตุ สาหกรรม

โปรแกรมเมเบิลลอจกิ คอนโทรลเลอร์ (Programmable Logic Controller : PLC) จึงเป็นอุปกรณ์
ที่ถูกคิดค้นขึน้ เพื่อควบคุมการทำงานของเคร่ืองจักรแบบอัตโนมตั ิและถูกพัฒนาอย่างต่อเนื่องให้ตอบสนอง
ความตอ้ งการของโรงงานอุตสาหกรรมสมยั ใหม่ โปรแกรมเมเบลิ ลอจิกคอนโทรลเลอร์จงึ เปน็ หวั ใจหลักท่ีใช้
ควบคุมการทำงานของเครื่องจักรหรือระบบต่าง ๆ อาทิ อุตสาหกรรมเหล็กผลิตอาหารรถยนต์ แขนกลใน
งานอุตสาหกรรม ฯลฯ และจากเดิมที่โปรแกรมเมเบิลลอจิกคอนโทรลเลอร์ทำงานในลักษณะเลขฐานสอง
หรือสัญญาณลอจิก (Logic) คือมีสองสภาวะคือ สภาวะเปิด (On) และสภาวะปิด (Off) แต่ปัจจุบัน
โปรแกรมเมเบิลลอจิกคอนโทรลเลอร์ได้รับการพัฒนาจนสามารถรับและส่งสัญญาณอินพุต (Input)
แบบต่อเนื่องหรือสัญญาณแอนะลอก (Analog)ได้ จึงควรเรียกว่า PC (พีซี) (ตัด L ในตัวย่อ PLC ที่มาจาก
คำว่า Logic ออก) แต่เพื่อไม่ให้เกิดความสับสนกับ PC ที่เป็นชื่อเรียกของ Personal Computer จึงยังคง
เรยี กตามความนยิ มว่า PLC หรือเรยี กวา่ โปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์ (Programmable Controller)

โปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์ (Programmable Controller : PLC) จึงหมายถึงเครื่องควบคุม
อัตโนมัติด้วยระบบคอมพิวเตอร์สำหรับควบคุมเครื่องจักร หรืออุตสาหกรรมที่ต้องการระบบอัตโนมัติและ
ความแม่นยำสูงสามารถโปรแกรมให้เป็นไปตามที่ต้องการได้ โดยมีหน่วยความจำในการเก็บโปรแกรมและ
หนว่ ยอินพตุ (Input) /เอาต์พตุ (Output) สำหรบั ตอ่ อปุ กรณเ์ พอื่ ใชง้ าน

1.1.1 ขอ้ ดขี องการนำโปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอรม์ าใช้ในงานอตุ สาหกรรม
1) ใช้การเขียนโปรแกรมแทนการเดินสายไฟฟา้ ต่อวงจรช่วยลดจำนวนสายไฟฟา้
2) ตวั โปรแกรมสามารถเปล่ยี นแปลงและแกไ้ ขโปรแกรมได้ง่าย สะดวกและรวดเรว็
3) มีฟังก์ช่นั ทางคณิตศาสตร์ และคำสั่งในการแปลงขอ้ มูลหลายแบบ
4) ตัวตั้งเวลา (Timer) และตัวนับ (Counter) จะเป็นคำสั่งซึ่งอยู่ในรูปของซอฟต์แวร์

(Software)
ทำให้กำหนดค่าตา่ ง ๆ ได้งา่ ย และสามารถเปลย่ี นแปลงค่าได้ตลอดเวลา

5) การเพิม่ และขยายระบบสามารถทำได้ง่ายและสะดวก
6) ใชค้ วบคมุ กระบวนการผลิตได้ทง้ั แบบแอนะลอก (Analog) และแบบดิจทิ ลั (Digital)
7) มคี วามทนทานต่อสภาพแวดลอ้ มของโรงงานอุตสาหกรรม
8) การติดตั้ง การดูแลรักษา การซอ่ มบำรุงทำไดง้ ่ายใช้พน้ื ท่ตี ดิ ต้ังอุปกรณ์นอ้ ย
9) ขณะ PLC ทำงานสามารถตรวจสอบสภาวะการทำงานและคา่ สถานะต่าง ๆ ของอปุ กรณไ์ ด้

12

รปู ท่ี 1.2 การควบคุมการผลิตน้ำด่มื โดยใช้ Programmable Controller : PLC
ที่มา : https://thelocalbrand.com/category/food-beverage,2557

1.2 ประเภทของโปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์
การนำ PLC ไปใช้งานจะพิจารณาจากจำนวนอินพุตและเอาต์พุตของงานที่นำไปควบคุมเป็นหลัก

ความหลากหลายของรุ่น PLC ที่บริษัทผู้ผลิตจำหน่ายออกมาจึงผลิตเพื่อตอบสนองความต้องการใช้งานที่
ต่างกัน ทั้งนีส้ ามารถแบ่งประเภทของโปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์ไดด้ ังนี้

1.2.1 การแบ่งประเภทของโปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอรต์ ามขนาดของหน่วยความจำ
(Memory Unit) และของจำนวนอนิ พตุ และเอาตพ์ ตุ (Input / Output Channels)

1) โปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์ขนาดเล็ก (Small or Micro size) มีจำนวนอินพุต/
เอาต์พุตไมเ่ กิน 128 จดุ หน่วยความจำประมาณ 4 Kbyte (2,000 Statements)

(ก) PLC SIEMENS รุ่น S7-200 CPU 224 (ข) PLC Mitsubishi รุน่ FX5U–32M

ทีม่ า : http://www.plcacademy.com,2557 ทีม่ า : http://www.thaisupport.co.th,2557

รูปท่ี 1.3 โปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอรข์ นาดเล็ก (Small or Micro size)

2) โปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอรข์ นาดกลาง (Medium size) มจี ำนวนอนิ พุต/เอาต์พุตไม่
เกนิ 1,024 จดุ หนว่ ยความจำประมาณ 16 Kbyte (8,000 Statements)

13

(ก) PLC SIEMENS รุ่น S7-300 (ข) PLC OMRON รนุ่ CJ1H
ท่มี า : http://www.plc - city.com,2557 ทีม่ า : http://www.mrplc.com,2557

รปู ท่ี 1.4 โปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอรข์ นาดกลาง (Medium size)

3) โปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอรข์ นาดใหญ่ (Large size) มีจำนวนอนิ พุต/
เอาต์พตุ ไม่เกิน 2,048 จุด หนว่ ยความจำประมาณ 64 Kbyte (32,000 Statements)

(ก) PLC SIEMENSรุ่น S7-400 (ข) PLC OMRON รนุ่ CVM1D
ทีม่ า : http://www.alibaba.com,2557 ทีม่ า : http://www.mrplc.com,2557

รปู ท่ี 1.5 โปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอรข์ นาดใหญ่ (Large size)

4) โปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอรข์ นาดใหญ่มาก (Very large size) มีจำนวนอินพุต /
เอาต์พุตประมาณ 8,192 จุดหนว่ ยความจำประมาณ 256 Kbyte (128,000Statements) เปน็ PLC แบบ
แรก็ (Rack) สามารถต่อเพ่ิมอินพุต/เอาตพ์ ตุ ตามจำนวนที่ต้องการการขยายระบบ

1.2.2 การแบง่ ประเภทของโปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอรต์ ามลกั ษณะโครงสรา้ งภายนอก
1) โปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์แบบคอมแพ็กต์ (Compact) หรือบลอ็ ก (Block) มหี น่วย

ประมวลผล หน่วยความจำ หน่วยอินพุต หน่วยเอาต์พุตและหน่วยแหล่งจ่ายพลังงานอยู่บนโครงสร้าง
เดียวกัน เหมาะกับงานใช้จำนวนอินพุตและเอาต์พุตที่แน่นอนและไม่ต้องการขยายระบบ (ปัจจุบัน PLC
แบบคอมแพก็ ตบ์ างร่นุ บางยี่หอ้ สามารถเพิม่ จำนวนหน่วยอินพุตและเอาต์พตุ โดยตอ่ อปุ กรณข์ ยาย)

14

(ก) TOSHIBA รุน่ T1 (ข) OMRONรุ่น CPM1L

รูปที่ 1.6 โปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์แบบคอมแพ็กตห์ รอื บล็อก

ท่ีมา : ชวนชม ลิ่มทอง,2557.

2) โปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์แบบมอดูล (Module) หรือแร็ก (Rack) ส่วนประกอบ
แต่ละส่วนเป็นมอดูลแยกออกจากกัน เช่น มอดูลอินพุตและเอาต์พุต(Module input-output) มอดูล
แอนะลอก (Module analog) โดยติดตั้งมอดูลอยู่บนแร็ก หากมีมอดูลเสียหายสามารถถอดไปซ่อมและ
ระบบยงั คงทำงานต่อไปได้ จำนวนอินพุตและเอาต์พตุ และมอดลู ฮาร์ดแวร์ (Module hardware) มีความ
ยดื หยุน่ นยิ มใช้โรงงานอุตสาหกรรมขนาดกลางและใหญ่ดังรปู ท่ี 1.7

(ก) Siemens รุ่น S7–400 (ข) Allen-Bradley's รุน่ 1756
ทีม่ า : https://www.siemens.com,2557 ทม่ี า : http://www.directindustry.com,2557

(ค) Mitsubishi รนุ่ iQ Platform
ท่มี า : http://www.fareast-inter.com,2557
รปู ท่ี 1.7 โปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอรแ์ บบมอดูล (Module)
1.3 โครงสร้างของโปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์
โครงสรา้ งของโปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอรม์ ีสว่ นประกอบหลกั ท่ีสำคญั 4 หน่วยคือ
1) หนว่ ยประมวลผล (Central Processing Unit, CPU)

2) หน่วยความจำ (Memory Unit) 15
3) หนว่ ยแหลง่ จ่ายพลงั งาน (Power Supply Unit)
4) หนว่ ยอินพุตและเอาต์พตุ (Inputs/Outputs Unit) OUTPUT DEVICES

INPUT DEVICES

Proximity Sensor Computer Touch Screen Pilot lamp
Photoelectric Sensor
Peripheral Devices

Inputs PLC Outputs Magnetic Contactor
Unit CPU Unit

Encoder MEMORY Motor

Pushbutton Switch Solenoid Value

Power Supply

รปู ที่ 1.8 โครงสร้างของโปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์

1.4 หลักการทำงานของหน่วยต่าง ๆ ภายในโปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์
1.4.1 หน่วยประมวลผล (Central Processing Unit, CPU)
หน่วยประมวลผลเปรียบเสมือนส่วนมันสมอง ทำหน้าที่ควบคุมการทำงานและจัดการระบบท้ังหมด

โดยจะรับสัญญาณและปริมาณต่าง ๆ จากหน่วยอินพุต เพื่อใช้เป็นข้อมูลในการประมวลผล จากนั้นจะ
ประมวลผลข้อมลู แลว้ สง่ สญั ญาณและปริมาณตา่ ง ๆ ไปยงั หนว่ ยเอาตพ์ ตุ เพอื่ ควบคุมอุปกรณท์ ำงาน

16

หน่วยประมวลผลจะทำงานวนเป็นรอบโดยในหนึ่งรอบการทำงานจะเรียกว่า 1 สแกนไทม์
(Scantime) ซึ่งความเร็วของหน่วยประมวลผลขึ้นอยู่กับขนาดของหนว่ ยความจำ จำนวนข้อมูลที่ป้อนและ
ความเรว็ ของซพี ียู (CPU)

ตรวจสอบสถานะ ประมวลผล ปรบั ปรุง
ของอินพตุ โปรแกรม สถานะของเอาต์พตุ

1 รอบการทำงาน = 1 Scantime

รูปท่ี 1.9 กระบวนการประมวลผลใน 1 สแกนไทม์

1.4.2 หน่วยความจำ (Memory Unit)
หน่วยความจำเป็นส่วนที่ทำหน้าที่เก็บโปรแกรมและข้อมูลที่ใช้ในการทำงาน ขนาดของ
หน่วยความจำเป็นสิ่งที่กำหนดความสามารถของ PLC โดยแบ่งหน่วยความจำของ PLC แบ่งออกได้ 2
แบบดังน้ี คอื
1) หน่วยความจำชั่วคราว (Random Access Memory : RAM) เป็นหน่วยความจำที่ใช้เก็บ
โปรแกรมที่ผู้ใช้สร้างขึน้ แลว้ ป้อนให้กับ PLC หน่วยความจำแบบนี้ต้องมีไฟเล้ียงเพื่อป้องกันข้อมูลไม่ใหส้ ญู
หาย แรม (RAM) จะใช้เก็บโปรแกรมและข้อมูลที่ทำงานจากการส่ัง RUN/STOP ของ PLC ดังนั้นใน PLC
จะมแี บตเตอรสี่ ำรอง (Battery Backup) ไวส้ ำหรับกรณีที่ไฟเลีย้ งหลักไม่จ่ายให้กบั PLC เพ่ือป้องกันข้อมูล
ไม่ให้สญู หาย
2) หน่วยความจำถาวร (Read Only Memory : ROM) เป็นหน่วยความจำที่ใช้สำหรับโปรแกรม
และข้อมูลในรอม (ROM) นี้ไม่จำเป็นตอ้ งใช้ไฟเลี้ยงเป็นชดุ สำรองโปรแกรมและข้อมูล เพื่อป้องกันกรณที ี่
โปรแกรมและข้อมูลในรอมสูญหาย ผู้ใช้งานสามารถถ่ายโอนโปรแกรมและข้อมูลเข้าในรอมได้ใหม่ รอม
แบ่งออกได้เปน็ 2 ชนดิ ดังน้ี

2.1) EPROM (Erasable Programmable Read Only Memory) หน่วยความจำชนิดนี้
จะต้องใช้เครื่องมือพิเศษในการเขียนโปรแกรม การลบโปรแกรมทำได้โดยใช้แสงอัลตราไวโอเลต มีข้อดี
ตรงท่ีโปรแกรมจะไม่สูญหายแม้ไฟดับ จงึ เหมาะกับการใช้งานที่ไมต่ ้องการเปล่ยี นโปรแกรม

2.2) EEPROM (Electrically Erasable Programmable Read Only Memory) เ ป็ น
หน่วยความจำที่ถูกพัฒนาจากข้อเสียของแรม (RAM) และ EPROM ให้มีขีดความสามารถที่ดีขึ้น สามารถ
เขียนและอ่านข้อมูลโดยใช้ไฟฟ้า ไม่ต้องใช้เครื่องมือพิเศษในการเขียนโปรแกรมและลบโปรแกรม ไม่ต้องมี
แบตเตอรี่สำรองไฟเมื่อไฟดับ เป็นหน่วยความจำที่รวมคุณสมบัติที่ดีของหน่วยความจำแรม (RAM) และ

17

EPROM เอาไว้ด้วยกัน ซึ่งในปัจจุบันมีการพัฒนาหน่วยความจำ EEPROM ทำให้สามารถเก็บข้อมูลได้
เหมือนฮาร์ดดิสก์คือ สามารถเขียนและลบข้อมูลได้ตามความต้องการ หน่วยความจำชนิดนี้มีขนาดเล็ก
น้ำหนักเบา พกพาสะดวก เช่น คอมแพ็กต์แฟลช (Compact Flash) ซึ่งเครื่อง PLC รุ่นใหม่ จะมีช่อง
สำหรับเสียบหน่วยความจำประเภทเอสดีการ์ด (SD Card) , แฟลซเม็มโมรี (Flash Memory) สำหรับ
บันทึกข้อมูลไว้ให้สามารถถอดและเคลื่อนย้ายได้ โดยได้รับความนิยมเพิ่มขึ้นสูงมากเพราะสามารถเก็บ
ข้อมูลขนาดใหญไ่ ด้

1.4.3 หน่วยแหล่งจ่ายพลงั งาน (Power Supply Unit)
หน่วยแหล่งจ่ายพลังงาน (Power Supply Unit) ทำหน้าที่จ่ายพลังงานและรักษาระดับแรงดัน
ใหก้ ับอุปกรณ์และวงจรภายในโปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์และมีจุดจ่ายพลังงานสำหรบั การต่อวงจรภาค
อินพตุ และเอาตพ์ ุต
1.4.4 หนว่ ยอินพุตและเอาต์พตุ (Inputs/Outputs Unit)
1) หน่วยอินพุต (Input Unit) จะทำหน้าที่รับสัญญาณจากอุปกรณ์ทางด้านอินพุตทั้งที่เป็นสวิตช์
(Switch) หรือเซนเซอร์ (Sensor) แบบต่าง ๆ โดยอุปกรณ์ทางด้านอินพุตจะถูกแปลงสัญญาณเพื่อส่งเข้า
ไปที่ CPU หน่วยอินพุตของโปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์แบ่งเป็น 2 ประเภทใหญ่คือหน่วยอินพุตแบบ
ดจิ ทิ ลั และแบบแอนะลอก

1.1) หน่วยอินพตุ แบบดิจทิ ลั (Digital Input) หมายถงึ อินพุตที่สามารถรบั สญั ญาณที่มี
ลักษณะการทำงานเพยี ง 2 สภาวะ คือ สภาวะทำงาน (On) และสภาวะหยุดทำงาน (Off) จากอุปกรณ์
อนิ พตุ แบบต่าง ๆ เช่น สวิตช์แบบต่าง ๆ เซนเซอร์แสง (Photoelectric Sensor) เซนเซอรต์ รวจจบั ระยะ
สัน้ (Proximity Sensor) เป็นต้น มโี ครงสร้างลกั ษณะการต่อสายของวงจรอนิ พตุ ของซีพียู (CPU) ดังรปู ที่
1.10

(ก) (ข)

18

(ก) ไดอะแกรมการตอ่ สายของวงจรภาคอนิ พุตแบบ Sink
(ข) ไดอะแกรมการต่อสายของวงจรภาคอินพุตแบบ Source
รปู ท่ี 1.10 ไดอะแกรมการต่อสายของวงจรภาคอินพุตแบบดิจทิ ัล

ทม่ี า : ชวนชม ลมิ่ ทอง,2558.

1.2) หน่วยอินพุตแบบแอนะลอก (Analog Input) หมายถึง อินพุตที่สามารถรับสัญญาณที่มี
ลักษณะเป็นสัญญาณต่อเนื่อง ซึ่งบอกเป็นปริมาณที่มีการเปลี่ยนแปลง ได้แก่ สัญญาณมาตรฐานแบบต่าง
ๆเช่น สัญญาณกระแสมาตรฐาน 0–20 mA สัญญาณกระแสมาตรฐาน 4–20 mA สัญญาณแรงดัน
มาตรฐาน 0–10 V สัญญาณแรงดันมาตรฐาน 1–5 V สัญญาณเหล่านี้มาจากอุปกรณ์อาทิ เซนเซอร์
แบบอลั ตรา้ โชนิค (Ultrasonic Sensor) เซนเซอร์ตรวจวดั ระดับ (Level Sensor) เซนเซอร์ตรวจวดั ความ
ดนั (Pressure Sensor) เซนเซอร์ตรวจวดั อุณหภมู ิ (Temperature Sensor) เปน็ ตน้

รูปท่ี 1.11 ไดอะแกรมการต่อสายของวงจรภาคอินพุตแบบแอนะลอก
ทมี่ า : ชวนชม ล่มิ ทอง,2558.

2) หน่วยเอาต์พุต (Output Unit) ทำหน้าที่รับสัญญาณจากหน่วยประมวลผลเพื่อส่งสัญญาณ
ออกไปควบคุมอุปกรณ์เอาตพ์ ุตแบบต่าง ๆเช่น มอเตอร์ รีเลย์ หลอดไฟ เป็นต้น หน่วยเอาตพ์ ุตมีอยู่หลาย
แบบต้องเลอื กใช้งานให้ถูกต้องเหมาะสมกบั ลกั ษณะของงาน เชน่

2.1) หน่วยเอาต์พุตแบบดิจิทัล (Digital Output) เป็นเอาต์พุตที่ให้สัญญาณออกมาเป็น
สัญญาณลักษณะ On-Off ทั้งนี้เอาต์พุตแบบดิจิทัลสามารถแบ่งตามชนิดของอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์
(Electronic) ท่ีนำมาผลติ เป็นหนว่ ยเอาตพ์ ุตไดด้ งั นี้

19

ก) เอาต์พุตชนิดรีเลย์ (Relay Output) เป็นเอาต์พุตชนิดที่ได้รับความนิยม
นำไปใช้งานเพราะสามารถนำไปขับโหลดทั้งที่เป็นโหลดไฟฟ้ากระแสสลับหรือโหลดไฟฟ้ากระแสตรง โดย
ปกติเอาต์พุตชนิดรีเลย์สามารถขับโหลดที่กระแสประมาณไม่เกิน 2-3 A ทั้งนี้ขึ้นอยู่บริษัทผู้ผลิต ในกรณีที่
โหลดมกี ระแสใช้งานสูงมากกวา่ พิกดั กระแสของรเี ลย์ท่ี PLC ต้องนำเอาต์พุตของ PLC ไปต่อเขา้ กับอุปกรณ์
ขับอ่ืน เพื่อใหส้ ามารถขยายรับกระแสได้มากขึ้น เชน่ ตอ่ กับรเี ลย์ หรือแมกเนตกิ ส์คอนแทคเตอร์ เปน็ ตน้

ข) เอาตพ์ ุตชนดิ ทรานซสิ เตอร์ (Transistor Output) ใชก้ ับแรงดัน 24 VDC. แบง่ เป็น
เอาต์พุตชนิดทรานซิสเตอร์แบบ NPN และแบบ PNP เป็นเอาต์พุตที่มีความเร็วในการทำงานสูง เหมาะ
สำหรับใช้งานที่มีการปิด–เปิดบ่อยๆ หรือการควบคุมระบบที่ใช้งานความถีใ่ นการตัดต่อสูง เช่น Stepping
Motor Control , Servo Motor Control , PWM Control เปน็ ตน้

2.2) หน่วยเอาต์พุตแบบแอนะลอก (Analog Output) เป็นเอาต์พุตที่มีลักษณะเปน็ สัญญาณ
ต่อเนื่องได้แก่ สัญญาณมาตรฐานในรูปแบบต่าง ๆ เช่น สัญญาณกระแสมาตรฐาน 4–20 mA สัญญาณ
กระแสมาตรฐาน 0–20 mA สัญญาณแรงดนั มาตรฐาน 0–10 V สัญญาณแรงดันมาตรฐาน 1–5 V เป็นต้น

(ก) วงจรภาคเอาตพ์ ุต (ข)

วงจรภาคเอาตพ์ ุต (ค) วงจรภาคเอาต์พุต

ชนิดรเี ลย์ ชนดิ ทรานซิสเตอร์ 24 VDC แบบแอนะลอก

รปู ที่ 1.12 ไดอะแกรมการต่อสายของวงจรภาคเอาต์พตุ ชนิดตา่ ง ๆ

ที่มา : ชวนชม ลม่ิ ทอง,2558

20

1.5 ภาษาท่ีใชใ้ นการเขยี นโปรแกรมของโปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์
โปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอรจ์ ะมีภาษาท่ีใช้ในการเขียนโปรแกรมที่เป็นมาตรฐานทวั่ ไป ท่ีสามารถ

ศึกษาและเรียนรไู้ ด้ง่าย ปจั จบุ นั จะมภี าษาที่ใช้ในการเขยี นโปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์ ดังนีค้ ือ
1.5.1 ภาษาแลดเดอรไ์ ดอะแกรม (Ladder Diagram : LD)
ภาษา Ladder Diagram หรือ Ladder Logic Editor : LAD เป็นแบบที่นิยมใช้ในงานควบคุมด้วย

PLC การเขียนมีลักษณะคล้ายวงจรควบคุม (Control Circuit) ในงานควบคุมมอเตอร์ คือ การนำหน้า
สัมผัสหรืออุปกรณ์ต่าง ๆ มาต่อเป็นวงจร ผู้ใช้เข้าใจการทำงานได้ง่าย ทางเดินของ Ladder แต่ละแถว
เรียกว่าเน็ตเวิร์ก (Network) การเขียนโปรแกรมและพิจารณาการทำงานของโปรแกรมจะเริ่มจากทางซ้าย
ไปทางขวาและพิจารณาจากข้างบนลงข้างล่างดังรูปท่ี 1.13

รปู ท่ี 1.13 การเขียนโปรแกรมแบบ Ladder Diagram : LD
1.5.2 ภาษาฟงั ก์ชนั บลอ๊ กไดอะแกรม (Function Block Diagram : FBD)
ภาษา Function Block Diagram มีลักษณะคล้ายชุดคำสั่งของวงจรลอจิกเกต ไม่มีสัญลักษณ์ของ
คอนแทคและคอยล์ (Coil) รปู แบบบลอ็ กของคำสัง่ FBD จะมีความใกล้เคยี งกัน แต่ชดุ คำสัง่ ในแต่ละบล็อก
แตกตา่ งกนั การเขยี นโปรแกรม FBD จะเป็นลักษณะการนำบล็อกมาเรียงต่อกัน ดังรูปท่ี 1.14 (ก)
1.5.3 ภาษาสเตทเมนตล์ ิสต์ (Statement List : STL)
ภาษาแบบ Statement List เป็นภาษาดิจิตอลที่สามารถรับรู้โดยอาศัย CODE คำสั่ง เช่น LD , AN
O , = เป็นต้น ผู้ใช้ต้องมีความชำนาญในการเขียนโปรแกรม เพราะเป็นภาษาเฉพาะของเครื่อง ผู้ใช้ต้อง
เขา้ ใจสัญลักษณ์ของภาษาทีใ่ ช้ในแตล่ ะคำสัง่ จงึ จะสามารถเขียนโปรแกรมได้ ดังรูปท่ี 1.14 (ข)

(ก) การเขยี นโปรแกรมแบบ Function Block Diagram (ข) การเขียนโปรแกรมแบบ Statement List
รปู ท่ี 1.14 ภาษาทใ่ี ช้ในการเขียนโปรแกรมของโปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์

21

1.6 อุปกรณต์ อ่ ร่วม (Peripheral Devices)
อปุ กรณ์ตอ่ รว่ มกบั โปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์ทำหนา้ ที่ชว่ ยเพ่ิมความสะดวกและความรวดเร็วใน

การใช้งาน ใช้ในการตั้งค่าเพื่อป้อนข้อมูลการควบคุมเครื่องจักรมีซอฟแวร์ที่สามารถเขียนโปรแกรมผ่าน
คอมพวิ เตอรร์ องรบั เทคโนโลยีตา่ ง ๆ มีฟังกช์ ่นั การใช้ทห่ี ลากหลาย อุปกรณต์ อ่ ร่วมกับมหี ลายชนดิ เช่น

1.6.1 Human Machine Interface (HMI)
Human Machine Interface (HMI) เปน็ อปุ กรณ์ท่ีใชใ้ นการติดต่อสอื่ สารระหวา่ งผ้ใู ช้กับเคร่อื งจักร
ใช้ในการควบคุมและแสดงผล แสดงสถานะการทำงาน สภาวะของการควบคุม ฯลฯ มีฟังก์ชั่นการใช้งาน
เพื่อความสะดวกให้กับผู้ใช้งานตามเทคโนโลยีของบริษัทที่นำมาออกแบบและพัฒนาขึ้น อาทิ Text
Display Touch Screen เปน็ ตน้

รปู ท่ี 1.15 Human Machine Interface ของ SIEMENS
ท่มี า : http://artelectro.ro/nou/en,2557

1.6.2 Programming Console หรอื Hand Held Programmer
Programming Console หรือ Hand Held Programmer เป็นอุปกรณ์ที่ใช้สำหรับการเขียน
โปรแกรมแบบมือถือมีขนาดเล็ก สะดวกในการพกพาและใชง้ านซ่ึงในอดีตนิยมใช้ในการเขยี นโปรแกรม แต่
ปัจจุบันนิยมใช้คอมพิวเตอร์ในการเขียนโปรแกรมมากกว่า เนื่องจากคอมพิวเตอร์มีราคาถูกลงและ
ซอฟตแ์ วรท์ ี่ใช้เขียนโปรแกรมได้พฒั นาใหใ้ ช้งานไดง้ า่ ยข้ึน

22

(ก) สำหรบั ใชก้ บั PLC ของ OMRON (ข) สำหรบั ใชก้ บั PLC ของ TOSHIBA

รูปที่ 1.16 Programming Console หรอื Hand Held Programmer

ท่ีมา : ชวนชม ล่ิมทอง,2558

1.6.3 คอมพวิ เตอร์และซอฟแวร์ (Computer and Software)
คอมพิวเตอร์ใช้สำหรับเขียนโปรแกรมแก้ไขโปรแกรมและแสดงสภาวะการควบคุมโดยใช้ร่วมกับ
ซอฟต์แวร์ของโปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์ ยี่ห้อนั้น ๆ เช่น PLC SIEMENS ใช้โปรแกรม STEP 7
Micro/WIN หรือ PLC ORMRON ใช้โปรแกรม CX-Programmer ทั้งนี้แตล่ ะบริษัทจะพัฒนาซอฟต์แวร์ให้
สามารถรองรบั ฟังก์ชั่นที่เพมิ่ ขน้ึ ตามการพฒั นาของโปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์

รปู ท่ี 1.17 คอมพวิ เตอรแ์ ละซอฟแวร์โปรแกรม STEP 7 Micro/WIN
ท่ีมา : ชวนชม ล่มิ ทอง,2558

23

สรุป
โปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์ (Programmable Controller : PLC) เป็นอุปกรณ์ที่ถูกคิดค้นขึ้น

เพื่อควบคุมการทำงานของเครื่องจักร และถูกพัฒนาอย่างต่อเนื่องให้ตอบสนองความต้องการของโรงงาน
อุตสาหกรรมสมัยใหม่ การนำ PLC ไปใช้งานจะพิจารณาจากจำนวนอินพุตและเอาต์พุตของงานที่นำไป
ควบคุมเป็นหลัก ความหลากหลายของรุ่น PLC ที่บริษัทผู้ผลิตจำหนา่ ยออกมาจึงผลติ เพื่อตอบสนองความ
ตอ้ งการใช้งานทตี่ า่ งกนั ทัง้ นี้สามารถแบง่ ประเภทของ PLC ตามขนาดของหนว่ ยความจำ (Memory Unit)
และของจำนวนอนิ พุตและเอาต์พตุ ได้ 4 ขนาดคือ

ประเภทของ PLC ตามขนาดของ จำนวนอินพตุ /เอาต์พตุ หน่วยความจำ
หน่วยความจำ ไม่เกนิ 128
ประมาณ 4 Kbytes
ขนาดเลก็ (Small or Micro size) (2,000 Statements)
ประมาณ 16 Kbytes
ขนาดกลาง (Medium size) ไม่เกนิ 1,024 จุด (8,000 Statements)
ประมาณ 64 Kbytes
ขนาดใหญ่ (Large size) ไม่เกนิ 2,048 จดุ (32,000 Statements)
ประมาณ 256 Kbytes
ขนาดใหญม่ าก (Very large size) ประมาณ 8,192 จดุ (128,000Statements)

และสามารถแบ่งประเภทของโปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์ตามลักษณะโครงสร้างภายนอกไดเ้ ปน็
แบบคอมแพ็กต์หรอื บลอ็ กและแบบมอดลู หรอื แร็ก

โครงสร้างของโปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์มสี ว่ นประกอบหลกั ทส่ี ำคัญ 4 หน่วย คือ
1. หนว่ ยประมวลผล (Central Processing Unit, CPU)
2. หนว่ ยความจำ (Memory Unit)
3. หนว่ ยแหล่งจา่ ยพลังงาน (Power Supply Unit)
4. หนว่ ยอนิ พตุ และเอาตพ์ ุต (Inputs/Outputs Unit)

โปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์ โดยท่วั ไปจะมีภาษาที่ใช้เขยี นโปรแกรมได้ 3 แบบ แต่ทนี่ ิยมทส่ี ุดคือ
การเขียนโปรแกรมแบบ Ladder หรือ Ladder Logic Editor (LAD) และเราสามารถเขียนโปรแกรมโดย
ใช้ Programming Console หรือ Hand Held Programmer หรือคอมพิวเตอร์โดยใช้ซอฟแวร์ของ PLC
แต่ละรุ่น และสามารถติดต่อสื่อสารกับ PLC โดยใช้ Human Machine Interface (HMI) ในการควบคุม
และแสดงผล แสดงสถานะการทำงาน สภาวะของการควบคุม

24

แบบทดสอบหลังเรียน หนว่ ยที่ 1

รหัสวชิ า 2104-2109 วชิ าการโปรแกรมและควบคมุ ไฟฟา้ สอนครงั้ ท่ี 1

ชื่อหน่วย ความรู้พน้ื ฐานเกี่ยวกับโปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์ สปั ดาห์ที่ 1

คำส่งั ให้ผู้เรียนเลือกคำตอบทถี่ กู ต้องท่ีสุดและทำเครอื่ งหมายกากบาท (×) ลงในกระดาษคำตอบ

1. ข้อดีของการนำโปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์ใช้ในงานอตุ สาหกรรมคอื ข้อใด
ก. มฟี ังก์ชนั่ ทางคณิตศาสตร์และคำสัง่ ในการแปลงข้อมลู หลายแบบ
ข. ควบคมุ กระบวนการผลติ ไดท้ ัง้ แบบแอนะลอกและแบบดิจิทัล
ค. ทนทานต่อสภาพแวดลอ้ มของโรงงานอตุ สาหกรรม
ง. ถกู ทุกข้อ

2. ข้อใดคือความหมายของโปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์
ก. เครอื่ งจักรกลแบบอัตโนมตั ทิ ำงานด้วยระบบคอมพวิ เตอรใ์ ช้กบั งานโลหะท่ีต้องการความละเอยี ด
แมน่ ยำและซับซ้อนสูง
ข. เครื่องควบคุมอตั โนมัติสำหรบั ควบคมุ เคร่ืองจกั ร หรืออตุ สาหกรรมท่ตี ้องการระบบอัตโนมัติ
ค. เคร่ืองกำหนดตำแหน่งบนโลก เพอ่ื ระบุข้อมลู ของตำแหน่ง
ง. เครอ่ื งจักรกลท่มี ีใบมีดเคลอ่ื นทีเ่ ขา้ ตดั เฉือนชน้ิ งาน

3. โปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์ ท่มี จี ำนวนอนิ พุต/เอาต์พุต ประมาณ 8192 จดุ จัดเปน็ โปรแกรมเมเบิล
ขนาดใด
ก. ขนาดเลก็
ข. ขนาดกลาง
ค. ขนาดใหญ่
ง. ขนาดใหญม่ าก

4. โครงสรา้ งส่วนใดของโปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์ ทำหนา้ ทีร่ ับสญั ญาณจากอุปกรณภ์ ายนอกกอ่ นจะ
แปลงสัญญาณเพื่อสง่ เข้าไปที่ CPU
ก. หนว่ ยอนิ พตุ
ข. หน่วยประมวลผล
ค. หน่วยความจำ
ง. หนว่ ยเอาต์พุต

5. ทำหน้าที่เกบ็ โปรแกรมและข้อมูลที่ใช้ในการทำงาน จากขอ้ ความดังกล่าว หมายถึงหนว่ ยใดของ
โปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์
ก. หนว่ ยอินพุต

25

ข. หนว่ ยประมวลผล
ค. หนว่ ยความจำ
ง. หนว่ ยเอาต์พตุ
6. อปุ กรณ์ในขอ้ ใดเป็นอปุ กรณ์ทีต่ ่อเข้ากับ PLC ดา้ น Input
ก. เอน็ โคด๊ เดอร์
ข. รีเลย์
ค. โซลินอยตว์ าล์ว
ง. อนิ เวอรเ์ ตอร์
7. หนว่ ยเอาต์พตุ ของโปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์ ทำหนา้ ที่ใด
ก. รับสญั ญาณทม่ี ีลักษณะเป็นสัญญาณต่อเนือ่ ง
ข. จ่ายพลงั งานและรกั ษาระดบั แรงดนั ใหก้ บั อุปกรณ์
ค. รับสัญญาณอนิ พตุ แลว้ ส่งเข้า CPU
ง. รับค่าสภาวะทีผ่ ่านการประมวลผลแลว้ นำไปควบคมุ อุปกรณ์ภายนอก
8. อุปกรณใ์ นข้อใด เป็นอปุ กรณท์ ี่ต่อเขา้ กบั PLC ดา้ น Outputs Unit
ก. โฟโต้อิเล็กทริกสวิตช์
ข. โซลนิ อยด์ วาล์ว
ค. พร็อกซิมติ ี้สวิตช์
ง. เอนโค๊ดเดอร์
9. มีลักษณะคล้ายชดุ คำสงั่ ของวงจรลอจกิ เกต ไมม่ สี ัญลักษณข์ องคอนแทคและคอยล์(Coil) รปู แบบของ
คำส่งั จะมีความใกลเ้ คยี งกัน
ก. แบบ Statement List (STL)
ข. แบบ Ladder Logic Editor (LAD)
ค. แบบ Sequence Flow Chart (SFC)
ง. แบบ Function Block Diagram (FBD)
10. ข้อใดต่อไปน้ี ไม่ใช่อุปกรณต์ ่อรว่ มของโปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์
ก. Human Machine Interface
ข. Programming Console
ค. Computer and Software
ง. Solid state Relay

26

เฉลยแบบทดสอบหลังเรียน หน่วยที่ 1

รหสั วิชา 2104-2109 วิชาการโปรแกรมและควบคมุ ไฟฟ้า สอนคร้งั ท่ี 1

ช่ือหน่วย ความรพู้ ื้นฐานเกี่ยวกับโปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์ สัปดาหท์ ี่ 1

ข้อ 1) ง
ขอ้ 2) ข
ขอ้ 3) ข
ขอ้ 4) ก
ขอ้ 5) ค
ขอ้ 6) ก
ขอ้ 7) ง
ขอ้ 8) ข
ข้อ 9) ง
ข้อ 10) ง

27

แบบฝกึ หัด หนว่ ยท่ี 1

รหสั วิชา 2104-2109 วิชาการโปรแกรมและควบคมุ ไฟฟ้า สอนครง้ั ที่ 1

ชอื่ หน่วย ความรู้พน้ื ฐานเก่ียวกบั โปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์ สัปดาห์ที่ 1

จงพิจารณาขอ้ ความต่อไปน้ี ว่าถกู หรอื ผิด ถา้ ผิด จงเขียนเป็นประโยคใหม่ใหถ้ ูกต้อง
1. การนำโปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์ มาใชใ้ นโรงงานอุตสาหกรรมแทนท่รี ะบบควบคุมซงึ่ ใช้รเี ลย์
และแมกเนตกิ ส์ ทำให้ระบบมีขนาดใหญ่ส้ินเปลืองเน้อื ที่ การติดตั้งใช้เวลานาน เปลีย่ นแปลงแกไ้ ข
โปรแกรมทำได้ยาก
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................

2. โปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์ แบบ Compact เป็นโปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์ ทีม่ ีลกั ษณะ
เป็นโมดลู เช่ือมต่อกันอยูบ่ น Rack สามารถจะทำการถอดและเสยี บโมดลู ทตี่ ้องการใชง้ าน Rack ได้
มคี วามยดื หยุ่นในเร่ืองของจำนวนอนิ พุตและเอาต์พตุ และโมดลู ฮาร์ดแวรท์ ี่ใช้
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................

3. โปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์ แบบ Modular หรือแบบ Rack จะเปน็ โปรแกรมเมเบลิ
คอนโทรลเลอร์ ท่ีมขี นาดเล็ก กะทัดรัด มีหนว่ ยอินพุตและเอาต์พุต ประกอบรวมกนั อยู่ภายใน
โครงสร้างเดยี วกนั เหมาะสำหรบั อินพตุ และเอาต์พตุ ท่แี น่นอนและมจี ำนวนไม่มาก
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................

4. หนว่ ยประมวลผล (CPU) เป็นส่วนทีส่ ำคญั ของระบบ เพราะใช้เกบ็ โปรแกรมและขอ้ มูลต่าง ๆ ทีใ่ ช้
ในการทำงาน
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................

28

5. หนว่ ยอินพตุ แบบแอนะลอก (Analog Input) หมายถงึ อินพตุ ทส่ี ามารถรบั สญั ญาณที่มีสภาวะการ
ทำงานเพียง 2 สภาวะ เท่านั้นคือ สภาวะการทำงาน (On) และหยุดทำงาน (Off)
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................

6. เอาต์พุตชนิดรเี ลยเ์ ปน็ เอาตพ์ ุต ทมี่ ีความเรว็ ในการทำงานสูง เหมาะสำหรบั ใช้งานโหลดทีม่ ีการปิด–
เปิดบอ่ ย ๆ หรอื การควบคุมท่ีใชง้ านความถ่ีในการ Switch สงู
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................

7. ภาษาท่ใี ชใ้ นการเขียนโปรแกรมแบบ Function Block Diagram (FBD) เปน็ ภาษาที่มีลักษณะคล้าย
กับการนำเอาหนา้ สมั ผสั หรอื อุปกรณ์ต่าง ๆ มาต่อเปน็ วงจรไฟฟ้า ทำใหผ้ ู้ใชส้ ามารถเห็นการทำงาน
ไดจ้ รงิ และเข้าใจไดง้ า่ ย
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................

8. อปุ กรณ์ต่อรว่ ม (Peripheral Devices) เป็นอุปกรณ์ตอ่ ร่วมกบั โปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์ ทำ
หน้าท่ีชว่ ยเพ่มิ ความสะดวกในการใชง้ าน เพ่ิมความรวดเร็ว ใชใ้ นการตง้ั ค่าเพือ่ ป้อนข้อมลู การ
ควบคมุ เคร่ืองจักร
............................................................................................................................. .................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................

29

เฉลยแบบฝึกหดั หน่วยที่ 1

รหัสวิชา 2104-2109 วิชาการโปรแกรมและควบคมุ ไฟฟา้ สอนครัง้ ที่ 1

ช่อื หน่วย ความรู้พืน้ ฐานเก่ียวกับโปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์ สัปดาหท์ ่ี 1

จงพิจารณาข้อความตอ่ ไปน้ี ว่าถกู หรือผดิ ถา้ ผิด จงเขียนเปน็ ประโยคใหม่ใหถ้ ูกตอ้ ง
1. การนำโปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์ มาใชใ้ นโรงงานอุตสาหกรรม แทนท่ีระบบควบคมุ ซึ่งใชร้ เี ลย์

และแมกเนตกิ ส์ ทำให้ ระบบมีขนาดใหญส่ น้ิ เปลืองเน้ือที่ การตดิ ตัง้ ใชเ้ วลานาน เปล่ียนแปลงแกไ้ ข
โปรแกรมทำได้ยาก
ตอบ ผดิ การนำโปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์ มาใชใ้ นโรงงานอุตสาหกรรม แทนทีร่ ะบบควบคุม

ซง่ึ ใชร้ ีเลยแ์ ละแมกเนติกส์ ทำให้ ระบบมขี นาดเล็ก การตดิ ตง้ั ใช้เวลาน้อย เปลย่ี นแปลงแก้ไข
โปรแกรมทำไดง้ า่ ย

2. โปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์ แบบ Compact เปน็ โปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์ ทม่ี ลี ักษณะ
เปน็ โมดูล เช่ือมตอ่ กันอยู่บน Rack สามารถจะทำการถอดและเสียบโมดูลทต่ี ้องการใช้งาน Rack ได้ มีความ
ยดื หยนุ่ ในเรอ่ื งของจำนวน อินพตุ และเอาต์พตุ และโมดูลฮาร์ดแวรท์ ี่ใช้
ตอบ ผดิ โปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์ แบบ Modules เปน็ โปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์ ที่มี

ลกั ษณะเปน็ โมดลู เช่อื มต่อกันอย่บู น Rack สามารถจะทำการถอดและเสียบโมดูลทต่ี ้องการใชง้ าน
Rack ได้ มีความยืดหยุ่นในเรื่องของจำนวน อนิ พตุ /เอาตพ์ ุต และโมดูลฮารด์ แวร์ทีใ่ ช้

3. โปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์ แบบ Modular หรอื แบบ Rack จะเป็นโปรแกรมเมเบิล
คอนโทรลเลอร์ ท่ีมีขนาดเล็ก กะทัดรัด มีหนว่ ยอินพุตและเอาตพ์ ุต ประกอบรวมกนั อยู่ภายในโครงสร้าง
เดียวกัน เหมาะสำหรับอนิ พตุ และเอาต์พุต ท่ีแนน่ อนและมีจำนวนไม่มาก
ตอบ ผดิ โปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์ แบบ Compact จะเป็นโปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์ ท่มี ี

ขนาดเลก็ กะทดั รดั มหี น่วยอินพุต/ เอาต์พตุ ประกอบรวมกนั อยู่ภายในโครงสรา้ งเดียวกัน เหมาะ
สำหรับอินพตุ /เอาต์พตุ ท่ีแน่นอนและมีจำนวนไม่มาก

4. หน่วยประมวลผล (CPU) เป็นสว่ นท่ีสำคัญของระบบ เพราะใชเ้ ก็บโปรแกรมและข้อมูลต่าง ๆ ทใี่ ช้
ในการทำงาน
ตอบ ผดิ หนว่ ยความจำ เป็นสว่ นทส่ี ำคญั ของระบบ เพราะใช้เก็บโปรแกรมและข้อมูลตา่ ง ๆ ที่ใชใ้ น

การทำงาน

30

5. หนว่ ยอนิ พตุ แบบแอนะลอก (Analog Input) หมายถึง อินพุตท่สี ามารถรบั สัญญาณที่มีสภาวะการ
ทำงานเพยี ง 2 สภาวะ เทา่ นั้นคือ สภาวะการทำงาน(On) และหยดุ ทำงาน(Off)
ตอบ ผิด หน่วยอินพตุ แบบดิจิทัล (Digital Input) หมายถงึ อินพุตท่ีสามารถรับสัญญาณทีม่ ีสภาวะการ

ทำงานเพยี ง 2 สภาวะ เทา่ น้ันคือ สภาวะการทำงาน(On) และหยุดทำงาน(Off)

6. เอาต์พตุ ชนิดรเี ลย์ เปน็ เอาตพ์ ุต ท่มี ีความเร็วในการทำงานสูง เหมาะสำหรบั ใชง้ านโหลดท่มี ีการปดิ –
เปิดบอ่ ย ๆ หรอื การควบคุมที่ใช้งานความถี่ในการ Switch สูง
ตอบ ผดิ เอาต์พุตชนดิ ทรานซสิ เตอร์ เป็นเอาต์พุต ท่ีมีความเร็วในการทำงานสงู เหมาะสำหรบั ใชง้ าน

โหลดที่มกี ารปิด–เปิดบ่อย ๆ หรอื การควบคุมท่ีใชง้ านความถใ่ี นการ Switch สงู

7. ภาษาท่ใี ชใ้ นการเขยี นโปรแกรมแบบ Function Block Diagram(FBD) เป็นภาษาท่ีมลี กั ษณะคล้าย
กบั การนำเอาหน้าสมั ผสั หรืออุปกรณ์ตา่ ง ๆ มาต่อเป็นวงจรไฟฟ้า ทำใหผ้ ู้ใช้สามารถเห็นการทำงานได้จรงิ
และเข้าใจไดง้ า่ ย
ตอบ ผิด ภาษาทีใ่ ชใ้ นการเขยี นโปรแกรมแบบ Ladder Diagram (LAD) เปน็ ภาษาท่ีมลี ักษณะคลา้ ยกบั

การนำ เอาหน้าสัมผสั หรืออุปกรณ์ตา่ ง ๆ มาตอ่ เปน็ วงจรไฟฟา้ ทำใหผ้ ้ใู ชส้ ามารถเหน็ การทำงานได้
จริงและเขา้ ใจได้ง่าย

8. อุปกรณ์ต่อร่วม (Peripheral Devices) เป็นอปุ กรณ์ตอ่ ร่วมกบั โปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์ ทำ
หน้าทชี่ ่วยเพ่มิ ความสะดวกในการใชง้ าน เพ่ิมความรวดเร็ว ใช้ในการต้งั ค่าเพื่อป้อนข้อมูลการควบคุม
เครือ่ งจักร
ตอบ ถกู อุปกรณต์ ่อร่วม (Peripheral Devices) เปน็ อุปกรณต์ ่อร่วมกับโปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์

ทำหน้าท่ีช่วยเพ่มิ ความสะดวกในการใช้งาน เพม่ิ ความรวดเร็ว ใชใ้ นการตงั้ คา่ เพ่อื ป้อนข้อมลู การ
ควบคมุ เคร่ืองจกั ร

31

แบบประเมนิ ผลกิจกรรมเสริมทกั ษะ รหสั วิชา 2104-2109
หนว่ ยท่ี 1 ความรู้พนื้ ฐานเก่ียวกับโปรแกรม วิชาการโปรแกรมและควบคุมไฟฟ้า
เมเบลิ คอนโทรลเลอร์
กจิ กรรมที่ 1 เรอ่ื ง PLC ที่มีใช้งานอยู่ในปจั จุบนั คะแนนท่ไี ด้จากการประเมิน
........................…….….

ชือ่ -นามสกุล …………………………………..……………………………..ระดับชัน้ ............กลุ่ม......เลขที่.....

ที่ รายการประเมนิ ผลการปฏิบัติงาน คะแนน คะแนน หมายเหตุ
เต็ม ท่ีได้

1 กระบวนการปฏิบัติงาน

1.1 ปฏบิ ตั งิ านตามขน้ั ตอน 10

2 ผลการปฏิบตั งิ าน

1.1 ได้ข้อมูลครบถ้วนและถูกต้อง 60

1.2 รูปภาพมีความชัดเจน 30

3 กจิ นิสยั การปฏิบัตงิ าน

3.1 สง่ งานตรงเวลา 10

3.2 ปฏิบตั ิงานด้วยความเรียบร้อย 10

รวม 120

หมายเหตุ

ใหค้ รูผสู้ อนนำคะแนนจากแบบประเมินผลการ ลงช่อื ………………..…………… ครูผูส้ อน

ปฏิบัตงิ านทกุ หนว่ ยมารวมกันแล้วเทยี บบญั ญตั ิไตรยางค์เพ่ือ (……………………………………………..)

เปน็ คะแนนภาคปฏบิ ัตขิ องผู้เรียน …………/……………/25………

32

บนั ทกึ ขอ้ เสนอแนะ ปญั หา / อุปสรรค และอืน่ ๆ ของผู้เรียน
……………………………………………………………………….……………………………………………………………………………..
……………………………………….……..……………….………….…….……………………………………………………………………
……………………………………………………………………….……………………………………………………………………………..
……………………………………….……..……………….………….…….……………………………………………………………………
……………………………………………………………………….……………………………………………………………………………..
……………………………………….……..……………….………….…….……………………………………………………………………
……………………………………………………………………….……………………………………………………………………………..
……………………………………….……..……………….………….…….……………………………………………………………………
……………………………………………………………………….……………………………………………………………………………..
……………………………………….……..……………….………….…….……………………………………………………………………
……………………………………………………………………….……………………………………………………………………………..
……………………………………….……..……………….………….…….……………………………………………………………………
……………………………………………………………………….……………………………………………………………………………..
……………………………………….……..……………….………….…….……………………………………………………………………
……………………………………………………………………….……………………………………………………………………………..
……………………………………….……..……………….………….…….……………………………………………………………………
……………………………………………………………………….……………………………………………………………………………..
……………………………………….……..……………….………….…….……………………………………………………………………

33

……………………………………………………………………….……………………………………………………………………………..
……………………………………….……..……………….………….…….……………………………………………………………………
……………………………………………………………………….……………………………………………………………………………..
……………………………………….……..……………….………….…….……………………………………………………………………
……………………………………………………………………….……………………………………………………………………………..
……………………………………….……..……………….………….…….……………………………………………………………………
……………………………………………………………………….……………………………………………………………………………..
……………………………………….……..……………….………….…….……………………………………………………………………
……………………………………….……..……………….………….…….……………………………………………………………………
……………………………………….……..……………….………….…….……………………………………………………………………

ลงช่ือ ………………..…………… ครผู ู้สอน
(……………………………………………..)

34

แผนจดั การเรยี นรู้ หนว่ ยที่ 2

รหสั วชิ า 20104-2108 วิชาการโปรแกรมและควบคุมไฟฟ้า สอนคร้งั ที่ 2

ช่อื หน่วย ความรู้พื้นฐานทางดิจิทัล สปั ดาหท์ ี่ 2

1. หนว่ ยการเรยี นรู้ ความรู้พนื้ ฐานทางดิจิทัล
2. หัวข้อเรื่อง

2.1 ภาคทฤษฎี
1) ประเภทของข้อมลู พ้ืนฐานภายในโปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์
2) ระบบเลขฐาน
3) การแปลงเลขฐาน
4) พน้ื ฐานลอจกิ เกต

2.2 ภาคปฏบิ ัติ
- กิจกรรมเสริมทักษะ กจิ กรรมที่ 2 เร่ือง ลอจิกเกต

3. จำนวนชวั่ โมง 4 ชว่ั โมง
4. จดุ ประสงค์ท่ัวไป

1) เพ่ือให้มีความรู้ เข้าใจเกยี่ วกับข้อมลู พ้ืนฐานภายในโปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์
2) เพ่อื ให้มคี วามรู้ เขา้ ใจเกีย่ วกับระบบเลขฐานและแปลงเลขฐาน
3) เพ่อื ให้มีความรู้ เข้าใจเกย่ี วกบั พน้ื ฐานลอจิกเกต
4) เพื่อให้ผู้เรียนเป็นผู้มีคุณธรรมจริยธรรมและคุณลักษณะอันพึงประสงค์สอดคล้องกับ

จรรยาบรรณวชิ าชพี
5. จดุ ประสงค์การเรียนรู้ประจำหน่วย

5.1 ด้านความรู้
1) บอกประเภทของข้อมูลพื้นฐานภายในโปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์ไดถ้ ูกต้อง
2) บอกระบบเลขฐานเบ้ืองต้นไดถ้ ูกต้อง
3) แปลงเลขฐานได้ถูกต้อง
4) เขยี นสมการพน้ื ฐานลอจิกเกตได้ถกู ต้อง

5.2 ด้านคณุ ธรรม จริยธรรมและคุณลกั ษณะที่พงึ ประสงค์
1) มคี ณุ ธรรม จริยธรรมและคณุ ลกั ษณะทพี่ ึงประสงค์สอดคล้องกับจรรยาบรรณวชิ าชพี

6. สมรรถนะประจำหน่วย
1) แสดงความร้ใู นการบอกประเภทของข้อมูลพนื้ ฐานภายในโปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์
2) แสดงความรู้ในการแปลงเลขฐาน
3) แสดงความร้ใู นการเขยี นสมการพืน้ ฐานลอจิกเกต

35

7. กจิ กรรมการเรียนการสอน

ขัน้ ตอนการสอน/กจิ กรรมครู ขนั้ ตอนการเรยี น/กจิ กรรมผู้เรียน

ขนั้ นำเขา้ สู่บทเรียน (ใช้เวลา 25 นาที) ขน้ั เตรยี ม (ใชเ้ วลา 25 นาที)

1. ครูอธบิ ายและให้ผเู้ รยี นศึกษาจดุ ประสงค์การ 1. จดั เตรยี มวัสดุ อุปกรณ์ สื่อ และเอกสารตาม

เรยี นรู้ สาระสำคัญและรายละเอยี ดของเนอื้ หาภาค ทีค่ รูผู้สอนและแผนการจัดการเรยี นรูท้ ่ีกำหนดไว้

ทฤษฏดี ังน้ี

1) ประเภทของข้อมูลพื้นฐานภายในโปรแกรม

เมเบลิ คอนโทรลเลอร์

2) ระบบเลขฐานเบื้องต้น

3) การแปลงเลขฐาน

4) พนื้ ฐานลอจกิ เกต

2. ทดสอบก่อนเรยี น หนว่ ยท่ี 2 ความรู้พื้นฐาน 2. ทำแบบทดสอบก่อนเรียนหนว่ ยท่ี 2 ความรู้

ทางดา้ นดจิ ิทลั ให้ผเู้ รียนสลบั กนั ตรวจคำตอบ พืน้ ฐานทางดา้ นดิจทิ ัล และสลบั กันตรวจคำตอบ

และใหค้ ะแนน

3. แจง้ จดุ ประสงค์การเรยี นหน่วยการเรียนที่ 2 3. ทำความเขา้ ใจเกี่ยวกบั จดุ ประสงคก์ ารเรยี นของ

และการชว่ ยกันรกั ษากติกาท่ีทกุ คนรว่ มกันสรา้ งใน หน่วยการเรียนท่ี 2 และช่วยกันรักษากติกาท่ที ุก

ระหวา่ งการเรยี น คนรว่ มกันสร้างในระหวา่ งการเรียน

ข้นั สอน (ใช้เวลา 160 นาที) ขนั้ สอน (ใช้เวลา 160 นาที)
1. ครูอธบิ ายประเภทของข้อมูลพืน้ ฐานภายใน 1. ผู้เรียนฟงั และคิดตาม พร้อมทง้ั จดบนั ทึก
โปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์ พร้อมกบั แจก เก่ียวกับประเภทของข้อมลู พืน้ ฐานภายใน
เอกสารประกอบการเรียนหน่วยท่ี 2 ความรพู้ นื้ ฐาน โปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์ พรอ้ มกบั ศึกษา
เก่ยี วกับโปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์ ใช้ เอกสารประกอบการเรียนหน่วยท่ี 2 ความรู้พ้นื ฐาน
ประกอบการเรียน เกยี่ วกับโปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์
2. ครอู ธิบายระบบเลขฐานเบ้ืองตน้ 2. ผู้เรยี นฟงั และคดิ ตาม พร้อมท้ังจดบันทึก
เก่ยี วกบั ระบบเลขฐานเบ้ืองต้น
3. ครูอธิบายวิธีการแปลงเลขฐาน พร้อม 3. ผเู้ รยี นฟังและคิดตาม พรอ้ มท้ังจดบันทึก
ยกตวั อยา่ งโจทย์ ให้ผูเ้ รยี นมสี ่วนร่วมในการฝกึ เก่ยี วกับวิธกี ารแปลงเลขฐาน และร่วมกนั ชว่ ยตอบ
แปลงเลขฐานไปพรอ้ ม ๆ กนั คำถามจากโจทย์ตัวอยา่ ง
4. ครูอธิบายหลกั การพืน้ ฐานของลอจกิ เกต พร้อม 4. ผเู้ รียนฟังและคิดตาม พรอ้ มทัง้ จดบันทึก
กับอธบิ ายความสมั พนั ธ์กันของวงจรลอจิกเกตกบั เก่ยี วกบั หลกั การพืน้ ฐานของลอจกิ เกต
โปรแกรมของโปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์

36

ขั้นตอนการสอน/กจิ กรรมครู ขัน้ ตอนการเรยี น/กจิ กรรมผูเ้ รียน
ขัน้ สรปุ (ใชเ้ วลา 55 นาท)ี ขัน้ สรุป (ใชเ้ วลา 55 นาท)ี
1. ครใู หผ้ ้เู รียนช่วยกันสรุป 1. ผู้เรียนรบั ฟังคำสรปุ และข้อแนะนำจากครู
พรอ้ มทั้งจดบนั ทึกข้อมลู และซกั ถามหรือตอบ
- ประเภทของขอ้ มูลพน้ื ฐานภายในโปรแกรม คำถามในหวั ขอ้ ทยี่ ังไมเ่ ข้าใจ
เมเบิลคอนโทรลเลอร์
2. ทำแบบทดสอบหลงั เรียน
- ระบบเลขฐานเบ้อื งตน้ 3. ผเู้ รยี นนำคะแนนจากแบบทดสอบก่อนเรียน
- การแปลงเลขฐาน และแบบทดสอบหลงั เรียนมาเปรยี บเทยี บ เพื่อดู
- พนื้ ฐานลอจกิ เกตร่นุ SIMATIC S7–200 ความกา้ วหน้าทางการเรยี นของตนเอง
2. ครแู จกแบบทดสอบหลังเรียน 4. ผู้เรียนทำแบบฝกึ หดั ท้ายหนว่ ยเรียน
3. ครตู รวจแบบทดสอบหลังเรยี นพร้อมกบั บนั ทึก 5. ผู้เรยี นทำกจิ กรรมเสริมทักษะ กจิ กรรมที่ 2
คะแนน เร่อื ง ลอจิกเกต (60 นาที)
6. ให้ผูเ้ รยี นทำแบบประเมนิ ผลพฤตกิ รรมบคุ คล
4. ให้ผู้เรียนทำแบบฝกึ หัดท้ายหน่วยเรียน ด้านคุณธรรม จรยิ ธรรม ฯ
5. ให้ผเู้ รยี นทำกจิ กรรมเสรมิ ทกั ษะ กจิ กรรมท่ี 2
เรือ่ ง ลอจิกเกต (60 นาที)
6. ให้ผ้เู รยี นทำแบบประเมนิ ผลพฤตกิ รรมบคุ คล
ดา้ นคุณธรรม จรยิ ธรรม ฯ

รวมเวลาเรยี นทงั้ หมด 240 นาที
หรือ 4 ช่ัวโมงเรยี น

8. ส่ือและแหล่งการเรียนรู้
8.1 สื่อสิ่งพิมพ์
1) เอกสารประกอบการเรียนวิชาการโปรแกรมและควบคุมไฟฟา้ ของนางชวนชม ลม่ิ ทอง
2) แบบทดสอบก่อนเรียนหน่วยที่ 2 ความรู้พื้นฐานทางดิจิทัล
3) แบบทดสอบหลงั เรียนหนว่ ยที่ 2 ความรพู้ น้ื ฐานทางดจิ ิทลั
4) เอกสารประกอบการเรยี นหน่วยท่ี 2 ความรู้พน้ื ฐานทางดิจทิ ลั
5) แบบฝกึ หดั หนว่ ยท่ี 2 ความรู้พนื้ ฐานทางดจิ ทิ ลั
6) เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน แบบทดสอบหลังเรยี น และแบบฝกึ หัดท้ายหน่วย
7) แบบประเมินผลพฤติกรรมบคุ คล ดา้ นคุณธรรม จรยิ ธรรม ฯ

37

8.2 ส่ือโสตทัศน์
1) เครื่องฉายภาพ (projector)
2) งานนำเสนอหนว่ ยท่ี 2 ความรพู้ ้นื ฐานทางดิจทิ ลั (จากเอกสาร สื่อประกอบการเรยี น
การสอน รหัสวชิ า 2104-2109 วิชาการโปรแกรมและควบคุมไฟฟ้า)

9. เกณฑ์การตดั สินผล
การวัดประเมินผลแตล่ ะครง้ั ต้องผา่ นเกณฑ์ ร้อยละ 60 ของคะแนนเต็ม แล้วนำคะแนนรวมมา

ตดั สนิ ผลการเรียนตามเกณฑ์ดังนี้

คะแนนผลการประเมิน ระดับการเรยี น อยู่ระดับ
รอ้ ยละ 80-100 4 ดเี ย่ยี ม
ร้อยละ 75-79 3.5 ดีมาก
ร้อยละ 70-74 3
รอ้ ยละ 65-69 2.5 ดี
รอ้ ยละ 60-64 2 ดีพอใช้
ร้อยละ 55-59 1.5 พอใช้
ร้อยละ 50-54 1 อ่อน
รอ้ ยละ 0-49 0 อ่อนมาก
ตำ่ กว่าเกณฑ์

10. การวัดและประเมินผล
10.1 วธิ ีการประเมนิ
1) ประเมินโดยการสงั เกตขณะเรียน และขณะปฏิบัตงิ าน
2) ประเมนิ องคค์ วามรู้หลังเรียน
10.2 เคร่อื งมือประเมิน
1) แบบทดสอบก่อนเรยี นหน่วยที่ 2 ความรู้พื้นฐานทางดิจิทัล
2) แบบทดสอบหลงั เรยี นหน่วยท่ี 2 ความรพู้ ้นื ฐานทางดิจิทลั
3) เฉลยแบบทดสอบกอ่ นเรียนหน่วยที่ 2 ความรพู้ ื้นฐานทางดิจิทัล
4) เฉลยแบบทดสอบหลงั เรียนหน่วยที่ 2 ความร้พู ้ืนฐานทางดจิ ทิ ัล
5) เฉลยแบบฝึกหดั หน่วยที่ 2 ความรพู้ ้นื ฐานทางดจิ ทิ ัล
6) แบบประเมินผลพฤติกรรมบุคคล ดา้ นคุณธรรม จริยธรรม และคุณลักษณะท่พี ึงประสงค์

คำแนะนำ
หน่วยที่ 2 ความรู้พ้นื ฐานทางดจิ ิทลั ใชร้ ว่ มกับกิจกรรมเสริมทักษะ กิจกรรมที่ 2 เร่ือง ลอจิกเกต

38

แบบทดสอบกอ่ นเรยี น หนว่ ยท่ี 2

รหัสวิชา 20104-2108 วิชาการโปรแกรมและควบคมุ ไฟฟ้า สอนครั้งท่ี 2

ชอื่ หน่วย ความรพู้ ื้นฐานทางดจิ ิทัล สปั ดาหท์ ่ี 2

คำสั่ง ใหผ้ ู้เรยี นเลือกคำตอบที่ถูกต้องท่ีสุดและทำเคร่ืองหมายกากบาท (×) ลงในกระดาษคำตอบ

1. ขอ้ มลู 4 Byte มีขนาดเท่ากับก่ี Bit
ก. 4 Bit
ข. 8 Bit
ค. 16 Bit
ง. 32 Bit

2. ขอ้ มูล 2 Word มีขนาดเท่ากบั กี่ Byte
ก. 8 Bit
ข. 16 Bit
ค. 4 Byte
ง. 8 Byte

3. เลขฐานสบิ เป็นเลขฐานท่ีประกอบดว้ ยตวั เลขในข้อใด
ก. เลข 0 – 9
ข. เลข 0 – 10
ค. เลข 0 – A
ง. เลข 0 – F

4. เลขฐานสิบหก เป็นเลขฐานท่ปี ระกอบด้วยตวั เลขในข้อใด
ก. เลข 0 – 9
ข. เลข 0 – 10
ค. เลข 0 – A
ง. เลข 0 – F

5. เลขฐานสอง (Binary Numeral System) ขนาด 4 หลัก มคี ่าข้อมลู เท่ากับ 01012 มีขนาดเท่ากบั
เลขฐานสบิ หกในข้อใด
ก. 4
ข. 5
ค. 8
ง. A

39

6. ขอ้ มูลเลขฐานสอง ขนาด 16 Bit มีค่าขอ้ มลู คอื 0000 0011 0110 11012 มขี นาดเท่ากับเลขฐานสบิ ใน
ข้อใด
ก. 777
ข. 877
ค. 977
ง. 1077

7. ขอ้ มลู เลขฐานสิบ มีคา่ ข้อมลู เทา่ กับ 264510 มคี า่ ข้อมูลเป็นเลขฐานสองคือข้อใด
ก. 1010 0101 01012
ข. 0101 1100 10012
ค. 1010 1010 01012
ง. 1100 0011 10012

8. ข้อมลู เลขฐานสิบหก มีคา่ ขอ้ มูลคอื F16A16 มขี นาดข้อมลู เป็นเลขฐานสองคือข้อใด
ก. 1111 0001 0111 10102
ข. 0011 1100 0110 01012
ค. 1111 0010 0110 11112
ง. 1111 0001 0110 10102

9. จากรปู เปน็ สญั ลักษณข์ อง Gate ใด
ก. AND
ข. OR
ค. NOT
ง. NOR

10. สมการลอจิก (ทางด้านเอาตพ์ ุต Y = A • B) คือหลักการของ Gate ใด
ก. AND Gate
ข. OR Gate
ค. NOT Gate
ง. Exclusive OR Gate