แผนการจัดการเรียนรู้วิชาการโปรแกรมและควบคุมไฟฟ้า

441

จากวงจรตอ่ ไปน้ี
ใช้ตอบคำถามข้อท่ี 11 – 13

11. จากรูปวงจร เปน็ โซลินอยล์วาลว์ แบบใด
ก. 4/2 Single acting solenoid valve
ข. 5/2 Single acting solenoid valve
ค. 4/2 Double acting solenoid valve
ง. 5/2 Double acting solenoid valve

12. หากโซลินอยล์วาล์ว Y1 ทำงาน สง่ ผลอยา่ งไรตอ่ กระบอกสบู A
ก. กระบอกสูบ A ไมเ่ คลื่อนที่
ข. กระบอกสบู A เคลื่อนท่ีออก
ค. กระบอกสบู A เคล่ือนทเ่ี ขา้
ง. ถูกทุกข้อ

13. หากกระบอกสบู A เคลอื่ นทอี่ อก จะต้องทำอย่างไรให้กระบอกสูบ A เคลื่อนที่เขา้
ก. ใหโ้ ซลินอยลว์ าลว์ Y1 ทำงาน
ข. ใหโ้ ซลินอยลว์ าล์ว Y1 หยดุ ทำงาน
ค. ใหโ้ ซลินอยล์วาลว์ Y1 ทำงานและหยดุ ทำงานสลับกัน
ง. ไมม่ ีขอ้ ใดถกู

14. ขอ้ ดีของการใช้โปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์ควบคุมระบบนวิ เมติกส์คอื ข้อใด
ก. ลดจำนวนสายทใี่ ช้น้อยลง เปลี่ยนเป็นโปรแกรมแทน
ข. ตรวจสอบการทำงานของวงจรได้ง่าย
ค. เปลย่ี นแปลงแกไ้ ขโปรแกรมควบคมุ ไดง่าย
ง. ถกู ทกุ ขอ้

15. การนำ PLC ไปควบคุมระบบนิวเมติกส์ คือ การนำสญั ญาณจากเอาต์พุตของ PLC ไปตอ่ เข้ากบั
อุปกรณส์ ว่ นใดในระบบนิวเมติกส์
ก. วาลว์ ปรบั ความดันลม
ข. วาลว์ ควบคมุ
ค. ปั๊มลม
ง. กระบอกสูบ

442

16. การแปลงวงจรไฟฟา้ หรือวงจรควบคมุ ในระบบนิวเมตกิ ส์ เป็น Ladder Diagram สิ่งท่ตี อ้ งคำนงึ ถึงใน
การแปลงคือข้อใด
ก. จำนวนของโซลินอยล์วาล์ว
ข. ตำแหน่งของเซนเซอร์
ค. การกำหนดตำแหนง่ อินพตุ /เอาตพ์ ุต
ง. จำนวนของกระบอกสูบ

จากวงจรตอ่ ไปนี้ ใช้ตอบคำถามขอ้ ที่ 17 – 20

17. จากรูป การแปลงจากวงจรควบคมุ มอเตอร์ เปน็ Ladder Diagram จุดท่ี 1 หมายถึงตำแหนง่ ใด
ก. I0.0
ข. I0.1
ค. I0.2
ง. Q0.0

18. จากรปู Ladder Diagram จดุ ที่ 2 หมายถงึ ตำแหน่งใด
ก. M0.0
ข. M0.1
ค. Q0.0
ง. Q0.1

19. จากรูป Ladder Diagram จุดท่ี 3 หมายถงึ ตำแหนง่ ใด
ก. I0.0
ข. I0.1
ค. I0.2
ง. Q0.0

443

20. จากรปู Ladder Diagram จดุ ท่ี 4 หมายถงึ ตำแหนง่ ใด
ก. M0.0
ข. M0.1
ค. Q0.0
ง. Q0.1

444

แบบทดสอบก่อนรียน หน่วยท่ี 13

รหัสวิชา 20104-2108 วิชาการโปรแกรมและควบคุมไฟฟา้ สอนครัง้ ที่ 14

ช่อื หน่วย การควบคมุ ระบบนวิ เมตกิ ส์โดยใช้โปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์ สัปดาห์ท่ี 14

ข้อ 1) ก
ข้อ 2) ก
ข้อ 3) ง
ข้อ 4) ง
ข้อ 5) ง
ข้อ 6) ง
ข้อ 7) ค
ขอ้ 8) ค
ขอ้ 9) ค
ขอ้ 10) ง
ขอ้ 11) ข
ขอ้ 12) ข
ข้อ 13) ข
ขอ้ 14) ง
ขอ้ 15) ข
ขอ้ 16) ค
ขอ้ 17) ก
ข้อ 18) ก
ขอ้ 19) ค
ขอ้ 20) ง

445

ใบความรู้ หนว่ ยที่ 13

รหสั วชิ า 20104-2108 วิชาการโปรแกรมและควบคมุ ไฟฟา้ สอนครง้ั ที่ 14

ช่ือหน่วย การควบคุมระบบนิวเมตกิ ส์โดยใช้โปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์ สัปดาห์ท่ี 14

หนว่ ยที่ 13
การควบคมุ ระบบนวิ เมตกิ ส์โดยใชโ้ ปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์

ระบบนิวเมติกส์ หมายถึง ระบบที่ทำงานโดยใช้อากาศที่ผ่านขั้นตอนในการควบคุมความดัน และ
ควบคุมคุณภาพลมมาเป็นตัวส่งกำลังในการขับเคลื่อนอุปกรณ์การทำงานของเครื่องจักรต่าง ๆ เช่น
กระบอกสูบลมหรือมอเตอร์ลม เป็นต้น

13.1 ส่วนประกอบพน้ื ฐานของระบบนวิ เมติกส์
ระบบนิวเมตกิ ส์ จะมีสว่ นประกอบพนื้ ฐานทส่ี ำคัญ คือส่วนตน้ กำลงั ส่วนควบคมุ คุณภาพลมอัดสว่ น

อุปกรณ์ควบคมุ การทำงานส่วนอุปกรณ์ทำงานและสว่ นอปุ กรณ์ในระบบท่อทาง
โดยส่วนตา่ ง ๆ ในระบบนิวเมตกิ ส์ จะมหี น้าที่ในการทำงานแตกต่างกนั ไป ตามรายละเอยี ดดงั น้ีคือ
1) สว่ นต้นกำลงั หมายถึง ส่วนท่ีทำหน้าทส่ี รา้ งแรงดันลมอดั ที่มีคุณภาพเพื่อนำมาใช้งานในระบบนวิ

เมตกิ ส์ประกอบไปด้วยสว่ นต่าง ๆ ดังนี้
1.1)อุปกรณ์ขับ (Driving unit) ทำหน้าท่ี ขับเคร่ืองอดั ลม ได้แกเ่ ครอื่ งยนตห์ รือมอเตอร์ไฟฟ้า
1.2)เครื่องอดั ลม (Air compressor) ทำหน้าที่อัดอากาศท่ีความดันบรรยากาศให้มคี วามดันสงู กวา่
บรรยากาศปกติ
1.3)เครือ่ งระบายความร้อน (After cooler) ทำหนา้ ทห่ี ลอ่ เยน็ อากาศอดั ให้เยน็ ตวั ลง
1.4)ตวั กรองลมหลกั (Main line air filter)ทำหนา้ ทีก่ รองลมก่อนท่จี ะนำไปใช้งาน
1.5)ถังเกบ็ ลม (Air receiver) เป็นอุปกรณใ์ ชเ้ กบ็ ลมที่ไดจ้ ากเคร่ืองอัดลมและจา่ ยลมที่ความดันคงที่
สมำ่ เสมอให้แกร่ ะบบนวิ เมตกิ ส์ ถังเก็บลมจะตอ้ งมีลิ้นระบายความดนั (Pressure relief valve)
เพื่อระบายความดนั ที่เกนิ สบู่ รรยากาศ ป้องกนั อันตรายทเ่ี กิดขน้ึ เมื่อความดนั สงู กวา่ ปกติ
ส่วนสวติ ช์ควบคุมความดัน (Pressure Switch) ใชค้ วบคมุ การเปิด-ปดิ การทำงานของมอเตอร์
ไฟฟ้าที่ขับเคร่ืองอัดลมเมื่อความดันของลมสงู ถึงค่าท่ีตั้งไว้
1.6)เครื่องกำจดั ความช้นื (Separator) หรือเครื่องทำลมแห้งอุปกรณน์ จี้ ะช่วยแยกเอาความชื้นและ
ละอองนำ้ มนั ทแ่ี ฝงมากับอากาศอัด ก่อนท่ีอากาศอดั จะถูกนำไปใชง้ าน

446

รูปท่ี 13.1 เคร่ืองอัดอากาศ
ทม่ี า : https://www.nanasupplier.com,2558

2) ส่วนควบคมุ คณุ ภาพลมอัด (F.R.L Unit หรือ FRL Combination/ Preparation unit)หมายถงึ สว่ นทที่ ำ
หน้าท่ีควบคมุ คุณภาพลมอัด ทำใหล้ มปราศจากฝุน่ ละออง คราบนำ้ มนั และนำ้ มนั ก่อนที่จะนำไปใช้ในระบบ
นวิ เมตกิ ส์ประกอบด้วย ตวั กรองลม (Air filter) วาลว์ ปรบั ความดนั พร้อมเกจ (Air Regulator) อปุ กรณ์ผสม
น้ำมนั หลอ่ ล่นื (AirLubricator )

2.1) อกั ษร F หรือ AF มาจากคำเต็มวา่ Air Filter หรือตวั กรองลม
2.2) อักษร R หรอื AR มาจากคำเต็มว่า Air Regulator หรือ วาล์วปรับความดนั ตวั ปรับแรงดัน

ลม เครอื่ งปรบั แรงดนั ลม อุปกรณค์ วบคุมความดนั ลม
2.3) อักษร L หรอื AL มาจากคำเต็มวา่ Air Lubricator หรอื ตัวผสมนำ้ มนั หล่อลื่น เคร่ืองผสม

นำ้ มันล่อล่ืน อปุ กรณผ์ สมน้ำมนั หลอ่ ล่นื

รูปท่ี 13.2 ชุดควบคมุ คุณภาพลม
ทม่ี า : http://www.seekpart.com,2558

447

3) ส่วนอปุ กรณค์ วบคมุ การทำงาน (Directional Control Valve) หมายถึง สว่ นทที่ ำหนา้ ที่ควบคุมการเริ่ม
ทำงานและหยุดทำงานของวงจร ควบคุมทิศทางการไหลของลม ควบคมุ อตั ราการไหลของลมและควบคุม
ความดนั ลม นน่ั คือ วาลว์ (Valve) ควบคุมชนดิ ตา่ ง ๆ ในระบบนิวเมตกิ ส์

รูปท่ี 13.3 วาลว์ ควบคุมการทำงาน
ท่ีมา : http://www.directindustry.com,2558
4) ส่วนอปุ กรณ์ทำงาน หมายถึง สว่ นทที่ ำหนา้ ทเี่ ปล่ียนกำลงั งานของไหลใหเ้ ปน็ กำลงั กล เช่น
กระบอกสบู ลมชนิดต่าง ๆ
กระบอกสบู (Pneumatic Air Cylinder or Actuator) คอื อปุ กรณ์ลมทใี่ ชล้ มทำให้ก้านกระบอกลม
เคลื่อนที่ไปในแนวเส้นตรง หรือหมุน 90, 180, 270 หรือ 360 องศา เป็นอุปกรณ์ที่เปลี่ยนพลังงานใน
รูปแบบความดันลมให้เป็นพลงั งานกล

ตารางท่ี 13.1 กระบอกสบู (Pneumatic Air Cylinder or Actuator) แบบตา่ งๆ

กระบอกสูบมาตรฐาน (Standard Cylinder) กระบอกสบู แบบกลมขนาดเล็ก(Mini Cylinder)

กระบอกสบู แบบหยบิ -จับชน้ิ งาน กระบอกสบู คอมแพคแบบสไลด์ดา้ นข้าง

(Air Gripper Cylinder) (Compact Slide Cylinder Roller Bearing)

448

กระบอกสบู จบั ยึดจับชนิ้ งานแบบโรตาร่ี กระบอกสบู ไมม่ ีแกน
เคลือ่ นที่หมนุ 90 ° (Rotary Clamp Cylinder (Push
(Rodless Magnetic Cylinder)
and Clockwise)

กระบอกสูบแบบสองแกน (Twin-Rod Cylinder) กระบอกสบู แบบคอมแพ็ค (Compact Cylinder)

ทม่ี า : http://กระบอกสบู .com,2558
5) อุปกรณ์ในระบบท่อทาง หมายถึง ส่วนที่เป็นท่อทางไหลของลมในระบบนิวเมติกส์ ระบบท่อน้ี
รวมถงึ ท่อลมและขอ้ ต่อลมชนิดตา่ ง ๆ

5.1) ท่อลม (tube) ใช้เชื่อมโยงระหว่างปั้มลมไปต่อกับวาล์วไปต่อกับกระบอกลม ท่อลมที่ดีควรมีคุณภาพดี มี
ขนาดสม่ำเสมอตลอดความยาวทั้งเส้น มีขนาดพอดกี ับขอ้ ต่อลม (Air Fitting) ทุกชนิด โดยทอ่ ลมทท่ี ำจากไนล่อน (Nylon tube)
จะมีความเหนียวและคงทนต่อการสึกหรอของผวิ ได้ดีเป็นพิเศษ (Abrasion resistant) จึงได้รบั ความนยิ มใช้งานในระบบนวิ เม
ติกสโ์ ดยทวั่ ไปและแพร่หลายมานาน แต่สำหรับการติดตัง้ ระบบนิวเมติกส์ที่มีความซบั ซ้อนและมีพื้นทจี่ ำกัดท่ีต้องม้วนท่อลม
(Tight Bend Radius) เช่นในตู้ควบคุมไฟฟ้านิยมใช้ท่อลมที่ทำจากโพลี่ยูรีเทน (Polyurethane tube) ซึ่งมีน้ำหนักเบา มีความ
ยืดหยุ่น ทนต่อแรงจากการสั่นสะเทือน และการกัดกร่อนของสารเคมีได้ดี มีหลายสีให้เลือกใช้งานสำหรับการติดตัง้ ที่ต้อง
จำแนกชนิดของวงจร

(ก) ทอ่ ลมไนล่อน (ข) ทอ่ ลมโพลยี่ รู เี ทน
(Nylon tube) (Polyurethane tube)
(ค) ท่อลมโพลี่ยรู ีเทนแบบขดสปรงิ
(Polyurethane re-coil hose part)

รูปท่ี 13.4 ทอ่ ลม (tube)
ที่มา : http://www.pneu-hyd.co.th,2558

449

5.2) ข้อต่อลม (Air Fitting) หรอื ฟติ ติ้ง (Fitting) คือ ข้อต่อสำหรับเสียบสายลมที่ใชก้ บั ระบบ นิวเม
ตกิ ส์ มีหน้าที่ในการเช่อื มตอ่ ระหว่างอุปกรณ์นวิ เมติกส์กับสายลม หรือเช่อื มต่อระหว่างสายลมกบั สายลม
หรอื หลายท่อสายลมบนฟิตต้ิงลมกไ็ ด้ ข้อต่อลมมหี ลายแบบ เช่น แบ่งชนดิ ตามวสั ดแุ ละแบ่งชนดิ ตาม
ลกั ษณะการใชง้ านเช่น ขอ้ ต่อพลาสติก ข้อตอ่ สวมเรว็ (Quick Coupler) และขอ้ ตอ่ โลหะ

(ก) ข้อต่อลมแบบตา่ งๆ (Air Fitting) (ข) ข้อตอ่ สวมเรว็ (Quick Coupler)

รูปท่ี 13.5 ข้อต่อลมแบบต่างๆ (Air Fitting)

ทม่ี า : http://www.vpc-pneumatic.com,2558

6) สัญลกั ษณ์ระบบนิวเมติกสไ์ ฟฟา้ มีท่ใี ชอ้ ยหู่ ลายระบบดว้ ยกนั เช่น ASA : American Standard

Association) , ISO : International Standard Organization , JIS : Japanese Industrial Standards , JIC : Joint Industry

Conference , DIN : Deutsche Industrie Norm แต่ละระบบจะมคี วามแตกต่างกนั ไม่มากนัก ตำแหน่งการทำงาน

ของวาลว์ และสัญลกั ษณ์ที่ใช้แทนตำแหน่งการทำงานของวาลว์ จะแทนดว้ ยรปู สี่เหลี่ยมดงั ตอ่ ไปน้ี

ตารางท่ี 13.2 วิธีการกำหนดสัญลักษณข์ องวาลว์

สญั ลกั ษณ์ ความหมาย
วาลว์ ควบคมุ 1 ตำแหน่ง
1
วาลว์ ควบคุม 2 ตำแหนง่ เปน็ ตำแหน่งปกติ 1 ตำแหน่งและทำงาน 1 ตำแหนง่
10
วาล์วควบคุม 2 ตำแหน่งเป็นตำแหน่งการทำงาน 2 ตำแหนง่
12 วาลว์ ควบคุม 3 ตำแหนง่ มีตำแหน่งกลางเป็นตำแหน่งพัก (ปกติ)
10 2
และมี 2 ตำแหน่งที่ทำงาน

ตารางที่ 13.3 สญั ลักษณข์ องรูวาลว์ 450

หน้าที่ ตวั อกั ษรย่อ ตวั เลข ตวั อักษร
P
รตู ่อลมอัดเข้าวาล์ว Sup 1 A,B
รตู ่ออดั ไปใชง้ าน Out 2,4 R
รูระบายลมท้ิง Ex 3,5
รูต่อลมเขา้ วาล์วเพ่ือบังคบั การทำงานของวาล์ว Signal IN 12,14 X,Y,Z

ตวั อยา่ ง การเขียนสัญลกั ษณ์ของรูวาลว์ ด้วยตัวเลข
Double Solenoid Valve - 5/3

รูปท่ี 13.6 การเขยี นสัญลกั ษณต์ ัววาล์วด้วยตวั เลข
ทม่ี า : http://www.hafner.pl/zawory-rozdzielajace/sterowane-elektryczne/wszystkie-

odbiorniki-w-zaworze/5-3#hafner,2558
ตัวอย่าง การเขียนสัญลักษณ์ของรูวาล์วด้วยตัวอกั ษร
Double Solenoid Valve - 5/3

รปู ท่ี 13.7 การเขียนสัญลักษณ์ตัววาล์วดว้ ยตวั อักษร
ทีม่ า : http://www.aignepusa.com,2558

451

ตารางที่ 13.4 สัญลักษณข์ องวาลว์ ควบคมุ ทศิ ทาง

ลำดบั สญั ลกั ษณ์ ความหมาย

1.

วาลว์ ควบคมุ ทิศทางแบบ 2/2 ปกติปดิ (2/2 Valve Normally Closed)

วาล์วควบคุมทิศทางแบบ 2/2 ปกตเิ ปดิ (2/2 Valve Normally Open)
2.

วาล์วควบคุมทศิ ทางแบบ 3/2 ปกตปิ ิด (3/2 Valve Normally Closed)

วาลว์ ควบคุมทศิ ทางแบบ 3/2 ปกติเปดิ (3/2 Valve Normally Open)

3. วาลว์ ควบคมุ ทศิ ทางแบบ 3/3 ตำแหนง่ กลางปดิ
(3/3 Valve Mid-Position Closed)

4. วาลว์ ควบคมุ ทศิ ทางแบบ 4/2
(4/2 Valve)

5. วาลว์ ควบคมุ ทิศทางแบบ 4/3 ตำแหนง่ กลางปิด
(4/3 Valve Mid-Position Closed)

6. วาล์วควบคมุ ทิศทางแบบ 4/3 ตำแหนง่ กลางเรง่ ระบายลม
(4/3 Valve Mid-Position Exhausted)

ตารางท่ี 13.4 สัญลกั ษณข์ องวาลว์ ควบคุมทศิ ทาง(ตอ่ ) ความหมาย
ลำดับ สัญลักษณ์
7. วาล์วควบคมุ ทิศทางแบบ 5/3
(5/3 Valve)

8. วาลว์ ควบคมุ ทิศทางแบบ 5/3 ตำแหนง่ กลางปดิ
(5/3 Valve Mid-Position Closed)

452

9. วาล์วควบคมุ ทิศทางแบบ 5/3 ตำแหน่งกลางเรง่ ระบายลม
(5/3 Valve Mid-Position Exhausted)

ตารางท่ี 13.5 สัญลกั ษณข์ องอุปกรณ์ส่งลมอดั ความหมาย
ลำดบั สัญลกั ษณ์ ทอ่ ทางท่มี าจากแหลง่ จา่ ยลม

1.

2. ทอ่ ลมทมี่ ีลมเข้าปกติ

3. ทอ่ ลมทเ่ี ปน็ สญั ญาณสั่ง

4. ท่อระบายลมท้งิ

5. เส้นกรอบอปุ กรณท์ ีม่ เี ส้นอปุ กรณห์ ลายตัว
อยู่ในชดุ เดยี วกัน

6. ทอ่ ลมชนดิ ยดื หยุ่นตัวได้

7. จุดตอ่ ลมสามทาง จดุ ตอ่ ลมสที่ าง

8. ทอ่ ลมขา้ มกัน(ไมใ่ ช่จุดตอ่ )
9. ทอ่ ลมที่ถกู อดุ
10. ขอ้ ตอ่ ลม
11. ข้อตอ่ ลมชนิดต่ออยา่ งรวดเร็ว
12. ขอ้ ตอ่ ลมชนิดต่ออย่างรวดเร็ว มีวาล์วกันกลับ

ตารางที่ 13.6 สญั ลักษณแ์ ละความหมายของกลไกบงั คับวาลว์

1. การเลือ่ นล้ินโดยใช้ไฟฟา้ (Electrical Actuator)

• ใชข้ ดลวดแมเ่ หล็กไฟฟา้ 1 ชุด ทำใหว้ าลว์ เลอื่ น

• ใชข้ ดลวดแมเ่ หล็กไฟฟา้ 1 ชดุ ทำใหว้ าลว์ เล่ือน
• ใชข้ ดลวดแมเ่ หลก็ ไฟฟ้ามากกวา่ 1 ชุด ทำงานทศิ ทาง

ตรงกนั ขา้ มเพือ่ ใหว้ าลว์ เล่อื น

453

2. การเลือ่ นลิ้นโดยใช้มือหรือเท้า (Manual Actuator)

• ใช้กล้ามเนอื้ ในการเลอ่ื น (ปุ่มกด) แบบทวั่ ไป
• ใชม้ อื กด (ป่มุ กด)
• ใชค้ นั โยกหรือมือบิด
• ใช้เท้าเหยยี บ
• ใช้คนั โยกหรือมือบิดแบบล็อกตำแหนง่
3. การเลอื่ นลน้ิ โดยใช้ระบบไก (Mechanical Actuator)
• ใชก้ ลไกภายนอกเป็นตัวกด ทำงานสองทาง
• ใชส้ ปรงิ ดันวาล์วให้กลับตำแหนง่ ปกติ

• ใชล้ อ้ ลูกกล้ิงเปน็ ตัวกด ทำงานไดส้ องทาง

• ใชล้ อ้ ลกู กล้ิงเปน็ ตัวกด ทำงานไดท้ างเดียว

4. การเล่ือนลิ้นโดยใช้ลม (Pneumatic Actuator)

• ใชล้ มในการเล่ือนวาลว์ โดยตรง
• ระบายลมใหว้ าลว์ เล่อื นโดยตรง
• เล่อื นลิ้นด้วยความดนั ทแ่ี ตกต่าง
• ใช้ลมไปเลือ่ นวาล์วทางอ้อม

• ระบายจากวาลว์ ทางออ้ ม

ตารางที่ 13.6 สญั ลักษณแ์ ละความหมายของกลไกบงั คับวาล์ว(ตอ่ )

5. การเลื่อนลิ้นแบบผสม (combined Actuation)

• ใช้ป่มุ กดและใชล้ มช่วย

• ใช้ปมุ่ กดหรอื ใช้ลมชว่ ย

• ใชก้ ลไกลูกกล้ิงและลมช่วยเล่ือนวาล์ว
• ใชข้ ดลวดแมเ่ หลก็ ไฟฟา้ และลมชว่ ยเลือ่ นวาล์ว

454

• ใช้สปริงดนั วาล์วให้อย่ใู นตำแหนง่ กลาง
ที่มา : http://www.pneu-hyd.co.th

13.2 การควบคมุ ระบบนิวเมติกสโ์ ดยใช้โปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์
ในการควบคุมระบบนิวเมติกสไ์ ฟฟา้ สามารถแบง่ สว่ นประกอบท่ีสำคัญของระบบนวิ เมติกสไ์ ฟฟ้า

ออกได้เป็นสองสว่ นดว้ ยกัน คือวงจรนวิ เมตกิ สห์ รือวงจรกำลงั (Pneumatic Circuit) และวงจรไฟฟา้ หรอื วงจร
ควบคุม (Electric Circuit)

(ก) วงจรนิวเมติกส์ (Pneumatic Circuit) (ข) วงจรไฟฟ้า (Electric Circuit)
รูปที่ 13.8 วงจรการควบคุมระบบนิวเมติกส์ไฟฟ้า

ในการนำ PLC ไปควบคุมระบบนิวเมติกส์คือ การนำสัญญาณจากเอาต์พุตของ PLC ไปต่อเข้ากับส่วน
ควบคมุ การทำงานในระบบนิวเมติกสน์ นั่ คือวาล์วควบคุมการทำงาน ซง่ึ ทำงานโดยใชค้ อยลไ์ ฟฟ้าหรือท่ีเรียก
กนั วา่ โซลินอยล์วาลว์ เพอ่ื ให้สามารถรบั สญั ญาณไฟฟา้ จากเอาต์พตุ ของ PLC ได้ และเปล่ียนวงจรไฟฟ้าหรือ
วงจรควบคุม (Electric Circuit) เป็นโปรแกรมควบคุม (Ladder Diagram) เพื่อป้อนเข้าไปใน PLC โดยที่วงจรนิวเม
ตกิ สห์ รือวงจรกำลัง (Pneumatic Circuit) ยังคงเหมอื นเดิม

455

(ก) วงจรนวิ เมตกิ ส์ (Pneumatic Circuit) (ข) วงจรไฟฟ้า (Electric Circuit) (ค) Ladder Diagram
รูปที่ 13.9 วงจรการควบคุมระบบนิวเมติกส์ไฟฟ้า

ตวั อย่าง ขัน้ ตอนในการปฏบิ ัติการนำ PLC ไปควบคมุ ระบบนิวเมติกส์

1) กำหนดตำแหน่งอนิ พุต (Input)/เอาต์พุต (Output)

อนิ พุต (Input) เอาต์พุต (Output)

Switch Start : I0.0 Solenoid valve (Y1) :Q0.0

2) แปลงวงจรจากวงจรไฟฟา้ (Electric Circuit) มาเป็นแลดเดอรไ์ ดอะแกรม (Ladder)

(ก) วงจรไฟฟ้า (Electric Circuit) (ข) Ladder Diagram

รปู ท่ี 13.10 วงจรการควบคมุ ระบบนิวเมติกส์ไฟฟ้า

3) ป้อนโปรแกรมตาม Ladder Diagram โหลดลงใน PLC
4) ต่อสายควบคมุ ทางดา้ นอินพุต/เอาต์พตุ (Output)ตามรูปท่ี 13.10

456

รูปที่ 13.11 การควบคุมระบบนิวเมติกส์ โดยใช้โปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์

13.3 ตัวอย่างการควบคุมระบบนวิ เมตกิ สโ์ ดยใช้โปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์
13.3.1 ตัวอย่างการควบคมุ กระบอกสบู สองทางใชโ้ ซลนิ อยล์วาล์วแบบ 5/2 Single acting solenoid valve

1) เงื่อนไขการทำงาน
เมื่อกด Switch Start ส่งผลให้โซลินอยล์วาล์ว Y1 ทำงาน และค้าง
สภาวะการทำงานไว้ตลอดเวลา เมื่อโซลินอยล์วาล์ว Y1 ทำงาน
ส่งผลให้กระบอกสูบเคลื่อนที่ออกและเมื่อกด Switch Stop จะทำให้
โซลินอยล์วาลว์ Y1 หยุดทำงาน เมื่อโซลินอยล์วาลว์ Y1 หยุดทำงาน
สง่ ผลให้กระบอกสบู เคลื่อนท่ีกลบั ตำแหนง่ เดิม

รปู ที่ 13.12 การควบคมุ กระบอกสูบสองทาง ควบคุมด้วย Single acting solenoid value

2) กำหนดตำแหน่งอินพุต (Input)/เอาตพ์ ุต (Output) 3) เขียน Ladder Diagram

อนิ พตุ (Input) เอาต์พตุ (Output)

Switch Start : I0.0 Solenoid valve (Y1) :Q0.0
Switch Stop : I0.1

รูปที่ 13.13 Ladder Diagram วงจรควบคุม
ดว้ ย Single acting solenoid value

457

4) ตอ่ อุปกรณท์ างด้านอินพตุ /เอาต์พุต (Output)

รปู ที่ 13.14 การควบคุมระบบนวิ เมตกิ ส์ โดยใช้โปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์

13.3.2 ตัวอยา่ งการควบคมุ กระบอกสบู สองทางโดยใชโ้ ซลินอยลว์ าลว์ แบบ 5/2 Double acting solenoid

valve

1) เงอ่ื นไขการทำงาน
เม่ือกด Switch Start จะทำให้โซลินอยลว์ าลว์ Y1 ทำงาน Y2 หยุด
ทำงาน สง่ ผลใหก้ ระบอกสูบเคล่อื นที่ออก ตวั ตง้ั เวลา (Timer) จะตัง้ เวลา
2 วินาที โซลินอยลว์ าล์ว Y2จะทำงาน โซลนิ อยล์วาล์ว Y1 หยุดทำงาน
ส่งผลใหก้ ระบอกสูบเคลื่อนท่ีกลับ ตัวต้งั เวลา (Timer) จะต้งั เวลาอีก 2
วินาทใี หโ้ ซลินอยลว์ าล์ว Y1 ทำงาน โซลนิ อยลว์ าลว์ Y2 หยดุ ทำงานอกี
คร้งั และวนการทำงานอยา่ งน้ีไปเรอ่ื ย ๆ จนกว่าจะกด Switch Stop จะทำ
รูปท่ี 13.15 การควบคุมใหกรโ้ ะซบลอินกอสยูบลส์วอางลทว์างYค1วแบลคะุมดYว้ 2ยหDยoุดuทblำeงsาoนlenoid value

2) กำหนดตำแหน่งอินพตุ (Input)/เอาตพ์ ุต (Output)

อินพตุ (Input) เอาต์พุต (Output)

Switch Start : I0.0 Solenoid valve (Y1) :Q0.0
Switch Stop : I0.1
Solenoid valve (Y2) : Q0.1

458

3) เขยี น Ladder Diagram

รปู ท่ี 13.16 Ladder Diagram วงจรควบคุมดว้ ย Double solenoid value

4) ตอ่ อปุ กรณท์ างด้านอนิ พตุ (Input)/เอาต์พุต (Output)

รูปที่ 13.17 การควบคมุ ระบบนิวเมตกิ สโ์ ดยใช้โปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์

459

13.3.3 ตวั อย่างการควบคมุ กระบอกสูบสองทางโดยใชโ้ ซลินอยลว์ าล์วแบบ 5/2 Single acting solenoid
valveจำนวน 2 ตวั

AB

Y1 Y2

รปู ที่ 13.18 การควบคมุ กระบอกสบู สองทาง ควบคมุ ดว้ ย Single acting solenoid value จำนวน 2 ตวั

1) เงอ่ื นไขการทำงาน

กด Switch Start ส่งผลให้โซลินอยลว์ าลว์ Y1 ทำงาน และคา้ งสภาวะการทำงานไว้ เมือ่ โซลินอยลว์ าล์ว

Y1 ทำงาน กระบอกสบู A จะเคล่อื นที่ออก Timer (TON) จะตง้ั เวลา 2 วินาที เมอ่ื ตงั้ เวลาครบ ส่งผลใหโ้ ซลนิ อยล์

วาลว์ Y2 ทำงาน กระบอกสูบ B จะเคลอื่ นทอ่ี อกเมื่อกด Switch Stop ส่งผลให้โซลินอยล์วาล์ว Y1 และ Y2 หยดุ

ทำงาน กระบอกสูบ A และ B จะเคลอ่ื นที่กลบั ตำแหนง่ เดิม

2) กำหนดตำแหน่งอินพตุ (Input)/เอาต์พตุ (Output)/ตวั ตง้ั เวลา (Timer)

อินพตุ (Input) เอาตพ์ ุต (Output) ตัวต้งั เวลา (Timer)

Switch Start: I0.0 Solenoid valve (Y1):Q0.0 ตัวตง้ั เวลาตวั ที่ 1 (TON) : T101

Switch Stop: I0.1 Solenoid valve (Y2) : Q0.1

3) เขียน Ladder Diagram

460

รูปท่ี 13.19 Ladder Diagram วงจรควบคุมด้วย Single acting solenoid value จำนวน 2 ตวั

4) ตอ่ อปุ กรณ์ทางด้านอนิ พุต (Input)/เอาต์พุต (Output)

รูปที่ 13.20 การควบคุมระบบนิวเมตกิ ส์โดยใช้โปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์

สรุป

ระบบนิวเมตกิ ส์หมายถึง ระบบท่ที ำงานโดยใช้อากาศ ท่ีผ่านข้ันตอนในการควบคุมความดัน และ
ควบคุมคุณภาพลมมาเปน็ ตวั สง่ กำลงั ในการขบั เคล่ือนอุปกรณก์ ารทำงานของเคร่ืองจักรตา่ ง ๆ เช่น
กระบอกสบู ลมหรือมอเตอรล์ ม เปน็ ตน้ มสี ว่ นประกอบพืน้ ฐานท่ีสำคญั คือสว่ นตน้ กำลัง ส่วนควบคมุ คุณภาพ
ลมอัดสว่ นอปุ กรณค์ วบคุมการทำงานส่วนอปุ กรณท์ ำงานและสว่ นอปุ กรณ์ในระบบทอ่ ทาง

สว่ นประกอบท่ีสำคัญของระบบนวิ เมติกส์ไฟฟา้ คอื วงจรนิวเมตกิ ส์หรือวงจรกำลงั (Pneumatic Circuit)
และวงจรไฟฟา้ หรือวงจรควบคมุ (Electric Circuit)

461

(ก) วงจรนิวเมติกส์ (Pneumatic Circuit) (ข) วงจรไฟฟ้า (Electric Circuit)

รูปที่ 13.21 สว่ นประกอบทีส่ ำคญั ของระบบนวิ เมตกิ สไ์ ฟฟ้า

การนำ PLC ไปควบคุมระบบนิวเมติกส์ คอื การนำสัญญาณจากเอาต์พุตของ PLC ไปตอ่ เข้ากบั สว่ น
ควบคมุ การทำงานในระบบนิวเมตกิ ส์

(ก) วงจรนวิ เมตกิ ส์ (Pneumatic Circuit) (ข) วงจรไฟฟ้า (Electric Circuit) (ค) Ladder Diagram

รูปที่ 13.22 การควบคมุ ระบบนิวเมตกิ ส์โดยใช้โปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์

462

แบบฝึกหดั หน่วยท่ี 13

รหสั วชิ า 20104-2108 วิชาการโปรแกรมและควบคมุ ไฟฟา้ สอนครัง้ ท่ี 14

ช่อื หน่วย การควบคมุ ระบบนวิ เมตกิ ส์โดยใช้โปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์ สัปดาห์ท่ี 14

หน่วยที่ 13 การควบคุมระบบนิวเมติกส์โดยใช้โปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์

เป็นวงจรการควบคมุ กระบอกสูบแบบสองทาง ใช้โซลนิ อยล์วาล์วแบบ 5/2 Double acting
solenoid valve ควบคมุ การทำงานของวาล์ว โดยใช้ PLC

รปู ที่ 13.22 การควบคุมกระบอกสูบสองทางควบคมุ ด้วย Double solenoid value

เง่อื นไขการทำงานเมือ่ กด Switch Start จะทำใหโ้ ซลินอยลว์ าลว์ Y1 ทำงาน สง่ ผลใหก้ ระบอกสูบA
เคล่อื นท่ีออก ตัวตั้งเวลา (Timer) จะต้ังเวลา 2 วนิ าที โซลนิ อยลว์ าล์ว Y2จะทำงาน ส่งผลใหก้ ระบอกสูบB
เคลื่อนท่ีออก ตัวตัง้ เวลา (Timer) จะต้งั เวลาอกี 2 วินาที ให้โซลินอยล์วาลว์ Y1 หยุดทำงาน ส่งผลให้
กระบอกสบู A เคล่ือนทกี่ ลบั ตัวตั้งเวลา (Timer) จะต้ังเวลา 2 วนิ าที โซลินอยล์วาลว์ Y2 หยดุ ทำงาน ส่งผล
ให้กระบอกสูบB เคลอื่ นทก่ี ลับและกด Switch Stop จะทำใหโ้ ซลินอยลว์ าล์ว Y1 และ Y2 หยุดทำงาน

การกำหนดตำแหน่งอินพุต (Input)/เอาตพ์ ุต (Output)

อินพตุ (Input) เอาต์พุต (Output)

Switch Start : I0.0 Solenoid valve (Y1) : Q0.0

Switch Stop : I0.1 Solenoid valve (Y2) : Q0.1

463

เขียน Ladder Diagram

464

เฉลยแบบฝึกหดั หนว่ ยที่ 13

รหสั วิชา 20104-2108 วิชาการโปรแกรมและควบคมุ ไฟฟ้า สอนคร้ังที่ 14

ชื่อหน่วย การควบคุมระบบนิวเมติกส์โดยใช้โปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์ สัปดาห์ท่ี 14

หนว่ ยที่ 13 การควบคมุ ระบบนวิ เมตกิ สโ์ ดยใช้โปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์

เป็นวงจรการควบคุมกระบอกสบู แบบสองทาง ใชโ้ ซลินอยลว์ าลว์ แบบ 5/2 Double acting
solenoid valve ควบคุมการทำงานของวาล์วโดยใช้ PLC

รูปที่ 14.9 แสดงการควบคุมกระบอกสูบสองทางควบคุมด้วย Double solenoid value

เงือ่ นไขการทำงาน เมื่อกด switch start จะทำใหโ้ ซลนิ อยลว์ าลว์ Y1 ทำงาน สง่ ผลใหก้ ระบอกสูบ
A เคลือ่ นท่ีออก ตัวตง้ั เวลา (Timer) จะตั้งเวลา 2 วนิ าที โซลนิ อยล์วาล์ว Y2 จะทำงาน ส่งผลให้กระบอกสูบ
B เคลื่อนที่ออก ตัวตั้งเวลา (Timer) จะต้ังเวลาอีก 2 วนิ าที ใหโ้ ซลนิ อยลว์ าลว์ Y1 หยุดทำงาน สง่ ผลให้
กระบอกสบู A เคล่ือนทก่ี ลับ ตัวตงั้ เวลา (Timer) จะต้ังเวลา 2 วินาที โซลินอยลว์ าลว์ Y2 หยดุ ทำงาน สง่ ผล
ให้กระบอกสูบ B เคลอ่ื นท่ีกลับ และกด switch stop จะทำใหโ้ ซลนิ อยล์วาลว์ Y1 และ Y2 หยดุ ทำงาน

การกำหนดตำแหน่งอนิ พตุ (Input)/เอาต์พตุ (Output)

ความหมาย อนิ พตุ (Input) เอาต์พุต (Output)
Switch Start I0.0
Switch Stop I0.1 Q0.0
Solenoid valve “Y1” Q0.1
Solenoid valve “Y2”

465

Ladder Diagram

ชอื่ -สกลุ คะแนนเต็ม 120 คะแนน การประเมนิ ผลการปฏิบัตงิ าน 1. กระบวนการ ใบงานท่ี 11 การออกแบบโปรแกรมจากวงจรนิวเมติกส์ 1 แบบประเมนิ ผลการปฏบิ ตั งิ าน
หนว่ ยท่ี 13 การควบคุมระบบนิวเมตกิ ส์โดยใช้โปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.

รวม 1.1 การเตรยี มเครื่องมือ ฯ ปฏบิ ตั งิ าน
คะแนน 1.2 ความถกู ต้อง ฯ
1.3 ปฏบิ ตั ิงานตามข้นั ตอน 2. ผลการ
5 5 5 5 30 30 20 5 5 5 5 1.4 ปฏิบัติงานเสรจ็ ตามเวลา ฯ ปฏิบัตงิ าน

2.1 ออกแบบโปรแกรมจากวงจรควบคมุ 3. กิจนสิ ัยการ 466
ระบบนิวเมตกิ ส์โดยใช้โปรแกรมเมเบลิ ฯ ปฏิบตั งิ าน
2.2 ต่ออุปกรณ์อนิ พตุ /เอาต์พตุ เพอ่ื ควบคมุ
ระบบนิวเมตกิ ส์โดยใชโ้ ปรแกรมเมเบิลฯ

2.3 สรปุ ผลการทดลอง
3.1 ความปลอดภยั ฯ
3.2 การใช้เครือ่ งมือ อปุ กรณ์
3.3 ความเรยี บร้อยของพ้ืนที่ ฯ
3.4 ความตั้งใจ ฯ

467

19. ให้ครผู สู้ อนนำคะแนนจากแบบประเมินผลการปฏบิ ตั ิงานทุกหน่วยมารวมกันแล้วเทียบ
20. บญั ญัตไิ ตรยางคเ์ พื่อเปน็ คะแนนภาคปฏิบัตขิ องผู้เรยี น
หมายเหตุ

หลักเกณฑก์ ารให้คะแนนแบบประเมนิ ผลการปฏบิ ัติงาน

รายการประเมนิ ผล หลักเกณฑก์ ารให้คะแนน

1. กระบวนการปฏิบัติงาน

1.1 การเตรียมเคร่ืองมือ (1) เตรยี มเครอ่ื งมือ อปุ กรณค์ รบถ้วน ได้ 5 คะแนน

อปุ กรณ์ (2) ขาดบางส่วน ตดั รายการละ 1 คะแนน

(3) ไม่มเี ครื่องมอื อปุ กรณ์ ได้ 0 คะแนน

1.2 ความถกู ต้องในการใช้ (1) ใชเ้ ครื่องมือ อุปกรณ์ถกู ต้องครบถ้วน ได้ 5 คะแนน

เครื่องมอื อปุ กรณ์ (2) ใช้เครอ่ื งมือ อุปกรณ์ถกู ต้องบางสว่ น ตดั จุดละ 1 คะแนน

(3) ใชเ้ ครื่องมือ อุปกรณ์ไม่ถกู ต้อง ได้ 0 คะแนน

1.3 ปฏิบัติงานตามขัน้ ตอน (1) ปฏบิ ัติงานตามขัน้ ตอนทุกขน้ั ตอนได้ 5 คะแนน

(2) ปฏบิ ัตงิ านตามขน้ั ตอนบางสว่ นตัดจุดละ 1 คะแนน

(3) ไมป่ ฏบิ ัติงานตามขั้นตอน ได้ 0 คะแนน

1.4 ปฏิบตั งิ านเสรจ็ ตามเวลา (1) ปฏิบัตงิ านเสร็จตามเวลาท่ีกำหนด ได้ 5 คะแนน

ทกี่ ำหนด (2) ปฏบิ ตั งิ านไม่เสร็จตามเวลาท่ีกำหนด ได้ 3 คะแนน

ผลการปฏิบตั ิงาน

2.1 ออกแบบโปรแกรมจาก (1) ออกแบบโปรแกรมควบคุมระบบนวิ เมติกส์ได้ถกู ต้อง โปรแกรมทำงาน

วงจรควบคมุ ระบบนิวเมติกส์ ถกู ต้องทุกขนั้ ตอน ได้ 30 คะแนน

โดยใช้โปรแกรมเมเบิล (2) ออกแบบโปรแกรมควบคุมระบบนวิ เมติกส์ได้ โปรแกรมทำงานถูกต้อง

คอนโทรลเลอร์ บางสว่ น ตดั จุดละ 5 คะแนน

(3) ออกแบบโปรแกรมควบคุมระบบนวิ เมติกส์ไม่ถูกต้อง โปรแกรมไมท่ ำงาน

ได้ 0 คะแนน

2.2 ตอ่ อุปกรณ์อินพุต/ (1) ต่ออปุ กรณ์อินพตุ /เอาต์พุต เพือ่ ควบคมุ ระบบนิวเมตกิ ส์โดยใช้โปรแกรม เม

เอาต์พตุ เพ่ือควบคุมระบบ เบิลคอนโทรลเลอร์ได้ โปรแกรมทำงานถูกต้องทุกข้นั ตอน ได้ 30 คะแนน

นิวเมตกิ สโ์ ดยใช้โปรแกรม (2) ตอ่ อปุ กรณ์อนิ พุต/เอาต์พุต เพอ่ื ควบคุมระบบนิวเมติกส์โดยใช้โปรแกรม เม

เมเบิลคอนโทรลเลอร์ เบลิ คอนโทรลเลอร์ได้ โปรแกรมทำงานถูกต้องบางสว่ นตัดจุดละ 5 คะแนน

(3) ตอ่ อปุ กรณ์อินพุต/เอาต์พุต เพือ่ ควบคมุ ระบบนิวเมติกส์โดยใช้โปรแกรม

เมเบิลคอนโทรลเลอร์ไม่ถกู ต้อง โปรแกรมไม่ทำงาน ได้ 0 คะแนน

468

2.3 สรุปผลการทดลอง (1) ถกู ต้องครบถ้วนได้ 20 คะแนน

(2) ถกู ต้องบางสว่ นตัดจดุ ละ 2 คะแนน

(3) ไมถ่ ูกตอ้ งทงั้ หมด ได้ 0 คะแนน

3. กจิ นสิ ัยในการปฏบิ ตั งิ าน

3.1 ความปลอดภัยในการ (1) คำนึงถงึ ความปลอดภัยได้ 5 คะแนน

ปฏบิ ัตงิ าน (2) ไม่คำนึงถงึ ความปลอดภัยได้ 0 คะแนน

3.2 การบำรุงรกั ษาเคร่ืองมือ (1) มีการบำรงุ ดูแล รักษาเครื่องมอื อุปกรณ์ ได้ 5 คะแนน

อปุ กรณ์ (2) ไมบ่ ำรงุ ดูแล รักษาเครื่องมอื อปุ กรณ์ ได้ 0 คะแนน

หลกั เกณฑก์ ารให้คะแนนแบบประเมินผลการปฏบิ ตั งิ าน (ตอ่ )

รายการประเมนิ ผล หลกั เกณฑก์ ารให้คะแนน

3.3 ความเรียบรอ้ ยของพื้นท่ี (1) พื้นทป่ี ฏบิ ตั ิงานสะอาดเรยี บร้อย ได้ 5 คะแนน

ปฏบิ ตั ิงาน (2) พ้ืนทปี่ ฏิบัตงิ านไม่สะอาด สกปรก ไม่เรียบร้อย ได้ 0 คะแนน

3.4 ความต้ังใจในการ (1) มีความตงั้ ใจปฏิบัติงาน ได้ 5 คะแนน

ปฏบิ ัติงาน (2) ไม่ต้งั ใจปฏิบัติงาน ได้ 0 คะแนน

469

บนั ทกึ ข้อเสนอแนะ ปัญหา / อปุ สรรค และอน่ื ๆ ของผู้เรยี น

……………………………………………………………………….……………………………………………………………………………..
……………………………………….……..……………….………….…….……………………………………………………………………
……………………………………………………………………….……………………………………………………………………………..
……………………………………….……..……………….………….…….……………………………………………………………………
……………………………………………………………………….……………………………………………………………………………..
……………………………………….……..……………….………….…….……………………………………………………………………
……………………………………………………………………….……………………………………………………………………………..
……………………………………….……..……………….………….…….……………………………………………………………………
……………………………………………………………………….……………………………………………………………………………..
……………………………………….……..……………….………….…….……………………………………………………………………
……………………………………………………………………….……………………………………………………………………………..
……………………………………….……..……………….………….…….……………………………………………………………………
……………………………………………………………………….……………………………………………………………………………..
……………………………………….……..……………….………….…….……………………………………………………………………
……………………………………………………………………….……………………………………………………………………………..
……………………………………….……..……………….………….…….……………………………………………………………………
……………………………………………………………………….……………………………………………………………………………..
……………………………………….……..……………….………….…….……………………………………………………………………
……………………………………………………………………….……………………………………………………………………………..
……………………………………….……..……………….………….…….……………………………………………………………………
……………………………………………………………………….……………………………………………………………………………..
……………………………………….……..……………….………….…….……………………………………………………………………
……………………………………………………………………….……………………………………………………………………………..
……………………………………….……..……………….………….…….……………………………………………………………………
……………………………………………………………………….……………………………………………………………………………..

……………………………………….……..……………….………….…….……………………………………………………………………
……………………………………….……..……………….………….…….……………………………………………………………………

ลงช่ือ ………………..…………… ครูผู้สอน
(……………………………………………..)

470

แผนจัดการเรยี นรู้ หน่วยที่ 13

รหสั วชิ า 20104-2108 วิชาการโปรแกรมและควบคมุ ไฟฟ้า สอนครั้งท่ี 15

ช่ือหน่วย การควบคมุ ระบบนิวเมติกส์โดยใช้โปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์ สปั ดาห์ที่ 15

1. หน่วยการเรียนรู้ การควบคมุ ระบบนิวเมติกส์โดยใช้โปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์
2. หัวข้อเรือ่ ง

2.1 ภาคทฤษฎี
-

2.2 ภาคปฏิบัติ
1) ใบงานท่ี 12 การออกแบบโปรแกรมจากวงจรนวิ เมติกส์ 2

3. จำนวนช่ัวโมง 4 ชว่ั โมง
4. จดุ ประสงค์ท่ัวไป

1) เพอื่ ให้มีความรู้ เขา้ ใจเกี่ยวกับความหมายและสว่ นประกอบพนื้ ฐานของระบบนวิ เมติกส์
2) เพอื่ ใหม้ ีความรู้ เขา้ ใจเกย่ี วกับการควบคุมระบบนิวเมตกิ ส์โดยใช้โปรแกรมเมเบลิ

คอนโทรลเลอร์
3) เพอื่ ให้มที ักษะเกยี่ วกบั การควบคุมระบบนวิ เมติกสโ์ ดยใช้โปรแกรมเมเบิล

คอนโทรลเลอร์
4) เพือ่ ใหผ้ ้เู รยี นเปน็ ผู้มคี ุณธรรม จริยธรรมและคณุ ลักษณะอันพึงประสงค์สอดคลอ้ งกับ

จรรยาบรรณวิชาชพี

5. จดุ ประสงคก์ ารเรยี นร้ปู ระจำหนว่ ย
5.1 ด้านความรู้
1) บอกความหมายและสว่ นประกอบพื้นฐานของระบบนิวเมติกส์ไดถ้ ูกต้อง
2) บอกวธิ กี ารควบคมุ ระบบนิวเมติกส์โดยใชโ้ ปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์ได้ถูกต้อง
3) แปลงวงจรวงจรไฟฟ้าหรือวงจรควบคุมมาเป็น Ladder diagram ได้ถูกต้อง
5.2 ดา้ นทักษะ
1) ออกแบบโปรแกรมควบคุมระบบนิวเมติกส์โดยใชโ้ ปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์ได้
ถูกต้อง
2) ปฏิบัติการต่อวงจรการใช้งานควบคุมระบบนวิ เมติกส์โดยใชโ้ ปรแกรมเมเบลิ
คอนโทรลเลอร์ได้ถูกต้อง
5.3 ดา้ นคณุ ธรรม จริยธรรม และคณุ ลกั ษณะทพี่ งึ ประสงค์
1) มคี ณุ ธรรม จริยธรรมและคุณลกั ษณะท่ีพึงประสงค์สอดคล้องกับจรรยาบรรณวชิ าชีพ

6. สมรรถนะประจำหน่วย

471

1) แสดงความรใู้ นการบอกความหมายและส่วนประกอบพ้ืนฐานของระบบนวิ เมติกส์
2) ใชช้ ดุ คำสงั่ ในการออกแบบโปรแกรมควบคุมระบบนวิ เมตกิ ส์ โดยใช้โปรแกรมเมเบลิ

คอนโทรลเลอร์
3) ต่อวงจรการใชง้ านควบคุมระบบนิวเมติกส์โดยใช้โปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์

7. กจิ กรรมการเรียนการสอน

ข้ันตอนการสอน/กจิ กรรมครู ข้ันตอนการเรยี น/กจิ กรรมผเู้ รียน

ข้ันนำเขา้ ส่บู ทเรยี น (ใชเ้ วลา 25 นาที) ขน้ั เตรียม (ใชเ้ วลา 25 นาที)

1. ครทู บทวนสาระสำคัญและรายละเอยี ดของ 1. จดั เตรยี มวสั ดุ อุปกรณ์ สื่อ และเอกสารตาม

เนอ้ื หาภาคทฤษฏดี ังน้ี ท่ีครูผ้สู อนและแผนการจดั การเรียนรทู้ ่ีกำหนดไว้

1) ส่วนประกอบพ้นื ฐานของระบบนวิ เมติกส์ และชว่ ยกนั รักษากติกาท่ีทุกคนรว่ มกนั สรา้ งใน

2) การควบคุมระบบนวิ เมตกิ ส์โดยใช้โปรแกรม ระหวา่ งการเรยี น

เมเบลิ คอนโทรลเลอร์

3) ตวั อย่างการควบคุมระบบนิวเมติกส์โดยใช้

โปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์

และการช่วยกันรกั ษากตกิ าท่ีทุกคนรว่ มกันสรา้ งใน

ระหว่างการเรียน

ขั้นสอน (ใชเ้ วลา 180 นาที) ขั้นสอน (ใช้เวลา 180 นาที)

1. ครทู บทวนเร่ืองส่วนประกอบพื้นฐานของระบบ 1. ผ้เู รยี นตัง้ ใจฟงั และจดบนั ทึก เกยี่ วกับวธิ ีการ

นวิ เมติกส์ ใช้เอกสารประกอบการเรยี นหน่วยท่ี ควบคุมระบบนิวเมติกส์เบ้ืองตน้ พรอ้ มกบั ศกึ ษา

13 การควบคุมระบบนิวเมติกส์โดยใช้โปรแกรมเม เอกสารประกอบการเรยี นหน่วยท่ี 13 การควบคุม

เบลิ คอนโทรลเลอร์ประกอบการเรยี น ระบบนวิ เมตกิ ส์โดยใช้โปรแกรมเมเบลิ

2. ครูใหผ้ เู้ รียนแบ่งกลุ่มกนั เองกลุ่มละ 3 คนโดย คอนโทรลเลอร์พรอ้ มกับซักถามปัญหาที่สงสยั

มีสมาชิกไม่ซ้ากบั สัปดาหท์ ี่ผา่ นมา พร้อมกบั ให้ 2. ผ้เู รยี นแบง่ กลมุ่ กนั เองตามความสมคั รใจกลุ่มละ
ทบทวนเน้ือหาการเรียนตา่ ง ๆ ที่ไดอ้ ธิบายและ 3 คน โดยมสี มาชิกไม่ซำ้ กับสัปดาห์ทผี่ า่ นมา ตง้ั ใจ
สาธิต พร้อมกบั แจง้ วธิ ีการประเมินการ ฟงั และปฏบิ ตั งิ านตามทไี่ ด้รบั มอบหมาย เพ่อื
ปฏิบตั ิงาน เตรียมรบั การประเมนิ ผลการปฏบิ ัตงิ าน
3. ครูแจกใบงานที่ 12 ให้ผเู้ รียนแต่ละกล่มุ 3. ผเู้ รียนปฏบิ ัตงิ าน ตามใบงานที่ครแู นะนำ ใบ
งาน ที่ 12
พร้อมท้งั อธิบายวิธีการทาใบงาน (สปั ดาห์ท่ี 14 ปฏิบตั ิใบงานท่ี 11
(สัปดาห์ที่ 14 ปฏิบัติใบงานที่ 11 สปั ดาห์ที่ 15 ปฏบิ ตั ิใบงานท่ี 12)

472

สัปดาหท์ ี่ 15 ปฏบิ ัติใบงานท่ี 12) 4. ผ้เู รยี นปฏบิ ัติงานตามรายละเอยี ดของใบงาน

4. ครใู ห้ผู้เรยี นปฏิบัตงิ านตามรายละเอียดของใบ และคอยซกั ถามเมอื่ เกิดสงสยั ปญั หา

งาน พรอ้ มกับคอยแนะนำและใหค้ ำแนะนำปรึกษา

เมื่อผู้เรยี นสงสยั ปัญหา ขนั้ สรุป (ใชเ้ วลา 35 นาท)ี

1. ผู้เรยี นรับฟังคำสรุปและขอ้ แนะนำจากครู

ข้ันสรุป (ใชเ้ วลา 35 นาที) พร้อมท้ังจดบนั ทึกข้อมูล และซกั ถามหรือตอบ

1. ครูใหผ้ เู้ รียนช่วยกนั อภิปรายสรุป คำถามในหัวขอ้ ทยี่ งั ไม่เขา้ ใจ

- สว่ นประกอบพื้นฐานของระบบนิวเมตกิ ส์

- การควบคุมระบบนวิ เมตกิ ส์โดยใช้โปรแกรม

เมเบลิ คอนโทรลเลอร์

- ตวั อย่างการควบคุมระบบนิวเมตกิ ส์โดยใช้

โปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์

ขนั้ ตอนการสอน/กจิ กรรมครู ข้นั ตอนการเรียน/กจิ กรรมผู้เรยี น
2. ครแู จกแบบทดสอบหลงั เรียน 2. ทำแบบทดสอบหลังเรียน
3. ครตู รวจแบบทดสอบหลงั เรียนพร้อมกบั บนั ทึก 3. ผเู้ รียนนำคะแนนจากแบบทดสอบก่อนเรียน
คะแนน และแบบทดสอบหลงั เรียนมาเปรียบเทียบเพื่อดู
ความ ก้าวหนา้ ทางการเรยี นของตนเอง
4. ให้ผู้เรียนทำแบบฝึกหดั ทา้ ยหนว่ ย 4. ผเู้ รียนทำแบบฝึกหัดทา้ ยหนว่ ย
5. ให้ผูเ้ รียนทำแบบประเมนิ ผลพฤตกิ รรมบคุ คล 5. ผู้เรยี นทำแบบประเมนิ ผลพฤติกรรมบุคคล
ดา้ นคณุ ธรรม จริยธรรม ฯ ดา้ นคุณธรรม จรยิ ธรรม ฯ

รวมเวลาเรียนทัง้ หมด 240 นาที
หรอื 4 ชว่ั โมงเรยี น

8. สอ่ื และแหล่งการเรยี นรู้
8.1 ส่ือส่ิงพิมพ์
1) เอกสารประกอบการสอน วิชา การโปรแกรมและควบคุมไฟฟา้ ของนางชวนชม ลิ่มทอง
2) แบบทดสอบหลังเรียนหน่วยท่ี 13 การควบคุมระบบนิวเมติกส์โดยใช้
โปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์
3) เอกสารประกอบการเรียนหน่วยที่ 13 การควบคุมระบบนิวเมติกสโ์ ดยใช้
โปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์
4) ใบงานท่ี 12 การออกแบบโปรแกรมจากวงจรนวิ เมติกส์ 2

473

5) เฉลยแบบทดสอบหลังเรยี น
6) แบบประเมินผลพฤติกรรมบคุ คล ดา้ นคุณธรรม จรยิ ธรรม ฯ
7) แบบประเมนิ ผลการปฏบิ ัติงาน พรอ้ มหลักเกณฑ์การประเมนิ ผลการปฏบิ ัตงิ าน
8.2 สื่อโสตทัศน์
1) เครื่องฉายภาพ (projector)
2) งานนำเสนอหน่วยที่ 13 การควบคุมระบบนิวเมติกสโ์ ดยใช้โปรแกรมเมเบิล
คอนโทรลเลอร์
(จากเอกสาร สอื่ ประกอบการเรยี นการสอน รหสั วิชา 2104-2109 วิชาการโปรแกรมและ
ควบคมุ ไฟฟ้า)
8.3 สื่อของจรงิ
1) คอมพิวเตอรร์ ะบบปฏิบตั ิการ Windows 7 พร้อมโปรแกรม Step 7 Micro/WIN
2) ชดุ ฝึก PLC SIEMENS ร่นุ SIMATIC S7–200
3) สาย PC/PPI cable
4) ชุดทดลองอัตโนมตั ิ
(จากเอกสาร สื่อประกอบการเรยี นการสอน รหัสวิชา 2104-2109 วิชาการโปรแกรมและ
ควบคุมไฟฟา้ สอ่ื ของจริง)

9. เกณฑ์การตัดสนิ ผล

การวัดประเมนิ ผลแตล่ ะครัง้ ตอ้ งผา่ นเกณฑ์ ร้อยละ 60 ของคะแนนเต็ม แลว้ นำคะแนนรวม มา

ตัดสนิ ผลการเรียนตามเกณฑ์ดังนี้

คะแนนผลการประเมนิ ระดับการเรียน อยู่ระดับ

รอ้ ยละ 80-100 4 ดีเยีย่ ม

ร้อยละ 75-79 3.5 ดมี าก

ร้อยละ 70-74 3 ดี

รอ้ ยละ 65-69 2.5 ดีพอใช้

รอ้ ยละ 60-64 2 พอใช้

ร้อยละ 55-59 1.5 ออ่ น

รอ้ ยละ 50-54 1 ออ่ นมาก

ร้อยละ 0-49 0 ตำ่ กวา่ เกณฑ์

10. การวัดและประเมินผล

474

10.1 วิธีการประเมิน
1) ประเมนิ โดยการสังเกตขณะเรยี น และขณะปฏบิ ัติงาน
2) ประเมินจากแบบประเมนิ ผลการปฏบิ ตั งิ าน
3) ประเมินองคค์ วามรหู้ ลังเรียน

10.2 เคร่ืองมือประเมิน
1) แบบทดสอบหลงั เรียนหนว่ ยที่ 13 การควบคุมระบบนวิ เมตกิ ส์โดยใช้โปรแกรมเมเบลิ

คอนโทรลเลอร์
2) เฉลยแบบทดสอบหลงั เรยี นหน่วยท่ี 13 การควบคุมระบบนิวเมตกิ สโ์ ดยใช้โปรแกรมเม

เบิลคอนโทรลเลอร์
3) แบบประเมินผลพฤตกิ รรมบคุ คล ด้านคุณธรรม จริยธรรม ฯ
4) แบบประเมินผลการปฏิบัตงิ าน พรอ้ มหลักเกณฑ์การประเมนิ ผลการปฏบิ ัตงิ าน

475

แบบทดสอบหลังเรียน หนว่ ยที่ 13

รหสั วชิ า 20104-2108 วิชาการโปรแกรมและควบคมุ ไฟฟ้า สอนครง้ั ที่ 15

ชอื่ หน่วย การควบคุมระบบนวิ เมตกิ ส์โดยใช้โปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์ สัปดาห์ที่ 15

คำส่งั ให้นกั เรียนเลอื กคำตอบทถ่ี ูกตอ้ งทส่ี ดุ และทำเครื่องหมายกากบาท (×) ลงในกระดาษคำตอบ

1. ระบบนวิ เมตกิ ส์ หมายถึงข้อใด
ก. ระบบท่ีใช้ความร้อนเปน็ ตัวส่งกำลัง การขบั เคล่อื นอุปกรณก์ ารทำงานของเคร่ืองจักรต่างๆ
ข. ระบบทีใ่ ช้นำ้ เป็นตวั สง่ กำลงั การขบั เคล่ือนอุปกรณ์การทำงานของเคร่ืองจักรต่างๆ
ค. ระบบทใ่ี ช้อากาศเปน็ ตวั ส่งกำลัง การขับเคล่ือนอุปกรณ์การทำงานของเครื่องจักรต่างๆ
ง. ระบบทใ่ี ช้น้ำมนั เปน็ ตัวส่งกำลงั การขบั เคลื่อนอปุ กรณ์การทำงานของเครื่องจักรต่างๆ

2. สว่ นทท่ี ำหนา้ ที่ สร้างแรงดันลมอัดที่มีคุณภาพเพ่ือนำมาใช้งานในระบบนิวเมติกส์ คอื ส่วนใด
ก. ส่วนตน้ กำลงั
ข. สว่ นอุปกรณ์ทำงาน
ค. สว่ นอุปกรณ์ควบคมุ การทำงาน
ง. สว่ นควบคุมคุณภาพลมอัด

3. อปุ กรณใ์ นข้อใด คอื ส่วนต้นกำลังในระบบนิวเมตกิ ส์
ก. เครอ่ื งอัดลม
ข. ข้อต่อลม
ค. วาลว์ ควบคุมการทำงาน
ง. กระบอกสบู

4. อุปกรณ์ขับ (Driving unit) เคร่อื งอดั ลม (Air compressor) เครือ่ งกำจดั ความช้นื (Separator) คือ
อปุ กรณ์ทอ่ี ยู่ในส่วนใดของระบบนิวเมติกส์

ก. ส่วนต้นกำลัง
ข. สว่ นอปุ กรณท์ ำงาน
ค. ส่วนอุปกรณ์ควบคุมการทำงาน
ง. สว่ นควบคมุ คณุ ภาพลมอัด

5. จากรูป คืออุปกรณ์ใด
ก. ป๊มั ลม
ข. กระบอกสูบ

476

ค. วาล์วควบคุมการทำงาน
ง. วาล์วปรับความดนั พร้อมเกจ

6. จากรูปคอื อุปกรณ์สว่ นใดในระบบนวิ เมติกส์
ก. ส่วนควบคุมคณุ ภาพลมอดั
ข. สว่ นอุปกรณ์ควบคุมการทำงาน
ค. ส่วนอปุ กรณ์ทำงาน
ง. สว่ นตน้ กำลัง

7. จากรูป คืออปุ กรณ์ใด
ก. ปั๊มลม
ข. กระบอกสูบ
ค. วาลว์ ควบคุมการทำงาน
ง. วาลว์ ปรบั ความดนั พร้อมเกจ

8. อปุ กรณใ์ นขอ้ ใด เป็นสว่ นประกอบในส่วนอปุ กรณ์ควบคมุ การทำงาน
ก. มอเตอร์
ข. ปมั๊ ลม
ค. วาล์วควบคุมการทำงาน
ง. กรองลม

9. อุปกรณใ์ นข้อใด เป็นสว่ นประกอบในส่วนอุปกรณท์ ำงาน
ก. ป๊มั ลม
ข. กระบอกสูบ
ค. วาลว์ ควบคุมการทำงาน
ง. วาลว์ ปรับความดนั พร้อมเกจ

จากวงจรต่อไปนี้
ใชต้ อบคำถามข้อที่ 10 – 12

10. จากรูปวงจร เปน็ โซลนิ อยล์วาล์วแบบใด
ก. 4/2 Single acting solenoid valve

477

ข. 5/2 Single acting solenoid valve
ค. 4/2 Double acting solenoid valve
ง. 5/2 Double acting solenoid valve
11. หากตอ้ งการให้กระบอกสูบ A เคลอื่ นท่ีออก ต้องทำอย่างไร
ก. ใหโ้ ซลนิ อยลว์ าลว์ Y1 ทำงาน
ข. ใหโ้ ซลนิ อยลว์ าลว์ Y2 ทำงาน
ค. หยดุ โซลินอยล์วาล์ว Y1 – Y2
ง. ถกู ทุกข้อ
12. หากกระบอกสูบ A เคลื่อนทีอ่ อก จะต้องทำอย่างไรให้กระบอกสูบ A เคลื่อนท่เี ข้า
ก. ให้โซลินอยล์วาลว์ Y1 และ Y2 ทำงานพร้อมกนั
ข. ให้โซลนิ อยลว์ าลว์ Y1 หยุดทำงาน
ค. ใหโ้ ซลินอยลว์ าล์ว Y2 ทำงาน และ Y1 หยดุ ทำงาน
ง. ให้โซลินอยลว์ าล์ว Y2 หยดุ ทำงาน
13. ข้อดีของการใชโ้ ปรแกรมเมเบิลคอนโทรลเลอร์ควบคมุ ระบบ นวิ เมติกสค์ ือข้อใด
ก. ลดจำนวนสายทใ่ี ช้นอ้ ยลง เปลีย่ นเปน็ โปรแกรมแทน
ข. ตรวจสอบการทำงานของวงจรได้ง่าย
ค. เปลีย่ นแปลงแกไ้ ขโปรแกรมควบคุมไดง่าย
ง. ถกู ทกุ ขอ้
14. การนำ PLC ไปควบคมุ ระบบนิวเมติกส์ คือ การนำสัญญาณจากเอาต์พุตของ PLC ไปตอ่ เขา้ กบั
อปุ กรณส์ ่วนใดในระบบนิวเมตกิ ส์
ก. วาลว์ ปรบั ความดันลม
ข. วาลว์ ควบคมุ
ค. ปมั๊ ลม
ง. กระบอกสูบ
15. การแปลงวงจรไฟฟ้าหรือวงจรควบคมุ ในระบบนิวเมติกส์ เปน็ Ladder Diagram สง่ิ ท่ีตอ้ งคำนึงถึงใน
การแปลงคือข้อใด
ก. จำนวนของโซลินอยล์วาล์ว
ข. ตำแหน่งของเซนเซอร์
ค. การกำหนดตำแหน่งอนิ พุต/เอาตพ์ ุต
ง. จำนวนของกระบอกสูบ
จากวงจรตอ่ ไปนี้ ใช้ตอบคำถามข้อที่ 16 – 20

478

16. จากรปู การแปลงจากวงจรควบคมุ มอเตอร์ เปน็ Ladder Diagram จดุ ที่ 1 หมายถงึ ตำแหน่งใด
ก. I0.0
ข. I0.1
ค. I0.2
ง. Q0.0

17. จากรปู Ladder Diagram จดุ ท่ี 2 หมายถงึ ตำแหน่งใด
ก. M0.0
ข. M0.1
ค. Q0.0
ง. Q0.1

18. จากรูป Ladder Diagram จุดท่ี 3 หมายถึงตำแหน่งใด
ก. I0.0
ข. I0.1
ค. I0.2
ง. Q0.0

19. จากรูป Ladder Diagram จุดที่ 4 หมายถึงตำแหน่งใด
ก. M0.0
ข. M0.1
ค. Q0.0
ง. Q0.1

20. จากรปู Ladder Diagram จุดท่ี 5 หมายถึงตำแหนง่ ใด
ก. M0.0
ข. M0.1
ค. Q0.0
ง. Q0.1

479

เฉลยแบบทดสอบหลังเรยี น หนว่ ยที่ 13

รหสั วิชา 20104-2108 วิชาการโปรแกรมและควบคมุ ไฟฟา้ สอนครงั้ ท่ี 15

ช่อื หน่วย การควบคุมระบบนวิ เมตกิ ส์โดยใช้โปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์ สัปดาห์ท่ี 15

ข้อ 1) ง
ข้อ 2) ก
ข้อ 3) ก
ข้อ 4) ก
ขอ้ 5) ง
ข้อ 6) ข
ข้อ 7) ข
ขอ้ 8) ค
ขอ้ 9) ข
ขอ้ 10) ง
ขอ้ 11) ก
ข้อ 12) ค
ข้อ 13) ง
ข้อ 14) ข
ข้อ 15) ค
ข้อ 16) ค
ข้อ 17) ค
ขอ้ 18) ข
ขอ้ 19) ก
ขอ้ 20) ข

ชอื่ -สกลุ คะแนนเต็ม 120 คะแนน การประเมนิ ผลการปฏิบัตงิ าน 1. กระบวนการ ใบงานท่ี 12 การออกแบบโปรแกรมจากวงจรนิวเมติกส์ 2 แบบประเมนิ ผลการปฏบิ ตั งิ าน
หนว่ ยท่ี 13 การควบคุมระบบนิวเมตกิ ส์โดยใช้โปรแกรมเมเบลิ คอนโทรลเลอร์
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.

รวม 1.1 การเตรยี มเครื่องมือ ฯ ปฏบิ ตั งิ าน
คะแนน 1.2 ความถกู ต้อง ฯ
1.3 ปฏบิ ตั ิงานตามข้นั ตอน 2. ผลการ
5 5 5 5 30 30 20 5 5 5 5 1.4 ปฏิบัติงานเสรจ็ ตามเวลา ฯ ปฏิบัตงิ าน

2.1 ออกแบบโปรแกรมจากวงจรควบคมุ 3. กิจนสิ ัยการ 480
ระบบนิวเมตกิ ส์โดยใช้โปรแกรมเมเบลิ ฯ ปฏิบตั งิ าน
2.2 ต่ออุปกรณ์อนิ พตุ /เอาต์พตุ เพอ่ื ควบคมุ
ระบบนิวเมตกิ ส์โดยใชโ้ ปรแกรมเมเบิลฯ

2.3 สรปุ ผลการทดลอง
3.1 ความปลอดภยั ฯ
3.2 การใช้เครือ่ งมือ อปุ กรณ์
3.3 ความเรยี บร้อยของพ้ืนที่ ฯ
3.4 ความตั้งใจ ฯ

481

19. ให้ครผู สู้ อนนำคะแนนจากแบบประเมินผลการปฏบิ ตั ิงานทุกหน่วยมารวมกันแล้วเทียบ
20. บญั ญัตไิ ตรยางคเ์ พื่อเปน็ คะแนนภาคปฏิบัตขิ องผู้เรยี น
หมายเหตุ

หลักเกณฑ์การให้คะแนนแบบประเมนิ ผลการปฏบิ ัติงาน

รายการประเมนิ ผล หลักเกณฑก์ ารให้คะแนน

1. กระบวนการปฏิบัติงาน

1.1 การเตรียมเคร่ืองมือ (1) เตรยี มเครอ่ื งมือ อปุ กรณค์ รบถ้วน ได้ 5 คะแนน

อปุ กรณ์ (2) ขาดบางส่วน ตดั รายการละ 1 คะแนน

(3) ไม่มเี ครื่องมอื อปุ กรณ์ ได้ 0 คะแนน

1.2 ความถกู ต้องในการใช้ (1) ใชเ้ ครื่องมือ อุปกรณ์ถกู ต้องครบถ้วน ได้ 5 คะแนน

เครื่องมอื อปุ กรณ์ (2) ใช้เครอ่ื งมือ อุปกรณ์ถกู ต้องบางสว่ น ตดั จุดละ 1 คะแนน

(3) ใชเ้ ครื่องมือ อุปกรณ์ไม่ถกู ต้อง ได้ 0 คะแนน

1.3 ปฏิบัติงานตามขัน้ ตอน (1) ปฏบิ ัติงานตามขัน้ ตอนทุกขน้ั ตอนได้ 5 คะแนน

(2) ปฏบิ ัตงิ านตามขน้ั ตอนบางสว่ นตัดจุดละ 1 คะแนน

(3) ไมป่ ฏบิ ัติงานตามขั้นตอน ได้ 0 คะแนน

1.4 ปฏิบตั งิ านเสรจ็ ตามเวลา (1) ปฏิบัตงิ านเสร็จตามเวลาท่ีกำหนด ได้ 5 คะแนน

ทกี่ ำหนด (2) ปฏบิ ตั งิ านไม่เสร็จตามเวลาท่ีกำหนด ได้ 3 คะแนน

ผลการปฏิบตั ิงาน

2.1 ออกแบบโปรแกรมจาก (1) ออกแบบโปรแกรมควบคุมระบบนวิ เมติกส์ได้ถกู ต้อง โปรแกรมทำงาน

วงจรควบคมุ ระบบนิวเมติกส์ ถูกต้องทุกขนั้ ตอน ได้ 30 คะแนน

โดยใช้โปรแกรมเมเบิล (2) ออกแบบโปรแกรมควบคุมระบบนวิ เมติกส์ได้ โปรแกรมทำงานถูกต้อง

คอนโทรลเลอร์ บางสว่ น ตดั จุดละ 5 คะแนน

(3) ออกแบบโปรแกรมควบคุมระบบนวิ เมติกส์ไม่ถูกต้อง โปรแกรมไมท่ ำงาน

ได้ 0 คะแนน

2.2 ตอ่ อุปกรณ์อินพุต/ (1) ต่ออปุ กรณ์อินพตุ /เอาต์พุต เพือ่ ควบคมุ ระบบนิวเมตกิ ส์โดยใช้โปรแกรม เม

เอาต์พตุ เพ่ือควบคุมระบบ เบลิ คอนโทรลเลอร์ได้ โปรแกรมทำงานถูกต้องทุกข้นั ตอน ได้ 30 คะแนน

นิวเมตกิ สโ์ ดยใช้โปรแกรม (2) ตอ่ อปุ กรณ์อนิ พุต/เอาต์พุต เพอ่ื ควบคุมระบบนิวเมติกส์โดยใช้โปรแกรม เม

เมเบิลคอนโทรลเลอร์ เบิลคอนโทรลเลอร์ได้ โปรแกรมทำงานถูกต้องบางสว่ นตัดจุดละ 5 คะแนน

(3) ตอ่ อปุ กรณ์อินพุต/เอาต์พุต เพือ่ ควบคมุ ระบบนิวเมติกส์โดยใช้โปรแกรม

เมเบิลคอนโทรลเลอร์ไม่ถกู ต้อง โปรแกรมไม่ทำงาน ได้ 0 คะแนน

482

2.3 สรุปผลการทดลอง (1) ถูกต้องครบถ้วนได้ 20 คะแนน

(2) ถกู ต้องบางส่วนตดั จุดละ 2 คะแนน

(3) ไมถ่ ูกตอ้ งทง้ั หมด ได้ 0 คะแนน

3. กจิ นสิ ัยในการปฏบิ ตั ิงาน

3.1 ความปลอดภัยในการ (1) คำนงึ ถึงความปลอดภยั ได้ 5 คะแนน

ปฏบิ ตั ิงาน (2) ไมค่ ำนงึ ถึงความปลอดภัยได้ 0 คะแนน

3.2 การบำรงุ รักษาเคร่ืองมือ (1) มีการบำรุง ดแู ล รักษาเครื่องมอื อุปกรณ์ ได้ 5 คะแนน

อปุ กรณ์ (2) ไมบ่ ำรงุ ดแู ล รักษาเครื่องมือ อปุ กรณ์ ได้ 0 คะแนน

หลักเกณฑก์ ารใหค้ ะแนนแบบประเมนิ ผลการปฏิบัตงิ าน (ต่อ)

รายการประเมินผล หลักเกณฑก์ ารใหค้ ะแนน

3.3 ความเรียบร้อยของพืน้ ท่ี (1) พื้นทป่ี ฏบิ ตั ิงานสะอาดเรยี บร้อย ได้ 5 คะแนน

ปฏิบัตงิ าน (2) พ้นื ทปี่ ฏบิ ตั ิงานไม่สะอาด สกปรก ไม่เรยี บรอ้ ย ได้ 0 คะแนน

3.4 ความตั้งใจในการ (1) มีความตัง้ ใจปฏบิ ัตงิ าน ได้ 5 คะแนน

ปฏบิ ัตงิ าน (2) ไม่ตัง้ ใจปฏิบัตงิ าน ได้ 0 คะแนน

483

ขอ้ เสนอแนะ ปัญหา / อุปสรรค และอ่ืนๆ ของผเู้ รยี น

……………………………………………………………………….……………………………………………………………………………..
……………………………………….……..……………….………….…….……………………………………………………………………
……………………………………………………………………….……………………………………………………………………………..
……………………………………….……..……………….………….…….……………………………………………………………………
……………………………………………………………………….……………………………………………………………………………..
……………………………………….……..……………….………….…….……………………………………………………………………
……………………………………………………………………….……………………………………………………………………………..
……………………………………….……..……………….………….…….……………………………………………………………………
……………………………………………………………………….……………………………………………………………………………..
……………………………………….……..……………….………….…….……………………………………………………………………
……………………………………………………………………….……………………………………………………………………………..
……………………………………….……..……………….………….…….……………………………………………………………………
……………………………………………………………………….……………………………………………………………………………..
……………………………………….……..……………….………….…….……………………………………………………………………
……………………………………………………………………….……………………………………………………………………………..
……………………………………….……..……………….………….…….……………………………………………………………………
……………………………………………………………………….……………………………………………………………………………..
……………………………………….……..……………….………….…….……………………………………………………………………
……………………………………………………………………….……………………………………………………………………………..
……………………………………….……..……………….………….…….……………………………………………………………………
……………………………………………………………………….……………………………………………………………………………..
……………………………………….……..……………….………….…….……………………………………………………………………
……………………………………………………………………….……………………………………………………………………………..
……………………………………….……..……………….………….…….……………………………………………………………………
……………………………………………………………………….……………………………………………………………………………..
……………………………………….……..……………….………….…….……………………………………………………………………

……………………………………….……..……………….………….…….……………………………………………………………………

……………………………………….……..……………….………….…….……………………………………………………………………

ลงช่อื ………………..…………… ครูผูส้ อน
(……………………………………………..)