172 | P a g e ที่ อ าเภอ เป้าหมาย ผลงาน ร้อยละ 7 ปรางค์กู่ 467 123 26.34 8 ขุนหาญ 135 104 77.04 9 ราษีไศล 448 311 69.42 10 อุทุมพรพิสัย 922 203 22.02 11 บึงบูรพ์ 88 66 75 12 ห้วยทับทัน 341 290 85.04 13 โนนคูณ 216 150 69.44 14 ศรีรัตนะ 291 238 81.79 15 น้ าเกลี้ยง 38 25 65.79 16 วังหิน 130 55 42.31 17 ภูสิงห์ 312 227 72.76 18 เมืองจันทร์ 132 123 93.18 19 เบญจลักษ์ 458 394 86.03 20 พยุห์ 82 55 67.07 21 โพธิ์ศรีสุวรรณ 271 217 80.07 22 ศิลาลาด 176 4 2.27 จังหวัดศรีสะเกษ 6,200 3,100 50.00 เขต 10 14,589 6,074 41.63 ประเทศ 146,778 83,726 57.04 ที่มา HDC จังหวัดศรีสะเกษ ตารางที่ 78 ร้อยละผู้ป่วยโรคเบาหวานที่ควบคุมระดับน้ าตาลได้ดีจังหวัดศรีสะเกษ ปี 2565 (1 ตุลาคม 2564 – 30 กันยายน 2565) ที่ อ าเภอ DM Total ตรวจ Hba1c ร้อยละ DM Control ร้อยละ 1 เมืองศรีสะเกษ 6,648 4,799 72.19 2,420 36.4 2 ยางชุมน้อย 1,764 1,487 84.3 642 36.39 3 กันทรารมย์ 5,720 4,638 81.08 1,870 32.69
173 | P a g e ที่ อ าเภอ DM Total ตรวจ Hba1c ร้อยละ DM Control ร้อยละ 4 กันทรลักษ์ 9,059 6,860 75.73 2,804 30.95 5 ขุขันธ์ 4,428 3,477 78.52 1,636 36.95 6 ไพรบึง 1,369 1,196 87.36 421 30.75 7 ปรางค์กู่ 2,489 1,683 67.62 577 23.18 8 ขุนหาญ 4,074 3,287 80.68 1,446 35.49 9 ราษีไศล 4,174 3,574 85.63 1,597 38.26 10 อุทุมพรพิสัย 5,005 3,644 72.81 1,633 32.63 11 บึงบูรพ์ 543 488 89.87 253 46.59 12 ห้วยทับทัน 1,479 1,338 90.47 619 41.85 13 โนนคูณ 2,385 2,118 88.81 657 27.55 14 ศรีรัตนะ 2,160 1,615 74.77 749 34.68 15 น้ าเกลี้ยง 1,935 1,619 83.67 570 29.46 16 วังหิน 1,517 1,270 83.72 627 41.33 17 ภูสิงห์ 1,679 1,417 84.4 544 32.4 18 เมืองจันทร์ 657 643 97.87 336 51.14 19 เบญจลักษ์ 2,063 1,869 90.6 674 32.67 20 พยุห์ 1,498 1,275 85.11 650 43.39 21 โพธิ์ศรีสุวรรณ 892 692 77.58 302 33.86 22 ศิลาลาด 1,320 1,198 90.76 369 27.95 จังหวัดศรีสะเกษ 62,858 50,187 79.84 21,396 34.04 เขต 10 243,887 186,566 76.5 75,787 31.07 ประเทศ 3,326,855 2,242,553 67.41 1,005,232 30.22 ที่มา HDC จังหวัดศรีสะเกษ ตารางที่ 79 ร้อยละของประชากรอายุ 35 ปีขึ้นไปที่ได้รับการคัดกรองเพื่อวินิจฉัยความดันโลหิตสูงจังหวัด ศรีสะเกษ ปี 2565 (1 ตุลาคม 2564 – 30 กันยายน 2565)
174 | P a g e ที่ อ าเภอ เป้าหมาย ผลงาน ร้อยละ 1 เมืองศรีสะเกษ 48,033 29,410 61.23 2 ยางชุมน้อย 11,555 9,490 82.13 3 กันทรารมย์ 28,936 24,598 85.01 4 กันทรลักษ์ 76,619 26,455 34.53 5 ขุขันธ์ 45,434 37,486 82.51 6 ไพรบึง 12,602 11,970 94.98 7 ปรางค์กู่ 19,394 17,786 91.71 8 ขุนหาญ 32,943 28,348 86.05 9 ราษีไศล 23,452 21,473 91.56 10 อุทุมพรพิสัย 29,028 25,632 88.3 11 บึงบูรพ์ 3,448 3,267 94.75 12 ห้วยทับทัน 11,420 9,148 80.11 13 โนนคูณ 11,666 10,215 87.56 14 ศรีรัตนะ 16,307 14,047 86.14 15 น้ าเกลี้ยง 14,485 11,321 78.16 16 วังหิน 15,583 9,303 59.7 17 ภูสิงห์ 13,761 12,879 93.59 18 เมืองจันทร์ 5,136 4,781 93.09 19 เบญจลักษ์ 10,808 9,933 91.9 20 พยุห์ 10,380 9,244 89.06 21 โพธิ์ศรีสุวรรณ 7,237 6,545 90.44 22 ศิลาลาด 5,442 4,824 88.64 จังหวัดศรีสะเกษ 453,669 338,155 74.54 เขต 10 1,462,742 1,233,381 84.32 ประเทศ 19,540,643 16,659,687 85.26 ที่มา HDC จังหวัดศรีสะเกษ
175 | P a g e ตารางที่ 80 ร้อยละการตรวจติดตามยืนยันวินิจฉัยกลุ่มสงสัยป่วยโรคความดันโลหิตสูงจังหวัดศรีสะเกษ ปี 2565 (1 ตุลาคม 2564 – 30 กันยายน 2565) ที่ อ าเภอ เป้าหมาย ผลงาน ร้อยละ 1 เมืองศรีสะเกษ 2,169 2,150 99.12 2 ยางชุมน้อย 751 750 99.87 3 กันทรารมย์ 1,284 1,279 99.61 4 กันทรลักษ์ 350 335 95.71 5 ขุขันธ์ 746 743 99.6 6 ไพรบึง 897 854 95.21 7 ปรางค์กู่ 700 672 96 8 ขุนหาญ 425 420 98.82 9 ราษีไศล 563 562 99.82 10 อุทุมพรพิสัย 2,056 2,053 99.85 11 บึงบูรพ์ 393 393 100 12 ห้วยทับทัน 1,039 1,030 99.13 13 โนนคูณ 409 409 100 14 ศรีรัตนะ 637 626 98.27 15 น้ าเกลี้ยง 538 536 99.63 16 วังหิน 449 444 98.89 17 ภูสิงห์ 898 897 99.89 18 เมืองจันทร์ 103 103 100 19 เบญจลักษ์ 1,025 1,025 100 20 พยุห์ 671 660 98.36 21 โพธิ์ศรีสุวรรณ 489 487 99.59 22 ศิลาลาด 330 328 99.39
176 | P a g e ที่ อ าเภอ เป้าหมาย ผลงาน ร้อยละ จังหวัดศรีสะเกษ 16,922 16,756 99.02 เขต 10 65,116 61,739 94.81 ประเทศ 773,936 707,973 91.48 ที่มา HDC จังหวัดศรีสะเกษ ตารางที่ 81 ร้อยละผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูงที่ควบคุมความดันโลหิตได้ดีปี 2565 (1 ตุลาคม 2564 – 30 กันยายน 2565) ที่ อ าเภอ เป้าหมาย ได้รับการวัดความดันโลหิต ร้อยละ HT Control ร้อยละ 1 เมืองศรีสะเกษ 12,357 10,429 84.40 6,839 55.35 2 ยางชุมน้อย 4,059 3,593 88.52 2,660 65.53 3 กันทรารมย์ 10,759 9,323 86.65 6,524 60.64 4 กันทรลักษ์ 14,099 11,168 79.21 7,580 53.76 5 ขุขันธ์ 10,769 8,598 79.84 7,579 70.38 6 ไพรบึง 3,747 3,053 81.48 2,465 65.79 7 ปรางค์กู่ 5,013 4,075 81.29 2,674 53.34 8 ขุนหาญ 9,521 8,230 86.44 6,111 64.18 9 ราษีไศล 8,478 7,398 87.26 6,410 75.61 10 อุทุมพรพิสัย 11,825 9,999 84.56 6,877 58.16 11 บึงบูรพ์ 1,318 1,216 92.26 920 69.8 12 ห้วยทับทัน 3,194 3,072 96.18 2,249 70.41 13 โนนคูณ 3,272 3,075 93.98 2,243 68.55 14 ศรีรัตนะ 4,008 3,135 78.22 1,939 48.38 15 น้ าเกลี้ยง 3,393 2,819 83.08 2,064 60.83 16 วังหิน 3,655 3,101 84.84 2,348 64.24 17 ภูสิงห์ 4,053 3,716 91.69 2,535 62.55 18 เมืองจันทร์ 1,818 1,727 94.99 1,382 76.02 19 เบญจลักษ์ 2,927 2,275 77.72 1,882 64.3
177 | P a g e ที่ อ าเภอ เป้าหมาย ได้รับการวัดความดันโลหิต ร้อยละ HT Control ร้อยละ 20 พยุห์ 2,932 2,595 88.51 1,815 61.9 21 โพธิ์ศรีสุวรรณ 2,196 1,917 87.30 1,424 64.85 22 ศิลาลาด 2,574 2,454 95.34 1,381 53.65 จังหวัดศรีสะเกษ 125,967 106,968 84.92 77,901 61.84 เขต 10 426,318 283,874 66.59 204,804 48.04 ประเทศ 6,887,501 4,380,048 63.59 3,106,070 45.1 ที่มา HDC จังหวัดศรีสะเกษ ตารางที่ 82 ร้อยละของผู้ป่วย DM และ/หรือ HT ที่ได้รับการค้นหาและคัดกรองโรคไตเรื้อรังปี 2565 (1 ตุลาคม 2564 – 30 กันยายน 2565) ที่ อ าเภอ เป้าหมาย ผลงาน ร้อยละ 1 เมืองศรีสะเกษ 12,255 7,276 59.37 2 ยางชุมน้อย 3,800 3,198 84.16 3 กันทรารมย์ 9,748 6,574 67.44 4 กันทรลักษ์ 13,777 9,503 68.98 5 ขุขันธ์ 9,736 6,780 69.64 6 ไพรบึง 948 655 69.09 7 ปรางค์กู่ 4,344 3,101 71.39 8 ขุนหาญ 8,747 6,893 78.8 9 ราษีไศล 7,947 6,587 82.89 10 อุทุมพรพิสัย 10,989 7,133 64.91 11 บึงบูรพ์ 901 749 83.13 12 ห้วยทับทัน 1,883 1,642 87.2 13 โนนคูณ 2,560 2,165 84.57 14 ศรีรัตนะ 3,815 2,473 64.82 15 น้ าเกลี้ยง 3,120 2,090 66.99 16 วังหิน 3,293 2,462 74.76
178 | P a g e ที่ อ าเภอ เป้าหมาย ผลงาน ร้อยละ 17 ภูสิงห์ 2,178 1,556 71.44 18 เมืองจันทร์ 1,645 1,531 93.07 19 เบญจลักษ์ 1,535 1,258 81.95 20 พยุห์ 2,312 1,845 79.8 21 โพธิ์ศรีสุวรรณ 2,022 1,657 81.95 22 ศิลาลาด 2,320 1,921 82.8 จังหวัดศรีสะเกษ 109,875 79,049 71.94 เขต 10 343,399 191,891 55.88 ประเทศ 5,564,855 2,886,255 51.87 ที่มา HDC จังหวัดศรีสะเกษ มาตรการในการด าเนินงาน จังหวัดศรีสะเกษ ขับเคลื่อนการด าเนินงานป้องกันควบคุมโรคไม่ติดต่อเรื้อรังโดยคณะกรรมการ NCD Board และ Service Plan NCD Stroke หัวใจ COPD ไต และเชื่อมโยงคณะกรรมการพัฒนาคุณภาพชีวิตระดับ อ าเภอ โดยมีกิจกรรมการด าเนินการดูแลรักษาผู้ป่วยโรคไม่ติดต่อในคลินิกบริการ จังหวัดศรีสะเกษมีการจัดตั้ง คลินิกโรคเบาหวาน โรคความดันโลหิตสูง ในโรงพยาบาล โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพต าบล ครอบคลุมทุกแห่ง โดยมีการพัฒนาบุคลากร ทั้งระดับจังหวัด (System manager ) ระดับอ าเภอ (Case manager) ระดับโรงพยาบาล ส่งเสริมสุขภาพต าบล (Mini - Case manager) ครอบคลุมทุกสถานบริการ มีการจัดท าแนวทางการด าเนินงาน เชื่อมต่อ ปฐมภูมิ ทุติยภูมิ ตติยภูมิ ด าเนินการพัฒนาระบบบริการตามเกณฑ์ NCD Clinic Plus ซึ่งพัฒนาการ ด าเนินงานคลินิกโรคเรื้อรังที่มีคุณภาพ 6 องค์ประกอบหลักได้แก่ 1) มีทิศทางและนโยบาย 2) มีระบบสารสนเทศ 3) มีการปรับระบบและกระบวนการทางาน 4) มีระบบสนับสนุนการจัดการตนเอง 5) มีระบบสนับสนุนการ ตัดสินใจ และ 6) จัดบริการเชื่อมโยงชุมชน อีกทั้งมีการด าเนินงานพัฒนากลุ่มวัยท างาน ให้เข้มแข็งและต่อเนื่อง กลวิธีการด าเนินงานโดย 1. การส ารวจและคัดกรองกลุ่มเสี่ยวต่อภาวะเบาหวาน ภาวะความดันโลหิตสูง ในประชากร อายุ 35 ปี ขึ้นไป และจ าแนกตามจราจรปิงปองชีวิต 7 สี 2. ด าเนินการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมกลุ่มเสี่ยง และติดตามกลุ่มสงสัยป่วยส่งต่อพบแพทย์เพื่อวินิจฉัยโรค ทั้งเบาหวาน ความดันโลหิตสูง ในการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมกลุ่มเสี่ยงมีการหาปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดภาวะน้ าตาล ในเลือดสูง และภาวะความดันโลหิตสูง ทั้ง การสูบบุหรี่ การดื่มสุรา การรับประทานอาหาร การออกก าลังกาย และ
179 | P a g e ให้ค าปรึกษาในการลดการสูบบุหรี่และดื่มเหล้าในกลุ่มเสี่ยง โดยใช้กระบวนการสร้างแรงจูงใจในการปรับเปลี่ยน พฤติกรรม (MI : Motivational Interviewing) 3. การจัดการในกลุ่มป่วยอย่างเข้มข้น ต่อเนื่อง โดย Case manager และMini - Case manager เพื่อ การควบคุมโรคได้ดี โดยใช้กระบวนการสร้างแรงจูงใจในการปรับเปลี่ยนพฤติกรรม (MI : Motivational Interviewing) ซึ่งได้มีการอบรมให้เจ้าหน้าที่ผู้รับผิดชอบงานโรคไม่ติดต่อเรื้อรังในทุกสถานบริการสาธารณสุข ครอบคลุมทุกแห่งในจังหวัด 4. การคัดกรองภาวะแทรกซ้อน ทาง ตา ไต เท้า หลอดเลือดหัวใจและหลอดเลือดสมอง ทุกสถานบริการ สามารถ Consult แพทย์ผู้เชี่ยวชาญผ่านระบบ Line และส่งต่อผู้ป่วยผ่านระบบการส่งต่อ ด้านการพัฒนาระบบข้อมูล จังหวัดศรีสะเกษ ใช้ระบบสารสนเทศในการวิเคราะห์ และประเมินผล ด าเนินงานป้องกันควบคุมโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง จ านวน 2 ระบบ ได้แก่ HDC และ CoCkpit ซึ่งทุกสถานบริการมี การส่งข้อมูล 43 แฟ้มเข้า DATA Center โดยศูนย์เทคโนโลยีสารสนเทศ ส านักงานสาธารณสุขจังหวัดศรีสะเกษ เป็นผู้ดูแล ทุกสถานบริการสามารถเข้าถึงระบบข้อมูลระดับประเทศ จังหวัด อ าเภอ ต าบล จนถึงรายบุคคลโดย รหัสผ่านเพื่อรักษาความลับของผู้ป่วย การพัฒนาระบบการปรับเปลี่ยนพฤติกรรม การด าเนินการปรับเปลี่ยน พฤติกรรมในกลุ่มเสี่ยงด าเนินการ โดยจัดตั้งคลินิกปรับเปลี่ยนพฤติกรรม (DPAC) ในสถานบริการทุกแห่ง ทั้งใน โรงพยาบาล โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพต าบล มีแนวทางการด าเนินงานชัดเจนทุกระดับ โดยหน่วยบริการ สาธารณสุขระดับจังหวัด ได้แก่ ส านักงานสาธารณสุขจังหวัดศรีสะเกษ โรงพยาบาลศรีสะเกษ ระดับอ าเภอได้แก่ โรงพยาบาลชุมชน มีการจัดตั้งสถานที่ออกก าลังกายในหน่วยงาน (Fitness Center) เพื่อให้บุคลากรสาธารณสุขใช้ เวลาหลังเลิกงานในการออกก าลังกาย ปัจจัยแห่งความส าเร็จ 1. ผู้บริหารให้การสนับสนุน 2. มีทีมสหวิชาชีพ ร่วมด าเนินการ ปัญหาอุปสรรค 1. การคัดกรองความเสี่ยงต่อภาวะเบาหวาน ภาวะความดันโลหิตสูง ด าเนินการไม่ครบตามเกณฑ์ ควร เร่งรัดการด าเนินงานให้ทันตามที่ก าหนด 2. การตรวจติดตามกลุ่มสงสัยป่วย ด าเนินการไม่ครบตามเกณฑ์ เนื่องจากการคัดกรองยังไม่ครอบคลุม แนวทางการพัฒนางานในปีถัดไป 1. เร่งรัดการคัดกรองโยต้องด าเนินงานตั้งแต่เดือนตุลาคม 2. ให้มีการติดตามกลุ่มสงสัยป่วยเข้ารับการวินิจฉัย ผลงานที่โดดเด่น/ รางวัลที่ภาคภูมิใจ 1. เมืองจันทร์โมเดล มีการด าเนินงานโรงเรียนเบาหวานในองค์การบริหารส่วนต าบล
180 | P a g e ประเด็นงาน : สนับสนุนการควบคุมการบริโภคยาสูบและเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ จังหวัดศรีสะเกษ สถานการณ์ สภาพปัญหา ข้อมูลที่เกี่ยวข้อง สถานการณ์การบริโภคผลิตภัณฑ์ยาสูบของประชาชนจังหวัดศรีสะเกษ จากส านักงานสถิติแห่งชาติ ได้ท า การเสนอผลการส ารวจอัตราการสูบบุหรี่ของประชากรไทยอายุ 15 ปีขึ้นไป ปี 2564 จังหวัดศรีสะเกษ พบว่ามี อัตราการสูบบุหรี่ร้อยละ 14.4 ซึ่งลดลงจาก ปี พ.ศ. 2560 ที่พบว่าอัตราการสูบบุหรี่มีร้อยละ 18.6 และอัตราการ สูบบุหรี่ลดลงเมื่อเทียบกับ ปี พ.ศ. 2560 และ ปี พ.ศ. 2564 มีอัตราน้อยสุดในเขตสุขภาพที่ 10 อัตราการสูบบุหรี่ ของเยาวชนอายุ 15 - 19 ปี จากการวิเคราะห์ข้อมูลจาก ศจย. พบว่า ปี พ.ศ. 2564 จังหวัดศรีสะเกษ พบว่ามี อัตราการสูบบุหรี่ของเยาวชนอายุ 15 - 19 ร้อยละ 4.8 ซึ่งลดลงจาก ปี พ.ศ. 2560 ที่พบว่าอัตราการสูบบุหรี่ของ เยาวชนอายุ 15 - 19 มีร้อยละ 9.5 อัตราการสูบบุหรี่ลดลงเมื่อเทียบกับปี พ.ศ. 2560 และปี พ.ศ. 2564 สูงเป็น อันดับ 4 ของเขตสุขภาพที่ 10 สถานการณ์การบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ของประชาชนจังหวัดศรีสะเกษ จากส านักงานสถิติแห่งชาติ ได้ท าการเสนอผลการส ารวจอัตราการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ของประชากรไทยอายุ 15 ปีขึ้นไป ปี พ.ศ. 2564 จังหวัดศรีสะเกษ พบว่ามีอัตราการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ร้อยละ 26.9 ซึ่งเท่ากับ ปี พ.ศ. 2560 อยู่ อันดับที่ 45 ของประเทศ และสูงเป็นอันดับ 5 ของเขตสุขภาพที่ 10 อายุที่เริ่มดื่มเฉลี่ย 28.1 ปี ความชุกของนักดื่ม ในประชากรอายุ 15 ปีขึ้นไป ร้อยละ 26.9 ความชุกของนักดื่มในประชากรอายุ 15 - 19 ปี ร้อยละ 7.3 สัดส่วน การดื่มประจ าในนักดื่ม ร้อยละ 43.9 สัดส่วนของการดื่มหนักในนักดื่ม ร้อยละ 44.9 ซึ่งอัตราการบริโภคเครื่องดื่ม แอลกอฮอล์ของประชาชนจังหวัดศรีสะเกษ ยังสูงกว่าค่าเป้าหมายของประเทศ ตามแผนปฏิบัติการด้านควบคุม เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ระดับชาติระยะที่ 2 (พ.ศ. 2565 - 2570) ที่ก าหนดไว้ไม่เกินร้อยละ 23.1 ภายในปี พ.ศ. 2570 จังหวัดศรีสะเกษ ได้ด าเนินงานสนับสนุนการควบคุมผลิตภัณฑ์ยาสูบและเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ตามแนวทางแผนยุทธศาสตร์ระดับชาติ แผนปฏิบัติการด้านการควบคุมยาสูบแห่งชาติฉบับที่ 3 พ.ศ. 2565 - 2570 จ านวน 4 ยุทธศาสตร์ ได้แก่ ยุทธศาสตร์ที่ 1 สร้างเสริมความเข้มแข็งและยกระดับขีดความสามารถการควบคุม ยาสูบของประเทศ ยุทธศาสตร์ที่ 2 ป้องกันมิให้เกิดผู้เสพยาสูบรายใหม่และเฝ้าระวังธุรกิจยาสูบ ยุทธศาสตร์ที่ 3 บ าบัดรักษาผู้เสพให้เลิกใช้ยาสูบ และยุทธศาสตร์ที่ 4 ท าสิ่งแวดล้อมให้ปลอดควันบุหรี่ และแผนปฏิบัติการด้าน การควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ระยะที่ 2 พ.ศ. 2564 - 2570 จ านวน 7 กลยุทธ์ ได้แก่ กลยุทธ์ที่ 1 ควบคุมและ จ ากัดการเข้าถึง กลยุทธ์ที่ 2 ควบคุมพฤติกรรมการขับขี่หลังการดื่ม กลยุทธ์ที่ 3 บ าบัดรักษา กลยุทธ์ที่ 4 ควบคุม การโฆษณา ส่งเสริมการขาย และการให้ทุนอุปถัมภ์ กลยุทธ์ที่ 5 ขึ้นราคาผ่านระบบภาษี กลยุทธ์ที่ 6 สร้างค่านิยม เพื่อลดการดื่ม และกลยุทธ์ที่ 7 ระบบสนับสนุนและบริหารจัดการที่ดี โดยมุ่งหวังให้ประชากรของจังหวัดศรีสะเกษ
181 | P a g e ลดปริมาณการบริโภคยาสูบและเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ เนื่องจากยาสูบและเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ถือเป็นสารเสพติด ที่ก่อให้เกิดปัญหาทางด้านสุขภาพที่ส าคัญอย่างมาก โดยเครื่องดื่มแอลกอฮอล์เป็นสาเหตุส าคัญของโรคและการ บาดเจ็บมากกว่า 60 กลุ่มโรค อาทิเช่น อุบัติเหตุจราจร โรคหัวใจและหลอดเลือด มะเร็งของอวัยวะต่างๆ และการ บาดเจ็บจากการใช้ความรุนแรง เป็นต้น และยาสูบเป็นปัจจัยที่ท าให้เกิดโรคถึง 25 โรค ซึ่งมาจากส่วนผสมต่างๆ มากกว่า 4,000 ชนิด ซึ่งมีสารมากกว่า 10 ชนิดที่ท าให้เกิดโรคมะเร็ง โรคหัวใจ โรคระบบทางเดินหายใจ และถุง ลมโป่งพอง ตารางที่ 83 ตัวชี้วัด เป้าหมายงานสนับสนุนการควบคุมการบริโภคยาสูบและเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ จังหวัด ศรีสะเกษ ตัวชี้วัด เป้าหมาย 1. ประชากรอายุ 15 ปี ขึ้นไป ได้รับการคัดกรองการสูบบุหรี่ และบันทึกใน Special PP ร้อยละ 70 2. ผู้สูบบุหรี่ที่ได้รับการคัดกรองเข้าสู่ระบบการบ าบัดรักษา ร้อยละ 80 3. ประชากรอายุ 15 ปี ขึ้นไป ได้รับการคัดกรองการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ และ บันทึกใน Special PP ร้อยละ 70 4. ผู้ดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์เสี่ยงสูงและเสี่ยงปานกลางที่ได้รับการคัดกรอง เข้าสู่ระบบการบ าบัดรักษา ร้อยละ 80 5. สถานศึกษาผ่านเกณฑ์การประเมินสถานศึกษาปลอดบุหรี่/เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ระดับประถมร้อยละ 20 ระดับมัธยมร้อยละ 40 ระดับอาชีวศึกษาร้อยละ 50 6. หน่วย ATCU ระดับอ าเภอ เฝ้าระวังและบังคับใช้กฎหมาย ปีละ 2 ครั้ง อ าเภอละ 30 - 40 ราย/ร้าน/ แห่ง 7. จ านวนชุมชนที่มีการก าหนดมาตรการและด าเนินการตามกรอบแนวทางชุมชน ปลอดบุหรี่และเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ เพิ่มขึ้น ต าบลละ 1 หมู่บ้าน/ชุมชน ผลการด าเนินงาน จังหวัดศรีสะเกษ โดยส านักงานสาธารณสุขจังหวัดศรีสะเกษจัดท าโครงการสนับสนุนการควบคุมการ บริโภคยาสูบและเครื่องดื่มแอลกอฮอล์จังหวัดศรีสะเกษ ปี 2564 - 2566 โดยได้รับการสนับสนุนงบประมาณจาก กองงานคณะกรรมการควบคุมผลิตภัณฑ์ยาสูบ กรมควบคุมโรค จ านวน 800,000 บาท เพื่อการด าเนินงานตาม มาตรการควบคุมผลิตภัณฑ์ยาสูบและเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ จังหวัดศรีสะเกษ มีการด าเนินกิจกรรมควบคุมผลิตภัณฑ์ยาสูบและเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ตามแนวทางแผน ยุทธศาสตร์ระดับชาติที่ผ่านมา ดังนี้ 1) ขับเคลื่อนกลไกการด าเนินงานควบคุมยาสูบและเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ระดับจังหวัด
182 | P a g e 1.1) การประชุมคณะกรรมการควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์จังหวัดศรีสะเกษ ครั้งที่ 1 ประจ าปี 2565 เมื่อวันที่ 4 เมษายน 2565 ณ ห้องประชุมนายแพทย์บัณฑิต จึงสมาน ส านักงานสาธารณสุขจังหวัดศรีสะเกษ 1.2) การประชุมคณะกรรมการควบคุมผลิตภัณฑ์ยาสูบจังหวัดศรีสะเกษ ครั้งที่ 1 ประจ าปี 2565 เมื่อวันที่ 22 กรกฎาคม 2565 ณ ณ ห้องประชุมนายแพทย์บัณฑิต จึงสมาน ส านักงานสาธารณสุขจังหวัดศรีสะเกษ 2) การบังคับใช้กฎหมาย และการสร้างสิ่งแวดล้อมปลอดบุหรี่และเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ 2.1) การออกตรวจเตือน ประชาสัมพันธ์ และควบคุมการจ าหน่ายเครื่องดื่มแอลกอฮอล์และ ผลิตภัณฑ์ยาสูบ ในช่วงเทศกาลปีใหม่ พ.ศ. 2565 ร่วมกับ สคร.10 ในพื้นที่อ าเภอภูสิงห์ 2.2) การด าเนินการบังคับใช้กฎหมาย กรณีมีประชาชนร้องเรียนการไม่ปฏิบัติตามหรือฝ่าฝืน กฎหมายพระราชบัญญัติควบคุมผลิตภัณฑ์ยาสูบ พ.ศ. 2560 และพระราชบัญญัติควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ พ.ศ.2551 ของร้านค้า ร้านอาหาร และสถานประกอบการ ตามตารางดังต่อไปนี้ ตารางที่ 84 การด าเนินการบังคับใช้กฎหมาย กรณีมีประชาชนร้องเรียนการไม่ปฏิบัติตามหรือฝ่าฝืนกฎหมาย พระราชบัญญัติควบคุมผลิตภัณฑ์ยาสูบ พ.ศ. 2560 และพระราชบัญญัติควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ พ.ศ. 2551 ของร้านค้า ร้านอาหาร และสถานประกอบการ อ าเภอ เรื่องร้องเรียน จ านวน (แห่ง) ผลการด าเนินการ กันทรลักษ์ ไม่จัดแสดงเครื่องหมาย เขตปลอดบุหรี่ตามกฎหมาย 59 ตรวจเตือนและประชาสัมพันธ์ โฆษณาเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ 13 ตรวจเตือนและประชาสัมพันธ์ ขุขันธ์ ไม่จัดแสดงเครื่องหมาย เขตปลอดบุหรี่ตามกฎหมาย 26 เปรียบเทียบปรับ 1 ราย โฆษณาเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ 5 ไม่เข้าข่ายการโฆษณาฯ กันทรารมย์ ไม่จัดแสดงเครื่องหมาย เขตปลอดบุหรี่ตามกฎหมาย 52 เปรียบเทียบปรับ 52 ราย โฆษณาเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ 8 เปรียบเทียบปรับ 2 ราย เมืองศรีสะเกษ โฆษณาเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ 1 ตรวจเตือนและประชาสัมพันธ์ รวม 164 2.3) การด าเนินการตรวจเตือน เฝ้าระวัง และบังคับใช้กฎหมายของหน่วย ATCU ระดับอ าเภอ ตามตารางดังต่อไปนี้
183 | P a g e ตารางที่ 85 การด าเนินการตรวจเตือน เฝ้าระวัง และบังคับใช้กฎหมายของหน่วย ATCU ระดับอ าเภอ ที่ อ าเภอ ตรวจครั้งที่ 1 (ร้าน) ตรวจครั้งที่ 2 (ร้าน) ตรวจครั้งที่ 3 (ร้าน) 1 น้ าเกลี้ยง 227 - - 2 ขุนหาญ 114 - - 3 เบญจลักษ์ 38 - - 4 กันทรารมย์ 22 - - 5 ภูสิงห์ 13 - - 6 เมือง 9 1 - 7 ศรีรัตนะ 5 - - 8 พยุห์ 2 - - 9 วังหิน 1 - - 10 ไพรบึง 1 - - รวม 432 1 - 3) การป้องกันนักสูบนักดื่มหน้าใหม่ 3.1) สนับสนุนด าเนินการโรงเรียนปลอดบุหรี่และเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ 3.2) สนับสนุนการด าเนินงานตาม 7 มาตรการสถานศึกษาปลอดบุหรี่/เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ รวมถึงการให้ความรู้ และถ่ายทอดกระบวนการเรียนรู้ 3.3) ก าหนดเป้าหมายให้มีสถานศึกษาที่ผ่านการประเมินเป็นสถานศึกษาต้นแบบปลอดบุหรี่ ปลอดเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ระดับจังหวัด 3.4) การร่วมติดตามการขับเคลื่อนการด าเนินการสถานศึกษาตามเกณฑ์การประเมิน 3.5) ในปี พ.ศ. 2565 สถานศึกษาในจังหวัดศรีสะเกษ ได้ด าเนินการตามมาตรการสถานศึกษา ปลอดบุหรี่และเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ และได้บันทึกผลการด าเนินงานผ่านระบบบริการออนไลน์ (E-Service) ส าหรับสถานศึกษา เพื่อด าเนินการสถานศึกษาปลอดบุหรี่และเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ตามตารางดังต่อไปนี้
184 | P a g e ตารางที่ 86 สถานศึกษาในจังหวัดศรีสะเกษ ได้ด าเนินการตามมาตรการสถานศึกษาปลอดบุหรี่และเครื่องดื่ม แอลกอฮอล์ และได้บันทึกผลการด าเนินงานผ่านระบบบริการออนไลน์ (E-Service) ส าหรับสถานศึกษา เพื่อ ด าเนินการสถานศึกษาปลอดบุหรี่และเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ประเภทสถานศึกษา เกณฑ์การประเมิน ดีมาก ดี พัฒนา ผลรวมทั้งหมด โรงเรียนในสังกัด สพป. 148 21 7 176 โรงเรียนในสังกัด สพม. 12 - - 12 รวม 160 21 7 188 ที่มาข้อมูล : ส านักงานคณะกรรมการควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ กรมควบคุมโรค 4) การบ าบัดรักษา/การช่วยเลิกสูบเลิกดื่ม 4.1) ปีงบประมาณ 2565 การคัดกรองผู้สูบบุหรี่ในกลุ่มประชากร 15 ปีขึ้นไป จ านวน 404,252 ราย คิดเป็นร้อยละ 49.65 ของประชากรอายุ 15 ปีขึ้นไป มีผู้สูบบุหรี่ทั้งหมด 46,165 ราย คิดเป็นร้อยละ 11.42 เข้าสู่ ระบบบ าบัดร้อยละ 85.69 โดยจ าแนกข้อมูลเป็นรายอ าเภอ ตามตารางดังต่อไปนี้ ตารางที่ 87 ข้อมูลการคัดกรองผู้สูบบุหรี่จ าแนกเป็นรายอ าเภอ อ าเภอ จ านวนประชากร อายุ 15 ปีขึ้นไป ได้รับ การคัดกรอง การคัดกรอง (ร้อยละ) สูบบุหรี่ (ร้อยละ) บ าบัด (ร้อยละ) เมืองศรีสะเกษ 83,660 27,122 32.42 12.45 88.63 ยางชุมน้อย 20,914 11,660 55.75 10.45 94.33 กันทรารมย์ 54,465 22,370 41.07 11.52 76.49 กันทรลักษ์ 137,218 31,461 22.93 6.25 86.11 ขุขันธ์ 80,599 53,953 66.94 12.66 82.55 ไพรบึง 23,451 9,004 38.39 17.78 94.82 ปรางค์กู่ 32,385 17,964 55.47 9.13 89.4 ขุนหาญ 62,845 37,135 59.09 4.33 67.16 ราษีไศล 40,918 33,736 82.45 8.48 80.57 อุทุมพรพิสัย 53,986 37,539 69.53 14.97 96.69 บึงบูรพ์ 6,239 3,208 51.42 17.27 95.13 ห้วยทับทัน 21,006 16,273 77.47 12.51 94.5 โนนคูณ 21,773 11,943 54.85 13.3 96.79 ศรีรัตนะ 28,280 16,410 58.03 12.81 97.62 น้ าเกลี้ยง 24,219 12,258 50.61 16.34 82.93 วังหิน 29,005 7,561 26.07 11.28 88.39 ภูสิงห์ 26,099 15,733 60.28 14.78 60.95
185 | P a g e อ าเภอ จ านวนประชากร อายุ 15 ปีขึ้นไป ได้รับ การคัดกรอง การคัดกรอง (ร้อยละ) สูบบุหรี่ (ร้อยละ) บ าบัด (ร้อยละ) เมืองจันทร์ 8,971 5,432 60.55 12.32 75.34 เบญจลักษ์ 18,455 13,269 71.9 17.28 98.3 พยุห์ 17,141 9,071 52.92 11.16 53.56 โพธิ์ศรีสุวรรณ 12,698 4,588 36.13 12.77 77.47 ศิลาลาด 9,948 6,562 65.96 12.86 81.28 รวม 814,275 404,252 49.65 11.42 85.69 ที่มาข้อมูล : HDC สสจ.ศรีสะเกษ 4.2) ปีงบประมาณ 2565 การคัดกรองผู้ดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ในกลุ่มประชากร 15 ปีขึ้นไป จ านวน 383,509 ราย คิดเป็นร้อยละ 47.10 มีผู้ดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ทั้งหมด 88,260 ราย คิดเป็นร้อยละ 23.01 เป็นผู้ดื่มระดับเสี่ยงต่ า ร้อยละ 94.11 เสี่ยงปานกลาง ร้อยละ 4.97 และเสี่ยงสูง ร้อยละ 0.92 เข้าสู่ระบบ บ าบัดร้อยละ 78.15 และผู้ดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ระดับเสี่ยงสูงได้รับการส่งต่อ ร้อยละ 55.39 โดยจ าแนกข้อมูล เป็นรายอ าเภอ ตามตารางดังต่อไปนี้ ตารางที่ 88 ข้อมูลการคัดกรองผู้ดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์จ าแนกเป็นรายอ าเภอ อ าเภอ จ านวน ประชากร อายุ 15 ปี ขึ้นไป ได้รับ การคัด กรอง ร้อยละ คัดกรอง ร้อยละ ดื่ม ร้อยละผู้ ดื่มสุรา ความ เสี่ยงต่ า ร้อยละผู้ดื่ม สุราความ เสี่ยงปาน กลาง ร้อยละผู้ดื่ม สุราความ เสี่ยงสูง ร้อยละ บ าบัด เมืองศรีสะเกษ 83,660 25,683 30.7 23.54 94.24 5.29 0.46 87.13 ยางชุมน้อย 20,914 11,392 54.47 32.55 83.44 13.97 2.59 78.94 กันทรารมย์ 54,465 21,641 39.73 29.97 97.26 2.24 0.51 75.05 กันทรลักษ์ 137,218 23,884 17.41 16.05 96.3 1.62 2.09 70.41 ขุขันธ์ 80,599 53,339 66.18 20.05 94.98 4.8 0.22 64.60 ไพรบึง 23,451 8,949 38.16 34.19 92.29 7.42 0.29 93.37 ปรางค์กู่ 32,385 16,928 52.27 19.94 92.77 5.39 1.84 90.84 ขุนหาญ 62,845 35,134 55.91 10.43 98.39 1.23 0.38 86.25 ราษีไศล 40,918 33,202 81.14 27.16 96.46 3.5 0.03 78.00 อุทุมพรพิสัย 53,986 36,704 67.99 24.4 96.34 3.47 0.19 82.49 บึงบูรพ์ 6,239 2,679 42.94 37.07 90.23 9.06 0.7 97.48 ห้วยทับทัน 21,006 15,402 73.32 23.07 96.71 2.73 0.56 75.60 โนนคูณ 21,773 11,684 53.66 25.24 95.8 3.26 0.95 32.93 ศรีรัตนะ 28,280 15,329 54.2 33.02 96.29 1.68 2.04 94.53
186 | P a g e อ าเภอ จ านวน ประชากร อายุ 15 ปี ขึ้นไป ได้รับ การคัด กรอง ร้อยละ คัดกรอง ร้อยละ ดื่ม ร้อยละผู้ ดื่มสุรา ความ เสี่ยงต่ า ร้อยละผู้ดื่ม สุราความ เสี่ยงปาน กลาง ร้อยละผู้ดื่ม สุราความ เสี่ยงสูง ร้อยละ บ าบัด น้ าเกลี้ยง 24,219 12,210 50.41 34.55 97.58 2.39 0.02 96.85 วังหิน 29,005 7,247 24.99 18.2 97.04 2.43 0.53 81.96 ภูสิงห์ 26,099 15,681 60.08 26.59 88.87 9.74 1.39 97.24 เมืองจันทร์ 8,971 5,440 60.64 18.05 81.87 17.52 0.61 46.33 เบญจลักษ์ 18,455 13,113 71.05 22.47 97.9 2.1 0 92.70 พยุห์ 17,141 8,212 47.91 12.75 52.44 30.28 17.29 34.38 โพธิ์ศรีสุวรรณ 12,698 4,091 32.22 19.14 87.23 10.73 2.04 20.95 ศิลาลาด 9,948 5,565 55.94 25.14 83.7 14.65 1.64 33.02 รวม 814,275 383,509 47.1 23.01 94.11 4.97 0.92 78.15 ที่มาข้อมูล : HDC สสจ.ศรีสะเกษ 5) สร้างมาตรการท าให้ชุมชนปลอดบุหรี่และเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ การขับเคลื่อนงานป้องกันและควบคุมการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์จังหวัดศรีสะเกษ ได้ขับเคลื่อนกลไกการด าเนินงานระดับจังหวัดไปสู่ระดับอ าเภอและระดับต าบลสนับสนุนมาตรการชุมชน เพื่อการ จัดสภาพแวดล้อมชุมชน ลดการบริโภคยาสูบและเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ของคนในชุมชน ในปี 2565 โดยใช้ กระบวนการมีส่วนร่วมผ่านกลไกคณะกรรมการพัฒนาคุณภาพชีวิตระดับอ าเภอ (พชอ.) และสนับสนุนให้เกิด มาตรการชุมชนเพื่อลดการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ในชุมชน ผ่านการจัดงานบุญงานประเพณีปลอดเครื่องดื่ม แอลกอฮอล์ และเก็บข้อมูลมูลค่าที่ประหยัดได้งานบุญงานประเพณีปลอดเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ทางผ่านระบบ Google Form และรายงานผลการด าเนินงานให้ที่ประชุมกรมการจังหวัดทราบเป็นประจ าทุกเดือน ซึ่งในปี พ.ศ.2565 จังหวัดศรีสะเกษ มีงานบุญทั้งหมด 2,151 งาน เป็นงานบุญปลอดเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ 1,895 งาน คิดเป็นร้อยละ 88.10 รวมมูลค่าที่ประหยัดได้เฉลี่ย 37,900,000 บาท (เฉลี่ยงานละ 20,000 บาท) ตามตาราง ดังต่อไปนี้ ตารางที่ 89 ข้อมูลสร้างมาตรการท าให้ชุมชนปลอดบุหรี่และเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ที่ ประเภทงานบุญ จ านวนงานบุญ ทั้งหมด (งาน) จ านวนงานบุญปลอด เหล้า (งาน) ร้อยละงานบุญ ปลอดเหล้า มูลค่าที่ประหยัด ได้ (บาท) 1 งานศพ 1,401 1,301 92.86 26,020,000 2 กฐิน 40 35 87.50 700,000 3 ผ้าป่า 19 16 84.21 320,000
187 | P a g e ที่ ประเภทงานบุญ จ านวนงานบุญ ทั้งหมด (งาน) จ านวนงานบุญปลอด เหล้า (งาน) ร้อยละงานบุญ ปลอดเหล้า มูลค่าที่ประหยัด ได้ (บาท) 4 งานบวช 161 133 82.61 2,660,000 5 บุญอัฐิ 53 53 100.00 1,060,000 6 แข่งเรือ 1 1 100.00 20,000 7 บุญเข้าพรรษา 42 38 90.48 760,000 8 บุญออกพรรษา 16 11 68.75 220,000 9 บุญข้าวสาก 5 5 100.00 100,000 10 บุญข้าวจี่ 34 34 100.00 680,000 11 บุญประเวศ 7 6 85.71 120,000 12 เทศกาลสงกรานต์ 8 8 100.00 160,000 13 วันขึ้นปีใหม่ 0 0 0.00 0 14 ขึ้นบ้านใหม่ 53 39 73.58 780,000 15 บุญข้าวประดับดิน 1 1 100.00 20,000 16 ลอยกระทง 5 5 100.00 100,000 17 แซนโฎนตา 2 1 50.00 20,000 18 อื่นๆ...... 303 208 68.65 4,160,000 รวม 2,151 1,895 88.10 37,900,000 มาตรการในการด าเนินงาน การควบคุมผลิตภัณฑ์ยาสูบและเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ด าเนินงานตามแผนยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี (พ.ศ. 2560 - 2579) ด้านการป้องกันควบคุมโรคและภัยสุขภาพของประเทศ มีเป้าหมายเพื่อลดความชุกและ อุบัติการของการเจ็บป่วย และการเสียชีวิตจากโรคและภัยสุขภาพที่สามารถป้องกันควบคุมได้ โดยมีตัวชี้วัดที่ เกี่ยวข้องดังนี้ 1) ความชุกของผู้สูบบุหรี่ในประชากรไทย อายุ15 ปี ลดลงร้อยละ 50 2) ปริมาณการบริโภคแอลกอฮอล์ ต่อประชากรอายุ15 ปีขึ้นไป ลดลงร้อยละ 40 ซึ่งการด าเนินงานควบคุมผลิตภัณฑ์ยาสูบและเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ จังหวัดศรีสะเกษ ขับเคลื่อนงานโดยอาศัย มาตรการ 5 มาตรการในการควบคุมผลิตภัณฑ์ยาสูบและเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ คือ มาตรการที่ 1: ขับเคลื่อนกลไกการด าเนินงานควบคุมยาสูบและเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ระดับจังหวัด มาตรการที่ 2 : บังคับใช้กฎหมายและการท าให้สิ่งแวดล้อมปลอดบุหรี่และสุรา
188 | P a g e มาตรการที่ 3 : สนับสนุนการด าเนินงานสถานศึกษาปลอดบุหรี่และเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ มาตรการที่ 4 : ช่วยให้ผู้เสพ ผู้ดื่ม เลิกสูบเลิกดื่ม มาตรการที่ 5 : พัฒนามาตรการชุมชนเพื่อควบคุมยาสูบและเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ปัจจัยแห่งความส าเร็จ การขับเคลื่อนการด าเนินงานควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์และควบคุมยาสูบจังหวัดศรีสะเกษ มีการ ขับเคลื่อนงานผ่านระบบกลไกจังหวัด ทั้งคณะกรรมการควบคุมผลิตภัณฑ์ยาสูบจังหวัด คณะกรรมการควบคุม เครื่องดื่มแอลกอฮอล์จังหวัด คณะอนุกรรมการขับเคลื่อนการด าเนินงานควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์และควบคุม ยาสูบจังหวัดศรีสะเกษ และสมาพันธ์เครือข่ายแห่งชาติเพื่อสังคมไทยปลอดบุหรี่จังหวัดศรีสะเกษ เป็นการ ด าเนินงานโดยบูรณาการร่วมกับหน่วยงานอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้อง ได้รับความร่วมมือทุกภาคส่วนทั้งภาครัฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชนในการขับเคลื่อนการด าเนินงาน ปัญหาอุปสรรค การขับเคลื่อนการด าเนินงานควบคุมยาสูบและเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ในพื้นที่ ยังไม่บรรลุผลตามเป้าหมาย ที่วางไว้ในบางประเด็น เนื่องจากยังมีข้อจ ากัดในการขับเคลื่อนการด าเนินงาน ทั้งในส่วนของบุคลากรที่มีจ านวน ค่อนข้างน้อย เมื่อเปรียบเทียบการภาระงาน ความเชี่ยวชาญที่ยังไม่เพียงพอจากการเปลี่ยนผู้รับผิดชอบค่อนข้าง บ่อย ท าให้ไม่สามารถด าเนินการให้ครอบคลุมได้ในทุกประเด็น รวมถึงข้อจ ากัดในการใช้จ่ายงบประมาณในการ ขับเคลื่อนกาด าเนินงาน อีกทั้งพฤติกรรมการสูบบุหรี่และดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ของประชาชน เป็นพฤติกรรม และค่านิยมส่วนบุคคล ซึ่งเกิดจากความเคยชิน และยังไม่ตระหนักถึงผลกระทบที่จะตามมาจากการสูบบุหรี่และดื่ม เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ทั้งผลกระทบด้านสุขภาพ ครอบครัว สังคม และเศรษฐกิจ การจูงใจให้ผู้สูบผู้ดื่มปรับเปลี่ยน พฤติกรรม สมัครใจเข้าสู่กระบวนการบ าบัดรักษาให้สามารถเลิกสูบเลิกดื่มให้เป็นผลส าเร็จ จึงเป็นเรื่องที่ท าได้ยาก แนวทางการพัฒนางานในปีถัดไป การด าเนินงานควบคุมยาสูบและเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ในปีงบประมาณ 2566 1) ขับเคลื่อนกลไกการด าเนินงานควบคุมยาสูบและเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ระดับจังหวัด - ประชุมคณะกรรมการควบคุมผลิตภัณฑ์ยาสูบและคณะกรรมการควบคุมเครื่องดื่ม แอลกอฮอล์จังหวัด จ านวน 2 ครั้ง/ปี - ประชุมคณะอนุกรรมการขับเคลื่อนการด าเนินงานควบคุมยาสูบและเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ 5 คณะ จ านวน 2 ครั้ง - จัดท าแผนการด าเนินงานควบคุมยาสูบและเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ระดับจังหวัด และอ าเภอ - การติดตามประเมินผล/ลงพื้นที่ติดตามการด าเนินงาน 2) การบังคับใช้กฎหมาย และการด าเนินการสร้างสิ่งแวดล้อมปลอดบุหรี่สุรา
189 | P a g e - ตรวจเตือน ประชาสัมพันธ์ เฝ้าระวังและบังคับใช้กฎหมาย โดยทีมพนักงานเจ้าหน้าที่ระดับ จังหวัด และอ าเภอ จ านวน 2 ครั้ง (ช่วงเทศกาลปีใหม่และสงกรานต์) - ตรวจสอบข้อร้องเรียนตามพระราชบัญญัติควบคุมผลิตภัณฑ์ยาสูบ พ.ศ. 2560 และ พระราชบัญญัติควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ พ.ศ. 2551 - พัฒนาศักยภาพเจ้าหน้าที่ในการบังคับใช้กฎหมายควบคุมผลิตภัณฑ์ยาสูบและเครื่องดื่ม แอลกอฮอล์ 3) การป้องกันนักสูบนักดื่มหน้าใหม่ - สนับสนุนการด าเนินงานตาม 7 มาตรการสถานศึกษาปลอดบุหรี่/เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ เพื่อ สร้างจิตส านึก ค่านิยมการไม่บริโภคผลิตภัณฑ์ยาสูบและเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ในเด็ก เยาวชน และนักสูบนักดื่ม หน้าใหม่ - ร่วมติดตาม ขับเคลื่อน และสนับสนุนการด าเนินงานสถานศึกษาปลอดบุหรี่และเครื่องดื่ม แอลกอฮอล์ 4) การบ าบัดรักษา/การช่วยเลิกสูบเลิกดื่ม - พัฒนาศักยภาพบุคลากรสถานพยาบาลทุกระดับ เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการคัดกรองผู้ ต้องการเลิกบุหรี่และสุราในชุมชน - เพิ่มการคัดกรอง และส่งต่อผู้มีปัญหาการดื่มสุราเข้าสู่ระบบการบ าบัดรักษา 5) สร้างมาตรการท าให้ชุมชนปลอดบุหรี่และเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ - สร้างกระบวนการชุมชนปลอดเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ โดยกระบวนการมีส่วนร่วมผ่านกลไก คณะกรรมการพัฒนาคุณภาพชีวิตระดับอ าเภอ (พชอ.) - จัดกิจกรรมแลกเปลี่ยนเรียนรู้ในการท าให้ชุมชนปลอดบุหรี่และเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ตาม มาตรการชุมชน ผลงานที่โดดเด่น/ รางวัลที่ภาคภูมิใจ จากการด าเนินงานควบคุมบุหรี่และเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ของจังหวัดศรีสะเกษ ส่งผลให้เกิดพื้นที่ต้นแบบที่ สามารถใช้เป็นแหล่งเรียนรู้ในระดับอ าเภอ ต าบล และหมู่ข้าน อาทิเช่น อ าเภอโพธิ์ศรีสุวรรณ ซึ่งได้รับโล่อ าเภอ ต้นแบบการจัดการป้องกันและแก้ไขปัญหาการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ด้วยแนวคิด 3 ขยาย คือ ขยายพื้นที่ ขยายกลุ่มเป้าหมายและขยายเวลา ผ่านกลไกคณะกรรมการพัฒนาคุณภาพชีวิตระดับอ าเภอ (พชอ.) ต าบลโคก เพชรพื้นที่ต้นแบบในการด าเนินงานช่วยเลิกสุรา ต าบลส้มป่อยพื้นที่ต้นแบบในการด าเนินงานควบคุมเครื่องดื่ม เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ในงานบุญประเพณี และโรงเรียนกระแซงวิทยา อ าเภอกันทรลักษ์ สถานศึกษาปลอดบุหรี่ ปลอดเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ต้นแบบ (ระดับมัธยมศึกษา)
190 | P a g e ประเด็นงาน : ลดป่วย ลดตาย และการสร้างความมั่นคงทางสุขภาพ ผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง โรคหลอด เลือดหัวใจ สถานการณ์ สภาพปัญหา ข้อมูลที่เกี่ยวข้อง อัตราตาย และอัตราป่วยของผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง และโรคหลอดเลือดหัวใจ จังหวัดศรีสะเกษ สถานการณ์โรคหลอดเลือดสมอง มีแนวโน้มสูงขึ้นทุกปี การเข้าถึงบริการภายใน 4.5 ชั่วโมง มีความส าคัญในการ ช่วยผู้ป่วยให้รอดชีวิต และลดความพิการลงได้ โรงพยาบาลศรีสะเกษ มี Unit Stroke จ านวน 8 เตียง ที่มีอาการ เฉียบพลัน และสามารถให้ยาละลายลิ่มเลือดทางหลอดเลือดด าได้ หลังจากพ้นระยะวิกฤติแล้ว ผู้ป่วยยังคงรักษาตัว เพื่อเตรียมความพร้อมก่อนกลับบ้าน โดยทีมสหสาขาวิชาชีพ ที่มาดูแลที่หออภิบาลผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง อีก 22 เตียง ซึ่งเป็นโรงพยาบาลที่ได้รับการประเมินผ่านการรับรองคุณภาพเป็นศูนย์โรคหลอดเลือดมาตรฐาน กระทรวงสาธารณสุข (standard stroke certification : sscc) ระดับ 5 ดาว ระยะการรับรอง วันที่ 30 กรกฎาคม 2562 – 29 กรกฎาคม 2565 จากกรมการแพทย์ และสถาบันประสาทวิทยา ขณะนี้อยู่ระหว่างการขอประเมินต่อ อายุ มีผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองทั้งหมดเข้ารับการรักษา ปี 2564 – 2565 ตามล าดับดังนี้ 2,373 และ 1,979 ราย ส่วนผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองตีบและอุดตัน ปี 2564 – 2565 ตามล าดับดังนี้ 1,616 และ 1,244 ราย ผู้ป่วย โรคหลอดเลือดสมองตีบและอุดตันได้รับการรักษาใน stroke unit มีแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านระบบประสาท 2 ท่าน ส่วนผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองแตกจะเข้ารับการรักษาที่หอผู้ป่วย ศัลยกรรมประสาท ซึ่งมีแพทย์เชี่ยวชาญเฉพาะ ด้านให้การดูแล 2 ท่าน การบริหารจัดการเชิงระบบ (System management) 1. กลยุทธ์ (Strategy) : จังหวัดศรีสะเกษมี 22 อ าเภอ มีโรงพยาบาลศรีสะเกษเป็นโรงพยาบาลระดับ A เป็นโรงพยาบาลแม่ข่ายที่ขับเคลื่อนการด าเนินงานของโรงพยาบาลเครือข่าย และผลักดันให้โรงพยาบาลใน เครือข่ายเป็น Node ที่สามารถให้ยาละลายลิ่มเลือดทางหลอดเลือดด าในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองตีบและอุดตัน ได้ด้วยตนเอง ซึ่งมีโรงพยาบาลกันทรลักษ์ จังหวัดศรีสะเกษ มาศึกษาระบบการให้ยาละลายลิ่มเลือดทางหลอด เลือดด า วันที่ 22 มิถุนายน 2565 และสามารถให้ยาละลายลิ่มเลือดทางหลอดเลือดด าได้ ตั้งแต่เดือนสิงหาคม 2565 2. โครงสร้างกลไกการท างาน (Structure) มีคณะกรรมการพัฒนาระบบบริการสุขภาพจังหวัดศรีสะเกษ สาขาโรคหลอดเลือดสมองระดับจังหวัด โดย มีผู้เชี่ยวชาญประสาทอายุรแพทย์เป็นประธาน คณะกรรมการประกอบด้วย สหสาขาวิชาชีพโรงพยาบาลทั่วไป โรงพยาบาลชุมชนในเครือข่ายมีการพัฒนาระบบ Stroke Fast Track และพัฒนาระบบการเข้าถึง การเข้ารับ บริการ 1669 และการคัดกรองกลุ่มเสี่ยง CVD Risk ในกลุ่ม NCD และมีการออกเยี่ยมเสริมพลังโรงพยาบาล เครือข่ายทุกปี 3. การพัฒนาระบบข้อมูลสารสนเทศ (Information)
191 | P a g e 3.1 พัฒนาทีมการดูแลข้อมูลโดยมี Stroke Nurse Care Manager ที่สามารถเก็บรวบรวมข้อมูล โดย ใช้ข้อมูลสถาบันประสาทวิทยา และบันทึกข้อมูลเพื่อเป็นแนวทางในการเปรียบเทียบทั่วประเทศ 3.2 การให้รหัสโรคโดยทีมผู้เชี่ยวชาญและมีแพทย์ auditor ตารางที่ 90 ตัวชี้วัด เป้าหมายงานลดป่วย ลดตาย และการสร้างความมั่นคงทางสุขภาพ ผู้ป่วยโรคหลอด เลือดสมอง โรคหลอดเลือดหัวใจ ตัวชี้วัด เป้าหมาย อัตราตายของผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง น้อยกว่า 7% ผลการด าเนินการ ตารางที่ 91 ตัวชี้วัด : อัตราตายของผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง ปี 2565 (1 ตุลาคม 2564 – 30 กันยายน 2565) อ าเภอ รวมทุกกลุ่มอายุ B A ร้อยละ เมืองศรีสะเกษ 1,486 111 7.47 ยางชุมน้อย 437 36 8.24 กันทรารมย์ 983 67 6.82 กันทรลักษ์ 1,994 110 5.52 ขุขันธ์ 1,319 79 5.99 ไพรบึง 377 18 4.77 ปรางค์กู่ 678 30 4.42 ขุนหาญ 1,027 64 6.23 ราษีไศล 1,064 102 9.59 อุทุมพรพิสัย 1,162 97 8.35 บึงบูรพ์ 149 5 3.36 ห้วยทับทัน 435 27 6.21 โนนคูณ 372 39 10.48 ศรีรัตนะ 571 45 7.88 น้ าเกลี้ยง 339 23 6.78
192 | P a g e อ าเภอ รวมทุกกลุ่มอายุ B A ร้อยละ วังหิน 525 44 8.38 ภูสิงห์ 378 27 7.14 เมืองจันทร์ 234 23 9.83 เบญจลักษ์ 281 24 8.54 พยุห์ 339 33 9.73 โพธิ์ศรีสุวรรณ 245 14 5.71 ศิลาลาด 277 16 5.78 รวม 14,672 1,034 7.05 ที่มา HDC จังหวัดศรีสะเกษ มาตรการในการด าเนินการ 1. พัฒนาศักยภาพบุคลากรเครือข่าย ทั้ง Pre-hos, In-hos และ post-hos โดยทีมสหสาขาวิชาชีพให้ ความร่วมมือในการออกเยี่ยมเสริมพลังอย่างสม่ าเสมอ 2. พัฒนาการน าเสนอข้อมูลการด าเนินงานของโรงพยาบาลเครือข่ายโดยมีส่วนร่วมของบุคลากรระดับ ปฐมภูมิ ถึงทุติยภูมิในเวทีการออกเยี่ยมเสริมพลัง 3. พัฒนาการให้ความรู้ด้านวิชาการเกี่ยวกับโรคหลอดเลือดสมองในบุคลากรทางการแพทย์ และใน ประชาชนกลุ่มเสี่ยง และกลุ่มผู้ป่วย 4. ประชาสัมพันธ์โรคหลอดเลือดสมองในกิจกรรมส าคัญของทางจังหวัดที่จัดขึ้น เช่น เวทีแสดงต่างๆ โดยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ 5. จัดท าสื่อประชาสัมพันธ์ในสถานที่ต่างๆที่ประชาชนเข้าถึงได้ง่าย เช่น ติดป้ายตามรถสามล้อที่วิ่งไป ตามสถานที่ต่างๆ เพื่อรับส่งผู้โดยสาร และป้ายประชาสัมพันธ์ แจกตามชุมชน ทุก รพ.สต.ซึ่งได้รับงบสนับสนุนจาก สสจ.ศรีสะเกษ การส่งเสริมความรู้และประชาสัมพันธ์และการร่วมมือของภาคีเครือข่าย ในด้านข้อมูล เรื่องโรคและอาการ อาการแสดง ตามสโลแกน อ่อนแรง แขน มึนชา ตามัว หน้าเบี้ยว เวียนหัว ลิ้นรัว เดินเซ ให้รีบไป โรงพยาบาลให้ เร็วที่สุด ส่งผลให้ผู้ป่วยสามารถเข้าถึงบริการได้รวดเร็ว และมีการส่งปรึกษาผ่าน SISAKET STROKE LINE GROUP ก่อนผู้ป่วยเดินทางมาถึงโรงพยาบาลศรีสะเกษ ท าให้ทีมให้การดูแลรักษาอย่างทันท่วงที ท าให้สามารถให้ยาละลาย ลิ่มเลือดภายใน 60 นาที ได้เพิ่มมากขึ้น
193 | P a g e ปัจจัยแห่งความส าเร็จ 1. ผู้บริหารให้การสนับสนุน 2. มีทีมสหวิชาชีพ ร่วมด าเนินการ ปัญหาอุปสรรค 1. ผู้ป่วยและญาติขาดความตระหนักในการเข้ารับบริการภายในเวลาที่ก าหนด 2. การคัดกรองประชากรกลุ่มเสี่ยงยังไม่ครอบคลุมและต่อเนื่อง 3. ผู้ป่วยกลุ่มเสี่ยง ขาดการติดตามนัดเพื่อเฝ้าระวังอาการและการับยาอย่างต่อเนื่อง 4. การบันทึกข้อมูล ไม่เป็นปัจจุบันเช่น อัตราอุบัติใหม่ของผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง รายอ าเภอไม่บันทึก จ านวนประชากรทะเบียนราษฏร์ แต่บันทึกจ านวนผู้ป่วยรายใหม่ ท าให้ตัวหารน้อยลง ส่งผล ให้อัตราการเกิดอุบัติ ใหม่ เพิ่มมากขึ้น แนวทางการพัฒนางานในปีถัดไป 1. เพิ่มการประชาสัมพันธ์อย่างต่อเนื่องและครอบคลุมทุกพื้นที่ 2. เพิ่มระบบการบริการ Pre-hos ในด้านอัตราก าลังและทรัพยากรเครื่องมือ เพื่อให้ประชาชนกลุ่มเสี่ยง สามารถเข้าถึงบริการได้มากขึ้น 3. จัดประชุมวิชาการแก่ประชาชนกลุ่มเสี่ยงในแต่ละพื้นที่ให้ครอบคลุมเพื่อการลดความ เสี่ยงและเพิ่มการ เข้าถึงบริการมากขึ้น 4. เพิ่มNodeบริการที่สามารถให้ยาละลายลิ่มเลือดทางหลอดเลือดด าให้มากขึ้นเพื่อลด ระยะเวลารอคอย 5. ทบทวนสาเหตุส่วนที่ผู้ป่วยที่เข้าถึงบริการไม่ทันเวลาและหาแนวทางแก้ไขโดย ประสานความร่วมมือ กับหน่วยงานในพื้นที่รับผิดชอบเพื่อปรับปรุงและพัฒนา โรคหลอดเลือดหัวใจ สภาพปัญหา ข้อมูลที่เกี่ยวข้อง โรงพยาบาลศรีสะเกษเป็นโรงพยาบาลศูนย์ระดับ A ที่ได้รับการพัฒนาขึ้นเป็นศูนย์หัวใจระดับ 2 สามารถ ให้การดูแลผู้ป่วยกลุ่มโรคหัวใจและหลอดเลือดทั้ง Non Invasive และ Invasive (Peacmaker, CAG, PCI, Open heart) ส่วนที่ไม่สามารถท าได้ต้องส่งต่อโรงพยาบาลที่มีศักยภาพสูงกว่า ได้แก่ CAG, PCI Complex case, RFA, CRTD, Open heart complex เป็นต้น จากสถานการณ์ดูแลผู้ป่วย STEMI ในเครือข่ายจังหวัดศรีสะเกษที่ผ่านมา ในปี 2563 – 2565 พบว่าอัตรา ตายของผู้ป่วยโรคกล้ามเนื้อหัวใจวายเฉียบพลัน STEMI คือ 6.67, 9.66 และ 12.7 ยังสูงกว่าเป้าหมาย จากการ ทบทวนเป็นผู้ป่วย Cardiac Arrest ก่อนถึงโรงพยาบาล 4 ราย คิดเป็น 57.14% Post SK ส่งต่อไปที่โรงพยาบาล สรรพสิทธิประสงค์ 1 ราย คิดเป็น 14.29% และ Post PCI 2 ราย คิดเป็น 28.57% จากการที่โรงพยาบาลศรีสะ เกษเปิดบริการตรวจสวนหัวใจและหลอดเลือดตั้งแต่เดือนกรกฎาคม 2564 มีผู้ป่วย STEMI ที่อยู่ในเกณฑ์การท า
194 | P a g e Primary PCI ภายใน 120 นาที หลังได้รับการวินิจฉัย 60% (3/5) และการผ่าตัดหัวใจเริ่มเดือนพฤศจิกายน 2564 ผ่าตัดจ านวน 26 ราย เป็นการผ่าตัด CABG 7 ราย อัตราการเสียชีวิตของผู้ป่วยที่ท า CABG 0% หลังการผ่าตัด ได้รับการดูแลที่หอผู้ป่วย ICU CVT แต่บุคลากรยังไม่เพียงพอ ประสบการณ์ยังน้อย พยาบาลยังไม่ผ่านการอบรม เฉพาะทางหัวใจและหลอดเลือด จึงไม่สามารถเปิดบริการได้เต็มศักยภาพ รวมทั้งทีมผ่าตัดของโรงพยาบาลศรีสะ เกษยังจ าเป็นต้องมีทีมจากโรงพยาบาลสรรพสิทธิประสงค์เป็นที่ปรึกษา ด้านเครื่องมือต่างๆที่จ าเป็น ในหน่วยตรวจ สวนหัวใจ (Cath LAB) หอผู้ป่วยวิกฤตศัลยศาสตร์หัวใจ (ICU VCT) และห้องผ่าตัดหัวใจ ยังไม่เพียงพอ ยังต้อง ได้รับการสนับสนุนจากเขตบริการสุขภาพและกระทรวงสาธารณสุข เพื่อที่ผู้ป่วยเข้าถึงบริการได้สะดวก รวดเร็ว ลดระยะเวลาการรอคอย ได้รับการดูแลที่ปลอดภัยไม่เกิดภาวะแทรกซ้อน ตารางที่ 92 ตัวชี้วัด เป้าหมายงานลดป่วย ลดตาย และการสร้างความมั่นคงทางสุขภาพ ผู้ป่วยโรคหลอด เลือดหัวใจ ตัวชี้วัด เป้าหมาย 1.อัตราผู้ป่วยรายใหม่จากโรคหลอดเลือดหัวใจ 9.6 /แสนประชากร 2.อัตราตายของผู้ป่วยโรคกล้ามเนื้อหัวใจตายเฉียบพลันชนิด STEMI < 9 % ผลการด าเนินการ ตารางที่ 93 อัตราผู้ป่วยรายใหม่จากโรคหลอดเลือดหัวใจ ปี 2565 (1 ตุลาคม 2564 -30 กันยายน 2565) อ าเภอ B A อัตราต่อแสน (A/B) X 100,000 เมืองศรีสะเกษ 130,579 5 3.83 ยางชุมน้อย 35,977 0 0 กันทรารมย์ 106,953 0 0 กันทรลักษ์ 201,521 0 0 ขุขันธ์ 149,683 0 0 ไพรบึง 47,368 9 19 ปรางค์กู่ 66,245 5 7.55 ขุนหาญ 106,907 0 0 ราษีไศล 79,862 0 0 อุทุมพรพิสัย 104,949 0 0 บึงบูรพ์ 10,474 0 0 ห้วยทับทัน 42,242 1 2.37 โนนคูณ 39,485 0 0 ศรีรัตนะ 53,223 0 0
195 | P a g e อ าเภอ B A อัตราต่อแสน (A/B) X 100,000 น้ าเกลี้ยง 44,392 0 0 วังหิน 50,536 0 0 ภูสิงห์ 54,779 0 0 เมืองจันทร์ 17,812 0 0 เบญจลักษ์ 36,025 0 0 พยุห์ 35,102 1 2.85 โพธิ์ศรีสุวรรณ 23,708 1 4.22 ศิลาลาด 19,734 0 0 รวม 1,457,556 22 1.51 ที่มา HDC จังหวัดศรีสะเกษ ตารางที่ 94 อัตราตายของผู้ป่วยโรคกล้ามเนื้อหัวใจตายเฉียบพลันชนิด STEMI ปี 2565 (1 ตุลาคม 2564 -30 กันยายน 2565) อ าเภอ รวมทุกกลุ่มอายุ B A ร้อยละ เมืองศรีสะเกษ 1,230 97 7.89 ยางชุมน้อย 353 34 9.63 กันทรารมย์ 715 84 11.75 กันทรลักษ์ 1,326 96 7.24 ขุขันธ์ 1,032 82 7.95 ไพรบึง 282 21 7.45 ปรางค์กู่ 425 40 9.41 ขุนหาญ 839 70 8.34 ราษีไศล 809 98 12.11 อุทุมพรพิสัย 891 107 12.01 บึงบูรพ์ 111 6 5.41 ห้วยทับทัน 223 15 6.73 โนนคูณ 283 32 11.31
196 | P a g e อ าเภอ รวมทุกกลุ่มอายุ B A ร้อยละ ศรีรัตนะ 348 36 10.34 น้ าเกลี้ยง 239 32 13.39 วังหิน 303 44 14.52 ภูสิงห์ 366 33 9.02 เมืองจันทร์ 150 13 8.67 เบญจลักษ์ 172 24 13.95 พยุห์ 247 27 10.93 โพธิ์ศรีสุวรรณ 179 13 7.26 ศิลาลาด 162 12 7.41 รวม 10,685 1,016 9.51 ที่มา HDC จังหวัดศรีสะเกษ มาตรการในการด าเนินงาน 1. การทบทวนปัญหาในการดูแลผู้ป่วย ACS ร่วมกันภายในเครือข่าย และน าสู่การพัฒนาระบบที่เชื่อมโยงกัน โดยเป็นการทบทวน case STEMI ทุกเคส ผ่านระบบ online ทุกวันพฤหัสบดีแรกของแต่ละเดือน การพัฒนาศักยภาพ ของโรงพยาบาลระดับ M ในเครือข่าย ทั้งด้านบุคลากรการแพทย์ เภสัชกร พยาบาล นักกายภาพบ าบัด และเครื่องมือใน การขยายบริการในการดูแลผู้ป่วยกลุ่มโรคหัวใจและหลอดเลือด เช่น โรงพยาบาลกันทรลักษ์, โรงพยาบาลขุขันธ์ และ โรงพยาบาลอุทุมพรพิสัย 2. พัฒนาการให้บริการตรวจวินิจฉัย การรักษาด้านโรคหัวใจและหลอดเลือดที่มีภาวะแทรกซ้อน โดยการใช้ บุคลากรร่วมกับโรงพยาบาลในเขตบริการสุขภาพที่ 10 (โรงพยาบาลสรรพสิทธิประสงค์ อุบลราชธานี) และนอกเขต บริการสุขภาพ (ศูนย์หัวใจสิริกิติ์ภาคตะวันออกเฉียงเหนีอ มหาวิทยาลัยขอนแก่น, โรงพยาบาลศูนย์ขอนแก่น, สถาบัน ทรวงอก) เช่น Open heart, EP, CHD 3. การพัฒนาศักยภาพในการให้ยาลายลิ่มเลือด (SK) ในผู้ป่วย STEMI ในโรงพยาบาลทุกระดับอย่างต่อเนื่อง และยั่งยืน 4. พัฒนาศักยภาพบุคลากรในโรงพยาบาลจังหวัดและโรงพยาบาลชุมชนทุกแห่ง ในการตรวจพิเศษด้านหัวใจ โดยจัดท าโครงการประชุมเชิงปฏิบัติการ Hand and Basic Echocardiogram for General Physician 5. พัฒนาระบบข้อมูลสารสนเทศร่วมกันภายในเครือข่าย การบริหารจัดการข้อมูล HDC ให้เชื่อมโยง และถูกต้อง
197 | P a g e 6. บูรณาการในการดูแลผู้ป่วยกลุ่มโรคหัวใจในชุมชนให้เชื่อมโยงกับเครือข่ายอื่นๆ เช่น NCD, ปฐมภูมิให้ เป็นระบบ ปัจจัยแห่งความส าเร็จ 1.ผู้บริหารให้การสนับสนุน 2. มีทีมสหวิชาชีพ ร่วมด าเนินการ ปัญหาอุปสรรค 1. ด้านบุคลากร 1.1 ขาดทักษะและประสบการณ์ในการดูแลรักษาและวินิจฉัย 1.2 บุคลากรไม่เพียงพอกับการขยายบริการ ทั้งพยาบาล เภสัชกร นักกายภาพบ าบัด 1.3 รพ.สต. ขาดความรู้ในการคัดกรอง เฝ้าระวัง การให้การช่วยเหลือกลุ่มเสี่ยงในชุมชน 2. ด้านระบบบริการ 2.1 การเรียกใช้ระบบบริการ 1669 น้อย 2.2 การติดตาม ดูแลรักษาขาดการต่อเนื่อง 3. ข้อมูล 3.1 จัดเก็บข้อมูลไม่เชื่อมโยง ขาดความต่อเนื่อง : Thai ACS registry, HDC, 43 แฟ้ม 3.2 ระบบการคืนข้อมูลไม่ครบถ้วน ต่อเนื่อง : Thai ACS registry, refer back 4. เครื่องมือ ขาดอุปกรณ์การแพทย์ : Defibrillator, AED, Infusion pump, Monitor EKG แนวทางการพัฒนางานในปีถัดไป 1. จัดหาบุคลากร (สหสาขา) ให้สอดคล้องกับการขยายหน่วยบริการแต่ละโรงพยาบาล 2. พัฒนาศักยภาพบุคลากร ในโรงพยาบาลจังหวัดและโรงพยาบาลชุมชนทุกแห่ง ในการดูแลรักษา ผู้ป่วย STEMI, ACS 3. อบรมให้ความรู้บุคลากรในรพ.สต อ.ส.ม. ผู้น าชุมชน คัดกรอง เฝ้าระวัง ให้การช่วยเหลือเบื้องต้น กลุ่มเสี่ยง 4. พัฒนาระบบการส่งต่อให้ผู้ป่วยเข้าถึงบริการได้รวดเร็วขึ้น การใช้บริการ 1669 5. การพัฒนาระบบการดูแลผู้ป่วยที่เชื่อมโยงตั้งแต่ปฐมภูมิ ทุติภูมิ และตติยภูมิ 6. พัฒนาระบบการติดตามเยี่ยมผู้ป่วย ACS , ได้รับยา warfarin, CHF ให้เชื่อมโยงกับระบบ Thai COC 7. พัฒนาระบบการจัดเก็บข้อมูล มีฐานข้อมูลที่เชื่อมโยงกันทั้งเครือข่าย 8. อบรมการลงข้อมูลโปรแกรม Thai ACS registry
198 | P a g e ประเด็นงาน : คัดกรองมะเร็งปากมดลูก สถานการณ์ สภาพปัญหา ข้อมูลที่เกี่ยวข้อง โรคมะเร็งเป็นปัญหาทางสาธารณสุขที่ส าคัญของประเทศไทย ท าให้เกิดการสูญเสียชีวิตของประชาชน และ สิ้นเปลืองค่าใช้จ่ายในการรักษาพยาบาลเป็นจ านวนมาก โรคมะเร็งเป็นสาเหตุการตายอันดับหนึ่งในประเทศไทย จาก ข้อมูลสถิติสาธารณสุขปี พ.ศ. 2546 (สถาบันมะเร็งแห่งชาติ, 2548) พบว่า อัตราตายจากโรคมะเร็งของประชากรไทยมี แนวโน้มสูงขึ้น และโรคมะเร็งที่พบมากที่สุด ในประเทศไทย ได้แก่ มะเร็งตับ มะเร็งปอด มะเร็งปากมดลูก และ มะเร็งเต้านม ตามล าดับ ส าหรับสตรีไทยโรคมะเร็งปากมดลูกมีอุบัติการณ์สูงเป็นอันดับหนึ่งของโรคมะเร็งทุกชนิด (สถาบันมะเร็งแห่งชาติ, 2548) นอกจากนี้ยังพบว่า การตรวจวินิจฉัยและให้การรักษาผู้ที่มีความผิดปกติของปากมดลูก ตั้งแต่ ระยะก่อนเป็นมะเร็งตามขั้นตอน ที่ถูกต้องเหมาะสมสามารถลดอุบัติการณ์และอัตราการตาย ของโรคมะเร็ง ปากมดลูกได้ เนื่องจากมะเร็งปากมดลูกเป็นมะเร็งที่สามารถตรวจพบได้ตั้งแต่เซลล์ เริ่มผิดปกติโดยการท า Pap smear หรือ VIA (Visual Inspection of cervix with Acetic acid)ประกอบกับการด าเนินโรคเป็นแบบค่อยเป็น ค่อยไป และสามารถรักษาให้หายขาดได้โดยการรักษาตามระบบและการจี้เย็น (Cryotherapy) ปีงบประมาณ 2553 ส านักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติได้เห็นความส าคัญของปัญหา จึงให้การสนับสนุนงบประมาณการด าเนินงาน โครงการคัดกรองมะเร็งปากมดลูกแก่กระทรวงสาธารณสุข โดยมอบให้สถาบันมะเร็งแห่งชาติ กรมการแพทย์ เป็นผู้ ด าเนินโครงการคัดกรองมะเร็งปากมดลูกด้วยวิธี Pap smear และ VIA ในสตรีไทยอายุ 30-60 ปี ก าหนดเกณฑ์ ตัวชี้วัด ร้อยละของสตรี 30-60 ปี ได้รับการตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูกสะสม ปีงบประมาณ 2563-2567 ไม่น้อย กว่าร้อยละ 80 ในปี 2565 จังหวัดศรีสะเกษ ได้จัดท าแผนการด าเนินงานป้องกันควบคุมโรคมะเร็งปากมดลูก ด้วยวิธี PAP Smear และวิธี HPV DNA test มีเป้าหมายในการด าเนินงาน PAP Smear ตั้งแต่ปีงบประมาณ 2563–30 กันยายน 2565 จ านวน 210,662คน ด าเนินการแล้ว จ านวน 88,625 คน คิดเป็นร้อยละ 42.07 (ข้อมูลจาก HDC ณ วันที่ 6 ตุลาคม 2565) ส าหรับคัดกรองมะเร็งปากมดลูก ด้วยวิธี HPV DNA test จังหวัดศรีสะเกษมีเป้าหมาย การด าเนินงานในประชากรอายุ 30-59 ปี จ านวน 28,400 คน ผลการด าเนินงาน จ านวน 15,811 ราย คิดเป็นร้อย ละ 55.67 พบผิดปกติ 1) Positive Type 16,18 จ านวน 161 ราย คิดเป็นร้อยละ 1.02 2) Positive non Type 16, 18 จ านวน 528 ราย คิดเป็นร้อยละ 3.34 ผู้มีความผิดปกติ non Type 16, 18 ส่งตรวจ Liquid Based Cytology (LBC) แล้ว จ านวน 432 ราย คิดเป็นร้อยละ 81.81 ของกลุ่ม non Type 16, 18 ที่พบทั้งหมด จากการ ตรวจ LBC พบปกติ (LAB code : 100-125) จ านวน 122 ราย (ร้อยละ 28.24) พบผิดปกติ (LAB code : 200-308) ต้องส่งต่อเพื่อ Colposcopy จ านวน 301ราย (ร้อยละ 71.76) จากการคัดกรองมะเร็งปากมดลูกด้วยวิธี HPV DNA test พบผู้มีความผิดปกติต้องส่งต่อเพื่อตรวจยืนยันด้วย วิธีส่องกล้อง (Colposcopy) จ านวน 471ราย คิดเป็นร้อยละ 2.98 ของประชากรที่ได้รับการตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูกด้วยวิธี HPV DNA test
199 | P a g e เกณฑ์ตัวชี้วัด ร้อยละของสตรีจังหวัดศรีสะเกษ กลุ่มอายุ 30-60 ปี ได้รับการคัดกรอง มะเร็งปากมดลูกสะสม 5 ปี (2563-2567) ไม่น้อยกว่าร้อยละ 65 ผลการด าเนินงาน ตารางที่ 95 แสดงผลการด าเนินงานคัดกรองมะเร็งปากมดลูกกลุ่มอายุ 30-60 ปี ด้วยวิธี PAP Smear จังหวัดศรีสะเกษ ปีงบประมาณ 2565 ล าดับ ชื่ออ าเภอ ประชากรเป้าหมาย ณ ปีงบประมาณ 2565 ผลการด าเนินงานสะสม ปีงบประมาณ 2563-2567 ร้อยละ 1 เมืองศรีสะเกษ 22,321 5,479 24.55 2 ยางชุมน้อย 5,551 2,988 53.83 3 กันทรารมย์ 13,924 7,166 51.47 4 กันทรลักษ์ 37,004 17,237 46.58 5 ขุขันธ์ 20,464 13,556 66.24 6 ไพรบึง 5,414 3,132 57.85 7 ปรางค์กู่ 8,496 4,089 48.13 8 ขุนหาญ 15,610 10,047 64.36 9 ราษีไศล 10,556 3,608 34.18 10 อุทุมพรพิสัย 13,393 5,568 41.57 11 บึงบูรพ์ 1,530 787 51.44 12 ห้วยทับทัน 5,173 2,328 45.00 13 โนนคูณ 5,428 2,948 54.31 14 ศรีรัตนะ 7,574 5,073 66.98 15 น้ าเกลี้ยง 6,548 2,293 35.02 16 วังหิน 7,420 2,029 27.35 17 ภูสิงห์ 6,844 4,282 62.57 18 เมืองจันทร์ 2,183 1,452 66.51 19 เบญจลักษ์ 5,125 3,477 67.84 20 พยุห์ 4,468 2,349 52.57 21 โพธิ์ศรีสุวรรณ 3,111 2,230 71.68 22 ศิลาลาด 2,504 1,562 62.38 รวม 210,641 103,680 49.22 อ้างอิงข้อมูลจาก HDC แฟ้ม (ข้อมูล ณ วันที่ 30 กันยายน 2565)
200 | P a g e ผลการด าเนินงานคัดกรองมะเร็งปากมดลูกในสตรีกลุ่มอายุ 30-60 ปี สะสม 5 ปี (2563-2567) ร้อยละ 45 จากตารางแสดงผลการด าเนินงานประชากรเป้าหมายจ านวน 210,641 คน ได้รับการคัดกรอง 103,680 คน คิดเป็นร้อยละ 49.22 ซึ่งไม่ผ่านเกณฑ์ตัวชี้วัดที่จังหวัดศรีสะเกษได้ก าหนดไว้ ในส่วนของผลการด าเนินงาน ป้องกันและควบคุมโรคมะเร็งปากมดลูก จังหวัดศรีสะเกษ จ าแนกรายอ าเภอ ผ่านเกณฑ์จ านวน 5 อ าเภอ ไม่ ผ่านเกณฑ์ จ านวน 17 อ าเภอ มาตรการในการด าเนินงาน 1) ประสานการด าเนินงานร่วมกันระหว่างโรงพยาบาล/ส านักงานสาธารณสุขอ าเภอ/ภาคีเครือข่าย และ แต่งตั้งคณะกรรมการการด าเนินงานระดับอ าเภอ/ต าบล 2) จัดท าแผนงานโครงการที่เกี่ยวข้อง 3) ส ารวจ/รวบรวมข้อมูลประชากรเป้าหมาย เพศหญิงที่มีอายุ 30-60 ปี ในพื้นที่ โดยมีอาสาสมัคร สาธารณสุขประจ าหมู่บ้านร่วมกับเจ้าหน้าที่สาธารณสุขในพื้นที่ด าเนินกิจกรรมการคัดกรอง 4) ด าเนินการประชาสัมพันธ์แจ้งให้ประชากรกลุ่มเป้าหมายเข้ารับการตรวจคัดกรองเพื่อค้นหามะเร็งปากมดลูก 5) ด าเนินการคัดกรองโดยเจ้าหน้าที่สาธารณสุข 6) กรณีผล Pap smear เป็นบวกให้ส่งต่อผู้ป่วยไปยังโรงพยาบาลชุมชน/โรงพยาบาลทั่วไปตามล าดับ เพี่อให้แพทย์ยืนยันการวินิจฉัย 7) กรณีวินิจฉัยว่าเป็นมะเร็งปากมดลูก ให้ส่งต่อผู้ป่วยเข้าสู่ระบบการรักษามาตรฐาน 8) จัดท าทะเบียนกลุ่มเสี่ยงกลุ่มป่วยให้ครบถ้วน โดยบูรณาการกับการคัดกรองมะเร็งล าไส้ มีการบันทึก ข้อมูลใน 43 แฟ้ม ให้ครบถ้วนเป็นปัจจุบัน 9) บริหารจัดการ/พัฒนาระบบข้อมูลสารสนเทศ และข้อมูลอื่นที่เกี่ยวข้อง 10) นิเทศติดตามประเมินผล 11) สรุปด าเนินผลงาน
แผนภูมิแสดงผลการด าเนินงานคัดกรองมะเร็งปากมดลูกกลุ่มอายุ 30-60 ปี * อ้างอิงข้อมูลจาก HDC แฟ้ม (ข้อมูล ณ วันที่ 30 กันยายน 2565) 71.68 67.84 66.98 66.51 66.24 64.36 62.57 62.38 57.85 54.31 53.83 52.57 51.47 0.00 10.00 20.00 30.00 40.00 50.00 60.00 70.00 80.00 ผลการด าเนินงาน (ร้อยละ) ผลการด าเนินงาน ปี
201 | P a g e สะสม 5 ปี จังหวัดศรีสะเกษ จ าแนกรายอ าเภอ (2563-2567) 51.44 48.13 46.58 45.00 41.57 35.02 34.18 27.35 24.55 อ ำเภอ ปีงบประมาณ 2565 โพธิ์ศรีสุวรรณ เบญจลักษ์ ศรีรัตนะ เมืองจันทร์ ขุขันธ์ ขุนหาญ ภูสิงห์ ศิลาลาด ไพรบึง โนนคูณ ยางชุมน้อย พยุห์ กันทรารมย์ บึงบูรพ์ ปรางค์กู่ กันทรลักษ์ ห้วยทับทัน อุทุมพรพิสัย น้้าเกลี้ยง ราศีไศล วังหิน เมือง
202 | P a g e ปัญหาอุปสรรค 1) ระบบข้อมูลมีความยุ่งยากซักซ้อนในการใช้งาน 2) ผลการด าเนินงานมะเร็งยังไม่ผ่านตัวชี้วัด แนวทางการพัฒนางานในปีถัดไป 1) ปรับปรุงระบบข้อมูลให้มีการใช้งานง่ายกว่าเดิม 2) จัดท าแนวทางการด าเนินงานป้องกันควบคุมมะเร็งปากมดลูกในปีงบประมาณ 2566
203 | P a g e ประเด็นงาน : คัดกรองมะเร็งเต้านม สถานการณ์ สภาพปัญหา ข้อมูลที่เกี่ยวข้อง มะเร็งเต้านม นับวันยิ่งทวีความส าคัญมากขึ้นเป็นล าดับ จากสถิติพบว่า มะเร็งเต้านมเป็นโรคมะเร็งที่พบ บ่อยที่สุดของสตรีทั่วโลก คิดเป็นร้อยละ 16 ของโรคมะเร็งในสตรี ในแต่ละปีจะพบผู้ป่วยมะเร็งเต้านม 570,000 คน ในผู้หญิงอายุ 50 ปี ทุก ๆ 1,000 คน จะเป็นมะเร็งเต้านม 2 คน ส าหรับประเทศไทยมะเร็งเต้านมพบมาก เป็นอันดับหนึ่งและเพิ่มสูงอย่างต่อเนื่อง จากข้อมูลการป่วยและการตายอัตราต่อแสนประชากรด้วยโรคมะเร็งเต้า นม พ.ศ. 2549 – 2552 เท่ากับ 34.4, 37.9, 40.62 และ 38.4 ตามล าดับ ข้อมูลการตายอัตราต่อแสนประชากร เท่ากับ 6.3, 6.8, 7.3, 7.3, 7.7 ตามล าดับ (เอกสารเผยแพร่ความรู้ “เพื่อนสุขภาพ” ศูนย์อนามัยที่ 5 ปีที่ 6 ฉบับที่ 5 พฤษภาคม 2555) แม้มะเร็งเต้านมจะพบน้อยกว่ามะเร็งปากมดลูกแต่อัตราการเสียชีวิตจะมากกว่า เพราะการ เป็นมะเร็งเต้านมจะไม่รู้ล่วงหน้าและไม่มีอาการบ่งบอก สาเหตุโดยตรงที่ท าให้เกิดมะเร็งเต้านมยังไม่ทราบแน่ชัด แต่ประมาณร้อยละ 25 ของผู้ป่วย พบว่ามีปัจจัยเสี่ยงหลายอย่างที่เกี่ยวข้องกับการเกิดมะเร็งเต้านม คือ กลุ่มคน ที่มีประจ าเดือนครั้งแรกเมื่ออายุยังน้อยหรือหมดประจ าเดือนเมื่ออายุมาก ขาดการออกก าลังกายอย่างสม่ าเสมอ ประวัติครอบครัวมีญาติพี่น้องสายตรงเป็นมะเร็งเต้านม การรับประทานอาหารไขมันมาก การดื่มเหล้า เป็น ต้น ส่วนอีกร้อยละ 75 ของผู้ป่วยยังไม่รู้สาเหตุแน่ชัดว่าเกี่ยวกับอะไร ประมาณว่าในช่วงชีวิตของผู้หญิง 1 ใน 10 คน จะมีโอกาสเป็นมะเร็ง เต้านมได้ และมักพบในสตรีอายุ 40 ปี ขึ้นไป การป้องกันที่ดีที่สุดก็คือ การค้นพบให้ เร็วที่สุด โดยการตรวจเต้านมด้วยตนเอง ควรจะเริ่มตรวจเมื่ออายุ 20 ปีขึ้นไป โดยตรวจเป็นประจ าทุกเดือน หาก พบสิ่งผิดปกติควรรีบปรึกษาแพทย์จะสามารถลดอัตราตายของโรคได้ดี ในปี 2565 จังหวัดศรีสะเกษได้ด าเนินงานคัดกรองมะเร็งเต้านม เป้าหมายการคัดกรองคือสตรีไทย อายุ 30-70 ปี จ านวน 271,033 คน ด าเนินการคัดกรองจ านวน 182,337 คน คิดเป็น ร้อยละ 67.27 ซึ่งยังไม่ผ่านเกณฑ์ เกณฑ์ตัวชี้วัด ร้อยละของสตรีจังหวัดศรีสะเกษ กลุ่มอายุ 30-70 ปี ได้รับการคัดกรองมะเร็งเต้านม ไม่น้อย กว่าร้อยละ 90 ผลการด าเนินงาน ตารางที่ 96 ผลการด าเนินงานคัดกรองมะเร็งเต้านม ในสตรีอายุ 30-70 ปี จังหวัดศรีสะเกษ จ าแนกราย อ าเภอ ปีงบประมาณ 2565 ล าดับ ชื่ออ าเภอ ประชากรเป้าหมาย สตรีอายุ 30-70 ปี ประชากรเป้าหมาย ที่ได้รับการตรวจ คัด กรอง ร้อยละของประชากร ที่ได้รับการตรวจ คัดกรอง 1 เมืองศรีสะเกษ 28,810 16,114 55.93 2 ยางชุมน้อย 7,138 3,859 54.06 3 กันทรารมย์ 18,201 16,393 90.07 4 กันทรลักษ์ 45,777 11,385 24.87
204 | P a g e ล าดับ ชื่ออ าเภอ ประชากรเป้าหมาย สตรีอายุ 30-70 ปี ประชากรเป้าหมาย ที่ได้รับการตรวจ คัด กรอง ร้อยละของประชากร ที่ได้รับการตรวจ คัดกรอง 5 ขุขันธ์ 26,556 18,755 70.62 6 ไพรบึง 7,180 5,260 73.26 7 ปรางค์กู่ 10,961 8,842 80.67 8 ขุนหาญ 20,186 16,947 83.95 9 ราษีไศล 14,091 13,309 94.45 10 อุทุมพรพิสัย 17,874 16,045 89.77 11 บึงบูรพ์ 2,052 1,783 86.89 12 ห้วยทับทัน 6,708 6,152 91.71 13 โนนคูณ 7,109 5,434 76.44 14 ศรีรัตนะ 9,692 7,910 81.61 15 น้ าเกลี้ยง 8,125 5,895 72.55 16 วังหิน 9,346 2,941 31.47 17 ภูสิงห์ 8,639 7,500 86.82 18 เมืองจันทร์ 2,898 2,686 92.68 19 เบญจลักษ์ 6,413 6,060 94.5 20 พยุห์ 5,844 3,775 64.6 21 โพธิ์ศรีสุวรรณ 4,088 2,614 63.94 22 ศิลาลาด 3,345 2,678 80.06 รวม 271,033 182,337 67.27 * อ้างอิงข้อมูลจาก HDC (ข้อมูล ณ วันที่ 30 กันยายน 2565) ผลการด าเนินงานคัดกรองมะเร็งเต้านมในสตรีกลุ่มอายุ 30-70 ปี 2565 จังหวัดศรีสะเกษ ประชากร เป้าหมาย 271,033 คน ได้รับการคัดกรอง 182,337 คน คิดเป็นร้อยละ 67.27 ยังไม่ผ่านเกณฑ์ตัวชี้วัด การ ส่วนของผลการด าเนินงานจ าแนกรายอ าเภอ มีการด าเนินงานผ่านเกณฑ์ตัวชี้วัด จ านวน 5 อ าเภอ และไม่ผ่าน เกณฑ์ตัวชี้วัดจ านวน 17 อ าเภอ
แผนภูมิ ผลการด าเนินงานคัดกรองมะเร็งเต้านม ในสตรีอายุ 30-70 ปี จัง* อ้างอิงข้อมูลจาก HDC (ข้อมูล ณ วันที่ 30 กันยายน 2565) 94.5 94.45 92.68 91.71 90.07 89.77 86.89 86.82 83.95 81.61 80.67 80.06 76.44 73.26 72.50 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 ผลกำรด ำเนินงำนคัดกรองมะเร้งเต้ำนม ในสตรีอำปีงบประมำ
205 | P a g e งหวัดศรีสะเกษ จ าแนกรายอ าเภอ ปีงบประมาณ 2565 55 70.62 64.6 63.94 55.93 54.06 31.47 24.87 ำยุ ๓๐-๗๐ ปี จังหวัดศรีสะเกษ จ ำแนกรำยอ ำเภอ ำณ ๒๕๖5 เบญจลักษ์ ราษีไศล เมืองจันทร์ ห้วยทับทัน กันทรารมย์ อุทุมพรพิสัย บึงบูรพ์ ภูสิงห์ ขุนหาญ ศรีรัตนะ ปรางค์กู่ ศิลาลาด
206 | P a g e มาตรการในการด าเนินงาน 1) ให้ประสานการด าเนินงานร่วมกันระหว่างโรงพยาบาล/ส านักงานสาธารณสุขอ าเภอ/ภาคีเครือข่าย และแต่งตั้งคณะกรรมการการด าเนินงานระดับอ าเภอ/ต าบล 2) จัดท าแผนงานโครงการที่เกี่ยวข้อง 3) ส ารวจ/รวบรวมข้อมูลประชากรเป้าหมายคือสตรีอายุ 30-70 ปี ที่มีอยู่ในพื้นที่ โดยมีอาสาสมัคร สาธารณสุขประจ าหมู่บ้านร่วมกับเจ้าหน้าที่สาธารณสุขในพื้นที่ด าเนินกิจกรรมการคัดกรอง 4) ด าเนินการประชาสัมพันธ์แจ้งให้ประชากรกลุ่มเป้าหมายเข้ารับการตรวจคัดกรองเพื่อค้นหามะเร็งเต้า นมด้วยตนเอง (BSE) และบันทึกการตรวจลงในสมุดบันทึกการตรวจเต้านมตนเอง 5) ยืนยันการตรวจคัดกรองโดย อสม.เชี่ยวชาญ และรับรองผลการตรวจโดยเจ้าหน้าที่สาธารณสุข 6) กรณีพบความผิดปกติให้ส่งต่อโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพต าบล/โรงพยาบาลชุมชนในพื้นที่และ โรงพยาบาลทั่วไปตามล าดับ 7) จัดท าทะเบียนกลุ่มเสี่ยงกลุ่มป่วยให้ครบถ้วน โดยบูรณาการกับการคัดกรองมะเร็งเต้านมปกติมีการ บันทึกข้อมูลใน 43 แฟ้ม ให้ครบถ้วนเป็นปัจจุบัน 8) บริหารจัดการ/พัฒนาระบบข้อมูลสารสนเทศ และข้อมูลอื่นที่เกี่ยวข้อง 9) นิเทศติดตามประเมินผล 10) สรุปผลการด าเนินงาน ปัญหาอุปสรรค 1) ระบบการส่งข้อมูลมีความยุ่งยากซับซ้อน 2) ผลการด าเนินงานไม่ผ่านเกณฑ์ตัวชี้วัด เนื่องด้วยสาเหตุ เช่น การจัดเก็บข้อมูลยังไม่ถูกต้อง ครบถ้วน เป็นปัจจุบัน แนวทางการพัฒนางานในปีถัดไป 1) พัฒนาศักยภาพเจ้าหน้าที่ให้มีความรู้ความเข้าใจในระบบการจัดเก็บข้อมูลให้ถูกต้องและเป็นแนวทาง เดียวกันทั้งจังหวัด 2) จัดท าแนวทางการด าเนินงานคัดกรอง การดูแลรักษาอย่างครบถ้วนและต่อเนื่องเป็นแนวทางเดียวกัน ทั้งจังหวัด 3) ส่งเสริมสนับสนุนให้ความรู้ แก่สตรีกลุ่มเป้าหมายให้เกิดความตระหนัก/เห็นความส าคัญและดูแล สุขภาพของตนเอง 4) อบรม อาสาสมัครประจ าหมู่บ้าน กลุ่มสตรีแกนน า ให้มีความรู้ความเข้าใจเป็นแบบอย่างที่ดี
207 | P a g e Flow Chart การจัดการข้อมูลมะเร็งเต้านมจังหวัดศรีสะเกษ
208 | P a g e ประเด็นงาน : คัดกรองมะเร็งล าไส้ใหญ่ สถานการณ์และสภาพปัญหา มะเร็งล าไส้มักพบในกลุ่มผู้มีอายุ 50 ปีขึ้นไป นอกจากยังมีปัจจัยอื่นที่ท าให้เกิดโรคได้ เช่น มีประวัติ การเกิดมะเร็งล าไส้ในครอบครัว พฤติกรรมการการกิน พฤติกรรมการออกก าลังกาย การพักผ่อน เป็นต้น เนื่องจากผู้ป่วยมักไม่มีอาการแสดงของโรค เมื่อมาพบแพทย์ก็มีอาการมากแล้ว ซึ่งท าให้โอกาสรอดชีวิตและรักษา ให้หายขาดลดลง โรคมะเร็งเป็นสาเหตุการตายอันดับ 1 ในจังหวัดศรีสะเกษ มะเร็งที่พบมากในเพศชาย 5 อันดับแรก ได้แก่ มะเร็งตับ/ท่อน้ าดี (ร้อยละ 46.67) มะเร็งล าไส้ใหญ่และทวารหนัก (ร้อยละ 19.44) มะเร็งปอด (ร้อย ละ 6.11) มะเร็งในช่องปาก (ร้อยละ 5.37) และมะเร็งต่อมกระเพาะปัสสาวะ (ร้อยละ 4.44) มะเร็งที่พบมาก ในเพศหญิง 5 อันดับแรก ได้แก่ มะเร็งตับ/ท่อน้ าดี (ร้อยละ 23.13) มะเร็งเต้านม (ร้อยละ 22.04) มะเร็งในช่อง ปาก (ร้อยละ 12.93) มะเร็งล าไส้ใหญ่และทวารหนัก (ร้อยละ 12.39) และมะเร็งต่อมไทรอยด์ (ร้อยละ 8.2) จากสถานการณ์ข้างต้นจะเห็นได้ว่า มะเร็งล าไส้ใหญ่และทวารหนักพบมากเป็นอันดับ 2 ในเพศชาย และพบมากเป็นอันดับ 4 ในเพศหญิง ซึ่งมะเร็งล าไส้ใหญ่และทวารหนัก คัดกรองโดยการตรวจอุจจาระหาเลือด แฝงก่อนส่งต่อผู้ป่วยที่พบความผิดปกติในแพทย์ท าการส่องกล้องตรวจล าไส้ใหญ่ ในการคัดกรองมะเร็งล าไส้ใหญ่ และทวารหนักนี้ หากผู้ป่วยสามารถคัดกรองพบตั้งแต่ระยะแรกเริ่ม สามารถรักษาให้หายขาดได้ ในปีงบประมาณ 2563 จังหวัดศรีสะเกษได้จัดท าแผนการด าเนินงานป้องกันควบคุมโรคมะเร็งล าไส้ใหญ่ โดยมีเป้าหมาย ในการคัดกรองด้วยการตรวจเม็ดเลือดแดงในอุจจาระ (Fit test) เป็นประชากรสิทธิ UC อายุ 50-70 ปี จ านวน 29,968 ราย และด าเนินการคัดกรองไปแล้วจ านวน 5,985 ราย คิดเป็นร้อยละ 19.97 ซึ่งยัง ไม่ผ่านเกณฑ์ เกณฑ์ตัวชี้วัด ร้อยละประชากรสิทธิ UC อายุ 50-70 ปี ได้รับการคัดกรองมะเร็งล าไส้ไม่น้อยกว่าร้อยละ 90 ผลการด าเนินงาน ตารางที่ 97 ผลการด าเนินงานคัดกรองมะเร็งล าไส้ด้วยวิธี Fit test ในประชากรกลุ่มอายุ 50-70 ปี จ าแนก รายอ าเภอ จังหวัดศรีสะเกษ ปีงบประมาณ 2565 ที่ อ าเภอ เป้าหมาย ผลการคัดกรอง CA Colon ร้อยละ positive ร้อยละ 1 เมืองศรีสะเกษ 3,242 - 0.00 0 0.00 2 ยางชุมน้อย 782 258 32.99 0 0.00 3 กันทรารมย์ 2,020 1,260 62.38 115 5.69 4 กันทรลักษ์ 4,123 143 3.47 0 0.00
209 | P a g e ที่ อ าเภอ เป้าหมาย ผลการคัดกรอง CA Colon ร้อยละ positive ร้อยละ 5 ขุขันธ์ 2,949 1,383 46.90 4 0.14 6 ไพรบึง 1,019 - 0.00 0 0.00 7 ปรางค์กู่ 1,353 - 0.00 0 0.00 8 ขุนหาญ 2,160 41 1.90 0 0.00 9 ราษีไศล 1,738 439 25.26 38 2.19 10 อุทุมพรพิสัย 2,115 154 7.28 2 0.09 11 บึงบูรพ์ 214 - 0.00 0 0.00 12 ห้วยทับทัน 815 572 70.18 2 0.25 13 โนนคูณ 803 197 24.53 0 0.00 14 ศรีรัตนะ 1,022 - 0.00 0 0.00 15 น้ าเกลี้ยง 930 - 0.00 0 0.00 16 วังหิน 904 - 0.00 0 0.00 17 ภูสิงห์ 995 629 63.22 5 0.50 18 เมืองจันทร์ 343 - 0.00 0 0.00 19 เบญจลักษ์ 793 408 51.45 17 2.14 20 พยุห์ 756 501 66.27 0 0.00 21 โพธิ์ศรีสุวรรณ 453 - 0.00 0 0.00 22 ศิลาลาด 439 - 0.00 0 0.00 รวม 29,968 5,985 19.97 183 0.61 หมายเหตุ ข้อมูลจาก HDC ณ วันที่ 30 กันยายน 2565
210 | P a g e
* อ้างอิงข้อมูลจาก HDC (ข้อมูล ณ วันที่ 30 กันยายน 2565) 70.18 66.27 63.22 62.38 51.45 46.90 32.99 25.26 24.53 7.28 3.47 1.90 0.0.00 10.00 20.00 30.00 40.00 50.00 60.00 70.00 80.00 ห้วยทับ …พยุห์ ภูสิงห์ กันทรา …เบญจ …ขุขันธ์ ยางชุม …ราษีไศล โนนคูณ อุทุมพร …กันทร …ขุนหาญ เมืองศรีผลการด าเนินงานคัดกรองมะเร็งล าไส้ในประชาปี 25
211 | P a g e 00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 เมองศร …ไพรบึง ปรางค์กู่ บึงบูรพ์ ศรีรัตนะ น้้าเกลี้ยง วังหิน เมือง …โพธิ์ศรี …ศิลาลาด ากรสิทธิ UC อายุ 50-70 ปี จังหวัดศรีสะเกษ 565 ร้อยละของ ประชากรที่ได้รับ การตรวจมะเร็ง เต้านม
212 | P a g e มาตรการด าเนินงาน 1. ประสานการด าเนินงานร่วมกันระหว่างโรงพยาบาล/ส านักงานสาธารณสุขอ าเภอ/ภาคีเครือข่าย และแต่งตั้งคณะกรรมการการด าเนินงานระดับอ าเภอ/ต าบล 2. ให้เจ้าที่ที่เกี่ยวข้องเข้ารับการอบรมการตรวจ FIT test 3. จัดท าแผนงานโครงการที่เกี่ยวข้อง 4. ส ารวจ/รวบรวมข้อมูลประชากรเป้าหมาย คือ ประชากรที่มีอายุ 50-70 ปี ในพื้นที่ โดยมี อาสาสมัครสาธารณสุขประจ าหมู่บ้านร่วมกับเจ้าหน้าที่สาธารณสุขในพื้นที่ด าเนินกิจกรรมการคัดกรอง 5. ด าเนินการประชาสัมพันธ์แจ้งให้ประชากรกลุ่มเป้าหมายเข้ารับการตรวจคัดกรองเพื่อค้นหามะเร็ง ล าไส้ใหญ่ 6. ด าเนินการคัดกรองโดยเจ้าหน้าที่สาธารณสุขที่ผ่านการอบรมการตรวจ FIT test 7. กรณีตรวจ FIT test ให้ผลบวก ให้ส่งต่อพบแพทย์เพื่อท าการส่องกล้องตรวจล าไส้ใหญ่เพื่อการ วินิจฉัย 8. กรณีวินิจฉัยว่าเป็นโรคมะเร็งล าไส้ ให้ส่งต่อผู้ป่วยเข้าสู่ระบบการรักษามาตรฐาน 9. จัดท าทะเบียนกลุ่มเสี่ยงกลุ่มป่วยให้ครบถ้วน โดยบูรณาการกับการคัดกรองมะเร็งล าไส้ปกติมีการ บันทึกข้อมูลใน 43 แฟ้ม ให้ครบถ้วนเป็นปัจจุบัน 10. บริหารจัดการ/พัฒนาระบบข้อมูลสารสนเทศ และข้อมูลอื่นที่เกี่ยวข้อง 11. นิเทศติดตามประเมินผล 12. สรุปด าเนินผลงาน ปัญหาอุปสรรค 1. มีการคัดกรองนอกกลุ่มเป้าหมาย ประชากรสิทธิ UC อายุ 50-70 ปี 2. ระบบข้อมูลมีความยุ่งยากซับซ้อนในการใช้งาน ท าให้การบันทึกข้อมูลเกิดความผิดพลาด แนวทางการพัฒนางานในปีถัดไป 1. ส ารวจประชากรสิทธิ UC ที่มีอายุ 50-70 ปี ก่อนด าเนินการคัดกรองมะเร็งล าไส้ด้วยวิธี Fit test 2. พัฒนาศักยภาพเจ้าหน้าที่ให้มีความรู้ความเข้าใจในระบบการจัดเก็บข้อมูลให้ถูกต้องและเป็นแนวทาง เดียวกันทั้งจังหวัด ประเด็นงาน : โรคมะเร็งตับและมะเร็งท่อน้ าดี สถานการณ์ สภาพปัญหา ข้อมูลที่เกี่ยวข้อง โรคมะเร็งตับและมะเร็งท่อน้ าดี พบเป็นสาเหตุการเสียชีวิตกว่าปีละ 10,000–20,000 รายต่อปี โดยกว่า ครึ่งหนึ่งเป็นประชากรในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ พบในเพศชายมากว่าเพศหญิง นอกจากนี้ยังพบว่าร้อยละ 55 ของกลุ่มที่เป็นโรคเกิดกับประชากรวัยท างานที่เป็นหัวหน้าครอบครัวอายุระหว่าง 40-60 ปี ซึ่งก่อให้ เกิดความ
213 | P a g e สูญเสียทางเศรษฐกิจ สังคม คุณภาพชีวิตของคนในสังคมเป็นอย่างมาก โรคมะเร็งตับและมะเร็งท่อน้ าดี พบมาก ที่สุดในประเทศไทย โดยเฉพาะในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ จังหวัดศรีสะเกษ พบป่วยมะเร็งตับมะเร็งท่อน้ าดีเป็น อันดับหนึ่ง โดยเฉพาะในเพศชายมากกว่า เพศหญิง ในปี 2564 พบป่วยมะเร็งตับและมะเร็งท่อน้ าดี รวม 229 คน พบในเพศชาย จ านวน 134 คน และ เพศหญิง จ านวน 95 คน อัตราการเสียชีวิตตั้งแต่ ปี 2559 - 2564 มี แนวโน้มลดลง ดังนี้ 33.712, 26.21, 48.58 , 27.58, 26.68 ต่อแสนประชากร และในปี 2564 อัตราเสียชีวิต เท่ากับ 9.71 ต่อแสนประชากร ( 1 ตุลาคม 2563 - 12 กุมภาพันธ์ 2564 ) ตัวชี้วัด 1. ร้อยละของประชากรกลุ่มเสี่ยงอายุ 40 ปีขึ้นไป คัดกรองมะเร็งตับและมะเร็งท่อน้ าดี ด้วยเครื่องอัลตร้าซาวด์ ร้อยละ 80 2. ร้อยละของการส่งต่อผู้ที่พบอาการผิดปกติจากการคัดกรองมะเร็งตับและมะเร็งท่อน้ าดี เป้าหมายร้อยละ 100 3. อัตราตายในผู้ป่วยโรคมะเร็งตับและมะเร็งท่อน้ าดี ≤ 25 ต่อแสนประชากร ผลการด าเนินงาน ตารางที่ 98 ผลงานการคัดกรองมะเร็งท่อน้ าดี ด้วยเครื่องอัลตร้าซาวด์ จ าแนกรายอ าเภอ จังหวัดศรีสะเกษ ปีงบประมาณ 2565 ที่ อ าเภอ เป้าอัลตร้าซาวด์ ผลงานอัลตร้าซาวด์ จ านวน ร้อยละ 1 เมืองศรีสะเกษ 1,522 137 9.00 2 ยางชุมน้อย 2,059 230 11.17 3 กันทรารมย์ 1,801 284 15.77 4 กันทรลักษ์ 2,044 256 12.52 5 ขุขันธ์ 2,513 2,468 98.21 6 ไพรบึง 1,009 362 35.88 7 ปรางค์กู่ 1,270 4,260 335.43 8 ขุนหาญ 2,192 1,628 74.27 9 ราษีไศล 4,789 789 16.48 10 อุทุมพรพิสัย 1,534 1,856 120.99 11 บึงบูรพ์ 145 77 53.10 12 ห้วยทับทัน 1,538 648 42.13 13 โนนคูณ 1,732 601 34.70
214 | P a g e ที่ อ าเภอ เป้าอัลตร้าซาวด์ ผลงานอัลตร้าซาวด์ จ านวน ร้อยละ 14 ศรีรัตนะ 2,740 1,384 50.51 15 น้ าเกลี้ยง 449 682 151.89 16 วังหิน 611 76 12.44 17 ภูสิงห์ 1,363 1,048 76.89 18 เมืองจันทร์ 330 254 76.97 19 เบญจลักษ์ 942 207 21.97 20 พยุห์ 500 595 119.00 21 โพธิ์ศรีสุวรรณ 223 19 8.52 22 ศิลาลาด 203 120 59.11 รวม 31,509 23,220 73.69 ข้อมูล ณ วันที่ 30 กันยายน 2565 อ้างอิงจาก : 43 แฟ้ม ส านักงานสาธารณสุขจังหวัดศรีสะเกษ
แผนภูมิ แสดงผลงานการคัดกรองมะเร็งตับและมะเร็งท่อน้ าดีด้วยเครื่องอ* อ้างอิงข้อมูลจาก 43 แฟ้ม (ข้อมูล ณ วันที่ 30 กันยายน 2565) 335.43 151.89 120.99 119.00 98.21 76.97 76.89 74.27 59.11 53.10 50.51 42.13 35.88 34.70 21. - 50.00 100.00 150.00 200.00 250.00 300.00 350.00 400.00 ผลการด าเนินงานอัลตร้าซาวด์คัดกรองมะเร็งตับและมะเร็ปีงบประมาณ 2565
215 | P a g e อัลตร้าซาวด์ จ าแนกรายอ าเภอ จังหวัดศรีสะเกษ ปีงบประมาณ 2565 97 16.48 15.77 12.52 12.44 11.17 9.00 8.52 ร็งท่อน้ าดี ในประชากรอายุ 40 ปีขึ้นไป จังหวัดศรีสะเกษ 5 จ าแนกรายอ าเภอ ปรางค์กู่ น้ าเกลี้ยง อุทุมพรพิสัย พยุห์ ขุขันธ์ เมืองจันทร์ ภูสิงห์ ขุนหาญ ศิลาลาด บึงบูรพ์ ศรีรัตนะ ห้วยทับทัน
216 | P a g e ตารางที่ 99อัตราตายโรคมะเร็งตับและมะเร็งท่อน้ าดี จ าแนกรายอ าเภอ จังหวัดศรีสะเกษ ปีงบประมาณ 2565 ที่ อ าเภอ ประชากร จ านวน (ตาย) อัตรา ต่อแสนประชากร 1 เมืองศรีสะเกษ 138,708 73 52.63 2 ยางชุมน้อย 36,038 13 36.07 3 กันทรารมย์ 99,605 34 34.13 4 กันทรลักษ์ 201,488 23 11.42 5 ขุขันธ์ 149,625 8 5.35 6 ไพรบึง 47,546 2 4.21 7 ปรางค์กู่ 66,291 18 27.15 8 ขุนหาญ 106,957 9 8.41 9 ราษีไศล 79,827 0 - 10 อุทุมพรพิสัย 105,179 34 32.33 11 บึงบูรพ์ 10,538 6 56.94 12 ห้วยทับทัน 42,231 0 - 13 โนนคูณ 39,433 15 38.04 14 ศรีรัตนะ 53,265 21 39.43 15 น้ าเกลี้ยง 44,329 27 60.91 16 วังหิน 50,349 12 23.83 17 ภูสิงห์ 54,666 9 16.46 18 เมืองจันทร์ 17,837 3 16.82 19 เบญจลักษ์ 35,961 17 47.27 20 พยุห์ 35,193 17 48.31 21 โพธิ์ศรีสุวรรณ 23,726 4 16.86 22 ศิลาลาด 19,788 3 15.16 รวม 1,458,580 348 23.86 ข้อมูล ณ วันที่ 30 กันยายน 2565 จากโปรแกรม Health Data Center (HDC) ส านักงานสาธารณสุขจังหวัดศรีสะเกษ
- 10.00 20.00 30.00 40.00 50.00 60.00 70.00 ราษีไศล ห้วยทับ …ไพรบึง ขุขันธ์ ขุนหาญ กันทรลักษ์ ศิลาลาด ภูสิงห์ เมืองจันทร์ โพธิ์ศรี …วังหิน - - 4.21 5.35 8.41 11.42 15.16 16.46 16.82 16.86 23.83อัตราตายมะเร็งตับและมะเร็งท่อน้ าดี จังหวัดศรีสะเกษ แผนภูมิ แสดงอัตราการเสียชีวิตจากโรคมะเร็งตับและมะเร็งท่อน้ าดี * อ้างอิงข้อมูลจาก จากโปรแกรม Health Data Center (HDC) ส านักงานสาธารณสุข (ข้อมูล ณ วันที่ 9 กันยายน 2565)