คู่มือวิทยากรยุวกาชาด สำหรับการอมรมอาสายุวกาชาดหลักสูตรพื้นฐานยุวกาชาด

คู่มอื วทิ ยากรยวุ กาชาด
สำ�หรับการอบรมอาสายุวกาชาด

หลกั สตู รพ้ืนฐานยุวกาชาด

คู่มอื วทิ ยากรยุวกาชาด

ส�ำ หรับการอบรมอาสายุวกาชาดหลักสตู รพืน้ ฐานยวุ กาชาด

ISBN 978-616-8212-43-1

พมิ พค์ รั้งท่ี 1 กันยายน 2563 จำ�นวน 2,000 เลม่

ลิขสิทธิข์ อง ส�ำ นกั งานยวุ กาชาด สภากาชาดไทย
1871 อาคารเฉลิม บรู ณะนนท์ ถนนองั รดี ูนงั ต์ แขวงวังใหม่ เขต
ปทมุ วนั กรุงเทพฯ 10330
โทรศัพท์ 0-2252-5002-3 โทรสาร 0-2252-5004
http://thaircy.redcross.or.th

จดั พมิ พ์โดย บรษิ ทั เนเบอรม์ เี ดีย จำ�กดั
1 ซอยพัฒนาการ 69 แยก 2 ถนนพฒั นาการ แขวงประเวศ เขต
ประเวศ กรงุ เทพฯ 10250
โทรศัพท์ 0-2321-3911, 09-0549-6444 โทรสาร 0-2322-6706
e-mail: [email protected]

ค�ำ นำ�

สำ�นักงานยุวกาชาด สภากาชาดไทย มีภารกิจหลักในการปลูกฝัง และเผยแพร่ให้
เยาวชนมีความรู้ ความเข้าใจ ในหลักการและอุดมการณ์ของกาชาด ในด้าน
มนุษยธรรม
การดูแลสุขภาพอนามยั การบริการอาสาสมคั ร การส่งเสริม การมีสัมพนั ธภาพที่ดี มี
ศรัทธา
ต่อกาชาด และเข้าร่วมกิจกรรมของกาชาดอย่างต่อเนื่อง ซึ่งการส่งเสริมและ
พัฒนา
งานยุวกาชาดให้เจริญก้าวหน้าและเป็นที่ยอมรับนั้น จำ�เป็นอย่างยิ่งที่จะต้องมีการพัฒนา
คู่มือสำ�หรับใช้ในการอบรม และเผยแพร่ความรู้ ความเข้าใจ ซึ่งคู่มือเล่มนี้ได้รวบรวม
ห ลักการวคิธู่มีกือาวริทเยนาื้อกหรายสุวากราะชาแดลสะำ�กหรระับบกวานรกอาบรรใมนอกาาสรอายบุวรกมาอชาาสดาหยลุวกักาสชูตารดพหื้นลฐักาสนูตยรุวพกื้นาชฐาาดน
เล่มนี้เป็นการพัฒนาปรับปรุงจากคู่มือเล่มเดิมพร้อมที่จะอำ�นวยความสะดวกแก่หน่วยงาน
หรือคณะบุคคลที่จัดอบรมให้กับเยาวชนที่อยู่ในความดูแลรับผิดชอบ โดยแบ่งรายละเอียด
ออกเป็น 3 ตอน ซึ่งตอนที่ 1 ประกอบด้วยโครงสร้างหลักสูตร ตอนที่ 2 เปน็ เนอ้ื หา
และ
กจิ กรรมตามตารางอบรม ซง่ึ แบง่ เปน็ 4 หมวดยอ่ ย คอื หมวดท่ี 1 การกาชาดและยุวกาชาด
หมวดท่ี 2 จติ อาสายวุ กาชาดพง่ึ พาได้ หมวดท่ี 3 การพฒั นาคณุ ภาพชวี ติ หมวดท ่ี 4 กจิ กรรม
กระบวนการ และพิธีการในการอบรม ตอนที่ 3 เป็นการวัดผลและประเมินผลการอบรม
นอกจากนี้ยังมีภาคผนวกที่มีตัวอย่าง เอกสารทุกเรื่องที่จำ�เป็นสำ�หรับใช้ในการจัดโครงการฯ
เพื่อให้มสีค�ำ วนากั มงสามนยบวุูรกณาช์ คาดรหบวถงั ้วเปนน็ อแลยา่ะงเกยง่ิดิ วปา่ รคะมู่ โอืยวชทินย์สาูงกสรุดยวุ กาชาดฯ เลม่ น้ี จะเปน็ ประโยชน์
ต่อบุคลากรที่เกี่ยวข้องทุกฝ่ายที่จะนำ�ไปใช้เพื่อเผยแพร่ และเป็นมรรคผลต่อการอบรมต่อไป
อย่างไรก็ตาม หากมีข้อเสนอแนะใด ๆ เกี่ยวกับคู่มือฯ เล่มนี้ ขอได้โปรดเสนอแนะต่อ
สำ�นักงานยุวกาชาด สภากาชาดไทย เพื่อเป็นข้อมูลในการแก้ไขปรับปรุงให้ดียิ่งขึ้นในโอกาส
ตอ่ ไป

สำ�นักงานยุวกาชาด สภากาชาดไทย

สารบัญ

ตอนท่ี 1 โครงสรา้ งหลกั สูตร

หลกั สตู รพน้ื ฐานยวุ กาชาด 2
คำ�อธบิ ายเนื้อหาหลักสูตร 6
ตารางการอบรมอาสายวุ กาชาดหลักสูตรพนื้ ฐานยวุ กาชาด 18

ตอนท่ี 2 เนือ้ หาและกิจกรรมตามตารางอบรม

หมวดที่ 1 การกาชาดและยุวกาชาด

รอบโลกกบั กาชาดและกฎหมายมนษุ ยธรรมระหวา่ งประเทศ 26
สภากาชาดไทยและยุวกาชาด 54

หมวดท่ี 2 จิตอาสายุวกาชาดพ่ึงพาได้

จิตอาสายวุ กาชาดพึง่ พาได ้ 75
การสำ�รวจและวางแผนในการท�ำ งานจิตอาสา 89
การฝกึ ปฏิบัตงิ านจติ อาสา 97

หมวดที่ 3 การพัฒนาคณุ ภาพชีวิต

การปฐมพยาบาล 103
การบริจาคโลหิต ดวงตา อวัยวะ 119
การดูแลผู้สงู อายุ 134
ความรเู้ พือ่ ชีวติ (Fact for life) 157
เพศศึกษา 171
การเตรยี มความพรอ้ มรบั ภัยพบิ ตั ิ 181
การอนรุ ักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ ม 201
ภาวะโลกรอ้ น 212
สขุ ภาพของตนเองและครอบครวั 223
โภชนาการ 232

หมวดที่ 4 กจิ กรรม กระบวนการและพิธีการในการอบรม

การลงทะเบยี น การ 248
ปฐมนิเทศ 249
ความคาดหวัง 260
ข้อตกลงในการอยรู่ ่วมกัน 261
การทดสอบขน้ั ต้นและข้นั ปลาย 262
กลมุ่ สัมพนั ธ์ 264
พธิ เี ปดิ การอบรม 274
กจิ กรรม Buddy พธิ ีต้อนรบั และกลุ่ม 280
สมั พนั ธ์ กายบรหิ ารและฝึกระเบยี บแถว 283
การตรวจเยย่ี ม 290
พิธหี น้าเสาธง 296
เรื่องเล่าเช้านี้ ซบุ ซบิ 301
ชาวคา่ ย 304
RCY Game 306
การแสดงเงียบ 308
การแสดงรอบกองไฟ 316
พธิ ีปิดการอบรม 321
การเข้าฐานการเรยี นรู้ 329
332 332

ตอนที่ 3 การวดั ผลและประเมนิ ผลการอบรม

การวัดผลการอบรมและประเมินผลการอบรม 334

ภาคผนวก

การจดั ตง้ั ชมรมอาสายุวกาชาด 337
คำ�ร้องขอจดั ต้งั ชมรมอาสายุวกาชาด 341
ใบสมคั รเปน็ อาสายุวกาชาด 343
เกยี รติบตั รการจดั ตัง้ ชมรมอาสายุวกาชาด 344
การจัดท�ำ โครงการอบรมอาสายุวกาชาดหลักสูตรพืน้ ฐานยุวกาชาด 345
ขอบข่ายหนา้ ที่ของคณะกรรมการฝกึ อบรม 356
แบบมอบหมายหน้าทคี่ วามรับผิดชอบของคณะกรรมการฝึกอบรมฯ 360
แบบการลงทะเบียนผเู้ ขา้ รบั การอบรม 363
ตัวอยา่ งคำ�กลา่ วรายงานในพธิ ีเปิดการอบรม 364
ตัวอยา่ งคำ�กลา่ วของประธานในพิธเี ปดิ การอบรม 366
ตัวอยา่ งค�ำ กลา่ วรายงานในพิธปี ดิ การอบรม 367
ตวั อยา่ งคำ�กลา่ วของประธานในพธิ ปี ิดการอบรม 368
เฉลยแบบทดสอบการอบรมอาสายวุ กาชาดหลักสตู รพืน้ ฐานยุวกาชาด 369
แบบตรวจเยยี่ ม 372
แบบตรวจหน่วยบรกิ าร 373
ตารางคะแนนกิจกรรมประจำ�วนั 374
แบบวดั ผลผู้เขา้ รบั การอบรม 375
แบบประเมินผลการอบรมสำ�หรบั อาสายุวกาชาด 376
แบบประเมนิ ผลการอบรมส�ำ หรับคณะกรรมการ วิทยากร และเจ้าหนา้ ท่ี 379
ด�ำ เนนิ การอบรม
แบบรายงานสรปุ ผลการอบรมอาสายุวกาชาดหลกั สูตรพ้ืนฐานยวุ กาชาด 382
การจดั กิจกรรมตอ่ เนือ่ งหรือการจัดกจิ กรรมเฉพาะทาง 386
หลกั เกณฑก์ ารคดั เลือก รางวลั ส่งเสรมิ มาตรฐานชมรมอาสายุวกาชาด 390
ระบบอาสาสมัครสภากาชาดไทย (VTRIS) 392
เคร่อื งหมายยวุ กาชาดและอาสายวุ กาชาด 393
เครอ่ื งแบบ 393

บรรณานกุ รม 395

ตอนที่
โครงสร้างหลักสตู ร

1

ตอนท่ี 1 : โครงสรา้ งหลกั สตู ร

หลกั สูตรพนื้ ฐานยวุ กาชาด

ความเปน็ มา

สืบเนื่องจากเมื่อพุทธศักราช 2552 ได้จัดทำ�หลักสูตรพื้นฐานยุวกาชาดสำ�หรับ
การอบรมอาสายวุ กาชาด ตามขอ้ บงั คบั สภากาชาดไทยแกไ้ ขเพม่ิ เตมิ (ฉบบั ท่ี 68) พทุ ธศกั ราช
2550 หมวดท่ี 9 ยุวกาชาด และระเบียบปฏิบตั เิ กี่ยวกับยุวกาชาดเพอ่ื เปน็ คู่มอื สำ�หรบั วิทยากร
ยวุ กาชาด ไดใ้ ชป้ ระโยชนใ์ นการจดั อบรมอาสายวุ กาชาดเรอ่ื ยมา ในเวลาต่อมา สภากาชาดไทย
ไดพ้ จิ ารณาวา่ หนว่ ยงานในสงั กดั หลายหนว่ ยงานมกี ารจดั อบรมใหก้ บั อาสาสมคั รของสภากาชาดไทย
ตามหลักสูตรที่หน่วยงานนั้น ๆ กำ�หนด จึงมีแนวคิดว่าควรจะบูรณาการหลักสูตรการอบรม
อาสาสมคั รของสภากาชาดไทย ให้เป็นไปในทิศทางเดียวกัน อันจะก่อให้เกิดประโยชน์สูงสุด
แกส่ ภากาชาดไทย ในพทุ ธศกั ราช 2554 ส�ำ นกั งานยวุ กาชาดจงึ ไดร้ ว่ มหารอื กบั หนว่ ยงานตา่ ง ๆ
เพื่อกำ�หนดขอบข่ายและกรอบสำ�หรับหลักสูตรการอบรมอาสาสมัครขึ้น ต่อมาในพุทธศักราช
2560 ได้ทำ�การปรับปรุงและพัฒนาหลักสูตรพื้นฐานยุวกาชาดสำ�หรับอาสายุวกาชาด โดยมี
เนื้อหาสาระที่มุ่งเน้นให้เยาวชนที่เป็นอาสายุวกาชาดมีจิตอาสาและมีความศรัทธาในองค์กร
กาชาด อีกทั้งยังมีความรู้ ความสามารถในการบำ�เพ็ญตนให้เป็นประโยชน์ต่อสังคมได้ตาม
แนวทางท่ีสภากาชาดไทยกำ�หนดไว้ ซง่ึ เนอ้ื หาและหวั ขอ้ วชิ าตา่ ง ๆ ใหเ้ ปน็ ไปในทศิ ทางเดยี วกบั
“หลักสูตรจุดประกายกาชาด” ที่หน่วยงานต่าง ๆ ของสภากาชาดไทยนำ�ไปใช้ในการอบรม
อาสาสมัครสภากาชาดไทยนั่นเอง อนึ่งหลักสูตรพื้นฐานยุวกาชาดที่บรรจุในเล่มนี้นอกจากจะ
มีการพัฒนาปรับปรุงเนื้อหาและกิจกรรมให้มีความทันสมัยเหมาะสมกับเหตุการณ์แล้ว
ยงั สอดรบั กบั ขอ้ บงั คบั สภากาชาดไทย แก้ไขเพิ่มเตมิ (ฉบบั ท่ี 82) พทุ ธศักราช 2562 หมวดท่ี 9
ยวุ กาชาดอีกด้วย

วตั ถุประสงค์

เพอ่ื ให้ผูเ้ ขา้ รับการอบรม
1. มคี วามรู้ ความเข้าใจในเนอ้ื หาและหลักการของกาชาด
2. มคี วามรู้ ความเขา้ ใจในอดุ มการณ์ของกาชาดและวัตถุประสงค์ของยวุ กาชาด
3. มคี ณุ ธรรม จรยิ ธรรม และมีจติ สำ�นึกทีด่ ใี นการท�ำ งานเพ่ือสว่ นรวม
4. เข้ารว่ มกจิ กรรมของกาชาดอยา่ งต่อเน่อื งด้วยจิตอาสา และมศี รทั ธาในอดุ มการณ์
ของกาชาด

2

คมู่ อื วทิ ยากรยวุ กาชาด : ส�ำ หรบั การอบรมอาสายวุ กาชาดหลกั สตู รพน้ื ฐานยวุ กาชาด

คณุ สมบตั ขิ องผู้เข้ารบั การอบรม

1. เยาวชนอายุระหว่าง 15 - 30 ปี
2. มีความสนใจ รักและศรัทธาในอุดมการณ์ของกาชาด และวัตถุประสงค์ของ
ยุวกาชาด
3. มีคุณธรรม จริยธรรม และมีจิตสำ�นึกที่ดีในการทำ�งานเพื่อส่วนรวม
4. มคี วามสนใจ มจี ติ อาสา และสมคั รเปน็ อาสายวุ กาชาดสงั กดั ชมรมอาสายวุ กาชาด
5. สามารถเข้ารับการอบรมได้ครบตามหลักสูตร

เกณฑก์ ารรบั รองผลการอบรม

1. ผเู้ ขา้ รบั การอบรมตอ้ งรว่ มกจิ กรรมตลอดระยะเวลาทก่ี �ำ หนด ไมน่ อ้ ยกวา่ รอ้ ยละ 80
2. ผา่ นการทดสอบข้อเขียนขน้ั ปลาย รอ้ ยละ 50
3. ผ่านการทดสอบประเภทบุคคลและประเภทหนว่ ยตามทีห่ ลกั สตู รก�ำ หนดไว้
4. ส�ำ นักงานยวุ กาชาด สภากาชาดไทย มอบวุฒิบัตรให้สำ�หรับผู้เข้ารับการอบรมที่
ผ่านตามเกณฑ์ท่ีกำ�หนดไว้

เน้ือหาของหลกั สตู รการอบรม

1. หลกั สตู รพืน้ ฐานยวุ กาชาด แบบ 2 วัน
1. รอบโลกกบั กาชาดและกฎหมายมนษุ ยธรรมระหวา่ งประเทศ 2 ชวั่ โมง
2. สภากาชาดไทยและยุวกาชาด 1 ชว่ั โมง 30 นาที
3. จิตอาสายุวกาชาดพง่ึ พาได้ 1 ชวั่ โมง
4. การฝกึ ปฏบิ ัตงิ านจติ อาสา 1 ชว่ั โมง 30 นาที
5. การพฒั นาคุณภาพชวี ติ

5.1 การปฐมพยาบาล 3 ช่ัวโมง
5.2 การบรจิ าคโลหติ ดวงตา อวัยวะ 1 ชั่วโมง
รวมเวลา 10 ช่ัวโมง

3

ตอนท่ี 1 : โครงสรา้ งหลกั สตู ร

2. หลกั สตู รพน้ื ฐานยุวกาชาด แบบ 3 วัน
1. รอบโลกกบั กาชาดและกฎหมายมนษุ ยธรรมระหวา่ งประเทศ 2 ช่วั โมง
2. สภากาชาดไทยและยุวกาชาด 1 ชว่ั โมง 30 นาที
3. จิตอาสายวุ กาชาดพ่งึ พาได ้ 1 ชวั่ โมง
4. การส�ำ รวจและวางแผนในการท�ำ งานจติ อาสา 1 ชวั่ โมง
5. การฝกึ ปฏบิ ตั งิ านจติ อาสา 3 ชั่วโมง
6. การพัฒนาคณุ ภาพชีวติ
6.1 การปฐมพยาบาล 3 ชั่วโมง
6.2 การบรจิ าคโลหติ ดวงตา อวัยวะ 1 ชั่วโมง
6.3 หวั ข้อเรอ่ื งตามความสนใจ 3 ชั่วโมง
- การดแู ลผู้สูงอายุ
- ความรู้เพ่อื ชวี ิต (fact for life)
- เพศศึกษา
- การเตรยี มความพร้อมรบั ภยั พบิ ัติ
- การอนรุ ักษท์ รพั ยากรธรรมชาติและสิง่ แวดลอ้ ม
- ภาวะโลกร้อน
- สขุ ภาพของตนเองและครอบครวั
- โภชนาการ

รวมเวลา 15 ชั่วโมง 30 นาที

3. หลกั สูตรพื้นฐานยวุ กาชาด แบบ 4 วนั
1. รอบโลกกบั กาชาดและกฎหมายมนษุ ยธรรมระหวา่ งประเทศ 2 ช่ัวโมง
2. สภากาชาดไทยและยุวกาชาด 1 ชว่ั โมง 30 นาที
3. จติ อาสายวุ กาชาดพ่ึงพาได้ 1 ชว่ั โมง
4. การสำ�รวจและวางแผนในการท�ำ งานจิตอาสา 1 ชั่วโมง
5. การฝกึ ปฏบิ ตั ิงานจิตอาสา 4 ชั่วโมง 30 นาที
6. การพัฒนาคณุ ภาพชวี ติ

6.1 การปฐมพยาบาล 3 ชั่วโมง
6.2 การบริจาคโลหติ ดวงตา อวยั วะ 1 ชั่วโมง
6.3 หวั ข้อเรอ่ื งตามความสนใจ 6 ชว่ั โมง
- การดแู ลผูส้ ูงอายุ
- ความรูเ้ พือ่ ชีวิต (fact for life)
- เพศศกึ ษา

4

คมู่ อื วทิ ยากรยวุ กาชาด : ส�ำ หรบั การอบรมอาสายวุ กาชาดหลกั สตู รพน้ื ฐานยวุ กาชาด

- การเตรียมความพร้อมรับภัยพิบัติ
- การอนุรักษ์ทรพั ยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ ม
- ภาวะโลกรอ้ น
- สขุ ภาพของตนเองและครอบครัว
- โภชนาการ

รวมเวลา 20 ชว่ั โมง

กิจกรรม กระบวนการและพิธีการในการอบรม
1. การลงทะเบียน 2. การปฐมนเิ ทศ
3. ความคาดหวัง 4. ข้อตกลงในการอยู่รว่ มกนั
5. การทดสอบขัน้ ตน้ และขัน้ ปลาย 6. กลมุ่ สัมพันธ์
7. พธิ ีเปดิ การอบรม 8. กิจกรรม Buddy
9. พิธีต้อนรับและกลุ่มสมั พนั ธ์ 10. กายบริหารและฝกึ ระเบียบแถว
11. การตรวจเยี่ยม 12. พธิ ีหนา้ เสาธง
13. เร่ืองเลา่ เช้านี้ 14. ซุบซบิ ชาวค่าย
15. RCY Game 16. การแสดงเงยี บ
17. การแสดงรอบกองไฟ 18. พิธปี ิดการอบรม
19. การเขา้ ฐานการเรยี นรู้

5

ตอนท่ี 1 : โครงสรา้ งหลกั สตู ร

คำ�อธิบายเนือ้ หาหลกั สูตร

เน้ือหาของหลักสตู ร

1. รอบโลกกบั กาชาดและกฎหมายมนุษยธรรมระหวา่ งประเทศ เวลา 2 ชว่ั โมง

วตั ถุประสงค์
เพือ่ ใหผ้ ู้เข้ารับการอบรม
1. มีความรู้ ความเขา้ ใจเกีย่ วกบั การกาชาด เครื่องหมายกาชาด ขบวนการ
กาชาดและเสี้ยววงเดือนแดงระหว่างประเทศ (International Red Cross
and Red Crescent Movement) และหลกั การกาชาด
2. มคี วามรู้ ความเข้าใจเกี่ยวกบั กฎหมายมนุษยธรรมระหวา่ งประเทศ
ขอบขา่ ยเน้ือหา
1. อังรี ดูนังต์ ผู้จุดประกายกาชาด
2. เครื่องหมายกาชาด
3. ขบวนการกาชาดและเสี้ยววงเดือนแดงระหว่างประเทศ
4. หลักการกาชาด
5. กฎหมายมนุษยธรรมระหว่างประเทศ

2. สภากาชาดไทยและยวุ กาชาด เวลา 1 ช่วั โมง 30 นาที

วตั ถปุ ระสงค์
เพอื่ ใหผ้ ้เู ขา้ รับการอบรม
1. มคี วามรู้ ความเขา้ ใจเกย่ี วกบั ประวตั แิ ละภารกจิ หลกั ของสภากาชาดไทย
2. มีความรู้เกี่ยวกับหน่วยงานของสภากาชาดไทยทั้งในส่วนกลางและส่วน
ภมู ิภาค
3. มีความรู้ ความเขา้ ใจเกยี่ วกับประวัตแิ ละวัตถปุ ระสงค์ของยวุ กาชาด
4. สามารถทอ่ งคำ�ปฏิญาณตนยุวกาชาดและปฏบิ ัติตามได้
ขอบข่ายเนอ้ื หา
1. ประวัติสภากาชาดไทย
2. ภารกิจหลกั ของสภากาชาดไทย
3. หนว่ ยงานของสภากาชาดไทยทงั้ ในส่วนกลางและสว่ นภูมภิ าค
4. ยุวกาชาด

6

คมู่ อื วทิ ยากรยวุ กาชาด : ส�ำ หรบั การอบรมอาสายวุ กาชาดหลกั สตู รพน้ื ฐานยวุ กาชาด

3. จติ อาสายุวกาชาดพงึ่ พาได้ เวลา 1 ชว่ั โมง
วตั ถุประสงค์
1. เพื่อส่งเสริมให้ผู้เข้ารับการอบรมเกิดจิตสำ�นึกในการทำ�งานจิตอาสา
2. เพื่อให้ผู้เข้ารับการอบรมมีความรู้ ความเข้าใจในการทำ�งานจิตอาสา
และอาสายวุ กาชาด
ขอบข่ายเนือ้ หา
1. ความหมายของจิตอาสา
2. คณุ ลกั ษณะของจิตอาสา
3. บทบาทหนา้ ที่ของจติ อาสาและอาสายวุ กาชาด

4. การสำ�รวจและวางแผนในการทำ�งานจิตอาสา เวลา 1 ช่ัวโมง
วัตถุประสงค์
เพื่อใหผ้ เู้ ขา้ รบั การอบรม
1. สามารถส�ำ รวจพ้ืนท่ีชุมชนรอบ ๆ ตัวของอาสายวุ กาชาดได้
2. วางแผนการท�ำ กิจกรรมจิตอาสาได้
ขอบขา่ ยเนอ้ื หา
1. ความหมายของการสำ�รวจชมุ ชน
2. การสำ�รวจชมุ ชน
3. การวางแผน

5. การฝึกปฏบิ ตั งิ านจิตอาสา เวลา 1 ชั่วโมง 30 นาที - 3 ชวั่ โมง
วตั ถุประสงค์
เพื่อให้ผู้เขา้ รับการอบรมไดล้ งมอื ปฏบิ ตั งิ านจิตอาสาตามแผนงานทีว่ างไว้
ขอบข่ายเนอ้ื หา
การลงมอื ปฏบิ ัติงานจติ อาสาตามแผนการดำ�เนินงานที่ได้ประชมุ รว่ มกนั

7

ตอนท่ี 1 : โครงสรา้ งหลกั สตู ร

6. การปฐมพยาบาล เวลา 3 ชั่วโมง
วัตถุประสงค์
เพื่อให้ผู้เข้ารับการอบรม
1. มีความรู้ ความเข้าใจในหลกั การและทักษะในการปฐมพยาบาล
2. สามารถน�ำ ความรเู้ รอ่ื งการปฐมพยาบาลไปใชป้ ระโยชนใ์ นการชว่ ยชวี ติ ผอู้ น่ื
ได้อย่างถูกต้องและปลอดภยั
3. สามารถแจ้งข้อมูลเพื่อรับการช่วยเหลือจากระบบบริการการแพทย์
ฉุกเฉนิ ได้
ขอบขา่ ยเนอ้ื หา
1. หลกั การปฐมพยาบาล
2. การปฏิบตั ิการช่วยชวี ติ ขัน้ พน้ื ฐาน
3. การส�ำ ลัก
4. บาดแผลและการห้ามเลอื ด
5. การเคล่อื นย้าย

7. การบริจาคโลหติ ดวงตา อวยั วะ เวลา 1 ชัว่ โมง
วตั ถุประสงค์
เพื่อให้ผู้เข้ารับการอบรม
1. มคี วามรู้ ความเขา้ ใจ เรอื่ งโลหิตและเหน็ ความส�ำ คญั ในการบรจิ าคโลหติ
2. มีความรู้ ความเข้าใจ และเหน็ ความสำ�คัญในการบริจาคดวงตา อวยั วะ
3. มสี ่วนรว่ มส่งเสริมการบริจาคโลหติ ดวงตา อวยั วะ
ขอบข่ายเน้ือหา
1. ความรูเ้ รื่องโลหติ
2. ความรู้เรอื่ งการบริจาค ดวงตา อวยั วะ
3. การรณรงค์ใหบ้ รจิ าคโลหิต ดวงตา อวยั วะ

8. การดแู ลผูส้ งู อายุ เวลา 3 ชั่วโมง
วตั ถปุ ระสงค์
เพื่อให้ผู้เข้ารบั การอบรม
1. มคี วามรู้ ความเขา้ ใจในการเปลย่ี นแปลงทางดา้ นรา่ งกาย จติ ใจและสังคม
ของผสู้ งู อายุ

8

คมู่ อื วทิ ยากรยวุ กาชาด : ส�ำ หรบั การอบรมอาสายวุ กาชาดหลกั สตู รพน้ื ฐานยวุ กาชาด

2. มีความรู้ ความเข้าใจในบทบาทของการเป็นผู้ดูแลผู้สูงอายุและการ
อยู่ร่วมกันกับผู้สูงอายุ
3. มคี วามรู้ ความเข้าใจในการสง่ เสรมิ สขุ ภาพผ้สู ูงอายุ โดยใชห้ ลกั 8 อ.
ขอบขา่ ยเน้ือหา
1. การเปลยี่ นแปลงทางด้านร่างกาย จติ ใจ และสงั คมของผู้สงู อายุ
2. บทบาทของผดู้ ูแลผ้สู งู อายุและการอยู่ร่วมกันกบั ผสู้ งู อายุ
3. การส่งเสริมสุขภาพผูส้ งู อายุ โดยใช้หลกั 8 อ.

9. ความรเู้ พ่อื ชวี ิต (Fact for life) เวลา 3 ช่ัวโมง
วตั ถุประสงค์
เพือ่ ให้ผ้เู ข้ารับการอบรม
1. มีความรู้ ความเข้าใจเรื่องการป้องกันชีวิตและสุขภาพ และมีทักษะ
ในการวางแผนชีวิตที่ดี
2. มีทักษะกระบวนการคิด การตัดสินใจอย่างมีเหตุผล สามารถปรับตัว
และเรยี นรู้วิธีการแกป้ ญั หาในสถานการณ์ต่าง ๆ ตามกระบวนการ “คดิ เป็น ท�ำ เปน็
แกป้ ัญหาเป็น”
ขอบขา่ ยเน้ือหา
1. ชวี ติ และความหวัง
2. ทางสูค่ วามหวงั
3. ปญั หาชวี ติ และการแก้ไข
4. การปรกึ ษาหารือกับคนใกลช้ ดิ
5. การวางแผนชีวิต

10. เพศศึกษา เวลา 3 ช่ัวโมง
วัตถุประสงค์
เพือ่ ใหผ้ ้เู ขา้ รับการอบรม
1. มีความรู้ ความเข้าใจและตระหนักถึงความสำ�คัญของการเรียนรู้เรื่อง
เพศศึกษา
2. สามารถดแู ลสขุ ภาพและการปอ้ งกนั ตนเองจากโรคตดิ ตอ่ ทางเพศสมั พนั ธ ์
ทถ่ี ูกตอ้ งและเหมาะสม

9

ตอนท่ี 1 : โครงสรา้ งหลกั สตู ร

ขอบข่ายเน้ือหา

1. ความรูเ้ กี่ยวกบั เพศศกึ ษา
2. การเลอื กวธิ คี ุมก�ำ เนดิ โดยวิธตี ่าง ๆ
3. โรคติดตอ่ ทางเพศสัมพันธ์

11. การเตรยี มความพรอ้ มรับภัยพบิ ัต เวลา 3 ช่วั โมง
วัตถุประสงค์
เพอ่ื ใหผ้ ู้เขา้ รบั การอบรม
1. มคี วามรู้ ความเข้าใจเกย่ี วกับความร้ทู ั่วไปของภัยพิบตั ิ
2. มีความรู้ ความเข้าใจในการเตรียมความพร้อมรับภัยพิบัติของบุคคล
และครอบครวั
ขอบขา่ ยเนือ้ หา
1. ความรูท้ ว่ั ไปเก่ียวกับภัยพิบัติ
2. การเตรียมความพรอ้ มรับภยั พิบตั ิ
3. การจัดถงุ ดำ�รงชีพ

12. การอนรุ กั ษท์ รัพยากรธรรมชาตแิ ละสง่ิ แวดล้อม เวลา 3 ชั่วโมง
วตั ถุประสงค์
เพื่อใหผ้ เู้ ขา้ รบั การอบรม
1. มีความรู้ ความเข้าใจและตระหนักถึงความสำ�คัญของการอนุรักษ์
ทรพั ยากรธรรมชาติและส่งิ แวดลอ้ ม
2. สามารถใช้ ดูแล ปรับเปลี่ยนทรัพยากรธรรมชาติได้อย่างถูกต้องและ
เกิดประโยชนต์ ่อชมุ ชน
ขอบข่ายเนื้อหา
1. ความหมายการอนุรักษท์ รัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ ม
2. ประเภทการอนรุ กั ษ์ทรพั ยากรธรรมชาติและส่งิ แวดลอ้ ม
3. การประหยัดพลงั งาน
4. การจดั การขยะมลู ฝอย
5. การดูแลชุมชนใหน้ า่ อยู่ หมู่บ้านสะอาด

10

คมู่ อื วทิ ยากรยวุ กาชาด : ส�ำ หรบั การอบรมอาสายวุ กาชาดหลกั สตู รพน้ื ฐานยวุ กาชาด

13. ภาวะโลกรอ้ น เวลา 3 ช่วั โมง
วตั ถปุ ระสงค์
เพอ่ื ให้ผเู้ ขา้ รับการอบรม
1. มีความรู้ ความเข้าใจถึงสาเหตุและผลกระทบเร่อื งภาวะโลกรอ้ น
2. ร้คู ณุ ค่าในการใช้พลังงานอย่างคุ้มคา่ เพือ่ ชว่ ยลดโลกร้อน
ขอบขา่ ยเนอ้ื หา
1. ความหมายของภาวะโลกรอ้ น
2. สาเหตแุ ละผลกระทบของภาวะโลกร้อน
3. 40 วิธลี ดภาวะโลกรอ้ น

14. สขุ ภาพของตนเองและครอบครัว เวลา 3 ชั่วโมง
วตั ถปุ ระสงค์
เพ่ือใหผ้ ู้เขา้ รบั การอบรม มีความรู้พื้นฐานในการดูแลตนเองและครอบครัว
ตามสขุ บญั ญตั ิ 10 ประการ
ขอบขา่ ยเน้ือหา
1. การดูแลสขุ ภาพตนเองและครอบครัว
2. สุขบญั ญัติ 10 ประการ

15. โภชนาการ เวลา 3 ชัว่ โมง
วตั ถปุ ระสงค์
เพ่ือใหผ้ ้เู ขา้ รบั การอบรม
1. มีความรู้พื้นฐานในเรื่องโภชนาการ สารอาหาร และโรคที่เกิดจาก
การขาดสารอาหาร
2. สามารถนำ�ความรไู้ ปใช้ในชวี ิตประจำ�วนั ได้
ขอบขา่ ยเน้ือหา
1. ความรู้พืน้ ฐานเรอ่ื งโภชนาการ สารอาหารและประโยชนข์ องอาหาร
2. โรคท่เี กิดจากการบริโภคอาหารที่ไม่ถกู หลักโภชนาการและสุขาภิบาล
3. การรบั ประทานอาหารให้ถกู ต้อง

11

ตอนท่ี 1 : โครงสรา้ งหลกั สตู ร

กิจกรรม กระบวนการและพธิ ีการในการอบรม

1. การลงทะเบียน
วตั ถปุ ระสงค์

เพอ่ื รวบรวมขอ้ มลู ของผเู้ ขา้ รบั การอบรมส�ำ หรบั ใชใ้ นการบรหิ ารจัดการอบรม
ขอบข่ายกิจกรรม
ข้อมลู การลงทะเบียนของผเู้ ข้ารบั การอบรม

2. การปฐมนิเทศ

วัตถปุ ระสงค์
เพ่ือให้ผู้เข้ารับการอบรม
1. ทราบถงึ วัตถปุ ระสงคข์ องการอบรม
2. ทราบถึงการปฏบิ ัตติ นในการเข้ารบั การอบรม
ขอบขา่ ยกจิ กรรม
1. วตั ถุประสงค์
2. แนะนำ�วทิ ยากร
3. แนะนำ�สถานที่
4. ก�ำ หนดกิจกรรมประจ�ำ วัน
5. หน่วยบรกิ ารและการปฏบิ ัติหนา้ ท่ีของหน่วยบริการ
6. การแต่งกาย
7. สญั ญาณนกหวีด
8. เพลงทใี่ ช้ในพธิ กี าร

3. ความคาดหวงั

วตั ถุประสงค์
เพือ่ ให้ผเู้ ขา้ รบั การอบรมบอกถงึ ความคาดหวงั ในการเข้ารบั การอบรม
ขอบข่ายกิจกรรม
ความคาดหวงั ในการอบรม

4. ขอ้ ตกลงในการอยู่ร่วมกนั

วัตถปุ ระสงค์
เพื่อให้ผู้เขา้ รับการอบรม
1. นำ�เสนอความคิดที่จะอยู่รว่ มกนั ในการอบรมอยา่ งมีความสุข
2. ทราบถึงขอ้ ตกลงในการอยู่รว่ มกันตลอดระยะเวลาการอบรม

12

คมู่ อื วทิ ยากรยวุ กาชาด : ส�ำ หรบั การอบรมอาสายวุ กาชาดหลกั สตู รพน้ื ฐานยวุ กาชาด

ขอบขา่ ยกจิ กรรม
ข้อตกลงในการอยรู่ ว่ มกนั

5. การทดสอบข้ันต้นและข้นั ปลาย

วตั ถุประสงค์
เพอ่ื ประเมนิ ความรู้ ความเขา้ ใจของผเู้ ขา้ รบั การอบรมกอ่ น และหลงั การอบรม
ขอบข่ายกิจกรรม
1. การทดสอบข้ันต้น
2. การทดสอบข้ันปลาย

6. กลมุ่ สมั พนั ธ์

วัตถุประสงค์
เพื่อใหผ้ เู้ ข้ารับการอบรม
1. รู้จกั คนุ้ เคยซง่ึ กันและกนั
2. ไดร้ บั ความสนุกสนานจากการอบรม
3. ได้เรยี นร้กู ารเปน็ ผนู้ ำ�และผูต้ ามที่ดี
ขอบข่ายกจิ กรรม
1. กจิ กรรมกล่มุ สมั พันธ์
2. การจัดกจิ กรรมนันทนาการในการอบรม
3. การน�ำ เกมมาใชใ้ นกจิ กรรมนันทนาการ

7. พิธเี ปิดการอบรม

วตั ถุประสงค์
เพื่อให้ผู้เข้ารับการอบรมสามารถปฏิบัติตามขั้นตอนต่าง ๆ ในพิธีเปิด
การอบรมได้
ขอบขา่ ยกิจกรรม
การเตรียมการและขัน้ ตอนพิธเี ปดิ การอบรม

8. กจิ กรรม Buddy

วัตถุประสงค์
เพื่อใหผ้ ู้เข้ารับการอบรม
1. เรียนรูก้ ารเปน็ ผู้ให้ตอ่ ผอู้ นื่

13

ตอนท่ี 1 : โครงสรา้ งหลกั สตู ร

2. มคี วามซือ่ สตั ยต์ อ่ ตนเองและผู้อืน่ ในการเกบ็ ความลบั ของคู่ Buddy
3. แสดงการสอ่ื สารถงึ ผอู้ ืน่ ดว้ ยรูปแบบท่หี ลากหลาย
4. ได้รบั ความสนกุ สนาน
ขอบขา่ ยกิจกรรม
กจิ กรรม Buddy เป็นกิจกรรมที่มีการจับคู่ของเพื่อนกับเพื่อน รวมทั้งคณะ
วทิ ยากร ทเ่ี ขา้ รว่ มการอบรมโดยไมเ่ ปดิ เผยใหเ้ จา้ ตวั รจู้ กั คู่ของตนเอง แต่คู่ Buddy จะ
มหี นา้ ทเ่ี ปน็ ผใู้ ห้ การดแู ล เออ้ื อาทรตอ่ คขู่ องตน สอ่ื สารในรปู แบบตา่ ง ๆ เชน่ การสง่
จดหมายแสดงความห่วงใย การฝากสิ่งของ ขนม โดยมีการเฉลยคู่ Buddy ในวัน
สดุ ทา้ ยของการอบรม

9. พิธีตอ้ นรับและกล่มุ สัมพันธ์
วัตถุประสงค์

เพ่ือใหผ้ ้เู ขา้ รบั การอบรม
1. เกิดความประทบั ใจและภาคภูมิใจเมอ่ื เข้ารว่ มในกจิ กรรมของยุวกาชาด
2. ตระหนักในคุณคา่ ของตนเองทจี่ ะมีสว่ นสมั พันธ์กับกลมุ่ หมคู่ ณะ
3. เกิดความกระตือรือร้นที่จะร่วมกิจกรรมกับผู้อื่นและให้ความร่วมมือกับ
หมู่คณะ
ขอบข่ายกิจกรรม
1. การเตรยี มการพิธตี ้อนรบั และกลมุ่ สมั พนั ธ์
2. การดำ�เนนิ การในการตอ้ นรับและจัดกิจกรรมกล่มุ สมั พันธ์

10. กายบริหารและฝกึ ระเบียบแถว

วตั ถุประสงค์
เพอื่ ให้ผ้เู ข้ารบั การอบรม
1. มีสขุ ภาพร่างกายแขง็ แรง กระตอื รือร้นในการร่วมกจิ กรรม
2. มรี ะเบียบวินัยความสามัคคีและตรงต่อเวลา
3. ฝกึ ระเบยี บแถว
ขอบขา่ ยกิจกรรม
1. กายบรหิ าร
2. การฝึกระเบียบแถว

14

คมู่ อื วทิ ยากรยวุ กาชาด : ส�ำ หรบั การอบรมอาสายวุ กาชาดหลกั สตู รพน้ื ฐานยวุ กาชาด

11. การตรวจเย่ียม

วัตถุประสงค์
เพอื่ ให้ผเู้ ข้ารับการอบรม
1. ฝึกความพร้อม การตรงตอ่ เวลา
2. ฝกึ การเป็นผนู้ ำ�และผตู้ ามท่ดี ี
3. รักษาความสะอาดของตนเองและท่ีพกั
ขอบข่ายกิจกรรม
1. การเตรยี มการตรวจเยี่ยมของผู้ตรวจเยี่ยม
2. การเตรยี มการของผรู้ ับการตรวจเยยี่ ม
3. ขั้นตอนการตรวจเย่ยี ม
4. ขั้นตอนการรายงานผลการตรวจเยีย่ ม

12. พิธหี น้าเสาธง

วัตถปุ ระสงค์
เพ่อื ใหผ้ ูเ้ ขา้ รับการอบรม
1. แสดงความจงรกั ภักดีต่อชาติ ศาสนาและพระมหากษัตริย์
2. ฝกึ ความพร้อมและความสามคั คขี องหม่คู ณะ
3. ฝึกระเบียบวินัยและความอดทน
ขอบข่ายกิจกรรม
ขนั้ ตอนและวธิ ีการในพิธหี นา้ เสาธง

13. เร่ืองเลา่ เช้านี้

วตั ถุประสงค์
เพ่อื ให้ผเู้ ข้ารับการอบรม
1. สามารถทำ�งานร่วมกัน และใช้ศักยภาพของแต่ละบุคคลมาร่วมใน
การทำ�กิจกรรม
2. นำ�เสนอเรือ่ งราวและประสบการณข์ องสมาชกิ ภายในหนว่ ยสีได้
3. สามารถส่อื สารโดยการน�ำ เสนอรปู ภาพประกอบคำ�อธิบายได้
ขอบขา่ ยกิจกรรม
เรื่องเล่าเช้านี้เป็นกิจกรรมที่เป็นการประมวลเรื่องราวที่เกิดขึ้น ตั้งแต่การ
ออกเดินทางจากบ้านพักจนถึงสถานที่จัดอบรมของแต่ละคน ตลอดจนความรู้
ความประทับใจที่ได้รับแล้วนำ�มาผนวกกันภายในหน่วยสีของตน ในรูปแบบของ
ภาพวาด เพื่อบอกเล่าอธิบายประกอบตามเรื่องราวของแต่ละบุคคลที่ได้วาดไว้

15

ตอนท่ี 1 : โครงสรา้ งหลกั สตู ร

14. ซบุ ซิบชาวคา่ ย

วตั ถุประสงค์
เพอ่ื ให้ผเู้ ขา้ รับการอบรม
1. สามารถท�ำ งานรว่ มกนั และดงึ ศกั ยภาพของแตล่ ะบุคคลมาร่วมในการท�ำ
กจิ กรรม
2. นำ�เสนอสาระท่ีได้รบั จากการอบรมมาถ่ายทอดให้กับผู้เข้ารับการอบรม
ในรปู แบบข่าว รปู ภาพ
3. สามารถสื่อสารอย่างสร้างสรรค์ระหว่างผู้เข้ารับการอบรมและวิทยากร
ขอบขา่ ยกจิ กรรม
ซบุ ซิบชาวคา่ ยเป็นกจิ กรรมที่นำ�เสนอประเด็นที่เป็นจุดเด่นของเพื่อน และ
วทิ ยากรอบรม โดยน�ำ เสนอหรือสื่อสารในรูปของข่าว รูปภาพ ข้อความในลักษณะ
สร้างสรรค์และสนกุ สนาน ตามความคิดและศกั ยภาพของหนว่ ยสี

15. RCY Game

วัตถุประสงค์
เพือ่ ให้ผเู้ ข้ารบั การอบรม
1. สามารถท�ำ งานร่วมกันเป็นหมคู่ ณะ โดยใชก้ จิ กรรม RCY Game
2. มีความคดิ รเิ รมิ่ สรา้ งสรรค์และกลา้ แสดงออก
3. สามารถประยกุ ตป์ ระสบการณ์ทไ่ี ดร้ บั ไปใชใ้ นชีวิตประจ�ำ วัน
ขอบข่ายเนอ้ื หา
RCY Game เปน็ การจดั เกมกฬี ากลางแจง้ ในลกั ษณะเดย่ี ว คู่ กลมุ่ แลว้ แต่
ประเภทของเกมกีฬาที่นำ�มาใช้ ลักษณะของการจัดกิจกรรม RCY Game เป็นการ
จ�ำ ลองรูปแบบการจดั การแข่งขันกีฬา ที่มีขั้นตอนและพิธีการในการจัดการแข่งขัน
กฬี าทัว่ ไป แตเ่ นน้ ความสนกุ สนาน ตามโจทย์ท่ีได้รับจากวทิ ยากร

16. การแสดงเงยี บ
วัตถุประสงค์

เพอื่ ให้ผูเ้ ขา้ รบั การอบรม
1. เกดิ ความสนกุ สนานเพลดิ เพลนิ ผอ่ นคลายความเครยี ด และการคดิ ถงึ บา้ น
2. กล้าแสดงออก โดยนำ�ประสบการณ์ที่มีมาแสดงออกอย่างสร้างสรรค์
3. รจู้ กั ใช้ปฏิภาณไหวพริบในการแก้ไขปัญหาเฉพาะหน้า เพื่อประยุกต์ใช้
อปุ กรณป์ ระกอบการแสดง
4. ใชค้ วามคิด การพิจารณา การสังเกต และความจดจำ�

16

คมู่ อื วทิ ยากรยวุ กาชาด : ส�ำ หรบั การอบรมอาสายวุ กาชาดหลกั สตู รพน้ื ฐานยวุ กาชาด

ขอบขา่ ยเน้อื หา
การแสดงเงียบเป็นกิจกรรมการออกท่าทาง การแต่งกาย ตลอดจนอุปกรณ์
ต่าง ๆ ที่จะนำ�มาประกอบตามบทบาทที่ได้รับมอบหมาย โดยไม่มีการพูดหรือเปล่ง
เสยี งแตส่ ามารถสอ่ื ความหมายใหผ้ ดู้ ทู ราบ และผดู้ กู ส็ ามารถทายสง่ิ ทไ่ี ดส้ อ่ื สารอยา่ ง
ถกู ตอ้ ง

17. การแสดงรอบกองไฟ
วตั ถปุ ระสงค์

เพ่ือใหผ้ ู้เขา้ รบั การอบรม
1. มคี วามสามัคคแี ละรจู้ ักการท�ำ งานเปน็ หมคู่ ณะ
2. ฝกึ ความคดิ ริเร่มิ สรา้ งสรรคแ์ ละกล้าแสดงออก
3. ฝกึ การนำ�ประสบการณม์ าใชใ้ นการแสดง
4. สนกุ สนานและผอ่ นคลายความเครียด
ขอบข่ายเน้ือหา
การแสดงรอบกองไฟเปน็ การแสดงท่คี วรจดั ในคนื สดุ ท้ายของการไปอยูค่ ่าย
พกั แรมหรอื การอบรม โดยก�ำ หนดใหแ้ ตล่ ะหนว่ ยสจี ะตอ้ งเตรยี มการแสดงหนว่ ยสลี ะ
1 ชุดการแสดง โดยเนื้อเรื่องอาจจะใช้การประมวลความรู้ที่ได้รับระหว่างอยู่ค่าย
หรอื การอบรม รวมทง้ั จากประสบการณ์เดิม เชน่ จากวรรณคดี ประวตั ิศาสตร์ ละคร
โทรทัศน์ เป็นต้น ที่สมาชิกในหน่วยสีร่วมกันคิดอย่างสร้างสรรค์ มีสาระและกล้า
แสดงออก

18. พธิ ีปิดการอบรม

วัตถปุ ระสงค์
เพอ่ื ใหผ้ ู้เขา้ รับการอบรม
1. ทราบถงึ การเตรยี มการ ข้ันตอนและดำ�เนินการในพธิ ีปดิ การอบรม
2. สามารถปฏิบตั ติ ามขน้ั ตอนตา่ ง ๆ ได้
ขอบขา่ ยเน้ือหา
การเตรียมการและขั้นตอนพธิ ปี ดิ การอบรม

19. การเข้าฐานการเรยี นรู้
วัตถปุ ระสงค์
เพอ่ื ใหผ้ เู้ ขา้ รบั การอบรมเขา้ ใจ และปฏบิ ตั ใิ นการเขา้ ฐานการเรยี นรไู้ ดถ้ กู ตอ้ ง
ขอบข่ายกิจกรรม
วธิ กี ารเขา้ ฐานการเรยี นรู้
17
ตอนท่ี 1 : โครงสรา้ งหลกั สตู ร

ตารางการอบรมอาสายุวกาชาด
หลกั สตู รพน้ื ฐานยวุ กาชาด

การจดั ตารางการอบรมอาสายวุ กาชาดหลกั สตู รพน้ื ฐานยวุ กาชาด ยดึ ตามวตั ถปุ ระสงค์
ของการจดั กจิ กรรมยวุ กาชาดไทย ซง่ึ มี 6 ประการ คอื
เพื่อฝึกอบรมใหเ้ ด็กและเยาวชนชายและหญิง
1. มอี ดุ มคตใิ นศานตสิ ขุ มคี วามจงรกั ภกั ดตี อ่ ชาติ ศาสนา พระมหากษตั รยิ ์
2. มคี วามรู้ ความชำ�นาญในการรกั ษาอนามัยของตนเองและของผอู้ ืน่ ตลอดจนการ
พัฒนาตนเอง ทางรา่ งกาย จติ ใจ คณุ ธรรม และธ�ำ รงไวซ้ ึง่ เอกลกั ษณท์ างวฒั นธรรมของชาติ
3. มคี วามรู้ ความเขา้ ใจในหลกั การและอดุ มการณก์ าชาด มคี ณุ ธรรม จรยิ ธรรม และมี
จิตใจเมตตากรณุ าต่อเพือ่ นมนุษย์
4. บ�ำ เพ็ญตนใหเ้ ปน็ ประโยชนต์ อ่ ผู้อ่นื ชุมชน สงั คมและประเทศชาติ
5. มีจิตสำ�นึกในการอนุรักษท์ รัพยากรธรรมชาตแิ ละสง่ิ แวดล้อม
6. มสี มั พันธภาพและมติ รภาพท่ดี กี ับบุคคลทั่วไป
ดังนัน้ ส�ำ นักงานยวุ กาชาด สภากาชาดไทย จึงจัดทำ�ตารางการอบรมอาสายวุ กาชาด
หลักสูตรพื้นฐานยวุ กาชาด โดยน�ำ เสนอตารางตัวอย่าง ไว้ 6 แบบ คือ

ประเภทคา่ ยกลางวนั

แบบท ี่ 1 ตารางการอบรมฯ แบบค่ายกลางวนั 2 วัน
แบบท ่ี 2 ตารางการอบรมฯ แบบคา่ ยกลางวัน 3 วนั
แบบท ี่ 3 ตารางการอบรมฯ แบบคา่ ยกลางวัน 4 วัน

ประเภทค่ายพักแรม

แบบท ี่ 4 ตารางการอบรมฯ แบบค่ายพกั แรม 2 วัน 1 คืน
แบบท ่ี 5 ตารางการอบรมฯ แบบค่ายพักแรม 3 วนั 2 คืน
แบบท ่ี 6 ตารางการอบรมฯ แบบค่ายพักแรม 4 วนั 3 คืน
ผดู้ �ำ เนนิ การจดั อบรมอาสายวุ กาชาด สามารถเลอื กตารางการอบรมแบบใดแบบหนง่ึ
ใหเ้ หมาะสมกบั สถานการณ์ของหนว่ ยงาน สถานศกึ ษานั้น ๆ หรอื อาจปรับตารางให้
สอดคลอ้ ง
กบั นโยบาย และวตั ถปุ ระสงคข์ องหนว่ ยงาน แตข่ อใหย้ ดึ ตามวตั ถปุ ระสงคข์ องการจดั กจิ กรรม
ยุวกาชาด 6 ประการดงั กลา่ วข้างตน้ หากหน่วยงานของท่านประสงค์จะจัดการอบรมแบบใด
ขอให้ส่งตารางการอบรมแนบไปกับการนำ�เสนอโครงการด้วยทุกครงั้

18

คมู่ อื วทิ ยากรยวุ กาชาด : ส�ำ หรบั การอบรมอาสายวุ กาชาดหลกั สตู รพน้ื ฐานยวุ กาชาด

ตารางการอบรมอาสายวุ กาชาดหลักสูตรพน้ื ฐานยุวกาชาด
แบบท่ี 1 : แบบค่ายกลางวัน 2 วัน

19

ตอนท่ี 1 : โครงสรา้ งหลกั สตู ร

ตารางการอบรมอาสา ุยวกาชาดห ัลกสูตรพื้นฐานยุวกาชาด
แบบ ่ที 2 : แบบค่ายกลาง ัวน 3 วัน

20

คมู่ อื วทิ ยากรยวุ กาชาด : ส�ำ หรบั การอบรมอาสายวุ กาชาดหลกั สตู รพน้ื ฐานยวุ กาชาด

ตารางการอบรมอาสายวุ กาชาดหลักสูตรพน้ื ฐานยุวกาชาด
แบบท่ี 3 : แบบค่ายกลางวัน 4 วัน

21

ตอนท่ี 1 : โครงสรา้ งหลกั สตู ร

22 ตารางการอบรมอาสายุวกาชาดหลกั สตู รพน้ื ฐานยุวกาชาด
แบบที่ 4 : แบบค่ายพักแรม 2 วนั 1 คืน
คมู่ อื วทิ ยากรยวุ กาชาด : ส�ำ หรบั การอบรมอาสายวุ กาชาดหลกั สตู รพน้ื ฐานยวุ กาชาด

ตารางการอบรมอาสายุวกาชาดหลกั สตู รพน้ื ฐานยุวกาชาด
แบบที่ 5 : แบบค่ายพักแรม 3 วนั 2 คืน

23

ตอนท่ี 1 : โครงสรา้ งหลกั สตู ร

24 ตารางการอบรมอาสายุวกาชาดหลกั สตู รพน้ื ฐานยุวกาชาด
แบบที่ 6 : แบบค่ายพักแรม 4 วนั 3 คืน
คมู่ อื วทิ ยากรยวุ กาชาด : ส�ำ หรบั การอบรมอาสายวุ กาชาดหลกั สตู รพน้ื ฐานยวุ กาชาด

ตอนที่
เนื้อหาและกิจกรรมตามตารางอบรม

25

ตอนท่ี 2 : เนอ้ื หาและกจิ กรรม หมวดท่ี 1 : การกาชาดและยวุ กาชาด

หมวดท่ี 1 การกาชาดและยุวกาชาด

หวั ข้อเร่อื ง รอบโลกกับกาชาด และกฎหมายมนุษยธรรม
ระหวา่ งประเทศ

วตั ถุประสงค์

เพ่ือให้ผ้เู ขา้ รบั การอบรม
1. มีความรู้ ความเข้าใจเกี่ยวกับการกาชาด เครื่องหมายกาชาด ขบวนการกาชาด
และเสย้ี ววงเดอื นแดงระหวา่ งประเทศ (International Red Cross and Red Crescent Movement)
และหลักการกาชาด
2. มคี วามรู้ ความเข้าใจเกี่ยวกับกฏหมายมนุษยธรรมระหว่างประเทศ

ขอบขา่ ยเนือ้ หา

1. องั รี ดนู งั ต์ ผจู้ ุดประกายกาชาด
2. เคร่อื งหมายกาชาด
3. ขบวนการกาชาดและเสยี้ ววงเดอื นแดงระหวา่ งประเทศ
4. หลกั การกาชาด
5. กฎหมายมนษุ ยธรรมระหว่างประเทศ

สอ่ื และอปุ กรณ์

1. ภาพองั รีดนู ังต์
2. สื่อวดี ิทศั น์ เรือ่ ง The Story of an Idea
3. สื่อวดี ทิ ศั น์ เรื่อง Rule of war (in a nutshel) เวอรช์ ่นั ภาษาไทย
4. คลปิ ภาพความสญู เสยี จากสงคราม
5. สือ่ PowerPoint เกย่ี วกับการกาชาด
6. ส่ือ PowerPoint เก่ยี วกบั กฎหมายมนษุ ยธรรมระหว่างประเทศ
7. สื่อ CD เพลงยุวกาชาด
8. ใบงานกรณศี ึกษาหลกั การกาชาด
9. คู่มอื อบรมอาสายุวกาชาดหลกั สูตรพนื้ ฐานยวุ กาชาด

26

คมู่ อื วทิ ยากรยวุ กาชาด : ส�ำ หรบั การอบรมอาสายวุ กาชาดหลกั สตู รพน้ื ฐานยวุ กาชาด

10. จิ๊กซอวก์ าชาด ชุดละ 7 ชน้ิ จำ�นวนชุดเทา่ จำ�นวนหนว่ ยสี
11. กระดาษฟลิปชาร์ท
12. ปากกาเคมี
13. บัตร Red Cross Bonus

เวลา 1 ช่ัวโมง 30 นาที
การประเมนิ ผล

1. การสงั เกตพฤติกรรมการเข้ารว่ มกจิ กรรม
2. การตอบค�ำ ถามของผ้เู ข้ารบั การอบรม

แนวการดำ�เนินกิจกรรม

1. เรอ่ื งองั รี ดนู งั ต์ ผจู้ ดุ ประกายกาชาด เครอ่ื งหมายกาชาด ขบวนการกาชาดและเสย้ี ววงเดอื นแดง
ระหว่างประเทศ (International Red Cross and Red Crescent Movement) (45 นาท)ี
1.1 วทิ ยากรให้ความร้เู รอื่ ง องั รี ดนู ังต์ ผู้จดุ ประกายกาชาด โดยใหแ้ ต่ละหนว่ ยสีนั่ง
เป็นวงกลม จากนั้นเปิดคู่มืออบรมอาสายุวกาชาดฯ หน้าที่ 2 “ภาพใครเอ่ย” แล้วให้ปฏิบัติ
ตามโจทยท์ ีร่ ะบไุ ว้ หน่วยสใี ดสามารถปฏบิ ตั ไิ ด้เรียบร้อยกอ่ น ไดร้ บั บตั ร Red Cross Bonus
1.2 วิทยากรสอบถามวา่ ใครรจู้ กั บคุ คลในภาพบา้ ง ตอ่ จากนน้ั สอนรอ้ งเพลงผยู้ ง่ิ ใหญ่
อองรีและตัง้ ค�ำ ถามจากเพลง ให้ทุกหน่วยสีแข่งขันกันตอบคำ�ถาม จากนั้นวิทยากรสรุปเรื่อง
องั รี ดนู ังต์ ผูจ้ ดุ ประกายกาชาด
1.3 วิทยากรแจกจิ๊กซอว์หน่วยสีละ 1 ชุด (ชุดละ 7 ชิ้น) ให้แต่ละหน่วยสีสำ�รวจ
อุปกรณ์ที่ได้รับให้ครบถ้วนถูกต้อง จากนั้นต่อเป็นรูปเครื่องหมายกากบาทแดงและ
เสย้ี ววงเดอื นแดง ใหเ้ สรจ็ เรยี บรอ้ ยภายในเวลา 10 นาที ระหวา่ งจดั กจิ กรรมวทิ ยากรเปดิ เพลง
เกย่ี วกบั กาชาดและยวุ กาชาด หรอื เพลงสนุกสนาน วิทยากรตรวจสอบความถูกต้องของแต่ละ
หน่วยสีและให้บัตร Red Cross Bonus แก่หน่วยสีที่ปฏิบัติได้สำ�เร็จ
1.4 วทิ ยากรใหค้ วามรเู้ รอ่ื งเครอ่ื งหมายกาชาด โดยใชส้ อ่ื PowerPoint เรอ่ื งเครอ่ื งหมาย
กาชาดและการใชเ้ ครอ่ื งหมายกาชาดหรอื สอ่ื วดี ทิ ศั นไ์ ดต้ ามความเหมาะสม
1.5 วทิ ยากรนำ�ภาพเคร่อื งหมายกาชาดท้งั 3 แบบ ไปตดิ บนกระดาษฟลิปชาร์ท
1.6 วิทยากรแจกช่อื ประเทศให้กบั ผเู้ ขา้ รับการอบรม หน่วยสลี ะ 5 - 10 ประเทศ
1.7 ให้ผู้เขา้ รบั การอบรมเขียนช่อื หนว่ ยสีของตนเองลงไปในกระดาษที่มชี อ่ื ประเทศ
1.8 ใหป้ รึกษากนั ในหน่วยสีหรือค้นคว้าข้อมูลในอินเตอร์เน็ต ต่อจากนั้นให้ออกมา
ติดประเทศให้ตรงกบั ความคิดของกลุม่ วา่ ประเทศนน้ั ๆ ใช้เครอ่ื งหมายกาชาดแบบใด

27

ตอนท่ี 2 : เนอ้ื หาและกจิ กรรม หมวดท่ี 1 : การกาชาดและยวุ กาชาด

1.9 วิทยากรให้แต่ละหน่วยสีเปิดคู่มืออบรมอาสายุวกาชาดฯ เพื่อเฉลยว่าประเทศ
ที่ออกไปติดไว้นั้นใชเ้ ครือ่ งหมายถูกตอ้ งหรือไม่ ถ้าถกู ต้องใหบ้ ตั ร Red Cross Bonus
1.10 วิทยากรให้ความรู้เรื่องขบวนการกาชาดและเสี้ยววงเดือนแดงระหว่างประเทศ
(International Red Cross and Red Crescent Movement) โดยใช้สื่อ PowerPoint ตอ่ จาก
นน้ั ใหผ้ เู้ ขา้ รบั การอบรมเปดิ คมู่ อื อบรมอาสายวุ กาชาดฯ เตมิ ค�ำ ในชอ่ งวา่ งเกย่ี วกบั ภารกจิ หนา้ ที่
ของขบวนการกาชาดและเสย้ี ววงเดือนแดงระหว่างประเทศ ทัง้ 3 หน่วยงาน
2. หลักการกาชาด (The Fundamental Principles of the International Red Cross
and Red Crescent Moverment) (45 นาท)ี
2.1 วิทยากรใช้สื่อ PowerPoint เพลงหลักการกาชาด (ทำ�นองเพลงคุณลำ�ไย) โดย
ให้ผู้เข้ารับการอบรมทุกคนร้องเพลงร่วมกัน
2.2 วิทยากรตั้งคำ�ถามว่า ความหมายของหลักการกาชาดแต่ละข้อคืออะไร เช่น
ความหมายของมนษุ ยธรรมคอื อะไร โดยใหต้ อบตามความเขา้ ใจของตนเอง วทิ ยากรวเิ คราะห์
ค�ำ ตอบของผ้เู ข้ารับการอบรมวา่ ตรงตามหรอื ใกลเ้ คยี งกับคำ�ส�ำ คญั (Keyword) ของหลกั การ
กาชาดในแต่ละข้อหรือไม่ เช่น มนุษยธรรม คำ�สำ�คัญ (Keyword) คือ การช่วยเหลือ/
การบรรเทาทกุ ข์ เคารพตอ่ สิทธมิ นุษยชน เปน็ ตน้
2.3 วิทยากรใช้สื่อ PowerPoint สรปุ ความหมายของหลักการกาชาด 7 ประการ
2.4 วิทยากรแจกกรณีศึกษาให้แต่ละหน่วยสีได้วิเคราะห์ร่วมกัน และตอบคำ�ถาม
กิจกรรมนี้ให้วิทยากรทำ�แผ่นหลักการกาชาด 7 ประการ จำ�นวน 7 แผ่น จากกระดาษ
ฟลปิ ชารท์ แต่ละแผน่ เขยี นหลกั การกาชาดเพียงขอ้ เดยี ว และนำ�ไปวางเรียงไวท้ ่หี นา้ ห้องอบรม
การตอบค�ำ ถามขอ้ ที่ 1 ของแต่ละกรณีศึกษา ให้แต่ละหน่วยสีแข่งกันตอบคำ�ถาม
จากนั้นวิทยากรถามวา่ มหี น่วยสใี ดเห็นตา่ งหรือไมเ่ พราะเหตุใด
การตอบค�ำ ถามขอ้ ท่ี 2 ของแตล่ ะกรณศี กึ ษา ใหแ้ ตล่ ะหนว่ ยสสี ง่ ตวั แทน 1 คน ออกมา
ตอบค�ำ ถามโดยการยนื ตอ่ แถวตรงแผน่ หลกั การกาชาดทแ่ี ตล่ ะหนว่ ยสคี ดิ วา่ เปน็ ค�ำ ตอบทถ่ี กู ตอ้ ง
กรณีศกึ ษาท่ี 1
ในชุมชนเมอื งใหญแ่ ห่งหน่งึ มีกล่มุ ผู้ชุมนุมได้พากันเดินขบวนเพอ่ื เรียกร้องสทิ ธิ โดย
การเสนอข้อเรียกร้องในที่ต่าง ๆ และมีการเดินประท้วงไปในสถานที่หลายแห่งทั่วเมือง
เจา้ หนา้ ที่สภากาชาดก็เขา้ ร่วมในการเรียกร้องดังกลา่ วนด้ี ว้ ย
ค�ำ ถาม
1. คุณคิดเห็นอย่างไรกับการกระทำ�ของเจ้าหน้าที่สภากาชาด
แนวคำ�ตอบ : เป็นการกระทำ�ที่ไม่ถูกต้อง หากเจ้าหน้าที่สภากาชาดคนนั้น
มีเครื่องหมายกาชาดบ่งชี้อยู่บนตัว

28

คมู่ อื วทิ ยากรยวุ กาชาด : ส�ำ หรบั การอบรมอาสายวุ กาชาดหลกั สตู รพน้ื ฐานยวุ กาชาด

2. การตดั สินของคณุ อยบู่ นหลักการกาชาดข้อใด
แนวค�ำ ตอบ : ความเปน็ กลาง
กรณีศึกษาท่ี 2
ในการปฏิบัติการบรรเทาทุกข์ หลังจากเกิดแผ่นดินไหว เจ้าหน้าที่สภากาชาดพบว่า
เพื่อนคนหนึ่งของเขาขาหัก แต่มีคนอื่น ๆ อีกมากที่บาดเจ็บสาหัสมากกว่า สิ่งแรกที่เขา
ทำ�
คือการช่วยเหลือเพื่อนและนำ�ส่งโรงพยาบาล การปฏิบัติของเขาถูกวิจารณ์ แต่เขาให้เหตุผล
ว่าเพื่อนของเขาบาดเจ็บสาหัสมากกว่าและต้องการการช่วยเหลือ จึงทำ�ให้เขาไม่สามารถ
เข้าช่วยเหลือผู้อื่นในที่เกิดเหตุได้
ค�ำ ถาม
1. คณุ คดิ เห็นอย่างไรกับการกระทำ�ของเจา้ หน้าท่สี ภากาชาด
แนวคำ�ตอบ : เปน็ การกระท�ำ ทไ่ี มถ่ ูกตอ้ ง
2. การตดั สินของคณุ อยบู่ นหลักการกาชาดขอ้ ใด
แนวค�ำ ตอบ : ความไมล่ �ำ เอยี ง
กรณีศึกษาท่ี 3
ณ พื้นที่แห่งหนึ่ง มีการประท้วงหยุดงาน กลุ่มประชาชนเคลื่อนไหวเดินขบวนและ
ก่อการจราจลจึงถูกปราบปรามโดยหน่วยงานภาครัฐ สภากาชาดเป็นหน่วยงานที่ได้รับ
การยอมรับ และรู้จกั อยา่ งแพร่หลาย วันหนึ่งเด็กหนุ่มซึ่งหนีการจับกุมมาขอรับการคุ้มครอง
จากสภากาชาด เขาต้องการซ่อนตัวชั่วคราวและในไม่ช้าก็จะออกจากที่นี้ แขนของเขาหัก
และอดอาหารมาหลายวันแล้วขณะที่หนีการจับกุม
ค�ำ ถาม
1. ถ้าคณุ เปน็ เจ้าหนา้ ท่สี ภากาชาดจะทำ�อยา่ งไรกบั สถานการณ์เช่นน้ี

แนวคำ�ตอบ : ต้องให้ความช่วยเหลือ
2. การตดั สินของคุณอยูบ่ นหลักการกาชาดขอ้ ใด

แนวคำ�ตอบ : มนษุ ยธรรม ความเป็นอสิ ระ ความเปน็ กลาง
กรณีศกึ ษาที่ 4
สภากาชาดแห่งหนึ่งถูกขอร้องให้ช่วยเหลือเยาวชนที่บาดเจ็บระหว่างการเข้าร่วม
กจิ กรรมชมุ นมุ ประทว้ ง แตส่ ภากาชาดปฏเิ สธ เนอ่ื งดว้ ยรฐั บาลประกาศหา้ มใหค้ วามชว่ ยเหลอื
แกเ่ ยาวชนเหลา่ น้ี เนือ่ งจากเปน็ พวกหัวรนุ แรง และเคยวิพากษ์วิจารณ์การทำ�งานของรฐั บาล
อย่างรุนแรง

29

ตอนท่ี 2 : เนอ้ื หาและกจิ กรรม หมวดท่ี 1 : การกาชาดและยวุ กาชาด

ค�ำ ถาม
1. คุณคิดเห็นอย่างไรกบั การกระทำ�ของเจ้าหน้าท่สี ภากาชาด
แนวคำ�ตอบ : เป็นการกระท�ำ ท่ไี ม่ถกู ตอ้ ง
2. การตัดสนิ ของคุณอยู่บนหลักการกาชาดขอ้ ใด
แนวค�ำ ตอบ : ความเป็นอิสระ
2.5 วิทยากรสรุปเนื้อหาเรื่องหลักการกาชาดและทบทวนบทเรียนด้วยเกมจับคู่
หลักการกาชาด ดังนี้

มนุษยธรรม ไม่เลือกปฏบิ ตั ิ ชว่ ยเหลืออย่างเรง่ ดว่ น

ความไม่ลำ�เอียง ช่วยเหลือ บรรเทาทุกข์ เคารพตอ่ สทิ ธมิ นษุ ยชน

ความเป็นกลาง ไม่เกีย่ วข้องหรือเขา้ กับฝา่ ยหน่ึงฝา่ ยใดในการสรู้ บ

ความเป็นอิสระ ไมม่ คี วามปรารถนาผลประโยชน์ใดๆ

บริการอาสาสมัคร เป็นอสิ ระสามารถปฏบิ ตั ติ ามหลักการกาชาดได้ทุกเวลา
ความเป็นเอกภาพ มีสภากาชาดได้เพียงแห่งเดยี ว

ความเป็นสากล กาชาดทุกประเทศมคี วามรบั ผดิ ชอบเทา่ เทยี มกนั

30

คมู่ อื วทิ ยากรยวุ กาชาด : ส�ำ หรบั การอบรมอาสายวุ กาชาดหลกั สตู รพน้ื ฐานยวุ กาชาด

กิจกรรมเสนอแนะ
ในกรณพี น้ื ทอ่ี บรมมคี วามพรอ้ มในเรอ่ื งอปุ กรณค์ อมพวิ เตอรแ์ ละสญั ญาณอนิ เตอรเ์ นต็
สามารถเลือกใชก้ ิจกรรมเสนอแนะในหวั ขอ้ การกาชาด เคร่อื งหมายกาชาด ขบวนการกาชาด
และเสีย้ ววงเดอื นแดงระหว่างประเทศ
โดยใช้โปรแกรม Kahoot (45 นาที)
1. วิทยากรเตรียมโปรแกรม Kahoot ตามข้นั ตอน ดงั น้ี

พิมพ์ค�ำ ว่า kahoot.com ใน web browser กด Enter
เมอ่ื เขา้ สูห่ น้าเว็บ kahoot.com แล้วให้คลกิ ท่ี Sign up
เม่อื โปรแกรมขน้ึ คำ�ว่า I want to use kahoot! ใหค้ ลิกเลือก As a teacher
เลือกการ Sign up ด้วยอีเมล์ โดยคลิกเลือก Sign up with email
กรอกข้อมูลตา่ ง ๆ เป็นภาษาอังกฤษให้ครบถว้ นเพือ่ ทำ�การลงทะเบยี น ดงั นี้

1. Add your school or university ใหก้ รอกช่อื สถานศกึ ษาของทา่ น
2. Work place ใหก้ ดเลอื ก School
3. Pick a username ให้ตั้งชื่อผู้เข้าใช้งาน (ตั้งชื่อเป็นภาษาอังกฤษหรือ

ตวั เลขไม่เกนิ 20 ตัวอักษร)
4. กรอกอีเมล์ของท่าน พรอ้ มต้งั รหสั ผา่ นเพื่อเข้าใชง้ าน (รหสั ผา่ นตอ้ งเปน็

ตัวเลขไม่เกิน 20 ตวั อกั ษร)
5. กดเครื่องหมายถูก เพ่ือยอมรับเงื่อนไขการเข้าใช้งานในชอ่ งสเ่ี หลี่ยมทง้ั

3 ชอ่ ง แล้วกดที่ Join kahoot เพื่อเสรจ็ ขั้นตอนลงทะเบยี น

31

ตอนท่ี 2 : เนอ้ื หาและกจิ กรรม หมวดท่ี 1 : การกาชาดและยวุ กาชาด

เม่อื วิทยากรลงทะเบียนในโปรแกรม kanoot เรียบรอ้ ยแลว้ ใหก้ ลบั ไปท่ีหน้าเว็บไซต์
kanoot.com อกี ครั้งเพอ่ื ท�ำ การ Log in เข้าใชง้ าน ดว้ ยการกรอกช่ือผูเ้ ข้าใช้งาน (Username)
และรหสั ผา่ นเพอ่ื เขา้ ใชง้ าน (Password) หรอื อเี มล (email) ทไ่ี ดล้ งทะเบยี นไว้ เมอ่ื เขา้ สหู่ นา้ หลกั
ของ kanoot ให้กดเลือกที่ Discover แล้วพิมพ์คำ�ว่า “รอบโลกกับกาชาด (หลักสูตรพื้นฐาน
ยวุ กาชาด)” ในชอ่ งค้นหา เพอื่ คน้ หาชดุ ค�ำ ถามทส่ี รา้ งโดยผใู้ ชง้ านช่ือ thairedcrosswichakan
จากน้นั กดเลือกชดุ คำ�ถามดงั กลา่ วเพือ่ เตรยี มพรอ้ มสำ�หรบั การเล่นเกม
2. ใหแ้ ต่ละหน่วยสีเลือกตัวแทนลงทะเบียนในโปรแกรม kahoot หน่วยสีละ 2 คน
โดยใชโ้ ทรศัพท์ Smart Phone หน่วยสีละ 2 เครอื่ ง จากน้นั วทิ ยากรกดเลอื ก Play ทช่ี ุดคำ�ถาม
บนหน้าจอคอมพิวเตอร์ เพื่อแสดงรหัส Pin ที่ตัวแทนหน่วยสีจะต้องกรอกลงในช่อง Game
Pin เพื่อเข้าเล่นเกมโดยให้ตัวแทนหน่วยสีดำ�เนินการลงทะเบียนผ่านโทรศัพท์ Smart Phone
ตามขั้นตอน ดงั น้ี

พิมพค์ �ำ วา่ kahoot.it ใน web browser กด Enter
เมือ่ เขา้ ส่หู นา้ kahoot.it แล้ว ใหก้ รอกรหสั Pin ลงในช่อง Game Pin กด Enter

ตงั้ ชื่อหนว่ ยสีในชอ่ ง Nickname แล้วกด Enter
รอสัญญาณคำ�วา่ Start จากวิทยากรเพ่ือเร่ิมเกม
หลังจากนน้ั วิทยากรตรวจสอบจำ�นวนผู้ลงทะเบียนทุกหน่วยสีที่เข้าเลน่ เกม kahoot
ว่าครบถ้วนหรอื ไม่ เมอ่ื ครบก�ำ หนดเวลาท่ีให้ค้นคว้า จงึ เร่มิ ตน้ เล่นเกม
3. วทิ ยากรเริ่มเล่นเกม kahoot โดยใช้ชุดคำ�ถาม “รอบโลกกับกาชาด (หลักสูตร
พื้นฐานยุวกาชาด)” ดงั น้ี
1) องั รี ดนู งั ต์ เปน็ คนประเทศใด
1. ประเทศออสเตรีย 2. ประเทศสวิตเซอร์แลนด์
3. ประเทศฝรัง่ เศส 4. ประเทศอติ าลี
2) อังรี ดูนงั ต์ ไปพบเห็นสงครามที่ใด
1. ซอลเฟริโน 2. ฟลอเรนซ์
3. อัมสเตอร์ดมั 4. โรม

32

คมู่ อื วทิ ยากรยวุ กาชาด : ส�ำ หรบั การอบรมอาสายวุ กาชาดหลกั สตู รพน้ื ฐานยวุ กาชาด

3) สงครามทเ่ี กดิ ขนึ้ เป็นการรบกนั ระหว่างประเทศใดกับประเทศใด
1. อิตาลี ฝรัง่ เศส รบกับสวติ เซอรแ์ ลนด ์ 2. อติ าลี ฝรงั่ เศส รบกับเยอรมนั
3. อิตาลี ฝรั่งเศส รบกับออสเตรยี 4. อิตาลี ฝรงั่ เศส รบกบั ออสเตรเลยี
4) องั รี ดนู งั ต์ ได้เขยี นหนงั สอื เลม่ หนึ่งชือ่ ว่าอะไร
1. บนั ทกึ ความทรงจ�ำ แห่งซอลเฟริโน 2. บนั ทึกความทรงจ�ำ แหง่ โรม
3. บนั ทึกความทรงจ�ำ แห่งปารีส 4. บนั ทึกความทรงจำ�แหง่ เจนวี า
5) องั รี ดนู งั ต์ ไดเ้ สนอความคดิ ในการช่วยเหลอื ทหารท่ีบาดเจ็บในสงครามอยา่ งไร
1. สรา้ งโรงพยาบาล 2. จัดตงั้ มูลนิธิ
3. จัดต้ังขบวนการจิตอาสา 4. จัดต้ังองคก์ รอาสาสมัคร
6) เครื่องหมายกาชาดมีกีแ่ บบ
1. มี 1 แบบ 2. มี 2 แบบ
3. มี 3 แบบ 4. มี 4 แบบ
7) เครือ่ งหมายกาชาดใช้ในสถานการณ์ใดบ้าง
1. ในยามสงคราม ในยามสงบ 2. ในยามทุกขย์ าก ในยามเดอื ดร้อน
3. ในยามเจ็บปว่ ย ในยามทกุ ขใ์ จ 4. ในยามซมึ เศรา้ ในยามสงคราม
8) ข้อใดท่ีเครอ่ื งหมายกาชาดไม่คุ้มครอง
1. อาคารปฏบิ ตั ิงานของกาชาด 2. รถถงั เรอื ดำ�นำ้�
3. อปุ กรณ์ทางการแพทย์ 4. แพทย์ พยาบาล
9) ข้อใดคอื การใช้เคร่ืองหมายกาชาดในทางทผ่ี ดิ
1. นำ�ไปใชต้ ิดกับอาวธุ หรืออปุ กรณ์ 2. องคก์ รหรือบุคคลนำ�ไปใช้โดยไม่ได ้

ทางการทหารเพอ่ื การหลอกลวง รบั มอบหมาย
3. ใชเ้ ลียนแบบเพ่ือให้เกดิ ความสับสน 4. ถกู ทกุ ขอ้
10) เคร่อื งหมายนี้มีช่อื วา่ อะไร
1. ครสิ ตลั สีแดง 2. ส่ีเหลยี่ มข้าวหลามตดั สีแดง
3. ครสิ ตลั แดงบนพนื้ ขาว 4. สเ่ี หลย่ี มขา้ วหลามตดั แดงบนพน้ื ขาว
11) ขบวนการกาชาดและเส้ยี ววงเดือนแดงระหว่างประเทศ (International Red Cross and
Red Crescent Movement) มีกหี่ นว่ ยงาน
1. มี 1 หน่วยงาน 2. มี 2 หนว่ ยงาน
3. มี 3 หนว่ ยงาน 4. มี 4 หนว่ ยงาน
12) หน่วยงานใดท่ีมีหนา้ ท่ีบรรเทาทกุ ขเ์ ก่ียวกบั ภัยสงคราม
1. ICRC 2. IFRC
3. NS 4. UN

33

ตอนท่ี 2 : เนอ้ื หาและกจิ กรรม หมวดท่ี 1 : การกาชาดและยวุ กาชาด

13) หน่วยงานใดทม่ี หี น้าทอ่ี บรมเยาวชนในกจิ กรรมท่เี กย่ี วขอ้ งกบั กาชาด
1. คณะกรรมการกาชาดระหวา่ งประเทศ
2. สหพันธ์สภากาชาดและสภาเสย้ี ววงเดอื นแดงระหวา่ งประเทศ
3. สภากาชาดหรอื สภาเสีย้ ววงเดอื นแดงประจ�ำ แต่ละประเทศ
4. ถูกทกุ ข้อ
14) หนว่ ยงานใดท่มี หี นา้ ที่ชว่ ยเหลือเกยี่ วกับภยั ธรรมชาตทิ ่ัวโลก
1. NS 2. ICRC
3. UNICEP 4. IFRC
15) หนว่ ยงานใดทีม่ ีหนา้ ที่รณรงค์บริจาคโลหติ การสงเคราะหค์ นพิการ ผูส้ งู อายแุ ละผปู้ ่วย
1. UN 2. IFRC
3. NS 4. ICRC
เฉลยคำ�ตอบ
1) ตอบ 2 4) ตอบ 1 7) ตอบ 1 10) ตอบ 3 13) ตอบ 3
2) ตอบ 1 5) ตอบ 4 8) ตอบ 2 11) ตอบ 3 14) ตอบ 4
3) ตอบ 3 6) ตอบ 3 9) ตอบ 4 12) ตอบ 1 15) ตอบ 3
4. วิทยากรและผู้เข้ารับการอบรมร่วมกันสรุปเกี่ยวกับความเป็นมาของการกาชาด
เครื่องหมายกาชาด ขบวนการกาชาดและเสี้ยววงเดือนแดงระหว่างประเทศ
บทสรปุ ส�ำ หรบั วทิ ยากร
“นายอังรี ดูนังต์ บุรุษผู้มีมนุษยธรรม เป็นผู้จุดประกายความคิดให้เกิดองค์กร
การกุศลเพื่อมนุษยธรรมทั้งในยามสงครามและยามสงบ โดยมีเครื่องหมายกาชาด 3 แบบ
ได้แก่ 1. กากบาทแดงบนพื้นขาว ใช้ทั่วโลกในปัจจุบัน ได้แก่ สภากาชาดประเทศต่าง ๆ
2. เสย้ี ววงเดือนแดงบนพื้นขาว สว่ นใหญใ่ ช้กบั กลุ่มประเทศทีน่ ับถอื ศาสนาอสิ ลาม 3. คริสตัล
แดงบนพ้นื ขาว เปน็ เครือ่ งหมายทางเลือกสำ�หรบั ประเทศท่ไี ม่ประสงคใ์ ชเ้ ครื่องหมายกากบาท
แดงหรือ เสี้ยววงเดอื นแดง
การใชเ้ ครอ่ื งหมายกาชาด เปน็ เคร่อื งหมายเพื่อการคมุ้ ครองและบ่งชี้ ในยามสงคราม
การสู้รบใช้เป็นเครื่องหมายที่ให้การคุ้มครองแก่บุคลากรทางการแพทย์ เจ้าหน้าที่ อาคาร
ยานพาหนะ และอปุ กรณ์เกย่ี วกบั การชว่ ยเหลือเพ่อื นมนุษย์ ในขณะเดียวกันก็บ่งชี้ว่า บุคคล
หรือวัสดุสิ่งของที่มีเครื่องหมายนี้เกี่ยวข้องกับกลุ่มขบวนการกาชาดและเสี้ยววงเดือนแดง
ระหว่างประเทศ ส่วนในยามสงบเป็นเครื่องหมายที่บ่งชี้ถึงการช่วยเหลือบรรเทาทุกข์เมื่อเกิด
ภยั พิบตั ิตา่ ง ๆ

34

คมู่ อื วทิ ยากรยวุ กาชาด : ส�ำ หรบั การอบรมอาสายวุ กาชาดหลกั สตู รพน้ื ฐานยวุ กาชาด

หา้ มน�ำ เคร่ืองหมายกาชาดไปใชใ้ นทางท่ผี ิด ใชเ้ พอ่ื การหลอกลวง และลอกเลียนแบบ
ขบวนการกาชาดและเสย้ี ววงเดอื นแดงระหว่างประเทศ มอี ยู่ 3 หนว่ ยงาน คือ
ICRC มีหน้าที่ช่วยเหลือบรรเทาทุกข์ในยามที่เกิดสงคราม และการขัดกันทางอาวุธ
รวมทงั้ เผยแพร่กฎหมายมนษุ ยธรรมระหวา่ งประเทศ (IHL) และธ�ำ รงรกั ษาหลกั การกาชาด
IFRC มีหน้าท่ีช่วยเหลอื บรรเทาทกุ ข์ผู้ประสบภัยพิบตั ิระหวา่ งประเทศ
NS มีหนา้ ทฝี่ ึกแพทย์ อาสาสมัคร เพื่อช่วยเหลืองานของกาชาดในประเทศนั้น ๆ
รวมถึงเตรียมพรอ้ มปอ้ งกนั การเกิดภัยพิบัติ และบรรเทาทุกขผ์ ูป้ ระสบภัยพิบัตติ า่ ง ๆ
3. กฎหมายมนุษยธรรมระหวา่ งประเทศ (International Humanitarian Law : IHL) (30 นาที)
3.1 วทิ ยากรเกรน่ิ น�ำ และเปดิ คลปิ ภาพความสญู เสยี จากสงคราม ต่อจากนั้นใช้คำ�ถาม
ดังนี้
- เมอ่ื เอย่ คำ�วา่ สงครามเรานึกถงึ อะไรบ้าง
- คุณคิดวา่ ใครบ้างท่ีมสี ่วนเกยี่ วข้องในภาวะสงคราม
- ในภาวะสงคราม “พลเรอื น” หมายถงึ ใครบา้ ง
วิทยากรใหผ้ ูเ้ ข้ารับการอบรมแข่งขันกันตอบคำ�ถามทลี ะข้อ และมอบบัตร Red Cross Bonus
ใหก้ บั หน่วยสีทต่ี อบไดถ้ ูกต้อง
3.2 วิทยากรเปิดวีดิทัศน์ เรื่อง Rule of war (in a nutshell) เวอร์ชั่นภาษาไทย ซึ่ง
บอกเลา่ ถงึ ความคมุ้ ครองชวี ติ ภายใตก้ ฎหมายวา่ ดว้ ยการท�ำ สงคราม จะท�ำ ใหผ้ เู้ ขา้ รบั การ
อบรม
เขา้ ใจเกย่ี วกบั กฎหมายมนษุ ยธรรมระหวา่ งประเทศมากขน้ึ ตอ่ จากนน้ั ใหส้ อบถามผเู้ ขา้ รบั การ
อบรมว่าได้รับความรู้อะไรบ้างจากการชมวีดิทัศน์นี้ ใครสามารถตอบได้ให้บัตร Red Cross
Bonus
3.3 วทิ ยากรสรปุ สาระส�ำ คญั ของอนสุ ญั ญาเจนวี า และสาระส�ำ คญั ของพิธสี ารเพมิ่ เติม
โดยใชค้ ูม่ อื อบรมอาสายวุ กาชาดฯ
3.4 วทิ ยากรใช้คำ�ถามเพมิ่ เติม ดงั นี้
- ในภาวะสงครามหรือความขดั แย้ง พลเรือน ควรไดร้ บั การปฏบิ ตั ิอยา่ งไร
- คุณมีความคิดเหน็ อย่างไร กับขอ้ ความทก่ี ลา่ ววา่ “หา้ มเกณฑเ์ ดก็ อายุ ต�ำ่ กวา่ 15 ปี
มาเปน็ ทหาร”
- คุณคิดวา่ “เชลยศึก” หมายถงึ ใครบ้าง
- สถานทีใ่ ดบ้าง ทีไ่ มค่ วรถกู โจมตีจากการท�ำ สงคราม เพราะเหตใุ ด
- อาวุธใดบา้ ง ทไี่ มค่ วรน�ำ มาใชใ้ นการท�ำ สงคราม
- ควรมีกฎหรือข้อห้าม ในการจำ�กัดความรุนแรงของสงครามหรือไม่ เพราะเหตุใด
จากนั้นวิทยากรสรุป ข้อสำ�คัญของกฎหมายมนุษยธรรมระหว่างประเทศตามคู่มืออบรม
อาสายวุ กาชาดฯ

35

ตอนท่ี 2 : เนอ้ื หาและกจิ กรรม หมวดท่ี 1 : การกาชาดและยวุ กาชาด

สรปุ ทา้ ยบท
1. วิทยากรเปิดโอกาสให้ผู้เข้ารับการอบรมซักถามข้อสงสัยจากการเรียนรู้ที่ผ่านมา
2. วิทยากรทบทวนความเข้าใจ โดยการใชค้ �ำ ถามเก่ียวกับองั รี ดูนังต์ ผู้จุดประกาย
กาชาด เครือ่ งหมายกาชาด ขบวนการกาชาดและเส้ียววงเดือนแดงระหว่างประเทศ หลกั การ
กาชาด 7 ประการและกฎหมายมนุษยธรรมระหวา่ งประเทศ
3. วทิ ยากรบอกผู้เข้ารบั การอบรมว่า การทที่ กุ คนมาเข้ารับการอบรมอาสายวุ กาชาด
ครั้งน้ี ขอให้ทุกคนภาคภูมิใจ เพราะสภากาชาดเป็นองค์กรการกุศลด้านมนุษยธรรมที่ใหญ่
ที่สุดในโลก มีเครือข่ายมากที่สุดในการทำ�หน้าที่ปกป้องและช่วยเหลือเพื่อนมนุษย์ ทั้งจาก
ภัยสงครามและภัยพิบัติต่าง ๆ และสภากาชาดต้องการอาสาสมัครเพื่อร่วมทำ�งานด้าน
มนุษยธรรมน้ี โดยเฉพาะอาสายวุ กาชาดในวยั หนมุ่ สาวทกุ ๆ คน ทจ่ี ะเปน็ พลงั แหง่ อนาคตของ
กาชาดสืบไป
สาระส�ำ คญั ท่ไี ด้จากกิจกรรม
ผู้เข้ารับการอบรมได้รับความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับการกาชาด เครื่องหมายกาชาด
ขบวนการกาชาดและเสี้ยววงเดือนแดงระหว่างประเทศ และหลักการกาชาด 7 ประการ
นอกจากนี้ จะได้ทราบความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับกฎหมายมนุษยธรรมระหว่างประเทศเพื่อ
การป้องกันและช่วยเหลือเพื่อนมนุษย์ผู้ประสบภัยสงครามและความขัดแย้ง ซึ่งจะทำ�ให้
เยาวชนเคารพในคุณค่าและศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ของผู้อื่น อันจะก่อให้เกิดความสงบ
เรียบร้อยขึ้นในสังคม

36

คมู่ อื วทิ ยากรยวุ กาชาด : ส�ำ หรบั การอบรมอาสายวุ กาชาดหลกั สตู รพน้ื ฐานยวุ กาชาด

HENRY DUNANT
อังรี ดูนังต์ ผู้จุดประกายกาชาด

37

ตอนท่ี 2 : เนอ้ื หาและกจิ กรรม หมวดท่ี 1 : การกาชาดและยวุ กาชาด

เนื้อหาเร่ือง รอบโลกกบั กาชาด

1. องั รี ดูนังต์ ผู้จุดประกายกาชาด

นายอังรี ดูนังต์ (Henry Dunant) เกิดเม่ือวนั ที่ 8 พฤษภาคม พ.ศ. 2371 (ค.ศ. 1828)
ณ นครเจนีวา ประเทศสวติ เซอรแ์ ลนด์ เมอื่ ปี พ.ศ. 2402 ขณะที่เขาเดินทางไปประเทศอติ าลี
เขาได้พบเห็นเหตุการณ์อันน่าสลดใจ และความทารุณโหดร้ายอันเนื่องมาจากสงครามที่
หมู่บ้านซอลเฟริโน เขาจึงชักชวนชาวบ้านทำ�การช่วยเหลือผู้บาดเจ็บเป็นจำ�นวนมากใน
สนามรบ ตอ่ จากน้ันสามปเี ขาไดเ้ ขียนหนังสอื ข้นึ เลม่ หนงึ่ มีชอ่ื วา่ ความทรงจ�ำ แห่งซอลเฟรโิ น
(A Memory of Solferino) ซึ่งบรรยายเกี่ยวกับเหตุการณ์ที่เขาได้พบในสงครามครั้งนั้น
โดยเขาได้เสนอความคิดที่ว่า “จะเป็นไปได้หรือไม่ ที่จะตั้งองค์กรอาสาสมัครเพื่อช่วยเหลือ
ทหารบาดเจ็บในยามเกิดภัยสงคราม” จากประเด็นสืบเนื่องความคิดดังกล่าว ได้ปรากฏผล
มาจนถึงทกุ วันน้ี คอื
1. การรเิ ริ่มก่อต้ังคณะกรรมการกาชาดระหวา่ งประเทศ และการก่อตั้งสภากาชาด
ประจำ�ชาติข้นึ ในปี พ.ศ. 2406 โดยมีบทบาทในการช่วยเหลือบรรเทาทกุ ขเ์ มื่อเกดิ ภัยสงคราม
และภัยพบิ ัติตา่ ง ๆ
2. การเผยแพร่และพัฒนากฎหมายมนุษยธรรมระหว่างประเทศ (International
Humanitarian Law) จากการประชุมกาชาดระหว่างประเทศในปี พ.ศ. 2407 ที่นครเจนีวา
ประเทศสวิตเซอร์แลนด์ ซึ่งเป็นที่มาของอนุสัญญาเจนีวา (Geneve Conventions) และ
ถอื ได้ว่าเป็นกฎหมายมนุษยธรรมฉบับแรกของโลก
ผลของกฎหมายมนุษยธรรมนี้ ทำ�ให้องค์กรกาชาดระหว่างประเทศและกาชาด
ประจำ�ชาติ มบี ทบาทในการเขา้ ช่วยเหลอื ทหารบาดเจบ็ คมุ้ ครองเชลยศกึ ตลอดทง้ั ช่วยเหลือ
บุคคลพลเรือนนับแสนคนให้รอดพ้นจากภัยสงครามโลกครั้งที่ 1 และสงครามโลกครั้งที่ 2
จากการอุทศิ ตนเพอ่ื ชว่ ยเหลอื เพือ่ นมนษุ ยอ์ ย่างดีเยี่ยมนี้ ท�ำ ให้ องั รี ดนู งั ต์ ได้รบั รางวลั โนเบล
สาขาสันติภาพครั้งแรกของโลกในปี พ.ศ. 2444 และตอ่ จากนั้นองค์กรกาชาดระหวา่ งประเทศ
ไดร้ บั รางวลั โนเบล สาขาสันติภาพอกี 3 ครง้ั
ดังนั้น วันที่ 8 พฤษภาคมของทุกปี ซึ่งเป็นวันเกิดของอังรี ดูนังต์ ประเทศทั่วโลก
ทเ่ี ป็นสมาชิกกาชาดได้พร้อมใจกันจัดกิจกรรมวันกาชาดโลก เพื่อแสดงความรำ�ลึกถึงผู้ริเริ่ม
กอ่ ตง้ั กาชาด คอื นายองั รี ดนู งั ต์ ผซู้ ง่ึ เปน็ แบบอยา่ งของนกั มนษุ ยธรรมทอ่ี ทุ ศิ ตนเพอ่ื ชว่ ยเหลอื
เพอ่ื นมนุษย์ให้รอดพ้นจากความโหดรา้ ยของภัยสงคราม

38

คมู่ อื วทิ ยากรยวุ กาชาด : ส�ำ หรบั การอบรมอาสายวุ กาชาดหลกั สตู รพน้ื ฐานยวุ กาชาด

2. เครื่องหมายกาชาด

เครื่องหมายกาชาด มี 3 แบบ คอื
1. กากบาทแดงบนพื้นขาว (Red Cross) เป็นเครื่องหมายกาชาดที่ใช้กันทั่วโลกใน
ปัจจุบันซึ่งเรียกว่าสภากาชาดประเทศต่าง ๆ โดยมีการประชมุ นานาชาตทิ ี่นครเจนวี า ซึ่งที่
ประชมุ ไดร้ บั รองใหใ้ ชก้ าชาดบนพน้ื ขาวเปน็ เครอ่ื งหมายพเิ ศษอนั เดน่ ชดั และตอ่ มาใน พ.ศ. 2407
ได้มีการประชมุ ผู้แทนระหวา่ งประเทศที่จดั ขน้ึ ณ นครเจนวี า ซ่ึงมกี ารรับรองอนสุ ญั ญาเจนวี า
ฉบบั เร่มิ แรก และมกี ารรับรองกาชาดบนพนื้ ขาวอย่างเป็นทางการ
2. เสี้ยววงเดือนแดงบนพื้นขาว (Red Crescent) เป็นเครื่องหมายกาชาดในกลุ่ม
ประเทศทน่ี บั ถอื ศาสนาอสิ ลาม ซง่ึ เรยี กวา่ สภาเสย้ี ววงเดอื นแดงประเทศตา่ ง ๆ มกี ารใชค้ รง้ั แรก
ใน พ.ศ. 2419 ในสงครามระหวา่ งรสั เซยี และตรุ กี ในคาบสมทุ รบอลขา่ น จกั รวรรดอิ อตโตมาน
ตกลงใจใชเ้ ครอ่ื งหมายเสย้ี ววงเดอื นแดงบนพน้ื ขาวแทนเครอ่ื งหมายกาชาด ตอ่ มาในปี พ.ศ. 2472
เครอ่ื งหมายนไ้ี ดร้ บั การยอมรบั จากทป่ี ระชมุ ทางการทตู และถกู น�ำ มาเขยี นไวใ้ นอนสุ ญั ญาเจนวี าดว้ ย
3. คริสตัลแดงบนพ้นื ขาว (Red Crystal) เป็นเครื่องหมายที่ได้รับการรับรองให้เป็น
สัญลักษณ์ใหม่เมื่อวันท่ี 8 ธนั วาคม พ.ศ. 2548 เพื่อเพิ่มความยืดหยุ่นในการใช้เครื่องหมาย
และยุติปัญหาการใช้เครื่องหมายที่แตกต่างกันหลายรูปแบบ นอกเหนือไปจากสัญลักษณ์
กาชาดและเสย้ี ววงเดอื นแดง
เครื่องหมายของกาชาดทั้ง 3 แบบ มีกฎหมายระหว่างประเทศรับรองอย่างเป็น
ทางการ หา้ มนำ�เครื่องหมายของกาชาดท้ัง 3 แบบ ไปใช้โดยมไิ ดร้ ับอนุญาตจากสภากาชาด
ขบวนการกาชาดและเสย้ี ววงเดือนแดงระหว่างประเทศ

กากบ(าRทeแdดCงบroนsพs)น้ื ขาว เสย้ี วว(Rงeเดdอื นCแreดsงcบeนnพt)น้ื ขาว ครสิ (ตRลัeแdดCงบryนstพaน้ื l)ขาว

39

ตอนท่ี 2 : เนอ้ื หาและกจิ กรรม หมวดท่ี 1 : การกาชาดและยวุ กาชาด

การใชเ้ ครือ่ งหมายกาชาด
มจี ุดม่งุ หมายของการใช้เคร่ืองหมายกาชาด 2 ประการ คอื
การใช้เครือ่ งหมายเพือ่ การคุ้มครอง
ในการสูร้ บ เคร่อื งหมายกาชาดเหลา่ น้จี ะเป็นเครอ่ื งหมายทเ่ี ห็นได้
ชดั เจนซง่ึ จะใหค้ วามคมุ้ ครองแกบ่ คุ ลากรผบู้ รรเทาทกุ ข์ บคุ ลากรทางการแพทย์
อาคารสถานที่และยานพาหนะ ตามอนุสัญญาเจนีวาและพิธีสารเพิ่มเติม
ในกรณีเชน่ นี้ ควรใชเ้ ครื่องหมายที่มขี นาดใหญท่ ีส่ ดุ เทา่ ท่ีจะท�ำ ได้ และควร
แสดงเคร่ืองหมายโดยไมต่ อ้ งมีข้อมลู อ่นื
การใช้เครอื่ งหมายเพ่อื การบ่งช้ี
เครอ่ื งหมายเหลา่ นแ้ี สดงใหเ้ หน็ วา่ บคุ คลหรอื วตั ถสุ ง่ิ ของมคี วามเกย่ี วขอ้ งกบั ขบวนการ
กาชาดและเสย้ี ววงเดอื นแดงระหวา่ งประเทศ ในกรณเี ชน่ น้ี ควรแสดงขอ้ มลู เพม่ิ เตมิ บนเครอ่ื งหมาย
ด้วย (เชน่ ชื่อหรอื ชอ่ื ย่อของสภากาชาดและสภาเสี้ยววงเดือนแดง)
เครื่องหมายกาชาดจะต้องมีขนาดเล็ก และจะต้องไม่นำ�ไปติดไว้บน
ปลอกแขน หรือบนหลังคาของอาคาร เพื่อหลีกเลี่ยงความสับสนกับ
เครื่องหมายเพื่อการคุ้มครอง
การใช้เคร่อื งหมายเพ่ือการคมุ้ ครอง ใครบา้ งท่สี ามารถใชเ้ ครอ่ื งหมายเหลา่ น้ีได้
การใช้เครอ่ื งหมายเพอื่ การคุ้มครอง : ในยามสรู้ บ
หน่วยบริการทางการแพทย์และบุคลากรทางศาสนาของกองก�ำ ลังทหาร
บุคลากรทางการแพทย์ หน่วยแพทย์ และยานพาหนะของสภากาชาด
และ
สภาเสีย้ ววงเดอื นแดง เมื่ออยภู่ ายใตก้ ารควบคุมของหนว่ ยบริการทางการแพทย์ของกองก�ำ ลงั
ทางทหาร และเป็นไปตามกฎหมายและระเบยี บขอ้ บงั คบั ทางการทหาร
เมื่อได้รับการอนุมัติอย่างเป็นทางการจากรัฐบาล และอยู่ภายใต้ความควบคุมของ
รัฐบาล สามารถใช้เครื่องหมายกาชาดกับโรงพยาบาลของพลเรือน หน่วยแพทย์พลเรือน
ท้ังหมด องค์กรอาสาสมัครเพือ่ การบรรเทาทกุ ขอ์ ่ืน ๆ อาคารสถานที่ทางการแพทย์ เจา้ หน้าที่
ในหน่วยงานดังกล่าวและยานพาหนะทางการแพทย์ของพลเรือนซึ่งได้รับมอบหมายให้ทำ�
การใชเ้ ครอ่ื งหมายเพอ่ื การค้มุ ครอง : ในยามสงบ
บุคลากรผใู้ หบ้ ริการทางการแพทย์และบุคลากรทางศาสนาของกองกำ�ลังทางทหาร

อาคารสถานท่ี และยานพาหนะทางการแพทยข์ องสภากาชาดและสภาเสย้ี ววงเดอื นแดง
ที่ต้องใช้งานในลักษณะเดียวกันกับในกรณีที่เกิดการสู้รบ โดยจะต้องได้รับความยินยอมจาก
ทางการ

40

คมู่ อื วทิ ยากรยวุ กาชาด : ส�ำ หรบั การอบรมอาสายวุ กาชาดหลกั สตู รพน้ื ฐานยวุ กาชาด

การใช้เครือ่ งหมายกาชาดในทางท่ีผดิ
ทุกประเทศที่เป็นภาคีของอนุสัญญาเจนีวา มีพันธกรณีที่จะต้องกำ�หนดมาตรการ
ปอ้ งกัน และปราบปรามการใช้เครื่องหมายกาชาดในทางทผ่ี ิดในทุกโอกาส และโดยเฉพาะจะ
ตอ้ งออกกฎหมายคมุ้ ครองเครอ่ื งหมายกาชาดและเสย้ี ววงเดอื นแดง การใชเ้ ครอ่ื งหมายกาชาดใด ๆ
ซึ่งมิได้อนุญาตไว้ในอนุสัญญาเจนีวาและพิธีสารเพิ่มเติม ถือว่าเป็นการใช้เครื่องหมายกาชาด
ในทางทผ่ี ดิ ทั้งส้ิน การใชเ้ ครื่องหมายกาชาดในทางท่ผี ดิ ไมว่ า่ ในรปู แบบใดก็ตาม อาจบ่ันทอน
คณุ ค่าของเคร่อื งหมายในการให้ความคุ้มครอง และลดประสิทธภิ าพในการให้ความชว่ ยเหลือ
ด้านมนุษยธรรม ต่อไปน้ีเป็นตัวอย่างการใชเ้ คร่ืองหมายกาชาดในทางท่ีผิด
การใช้เลียนแบบ การใช้เครื่องหมายที่ก่อให้เกิดความสับสนกับเครื่องหมายกาชาด
หรอื เสย้ี ววงเดอื นแดง เชน่ มสี หี รอื รปู แบบทค่ี ลา้ ยกนั อาจท�ำ ใหเ้ กดิ ความสบั สนกบั เครอ่ื งหมาย
ใดเครอ่ื งหมายหน่งึ ของสภากาชาดและสภาเสี้ยววงเดือนแดง

การใช้อย่างไม่ถูกตอ้ ง การใชเ้ ครือ่ งหมายกาชาด หรือเสี้ยววงเดือนแดง โดยองค์กร
หรือบุคคลที่ไม่ได้รับอนุญาต เช่น บริษัท ห้างร้านพาณิชย์
องค์กรพัฒนาเอกชน บุคคลทั่วไป แพทย์เอกชน และเภสัชกร
เป็นต้น การใช้เครื่องหมายกาชาดโดยบุคคลที่มีสิทธิ์นำ�ไปใช้
ในวตั ถปุ ระสงคท์ ไ่ี มส่ อดคลอ้ งกบั หลกั การกาชาด เชน่ ผทู้ ไ่ี ดร้ บั
อนุญาตให้แสดงเครื่องหมายกาชาดได้ แต่ผู้นั้นกลับใช้สิทธิ์
เพื่อให้สามารถเดินทางข้ามแดนได้สะดวกขึ้น ในขณะอยู่นอก
เวลา
พระราชบญั ญัติกาชาดในปี พ.ศ. 2499 ไดก้ ำ�หนดโทษผกู้ ระท�ำ ผดิ โดยใช้เครือ่ งหมาย
กาชาด หรือในนามกาชาดโดยไม่มีสิทธ์ิตามอนุสัญญา หรือใช้เครื่องหมาย หรือถ้อยคำ�
เลียนแบบเครื่องหมายกาชาดโดยมงุ่ หวงั ทางการเงนิ หรือการพาณชิ ย์

41

ตอนท่ี 2 : เนอ้ื หาและกจิ กรรม หมวดท่ี 1 : การกาชาดและยวุ กาชาด

การใช้ผิดอย่างร้ายแรง (เพื่อการหลอกลวง) การใช้เครื่องหมายกาชาดหรือ
เสย้ี ววงเดอื นแดงในยามสงครามเพอ่ื คมุ้ ครองทหารทต่ี ดิ อาวธุ หรอื อปุ กรณท์ างทหาร เชน่ การน�ำ

รถพยาบาลหรือเฮลิคอปเตอร์ที่ติดเครื่องหมายกาชาดมาใช้ใน
การขนส่งทหารที่มีอาวุธ หรือคลังอาวุธที่พรางด้วยธงกาชาด
ถอื เปน็ อาชญากรสงคราม เครอ่ื งหมายกาชาดและเสย้ี ววงเดอื นแดง
เป็นเสมือนตัวหมุดที่ยึดเชื่อมกิจกรรมด้านมนุษยธรรมไว้ท้ังหมด
โดยต้องให้ความคุ้มครองท้ังผู้ที่ประสบภัยรวมถึงผู้ที่เข้ามาให้
ความชว่ ยเหลือ
คณุ คา่ แหง่ การเปน็ เครอ่ื งหมายเพอ่ื การคมุ้ ครอง จ�ำ เปน็ ตอ้ งรบั การสรา้ งเสรมิ ในยามสงบ
มิฉะน้นั อาจจะสายเกนิ แก้ไข หากมีการใช้เครื่องหมายในทางที่ผิดเมื่อเริ่มเกิดมีการสู้รบขึ้น
ในการป้องกันการเลียนแบบ และการใช้เครื่องหมายอย่างไม่ถูกต้องในยามสงบ เป็นการ
ให้ความมั่นใจว่าผู้ประสบภัยจากการพิพาทจะไม่ถูกทอดทิ้งตามชะตากรรม และผู้เข้า
มา
ให้ความช่วยเหลือจะได้รับการประกันความปลอดภัยที่ต้องการในการปฏิบัติงาน เราทุกคน
สามารถที่จะช่วยรักษา และทำ�ให้คุณค่าของการให้ความคุ้มครองของเครื่องหมายกาชาด
แขง็ แกรง่ ขน้ึ เราทกุ คนตา่ งมคี วามรบั ผดิ ชอบทจ่ี ะใหป้ ระกนั ความคมุ้ ครองทเ่ี ครอ่ื งหมายกาชาด

3. ขบวนการกาชาดและเสย้ี ววงเดอื นแดงระหวา่ งประเทศ (International Red Cross
and Red Crescent Movement)

ปจั จุบันกาชาดสากลหรอื กาชาดระหวา่ งประเทศ ประกอบด้วยหน่วยงานหลกั คือ
1.) คณะกรรมการกาชาดระหว่างประเทศ (The International
Committee of The Red Cross) หรือ ICRC
มีบทบาทหน้าที่หลัก คือ การช่วยเหลือบรรเทาทุกข์
เมื่อ
เกิดการขัดแย้งทางทหาร เกิดสงครามกลางเมือง หรือสงคราม

2.) สหพันธ์สภากาชาดและสภาเสี้ยววงเดือนแดงระหว่างประเทศ
(The International Federation of Red Cross and Red Crescent
Societies) หรือ IFRC
มีบทบาทหน้าที่หลัก คือ ติดต่อประสานงานกับสภากาชาดระหว่างประเทศ เพื่อ
ช่วยเหลือบรรเทาทุกข์ผูป้ ระสบภัยธรรมชาติท่วั ไป พัฒนาด้านสุขภาพอนามัยของประชาชน
และเยาวชน จัดตั้งและพัฒนาสภากาชาดของประเทศต่าง ๆ โดยปฏิบัติงานตามหลักการ
ของกาชาดและอนสุ ัญญาเจนวี า

42

คมู่ อื วทิ ยากรยวุ กาชาด : ส�ำ หรบั การอบรมอาสายวุ กาชาดหลกั สตู รพน้ื ฐานยวุ กาชาด

3.) สภากาชาดหรอื สภาเส้ียววงเดือนแดงประจ�ำ แตล่ ะประเทศ
(National Society) หรือ NS
มบี ทบาทหนา้ ที่หลัก คือ ฝึกอบรมบุคลากร เพ่อื ชว่ ยเหลือ
บรรเทาทุกข์ เชน่ แพทย์ พยาบาล อาสาสมคั ร ฯลฯ เพอื่ ปฏบิ ัติงาน
ในโครงการต่าง ๆ ของสภากาชาดและบรรเทาทกุ ข์เมือ่ เกิดภัยพบิ ัติ
รวมถึงฝึกอบรมเยาวชนเพอื่ การชว่ ยเหลอื บรรเทาทุกข์ดว้ ย
ปจั จบุ นั สหพนั ธส์ ภากาชาดฯ มีสมาชกิ รวมทง้ั ส้ิน 192 ประเทศ จำ�แนกตามทวปี ดังนี้
1. ทวีปยโุ รป มีสมาชิก 44 ประเทศ เป็นสภากาชาดทง้ั หมด
2. ทวีปเอเชีย มสี มาชกิ 46 ประเทศ จำ�แนกเป็น 21 สภากาชาด และ 24
สภาเสย้ี ววงเดือนแดง และ 1 ครสิ ตลั แดง
3. ทวปี อเมริกาเหนือ มีสมาชกิ 22 ประเทศ เปน็ สภากาชาดท้ังหมด
4. ทวปี อเมรกิ าใต้ มีสมาชิก 13 ประเทศ เป็นสภากาชาดท้งั หมด
5. ทวปี ออสเตรเลีย มสี มาชิก 14 ประเทศ เปน็ สภากาชาดทัง้ หมด
6. ทวปี แอฟรกิ า มสี มาชกิ 53 ประเทศ จ�ำ แนกเปน็ 43 สภากาชาด และ 10
สภาเสย้ี ววงเดอื นแดง (ข้อมูล ณ วนั ที่ 27 ธนั วาคม 2562)

4. หลักการกาชาด (The Fundamental Principles of the International Red
Cross and Red Crescent Movement)

เปน็ หลกั ปฏบิ ตั ขิ องสภากาชาดและสภาเสย้ี ววงเดอื นแดงทกุ ประเทศ ในการด�ำ เนนิ งาน
ภารกิจของกาชาด เป็นมติจากการประชุมกาชาดระหว่างประเทศ ณ กรุงเวียนนา ประเทศ
ออสเตรีย เมื่อ พ.ศ. 2508 ซึ่งมี 7 ประการ ดังน้ี
1. มนษุ ยธรรม (Humanity)
กาชาดก�ำ เนดิ ขน้ึ เน่อื งมาจากความปรารถนาทจ่ี ะชว่ ยเหลอื ผบู้ าดเจบ็ ในสนามรบโดย
ไม่เลือกเชื้อชาติ วรรณะ ลัทธิศาสนา ซึ่งการช่วยเหลือกระทำ�ทั้งในประเทศของตนเองและ
ต่างประเทศ ทงั้ นี้เพื่อป้องกันและบรรเทาทุกข์ทรมานของมนุษย์ทุกหนแหง่ โดยกาชาดมี
จุดมุ่งหมายที่จะคุ้มครองชีวิตและสุขภาพของทุกคนเคารพต่อสิทธิมนุษยชนสนับสนุนและ
ส่งเสริมความเขา้ ใจความเปน็ มติ รภาพและความร่วมมือ รวมถงึ การส่งเสรมิ สนั ตภิ าพระหวา่ ง
ประชากรทงั้ มวล
2. ความไม่ลำ�เอยี ง (Impartiality)
กาชาดไม่เลือกปฏิบัติในเรื่อง สัญชาติ เชื้อชาติ ความเชื่อทางศาสนา ชั้น วรรณะ
หรือความคิดเห็นทางการเมือง กาชาดเพียรพยายามอย่างเดียวที่จะบรรเทาทุกข์ทรมาน โดย
ใหก้ ารชว่ ยเหลืออยา่ งเร่งดว่ นท่ีสุด

43

ตอนท่ี 2 : เนอ้ื หาและกจิ กรรม หมวดท่ี 1 : การกาชาดและยวุ กาชาด