เศรษฐศาสตร์ในชีวิตประจำวัน

• ปริมาณเงิน

ปริมาณเงินมี 2 ความหมาย คือ
1) ปริมาณเงินในความหมายแคบ (M1)

หมายถึง ปริมาณของเหรียญกษาปณ์ ธนบัตร ของประชาชน องค์การ
ธุรกิจ และบริษัทห้างร้านต่างๆ ที่หมุนเวียนในระบบเศรษฐกิจ (แต่ไม่รวมที่อยู่ใน
มือของรัฐบาลและสถาบันการเงิน) รวมถึง เงินฝากกระแสรายวัน ของประชาชน
องค์การธรุ กิจ และบรษิ ทั หา้ งร้านต่างๆ ทถ่ี ูกฝากไวท้ ี่สถาบันการเงิน

ปริมาณเงินในความหมายแคบนี้กาหนดให้เงินเป็นส่ือกลางในการ
แลกเปลย่ี นเท่านน้ั

M1 = เหรยี ญกษาปณ์ + ธนบัตร + เงินฝากกระแสรายวนั

14

2) ปริมาณเงนิ ในความหมายกวา้ ง (M2) หมายถึง ปรมิ าณของ
- เหรยี ญกษาปณ์ ธนบัตรในมือประชาชนและครวั เรอื น (ไมร่ วมทอี่ ยู่ในมอื ของ
รัฐบาลและสถาบันการเงนิ )
- เงินฝากกระแสรายวัน เงินฝากออมทรัพย์ เงินฝากประจาและเงินฝากอ่ืนๆ ที่
ฝากไว้กับธนาคารพาณิชย์และสถาบันการเงินอื่น (เช่น ธนาคารเฉพาะกิจ บริษัท
เงินทุน สหกรณ์ออมทรัพย์)
- ต๋วั แลกเงินท่อี อกโดยธนาคารพาณชิ ย์ บริษัทเงินทนุ และธนาคารเฉพาะกิจ
- มลู ค่าสนิ ทรพั ย์สุทธขิ องกองทนุ รวมตลาดเงนิ ในช่วงเวลาใดเวลาหนง่ึ

M2 = M1 + เงนิ ฝากออมทรพั ย์ + เงนิ ฝากประจา + เงินฝากอื่นๆ
+ ตว๋ั แลกเงนิ + มูลคา่ สินทรพั ยส์ ทุ ธิของกองทนุ รวมตลาดเงิน

15

o ปริมาณเงินในความหมายกวา้ ง (M2) กาหนดใหเ้ งนิ เปน็ สือ่ กลางใน
การแลกเปล่ยี น และทาหนา้ ทใี นการรกั ษามูลคา่
o ประเทศไทยใช้ปริมาณเงิน M1 และ M2 เป็นตัวแปรทางการเงนิ
หรอื เปา้ หมายทางการในการวิเคราะห์และกาหนดนโยบายการเงิน
ของประเทศ

16

• ตลาดการเงิน

ตลาดการเงิน คือ ตลาดที่อานวยความสะดวกในการโอนเงิน
จากหน่วยเศรษฐกิจที่มีเงินออมไปยังหน่วยเศรษฐกิจท่ีต้องการเงินออม
(เพื่อนาไปลงทุน) โดยเมื่อจาแนกตามระยะเวลาของเงินทุนหรือตราสาร
ทางการเงนิ จะแบง่ ออกไดเ้ ปน็

▪ ตลาดเงนิ
▪ ตลาดทนุ

17

1. ตลาดเงิน (Money Market)

ตลาดเงนิ คอื ตลาดที่ทาการซ้ือขายเคร่อื งมือทางการเงิน หรอื เป็นแหล่ง
กูเ้ งนิ ระยะสัน้ ไมเ่ กนิ 1 ปี ซึง่ ตราสารทางการเงนิ ท่ใี ชใ้ นตลาดเงนิ คือ ตว๋ั สัญญา
ใช้เงิน ตวั๋ แลกเงนิ และต๋วั เงินคลัง เปน็ ตน้ โดยตลาดเงนิ สามารถแบ่งออกได้เป็น

1) ตลาดเงินในระบบ คือ ตลาดที่ทาการซ้ือขายเครื่องมือทางการเงิน
หรือตราสารทางการเงินท่ีกฎหมายรองรับ เป็นสถาบันการเงินท่ีจัดต้ังข้ึนอย่าง
ถูกต้องตามกฎหมายและอยู่ภายใต้การดูแลของธนาคารกลาง เช่น ธนาคาร
พาณิชย์ บริษัทเงินทุน บรษิ ัทประกันชวี ติ ธนาคารเฉพะกจิ เป็นต้น

2) ตลาดเงินนอกระบบ คือ แหล่งท่ีมีการกู้ยืมเงินหรือซ้ือขายเคร่ืองมือ
ทางการเงินท่ีไม่อยู่ภายใต้การกากับดูแลของทางการ เช่น การกู้ยืมกับระหว่าง
เพ่อื นฝูง นายทุนกบั ลกู หนี้ การเล่นแชร์ บรษิ ทั เงนิ ทนุ ที่ไม่ไดร้ บั อนุญาติ เป็นต้น

18

2. ตลาดทุน (Capital Market)

คือ ตลาดท่ที าการซอ้ื ขายเครอ่ื งมอื ทางการเงินหรอื แหลง่ กยู้ ืมเงินระยะ
ยาวต้ังแต่ 1 ปีข้ึนไป ซ่งึ ตราสารทางการเงินท่ใี ช้ในตลาดทนุ ได้แก่ การกู้ระยะยาว
หนุ้ กู้ หุ้นสามัญ พนั ธบัตร เปน็ ตน้

ตลาดทุนอาจแบง่ เปน็
• ตลาดสินเชือ่ ท่ัวไป ซง่ึ ประกอบด้วยธนาคารพาณิชย์และบริษทั เงินทนุ
• ตลาดหลักทรพั ย์ ซ่งึ แบ่งออกเปน็ ตลาดแรกและตลาดรอง

o ตลาดแรก (Primary market) คือ ตลาดที่ทาการซื้อขายหลักทรัพยท์ อ่ี อก
ใหมข่ องธรุ กจิ หรอื รฐั บาล
o ตลาดรอง (Secondary market) คอื ตลาดทท่ี าการซ้ือขายหลักทรัพยท์ ีเ่ คย
ผ่านการลงทุนมาแล้วอย่างน้อย 1 คร้งั

19

• ธนาคารพาณิชย์

ธนาคารพาณิชย์ หมายถงึ ธนาคารทปี่ ระกอบธรุ กิจรับฝากเงินท่ี
ต้องจ่ายคืนเมื่อทวงถาม หรือเม่ือส้ินสุดระยะเวลาอันกาหนดตกลงกันไว้
และใช้ประโยชนจ์ ากเงนิ นัน้ ในทางใดทางหน่งึ หรือหลายทาง เชน่
– การให้กู้ยมื
– ซ้อื ขายต๋วั แลกเงินหรอื ตราสารเปล่ยี นมืออื่นใด
– ซือ้ หรือขายเงินตราต่างประเทศ

20

o ลักษณะสาคัญหรือหน้าท่ีของธนาคารพาณิชย์

1. รบั ฝากเงนิ ประเภทท่ตี อ้ งจ่ายคืนเมอ่ื ทวงถาม
2. ใหก้ ู้ในระยะสนั้ แก่องคก์ รธุรกจิ เปน็ ส่วนใหญ่
3. สรา้ งเงนิ ในรูปของเงินฝากและเอกสารเครดติ ต่าง ๆ
4. เปน็ ส่ือกลางระหว่างผู้มเี งินออมกับผู้ต้องการเงินออม

(นาไปลงทุน)

21

การสร้างเงินฝากของธนาคารพาณิชย์

- ธนาคารพาณิชยจ์ ะสร้างเงนิ ฝากจากเงินที่ประชาชนนามาฝาก โดยธนาคาร
จะนาไปปล่อยกู้ตอ่ หรือนาไปลงทนุ ในหลักทรพั ย์ภายใตก้ ฎเกณฑท์ ีธ่ นาคาร
กลางกาหนดไว้
- คาศพั ทท์ ่ีควรรูเ้ กี่ยวกบั การสรา้ งเงนิ ฝาก
1. อตั ราเงินสดสารองตามกฎหมาย (Legal reserve ratio; r) คอื อัตราเงิน
สดสารองทีต่ อ้ งดารงไว้ทีธ่ นาคารกลาง หรือกค็ ือสัดส่วนของเงนิ สดต่อเงินฝาก
ท้งั หมด (หน่วยเป็นร้อยละ) ที่ธนาคารกลางกาหนดให้ธนาคารพาณชิ ยจ์ ะต้อง
สารองเอาไวท้ ่ีธนาคารกลาง (ประเทศไทย 6%)

22

การสร้างเงินฝากของธนาคารพาณิชย์

2. เงนิ สดสารองที่ต้องดารงไวต้ ามกฎหมาย (Legal reserve or Reserve
requirement) คือ จานวนเงินสดสารองขนั้ ต่าสุดท่ธี นาคารพาณิชยต์ ้องดารง
ไวต้ ามกฎหมายท่ธี นาคารกลาง เมื่อมผี ู้นาเงินมาฝาก

เชน่ มีผนู้ าเงนิ มาฝากที่ธนาคาร A เปน็ จานวน 100,000 บาท โดยท่ี
อัตราเงินสดสารองอยู่ที่ 6% ดงั นน้ั ธนาคาร A ตอ้ งดารงเงินสดสารองไว้อย่าง
นอ้ ยทสี่ ุด 6,000 บาท โดยจะฝากไวท้ ี่ธนาคารกลาง
3. เงินสดสารองทแ่ี ทจ้ รงิ (Actual reserve) คือ จานวนเงินสดทงั้ หมดท่ี
ธนาคารพาณิชยน์ าไปฝากไว้จรงิ ๆ กับธนาคารกลาง (ซึ่งต้องไม่ต่ากว่าจานวน
เงินในข้อที่ 2)

23

การสร้างเงินฝากของธนาคารพาณิชย์

4. เงินสดสารองสว่ นเกนิ (Excess reserve) คือ จานวนเงนิ สดท่เี หลอื
ทั้งหมดทธี่ นาคารพาณิชยม์ ีอย่หู ลังจากที่หักเงนิ สดสารองทีต่ ้องดารงไว้ตาม
กฎหมายออกแลว้ ซึ่งเงินสดสารองสว่ นเกินนเ้ี ปน็ ส่วนที่ธนาคารพาณิชย์
สามารถนาไปใชห้ าประโยชนต์ า่ งๆ ได้ เชน่ การให้กู้ หรอื การลงทุนใน
หลกั ทรพั ยต์ า่ งๆ
5. เงินฝากข้ันแรก (Primary deposit) คอื เงินสดทีม่ ีผู้นามาฝากเข้าบัญชีที่
ธนาคารพาณชิ ย์คร้ังแรก
6. เงนิ ฝากขน้ั สอง (Secondary deposit) คอื เงินฝากส่วนทีธ่ นาคาร
พาณชิ ยส์ ามารถสร้างขึน้

24

การสร้างเงินฝากของธนาคารพาณิชย์

นายเทา นาเงินไปฝากในธนาคารพาณชิ ย์แหง่ หนง่ึ (ธ.1) 1,000 บาท
สมมตวิ า่ ในขณะนั้น อตั ราเงนิ สดสารองตามกฎหมาย
r = 20% → จานวนเงนิ สดสารองตามกฎหมาย = 200 บาท
เงินสดสารองส่วนเกนิ = 800 บาท
ธ.1 เอาไปปลอ่ ยกู้ได้

ต่อมา นายเขยี วมาขอกูเ้ งิน 800 บาทจาก ธ.1 ปรมิ าณเงนิ (M1) ในระบบ
ธ.1 ปลอ่ ยกเู้ ตม็ จานวน 800 บาท เพมิ่ ขึน้ ทันที 800 บาท

800 สมมตุ ิ นายเขยี วนาเงินที่กู้มา 800 บาท ไปคนื ให้แก่เจา้ หน้ี (นายฟา้ )

25

การสร้างเงินฝากของธนาคารพาณิชย์

800 นายฟา้ นาเงนิ ท่ีนายบีจ่ายคืน ปรมิ าณเงินฝากก็เพิม่ ขน้ึ
ไปฝากไวก้ ับธนาคารอกี แหง่ หนง่ึ เปน็ 1,800 บาท
(1,000+800)
(ธ.2) เต็มจานวน 800 บาท

ธ.2 ทรี่ ับฝากเงนิ 800 บาท กต็ อ้ งเกบ็ เงินสดสารองไว้ตามกฎหมาย = 160 บาท
และเหลอื เป็นเงินสดสารองสว่ นเกิน = 640 บาท

ธ.2 เอาไปปล่อยกไู้ ด้

ต่อมา นายสม้ มาขอกู้เงิน 640 บาทจาก ธ.2 ปรมิ าณเงนิ ในระบบเพม่ิ ข้ึน
ธ.2 ปล่อยกู้เตม็ จานวน 640 บาท ทันทีอกี 640 บาท

เปน็ เงินที่ ธ.2 สร้างข้นึ

26

การสร้างเงินฝากของธนาคารพาณิชย์

640 640 ปรมิ าณเงินฝากกเ็ พิม่ ขน้ึ
เป็น 2,440 บาท
(1,800+640)

สรุป
ณ ตอนนี้ ปรมิ าณเงินฝากจะเพ่ิมขึ้นเป็น 2440 บาท
โดยเปน็ ส่วนท่ธี นาคารท้งั สองแห่งสรา้ งขึ้น = 800 (จากธ.1) + 640 (จากธ.2)

ดว้ ยวิธกี ารเดียวกนั น้ี ธนาคารทีไ่ ด้รบั เงินฝาก 640 บาทกส็ ามารถนาไปปล่อยกู้ต่อไปได้
และเกิดเปน็ กระบวนเช่นเดียวกันน้ีตอ่ ไปเรอ่ื ยๆ
จนกระทงั่ เงินสดสารองสว่ นเกิน น้อยลงจนเปน็ 0
กระบวนการสร้างเงินฝากกจ็ ะส้ินสุด

27

เงื่อนไขของการสร้างเงินฝาก

1. ไมม่ ีการถอนเงนิ ฝากออกจากธนาคาร
2. ระบบธนาคารจะต้องไม่ดารงเงนิ สดสารองไว้เกินกวา่ ท่ีกฎหมายกาหนด
3. ระบบธนาคารจะต้องให้กู้ยืมเท่ากับเงินสดสารองส่วนเกินท้งั หมดทม่ี ีอยู่
4. อัตราเงินสดสารองตามกฎหมายตอ้ งต่ากวา่ รอ้ ยละ 100

การทาลายเงินฝาก
ธนาคารจะทาลายเงนิ ฝากได้โดย การเรียกเงนิ ก้กู ลับคืน
เมื่อเงนิ สดสารองสว่ นเกนิ ของธนาคารลดลง

28

o แหล่งท่ีมาของเงินทุนของธนาคารพาณิชย์ในประเทศไทย

แหลง่ ที่มาของเงนิ ทุน มีดงั น้ี
1. เงนิ ฝาก แบง่ ออกเปน็ 3 ประเภท คอื

- เงนิ ฝากเผ่ือเรียกหรอื เงนิ ฝากกระแสรายวัน (Demand Deposits)
- เงินฝากออมทรัพย์ (Saving Deposits)
- เงนิ ฝากประจา (Time Deposits)
2. เงนิ กู้ยืมจากแหล่งตา่ งๆ
3. บญั ชีทุน
4. หนี้สินอื่นๆ ได้แก่ เช็คที่ธนาคารค้าประกันการจ่ายเงิน เงินมัดจาในการเปิด
เล็ตเตอรอ์ อฟเครดติ (Letter of credit) ฯลฯ

29

o การใช้เงินทุนของธนาคารพาณิชย์ในประเทศไทย

การใช้เงินทนุ ของธนาคารพาณชิ ย์ มีดงั ตอ่ ไปนี้
1. เงนิ สดสารอง ประกอบดว้ ยเงินสดท่ีเก็บไว้ในธนาคารและเงินฝากทเี ก็บไว้

กับธนาคารกลาง
2. การลงทุนในหลกั ทรพั ยร์ ฐั บาล และหลักทรัพย์ตา่ งๆ เชน่ พนั ธบัตรรฐั บาล

ตว๋ั เงินคลัง
3. การใหส้ ินเช่ือ แบง่ ออกเปน็ 3 ประเภท คอื

- เงนิ ให้กูแ้ บบมรี ะยะเวลา (Loans)
- การเบิกเกนิ บัญชี (Overdraft หรอื O/D)
- การซ้อื ลดเช็คและตั๋วเงนิ
4. สินทรพั ย์ประจาและสนิ ทรัพย์อน่ื ๆ ไดแ้ ก่ ท่ดี ินส่ิงก่อสรา้ ง เคร่อื ง
คอมพิวเตอร์ ฯลฯ

30

• ตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย

• ตลาดหลักทรพั ย์ฯ จดั เปน็ ตลาดรองทีส่ าคัญของตราสารทุน อยูภ่ ายใต้การ
ควบคุมของกระทรวงการคลงั และธนาคารแหง่ ประเทศไทย
• จดั ตั้งข้ึนเมอ่ื พ.ศ. 2517 และเปดิ ซอ้ื ขายหลักทรัพยว์ ันแรก 30 เมษายน 2518
• ตลาดหลกั ทรพั ย์มีหน้าทส่ี าคัญ ดังนี้

1. เป็นศนู ย์กลางการซือ้ ขายหลกั ทรัพยจ์ ดทะเบยี นและพัฒนาระบบเพอ่ื อานวยความ
สะดวกในการซอ้ื ขาย เชน่ ดแู ลเรือ่ งราคาหลักทรพั ย์ คุม้ ครองผลประโยชนข์ อง
ผ้ถู ือห้นุ

2. ดาเนนิ ธุรกิจใดๆท่เี ก่ียวข้องกับการซื้อขายหลักทรพั ย์ เชน่ ทาหนา้ ท่ีเปน็ ศนู ย์รับฝาก
หลักทรพั ย์ นายทะเบียนหลักทรพั ย์

3. การดาเนินธรุ กจิ อนื่ ๆ ทไี่ ดร้ ับความเหน็ ชอบจากคณะกรรมการกากบั หลกั ทรพั ย์และ
ตลาดหลักทรพั ยฯ์

31

• ผู้ทเ่ี กี่ยวขอ้ งกบั การซื้อขายหลกั ทรัพย์ มีดังน้ี

1. ผู้ลงทุน ได้แก่ ประชาชนทว่ั ไปและสถาบนั การเงนิ ต่างๆ โดยได้รบั
ผลตอบแทนจากการลงทนุ อนั ไดแ้ ก่ เงินปันผล ผลกาไร-ขาดทุนจากการ
ขายห้นุ และสทิ ธใิ นการซอ้ื หุ้นเพมิ่ ทนุ ของบริษทั ทต่ี นถือหุ้นสามัญอยู่

2. บรษิ ทั สมาชิกตลาดหลกั ทรพั ยฯ์ หรือโบรกเกอร์ (Broker) ไดร้ บั ค่า
นายหน้าเป็นการตอบแทน

3. หลกั ทรัพย์ทที่ าการซื้อขาย ซง่ึ คือ หลกั ทรพั ยท์ ี่จดทะเบียนกับตลาด
หลกั ทรพั ย์ ซ่ึงหลกั ทรัพย์จดทะเบยี นน้จี ะออกโดยบรษิ ทั มหาชนจากดั

32

ผู้จดั การตลาดหลกั ทรพั ย์คนปัจจบุ ัน
(1 มิ.ย. 2561 – 31 พ.ค. 2565)
ดร.ภากร ปตี ธวชั ชยั

33

• ตลาดตราสารหน้ี

ตราสารหน้ี คือ ตราสารทางการเงินท่ีเป็นสัญญาแสดงความ
เป็นหนี้ระหว่างผู้ออกและผู้ถือตราสารหน้ี โดยผู้ถือหรือผู้ลงทุนมี
สถานะเป็นเจ้าหนี้และผู้ออกมีสถานะเป็นลูกหนี้ เจ้าหน้ีจะได้รับ
ผลตอบแทนในรูปของ “ดอกเบี้ย” อย่างสม่าเสมอตามระยะเวลาที่
กาหนดไว้ และไดร้ บั “เงินตน้ ” คนื เมอื่ ครบกาหนดอายุ

ตัวอย่างตราสารหนี้โดยท่ัวไป เช่น ต๋ัวเงิน
คลัง พันธบัตรรัฐบาล และหุ้นกู้เอกชน เป็นต้น
ตราสารหนี้มีอายุต้ังแต่ 1 วัน ไปจนถึง 20 ปี
และมีระดบั ความเสย่ี งหลากหลาย

34

ท่ีมา: ตลาดหลกั ทรพั ยแ์ หง่ ประเทศไทย 35

ตลาดตราสารหนี้ (Bond Exchange) เปน็ ตลาดรองทีน่ กั ลงทุน
สามารถทาการซือ้ ขายตราสารหนไ้ี ด้ ซง่ึ เปิดใหบ้ ริการการซอื้ ขายแกน่ กั
ลงทนุ ทว่ั ไป ในกรณีของประเทศไทย คอื ตลาดตราสารหน้ี BEX (Bond
electronic exchange) ดาเนินการโดยตลาดหลกั ทรัพย์แหง่ ประเทศไทย
ทาหน้าทใ่ี ห้บริการซือ้ ขายตราสารหน้แี กน่ ักลงทนุ ท่ัวไป ผ่านระบบการซอ้ื
ขายแบบ Real time และมกี ารเปิดเผยข้อมูลท้งั ด้านราคาและปริมาณการ
ซ้ือขายอย่างโปร่งใส และมีระบบการส่งมอบและชาระท่นี า่ เช่ือถือ

36

• ธนาคารกลาง

ธนาคารกลาง (Central bank) คือ สถาบันท่ีได้รับมอบ
อานาจจากรัฐบาลให้ควบคุมดูแลการดาเนินการของธนาคารพาณิชย์
และสถาบันการเงินอื่นๆ ของประเทศ ตลอดจนควบคุมดูแลระบบ
การเงินของประเทศให้อยู่ในระดับท่ีเหมาะสม เพ่ือให้เกิดประโยชน์แก่
เศรษฐกิจและสงั คม

37

ธนาคารกลางมลี ักษณะที่แตกต่างกนั ธนาคารพาณชิ ย์ ดังนี้
1. การดาเนนิ งานในลกั ษณะทไี่ มไ่ ด้หวงั กาไร คานึงถึงเพยี งเสถยี รภาพ

และความเจรญิ ทางเศรษฐกจิ ของประเทศ
2. การดาเนนิ งานอิสระภายในกรอบนโยบายของรฐั บาล
3. การประกอบธุรกิจส่วนใหญ่จะทากับธนาคารพาณชิ ย์

38

• ธนาคารแห่งประเทศไทย

• กอ่ นจะมกี ารจดั ตั้งธนาคารแหง่ ประเทศไทย ทางการมกี ารจดั ตง้ั สานกั งาน
ธนาคารชาตไิ ทย (The National Banking Bureau) ขน้ึ ก่อนในปี พ.ศ. 2482 ทา
หน้าท่ีรบั ฝากเงนิ ของหนว่ ยราชการ ธนาคารพาณิชย์ รกั ษาเงินสารอง ควบคมุ
อตั ราแลกเปลยี่ น เป็นต้น
• ผูว้ า่ ธนาคารแห่งประเทศไทยคนแรก คอื พระบรมวงศเ์ ธอพระองค์เจา้ ววิ ฒั นไ์ ชย
• ปจั จบุ ันคอื ดร.วิรไท สนั ติประภพ
(1 ตุลาคม 2558 – 30 กนั ยายน 2563)

39

• ธนาคารแห่งประเทศไทยมี 3 สาขาในภูมิภาค คอื
- สาขาภาคเหนือ ทจ่ี ังหวัดเชยี งใหม่
- สาขาภาคตะวนั ออกเฉียงเหนอื ทีจ่ งั หวดั ขอนแก่น
- สาขาภาคใตท้ อ่ี าเภอหาดใหญ่ ทจ่ี งั หวัดสงขลา

40

o หน้าที่ธนาคารแห่งประเทศไทย

1) ออกและพมิ พ์ธนบตั ร
ซึง่ ต้องมที นุ สารองเงนิ ตรา 100% เพอ่ื ใหก้ ารออกธนบัตรเหมาะสมกับเศรษฐกจิ
ของประเทศ ทุนสารองเงนิ ตราประกอบด้วย
- ทองคา
- เงินตราต่างประเทศ
- หลกั ทรพั ย์ตา่ งประเทศ
- ทองคาและสนิ ทรพั ย์ต่างประเทศทน่ี าสง่ สมทบกองทนุ การเงนิ ระหว่างประเทศ
- ใบสาคญั แสดงสทิ ธิถอนเงินพิเศษ (Special Drawing Rights)
- ใบสาคัญสิทธซิ อ้ื สว่ นสารอง
- หลักทรพั ยร์ ัฐบาลไทยมกี ารชาระหนเ้ี ปน็ เงินตราตา่ งประเทศ
- ตั๋วเงินในประเทศที่ธนาคารแหง่ ประเทศไทยพงึ ซ้ือหรือรบั ช่วงซ้ือลดได้

41

2) เกบ็ รักษาทนุ สารองระหวา่ งประเทศ
3) เปน็ นายธนาคารของธนาคารพาณชิ ยแ์ ละคอยกากับดแู ล
ธปท. จะใหบ้ ริการแกธ่ นาคารพาณิชย์ ดังนี้
- การเก็บรักษาเงินสดสารองตามกฎหมาย
- การเป็นผ้ใู ห้กู้ยืมแหลง่ สุดทา้ ย

+ รบั ชว่ งซ้ือลดตว๋ั เงนิ ท่เี กิดจากการค้า
+ ให้กู้ยืมโดยมพี ันธบัตรรฐั บาลเป็นหลักทรัพยค์ ้าประกัน
+ ซอื้ ตว๋ั เงินคลังและพันธบัตรรฐั บาลโดยผา่ นตลาดซ้ือคืน

- การควบคมุ และตรวจสอบกจิ การธนาคารพาณชิ ย์
- การเปน็ สานกั หักบญั ชี (Clearing House)

42

4) เป็นนายธนาคารของรฐั บาล โดยให้บรกิ ารดงั น้ี
- รับฝากเงินของรัฐบาลและรฐั วิสาหกิจ
- ให้กยู้ มื แกร่ ฐั บาลและรัฐวสิ าหกิจ
- เปน็ ตัวแทนทางการเงนิ และท่ปี รึกษาทางการเงนิ ของรัฐบาล
5) ควบคุมและตรวจสอบสถาบันการเงนิ อื่น ๆ
6) รักษาเสถียรภาพทางการเงิน ดูแลค่าเงินบาทให้มีเสถียรภาพท้ังภายใน

และภายนอก
7) ควบคุมปริมาณเงินของประเทศให้มีปริมาณท่เี หมาะสม

43

• นโยบายการเงิน

นโยบายการเงิน หมายถึง มาตรการต่าง ๆ ท่ีธนาคารกลางใช้
เป็นเครื่องมือควบคุมปริมาณเงินและเครดิตของประเทศให้มีเพียงพอ
กับความต้องการทางเศรษฐกิจ ไม่ให้เกิดปัญหาทางการเงินอันจะเป็น
อปุ สรรคต่อการขยายตัวทางเศรษฐกิจของประเทศ

44

o เคร่ืองมือของนโยบายทางการเงิน

1. การควบคมุ ทางด้านปรมิ าณหรือโดยทั่วไป
(Quantitative or General Control)
เปน็ นโยบายทค่ี วบคุมปริมาณเงนิ ในระบบเศรษฐกจิ โดยตรง จงึ มี

ผลกระทบต่ออตั ราดอกเบี้ยในตลาด และปรมิ าณเงินทง้ั หมดในระบบเศรษฐกจิ

ตวั อยา่ งเครอ่ื งมอื
✓ การซ้ือหรือขายหลกั ทรัพย์ในตลาด (Open Market Operation)
✓ การเพ่มิ หรอื ลดอัตราเงนิ สดสารองตามกฎหมาย (Reserve requirement)
✓ การเพิม่ หรอื ลดอตั รารับช่วงซื้อลดตวั๋ เงนิ (Rediscount rate) โดยอัตรารบั ชว่ ง
ซอื้ ลด หมายถงึ ดอกเบย้ี เงินกทู้ ่ีธนาคารกลางเกบ็ ลว่ งหน้าจากธนาคารพาณชิ ย์
เมอ่ื ธนาคารพาณชิ ยน์ าตว๋ั เงนิ ที่รับซือ้ ลดไวไ้ ปขายต่อให้กบั ธนาคารกลาง
✓ การเพิ่มหรือลดอตั ราดอกเบีย้ มาตรฐาน (Bank rate)

45

2. การควบคุมทางด้านคุณภาพหรือโดยวธิ เี ลือกสรร (Qualitative or
Selective Control)
เป็นการควบคมุ ชนดิ ของเครดติ โดยธนาคารกลางจะวางกฎเกณฑ์

และหลกั วธิ ีปฏบิ ัตใิ หธ้ นาคารพาณิชย์ปฏบิ ัติในการให้สินเชือ่ หรอื เครดิตบาง
ประเภทแก่ลูกคา้

ตัวอย่างเครอื่ งมอื

✓ การควบคุมเครดิตเพอื่ การบรโิ ภค
✓ การควบคุมเครดิตเพื่อการเก็งกาไรในการซื้อหลักทรัพย์ โดยการกาหนด
Margin Requirement
✓ การควบคมุ เครดิตเพ่อื การซอื้ บ้านและทด่ี นิ

46

o ลักษณะของนโยบายการเงิน

1. นโยบายการเงนิ แบบเข้มงวด (Restrictive Monetary Policy)
การใชเ้ ครือ่ งมอื ของนโยบายการเงินเพอื่ ทาให้ประมาณเงินในระบบ

เศรษฐกิจลดลง มกั ใช้เมือ่ เศรษฐกิจเกดิ เงินเฟอ้ สูง หรอื เมอ่ื เศรษฐกิจมีการ
ขยายตัวมากเกนิ ไป
2. นโยบายการเงินแบบผอ่ นคลาย (Easy Monetary Policy)

การใชเ้ ครอื่ งมือของนโยบายการเงินเพื่อทาให้ปรมิ าณเงินในระบบ
เศรษฐกิจเพิม่ ขน้ึ มกั ใชเ้ มื่อประเทศประสบภาวะเศรษฐกจิ ตกต่า ซง่ึ นโยบายนี้
จะช่วยใหเ้ ศรษฐกิจฟนื้ ตวั

47

o เครื่องมือของนโยบายการเงินในการแก้ปัญหาเศรษฐกิจ

เศรษฐกิจตกต่า (เงนิ ฝดื ) เศรษฐกจิ ขยายตัวมากไป (เงนิ เฟ้อ)

นโยบายการเงินแบบผอ่ นคลาย นโยบายการเงนิ แบบเข้มงวด

๑) การควบคมุ ทางดา้ นปรมิ าณหรอื โดยทั่วไป

- การซอื้ หลกั ทรพั ย์ในตลาด - การขายหลักทรพั ยใ์ นตลาด

- การลดอตั ราเงินสดสารองตามกฎหมาย - การเพิม่ อัตราเงินสดสารองตามกฎหมาย

- การลดอตั รารบั ช่วงซอ้ื ลด - การเพม่ิ อตั รารับชว่ งซื้อลด

- การลดอตั ราดอกเบ้ียมาตรฐาน - การเพิ่มอตั ราดอกเบี้ยมาตรฐาน

48

เศรษฐกจิ ตกตา่ (เงนิ ฝดื ) เศรษฐกจิ ขยายตัวมากไป (เงินเฟ้อ)

นโยบายการเงนิ แบบผอ่ นคลาย นโยบายการเงินแบบเข้มงวด

๒) การควบคมุ ทางด้านคุณภาพหรือโดยวิธีเลือกสรร

การควบคุมเครดิตเพอื่ การบรโิ ภค และการควบคุมเครดติ เพือ่ การซ้อื บ้านและที่ดิน

- ลดเงินดาวน์ เพ่ิมระยะเวลาผ่อน - เพ่มิ เงินดาวน์ ลดระยะเวลาผ่อน

การควบคมุ เครดิตเพือ่ การเกง็ กาไรในการซอื้ หลักทรัพย์

- ลด Margin Requirement - เพิ่ม Margin Requirement

ธนาคารกลางขอความร่วมมอื ธนาคารพาณชิ ย์ ธนาคารกลางขอความร่วมมือธนาคารพาณิชย์

เพ่ิมการให้สนิ เชือ่ ลดการใหส้ นิ เช่อื

49

• การดาเนินนโยบายการเงินของไทย

• ปจั จุบนั กรอบนโยบายการเงินของไทยคือ เป้าหมายเงินเฟ้อ (inflation targeting)

เปา้ หมายนโยบายการเงินสาหรับระยะปานกลาง และสาหรับปี 2563
อัตราเงินเฟ้อท่ัวไปเฉล่ยี ท้ังปี 1-3%
อัตราเงินเฟอ้ ล่าสดุ : กมุ ภาพันธ์ 2563

อตั ราเงินเฟอ้ พ้ืนฐาน (Core inflation) 0.58
อัตราเงนิ เฟอ้ ทว่ั ไป (Headline) 0.74

• เว็บไซต์ ธนาคารแห่งประเทศไทย www.bot.or.th

50

o QE คืออะไร?

มาตรการ QE หรือ Quantitative Easing คอื นโยบายทางการเงิน
ในเชงิ ปรมิ าณแบบผอ่ นคลาย โดยเปน็ นโยบายทธ่ี นาคารกลางของประเทศจะ
เข้าไปซือ้ สนิ ทรัพย์ทางการเงนิ เพอื่ เป็นกระตุน้ เศรษฐกิจด้วย โดยทั่วไปจะเป็น
การซอื้ สินทรพั ย์ทางการเงนิ ท่สี ถาบนั การเงินตา่ งๆ ได้ฝากไว้กับธนาคารกลาง
ทาใหเ้ กดิ การเปลีย่ นสภาพจากสินทรัพย์ทางการเงนิ ทั่วไปเปน็ เงนิ สด

ในการเข้าซื้อสินทรัพย์จากมาตรการ QE ธนาคารกลางสามารถ
เลือกซื้อสินทรัพย์ทางการเงินท่ีหลากหลาย ท้ังพันธบัตรรัฐบาล ตราสารหนี้
ของเอกชน หรอื ตราสารของบางตลาดทีก่ าลังเกดิ วิกฤตสภาพคลอ่ ง

51

ผลของการใชม้ าตรการ QE
• ธนาคารกลางเขา้ ซ้อื สนิ ทรพั ย์ทางการเงนิ ของธนาคารเอกชน จะทาให้ธนาคาร
เอกชนมที นุ สารองและเงินสดเพิม่ มากขึน้ และสามารถปล่อยกู้ได้มากย่งิ ขึน้
ระบบเศรษฐกจิ มีการไหลเวียนของปรมิ าณเงินในระบบเพิ่มมากขน้ึ
• การทา QE จะทาใหร้ าคาพนั ธบัตรสูงขน้ึ ส่งผลใหอ้ ัตราผลตอบแทนพันธบัตร
(Bond Yield) ถูกกดให้ลดต่าลง ดอกเบีย้ เงนิ กใู้ นตลาดก็จะลดตา่ ลงตาม ทาให้
ธรุ กิจเกิดแรงจูงใจที่จะกู้ยมื เงินไปทาธรุ กจิ มากยงิ่ ขึ้น เกดิ การสร้างงานตามมา
และนาไปสู่การใชจ้ ่ายของประชาชน

52

o การคานวณอัตราดอกเบี้ยที่แท้จริง

• การคานวณอตั ราดอกเบ้ียทแ่ี ทจ้ ริง
อัตราดอกเบย้ี ท่ีแทจ้ ริง = อัตราดอกเบีย้ – อตั ราเงินเฟ้อ

เชน่ ถา้ อัตราดอกเบ้ีย = 2% อตั ราเงนิ เฟอ้ = 2.5%
ดงั นนั้ อัตราดอกเบยี้ ทแ่ี ท้จรงิ = - 0.5%

ซง่ึ มีผลทาใหก้ ารฝากเงินได้ดอกเบีย้ นอ้ ยกวา่ การเพิม่ ข้นึ ของราคาสินคา้ ทาให้
ประชาชนฝากเงินน้อยลง และนาเงินไปลงทนุ อยา่ งอื่นทไ่ี ดผ้ ลตอบแทนมากกวา่ น้ี

53

จงอธบิ ายผลกระทบของการเปลย่ี นดังต่อไปน้ี ตอ่ ปริมาณเงนิ ใน
ระบบเศรษฐกิจ
ธนาคารกลางซือ้ พันธบตั ร
อัตรารบั ชว่ งซ้อื ลดถูกปรับใหเ้ พิม่ สงู ข้ึน
ธนาคารกลางเพมิ่ อตั ราเงนิ สดสารองตามกฎหมาย
BOJ ดาเนินมาตรการ “อตั ราดอกเบ้ียนโยบาย -0.1%”

54

บทท่ี 7

การคลังสาธารณะ

งบประมาณแผน่ ดนิ
งบประมาณรายรับ
งบประมาณรายจ่าย
ประเภทของงบประมาณแผ่นดนิ
นโยบายการคลัง (Fiscal Policy)
การดาเนินนโยบายการคลงั ของไทย

1

• งบประมาณแผ่นดิน

การคลงั สาธารณะ (Public Finance)
เปน็ การศกึ ษาเก่ยี วกับรายรบั และรายจา่ ยของรัฐบาล

งบประมาณแผน่ ดิน
• คอื งบประมาณรายรบั รายจ่ายของรัฐบาลในรอบ 1 ปี โดยงบประมาณ
แผน่ ดินในปีท่ี t จะเร่มิ ต้งั แต่ 1 ตุลาคมของปีท่ี t-1 (ปีกอ่ น) จนถงึ 30
กนั ยายนของปที ี่ t

เช่น ปีงบประมาณปี 2558 จะเร่ิมจาก 1 ตุลาคม 2557 สิน้ สดุ
30 กันยายน 2558
• หน่วยงานทร่ี บั ผดิ ชอบในการจัดทางบประมาณ: สานกั งบประมาณ

2

• งบประมาณรายรับ

งบประมาณรายรบั คอื การประมาณการของรฐั บาลวา่ จะมรี ายรบั
ทั้งหมดเท่าใดในระยะเวลา 1 ปงี บประมาณ

งบประมาณรายรบั ประกอบไปด้วย 3 ด้าน
1. รายได้
2. เงินกสู้ าธารณะ
3. และเงนิ คงคลงั

3

1. ด้านรายได้

รายได้ของรฐั แบง่ ออกเปน็ 4 ประเภท คอื
รายไดจ้ ากการภาษอี ากร
รายไดจ้ ากการขายสง่ิ ของและบริการ
รายได้จากรัฐพาณิชย์
รายไดอ้ น่ื ๆ

4

1.1 รายได้จากการภาษีอากร
ภาษอี ากร คือ เงินที่รัฐบาลบังคับเก็บจากบุคคลเพ่ือนาไปใช้

จ่ายในการดาเนินกิจการของรัฐ ซ่ึงภาษีอากรเป็นแหล่งที่มาของ
รายไดท้ ี่สาคญั ที่สุดของรฐั บาล

5

วตั ถปุ ระสงคใ์ นการเก็บภาษี

1. เพื่อหารายได้ (เปน็ วัตถปุ ระสงค์ดง้ั เดมิ ของการเกบ็ ภาษี):
ในประเทศที่พัฒนาแล้วรายได้ส่วนใหญ่มากจากภาษีทางตรง

(เช่น ภาษีเงินได้ ภาษีทรัพย์สิน) แต่ในประเทศกาลังพัฒนารายได้
ส่วนใหญ่มาจากภาษีทางอ้อม (เช่น ภาษีมูลค่าเพิ่ม ภาษีศุลกากร
ภาษีสรรพสามติ )
2. เพ่ือการควบคุม: ใช้ภาษีในการควบคุมการบรโิ ภคของประชาชน
3. เพื่อการกระจายรายได้: ลดความไมเ่ ทา่ เทียมกันของประชาชน
ทางด้านรายได้ โดยการเก็บภาษีในอตั รากา้ วหนา้

6

5. เพื่อการชาระหนข้ี องรัฐ: นาเงนิ ภาษไี ปชาระหนที้ ี่รฐั บาลกอ่ หรอื ที่
เรยี กว่า หนสี้ าธารณะ

6. เพื่อเปน็ เคร่อื งมือในนโยบายทางธุรกิจ: ใชภ้ าษีเปน็ เครอ่ื งมอื
สนบั สนนุ หรือจากัดการลงทนุ ของธรุ กิจบางประเภท

7. เพอ่ื การรกั ษาเสถยี รภาพทางเศรษฐกจิ : เชน่ การใช้เพมิ่ อัตราภาษี
เพือ่ แก้ปญั หาเงินเฟ้อ หรือลดอัตราภาษลี งเพอื่ ชว่ ยให้เศรษฐกิจฟ้ืน
ตวั จากปญั หาเงนิ ฝดื

7

หลกั ในการเกบ็ ภาษี

1. หลกั ความเปน็ ธรรม (Equity): ผใู้ ดท่ีมีความสามารถในการเสยี ภาษี
มาก กค็ วรจะเสยี ภาษมี าก และไมค่ วรยกเว้นหรือลดภาษีแก่บุคคลใด
บุคคลหนึ่ง

2. หลกั ความแน่นอน (Certainty): การจัดเก็บภาษจี ะตอ้ งมีหลักเกณฑท์ ่ี
แน่นอนเพ่อื ใหร้ ฐั ามารถประมาณการรายไดท้ จ่ี ะจดั เก็บได้

3. หลกั ความสะดวก (Convenience): ผู้เสยี ภาษีทกุ คนควรไดร้ ับความ
สะดวกในการเสียภาษี จะทาให้ไมม่ ีการหลบเลีย่ งภาษีได้

4. หลกั ประหยัด (Economy): การจดั เก็บภาษีควรเสยี คา่ ใช้จา่ ยน้อย
ทสี่ ุด ท้งั ผ้จู ัดเก็บและผู้เสียภาษี

8

ภาษที ใ่ี หค้ วามสะดวกแก่ผูเ้ สยี ภาษีและประหยัดคา่ ใช้จ่ายในการ
จัดเก็บ คือ ภาษีทางออ้ ม

วธิ ีการเกบ็ ภาษีทอี่ านวยความสะดวกให้แก่ผเู้ สียภาษแี ละ
เจา้ หนา้ ทผี่ จู้ ดั เก็บ คือ วิธีหกั ภาษีไว้ ณ ทจี่ า่ ย

9