สี่ทศวรรษการเดินทางของมูลนิธิผู้หญิง

๑๔๐ คćดüćนćจąเปนคćบริĀćรแลą คćใชจćยในกćรดํćเนินกćรตćง ๆ ๓๗ ปรąเทýตćง ๆ รüมถึงไทยที่รüมĂยูตลĂดโครงกćรนี้ไดรĆบเงินปรąเทýลą ๑๐๐,๐๐๐ ดĂลลćรÿĀรĆฐ เพื่Ăดํćเนินกิจกรรมตćนกćรคćมนุþย๓๘ ในรćยงćนขĂงĂงคกćร UNIAP พ.ý. ๒๕๕๖ รćยงćนüćตĆ้งแตป พ.ý. ๒๕๔๓ เปนตนมćไดมีกćรใชจćยงบปรąมćณมćกกüć ๒๕ ลćนดĂลลćรÿĀรĆฐ เพื่ĂÿนĆบÿนุนĀรืĂจĆดฝกĂบรม จĆดกćรปรąชุมในที่ตćง ๆ เพื่Ă ปรąÿćนกćรทํćงćน จĆดปรąชุมเชิงปฏิบĆติกćร จĆดรณรงค ทํćรćยงćนกćรüิจĆยแลąใĀ กćรÿนĆบÿนุนคüćมคิดริเริ่มตćง ๆ ในกćรตćนกćรคćมนุþย๓๙ ในป พ.ý. ๒๕๕๕ แผนงćนในปรąเทýไทยขĂงĂงคกćร UNIAP มีคćใชจćย ๔๙,๑๙๐ ดĂลลćรÿĀรĆฐ๔๐ ในป พ.ý. ๒๕๕๔ โครงกćร COMMIT ในÿüนขĂงปรąเทýไทยปรąเทýเดียüมี แผนกćรทํćงćนซึ่งใชจćยเงินจํćนüน ๑๐๐,๐๐๐ ดĂลลćรÿĀรĆฐ๔๑ เรćĂดÿงÿĆยไมได üćตลĂดชüงชีüิตขĂงĂงคกćร UNIAP โครงกćรตćง ๆขĂงĂงคกćร UNIAP ÿงผล กรąทบมćกนĂยเพียงใดตĂผูที่ตกเปนเĀยื่ĂขĂงกćรคćมนุþย ในรćยงćนกćร ปรąเมินผลโครงกćร COMMIT พ.ý. ๒๕๕๖ ไดมีกćรเรียกรĂงใĀĂงคกćร UNIAP จĆด ใĀมีกćรปรึกþćĀćรืĂกĆบผูตกเปนเĀยื่ĂขĂงกćรคćมนุþยใĀมćกขึ้นเüลćที่มีกćรจĆดทํć รćยงćนกćรปรąเมินผลกćรดํćเนินงćนขĂงโครงกćร COMMIT๔๒ เมื่Ăพ.ý. ๒๕๕๗ ในรćยงćนกćรปรąเมินผลกćรดํćเนินงćนขĂงĂงคกćร UNIAP ในพ.ý. ๒๕๕๒ มี บĆนทึกขĂคüćมüć “เนื่องจากบทบาทขององคการ UNIAP มิไดเขาไปเกี่ยüของ โดยตรงกับการใĀบริการผูตกเปนเĀยื่อของการคามนุþย ดังนั้นคณะผูประเมินผลจึง ไมรüมเอาผูตกเปนเĀยื่อของการคามนุþยมาพูดคุยดüยในฐานะผูมีÿüนไดÿüนเÿีย และคณะผูประเมินผลยังไดคํานึงถึงĀลักการอยาทําราย (Do no harm) โดยเฉพาะ อยางยิ่งพยายามĀลีกเลี่ยงคüามเÿี่ยงใด ๆ ที่จะมีผลตอคüามเปนอยูที่ดีของผูที่เคย ตกเปนเĀยื่อของการคามนุþย”๔๓ ๓๗ A Naik, Independent Evaluation of the United Nations Inter-Agency Project on Human Trafficking in the Greater Mekong Sub-Region (UNIAP) Phase III (2007-2013), 14 Mar 2012, p. 63.๓๘ Ibid., p. 25.๓๙ UNIAP Phase III. Lessons learned. 2013๔๐ UNIAP, COMMIT & Non-COMMIT Work plan, 2012, Bangkok: UNIAP.๔๑ UNIAP, COMMIT Work plan, 2011, Bangkok: UNIAP. ๔๒ A Jersild and S Baker, Independent Evaluation of the Coordinated Mekong Ministerial Initiative Against Human Trafficking (COMMIT) Process, 10 Sept 2013, p. 63.๔๓ Cunnington, P. and S. Hung, 2009, United Nations Inter-Agency Project on Human Trafficking in the Greater Mekong Sub-region (UNIAP) Phase III (2007-2010) Mid-Term Evaluation Report Final Draft.

๑๔๑ ถึงแมüćĂงคกรตćง ๆ ที่ไดกลćüมćแลüจąไดใĀขĂมูลแกคณąผูทํćงćนüิจĆย เรื่ĂงเงินทุนÿนĆบÿนุนที่ทćงĂงคกรจĆดÿรรใĀแกโครงกćรĀรืĂทํćใĀÿćธćรณชน ÿćมćรถเขćถึงขĂมูลเกี่ยüกĆบเงินทุนขĂงĂงคกรตćง ๆ ไดก็ตćม แตองคกรตาง ๆ ก็ ไมไดใĀขอมูลแกเราวาไดใชงบประมาณไปเทาไĀรในการบริĀารจัดการÿํานักงาน ซึ่งตั้งอยูในประเทศไทย ไมวาจะเปนÿํานักงานระดับอําเภอ ระดับประเทศĀรือ ระดับภูมิภาค ซึ่งเปนที่นćเÿียดćยเพรćąคćใชจćยในกćรปรąÿćนงćนแลąกćรจĆดกćร มีÿĆดÿüนมćกกüćคćใชจćยที่จĆดÿรรÿนĆบÿนุนใĀแกรąดĆบโครงกćร ตćรćงขćงลćงนี้ แÿดงถึงงบปรąมćณที่ĂงคกćรรąĀüćงปรąเทýรąดĆบรĆฐแลąĂงคกรรąĀüćงปรąเทý จĆดÿรรใĀแกกćรตćนกćรคćมนุþยทĆ้งนี้ไมรüมถึงงบปรąมćณในกćรบริĀćรจĆดกćร ตĆüเลขจํćนüนเงินÿนĆบÿนุนในตćรćงจąüćไปแลüคĂนขćงตํ่ćแตเนื่Ăงจćกขćด รćยลąเĂียดขĂงคćบริĀćรจĆดกćรแลąปรąÿćนงćน (ไมมีคüćมโปรงใÿ) เรćจึงไมมี ทćงรูไดเลยüćจริง ๆ แลüเงินจํćนüนเทćไĀรกĆนแนที่ถูกจĆดÿรรใĀงćนตćนกćรคć มนุþยในปรąเทýไทยแลąเงินถูกจĆดÿรรใชไปที่ไĀนบćง ตารางที่ ๒ งบÿนับÿนุนงานตานการคามนุþยในประเทýไทยซึ่งมาจากองคการระĀüาง ประเทýระดับรัฐ และ รัฐบาลนานาชาติ (ดอลลารÿĀรัฐ) ๒๕๕๔ ๒๕๕๕ ๒๕๕๖ ๒๕๕๗ กรąทรüงกćรตćงปรąเทý ÿĀรĆฐĄ (เฉพćąงบที่ ÿนĆบÿนุนโครงกćรเทćนĆ้น) ๕๖๐,๐๐๐ ๖๒๕,๐๐๐ ๓๕๐,๐๐๐ รĆฐบćลĂĂÿเตรเลีย ไมมีกćรแจงรćยลąเĂียดขĂงงบÿนĆบÿนุนปรąเทýไทย Ăงคกćรไจกć ๓,๖๑๕,๒๗๐ เปนเüลć ๖ ปตĆ้งแต พ.ý. ๒๕๕๒ ĂงคกćรไĂโĂเĂ็ม ๑๓๔,๕๗๐ เปนเüลć ๒ ป Ăงคกćร UNIAP ๑๐๐,๐๐๐ ๔๙,๑๐๐ การประชุมปรึกษากับผู้ตกเป็นเหยื่อ (ผู้เสียหาย) จากการค้ามนุษย์ เรื่องการใช้งบประมาณ เพื่อสนับสนุนงานต้านการค้ามนุษย์ ผูที่ตกเปนเĀยื่Ă (ผูเÿียĀćย) จćกกćรคćมนุþยบćงคนไมเคยไดรĆบกćร ชüยเĀลืĂใด ๆ จćกĀนüยงćนภćครĆฐĀรืĂĂงคกรเĂกชน ĀćกพüกเขćไดรĆบรูüćมีกćร

๑๔๒ ใชจćยเงินจํćนüนมćกมćยในกćรปรąÿćนงćน กćรจĆดคĂนเÿิรต กćรบริĀćรจĆดกćร ÿํćนĆกงćนเพื่Ăตćนกćรคćมนุþย พüกเขćĂćจจąรูÿึกüćไมไดรĆบคüćมยุติธรรมเĂć เÿียเลย โดยทĆ่üไปเมื่ĂมีกćรĂĂกแบบโครงกćรตćนกćรคćมนุþยขึ้นมć แทบจąไมเคย มีกćรถćมผูที่ตกเปนเĀยื่Ă (ผูเÿียĀćย) จćกกćรคćมนุþยเลยüćพüกเขćตĂงกćรĂąไร จćกโครงกćร แมแตในกćรปรąเมินผลกćรดํćเนินงćนตćนกćรคćมนุþยก็ไมมีกćร คํćนึงถึงผูตกเปนเĀยื่Ă (ผูเÿียĀćย) จćกกćรคćมนุþยใĀเขćมćรüมในกćรปรąเมินผล ดüย๔๔, ๔๕ กćรĂĂกแบบโครงกćร กćรติดตćมผลแลąกćรปรąเมินผลโครงกćรตćงก็มี กรąบüนกćรที่แตกตćงกĆน แตกćรมีÿüนรüมขĂงผูตกเปนเĀยื่Ă (ผูเÿียĀćย) จćก กćรคćมนุþยในทุก ๆ กรąบüนกćรขĂงโครงกćรลüนมีคüćมÿํćคĆญ ซึ่งแนนĂนüćĀćก มีกćรถćมคüćมคิดเĀ็นขĂงผูที่ตกเปนเĀยื่Ă (ผูเÿียĀćย) จćกกćรคćมนุþยก็ÿćมćรถ นํćคüćมคิดเĀ็นนĆ้น ๆ มćพิจćรณćในเüลćจąüćงแผนเพื่ĂจĆดÿรรคćใชจćยครĆ้งตĂ ๆ ไปได มีĂงคกรที่เคลื่ĂนไĀüเรื่ĂงตĂตćนกćรคćมนุþยจํćนüนนĂยมćกที่ใÿใจจąดึงเĂć ผูที่ตกเปนเĀยื่Ă (ผูเÿียĀćย) มćรüมคิดคนในขĆ้นกćรüćงแผนกćรใชจćยงบปรąมćณ แลąมีĂงคกรจํćนüนนĂยที่ไดคํćนึงüćทํćĂยćงไรจึงจąรüมเĂćผูที่ไดรĆบปรąโยชนจćก งćนตĂตćนกćรคćมนุþยมćรüมĂยูในกćรติดตćมแลąปรąเมินผลกćรใชจćยเงินทุน แตĂงคกรตćง ๆมĆกจąĂćงเĀตุผลüćทํćไมÿิ่งเĀลćนี้จึงไมÿćมćรถเกิดขึ้นได บćง Ăงคกรไดชี้ใĀเĀ็นถึงปรąเด็นขĆดแยงทćงจริยธรรม (ซึ่งเปนเรื่Ăงจริง) ขĂงกćรทํćใĀ เกิดบćดแผลทćงจิตใจซํ้ćเพรćąผูตกเปนเĀยื่Ă (ผูเÿียĀćย) ถูกถćมถึงเĀตุกćรณถูกคć มนุþยซํ้ćแลüซํ้ćĂีกรüมทĆ้งใĀเลćเรื่ĂงรćüĀลĆงจćกที่เกิดเรื่ĂงกćรคćมนุþยกĆบตนเĂง ซึ่งบćงครĆ้งเปนเรื่Ăงกćรบćดเจ็บทćงจิตใจ๔๖ Ăงคกćร UNIAP ซึ่งไดมีกćรกลćüถึงใน ตĂนตน ไดเขียนในรćยงćนกćรปรąเมินผลขĂงĂงคกร พ.ý. ๒๕๕๒ ĂธิบćยเĀตุผลที่ จąรüมผูตกเปนเĀยื่Ă (ผูเÿียĀćย) มćรüมĂยูในกćรปรąเมินผลüć “เนื่Ăงจćกบทบćท ขĂงĂงคกćร UNIAP มิไดเขćไปเกี่ยüขĂงโดยตรงกĆบกćรใĀบริกćรผูตกเปนเĀยื่Ă (ผูเÿียĀćย) จćกกćรคćมนุþย ดĆงนĆ้นคณąผูปรąเมินผลจึงไมรüมเĂćผูตกเปนเĀยื่Ă (ผูเÿียĀćย) จćกกćรคćมนุþยมćพูดคุยดüยในฐćนąผูมีÿüนไดÿüนเÿีย คณąผู ๔๔ C Hames, F Dewar, R Napier-Moore, ‘Feeling Good about Feeling Bad: A global review of evaluation in anti-trafficking initiatives’, 2010, Bangkok: GAATW.๔๕ A few robust exceptions exist: R Surtees, After Trafficking, 2013, Bangkok: UNIAP and NEXUS Institute.๔๖ WHO offers guidelines for ethical interactions with trafficked persons in interviews. World Health Organization, Ethical and Safety Recommendations for Interviewing Trafficked Women, 2003, Geneva: WHO. UNIAP, Ethical Standards for Counter-Trafficking Research and Programming, 2008, Bangkok, Thailand: UNIAP.

๑๔๓ ปรąเมินผลยĆงไดคํćนึงถึงĀลĆกกćร Ăยćทํćรćย (Do no harm)๔๗ โดยเฉพćąĂยćงยิ่ง พยćยćมĀลีกเลี่ยงคüćมเÿี่ยงใด ๆ ที่จąÿงผลตĂคüćมเปนĂยูที่ดีขĂงผูที่เคยตกเปน เĀยื่ĂขĂงกćรคćมนุþย” ÿüนคนĂื่น ๆ ไดชี้ใĀเĀ็นถึงปญĀćขĂงกćรÿรćงĀลĆกปรąกĆน üćเปน ‘คüćมยินยĂมที่Ăยูบนพื้นฐćนขĂงขĂมูลปรąกĂบกćรตĆดÿินใจ (informed consent)’ ขĂงผูที่ตกเปนเĀยื่Ă (ผูเÿียĀćย) Ăยćงแทจริง ขณąเดียüกĆนบćงคนก็เกิด คüćมÿงÿĆยüćผูที่ไดรĆบปรąโยชนจćกโครงกćรตćนกćรคćมนุþยนĆ้นมีเÿรีภćพแลąจą กลćüิพćกþüิจćรณงćนบริกćรตćง ๆ ที่โครงกćรจĆดใĀจริง ๆ ĀรืĂ ในเมื่ĂĀćกพüก เขćจąพูดไปก็เปรียบเĀมืĂนพüกเขć ‘งĆบกĆดมืĂขĂงผูที่ยื่นĂćĀćรใĀกินĂยูทุกเมื่Ă เชื่ĂüĆน’ ตลĂดรąยąเüลćĀลćยปที่ผćนมćเรćมĆกจąไดยินคํćชื่นชมในรูปแบบตćง ๆ ที่ มĂบใĀผูตกเปนเĀยื่Ă (ผูเÿียĀćย) เมื่ĂพüกเขćตĂบรĆบมćเขćรüมปรąชุมเพื่Ăแÿดง คüćมคิดเĀ็นเรื่Ăงกćรคćมนุþย แตกลĆบพบüćขćดกćรตรąเตรียมคüćมพรĂมเพื่ĂใĀผู ที่ตกเปนเĀยื่Ă (ผูเÿียĀćย) ไดÿćมćรถมีÿüนรüมในกćรแลกเปลี่ยนคüćมคิดเĀ็นĂยćง เต็มที่ เรื่Ăงนี้เปนปรąเด็นที่มีเĀตุผลแลąมีคüćมÿํćคĆญคüรตĂงนํćมćพิจćรณćĂยćง จริงจĆงĀćกĀüĆงจąใĀผูตกเปนเĀยื่Ă (ผูเÿียĀćย) ไดเขćมćมีÿüนรüมในกćรทํćใĀกćร ใชจćยเงินทุนตćนกćรคćมนุþยไดรĆบกćรปรĆบปรุงใĀดีขึ้น กลćüโดยเฉพćąเจćąจงในบริบทขĂงปรąเทýไทย เรćจąเĀ็นไดüćรĆฐบćล ตĂงกćรปรąเมินผลกรąทบที่เกิดขึ้น รĆฐบćลจึงไดกํćĀนดใĀมีนโยบćยรąดĆบชćติแลą แผนกćรในปĂงกĆน ปรćบปรćมแลąตćนกćรคćĀญิงแลąเด็กทĆ้งในปรąเทýแลą รąĀüćงปรąเทýแลąใĀมีกćรปรąเมินผลโดยĀนüยงćนปรąเมินผลที่เปนกลćง รüมทĆ้งตĆ้งคณąกรรมกćรตĂตćนกćรคćมนุþยรąดĆบชćติขึ้นภćยใตพรąรćชบĆญญĆติ ปรćบปรćมกćรคćมนุþย พ.ý. ๒๕๕๑ เพื่ĂติดตćมกํćกĆบดูแลĀนüยงćนตćง ๆ ที่ถูก ตĆ้งขึ้นตćมที่กฎĀมćยกํćĀนด คณąกรรมกćรĄนี้ปรąกĂบดüยนćยกรĆฐมนตรีทํćĀนćที่ เปนปรąธćน รĂงนćยกรĆฐมนตรี รĆฐมนตรีกรąทรüงกลćโĀม รĆฐมนตรีกรąทรüง ตćงปรąเทý รĆฐมนตรีกรąทรüงกีāćแลąกćรทĂงเที่ยü รĆฐมนตรีกรąทรüงพĆฒนć ÿĆงคมแลąคüćมมĆ่นคงขĂงมนุþย รĆฐมนตรีกรąทรüงมĀćดไทย รĆฐมนตรีกรąทรüง ยุติธรรม รĆฐมนตรีกรąทรüงแรงงćนแลąผูเชียüชćญจํćนüนÿี่คนจćกภćคเĂกชน ทĆ้ง ๆ ที่รĆฐบćลไดพยćยćมเพิ่มคüćมโปรงใÿในกćรจĆดกิจกรรมตćง ๆ เพื่Ă ตćนกćรคćมนุþย จิรćภรณ แซตĆ้ง (พ.ý. ๒๕๕๖) ไดโตแยงüćในกćรปรąเมินผลแลą ๔๗ Cunnington, P. and S. Hung, 2009, United Nations Inter-Agency Project on Human Trafficking in the Greater Mekong Sub-region (UNIAP) Phase III (2007-2010) Mid-Term Evaluation Report Final Draft.

๑๔๔ กćรพĆฒนćยุทธýćÿตรจํćเปนตĂงมีผูที่ตกเปนเĀยื่Ă (ผูเÿียĀćย) จćกกćรคćมนุþยเขć มćรüมดüย จิรćภรณไดÿĆมภćþณĀญิงที่ตกเปนเĀยื่Ă (ผูเÿียĀćย) จćกกćรคćมนุþย ทĆ้งที่เดินทćงไปจćกปรąเทýไทยแลąที่เดินทćงมćปรąเทýไทยเพื่ĂถćมคüćมคิดเĀ็น üćกิจกรรมตćง ๆ ที่รĆฐจĆดขึ้นเพื่ĂÿงเÿริมÿิทธิขĂงผูตกเปนเĀยื่Ăแลąกลุมเÿี่ยงตćง นĆ้นมีปรąÿิทธิภćพมćกนĂยเพียงใด จิรćภรณพบคํćตĂบüć ‘ผูที่ตกเปนเĀยื่Ă (ผูเÿียĀćย) แลąผูที่Ăยูในกลุมเÿี่ยงตćง ๆ ซึ่งเปนผูไดรĆบผลกรąทบโดยตรงจćก กิจกรรมตćง ๆ ที่รĆฐจĆดขึ้นมć ลüนไมเคยถูกยĂมรĆบüćเปนผูที่มีÿüนÿํćคĆญใน กรąบüนกćรกćรปรąเมินผลเลย’ ๔๘ ขĂมูลÿüนนี้เปนบćงÿüนจćกผลกćรจĆดÿนทนćกลุมซึ่งครĂบคลุมเรื่Ăง กćร ใĀบริกćร กćรพĆฒนćคüćมชüยเĀลืĂแลąกćรทํćงćนĂยćงรĆบผิดชĂบแลąÿćมćรถ ตรüจÿĂบไดซึ่งผูเขียนงćนüิจĆยแลąผูปฏิบĆติงćนทํćงćนเพื่Ăมุงÿูกćรมีÿüนรüม เÿียง ขĂงพลเมืĂงแลąกćรชüยเĀลืĂที่รüมทุกคนเขćดüยกĆน๔๙ ในกćรจĆดÿนทนćกลุมกĆบÿมćชิกกลุมĀญิงÿูซึ่งเปนผูที่เดินทćงกลĆบมćจćก ตćงปรąเทý ÿมćชิกกลุมไดรąบุแลąเรียงลํćดĆบคüćมÿํćคĆญ ๓ เรื่ĂงคืĂ กćรชüยเĀลืĂเยียüยćฟนฟูÿภćพรćงกćยแลąจิตใจขĂงĀญิงที่ตกเปน เĀยื่Ă๕๐ ใĀกćรÿนĆบÿนุนทćงเýรþฐกิจĂยćงเพียงพĂแกกิจกรรมทćงเýรþฐกิจที่ ผูĀญิงเÿนĂมć ใĀกćรÿนĆบÿนุนทćงดćนกฎĀมćยĂยćงเต็มที่แลąครĂบคลุมแกĀญิงที่ ตĂงกćรดํćเนินคดีกĆบนĆกคćมนุþย (ที่เปนĂยูในปจจุบĆนไมมีกćรÿนĆบÿนุน คćธรรมเนียมĀรืĂคćใชจćยĂื่น ๆ ที่เกิดขึ้นรąĀüćงกćรพิจćรณćคดีขĂงýćล ใĀแกผูตกเปนเĀยื่Ă (ผูเÿียĀćย) จćกกćรคćมนุþย) ÿมćชิกผูเขćรüมกลุมÿนทนćตĂงกćรกćรÿนĆบÿนุนกิจกรรมทćงดćน เýรþฐกิจตćมแผนĀรืĂโครงกćรที่ผูĀญิงเÿนĂมćแลąตĂงกćรกćรÿนĆบÿนุนทćงดćน กฎĀมćยในกรณีที่ผูĀญิงที่ตกเปนเĀยื่Ă (ผูเÿียĀćย) ตĂงกćรดํćเนินคดีเพื่ĂเĂćผิดกĆบ ๔๘ Sae Tang, Jiraporn, Reflection on protection and prevention of trafficking from experiences and views of trafficked persons, The Global Alliance Against Traffic in Women (GAATW), November, 2012, pp. 1-2.๔๙ L Groves and R. Hinton, eds., Inclusive Aid, 2004, London: Earthscan.๕๐ The LOL group members are all women, hence the lack of reference to trafficked men or children.

๑๔๕ นĆกคćมนุþย คํćตĂบทĆ้งÿĂงเรื่Ăงนี้แตกตćงจćกÿิ่งที่บรรดćโครงกćรตćนกćรคćมนุþย กํćลĆงดํćเนินกćรĂยูซึ่งเÿนĂทćงเลืĂกทćงเýรþฐกิจĀรืĂกćรฝกĂćชีพที่จํćกĆดแลą เฉพćąเจćąจงซึ่งลüนแลüแตไมคĂยตรงกĆบคüćมตĂงกćรขĂงผูที่ตกเปนเĀยื่Ă (ผูเÿียĀćย) เชนเดียüกĆบกćรจĆดÿรรเงินทุนจํćนüนมĀćýćลเพื่Ăกćรดํćเนินคดีแลą กลไกในกćรคุมครĂงทćงดćนกฎĀมćยแตไมมีกćรจĆดÿรรÿิ่งตćง ๆ เพื่ĂÿนĆบÿนุนผูที่ ตกเปนเĀยื่Ă (ผูเÿียĀćย) เüลćที่ดํćเนินคดี ÿํćĀรĆบปรąเด็นเรื่ĂงกćรชüยเĀลืĂเยียüยć ฟนฟูÿภćพรćงกćยแลąจิตใจขĂงĀญิงที่ตกเปนเĀยื่Ă (ผูเÿียĀćย) นĆ้น ÿมćชิกกลุม มิไดมีกćรถกเถียงในรćยลąเĂียด แตÿมćชิกไดใĀคüćมÿํćคĆญเรื่ĂงกćรชüยเĀลืĂ ĀลĆงจćกผูตกเปนเĀยื่Ă (ผูเÿียĀćย) ไดรĆบกćรฟนฟูเยียüยćแลü ผูüิจĆยไดÿĆมภćþณÿมćชิกขĂงกลุมĀญิงÿูซึ่งตกเปนเĀยื่ĂขĂงกćรคćมนุþย แลąไดรĆบคํćตĂบที่ไมแตกตćงจćกผลขĂงกćรýึกþćขĂงจิรćภรณ แซตĆ้ง (พ.ý. ๒๕๕๖) ซึ่งÿĆมภćþณĀญิงที่ตกเปนเĀยื่ĂขĂงกćรคćมนุþย ผูĀญิงใĀÿĆมภćþณเนนüć “คüามชüยเĀลือที่ไดรับมีเพียงอยางเดียüเทานั้นคือที่พักชั่üคราüตอนที่รอดําเนินคดี กับนักคามนุþยและรอกลับบาน”๕๑ ผูĀญิงยĆงไดกลćüตĂไปüćจćกปรąÿบกćรณขĂง ผูĀญิงที่เขćรüมโครงกćรüิจĆย ‘รัฐบาลไทยไมมีโครงการคุมครองแรงงานตางชาติที่ เปนเĀยื่อของการคามนุþยรüมทั้งไมมีการเยียüยารักþาÿําĀรับผูตกเปนเĀยื่อทั้ง ๆ ที่มีการระบุไüในพระราชบัญญัติปองกันและปราบปรามการคามนุþย พ.ý. ๒๕๕๑’ Ăยćงไรก็ตćมผลขĂงกćรจĆดÿนทนćกลุมพบüćÿมćชิกกลุมตćงไดเคยเขćรüม กิจกรรมตćง ๆ ที่จĆดขึ้นเพื่ĂปĂงกĆนกćรคćมนุþยแตไมÿćมćรถปĂงกĆนพüกเขćใĀ ĀลุดรĂดจćกกćรคćมนุþยได ÿมćชิกที่เขćรüมÿนทนćกลุม ๑๐ คนจćกจํćนüน ๑๒ คนตĂบüćพüกเธĂไดรĆบขĂมูลขćüÿćรĂยćงเพียงพĂเรื่ĂงกćรĀลĂกลüงคนเพื่Ăนํćไป คćมนุþยแตขĂมูลที่พüกเธĂไดรĆบนี้ก็ไมÿćมćรถทํćใĀพüกเธĂเลิกเชื่ĂใจเĂเยนตที่มć ชĆกชüนใĀไปทํćงćนได เĂเยนตพüกนี้เปนผูนํćคüćมĀüĆงเพื่Ăชีüิตที่ดีกüćมćใĀพüกเธĂ “คิม” ซึ่งเปนผูเขćรüมกลุมÿนทนćคนĀนึ่งเลćüćเธĂเĂงก็รąüĆงตĆüĂยูเĀมืĂนกĆน แต ตĂนที่ตĆดÿินใจเดินทćงไปทํćงćนที่เมืĂงนĂกนĆ้น เธĂมĆüแตใจจดใจจĂกĆบÿิ่งที่ดีกüć แลąĀüĆงüćตĆüเĂงจąไมตกเปนเĀยื่Ă เĂเยนตที่มćติดตĂตćงพรํ่ćบĂกซํ้ćแลüซํ้ćเลćüć ĀüĆงดีตĂเธĂจนเธĂตĆดÿินใจตĂบตกลง โชครćยจริง ๆ ที่เธĂตกเปนเĀยื่ĂขĂงกćรคć มนุþยเมื่ĂเธĂเดินทćงถึงปรąเทýปลćยทćง๕๒ ดĆงที่ไดกลćüมćแลüüćงćนปĂงกĆน ๕๑ Sae Tang, p. 13. ๕๒ Sae Tang, pp. 4-5

๑๔๖ กćรคćมนุþยในปรąเทýไทยแลąที่Ăื่น ๆ เรćเĀ็นüćยĆงขćดงćนกćรปĂงกĆนกćรคć มนุþยที่เนนกćรเปลี่ยนแปลงรąบบในกćรปรĆบปรุงกćรÿืบÿüนแรงงćนใĀเขมงüด แลąมีกćรตรüจตรćมćกขึ้น กćรÿรćงงćน กćรĀćüิธีทํćใĀกรąบüนกćรยćยถิ่นฐćนมี คüćมปลĂดภĆยมćกขึ้น บรรดćโปÿเตĂรปĂงกĆนกćรคćมนุþย รćยกćรโฆþณć โทรทĆýนแลąเĂกÿćรเผยแพรขĂมูลลüนÿงผลเพียงนĂยนิดตĂกćรปĂงกĆนมิใĀคน Ăยćง “คิม” ตĂงมćตกเปนเĀยื่ĂขĂงกćรคćมนุþย ผูใĀÿĆมภćþณคนĀนึ่งในงćน ýึกþćขĂง จิรćภรณ (พ.ý. ๒๕๕๖) ไดแนąนํćÿิ่งที่เปนปรąโยชนมćก เธĂบĂกüćÿิ่งที่ ÿćมćรถทํćใĀกćรยćยถิ่นมีคüćมปลĂดภĆยมćกขึ้นไมใชกćรโฆþณćทćงโทรทĆýนĀรืĂ แผนพĆบตćง ๆ แตเปนกรąดćþแผนเล็ก ๆÿĆกใบที่มีรćยชื่ĂĀนüยงćนตćง ๆ พรĂม เบĂรโทรýĆพทที่ÿćมćรถใĀคüćมชüยเĀลืĂแรงงćนได๕๓ กćรรĆบฟงÿิ่งตćง ๆ ที่ผูĀญิง ที่เคยตกเปนเĀยื่ĂพูดĂĂกมćแลąกćรทํćงćนโดยมีĀลĆกกćรใĀผูตกเปนเĀยื่Ă (ผูเÿียĀćย) เปนýูนยกลćงขĂงกćรทํćงćนจึงเปนÿิ่งที่ยćกลํćบćก แลąปรąเด็นเรื่Ăง จริยธรรมตćง ๆ ก็เปนÿิ่งที่ตĂงĀćทćงĂĂกที่เĀมćąที่คüร เงินทุนÿüนใĀญÿุมเÿี่ยงที่ จąถูกนํćไปใชไมตรงเปćĀมćยขĂงโครงกćรแลąไมเกิดปรąÿิทธิภćพ เงินหายไปไหน คํćตĂบซึ่งงćนüิจĆยนี้ไดจćกแบบÿĂบถćมเรื่ĂงเงินทุนÿนĆบÿนุนแลąกćรใช จćยเงินทุนในกćรตĂตćนกćรคćมนุþยแลąใชปรąเทýไทยเปนกรณีýึกþćแÿดงใĀ เĀ็นüćเงินทุนÿนĆบÿนุนซึ่งüćงเปćĀมćยไüÿูงเกินไปกĆบผลกรąทบขĂงเงินทุนเĀลćนĆ้น ตĂชีüิตขĂงผูตกเปนเĀยื่Ă (ผูเÿียĀćย) จćกกćรคćมนุþยไมมีคüćมเกี่ยüเนื่ĂงกĆนแต Ăยćงใด มีĀลĆกฐćนที่รüบรüมไดจćกขĂมูลซึ่งกรąจĆดกรąจćยจćกแĀลงตćง ๆ ปรćกฏüćเงินทุนÿนĆบÿนุนÿüนใĀญถูกใชจćยไปในกิจกรรมกćรปĂงกĆนแลąกćร ดํćเนินคดีคćมนุþย นćแปลกใจที่เงินทุนเพียงÿüนนĂยถูกนํćไปใชเพื่ĂชüยเĀลืĂผูตก เปนเĀยื่Ă จึงไมนćแปลกใจเลยที่ผูตกเปนเĀยื่Ă (ผูเÿียĀćย) บĂกüćพüกเธĂตĂงกćร ไดรĆบคüćมชüยเĀลืĂใĀมćกกüćที่เปนĂยูในปจจุบĆน บรรดćĂงคกรรąĀüćงปรąเทýแลąปรąชćคมนćนćชćติตćงมีมติใĀใชÿćม เÿćĀลĆก (กćรปĂงกĆน กćรคุมครĂงแลąกćรดํćเนินคดี) ในกćรทํćงćนเพื่ĂตĂÿูกĆบ กćรคćมนุþยโดยเฉพćąกćรคćĀญิงแลąเด็ก แตปรćกฏüćในกćรจĆดÿรรเงินทุน ÿนĆบÿนุนกćรตĂตćนกćรคćมนุþยขĂงĂงคกรตćง ๆ ทĆ้งในรąดĆบชćติแลąนćนćชćติ กลĆบไมไดใĀคüćมÿนใจÿćมเÿćĀลĆกĂยćงเทćเทียมกĆน กรณีที่เĀ็นไดชĆดเจนที่ÿุดคืĂ ๕๓ Sae Tang, p. 6

๑๔๗ งบปรąมćณแผนดินขĂงปรąเทýไทยเพื่ĂกćรปĂงกĆนแลąปรćบปรćมกćรคćมนุþย พ.ý. ๒๕๕๔ จํćนüน ๖๒๖,๗๕๐ ดĂลลćรÿĀรĆฐ ไดใĀกćรชüยเĀลืĂผูตกเปนเĀยื่Ă (ผูเÿียĀćย) จćกกćรคćมนุþย ๑๐๓ คนเปนจํćนüนเงิน ๑๖,๔๐๐ ดĂลลćรÿĀรĆฐ คิด เฉลี่ยตĂĀĆü ๆ ลą ๑๕๙ ดĂลลćรÿĀรĆฐ ĀรืĂปรąมćณ ๕,๒๐๐ บćท ซึ่งคิดเปนเพียง รĂยลą ๓ ขĂงงบปรąมćณที่ใชไปในกćรปĂงกĆนกćรคćมนุþย เรื่Ăงนี้ทํćใĀเกิดคํćถćม ขึ้นมćüć เงินชüยเĀลืĂจํćนüนนี้จąชüยÿรćงชีüิตใĀมใĀกĆบผูที่ตกเปนเĀยื่ĂไดĂยćงไร ทĆ้งนี้ยĆงไมพูดถึงüćเงินจํćนüนนี้จąÿćมćรถนํćไปÿรćงทćงเลืĂกตćง ๆ ในกćร ดํćรงชีüิตที่จąทํćใĀไมตĂงเÿี่ยงกĆบกćรยćยถิ่นรĂบใĀมไดĂยćงไรĀรืĂเงินจํćนüนนี้จą ÿรćงĂํćนćจในกćรซื้ĂขĂงพüกเขćในรąĀüćงกćรเคลื่Ăนยćยถิ่นแลąจąไดไมตĂง ขึ้นĂยูกĆบเĂเยนตĂีกตĂไปไดĂยćงไร ยิ่งไปกüćนĆ้น งćนüิจĆยนี้ยĆงแÿดงใĀเĀ็นüćĂงคกร ขนćดใĀญĀลćย ๆ Ăงคกรในปรąเทýไทยที่ทํćงćนดćนกćรตćนกćรคćมนุþยไดเนน งćนดćนกćรเÿริมÿรćงขีดคüćมÿćมćรถขĂงเจćĀนćที่แลąกćรรüมมืĂกĆนขĂงÿĀ üิชćชีพที่เกี่ยüขĂงมćกกüćงćนดćนใĀกćรชüยเĀลืĂโดยตรงแกผูตกเปนเĀยื่ĂขĂง กćรคćมนุþย ĂงคกรรąĀüćงปรąเทýไดใĀคüćมÿํćคĆญเรื่Ăงกćรดํćเนินคดีกćรคćมนุþย แลąไดจĆดÿรรเงินทุนจํćนüนมćกเพื่ĂÿนĆบÿนุนกćรจĆดฝกĂบรมแลąเพิ่มขีด คüćมÿćมćรถในกćรบĆงคĆบใชกฎĀมćยแลąÿนĆบÿนุนเจćĀนćที่ในกรąบüนกćร ยุติธรรม รüมถึงÿนĆบÿนุนกćรรüมมืĂขĂงĂงคกรตćง ๆ ตćมแนüชćยแดนรąĀüćง ปรąเทýใĀเขมแข็งโดยĀüĆงüćจąÿćมćรถจĆบกุมนĆกคćมนุþยแลąดํćเนินคดีจนถึงที่ÿุด ไดเพิ่มมćกขึ้น ขณąเดียüกĆนเรćก็ไมคüรจąมĂงขćมกćรดํćเนินคดีทćงกฎĀมćยเพรćą เปนงćนÿüนที่ÿํćคĆญขĂงกćรตćนกćรคćมนุþยแลąเĀ็นไดชĆดเจนüćยĆงขćดĂยู ใน ปรąเทýไทยจํćนüนคดีกćรคćมนุþยที่มีกćรÿืบÿüนÿĂบÿüนเพิ่มขึ้นจćก ๙๕ คดีใน พ.ý. ๒๕๕๒ เปน ๓๐๒ คดีใน พ.ý. ๒๕๕๕ Ăยćงไรก็ตćมในจํćนüนนี้คดีที่มีกćรÿง ฟĂงแลąมีกćรตĆดÿินคดีมีจํćนüนไมมćก (ดูตćรćง ๑ Āนć ๘) แลąไมมćกเมื่Ăเทียบ กĆบเงินÿนĆบÿนุนที่ทุมเทลงไปในกิจกรรมเพื่ĂกćรบĆงคĆบใชกฎĀมćย ดĆงนĆ้นจึง จํćเปนตĂงมีงćนýึกþćüิจĆยที่ครĂบคลุม เรื่Ăง ผลกรąทบขĂงเงินทุนÿนĆบÿนุนกćร บĆงคĆบใชกฎĀมćยแลąกćรดํćเนินคดีกćรคćมนุþย โครงกćรÿüนใĀญที่ดํćเนินกćร ดćนกćรดํćเนินคดีคćมนุþยไดรüมถึงงćนพĆฒนćคูมืĂกćรทํćงćนแลąกćรจĆดฝกĂบรม กćรใชคูมืĂ Āćกไดมีกćรติดตćมเพื่ĂปรąเมินผลüćผูเขćรĆบกćรĂบรมมีกćรนํćคูมืĂ เĀลćนี้ไปใชปรąโยชนในกćรปฏิบĆติงćนมćกนĂยเพียงใดก็จąเปนปรąโยชนยิ่ง กćร

๑๔๘ ทํćงćนเพื่ĂตĂตćนกćรคćมนุþยนĆ้นดูเĀมืĂนมีคüćมÿุมเÿี่ยงที่จąเÿนĂทćงĂĂกโดยไม ปรąเมินบริบทขĂงทĂงถิ่นเÿียกĂน เชน กćรจĆดฝกĂบรมเรื่ĂงกćรบĆงคĆบใชกฎĀมćย กćรที่ÿĀรĆฐĂเมริกćจĆดĂĆนดĆบใĀปรąเทýไทยĂยูในเทียร ๒ เฝćรąüĆงทํćใĀ รĆฐบćลไทยทํćบทบćทเชิงรุกในกćรตćนกćรคćมนุþยโดยเฉพćąกćรเĂćรĆดเĂćเปรียบ ขูดรีดแรงงćนในĂุตÿćĀกรรมปรąมง แมüćงบปรąมćณÿนĆบÿนุนกćรใĀคüćม คุมครĂงชüยเĀลืĂผูตกเปนเĀยื่ĂขĂงกćรคćมนุþยจąมีจํćนüนนĂยเมื่ĂเทียบกĆบงćน ดćนกćรปĂงกĆนกćรคćมนุþยแตĂยćงนĂยก็มีบćนพĆกÿํćĀรĆบผูตกเปนเĀยื่Ăที่เปนชćย ยิ่งไปกüćนĆ้นยĆงมีกćรĂĂกกฎรąเบียบขĂบĆงคĆบใĀผูตกเปนเĀยื่ĂÿćมćรถทํćงćนĀć เลี้ยงชีพไดในรąĀüćงรĂดํćเนินคดีกĆบนĆกคćมนุþย Ăยćงไรก็ตćมกćรเปลี่ยนแปลง ขĂงรąเบียบตćง ๆ โดยเฉพćąในเรื่ĂงคüćมชüยเĀลืĂทćงกฎĀมćยแลąทćงเýรþฐกิจ เปนไปĂยćงเชื่Ăงชćไมเปนไปตćมที่ผูตกเปนเĀยื่ĂคćดĀüĆง ตĆüĂยćงเชนÿมćชิกĀลćย คนขĂงกลุมĀญิงÿูชีüิตซึ่งตĆดÿินใจดํćเนินคดีกĆบนĆกคćมนุþยพćกĆนบนüćกćรยื่นขĂ เงินÿนĆบÿนุนคćเดินทćงเพื่Ăมćขึ้นýćลในแตลąครĆ้งใชเüลćนćนมćกกüćพüกเขćจą ไดรĆบเงินคćเดินทćงในแตลąครĆ้ง ดĆงนĆ้นจึงมีĀลćยเรื่Ăงที่ตĂงไดรĆบกćรปรĆบปรุงในกćร ทํćงćน ÿิ่งÿํćคĆญคืĂทํćĂยćงไรใĀคนทํćงćนทุกฝćยมีคüćมÿćมćรถใน “การรับฟง และไดยินÿิ่งที่ผูĀญิงพูด” กćรรüมพüกเขćเขćมćรüมเปนผูมีÿüนไดÿüนเÿียเüลć กćรพĆฒนćโครงกćรĀรืĂปรąเมินผลโครงกćรตćนกćรคćมนุþย เมื่Ăเร็ü ๆ นี้ ผูรćยงćนพิเýþขĂงÿĀปรąชćชćติüćดüยกćรคćมนุþยโดย เฉพćąĀญิงแลąเด็ก (The UN Special Rapporteur on Trafficking in Persons, especially in Women and Children) ไดเผยแพรรćยงćนกćรเยืĂนปรąเทýไทย ขĂงเธĂเมื่ĂเดืĂนพฤþภćคม พ.ý. ๒๕๕๕ ในรćยงćนฉบĆบดĆงกลćüไดเจćąจงลงไปüć ไมมีกćรดํćเนินกćรตćมกรĂบกćรทํćงćนที่üćงไü มีกćรคĂรĆปชĆ่นในทุก ๆ ขĆ้นตĂนขĂง รąบบ ขćดคüćมÿćมćรถในกćรบĆงคĆบใชกฎĀมćย ไมมีกćรคุมครĂงแรงงćนตćงชćติ กćรปรąเมินผลกćรทํćงćนตĂตćนกćรคćมนุþยในทćงปฏิบĆติเปนไปĂยćงยćกลํćบćก แลąกćรดํćเนินคดีกĆบนĆกคćมนุþยยĆงไมเพียงพĂ๕๔ ปญĀćยćüเĀยียดที่รąบุใน รćยงćนฉบĆบนี้แÿดงใĀเĀ็นĂยćงชĆดเจนüćงćนตĂตćนกćรคćมนุþยในปรąเทýไทย จํćเปนตĂงไดรĆบกćรปรĆบปรุงขนćนใĀญ เงินทุนÿนĆบÿนุนนĆ้นมีĂยูแตจํćเปนตĂงใช เงินใĀเขćทćกüćนี้ กćรที่ĂเมริกćขูüćจąลดรąดĆบไทยลงไปĂยูเทียร ๓ ในป พ.ý. ๕๔ Report of the Special Rapporteur on trafficking in persons, especially in women and children, Mission to Thailand, May 2012.

๑๔๙ ๒๕๕๗ นี้ยิ่งชี้ชĆดüćผูมีÿüนไดÿüนเÿียทุกฝćยจํćเปนตĂงเพิ่มคüćมพยćยćมใĀ มćกกüćนี้ ศิริพร สโครบาเนค ÿมาชิกผูšรŠüมกŠอตั้งองคŤกร the Global Alliance Against Traffic in Women (GAATW), ประธานมูลนิธิผูšĀญิง รังสิมา ลิมปิสวัสดิ์ กรรมกćรมูลนิธิผูĀญิง Gwladys Germany นักýึกþาแลกเปลี่ยนและเปŨนนักüิจัยของมูลนิธิผูšĀญิง

๑๕๐

๑๕๑ II. การทำงานกับ หญิงและเด็กต่างชาติ

๑๕๒

๑๕๓ การทำงานกับหญิง และเด็กย้ายถิ่นต่างชาติ อุษา เลิศศรีสันทัด จุดเริ่มต้นการทำงานกับหญิงและเด็กต่างชาติ มูลนิธิผูĀญิงมĆกจąไดรĆบแจงจćกพลเมืĂงดีที่พบĀญิงแลąเด็กตćงชćติที่ปรąÿบ ปญĀćตĆ้งแตÿมĆยที่ยĆงเปดบćนพĆกผูĀญิงÿํćĀรĆบĀญิงที่ถูกÿćมีทุบตีทํćรćย แลąได ชüยเĀลืĂใĀเขćมćพĆกพิงชĆ่üครćüเÿมĂมć Āญิงแลąเด็กตćงชćติที่ยćยถิ่นมćทํćงćนใน ปรąเทýไทยมีจํćนüนเพิ่มมćกขึ้นเรื่Ăย ๆ เมื่ĂมูลนิธิĄไดมีโĂกćÿเขćรüมปรąชุมĀćรืĂ เกี่ยüกĆบÿถćนกćรณแรงงćนตćงชćติที่เขćเมืĂงผิดกฎĀมćยแลąถูกจĆบÿงเขćĀĂงกĆก ขĂงÿํćนĆกงćนตรüจคนเขćเมืĂงซึ่งมีเด็กแลąĀญิงจํćนüนมćกโดยบćงรćยĂćจถูก ลĂลüงมćโดยนćยĀนć ที่ปรąชุมเĀ็นüćคüรจąมีĂงคกรลงไปทํćงćนกĆบเด็กแลąĀญิง ที่ĂยูในĀĂงกĆก มูลนิธิĄจึงไดเริ่มตนÿงเจćĀนćที่ลงไปทํćกิจกรรมกĆบเด็ก ๆ ในĀĂงกĆก ตĂมćไดพĆฒนćเปนโครงกćรใĀคüćมชüยเĀลืĂแกĀญิงแลąเด็กตćงชćติ แลąไดรĆบ กćรÿนĆบÿนุนจćกĂงคกćร แตร เด ซĂม เนเธĂรแลนด โดยไดใĀกćรÿนĆบÿนุน ตĂเนื่Ăงมćเปนเüลćนćนถึง ๑๗ ป แลąไดยุติลงในป พ.ý. ๒๕๕๙ เมื่Ăมีกćร

๑๕๔ ปรĆบเปลี่ยนนโยบćยยุติกćรÿนĆบÿนุนโครงกćรในปรąเทýทćงแถบลุมนํ้ćโขงรüมถึง โครงกćรในปรąเทýไทย บทคüćมนี้เปนกćรบĆนทึกกćรดํćเนินงćนใĀคüćมชüยเĀลืĂแกĀญิงแลąเด็ก ตćงชćติ ภćยใตโครงกćร ÿงเÿริมคุมครĂงÿิทธิมนุþยชนĀญิงแลąเด็กตćงชćติ ซึ่ง นĂกจćกทํćงćนในĀĂงกĆกÿํćนĆกงćนตรüจคนเขćเมืĂงที่กรุงเทพĄ แลü ยĆงไดจĆดตĆ้ง บćนพĆกÿํćĀรĆบĀญิงแลąเด็กที่ĂํćเภĂแมÿĂด จĆงĀüĆดตćก โดยมูลนิธิĄ ไดรĆบคüćม รüมมืĂเปนĂยćงดีในกćรใĀขĂมูลแลąทบทüนกćรทํćงćนจćกผูที่เคยรüมงćนทĆ้งชćü ไทยแลąพมćในกćรทํćงćนชüยเĀลืĂĀญิงแลąเด็กตćงชćติทĆ้งที่กรุงเทพĄ แลąแมÿĂด กćรดํćเนินงćนขĂงมูลนิธิĄ เริ่มตนจćกกćรทํćงćนในĀĂงกĆกซĂยÿüนพลูขĂง ÿํćนĆกงćนตรüจคนเขćเมืĂง แลąไดปรąÿćนคüćมรüมมืĂกĆบĀนüยงćนภćครĆฐแลą เĂกชนตćง ๆ ตลĂดจนเครืĂขćยĂงคกรที่ปรąเทýเพื่Ăนบćนเพื่ĂÿงกลĆบĀญิงแลąเด็ก ใĀเดินทćงÿูภูมิลํćเนćĂยćงปลĂดภĆย แลąยĆงรüมถึงงćนชüยเĀลืĂคุมครĂง แลąกćร เขćถึงคüćมยุติธรรม เพื่ĂลงโทþผูกรąทํćผิดแลąชดเชยคüćมเÿียĀćย ตĂมćไดมีกćร เปดบćนพĆกที่ĂํćเภĂแมÿĂด จĆงĀüĆดตćก ýูนยเด็กเล็กในชุมชนชćüมุÿลิม พĆฒนćบćน เปด ที่เปน Drop in Center ÿํćĀรĆบเด็กตćงชćติทĆ้งĀญิงแลąชćย ในชื่Ă Smile lays ซึ่งตĂมćไดรĆบกćรÿนĆบÿนุนจćกมูลนิธิĄ แลąดํćเนินกćรเปนเĂกเทý ห้องกัก สำนักงานตรวจคนเข้าเมือง: ปลายทางกับการเริ่มต้น เพียงผćนพนปรąตูเลื่ĂนบćนใĀญเขćมćในĂćณćบริเüณĀĂงกĆกซĂยÿüนพลู เรćจąไดกลิ่นĂĆบชื้นที่ÿąทĂนÿภćพคüćมเปนĂยูที่แĂĂĆดขĂงผูตĂงกĆกที่เปนชćüตćง ชćติเขćเมืĂงโดยไมมีเĂกÿćรเดินทćง ที่นี่เปนปลćยทćงขĂงคนยćยถิ่นตćงชćติที่ถูก เจćĀนćที่จĆบตĆüมćกĆกกĂนผลĆกดĆนกลĆบปรąเทýตćมดćนชćยแดนตćง ๆ โดยมี แรงงćนจćกปรąเทýพมćที่มีมćกกüćชćติĂื่น ๆ ผูตĂงกĆกบćงคนตĂงĂยูในÿภćพ เชนนี้เปนเüลćนćน เชน ผูขĂลี้ภĆย ผูรĂกćรปรąÿćนติดตĂครĂบครĆü ผูรĂเĂกÿćร จćกทćงÿถćนทูต แลąผูรĂคćเดินทćงกลĆบปรąเทý Ăงคกรที่ทํćงćนĂยูในĀĂงกĆกชüงเüลćนĆ้นÿüนใĀญเปนĂงคกรรąĀüćง ปรąเทýที่ใĀคüćมชüยเĀลืĂตćมĀลĆกมนุþยธรรม ไดแกĂงคกรเยซูĂิตÿงเครćąĀผูลี้ ภĆย (Jesuit Refugee Service- JRS) ĂงคกćรรąĀüćงปรąเทýเพื่Ăกćรโยกยćยถิ่น ฐćน ( International Organization for Migration-OM) ÿํćนĆกงćนคćทĂลิก ÿงเครćąĀผูปรąÿบภĆยแลąผูลี้ภĆย (COERR) Ăงคกร MARINOR แลąÿํćนĆกงćน

๑๕๕ ขćĀลüงใĀญผูลี้ภĆยแĀงÿĀปรąชćชćติ (UNHCR) มูลนิธิผูĀญิงจึงนĆบเปนĂงคกร เĂกชนขĂงไทยĂงคกรแรกที่ไดรĆบĂนุญćตเขćไปทํćงćนใน ÿตม. ตĆ้งแตปพ.ý. ๒๕๔๓ โดยÿćมćรถแบงกćรทํćงćนไดเปน ๓ ชüง ดĆงนี้ ช่วงบุกเบิก (พ. ศ. ๒๕๔๓–๒๕๔๕) แรกเริ่มที่มูลนิธิผูĀญิงเขćไปทํćงćนในĀĂงกĆก มีüĆตถุปรąÿงคเพื่ĂคĆดแยก ผูเÿียĀćยจćกกćรคćมนุþย ซึ่งในเüลćนĆ้น เจćĀนćที่ผูปฏิบĆติงćนที่ĀĂงกĆกÿüนใĀญ เĀ็นüć ĀĂงกĆกที่ÿํćนĆกงćนตรüจคนเขćเมืĂงเปนดćนÿุดทćยที่พรĂมจąผลĆกดĆนผูตĂง กĆกĂĂกนĂกรćชĂćณćจĆกรกลĆบÿูปรąเทýตนทćง จึงไมเĀ็นคüćมจํćเปนในกćร ÿĆมภćþณโดยเชื่ĂüćผูตĂงกĆกไดผćนกćรคĆดแยกมćตĆ้งแตชĆ้นพนĆกงćนÿĂบÿüนที่ จĆบกุมกĂนนํćÿง ÿตม. กćรยĂมรĆบกćรทํćงćนขĂงมูลนิธิĄจćกĂงคกรตćง ๆ ตĂงใช เüลć ตĂมćจึงไดเขćรüมใน คณąกรรมกćรปรąÿćนงćนÿถćนกĆกตĆüคนตćงดćü ( Immigration Detention Center Coordinating Committee: IDCCC) ไ ด  มี โĂกćÿรćยงćนคüćมคืบĀนćในกćรทํćงćนตลĂดจนÿรćงคüćมเขćใจถึงคüćมจํćเปน ในกćรÿĆมภćþณแลąจĆดกิจกรรมกĆบĀญิงแลąเด็ก ในรąยąแรกเจćĀนćที่มูลนิธิĄ ที่ ทํćงćนยĆงตĂงแลกบĆตรในแตลąüĆน ตĂมćทćง ÿตม. ไดจĆดทํćบĆตรÿํćĀรĆบเขćไป ปฏิบĆติงćนเปนปรąจํć กćรÿĆมภćþณพูดคุยกĆบผูตĂงกĆกเปนไปĂยćงยćกลํćบćกใน ชüงแรก เพรćąตĂงพูดคุยÿĂบถćมผćนลูกกรง เนื่ĂงจćกไมมีรąบบใĀĂงคกรพĆฒนć เĂกชนเบิกตĆüผูตĂงกĆกĂĂกมćÿĆมภćþณĂยćงเปนทćงกćร มูลนิธิĄเนนกลุมเปćĀมćย ĀลĆกในกćรทํćงćนคืĂ Āญิงแลąเด็ก ๓ ÿĆญชćติ ĂĆนไดแก พมć ลćü กĆมพูชć Āćกผู ตĂงกĆกไมÿćมćรถÿื่Ăÿćรภćþćไทยได ก็ตĂงĂćýĆยเจćĀนćที่ขĂงĂงคกรที่ดูแลคน กĆมพูชćในÿตม.ชüยเปนลćม ÿüนชćüพมćจąĂćýĆยผูตĂงกĆกดüยกĆนเĂงที่พูด ภćþćไทยไดใĀชüยแปล Āญิงแลąเด็กตćงชćติÿüนใĀญที่มูลนิธิĄชüยเĀลืĂใน ชüงแรกเปนชćüพมćเนื่ĂงจćกในขณąนĆ้นยĆงไมมีĂงคกรดูแลชćüพมćโดยเฉพćą ปญĀćที่พบขĂงผูตĂงกĆก มีทĆ้งเจ็บปüย ตĂงกćรคüćมชüยเĀลืĂดćนกฎĀมćย ตĂงกćรคćเดินทćงกลĆบปรąเทýตนทćง มูลนิธิĄปรąÿćนงćนกĆบĀนüยงćนที่ เกี่ยüขĂงที่ทํćงćนใน ÿตม. เพื่ĂใĀแตลąĂงคกรดํćเนินกćรชüยเĀลืĂตćมคüćม เĀมćąÿมตĂไป มูลนิธิĄ ใĀคüćมชüยเĀลืĂตĆ้งแตคüćมตĂงกćรเฉพćąĀนć แจกขĂง ใชที่จํćเปน เชน ผćĂนćมĆย ชüยติดตćมคćแรงจćกนćยจćง รüมถึงกćรปรąÿćนงćน จĆดĀćรถนํćÿงกลĆบปรąเทýตนทćงÿํćĀรĆบกรณีที่ตĂงกćรใĀÿงกลĆบผćนทćงดćนแม

๑๕๖ ÿćย จĆงĀüĆดเชียงรćย ไปยĆงทćขี้เĀล็กฝงปรąเทýพมć เนื่Ăงจćกโดยปกติทćง ÿตม. จĆดÿงผูตĂงกĆกกลĆบทćงดćนĂํćเภĂแมÿĂด มูลนิธิĄ ไดจĆดกิจกรรมใĀคüćมรูเกี่ยüกĆบÿิทธิขĂงแรงงćนใĀกĆบĀญิงแลąเด็ก ตćงชćติในĀĂงกĆก ปรąÿćนกĆบกรąทรüงพĆฒนćÿĆงคมแลąคüćมมĆ่นคงขĂงมนุþยเพื่Ă เขćรĆบกćรคุมครĂงเมื่ĂพบüćเปนผูเÿียĀćยจćกกćรคćมนุþย ตลĂดจนใĀคüćม ชüยเĀลืĂทćงดćนกฎĀมćยในกรณีที่ผูเÿียĀćยตĆดÿินใจที่จąดํćเนินคดีกĆบนĆกคć มนุþย นĂกจćกนี้ยĆงไดใĀคüćมชüยเĀลืĂเฉพćąĀนć เชน กรณีแรกคลĂดแลąถูก แจงจĆบÿงตํćรüจเขćมćยĆงĀĂงกĆก ตĂปญĀćนี้ มูลนิธิĄ ไดนํćเÿนĂผćนทćงคุณĀญิง ĂĆมพร มีýุข คณąกรรมกćรÿิทธิมนุþยชนแĀงชćติ แลąทํćใĀมีกćรปรąÿćนไปยĆง กรąทรüงÿćธćรณÿุขใĀกํćĀนดแนüทćงในกćรปฏิบĆติขĂงเจćĀนćที่โรงพยćบćลขĂง รĆฐตĂกรณีแรงงćนĀญิงที่ไมมีเĂกÿćรไปคลĂดบุตรที่โรงพยćบćล เมื่ĂแพทยĂนุญćต ใĀĂĂกจćกโรงพยćบćลไดแลüมิใĀโรงพยćบćลแจงเจćĀนćที่ตํćรüจ ในกรณีที่ไมมีที่ พĆกแลąจํćเปนตĂงกćรที่จąพĆกฟนกĂนกลĆบปรąเทý ใĀปรąÿćนกรมพĆฒนćÿĆงคม แลąÿüĆÿดิกćรเพื่ĂใĀคüćมชüยเĀลืĂในดćนที่พĆกชĆ่üครćüแลąปรąÿćนÿงกลĆบ ภูมิลํćเนćตĂไป มูลนิธิĄ ยĆงไดใĀคüćมÿํćคĆญกĆบÿถćนกćรณที่เปลี่ยนแปลงในÿตม. เชน กรณีĀญิงจćกปรąเทýĂุÿเบกิÿถćนที่ถูกจĆบแลąĂยูในĀĂงกĆกมีจํćนüนเพิ่มมćกขึ้น (พ.ý.๒๕๔๕) ตĂงรĂกćรÿงกลĆบเปนเüลćนćนĀลćยเดืĂน จึงไดขĂĂนุญćตจĆด กิจกรรมพูดคุยโดยจĆดĀćลćมชüยในกćรÿื่Ăÿćร ทํćใĀไดทรćบüćĀญิงชćüĂุÿเบกบćง คนถูกลĂลüงมćบĆงคĆบคćปรąเüณี แลąไดมีกćรปรąÿćนงćนใĀĀญิงชćüĂุÿเบกที่เขć ขćยเปนผูเÿียĀćยจćกกćรคćมนุþยไดรĆบคüćมคุมครĂงจćกบćนเกร็ดตรąกćร ทćง มูลนิธิĄ ไดชüยติดตćมลูกซึ่งเกิดกĆบชćยชćüĂียิปตที่พํćนĆกในกรุงเทพĄ แลąปรąÿćน ĂงคกรในปรąเทýĂุÿเบกิÿถćนเพื่ĂชüยเĀลืĂตĂเนื่ĂงĀลĆงจćกเดินทćงกลĆบปรąเทý จćกขĂมูลที่ไดรĆบจćกผูĀญิงในĀĂงกĆกทํćใĀมูลนิธิĄ จĆดทํćรćยงćนÿถćนกćรณขĂง Āญิงยćยถิ่นชćüĂุÿเบกในปรąเทýไทย แลąจĆดปรąชุมกĆบĀนüยงćนที่เกี่ยüขĂงใน ปรąเทýĂุÿเบกิÿถćนเพื่ĂปรąÿćนคüćมรüมมืĂในกćรทํćงćนแลกเปลี่ยนÿถćนกćรณ รüมทĆ้งไดเยี่ยมครĂบครĆüขĂงĀญิงที่ตĂงกĆกĂีกดüย

๑๕๗ ช่วงพัฒนากลไกต่าง ๆ ( พ. ศ. ๒๕๔๖–๒๕๕๒) พ.ý. ๒๕๔๓ เปนปที่มีคüćมÿํćคĆญขĂงกćรทํćงćนเรื่Ăงกćรคćมนุþยเมื่Ă ĂนุÿĆญญćüćดüยĂćชญćกรรมขćมชćติ ไดผćนกćรรĆบรĂงจćกที่ปรąชุมÿมĆชชćใĀญ แĀงĂงคกćรÿĀปรąชćชćติ ซึ่งไดรüมกćรคćมนุþยเปนĂćชญćกรรมขćมชćติรูปแบบ Āนึ่งแลąไดมีกćรจĆดทํćพิธีÿćรเพื่ĂปĂงกĆน ปรćบปรćมแลąลงโทþกćรคćบุคคล โดยเฉพćąกćรคćĀญิงแลąเด็กผćนกćรรĆบรĂงในปเดียüกĆน พิธีÿćรĄไดใĀคํćนิยćม แลąกํćĀนดĂงคปรąกĂบขĂงกćรคćมนุþย ในกรณีที่เปนเด็ก ไมตĂงมีĂงคปรąกĂบ ที่üćดüยกćรขูเข็ญ ลĂลüงĀรืĂบĆงคĆบ ĂีกทĆ้งยĆงไดรąบุüćคüćมยินยĂมขĂงผูเÿียĀćยที่ ยĂมใĀผูĂื่นแÿüงĀćปรąโยชนĂĆนมิชĂบธรรมนĆ้นไมÿćมćรถนํćมćเปนขĂĂćงได ซึ่ง เปนปรąเด็นที่โตเถียงกĆนüć กรณีที่ผูĀญิงÿมĆครใจคćปรąเüณีแมจąตĂงตกĂยูใน ÿภćพถูกเĂćรĆดเĂćเปรียบจćกนćยจćง จąเขćขćยüćเปนกćรคćมนุþยĀรืĂไม ĂนุÿĆญญćนี้ÿงผลใĀเกิดกćรเปลี่ยนแปลงในปรąเทýไทยซึ่งขณąนĆ้นยĆงบĆงคĆบ ใชกฎĀมćยฉบĆบเดิม คืĂ พรąรćชบĆญญĆติมćตรกćรในกćรปĂงกĆนแลąปรćบปรćม กćรคćĀญิงแลąเด็ก พ.ý. ๒๕๔๐ ซึ่งยĆงมิไดÿĂดคลĂงตćมคํćนิยćมในรąดĆบÿćกล ขณąที่พิจćรณćปรĆบปรุงกฎĀมćยเรื่ĂงกćรคćมนุþยไดมีกćรจĆดทํćบĆนทึกขĂตกลง เรื่ĂงแนüทćงปฏิบĆติรüมกĆนรąĀüćงĀนüยงćนภćครĆฐที่เกี่ยüขĂงแลąĂงคกรภćค ปรąชćÿĆงคม กćรทํćงćนขĂงมูลนิธิĄ กĆบทćงÿํćนĆกงćนตรüจคนเขćเมืĂงจึงไดมีกćร พĆฒนćรูปแบบกćรทํćงćนที่ชĆดเจนมćกขึ้นโดยĂćงĂิงแนüปฏิบĆติรąĀüćงĀนüยงćน ขĂงรĆฐแลąĂงคกรเĂกชน เจćĀนćที่ขĂงมูลนิธิĄ ÿćมćรถขĂเบิกตĆüĀญิงแลąเด็กจćก ĀĂงกĆกลงมćÿĆมภćþณพูดคุย แลąไดพĆฒนćแบบฟĂรมเพื่ĂใชในกćรคĆดแยกผูตĂงกĆก เบื้Ăงตน โดยมีขĂบงชี้ที่ÿćมćรถÿĆนนิþฐćนไดüćผูตĂงกĆกรćยนĆ้นĂćจจąเปนผูเÿียĀćย กรณีที่พบüćเปนผูเÿียĀćยจćกกćรคćมนุþย ทćงเจćĀนćที่มูลนิธิĄจąยื่นเรื่ĂงขĂ ชąลĂกćรÿงกลĆบเพื่ĂรĂใĀทćงเจćĀนćที่ขĂงÿตม.ดํćเนินกćรตĂ โดยจąทํćกćรÿĂบ Ăยćงเปนทćงกćรแลąปรąÿćนเพื่ĂÿงตĆüไปเขćรĆบกćรคุมครĂงจćกÿถćนคุมครĂง บćนเกร็ดตรąกćร Ăยćงไรก็ตćม บĆนทึกขĂตกลงนี้ไมใชกฎĀมćย กćรทํćงćนขĂงมูลนิธิĄ เพื่Ă คĆดแยกĀญิงแลąเด็กที่เปนผูเÿียĀćยจćกกćรคćมนุþยในชüงนĆ้นก็มิไดรćบรื่นเÿมĂไป ในบćงกรณี ผูเÿียĀćยĀญิงĀรืĂเด็กไมÿćมćรถจดจํćรćยลąเĂียดขĂงนćยจćงĀรืĂเĂ เยนต จึงไมมีกćรดํćเนินคดี แลąทćงผูเÿียĀćยตĂงกćรกลĆบภูมิลํćเนć มูลนิธิĄจึงได ปรąÿćนกĆบĂงคกรในปรąเทýตนทćงเพื่ĂใĀคüćมชüยเĀลืĂมćรĆบตĆüที่ดćนตรüจคน

๑๕๘ เขćเมืĂงเพื่ĂปรąÿćนติดตćมครĂบครĆüตĂไป แตผลที่เกิดขึ้นทํćใĀเปนปรąเด็นที่มี กćรรํ่ćลืĂüć มูลนิธิĄ ไมปฏิบĆติตćมบĆนทึกขĂตกลงĄ เพรćąปลĂยใĀผูเÿียĀćยกลĆบไป โดยไมไดเขćÿูกรąบüนกćรคุมครĂง ในขณąที่ทćงมูลนิธิĄ เĀ็นüćผูเÿียĀćยจąไมได รĆบปรąโยชนĀćกตĂงĂยูในÿถćนคุมครĂงโดยไมไดมีกćรดํćเนินคดี แลąกćรเขćรĆบ กćรคุมครĂงจąตĂงไดรĆบคüćมยินยĂมĀรืĂกćรตĆดÿินใจขĂงผูเÿียĀćยเปนÿํćคĆญ ซึ่ง ÿąทĂนใĀเĀ็นüćĀนüยงćนที่เกี่ยüขĂงยĆงไมไดมีแนüทćงที่ใĀผูเÿียĀćยเปนýูนยกลćง ในกćรทํćงćน มูลนิธิĄ ไดรüมมืĂกĆบมูลนิธิพĆนธมิตรÿćกลเพื่ĂตĂตćนกćรคćĀญิง (GAATW) จĆดกćรĂบรมแลąรณรงคใĀมีกćรใชแนüทćงÿิทธิมนุþยชนในกćรทํćงćน กĆบผูเÿียĀćยจćกกćรคćมนุþย แลąไดรüมกĆบเครืĂขćยĂงคกรที่ทํćงćนดćนกćร ปĂงกĆนแกไขกćรคćมนุþยจĆดทํćขĂเÿนĂแนąตĂรćงกฎĀมćยกćรคćมนุþยเพื่ĂใĀ Āนüยงćนที่เกี่ยüขĂงคํćนึงถึงÿิทธิแลąกćรมีÿüนรüมขĂงผูเÿียĀćยในกćรชüยเĀลืĂ คุมครĂง กćรทํćงćนในĀĂงกĆก ÿตม. ทํćใĀมูลนิธิĄ ไดพบกĆบĀญิงแลąเด็กที่เปน ผูเÿียĀćยจćกกćรคćมนุþยในรูปแบบกćรบĆงคĆบใชแรงงćน จćกกćรÿĆมภćþณเด็กใน ĀĂงกĆกทํćใĀไดขĂมูลจนÿćมćรถชüยเĀลืĂเด็กĀรืĂแรงงćนคนĂื่น ๆ ที่ยĆงถูกบĆงคĆบ กĆกขĆงใĀทํćงćนไดĂีกดüย ดĆงเชน กรณีเด็กจćกโรงงćนผลิตถุงมืĂ ทํćใĀมีกćร ดํćเนินคดีกĆบนćยจćงแลąÿćมćรถเรียกรĂงคćแรงคćงจćงใĀกĆบแรงงćนได กรณีโรงงานผลิตถุงมือ เดือนพฤýจิกายน พ.ý. ๒๕๔๘ เจาĀนาที่มูลนิธิฯ ÿัมภาþณ เด็กĀญิงชาüลาü ๒ คน อายุ ๑๓ และ ๑๔ ป ที่ĀลบĀนีออกมาจากโรงงาน เนื่องจากมีการกักขังบังคับทํางานอยางทารุณ ไมมีüันĀยุดและไมไดคาแรงที่ เปนธรรม จึงไดประÿานเขารับการคุมครองจากบานเกร็ดตระการ แมจะมี เด็กที่ถูกบังคับอีกในโรงงานแตเด็กทั้งÿองไมÿามารถจําÿถานที่ตั้งของ โรงงานได จึงไมÿามารถดําเนินการชüยเĀลือได ตอมาในเดือนกรกฎาคม พ.ý. ๒๕๔๙ เด็กĀญิงชาüลาüอายุ ๑๔ ปอีกคนĀนึ่งไดĀลบĀนีออกจาก โรงงานเดียüกัน และไดขอคüามชüยเĀลือจากพลเมืองดีพาไปยังÿถานี ตํารüจ และถูกÿงเขามาที่ÿตม. Āลังจากไดขอมูลจากเด็กĀญิงลาü จึงไดÿง ตัüเขารับการคุมครองจากบานเกร็ดตระการ ซึ่งไดประÿานกองบัญชาการ การกระทําผิดตอเด็กและÿตรี บุกเขาชüยเĀลือแรงงานในโรงงานอีก ๑๘

๑๕๙ คนในโรงงานดังกลาü ÿüนใĀญอายุ ๑๕ ป แรงงานอายุนอยที่ÿุดเพียง ๑๒ ป มีภูมิลําเนาอยูแขüงÿะĀüันนะเขต และแขüงÿาละüัน แมกรณีนี้ ยังไมมีกฎĀมายที่จะเอาผิดในฐานการคามนุþย แต เจาของโรงงานถูกดําเนินคดีในขอĀากักขังĀนüงเĀนี่ยüĀรือกักขังเด็กเพื่อ แÿüงĀาประโยชน และขอĀาใชแรงงานเด็กอายุตํ่าüา ๑๕ ป และไดมีการ ประÿานเจาĀนาที่ÿüัÿดิการและคุมครองแรงงานเพื่อเรียกคาแรงคางจาย ใĀกับเด็ก จากการเจรจาทําใĀนายจางยินยอมจายคาแรงใĀกับแรงงานเด็ก รüมĀนึ่งลานบาท ในปพ.ý. ๒๕๔๘ รĆฐบćลไดปรąกćýใĀกćรคćมนุþยเปนüćรąแĀงชćติแลą ตĆ้งกĂงทุน ๑๐๐ ลćนเพื่ĂใĀคüćมชüยเĀลืĂแกผูปรąÿบปญĀćกćรคćมนุþย ÿืบเนื่Ăง จćกกćรจĆดทํćรćยงćนÿถćนกćรณกćรคćมนุþยขĂงรĆฐบćลÿĀรĆฐที่มีกćรจĆดĂĆนดĆบ กćรทํćงćนปĂงกĆนแกไขกćรคćมนุþยแลąใĀปรąเทýไทยĂยูในรąดĆบที่ÿĂงที่ตĂงเฝć รąüĆงเปนพิเýþ ในปพ.ý. ๒๕๕๑ รĆฐบćลไทยไดจĆดทํćพรąรćชบĆญญĆติปĂงกĆนแลą ปรćบปรćมกćรคćมนุþย โดยแกไขĂงคปรąกĂบกćรคćมนุþยที่เปนÿćกลÿĂดคลĂง กĆบคํćนิยćมในพิธีÿćรเรื่ĂงกćรคćมนุþยโดยเฉพćąĀญิงแลąเด็ก มีกćรพĆฒนćกลไกใน กćรใĀคüćมชüยเĀลืĂคุมครĂงแกผูเÿียĀćยจćกกćรคćมนุþยรüมถึงกรณีที่เปนĀญิง แลąเด็กตćงชćติที่เปนรąบบมćกขึ้น มีเจćĀนćที่จćก กĂงบĆงคĆบกćรปรćบปรćมกćร กรąทํćผิดตĂเด็ก เยćüชนแลąÿตรี (ปดÿ.) ทํćĀนćที่ÿüนงćนคĆดแยกผูเÿียĀćยจćก กćรคćมนุþยโดยเฉพćą ปรąจํćที่ÿํćนĆกงćนตรüจคนเขćเมืĂง ในขณąที่กćรทํćงćน ขĂงมูลนิธิĄในÿตม.ไดรĆบกćรยĂมรĆบมćกขึ้น ขĆ้นตĂนĀลĆงจćกกćรÿĆมภćþณเพื่ĂคĆด แยกĀćกพบกรณีเขćขćยเปนผูเÿียĀćยจćกกćรคćมนุþย ทćงเจćĀนćที่ ÿตม. จąรĆบ เปนเจćขĂงคดีเพื่ĂดํćเนินกćรตĂไป กćรทํćงćนในรąยąที่ÿĂงนี้ÿงผลใĀเกิดคüćมรüมมืĂในกćรชüยเĀลืĂแก ผูตĂงกĆกที่ไมไดเปนผูเÿียĀćยจćกกćรคćมนุþยแตเปนกลุมเปรćąบćงĀรืĂเปนกลุม ที่เÿี่ยงตĂกćรถูกลąเมิด โดยเฉพćąĀćกเปนเด็กที่ตĂงเดินทćงกลĆบโดยลํćพĆง มูลนิธิĄ ÿćมćรถชüยปรąÿćนงćนใĀแรงงćนตćงชćติที่ตĂงกćรคüćมชüยเĀลืĂไดรĆบกćรÿง ตĂไปยĆงĂงคกรในปรąเทýตนทćง เชน Ăงคกร Village Focus International แลą World Vision ที่ปรąเทýลćü แลą Cambodian Women Crisis Center ที่ปรąเทý กĆมพูชć จนเกิดแนüปฏิบĆติในกćรทํćงćนกĆบกลุมเปรćąบćงชĆดเจนมćกขึ้น รąĀüćง มูลนิธิĄกĆบ ÿตม. แลąĂงคกรในปรąเทýตนทćง รüมถึงมูลนิธิĄ ยĆงไดชüยÿงผูตĂงกĆก

๑๖๐ ที่มีĂćกćรทćงจิตเüชไปรĆบกćรรĆกþćจćกÿถćบĆนกĆลยćณรćชนครินทร ýćลćยć รüมถึงกćรปรąÿćนÿงตĂเขćบćนพĆกขĂงมูลนิธิผูĀญิงที่ĂํćเภĂแมÿĂด ซึ่งเปด ใĀบริกćรในป พ.ý. ๒๕๕๒ ช่วงเปลี่ยนผ่าน และการขับเคลื่อนสู่การคุ้มครองเด็กเคลื่อนย้าย (พ.ศ. ๒๕๕๓–๒๕๕๙) ในการทำงานคัดแยกที่Āšองกัก ÿตม. นอกจากจะใĀšคüามชŠüยเĀลือแกŠĀญิง และเด็กที่เปŨนผูšเÿียĀายจากการคšามนุþยŤแลšü ยังÿามารถเขšาถึงĀญิงและเด็กยšายถิ่น ที่ตšองการคüามชŠüยเĀลือในการเดินทางกลับภูมิลำเนาในประเทýตšนทาง และ ประÿานงานÿŠงตŠอใĀšไดšรับการชŠüยเĀลือตŠอเนื่องĀากไมŠÿามารถกลับภูมิลำเนาไดšโดย ลำพัง เกิดเปŨนแนüทางการทำงานรŠüมกันในการÿŠงกลับผูšตšองกักที่เปŨนกลุŠมเปราะบาง ซึ่งÿŠüนใĀญŠเปŨนเด็กที่เดินทางโดยลำพัง โดยมูลนิธิฯ ทำĀนšาที่ในการประÿานองคŤกร ในประเทýตšนทางเพื่อใĀšมารับĀญิงและเด็กที่ทางดŠานชายแดน ĀากเปŨนชาüลาüทาง ÿตม.จะผลักดันที่ดŠานชŠองเม็ก อุบลราชธานี ชาüกัมพูชาจะผลักดันทางดŠานบšาน แĀลม จันทบุรี ÿŠüนที่ดŠานชายแดนจังĀüัดตากจะแตกตŠางจากดŠานอื่น ๆ โดยมูลนิธิฯ จะทำจดĀมายถึงÿำนักงานตรüจคนเขšาเมืองจังĀüัดตาก เพื่อใĀšชะลอการผลักดัน ผูšตšองกักตามที่ระบุ และทางเจšาĀนšาที่บšานพักĀญิงและเด็กที่อำเภอแมŠÿอดของ มูลนิธิฯ จะขอติดตŠอเพื่อรับตัüมาพักพิงชั่üคราüในบšานพัก กรณีเปŨนĀญิงที่ตั้งครรภŤ ใกลšคลอด มูลนิธิฯ จะประÿานขอใĀšÿŠงตัüไปพักชั่üคราüที่บšานเกร็ดตระการ และ Āลังจากที่คลอดแลšüแมŠและเด็กมีโอกาÿพักฟŚŪนเปŨนเüลาÿามเดือน จากนั้นจึงÿŠงกลับ มาที่ ÿตม. และประÿานÿŠงตŠอĀนŠüยงานอื่น ๆ ในกรณีที่ตšองการคüามชŠüยเĀลือ ตŠอเนื่อง การÿรšางคüามไüšüางใจกับĀญิงและเด็กมีคüามÿำคัญอยŠางมาก เพื่อที่จะใĀš เด็กชะลอการขšามพรมแดนกลับประเทýเĀมือนกับผูšตšองกักคนอื่น ๆ และเÿี่ยงที่จะ ถูกพากลับเขšามาแÿüงĀาประโยชนŤในระยะเüลาอันÿั้น เจšาĀนšาที่มูลนิธิฯ จะใĀšขšอมูล และอธิบายแกŠĀญิงและเด็ก ในบางครั้งเจšาĀนšาที่ไมŠพบเด็กเนื่องจากเด็กอาจพูดคุย กับผูšตšองกักคนอื่น ๆ และมีการชักชüนใĀšเดินทางกลับทางเดียüกัน เด็กจึงเปลี่ยนใจ และไมŠยอมเขšารับคüามคุšมครองในบšานพัก ชŠüงĀลัง ๆ เจšาĀนšาที่มูลนิธิฯ จะขอ อนุญาตทางÿตม.ติดตŠอเจšาĀนšาที่องคŤกรในประเทýตšนทางใĀšคุยกับผูšตšองกักผŠาน üิดีโอคอล เพื่อใĀšĀญิงและเด็กรูšจักกับเจšาĀนšาที่ที่จะมารับตรงชายแดน เพื่อÿรšาง คüามไüšüางใจและยินยอมที่จะเขšาบšานพักในประเทýตšนทางและรับคüามชŠüยเĀลือ

๑๖๑ การประÿานงานเพื่อใĀšĀญิงและเด็กกลับคืนภูมิลำเนาอยŠางปลอดภัย มีคüามÿำคัญ โดยเฉพาะกรณีเด็กเคลื่อนยšายโดยลำพัง เด็กบางคนที่พลัดจากพŠอĀรือแมŠ มูลนิธิฯ ไดš ใĀšเบอรŤโทรýัพทŤกับแรงงานยšายถิ่นเพื่อแจšงขŠาüใĀšกับแมŠของเด็กไดšรับรูšüŠาเด็กไดšรับ คüามคุšมครองอยูŠที่ใด และทำใĀšผูšปกครองของเด็กติดตŠอกลับมาและไดšพบกับลูกที่ พลัดจากกัน ในปŘพ.ý. ๒๕๕๓ เริ่มมีการเปลี่ยนแปลงนโยบายการคัดแยก รัฐบาลใน ขณะนั้นมีคำÿั่งใĀšทำการÿัมภาþณŤเพื่อคัดแยกผูšตšองกักทุกรายที่เขšามาในĀšองกัก Āลังจากที่รายงานการคšามนุþยŤของÿĀรัฐอเมริกาในปŘเดียüกันนั้น ระบุüŠามีชาü กัมพูชาที่มาเปŨนขอทานถูกÿŠงกลับโดยไมŠมีกระบüนการคัดแยกüŠาเปŨนเĀยื่อการคšา มนุþยŤĀรือไมŠ อยŠางไรก็ตามนโยบายดังกลŠาüกลับÿŠงผลกระทบทางลบตŠอการทำงาน คัดแยก เนื่องจากจำนüนผูšตšองกักในแตŠละüันมีจำนüนมาก แตŠเจšาĀนšาที่ ÿตม. มี จำนüนไมŠเพียงพอ เจšาĀนšาที่มูลนิธิฯ จึงตšองรŠüมทีมในการÿัมภาþณŤผูšตšองกัก จากแตŠ เดิมที่ใĀšคüามÿำคัญเฉพาะกับผูšตšองกักที่อยูŠในกลุŠมเปราะบาง จึงทำใĀšเüลาÿัมภาþณŤ แกŠผูšตšองกักแตŠละคนลดลง และมีโอกาÿนšอยมากที่จะไดšขšอมูลจากผูšตšองกักที่จะทำใĀš ÿามารถระบุไดšüŠาเปŨนผูšเÿียĀายจากการคšามนุþยŤĀรือไมŠ จะเĀ็นไดšüŠา ผูšเÿียĀายจาก การคšามนุþยŤที่คัดแยกไดšตั้งแตŠปŘพ.ý. ๒๕๕๓ เปŨนตšนมามีจำนüนลดนšอยลง อยŠางไร ก็ตามในชŠüงนั้น การทำงานของเจšาĀนšาที่ของมูลนิธิฯ รŠüมกับเจšาĀนšาที่ ÿตม.ยังคง เปŨนไปดšüยดี โดยเฉพาะการที่เจšาĀนšาที่มูลนิธิฯÿามารถใชšภาþาเขมรÿื่อÿารกับผูšตšอง กักชาüกัมพูชา ซึ่งทำใĀšเจšาĀนšาที่ไมŠÿามารถเนšนการทำงานÿัมภาþณŤพูดคุยเฉพาะ กับĀญิงและเด็กกลุŠมเปราะบางเนื่องจากตšองทำĀนšาที่ชŠüยÿัมภาþณŤผูšตšองกักชายชาü กัมพูชาที่มีจำนüนมาก ในชŠüงนี้ แมšจะมีคüามกšาüĀนšามากขึ้นในการทำงาน แตŠมูลนิธิฯ กลับตšอง เผชิญกับขšอจำกัดและอุปÿรรคในการดำเนินงานĀลายอยŠาง ตั้งแตŠÿถานที่ทีใชšในการ คัดแยก ถึงแมšüŠา มูลนิธิผูšĀญิงและองคŤกรอื่น ๆ ไดšรับอนุญาตใĀšใชšพื้นที่ÿŠüนĀนึ่งใน ĀšองทำงานของÿŠüนคัดแยก งานพิทักþŤเด็ก เยาüชน ÿตรี และการคšามนุþยŤ ในการ ÿัมภาþณŤผูšตšองกักและจัดกิจกรรมใĀšคüามรูšตŠาง ๆ แตŠĀšองดังกลŠาüมีพื้นที่ไมŠมากนัก ทั้งยังไมŠมีการแบŠงพื้นที่ใĀšเปŨนÿัดÿŠüน บางครั้งก็ใชšÿŠüนÿำนักงานขององคŤกรตŠาง ๆ ซึ่งมีÿถานที่จำกัดเชŠนกันในการÿัมภาþณŤจึงเปŨนอุปÿรรคอยŠางยิ่งตŠอการพูดคุยใน ขšอเท็จจริงในประเด็นที่ละเอียดอŠอนและเปŨนเรื่องÿŠüนตัüของผูšตšองกักแตŠละคน อีก

๑๖๒ ทั้งบางคนก็ไมŠกลšาใĀšขšอมูลตŠอĀนšาเจšาĀนšาที่ตำรüจเนื่องจากเคยผŠานเผชิญกับการ ปฏิบัติที่ไมŠเĀมาะÿมจากเจšาĀนšาที่อื่น ๆ มากŠอน จุดเปลี่ยนÿำคัญเริ่มตšนเมื่อทางมูลนิธิฯไมŠมีเจšาĀนšาที่ที่ÿามารถชŠüยÿื่อÿาร ภาþาเขมร ในปŘพ.ý. ๒๕๕๘ มีการเปลี่ยนผูšบังคับบัญชาของĀšองกัก ตลอดจนมี บันทึกเÿียงและภาพคüามเปŨนอยูŠของผูšลี้ภัยในĀšองกักออกÿูŠภายนอก บรรยากาýการ ทำงานรŠüมกับÿำนักงานตรüจคนเขšาเมือง จึงเริ่มมีปŦญĀามากขึ้นเรื่อย ๆ ÿตม. ไมŠ ไüšüางใจองคŤกรภายนอกที่เขšาไปทำงานในĀšองกัก และเริ่มมีการจับตามองการทำงาน ของเจšาĀนšาที่จากองคŤกรภายนอก โดยเฉพาะเมื่อมีกรณีĀญิงทำงานในÿถานอาบอบ นüดแĀŠงĀนึ่ง ถูกÿŠงตัüเขšามายังĀšองกัก มูลนิธิฯ ไดšรับการขอรšองจากเจšาĀนšาที่ ÿตม. ขอใĀšเปลี่ยนตัüเจšาĀนšาที่ปฏิบัติงาน ประกอบกับปŦจจัยอื่น ๆ ที่เกี่ยüขšองกับการ ประÿานการทำงาน มูลนิธิฯ จึงไดšตัดÿินใจยุติการทำงานในĀšองกัก ÿตม. ที่กรุงเทพฯ ในปŘพ.ý.๒๕๕๙ แตŠบšานพักของมูลนิธิฯ ที่แมŠÿอดยังคงทำงานรŠüมกับÿำนักงาน ตรüจคนเขšาเมืองแมŠÿอดในการดูแลชŠüยเĀลือĀญิงและเด็กตŠางชาติตŠอไป นอกจากการทำงานในĀšองกักของÿำนักงานตรüจคนเขšาเมืองแลšü ในชŠüง ปŘพ.ý. ๒๕๕๘ มูลนิธิผูšĀญิงไดšประÿานงานกับÿถานพินิจและคุšมครองเด็กจัด กิจกรรมกับเด็กตŠางชาติเนื่องจากพบüŠา ผูšตšองกักที่เปŨนเด็กÿŠüนĀนึ่ง กŠอนที่จะถูกÿŠง ตัüมายังĀšองกักไดšรับการคüบคุมอยูŠที่ÿถานพินิจและคุšมครองเด็ก โดยเด็กเĀลŠานี้ เจšาĀนšาที่ตำรüจพบในÿถานที่ทำงานĀรือมีการดำเนินคดีตŠอนายจšาง ตามขั้นตอนเด็ก จะตšองพักอยูŠที่ýูนยŤแรกรับของÿถานพินิจฯ เปŨนเüลาĀนึ่งถึงÿองเดือน กŠอนที่ýาลจะ ÿั่งใĀšผลักดันกลับประเทýและÿŠงตัüมาที่Āšองกักÿำนักงานตรüจคนเขšาเมือง มูลนิธิ ผูšĀญิง ไดšรับอนุญาตจากÿถานพินิจและคุšมครองเด็ก พระนครýรีอยุธยา ÿุพรรณบุรี นครราชÿีมา ราชบุรี ÿมุทรปราการและปทุมธานี และจากýูนยŤฝřกและอบรมเด็กและ เยาชน จังĀüัดÿมุทรปราการ ราชบุรี นครราชÿีมา ใĀšจัดกิจกรรมพูดคุยประเมิน คüามเÿี่ยงเพื่อจะไดšประÿานงานกับองคŤกรในประเทýตšนทางกŠอนที่จะถูกผลักดัน กลับประเทý การรüบรüมแลกเปลี่ยนขšอมูลเกี่ยüกับÿภาพการทำงานกŠอนถูกจับกุม รüมทั้งใĀšขšอมูลทางเลือกÿำĀรับเด็กในการเขšารับการฝřกทักþะĀรือคüามชŠüยเĀลือ อื่น ๆ ที่เด็กตšองการ โดยทั่üไปเด็กเĀลŠานี้จะถูกÿŠงตŠอไปที่ÿำนักงานตรüจคนเขšาเมือง เพื่อรอการผลักดันกลับพรšอมผูšตšองกักคนอื่น ๆ มีกรณีของแรงงานเด็กจากประเทý ลาü ที่ÿถานพินิจฯ ไดšดำเนินการจัดพาไปÿŠงยังชายแดนจังĀüัดอุบลราชธานี และไดš ใĀšมูลนิธิฯ ติดตŠอองคŤกรในประเทýลาüมารับเด็กที่ดŠานชายแดน

๑๖๓ จากแรงงานย้ายถิ่นสู่ผู้เสียหายและการเข้าถึงความยุติธรรม นĂกจćกกćรทํćงćนในĀĂงกĆก ÿตม. แลü โครงกćรĄ ยĆงไดรĆบกćรปรąÿćน งćนจćกทĆ้งĀนüยงćนขĂงรĆฐแลąĂงคกรจćกปรąเทýตนทćงเพื่ĂใĀชüยเĀลืĂติดตćม กรณีที่มีĀญิงแลąเด็กถูกกĆกขĆงĀรืĂบĆงคĆบใชแรงงćน จćกแตเดิมที่กลไกขĂงรĆฐยĆงไมได ครĂบคลุมรĂงรĆบกรณีĀญิงแลąเด็กตćงชćติที่ไมไดเปนผูเÿียĀćยจćกกćรคćมนุþย กรณีเชนนี้เจćĀนćที่มูลนิธิĄ ไดเขćไปชüยเจรจćตĂรĂงในเรื่Ăงคćแรง แลąบćงกรณี ไดชüยจĆดĀćทนćยเพื่ĂฟĂงรĂงเรียกคćเÿียĀćยจćกนćยจćงที่แÿüงĀćปรąโยชนแลą กรąทํćคüćมรุนแรง ดĆงเชน กรณีขĂงพรýรี แรงงćนบćนที่ถูกนćยจćงทํćรćยแลąทćง เจćĀนćที่บćนเกร็ดตรąกćรไดปรąÿćนใĀมูลนิธิผูĀญิงชüยเĀลืĂในเรื่Ăงกćรดํćเนิน คดี กรณี พรศรี แรงงานบ้านอายุ ๑๕ ปี พรýรี เปนเด็กĀญิงชาüลาü อาýัยอยูที่แขüงÿะĀüันเขต ยายถิ่น ตามพี่ÿาüมาเปนคนทํางานบานที่เมืองไทย นายจางของพรýรี ทําธุรกิจขาย ผลิตภัณฑÿารเคมี โดยนําÿินคาบางÿüนมาเก็บไüที่บาน นายจางชอบดุดา พรýรีเพราะโกรธที่ÿื่อÿารไมเขาใจ และลงโทþดüยการทํารายรางกายเปน ประจํา และบางครั้งก็ใชÿารเคมีĀยดบนผิüĀนัง เมื่อพรýรีทํางานไดĀกเดือน ไดมีเพื่อนบานแจงตอเจาĀนาที่ของรัฐ ใĀเขาไปชüยพรýรี ĀลังไดรับการชüยเĀลือเจาĀนาที่ไดนําตัüพรýรีไปตรüจ รางกาย แพทยไมพบรองรอยการทํารายเพราะไดตรüจเพียงนอกรมผา เทานั้น พรýรี ถูกÿงไปรับการคุมครองที่บานพักเด็กและครอบครัü จังĀüัด นนทบุรี ตอมานักÿังคมÿงเคราะĀ ไดÿัมภาþณพรýรี ทําใĀรูüา นายจาง ปฏิบัติตอพรýรีอยางไร จากนั้น จึงไดนําตัüพรýรีไปตรüจรางกายอยาง ละเอียดอีกครั้ง พบบาดแผลการถูกทํารายโดยÿารเคมี ทั้งที่Āลังและที่ บริเüณอüัยüะเพý จึงไดมีการดําเนินคดีตอนายจาง ตอมาเจาĀนาที่ของ ÿถานคุมครองฯ เĀ็นüา พรýรีคüรไดรับคาชดเชยคüามเÿียĀาย จึงได ประÿานงานกับมูลนิธิผูĀญิงชüยจัดĀาทนายยื่นฟองเรียกรองคาเÿียĀาย ทางแพง เมื่อÿิ้นÿุดขั้นตอนในคดีทางอาญา ไดÿงตัüพรýรีกลับประเทý ĀลĆงจćกที่ไดมีกćรฟĂงรĂงทćงแพงกĆบนćยจćง ในปพ.ý.๒๕๕๖ ทćงýćลมี ĀมćยเรียกตĆüพรýรีมćใĀกćร มูลนิธิĄ จึงไดปรąÿćนกĆบĂงคกรในปรąเทýลćüใĀชüย

๑๖๔ ติดตĂพรýรี โดยตĂงมีกćรขĂĂนุญćตตĂทćงกćรลćüซึ่งไมเĀ็นดüยที่พรýรีจąเดินทćง มćýćล แตพรýรีÿมĆครใจที่จąมćใĀกćร ทćงมูลนิธิĄ จึงไดปรąÿćนแลąชüยใĀพรýรี เดินทćงมćใĀกćรในýćล ในคดีĂćญćนćยจćงถูกตĆดÿินลงโทþจํćคุกเปนเüลć ๔ ป ÿüนýćลแพงตĆดÿินใĀนćยจćงจćยคćเÿียĀćยใĀพรýรี เปนจํćนüนเงินเจ็ดแÿนบćท ขณąนĆ้น นćยจćงยĆงĂยูรąĀüćงตĂงโทþจํćคุก มูลนิธิĄ ไดจĆดĀćทนćยคüćมÿืบĀć ทรĆพยแลąบĆงคĆบคดี แตปรćกฏüćไมพบเงินในบĆญชีธนćคćรแลąรćยกćรทรĆพยÿินขĂง นćยจćง ในกรณีขĂงพรýรีไดมีคํćถćมจćกĀนüยงćนทćงรćชกćรถึงบทบćทแลą ĂํćนćจĀนćที่ขĂงมูลนิธิผูĀญิงที่ไมปฏิบĆติตćมแนüทćงขĂงขĂตกลงĄ ที่ใĀĀนüยงćน ขĂงรĆฐเปนผูมีบทบćทตĆดÿินใจ กรณีเด็กลาวที่สุพรรณบุรี นอง พüง และตอย อายุ ๑๕–๑๗ ป ทั้งÿามคนเปนแรงงานยายถิ่น จากประเทýลาüมาทํางานบานที่ตัüเมืองจังĀüัดÿุพรรณบุรี ทั้งÿามตองการ กลับไปเยี่ยมบานที่ประเทýลาü แตนายจางปฏิเÿธเพราะเกรงüาจะไม กลับมาเมืองไทยอีก ตอยจึงโทรติดตอทางบานซึ่งไดขอคüามชüยเĀลือไปที่ องคกรใĀคüามชüยเĀลือแĀงĀนึ่งในประเทýลาü บานนายจางทั้งÿามเปน ตึกแถüใกลเคียงกัน นองทํางานในรานขายอะไĀลรถมอเตอรไซด พüง ทํางานรานขายอาĀารÿัตüซึ่งตองทนรับอารมณรุนแรงของนายจางĀญิงที่ ชอบดุดา บางครั้งก็ทํารายพüงอยางรุนแรง ÿüนตอย ทํางานบานใĀกับ นายจางซึ่งเปนที่พักอาýัย Āลังจากที่ไดรับแจงจากองคกรในประเทýลาü มูลนิธิฯ ไดประÿาน ไปยังกองปราบปรามการคามนุþยเนื่องจากเĀ็นüามีการกักขังĀนüงเĀนี่ยü และเปนแรงงานเด็ก ตอมาเมื่อüันที่ ๒๗ เมþายน ๒๕๖๐ เจาĀนาที่ตํารüจ ไดลงไปชüยเĀลือพรอมกับĀนüยงานÿĀüิชาชีพ และมูลนิธิผูĀญิง ทีมÿĀ üิชาชีพลงคüามเĀ็นüา ทั้งÿามไมเขาขายผูเÿียĀายจากการคามนุþย เนื่องจากไมไดถูกบังคับ ĀรือถูกĀลอกลüง เพราะรูลüงĀนาแลüüาตองมา ทํางานบาน จึงเขาขายผิด พ.ร.บ.ทํางานโดยไมไดรับอนุญาต และĀลบĀนี เขาเมือง ทีมÿĀüิชาชีพขอใĀตรüจมüลกระดูก และพบüา ทั้งÿามคนมี อายุ ไมเกิน ๑๘ ป นายจางถูกดําเนินคดีขอĀาใชแรงงานเด็กและแรงงานไมมีเอกÿาร อีกทั้งทางเจาĀนาที่คุมครองแรงงานไดเรียกรองคาจางตามอัตราคาแรงขั้น

๑๖๕ ตํ่าใĀกับนองและตอย เพราะทํางานขายของที่นอกเĀนือจากทํางานบาน นองไดเงินจากการทํางานทั้งÿิ้น ๔๐,๐๐๐ บาท พüง ไดรับเงิน ๖๙,๗๐๕ บาท และ ตอย ไดรับ ๓๒,๕๐๐ บาท ทั้งÿามคน ถูกÿงเขาýูนยแรกรับÿถาน พินิจและคุมครองเด็กและเยาüชนจังĀüัดÿุพรรณบุรี เปนเüลาÿองเดือน เมื่อ ครบกําĀนด ทั้งÿามคนถูกÿงตัüไปยังÿํานักงานตรüจคนเขาเมืองรอการ ผลักดันกลับประเทý โดยมูลนิธิฯไดประÿานองคกรพัฒนาเอกชนชüยเĀลือ เด็กในประเทýลาüมารับตัüและชüยÿงกลับÿูครอบครัü กรณีแรงงานบ้าน ชาวเอธิโอเปีย โมนาอายุ ๒๕ ป อาýัยอยูกับลุงและปาที่ชานเมืองอาดิÿอาบาบา ประเทýเอธิโอเปย ตอมามีนายĀนาติดตอใĀมาทํางานบานใĀกับนายจาง ÿัญชาติเดียüกันซึ่งมาประจําองคกรระĀüางประเทýในประเทýไทย โดย ÿัญญาüาจะไดเงินเดือน ๑๐๐ เĀรียญเอธิโอเปย Āรือประมาณ ÿามพันĀา รอยบาท มีüันĀยุดประจําÿัปดาĀและจะแนะนําติดตอกับกลุมเพื่อนชาü เอธิโอเปยในประเทýไทย ขอตกลงการจางงานระบุüาในĀาเดือนแรกตองถูก ĀักเงินเดือนละĀนึ่งพันบาท เปนคานายĀนา เมื่อเดินทางมาถึงประเทýไทย โมนาตองทํางานโดยไมมีüันĀยุด ตั้งแตตีĀาถึงเที่ยงคืน ตองถูกĀักคาแรง ครึ่งĀนึ่งในĀาเดือนแรกใĀกับนายĀนา นายจางบอกüาจะÿงเงินใĀญาติที่ เอธิโอเปยทุกเดือน แตเมื่อโมนาไดโทรÿอบถามกับครอบครัüพบüา นายจาง ไดÿงใĀเพียงĀาพันบาทเทานั้น ภรรยาของนายจšางชอบดุดŠาโมนาเปŨนประจำ เวลาไมŠพอใจมักจะ ทำรšาย และไลŠใĀšออกไปอยูŠนอกบšาน โมนามักจะไดšกินขšาวเปลŠาเปŨนอาĀาร ไมŠมีโอกาÿไปพบปะกับชาวเอธิโอเปŘยคนอื่น ๆ เĀมือนกับที่เคยบอกไวš ĀลังจากĀกเดือนผŠานไป โมนาทนไมŠไĀวและตšองการกลับบšาน แตŠนายจšาง ไมŠใĀšกลับโดยอšางวŠายังไมŠคุšมคŠาตั๋วเครื่องบิน และยังติดเงินคŠาใชšจŠายทำฟŦน โมนาทนทำงานเปŨนเวลากวŠาÿองปŘ จนวันĀนึ่ง โมนาถูกใĀšออกไปยืนนอก บšานเĀมือนเชŠนเคย โมนาไมŠอยากทนอีกตŠอไป จึงตัดÿินใจเดินไปที่ÿระน้ำ กลางĀมูŠบšานเพื่อจะจบชีวิตตนเอง ระĀวŠางทางมีĀญิงชาวเอธิโอเปŘยที่รูšจัก กับนายจšางของโมนาและจำโมนาไดš จึงไดšชŠวยพาโมนาไปที่บšานของเพื่อน คนĀนึ่ง และติดตŠอใĀšประธานĀมูŠบšานชŠวยเĀลือและไดšÿŠงตŠอมายังมูลนิธิ ผูšĀญิง เมื่อมูลนิธิฯ พาโมนาไปแจšงความ ทางเจšาĀนšาที่ตำรวจกลับปกปŜอง

๑๖๖ นายจšางเพราะมีตำแĀนŠงในองคŤการระĀวŠางประเทศ มูลนิธิฯไดšนัดเจรจากับ นายจšางเรื่องคŠาแรง แตŠนายจšางไมŠยอมจŠายตามที่เÿนอไป ทางมูลนิธิฯจึงไดš ชŠวยจัดĀาทนายเพื่อดำเนินเรื่องรšองเรียนตŠอศาลแรงงาน มูลนิธิĄ ไดชüยปรąÿćนจĆดที่พĆกที่ปลĂดภĆย ฟนฟูÿภćพรćงกćยแลąจิตใจ ตĂมćýćลนĆดเจรจćโดยไกลเกลี่ยใĀนćยจćงยĂมจćยเปนเงินทĆ้งÿิ้น ÿี่แÿนบćทโดยมี เงื่ĂนไขยุติกćรฟĂงรĂงทćงกฎĀมćยทĆ้งทćงĂćญćแลąทćงแพง โมนćตĂงĂยูใน เมืĂงไทยเพื่ĂรĂÿิทธิในกćรเปนผูลี้ภĆยเปนเüลćกüćÿćมป โดยไดรĆบคüćมชüยเĀลืĂที่ พĆกพิงจćกบćนพĆกฉุกเฉิน แลąýูนยภคินีýรีชุมภćบćล ดินแดง จนกรąทĆ่งไดลี้ภĆยไปยĆง ปรąเทýĂĂÿเตรเลีย จćกกรณีทĆ้งÿćมซึ่งเปนแรงงćนĀญิงแลąเด็กตćงชćติที่ปรąÿบปญĀćใน ปรąเทýไทย ÿąทĂนใĀเĀ็นüćเÿนทćงกćรเขćถึงคüćมยุติธรรมขĂงแรงงćนĀญิงแลą เด็กตćงชćติที่นĂกจćกจąมีกćรลงโทþตĂผูกรąทํćผิดทćงĂćญćแลü ยĆงตĂงคํćนึงถึง กćรเรียกรĂงใĀผูปรąÿบปญĀćไดรĆบกćรตĂบแทนชดเชยคüćมเÿียĀćยที่เกิดขึ้นโดย กćรจĆดĀćทนćยคüćมเพื่ĂชüยตĂÿูเรียกรĂงคćชดเชยคüćมเÿียĀćยซึ่งเปนภćรกิจที่ ตĂงใชทรĆพยćกรจํćนüนไมนĂยในกćรดํćเนินงćนแลąจํćเปนตĂงมีĀนüยงćน ภćยนĂกเชน มูลนิธิผูĀญิง ปรąÿćนกćรใĀคüćมชüยเĀลืĂ จćกทĆ้งÿćมกรณีที่มูลนิธิĄ ใĀคüćมชüยเĀลืĂจąเĀ็นüć ในกรณีขĂงพรýรี Āนüยงćนที่รĆบผิดชĂบเรื่Ăงกćร ดํćเนินคดีทćงĂćญćตĂนćยจćงไมไดมีกćรเรียกรĂงคćเÿียĀćยใĀแกพรýรี ทํćใĀตĂง ดํćเนินคดีทćงแพงแมนćยจćงจąถูกลงโทþทćงĂćญćแลąýćลแพงไดÿĆ่งใĀมีกćร ชดเชยคüćมเÿียĀćยแตพรýรีก็ไมไดรĆบเงินชดเชยคüćมเÿียĀćยตćมที่ýćลÿĆ่ง เนื่ĂงจćกไมมีกćรยึดทรĆพยÿินขĂงนćยจćขณąดํćเนินคดีทćงĂćญć แตกตćงจćกกรณี แรงงćนชćüลćüÿćมรćยที่จĆงĀüĆดÿุพรรณบุรี ที่นĂกจćกจąดํćเนินคดีตĂนćยจćงแลü นĂง พüง แลąตĂย ยĆงไดรĆบคćแรงที่ทćงเจćĀนćที่แรงงćนชüยเรียกรĂงใĀ แมüć แรงงćนทĆ้งÿćมจąเปนแรงงćนที่ไมมีใบĂนุญćตก็ตćมแตก็ไมไดนํćมćเปนÿćเĀตุที่จą ทํćใĀไมไดรĆบคćแรงชดเชย ÿüนกรณีขĂงโมนć ไมมีกćรดํćเนินคดีทćงĂćญćตĂ นćยจćง แลąใชกรąบüนกćรเรียกรĂงตĂýćลแรงงćน แลąนćยจćงยĂมจćยคćชดเชย ในชĆ้นไกลเกลี่ยทํćใĀไมตĂงดํćเนินกćรบĆงคĆบคดีในชĆ้นýćล กรณีขĂงพรýรี รąĀüćงพĆกพิงที่บćนเกร็ดตรąกćร พรýรีไดรĆบกćรฝกĂćชีพ แลąเรียนภćþćไทยรąĀüćงที่รĂกćรกรąบüนทćงกฎĀมćยแลąกćรÿงกลĆบเปนเüลć ĀลćยเดืĂน ซึ่งกćรเรียนภćþćไทยนĆบüćเปนปรąโยชนตĂพรýรีที่ตĂมćไดมีโĂกćÿ

๑๖๗ ยćยถิ่นมćทํćงćนในเมืĂงไทยĂยćงถูกตĂง ในÿüนขĂงแรงงćนทĆ้งÿćมตĂงเขćĂยูที่ ýูนยแรกรĆบขĂงÿถćนพินิจĄ ซึ่งแมจąไมไดรĆบกćรดูแลในฐćนąผูเÿียĀćยจćกกćรคć มนุþย แตมีขĂดีที่ไดกลĆบภูมิลํćเนćภćยในรąยąเüลćÿĂงเดืĂน แลąÿถćนที่ก็จĆดไü เปนýูนยแรกรĆบที่แยกจćกเด็กที่กรąทํćผิดĂื่น ๆ ในÿถćนพินิจĄ ปจจุบĆนเริ่มมีกćรเปลี่ยนแปลงในเชิงรąบบกลไกรĂงรĆบขĂงรĆฐที่ดีขึ้น โดยมี กćรปรąÿćนงćนแลąทํćงćนรüมกĆนซึ่งเปนผลพüงภćยใตกรĂบกćรทํćงćนดćนกćรคć มนุþย โดยเมื่ĂมีกćรแจงเĀตุจąมีกćรปรąÿćนงćนกĆบทีมÿĀüิชćชีพเพื่ĂรüมคĆดแยก Āญิงแลąเด็ก ตลĂดจนมีกćรคุมครĂงดćนแรงงćนที่กćüĀนćมćกขึ้นกüćแตเดิมโดย ไมเลืĂกปฏิบĆติตĂแรงงćนยćยถิ่นที่ไมมีเĂกÿćร Ăยćงไรก็ตćม ในกรณีĂื่น ๆ ที่ทćง มูลนิธิĄ ไดปรąÿćนงćนใĀเจćĀนćที่ลงไปชüยเĀลืĂจćกÿถćนที่ทํćงćน ĀćกเจćĀนćที่ พบแรงงćนมีĂćยุเกิน ๑๘ ป แลąเปนแรงงćนที่ไมมีเĂกÿćร จąไมไดรĆบกćรปฏิบĆติ จćกเจćĀนćที่เชนเดียüกĆบกรณีที่เปนแรงงćนเด็ก เนื่ĂงจćกยĆงพิจćรณćüćเปน แรงงćนÿมĆครใจยćยถิ่นเขćมćทํćงćนซึ่งปรąÿบปญĀćในกćรทํćงćน ไมไดเปน ผูเÿียĀćยจćกกćรคćมนุþย กรณีเชนนี้โดยÿüนใĀญจąถูกýćลตĆดÿินใĀรĆบโทþĀนึ่ง ĀรืĂÿĂงเดืĂน กĂนถูกผลĆกดĆนกลĆบปรąเทýตนทćง บ้านพักหญิงและเด็กที่แม่สอด: ที่พักพิงของหญิง และเด็กเคลื่อนย้าย มูลนิธิĄ เริ่มเปดบćนพĆกÿํćĀรĆบĀญิงแลąเด็กยćยถิ่นในปพ.ý. ๒๕๕๒ โดย เนนรĆบĀญิงแลąเด็กที่ตĂงกćรคüćมชüยเĀลืĂในกćรเดินทćงกลĆบภูมิลํćเนć แลąเติม เต็มชĂงüćงĂĆนเกิดจćกกćรคĆดแยกเĀยื่Ăที่ในขณąนĆ้นรĆฐเนนเฉพćąกรณีที่เปน ผูเÿียĀćยจćกกćรคćมนุþย บćนพĆกĀญิงแลąเด็กที่แมÿĂดเปนโครงกćรที่ไดรĆบกćร ÿนĆบÿนุนจćกĂงคกćร แตร เด ซĂม เนเธĂรแลนด เชนเดียüกĆบกćรทํćงćนใĀคüćม ชüยเĀลืĂĀญิงแลąเด็กในĀĂงกĆกขĂงÿํćนĆกงćนตรüจคนเขćเมืĂง กćรดํćเนินงćนใน ชüงแรกทćงมูลนิธิไดเดินทćงไปÿํćรüจคüćมคิดเĀ็นจćกĂงคกรในพื้นที่ĂํćเภĂแมÿĂด ซึ่งÿüนใĀญเĀ็นดüยที่จąมีกćรเปดบćนพĆกรĂงรĆบในพื้นที่ แลąไดทํćคüćมรูจĆกกĆบ Ăงคกรตćง ๆ ที่ทํćงćนใĀคüćมชüยเĀลืĂแกĀญิงแลąเด็กจćกปรąเทýพมć ในชüง ÿĂงปแรก มูลนิธิĄไดเลืĂกที่จąดํćเนินงćนกĆบĂงคกร Social Action for Women (SAW) ซึ่งมีคนทํćงćนที่ÿćมćรถÿื่ĂÿćรภćþćเดียüกĆบĀญิงแลąเด็กจćกพมćได ตĂมć เนื่Ăงจćกแนüทćงกćรทํćงćนที่แตกตćงกĆนแลąเกิดชĂงüćงในกćรÿื่Ăÿćร มูลนิธิĄจึง ไดดํćเนินโครงกćรแยกจćกĂงคกร SAW โดยกćรจĆดĀćเจćĀนćที่แลąพี่เลี้ยงที่ ÿćมćรถÿื่ĂÿćรภćþćกĆบเด็ก ๆ แลąผูĀญิงในบćนพĆกได ตลĂดรąยąเüลćดํćเนินงćน

๑๖๘ นćนกüćÿิบปนี้ บćนพĆกไดใĀคüćมชüยเĀลืĂแกĀญิงแลąเด็กรüมทĆ้งÿิ้น ๓๗๗ คน เปนเด็กĀญิง ๑๘๑ คน เปนเด็กชćย ๕๗ คน แลąผูĀญิง ๑๔๖ คน กรณีที่เปน ผูเÿียĀćยจćกกćรคćมนุþย พบüćมีĀญิงแลąเด็กเพียงĀนึ่งรćยที่ไดรĆบกćรÿงตĂมć จćกĂงคกรในแมÿĂดแลąไดรüมกĆนชüยเĀลืĂĂยćงตĂเนื่Ăงเพื่ĂใĀÿćมćรถเขćถึง คüćมยุติธรรม ซึ่งผูเÿียĀćยแลąเจćĀนćที่ตĂงเดินทćงมćที่กรุงเทพแลąที่เกิดเĀตุ จĆงĀüĆดÿรąบุรี กรณีดํćเนินคดีรćยĂื่น ๆ ไดรĆบกćรÿงตĂจćกชุมชน โดยÿüนĀนึ่งเปน เด็กผูĀญิงที่ถูกกรąทํćคüćมรุนแรงทćงเพý ĀรืĂมีคüćมเÿี่ยง ไมปลĂดภĆยĀćกจąตĂง Ăยูในชุมชน ทํćใĀตĂงกćรที่พĆกพิงชĆ่üครćü รąĀüćงที่มีกćรดํćเนินคดีตĂผูลąเมิด üĆตถุปรąÿงคจćกแรกเริ่มในกćรตĆ้งบćนพĆกก็เพื่ĂรĂงรĆบĀญิงแลąเด็กที่ไดรĆบ กćรÿงตĂมćจćกĀĂงกĆกซĂยÿüนพลู แตผลที่เกิดขึ้น พบüćบćนพĆกไดชüยรĂงรĆบ Āญิงแลąเด็กที่ÿงตĂมćจćกĂงคกรในĂํćเภĂแมÿĂดมćกกüćที่ÿงมćจćกĀĂงกĆก โดย มีĀญิงแลąเด็กที่ปรąÿบคüćมรุนแรงในครĂบครĆü เปนเด็กกลุมเปรćąบćงที่ขćด ผูดูแลĀรืĂครĂบครĆüยćยถิ่นไปทํćงćนกรุงเทพĄ ĀรืĂเด็กที่ถูกลąเมิดทćงเพýจćกคน ในครĂบครĆüĀรืĂคนในชุมชน Āญิงแลąเด็กจąพĆกพิงในบćนพĆกดüยรąยąเüลćที่แตกตćงกĆนไป ที่Ăยูนćน ที่ÿุดเปนĀญิงที่ไดรĆบคüćมชüยเĀลืĂมćจćกĀĂงกĆกซĂยÿüนพลูซึ่งĂยูในบćนพĆกนćน ถึง ๔ ป ÿüนที่พĆกพิงรąยąÿĆ้น มีทĆ้งที่นĂยกüć ๑ ÿĆปดćĀ ĀรืĂนĂยกüćĀนึ่งเดืĂน โดยขึ้นกĆบรąยąเüลćในกćรติดตćมครĂบครĆü ĀรืĂกćรคลี่คลćยปญĀćที่เกิดขึ้น เหมย การแสวงหาประโยชน์ เลือกปฏิบัติซ้ำซ้อน เĀมย ĀญิงชาüไทยใĀญ มูลนิธิผูĀญิงพบกับเĀมย Āญิงชาüไทย ใĀญอายุ ๒๙ ป ที่Āองกัก ÿตม.ซอยÿüนพลูตอนปลายเดือนพฤþภาคม พ.ý. ๒๕๕๘ มีอาการเซี่องซึม ชอบพูดคนเดียü ไมคุยกับใคร จึงไดขอ อนุญาตจาก ÿตม. ใĀเĀมยไดเขารับคüามคุมครองจากบานพัก เĀมยไดพบ กับจิตแพทยที่โรงพยาบาลแมÿอดซึ่งüินิจฉัยüาเปนโรคจิตเภทแบบไม กาüราü ĀลังจากกินยาอาการของเĀมยดีขึ้นเปนลําดับ เĀมยเคยเปน แมบานที่เชียงใĀมประมาณ ๑ ป ตอมาไดมาทํางานเปนแมบานที่กรุงเทพฯ แตมีปญĀากับนายจาง เĀมยจึงยายไปทํางานอีกแĀงĀนึ่ง จนüันĀนึ่งมี ตํารüจมาตรüจคนบาน ÿอบถามĀาบัตรอนุญาตทํางานและตรüจคนĀา ยาบา เĀมยถูกจับดําเนินคดีและติดคุกที่ทัณฑÿถานĀญิงธัญบุรีเปนเüลาป กüาโดยที่ไมรูüาดüยขอĀาอะไร จากนั้นก็ถูกÿงมาที่Āองกัก ÿตม.

๑๖๙ ÿüนพลูชüงเüลาในบานพัก เĀมยไดรับการฟนฟูจนÿามารถใชชีüิตได ตามปกติ แตก็ไมตองการกลับพมาเพราะไมรูüาบานของตนเองอยูที่ไĀน มูลนิธิฯ จึงไดชüยĀางานใĀเĀมยเปนแมบานดูแลเกÿตเฮาÿแĀง Āนึ่ง ตอมาพบüา เĀมยถูกĀลอกจากลูกคาที่มาพักที่เกÿเฮาÿใĀเขาไปใน Āองแลüใชกําลังขืนใจ และบอกüาจะคบĀาเปนแฟน แตเขาก็ไมกลับมาĀา เĀมยอีกทําใĀอาการของเĀมยกําเริบ Āลังจากที่ไปรับการตรüจ ก็ไดรูüา เĀมยตั้งครรภออน ๆ มูลนิธิผูĀญิงจึงรับตัüเĀมยมาดูแลจนมีอาการดีขึ้นและ ดําเนินการยุติการตั้งครรภ อยางไรก็ตาม เĀมยยืนยันที่จะขอไปพักอยูตาม ลําพัง เจาĀนาที่ไดแตติดตามüาเĀมยพักอยูที่ใดและไปเยี่ยมเยียน จนกระทั่งเดือนมกราคม พ.ý. ๒๕๖๒ มูลนิธิฯไดรับแจงüาเĀมยเดินเรรอน อยูริมถนนที่ตัüเมืองเชียงใĀม มีอาการเลื่อนลอย พูดคนเดียü เนื้อตัüÿกปรก จึงไดประÿานใĀองคกรชüยเĀลือแรงงานอพยพที่จังĀüัดเชียงใĀมใĀชüยÿง ตัüเĀมยเขารับการรักþาที่โรงพยาบาลÿüนดอก เชียงใĀม Āลังจากที่อาการ ดีขึ้น มูลนิธิฯ ไดประÿานÿํานักงานพัฒนาÿังคมและคüามมั่นคงของมนุþย ปจจุบัน Āมüย ไดรับการดูและ พักอยูที่ýูนยคุมครองคนไรที่พึ่ง จังĀüัด พิþณุโลก Āญิงแลąเด็กที่ถูกÿงตĂมćจćกÿํćนĆกงćนตรüจคนเขćเมืĂง ทćงเจćĀนćที่ บćนพĆกจąไปรĆบตĆüมćจćกดćนตรüจคนเขćเมืĂงที่ชćยแดนแมÿĂด เรื่ĂงÿํćคĆญที่ จąตĂงดํćเนินกćร ก็คืĂกćรÿรćงคüćมไüüćงใจ ใĀĀญิงแลąเด็กยินยĂมเขćบćนพĆก ดüยคüćมÿมĆครใจ แตบćงครĆ้งก็ไมใชเรื่ĂงงćยเพรćąĀญิงแลąเด็กตĂงถูกแยกĂĂกมć จćกผูตĂงกĆกคนĂื่น ๆ ที่กํćลĆงจąไดขćมกลĆบไปทćงฝงพมć กćรที่มีเจćĀนćที่ซึ่ง ÿćมćรถÿื่ĂÿćรภćþćพมćĀรืĂภćþćขĂงกลุมชćติติพĆนธุไดจึงเปนเรื่ĂงÿํćคĆญที่ทํćใĀ Āญิงแลąเด็กมีคüćมไüüćงใจยินดีรĆบคüćมชüยเĀลืĂจćกบćนพĆก โดยทĆ่üไปĀนüยงćนขĂงรĆฐมĆกจąใĀคüćมÿํćคĆญกĆบกćรคĆดแยกüćเปน ผูเÿียĀćยจćกกćรคćมนุþยĀรืĂไมเปนĂĆนดĆบแรก แตบćนพĆกขĂงมูลนิธิĄ เนนถึง คüćมไมปลĂดภĆยที่Ăćจเกิดขึ้นĀćกแรงงćนเคลื่ĂนยćยเĀลćนี้ ตĂงเดินทćงกลĆบโดย ลํćพĆง แลąจąÿĆมภćþณในภćยĀลĆงถึงปรąÿบกćรณในกćรยćยถิ่นที่ผćนมć แลąใĀ คüćมชüยเĀลืĂโดยไมไดจํćกĆดüćเปนผูเÿียĀćยจćกกćรคćมนุþยĀรืĂไมโดยคํćนึงถึง คüćมเปรćąบćงขĂงĀญิงแลąเด็กยćยถิ่น

๑๗๐ บ้านพักกับการดูแลฟื้นฟูเยียวยาท่ามกลางความหลากหลาย ตลĂดรąยąเüลćที่ดํćเนินงćนบćนพĆก มีกćรปรĆบเปลี่ยนเจćĀนćที่Āลćยรุน ในแรกเริ่ม ทćงบćนพĆกมูลนิธิĄไดเปดรĆบคนทํćงćนจćกปรąเทýพมćมćทํćงćนรüมกĆบ เจćĀนćที่คนไทยแลąใชภćþćĂĆงกฤþในกćรÿื่Ăÿćร ตĂมćไดเปลี่ยนมćรĆบบุคคลćกรที่ เปนชćüกąเĀรี่ยงแลąชćüพมćที่เติบโตในแมÿĂดมćตĆ้งแตเด็ก จึงใชภćþćไทยไดแลą ยĆงÿćมćรถÿื่ĂÿćรกĆบĀญิงแลąเด็กในบćนพĆกได จึงทํćใĀบćนพĆกขĂงมูลนิธิĄมี เจćĀนćที่ที่ÿćมćรถÿื่ĂÿćรไดทĆ้งภćþćไทย พมć กąเĀรี่ยง ผูĀญิงแลąเด็ก ๆ ได เรียนรูกćรทํćĂćĀćรขĂงชćติพĆนธุตćง ๆ นĂกจćกนี้ บćนพĆกยĆงคํćนึงถึงคüćมแตกตćง ทćงýćÿนć มีกćรจĆดเครื่ĂงครĆüเฉพćąใĀÿํćĀรĆบĀญิงแลąเด็กที่เปนชćüมุÿลิม ÿิ่ง ÿํćคĆญก็คืĂกรąบüนกćรÿรćงคüćมเขćใจแลąทํćงćนรüมกĆนเปนทีม แลąกćรปรąชุม รüมกĆนเพื่ĂปรึกþćĀćรืĂ จĆดกćรปญĀćแลąเรียนรูรüมกĆนในกćรดูแลÿมćชิกใน บćนพĆกที่มีคüćมแตกตćงทćงชćติพĆนธุแลąýćÿนć ĀลĆงจćกที่Āญิงแลąเด็กเขćมćในบćนพĆก ÿิ่งแรกคืĂกćรชüยเĀลืĂใĀได ปรĆบตĆüแลąมีคüćมคุนเคยกĆบกćรใชชีüิตในบćนพĆก จćกนĆ้นจąĀćโĂกćÿพูดคุยเพื่Ă ทรćบคüćมเปนมćแลąปรąเมินคüćมตĂงกćรแลąคüćมชüยเĀลืĂที่ตĂงดํćเนินกćร กćรพูดคุยขึ้นกĆบคüćมพรĂมขĂงĀญิงแลąเด็ก เมื่Ăมีคüćมไüüćงใจก็จąคĂย ๆ เปดเผยเลćเรื่Ăงรćüชีüิตที่ผćนมć ทćงเจćĀนćที่มูลนิธิĄ จึงมิไดทํćกćรÿĆมภćþณ Ăยćงเปนทćงกćร แตจąพยćยćมÿรćงคüćมคุนเคยแลąพูดคุยÿĂบถćมในรąĀüćงที่ ใชชีüิตในบćนพĆก กรณีĀญิงแลąเด็กที่ÿงตĂมćจćกชุมชน มĆกจąเปนกรณีที่ถูกกรąทํć คüćมรุนแรงในครĂบครĆü ทćงกćย ทćงเพý ทćงจิตใจĀรืĂถูกกรąทํćจćกคนในชุมชน เจćĀนćที่บćนพĆกจึงใĀคüćมÿํćคĆญกĆบกćรดูแลเยียüยćผลกรąทบจćกคüćมรุนแรง นĂกจćกบćดแผลภćยนĂกแลü ยĆงมีผลกรąทบทćงจิตใจที่เปนคüćมทćทćยในกćร ทํćงćน รüมถึงĀญิงแลąเด็กที่เปนแรงงćนยćยถิ่นซึ่งผćนพนÿภćพกćรทํćงćนที่ เลüรćย ĀรืĂเผชิญกĆบคüćมรุนแรงทćงเพýในที่ทํćงćน ในขณąที่เจćĀนćที่ในบćนพĆก มีนĆกÿĆงคมÿงเครćąĀที่เปนĀลĆกในกćรทํćงćนเพียงคนเดียü ÿüนผูดูแลคนĂื่น ๆ เปน ทีมงćนที่มีคüćมมุงมĆ่นที่จąทํćงćนชüยเĀลืĂผูĂื่น กćรเรียนรูแลąปรึกþćĀćรืĂใน ทีมงćนจึงเปนĀĆüใจÿํćคĆญ โดยเฉพćąกćรÿรćงบรรยćกćýแลąจĆดÿภćพแüดลĂมใน บćนพĆกเพื่ĂเĂื้ĂใĀĀญิงแลąเด็กÿćมćรถฟนฟูÿภćพจิตใจแลąมีพลĆงในกćรดํćเนินชีüิต ÿćมćรถกćüขćมคüćมเจ็บปüดแลąคüćมบĂบชํ้ćทćงจิตใจที่เปนผลจćกคüćมรุนแรง ที่เคยเผชิญมćในĂดีต

๑๗๑ ผูเดืĂดรĂนที่ถูกÿงมćบćนพĆกมีคüćมĀลćกĀลćยĂยćงมćก จćกเดิมที่ บćนพĆกüćงแผนรĂงรĆบĀญิงแลąเด็กที่พบใน ÿตม. ซึ่งÿüนใĀญตĂงกćรที่พĆกพิง ชĆ่üครćü แตเมื่ĂบćนพĆกเปนที่รĆบรูขĂงĂงคกรตćง ๆ ในพื้นที่ จึงมีĀญิงแลąเด็กที่ถูก ÿงตĂจćกพื้นที่เพิ่มมćกขึ้นเรื่Ăย ๆ เชน เปนเด็กที่ไมมีคนดูแลเนื่ĂงจćกแมตĂงโทþ ติดคุก เด็กที่ถูกทํćรćยจćกคนในครĂบครĆü แลąเด็กที่ถูกลąเมิดทćงเพý เปนตน บćง ครĂบครĆü ถูกÿงตĂมćจćกคćยผูĂพยพแลąĂćýĆยĂยูในบćนพĆกจนกรąทĆ่งไดเดินทćง ไปปรąเทýที่ÿćม กรณีที่ถูกÿงตĂมćจćกชุมชนเĀลćนี้ ตĂงกćรกćรเยียüยćแลąฟนฟู ÿภćพจิตใจ โดยเฉพćąเด็กที่ถูกลąเมิดทćงเพý ซึ่งดูเĀมืĂนบćนพĆกขĂงเรćไมĂćจ ปฏิเÿธได เนื่ĂงจćกÿถćนกćรณในบćนพĆกĂื่น ๆ ÿüนใĀญมีÿภćพคĂนขćงแĂĂĆดแลą ÿภćพแüดลĂมไมเĀมćąÿมที่จąรĂงรĆบเด็กที่ปรąÿบปญĀćถูกลąเมิดทćงเพý ทีมดูแลแมไมไดมีพื้นฐćนเปนนĆกüิชćชีพโดยตรงทćงดćนÿĆงคมÿงเครćąĀ ĀรืĂนĆกจิตüิทยć แตทćงมูลนิธิĄ ไดเพิ่มพูนทĆกþąพื้นฐćนในกćรดูแลโดยใĀคüćมรĆก แลąคüćมเĂื้ĂĂćทรเพื่ĂปรąคĆบปรąคĂงใĀĀญิงแลąเด็กเĀลćนี้ÿćมćรถฝćฟนกĆบ üิกฤตในชีüิตขĂงตนไปไดกćรจĆดกิจกรรมĀลćกĀลćยแกĀญิงแลąเด็กÿงเÿริมคüćม เขćใจแลąกćรมีÿüนรüมในกćรชüยเĀลืĂกĆน ÿิ่งที่นćชื่มชมก็คืĂĀญิงแลąเด็กใน บćนพĆกตćงมีÿüนรüมดูแลÿมćชิกใĀมที่เขćมćในบćน เชน เปนเด็กที่เคลื่Ăนยćยแยก จćกครĂบครĆüแลąเขćมćĂยูในกćรดูแลขĂงบćนพĆกโดยลํćพĆง เจćĀนćที่แลąทีมดูแลมีกćรจĆดพูดคุยกĆบÿมćชิกในบćนพĆกĂยćงÿมํ่ćเÿมĂ เพื่ĂรĆบฟงปญĀćแลąĀćทćงĂĂกรüมกĆนĀรืĂขĂคüćมรüมมืĂจćกÿมćชิกในบćน กćร พูดคุยเปนรćยบุคคลเปนÿิ่งÿํćคĆญที่ทีมดูแลใĀคüćมÿํćคĆญซึ่งมีüĆตถุปรąÿงคทĆ้งกćร ÿĂบถćมคüćมเปนมć กćรรüบรüมขĂมูลเพื่ĂจĆดทํćแผนเฉพćąรćยในกćรฟนฟูทĆ้ง ทćงรćงกćยแลąจิตใจ กćรĂยูรüมกĆนในคüćมĀลćกĀลćยขĂงชćติพĆนธุแลąเคćรพในทุกชćติพĆนธุ แลąคüćมเชื่Ă จึงเปนĀลĆกกćรที่บćนพĆกขĂงมูลนิธิĄ ใĀคüćมÿํćคĆญพรĂมทĆ้งตรąĀนĆก ถึงÿถćนกćรณคüćมขĆดแยงทćงชćติพĆนธุที่มีคüćมเปนมćยćüนćนในปรąเทýตนทćง บćนพĆกเคยเผชิญÿถćนกćรณที่เด็กกąเĀรี่ยงÿąทĂนคüćมในใจüć ไมชĂบคนเชื้Ăÿćย พมć เจćĀนćที่ดูแลในบćนพĆกจึงตĂงÿรćงคüćมเขćใจแลąทํćใĀÿมćชิกทุกคนรĆบรูüć บćนพĆกĂยูดüยกĆนĂยćงเคćรพกĆนแลąกĆนในคüćมแตกตćงทćงชćติพĆนธุ รüมถึงคüćม เชื่ĂแลąกćรนĆบถืĂýćÿนćที่แÿดงĂĂกตćงกĆน ทćงเจćĀนćที่จąจĆดพćĀญิงแลąเด็กไป รüมในกิจกรรมทćงýćÿนćตćมที่ตĂงกćร ไมüćจąเปนงćนบุญปรąเพณีทćงýćÿนć

๑๗๒ พุทธ กćรไปโบÿถขĂงĀญิงแลąเด็กที่เปนชćüคริÿต แลąกćรมีพื้นที่ลąĀมćดขĂง ÿมćชิกที่เปนชćüมุÿลิม กćรทํćงćนเพื่ĂดูแลĀญิงแลąเด็กในบćนพĆก มิใชเพียงกćรใĀที่พĆกพิง กćร จĆดĀćĂćĀćร เพื่ĂใĀĂิ่มทĂงในแตลąüĆน แตกćรใÿใจกćรใĀคüćมรĆก คüćมพรĂมรĆบ ฟงปญĀć เปนÿüนÿํćคĆญที่ชüยÿรćงบรรยćกćýในบćนพĆกที่Āญิงแลąเด็กถูกกรąทํć จąÿćมćรถมีคüćมพรĂมที่กลćĂĂกไปเผชิญโลกภćยนĂก ĀรืĂกลĆบไปใชชีüิตขĂงตน ไดดĆงเดิมĀรืĂดีขึ้นกüćเดิม กćรชüนĀญิงแลąเด็กนĆ่งลĂมüงคุยกĆน เปนกิจกรรมที่ เจćĀนćที่ดํćเนินกćรเปนกิจüĆตรĂยćงĀนึ่ง รüมถึงกćรทบทüนขĂตกลงกćรĂยูรüมกĆน กćรแÿดงĂĂกดüยคüćมเคćรพคüćมแตกตćงขĂงทุก ๆ คน กćรปฏิบĆติĂยćงเทćเทียม แลąตĂงใĀทุก ๆ คนไดรĆบคüćมÿํćคĆญจćกเจćĀนćที่ไมตćงกĆน ทćงมูลนิธิĄ ไดเปดโĂกćÿใĀทีมดูแลไดรĆบกćรĂบรมกćรดูแลĀญิงแลąเด็กที่ ปรąÿบกĆบคüćมรุนแรง แลąไดนํćปรąÿบกćรณจćกกćรĂบรมมćปรĆบใชในกćร ทํćงćน เชน เรียนรูกćรใชกิจกรรมüćดภćพเปนÿื่ĂในกćรพูดคุยกĆบเด็ก เพื่ĂรĆบรู ÿถćนกćรณขĂงเด็ก คüćมกลĆü แลąคüćมนึกคิด ผćนภćพที่เด็กüćด กรณีที่เปนĀญิง แลąเด็กที่มีĂćกćรทćงจิตเüช จąÿงตĆüใĀเขćรĆบกćรรĆกþćจćกผูเชี่ยüชćญ แลą จิตแพทยจąคĂยใĀคํćแนąนํćเพื่ĂนํćมćใชในกćรดูแลตĂเนื่ĂงในบćนพĆก เด็กที่เขćพĆกในบćนพĆกที่ÿงมćจćกชุมชนÿüนใĀญนĆ้นครĂบครĆüไมมีคüćม พรĂมในกćรดูแลจึงมีแนüโนมตĂงพํćนĆกในบćนพĆกเปนเüลćนćน เด็กเĀลćนี้ แมจą ĂยูในüĆยเรียนแตที่ผćนมćขćดโĂกćÿในกćรเขćโรงเรียนเพรćąตĂงเคลื่ĂนยćยตćมพĂ ĀรืĂแม ĀรืĂเคยเรียนแตĂĂกจćกโรงเรียนกลćงคĆน มูลนิธิĄ ใĀคüćมÿํćคĆญที่จąใĀ เด็กไดมีโĂกćÿเขćเรียน ยกเüนกรณีที่มีภูมิลํćเนินในปรąเทýพมć ก็จąจĆดใĀมีโĂกćÿ เรียนจćกเจćĀนćที่ในบćนพĆกรąĀüćงที่ไดรĆบคüćมชüยเĀลืĂ เมื่Ăเด็กĂยูในกćรดูแลขĂงบćนพĆก ทีมเจćĀนćที่จąเÿนĂทćงเลืĂกใĀเด็กได เรียนĀนĆงÿืĂ แตถćเปนเด็กที่ยćยถิ่นมćจćกทćงฝงพมć โĂกćÿที่จąไดเรียนมีไมมćก นĆก เพรćąเมื่ĂติดตĂพĂแมผูปกครĂงได พĂแมก็ตĂงกćรใĀลูกขĂงตนเดินทćงกลĆบ โดยเร็üที่ÿุด ทćงเจćĀนćที่มูลนิธิĄพยćยćมโนมนćüครĂบครĆüโดยพูดคุยทćงโทรýĆพท เพื่ĂใĀครĂบครĆüยินยĂมใĀเด็กมีโĂกćÿเรียนĀนĆงÿืĂ ĀรืĂฝกĂćชีพกĆบทćงบćนพĆก เพรćąĀćกเด็กกลĆบไปชุมชน โĂกćÿที่เด็กจąตĂงยćยถิ่นมćเมืĂงไทยĂีกมีคĂนขćงÿูง กćรไดĂยูเรียนภćþćพมć ก็พĂจąยืดเüลćขĂงกćรยćยถิ่นไปไดบćง

๑๗๓ Āćกเปนเด็กที่ĂงคกรในแมÿĂดÿงมćรĆบคüćมชüยเĀลืĂ ÿüนใĀญทćง บćนพĆกจąพิจćรณćÿงเด็กเขćเรียนในโรงเรียนไทย ดüยเĀ็นüćเĀมćąกĆบเด็กที่มี แนüโนมจąใชชีüิตตĂไปในเมืĂงไทยĀรืĂĂยูที่ĂํćเภĂแมÿĂด เพรćąเด็กจąมีโĂกćÿ ไดรĆบกćรขึ้นทąเบียนไดรĆบบĆตรĂนุญćตใĀĂยูที่แมÿĂดไดเปนเüลć ๑๐ ปแลąมี แนüโนมตĂĂćยุได แตกćรเรียนกćรÿĂนเปนภćþćไทยเด็กจąตĂงมีพื้นฐćนÿื่Ăÿćร ภćþćไทยไดบćง ÿํćĀรĆบเด็กบćงคนที่เคยเรียนในปรąเทýพมćมćกĂนแลąĂนćคตมี แนüโนมจąกลĆบไปใชชีüิตในปรąเทýพมć ก็จąÿงเด็กเขćโรงเรียน Migrant ซึ่งมี คüćมเĀมćąÿมกüćเพรćąใชภćþćพมćเปนĀลĆกĂีกทĆ้งมีกćรจĆดĀĂพĆกรĂงรĆบ Āćกเด็ก เรียนจนจบเกรด ๙ ก็จąมีโĂกćÿเขćโครงกćร Youth Connect ซึ่งจĆดĂบรมเพื่ĂใĀ เด็กมีทĆกþąในกćรทํćงćนตĂไป จćกกćรติดตćมเด็กกลุมนี้ พบüćเด็กบćงคนĂĂกจćก โรงเรียนรąĀüćงที่เรียนĂยูโรงเรียน Migrant ÿüนใĀญเกิดจćกทćงบćนไมตĂงกćรใĀ เรียนตĂ ĀรืĂบćงคนมีคนรĆกทํćใĀไมไดเรียนจนจบĀลĆกÿูตรขĂง Youth Connect กćรรĆบĀญิงแลąเด็กเขćพĆกในบćนพĆกจćกĂงคกรตćง ๆ บćงครĆ้งทćง เจćĀนćที่บćนพĆกไมมีขĂมูลมćกĂนเลยüć Āญิงแลąเด็กคนใดมีปญĀćทćงจิตเüช ĀรืĂมีปญĀćทćงดćนพฤติกรรมĂยćงไรบćง ดĆงเชน กรณีเด็กĀญิงĂćยุ ๑๔ ป ถูก ลąเมิดทćงเพýแลąไดรĆบกćรปรąÿćนÿงตĂมćจćกคćยผูลี้ภĆย เนื่Ăงจćกไมมีคüćม ปลĂดภĆยที่จąĂยูในชุมชนเดิม ทćงĂงคกรที่ÿงตĂมćยĆงไดขĂใĀครĂบครĆüขĂงเด็กซึ่ง ปรąกĂบดüย แม นĂงÿćü ๒ คนแลą นĂงชćย ๑ คน ไดĂĂกมćĂยูรüมกĆนในบćนพĆก กรณีนี้ ไดÿรćงคüćมĀนĆกใจในกćรดูแลใĀกĆบทีมเจćĀนćที่Ăยćงมćก เนื่Ăงจćกแม ขĂงเด็กมีปญĀćในกćรปรĆบตĆüใชชีüิตในบćนพĆก ที่ตćงจćกชีüิตในคćยผูÿี้ภĆย ทีม เจćĀนćที่ÿĆงเกตเĀ็นüć แมขĂงเด็กไมÿćมćรถคüบคุมĂćรมณขĂงตนเĂง แลąใช คüćมรุนแรงตĂลูก ๆ เปนปรąจํć นĂกจćกกćรใชภćþćÿื่Ăÿćรที่จํćกĆดเฉพćąภćþć กąเĀรี่ยงแลü ยĆงมีปญĀćพฤติกรรมแลąรąดĆบÿติปญญć กćรดูแลครĂบครĆüนี้ ทีม ดูแลในบćนพĆกตĂงทุมเทเüลćĂยćงมćกกüćที่จąเขćใจÿภćพปญĀćขĂงแมแลąเด็ก ทĆ้งÿี่คนĂยćงชĆดเจน มูลนิธิĄ ไดชüยใĀเด็ก ๆ ไดมีโĂกćÿไปโรงเรียน แลąĀćทćงชüย ใĀแมขĂงเด็ก ๆ ÿćมćรถปรĆบตĆüกĆบกćรใชชีüิตในบćนพĆกโดยใชเüลćนćนนĆบป จนใน ที่ÿุด ĀลĆงจćกที่ไดมีกćรÿĂนทĂผćโดยเพื่ĂนผูĀญิงในบćนพĆกที่เปนชćüกąเĀรี่ยง เชนกĆน ทํćใĀแมขĂงเด็ก ๆ มีคüćมÿุขแลąลดกćรใชคüćมรุนแรงแลąมีÿมćธิกĆบกćร ทĂผć เปนที่นćยินดีที่ในที่ÿุดครĂบครĆüนี้ไดไปใชชีüิตในปรąเทýที่ÿćมในฐćนąผูลี้ภĆย แลąยĆงติดตĂÿงขćüครćüถึงเจćĀนćที่แลąเพื่Ăน ๆ ในบćนพĆก

๑๗๔ เส้นทางชีวิตหลังบ้านพักกับสิทธิการตัดสินใจของเด็กเคลื่อนย้าย กćรรĆบĀญิงแลąเด็กเขćมćดูแลในบćนพĆกเปนเพียงกćรคุมครĂงชĆ่üครćü กĂนจąÿงเด็กกลĆบคืนÿูครĂบครĆü โดยเนนĀลĆกกćรใĀเด็กไดกลĆบคืนÿูครĂบครĆü ĂยćงปลĂดภĆย ĂĆนเปนแนüปฏิบĆติในกćรทํćงćนชüยเĀลืĂคุมครĂงเด็ก แตในบริบท ขĂงเด็กเคลื่Ăนยćย กćรÿงเด็กกลĆบครĂบครĆüĀรืĂกćรใĀเด็กĂยูกĆบครĂบครĆüดู เĀมืĂนüćจąไมใชปรąโยชนÿูงÿุดขĂงเด็กในทุกกรณี เพรćąกćรกลĆบคืนÿูครĂบครĆü ในทĆนทีĂćจจąเปนกćรเรงใĀเด็กโดยเฉพćąในชüงüĆย ๑๓-๑๕ ปตĂงเคลื่ĂนยćยĂีก ครĆ้ง เด็กÿüนใĀญไมมีโĂกćÿเรียนจบชĆ้นปรąถมýึกþćโดยĂćจจąไดเรียนเพียงแคÿĂง ĀรืĂÿćมปแลüก็ĂĂกกลćงครĆนเพรćąตĂงรĆบภćรąĀćรćยไดเพื่Ăดูแลÿมćชิกใน ครĂบครĆü กćรไดเขćมćÿูบćนพĆกจึงเปนโĂกćÿในกćรพĆฒนćตนเĂงขĂงเด็ก โดยที่ เด็กไมจํćเปนตĂงกลĆบบćนคืนÿูครĂบครĆüในทĆนที ซึ่งชüยชąลĂไมใĀเด็กตĂงยćยถิ่น กลĆบมćทํćงćในเมืĂงไทยในüĆยที่ยĆงตĂงไดรĆบกćรพĆฒนćทĆกþąดćนตćง ๆ ดวงและดาว แม่วัยใส ดüงและดาü ÿองพี่นองซึ่งบานพักฯ ไดรับการประÿานจากชุมชน ใĀรับมาอยูในคüามดูแลของบานพัก เนื่องจากแมของเด็กทั้งÿองตองโทþอยู ในเรือนจําดüยขอĀาคายาเÿพติด ดüง คนพี่อายุ ๑๒ ป ดาü คนนองอายุ ๑๑ ป เนื่องจากเĀ็นüาแมของเด็กทั้งÿองทํางานใชชีüิตอยูที่แมÿอดและเด็ก ÿามารถพูดภาþาไทยได ทางบานพักจึงพิจารณาÿง ดüงและดาü ไปเรียน โรงเรียนไทยตอมาแมของเด็กทั้งÿองออกจากคุก แตดüงและดาü ยังไมได ออกไปอยูกับแม เนื่องจากแมยังไมมีรายไดที่มั่นคง ทางบานพักอนุญาตใĀ เด็ก ๆ ไปอยูกับแมในชüงüันĀยุดเÿารอาทิตย แมของเด็กเริ่มตั้งĀลักĀา รายไดดüยการรับจางนüดตามบาน ในที่ÿุด ดüงและดาü ขอออกจาก บานพักไปอยูกับแม แมทางบานพักจะไมเĀ็นดüยเพราะกังüลüาĀากเด็ก ออกจากบานพักแลüจะไมมีโอกาÿไดเรียนตอแตก็เคารพการตัดÿินใจของ เด็ก ทางบานพักไดพยายามติดตามโดยเÿนอคüามชüยเĀลือดาน ทุนการýึกþาใĀกับดüงและดาü อยางไรก็ตาม Āลังจากกลับÿูชุมชนไมนาน นัก ดüงและดาü ไดยายไปอยูทางฝงพมาพรอมกับแม และไมÿามารถติดตอ ไดอีก Āลายปตอมา มูลนิธิฯไดทราบขาüüาทั้งÿองคนแตงงานมีครอบครัü แลü และดาüคนนองไดยายตามÿามีกลับมาอยูที่แมÿอด

๑๗๕ นิว สิทธิในการศึกษาของเด็ก นิü อายุ ๑๓ ป ไดรับการÿงตอเขาบานพักจากองคกรผูĀญิง ตา เĀüย นิüพักอาýัยอยูกับแมและพอเลี้ยงที่แมÿอด มีอาชีพรับจางทําไร ขาüโพด และปลูกขาü บางครั้งนิüก็ไปรับจางดüย พอแท ๆ ของนิü เÿียชีüิต ตั้งแตนิüยังเล็ก แมฝากใĀนิü อาýัยอยูกับยาย และไดเรียนĀนังÿือถึงชั้น ประถมปที่ ๒ ก็ตองออกจากโรงเรียนดüยüัยเพียง ๗ ขüบ Āลังจากออกจาก โรงเรียน นิüตองทํางานรับจาง Āาเงินดูแลยาย ทั้งที่ลูก ๆ ของยายก็พอมี ฐานะแตไมมีใครดูแลยาย อีกทั้งปายังชอบใชคüามรุนแรงกับนิü ในที่ÿุด แม ก็รับนิüมาอยูดüยกันที่แมÿอด แมมีลูกกับพอเลี้ยงอายุ ๓ ขüบ Āลังจากที่ นิüยายมาอยูดüยไดประมาณĀนึ่งป แมก็คลอดลูกคนที่ÿอง พอเลี้ยงชอบกิน เĀลาและเมาอาละüาด ทํารายแมเปนประจํา และพยายามลüนลามนิü ทํา ใĀตองตัดÿินใจĀนีออกจากบาน ตอมาแมนิüĀนีออกมาขอคüามชüยเĀลือ จากองคกรพมาและเขาบานพักขององคกร DWU และฝากใĀนิüอาýัยอยูที่ บานของลุง แตพอเลี้ยงก็ตามไปอาละüาด แมจึงไปรับนิüมาอยูที่ องคกร DWU ดüยกัน นิüกับแม มีเรื่องทะเลาะกันเปนประจํา ทางองคกร DWU จึง ไดแยกใĀนิüมาอยูบานพักĀญิงและเด็กแมÿอด นิüไดเรียนĀนังÿือ และ ตอมามูลนิธิผูĀญิง ไดประÿานใĀนิüเขาเรียนที่ýูนยการเรียน ของโรงเรียน Migrant กรณีขĂงนิü ÿąทĂนใĀเĀ็นถึงกćรทํćงćนเพื่ĂปรąโยชนÿูงÿุดขĂงเด็ก ใน กรąบüนกćรทํćงćนจึงไมไดเนนแตเพียงĀลĆกกćรที่ตĂงÿงคืนเด็กกลĆบÿูครĂบครĆü Ăีก ทĆ้งนิüเĂงยืนยĆนที่จąเรียนตĂĂยูที่แมÿĂด ในขณąที่เด็กÿüนใĀญมĆกเลืĂกตĆดÿินใจ กลĆบไปĂยูกĆบครĂบครĆüĀรืĂĂยูกĆบแมขĂงตน ทĆ้งกรณีครĂบครĆüĂยูทćงฝงพมćแลą ครĂบครĆüทćงฝงไทย ÿิ่งที่ทํćใĀนิüตĆดÿินใจ นćจąมćจćกคüćมÿĆมพĆนธขĂงนิüกĆบแม ที่มีปญĀćกĆนเรื่Ăยมć แลąนิüมีชีüิตที่ยćกลํćบćกมćตĆ้งแตเด็ก ๆ โดยไมไดมีแมคĂย ดูแล ĂีกทĆ้งโĂกćÿที่นิüไดเรียนĀนĆงÿืĂเมื่ĂĂยูในบćนพĆก ทํćใĀมีคüćมมุงมĆ่นที่จąĂยู เรียนตĂโดยไมกลĆบพมćไปกĆบแมขĂงตนเĂง ÿüนกรณีขĂงดćü แลąเดืĂนนĆ้น ทĆ้งÿĂง มีคüćมผูกพĆนกĆบแมขĂงตนตĂงกćรใชชีüิตĂยูดüยกĆนเปนครĂบครĆü แตแมก็ไม ÿćมćรถที่จąÿงเÿริมใĀลูกไดรĆบกćรýึกþćตĂเนื่Ăง กćรแตงงćนในüĆยเยćüทํćใĀตĂง กลćยเปนแมแลąแบกรĆบภćรąดูแลลูกมีผลตĂคุณภćพชีüิตขĂงตนเĂงแลąลูกใน Ăนćคต

๑๗๖ กรณีของรุจี และทางเลือกเลี้ยงชีพ รุจี เด็กĀญิงจากชุมชนบังคลาที่แมÿอดไดรับการÿงตอมาจาก องคกรคอมพาÿÿิโอซึ่งทํางานกับเด็กเรรอนขอทาน รุจิเคยถูกครอบครัü ÿงไปขายดอกไมที่กรุงเทพตั้งแตอายุเพียง ๗ ป ตอมาไดĀลบĀนีและได เดินทางกลับมายังแมÿอดและกลับมาอยูกับครอบครัü องคกรคอมพาÿิโอ พบรุจีออกมาเรรอนขอทาน จึงไดประÿานใĀรุจีมาอยูบานพักของมูลนิธิฯ ขณะนั้นรุจี อายุ ๑๒ ป Āลังจากที่อยูในบานพักและมีโอกาÿเĀ็นเด็กคน อื่น ๆ ไปโรงเรียน รุจี จึงไดบอกคüามตองการของตนüาอยากไปโรงเรียน เĀมือนกับเพื่อนคนอื่น ๆ แมรุจีจะพูดภาþาไทยไดคลองกüาเด็กคนอื่น ๆ แตก็ตองไปเริ่มเรียนชั้นประถมปที่ ๑ กับเด็กเล็ก อยางไรก็ตาม รุจี ก็มี คüามÿุขที่ไดไปโรงเรียน รุจี ใชชีüิตอยูในบานพักเปนเüลาÿองป ทําใĀเริ่มÿามารถอาน ภาþาไทยได พอกับแมของรุจี ซึ่งอาýัยอยูในชุมชน ไดติดตอขอใĀรุจีกลับไป อยูที่บาน ทางบานพัก แมจะลังเลที่จะใĀรุจี กลับคืนÿูครอบครัü เพราะเกรง üารุจีจะไมมีโอกาÿไดเรียนตอ แตก็ไมÿามารถĀยุดยั้งคüามตองการของรุจีที่ จะกลับÿูครอบครัüได บานพักฯ ไดÿนับÿนุนเงินทุนประกอบอาชีพแกรุจี และพี่ÿาü แตก็ไมประÿบคüามÿําเร็จ Āลังจากนั้นไมนาน รุจีก็แตงงานมี ครอบครัüเมื่อยางเขาÿูüัยรุน รุจีตั้งทองคลอดลูกĀลายคน และในที่ÿุดก็พา ลูกกลับไปขอทานเชนเดิม เด็กที่เดินทćงคืนÿูÿĆงคมในปรąเทýพมć ĀćกทćงบćนพĆกĄ ติดตĂครĂบครĆü ไดก็จąใĀกćรÿนĆบÿนุนดćนĂćชีพÿรćงโĂกćÿทćงเýรþฐกิจใĀครĂบครĆüมีรćยได ลด คüćมเÿี่ยงที่เด็กจąถูกÿงมćทํćงćนตĆ้งแตüĆยเยćü แตเด็กที่ถูกÿงมćจćกĂํćเภĂแมÿĂด ดĆงเชน กรณีขĂงรุจี กćรÿงเด็กกลĆบคืนÿูครĂบครĆü แทบจąเปนทćงเลืĂกÿุดทćย เพรćąรูดีüć โĂกćÿที่เด็กĂćจจąตĂงĂĂกจćกโรงเรียนมีĂยูÿูงมćก แลąĀลĆงจćกนĆ้น Āćกเด็กไมถูกÿงไปทํćงćน ก็มĆกจąจบลงที่กćรแตงงćนมีครĂบครĆü กรณีขĂงรุจี นĆบüćมีÿüนÿํćคĆญที่ทํćใĀ โครงกćรĀญิงแลąเด็กที่แมÿĂด ใĀคüćมÿนใจกćรทํćงćน กĆบชุมชนในแมÿĂดมćกยิ่งขึ้น มิใชเพียงแคกćรจĆดที่พĆกพิงชĆ่üครćüใĀกćรดูแลจนกüć ครĂบครĆüพรĂมที่จąรĆบเด็กกลĆบบćน

๑๗๗ งานคุ้มครองเด็กในชุมชนและ บ้านเปิดสำหรับเด็ก (Open House) จćกกćรที่มูลนิธิĄ ไดเขćรüมกĆบเครืĂขćยเพื่Ăเด็กเคลื่Ăนยćย (Pro COM) ในกćรจĆดคćยเยćüชนเด็กตćงชćติที่ĂํćเภĂแมÿĂด ไดÿĆงเกตเĀ็นüć เด็กผูĀญิงบćงคน ที่เปนชćüมุÿลิมจćกพมćเขียนĀนĆงÿืĂไมไดทํćใĀตรąĀนĆกถึงปญĀćกćรขćดโĂกćÿ ทćงกćรýึกþćขĂงเด็ก ๆ ในแมÿĂด แลąไดทํćกćรÿํćรüจคüćมคิดเĀ็นเรื่Ăงกćรเปด ÿĂนĀนĆงÿืĂใĀกĆบเด็ก ๆ ที่ขćดโĂกćÿไปโรงเรียน ผลกćรÿํćรüจพบüć เด็ก ๆ มีคüćม ÿนใจเขćเรียนภćþćไทย พมćแลąภćþćĂĆงกฤþ แลąยĆงไดพบüć มีเด็กจํćนüนไมนĂย ที่ตĂงĂĂกจćกโรงเรียนกลćงครĆนจćกฝงพมć เพรćąตĂงยćยตćมครĂบครĆüมć เมืĂงไทย แลąÿมĆครเขćโรงเรียนที่เมืĂงไทยไมทĆน เมื่ĂทćงโครงกćรĄ ยćยÿํćนĆกงćน มćĂยูใกลกĆบชุมชนชćüมุÿลิม จึงไดจĆดพื้นที่ดćนลćงขĂงÿํćนĆกงćนเปนýูนยจĆด กิจกรรมÿํćĀรĆบเด็กในชุมชน แลąเปดÿĂนภćþćใĀกĆบเด็ก ๆ ทĆ้งภćþćพมć ภćþćĂĆงกฤþ แลąภćþćไทย มูลนิธิĄ ไดรูจĆกกĆบเด็ก ๆ ในชุมชนมุÿลิม มćกขึ้น นĂกจćกÿĂนภćþćแลü ยĆงไดจĆดกิจกรรมพูดคุยกĆบเด็ก ๆ ในĀĆüขĂตćง ๆ รüมถึงกćรเรียนรูที่จąปĂงกĆน ตนเĂงจćกกćรถูกกรąทํćคüćมรุนแรงในรูปแบบตćง ๆ เชน กิจกรรมทํćแผนที่ชุมชน แบบงćย ๆ โดยกรąตุนไดแลกเปลี่ยนüćÿถćนที่ใดบćงที่เด็กรูÿึกüćไมปลĂดภĆย นĂกจćกนี้ýูนยยĆงเปนพื้นที่ÿํćĀรĆบเด็กไดผĂนคลćยจĆดกิจกรรมเลนกĆบเพื่Ăน ๆ ได üćดรูป ĂćนĀนĆงÿืĂ แลąเตรียมคüćมพรĂมที่จąเขćโรงเรียนตĂไป นĂกจćกนี้ยĆงมี ผูĀญิงในชุมชน เขćมćปรึกþćปญĀćตćง ๆ รüมถึงปญĀćที่เกิดจćกÿćมีทุบตีทํćรćย เด็ก ๆ เĀลćนี้ ĀลćยคนยĆงคงเขćรüมกิจกรรมĂยćงตĂเนื่ĂงกĆบทćงมูลนิธิĄ เด็ก ๆ จึงมีคüćมไüüćงใจแลąเขćมćปรึกþćเมื่ĂมีปญĀćกĆบทćงบćน ĀรืĂมีปญĀćที่ โรงเรียน ปญĀćกĆบเพื่Ăน ĀรืĂเรื่ĂงÿüนตĆüขĂงเด็กที่ไมกลćใĀผูปกครĂงรĆบรู ทćง โครงกćรไดÿงเÿริมใĀเด็ก ๆ มีÿüนรüมเปนเจćขĂงพื้นที่นี้ แลąไดคĆดเลืĂกเด็กĀญิง แกนนํćใĀมćเรียนรูกĆบเจćĀนćที่โครงกćร รüมถึงเลืĂกที่จąฝกฝนทĆกþąĂćชีพที่ ตĂงกćร ซึ่งมีกิจกรรมเรียนรูตĆ้งแตกćรใชเครื่ĂงคĂมพิüเตĂร กćรใชเฟซบุคเพื่Ăปรą ชćÿĆมพĆนธ กćรทํćĂćĀćรแลąขนมเพื่Ăÿรćงรćยได เปนที่นćเÿียดćยที่เด็กÿĂงคน ได รüมงćนกĆบเจćĀนćที่โครงกćรไมนćนนĆกไดตĆดÿินใจที่จąไปมีครĂบครĆüขĂงตนเĂง ĀลĆงจćกที่มูลนิธิĄไดยุติโครงกćรทํćงćนในĂํćเภĂแมÿĂดใน พ.ý. ๒๕๖๒ เจćĀนćที่ ขĂงโครงกćรบćงคนไดดํćเนินกิจกรรมตĂไปแลąเด็ก ๆ รüมกĆนตĆ้งชื่Ăพื้นที่นี้üć Smile-lay (ÿไมลเลย) ĀรืĂ แยมยิ้ม โดยไดรĆบกćรÿนĆบÿนุนจćกมูลนิธิผูĀญิงใน รąยąแรก

๑๗๘ นĂกจćก กćรจĆดกิจกรรมเด็กในชุมชนแลü มูลนิธิĄ ยĆงไดรĆบแจงปญĀćที่เกิด กĆบเด็ก ๆ ในชุมชน โดยเฉพćąที่เปนเด็กเล็กซึ่งตĂงĂยูลํćพĆงเพรćąพĂแมĂĂกไป ทํćงćนรĆบจćง แลąมีกรณีที่เด็กถูกลąเมิดทćงเพý ทćงโครงกćรĄ จึงไดจĆดĀćÿถćนที่ ใĀกĆบ ครูซินĀมć ซึ่งเปนĂćÿćÿมĆครในชุมชน เดิมใชบćนพĆกขĂงตนเĂง เปนที่ดูแล รĂงรĆบเด็กเล็กกĂนüĆยเรียน ที่พĂแมไปทํćงćนแลą มĆกจąทํćงćนแลąทิ้งเด็กüิ่งเลน ตćมลํćพĆง ไมมีคüćมปลĂดภĆย ถึงแมüć เทýบćลเมืĂงแมÿĂดไดจĆดใĀมีýูนยดูแลเด็ก เล็ก ในชุมชนมุÿลิม แตเนื่ĂงจćกรĂงรĆบไดจํćนüนจํćกĆดแลąตĂงมีคćใชจćยในกćรÿง เด็กเขćรĆบกćรดูแล กćรริเริ่มขĂงĂćÿćÿมĆครในชุมชนจึงชüยใĀĀญิงยćยถิ่นจćกพมć นํćลูกมćฝćกไüขณąที่ĂĂกไปทํćงćนรĆบจćง เมื่Ăยćยไปที่แĀงใĀมมีครĂบครĆüชćü มุÿลิมไดพćกĆนÿงเด็ก มćที่ýูนยมćกกüć ๓๐ คน นĂกจćกเด็กเล็กแลü เด็กบćงคนที่ ถึงüĆยเรียนแตพĂแมไมไดÿงลูกไปเรียนก็ถืĂโĂกćÿนี้ ใĀพี่พćนĂงมćดูแลที่ýูนย ดüยกĆน ĀรืĂชüงโรงเรียนปดเทĂม พĂแมก็ÿงพี่ ๆ ขĂงเด็กเĀลćนี้ ใĀมćĂยูกĆบนĂง เล็กที่ýูนยดüยกĆน บćงครĆ้งจึงมีเด็กมćกถึง ๔๐ คน กćรใĀโĂกćÿแกĂćÿćÿมĆครในชุมชนที่ริเริ่มจĆดพื้นที่ดูแลเด็ก ๆ จํćเปนตĂงมี กćรÿงเÿริมใĀĂćÿćÿมĆครไดพĆฒนćýĆกยภćพในกćรดูแลเด็กเพื่ĂใĀไดมćตรฐćน แลą เปนงćนทćทćยĂยćงมćกในกćรปรĆบเปลี่ยนฐćนคิดที่แตกตćงกĆนในกćรดูแลพĆฒนć เด็กเล็ก เพรćąĂćÿćÿมĆครใĀคüćมÿํćคĆญĂยćงมćกที่จąÿĂนใĀเด็กĂćนเขียน จึงตĂง ทํćคüćมเขćใจรüมกĆนüć ในชĆ้นเด็กเล็กกćรĂćนเขียนไมใชÿิ่งÿํćคĆญเทćกĆบกćร พĆฒนćกćรกćรเรียนรูดćนตćง ๆ ขĂงเด็ก รüมถึงรćยลąเĂียดตćง ๆ ในกćรดูแลเด็ก ซึ่งเปนกćรเรียนรูพรĂม ๆ ไปกĆบกćรดูแลเด็ก เมื่ĂกćรÿนĆบÿนุนจćกมูลนิธิĄ ตĂงยุติ ลง ไดขĂใĀĂćÿćÿมĆครพĆฒนćโครงกćรýูนยเด็กนี้เพื่ĂติดตĂขĂกćรÿนĆบÿนุนจćก แĀลงทุนĂื่น ๆ ตĂไป การส่งเสริมบทบาทผู้นำศาสนาในการป้องกันแก้ไขความรุนแรงต่อผู้หญิง ในชüงที่มูลนิธิผูĀญิงไดยćยÿํćนĆกงćนไปĂยูใกลกĆบชุมชนมุÿลิม ทํćใĀไดรĆบ แจงกรณีคüćมรุนแรงในครĂบครĆüĂยćงตĂเนื่Ăง ซึ่งนĆบüćมีคüćมทćทćยĂยćงมćก เนื่ĂงจćกชćüบćนในชุมชนĂิÿลćมÿüนใĀญไมมีเĂกÿćรปรąจํćตĆüใด ๆ กćรที่ĂćýĆย ĂยูในปรąเทýแบบไมเปนทćงกćรจึงทํćใĀกริ่งเกรงที่จąขĂคüćมคุมครĂงชüยเĀลืĂ จćกตํćรüจ ĂีกทĆ้งกćรที่เปนมุÿลิม เจćĀนćที่ตํćรüจĂćจคิดüćจąตĂงใĀผูนํćýćÿนć เปนคนจĆดกćรปญĀćในครĂบครĆü

๑๗๙ เมื่ĂทćงมูลนิธิผูĀญิงไดรĆบแจง ทćงเจćĀนćที่จąติดตĂผูเÿียĀćยเพื่ĂขĂเขć ไปพบโดยตĂงüćงแผนĂยćงรąมĆดรąüĆง แลąใĀผูĀญิงตĂงปรąเมินคüćมปลĂดภĆยขĂง ตนเĂง จćกนĆ้นจึงใĀผูเÿียĀćยเปนผูกํćĀนดÿถćนที่แลąเüลćที่ÿąดüกใĀเขćไปพบ เพื่ĂÿĂบถćมขĂมูลเพิ่มเติม โดยตĂงรąüĆงĂยćงมćกในกćรรĆกþćคüćมลĆบขĂง ผูเÿียĀćย เพรćąĀćกÿćมีรูüćภรรยćĂĂกมćขĂคüćมชüยเĀลืĂ ÿćมีĂćจใชคüćม รุนแรงĀนĆกขึ้นกüćเดิม ÿüนใĀญผูĀญิงจąไมÿąดüกใĀไปพบที่บćนเพรćąกลĆüÿćมี ĀรืĂเกรงชćüบćนจąรูเรื่Ăง ก็จąพćไปพบกĆนที่บćนĂćÿćÿมĆครในชุมชนโดย กํćĀนดเüลćที่เĀมćąÿมเชน เüลćที่ÿćมีĂĂกไปทํćงćน กćรดํćเนินงćนในแตลąรćยตĂงมีคüćมลąเĂียดĂĂนĂยćงมćกในกćรใĀ คํćปรึกþćแนąนํćแลąปรąเมินคüćมตĂงกćรขĂงผูĀญิง โดยจąพยćยćมใĀผูĀญิง คํćนึงถึงคüćมปลĂดภĆยขĂงตนเĂงเปนĂĆนดĆบแรก ๆ ซึ่งÿüนใĀญเปนเรื่Ăงยćกกüćที่ ผูĀญิงจąพรĂมตĆดÿินใจĂยćงใดĂยćงĀนึ่ง นĂกจćกนĆ้น มูลนิธิĄ ยĆงไดใĀคüćม ชüยเĀลืĂทćงÿĆงคมแกผูĀญิงแลąครĂบครĆüเพื่ĂใĀÿćมćรถดํćรงชีüิตตćมปกติตĂไป ไดในรąĀüćงตĆดÿินใจ ยกเüนแตกรณีเปนเĀตุใชคüćมรุนแรงซึ่งĀนć ก็จąตĂงรีบเขć แทรกแซงใĀยุติคüćมรุนแรง กรณีที่รĆบแจงมćจćกชุมชนมุÿลิมจํćนüนมćกเปนปญĀćที่ไมÿćมćรถĀยć ขćดจćกÿćมีที่ใชคüćมรุนแรง มูลนิธิĄ จึงไดปรąÿćนคüćมรüมมืĂกĆบคณąกรรมกćร ĂิÿลćมจĆงĀüĆดตćก โดยเริ่มจćกกćรจĆดปรąชุมเพื่ĂปรึกþćĀćรืĂ โดยนํćเÿนĂ ปรąÿบกćรณขĂงมูลนิธิĄ ในกćรทํćงćนในจĆงĀüĆดชćยแดนใต แลąไดเชิญนĆกüิชćกćร จćกคณąกรรมกćรĂิÿลćมแĀงปรąเทýไทยที่มีคüćมเขćใจในเรื่ĂงÿิทธิผูĀญิงเพื่Ăชüย ÿื่ĂÿćรกĆบผูนํćýćÿนć มูลนิธิĄ ไดพยćยćมÿงเÿริมใĀคณąกรรมกćรĂิÿลćมĄ มีÿüนรüมในกćร ปĂงกĆนแกไขปญĀć โดยกćรจĆดปรąชุมแลกเปลี่ยนแลąตĆ้งเปนคณąทํćงćนคุมครĂง ผูĀญิงแลąเด็กชุมชนĂิÿลćม แลąตĂมćไดรüมกĆนลงพื้นที่แลąไดรüมกĆนพĆฒนćเปน แนüทćงปฏิบĆติในกćรคุมครĂงผูĀญิงที่ปรąÿบปญĀćคüćมรุนแรงในครĂบครĆüใน ชุมชนĂิÿลćม Ăยćงไรก็ตćม คณąกรรมกćรĂิÿลćม ปรąจํćจĆงĀüĆด มีüćรąในกćร ดํćรงตํćแĀนง จึงไดแตฝćกคüćมĀüĆงไüกĆบคณąกรรมกćรĄ ที่จąนํćแนüปฏิบĆติที่ จĆดทํćขึ้น เพื่ĂÿรćงกćรรĆบรูแลąยĂมรĆบในคณąกรรมกćรชุดใĀมตĂไป

๑๘๐ บทสรุป และข้อเสนอแนะ จćกแรกเริ่มที่ĀนüยงćนขĂงรĆฐใĀคüćมÿํćคĆญกĆบกćรใĀคüćมชüยเĀลืĂ คุมครĂงเฉพćąกรณีที่เปนผูเÿียĀćยจćกกćรคćมนุþย จนปจจุบĆน ไดมีคüćมกćüĀนć ในกรĂบกćรทํćงćนขĂงĀนüยงćนขĂงรĆฐเพิ่มมćกขึ้นในกćรใĀคüćมชüยเĀลืĂ คุมครĂงแกแรงงćนĀญิงแลąเด็กเคลื่Ăนยćยที่Ăยูในÿภćüąเปรćąบćงรูปแบบตćง ๆ จćกแตเดิมที่จąเนนเพียงกćรคĆดแยกผูเÿียĀćยจćกกćรคćมนุþยที่ถูกบĆงคĆบ คćปรąเüณี จนไดขยćยรüมถึงแรงงćนĀญิงแลąเด็กตćงชćติที่ปรąÿบปญĀćถูกเĂćรĆด เĂćเปรียบแรงงćน แลąกลไกที่ใĀคüćมชüยเĀลืĂทćงÿĆงคมก็ไดใĀคüćมÿํćคĆญกĆบ แรงงćนขćมชćติที่ถูกกรąทํćคüćมรุนแรงในรูปแบบตćง ๆ กćรทํćงćนขĂงมูลนิธิĄ ที่ ไดพยćยćมÿรćงรูปแบบในกćรทํćงćน ทĆ้งที่ĀĂงกĆก ÿํćนĆกงćนตรüจคนเขćเมืĂง กćร ÿรćงแนüปฏิบĆติใĀมีกćรÿงตĂĂยćงเปนรąบบ รüมถึงกćรปรąÿćนงćนกĆบĂงคกรใน ปรąเทýปลćยทćง ÿิ่งที่ยĆงตĂงติดตćมตĂไปก็คืĂ Āćกกรąบüนกćรทํćงćนไมมี บทบćทขĂงĂงคกรภćคปรąชćÿĆงคม ลงไปชüยปรąÿćนงćนÿงตĂ เมื่ĂแรงงćนĀญิง แลąเด็กตćงชćติเผชิญปญĀć ทćงเจćĀนćที่ตํćรüจจąดํćเนินกćรตćมแนüปฏิบĆติ ĀรืĂไม แรงงćนĀญิงแลąเด็กเĂง จąรูถึงแนüปฏิบĆติแลąจąÿćมćรถเขćถึงกลไก รĂงรĆบปญĀćตćง ๆ ไดĂยćงไร คงปฏิเÿธไมไดüć ĂคติตĂแรงงćนขćมชćติยĆงคง ดํćรงĂยูในÿĆงคมไทย รüมถึง ในĀมูเจćĀนćที่ขĂงรĆฐเĂง ปรąเด็นทćทćย ที่พบในกćรทํćงćนกĆบเด็กĀญิงเคลื่Ăนยćยก็คืĂ กćรแตง งćนในüĆยเยćüซึ่งเปนปจจĆยÿํćคĆญที่ทํćใĀชีüิตคüćมเปนĂยูขĂงเด็กĀญิงที่ยćยถิ่นมć ĂยูในเมืĂงไทย ตĂงĂยูในÿภćüąเปรćąบćง โĂกćÿที่เด็กĀญิงจąไดเรียนĀนĆงÿืĂ พĆฒนćทĆกþąเพื่ĂมีโĂกćÿที่จąไดทํćงćนที่มีคćจćงที่ÿูงขึ้น ตĂงĀยุดชąงĆกลง เมื่ĂตĂง มีภćรąเลี้ยงดูลูก ๆ ที่ขćดกćรüćงแผนครĂบครĆüมีผลตĂคุณภćพชีüิตขĂงแมüĆยเยćü แลąลูก ๆ นĂกจćกนี้ทćงโครงกćรĄ ยĆงไดพบ ÿถćนกćรณกćรลąเมิดทćงเพýตĂ เด็กĀญิงที่มีคüćมรุนแรงในชุมชนแมÿĂด ทĆ้งในชุมชนมุÿลิม แลąในชุมชนกลุมชćติ พĆนธุที่ยćยถิ่นมćทํćไรÿภćพคüćมเปรćąบćงที่ถćยทĂดในครĂบครĆüจćกรุนพĂแมÿู รุนลูก ๆ ทํćใĀเกิดüงจรขĂงกćรกรąทํćคüćมรุนแรงในครĂบครĆü แลąคüćมรุนแรงใน รูปแบบĂื่น ๆ รüมถึงคüćมเชื่ĂแลąปรąเพณีปฏิบĆติที่ยĆงใĀคุณคćคüćมเปนชćยที่ เĀนืĂกüć กćรทํćงćนขĂงĂงคกรตćง ๆ จึงดูเĀมืĂนเปนภćรกิจในกćรรĂงรĆบแกไข ปญĀć แÿüงĀćเครืĂขćยเฝćรąüĆง คุมครĂงเด็กใĀทĆนกćร ที่ดูเĀมืĂนจąเปนกćร ทํćงćนĂยćงไมมีที่ÿิ้นÿุด

๑๘๑ ‘สไมล์เลย์’ บ้านหลังใหญ่ของ เด็กพม่ามุสลิมแม่สอด วจนา วรรลยางกูร ที่บćนĀลĆงĀนึ่งในยćนชุมชนชćüพมćมุÿลิมแมÿĂด เปนที่ตĆ้งขĂงบćน ÿไมลเลย (Smile-lay) บนเนื้Ăที่กüćงขüćงพĂใĀเด็ก ๆ üิ่งเลนĂยćงĂิÿรą มีตนĀู กüćงÿูงตรąĀงćนใĀเงćรมรื่น เปนÿĆญลĆกþณทĆกทćยผูมćเยืĂนใĀเĀ็นแตไกล ทุกüĆนจąมีเด็ก ๆ ในชุมชนüิ่งเขćĂĂกบćน มćทํćกิจกรรม เลนดนตรี เลน กีāć เรียนĀนĆงÿืĂ กินขćü ĀรืĂกรąทĆ่งมćนĂนเลนไมตćงจćกบćนĂีกĀลĆงขĂงพüกเขć บćนÿไมลเลย เปดขึ้นภćยใตกćรÿนĆบÿนุนขĂงมูลนิธิผูĀญิง เพื่Ăÿงเÿริมเด็ก เคลื่ĂนยćยชćüพมćมุÿลิมในชุมชนĂิÿลćม ที่ĂํćเภĂแมÿĂด จĆงĀüĆดตćก เปนพื้นที่ ปลĂดภĆยÿํćĀรĆบกćรพĆกผĂนแลąพื้นที่กćรเรียนรูทĆกþąพื้นฐćนที่จํćเปนตĂกćร ดํćรงชีüิตขĂงเด็ก “Smile-lay” เปนýĆพทแÿลงภćþćพมć แปลüć “ยิ้มแยม” เปนชื่Ăที่เด็ก ๆ ในชุมชนชüยกĆนตĆ้งเพื่ĂÿąทĂนคüćมรูÿึกขĂงเขćเมื่ĂĂยูที่บćนĀลĆงนี้ เด็ก ๆ ในชุมชนชćüพมćมุÿลิมที่แมÿĂด ÿüนมćกเปนเด็กเคลื่Ăนยćยที่พĂ แมโยกยćยจćกมćพมćเพื่ĂĀćโĂกćÿในชีüิตที่ดีกüćโดยเขćเมืĂงผิดกฎĀมćย เด็ก

๑๘๒ Āลćยคนเกิดในไทย แตดüยคüćมไมรูกฎĀมćยทํćใĀทํćใĀพĂแมไมกลćไปแจงเกิด ทĆ้งครĂบครĆüตĂงĂยูĂยćงĀลบซĂน Āลบเลี่ยงเจćĀนćที่ ทํćงćนปรąจํćไมได เปน ĂุปÿรรคในกćรพĆฒนćคุณภćพชีüิต แลąเด็กโตมćโดยมีทćงเลืĂกในชีüิตไมมćกนĆก ĂีกĀนึ่งคüćมซĆบซĂนขĂงปญĀćคืĂเรื่ĂงĂคติทćงชćติพĆนธุ เมื่Ăชćüพมć มุÿลิมไมไดรĆบกćรยĂมรĆบจćกชćüพมćกลุมĂื่น ๆ แลąกćรเลืĂกปฏิบĆติขĂงเจćĀนćที่ ขณąĂćýĆยในพมćทํćใĀĀลćยคนไมมีบĆตรปรąชćชนพมćเพรćąเจćĀนćที่ไมขึ้น ทąเบียนใĀ จนกลćยเปนคนไรรĆฐ จุดเริ่มต้น ‘สไมล์เลย์’ ต้องแก้ปัญหาก่อนเกิดเหตุ เดิมทีมูลนิธิผูĀญิงไดทํćงćนในพื้นที่แมÿĂดในรูปแบบบćนพĆกที่ชüยเĀลืĂ ผูĀญิงแลąเด็กที่เผชิญคüćมรุนแรงในครĂบครĆüแลąถูกลüงลąเมิดทćงเพý โดย พยćยćมรüมมืĂกĆบชุมชนในกćรÿรćงคüćมเขćใจถึงปญĀćคüćมรุนแรงแลąใĀเด็ก ๆ รูจĆกปĂงกĆนตĆüเĂงจćกกćรถูกลüงลąเมิด ดüยปรąÿบกćรณกćรทํćงćนในพื้นที่นี้Āลćยป จนพบüćปญĀćคüćมรุนแรง ยĆงคงเกิดขึ้นเรื่Ăย ๆ บćนÿไมลเลยจึงเกิดขึ้นในเดืĂนเมþćยน พ.ý. ๒๕๖๒ ดüยกćร ÿนĆบÿนุนขĂงมูลนิธิผูĀญิง ซึ่งตĆ้งใจทํćงćนกĆบเยćüชนเพื่ĂปĂงกĆนปญĀćกĂนที่พüก เขćจąโตขึ้นแลąกลćยเปนÿüนĀนึ่งขĂงปญĀćคüćมรุนแรง ดาราราย รักษาสิริพงษ์ผูšประÿานงานโครงการ เลŠาüŠา จากที่ทางมูลนิธิไดšมาทำงาน ดูแลเĀยื่อจากปŦญĀาคüามรุนแรงทำใĀšไดšเĀ็นชีüิตของเด็กในชุมชนและพบüŠาเด็กที่ เคยใĀšชŠüยเĀลือไüšเมื่อเกือบÿิบปŘที่แลšü เมื่อเขากลับไปอยูŠกับครอบครัüก็ตšองเจอ ปŦญĀาแบบเดิม อยูŠในÿภาพแüดลšอมที่ไมŠมีทางเลือกนัก กลับÿูŠüงจรปŦญĀาคüาม รุนแรง และมีโอกาÿที่เขาโตขึ้นแลšüจะมีÿŠüนในปŦญĀาคüามรุนแรงเÿียเอง “ตอนทำบšานพัก เราชŠüยเด็กที่ถูกĀลอกไปขาย เปŨนเĀยื่อคšามนุþยŤ ถูกลŠüง ละเมิดทางเพý Āรือไปเกี่ยüขšองกับยาเÿพติด เราชŠüยเขาไüšแลšüพอกลับคืนÿูŠÿังคมก็ มีบทเรียนüŠาเขาไมŠÿามารถออกจากüงจรชีüิตแบบนี้ไดš เด็กที่เราชŠüยเมื่อÿิบปŘที่แลšüก็ เปŨนผูšใĀญŠที่ชีüิตยังยากจนและเลี้ยงลูกแบบเดียüกับที่เขาเจอตอนเปŨนเด็ก “เรćไมĂยćกใĀเด็ก ๆ ขĂงเรćเปนแบบนĆ้น จึงมćชüยüćงแผนใĀเด็กüćมีทćง Ăื่นไĀมที่จąĀลุดพนจćกüงจรชีüิตที่ไมมĆ่นคงได เพรćąกćรทํćงćนชüยเĀลืĂที่ปลćย เĀตุมĆนชüยไมทĆน เลยลĂงดูüćถćมćคุยกĆบเขćตĆ้งแตยĆงไมเกิดเĀตุĂąไรĂćจทํćใĀชีüิต

๑๘๓ เขćดีขึ้นได จึงคิดüćนćจąเปนแนüทćงที่ดีถćเรćจąทํćงćนเจćąลึกกĆบเด็กเปน รćยบุคคลมćกขึ้น” ดćรćรćย เลćüć ÿไมลเลย ทํćงćนเพื่ĂใĀเด็กในชุมชนพมćมุÿลิมมีคüćม มĆ่นคงในชีüิต จĆดกิจกรรมเÿริมทĆกþąพื้นฐćน ชüนเด็กมćพูดคุยเพื่ĂĀćเปćĀมćยใน ชีüิต แลąชüยÿงเÿริมใĀเด็กไปถึงเปćĀมćยที่ตĆüเขćüćงไü โดยพยćยćมใĀคนใน ชุมชนมćÿนĆบÿนุนเด็กดüย บćนÿไมลเลยเปนพื้นที่เปดที่เด็ก ๆ ชĆกชüนกĆนไปเลน เนื่Ăงจćกเด็กÿüน ใĀญĂยูในชุมชนแĂĂĆดไมมีพื้นที่üิ่งเลน เมื่Ăเขćมćแลüมีเครื่ĂงดนตรีใĀเลน มีĂุปกรณ กีāćแลąพื้นที่เลนกีāć มีกรąดćþแลąÿีใĀĀยิบไปüćดเลน มีคĂมพิüเตĂรใĀใชĀć ขĂมูลแลąดูกćรตูน มีÿüนĀลĆงบćนใĀเด็ก ๆ มćชüยกĆนปลูกผĆก มีĀĂงครĆüทํćĂćĀćร ใĀเด็กกิน ÿĂนเย็บผć แลąมีกิจกรรมเÿริมทĆกþąĀมุนเüียนไป เด็ก ๆ จึงพćกĆนüิ่งเขćมćที่ÿไมลเลยĂยćงเปนธรรมชćติ เมื่ĂมćบĂยครĆ้ง เจćĀนćที่ÿไมลเลยที่เด็ก ๆ เรียกกĆนüć “คุณครู” จąเริ่มเขćไปพูดคุยทํćคüćมรูจĆก ÿĂบถćมถึงÿภćพครĂบครĆüแลąชüยกĆนüćงแผนĂนćคต “ถćเด็กคนไĀนตĂงกćรกćรÿนĆบÿนุน เรćก็ĀćทรĆพยćกรมćใĀ เชน กćร เรียนจบปริญญćตรีจąเปนเงื่ĂนไขĀนึ่งใĀขĂÿĆญชćติไทยได แตพĂแมไมมีเงินÿง เรćก็ ไปคุยกĆบพĂแมüćมีทุนชüยบćงÿüน แตในรąยąยćüเด็กตĂงชüยตĆüเĂงได แลüจąĀć รćยไดเÿริมจćกไĀนไดบćง คüćมชüยเĀลืĂขĂงเรćจąพิจćรณćเปนรćยบุคคล” ดćรćรćย ยกตĆüĂยćงüć ทćงÿไมลเลย รĆบเด็กจćกชุมชนมćฝกงćนÿĂงคน โดยมีเงินคćครĂงชีพใĀรćยเดืĂน เพรćąทćงครĂบครĆüลํćบćกมćก เงินÿüนนี้จąทํćใĀ ครĂบครĆüเด็กĂยูได เด็กไดเรียนตĂแลąฝกĂćชีพกĆบทćงÿไมลเลยไปดüย รąĀüćงนี้ก็ พยćยćมชüยกĆนคนĀćüćเด็กชĂบทํćĂąไร ใĀลĂงฝกทĆกþąคĂมพิüเตĂร ฝกเย็บผć ฝกทํćĂćĀćร เมื่ĂเขćÿนุกกĆบกćรทํćĂćĀćร ก็ใĀลĂงĀĆดทํćĂćĀćรแลąนํćไปขćยใน ชุมชน ซึ่งเด็กจąตĂงบริĀćรจĆดกćรเĂงโดยมีครูเปนพี่เลี้ยง กćรพูดคุยไมเพียงแตเพื่ĂกćรพĆฒนćชีüิต แตยĆงเปนกćรปĂงกĆนปญĀćคüćม รุนแรงไดในบćงกรณี เชนที่เคยมีเด็กคนĀนึ่งจูงมืĂเพื่Ăนมćปรึกþćครูüć คุณตćขĂง เพื่ĂนมĆกเขćมćกĂดĂยćงผิดปกติ ครูจึงไดคุยกĆบเด็กแลąผูปกครĂงเพื่ĂĀćทćงปĂงกĆน

๑๘๔ นĂกจćกนี้ยĆงมีกćรจĆดกิจกรรมพูดคุยใĀคüćมรูเปนรąยą ÿĂนเรื่Ăงกćรดูแล ÿุขĂนćมĆย กćรปĂงกĆนตĆüเĂงจćกกćรคุกคćมทćงเพý คüćมÿĆมพĆนธĀญิงชćย คüćม ปลĂดภĆยในชุมชน กćรรĆงแกกĆนในโรงเรียน ขĂมูลที่ไดจćกเด็ก ๆ ยĆงตĂยĂดเปนกิจกรรมĂื่น ๆ เชน พบüćเด็กผูĀญิง กĆงüลเรื่ĂงคüćมปลĂดภĆยในบćน เพรćąที่บćนไมมีĀĂงÿüนตĆüแลąĂćýĆยĂยูรüมกĆน กĆบญćติ ĀลćยบćนไมมีĀĂงนํ้ć จํćเปนตĂงĂćบนํ้ćในพื้นที่ÿüนกลćง แลąเปลี่ยน เÿื้Ăผćในบćนที่ไมมีพื้นที่ÿüนตĆü เด็ก ๆ จึงชüยกĆนคิดüćถćมีผćมćนกĆ้นจąชüย แกปญĀćได ครูจึงÿĂนเย็บผćมćนพรĂมกĆบทํćใĀเด็กเขćใจเรื่ĂงคüćมเปนÿüนตĆüใน เüลćเดียüกĆน มูลนิธิผูĀญิงยĆงเคยจĆดทํćĀนĆงÿืĂ กćรเดินทćงขĂงผีเÿื้Ă รüบรüมเรื่Ăงเลć ชีüิตขĂงเด็ก ๆ ที่พํćนĆกในบćนพĆก ตĂมćไดจĆดทํćĀนĆงÿืĂ เรือชีüิต ซึ่งเปนผลงćนขĂง เด็กผูĀญิงในชุมชนพมćมุÿลิมที่แมÿĂด เลćเรื่ĂงคüćมรุนแรงทćงเพýในครĂบครĆü แลąชุมชนแลąชüยกĆนüćดรูปÿąทĂนปญĀć กćรเขćถึงคüćมชüยเĀลืĂแลąกćร ปĂงกĆน เพื่ĂใĀเด็กคนĂื่น ๆ ตรąĀนĆกถึงกćรปĂงกĆนกćรถูกลüงเกินทćงเพý ชีวิตที่สุดปลายชายขอบ เด็กที่บćนÿไมลเลยมćจćกชุมชนĂิÿลćมในแมÿĂด ปรąกĂบดüย ชุมชนบĆง คลćเทý ชุมชนมćดีนąĀ ชุมชนมูăćยีรีนแลąใกลเคียง พĂแมขĂงพüกเขćĂพยพมć จćกพมćเพรćąไมมีงćนทํć กćรĂยูแบบ “ไมมีกิน” ในฝงไทยยĆงมีโĂกćÿรĆบจćงĀćเงิน เล็ก ๆ นĂย ๆ แตในที่ซึ่งพüกเขćจćกมć คํćüć “ไมมีกิน” คืĂĀćไมไดเลย เมื่ĂรĆฐบćลพมćไมยĂมรĆบüćผูนĆบถืĂýćÿนćĂิÿลćมเปนคนพมć ทํćใĀชćü พมćมุÿลิมจํćนüนมćกกลćยเปนคนไรรĆฐเพรćąถูกปฏิเÿธกćรขึ้นทąเบียน ถูกเลืĂก ปฏิบĆติ ถูกกีดกĆนกćรเขćถึงทรĆพยćกรแลąโĂกćÿ ทํćใĀพüกเขćเลืĂกĂพยพĂĂกนĂก ปรąเทý โดยมีแมÿĂดเปนจุดĀมćยÿํćคĆญที่มีพรมแดนติดพมć บćงคนเลืĂกปกĀลĆก ที่นี่ บćงคนก็เดินทćงตĂไปĀćงćนทํćที่กรุงเทพĄ ĀรืĂมćเลเซียผćนทćงนćยĀนć เด็กคนĀนึ่งเลćใĀครูที่ÿไมลเลยฟงüćไดกลĆบไปงćนแตงงćนญćติที่เมียüดี แลüทํćใĀเขćคิดüćจąไมกลĆบไปĂยูที่พมć เพรćąลąĀมćดเÿียงดĆงไมได ĂĂกไปขćง นĂกก็ตĂงรąüĆงตĆü คüćมเปนมุÿลิมทํćใĀเขćรูÿึกไมปลĂดภĆยเพรćąไมเปนที่ยĂมรĆบ จćกชุมชนในพมć

๑๘๕ ชćüพมćมุÿลิมมćรüมตĆüกĆนในชุมชนĂิÿลćมแมÿĂดตćมคํćชĆกชüนขĂงญćติ ĀรืĂคนรูจĆก เชćบćนĂยูใกลมĆÿยิดที่กรąจćยĂยูในแตลąชุมชน ĀćกซĂกซĂนÿćยตć เขćไปตćมซĂยเล็ก ๆ ในยćนชุมชนจąพบĀĂงแถüแคบ ๆ ĂĆดแนน แตลąĀĂงเปนที่ ĂยูขĂงĀนึ่งครĂบครĆüที่ĂćýĆยรüมกĆน คćเชćที่นี่มีตĆ้งแต ๘๐๐-๒,๐๐๐ บćท บćง ครĂบครĆüไปจĆบจĂงที่รกรćงÿรćงเพิงĂยูทćมกลćงกĂงขยąที่เก็บÿąÿมไüเพื่Ăไปขćย รćนรĆบซื้ĂขĂงเกć ในชุมชนมćดีนąĀ ชćüพมćมุÿลิมเชćที่ดินปลูกบćนĂยูรüมกĆน บćนÿĆงกąÿี ปลูกติดกĆนเปนพรืด ที่นี่ไมมีนํ้ćปรąปć ÿüนไฟฟćใชแบบมิเตĂรชĆ่üครćüเพรćąไมมี เลขที่บćน คนÿüนใĀญตĂงĂĂกมćใชบĂนํ้ćรüม Ăćบนํ้ćในพื้นที่ÿüนกลćง เมื่ĂĂยูที่แมÿĂด คนกลุมนี้กลćยเปน “ชนกลุมนĂยในชนกลุมนĂย” พüก เขćเปนแรงงćนขćมชćติที่ไมมีÿถćนąทćงกฎĀมćย แลąแปลกแยกĂĂกจćกพมćชćติ พĆนธุĂื่น ๆ ที่มćทํćงćนในแมÿĂดดüยคüćมแตกตćงทćงýćÿนćทํćใĀเกิดĂคติทćง ชćติพĆนธุ นํćไปÿูโĂกćÿกćรทํćงćนที่นĂยกüćชćüพมćĀรืĂชćüกąเĀรี่ยง ชćüพมćมุÿลิมถูกเรียกüć “กąลć” (kalar) ที่แปลüćคนนĂก ซึ่งเปนคํćที่ใช เรียกดูĀมิ่นชćüมุÿลิมในพมć คนในชุมชนพมćมุÿลิมÿüนใĀญทํćĂćชีพĂิÿรą เพรćą Āćงćนทํćยćก คนÿüนĀนึ่งในแมÿĂดมีĂคติแลąไมไüใจคนกลุมนี้ ĀรืĂĀćกจąทํćงćน รćนĂćĀćรก็ตĂงเปนĂćĀćรăćลćล พüกเขćจึงรูÿึกÿบćยใจเมื่ĂĂยูในชุมชนĂิÿลćม แลąไมคĂยกลćไปพื้นที่Ăื่น คนจํćนüนมćกจึงพูดภćþćไทยไมได เปนĂีกĂุปÿรรคใน กćรเขćถึงโĂกćÿตćง ๆ ĂćชีพĀลĆกในชุมชนคืĂเก็บขĂงเกćขćย แตชüงĀลĆงเมื่ĂมีคนทํćเยĂąขึ้น รćคćรĆบซื้ĂขĂงเกćก็ตํ่ćลงมćก จึงมีคนขโมยÿćยไฟทĂงแดงĀรืĂมิเตĂรนํ้ćไปขćย ยิ่ง ทํćใĀคนแมÿĂดไมชĂบคนกลุมนี้แลąมĂงĂยćงเĀมćรüมüćไüใจไมได ĀćกมีขĂงĀćย ก็จąÿงÿĆยคนกลุมนี้กĂน ดćรćรćย เลćüć ตĂนจĆดทํćĀนĆงÿืĂเรืĂชีüิต ไดชüนเด็กชćติพĆนธุĂื่นĂยćง พมć กąเĀรี่ยง มćนĆ่งฟงเด็กพมćมุÿลิมนํćเÿนĂĀนĆงÿืĂ มีเด็กพมćลุกขึ้นพูดüć นี่เปน ครĆ้งแรกที่เขćไดรูüćเพื่Ăนที่เปนมุÿลิมĂยูยĆงไง ลํćบćกยĆงไง เพรćąพĂแมÿĂนüćไมใĀ คบกĆบพüกกąลćที่นิÿĆยไมดี นี่เปนครĆ้งแรกที่เขćไดมćรูจĆกคนกลุมนี้ “เด็กพมćมุÿลิมไปโรงเรียนก็ถูกครูĀรืĂเพื่ĂนดüยกĆนรĆงเกียจ โดนแกลง เĂć ĀมูใĀกิน เด็กผูĀญิงคนĀนึ่งเลćüćครูไมชĂบคนĂิÿลćม เüลćโดนแกลงแลüขĂใĀครู

๑๘๖ ชüย ครูก็เขćขćงเด็กกลุมĂื่นมćกกüć ÿüนเด็กผูชćยจąโดนĀนĆกเพรćąใชกํćลĆงแกลง กĆน เด็กคนĂื่นมćĀćเรื่Ăง ถูกลĂüćเปนขĂทćน พüกเก็บขยą “พüกเขćĂยูกĆนเĂงในชุมชน โĂกćÿกćรทํćงćนนĂยกüć โĂกćÿไดÿถćนąก็ นĂยกüć คนพมćĀรืĂกąเĀรี่ยงĂćจขĂทํćบĆตรแรงงćนพมćได แตตĂนเปดทํćบĆตร แรงงćนคนกลุมนี้ถูกทćงพมćปฏิเÿธ เพรćąÿüนใĀญเปนคนไรรĆฐ เขćไมนĆบคนมุÿลิม เปนคนขĂงเขć แตก็มีบćงคนยĂมจćยเงินจึงทํćบĆตรได” กćรĂยูแบบคนนĂกกฎĀมćย ตĂงĀลบซĂน ไมÿćมćรถทํćงćนในรąบบได ÿงผลถึงกćรใชชีüิตแลąกćรเลี้ยงดูเด็กในครĂบครĆü ครูที่ÿไมลเลยเคยไปคุยกĆบครูĀลćยโรงเรียนที่ÿĂนเด็กพมćมุÿลิม ครูมĂงüć เด็กกลุมนี้มีปญĀć ขćดเรียนบĂย ไมเคćรพกฎรąเบียบ ไมมีคüćมรĆบผิดชĂบ บćงคน เĂćยćเÿพติดเขćไปในโรงเรียน ดćรćรćย ตĆ้งขĂÿĆงเกตüć เด็กกลุมนี้ถูกปลĂยปลąลąเลยจćกครĂบครĆü พĂ แมไมคĂยÿนใจเรื่ĂงคüćมปลĂดภĆยขĂงลูก ไมไดÿĂนเรื่ĂงคüćมรĆบผิดชĂบตĂตĆüเĂง แลąผูĂื่น ไมมีกćรเคćรพกติกć เธĂคิดüćĂćจเปนเพรćąคนพมćมุÿลิมเปนคนนĂกกฎĀมćย ถูกปฏิเÿธกćรมี ตĆüตนทĆ้งจćกพมćแลąไทย ถูกเลืĂกปฏิบĆติ กฎĀมćยบćนเมืĂงก็ไมคุมครĂง พüกเขć จึงไมตรąĀนĆกเรื่Ăงกฎเกณฑแลąไมทํćตćมกติกć “คนที่นี่ไมมีบĆตรจึงตĂงจćยÿüยเดืĂนลą ๓๐๐ บćท แตถćมีรćยไดก็ตĂง จćยมćกขึ้น เขćไมไดรĆบคüćมคุมครĂงจćกกฎĀมćย ตํćรüจจąจĆบเมื่ĂไĀรก็ได เรć เคยใĀคüćมรูเรื่ĂงกฎĀมćยüćถćถูกจĆบไปจąมีขĆ้นตĂนĂยćงไร แตพüกเขćไมĂยูใน กฎเกณฑนĆ้น ถćจćยเงินก็ถูกปลĂยตĆüĂĂกมć กćรบรรยćยเรื่ĂงขĆ้นตĂนทćงกฎĀมćย ก็ไมมีปรąโยชนเลย กฎกติกćไมไดมีผลกĆบเขć ถćมีเงินจćยนćยĀนćเขćก็ลĆกลĂบไป ถึงกรุงเทพĄ ĀรืĂมćเลเซียได “เขćใชชีüิตแบบไมมีกติกćใด ๆ เด็กก็ไรรąเบียบ ถćตื่นเชćมćแลüไมĂยćก ไปโรงเรียน พĂแมก็ไมüćĂąไร เด็กจึงขćดเรียนบĂย เüลćไมมีกćรบćนÿงเด็กก็ไม กĆงüลเลย ĀรืĂมćเรียนĀนĆงÿืĂที่ÿไมลเลยแลüเบื่Ăก็จąกลĆบไปเฉย ๆ ทํćใĀเด็กเĀลćนี้ ขćดทĆกþąพื้นฐćนตćง ๆ ”

๑๘๗ ÿิ่งที่เจćĀนćที่ÿไมลเลยÿĆงเกตไดคืĂเด็กในชุมชนไมไดรĆบกćรเĂćใจใÿจćกพĂ แม กรąทĆ่งกćรแÿดงคüćมรĆกในครĂบครĆüก็เปนเรื่Ăงที่พüกเขćไมคุนเคย เด็กที่เพิ่ง เจĂครูÿไมลเลยชüงแรกจąÿąดุงเมื่ĂถูกจĆบมืĂ พüกเขćไมคุนเคยกĆบกćรกĂด เพรćą พĂแมไมกĂดพüกเขć เมื่Ăทํćผิดก็คิดüćจąตĂงถูกตีĀรืĂลงโทþรุนแรง เด็กบćงคน เปนแผลจนĂĆกเÿบติดเชื้Ăก็ไมมีใครทํćแผลใĀ ดćรćรćย เลćüć ตĆ้งแตตĂนทํćบćนพĆกÿํćĀรĆบเĀยื่Ăคดีคüćมรุนแรง เจćĀนćที่จąดูแลเด็ก ๆ แบบครĂบครĆüแลąกĂดกĆนเปนปกติ เชนเดียüกĆบเด็ก ๆ ที่ ÿไมลเลย จนตĂนนี้เด็ก ๆ เริ่มเปนฝćยüิ่งเขćมćกĂดเĂง แลąเĀ็นคüćมเปลี่ยนแปลง üćพüกเขćเริ่มĂĂนโยนขึ้น Āćกเลนจนเปนแผลก็จąมćĀćครูที่ÿไมลเลย ใĀครูทํćแผล ใĀ จนเด็กĂบĂุนใจüćมีĂąไรก็มćĀćครูได ĂĆนมćจćกเรื่ĂงทĆ่üไปที่พüกเขćไมเคยไดรĆบ มćกĂน พื้นที่เสี่ยงจากความรุนแรงที่ส่งต่อกัน คüćมเปนĂยูที่ไมแตąรąดĆบพื้นฐćนเชนนี้ ยĆงÿงผลตĂเนื่ĂงมćถึงปญĀćĀลćก รูปแบบ นĂกจćกปญĀćยćเÿพติดแลąกćรคćมนุþยแลü ในชุมชนพมćมุÿลิมยĆงมีปญĀćคüćมรุนแรงทćงเพýแลąคüćมรุนแรงใน ครĂบครĆüมćก แลąĂćจมćกกüćชุมชนĂื่นในพื้นที่ใกลเคียง ÿิ่งที่ดćรćรćยÿĆงเกต คืĂ เด็กที่มćจćกชุมชนนี้มีทĆกþąกćรคüบคุมĂćรมณ นĂย เมื่ĂเกิดเĀตุทąเลćąกĆนดüยเรื่Ăงเล็กนĂยก็จąลงมืĂตบตีกĆน ปญĀćคüćม กćüรćüขĂงเด็กกลćยเปนคüćมĀนĆกใจในชüงแรกที่เปดบćนÿไมลเลย มีเด็กผูĀญิงคนĀนึ่งĂุมนĂงüĆยแบเบćąมćที่ÿไมลเลยเพื่ĂชüยแมดูแลนĂง แต เมื่ĂนĂงทํćนํ้ćĀกเธĂก็ตüćดแลąลงมืĂตบĂยćงแรง นĆ่นเปนÿิ่งที่เธĂเรียนรูจćกกćร เลี้ยงดูขĂงพĂแมที่ดćแลąทุบตีเพื่ĂใĀลูกĀลćบจํć ครูที่ÿไมลเลยเคยพยćยćมคุยกĆบผูปกครĂงถึงปญĀćนี้ แตผูปกครĂงเĂงก็ถูก เลี้ยงมćแบบเดียüกĆน พüกเขćมĂงไมเĀ็นĀนทćงĂื่นüćถćไมใชคüćมรุนแรงเขćจĆดกćร แลüเด็กจąเชื่ĂฟงไดĂยćงไร เชนที่พĂรćยĀนึ่งตบลูกÿćüüĆยรุนขĂงตĆüเĂงจนชํ้ć เพรćąลูกมีแฟนแลüติดโทรýĆพท โดยเขćคิดüćนี่คืĂüิธีกćรที่ถูกตĂง เด็กผูชćยในชุมชนที่เติบโตโดยคุนชินกĆบคüćมรุนแรง เมื่ĂเขćมีครĂบครĆüก็ ใชคüćมรุนแรงตĂภรรยć โดยÿüนใĀญมีคüćมเชื่ĂüćผูชćยเปนĀĆüĀนćครĂบครĆü

๑๘๘ ÿćมćรถกํćĀนดชีüิตคนในครĂบครĆüได แลąกćรตีเปนกćรÿĆ่งÿĂนที่ถูกตĂงตćมคüćม เชื่Ăที่ÿงตĂกĆนมć ÿงผลใĀพื้นที่นี้มีปญĀćคüćมรุนแรงชĆดเจนกüćพื้นที่Ăื่น เรื่Ăงที่นćกĆงüลยิ่งขึ้นคืĂคüćมรุนแรงทćงเพýที่เกิดกĆบเด็ก ปจจĆยÿüนĀนึ่งมć จćกÿภćพแüดลĂมที่มีคüćมเÿี่ยง กćรĂćýĆยĂยูในชุมชนแĂĂĆด ทํćใĀเด็กไมมีĀĂง ÿüนตĆüที่มิดชิด ตĂงĂćýĆยĂยูรüมกĆบคนĂื่น รüมถึงญćติĀćง ๆ ที่ไมใชครĂบครĆü ใกลชิด บćนใกลเรืĂนเคียงที่ĂยูกĆนแĂĂĆดก็ĂćจทํćใĀคนนĂกเขćถึงตĆüเด็กไดงćย Ăีก ทĆ้งบćนในชุมชนแĂĂĆดÿüนใĀญใชĀĂงนํ้ćรüม บćงบćนไมมีĀĂงนํ้ćก็ตĂงขĆบถćยตćม ทุง ยิ่งÿรćงคüćมเÿี่ยงในกćรเกิดเĀตุ กĂนจąมćเปดบćนÿไมลเลย มูลนิธิผูĀญิงไดทํćงćนชüยเĀลืĂผูĀญิงที่ตกเปน เĀยื่Ăคüćมรุนแรง จนถึงปจจุบĆนก็ยĆงคงมีบćงคดีที่บćนÿไมลเลยใĀคüćมชüยเĀลืĂ ตĂเนื่Ăง ÿüนใĀญเปนรูปแบบคüćมรุนแรงในครĂบครĆü ที่พĂเลี้ยง ตćเลี้ยง ĀรืĂญćติ ขมขืนเด็กĂćยุนĂยในบćนตĂเนื่ĂงĀลćยป ดćรćรćย เลćüćÿิ่งที่ทćทćยคืĂเมื่Ăชüยเด็กไดแลü กćรใชชีüิตตĂไปในชุมชน ขĂงเด็กกลćยเปนเรื่Ăงยćก “คนในชุมชนรĆบไมไดกĆบผูĀญิงที่ถูกขมขืน ตีตรćüćเปนผูĀญิงไมดี ĂĂกนĂก ขนบ มĂงüćเÿียตĆüแลü ทĆ้งที่เขćเปนผูเÿียĀćย พĂแมคนĂื่นก็กีดกĆนไมใĀลูกเลนกĆบ เด็กคนนี้ จึงมีเด็กที่ตĂงยćยบćนĀนีทĆ้งครĂบครĆü บćงกรณีเด็กก็เลืĂกเดินทćง ปรąชดชีüิตไปเลย” เธĂยกตĆüĂยćงกรณีเด็กผูĀญิงคนĀนึ่งถูกนćยจćงขĂงแมขมขืน แลąไดใĀ คüćมชüยเĀลืĂเรื่ĂงกćรดํćเนินคดีกĆบ นćยจćง ที่ไดชüยทํćบĆตรĂนุญćตทํćงćนใĀพĂ แมขĂงเด็ก แลąพĂแมเด็กติดĀนี้Ăยูรćü ๔-๕ Āมื่นบćท นćยจćงจึงบĂกใĀนํćตĆüเด็ก มćชดใชĀนี้แทน “คüćมผิดเกิดตĂเนื่Ăงปรąมćณ ๓ ป พĂมีกćรดํćเนินคดีพĂก็Āนีไป แมติดคุก เด็กไมมีญćติพี่นĂงจึงตĂงĂยูคนเดียü คนในชุมชนก็พูดไมดีบĂกüćเด็กยĂม ไปกĆบเขćเĂง ถูกทํćตĆ้งĀลćยป ถćไมยĂมทํćไมไมĀนีไป เรćจึงพćเด็กĂĂกมć ตĂน แรกไปĂยูýูนยขĂงรĆฐ แตเด็กเครียดจนทํćรćยตĆüเĂง เพรćąพูดไทยไมได ไมมีใครคุย ดüย จąปฏิบĆติตćมคüćมเชื่Ăทćงýćÿนćก็ทํćไมได เพรćąบćนพĆกไมไดถูกĂĂกแบบ ÿํćĀรĆบผูมีคüćมแตกตćงทćงýćÿนć เด็กกินĂćĀćรที่ไมăćลćลจนรูÿึกผิดüćกินขĂงที่ ผิดบćป จึงใĀเด็กไปพĆกที่บćนญćติขĂงเจćĀนćที่ÿไมลเลย เมื่Ăเด็กปรĆบตĆüไดก็จąใĀ ไปĂยูĀĂพĆกโรงเรียน ใชชีüิตรüมกĆบเด็กคนĂื่น”

๑๘๙ กรณีเด็กที่เจĂคüćมรุนแรงเชนนี้ ÿิ่งÿํćคĆญที่พüกเขćตĂงกćรคืĂ “คüćมใÿ ใจ” แลą “กćรใĀคüćมรĆก” “เรćดูแลเขćĂยćงใกลชิด ใĀคüćมรĆกเปนพิเýþ เมื่Ăเขćขćดแม ก็ทํćใĀรูüć เขćไดรĆบคüćมใÿใจจćกครู มีĂąไรก็ไปĀćครูได เด็กที่ผćนเรื่ĂงเĀลćนี้จąรูÿึกüćตĆüเĂง มีตรćบćป คิดüćเปนคüćมผิดตĆüเĂง เรćเคยจĆดกิจกรรมใĀเด็กที่เคยถูกคนใน ครĂบครĆüลąเมิดทćงเพýมćคุยกĆน โดยตĂงรĆกþćคüćมลĆบขĂงทุกคน เด็กพüกนี้รูÿึก ผิดที่ทํćใĀครĂบครĆüลํćบćก เชน ทํćใĀพĂเลี้ยงติดคุก ไมมีคนĀćเลี้ยง รูÿึกเĀมืĂนไป แยงÿćมีแม เด็กพüกนี้ทุกขมćก เมื่ĂไดคุยกĆนพüกเขćก็ใĀกํćลĆงใจกĆน “เด็กแตลąคนจąมćเลćüิธีรĆบมืĂกĆบเรื่Ăงนี้ขĂงตĆüเĂง บćงคนทํćเปนลืมไปไม พูดถึงมĆนĂีก มีเด็กคนĀนึ่งถูกพĂเลี้ยงกรąทํć เขćบĂกüćเüลćĂึดĂĆดไมรูจąปรึกþćใคร ก็จąĂĂกไปคุยกĆบดćü เรื่Ăงที่เกิดขึ้นทํćใĀครĂบครĆüขĂงเขćแĀลกÿลćย เขćทĆ้งโกรธ แลąเกลียดÿิ่งที่พĂเลี้ยงทํć แตก็รูÿึกผิดกĆบพĂเลี้ยงแลąแม เมื่ĂคุยกĆบใครไมไดก็ ĂĂกไปคุยกĆบดćüแลąพรąจĆนทรเพื่ĂเยียüยćตĆüเĂง เด็กกลุมนี้พยćยćมใชชีüิตตĂไป เปนÿิ่งที่เรćตĂงคิดตĂüćจąคุยกĆบเขćใĀมćกขึ้นไดĂยćงไร” ดćรćรćยเลćดüยแüüตć เýรć เติมเต็มบทบาทที่ขาดหายไป ในชüงแรกที่เปดบćนÿไมลเลยจąมีกćรจĆดกิจกรรมทุกüĆน แลąเÿćรĂćทิตย จąมีกิจกรรมพิเýþที่ชüนเด็กมćพูดคุยกĆน ชมภćพยนตรที่ÿćมćรถเชื่Ăมโยงถึงชีüิต พüกเขćได เüิรกช็Ăปüćดภćพ เพนทเÿื้Ă เรียนรูกćรถćยรูป ใĀลĂงปลูกผĆก ÿĂนกćร ใชโซเชียลมีเดียĂยćงปลĂดภĆย ภćยĀลĆงมีกćรปรĆบแผนใĀเด็กเดินเขćมćĀćกิจกรรมทํćเĂงแตลąมุมขĂง บćน เชน มุมýิลปą มุมĀนĆงÿื มุมปกผć มุมคĂมพิüเตĂร มุมทํćĂćĀćร มุมปลูกผĆก มุมดนตรี แลąมุมกีāć ÿüนครูแตลąคนจąกรąจćยกĆนชüยพูดคุยกĆบเด็กรćยคน ซึ่ง เริ่มตĆ้งแตกćรทํćคüćมรูจĆก คนĀćปญĀć ทํćคüćมเขćใจÿภćพครĂบครĆü เยี่ยม ผูปกครĂง ใĀคüćมชüยเĀลืĂปญĀćเฉพćąĀนćเพื่ĂไมใĀเด็กĂĂกนĂกลูนĂกทćง แลą มีกćรüćงแผนชีüิตทĆ้งรąยąÿĆ้นแลąยćü เพื่ĂดูüćÿไมลเลยÿćมćรถชüยเĀลืĂĂąไรได บćง โดยจąมีกćรติดตćมคüćมคืบĀนćเปนรąยąüćÿมคüรชüยเĀลืĂĂąไรเพิ่มเติม ĀรืĂเด็กคüรทํćĂąไรตĂไปเพื่ĂพĆฒนćชีüิต