ขุนศึก ศักดินา และพญาอินทรี การเมืองไทยภายใต้ระเบียบโลกของสหรัฐอเมริกา 2491-2500 by ณัฐพล ใจจริง (z-lib.org)

ชุนสึก ฟกิ หนา และพญาอินทรี

ใหเ้ ทดข' ้นึ 'ในภมู ภิ าคอีกครัง (Busynki 1983, 6) ขณะท่รี ัฐบาลไทยไดแ้ สดงใหส้ หรัฐฯ

เห็นว่าไทยยงั คงมิความสมั พนั ธย์ ันเณบแนน่ กับสหรฐั ฯตอ่ ไป ด้วยการประกาศตัวเห็น

ประเทศแรกที่ใหส้ ัตยาบันไนสนธสัญญาก่อต้งั ซโี ต้ ซ่งึ ทำให้สหรฐั ฯพอใจมาก (สยามรัฐ,

24 กันยายน 2497)

ในขฌะทเ่ี อเชียตะวันออกเฉียงใต้เผชิญกับภาวะสุญญากาศของอำนาจใน
ทางการเมืองระหว่างประเทศ จนี ไดเ้ รม่ิ ด้นชักชวนให้ประเทศตา่ งๆในภูมิภาคนใ้ี ห้

ความสำคญั กับลันตภิ าพ 5 รปู ธรรมของการรณรงคส์ ันตภิ าพเริม่ ต้นชนั เมอ่ื ชวาหะร์ลาล

เนหร์ ู (Jawaharlal Nehru) นายกรัฐมนตรีอนิ เดยี และอนู ุ (บ Nu) นายกรัฐมนตรี

-พม่า เดนทางมาเยือนไทยก่อนไปประชุมกลุ่มประเทศไม่ฟิกใฝ่ฝา่ ยได (Non Aligneel

Movement: NAM)4 ทีก่ รงุ โคลัมโบ ประเทศศรีลงั กา จอมพลป.ใหก้ ารตอ้ นรบั ผู้นำ
ทัง้ สอง ซึ่งได้กล่าวสุนทรพจน์เพ่อื โนม้ นา้ วไหไ้ ทยเห็นด้วยกบั การรกั ษาสันติภาพ

ทา่ มกลางความขัดแยง้ ของโลก (ศรกี รุง, 26 ธันวาคม 2497) 3 หนงั สอื พิมพ์ขณะน้ัน

เชน่ {ทอดไทย เห็นว่าการมาเยอื นของผู้นำทั้งสองเปน็ การมาหยงั่ ทา่ ทไี ทยใหโ้ นม้ เอยี ง

ไปทางกลุ่มประเทศไม่ฟกิ ไฝ่ฝา่ ยใด ({ทอดไทย, 28 ธันวาคม 2497)

3 NARA, CIA Records Search Tool (CREST), CIA-RDP79T00975A00160G530001-5,
25 July 1954, "Communists Pleased with 'Neutralization’ Campaign ill Southeast

Asia. ”

4 กสุม่ ประเทศไมส่ กใฝ่ฝา่ ยใด (Non-Aligned Movement : NAM) ไตร้ ับการกอ่ ตงขนเมื่อปื

2497 เร่มิ ต้นจากการที่ผูน้ ำขยงิ ประเทศตำงๆในเอเชีย 5 ประเทศ ไดแ้ ก่ อนิ โดนีเซีย พม่า อนิ เดีย
ปากีสถาน และศรลังกา ไต้มาประชุมกนั ทกี่ รงโคลัมโบ ประเทศศรีลังกา เพอ่ื แลกเปลย่ี นความคดิ
เหน็ เก่ียวกับสถานการณร์ ะหวา่ งประเทศไนขณะนั้น และเห็นว่าควรมีการขยายกรอบการประชมุ ให้
กวา้ งออกไป ตอมาในปื 2498 มีการประชุมกลุม่ ประเทศเอเชีย-แอฟรกาที่เมองบนั ตุง ประเทศ
อินโดนเี ซยี (Bundling Conference) ไคยฏีผเู้ ข้าร่วมการประชมุ เพ่ิมขนเป็น 29 ประเทศ ประเทศ
ท่เี ขาร่วมการประชมุ เห็นพ้องกันวา่ ประเทศ1โนเอเชยี และแอฟ1่รกิ าควรรวมตวั กนั เพือ่ 'ไม่ต้องถก
ครอบงำจากสหรัฐฯ และสหภาพไซทยตในชคุ สงครามเยน็ และเพือ่ เปน็ พลงั ร่วมในการตอ่ ต้านการ
เปน็ อาณานคิ มของประเทศมหาอำนาจ ทปี่ ระชุมไดย้ อมรับหลกั การรว่ ม 5 ประการ (หลกั ปญั จรส)
ที่สมาชีกยดถือกนั ดงั นี้ การเคารพในบูรณภาพและอปปี ไตยซงกันและกนั การไม่รกุ รานซงึ่ กนั และ

กัน การไมแ่ ทรกแซงซึ่งกนั และกันทั้งด้านการเมีอง เศรษฐกจิ และความเชอื่ การให้ความเสมอภาค

และผลประโยชน์ยนั เฟาเทย้ มกนั และการอยูรว่ มกันอยางลันต

5 ดูสนุ ทรพจน์ของลบู ุ นายกรัฐมนตรพี ม่า และเนหร้ ู นายกรฐั มนตรอี นิ เดีย ไนงานเลย้ี งตอ้ นรบั

ครั้งน้ใั น ข่าวพาฌขย์, 29 ชันวาคม 2497 ; ประชาธิปไตย, 30 ชันวาคม 2497 ; ประชาธปิ ไฅ&,

31 ชันวาคม 2497.

170

ทอยหา่ งจากพญาอนทวิ

ในสายตาของสทรัฐฯ แมก้ ารเมืองไทยในช่วงปลายปี 2497 จะปลอดจากการ

ท;ะา้ หทวายา่ งจพากลก.อล.ุม่ สภฤาษยนดิ้อธกนระัฐรบชั าตล์ กกต็ ับามพลแ.ตตภ่.อา.ยเใผนา่ รัฐศบรยีาลานกนลับทม์ ซืฅวงเาปม็นขผัดมู้แยอื ้งำทนีเาขจม้ ทขาน้ ง

.การเมืองอย่างแท้จริง ในรายงานวิเคราะห์ว่า ถึงแมว้ า่ จอมพล ป จะเฟนิ นายกรัฐมนตรี

1ด่เขาไม่มือำนาจทางการเมอื ง และแม้เขาจะมืยศจอมพล แตก่ ลับไมม่ กื ำลังทหาร

สลบั สนนุ ทา่ มกลางความขคั แยง้ ภายในเชน่ น้ี สหรฐั ฯเห็นวา่ ไทยกำลังตกอยไู่ นความ

เสีย่ งท่ีคอมมวิ นสิ ตจ์ ะคกุ คามไต้งา่ ย และหากสหรฐั ฯสญู เสียไทย ย่อมหมายถึงสหรัฐฯ

ร- ญู เสยี ทัง้ ภมู ิภาคดามทฤษฏโี ดมโิ น อย่างไรก็ตาม ในขณะนน้ั สหรฐั ฯยังไม่ตัดสินใจ
ว่าจะสนบั สนนุ ผใู้ ดระหวา่ ง พล.อ. สฤษดAกQJ"บ พล.ต.อ. เผ่า'ให้1ข้นึ มาเป็นผูม้ อี ำนาจ
•านใหม่ เนื่องจากสหรัฐฯยังคงมองว่าท้งั คลู่ ้วนแสดงตนเปน็ “เด็กดี" ของสหรฐั ฯ ใน
ขณะทก่ี องทัพไทยดกอยู่ในการควบคมุ ของเหล่านายพลท่ีเล่ือยชาและไม่เช้าใจนโยบาย

ขมอีกงาสรปหรลัฐดฯระแวมาง้สนหารยัฐทฯหยังาครรงะสดนบั ับสสงูทขนุ อทงง้ัไสทอยงหคลนาตยอ่คไนปที่ตแาตยส่ซหากรอัฐอฯกตไอ้ ปงกจาารกผกลอกังดทันัพใ,,ห้

ต้นเดือนมกราคม 2498 เม่ือจีนเร่ิมรณรงค์เชิญชวนใหป้ ระเทศตา่ งๆ เชา้

.ประชมุ กล่มุ ประเทศไมฝ่ ก็ ใฝฝ่ ่ายใดทีเ่ มืองบันตุง ประเทศอินโดนเิ ชยี นนั้ รัฐบาล

จอมพลป ยงั มีท่าทีเปน็ ปรปกั ษ์กบั การเชิญชวนดังกล่าว7 แมว้ ่ารฐั บาลชะลงั เลต่อ
สถานการณก์ ารเมืองระหว่างประเทศในภมู ภิ าค แต่ไนระดับทางการแล้ว รฐั บาลยัง

พยายามสรา้ งความมนั่ ไจให้กบั สหรฐั ฯถึงความสมั พนั ธล์ ันแนบแน่นตอ่ ไปด้วยการ

แสดงความตอ้ งการท่ีจะไปเยือนสหรัฐฯและพบปะสนทนากบั ประธานาธิบดีไอเซนราวร์

โดยจอมพลป.ไห้เหตุผลว่า เขาไมไ่ ด้เดินทางไปดา่ งประเทศนานกวา่ 27 ปีแลว้ ทั้งแต่

ปบการศึกษาด้านการทหารปืนใหญ่จากฝร่งั เศส ตอนน้เี ขาต้องการทำความคนุ้ เคยกับ

รฐั บาลในเอเชยี และคโุ รปทร่ี ่วมเปน็ มติ รกนั ในสหประชาชาติและร่วมกันต่อต้าน

คอมมวิ นิสต์15

6 The Dwight D. Eisenhower Library* White House Office, National Security

Council Staff ะ Papers 1948-196, Operations Coordinating Board Central File Service

Box 2, “Thailand ; An American Dilemma,” October 1954.

c - ,7 NARA, CIA Records Search Tool (CREST), 1A-RDp79T00975AOO1800560001 0

5 January 1955, “Invitees Initially Wary of Asian-African Conference.”
* “Memorandum from the Deputy Under Secretary of State for Political Affaires

171

ขนศกึ ศักดนิ า และพญาอินทรี

เมอ่ี ความผนั ผวนของสถานการณ์การเมอื งระหว่างประเทศพ่งุ สงู ข้นึ จอมพสป.

กเ็ ริม่ เกิดความไมม่ ัน่ ใจในความชว่ ยเหลอื จากสหรัฐฯ จึงตัดสนิ ใจส่งสัญญาณการ

เปล่ียนแปลงทางการเมือง โดยไนการประชมุ ข้าราชการครงั้ หนงในต้นเดอึ นมกราคม

. .2498 เขาแนะนำชา้ ราชการว่าอยา่ หว่ งเรอ่ื งการอนรุ กั ษ์สง่ิ เดิมๆ เพราะเมม่ ีทางรักษา

ไวใต้ แต่ใหค้ ิดและมองไปข้างหนา้ ส่วน พล ต อ. เผา่ ศรียานนท์ กก็ ล่าวว่าโลก

เปลย่ี นไป ข้าราชการตอ้ งหมุนให้ทนั โลก และควรมีการเปล่ียนแปลงการปกครองทีใ่ ห้

ปทารงะกชาารชตเมน่ออื มมงอีาทจำ่สี อนำมาคจพัญใลขนปอกง.าผปรนู้รปะำกทกคาัง้ ศรสไออนงงมกคาาือรกกปขารรึ้นะไชปหมุ สนสู่ งัม“สยาชคุอื กปพสรมิ ะภพชาผใ์านชูแ้ ทนขน”ณ',ระานษ้ันฎรเหทน็ีส่ วาร่าับทสัศนนุนะ

รัฐบาลว่า เขาจะเร่งรดั แผนการปกครองใหมท่ ่ีจะกระจายอำนาจไปสู่ประชาชน

เลกิ ระบบราชการทเี่ ปน็ “ขนุ น้าํ ชนุ นาง” แตข่ า้ ราชการจะต้องเปน็ ผรู้ บั ใชป้ ระชาชน

(สยามรฐั , 22 มกราคม 2498) จากน้ันเขาไดว้ จิ ารณ์สาเหตแุ ห่งความลา้ หลงั ของการ

ปกครองของไทยว่าเกดิ จาก "ระบบศักดนิ า” ทำให้ขา้ ราชการเหนิ ห่างจากประชาชน

(ดปว้ รยะเชหาตธนุป็รไตฐั ยบ,า1ล5ขอกงมุ เภขาาพจึงนั ตธ้อ์ 2ง4ก9า8รท) ำทลงั้ านย้ึแรผะนบกบาดรปงั กรบัลป่าวรใุงหกา้หราปยกไคปรออยงใา่ หงเมดภ่ด็ าขยาใดต้

รัฐบาลของเขาคือ การเปล่ียนแปลงการปกครองทีย่ งั คงมคี วามคิดดามแบบระบบ

ศักดินาไปส่กู ารปกครองท่ีมีความเสมอภาคเท่าเทย้ มและมุ่งไปสคู่ วามเจริญ (ไทยใหม่.
16 มกราคม 2498) ดย พล.ต.อ. เผา่ เห็นว่า “ระบบศักดินา” หรอื “ระบบขนุ นาง’'

เสป่วน็ นอรปุ ว่ สมรในรคกใานรปกการคเรปอลงย่ี น(ชแาปวลไงทยเข,า1เห8น็ มวกา่ รหาลคังมกา2ร4ป9ฏ8ิว) ตั จิ า2ก4น7้ัน5พปลร.ะตช.าอช.นเผตา่ ไ้อดงก้เสานรมอี

แผนท่เี รียกวา่ “แผนปฏริ ูปการปกครอง” ตามความต้องการของรัฐบาลที่ตอ้ งการให้

กระจายอำนาจจากสว่ นกลางไปส่สู ่วนภูมภิ าค ผา่ นรูปแบบการปกครองส่วนทอ้ งถ่นิ

และกระบวนการเลอื กตัง้ 1"

(Murphy) to The Secretary of States, 5 January 1955,” in Foreign Relations of the
United States 1955-1957 Vol 22 (1989, 807). 1
“บทบรรณาธกิ าร,” ใน สซพนกิ ร, 19 มกราคม 2498,
1แ หจช, มท. 0201,2.1/571 เอกสารสำบักงานปลัดกระทรวงมหาดไทย เรอง แผนปฏีรปู กTS
ปกครอง (พ,ศ, 2498),

172

ถอElหา่ งจากพญาอนิ ทรี

นโยบายการทตู สองทางของรฐั บาลชอมพลป.

รนคา แมว้ า่ สหรฐั ฯ จะตอ้ งการทำไห้ไทยกลายเปน็ แหลง่ ทรัพยากรและตลาดรองรับ

และการผลักดนั ใหไ้ ทยเปดิ รบั การลงทุนจากสหรฐั ฯ จะประสบความสำเรจ็

บางสว่ นด้วยการทร่ี ฐั บาลจอมพลป.ยอมออกกฎหมายส่งเสริมการลงทนุ ตามทีส่ หรฐั ฯ
ผลกั ดนั ก็ตาม แตร่ ฐั บาลยงั คงควบคุมการลงทนุ อยู่ เนื่องจากรัฐบาลตอ้ งการรกั ษา

^ารประกอบการทางเศรษฐกิจของรฐั ในรปู รัฐวิสาหกิจต่อไป (กลุ ลดา 2550, 6-8 ;

อุกฤษฏ์ 2526) ส่งผลใหส้ หรัฐฯ ตอ้ งการผลกั ดันให้ไทยเปิดการลงทนุ ให้มากข้นึ อีก

จ:ศอรหษ์นฐกดิจัล,ใเหล้กสบั ร'ใมทวย.อตีก่าคงปรัง้ระหเทลศังจเาขกา้ ทพีเ่ ขบาจเอขมา้ รพว่ ลมปก.าเรพเปือ่ ดิผปลกัระดชันุมแซนใี วตคค้ ดิ รใ้งั นแกรากรใพนัฒไทนยา

เแวมสาอ่ื ยดปทงลทบาา่ทยหวเดืดนออื กบนฎรกรับะุมคเภบวาายี พมบตันเพ้อธง่อื ์ กด2า4ึงรด9ด8ูดังกกเขาลรา่าลแวงขจทอง้ ตนุงสอ่จหจากอรสัฐมฯหพรแลฐัดปฯ่อ.ยเวพา่ ่างิ่มสใขดหน้ึ,ร,อัฐีกฯแตมแ้อจ้ ตงอกจ่หอา์นรมใพพหลวิร้ ร่ฐัปิฟบ.่อไามลข่

ก‘อากรอคคัลรังรากชาทรตตู ง้ัสสหำรนฐั กั ฯงปบรปะรจะำมปารณะเทกศารไสท่งยเไสตรพ้ มิ ยคาวยาามมสเสามนาอรใถหใร้นฐั กบาารลแไขทง่ ยขพนั ฒัทานงากราะรนคบ้า

จแาลกะสอุตหสราฐั หฯกใรนรไมทดยว้ อยกีกากรต็ ลาดมอุปแสตรจ่ รอคมในพกลาปรค. ม้าแิไลดะต้ กอารบลรงับทขนุ ้อเพเสอ่ื นสอง่ เดสังรกิมลกา่าวรเลชงน่ทเุนดจมิ า1ก2

ดVงนitsนจะเห็นได้ว่าแมร้ ฐั บาลจอมพล ป. ยอมรบั การเชา้ ร่วมซโ็ ต้ แต่กลับไม่ตอบสนอง

การเปล่ียนแปลงทางเศรษฐกจิ และการเปิดการลงทนุ จากต่างประเทศ เนือ่ งจากจะมี

ผสลนกชระุณทหบะตว่อณั ฐากนบั ทพางลเศ.ตร.ษอฐ, เกผิจ่าขอศงรกียลานมุ่ นผู้นทำ์ ชทอ่ไี งหร้กัฐาบราคลาชเนุชร่นัฐบคาา่ ลยอรยาชู่ ฅรทู ม่ี จี อมพล
จอมพลกปา.รนเดันนิ ทเขาางตไปอ้ งเยกือานรขสอหบรคัฐฯณุ แคลวะามปชระ่วเยทเหศตล่าอื งทๆ่สี ห(เรมัฐษฯาไยคน้ใ-หมแ้ิถกุนไ่ าทยยนแล2ะ4ด9ูง8า) นขกอางร

] "Memorandum of Conversation between The Secretary of States and Field

'

Marshal p. Pibuisonggram at Government House-Bangkok, 22 February 1955,” in

Foreign Relations of the United States 1955- 1957 Vol. 22 (1989, 809),

12 NARA, RG 59 Central Decimal File 1950-1954 Box 3913, Peurifoy to Secretary'

of State, 21 March 1955 ; Pibulsonggram to Peurifoy, 13 April 1955 ; ‘Teurifoy to

Prime Minister Pibulsonggram, 21 March 1955," in Foreign Relations of the United

States 1955- 1957 V0I 22 (1989, 813-14).

173

ชนุ ลกึ ศกั ดนิ า และพญาอินทรี

๓บริหารและระบบเศรษฐกจิ ของสหรฐั ฯรวมถงึ พบปะ Jเทนากับประธานาธิบดแี ละบคุ คล

สำคัญของรฐั บาลสหรฐั ฯเพือ่ าเรึกษาปญั หาความไม่เพียงพอของงบประมาณของไทย

เน่อื งจากไทยใช้งบประมาณในทางการทหารถงึ ร้อยละ 40 เขาจงตอ้ งการขอให้สหรัฐฯ
เพ่ิมความชว่ ยเหลอื ทางเศรษฐกิจมากกวา่ การทหาร1 ทัง้ นกี้ ่อนที่เขาจะออกเดินทาง
เจา้ หน้าท่สี หรัฐฯพยายามโน้มน้าวเขาใหด้ ำเนนิ การปรับปรุงระบบการบรหิ ารและ

นโยบายทางเศรษฐกจิ ตามทสี่ หรฐั ฯต้องการอกี ครัง้ '4
ไปเยอื นแสมหใ้ รนัฐดฯา้กนต็ หามนื่งแจตอ่ใมนพอลกี ปด.า้ จนะเขพายมาิไยดาม้ยอกมระรชับบัขไอ้ มเสตนรอีกจบั าสกหสรหฐั รฯฐั ดฯ้วใหย!ก้ ทายรปเดรินับทปรางุง

การบริหารและนโยบายเศรษฐกจิ ตามทสี่ หรัฐฯตอ้ งการ อีกทง้ั เขาได้เริม่ ตน้ ถอยหา่ งออก

จากสหรัฐฯด้วยการสง่ กรมหม่ืนนราธิปพงศีประพนั ธ์ รมว. ต่างประเทศ เป็นตวั แทน

ไปประชุมกล่มุ ประเทศไม่ฝืกใฝฝ่ า่ ยใดท่เี มอื งบนั ตุง ประเทศอนิ โดนเึ ชยี (18-24

เมษายน 2498) อันเปน็ ช่วงเวลาเดียวกนั กับทเี่ ขาเดนิ ทางไปเยอนสหรฐั ฯ ' อย่างไร

ก็ตาม กอ่ นทค่ี ณะผู้แทนไทยจะเดนิ ทางไปประชุมทเี่ มืองบนั ตุง สหรัฐฯไดพ้ ยายามยับยง้ั

การเช้าร่วมประชุมของไทย เดยส่ังการใหฟ้ ิวริฟอยเข้าพบกรมหมื่นนราธิปพงศปี ระพันธ์

ในเย็นวันที่ 9 เมษายน 2498 ทสี่ นามบินดอนเมอื ง กอ่ นคณะผู้แทนฯท้งั หมดจะออก

เดินทางไปยังเมืองบนั ตุง แตก่ ารยับยัง้ ของสหรัฐฯไม่เปน็ ผล {สซานนิกร, 11 มถิ ุนายน

2498)

ในการประชุมทีเ่ มืองบันตุง ประเทศอินโดนเี ซียทัน้ ตัวแทนจาก 29 ประเทศ

ได้ร่วมรับรอง ‘'หลกั ปัญจศีล” อันมีสาระสำคัญคอื การยยิ ร่ ว่ มกันอยา่ งสนั ติและการไม่

แทรกแซงกจิ การภายในระหวา่ งกนั อีกทั้งทป่ี ระชมุ ไตร้ ่วมกันประณามลทั ธอิ าณานคิ ม

13 เข้า, 22 ธนั วาคม 2497 ; หจช. (3) สร 0201.20.1.1/16 เอกสารสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อว
นายกฯ (จอมพลป.) ไปเยือนอเมรกิ า พ.ศ. 2498 (ข่าวตอนเย่ียมอเมริกา) (11 เมษายน - 15
พฤษภาคม 2498); Evening News, 22 April 1955.
14 NARA, RG 59 Central Decimal File 1955-1959 Box 3913, Anschutz to Secretary
of State, 29 April 1955.
1
15 หจช1 . สบ. 5.1.1.2/1 เอกสารส่วนบุคคล ม.ล.ปนี มาลากล สช์ ิง รายงานการประชมุ กค!ู่ :
ประเทศเอเชยี -ชิฟ่รกา (พ.ศ.2495-2504) ภาคผนวก ลคุปผลการประชมุ อัฟ่โฟ่ร-เอเชย่ี น คร้ังพ่ี
1 ทเ่ี มอื งบันดง ประเทศรนโดนเ็ ชยี วนั ที่ 18 เมษายน 2498. ประกอบดว้ ยคณะผูนทนฝา่ ย1ใVI
มกี รมหม่นื นราธปพงศ์ประพน้ ธ์ ม.-จ, ดิลกฤทช่ี กฤดากร หลวงรตั นธิป หลวงวเิ ชียรนพทยาคม มน

อมาคขกุล ป๋วย ชงิ ภากรฟ้ สาุ ทย์ บวรวัฒนา วัฒนา อศิ รกกั ด และเสวิ โกมลภมู ิ

174

ถอยห่างจากพ1 ญาอีนทรี

ในทุกรปู แบบ ในวันสุดท้ายของการประชุบ กรมหมนี่ นราธปิ พงศ์ประพนั ธ์บันทึกว่า

ไจวเอนิ ไหล นายกรฐั มนตรจี ีน ไมม่ ีท่าทคึ ัดค้านกาวชดั ตั้งซีโตแ้ ต่อย่างใด พระองศ์

.เหน็ ว่าค้าปราศรยั ของใจวเอินไหลกลับทำให้บรรยากาศการเมอื งระหว่างประเทศใน

อเชยี ผอ่ นคลายลง พระองศไ์ ดห้ าโอกาสสนทนาส่วนตวั กบั ใจวเอนิ ไหลเพือ่ ซักถามถึง

ความข้องใจของไทยที่มีต่อจนี บางประการ เชน่ ขา่ วท่ีจนี ให้การสนบั สนนุ ทางการเมือง

•วบั ปรดี ี พนมยงศ์ ใจวเอินไหลกล่าวปฏิเสธใดยบอกว่าปรีดีเป็นเพยี งผูพ้ ำนักอาศยั คน

ทนงึ่ ในจีนเท่านั้น พระองศ์ถามต่อไปอกี วา่ จนี ให้การสนับสนุนให้เกิดรฐั ของชนเผา่
ำาอิสระทางตอนใต้ของจนี หรอิ ไม่ ใจวเอนิ ไหลดอบว่าจนี ไมม่ ีนโยบายที่จะสนบั ส'นน
ชนเผ่าไทอิสระให้แพรอ่ อกไปนอกจีนแต่อยา่ งใด จากน้นั เขาไดเ้ ชญ่ คฌะผูแ้ ทนไทยไป

เยอี ฺนซนี (Selected Documents of The Bandung Conference 1955 ; ฐ,

“28 เมษายน 2498 ; นราธิปพงศ์ประพันธ์ 2518, 4 ; Kahin 1955, 26-27) ’ ทา่ ที

ของจีนทีม่ ีต่อไทยไนครงั้ นน้ั สรา้ งความอศั จรรยไ์ จไหก้ ับพระองศม์ าก ทรงบันทึกวา่

'โจวเอินไหลแสดงอัธยาศยั ไมตรีอนั ดีแกข่ า้ พเจ้า... มีการกระจายขา่ วดงั กลา่ วมาไทย

รตาอ่ ยมงาานเมใอื่หจ้ทอรมาบพ’ล, ป(น.ไรตาย้ธินปิ ขพ่างวศกป์ รระะจพายนั เสธ์ีย2ง5แ1ล8ว้ ,รีบ5)โทรศัพท์มาถานขา้ พเจ้า ให้ข้าพเจ้า
แมจ้ อมพลป. จะรับรู้ถึงทา่ หที ึเ่ ปน็ มติ รของจีนแลว้ กต็ าม แตท่ ่าทีของจอมพลป.

ในอีกฟากหนึ่งของโลกขณะอยใู่ นสหรัฐฯก็ยงั คงใหส้ มั ภาษณ์วา่ ไทยยังคงตอ้ งการความ

ชว่ ยเหลอื จากสหรัฐฯ เพื่อตอ่ ต้านคอมมิวน้สศ์ต่อไป และสำหรบั การประชุมที่เมอื ง

บนั ดงุ นัน้ เขา ’‘ไมห่ วังผลอยา่ งจรงิ ชงั นกั ” ((พพนิกร, 26 เมษายน 2498) ในขณะ

ท่ีซไี อเอประเมินว่า ท่าทีของไทยหลังการประชมุ ท่เี มืองบนั คุงคอื ไทยมแี นวโนม้ ทจ่ี ะ

มีนโยบายเปน็ กลาง17 จอมพล ป. องั คงอินยนั นโยบายทีแ่ นบแน่นต่อสหรัฐฯ ต่อไป1"

เขาให้สมั ภาษณ์ท่วี อชงิ ตันด.ี ซ.ี ผ่านวทิ ยุเสียงอเมรกิ าวา่ "ข้าพเจ้ามาให้คำประกนั แก่

16 เร่ืยิงเดยี วกัน.

17 NARA, CIA Records Search Tool (CREST), CIA-RDP79T00975A002000150001-2,

26 April 1955, ‘‘Thai Foreign Minister Reported to Have Become More Neutralist
at Bandung."

The Dwight D. Eisenhower Library, Papers as President 1953- 1961 (Ann
Whitman File), International Series Box 4N, File Thailand ( 3), Dulles’s Memoran-
dum for The President, Visit of p. Phibulsonggram, 2 May 1955.

175

ชุนคิก คกั ดนา และพญาอน็ ทวี

ท่านอีกครงั้ วา่ ประเทศไทยจะอยูเ่ คยี งขา้ งสหรฐั ฯเสมอไป” (เรท้, 4 พฤษภาคม 2498) !

สแลังะเกยตงั ไวใดา่ นก้ ขกลณา่าวระใทหเดจี่ ้คอียววมากพมันมลเ่ันจปใ้า.จหมกนาับเ้ายสทอภ่กีนารคสะอหทงรเรกัฐวรฯงสกแวาต่าร่กต“ลปา่ ับงรสปะง่เรทกะศรเท1มใ)ศอหทงมเี่วรนื่ าอนจชะริงอาตซยันกู่ิปดบัพี.ทงซศ่า.ีนป์ ไเรดสะต้มพั้งอนัข»1ธอ้ 9์

เขา้ ประชมุ ท่เี มอื งบนั ตงุ นน้ั แสดงใหเ้ หน็ ว่ารฐั บาลไทยกำลงั พยายามอย่ๅงย่งิ ที่จะอาศัย

สสหถารนฐั กฯารแณละก์ สารหเมรฐัือฯงรสะงหสวยั ่าวงปา่ อราะจเทมศกี เาปร็นตเกหลตงใุ กนนักาบราบงา่อยยเท่าง่ียรงะกหารวม่าคงวจาอมมสพัมลพปันธ. กก์ บับั

กรมหม่ืนนราซิปพงศป์ ระพันธเ์ กี่ยวกับการประชมุ ทีบ่ นั ตุง ซึง่ เป็นผลมาจากปญั หา

การเมอื งภายในไทย สหรัฐฯ เห็นวา่ การดำเนินนโยบายของไทยในลกั ษณะน้ีเกิดจาก

ความไมม่ ั่นใจของไทยว่าซ็โต้จะสามารถปกปัองไทยใหร้ อดพ้นหากเกดิ ปัญหาการ

รกุ รานได1้" สอดคล้องกับการวเิ คราะห์ของทูตองั กฤษวา่ ทา่ ทขี องโจวเอินไหลทบ่ี ันตงุ

ทำใหร้ ัฐบาลไทยคลายความเช่อื ม่นั ทีม่ ตี อ่ ซีโต้ลง (Tarling 1992, 108)

ทันทีทีจ่ อมพล ป. กลับถงึ ไทย เขาสอบกามรายละเอียดถงึ ความเป็นมิตรของ

ใจวเอนิ ไหลทีม่ ตี ่อไทยจากกรมหม่นื นราซิปพงศ์ประพันธ์ และพระองศ์แจง้ ว่าจนี ยินดี

จตออ้ มนรพับลผป้แู .ทไนดไน้ ทำยเรไ่อืปงเยดอื งั นกจลีน่าวม(นา!ร!ารซกึ ิปษพางสศงั ์ปขร์ ะพพัธันโธน์ ท2ัย51ค8น, 5สน; ทิอาขรอี ง2เ5ข2า4,ส6ัง)ขใ์ จหา้คก!วาณม

เหน็ ว่าไทยไม่ควรเปน็ ศัตรกู ับประเทศเพอ่ื นบา้ นโดยเฉพาะจนี ดังนั้น เมAอจ^นแสดง

ทา่ ทีเปิดกว้าง ไทยควรลองเช่ือมไมตรกี ับจนี จากน้นั จอมพลป.ได้กลา่ ววา่ “โลก

-กำลังเปลยี่ นแปลงใหม่อีกแลว้ ” (สงั ข์ 2525, 258-60 อ้างใน กรุณา 2532, 258 60)2'

หจช. (3) สร 0201.20.1.1/16; United Press, 5 May 1955.
“the Acting Officer in Charge of Thailand and Malayan Affaires (Foster) to
The Ambassador in Thailand (Peurifoy), 22 June 1955," in Foreign Relations of

- . Ithe United States 1955-1957 Vol 22 (1989, 825 27)
?] สังข้เหน็ วา่ ความชวยเหลอทางการทหารของสหรฐั ฯ สรา้ งความเขม้ แข็งใหก้ ับคณะรัฐประหาร
มเช่รฐั บาลจอมพล ป. พมิ ลู สงคราม (NARA, KG 59 Central Decimal File 1950-1954
nBox 4190,

24 March
1M95e2m).oสraงnขd์ยuอmมรบั oวfา่ Cเขoาnเคvยeรr่วsaมtมioือnกับNสaหiรSัฐaฯnในgกPารaตth่อaตn้าoนtคaอiมaมnวื dนสิNต. ออ.่างH“aลnกnซaังh',
-ต่อมาเขาเหน็ ว่าการคำเนนิ การตามสหรฐั ฯฏไิ ดเ้ กิดประโยชนก์ ับไทย ในขณะท่ีสทรฐั ฯมื ‘‘แผนขีดครอง
ไทย โดยเขารับทราบเร่ืองตงั กอา่ วจากเจ้าหนา้ ที่ซไี อเอคนหนง่ึ ตอ่ มาเขาไตน้ ำเรือ่ งดังกอา่ วเอา่ ให้

-จอมพลป, ฟ้ง และสนบสบนุ ให้จอนพลป. ต่อสก้ ับสหรัฐฯ (ทองใบ 2517, 271 72) .

176

ถอยห่างจากพญาอนิ ทรี

าสยั ทัศนใ์ หมข่ องจอมพล ป. ท่ามกลางความขัดแยง้ ระหว่าง “ขนุ ศกึ ”

-เอขยา่ามงีแรวผนดนบัเท,รตว็จง้ัเะนแขอื่ตจง่กัดจลคาากู่แงคขปวง่ ี ข1า2มัน4ส9ท8าามงพากรลาถ.รต'ใเมน.อือก.งาเรผดบา่้วไรยดหิกก้าารร้าวรขฐัขอปึ้นงเรมขะาาหแมลาีอะรำกแนาลาระจสจเ'หนับับนตเือัวสมพพุนลล,จ..ออาก.. สชส,ฤ'ฤไอบบเดสอ้ี

กอ่ นทจ่ี อมพลป.จะเดินทางกลบั จากสหรฐั ฯ เพอ่ื ยตุ โิ อกาสของพล.อ. สฤษส้ใี นการ
เป็นกน้ ำทางการเมืองคนถัดไป'” ในคนื วนั ที่ 13 กรกฎาคม 2498 เขาเปทืสถานทูต
สหรัฐฯ เพื่อขอการสนบั สนนุ การรัฐประหารจากพิวรปิ อย ทูตสหรัฐฯ แดพ่ วิ ริปอย
ปฏิเสธที่จะใหก้ ารสนบั สบนุ และได้บอกกับพล.ต.อ. เผา่ ว่า สหรฐั ฯยังคงสนับสนนุ

.รัฐบาลจอมพลป. ต่อไป เขาเห็นวา่ พล.ต.อ เผ่ายงั ไม่เหมาะสมกบั ตำแหนง่ นายก
.รฐั มนตร แตเ่ หมาะท่จี ะอยูห่ ลังฉากมากทวา่ 21 และเขาไดแ้ จง้ ต่อพล.ต อ, เผา่ เพิ่มเตมิ
จวะ่าไทดาร้ กบั กกลาร่มุ ยตอำมรรวบัจจราัฐกปจรสั ะแหมาครไเพทื่อยกเำนจอื่ดั งพจลาก.อจ-สั สแฤมษคสไ้แีทลยะสกนลบั ุ่มสทนหุนารพไลด.้สอำ.เสรฤจ็ ษก็ยดาแิ กลทะ่ี
รกฐัลปมุ่ รทะหหเามารรอ่ื 2ข4ดอ้ลงเเมลพ่อืสลจ.อตรมม.อวพ..ลเผตป่าา่ แง.ปจเด้งรนิใะหทเทเ้ าขศงากทไลรตบัาร้ บนบั 2ารไาทยยงาพนิวจารกิปไอทยยไถดึง้นคำวเราอ่ืมงพคยวาายมามพกยอ่ายกาามร
.รัฐประหารของ พล.ต.อ. เผ่าปเข2า1sไตพแ้ วิจรง้ กิปบัอพยไวิ ตร้แปิ สอดยงทคูตวสามหเรหัฐน็ ฯกวลา่ับสไหปรยฐั ังฯวไอมช่ติงอ้ ตงันกาดร.ี ใซห.็ ้

มีการโคน่ ล้มรัฐบาลจอมพล
สว่าหรเขัฐาฯเหจะ็นยดงั้วคยงถบั1,ดตร้ ัลับเลปสรวะ่าโสยหชนรัฐ์ทฯาคกวสรนใหบั ้กสานรุนสในหบั ท้ สัง้ นพนุ ลร.ัฐตบ.อาล. เจผอา่ มแพลละปพ.ลต.อ่อไ.ปสฤแบลตะิ
รว่ นมีอกันตอ่ ไป อยา่ งไรก็ตาม เขาเสนอแนะต่อดลั เลสวา่ หากสหรัฐฯ จำเปน็ ตอ้ ง

.22 NA, F0 371/106890, Whitteridge to Foreign Office, Annual Review: Report on
the general situation in Thailand for ใ955, 3 January 1956.
n “Peurifoy to the Department of States, 14 July 1955," in Foreign Relations of
(1989, 827-28) ; NA, FO 371/117346, Gage to
the United -States 1955 1957 Voi 22
.27 July 1955
Tomlinson,

24 Ibid ,

25 Ibid. 3G9e0n8,erDalulRleesctoordPseuorfifoDye, p2a8rtJmuleyn1t95of5.State, Central Decimal
NARA, RG 59
26
1955-1959 Box
File

177

ขนุ ศัก ศักดินา แลr¥<ญาอนิ ทรี

รเละอืยกะ?ยทาร่วับข?อกงรสนุ หคนรัฐใฯดคเทน่าหนนั้นงื่ ”ไ-ห7 ้ขนมามอี ำนาจแล้วนั้น "จะต้องเปน็ ไปเพือ่ ผลประโยชน์

ไมแ่ ต่เพียงโลกทศั น์ทเ่ี ปล่ียนไปของจอมพลป. อันเปน็ ผลมาจากการเดนิ ทาง

ไแปขเง่ หข็นนั ครวะาหมวเ่าปงลพีย่ ลน.แตป.อล.งเขผอา่ งกโบั ลกพใลน.อส.หสรฤฐั ษฯดแ้ีลโะดปยรทะ้งั เคทูไ่ ศดตร้ า่ ับงกๆารเทสา่ นนบั ัน้ สนแนุตป่จาญั กหซาไกอาเอร

และเพนตากอนก็มคี วามแหลมคมมากซ้น ส่งผลใหจ้ อมพลป,ในฐานะหัวหน้ารัฐบาล
ตระหนกั ถงึ เสถียรภาพรัฐบาลของเขาทวี่ างอยบู่ นความสมั พันธอ์ นั เปราะบางภายไน
คณะรัฐประหารระหว่างกล่มุ ตำรวจกับกสุม่ ทหาร เขาคดิ วา่ จำเป็นต้องแสวงหาทางออก

ทางการเมอื งทีจ่ ะทำให้เขาไดร้ บั การ?กรับสนนุ จากประชาชนอยา่ งกว้างขวาง จึงตดั สนิ

ใจเปด็ กวา้ งทางการเมอื ง ปล่อยให้เกิดบรรยากาศประชาธปิ ไตย และให้เสรภี าพใน

การนำเสนอขา่ วของหนงั สอื พิมพอ์ ย่างเต็มท่ี ทง้ั นเี้ พ่อื นำไทยเข้าสูว่ ถิ ที างประชาธิปไตย

โทดา่ ยทไขีหอป้ งรจะอชมาชพนลมป?ี ท.นครร่วงั้ มนที้ทาำงใกหา้หรนเมงั อื สงือพ(ลิม‘ยพพข์ นณกะรน,้ัน24เชม่นถิ ุน(ทาย?นm249ป8ร)ะกเมาินรเวป่าลก่ยี านร

เดนิ ทางไปต่างประเทศของจอมพลป.ทำใหเ้ ขามีความคดไหมท่ ีม่ คี วามเปน็ มิตรและ

Iเหน็ ความสำคญั ของหนงั สอื พิมพ์ทม่ี ตี อ่ การพฒั นาประชาธปิ ไตย โดยเขาไต้กล่าวใน

วันชาติประจำปี 2498 วา่ “ไม่มใี ครอยูค่ ้าํ พาี ’, และเคยกล่าวในทป่ี ระชมุ คณะรัฐประหาร

?วเจ่ารปิญรไะหเทก้ ศบั ไปทรยะยเทงั ศลแา้ หละลนงั อองยไ่มู ปาขกา้ งเหขานตา้ อ้ (ง(กทา?รเใสห?,้ส3ม0าชมกิ ิถคนุ ณาะยรนัฐป24ร9ะ8ห)ารสชว่ว่ นยสพรา้ิมงพค์วทาม?/

?ไดใ้ หฉ้ ายาจอมพลป.วา่ “จอมพลคนใหม่” และเหน็ ว่า “นายก'ฯของเรามซี วี ทศั น์และ

โลกทัศน์ทเ่ี ปลย่ี นไปจากเดีมมาก” (พิมพ์ ทส, 3 กรกฎาคม 2498)
ในขณะท่กี ารแขง่ ขันระหวา่ งกล่มุ ตำรวจกับกลมุ่ ทหารยงั ไม่มีฝา่ ยไดมีชยอย่าง

เดดขาด พล.ต.อ.เผ่า ศรียานนพ์ กพ็ ยายามท่ปี ะ็ ขอความช่วยเหลอื จากส[หรัฐฯใหม้ าก

ซน้ อกี แตพ่ ิวรฟิ อย ทูตสหรฐั ฯ ไมส่ นบั สารนุ ไห้พล.ต.อ.เผา่ เดินทางไปสหรฐั ฯเพอื่ ขร:

เงนิ สนับสนุนเ'พมิ เต็มอกี -* เนื่องจากพวิ ริฟอยเหน็ วา่ สหรฐั ฯไต้ใหค้ วามช่วยเทลอื แก่

ทั้งกลุม่ ทหารและกลมุ่ ตำรวจตามข้อตกลงทีเ่ รียกวา่ “Sarit and Phao” ที่มีมูลค่า

21 NARA, RG 59 Central Decimal File 1955-1959 Box 3908, Peunfoy to Secretarv

of State, 4 August 1955.
รงหาคมu ทจช. (2) กฅ 1.1/48

ช่วmหลอจากสหรัฐอเมรกา
เอกสารกระทรวงการด่างประเทศ เร่อื ง การเจรจาขอเพิม่ การไทค้ วาน
(25 กรกฎาคม - ร 2498) บนั ทกึ เอกอัครราชทุตอเมรกันได้
นาเฟาิ เสด็จในกรมฯ รฐั มนตรีวา่ การกระทรวงการดา่ งประเทศ รันที่ 28 กรกฎาคม 2498.

178

ถอยห่างรีาทพญาอนิ ทรี

iIมถึง 53 ลา้ นดอลลาร์เป็นพิเศษแล้วนอกเหนอื จากความชว่ ยเหลอื ทางการเงนิ และ

อาวธุ ตามปกติ อีกทง้ั เงินพิเศษก้อนนึก่ ยังไม่ถูกใช-้ '1 อย่างใรก็ตาม หล.ต.อ. เผา่ ยงั คง

รนยนั แผนการเดินทางไปสหรฐั ฯ,ในด้นเดอื นสงิ หาคม 2498 เพอ่ื ‘บอความช่วยเหลอื
1นาสหรัฐฯอยู่ด3ี ', ไนท่สี ดุ เขาไดเ้ ดนทางไปขอความชว่ ยเหลอจากลหรัฐฯ สำเรจ็ ใน

T 'รเยือนสหรัฐฯ คร้ังน้ี เขาได้พบบคุ คลสำคญั หลายกน เชน่ ด้ลเลส รมว. ตา่ งประเทศ

บายพลแมกซเ์ วลล์ เทยเ์ ลอร์ (Maxwell Taylor) เสนาธกิ ารทหารบก พล.ร.อ.กราฟส์

เออร์สกิน รมช. กลาโหมฝ่ายชว่ ยเหลอื ทางอาวุธ กอร์ดอน เกรย์ (Gordon Grey)

.รมช. กลาโหมฝา่ ยการปอ้ งกัน เฟนิ ต้น:แ

ไนระหว่างที่ พล.ต.อ เผา่ อยใู่ นสหรฐั ฯ พวิ รฟิ อย ทูตสหรัฐฯ ผ้ไู มส่ นับสนุน

พล.ต.อ. เผ่า ใต้ถงึ แกอ่ สัญกรรมอย่างฉับพลนั (12 สิงหาคม 2498) จากอุบัติเหตจุ าก

ารขับรถดว้ ยความเร็วสูงชนกบั รถบรรทุก หลงั กลบั จากชมการกระโดดรม่ ของตำรวจ

คลรม่ ทก่ี ่ายนเรศวร หวั หิน ทำไหเ้ ขาและบุตรชายคนหน่งึ เสียชีวิตในทีเ่ กิดเหตุทนั ที32

แมค้ วามตายของเขาจะสร้างความตกตะลึงและสนเทห่ ใ์ ห้กบั สหรฐั ฯก็ตาม แตเ่ จา้ หน้าที

ชีชพ้ พลายทชี่ ่วยงานกลุม่ ตำรวจอยา่ งฮว แมคคาฟฟร่ี (Hugh McCaffrey) แชคื เชอรล์ ่ี

29 หจช. กค 0301.9/8 เอกสารกระทรวงการคล้ง เร่ือง ขอความช่วยเหออื ทางการเงินจากรัฐบาล

สหรัฐอเมรกิ า (9 พฤศจกิ ายน 2497 -14 ธนวาคม 2498) จดทมายจาก จอห์น อี, เพืยวริฟอย

เอกอคั รราชทตู อเมริกนั ประจำประเทศไทย ถึง จอมพลอากาศขน้ รณนภากาศ ฤทธาคนี วนั ท่ี 30

มธ3ุนก าหยจนช.24ก9ค8.0301.9/8 หนังสอื จาก พล.ต.อ. เผ่า ศรยี านนท์ อธบิ ดกี รมประมวลราชการแผ่นคน

เำ นายกรฐั มนตรี วันที่ 22 ตลุ าคม 2498. การเดนิ ทางไปของพล.ต.อ. เผ่า คร้งั นี้ไทยไดร้ บั เงิน

ช่วยเหออื พิเศษจำนวน 2.2 ลา้ นดอลลาร์ เงินชว่ ยเหออื จากงบประมาณดา้ นวิชาการ (Technology
Cooperation) จำนวน 4.8 ลานดอลลาร์ ด้านการปอ้ งกัน (Defense Support) 29.5 ล้านดอลลาร์
เงินชว่ ยเหอือกองทพ้ ใดยฅรง (Direct Forces Support) จำนวน 10.4 ล้านดอลลาร์ และกรม

ประมวลฯไดใ็ ห้สายงาน‘นองพอล เอสลเาล ดำเปน็ การประชาสัฃษันธใ์ คขชาั งวิลเอืยม คอสเตถไล

ประธานกรรมการบริษัท Television and Radio Correspondent's Association ประชาสิมพนธ

ปร3ะ1เทหศจไชท.ยใ(น3)สหสรรฐั 0ฯ201.17/16 เอกสารสำนกั นายกรัฐมนตรี เรื่อง การพบปะสนทนาทางราชการ
ใ1รน0ะสห.0หว0่าร-งฐั1ร0ฯัฐ.ม3ข0นอ.ตงรนี าเผย่าพลศดรียำารนวนจเทอ์ กกเับผ่านาศยรียHาoนlนlisทte์ r(1ห9-า้ m30nส1ิงCหAาควมันท2่ี4192S)ส: งิ บหันาคทมึกก2า4ร9ส8นทเวนลาา

-32 หจช. (3) สร 0201.21/10 เอกสารสำนักนายกรฐั มนตรี เรอ่ื ง เอกอคั รราชทูตอเมริกันและบุตร

ชายคนเลก็ ถงแก่กรรมใคยอุป๋ทวเหตุ (12 สงิ หาคม 28 ตลุ าคม 2498).

179

ชนุ คกึ ศักดนิ า แธะพญาอนิ หา

(Jack Shirley) ทโ่ี ดยสารรถไปกับพวริฟอยด้วย ได้รายงานว่าความตายของพวิ รีฟอย
ใเปห็นแ้ กอพ่ ุบลัต.ติเห.อต.เกุ ผรา่ ทะนว่ี อั้นชกงิ ด็ตันี คสว.ี าซม.ี ตมาายกขอเขงาพไวิ ตร้บีฟนั อทยึกทถก่ี งึ รเรุง่อีเทงพดงัฯกไลดา่ ส้ วรวา้า่ งค“ใวนาตมอกนดดดน้ัน
มีผ้สู งสัยระแวงอย่บู ้าง แต่เมอสถานวี ิทยแุ ละโทรทศั น์ไดป้ ระกาศอยา่ งละเอียด ทำให้
เจ้าหนา้ ท่ี CIA ซหง่ึาอยสยูใ่งนสเยั หตแกุลาะรเณมื่อ์อมยรี่างายรง.ตาน.อย.นืแยจนัค้ จเาชกอเจรถ์้าห่ี แนล้าะทนีส่ าหยรแฐัมฯคคทาปี่ vJฏริบี่ เัตปงิ ็นานผู้

ในหน่วยพลร่ม
ลงนามแล้ว ความคลีค่ ลายจงเกดิ ขนึ้ ”34 อย่างไรกต็ าม การข่าวทางการทหารของสหรฐั ฯ
ให'้นาั้ หนักความตาย1ของพวิ รฟิ ่อย ทตู สหรฐั ฯ ว่าเกดิ จากอุบตั ิเหตุโดยมีความเปน็ ไปได้
เพยี งหา้ สับเปอร์เซ็นตเ์ ทา่ นนั้ 35 ไมน่ านหลังจากน้ันสหรัฐฯได้ลง่ แมกซว์ อลโด บชอป

-(Max Waldo Bishop) 11' เขา้ มาเป็นเอกอคั รราชทูต (ธนั วาคม 2498 ธนั วาคม
2500) คนใหมต่ ่อไป
. .จอมพลสผถินาแนลทะตูพอลงั ตก.ฤอษวเผิเคา่ เรปา็นะหกล์วุม่า่ ทใแี่นสสดายงกตาารขทอา้งทจอายมอพำลนาปจ.ขคอ่างยเรขาาชอคยรา่ ทูงเ่ีนปำดิ ใเดผยย
ทำใหเ้ ขาต้องการลดทอนอำนาจของกลมุ่ ดงั กล่าวลงดว้ ยการปรบั คณะรฐั มนตรใี นเดือน
สิงหาคม 2498 โดยการยา้ ยพล.ต.อ. เผ่าจากรมช. คลงั ซ่งึ เปน็ ตำแหนง่ ที่ พล.ต.อ,
เตผิดา่ ตหอ่ ารปบั รคะวโยามชชนว่ ์จยาเกหกลาือรจดาา้ กทสอหงรแฐัลฯะใฟหิน้ไปแเลปะ็นใรชมต้ ชำ.แมหหนาง่ดดไังทกยลแ่าทวนเป็นแชลอ่ะปงทรับางจใอนมกพาลร

“ หจช. (2) กต 1.1.6/21 เอกสารกระทรวงการตา่ งประเทศ เรอื ง คำตอบกระทูถ้ ามของนาย
อารีย์ ดันตเวชกลุ สมาซกิ สภาผู้แทนราษฎร เรอื่ งการมรณะกรรมนาย ๆอหน์ ปึ. ฟว่ รฟี อ่ ย เอกอคั ร-
ราชทูตสหรฐั อเมรกี า ประจำประเทศไทย (23-31 สงทาคม 2498).
34 หจช. ( 3) สร 0201.20.1.1/20 เอกสารสำนกั นายกรัฐมนตรี เรื่อง J
รายงานการเสนิ ทางไป
^ปฏบิ ดั ีราชการต่างประเทศของนายพลตำรวจเอกเผา่ ศรียานนท์ (25 สืงหาคม - 17 กันยายน 249ร
หนังสือกรมสารบรรณคณะรฐั มนตรี พล.ต.อ. เผา่ ศรียานนท์ อธบิ ดีกรมประมวลราชการแผน่ คน

jถงึ เลขาธิการคณะรฐั มนตรฝี า่ ยการเมอื ง รันท่ี 17 กนั ยายน 2498.
35 NARA, CIA Records Search Tool (CREST), CTA-RDP75-00149R000600300030-3,
15 August 1955, “Probe Envoy's Death Ride. ”

36 แมก1ซี าอล1ค บชอป ( Max Waldo Bishop) (2451-2537) จบการศึกษาดา้ นปรัชญาจาก
มหาวิทยาลัยชิคาโก ปฏบิ ัตงิ านในกระทรวงการตา่ งประเทศทญ่ี ปนุ่ ในฐานะส่าน (2478-2481) กงสุร!
โคลมั โบ-ซีลอน (2488) หวั หน้ากิจการเอเชยี ฅะรันออกเฉยี งเหนอื (2491-2492) เอกอคั รราชr ติ
ประจำประเทศไทย (ชันวาคม 2498 - ธนั วาคม 2500) (หจช. [3] สร 0201.16/9 เอกสารสำนัก
นายกรฐั มนตรี เร่ือง ทตู ณมริกนั ประจำประเทศไทย [30 ชนั วาคม 2496 - 14 กมุ ภาพน้ ธ 250111

180

ถธยหา่ งจากพญาอิน'กรี

พนิ จากการควบตำแหนง่ รอ/!นายกรัฐมนตรีและ‘งิมช.กลาโหมเปนรองนายกรฐั มนตรี
เพยี งตำแหน่งเดียว ใรนมขชณ. กะลทาีเโขหาเมปแดิ ทโนอจกอาสมใพหลพ้ ผลนิ .อท.สำใฤหษ้คต่าิยหราัวชหคนราู้เสคยี่าย1ชสกีเสับากเทารเปวศรนับ

เขา้ ไปดำรงตำแหน่ง
คณะรัฐมนตรีครังดงั กลา่ ว37 อย่างไรกต็ าม แมก้ ารปรบั คณะรฐั มนตรีคร้ังนี้จะเปน็
ความพยายามลดอำนาจของคา่ ยราชครูลง แตด่ ลั เลส รมว. ต่างประเทศสหรัฐฯ เห็น
กจวอาา่ รพมทลพำ.ลงตาป.นอ..ดพเผำลเ่าน.เตปิน.็นอแค.ผเนผนท่ากยไ่ีาังมรสจธ่ าัดรมรดามุลรดถอาเำปนเน็ ขาคจาใมแู่ นขคี ร่งวขัฐามนับสทาลาามตงกา่อรา'1,ถรปเทมด้ังอืว้ กยงาขกรอาบรงร'ปพหิ รลาบั ร.อปแ.ลรสะุงฤกศษากั รดยคตกว่อาบพ'ใปคใน3มุ ''

กพลลมุ่.อท.หสาฤรแษลดะิอ้ กอลกุ่มจตาำกรตวำจแใหหมน่ ง่ โผดบู้ ยญัปฏชาิเสกธาแรทรงหกาดรดบันกจแาลกะคใ่าหยร้พาลช.คตร.ูทอ.ต่ี เ้อผงา่ กเขารา้ กดำำจรดัง

. ,ตกรำแมหตำนรง่ วแจทซนึ่งเปนน็ อฐกาจนาอกำนน้ีาจจอขอมงพพลลป.ต. ย.องั ดเำผร่างโดดำยแตหรงน' ,่ง' รจมากวบ. มันหเขาาดไไดทล้ ยดเทพอ่อื นคอวำบนคาุมจ

ของพล.ต.อ. เผา่ ในกรมประมวลราชการแผน่ สินท่ีสหรัฐฯให้การสนับสนนุ ชดั ตั้งขึน้
ด้วยการสงั่ ใหข้ ้าราชการทเี่ คยถกู ยมตัวไปช่วยราชการทกี่ รมบร่ ะนวส'1 กลบั ไปปฏิบัติ
งานทต่ี น้ สังกัดเดิม แม้จอมพล ป.จะพยายามปรบั ดุลอำนาจทางการเมอื งระหว่างสอง
กดลำเ่มุนแนิ ลกว้ ากรลด็ ดามทอแนตฐ่เาขนาอกำย็ นงั าไจมท่ไาวงวเศางรใบจฐฐกาจินขออำงนทาง้ั จสทอางงกเศลรุ่มบลฐาอกกีิจตข้วอยงมทดังคีสณอะงกรรัลมุ่มนตจึงรี
14 สงิ หาคม 2498 ท่กี ำหนดใหส้ มาชกคณะรฐั มนตรีตอ้ งไมด่ ำรงตำแหนง่ ในธรุ กิจของ
รัฐและเอกชน40 ยิ่งไปกว่านั้น จอมพล ป. พยายามเปิดกวา้ งทางการเมอื งด้วยการ

37 NA, F0 371/117346, whitteridge to Foreign Office, 6 August 1955 ; NA, F'O
371/117338, Whitteridge to Foreign Office, 11 August 1955.
File 1955-1959 Box 3908, Dulles to Bangkok,
38 NAHA, RG 59 Central Decimal
Relationship between General Phao and Prime Minister Phibun, 20 October 1955.
39 แจช. มท. 0201.2.1.23/41 เอกสารสำนักงานปลัดกระทรวงมหาดไทย เรือ่ ง คำสั่งของ
รฐั มนตรีวา่ การกระทรวงมหาดไทย (จอมพลป. พิบูลสงคราม) เรือ่ งอำนาจไนการออกข้อบังคับของ
กระทรวงมหาดไทยวา่ ด้วยการไชกำลงั ตำรวจเคลือ่ นย้ายและเครอี มพร้0ม (พ.ศ. 2498). จอมพล ป.
พิบลู สงครามไดอ้ อกคำสั่งให้อำนาจในการส่ังการไข้กำลัง เคล่อื นย้ายกำลงั และการเตรียมพรอ้ มของ
ตำรวจ ทีเ่ คยเปน็ อำนาจของ รมช. มหาดไทยให้เปนึ ของ รมว. มหาดไทยแทน
40 ‘แขช. (3) สร 0201.45/51 เอกสารสำนกั นายกรัฐมนตรี เรอื่ ง การควบคมุ องคก์ ารของรฐั และ
บวบิ ัทในความควบคมุ ของรฐั (20 ตลุ าคม 2498- 15 สิงหาคม 2500) หนงั รอจากสนุ ทร หงส์ลดารมภ์
เลขาธกิ ารสภาเศรษฐกิจแห่งชาติ ถงี เลขาธิการคฌะรฐั มนตรีฝ่ายการเมือง วันที่ 20 ตุลาคม 2498.

181

จุนคที ศกฅนา และพญาอนิ ทรี

อนญุ าตไหต้ ง้ั พรรคการเมอื ง ให้เสรีภาพแกห่ นังสือพมิ พ์ พยายามใกลช้ ิดประชาชน
และสร่เบสนนุ การต่อต้านการผูกขาดอำนาจเศรษฐกิจและการคอร์รปั ช่นั คลอดจน
ปฏิเสธขอ้ เรียกร้องของกลุม่ รอยัถลิสตท์ ่ตี ้องการพ่นื ฟรู ฐั ธรรมม}ุญฉบับ 2492 หรือ
รัฐธรรมนูญรอยัลลิสต์ข้ึนมาใหม่ สถานทดสหรฐั ก เรยี กนโยบายการเปลีย่ นแปลงขา้ ง
'ตน้ ของจอมพลป.วา่ วสิ ยั ทศั น์ใหม่4
ดัลเลส รมว.
ดว้ ยเหตุทก่ี ารแข่งขันระหวา่ งขนุ ศกึ ทั้งสองน้นั ยากแก่การเข้าไจ
ต่างประเทศ จึงมบี ันทกึ ถงึ บชิ อป ทูตสหรัฐ1คนใหม่ ใดยให้ข้อมลู ว่า พล.ต.อ. เผา่
และพล.0. สฤษดเ้ิ ปน็ เพ่ือนรว่ มรุน่ ท่ีโรงเรยี นนายร้อยทหารบกและมธี รุ กิจบางอย่างร่วม
กนั แต่กแ็ ข่งขนั กนั อยา่ งเข้มข้นเพื่อหาความสนับสนนุ จากจอมพลป. แม้พวกเขาสavกู 4L*น

.แต่ไมไ่ ด้เปน็ ศตั รกู ัน ทงั้ สองคนยังคงสนบั สนุนจอมพลป แตพ่ ล.อ.สฤษคม้ิ ักเยาะเย้ย
.ความภักด1ขี องพล.ต.อ.เผ่าที่มีตอ่ จอมพล ป.อยา่ งแนน่ แฟน้ อยา่ งไรกต็ าม จอนพลป

กสบั มีความระแวงพล.ต,อ. เผา่ มากกว่าพล.อ.สฤษค้ิ จอมพลป. ตอ้ งการผนึกอำนาจ
ทางการเมอื งของเขาโดยไม่ต้องการองกบั อำนาจของสองขนุ ศกึ อกี ตอ่ ไป ด้วยการใช้

หนทางประชาธิปไตยเปน็ แนวทางเสรมิ สร้างอำนาจและความชอบธรรมใหก้ บั ตนเอง

อยา่ งไรกต็ าม ดัลเลสตั้งขอ้ สงั เกตว่า ท่ามกลางการต่อสร้ ะหว่างพล.ต.อ. เผา่ กับพล.อ.
สฤษดี้ เมื่อใดจอมพลป.ไม่มอี ำนาจ เมอ่ื นน้ั เขายังรักษาตำแหนง่ นายกรัฐมนตรไี ด้

แต่หากเมอื่ ใดเขาต้องการอำนาจมากขนึ้ เมื่อน้นั เขาจะเสยี ท้งั ตำแหน่งและอำนาจไป'1

เมื่อพล.ต.อ. เผ่าเดินทางกลับจากวอชงิ ตัน ด.ี ชี. และภายหลังการมรณกรรม
ของทตู สหรฐั ห แล้ว เขาร้สีกไดถ้ งความเหินหา่ งระหวา่ งเขากบั สหรัฐฯ เขาเคยกล่าว
กบั นอรแ์ มน แอนชูทส์ (Norman Anschuetz) อุปทตู รักษาการฯ ในเดือนกันยายน
249S ว่า เขาต้องการใกลช้ ดิ กับผู้แทนของสหรัฐฯ ต่อไป แตเ่ ขาคิดว่าคงไม่ได้รบั ความ
สนิทสนมแนบแน่นจากตัวแทนสหรัฐฯ เหมือนเชน่ ในอดตี อีก43 แอนชูทสร์ ายงานใน

41 NARA, RG 59 Central Decimal File 1955-1959 Box 3908, Magill to Secretary of
State, Phibun-The New Look, 24 August 1955 ; NARA, RG 59 General Records of
The Department of State, Central Decimal File 1955-1959 Entry Thailand 1955-1959

iBox 3910, Anschuetz to Secretary of State, 17 September ไ 955.
42 NARA, RG 59 Central Decimal File 1955-1959 Box 3908, Dulles to Bangkok.
Relationship between General Phao and Prime Minister Phibun, 20 October 1955.

43 NARA, RG 59 Central Decimal File 1955-1959 Box 3908, Anschuetz to Secre-

tary of State, 8 September 1955,

182

ถอยห่างจากพญาอนิ ทา

รบบั ตอ่ มาว่า เมอื่ ใดทีเ่ ขามีโอกาสสนทนากบั พล.ต.อ. เผา่ นัน้ พล.ต.อ. เผา่ มักจะ

'• ลา่ วชน่ื ชมความสมั พนั ธอ์ นั ยาวนานของตนกบั สหรฐั ฯอยู่เสนอ แอนชูทสเ์ ห็นว่า

พล.ด.อ.เผา่ แสดงท่าท้ดงั กล่าวเพื่อตอ้ งการไดร้ ับการสนบั สนุนจากสหรฐั ฯตอ่ ไป4'1

ปลายเดือนพฤศจกิ ายน 2498 สถานทูตสหรัฐฯ เห็นวา่ การท้าทายของ

. .พล.ต.อ. เผ่าตอ่ จอมพลป.ดูเหมอื นใกล้จมสน้ิ ลง พล.ด.อ. เผ่าถกู หนังสือพิมพ์ของ

รอมพลป วจิ ารณ์อยา่ งหมกั ทำใหก้ ารเมืองไทยตกอยใู่ นสภาพตึงเครยี ด เหน็ ไดจ้ าก

ขันักงานตำรวจทีว่ งั ปารสุ กขั องพล.ต.อ.เผา่ ที่ไดร้ นั การคุ้มกันอย่างแน่นหนาโดยกลุม่

ตล;ำารษวดจิ้เหพรื่อีอจพำกวกดั ออัศำนวนิ าจแขหอวงนพเพลช.ตร.อเน. เ่ือผงา่ จ45ากตขอ่ ณมะานจอ้ันมจอพมลพปล. บปอ.ใกหกก้ ับาแรอสนนชับทูล'นสวัุนา่ พกลล.อุ่ม.

ฐตาำนรวเกจยพวยขายอ้ างมกสับรกา้ างรค,มวาาตมกตงึรเรคมรทียดลทายาคงกดาี รรเมวมอื งทข้งั นการเนท่อื ำงธจุรากกิจพผวิดกกเขฎาหอมาจาจยะถเชูก่นจบั กกามุร
ๆฌสนื คาเถ่ือน การปลอมแปลงธนบัตรและการคา้ ร่เิ น นอกจากน้ั พวกเขาไดส้ ่ง

จกดับหจอมมายพคลุกปค.าวม่าพสลห.อร.ฐั สฯฤไบมดXต่ อ้ ทงำกใาหร้กใหลุ่ม้เกทิดหคาวราเมรรมิ่ นุเตแรรยี งมอคันวเานมอื่ พงรม้อามจากแกอานรชตูทอ่ สสแ์ ูก้ จนั ้ง

น้ัอช่วงชิงอำนาจทางการเมือง เนอ่ื งจากการต่อสขู้ องกลุ่มผู้นำในรฐั บาลไทยจะทำให้

ขสอหงรคัฐฯอมแลมะิวไนทสิ ยตสไูญดเ"้ส’ียคอวยาา่ มงไนรา่ กเช็ตื่อาถมือใกนาซรแโี ตข้ง่ แขลันะรคะวหาวม่าขงัดกแลย่มุ ง้ ทจะหนาำรไกปับสกูก่ ลามุ่ รตแำทรรวกจซยีมัง

ดำเนนิ ต่อไป เช่น ในปลายเดือนธนั วาคม 2498 กองทพั บกภายใต้การนำของพล.อ.

สฤษดใตเ้ คล่อื นโเใลงั อย่างไม่มสี าเหตุเข้าคุมสถานที่สำคญั ในกรงุ เทพฯ โดยมกี ารตั้ง

กำลังหน้าหนว่ ยทหาร การแขง่ ขนั ดังกลา่ วส่งผลให้จอมพล ป. ต้องระมดั ระวงั ตวั มาก
สชานั รเโสดรยี,ดเ3ข้ว0ายไเธหตนั ต้เปวทุ ลาี่พคี่ยนมลท.ต2่ีห.4อัก9,8ใเนผ) า่เวพลยาากยลามางขคอนืกอารยส่เู สนมับอสน(พนุ ิมจพาก์โสพหย,รัฐ3ฯ0บธ่อนั ยวคารค้งั มแ2ล4ะ9ก8าร:

ที่เขามคี วามสมั พันธ์ใกล้ชิดกบั ซีใอเอ ทำให้จอมพลป.ไม่ไว้วางใจ ท้ังน้ัพจน์ สารสีน

.
NARA, RG 59 Central Decimal File 1955- 1959 Box 3908, Anschuetz to Secretary

\ of State, 20 September 1955-

-45 NARA, CIA Records Search Tool (CREST), CIA RDP79T00975A002300130001-1,

29 November 1955, “Political Showdown in Bangkok May Be Near."
Itj NARA RCi 59 Central Decimal File 1955-1959 Box 3908, Anschuetz to Secretary

of State, 1 December 1955.

183

ชุนศึก ศักดินา และพญารนทรื

ทูตไทยประจำสหรัฐฯ ไดเ้ คยบอกกับแลนดอน เจ้าหน้าท่ีกระทรวงการตา่ งประเทศ

แผนกกจิ การเอเชยี ตะวันออกเฉยี งใตท้ ่วี อชงิ ตันด.ี ซี. ถงึ การขยายบทบาททางการเมอื ง
ของพล.ต.อ. เผ่าผา่ นการขอการสนบั สนนุ จากสหรัฐฯว่า จอบพลป.ไตเ้ คยบอกโดย

ออ้ มกบั เจ้าหน้าท่ีสหรฐั ฯท่ีกรุงเทพฯวา่ เขาคือหวั หนา้ รฐั บาล ซึง่ เปน็ ตำแหน่งทางการ
ของความสฆั พันธร์ ะหว่างกัน ดงั นนั้ สหรัฐฯควรติดตอ่ ผ่านเขามากกว่าผา่ นพล.ต.อ.

เผา่ จอมพลป.ได้ยกตวั อย่างตำแหนง่ ของโดโนแวน อดตี ทตู สหรฐั ฯประจำไทยและ

ที่ปรึกษาของรฐั บาลไทย ทม่ี กั ตดิ ตอ่ โดยตรงกับพล.ต.อ. เผา่ มากกวา่ เขา พจนเ์ หน็

. .ชว่าิงจตอำมแหพนลป่งน.หายวกาดรรัฐะมแนวตงครไีวปามจทากะเเยขอาทนะยอากนจทาากงนก้ีารพเจมนืองเ์ หข็นองวพ่ากลา.ตร.ทอี่ ,พเผล่า.ตทอี่ อาจเคผดิ ่า

เดนทางไปเยอื นตา่ งประเทศเพ่อื กระชบั ความสมั พนั ธ์กับประเทศต่างๆไดยเฉพาะ

สอยังเา่ กงตยใิง่ นสกหารรฐั สฯนทเปน็นากกบัารพเจตนรยีว์ มา่ ตพวั จเปน็น!์, มน่พาอยใกจรทัฐ่ีพมลน.ตตร.อี น. เผอ่ากขจยาากยนอ้ีำแนลาจนมดาอยนงั กไดจิ ต้ก้งัรขรม้อ

ดสา้หนรฐักฯารแตทา่ นงปเขราะ',7เทศ โดยพจนเ์ องก็ระแวงวา่ พล.ต.อ. เผ่าต้องการเปน็ ทูตไทยประจำ

การสรา้ งบรรยากาศประชาธปิ ไตยไนฐานะทางออกทางการเมือง

ควรบนั ทกึ ดว้ ยว่า เปน็ เวลาหลายปทื ี่รฐั บาลจอมพลป. ต้องเผชิญกับปัญหา

ความขัดแย้งทางการเมอื งระหวา่ งกล่มุ การเมอื งตา่ ง ๆ แมต้ ่อมาเขาจะสามารถปราบ

ปรามกลมุ่ การเมืองต่างๆลงไตก้ ต็ าม แตเ่ ขายอ่ มตระหนักดถี งึ การเปลย่ี นแปลงของ

ปัญหาการเมอื งจากความขดั แยง้ ภายนอกคณะรัฐประหารมาสัความขดั แย้งภายใบ

ระหว่างขุนศกึ สำคญั สองคนท่ที วีความรุนแรงมากยิง่ ขึน้ และล่อแหลมต่อความม่นั คง

ของรัฐบาลของเขา จอมพล ป. ตระหนกั ดีถึงการรกั บาเสถยี รภาพยันเปราะบางของ

รฐั บาล เมอื่ ได้เดนิ ทางไปต่างประเทศ เขาทไดเ้ หน็ ความเปลยี่ นแปลงของโลกและ

หนทางใหมใ่ นการแกัไขปญั หาการเมืองด้วยการแสวงหาการสนบั สนนุ จากประชาขบ

อย่างกวา้ งขวางเพ่ือสร้างความชอบธรรมให้กบั ตัวเขาในฐานะผูน้ ำรัฐบาล มากกว่าการ

พง่ึ พิงอำนาจจากสองขนุ ศกึ ในการค้ําปนี รฐั บาล ซ่งึ ทำไหเ้ ขาเป็นเสมอื นหุ่นเชดิ ของสอง

เ' The Dwight D. Eisenhower Library, OCB Central File Series, OCB 091 Thailand.
Landon to Kenneth T. Young, Conversation with Thai Ambassador Sarasin and
Kenneth p. Landon, 9 February 1956. I

184

I

I.

s£

m

-ในชว่ งปลายปื 2498 หลังเดนิ ทางไปต่างประ:เทศและเหน้ ความเปลย่ี นแปลงของโลก จอมพลป.พบิ ูล

สงคราม ตัดสนิ ไจสรางบรรยากาศประชาธปิ ไตยขนึ้ เพ่อื แสวงทาการสนับสบุนจากประชาชนและแก้

ปกาญั รหเมาอื กงาไรช!ทั นเ่ี ขกาาเรปปีนรเาสศมรยัชื ไนิ จทมุ่นดคีเชแู ิดขข์งอโงดสยอตงัวขจนอศมกึพลสปน,าเอมงหนลลวะงคกณละารยฐัเปปน็ระเวหทาไีร!โ)ดตย์ปเฉารพค์ าะทพท่ี ลุก.กตล.อมุ่ .

เผ่านน้ั ถกู โจมดอี ย่างหนกั (ภาพจาก Thailand Illustrated )

ชุนศึก ศกั ดินา น,ละพญาอินทวื

ขุนศึก สำหรบั จอมพล ป. อดตี แกนนำของคณะราษฎรและอดตี นายกรัฐมนตรใี นช่วง

การสร้างกระแสชาตนิ ยิ มในช่วงก่อนสงครามโลกคร้ังทสี่ องน้ัน เขามคี วามคนุ้ เคยกนั

การแสวงหาภารสนับสทนู จากประชาชนอยู่กอ่ นแล้ว เหตุผลเหล่านี้อาจทำให้เขาตดั สนิ
ใจเปดิ กวา้ งทางการเมือง ให้เสรภี าพในการนำเสนอขา่ วของหนังสือพิมพอยา่ งเตม็ ที่

สรา้ งบรรยากาศแห่งเสรีภาพด้วยการเปลี่ยนสนามหลวงใหก้ ลายเปน็ เวทีพปารค์ แบบ

ในลอนดอนในปลายปี 2498 (Newsweek, 21 November 1955) เพ่ือนำประเทศไทย

ไปล'ู่วถิ ที างประชาชิปไตยและให้ประชาชนมีส่วนรว่ มทางการเมอื ง จอมพลป.หวังว่า

บรรยากาศดงั กลา่ วจะทำใหร้ ัฐบาลได้รบั การสนบั สทูนจากประชาชนจนมสี ถานะเขม้ แข็ง

ขน อย่างไรกต็ าม การเปดิ ปราศรยั ในครงั้ แรกๆท่ีเรมิ่ ต้นดว้ ยการวจิ ารณ์นโยบายรฐั บาล

กเชับน่ พกลา.ตรศ.อกึ .ษเผาแ่าแลละะกการารปโรจะมกดนั คี สา่ ังยครมาชคตรอ่ ู มโาดกยลเฉับพเปาละย่ีอนยไา่ งปยส่งิ กู่พาลร.โดจ.อม.ดเีจผอ่านมพัน้ ลถปกู .ใสจมลับดี

จปารกาปศรรยัะวเดิจาน็ รกณา์นรฆโยาบตากยรตร่ามงรปัฐรมะเนทตศรขี อ4งรคัฐนบาหลลจงัอจนาพกลนปน้ั .กแาลระไเรฮียตกป์ รา้อรง์คใหเป้ไลที่ยยนมนีเปโน็ ยบกาายร

ที่เป็นอสิ ระจากสหรฐั ฯ’*

เวทีไฮฅป์ ารค์ ท่จี อมพล ป. พยายามผลกั ดันให้เกิดข้นึ ทว่ั ประเทศเพ่ือสรา้ ง

บรรยากาศประชาธิปไตย กลับกลายเปน็ เวทีทก่ี ลมุ่ การเมืองต่างๆใช้เป็นโอกาสในการ

เปิดสงครามโจมดีคแู่ ข่งทางการเมือง เช่น จอมพลป. และ พล.อ. สฤษดร้ ่วมมือกัน

โจมดี พล.ต.อ. เผ่าและค่ายราชครู ส่วนพล.ต.อ. เผ่ากใ็ ชเ้ วที ฮตป์ าร์คโจมดคี ูแ่ ขง่ ใน

. .คณะรฐั มนตรี ในขณะทีก่ ลมุ่ ฝา่ ยซา้ ยใชเ้ ป็นเวทใี นการโจมดีรัฐบาลจอมพลป, พล ด อ.

เผ่า และสหรัฐฯ สว่ นกลุ่มรอยัลลสิ ตก์ ใ็ ชเ้ ปน็ เวทีโจมตร็ ฐั บาล รายงานจากสถานทูต

สหรฐั ฯ เห็นวา่ จอมพล ป.ไม่สามารถควบคุมการไฮตป์ ารค์ ได้41'

การปราศรัยทางการเมอื งภายใตบ้ รรยากาศทีม่ เี สรีภาพอย่างทีไ่ มเ่ คยปรากฏม'

กอ่ นไนการเมืองไทยนนั้ ทำให้มีคนมารว่ มฟง้ จำนวนมาก ตั้งแต่หลักพันคนเพิม่ ขึน้

^ NARA. RG 59 Central Decimal File ไ955-1959 Box 3908, Bangkok to Secretary
of State, Thailand's Hyde Park-The Phramane Ground Orations, 4 January ไ956;

Iปร^ะจวพบมพ(2lm543, ,53ต9ุล0า),คม 2498 ลงข่าวการเริม่ ดน้ จดไอดปาร์คท่ลึ ำปาง; NARA, RG 59 Central
-Decimal File 1955-1959 Box 3908, Bangkok to Secretary of State, Thailand's
]Hyde
Park The Phramane Ground Orations, 4 January 1956.

186

ถอยห่างจากพญารนทรี

“เป็นหม่นี และกวา่ แสนคน” ในเาลาต่อมา50 บรรยากาศทางการเมอื งเช่นนีน้ ำมาส'ู่
ความตืน่ ตวั ทางการเมอื งของนสิ ติ นกศึกษาดว้ ยเชน่ ก้น สถานทูตสหรฐั ''!รายงานวา่

นิสติ นกั ศกึ ษาเรม่ิ มืความตืน่ ตัวทางการเมอื งมากขึ้น พวกเขารวนกลุม่ เคล่อื นไหวแม้

จะเปน็ ประเดินเกย่ี วกับการศกึ ษา แตส่ หรัฐฯ เหน็ วา่ การรวมตัวเช่นน้มี ืศักยภาพทีจ่ ะ

นำไปสกู่ ารกอ่ ตัวของความเหน็ สาธารณชนและการเคลอื่ นไหวทางการเมอื งต่อไปได้

ทงั้ นีน้ ิสติ นักศกึ ษาตระหนกั ถึงอำนาจในการต่อรองมากขนึ้ จากเดิมทเี่ คยเปน็ แต่เพียง

ปผยู้รอะทมร้วับงคมำ.สร.ัง่ วไ.ปสสลูก่ ับารลเรดียากวรัล้อยง์แเลละขแาสธดกิ งาใรหจ้เฬุหาน็ ลถงึงกครวณามม์ ไหมา่พวอิทไยจาลตยัังเชเม่นือ่เหวตันุกทาี่ ร1ณ1์

สิงหาคม 2498 ของเหลา่ นสิ ติ และเหตกุ ารณ์นกั ศึกษาธรรมศาสตร์ประท้วง

ขนุ ประเส'รีฐศภุ มาตรา คณบดคี ณะเศรษฐศาสตร์ เมือ่ วนั ที่ 18 สงิ หาคม รวมถงึ กรณี

นกั ศึกษาธรรมศาสตรก์ ว่าหนึ่งพนั คนไดร้ วมตัวประหว้ งที่หนา้ รัฐสภาเมื่อวันท่ี 24

สิงหาคม เรยี กรอ้ งให้จอมพล ป, พีบลสงครามลาออกจากการเปน็ อธกิ ารบดี โดย

ตอ่ มาจอมพล ป. ยอมลาออกและให้เหตผุ ลวา่ เขาไม่สามารถอุทศิ เวลาให้กับหนา้ ที่

อธกิ ารบดไี ดอ้ ย่างเพียงพอในการบรหิ ารงานมหาวิทยาลัย ยง่ิ ไปกวา่ ท้ัน จอมพลป,

ยงั กล่าวด้วยวา่ ความเคล่ือนไหวของนิสติ นกั ศึกษาเป็นการกระทำท่เี ป็นประชาธปิ ไตย’’1
จะเห็นได้ว่าภายใต้การสร้างบรรยากาศท่ใี ห้เสรีภาพในการแสดงออกทำให้นสิ ิตนกั ศกึ ษา

ได้เรมิ่ แสดงออกถงึ ความคิดเหน็ ของพวกเขาทพี่ รอ้ มจะกลายเป็นพลงั การเมอื งทีส่ ำคญั

ต่อไป

แม้บรรยากาศการต่ืนตัวทางการเมอื งของประชาชนและนิสติ นักศกึ ษาได้ขยาย

ตวั อยา่ งท่ไี มเ่ คยมีมาก่อน แต่ความต่นื ตวั ดังกล่าวได้ถกู ช้นี ำโดยกลมุ่ ทางการเมอื งที่

ขดั แยง้ แข่งขันกัน แกนนำไฮดป์ าร์คหลายคนไดร้ บั การสนบั สนนุ ทางการเมอื งจาก
;, t Ibid, สำหรับข้อมลู จำนวน "เป็นหมนและกว่าแสนคน,, ดู ประจวบ (2543, 390).

51 NARA, RG 59 Central Decimal File 1955-1959 Box 3908, Magill to Secretary of
State, Thai Students He-emerge as a Significant Political Force ?, 5 October 1955 ;

NAHA, RG 59 Central Decimal File 1955-1959 Box 3908, Anschuetz to Secretary of

State, 37 August 1955. เทตุการณก์ ารประทว้ งของนิสดิ จุฬาลงกรณบ์ ทาริทยาลัยเกิดจาก
เลขาธกิ ารมหาวทิ ยาลัยมีนโยบายท่เี ข้มงวดกบั นสิ ิตมาณกนิ ไป สํวนการประทว้ งของนกศึกษา
ธรรมศาสตรเ์ กิดจากคณบดคี ณะเศรษฐศาสตร์มนี โยบายท่จี ะรบั นักเรยี นจากวิทยาลยั การพาขช้ ย์

!ชัสลัม'ชญั เขา้ มาศึกษาตอ่ ในมทาวิทยาลยั ซ่งึ นกั ศึกษาไมเ่ หน็ ด้วย เนื่องจาทพวกเขาเหน็ วา่ นกั เรียน

พาณชยเ์ ทลา่ นนั้ มรี ะดับความ ต่ํากว่ามาตรฐาน

187

ขนุ ค็ก ศกรน' า และพqneum

ifบคุ คลในรัฐบาลท่ขี ัดแย้งกันในขณะ น รวมท้งั กลมุ่ รอยัลลสิ ตท์ ่ไี ดเ้ ข้ามามีบทบาท

.ทางการเมืองในชว่ งเวลาดงั กล่าวด้วย สถานทตู สหรฐั ฯรายงานวา่ จอมพลป ใหก้ าร

สนับสนุนนกั การเมอื งหลายคนใหข้ ้นึ เวทีไยต์ปา!’ค เช่น พริ ์ บนุ นาค และทองอยู่

ไพผทูทุ้ฒยีก่ พมำฒันีลโงันยข4์ บ้ึนรามวยมาตททา่ า้งง้ั ทปนารักยะหอเทำนนศงั ทาสจี่เือปทพน็ ามิงกกลพาาฝ์ รงา่เแมยลซือะงา้ มขยีกหอางลรจาปอยรคมานพศรลัยพปโว.จกมสเขตว่ าีพนไลพด.ลพ้ต..ยออา..ยสเาผถม่าษเรดศยี"ไีรกดยี รใ้า้อหนงก้นใาหทร์้

ชสวนนบั สรนัตนุนวนรกั าหกาะรเเมปือ้าหงฝม่าายยซขา้ อยงหพลลา.ยอค.นสฤเษชด่นเี้ นเทน้ พการโวชิจตานิ รุชณิต์พลเพ.ตท.อา.ยเผโ่าชตผินูเ้ ปุช็นิตคู่แแขล่งะ

ทสนางบั กสานรเนุม'ใือถงงขอสงุวเขรราณเปทน็ ัดสำกคติ ัญตศิในักขดณศะรทีอ่กี ำลไุ่มพรอแยลัละลเิสพติม่ แ์ ลวะงศพ์ทรรอคงปเหรละชอื าธโปิดยัตเยน้ใน้หกก้ าารร

โจมตที ้ังรัฐบาลและตัวบคุ คล เช่น จอมพลป, และพล.ต.อ.เผา่ แตห่ ลกี เลีย่ งการโจมตี

พล.อ. สฤษดิ้ และเรียกรอ้ งให้นำรฐั ธรรมนูญฉบับ 2492 หรอื รฐั ธรรมนูญรอยลั ลิสต์

กลับมาไซใ้ หม่ 1

ในขณะเดยี วกันประชาชนทเ่ี ริ่มตนื่ ตวั ทางการเมอื งและไมพ่ อใจทีถ่ กู ปกครอง

ภายใต้คณะรฐั ประหารมานานหลายปไี ด้มารวมตัวกันหลายพ้นคนเพือ่ ทา้ ทายอำนาจ

ของคณะรฐั ประหารทบี่ รเิ วณท้องสนามหลวง พวกเขาเรยี กรอ้ งให้คณะรัฐประหาร

สลายตวั และมีการปราศรัยโจมตไี ปทก่ี ลุ่มตำรวจของ พล.ต.อ.เผ่าท่ีเคยปราบปราม

ศัตรทู างการเมืองอยา่ งนา่ สะพรึงกลัวและแสวงหาประโยชน์จากธรุ กิจนอกกฎหมาย

จากนันพวกเขาได้เดนขบวนไปวางพวงหรีดท่อี นสุ าวรยี ์ประชาธิปไตยและตะโกนว่า

ค“ปณระะรชฐั าปธรปิ ะไหตายรจ”ง"เ,จรติญอ่ มคาณในะวรฐันั ปทร่ี ะ1ห0ารธไนั มว่เอาคามคณเพะิ่มรัฐปวงรศะหท์ าอรงอเหอกลไือปนเกัราไไฮมต่ต์ป้อางรก์คาทร่ี

ได้รบั การสนับสนุนจากกล่มุ รอยัลลสิ ตแ์ ละพรรคประชาธิปัตย์ ไดน้ ำการชุมนมุ ของ

ประชาชนทีห่ ้องสนามหลวง ซ่ึงมีการถอื ปา้ ยข้อความหลายขอ้ ความ เช่น "เรา

' NARA, RG 59 Central Decimal File 1955-1959 Box 3908, Bangkok to Secretary

of State, Thailand1ร Hyde Park-The Phramane Ground Orations, 4 January 1956;

Iพิม33ทึไaทcยn,u6นกิพรฤ,ศ1จ0กิ าพยฤนศจ2ิก49าย8น. 2498 ; NARA, RG 59 Central Decimal File 1955-1959

Box 3908, Bangkok to Secretary of State, Thailand ’ร Hyde Park-The Phramanf
Ground Orations, 4 January 1956.

188

ถอยห่างจ' าก'พญาธน,m

ตอ้ งการประชาธิปไตย” “เลกิ ลัทธโิ จรครองเมือง” “ประชาธิปไตยด้วยปนื จงฉิบหาย”

และมีการกล่าวโจนตงึ บประมาณด้านการทหารของรัฐบาล จากนัน้ เขาพาฝูงชนเดนิ ไป
ยังลานพระบรมรูปทรงม้า ที่ซงึ่ ตำรวจได้เขา้ สกดั การชมุ มุมและเกิดความๅนวายช้นิ เม่ือ

ทหารนอกเคร่อื งแบบหลายคนให้ความคุ้มครองการชมุ มมุ ทีน่ ำโดยแกนนำท่กี ลุม่ รอยัล-

ลสิ ตใ์ หก้ ารสนับสมนุ โดยทหารนอกเคร่ืองแบบจะใช้ขวานจามตำรวจนอกเครอื่ งแบบ

(สารเสร,ี 12 ธนั วาคม 2498)

.ในบรรดาผู้มีอำนาจทง้ั หมด กลา่ วได้วา่ พล ต.อ.เผา่ ตกเปืแเปา๋ หมายการโจมตี

จากทกุ ฝา่ ย กลา่ วคอื จอมพลป. พล.อ. สฤษดใิ และกลุม่ รอยลั ลสิ ต์ ทั้งนื้เน่ืองจาก

เขาพยายามท้าทายอำนาจทางการเมืองของจอมพลป. ทำใหจ้ อมพลป.ไมไ่ ว้วางไจและ

ด้องการทำให้เขาเส่อื มอำนาจลงด้วยการหันไปแสวงหาการสนบั สมนุ จากพล.อ. สฤษดิ

ส่งผลใหท้ ั้งค่รู ว่ มมอื กันในการโจมตีพล.ต.อ. เผา่ ในขณะที่กลุ่มรอฒลั สิ ต์กไี มช่ อบ
พล.ต.อ. เผา่ เชน่ กนั เนองจากเขาแสดงตนเป็นปรปักษก์ บั กลุ่มรอยลั ลสิ ตอ์ ยา่ งต่อเนือ่ ง

ยงิ่ ไปกว่าน้นั บทบาทของกลุ่มตำรวจที่เกย่ี วขอ้ งกับการควบคุมประชาชนโดยตรง
มากกว่าทหาร กท็ ำให้ประชาชนไม่พอใจ พล.ต-อ. เผา่ มากกว่า พล.อ. สฤษด้ิ เขาจงึ

เดรกยื กเปร็นอ้ งเปใหา้ กจ้ าบั รพโลจ.มตด.อีแ,ลเะผเา่ กมลาียแดขซวนงั จคาอกทร่ีตอ้นบมทะิศขาดมังสเชนน่ามในหกลาวรงปแลราะศใหรัย้เอคารมัง้ ีดหเนชือง่ื มดีกเนา้ือร

ออกทลี ะชน้ิ จนขาดไจตาย ''4 นักหนงั สอื พิมพ์บันทกึ วา่ การไฮตป์ ารค์ ไต้ทำลายความ

. . .ชอบธรรมของพล.ต.อ.เผา่ ลง จนกระท่งั ครง้ั หนึง่ พล ต อ เผ่าไดก้ ล่าวถงึ การไฮฅป์ ารค์

วา่ “จอมพล ป. ทำอะไรไมร่ ทู้ ำใหต้ ำรวจเสยี หาย" (สมบรู ณ์ 2500, 98 ; ประจวบ
2543, 391 ; อนสุ รฌไ็ นงานพระราชทานเพลิงศพ นายศัทดิ้ ไทยวฒั น์ 2544, 152)

พล.ต.อ. เผ่าฅระหนกั ดีว่าเขากำลังตกอยูไ่ นวงลอ้ มของการไฮด์ปาร์คทจี่ ะหำใหเ้ ขาเส่อื ม

อำนาจลง เขาจงึ ต้องตอบโตก้ ารโจมตีดงั กลา่ ว ดงั เชน่ ในการไฮฅป์ ารค์ ครังหนึง่ ใน

เดือนธนั วาคม 2498 ชวน รตั นวราหะ แกนนำไสดื ์ปาร์คท่ีสนับสมนุ พล.อ. สฤษต็

. .ใต้ไจมดกี ารทำงานของตำรวจโดยมผื ู้ฟง้ ราว 30,000 คน พล ต.อ เผ่าจงึ ไดต้ อบโต้

ด้วยการใช้กำลังในระหว่างการปราศรยั โดยใช้กลมุ่ ชายฉกรรจส์ วมชุดสีน้าั เงนิ ซ่งึ เป็น
เคร่ืองแบบของคนงานองค์การรับสง่ สนิ คา้ และพัสดุกณั ฑ์ (ร.ส.พ.) ซง่ึ เปน็ รัฐวิสาหกจิ

54 สารเสรึ, 14 ธันวาคฆ 2498 ; NARA, RG 59 Central Decimal File 1955-1959 Box

3908, Magill to Secretary of State, Indication of Relaxation in Political Tensions,

10 February 1956,

189

ชนุ ลึก ศ้กคนิ า และพญาอินท1

ทบอ่ีาดยเภู่ จา็บยไ(ตส้การารเตดรแู ี,ล1ข8อธงคนั า่วยารคามชค2ร4ู 9ท8ำ;ใหพ้บมิ ญุ พข์!ังทยล,ัน1ธ9นธะนัวทิวยาค์ นมัก2พ4ูด9ค8น;หสนาร่ึงเถสูกรแี, ท19ง

ธนั วาคม 2498) ตอ่ ผาชวนไดท้ ำหนังสอื เรียกร้องให้พล.อ. สฤบดล'งทหารมาคุ้มครอง

การปราศรัยโจมลึกลมุ่ ตำรวจ (สารเสรี, 20 ธนั วาคม 2498)

สำหรับกล่มุ รอยัลลีสต์ การเขา้ ร่วมสงครามทำลายความชอบธรรมของรัฐบาล

ครงั้ น้ี พวกเขามเี ปา้ ประสงคเ์ ปน็ ของตนเอง ควง อภยั วงศ์ หวั หนา้ พรรคประชาธปต้ ย์

และแกนนำคนหน่ึงของกลมุ่ รอขลั ลสิ ต์ ประกาศชดั เจนว่าพรรคฯไมเ่ คยห้ามสมาชกิ
สภาผแู้ ทนฯ และสมาชิกพรรคประชาธปิ ้ตย์ร่วมไอต์ปารค์ (ลมูล 2499, 170) ต่อมา

กิตตศิ กั ดึ๋ ศรีอำไพ นัก'ใฮต์ปาร์คที่กลุ่มรอขลั ลสิ ตใ์ หก้ ารสนับสนนุ 'ใต้'ขึ้นปราศรยั เรยี ก

ร(ส้อยงาไมหปป้ กี รระ,ช3า1ชนมสกนร'บัาคสมมนุ 2ร4ฐั9ธ9)รรเมนนื่องญู จฉากบรบั ฐั ธ2ร4ร9ม2นมูญาฉกบกับวา่ 2ร4ัฐ9ธ2รรนมนั้ นพูญวกฉเบขาับเอ2ง4เป7น็5

คนออกแบบ ต่อมาประเด็นการรอvhjรัฐธรรมนูญฉบับ 2492 ไดก้ ลายมาเป็นนโยบาย

หาเสยี งเลือกต้งั 1ของพรรคประ'ชาธิปัตย์ ไม่นานหลังจากนน้ั .กติ ดศร-/กดa,ทาทาย พล ต.อ.

พมเผกลา่ ร.ใตาหค.อข้ ม.นึ้ เ2ปผ4่าร9กา9ศลรา(ยยัปเแรปขะ็น่งจตกวบวัับตเข2ล5าก4บ3เมน, ่อื3เวพ9ท2ลีไ;.อตสต.ยป์อา.ามรเผนค์ า่กิดตร้วก,ยล4กงามขรกนสรปาาบคราามนศบร2ยั4นแ9เ9วขทง่; ีเชมเขา่ือวาตไไน้ทด้ทเยดำ,อืไ1นห0

มกราคม 2499) การต่อสทู้ างการเมืองในบรรยากาศทเ่ี ปน็ ประชาธิปไตยซ่งึ เกดิ ขึน้

ตัง้ แตป่ ลายปี 2498 นั้น สภาความมัน่ คงแหง่ ชาตสิ หรัฐฯประเมินว่า การตอ่ สใู้ น

ลเปกั น็ ษเณสมะือดนงั กเวลทา่ ใีวนจกะทารำหใหำลก้ าายรคเมวาอื มงชไอทบยอธรอ่ รนมแขออลงงพมลาเ.นต’.ั อก.ลเผ่าา่วโซดึ่งยเสปรน็ ปู ผู้ทกาา้ รทไาฮยตอป์ ำานรพค์

ทางการเมอื งของจอมพล ป. โดยสง่ ผลให้จอมพล ป, กลายเป็นผมู้ ีความชอบธรรมและ

ปลดปลอ่ ยพนั ธนาการการพึง่ พงิ ทางการเมอื งของเขาจากค่ายราชครูไปส่การไต้รับการ

สนบั สนุนจากประชาชนแทน อีกทั้งขังก่อใหเ้ กดิ กระแสต่อต้านสหรฐั ฯขน้ึ ไนสงั คมไร':'

ซง่ึ จะกลายเป็นข้ออ้างทร่ี ฐั บาลจอมพลป.จะใชใ้ นการถอยห่างออกจากสหรัฐฯ ต่อไป

55 "Staff Study Prepared by an Interdepartmenl Working Group for the Ope
tions Coordinating Board, 4 January 1956, .Analysis of internal Security in Thaila
(Pursuant to NSC Action 1290-d ) and Recommend Action,” in Foreign Helatic

of the United States 1955-1957 Vol 22 (1989, 845).

190

ทอยหา่ งจากพญาอนิ ทวี

-การพยายามเปดี ไมตรีกับชีนของรฐั บาลจอมพลป
ควรกลา่ วดว้ ยวา่ บรบิ ทการเมืองระหว่างประเทศนับตง้ั แตก่ ารหยดุ ยงิ ใน

สงครามเกาหลที ำให้จีนเริ่มมีอิทธพิ ลมากขน้ึ เมอื่ ตดิ ตามดว้ ยความพ่ายแพข้ องฝรังเศส

ตระ่ีสหมวร่าภงูมปิเรคะียเทนศเบในยี นภพมู ิภใ่ นาคอเนิอเโชดยี จแนีละเสอ่งเชผยีลตใหะว้สนั หอรอฐั กฯเนเรยี ่มิ งสใตญู ้ เแสลยะอทิทำธใหิพจ้ลอทมาพงกลาปร.เวมติือกง

อึงความเปลีย่ นแปลงด้านการเมืองระหวา่ งประเทศในภูมิภาค ประกอบกบั ทา่ ทีทเี่ ปน็
ยต้ รของโจวเอนิ ไหล นายกรฐั มนตรขี องจนี ทม่ี ืต่อไทยในการประชุมทเ่ี มอื งบันตงุ

(เมษายน 2498) และปลายปี 2498 าวั้นเอง สหรฐั ฯ และจนี มีการประชุมร่วมกนั ท่ีกรุง
เจบีวาเพ่ือตกลงแลกเปลีย่ นพลเรอื นของตั้งสองประเทศท่ตี กค้างอยู่ในประเทศท้งั สอง
ฝา่ ยจีนเรียกรอ้ งให้มกี ารประชุมในระดบั รฐั มนตรีตา่ งประเทศระหวา่ งกนั ต่อไปเพ่ือให้
มกี ารยกเลกิ มาตรการควบคมุ สินค้าท่สี หรฐั 'ฯใชักับจนี ตง้ั แต่สงครามเกาหลี โดยสหรฐั ฯ
-เยสินรด้อปี ยรบะกุ ช,มุบใน25ระ4ด4ับ, ร8ฐั4ม1น0ต0ร)ี
แต่สหรัฐฯยงั คงต้องการควบคมุ การคา้ กับจีนเชน่ เดิม

บริบทการเมืองระหว่างประเทศทีค่ วามขดั แยง้ เริ่ม
คลี่คลายลงนน้ั ไดส้ ง่ ผลกระทบตอ่ การค้าของไทยในฐานะผสู งํ ออกข้าวรายสำคญั ด้วย
กล่าวคอื นับตงั้ แตส่ งครามอินโดจีนยุติลง ปรมิ าณการส่งออกขา้ วของไทยกล็ ดลงตาม

ใปด้วย รฐั บาลจอมพลป. เริ่มมองเหน้ ว่าจนี จะเปน็ ตลาดทีช่ ว่ ยในการระบายข้าวทลี่ น้

ตลาดของไทยได้ จงึ มคี วามคดิ ทจี่ ะส่งออกสนค้าทใ่ี ม่ใช่ยทุ ธบจี จยั โดยเกพาะอยา่ งยิง่
ขา้ วไปยงั กลมุ่ ประเทศคอมมวิ นสิ ต์ ซ่ึงสหรัฐฯก็สงั เกตเห็นว่าไทยเริ่มต้องการคา้ ขาย
กบั กลุ่มประเทศคอมมวิ นิสตท์ สี่ หรัฐฯไมอ่ นญุ าต''’
ในปลายปี 2498 ทอการคา้ จีนในไทยได้รับจดหมายจากรัฐบาลจีนเรยี กร้องให้
มกี ารเปิดการค้าระหวา่ งกนั ตั้งหนงั สอื พมิ พจ์ นี และไทยได้ดพึ ิมพ์จดหมายฉบับ
ดังกล่าวอยา่ งครกึ โครม สถานทูตสหรฐั ฯเหน็ วา่ มีความเป็นไปได้ทีจ่ ะมีการค้าระหว่าง

.ไทยกับจนี 57 แมจอมพล ป จะประกาศคัดคา้ นการเปิดการค้าระหวา่ งกัน แต่

I หนงั สือพิมพ์ ช1ฉยี นยดเปี7 (Shih Chien Jih Pao) ซงึ่ เปน็ หนังสือพมิ พข์ อง
พล.ต.อ. เผ่า ตลอดจนหนงั สือพมิ พจ์ นี ฉบับอ่นื ๆให้การสนบั สนุนการเปิดการค้า

56 NAHA, CIA Records Search Tool (CREST), ClA-RDP79T00975A001600530001-5,

25 July 1954, "Thailand May Look to Communist China as Market for Surplus Rice."
57 NARA, RG 59 Central Decimal File 1955-1959 Entry Thailand 1955-1959 Box

3910, Harry Conover to Secretary of State, 20 September 1955 ; 23 September 1955.

191

ขนุ คกื ศกั ดินา และพญาธนทวี

ระหวา่ งกนั โดยให้เหตผุ ลว่า แมไ้ ทยกบั จนี จะไม่มคี วามสมั พันธ์ทางการทูต แต่ไทย

สามารถค้าขายกับจนี ได้ เน่อื งจากทผี่ า่ นมามีการค้าอย่างกบั ๆระหว่างกันด้วยการ

ชำระเงินผา่ นธนาคารไนลอนดอนและนิวยอรก์ และใช้เรือของประเทศท่ีสามขนสนิ ค้า
ผ่านทางอ่องกงและสงิ คโปรก์ อ่ นจะเชา้ ล'ไู่ ทยได้ ท้ังน้ีปรมิ าณสนิ ค้าจากจีนทเ่ี ชา้ ลตู่ ลาด

ของไทยในปี 2497 มีมูลค่าดึง 70 ลา้ นบาท สว่ นใหญเ่ ปน็ สินคา้ ทมี่ ีราคาถกู ทำให้

พอ่ ค้าจนี ในไทยสามารถขายสนิ คา้ ไตอ้ ยา่ งรวดเร็วและมีกำไรถี58 ความเปลย่ี นแปลงท่ี
เกิดขน้ึ ในการเมอื งระหว่างประเทศนีเ้ ปน็ เหตุใหร้ ัฐบาลจอมพลป, ตัดสนิ ใจเปล่ยี นแปลง

นโยบายต่างประเทศของไทยใหม่ นอกจากน้ี รัฐบาลจอมพล ป. ดคี วามการเจรจา

ระหว่างสหรฐั ฯกบั จีนที่เกดิ ขนึ้ ว่าเปน็ สญั ญาณของการผ่อนคลายความขดั แย้งระหวา่ ง

ประเทศในภูมิภาค จึงเร่มิ หันมาเปลย่ี นแปลงนโยบายต่างประเทศจากท่ีเคยเปน็ ปรปกั ษ์
กบั จนี มาเป็นมติ ร ทัง้ นใ้ี นเดอื นตลุ าคม 2498 จอมพลป.ได้หยั่งหำทืของแอนชูทส์
อปุ ทูตรักษาการฯ ถงึ การปรับเปลีย่ นทา่ ท้ของสหรัฐฯ ตอ่ จนี แต่นอนชุทลย้ นื ยันว่า

สหรฐั ฯมีนโยบายต่อต้านจนี เชน่ เดิม กระนน้ั กด็ ี การยืนยันของแอนชูทสัใมไ่ ด้มผี ล

ต่อจอมพลป.ทด่ี คี วามบริบทการเมอื งระหวา่ งประเทศไนช่วงเวลานน้ั ว่าเปน็ โอกาสท่ี
ไทยควรปรับเปลยี่ นนโยบายต่างประเทศเสืยใหม่ แอนชทู สัใตร้ ายงานเร่อื งดังกล่าวกลับ

ไปยังกระทรวงการต่างประเทศวา่ รัฐบาลไทยดีความวา่ การเจรจาระหวา่ งสหรฐั ฯกบั

จนเป็นความปรองดองระหวา่ งกนั และรฐั บาลไทยเกรงว่าหากไทยยังคงมนี โยบายทใ่ี ม่

ปเปร็นะมเทิตศรทแก่ีวบับอบจชีนใงิหตตมอ่ ันไท่ ปด่กี .ีอํ ไซตที,วั ยใขอน้ึนาเจใดนเปือภนน็ มู พปภิ รฤาะคศเจท(กิศสาเรดยอ้ียนยวมท2ุก4ถี่ ช9ูก8้ก2นัอ5อลั4อ4เล,กน1จา0คก3ลัค-6เวล)าสมส(มัAพlleันnธร์Dะuหllวe่าsง)

ผู้อำนวยการซไี อเอไต้รายงานตอ่ ประธานคณะเสนาธิการรว่ มสหรัฐฯ ว่า สถานทูต

NAKA, RG 59 Central Decimal File ใ955-1959 Entry Thailand 1955-1959 Box

^3910, Hairy Conover to Secretary of State, 30 September 1955; ไทยใหม่, 27 พฤศจกิ ายน

2498. มี{รัแคา้ จากจนี หเทยประเภทเขา้ มาขายในก เทพฯ เชน่ ปากกา หมกึ ดนิ สอ สง่ิ ทอ

ทแปรรระงปสอ้ ืฟง้นอากหราะรดแิกหน้งาํ้ รทอ้ ้งั นนึเ้ปหาตกผุ กลาทห่ีสมหีกรขฐั ม็ ฯไจมก่ดรอ้ยางนการจใักทร1เทยบ็ยคผา้้าขลายวกดบัโลจหนี ะนกน้ั ระนดอากษจาขกาไจมนี ่ต้อองาหกาารร

ใหจ้ ีนมึเงนิ ตราต่างประเทศแล้ว ยงั ไมต่ องการให้รนค้าด่างๆของจีนมผี ลกระทบตอ่ จติ วิทยาของ

AฟBอ่onxคsc้าh1จu,ีนeโTtพzoน้ ptทoSะJเeลochrทne่จี tะJทaGrำemไnหaeช้nrนิ,aอlCาhRงiใneดce้วosา่ erเนdCอsoง1mจ9าmก4อ7uำ-nน1is9าtจ5อT8ุต*raสMdาหeeกmwรioรthมraขTnอdhงauจiนีmlaใnหfdมr*o่ m2(N6AANRpoArri*lbeR1r9Gt548L4).

192

1'|อยหางจากพญาอนี ทวิ

.สหรัฐ"! ประจำประเทศไทยและแหล่งขา่ วของสหรัฐฯ สรปุ วา่ รฐั บาลจอมพล ป กำลัง

ทบทวนนโยบายการต่อต้านคอมมวิ นิสต์ แม้กระทงั่ กรมหมี่นนราธปฯ รมว. ตา่ ง
ปข้ารระาเชทกศารไกท็มยที ไดัศเ้ นริม่ คเรตียใิ กนรทอ้ งาใงหบ้ไวทกยตมอ่นี กโยาบราผยอ่ ตนา่ งคปลราะยเทคศวทาีเ่มปสน็ อัมิสพรนั ะธน์กอับกจจนี ากรนอีกกทารงั
ควบคมุ หนงั สอื พิมพข์ องรัฐบาลจอมพล ป. ที่ผอ่ นคลายลงทำให้มกี ารวิพากษว์ จิ ารณ์
สหรฐั ฯมากซ้น พรอ้ มกบั เสียงเรียกรอ้ งใหใ้ ทยสานความสมั พันธก์ บั จนี ในสายตาของ
สหรฐั ฯ รฐั บาลไทยย่อหย่อนไนการตอ่ ตา้ นคอมมิวนสิ ต์ อกี ทงั่ ยังเปิดโอกาสให้จัดตงั้
พรรคการเมืองทเ่ี รยี กรอ้ งให้ไทยมนี ใยบายถอยห่างออกจากความแนบแนน่ กับสหรัฐฯ
ปิส่นู โยบายต่างประเทศท่เี ปน็ กลาง สหรัฐฯ เห็นวา่ จอมพล ป. และผู้นำหลายคนใน
รัฐบาลตอ้ งการแสดงใหค้ นไทยเหน็ ว่าพวกเขามคี วามเป็นอสิ ระตามหลัก “จติ วิญญาณ
แหง่ บนั คงุ ”59 ยิ่งไปกวา่ นัน้ สหรฐั ฯ ยงั สังเกตเห็นการขยายการติดต่อทางการคา้
ระหวา่ งจนี กบั ไทยดว้ ย แมก้ ารคา้ ดงั กลา่ วจะไมใ่ ชส่ นิ คา้ ยุทธปจั จยั และเปน็ การคา้ ทาง
อ้อมก็ดาม นายวรการบัญชา (บุญเกดิ สุตันตานนท์) อดีตรมว. ตา่ งประเทศได้เคย
กล่าวให้การสนับสนุนการเปิดการค้ากับจนี ว่า การค้าทางตรงกับจนี จะไดก้ ำไรมากกว่า

. . . .กสานรับคสา้ นทนุางกอา้อรดมำเทนัง่นิ นก้ั าหรดนังังกสลอื ่าพวขมิ อพง์ขรฐัอบงพาลล6,’ต.ตออ่ มเผาา่ แนลายะอพรล์กใอทนสฤษฉดบลิ้ ับวั นวันใหทก้ี่ 1า9ร

^VIฤศ่จกายน 2498 ได้ลงขา่ ววิจารณ์รฐั บาลไทยวา่ ไทยกำลังเปลยี่ นแปลงนโยบายตา่ ง
ประเทศไปสคู่ วามเป็นกลาง เนอ่ื งจาก “ประเทศไทยกลวั จะกลายเปน็ ประเทศเดียวท่ี
ถวกูยทา่ งอเดรทียบ่งั ไๆว”แั ต(ล่Nำeพwงั ใYนoเอrkเชยีTimแลeะsร,ู้ส1ึก9ไมNแ่ oนvใ่ eจmวา่ bใeคrรจ1ะ9ช5น5ะ) จีงคอ่ ย ๆ เปลย่ี นท่าทิ
การเร่ิมเปลย่ี นแปลง
นโยบายตา่ งประเทศของรัฐบาลจอมพลป.คร้ังท่ันำมาสู่ความเคลือ่ นไหวในทางลับท่ี
เปน็ รูปธรรมดว้ ยการส่งทตู ลับของรัฐบาลไปยังจีน โดยสถานทูตอังกฤษทฮี่ ่องกงได้
มกี ลุ่มคนไทยขา้ มฝงื จากฮ่องกงไปจนี ทลายคณะ
รายงานวา่ ดังแต่เดือนธนั วาคม 2498
สุวรรณบล ส.ส. ร้อยเอ็ด กลุ่มเทพ โชตินชุ ิต
เชน่ กลุ่มสอ้งิ นารงั กลู และอัมพร
บัวหนา้ พรรคเศรษฐทร กับคณะคนไทยจำนวน 10 คนไดเ้ ขา้ พบเหมาเจอี ตง พวกเขา

59 «Memorandum From the Director of Central Intelligence (Dulles) to the Chair-
man of the Joint Chiefs Staff (Radford), 18 November 1955," in Foreigii Relations
of the United States 1955- 1957 Vol 22 (1989, 840-41).

60 Ibid,

193

พ

พ

F

ะ:-.

=พn.

กา!ประชมุ กสมุ ประเทศไม่สกใฝ่ฝ่ายใคท่พี องบนั ดงุ รนโคณซีย ในปิ 2498 ซึ่งเป็นการประชุ

จนี ผลกั คนให้เกิดขน กรมหมืน่ นราธปิ พงศป์ ระพนั ธ์ เป็นตวั แทนรฐั บาลจอมพลป. รว่ มประชมุ
ต่อมารฐั บาลพยายามเป็ดความสม้ พนั ธ์กบั จนี สร้างความไมพ่ อใจให้กบั สหรัฐฯที่ยนื ยนั ว่าขงั มนี โยบ

ตอ่ ดา้ นจนี เช่นเต็ม ในกาพ ใจวเอนไหลพบปะสนทนากับกรมหม่ืนนราชิปพงศป์ ระพนั ธ์ (ภาพชิ

โจวIรนไหล ?'ฐ yjmน, มดึชน 255ร)

;’ปยิ ห่างจากพญาอนี ทรี

ใต้ปราศรยั ผ่านวทิ ยปุ ักกงิ่ เล่าถึงส่งิ ท่พี บเหน็ และไดต้ ิดต่อชักชวนปรดี ึ พนมยงค์

^ละกลุม้ ผู้ล้กี ยั ทางการเมืองใหเ้ ดนทางกลบั ไทย เน่อี งจากรัฐบาลไทยจะนริ โทษกรรม

กวามผดิ ใหพ้ วกเขา สถานทตู อังกฤษเหน็ ว่าทูตลบั เหลา่ นีไ้ ดร้ บั การสนับสนนจาก

จอมพลป. และพล.ต.อ. เผ่า61

.ไปได้ บอชิ ยอ่าปงไทรกตู ็ตสาหมรฐั คฯวาไมตเ้รคาลยื่องานนไขหา่ ววดดังังกกลล่าา่ ววกกม็ ลิอบั าไจปเลย็ดงั วลออชดิงสตาันยตดาี.ซขอี วง่าสรหัฐรบฐั ากล

โทยอย่เู น้ีองหลังการติดต่อกับจีน ทูตลับเหลา่ นัน้ ไดร้ ับการสนับสนนุ จากจอมพถผนิ

\ณหะวณั และพล.ต.อ. เผ่า ศรยานนท์ ไนรายงานตง้ั ข้อสังเกตวา่ เเมื่อทูตลับเดนิ ทาง

กลับจากจีนมาไทย พวกเขามีได้ถูกจบั กุมในทันที แม้ตอ่ มาจะถูกจับกมุ ดว้ ยขอ้ หา
ะ,ะเมิดพระราชบัญญัตปิ ้องกนั การกระทำอนั เป็นคอมมิวนสิ ต์ 2495 แตก่ ถ็ ูกปลอ่ ยตวั

โนเวลาต่อมา โดยทตู ลับทัง้ สองชุดให้สัมภาษณ์ที่สร้างความพอใจใหก้ บั ชุมชนชาวจนี

ในไทยเกฟานิ รอถยอ่ายงหมา่ างกอ6;อกจากความสมั พนั ธท์ ่ีแนบแน่นกับสหรฐั ฯไปส’ู่การเปดิ ไมต1กับ

จืนทาใชเ่ กดิ จากบรบิ ทการเมอื งระหว่างประเทศแต่เพียงประการเดยี ว แต่การตัดสนิ ใจ

ลังกลา่ วเกิดจากปญั หาภายในของไทยด้วยเช่นกนั เนือ่ งจากอำนาจของกลุ่มการเมอื ง
ไทยในขณะนั้นวางอยู่บนความสมั พนั ธแ์ ละผลประโยชนก์ บั พ่อคา้ จนี ไาเไทย ดงั น้นั

าารเปดิ ไมตรกี ับจนี จะกลายเป็นแหล่งผลประโยชนท์ างการคา้ ใหมใ่ ห้กับคา่ ยราชครู

เชน่ ประโยชนจ์ ากคา่ พรีเมย่ี นขา้ วและการแลกเปล่ียนเงนิ ตราในการคา้ กบั จีน (ดู

Hewison 1989 ; สงั คิต 2526)‘>3 นอกจากน้ี สถานทตู สหรัฐฯ วเิ คราะห์ว่า การเปดิ

.ไมตรกี บั จนี ของรัฐบาลไทยภายใตก้ ารสนับสนุนของจอมพล ป. และพล.ต.อ เผ่า น้ัน

จะทำใหร้ ัฐบาลได้ประโยชน์ อีกทัง้ รัฐบาลกำลังแสวงหาการสนบั สนนุ ทางการเมืองจาก

61 NA, F0 371/123645, Thai Nationals Visiting China, 22 February’ 1956 ; ดู ณ้ปพ็ ล

(2551).

fi2 "the Embassy in Thailand (Bishop) to the Department of State, 23 May 1956,*

in Foreign Relations of the United States 1955- 1957 Vol 22 (1989, 875-76). นอกจาก
พล.ต.อ. เผ่า ศรียานนท์ และจอมพลผิน สุณหะวณั ทอ่ี ยูเ่ บ่อื งหลังแล้ว ยงั มีเลอ่ื น บวั สุวรรณ ผู้เป็น
นายทุนและผจู้ ดการทางการฒึองใาใกบคา่ ขราชครู เป็นคนออกเงินทนุ ในการเดนื ทางคร้งั นควย

63 Ibid., 878.

195

ขนลึก ศกั ต็นา และพญาธน'ทรื

กลุ่มปรดี ีในการเลอื กฅง้ั ที่จะมาถงึ ในตน้ ปี 2500 ดว้ ย''4 ส่วนสภาความมนั คงแห่งชาติ
สหรัฐฯประเมนวา่ จอมพล ป. ตคี วามบรบิ ทการเมอื งระหวา่ งประเทศผิดทีค่ ิดไปว่า

สหรัฐฯใหค้ วามสนใจการสกัดก้นั คอมมีๅนิสต์ไห้กับเอเชียตะวันออกเฉยี งใต้และไทย

นอ้ ยลงจงึ หันไปติดต่อกบั ซีน'" ตอ่ มาในดน้ ปี 2499 สถานทูตสหรัฐฯยังคงรายงานว่า

มสี ญั ญาณหลายอยา่ งในไทยทำใหส้ หรฐั ฯ เช่ือว่ารัฐบาลจอมพล ป.กำลงั ปรับนโยบาย

ตา่ งประเทศไปทางซ้ายและกำลงั เพ่ิมระดบั ความสัมพนั ธ์กบั จีน โดย พล.ต.อ. เผา่ จะ

ไดร้ ับประโยชนจ์ ากการมีความสมั พันธก์ บั จีนในทางการเมือง สถานทูตสหรัฐฯ เหน็

ไวม่าก่ยาอรมดผำกูเนมนิ ัดนกโับยอบำานยาตจา่ ขงอปงรโะลเทกศเสขรออื งกึ ไตทอ่ยไเปปน็ '’,’การแสดงไห้สหรฐั ฯ เห็นว่ารัฐบาลไทย

การค้ากบั ชินและความไมพ่ อใจๆเองสหรัฐฯ

ดงั ทใ่ี ดก้ ล่าวมาแลว้ วา่ นโยบายตา่ งประเทศของประธานาธิบดีไอเฯฌสาื วรใี ต้

ให้ความสำคญั กับภูมิภาคเอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใต้ทง้ั ทางเศรษฐกจิ และการทหารให้

ผสมผสานเข้ากนั อย่างแนบแน่นมากยิ่งขนึ้ ดังจะเห็นไดจ้ ากในปลายปี 2498 สภา

ความม่ันคงแห่งชาติสหรัฐฯไดเ้ สนอแผนการคาั และการลงทุนของสหรฐั ฯทีม่ ่งตรงตอ่

ภมู ภิ าคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ โดยสหรฐั ฯ เหน็ วา่ อัตราการเติบใดทางเศรษฐกิจใน

ภาพรวมของภูมภิ าคอยู่ในระดับตา ดงั นน้ั แผนระยะสันของสหรฐั ฯจะสง่ เสรมิ สภาท
แวดล้อมท่ีเออ้ื อำนวยการลงทนุ ของเอกชน การประกันการลงทนุ และสง่ เสริมการลา้

กนั สหรฐั ฯโดยให้สถานทตู สหรฐั ฯในภมู ภิ าคเปน็ ผูด้ ำเนินการ สหรฐั ฯ ตอ้ งการใหค้ วาม

NARA, RG 59 Central Decimal File 1955-1959 Box 3908, Magill to Secretary of
State, Report of Thai Contracts with The Chinese Communist, 21 March 195r .
รายงานฉบับนื้ให้ข้อมูรทา อัมพร สาุ รรณบล สนาชิทสภาผแู้ ทนฯภาครสาน ทีร่ บั หน'าท่ีเดินทาง1ไป
จนี นั้นเปน็ เพ่ือนของพล,ร,ท. ทหาร ขำท้รญั ท่สี งั กัดกล่มู บรั ดื ื พนมยงค

The Dwight โ). Eisenhower Library, White House Office, National Security
Council Staff: Paper 1948-1961, OCB Central File Series Box 55, National Security
Council : Progress Report on United States Objective and Courses of Action with
Respect to Southeast Asia by The Operations Coordinating Board (No.5405), 21

JDecember 1955,
66 พthe Embassy in Thailand (Magill) to the Department of State, February X

5611956." in Foreign Relations of the United States 1955- 1957 Vol 22 (1989, 855-

196

[ใอยหา่ งจากพญาอนิ ทา

’ร่ายเหลือทางการทห, ารมีควานเก่ยี ว1ขอ้ งกบั การพฒั นาเศรษฐกจิ ตาม!แผน'ระ!ยะยาว8!J0ง

สหรฐั ฯ และใหห้ นว่ ยงานตา่ งๆของสหรัฐฯรกั ษาความสมดลุ ระหว่างนโยบายทางการ

ทหารและโครงการพฒั นาเศรษฐกจิ กบั ทุนท้องถ่ิน และรักษาความเปน็ ไปไดใ้ นการ

ลงทุนของสหรัฐฯโนภมู ภิ าค''’7

ในขณะท่ีสหรัฐฯ ต้องการเดนิ หนา้ แผนการลัา การลงทนุ และการพัฒนา
เศรษฐกิจกับไทย แตร่ ัฐบาลจอมพลป.กลับมนี โยบายท่ีไม่สอดคล้องกับความตอ้ งการ

ฯตอดงตสาหมรดัฐว้ฯยดกว้ ายรกทารีร่ เัฐดบินาหลนจา้อเโมเดพกลาปรค. ส้ากัง่ ับใหจพ้ีนจแนท์นสทาจ่ีระสทินำตทาตูมไคทวายมตเข้อา้ งพกบารวขลิ อเลงสขึ หมรฐัเจฯ.

ชีบัถด้ (William J. Sebald) ผชู้ ่วยรองรฐั มนตรต่างประเทศฝ่ายกิจการตะวันออกไกล
เมอื่ วนั ที่ 6 มีนาคม 2499 เพือ่ ชีแ้ จงให้สหรฐั ฯทราบถึงความจำเปน็ ของไทยท่ีต้องขาย

ขา้ วให้กบั จนี โดยใหเ้ หตผุ ลว่าขา้ วมไิ ชส่ ินคา้ ยุทธปัจจัยและไทยมีสทิ จที จ่ี ะขอถอนตวั
ออกจากบญั ชีรายช่ือประเทศที่ไมค่ า้ กับจีนของสทประชาชาติเมอื่ ใดกไี ด้ แต'่ชีบลั ดให้

เหตผุ ลกับพจน์วา่ สหรฐั ฯไมเ่ ห็นดว้ ยกับการกระทำของไทย เพราะการค้ากบั จนี จะ

เปน็ การสนบั สนนุ ให้จีนมีความสามารถในการคุกคามไทยนนั่ เอง พจน์แจ้งต่อสหรัฐฯ

รวุงา่ ไชท้นี ยทตก่ี รระงุ หเทนพกั ฯไนนสัน้ ่งิ เอทงี่สหรรัฐฐับฯาลเตจึออมนพแลตป่ไ.ทไตยต้ไมัดสม่ ินที ใาจงเวล่าือไกทอยจืน่ ะทค่ดี ้าีไกปบั กจีนว่า'''น' ้ี'* ในวนั

67 The Dwight D. E19is4e8n-1h9o6w1,erOCLBibrCaerynt,raWl hFiitlee House Office, National Security
National Security
Council Staff: Paper Series Box 55, For
: Progress Report on Future United States Economic Assistance Asia
Council
Operations Coordinating Board (No.5506), 7 December 1955.
by The
68 "Memorandum of a Conversation Between the Thai Ambassador (Pote) and
the Deputy Assistant Secretary of State for Far Eastern Affaire (Sebald), 6 March

-1956,” in Foreign Relations of the United States 1955 1957 Vol.22 {1989, 858).
t9 หจช. (2) กต 14.3,3/8 เจกสารกระทรวงการต่างประเทศ เรอ่ื ง การกกั ตัวดบิ ค้าไปยงคนแคน
คอมมีวน, ิ๗ใ (22 เมษายน 2497-17 พฤษภาคม 2499) ปาุ่ 4 จาตกวณิช เลขาธิการคณะรรั มนตรี

ฝา่ ยการเมือง ถึง รขั ิมนตรวี า่ การกระทรวงการตา่ งประเทศ ร มนี าคม 2499. ความเหน็ กระทรวง
การต่างประเทศทีเ่ สนจรายงานเขา้ สูการ,ประชุมคณะรัฐมนฅรคื อ การค้ากบั จนมได้นำมาซ่ึงการรบั รจง
จนี เช่น ไนอดตี ไทขก็เคยคา้ กันจนี แต่ไม่ได้มีความสมพันธท์ างการทูต และการคา้ ระหวา่ งกนั ทีเ่ กดิ
ชนั กระทำในนามเอกชนมใี ชีร่ ัฐ ในรายงามเหน็ วา่ รนคา้ จากจนี ถกู กว่าดนิ คา้ จากญ่ีปุ่นมากซึ่งเปน็
ประโยชนก์ บั คนไทยมากกว่า เพราะฉะน้นั กระทรวงฯเห็นว่าการค้ากับจนี พงิ ทำไดต้ านระเบียบของ

197

ขนุ ลกึ ศกั ดิน1 า แคะพญาอินทรี

การตัดสินใจของรัฐบาลจอมพลป.ในการเปิดการค้ากับจนี นั้นไดส้ รา้ งความไม่

-พอใจให้กบั สหรฐั ฯมาก ไม่กวี่ นั หลังจากนน้ั ดลั เลส รมว. ต่างประเทศ ได้ถือโอกาส

ทซีโเี่ ดตนิ ้ททกี่ ารงุงมกาาเรยาือจนี ปไทระยเรทะศหปวาา่ กงีสวนัถาทนี่ ใข3อ1พ4บมจนีอามคพมลป24. เ9ป9น็ ภกาายรหสลว่ นังเตสวัรจี หสลน้ิ ังกจาารกปพรบะชปุมะ

กันแลัว จอมพลป.ไต้กล่าวสนุ ทรพจน์ยืนยนั การเป็นพนั ธมิตรกบั สหรัฐฯ ตอ่ ไป แม้
ขณะนัน้ จะมีขา่ วใจมดีไทยว่าไทยกำลงั โนม้ เอียงไปส่ความเป็นกลางเนอื่ งจากไม่พอใจ

ความช่วยเหลือจากสหรัฐฯและไทยมคี วามต้องการค้าขายกับจนี กต็ าม โดยดัลเลสได้

กลา่ วตอบจอมพล ป. เปรียบเทยี บว่าไทยเป็นเสมอื นประเทศทอ่ี ยกู่ ี่งกลางระหวา่ ง

สหรฐั ฯ กับภูมภิ าคเอเชยและยาว่า “เราเปน็ พันธมติ รกนั และการเป็นพนั ธมิตรกันมิใช่

เพยี งเพราะว่าเราไดร้ ว่ มลงนามกันในกระดาษแผน่ หนึ่งเทา่ นนั้ หากเราได้ลงนามไน
กระดาษแผ่นนัน้ ด้วยเหตทุ ่เี รามคี วามร้สู ึกรว่ มกัน และด้วยเหตุท่ีเราเช่อื ม่นั ว่ามี

ภยันตรายอยใู่ นโถก”7" ในวนั รงุ่ ข้นึ ดัลเลสรายงานการสนทนากบั นายกรัฐมนตรีไทย
กลับไปยังประธานาธบิ ดไี อฅณทวรว์ า่ จอมพลป.ไดป้ ฏิเสธการมนี โยบายด่างประเทศ
ที่เปน็ กลางและไมต่ อ้ งการดำเนนิ นโยบายออกไปจาก “ไตป้ กี ” ของสหรัฐฯ แม้ขณะน้
ไทยจะมีแนวโนม้ ที่จะมีความสัมพันธ์กบั จนี แต่กย็ งั อยูภ่ ายใต้การควบคุมของรฐั บาล71

แมจ้ อมพล ป. จะแสดงไห้สหรัฐฯ ม่นั ใจวา่ ไทยจะดำเนินนโยบายตา่ งประเทศ

.ตามสหรัฐฯต่อไปก็ตาม ในเดอื นมิถุนายน 2499 รัฐบาลจอมพล ป ประกาศถอนการ

ควบคุมสนิ ค้าทไ่ี ม่ใชย่ ุทธปจั จยั กับจนี เพื่อเต้นหนา้ นโยบายการปิดการค้ากบั จีนอย่าง

เต็มตวั หลงั จากนั้นเจัาหนา้ ท่จี ากสถานทตู สหรฐั ฯได้เข้าพบกรมหมน่ื นราธิปฯ รมว.
ต่างประเทศ เพือ่ แสดงความเสียใจอย่างสดุ ซงั ตอ่ นโยบายต่างประเทศของรฐั บาลไทย

ไทยเอง ไม่ขัคกบั ขอ้ ห้ามของสทประชาชาตแิ ละสหรฐั ฯ โดยไทยสามารถสง่ ลอกสินค้าที่ไม่ใชย่ ุทธ
ปัจจยั ใต้ เนื่องจากไม่ฏขี ้อห้ามกำหนดไว้ แต่ส่งออกยางไมไ่ ด้ (หขช. [3] สร 0201.45/42 เอกสาร
สำนกั นายกรฐั มนตรี เรอื่ ง การลดรายการสนิ ค้าท่ีไทยหา้ มส่งไปประเทศจนี คอมมิวนส้ ฅ์ แยะ
แถลงการณเ์ รอ่ื งนโยบายการค้าระหวา่ งประเทศ [15 กุมทาพนั ธ์ 2499 - 26 กมุ ภาพันธ์ 2500]).

" “Memorandum of a Conversational Government House-Bangkok, 13 March

1956," in Foreign Relations of the United Slates 1955-1957 Vol. 22 (1989, 861); หจช.
(3) สร 0201.21.3/58 เอกสารสำนักนายกรฐั มนตรี เร่อื ง นายจอหน์ ฟ่อสเตอร์ คลั เลส รฐั มนตรี

ว่าการตา่ งใเระเทศอเมรกิ ันเดนิ ทางมาเยยมประเทศไทย (20 มกราคม -15 มนี าคม 2499) วิทยุสาร

ประจำวนั ของกรมประชาส้มพันธ์ วันท่ี 15 มีนาคม 2499
71 “the Secretary of State to the Department of State to Mr. President, 14 March

1956,” in Foreign Relations of the United States 1955- 1957 Vol. 22 (1989, 865).

198

ถอยห1 ่างจากพญาธนท,ว

นอกจากน้ี เขาได้แจ้งกบั ฝ่ายไทยวา่ เมอ่ื คัลเลส รมว. ต่างปวะเทศสหรัฐฯ ไต้ทราบ
ข่าาการเปดี การค้ากบั จีนน้นั ดัลเลสเกอบจะโทรเลขมาเพื่อขอให้ยบั ยง้ั การดำเนินการ

ของไทยในทันท^ี ตอ่ มาจอมพล ป. ไห้เหตผุ ลถงี การเปิดการคา้ กบั จนี แทน่ ัทข่•ทไทย

นละต่างประเทศวา่ ไทยจำเปน็ ต้องปรับตัวตามการเปลย่ี นแปลงของโลกเพราะ “ไนยุโรป

และเอเชยี มแี ต่ไทยเทา่ นั้นทห่ี ้ามการค้ากับจนี ดงั น้ันเราไม่อาจฟินโลกได้,’ (สยพปีกร,

16 มถิ นุ ายน 2499) สุดท้ายรัฐบาลจอมพล ป. ไดแ้ กลงการณ์เรอื่ งนโยบายการคา้

ระหว่างประเทศเม่อื 'วนั ท่ี 21 มิถนุ ายน 2499 เพื่อเปดิ การค้ากับจีน 3 ทพนทfitทง่ร4/ฐบาล

;Jอมพลป. ประกาศเปดิ การคา้ กับจนี ดลั เลส รมว. ต่างประเทศสหรัฐฯก็ออกมาแถลง

72 หจช. กฅ 87/46 เอกสารกระทรวงการตำงประเทศ เรอ่ื ง บันท็กการสนทนา (พ,ศ. 2499)

บนั ทก่ี การสนทนาระหว่างเสด็จในกรมฯ รฐั มนดรวี า่ การกระทรวงการต่างประเทศกบั นายแอนชฅส์

ทป่ี รึกษาสถานเอกอัครราชทตู อเมริกัน วนั ท่ี 13 มิถนุ ายน 2499; “the Embassy in Thailand

tBishop) to the Department oi' State, June 13,1956,* in Foreign Relations of the

-United States 1955- 1957 Voi 22 (1989, 889 90).

3 "Memorandum of a Conversation Between the Thai Ambassador (Pote) and
the Deputy Assistant Secretary of State for Far Eastern /Affaire (Sebald), 6 March

1956,” in Foreign Relations of the United States 1955-1957 VoL 22 (1989, 858). ก่อน
รัฐบาลไทยออกแถลงการณ์ฉบับดังกล่าว จอมพล ป. พบลุ สงครามไดส้ ง่ั การไหก้ ระทรวงการตา่ ง
ประเทศจดั รวบรวมปัญหาขอ้ เทจ็ จริงแสะขอ้ ดขอ้ เสยื เกยี่ วกับรายการสนิ ค้าทไ่ี ทยจะลา้ กบั จีน

กระทรวงการต่างประเทศของไทยได้เสนอตอ่ คณะรฐั มนดรืโดยอ้างอีงกบั ขอ้ ผกู พน้ ของสหประชาชาติ

ฅามมตสิ มชั ชาท่ี 500 (สมัยที่ 5) 18 พฤษภาคม 2494 สาระสำกญั ของขอ้ ผกู พ้นนน้ั หา้ มสง่ ยทุ จ

ปัจจัยรวมทัง้ ยางและดีบุกไปคากับประเทศคอมมิวนส้ ต์ แต่มิไดห้ า้ มขา้ วและไมั อกี ท้ังสหประชาชาติ

ใดใั หแ้ ต่ละประเทศกำหนดเอาเองว่าสนิ คา้ ใดเปน็ “ขอ้ ยกเวน้ ,, สว่ นขอผกู พนั ของสหรฐั ฯ ดามรัฐ
บญั ญตั ิแบดเลิล 2494 ไดก้ ำหนดว่ายุทธปจั จัยทีห่ า้ มคอื ยางและดีบุก แต่ไมไ่ ดห้ า้ มข้าวและโม้

ตลอดจนสนิ คา้ อน่ี ที่ไมใ่ ช่ธPุ ๆธปัจจัยแสอ่ ยางใด ทงั้ น้แี ถลงการณ์เร่ืองนโยบายการล้าระหวา่ งประเทศ

ของสำนักนายกรฐั มนตรเี มอ่ื วนั ที่ 21 มถิ ุนายน 2499 ได้ประกาศยณลิกการควบธุมสนิ ค้าทไ่ี ม่ใช่

ยุทธปัจจยั โดยให้เหตุผลว่าสงครามเกาหลไึ ต้สงบศึกแล้ว ดงั น้ัน การห้ามสินคำ้ ทีไ่ ม่ใช่ยทุ ธปัจจัยจงี
ไมม่ คี วามจำเปน็ ฉะนน้ั เพีอ่ ประใยพท์ างการค้าทั่วไปสำหรับประชาชนไทย รัฐบาลเหน็ ว่าการสง่

สนคา้ ไปจำหนา่ ยต่างประเทศควรยึดหลกั ปฏบิ ัติทางการล้าทว่ั ไป กลา่ วคอื การเปดิ เสรทื างการลา้ ที่
อบใุ ลมดามนานาประเทศ {หจช. [2J กต 1.1.5/19 เอกสารกระทรวงการด่างประเทศ เรือ่ ง สาสน์
ของรัฐมนครึกระทรวงการต่างประเทศอเมรกิ ันเกยี่ วกับการค้ากับสาธารณรฐั ประชาชนจนี [9

มถิ นุ ายน - 3 สิงหาคม 2499] แถลงการณเ์ ร่อื งนโยบายการล้าระหวา่ งประเทศ สำนกั นายกรฐั มนตรี

21 มถิ ุนายน 2499).

199

ขุนศึก ศักดนิ า และหคทุ อน้ ทวี

วา่ เขา “รู้สกื ผดิ หวงั ” และเหน็ ว่าการกระทำของรัฐบาลไทยแสดงใหเ้ ห็นถงึ ความ

ออ่ นแอของโลกเสร7ี 4 ไมก่ ่ีวนั หลังจากนัน้ เขาไดโ้ ทรเลขถงึ บชิ อป ทูตสหรัฐฯประจำ

ประเทศไทขว่า สหรฐั ฯไม่เคยรอ้ งขอให้ประเทศพนั ธมิตรปน็ ใจทำในส่งิ ทีไ่ ม่อยากทำ

แต่สหรฐั ฯ “ไม่เห็นด้วยกบั การกระทำของไทยอยา่ งมาก” และได้ฝากจดหมายถงึ

จอมพลป. ว่าสหรฐั ฯไม่เห็นด้วยกับไทยทีม่ ีการค้าระดบั ปกต็กบั จีน7 ' หลังจากท่ี

จอมพลป, ท้ิงชว่ งการตอบจดหมายกลบั คัลเลสเปน็ เวลา 2 เดือน ในท่ีสดุ เขาตอบกลับ

คัลเลสว่า ไทยยังคงยืนยันการเป็ดการค้ากบั จีนเนือ่ งจากสถานการณก์ ารเมืองระหว่าง
ประเทศในภมู ิภาคไตเ้ รมิ่ มนี โยบายเป็นกลาง และคนไทยมคี วามตอ้ งการให้ไทยค้ากับ

จีนเพราะปรมิ าณการส'ง่ ออกของไทยลดนอ้ ยลง รัฐบาลจึงตอ้ งทำตามความต้องการ

ของประชาชน การคา้ ระหวา่ งกนั น้เี ป็นการค้าตามหลกั สากลที่ไมม่ ยี ทุ ธปจ๋ ขยั ไมม่ ี

การสถาปนาความสัมพันธ์ระหว่างกนั และไทยยนื ยนั วา่ ไทยยังคงรกั ษาความสมั พนั ธ์

กับสหรฐั ฯตามเตม็ และยนื ยันว่า “หากจีนมุ่งนาทางใต้ มิใชป่ ระเทศไทยเปน็ ผจู้ งู ให้มา

เดด็ ขาด”76 ทลายเหตุการณ์ทผี่ า่ นมาทำใหส้ หรัฐฯ เรมิ่ ไม่แน่ใจไนนโยบายการเป็น

รพิชันาธร์ดมติ นริกกลับันสหไรตัฐเ้ ดฯินขทอางงรมฐั าบเยาือลนจไอทมยพใลนปช.ว่ มงเาวกลยาิ่งนข้ันนแลอะกีพทบงิ้กเมับ่ือจอรอมงพปลรปะ.ธาหนลาังธจบิ าดกี

นน้ั เขาไดใ้ ห้สัมภาษณก์ ับหนงั สือพมิ พ์ว่า “ไทยจะเป็นกลางไม่ได้”-7

74 เรช่ื ิงเดียวกน้ . m
7;f “the Department of State to the Embassy in Thailand (Bishop), 23 June 1956,” m

dForeign Relations of the United States 1955-1957 Vol 22 (1989, 892-94) ; หจช. (
กด 1.1.5/19 ไทรเสขลับเฉพาะจากแมก1ช ดบั สิว บ้ชอป เอกอคั รราชทตู อเมริกนั ถงึ จอมพลป,
นายกรฐั มนตรี วนั ที่ 25 มธิ ุนายน 2499.
สงหาคมหชช. (2) กด 1.1.5/19 หนังรอจาก ปุน่ จาตกวใ)ช เลขาธิการคณะรฐั มนตรฝี ่ายการเมืM
ถง รัฐมนตรีวา่ การกระทรวงการดา่ งประเทศ วันที่ 2 2499. m
ทจช. ( 3) สร 0201.21.3/89 เอกสารลำนักนายกรฐั มนตรี เรอ์ ง รองประชานาธิบต็แพ
สหรฐั อเมรีกาจะมากรุงเทพฯ (4-10 กรกฎาคม 2499) วิทยุสารประจำวัน ของกรมประชาลัมหน์ ร
ฉบบั ท่ี 154 วันองคารที่ 10 กรกฎาคม 2499 ; หช'ช. (2) กฅ 1,2/24 เอกสารกระทรวงการต'แ
ประเทศ เรือ่ ง สรุปข่าวในประเทศประชาสปั ดาห์ของกรมประชาสมั พน้ ชั ระหวา่ งวันที่ 4 ชันว"*!
2498 - 2 กนั ยายน 2499 (11 ชนั วาคม 2498 - 2 กนั ยายน 2499). 1

200

ถอยหา่ งจากพญาอํนทริ

พนังสอี พิมพ์กับการต่อสทู้ างการเมอื งและการต่อตา้ นสหรัฐฯ

ภายใต้บรบิ ทความผันผวนของการเมืองระหวา่ งประเทศ ไทยเรมิ่ แสดงท่าที
ลอยห่างออกจากฅวๅมตอ้ งการของสหรฐั ฯในขณะที่การตอ่ สูท้ างการเมอื งของกลุ่ม

ต่างๆท้ังจอมพลป. พล.ต.อ, เผา่ พล.อ. สฤษด้ิ กล่มุ รอยลั ลสิ ต์ และกลมุ่ ฝ่ายซ้าย

ขงั คงดำเนินไปอย่างเข้มขน้ พวกเขาไมเ่ พยี งตอ่ สทู้ างการเมอื งในบรรยากาศท่ีเป็น

ประชาธิปไตยดว้ ยการโจมดกี ันและกันบนเวทไี สืตป์ ารค์ เทา่ นัน้ แตพ่ วกเขาขังมื

หนงั สือพืมหเ์ ป็I!กระบอกเสยี งของกลุม่ ตนเองด้วย กล่าวคอื จอมพลป. ใหก้ าร

สนบั สนุนหนงั สือพิมพห์ ลายฉบบั เพอ่ื สนบั สนนุ รัฐบาลและวิจารณพ์ ล.ต,อ, เผา่ กับ

พล.อ, สฤษด้ิ เชน่ ธรพาธป้ตย์เสถยรภาพ บางกอกทรีบนู ( Bangkok Tribune)

ประชาศเั ท' ด และไฮดป่ ารศ์ รายปักษ์78 พล,ต.อ. เผ่าใหก้ ารสนับสนนุ หนังสือพิมพ์หลาย

ฉบับดว้ ยงบราชการลบั เพือ่ ไซเ้ ปน็ เครื่องมอื ในการโจมดพี ล.อ. สฤษด้ี เชน่ ชาวไทย

{ ฝาไทย เสรีไทย ไทยเสรี ช่าวดว่ น เช้า 2500 และชิเนียนรดเย้?79 ส่วนพล.อ.

NARA, RG 59 Central Decimal File 1955-1959 Box 3908, Bangkok to Secretary
.of State, Thailand’s Hyde Park-The Phramane Ground Orations, 4 January 1956 ;

สุวิมล (2526, 51) สุพจน์ ดา่ นตระกูล (2466-2552) เปน็ คนนครศรธี รรมราช เขาเคยเข้ารว่ ม
ขบวนการเสร1ใี ทย หลงั สงครามโลกครงั้ ทสี่ อง ตอ่ มากกจบฌอวันที่ 10 พฤศจกายน 2495 โนข้อหา
กบฎในและน, อทราชอาณาจักรกรข้ “กบฎลันดีภาพ,1 จากนนั้ เขาได้รบั การนิรโทษกรรมโดยรัฐบาล
จอมพลป. ทง้ั นเี้ ขาเคยทำงานหนังสือพิมพห์ ลายฉบบั เชน เกึยรติศกค ส'ยามรัฐ สยามใหม่ และ
กงหวdปอ หลงั นิรโทษกรรมเขากลับไปอยู่ทีน่ ครศรธี รรมราชและออกหนังสือพมิ พ์ ชาวใด
-ตอ่ มาททมาร่วมงานกับหนังสอื พมิ พ์ ประชาศักค ทจี่ อมพลป. สนับสบุนทารจัคต้ังขนโนตำแหน่ง

คอล้มนสต (สุพจน์ 2546, 25» 59 60).
7 * NARA, RG 59 Central Decimal File 1955-1959 Box 3908? Reurifoy to Secretary
of State, 6 August 1955, พล.ค.อ, เผ่า
ศรียานนทเ์ ดรยี มออกหนังสอื พิมพ์ซีนชนื ขเฉยนรดเป้า
ตั้งแตก่ ลางปี 2497 เพอ่ื ให้เป็นกรรบอกเสียงของรฐั บาลในทม่คนซนี (NARA, RG 59 Central
Decimal File 1950-1954 Box 4188, Donovan to Secretary of State, 8 May 1954) ;
NARA, RG 84 General Record, Thailand 1956-1958 Entry' UD 3267 Box 112, D, H.
Rochlen to The Ambassador, Change in Ownership of Sri Krung and Liberty
มNที eั้งwกsลpุ่มaปpรeีดrsีแ,ล4ะกJลaมุ่nตuำaรrวyจข19อ5ง7พ.ลส.ดำห.อร.บัเผไา่ ทเยขเ่นปรพึ น.ตัน้ .อกล. ชุ่มมบพุคูคอลรทรี่ทถำจหินนดา้าทผบี่ อู้ รำหี นาวรยหกนางัรสพือพ.คิม.อพ.์
พันศทด วิเศษภกั ดี ผู้ชายผอู้ ำนวยการ กุมทุ จันทร์เรือง หัวหนา้ บรรณาธกิ าร (กลุ่มปรดี ี) แสวง
ตุงคะบรรหาร บรรณาธกิ าร (อดตี บรรณาธิการ เขา้ ) ต้ังนั้ รอ็ กเลน ผเู้ ขียนรายงานฉบบั น้เี ป็น

เจาหน้าท่ชี ใี อเอ ; หจช1 บก สูงสดุ 7/6 เอกสารกองบัญชาการทหารสุงสุด iรอง รวมเรือ่ งเก่ยี วกบั

201

ชุนลึก ศกั ดนิ า และพญาอินทรี

สฤษดใ็ ห้การสนบั สนนุ หนงั สอื พิมพ์หลายฉบับเพ่ือสร้างฐานอำนาจทางการเมืองของ
ตนด้วยการทำลาย พล.ต.อ. เผ่า โดยใช้เงินปีาทสำนักงานกองสลาทจำนาน 30 ล้าน
. .“-บาทสนับสนนุ หนงั สอื พมิ พ์ เช่น สารเสรี ไทรายวัน และไทรายสปั ดาห์ (สมบูรณ์

2527, 35 36)" ควรบนั ทกึ ด้ายวา่ หนังสอื พิมพ์ฉบับตา่ งๆทที่ งั้ จอมพลป. พล.ต.อ.
เผา่ และพล อ สฤษดใิ้ ห้การสนับสณุณั้นมทื ่าทตี ่อต้านสหรัฐฯ เนื่องจากพวกเขาล้วน
พทพตอ้ำลลใง..ตหกอ.า.ห้อรสน.ดแเฤ้วสังผษยส่าวเองดอืหหยพโต่าาดมิุทงกเ้หพคี่รารม่ินวก์ สาวลักมาิจารขยราบั ดัรเวปสมณแน็นยถพ์ ง้สุนึงทลว่วจพิ.าานตงกาหกก.ปอานษร.ร์ระงึ่ เเมผฐัขชบอือาา่ ชตงางลนรก้งั ะแแใาหลนรตตะวทป่ เ่อ่าราลงงล่มิ ากพ้ทลยาลงารปขง.เตมีกา่ 2ว.อืาอ4โรง.น9เเมผ8้มือ่าเองกแยีลบั งเะชไพต่นปลอ่ ท.มอสา'.าง?สกสรเ็ไฤงัสคดษ?มโ้ดจนขีม้ มอิยีสตมงูงี
ใพ(ตปหอลร้คบ.ะตวใจ.าตอวมห้.บเเชลผอ่ืา2่ายถ5ฉแ4ือบห3ส,ับ้บ'?4?าเแ1งสค2ต?เส่;มง'ค?าส’?ก?ุกเ?กสเัญ?สว?า่ญไหดกานล็้รบั2งังขส5คา่2ือวว6พาบ,มมิ ด%นพเบยิ์ข)มออนจงแาพหกอล้พผย.่า้อูลตง่า..1ใตอนร..มกอเีตผา.กาเา่ ผมก่าทวจด่าำะว้ไเนมหยืหื่อเห้หงนนตจังทุงัาสสกสี่ ือือกาพพชลิมาิมา้ รพขพณดุท์์ขชค่ใีอนชุ้ยง้

พล.อ. สฤษดเปน็ เสมือนหัวหอกในการสรา้ งความเกลียดขงั พล.ต.อ. เผ่าให้กบั ประชาชน
และในขณะเดยี วกนั กึได้สร้างกระแสความนยิ มในหมู่ประชาชนใหก้ บั พล.อ. สฤษด้ี

(ประจวบ 2543, 413, 459-60)
นน้ั มืเปา้สหำมหารยบั เพกีอ่รตะบอ่ ตอา้กนเสทยี งั้ งรขฐั อบงากลลจุ่มอรมอพยลัลปล.สี แตล้ะเตชวั น่ บุคสคยลาใมนรรฐั ฐั บแาลละ ประชาธิปไตย
เช่น จอมพล ป.
กับพล.ต.อ. เผา่ แต่ไมต่ ่อด้าน พล.อ. สฤษด และไมต่ ่อต้านสหรัฐฯ (เรอิ่ งเดียวกัน.
413) หนงั สือพิมพ์สยามรฐั นัน้ มี ม.ร.ว. คกึ ฤทธี้ ปราโมช แกนนำคนหน่ึงของกล่มุ
รอยัลลิสต์ เปน็ เจ้าของ โดยมนี ักหนังสอื พมิ พ์ทม่ี ืความคิดคล้ายคลึงกันในสังกัด เชน่

สละ ลิขตกุล และประหยัด ศ. นาคะนาท''1 ส่วนหนงั สือพมิ พ์ของกลุ่มฝา่ ยซ้าย เชน่

ก(2า5ร2ป7ร,ะ3ช1 5าส-3ัม6พ) ัน; ธโช์ ใตหิ ข้(2่า5วแ26ล)ะ.กพารลส:ตอ่ื .สอา.รเผต่า่าตงๆงั้ ห(นางั9สตอื ุลพามิ คพมช์ 2า4ว9ไ7ทย-1ไว8ต้ เ่อมสษ้กูายับนสา2ร5เส00รแี) ;ละส?มพบรูร?ตB้
วรับฆํ ผขดิ อชงอพบลห.นอ.ังสสอืฤพษมิดพ้ิ ธ์ นช?ะวรhชั ฅo์ ท้ังนี้ พ.ต.อ.พุฒ บรู {แสมภพ ตำรวจทใี่ กล้ชดพล.ด.อ. เผา่ เคธ

และเคยรว่ มเขียนบทความใจมดีจอมพลป.มากกวา่ พล.อ. สฤษด้ึ
.-พำใหพ้ ล.ด.อ.เผ่าเรียกเขามาตกั เตือน (พุฒ ม.ป.ป., 234 35)

1! มีบวนิ ทั ธนะการพิมพเ์ ป็นเจา้ ชอง พล.ต. เนตร เขมะโยธนิ เป็นผจู้ ัดการ (เสถยี รและขรรค๔ช**ธ
a2526, 83).
-*' ‘นายรำคาญ" หรีอประหยดั ศ. นาครนาท (2457-2545) เคยเรยี นกฎหมายแต่ไมจ่ บการศกึ ษ

202

ถอยห่าทพญาถึนทรี

พมพเทยสจามนิกร และ: มนึ โยบายต่อตา้ นการดำเนนิ นโยบายตามสหรัฐฯ เรียกรอ้ ง
นโยบายท่เี ป็นกลาง และคดั ต้านการเปน็ พนธมติ รทางการทหารชองไทยกบั สหรฐั ฯ
อยา่ งไรก็ตาม ประเด็นการคัดค้านการดำเนนิ นโยบายตา่ งประเทศตามสหรฐั ฯนั้น
หนังสือพิมพล์ ี่นอกหลายฉบับก'็ใหก้ ารสนบั สนุนดว้ ย เช่น สารเสรี ไทราฆาน และ

-เสถียรกาพ เป็นตน้ (เรื่องเดยี วกนั , 412 ; สุวิมล 2526, 126 28)
การต่อสืทางการเมืองท่ีเกดิ ซน้ ไดก้ ลายมาเปน็ ประเด็นการต่อต้านสหรฐั ฯอยา่ ง
หจอลมีกเพลลย่ี งปไ.มท่ไี่มดคี้ วเนามอ่ื สงจนาทิกแหนนบังสแนือพน่ กิมบัพสแ์ ลหะรปฐั ัญฯ ญพาวชกนเขฝา่าเยรซียก้ายรขอ้ องงไไหท!ทยไยมม่พึนอโใยจบราัฐยบตาา่ ลง
ประเทศท่เี ปน็ อิสระและวิจารณบ์ ทบาทสหรัฐฯ มากยิ่งซน้ โดยเฉพาะอยา่ งย่ิงความ
ชว่ ยเหลือทางการทหารของสหรฐั ฯ*2 การวิพากษว์ จิ ารณบ์ ทบาทของสหรัฐฯ บน
หน้าหนังสือพิมพฝ์ า่ ยซา้ ยทวคี วามรนุ แรงมากซ้น เหน็ ไดจ้ ากสยามนกิ ร ได้ไชค้ ำ ,ว่า
' จกวรรดนี ยิ มดอลลาร์” ในการวพิ ากษ์วจิ ารณ์ความชว่ ยเหลอื ของสหรฐั ฯวา่ มึผลทำให้

อนิสายระถจกู าคกวสบหครมุ ัฐทฯาง(สเศยราษมฐนกิกิจรแ,ล1ะ5ต้อมงกพรึ่งาพคามสห2ร4ฐั9ฯ9)แลกะลพาวงเกดเขอื านไมดถิ้เรนุ ยี กายรนอ้ งใ2ห4!9้ ท9ยกเปรน็ม
ดำรวจไต้ประกาศยกเลิกคำส่ังห้ามหนงั สอื พมิ พ์วจิ ารณก์ ารเมอื งระหว่างประเทศ's:‘
สถานทูตสหรฐั ฯใตร้ ายงานบรรยากาศของหนังสอื พิมพใ์ ทยขณะนัน้ ว่ามีการโจมดี
สหรฐั ฯอยา่ งหนกั เนอ่ื งมาจากการผ่อนฅถายการควบคมุ หนังสอื พิมพข์ องรฐั บาล โดย
มีหนงั สอื พมิ พ์ฝ่ายซา้ ยเปน็ หัวหอกของการตอ่ ต้านสหรัฐฯ และมีพวกฉวยโอกาสกับ

เรํ่มตน้ ทำงานหนังสีอพิมYJตงั้ แตป่ ี 2477 เ,ขาถนัดงานเขยี นเรอี่ งแนวลเิ ก เฒวขบชนั (สธี คสี ล้อเสยี น

แอมพลป. ไตยเขยี นลงในหนังสีรพฆิ หท์ ลายฉบบั เช่น บางกอกราซวนั (2490) สโทนสมัย (2491)
พิมพไ์ ทยวนั วนั ทร์ (2493) เขาร่วมงานกับ ม.ร.ว. คกึ ฤทธ๋ึ ปราโมช สละ ลขิ ิตกล อบ ไชยวสุ

ที่ สยานรัฐสปั ดาห597รฌต์ ้งั แต่,ปี 2497 {อ1แสรณ }นงานพรยราชทานเพสิงศพ นายประหยดั ศ.

นาคะนาท 2545); ประจวบ (2543, 412).

82 The Dwight D. Eisenhower library, White House Office, National Security

Council Staff: Papers 1948-196 i, Operations Coordinating Board Central File Service

Box 2, Analysis of International Security in Thailand and Hecommcnded Action,

4 January 1956 ; NAHA. KG 59 Central Decimal File 1955-1959 Box 3913, Robert

N. Magill to Secretary of State, Press Criticism of บ.ร. Aid Program, 11 January

1956; Rockwood H. Foster to Young, 23 January 1956.

83 หจช. (2) กต 1.2/24.

203

ชุนคิก ลกั ดน้ า แสะพญาอึน'ทรื

พวกนิยมคอมมวิ นิสต์เขา้ ร่วมการต่อต้านสหรัฐฯ ด้วย กระแสการโจมตีสหรฐั ฯ ผา่ น

หนังสือพิมพป์ ระกอบขนจากหลายกลมุ่ ยอ่ ยท่มี ีลักษณะเปน็ อสิ ระ อกิ ทัง้ ห1รังสอื พิมพ์

บางฉบับก็ไต้รบั การสนับสนุนจากบคุ คลหลายคนในรัฐบาลรวมทัง้ นายกรฐั มนตรดี ว้ ย84

ทา่ มกลางบรรยากาศการโจมตีกันทางการเมืองและการตอ่ ดา้ นสหรฐั ฯของ

หนังสือพมิ พไ์ ทยนั้น นิวยอร์กไทมศั ฉบบั ปลายเดอื นสืงหาคม 2499 ได้พาดหวั ข่าว

.วา่ หนงั สือพิมพไ์ ทยเปน็ ปรปักษ์กับสหรฐั ฯ และรายงานวา่ หนังสอื พมิ พท์ ีต่ ่อตา้ นสหรฐั ฯ

สว่ นใหญ่อก่ใู ต้อิทธพิ ลของจอมพล ป. พล.ต.อ. เผา่ และ พล.อ สฤษด โดยตง้ั ขอ้

สงั เกตว่า แม้ท้ังสามคนจะประกาศอย่างเปน็ ทางการว่าใหก้ ารสนบั สนนุ ตะวนั ตกอยา่ ง
แขง็ ขัน แต่หนงั สือพมิ พข์ องพวกเขาน้ันกลบั ทำในส่งิ ตรงกันข้าม โดยเฉพาะอยา่ งรง

ทารตอ่ ตา้ นสหรัฐฯ บวั ยอรํกไทนต์'วเิ คราะหว์ า่ หนงั สอื พมิ พ์ขณะน้ันแบ่งเปน็ 3 กลมุ่

กล่มุ แรกเปน็ หารงั สอี พิมพ์แบบกลางๆ กล่มุ ท่สี องเป็นปรปกั ษก์ ับสหรัฐฯ ในระดบั ปาน

กลาง กลุ่มทีส่ ามเปน็ ปรปักษก์ บั สหรฐั ฯ อยา่ งรนุ แรง เชน่ สารเสรีของพล.อ. สฤษดิ้

มีการใชค้ ำวา่ “ขนุ ศึกอเมรกิ นั " ส่วนหนังสือพิมพ์เสถบี รภาพของจอมพล ป.กโ,็ จมตี

สหรฐั ฯ ช!ิ ฉีซนรณปีา หนังสอื พมิ พ์จีนของพล.ต.อ.เผ่าก็โนม้ เอียงไปทางการตอ่ ต้าน
สหรัฐฯ และนิยมคอมมวิ นสิ ต์เชน่ กนั {New York Times, 26 August 1956)

สำหรบั สาเหตุท่ีจอมพลป.ให้การสนับสนุนหนังสือพมิ พฝ์ า่ ยซา้ ยให้โจมต

.สหรฐั ฯนนั้ สุพจน์ ดา่ นตระกูล ปญั ญาชนฝ่ายซา้ ย อดตี นักเคล่ือนไหวโคน่ ล้มรฐั บาล

จรว่อมมงพาลนปกับผหู้เคนยงั ถสกูอื จพบั มิ ใพน์ทกีจ่รอณมพ“กลบปฏ.สใหัน้กตาิภราสพน”บั หสลนงั ุนไดเ้รขับานไตริ โบ้ ทันษทกกึรวรม่าแหลล้วังเจขาากไทด่ี้
จอมพลป.ได้เหน็ บรรยากาศของประชาธปิ ไตยไนท่ีต่างๆของโลก จอมพลป. ตระหนกั

ถึงปัญหาเอกราชของไทยภายใต้อำนาจสหรฐั ฯ จึงเกดิ แนวคดิ ทีพ่ ยายามสรา้ งการ

เปลยื่ นแปลงทางการเมือง นอกจากนี้ จอมพลป.ไม่พอใจการทีส่ หรัฐฯ ครอบงำไทย

มากเกนิ ไป จงึ มีความคดิ ที่จะเปลย่ี นนโยบายต่างประเทศให้ถอยห่างออกจากสหรฐั ฯ

อย่างค่อยเป็นค่อยไปดว้ ยการสรา้ งกระแสประชามติผ่านการใชห้ นังสอื พิมพป์ ลุกเร้า

ต่อมา'ในปี 2499 จอมพล ป.ใหก้ ารสนับสนนุ ทนุ จดั ตงั้ หนังสือพิมพแ์ ละต้ังชอื่ ให้ว่า
ประชาศักดิ โดยจอมพล ป.ได้รับอดตี มกั โทษการเมืองกรณี “กบฎสันตภิ าพ’’ หลาย

คนมารว่ มงานรวมทงั ตัวเขา เพอี ร่วมกันสรา้ งกระแสประชามตใิ หป้ ระชาชนคลอ้ ยตาม

81 "the Embassy in Thailand (Bishop) to the Department of State, 23 May 23.

-1956,” in Foreign Relations of the United States 1955 1957 Vol. 22 (1989, 878).

204

ถอยห่างจากพญาธนทา

จากนนรฐั บาลจะใชม้ ดมี หาชนดงั กล่าวเป็นข้ออา้ งกบั สหรัฐฯในการถอยห่างออกจาก

- -การดำเนนิ นโยบายตามทสี่ หรฐั ฯตอ้ งการ (สุพจน์ 2516, 16 18, 22 27)*5

ทงั้ น้ี นิวยอร์กไทมศ์ รายงานข่าวว่า คนไทยสว่ นมากไมพ่ อใจความชว่ ยเหลือ
ทางการทหารจากสหรฐั ฯ โดยเฉพาะอย่างยิง่ ปญั ญาชนและกล่มุ คนทำงาน พวกเขา

เห็นว่าสหรฐั ฯทำใหก้ ลุม่ ตำรวจและกลมุ่ ทหารมอี ำนาจมากจนทำให้เกิดการลิดรอน

เสรีภาพของประชาชน และเหน็ วา่ สหรัฐฯทำผิดพลาดท่ใี ห้ความชว่ ยเหลือทางการ

ทหารมากกวา่ การสรา้ งความเจริญทางเศรษฐกจิ นอกจากนี้ สหรัฐฯยังได้แทรกแซง

เสรภี าพของไทยด้วยการมีเจา้ หน้าทปี่ ฏิบตั งิ านในไทยจำนวนมาก ( New York
Times, 21 September 1956)
ความไม่พอใจของสหรัฐฯ ต่อการเปิดรบั วัฒนธรรมจีนของไทย

สหรัฐฯคสาหดรหัฐวฯงั ไปวร้ ะเนเมอ่ื นิ งจวาา่ กรแฐั ผบนาสลงจคอรมาพมลจปิต.วยทิอ่ หยายใอ่ นนไใทนยกไามรตป่ อ่รตะ้าสนบคผอลมสมำวิ เนร็จิสตตาด์ ม้วทยี่
ปกาี ร2พ49ย9ายสามหเรปฐั ิดฯไไมดส้ต่งรกีดับร.จไีนลผเดา่ คนเกกาอรรค์ า้(KแลuะrtรับF.วฒั Lนeiธdรecรkมeจrนี) เนขัก้ามสาังใคนมไวททิ ยยาททำี่เใชหีย่ วใ้ นชาตญน้

ศาสนาพทุ ธ เข้ามาศึกษาทัศนคฅของคนไทยต่อความเช่อื ท่ียึคเหนีย่ วเพอ่ื ใช้ในการ
วางแผนสงครามจิตวิทยาตอ่ ต้านคอมมิวนสิ ต์ต่อไป เนื่องจากท่ีผ่านมาเม่อื ยซู สิ ดำเนิน

สงครามจิตวิทยามกั จะถกู คดั คา้ นจากประชาชนผูเ้ ขา้ รับฟ้งเสมอ (สยามนกิ ร, 18

กุมภาพนั ธ์ 2499) เชน่ ในการอบรมสงครามจติ วิทยาครัง้ หนึ่งในไทย นวิ ยอร์กไทมสั

รายงานว่า ชาวนาไทยส่วนใหญ่ไมเ่ คยไดย้ ินเรื่องคอมมิวนิสต์มาก่อน การอบรมไมม่ ี

ผลครอบงำคนทง้ั หมดได้ เนอื่ งจากยังคงมีคนไทยบางสว่ นไมเ่ ห็นดว้ ย ทำใหผ้ ้เู ข้า

ไอทบยรรม,ทู คำนไไมทยทบำาไงมคไนมถอ่ าบมเรจมา้ หในนสา้ ทิง่ ที่ยฃูดี่ สซึ ว่งึ า่ชา“ตถิเส้าครอีมมมี มาวิกนกิสวต่าไ์ มแต่ดีแก่ ลล้วบั จมะาออบบรรมมใหเรค้ อ่ื นง

คอมมวิ นิสต์ และหากคอมมิวนิสตไมด่ ี ทำไมคอมมวิ นสิ ตจ์ ึงขยายตวั มาก อะไรเป็น

จดุ ออ่ นของเสรปี ระชาธปิ ไตย และทำไมชาตเิ สรจี ึงกลัวคอมมิวนิสตจ์ นตวั สน่ั ทำไม
สหรฐั ฯไม่ท้ังระเบิดในประเทศคอมมวิ นสิ ต์ไปเลย ทำไมไมแ่ จกอาวุธใหค้ นไทยปัองกัน

.83 สพุ จนเ์ ห็นว่าจอมพล ป.ไม่สามารถออกหน้าในการตอ่ ตา้ นสหรฐั ฯได้ เนอ่ื งจากจอมพลป เป็น
.นายกรฐั มนตรที ีต่ อ้ งรักษาความไวรางไจจากสหรฐั ฯ แต่จอมพลป ไต้ดำเนนิ การพางลบั ด้วยการให้

ข้อมลู แก่หนงั สอื พิมพ์และนักไอดปํ าร์คเพอ่ื เปดิ เคยความไม่เปน็ ธรรมที่สหรัฐฯทำลบั ไทย สุพจน^เห๘น

.ว่าเป๋าหมายของจอมพลป. และเขาฅรงกนั เขาจงึ ร่วมงานคมุ ทศิ ทางหนงั สือพมิ พใ์ ห้ลบั จอมพลป

205

ขุนศึก สักดินว และพญาอนิ ทรี

ตนเอง และบางคนถามวา่ สหรฐั ฯตอ้ งการอะไรจากประเทศไทย หรือต้องการครอบ

ครองประเทศไทยหรอื ’' (New York Times, 18 May 1956) นอกจากน้ี ในการ
อบรมสงครามจติ วิทยาใหก้ บั ประชาชนของยูซสิ คเงหนงึ่ ท่ีอำเภอราษฎร์บรู ณะ
กรงุ เทพฯในปี 2499 เมธการอบรมเสร็จส้นิ ลง ชาวสวนคนหน่งึ ไตถ้ ามเจา้ หน้าท่ยี ูซิส

ว(ปา่ ระกชาารธทิปสี่ ใหตซรฐั ,ฯ5สพง่ ฤอษารภุธาแคลมะเ2จ4้า9ห9น) า้ ทนี่เอขก้ามจาากในนใี้ ใทนยชนว่ ้นั งมเวงุ่ ลจาะดยงั ึดกคลรา่ อวงไสทถยานหทรูตือ
สหรัฐฯ แจง้ ตอ่ รัฐบาลวา่ กลมุ่ ฝ่ายซา้ ยได้เช้าแทรกซมึ ขดั ขวางการทำงานของยูซิสS(l
นอกจากพยายามเปีดไมตรแี ละทำการคา้ กบั จนแลว้ รฐั บาลจอมพล ป, ยังยอม'ใหม้ ิ

การนำเช้าวฒั นธรรมจีนด้วยการนำภาพยนตรจ์ ากจีนเข้ามานายในกรงุ เทพฯหลาย

.เร่ือง*7 ทำให้เสอรเ์ บิรต์ สูเวอร์ (Herbert Hoover Jr.) รักษาการ รมว ตา่ งประเทศ
สหรฐั ฯ แสดงความกงั วลใจถึงความย่อหย่อนในการต่อดา้ นคอมมิวนิสต์ของรัฐบาล

ไทย*8 ถงึ ตอนน้ีสหรฐั ฯเกดิ ความวติ กต่อผลกระทบท่ีจะมฅี ่อความสำเรจ็ ของการ

ดำเนินการตามแผนสงครามจติ วิทยาทก่ี ำหนดไว้ ต่อมาในวนั ท่ี 16 พฤษภาคม 2500
โรเบริ ์ตสนั (Walter ร. Robertson) รองอธิบดกี รมการเมอื งตะวนั ออก ไดเ้ รียก

พจน์ สารสนิ ทูตไทยประจำสหรฐั ฯ เช้าพบเพ่ือแจ้งความกงั วลของสหรัฐฯต่อความ

.เปลีย่ นแปลงของไทยท่ีเร่มิ เหนิ หา่ งลอกจากความตอ้ งการของสหรฐั ฯ และด้งั คำถาม

ต่อไทย 4 ประการ ได้แก่ เหตุใดรัฐบาลจอมพลป จึงอนุญาตให้คณะคนไทยเดนี ทาง
ไปจีน เหตุใดหนงั สือพิมพไ์ ทยจึงเปน็ ปฏิปกั ษ์ต่อสหรัฐฯ และซีโต้มาก เหตใุ ดบุคคล
ใชหน้ั ้มนกีำใานรฉรฐัายบภาลาพจึงยในหตก้ รา์จรนีสทผบัมี่ ส่งุ โน,ฆนุ ษหณนงัาสชวอื นพเิมชพอื่ ์ทในโ่ี จกมรตุงีสเทหพรฯัฐ8ฯ" และเหตุใดไทยจึงยนยอม

พจนร์ ายงานคำถามของ

86 ห,รช. (2) กต 14.3/76 เจกถารกระทรวงการตา่ งประเทศ เรล่ื ง หนังสือพิมพ์กล่าวหาวา่ ยซู ส๊
ชว่ ยหาเสยี งใหพ้ รรคฝา่ ยค้าน (13 ธนั วาคม 2499- 13 กุมภาพันช์ 2500) หนงั รอจากแมกซ์ ดบั สิว.
ป็ชอป ถงึ นายวรการบัญชา รัซมู นตรวี า่ การกระทรวงการต่างประเทศ วนั ท่ี 12 ธันวาคม 2499.
ใไนคก้แลทารงกเดซีอมนเขตา้ ุลสากู่ ครมะบ2ว4น99กาสรถทาำนงทานูต‘สแอหงรยัฐซู ฯสิราไยนงกาานควด่าะมวนัหอาหอกดั เฉดยี างวเเหรือนงือใสนมฐาาชนกิ ะขลอ่างมกลจุม่ากฝนา่ ย้นั ซเขาย
ทำการเปลยี่ นแปลงขอ้ ความทเ่ี จา้ หน้าท่ยี ูชิสบรรยายแก่คนไทยไปในทางดรงกนข้าม
-87 ดรู ายช่อื ภาพยนตร์จีนท่รี ทยในกรุงเทพฯ ใน ณ้ฐพล (2556ข). :
58 NARA, RG 59 Central Decimal File 1955 1959 Box 390S, Hoover (Acting of
Secretary of State) to Bangkok, 4 August 1956,
หจ'ช. (3) สร 0201.23/21 เอกสารสำนักนายกรฐั มนตรี เรอื่ ง การกายภาพยนตร์เกย่ี วกบั
คอมมิวนสิ ต์ หรือนโยบายควบกมุ หนังสอี พมิ พแ์ ละภาพยนตร์จนี แคง (การสนทนาระหวา่ •ะ

206

ถอยหา่ งจากพญาอนิ ทรี

สหรฐั ฯเหลา่ น้ันกลับมายังไทย ในทารประชมุ คณะรฐั มนตรีเม่ือเดือนพฤบภาคม ที่

ปแลระะชจุมะดไดำเ้มนีมนิ ตกใิ าหร้พคจวนบแ์คจุมง้ กยาืนรยฉนั าตยอ่ภสาพหยรนฐั 'ต1รว์จ่าไนี ทตย่อยไังปค,"ง1มนี โยบายต่อต้านคอมมิวนิสต์

อย่างไรก็ตาม การฉายภาพยนตร์จากจีนไจกลางกรงุ เทพฯยังคงดำเนนิ ไปอย่าง

ตอ่ เนือ่ ง ทำใหส้ ถานทูตสหรัฐฯประทว้ งการทรี่ ฐั บาลยอ่ หย่อนใหม้ กี ารฉายภาพยนตร์

ดง้ กลา่ ว และกล่าวประณามภาพยนตรเ์ ร่อิ งหน่งื ทก่ี ำลงั ฉายท่ีโรงภไพยนตร์บรอดเวย์

"แตรถา่ ะงบบปเยบราเะวกเรา่ททาศชำม'ใใเหบี ณค้ันะนนทเนั้ึกปถว็นา่ึงผเจปี อน็รมะภบพาพบลใยปหน.มตร่ทรายท์ำงใี่โหาฆนผ้ ษเเีรปณือ่ ็นางชคกวนาน’ร’,เป"ชรอ่ื ะจใทา)ลกว้ ุกนงปจ้นั าน่ กครสักนถษจา์นี นปใทหันตู ม้ยสาคี รหวชารุนมัฐเฯชรือ่มแวชม่า.้

ต่อมากระทรวงมหาดไทยสงั่ การให้ควบคมุ การฉายภาพยนตรจ์ ากจีนแดงตามคำประท้วง

จากสถานทูตสหรัฐฯ แลว้ กต็ าม แตก่ ย็ งั คงมกี ารลกั ลอบนำเข้าและฉายภาพยนตรจ์ าก

จีนในพืน้ ทนี่ อกกรงุ เทพฯต่อไป จนกระทงั่ เดอื นสิงหาคม 2500 จอมพลป.จงึ ส่ังการ

หา้ มฉายภาพยนตร์จากจนี ท้งั หมด''2

สแตนตนั อดีตทูตสหรฐั ฯ ประจำประเทศไทย ได้บันทึกถงึ รอยตอ่ ของการ

เปลยี่ นแปลงนโยบายของรฐั บาลจอมพลป.ไนชว่ งดงั กลา่ ววา่ ต้งั แต่ไทยเข้าร่วมการ
ประชมุ ทีเ่ มืองบนั ตงุ ประเทศอินโดนีเซยี ไทยกมี ีท่าทีไนม้ เอยี งไปทางจีน ประกอบ

กับการเดนทางกลบั มาจากต่างประเทศของจอมพล ป. ทำใหเ้ กดิ การผ่อนคลายทาง

การเมือง การใหเ้ สรภี าพแท่หนงั สอื พมิ พ์ รวมทงั้ การผอ่ นคลายการลา้ กบั จนี สง่ ผลให้

สินลา้ จีนท่วมตลาดในไทย อดีตทตู สหรฐั ฯเหน้ ว่ารัฐบาลจอมพล ป.มีความข่อหยอ่ น
ในการต่อต้านคอมมวิ นิสต์ (สแดนดนั 2504, 14) ดังนั้นจะเหน็ ได้ว่าสิ่งท่เี กดิ ขึ้นใน
ไทยท่ามกลางบรรยากาศที่เริ่มเป็นประชาธปไตยนัน้ เป็นไปทางตรงขา้ มกบั ความ

ตอ้ งการของสหรัฐฯ นนั่ คอื เกดิ กระแสการตอ่ ดา้ นสหรัฐฯขึน้ แทน
เอกอัครราชทูต ฌ กรงุ วอชงดัน กํบผั ้ชู ่วยรัฐมนตรตี ่างประเทศ สหรฐั อเมรกิ า) (24 พฤษภาคม- 14

สงิ หาคม 2500) โทรเลขที่ 51/2500 พจน์ สารสิน เอกอัครราชทตู ไทยประจำสหรัฐอเมริกา ถึง
รัฐมนตรีวา่ การกระทรวงคา่ งประเทศ วนั ท่ี 16 พฤษภาคม 2500.

90 หจ'ช. คค 0202.1 . 1 /5 เอกสารกระทรวงคมนาคม เรอื่ ง บนั ทกึ การประชุมคณะรฐั มนตรี ครงั้

ท่ี 8/2500 (พ.ศ. 2500).

91 หจช. (3) สร 0201.23/21 หนังสือลบั จาก Max พ. Bishop ถงึ รักษ์ ป๋นยารชุน 29
พฤษภาคม 2500.

92 หจช. (3) สร 0201.23/21 หนังสือจากรักษ์ ปนยารชุน รฐั มนตรชี ว่ ยวา่ ทารกระทรวงภารดา่ ง

ประเทศ ถึง จอมพลป. นายกรัฐมนตรี วนั ท่ี 3 มธุนายน 2500.

207

การเคนทางกลบั ถงึ ไทยของพูนศขุ พนมยงฅ์ ภรรยาของปรืดึ เมื่อวันท่ี 3 เมษายน 2500 เป็นเสมี014

สัญญาณเตอนภยั ให้กบสถาบนั กษตั ริย์และกสุมรอยัลลสิ ตท์ ่เี ป็นพน้ ธมิตรภับจอมพลสฤษดวา่ จอมพล lL

ได้คนลกึ บปรืดแี ล้ไ) และปรดื ีกำลังจะกลับมาสคดสวรรคตไนไมช่ า้ ในภาพ ปาส พนมยงฅ์ บุดรr'ร

ไปต้อนรบั ทสี่ นามบินดอนเมือง (ภาพจาก 7 รอบ พนู ค'*V พนมยงค 2 นกราทน 2539)

บทที 8

ความพยายามหยวานมคเืนมขอื่ อลงมมติ พรเคั กหา่ “วจนอมพลป.-ปรดี ี”

การต่อต้านกลุ่มรอยลั ลิสตข์ องรฐั บาลจอมพลบ.

แมก้ ารเมอื งไทยในช่วงต้นปื 2499 จะมืการแข่งขนั ทางการเมอื งระหวา่ งกลุม่

คำรวจของพล.ต.อ.เผา่ ศรียานนท์ กับกลุ่มทหารของจอมพลสฤษด้ิ ธนะรชั ต์ อยา่ ง
เข้มขน้ แตจ่ อมพลป. พบิ ลู สงครามยงั คงตอ้ งการใหม้ กี ารเปล่ียนผา่ นอำนาจทางการ
เมืองอย่างสันติด้วยการเสือกตงั้ ท่ีจะมขี ึน้ ในช่วงตน้ ปี 2500 ในสายดาของสหรฐั ฯนั้น
พล.ต.อ. เผ่าคาดหวังที่จะเปน็ นายกรฐั มนตรีคนตอ่ ไป ในขณะท่ีพล.อ. สฤษดตองการ

รักษาอำนาจในกองทัพต่อไป แม้วา่ เสถยี รภาพทางการเมอื งของไทยจะข้ึนอยกู่ ับ

สบั พนั ธภาพของกลุม่ การเมืองตา่ งๆก็ตาม แตส่ หรัฐฯยงั คงยืนยันวา่ ไม่ว่าจะเกดิ การ

ฝลี่ยนแปลงทางการเมอื งอย่างไร ผูน้ าคนใหม่ของไทยจะต้องผูกพันกับสหรัฐฯตอ่ ไป1
ท่ามกลางการแข่งขนั ทางการเมืองที่กำลงั ดำเนนิ อยู่นัน้ รัฐบาลจอมพล ป.

สกานรับเมสอื นงนุมาใกหถม้ งึ ีกา2ร5จพดั รตร้งั คพรซร่ีงคสกาามราเรมถือแงนข่ง้ึน,ใตอเ้ยป่าน็งเส3รกี ทลมุ่ำใหคไ้อื นหขณนึ่งะนพั้นรไรทคยกมารพี เมรรอื คง

ที่สนับสมุนรฐั บาล เช่น พรรคเสรีมนงั คศลึ า มีนโยบายเสรีนิยม ใหค้ วามสำคัญกับการ

1 “Staff Study Prepared by an Interdepartment. Working Group for the Opera-

tions Coordinating Board-Analysis of Internal Security in Thailand (Pursuant to

NSC 1290-D) and Kecommend Action, 4 January 1956," in Foreign Relations of the
United States 1955-1957 Vol 22 ( 1989, 850-51).

ชนุ ศกึ ศักดินา และพญาอนิ ทรี

สร้างสวัสดกี ารสงั คม สอง พรรคฝ่ายคา้ นอนุรกั ษนิยม เช่น พรรคประชาธิปัดย์ มี
นโยบายสนับสนนุ ผลประโยชนข์ ธงชนชน้ั สงู และผกู ตนเองเขา้ กับสถาบันพระมหากษตเร^ย๙

สาม พรรคฝา่ ยค้านท่ีเปน็ ฝา่ ยซา้ ย เช่น พรรคเสรปี ระชาธิปไตย และพรรคเศรษฐกร

สมาชกิ มาจากภาคอสี าน ตอ่ มารวมตัวเปน็ พรรคแนวรว่ มสังคมนิยม รเโยบายสำคัญ
คือต้องการให้ไทยมีนโยบายเป็นกลาง (ข้อบังคับว่าดว้ ยการจดั การพรรณสรีมนังคนิสา

2499; Wilson 1962b, 31, 241) ทน่ี ่าสนใจคือความเคลป่ี นิ ไหวของพรรคประชาธิปตั ย์

ในเดอื นพฤษภาคม 2499 จอหน์ คัลเลส (John Dulles) รมว. ตา่ งประเทศ แจง้ ให้

สถานทตู สหรฐั ฯที่กรุงเทพฯทราบถึงสถานการณก์ ารเมืองไทยว่า สถาบนั กษตั รยิ ์อาจ
จะมสี วํ นเกีย่ วชอ้ งกบั การเสอื กตั้งของไทยทจี่ ะมาถึง2 ไมก่ ่ีเดอื นตอ่ มาหนงั สอื พิมพ์

ไทยขณะนน้ั รายงานข่าวการหาเสยี งของพรรคประชาธปิ ต๋ ยเ์ ,นขณะน้นั ว่า พรรคฯได้
นำพระปรมาภไิ ธยของพระมหากษตั รยิ ใ์ ปใช้ในการหาเสียงเสือกตัง้ 'ไนภาคอสี าน และ

รายงานข่าวตอ่ ไปอีกว่า ราชสำนกั ใหก้ ารสนบั สนุนทางการเมอื งและเงนึ ทนุ แก่พรรค

.ประชาธปิ ๋ตย์ผ่านกจิ กรรมการเสด็จเยี่ยมประชาชนในภาคอีสาน จากปญ้ หาดงั กลา่ ว

จอมพล ป ไดใ้ หส้ ัมภาษณว์ า่ รัฐบาลกำลังสืบสวนข้อเทจ็ จรงิ อยู่ หากไต้ความจรงิ จะ

พกรราะบรบาชงั คปมรทะสูลใงหค้พ์ทร่ีจะะบเขาา้ทเกสีย่มวเดขจ็้อพงทระาเงจก้าาอรยเหู่มัวือทงแรงตท่อรยา่าบงไแดด่เ(ขคาชมีกน่ั 2ใงจ,ว2่า1พรกะรอกงฎค์ใาฆคม่มี

2499) อย่างไรกต็ าม โนระหว่างการรณรงค์หาเสยี งเสอื กต้งั ในปลายเดอื นกรกฎาคม

สถานทตู สหรฐั ฯ รายงานว่า มีข่าวว่าพรรคประชาธปิ ัตยร์ ณรงค์หาเสียงในภาคอีสาน

ด้วยการคปวรระบกันาศทวึกา่ ด้ว“พยวรรา่ คเปมร่ือะจชอามธพิปืตลยป์เป.ปน็ รพะรกราคศขเรอ่ิมงตพ้นรกะรเจะ้าบอวยนูห่ กัวา’’รป(Kระinชgา’ธsปิ Pไaตrยtyใน)'
ไหทนยงั แสลือะพติมอ้ งพกข์ าอรลงมาอ.รอ.วก.จคากึกตฤำทแธหนปง่รจาอโมนชพลไเดพ้โอ่ื จลมงตสคีมำคั ปรรระับกเลาศือขกอตง้ังจสอยมาพมลรฐัป.ซวง่ึ่าเเปปน็น็

ส่งิ ที่ไม่เหมาะสม เนื่องจากตำแหน่งจอมพลเปน็ ตำแหน่งพระราชทาน และจอมพลป.
จะลงสมัครรับเลือกตั้งไม่ไต้ หากไม'ไดร้ บั ความยินยอมจากพระมหากษตั รยิ ์ (สยามรฐั .

1จ6อมกพรลกปฎ.าอคกีมคร2้ัง49พ8ล) .ตเ.มออ่ื. กเผลา่ ุม่ก!รเ็ อไยดลัฉลากิสตตอเ์ รบิม่ โตต้น้กลพุม่ ยราอยายมัลขลิสัดขต์ทวาันงทแีลสะยโาจมมนติกรรัฐฉบใาlbล

2 NAHA, RG 59 Central Decimal File 1955- 1959 Box 3908, Dulles to Bangkok. 2:
May 1956.
! NARA, RG 59 Central Decimal File 1955-1959 Box 3910, Bangkok to Secretars
of State, 30 July 1956. ร

210

ยามเมีผ่ ลึ มพตหวน

สส4หหธรรนั ฐััฐวฯฯาใเคพนมรชาว่ 2ะง4สเว9ักล8ดาีนพทาี่ไาด”กหลโ,เัวดคขยยี ่าพงวกลบัน.ทตส.แอมัต,ภเ่เขผาาษ่าเไหณดน็ ์ขก้ วอลา่ งา่ไวพทเปลยมร.ตยีีค.บวอาเ.ทมเผยีเจา่บรวกิญา่ าไร"มดไม่ง้ัทกายกรไงุมเใท่เนจพรขญิฯณเกะททับา่ ี่

สหรฐั ฯมคี วานเจริญมากกวา่ มากมาย เขาเหน็ ว่าปญ้ หาหลักท่ีถ่วงความเจริญคอื ไทย

มีพวกศกั ดินาเป็นผู้ปกครอง คนเหลา่ น้แี สวงหาแต่ความมงั่ ค่ังและเอาแตป่ ระโยชน์

สวนดน (ส'ยามนภิ ร, 4 ธนั วาคม 2498) สถานทตู สหรัฐฯได้รายงานท่าทีของกลมุ่

รอยลั ลสิ ตีทมตี ่อรัฐบาสว่า พระยาศ่รีวิสารวาจา องคมนตรีและแกนนำคนหนง่ึ ในกลุ่ม
รอยัลลสิ ตผ์ ใู้ หก้ ารสนบั สนนุ พรรคประชาธิปัตย์ ไดแ้ สดงความรสู้ กั ท่มี ตี อ่ รัฐบาลว่าเขา
ไม่ชอบจอมพลป. และพล.ต.อ. เผ่า เขาวิจารณว์ า่ จอมพลป. เปน็ คนโงเ่ งา่ เหมอื นกบั
เหล่าสมาชกิ สภาผแู้ ทนฯ สว่ นพล.ต.อ. เผา่ นั้นเป็นคนกกั ขฬะและเป็นเผด็จการ4 ดว้ ย

.เหตทุ ี่ พล.ต.อ เผา่ มักจะเปน็ หวั หอกในการตอบโตก้ ลมุ่ รอยลั ลิสต์เสมอ ทำให้คน
. . -เหล่าน้เี กลยี ดชังพล ต อ. เผา่ มาก (พุฒ ม.ป.ป., 156 57)

การรุกคบื ทางการเมอื งของกลุ่มรอยลั ลสิ ตแ์ ละพรรคประชาธิปัตย์ทำใหร้ ฐั บาล

จอมพลป.จำเป็นตอ้ งแสวงหาการสนับสนนุ มากขึ้นด้วยการหันไปหาปริดี พนมยงค์

เพอ่ื ชัยชนะในการเลือกต้ังท่ีจะมาถึง ในเดือนกมุ กาพันธ์ 2499 พล.ด.อ. เผ่าสง่
ตวั แทนไปพบกบั ปรีดทึ ี่จน สถานทูตสหรัฐฯและซไ็ อเอเห็นว่า แกนนำสำคัญในรัฐบาล

คอื จอมพลป. และพล.ต-อ. เผ่ารว่ มมือกนั ไนการส่งผู้แทนลบั หลายชุดไปเยือนจีนเพือ่

ผลประโยชน์ทางการเมอื ง 2 ประการ คือ ประการแรก รฐั บาลตอ้ งการนำปรีดีกลับ

มาไทยเพ่ือต่อดา้ นกลุ่มรอยลั ลสิ ต์ และประการทีส่ อง รัฐบาลตอ้ งการปูทางล'ู่การเปิด

ไมตรกี ับจีนเพื่อถอยหา่ งออกจากอทิ ธพิ ลของสหรฐั ฯ' อย่างไรก็ตาม ต่อกระแสข่าว

การจะกลับมาของปรดี ีนน้ั ควง อภยั วงศ์ แกนนำคนหนง่ึ ข1 องกลุ่มรอยลั ลสิ ต์และ

หปรัวดีหไีนด้า้พ(ปรรรคะปชราธะชปิ าไธตปิ ยัต, ข2ไึ2หเ้สมมัษภายาษนณ2์ว4า่ 99เข) าไม่เชอื่ ว่าจอมพล ป- จะสามารถคนื ดีกบั

-4 NAKA, RG 59 Central Decimal File ) 955- 1959 Box 3908, Memorandum of Con

versation Phya Srivisarn Vacha and Robert N. Magi 1.1, The Current Political Situation,

12 October 1955.

’ “the Embassy in Thailand (Magill) to the Department of State, 8 February
1956, ” in Foreign Relations of the United States 1955- 1957 Vol. 22 (1989, 854-55) ;
NARA, CIA Records Search Tool (CREST), CIA-RDP79T00975A002400330001-8,
28 Feb 1956, “.Arrested Thai MP Reportedly to be Charge with Treason . ”

211

ขุนศกึ ศักดินา และพญาอินทรี

และพ.ตต.อ่อ.มพาุฒพลบ.รู ตฌ.อส.มเภผพ่าแลไดะเ้กรลิม่ ตมุ่ ้นตโำครวรงจกขาอรงนเำขปารดีเชกี น่ ลบั พไท.ตย.ดอว้.พยกนั าสรใกั ชด้หนวงัิเศสษือพภิมักพด์ี

ของกลมุ่ ตำรวจ เชน่ ไทย1สรี สรา้ งกระแสขา่ วเพื่อทำไหป้ รดื ีกลบั มาส่คู วามสนใจของ

สาธารณชนโดยดพี ิมพ์ผลงานของปรีดีเรือ่ ง เคา้ ใครงการเศรษฐกจิ อกี คร้งั * ควบคไู่ ป

กับการใชห้ นงั สอื พมิ พ์ [ต'รีไทย ชงี่ เป็นสังคมนยิ มมาทกว่า ลงขา่ วให้การสนับสนนุ
การคาระหวา่ งไทยกบั จนโดยตรง และการเรยี กรอ้ งใหค้ นไทยเปดิ พงิ วทิ ยจุ ากปกั ก่ิง

สถานทตู สหรฐั ฯ เห็นวา่ หนงั สอื พมิ พท์ ัง้ สองฉบับที่ พล.ต.อ. เผา่ ใหก้ ารสนบั สนนุ มี

ไคปวไามดโ้ทนีร่ ้มัฐบเอายี ลงจไอปมทพาลงสปัง.คจมะนเปิยลมีย่ ในนแรปาลยงงานนโขยอบงาสยถตา่านงปทรูตะสเหทรศัฐดฯว้ ยเหกน็ารวแา่ สมวีคงหวาามกเวปา็นม

มัน่ คงใหม่โดยเปดิ ความสัมพนั ธ์กับจนี อีกทง้ั จะได้ประโยชน์จากการนำปรดี ีกลบั มา

เพ่อื ประโยชน์ทางการเมีองทายโน7

ท่ามกลางการแขง่ ขนั ทางการเมืองในช่วงหัวเลี้ยวหวั ตอ่ ก่อนการเลอื กดัง้ จะมาถึง

กลุ่มรอย’้ลลิสตแ์ ละพรรคประชาธปตั ยเ์ คลื่อนไหวรว่ มมอื กันวจิ ารณ์รัฐบาลอยา่ งหนัก

โลด้มยเหพลรวรใคนปกราะรชแากธ!ัปิขตัปยญั ์กหลา่าควา่ปครราอศงรชัยีพทแ่ีพลษิ ะณกุโารลคกอโรจ์รมัปดชีร่นััฐบ{าปลรวะ่าชเปาธน็ ิป“ไเตผยด,จ็ 1ก5ารธรันัฐวสาภคาม"

2498) ตอ่ มา ควง อภัยวงศ์ หวั หนา้ พรรคประชาธปิ ัตย์ ได้ประกาศนโยบายหาเสียง

สำคญั คือ การเรยี กรอ้ งให้นำรฐั ธรรมนูญฉบับ 2492 หรือรัฐธรรมนูญรอยลั ลิสต์กลบั

มาใช้ใหม่ ซ่งึ เขาเหน็ ว่าเปน็ รัฐธรรมนญู ที่สมบรู ณ์ที่ธุด เขาไห้เหตุผลว่า “รัฐธรรมนญู

2492 เป็นประชาธปไตย ไม่ใชร่ ัฐธรรมนูญเจ้า ประชาชนเป็นผรู้ ่าง ท่ีใหอ้ ำนาจพระ

มหากษตั รยิ ม์ ากเปน็ เพราะความปรารถนาของประชาชน (สภารา่ งรฐั ธรรมนญู ) สว่ น

การมวี ุฒิสภาท่ดี ้ังโดยพระมหากษตั ริย์น้ันเปน็ เพยี งทปี่ รกึ ษาไมฏ่ อี ำนาจอย่างใด สว่ น

เศรษฐกจิ น้ัน ปจั จบุ ันสูส้ มยั ค่อนเปล่ียนแปลงการปกครองไมไ่ ด้ สมัยเจ้าตกึ ว่า’’ ใน

NARA, RG 59 Central Decimal File 1955-1959 Box 3908, Magill to Secretary of
State, 7 December 1956 ; “the Department of State to the Embassy in Thailand

-(Bishop), 3 May 1957," in Foreign Relations of the United States 1955-1957 Vol . 22

(1989, 917 18).

NARA, RG 59 Central Decimal File 1955-1959 Box 3908, Magill to Secretary of

State, Possible Contracts between The Thai Government and Communist China.

8 February 1956. เจ้าของหนังสอื พิมพ์และบรรณาธกิ าร 1๙รีไทB คอื สนท ธนะจนั ทร์ เขา(ชิน

ข้าราชการของบริษทั ไทยไทรทศั นท์ ี่ พล.ต.อ. เผ่า ศริยานนพ์ ควบคุมอยู่ และมสี มุทร สุรกั 'ขกะ อผีเ

กบฎ(ณติภาพเปน็ ผุ้ชว่ ยบรรณาธกิ าร

212

^ยา เมือลมพส้ หวน

:บกนั มุ นภ:ขาพบนัายธด์ า่ 2ง4ป9ร9ะ;เทสศยขาอมงนพกรรร,ค1ฯ2จระงยหึดตาคามมกล2มุ่49โล9ก) เสรแี ละการไมย่ อมรบั จนี {{ช้า,
จอมพลตปอ่ .มเาชพน่ รรเรคอ่ื ปงรกะาชรเาขชา้ ปิร่วตั มยส็ไดงคเ้ ปรดิามเวโทลีปกคราเงศทรี่สยั อทง่ีสทนับาญมี่ปหุ่นลวกงาโรจทมำตใหีรัฐป้ บระาชลาแชลนะ
เสียชวี ติ จากการสรา้ งเมืองใหมท่ เ่ี พชรบูรณ์ การทำใหป้ ระเทศเป็นหนีเ้ งนิ ก'ู้สหรฐั ฯ
7^-าม.บ0ฅต0รร0ยยล{แ้าพลนมะบฟกาไลทท่าวยกห,าา5รวเกา่รรมุียัฐกภบราาพอ้ ลงันทใธรห์ยร้2ศัฐ4ตบ9่อ9าปล) รคะหนี ชนพางัธรสปิะอื ไทพตน่ี ิมยัง่บพอิด์นชเบนั าอึวดนไสทสมยัจาจควะมจิ ทาใ่ีใรหหณ้กก้ น์ับบั โพพยรบระะามยมแหหลาาะ--
ข้อเรียกร้องของพรรคประชาธิปืตย์วา่ เปน็ ไปเพอ่ื ประโยชนข์ องสถาบนั กษตั ริย์และกลุ่ม
รอยัลลิสต์ อีกท้ังสมาชกิ พรรคประชาธิปัตย์คนหน่ีงเปิดเผยวา่ หากพรรคฯไดร้ ับ
ชัยชนะในการเลือกต้งั ควง อภยั วงศ์ มีแผนท่ีจะเชิญพระราชวงศ์และกลมุ่ รอยัลลสิ ต์
เชน่ พระองศเ์ จ้าววิ ัฒนไชย และพระยาศรวี ิสารวาจา ซง่ึ ดำรงตำแหนง่ องคมนตรอี ยู่

ในขณะาณใหม้ ีตำแหนง่ ไนคณะรัฐมนตรี {ชาวไทย, 14 กรกฎาคม 2499) ตน้ เดอื น
กรกฎาคม 2499 จอมพลป.วิจารณ์แนวทางการรณรงคห์ าเสยี งของพรรคประชาธปิ ัตย์
ทฉ่ใีวหยโ้กอารกสาสนทบั ีน่สักกจุนะผเลขป้ากรบัะโฝยาชยตนรข์ งอขงา้ สมถราฐั บบันากลษเสัตมรอิยแ์ {ลสะยกาลมุ่มนรกอรย,ัล9ลสิ กตร์วก่าฎาคควมงเป2น็49น9กั )
ต่อมาปลายเดอื นนั้นเอง ขา่ วพาณชิ ย์ ได้รายงานวา่ ควงและพรรคประชาธปิ ต้ ย์ยังคง

อา้ งพระปรมาภไิ ธยของพระมหากษตั ริย์ไปใชใ้ นการทาเสยี งเลอื กต้ังตอ่ ไป {ข่าวพาณชิ ย์,
25 กรกฎาคม 2499) สซ'น/นิกรรายงานวา่ สมาชกิ พรรคประชาชปิ ัตย์คนหนงึ่ ไต้เคย
วจิ ารณแ์ นวทางการเมืองของพรรคฯ ทรี่ ่วมมือกับสถาบนั กษตั รยิ ์และกลมุ่ รอยัลลสิ ต์

วา่ “พอได้เป็นรฐั บาลก็จะไปเอาพวกเจ้าศกั ดนี าเขา้ มาเป็นใหญ่ ดหู มนิ่ ลูกพรรคตวั เอง
ขออะไรก็ไมใ่ หน้ ้ัน” ควงตอบข้อวิจารณ์จากสมาชกิ พรรคฯคนดังกลา่ วว่า
จรงิ เพราะผใู้ หญ่เหล่านนั้ มีคณุ กุฒิดี เป็นที่นา่ เชอื่ ถือของตา่ งประเทศ" {ส"เยปาน็ มคนวิการม,
27 กนั ยายน 2499)
จอมพล ป. นายกรฐั มนตรีหลายสมยั และผู้นำการต่อส้ทู ับกลุ่มรอยลั ลิสต์มา
ยาวนาน ไดว้ เิ คราะห์ภาพกลุ่มการเมืองไทยในขณะนนั้ ไห้บชิ อป ทตู สหรัฐฯ ฟง้ วา่

การเมอื งไทยมีกลุ่มการเมอื ง 3 กลุ่ม ได้แก่ กลมุ่ รอยลั ลิสต์อยูป่ ีกขวา กลุ่มฝา่ ยซ้าย
อยอู่ ีกฟากหนงึ่ โดยรฐั บาลตัง้ อยู่ตรงกลาง เขาคอ่ นขา้ งกงั วลกับบทบาทของกล่มุ
รอยลั ลสิ ตม์ ากกว่ากลมุ่ ฝา่ ยซ้าย เน่ืองจากเขาเคยตอ่ ส้ทู บั กลุม่ รอยัลลิสตท์ ีต่ ่อต้านการ
ปฏวิ ตั ิ 2475 มาตลอด แมก้ ล่มุ รอยลั ลิสตจ์ ะถกู ปราบปรานลงแล้วกต็ าม แต่เขาไมเ่ คย

213

ชนุ ลึก ศกั ดนิ า แลร:พญาอินทรี

วางไจ เขายังคงจบั ตามองความเคลือ่ นไหวของกลุ่มนี้อย่างต่อเนอื่ ง เขาเหน็ วา่ แม้กลมุ่

รอยัถลสิ ตจ์ ะยังไมส่ ามารถครอบงำการเมืองได้ แตก่ ล่มุ รอยลั ลิสตแ์ ละพระราชวงศก์ ็

สามารถเขา้ ครอบงำระบบราชการได้ เนอื่ งจากพวกเขาดำรงตำแหน่งสงู ท้ังฝ่ายพลเรือน

.เตแผล้อา่ ะงอทกนหาุญรากถรารตอะดไยทงัหหรนา่า้วนั้Jงงรอกดื รอาีเฐัดรกบตนิจาา่าทลงกปาขกงรอลกะงุ่มลเเทขรับาศอจไสยดาหลักว้ ลรจาฐังสิีนยฯตมทุ ว์,า’ธเิ ไควทริธายใี ะไนหดกว์้า่ารเนตส่อื่อางสเจหทู้ าตากงทุ รกี่จัฐาอบรเมามลพอื ตลง้อใปหง.กมแา่ลรโะด'ดพย้รรล้บฐั.ตบกาาอลร.

สนับสนนุ ทางการเมืองจากกลุ่มาไรดี ใึ นการเลิอกต้งั ที่จะมาถึงในปลายเดอื นกุมภาพันธ์

2500 เพ่อึ ตรองเสยี งขา้ งมากในสภาผ้แู ทนราษฎรและมขี ยั เหนือพรรคประชาธปี ต้ ยท์ ี่

ไดร้ ับการสนบั สนนุ จากสถาบันกษตั รียแ์ ละกลมุ่ รอยัลลิสต์ ท้งั นใื่ นขณะนั้นกระแสความ
นิยมของสถาบนั พระมหากษัตริย์ในชนบทไดข้ ยายตวั เพิ่มข้ึนมากจากการทพ่ี ระบาท

สมเด็จพระเจา้ อยหู่ วั เสดจ็ เยีย่ มประชาชนตามแผนสงครามจิตวิทยาของสหรฐั ฯจนทำใท่

อรกาำษยนัตงาารจนยิ ข์ขอสองำงสหสถรถาบัาบนพนัทลกูต.ษตส.ัตหอรร.ยิัฐเแ์ผฯล่ารนะะกัน้บลุวมุ่เ่าขราทอถยง้ั งึ จลั กอลบั มสิ อพต้าส์ลงวาปมา่ .าแร“ลเถขะทาพมา้ ลทปี .าตรยดื.ออีเปำ.นเ็นผาอา่ จไาขมวอุธ่นงทยิ ร่ีใมฐั ชสบ!ั ถนาาลกบไาันดร้

กตาอ่ รตเมา้ นือกงรละุ่มหรวอา่ บงรัลฐัลบสิ าตล์"จ"อรมาพยลงปาน.กฉบั บกับลน่มุ ีว้ริเอคยรกั าละสิหต์ต์น่อั้นไปมวคืา่ วาปม้ญเปหน็ าไคปวไาดม้ทขจ่ีดั อแมยพ้งทกาปง.

และพล.ต.อ. เผ่าอาจเตรยี มการรา่ งรัฐธรรมนูญ'ใหม่เพอ่ื ยกเลิกรูปแบบการปกครองที
ดำรงอยู่ ดว้ ยเหตนุ ้ีปรืดจี งึ ไต้รับการรับรองความปลอดภยั จากรัฐบาลโนการเดินทางกลับ

ไทย ความรว่ มมือระหวา่ งจอมพลป.กบั พล.ต.อ. เผา่ ในการต่อต้านกลมุ่ รอยัลลสิ ตน์ นั้

เดลเพ ฉบบั เดอื นธันวาคม 2499 ไดพ้ าดหัวขา่ วการปราศรยั หาเสยี งของพล.ต.อ.เผ่า

ครัง้ หน่ึงในช่วงน้ันว่า “เผา่ เปิดหาเสียง ประกาศตัวขับไลพ่ วกชนุ นาง" ( เดตทิ )ต์.

I3 ธนั วาคม 2499)
นบั ต้งั แต่สหรัฐฯ หันมาให้ความสำคัญกบั สงครามจติ วทิ ยาในไทยด้วยการ

สนับสนนุ ให้สถาบันกษัตริย์มคี วามสำคัญเพ่อึ การต่อต้านคอมมวิ นสิ ต์ ทำให้สหรฐั ฯ

NARA, RG 59 Central Decimal File 1955*1959 Box 3908, Bishop to Secretary of

State, Prime Minister Pibul’s Remarks บท the Internal Political situation, 1 August

Ifl1956.
,J NARA, RG 59 Central Decimal File 1955-1959 Box 3912, Bushner to Young, 11

September 1956. ขอ้ ความดังกล่าวมีว่า "Pridi is my weapon against the Royalist"

214

ยามเมือลนหัคหวน

ไม!่ หน็ ดว้ ยกับแผนการสาธารณรัฐของจอมพลป.และพล.ต.อ. เผ่า กระทรวงการตา่ ง

ประเทศสหรฐั ฯ เหน็ ว่าสถาบนั กษตั รยิ ์เปน็ ปัจจยั สำคญั ในการสรา้ งเสถยี รภาพทาง

าารเมืองของไทยตามควานด้องการของ?{หรฐั ฯ ทากมกี ารเปล่ียนรูปแบบการปกครอง

สหรฐั ฯเห็นว่าการเมอื งไทยอาจจะเดนิ ไปล'ภู่ าวะยุง่ เทยงทำใหค้ อมมิวนิสตเ์ ขา้ แทรกแชง

ได้111 นอกจากน้ี ความพยายามมไี มตรกี ับจนี และการพยายามนำปรดิ ีกลบั ไทยของ

รฐั บาลจอมพลป. กส็ ร้างความไม่พอใจใหก้ ับดลั เลส รมว. ต่างประเทศสหรัฐฯ เป็นอยา่ ง

ยิ่ง เน่ืองจากเขาเช่อื ว่าจนี อยู่เนีอ้ งหลังการสผับสนุนให้ปรดิ ีเดนิ ทางกลับไทย:1
พนั ธมติ รทางการเมอื งระหวา่ งรัฐบาลปอึ มพล ป. และกลุ่มตำรวจ

กบกลมุ่ ปรืดี

เน่ือจอมพลป.ในฐานะนายกรัฐมนตรี และพล.ต.อ. เผา่ แกนนำกสุ่มตำรวจ

ตดั ลนั ใจดึงกลมุ่ ปรืดกี ลับมาเป็นพนั ธมิตรเพื่อตอ่ ต้านกลมุ่ รอยัลลสิ ต์ พวกเขาได้

อนุญาตใหร้ .ต.อ.เทียบ ชยั สงค์ {อัมพนุ นั ทน์) และชม แสงเงนิ ช่งี ดดิ ตามปรีดีออก

ไปจีนหลงั กบฎวังหลวง เปน็ ตวั แทนปริดกลบั เข้ามาไทยเม่อื วันที่ 10 เมษายน 2499
โดยพล.ต.อ. เผา่ ในฐานะอธบดกึ รมตำรวจเป็นผูด้ ำเนนิ การใหพ้ วกเขากลบั เข้าไทยได้1*

.ตอ่ มา ร.ต.อ. เทียบให้สัมภาษณว์ ่า เขาตอ้ งการนำข่าวจากปริดมี าส่งถงึ จอมพล ป. โดย

จอนพล ป ให้สัมภาษณ์โนประเด็นดงั กลา่ ววา่ เขาได้รับจดหมายขนาดยาวจากปรีดี

และไตม้ อบจดหมายนี้ให้แก่ พล.ต.อ. เผ่าแลว้ สาระสำคญั ของจดหมายจากปรดิ คี ีอ

ปรดี ีปฏิเสธความเกี่ยวข้องกับคดสี วรรคตและหวงั ว่ารฐั บาลจะนริ โทษกรรมให้แก่

นกั โทษการเมืองทง้ั หมด รวมทง้ั ผ้ทู หี่ ลบหนีออกนอกประเทศเพ่อื ฉลอง 25

พทุ ธศตวรรษ11

การกลับมาของ ร.ต.อ. เทยี บ ตวั แทน1ของปรีดีทั้น สหรัฐฯเหน็ ว่ามีความเปน็

ไปไดท้ ี่รฐั บาลจอมพลป. กับปรดื อี าจจะมขี อ้ ตกลงลับระหวา่ งกัน เนื่องจากหลงั ร.ต.อ.

10 Ibid .

11 NARA, RG 59 Central Decimal Fite 1955-1959 Box 3908, Dulles to Bangkok ,

.18 October 1956.

12 หจช1 กด 81.16/1 เอกสารกระทรวงการตางประเทศ เร่อื ง นายเฉียบ ชยั สงค์ และนายชน

แสงเงนิ ขอกลบั ประเทศไทย (2498-2499). เฉยี บไตท้ ำเรือ่ งขอกลบั เข้าไทยตง้ั แต่ 10 พฤศจิกายน
2498 และสาเทรถกลับถึงเม่ีอ 10 เมษายน 2499

: ! NARA, RG 59 Central Decimal File 1955- 1959 Box 3908, Magi11 to Secretary of
State, 7 December 1956.

215

ชนุ คิท ศทั ดนิ า และพญาอนิ ทรี

เฉียบกลับ1ใทย1ใดเั ม่นาน กรมตำรวจก็แจง้ วา่ 'ไมม่ ีหลกั ฐานเพียงพอในการฟอ้ งรอ้ งเขา

ใสกนบัถฐปาานรนทีดรีทตู่ว่ีจสมีนกหห่อรกลัฐบาฯยฎวคว่ารงั ัง้ หรลแัฐลวบงะาคลอรจกี้งั อหทมนง้ั พจ่งึ อลพมลปพ.ต.ลจ.อปะ.ไ.เแผมลา่ฟ่ เะฅ้อพยงลกป.ลตร่า.ีดวอใึเ.ปนเผ็นข่าก้อเคาหรยสาสท่วง่ นี่เตกตวั ยี่ แัววกทขับนอ้ เไงจปกา้ หตับนดิกต้าาทอ่ร่ี

สวรรคต14

การสรา้ งพนั ธมติ รทางการเมืองระหว่างพล.ต.อ. เผา่ กบั กลมุ่ ปรีดปี รากฎขัดเจน

ชันในปลายปี 2499 โดยพล.ต.อ.เผา่ ใหก้ ารสนับสนุนทางการเงินแก่กล่มุ ปรีดี เชน่

การให้ความช่วยเหลอื แกพ่ รรคเสรีประชาธปิ ไตยของจารบุ ตุ ร เรอื งสุวรรณ พรรค

.ชาตนิ ยิ มของแช่ม พรหมขงค์ ซึง่ เป็นสมาชกิ คณะราษฎรและอดีตจุฬาราชมนตรี

ตอ่ มาแช่มได้ไห้สมั ภาษณ์วา่ เขาได้เจรจากบั พล.ต.อ เผ่า โดยย่ินเง่ือนไขว่าเขา

จะสมคั รเขา้ เป็นสมาชกิ พรรคเสรีมนังคศลิ าซง่ึ เปน็ พรรครฐั บาลก็ตอ่ เมื่อรฐั บาลตอ้ ง

อนญุ าตใหป้ รดี ีกลับมาไทยได้ 1ดยพล.ต.อ.เผา่ ได้ยอมรับข้อเสนอของแชม่ สถานทูต

สหรฐั ฯวเิ คราะห์วา่ รัฐบาลจอมพลป.ตอ้ งการการสนบั สนนุ ทางการเมืองจากกลมุ่ ปรีดี

เนึ่องจากรัฐบาลตอ้ งการมืเสยี งสนบั สบุนในสภาผแู้ ทนฯมากพอในการแกไขรัฐธรรมนญู

หลังการเลือกต้ังเพื่อสร้างความเป็นประชาธิปไตยให้มากยิง่ ชัน เช่น การยกเลกิ สมาชิก
สภาผแู้ ทนราษฎรประเภท 2 และการกำหนดใหม้ ีการเลือกตงั้ นายกรัฐมนตรีโดยตรง

เพอื่ เปน็ การตอ่ ตา้ นอำนาจของสถาบนั กษตั รยิ ์และกลุ่มรอยัลลิสต์ รวมถงึ การพยายาม

.สถาปนาสาธารณรัฐ สถานทตู สหรัฐฯ เห็นวา่ ความร่วมมอื ระหว่างจอมพล ป. กบั

พล.ต.อ เผ่าในการนำปรีดกี ลับจากจนี เพื่อรื้อฟน้ คดีสวรรคตอาจสง่ ผลตอ่ รปู แบบทา';

ปกครอง และวเิ คราะหต์ อ่ ไปวา่ หากแผนการน้สี ำเรจ็ จะเปน็ การเปลี่ยนแปลงโครงสร้าง

อำนาจทางการเมอื งไทยใหม่15
“Memorandum From the Deputy Director of the Office of southeast Asia

Affaire (Kocher) to the Assistant Secretary of State for Far Eastern Affairs

(Robertson), 2 January 1957,” in Foreign Relations of the United States 1955-1957

JVoL 22 (1989, 911).
15 NARA, RG 59 Central Decimal File 1955-1959 Box 3908, Magill to Secretary of
State, 7 December 1956 ; สาร!สร,ึ 10 ธนวาคม 2499 ; “Memorandum From the Deputy
Director of the Office of southeast Asia Affaire (Kocher) to the Assistant Secretary
of State for Far Eastern Affaire (Robertson), 2 January 1957,” in Foreign Relations

1of the United States 1955- 1957 VoL 22 (1989, 911).

216

ยามเมือลมพดหวน

.ความขัดแยง้ ทางการเมอื งระหว่างรัฐบาลจอมพล ป กบั กลมุ่ รอบัลลิสต์ดำเนนิ

มาอย่างต์อเนือ่ ง กลุม่ รอบัลลิสตเ์ คยร่วมมอื กบั กลุ่มอ่ืนๆ เพือ่ โคน่ ล้มรฐั บาลด้วย

จอมพลป, เคยเผยความในใจกบั เจ้าหนา้ ท่สี ถานทตู สหรัฐฯทลายครัง้ วา่ เขาไม่พอใจ

กลุ่มรอบัลลิสตอ์ ยา่ งมาก และต้องการ “แกเ้ ผด็ ” (retaliation) ด้วยการอนุญาตใหป้ รดี ี

กลบั มาไทยเพ่ือขเึ้ นฟูคดีสวรรคตขนึ้ ใหม่ สถานทตู สหรัฐฯ เหน็ วา่ หากแผนการนส้ี ำเรจ็
จอมพล ป. จะเป็นประมุขของรฐั สํวนตำแหนง่ นายกรฐั มนตรจี ะมาจากการเลอื กตั้ง
ทางตรง กล่มุ ปรดี ีและกลุ่มรอบัลลสิ ต์จะตอ่ สู้กัน โดยมีจอมพลป.เป็นผู้รักษาเสถยี รภาพ

ทางการเมอื ง สถานทตู สหรฐั ฯ เหน็ ว่าแผนการดงั กล่าวจะส่งผลกระทบต่อเสถียรภาพ

ทางการเมอื งของไทย ''6 นอกจากน้ี สหรฐั ฯ เห็นว่าการกลบั มาไทยของปรดี ไี ม่เปน็

ประโยชน์ตอ่ การดำเนนิ นโยบายต่างประเทศของสหรฐั ฯในอนาคตอันใกลเ้ ลย จึงแจ้ง

ตอ่ พจน์ สารสิน ทูตไทยประจำสหรฐั ฯ ว่าสหรฐั ฯกังวลวา่ การกลับมาไทยของปรืดนี นั้

จะสร้างอุปสรรคในการใหค้ วามช่วยเหลือทางเศรษฐกจิ และการทหารของสหรัฐฯ แก่

ไทย และขอใหพ้ จนแ์ จ้งความกงั วลนีแ้ กจ่ อมพลป.ว่า “นายกรัฐมนตรีของไทยจะตอ้ ง

ไมเ่ ป็นปรป๋ก'ย์กบั ปฏกิ ิรยิ าสหรฐั ฯ [ทีไ่ มต่ อ้ งการใหป้ รดี ีกลับมาไทย] ดว้ ยการดำเนนิ

.ทารกูช่ือเสยื งให้ปรีดี”1 7 ไม่กีว่ นั หลังจากท่ีจอมพล ป. รบั ทราบสญั ญาณเดีอนจาก

วอชงิ ตัน สิ ซ.ี เขาปฏิเสธกบั บิชอป ทตู สหรัฐฯ วา่ ขา่ วลือที่รัฐบาลจะเชญิ ปรีดกี ลับมา
ไทยนัน้ ไม่มีมลู ความจรงิ 1,s

อยา่ งไรกต็ าม แผนการกลบั !มาไทยของปรตี บ็ งั คงคบื หนา้ ตอ่ ไป ต้นปี 2500

ในบนั ทกึ ภายในของกระทรวงการตา่ งประเทศทวี่ อชงิ ตัน ดี.ซี. รายงานวา่ มีความ

iLเบrfl น*1เป1*เ1ด3*ฑรฐบาลจอมพล_ 1 จะอ_ น_ _ ญุ_ _ า_ ตจไุ่ ห%/ ป1^รดเ4ดนทางกลบเาฌยไจ'ุ ดยเขาจะIn[ดรบการ

!16 NARA, HG 59 Central Decimal File 1955-1959 Box 3908, Magitl to Secretary of

State, 7 December 1956. รายงานฉบบั ใ ไดร้ บการชนื่ ชมจากดัลเลสว่าเป็นการวิเคราะห์ทใ่ี ห้กาพ
"สมจรง” เป็นทารวเิ คราะห์อย่างระมัดระวังท่ฏื คื ณุ ภาพ (NARA, RG 59 Central Decimal File

1955-1959 Box 3908, Dulles to Bangkok, 15 January 1957).
:7 “Memorandum From the Deputy Director of the Office of southeast Asia

Affaire (Kocher) to the Assistant Secretary of State for Far Eastern Affaire

( Robertson), January 2 ,1957,” in Foreign Relations of the Untied States 1955*
1957 Vol 22 (1989, 912).

18 “tile Embassy in Thailand (Bishop) to the Department of State, January

8, 1957,M in Foreign Relations of the United States 1955- 1957 Vol 22 (1989, 911).

217

ชุนศึก ศกดนึ า และพญาอินทรึ

ปลดปลอ่ ยให้เป็นอิสระ รายงานฉบบั ดังกล่าววิเคราะหว์ ่า ปญั หาการเมอื งภายในของ

ไทยมคี วามเชือ่ มโยงกบั การเปลี่ยนแปลงนโยบายต่างประเทศของไทยดว้ ย สหรัฐฯ เห็น

ว่าปรีดีเป็นตวั แทนของจีนที่จะส่งเสริมกจิ กรรมของคอมมวิ นสิ ต์ไนไทย และหาก
สหรฐั ฯ ยอมไห้รัฐบาลจอมพล ป. นำปรีดีกลบั มาได้ จะเปน็ แรงกระเพ่อึ มทำใหไ้ ทยปรับ

นโยบายตา่ งประเทศหันไปสจู่ นี ดงั นั้น สหรัฐฯ จำตอ้ งตอบใตก้ ารกระทำของรัฐบาล

ไทย 1" ความคบื หน้าของการเดินทางกลับมาไทยชอง,ปรตี ีได้กลายเปน็ ประเดน็ ตอ่ สู้

ทางการเมอื งพไทยกอ่ นการเสือกต้งั ทกี่ ำลังจะเกดิ ขนในปลายเดอื นกมุ ภาพันธ์ 2500
เร่ืองนีท้ ำใหก้ ล่มุ รอยัลสืสตม์ ืความตระหนกตกใจมาก และทำให้พรรคประชาชิปัตยไ็ ซ้
ประเด็นดงั กล่าวตอ่ ตา้ นรฐั บาลอย่างหนก้ เพือ่ ยับยง้ั แผนการดงั กล่าวของรัฐบาล2"

ความเคลีอ่ น1ไหวทางการเมอื ง'ของสถาบนั กษตั รยิ แ์ ละกลมุ่ รอยัลสิสต,์ทำ 'ไหเ้ กดิ

กกาลรบั กม่อาตแวัลขะอรง้อื พ,พันื่นธคมดติ สี รวทร่ีนรค่าตตน่ืขึ้นเตม้นารใหะหมว่ 'า่' งรนัฐอบกาจลาจกอนมี้พจลอปม.พกลับปก.ลอุม่ งั ปพรยดี าืยเาพมือ่แนสำวปงรหดื าี

การสนับสนนุ จากนกั ศึกษาฝ่ายซา้ ยในมหาวทิ ยาลัยธรรมศาสตรโ์ ดยกล่าวปราศรัยต่อ

นกั ศึกษาด้วยการชนู โยบายอันโนม้ เอียงไปในทางสังคมนยิ มในชว่ งดน้ เดอื นกุมภาพันธ์

2500 ก่อนการเสอื กตง้ั จะเกิดขึน้ ไม่นาน เขาเรยกรอ้ งใหน้ กั ศกึ ษาเข้ามามสี ่วนรว่ ม

ทางการเมืองในการรกั ษาระบอบประชาธิปไตย รักษาหลกั วิชาและหลกั เหตผุ ลเป็น
สำคัญ มิใช่โจมดรี ฐั บาลอยา่ งปราศจากหลักวิชาและไร้เหตุผลดังเชน่ พรรคประชาชปิ ต๋ ย์
กระทำ เขาไตก้ ลา่ วสนับสนุนใหย้ กเสืกพระราชบัญญตั ป็ ้องกันการกระทำอันเปน็

คอมมวิ นิสต์ พ.ศ. 2495 และกล่าวแกน่ กั ศึกษาถึงอนาคตทางการเมืองของไทยวา่ “เรา

ไมค่ วรไปถึงขนึ้ คอมมวิ นสิ ต์ หากไปในรูปสังคมนิยมกพ็ อ” (แปลก 2505, 466-76 :

สยามรฐั , 6 กุมภาพันธ์ 2500) ตอ่ มาจอมพลป. ไดม้ อบเงีนจำนวน 300,000 บาท
ผา่ นสังข์ พัธโนทัย คนสนิทของเขา เพอ่ื สนบั สมุนการจดั พม็ พว์ ารสารของนักศกึ ษ

1ทชี่ อื่ นติ ศิ าสตร์ รับศตวรรษใหม่ (Kasian 2001, 135)

NAHA, RG 59 Central Decimal File 1955-1959 Box 3908, Korher to Robertson,

Courses of Action in anticipation of possible return to Thailand of Pridi Phanom-

yong, 2 January 1957. m

20 NARA, HG 59 Central Decimal File 1955-1959 Box 3908, Bishop to Secretary

of State, 8 January 1957.

l NA, FO 371/129610, Chancery' to Foreign Office, 12 January 1957.

218

ยามเมอื ลมพดั หาน

ในขณะทีก่ ารต่อล้ทางการเมอื งในไทยทวีความเขม้ ขน้ ข้ึน สหรัฐฯ กจแรบตาดู
อยา่ งใกล้ชิด ดัลเลส รมว. ตา่ งประเทศ สัง่ การใหส้ ถานทูตสหรฐั ฯในไทยรายงานความ
จเกอลมือ่ พนลใสหฤวษขดองกแลละ่มุ ทกาลรมุ่ เมตอืำรงวในจขไอทงยพไหล.้มตา.กอข. นึ้เผา่โดซยง่ึเฉเปพน็ ากะลกุ่มลภุ่มาปยรใดีนีคกณละ่มุ รทฐั หปราระขหอารง
รามทัง้ สถาบันกษตั ริยก์ ับกลุ่มรอยัลลิสต์^ ปส.ถแาลนะทพตู ลองั,ตก.ฤอบ, รเผายา่ บงารนรวลา่ ุแผกนลุ่มกรารอนยัลำลปสิรตดี ์ี

และควง อภัยวงศ์ ไม่ตอ้ งการใหจ้ อมพล
กลบั มา'ไทยเพ่ือ,รอั พั นื่ คดีสวรรคด2ร'

การเลอื กตง้ั และการทำลายการเลอื กตั้งในปื 2500 ของกล่มุ รอบลั ลิสตแ์ ละ

กลุ่มทหาร

บบั ท้ังแต่รัฐบาลจอมพลป. สง่ ผ้แู ทนเข้าประชุมกลุ่มประเทศไมส่ กใฝฝ่ า่ ยใดที่

เมืองบันตุง ประเทศอนิ โดนเี ซยี ตามดว้ ยความพยายามเปิดไมตรีและเปืดการคา้ กัน

จีน จนถงึ การแข่งขันกันอย่างเข้มขน้ ในช่วงการหาเส,ิยงเลือกตั้ง ทั้งหมดนี้สงํ ผลให้

เลลกัม้มิดพพกันันรธะร!'แรทะสยหโกวจบั า่มสงตกหสี นั รหอฐั รฯยัฐา่ เงฯรจมิ่ แรเลสงิ จะื่อังเมรลียเงสกียรใงอ้นวงขิพไณหาะก้ไทษทีร่ว์ ยัฐิจมบาีนราณลโยยส์ ังบหไามรยัฐ่มทฯแี เี่ ปนบว็นนทกหาลนงาท้างหจ่ี ะนซปังึง่ รสทบั อีำปพใรหมิ งุ ค้พค!ววั ทาานมย

กไ็ ตส้ รา้ งมตมิ หาชนทไี่ มพ่ อใจสหรัฐฯมากขน้ึ เรือ่ ย ๆ-4 เมื่อการเลอื กตัง้ ในเคอน

กมุ ภาพันธ์ 2500 ใกลจ้ ะมาถึง การรณรงคห์ าเสียงด้วยการโจมตสี หรัฐฯ กท็ วีความ
รนุ แรงมากขนอก หนงั สือพมพ์ นวยอรก์ ไทมสั รายงานสถานการณ์การเมืองไทยขณะ

นั้นว่า พรรคการเมอื งฝา่ ยซา้ ยไต้ร่วมกนั ประณามสหรัฐฯว่าเปน็ จกั รวรรดนยิ มทำให้

คนไทยกลายเปน็ ทาส (New York Times, 29 January 1957) และวิจารณว์ ่าความ
ชว่ ยเหลือของสหรัฐฯ เป็นการทำใหไ้ ทยเปน็ หนุ่ กระบอก ทำใหค้ นรวยม่ังค่งั ยิง่ ขึน้ แต่

คนจนย่งิ จนลง อีกทัง้ ความชว่ ยเหลือของสหรัฐฯน้นั เปน็ ไปเพอ่ื สูบทรพั ยากรและ

ล้างสมอง เปน็ การแทรกแซงกจิ การภายในและขดั ขวางความสมั พันธไ์ ทยกับจน25

22 NARA, RG 59 Central Decimal File 1950-1954 Box 3903, Dulles to Bangkok,

Political reporting from Thailand, 24 January 1957.

23 NA, FO 371/129610, Nai Pridi and his Followers, 27 March 1957.

NA, FO 371/ ไ 12261, Gage to Selwyn Lloyd, Thailand: Annual Review for 1956,

11 February 1957.

*' NARA, RG 84 General Record, Thailand 1956-1958 Entry UD 3267 Box 112,
USIS Bangkok to USIA Washington, The Press in Thailand, 13 February 1957.

219