คู่มือมาตรฐานการบริหารคุณภาพงานสอบบัญชี

สภาวชิ าชีพบัญชี ในพระบรมราชูปถัมภ์

2. ผูน้ าตอ้ งรบั ผิดชอบเกยี่ วกบั คุณภาพ
• สานกั งานออกแบบและนาการตอบสนองไปปฏบิ ตั ิเพ่ือให้ผู้นาคงไว้ซ่ึงหน้าท่คี วามรับผิดชอบ
และความรับผดิ ชอบเก่ยี วกบั คุณภาพรวมถึงการประเมนิ ผลการปฏบิ ัติงาน (อ้างองิ ย่อหน้าท่ี ก
57)
• ผู้นากาหนดท่าทขี องผู้บริหารผ่านการกระทาและพฤติกรรมอย่างชัดเจน สม่าเสมอ และกระทา
การอย่างเป็นประจา และส่อื สารไปยังทุกระดับภายในสานักงานท่มี ีส่วนสนับสนุนวัฒนธรรม
ของสานกั งาน และแสดงให้เหน็ ถึงความม่งุ ม่นั ต่อคณุ ภาพ (อ้างองิ ย่อหน้าท่ี ก58)

3. กลยทุ ธส์ มั พนั ธก์ บั คุณภาพ
• กระบวนการตดั สนิ ใจเชงิ กลยุทธข์ องสานกั งาน รวมถึงการกาหนดกลยุทธท์ างธรุ กจิ อาจรวมถึง
ประเดน็ เก่ยี วกบั การตัดสินใจของสานักงานในเร่ืองทางการเงินและการดาเนินงาน เป้ าหมาย
ทางการเงินของสานักงาน การจัดการทรัพยากรทางการเงิน การเติบโตของส่วนแบ่งการตลาด
(อ้างองิ ย่อหน้าท่ี ก56)
• ความเช่ยี วชาญเฉพาะในอตุ สาหกรรม หรือการเสนอบริการใหม่ ๆ การลาดับความสาคัญเร่ือง
ทางการเงินและการดาเนินงานของสานักงานอาจส่งผลกระทบทางตรงหรื อทางอ้ อมต่ อ
พันธสัญญาของสานักงานเก่ียวกับคุณภาพ ตัวอย่างเช่น สานักงานอาจมีแรงจูงใจในการ
จัดลาดับความสาคัญทางการเงินและการดาเนินงาน ท่อี าจกีดกันการปฏิบัติตามความมุ่งม่ัน
ต่อคุณภาพ

4. โครงสรา้ งองคก์ รสนบั สนุนคุณภาพ
• โครงสร้างองค์กรของสานักงานอาจรวมถึงหน่วยปฏิบัติการ กระบวนการดาเนนิ การ แผนกหรือ
ท่ตี ้ังทางภูมิศาสตร์ และโครงสร้างอ่ืน ๆ ในบางกรณีสานักงานอาจมุ่งเน้นให้ความสาคัญหรือ
รวมศูนย์กระบวนการหรือกิจกรรมต่าง ๆ ในศูนย์ให้บริการ และกลุ่มผู้ปฏิบัติงานอาจรวมถึง
บุคคลจากศูนย์ให้บริการของสานักงาน ซ่ึงปฏบิ ัติงานเฉพาะอย่างท่มี ีลักษณะซา้ ๆ หรือต้อง
อาศยั ความเช่ยี วชาญ (อ้างองิ ถงึ ย่อหน้าท่ี ก59)

5. ทรพั ยากรสนบั สนุนคุณภาพ
• บุคคลหรือกลุ่มบุคคลท่ไี ด้รับมอบหมายความรับผิดชอบและหน้าท่คี วามรับผิดชอบสูงสุด
หรือหน้าท่ีความรับผิดชอบด้านปฏิบัติการเก่ียวกับระบบการบริหารคุณภาพส่วนใหญ่จะ
สามารถ มีอิทธิพลต่อลักษณะและขอบเขตของทรัพยากรท่สี านักงานได้รับ พัฒนา ใช้ และ
คงไว้ และวิธีการในการจัดสรรหรือมอบหมายทรัพยากรดังกล่าว รวมถึงระยะเวลาท่ีใช้
ทรัพยากรดงั กล่าวได้ (อ้างองิ ย่อหน้าท่ี ก60)
• ความต้องการทรัพยากรอาจเปล่ียนแปลงเม่ือเวลาผ่านไป ซ่ึงอาจเป็นไปไม่ได้ในทางปฏบิ ัติท่ี
จะคาดการณ์ความต้องการทรัพยากรได้ท้ังหมด การวางแผนทรัพยากรของสานักงานอาจ
เก่ียวข้ องกับการพิจารณาทรัพยากรท่ีต้ องการในปั จจุ บันและประมาณการความต้ องการ

39

สภาวิชาชีพบญั ชี ในพระบรมราชูปถัมภ์

ทรัพยากรในอนาคตของสานกั งาน และกาหนดกระบวนการเพ่ือจัดการเก่ยี วกบั ความต้องการ
ทรัพยากรท่ไี ม่สามารถคาดการณ์ได้เม่ือความต้องการดังกล่าวเกิดข้ึน (อ้างอิงย่อหน้าท่ี ก
61)
6. การปฏิบตั ิตามกฎหมาย และขอ้ บงั คบั
• ประมวลจรรยาบรรณสาหรับผ้ปู ระกอบวิชาชีพบัญชรี ะบุหัวข้อเฉพาะท่เี ก่ยี วข้องกบั การปฏิบัติ
ตามหลักการพ้ืนฐาน กฎหมายหรือข้อบังคับของประเทศอาจประกอบด้วยข้อกาหนด
ด้านจรรยาบรรณ ซ่ึงรวมถึงความเป็นอสิ ระ เช่น กฎหมายคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคลจะส่งผล
ต่อการรักษาความลบั ของข้อมลู (อ้างองิ ย่อหน้าท่ี ก62)
• มาตรฐานวิชาชีพหรือข้อกาหนดทางกฎหมายและข้อบังคับท่เี ก่ยี วข้อง อาจรวมถึงข้อกาหนด
เฉพาะท่จี าเป็นจะต้องจดั ทาก่อนการตอบรับและการคงไว้ซ่งึ ความสมั พนั ธก์ บั ลูกค้าหรืองานท่ี
มลี กั ษณะเฉพาะ และอาจกาหนดให้สานักงานต้องสอบถามเพ่ิมเติมไปยังสานักงานสอบบัญชี
ปัจจุบันหรือก่อนหน้าเม่อื จะรับงานด้วยเช่นกนั (อ้างองิ ย่อหน้าท่ี ก71)

40

สภาวชิ าชีพบัญชี ในพระบรมราชูปถมั ภ์

ตวั อย่างที่ 2.3-2 การระบุวตั ถุประสงคด์ า้ นคุณภาพ (Quality objectives) ความเสยี่ งดา้ นคุณภาพ (Quality risk) และการตอบสนองดา้ นคุณภาพ (Quality
Response)

ความเสยี่ งข้นั ตน้

วตั ถุประสงค์ โอกาสใน ผลกระทบ ระดบั
ดา้ นคุณถาพ
ความเสยี่ งดา้ นคุณภาพ การเกดิ (สงู /กลาง/ ความเสยี่ ง การตอบสนองดา้ นคณุ ภาพ
QO1. วัฒนธรรมของ
สานักงานต้อง (สงู /กลาง/ ต่า) (สงู /กลาง/
สง่ เสริมคุณภาพ
ต่า) ต่า)

QR1.1 สานกั งานมีวัฒนธรรมท่ไี ม่ (ข้นึ อยู่กบั (ข้นึ อยู่กบั (ข้นึ อยู่กบั • สร้างวฒั นธรรม นโยบาย และคู่มือปฏบิ ตั ิงาน

ชัดเจนในการส่งเสริม การประเมนิ การประเมิน การประเมนิ ท่สี ่งเสริมคุณภาพ เช่น ด้านจริยธรรม

คุณภาพ เช่น การกาหนด ของแต่ละ ของแต่ละ ของแต่ละ ด้านความเป็นอสิ ระ ด้านการประเมินผลและ

นโยบายด้านคณุ ภาพ สานกั งาน) สานกั งาน) สานักงาน) กาหนดผลตอบแทนจากการปฏบิ ัตงิ านท่เี น้น

การส่อื สารด้านคณุ ภาพ คุณภาพ ด้านบทลงโทษหากฝ่ าฝืน

แนวทางการรับบคุ ลากร • กาหนดนโยบายด้านคุณภาพในวสิ ยั ทศั นแ์ ละ
การประเมินผลและ พนั ธกจิ ของสานกั งาน

ค่าตอบแทน การเล่อื น • สร้างวัฒนธรรมคณุ ภาพในระดับสานักงานและ
ตาแหน่ง และผลประโยชน์ ระดับงานสอบบัญชี ต้งั แต่การรับงาน
อ่นื กาหนดแนวทาง การปฏบิ ัติงาน การดูแลลูกค้า การประเมินผล
ด้านคณุ ภาพในระดับ และกาหนดผลตอบแทนจากการปฏบิ ัตงิ านท่ี
งานสอบบญั ชี การบริหาร เน้นคุณภาพ
ความกดดันในงานสอบบญั ชี
QR1.2 ขาดหน่วยงานขับเคล่อื น • สร้างวัฒนธรรมให้เกดิ การพัฒนา ปรับปรุง
คุณภาพจริงจงั รวมท้งั ระบบตรวจสอบคณุ ภาพ ภายใต้

41

สภาวชิ าชพี บญั ชี ในพระบรมราชูปถัมภ์

วตั ถุประสงค์ ความเสยี่ งดา้ นคณุ ภาพ ความเสยี่ งข้นั ตน้ การตอบสนองดา้ นคณุ ภาพ
ดา้ นคณุ ถาพ โอกาสใน ผลกระทบ ระดบั
QR1.3 ขาดเคร่ืองมือในการส่อื สาร การเกิด (สงู /กลาง/ ความเสยี่ ง สภาพแวดล้อมท่เี ปล่ยี นแปลง โดยม่งุ เน้น
ด้านคุณภาพให้บคุ ลากรของ (สงู /กลาง/ ต่า) (สงู /กลาง/ คุณภาพ
สานกั งาน • พัฒนาและปรับปรงุ นโยบาย ค่มู ือปฏบิ ตั งิ าน
ต่า) ต่า) และการประเมินผลให้สอดคล้องกบั
การเปล่ยี นแปลงกฎระเบียบหรือ
สภาพแวดล้อมท่สี ง่ เสริมคณุ ภาพ
• ส่อื สารวัฒนธรรมคุณภาพของสานกั งานต่อ
บคุ ลากร และเปิ ดโอกาสให้บุคลากรแสดง
ความคดิ เหน็ และข้อเสนอแนะโดยสม่าเสมอ
• สานักงานควรพจิ ารณาส่อื สารเร่ืองคุณภาพไป
นอกสานกั งานด้วย ซ่งึ จะสง่ ผลดีต่อช่อื เสยี ง
และความน่าเช่ือถอื ของสานักงาน
• กาหนดหน่วยงานท่สี นับสนุน แนะนา และดูแล
ด้านคุณภาพ ได้แก่ risk leader, technical
leader, ethical leader เป็นต้น
• กาหนดตวั อย่างวัฒนธรรมท่สี ่งเสริมคณุ ภาพ
เช่น การส่อื สารและการแสดงออกของผ้นู า

42

สภาวชิ าชพี บัญชี ในพระบรมราชูปถัมภ์

วตั ถปุ ระสงค์ ความเสยี่ งดา้ นคุณภาพ ความเสยี่ งข้นั ตน้ การตอบสนองดา้ นคุณภาพ
ดา้ นคณุ ถาพ โอกาสใน ผลกระทบ ระดบั
QR2.1 ความไม่ชดั เจนของผ้นู าต่อ การเกิด (สงู /กลาง/ ความเสยี่ ง (หัวหน้าสานกั งาน) การอบรมสมั มนา
QO2. ผ้นู าต้อง ความรับผดิ ชอบเก่ยี วกบั (สงู /กลาง/ ต่า) (สงู /กลาง/ ด้านคุณภาพ การกาหนดผลตอบแทนท่ี
รับผิดชอบ คุณภาพ เช่น การให้ เก่ยี วข้องกบั คณุ ภาพ ให้เหมาะสมกบั ขนาด
เก่ยี วกบั คณุ ภาพ ความสาคญั ในเป้ าหมายอ่นื ต่า) ต่า) ของสานักงาน ทศิ ทางแต่ละสายงานตรงกนั
มากกว่าเป้ าหมายคณุ ภาพ และช่องทางในการร้องเรียน
การสนบั สนุนคณุ ภาพของ (ข้นึ อยู่กบั (ข้นึ อยู่กบั (ข้นึ อยู่กบั • ผ้นู าต้องแสดงความชัดเจนในการสนบั สนุน
ผ้นู าด้านเวลาและการส่อื สาร การประเมิน การประเมนิ การประเมนิ คุณภาพ
ผ้นู าไม่ปฏบิ ัตติ ามระบบการ ของแต่ละ ของแต่ละ ของแต่ละ • ผ้นู าต้องไม่ขัดขวางวัฒนธรรมคณุ ภาพ
บริหารคุณภาพ สานักงาน) สานักงาน) สานักงาน) • ผ้นู ามอบหมายงานให้บุคลากรท่เี หมาะสม แจ้ง
บทบาทหน้าท่ี และให้อานาจในการตดั สนิ ใจ
เช่น การตดั สนิ ใจรับงาน เป็นต้น
• ผ้นู าต้องมองเหน็ ความเส่ยี งทุกองค์ประกอบ
ของสานักงาน กาหนดระยะเวลาติดตาม เช่น
รายเดือน เป็นต้น
• ผ้นู ามอบหมายบุคลากรท่เี หมาะสมรับผดิ ชอบ
คุณภาพ และกาหนดให้มีบคุ ลากรอ่นื สอบทาน
ป้ องกนั ไม่ให้เกดิ self-review

43

สภาวชิ าชพี บัญชี ในพระบรมราชูปถัมภ์

ความเสยี่ งข้นั ตน้

วตั ถปุ ระสงค์ โอกาสใน ผลกระทบ ระดบั
ดา้ นคณุ ถาพ
ความเสยี่ งดา้ นคณุ ภาพ การเกิด (สงู /กลาง/ ความเสยี่ ง การตอบสนองดา้ นคณุ ภาพ

(สงู /กลาง/ ต่า) (สงู /กลาง/

ต่า) ต่า)

• การมอบหมายงานท่เี หมาะสม (Portfolio

allocation)

• ส่อื สารเร่ืองคุณภาพงานและการปฏบิ ัติตาม

มาตรฐานวชิ าชพี สอบบัญชแี ละข้อบังคบั

จรรยาบรรณของผ้ปู ระกอบวชิ าชีพบญั ชีในทุก

โอกาสท่สี ามารถทาได้ เช่น ในการฝึกอบรม

สมั มนา การประชุมภายในท้งั ท่เี ป็นทางการ

และไม่เป็นทางการ การตดิ ประกาศเอกสาร

เก่ยี วกบั การบริหารคุณภาพของสานักงานไว้ท่ี

กระดานข่าวสารของสานกั งาน เป็นต้น

• แจ้งให้บุคลากรทุกคนทราบเม่อื มีการปรับปรุง

ค่มู อื การบริหารคุณภาพสานกั งาน

• ช้แี จงนโยบายและวธิ ปี ฏบิ ตั ิเก่ยี วกบั การบริหาร

คณุ ภาพของสานักงานให้กบั บุคลากรใหม่ทราบ

กอ่ นท่จี ะมอบหมายให้ออกไปปฏบิ ตั งิ าน

• กาหนดนโยบายและแจ้งให้บคุ ลากรทุกคนของ

สานกั งานทราบว่า การประเมนิ ผลการทางาน

44

สภาวิชาชพี บัญชี ในพระบรมราชูปถมั ภ์

ความเสยี่ งข้นั ตน้

วตั ถปุ ระสงค์ โอกาสใน ผลกระทบ ระดบั
ดา้ นคณุ ถาพ
ความเสยี่ งดา้ นคุณภาพ การเกิด (สงู /กลาง/ ความเสยี่ ง การตอบสนองดา้ นคณุ ภาพ

(สงู /กลาง/ ต่า) (สงู /กลาง/

ต่า) ต่า)

เพ่อื การกาหนดค่าตอบแทน หรือการเล่อื น

ตาแหน่ง จะนาผลการพจิ ารณาคุณภาพงานมา

เป็ นส่วนสาคัญในการพิจารณาด้ วย

• ในการประชุมของสานกั งาน ผ้นู าองค์กรหรือ

ผ้มู ีหน้าท่รี ับผดิ ชอบควรยา้ เตอื นบุคลากรอยู่

เสมอว่าให้ยึดม่นั ในนโยบายการบริหาร

คุณภาพและวิธปี ฏบิ ัติของสานกั งาน และให้ใช้

ประโยชนจ์ ากเคร่ืองมือท่สี านกั งานจดั ไว้ให้

เพ่อื ช่วยให้ผ้ปู ฏบิ ตั งิ านสามารถปฏบิ ตั ติ าม

ข้อกาหนดของการบริหารคุณภาพสานักงานได้

ควรเชิญชวนให้บุคลากรแสดงความคดิ เหน็

และข้อเสนอแนะ รวมท้งั ควรจัดสรรเวลา

สาหรับข้อซักถามต่าง ๆ เพ่ือนาข้อมูลไป

ปรับปรงุ การบริหารคุณภาพของสานักงานให้ดี

ย่งิ ข้นึ

45

สภาวิชาชพี บัญชี ในพระบรมราชูปถัมภ์

ความเสยี่ งข้นั ตน้

วตั ถุประสงค์ ความเสยี่ งดา้ นคุณภาพ โอกาสใน ผลกระทบ ระดบั การตอบสนองดา้ นคณุ ภาพ
ดา้ นคณุ ถาพ การเกดิ (สงู /กลาง/ ความเสยี่ ง
(สงู /กลาง/ ต่า) (สงู /กลาง/

ต่า) ต่า)

QO3. กลยุทธส์ มั พนั ธ์ QR3.1 การรับงานไม่พจิ ารณาจาก (ข้นึ อยู่กบั (ข้นึ อยู่กบั (ข้นึ อยู่กบั • การรับงานสอดคล้องกบั กลยุทธ์ของสานักงาน
กบั คณุ ภาพ ปัจจยั ด้านคุณภาพ การประเมิน การประเมนิ การประเมนิ กาหนดเป้ าหมายด้านการเงิน เป้ าหมาย
ของแต่ละ ของแต่ละ ของแต่ละ ด้านคณุ ภาพ เป้ าหมายการเพ่ิมลกู ค้าและ
QR3.2 กาหนดกลยุทธข์ องแต่ละ สานักงาน) สานักงาน) สานกั งาน) การพัฒนาบคุ ลากร
ทรัพยากรไม่สอดคล้องกนั

• กาหนดกลยุทธร์ ะดบั สานกั งานและ

ระดับงานสอบบญั ชีโดยมุ่งเน้นคณุ ภาพ

• กาหนดกลยุทธด์ ้านทรัพยากร ด้านการเงนิ โดย

ม่งุ เน้นคณุ ภาพ

• ปรึกษาหารือบุคคลท่เี ป็นอสิ ระเร่ือง

การกาหนดกลยุทธท์ ่สี มั พนั ธก์ บั คณุ ภาพ

QO4. โครงสร้างองค์กร QR4.1 โครงสร้างองค์กรไม่สนบั สนุน (ข้นึ อยู่กบั (ข้นึ อยู่กบั (ข้นึ อยู่กบั • กาหนดโครงสร้างองคก์ ร เหมาะสมกบั ปริมาณ

สนบั สนุนคณุ ภาพ คณุ ภาพ เช่น การประเมิน การประเมิน การประเมนิ งานท่รี ับผิดชอบ
- ไม่สนบั สนุนให้เกดิ ของแต่ละ ของแต่ละ ของแต่ละ • กาหนดโครงสร้างองคก์ รให้มกี ารสนับสนุน
สานกั งาน) สานักงาน) สานักงาน) ด้านวิชาการ คณะท่ปี รึกษา และแก้ไขปัญหา
การตรวจสอบอย่างมอี ิสระ
- ไม่สนับสนุน ของระดับสานกั งาน และระดับงานสอบบญั ชี

การรายงานปัญหาคุณภาพ

46

สภาวิชาชีพบญั ชี ในพระบรมราชูปถมั ภ์

ความเสยี่ งข้นั ตน้

วตั ถปุ ระสงค์ โอกาสใน ผลกระทบ ระดบั
ดา้ นคุณถาพ
ความเสยี่ งดา้ นคณุ ภาพ การเกดิ (สงู /กลาง/ ความเสยี่ ง การตอบสนองดา้ นคุณภาพ
QO5. ทรัพยากร
สนบั สนุน (สงู /กลาง/ ต่า) (สงู /กลาง/
คุณภาพ
ต่า) ต่า)

- การมอบหมายงานไม่ • กาหนดโครงสร้างองคก์ ร มอบหมายอานาจ

เหมาะสมกบั ปริมาณงานท่ี หน้าท่ี ความรับผดิ ชอบ ท่สี นับสนุนให้เกดิ

รับผิดชอบ การตรวจสอบอย่างมอี ิสระ
• กาหนดให้มีการรายงานปัญหาคณุ ภาพท่เี กดิ ข้นึ

• ผ้สู อบบญั ชีอสิ ระท่ไี ม่มีผ้ชู ่วย หรือเป็นผู้สอบบัญชี

คนเดียวในสานกั งาน ผู้สอบบญั ชีทา่ นน้ันต้อง

มีหน้าท่ใี นการบริหารคณุ ภาพงานด้วย

• กาหนดหน่วยงานท่สี นับสนุน แนะนา

ดูแลด้านคณุ ภาพ การรายงานปัญหาคุณภาพ

และการแก้ไขปัญหาดังกล่าว

QR5.1 ทรัพยากรไม่สนบั สนุน (ข้นึ อยู่กบั (ข้นึ อยู่กบั (ข้นึ อยู่กบั • กาหนดแผนการจดั สรรทรัพยากรอย่างมี

คุณภาพ เช่น การให้อานาจ การประเมนิ การประเมิน การประเมิน คณุ ภาพ ให้สอดคล้องกบั กลยุทธ์ของสานักงาน
และการจัดสรรทรัพยากรแก่ ของแต่ละ ของแต่ละ ของแต่ละ ท้งั ในระยะส้นั ปานกลาง และระยะยาว

ผ้มู หี น้าท่ดี ้านคุณภาพไม่ สานักงาน) สานกั งาน) สานักงาน) • ความเพียงพอและเหมาะสมของทรัพยากร
เหมาะสม ความเพียงพอ บคุ ลากร ด้านมาตรฐานรายงานทางการเงิน
เหมาะสม และการพฒั นา ด้านมาตรฐานการสอบบัญชี และระบบ
บคุ ลากร ได้แก่

47

สภาวิชาชพี บัญชี ในพระบรมราชูปถมั ภ์

ความเสยี่ งข้นั ตน้

วตั ถปุ ระสงค์ โอกาสใน ผลกระทบ ระดบั
ดา้ นคณุ ถาพ
ความเสยี่ งดา้ นคณุ ภาพ การเกดิ (สงู /กลาง/ ความเสยี่ ง การตอบสนองดา้ นคุณภาพ

(สงู /กลาง/ ต่า) (สงู /กลาง/

ต่า) ต่า)

ด้านมาตรฐานรายงาน สารสนเทศ รวมถึงระบบเพ่อื ทดแทน

ทางการเงิน ด้านมาตรฐาน ทรัพยากรท่อี าจขาดแคลน

การสอบบัญชี ด้านสารสนเทศ • มอบหมายให้บุคคลท่มี ีคุณสมบัตเิ หมาะสม
QR5.2 ความเพียงพอและเหมาะสม เป็นผู้รับผิดชอบในภาพรวม และในแต่ละ
องค์ประกอบของระบบการบริหารคุณภาพของ
ของระบบสารสนเทศ สานกั งาน โดยบุคคลน้ัน ๆ ควรจะมคี ณุ สมบัติ
QR5.3 การจัดสรรทรัพยากร และมปี ระสบการณ์ท้งั ในด้านวิชาชีพและด้าน
การกากบั ดแู ลองค์ประกอบน้ัน ๆ
ไม่สอดคล้องกบั ปริมาณ
งานสอบบัญชี

• กาหนดแผนการเงินให้สนบั สนุนการจดั สรร

ทรัพยากรอย่างมคี ุณภาพ

• การจัดสรรทรัพยากรให้มคี วามยืดหยุ่นและ

สอดคล้องกบั ปริมาณงานสอบบัญชี

• กาหนดแผนสรรหาผ้เู ช่ียวชาญภายนอก

• กาหนดแผนการพฒั นาบคุ ลากร ระบบ

สารสนเทศ ให้สอดคล้องกบั การเปล่ยี นแปลง

สภาพแวดล้อมในการดาเนนิ งาน

48

สภาวิชาชพี บัญชี ในพระบรมราชูปถัมภ์

ความเสยี่ งข้นั ตน้

วตั ถุประสงค์ โอกาสใน ผลกระทบ ระดบั
ดา้ นคณุ ถาพ
ความเสยี่ งดา้ นคณุ ภาพ การเกดิ (สงู /กลาง/ ความเสยี่ ง การตอบสนองดา้ นคณุ ภาพ
QO6. การปฏบิ ัตติ าม
กฎหมาย และ QR6.1 การไม่ปฏบิ ัติตามกฎหมาย (สงู /กลาง/ ต่า) (สงู /กลาง/
ข้อบงั คับ และข้อบังคับ เช่น
จรรยาบรรณสาหรับ ต่า) ต่า)
ผ้ปู ระกอบวชิ าชีพบัญชี
รวมถึงมาตรฐานเร่ือง • กาหนดแผนการประเมนิ ผลบุคลากรโดยเน้น
ความเป็นอสิ ระ กฎเกณฑ์
ของหน่วยงานท่มี ีหน้าท่ี ด้านคุณภาพ
กากบั ดแู ลของประเทศท่ี
ประกอบวิชาชพี (ข้นึ อยู่กบั (ข้นึ อยู่กบั (ข้นึ อยู่กบั • มอบหมายบุคลากรท่เี หมาะสมด้านการปฏบิ ตั ิ
การประเมนิ การประเมนิ การประเมนิ ตามกฎหมาย และข้อบังคบั รวมถงึ ระบบ
ของแต่ละ ของแต่ละ ของแต่ละ สารสนเทศท่เี หมาะสม นามาส่อื สารให้
สานกั งาน) สานักงาน) สานักงาน) บคุ ลากรในสานกั งานอย่างสม่าเสมอ

• กาหนดแผนการป้ องกนั ตรวจสอบ และแก้ไข

ปัญหาการไม่ปฏบิ ตั ติ ามกฎหมายและข้อบงั คับ

โดยกาหนดเวลาดาเนินการอย่างรวดเรว็ และ

เหมาะสม

• กาหนดช่องทางในการร้องเรียน การค้มุ ครอง

ผ้รู ้องเรียน และการตรวจสอบข้อร้องเรียน
หากพบการไม่ปฏบิ ตั ติ ามกฎหมายและ

ข้อบังคับ

หมายเหตุ: การประเมินความเส่ยี งด้านคณุ ภาพข้างต้นเป็นเพยี งตัวอย่างบางสว่ นเทา่ น้นั สานักงานสอบบญั ชีควรนาไปปรับใช้ให้เข้ากบั บริบทและสภาพแวดล้อมของ
สานักงาน

49

สภาวชิ าชพี บญั ชี ในพระบรมราชูปถัมภ์โอกาสในการเกิด

การประเมินความเสยี่ งของการกากบั ดูแลและผูน้ า
จัดระดับความเส่ยี งในการจัดการบริหาร โดยพิจารณาจาก

• โอกาสในการเกดิ (Likelihood) มากน้อยเพียงใด 3 ลาดับ (1 = ต่า, 2 = ปานกลาง, 3 = สูง)
• ผลกระทบ (Impact) ถ้าเกดิ แล้วกระทบระดบั ไหน 3 ลาดับ (1 = ต่า, 2 = ปานกลาง, 3 = สงู )

ผลกระทบ
ตา่ กลาง สูง

3 69
สูง

2 46
กลาง

1 23
ตา่

ตวั อยา่ งที่ 2.3-3 การจดั ระดบั ความเสยี่ งในการจดั การบริหาร

ผลกระทบ

ตา่ กลาง สูง

3 69
QR6.1 QR1.1
สูง

โอกาสในการเกิด 2 46
QR2.1
กลาง QR4.1

1 23

ตา่ QR3.2 QR5.1

50

สภาวิชาชีพบัญชี ในพระบรมราชูปถมั ภ์

2.4 ควำมมุ่งมนั่ ต่อคุณภำพ

2.4.1 กระบวนการตดั สนิ ใจเชิงกลยทุ ธ์
ระบุให้สานักงานแสดงความมุ่งม่ันต่อคุณภาพผ่านวัฒนธรรมท่มี ีอยู่ในสานักงาน ระบุความสาคัญ

ของคุณภาพในการตัดสินใจเชิงกลยุทธ์ การดาเนินงาน การเงินของสานักงาน และความสาคัญของ
การดาเนินงานของสานักงาน รวมถึง เป้ าหมายทางกลยุทธ์ การบริหารทรัพยากรทางการเงิน การเติบโต
ของส่วนแบ่งการตลาด ความเช่ียวชาญในอุตสาหกรรม หรือการเสนอบริการใหม่ นอกจากน้ันสานักงาน
ควรกาหนดความรับผิดชอบของบุคลากรท่ีมีประสบการณ์และความรู้เก่ียวข้องกับตัดสินใจเชิงกลยุทธ์
การดาเนินงาน รวมถึงระดับงานสอบบัญชีของสานักงาน เพ่ือแสดงความมุ่งม่ันต่อระบบคุณภาพของ
สานักงาน
2.4.2 วิสยั ทศั นแ์ ละพนั ธกิจ (Vision and Mission)

สานักงานต้ องกาหนดนโยบายด้ านคุณภาพในวิสัยทัศน์และพันธกิจของสานักงานอย่ างชัดเจน
สร้างวัฒนธรรมคุณภาพในระดับสานักงานและระดับงานสอบบัญชี ต้ังแต่การรับงาน การปฏิบัติงาน
การดูแลลูกค้า การประเมินผลและกาหนดผลตอบแทนจากการปฏิบัติงานท่เี น้นคุณภาพ สร้างวัฒนธรรม
ให้เกิดการพัฒนา ปรับปรุง รวมท้ังระบบตรวจสอบคุณภาพ ภายใต้สภาพแวดล้อมท่ีเปล่ียนแปลง
โดยม่งุ เน้นคณุ ภาพ รวมถึงส่อื สารวัฒนธรรมคุณภาพของสานักงานต่อบุคลากร และเปิ ดโอกาสให้บคุ ลากร
แสดงความคดิ เหน็ และข้อเสนอแนะโดยสม่าเสมอ
2.4.3 คณุ ค่า (Value)
การสร้างวัฒนธรรมด้านคุณภาพให้เป็นคุณค่าของสานกั งาน

• ส่อื สารความสาคญั ของคุณภาพให้บคุ ลากรทกุ ระดบั ในองคก์ รในทุกโอกาสและทกุ ช่องทาง
• เปิ ดโอกาสให้ บุคลากรทุกระดับในสานักงานส่ือสารและเข้าถึงผู้นาขององค์กรเก่ียวกับ

การเสริมสร้างคณุ ภาพของสานกั งาน
• มรี ะบบคุณธรรม (merit system) ให้รางวลั แกบ่ คุ ลากรท่ปี ฏบิ ตั งิ านอย่างมีคุณภาพท้งั ในรปู แบบ

ต่าง ๆ และกาหนดมาตรการลงโทษผ้ทู ่ไี ม่ปฏบิ ัติตามระบบการบริหารคณุ ภาพของสานักงาน
• นาปัจจัยด้านคุณภาพมาพิจารณาในการประเมนิ การปฏบิ ัตงิ านของบุคคลากร
2.4.4 วฒั นธรรม (Culture)
การกากบั ดูแลและผ้นู าสามารถสร้างความม่งุ ม่นั ด้านคณุ ภาพในวัฒนธรรมของสานักงานได้ดงั น้ี
• การกาหนดทศิ ทางโดยผู้นา (Tone at the top) หมายถึง ผู้นามีความเข้าใจมาตรฐาน TSQM 1

บทบาทหน้าท่ีและความรับผิดชอบด้านคุณภาพของผู้นา บทบาทในการประเมินและสรุป
ความมีประสทิ ธผิ ลของระบบการบริหารคุณภาพ และการประเมนิ ผลผ้นู าของสานกั งาน

51

สภาวิชาชีพบญั ชี ในพระบรมราชูปถัมภ์

• ตัวอย่างท่ีแสดงถึงบทบาทของผู้นาต่อคุณภาพ เช่น ผู้นามุ่งเน้นคุณภาพอย่างต่อเน่ือง
โดยสม่าเสมอ และส่อื สารด้านคุณภาพอย่างเปิ ดเผย นอกจากน้ันผู้นาแสดงออกถึงความมุ่งม่ัน
ด้านคุณภาพในสานักงานอย่างชัดเจน

• ความม่งุ ม่ันด้านคุณภาพของบุคลากรทุกคน หมายถงึ บุคลากรทกุ คนมีความมุ่งม่ันด้านคุณภาพ
ท่ีเก่ียวข้องกับงานสอบบัญชี และกิจกรรมต่าง ๆ ในระบบการบริหารคุณภาพ นอกจากน้ัน
สานักงานคาดหวังให้ ทรัพยากรบุคคลแสดงความมุ่งม่ันด้านคุณภาพในการทางานและ
การแสดงออก มีการพัฒนาและรักษาระดับความสามารถในการปฏิบัติงาน และรับทราบว่า
คุณภาพมีความสัมพันธ์กับการประเมินผลงาน ผลตอบแทน การเล่ือนตาแหน่ง และ
ผลประโยชน์อ่นื

• ตัวอย่างท่สี านักงานกาหนดถงึ ความมุ่งม่ันในคุณภาพของบคุ ลากร ได้แก่ กาหนดในกฎบัตรของ
สานักงาน กาหนดวิธกี ารวัดคุณภาพ และความสัมพันธ์ระหว่างคุณภาพและการประเมินผลงาน
ค่าตอบแทนและการเล่อื นตาแหน่ง หรือเปิ ดโอกาสในการพัฒนาคณุ ภาพของบคุ ลากร

• กาหนดให้คุณภาพคือบริบทของการตัดสินใจเชิงกลยุทธ์ การเงินของสานักงาน การดาเนินงาน
และความสาคัญของการดาเนินงาน หมายถึง การบริหารคุณภาพไม่ได้เป็ นเอกเทศ ดังน้ัน
เพ่ือให้เกดิ ประสทิ ธิผล การกาหนดวฒั นธรรมท่แี สดงถึงความมุ่งม่ันต่อคุณภาพต้องประสานกบั
กลยุทธ์ของสานักงาน กิจกรรมการดาเนินงาน และกระบวนการทางธุรกิจ นอกจากน้ัน
การตัดสนิ ใจและการดาเนินการเชิงกลยุทธอ์ าจรวมถึง กลยุทธท์ างธรุ กจิ ของสานักงาน เป้ าหมาย
ทางการเงิน การบริหารทรัพยากร การเติบโตของส่วนแบ่งการตลาด ความเช่ียวชาญใน
อุตสาหกรรม หรือการเสนอบริการใหม่

• ตัวอย่างการกาหนดให้คุณภาพคือบริบทของการตัดสินใจเชิงกลยุทธ์ และการดาเนินงาน เช่น
การกาหนดให้คณุ ภาพอยู่ในวัตถุประสงค์และคุณค่าของสานกั งาน เป็นต้น

• ตัวอย่างการกาหนดให้ ระบบการบริหารคุณภาพส่งเสริมความมุ่งม่ันด้านคุณภาพ เช่น
การกาหนดนโยบายและข้ันตอนการปฏิบตั ิงานของสานักงาน ให้มีการปรึกษาหารือในประเดน็ ท่ี
ซบั ซ้อนหรือท่มี ีข้อโต้แย้ง และแสดงให้เหน็ ถึงความสาคัญและประโยชน์ของการปรึกษาหารือต่อ
ความสาคัญด้านคุณภาพ หรือการสร้างระบบท่ีสนับสนุนการตัดสินใจด้านการตอบรับงานและ
การคงไว้ ซ่ึงความสัมพันธ์กับลูก ค้ า แ ละ งานท่ีมีลัก ษณะเ ฉพาะ ท่ีหมา ยถึ งระบบ คุณภาพ ขอ ง
สานักงาน

2.5 ควำมรับผดิ ชอบและหนำ้ ทคี่ วำมรับผิดชอบของผนู้ ำของสำนกั งำน

ผ้นู าของสานกั งานรับผดิ ชอบเก่ยี วกบั การปฏบิ ัติงานทางด้านวิชาชีพผ่านกรรมการแต่ละคณะ

ผ้นู าของสานักงานรับผดิ ชอบในการบริหารและส่งเสริมวัฒนธรรมการให้ความเช่อื ม่นั ด้านคุณภาพ
ภายในสานักงาน และความช่วยเหลือในทางปฏิบัติท่จี าเป็นอ่ืน ๆ ท้งั หมด และแนวปฏิบัติท่สี นับสนุน
คณุ ภาพของงาน

52

สภาวชิ าชีพบญั ชี ในพระบรมราชูปถมั ภ์

ผู้นาของสานักงานมีหน้าท่กี าหนดโครงสร้างการปฏิบัติงานและการรายงานโดยมีผู้บริหารร่วมกันใน
การออกแบบการปฏิบัติงานในรายละเอียด เพ่ือให้เกิดการพัฒนาระบบอย่างต่อเน่ือง และมีประสิทธิภาพ
มากข้นึ

ผู้นาของสานักงานมีหน้าท่ใี นการสอบทานคู่มือระบบการบริหารคุณภาพ และปรับเปล่ียน เพ่ือให้
สอดคล้องกบั การทางานปัจจุบัน และนาเสนอให้ผ้เู ป็นหุ้นสว่ นอนุมัติเป็นประจาทุกปี

ผู้นาของสานักงานมีหน้าท่ีประเมินบคุ คลในเร่ืองความเพยี งพอและเหมาะสมของประสบการณ์ และ
ความสามารถท่จี ะบรรลุความรับผิดชอบของตน

2.6 โครงสรำ้ งองค์กร และคุณสมบตั ิของหวั หนำ้ ดำ้ นคุณภำพ (อำ้ งองิ ย่อหนำ้ 28(ง) และ ก59)

สานักงานต้องออกแบบโครงสร้างองค์กรและการมอบหมายหน้าท่ี ความรับผิดชอบ และอานาจ
หน้าท่ีท่ีเหมาะสม เพ่ือสนับสนุนการออกแบบ การนาไปปฏิบัติ และการดาเนินการระบบการบริหาร
คณุ ภาพของสานกั งาน

โครงสร้างองค์กรของสานักงานอาจรวมถึงหน่วยปฏิบัติการ กระบวนการดาเนินการ แผนกหรือท่ตี ้ัง
ทางภมู ิศาสตร์ และโครงสร้างอ่นื ๆ ในบางกรณสี านกั งานอาจมุ่งเน้นให้ความสาคญั หรือรวมศูนย์กระบวนการ
หรือกิจกรรมต่าง ๆ ในศูนย์ให้บริการ และกลุ่มผู้ปฏิบัติงานอาจรวมถึงบุคคลจากศูนย์ให้บริการของ
สานกั งาน ซ่งึ ปฏบิ ตั ิงานเฉพาะอย่างท่มี ีลกั ษณะซา้ ๆ หรือต้องอาศัยความเช่ียวชาญ
ผูส้ อบทานคุณภาพงาน (Engagement Quality Reviewer (EQR))

ผู้ประกอบวิชาชีพท่ปี ฏิบัติหน้าท่เี ก่ียวกับการสอบทานคุณภาพงานของสานักงาน มีหน้าท่สี อบทาน
การปฏิบัติงานในระดับสานักงาน (firm level) และระดับปฏิบัติงาน (engagement level) รายงานผล
การปฏบิ ัติงานต่อหัวหน้าสานักงาน
ผูน้ าดา้ นจรรยาบรรณ (Ethics Leader (EL))

เป็นบคุ คลท่สี านกั งานแต่งต้ังและมอบหมายในการให้คาปรึกษาและตอบข้อหารือทกุ เร่ืองท่เี ก่ยี วข้อง
กับจรรยาบรรณ ซ่ึงรวมถึงความเป็ นอิสระ ความขัดแย้งทางผลประโยชน์ และความเป็ นส่วนตัวและ
การรักษาความลบั หรือหารือเร่ืองท่เี ก่ยี วข้องกบั จรรยาบรรณ
ทรพั ยากรบุคคล ( Human Resource (HR))

บุคลากร (ไม่จาเป็ นต้องเป็ นหุ้นส่วน) ท่ีรับผิดชอบงานทรัพยากรบุคคลท้ังหมด รวมท้ังการจด
บันทกึ ข้อมลู เก่ยี วกบั หน้าท่ขี องผ้ปู ระกอบวิชาชพี และการอบรมพฒั นาความรู้ของผ้ปู ฏบิ ัตงิ านด้านวชิ าชพี
อย่างต่อเน่อื ง รวมถึงการประเมนิ ผลการปฏบิ ัติงาน การสรรหาพนักงาน การเล่อื นข้นั เล่ือนตาแหน่ง และ
การกาหนด successor position

53

สภาวิชาชีพบัญชี ในพระบรมราชูปถัมภ์

2.7 กำรวำงแผนทรัพยำกร

สานักงานควรกาหนดแผนทรัพยากรให้เหมาะสมกับลักษณะและการประกอบธุรกิจของสานักงาน
รวมถึงกาหนดแผนทรัพยากรท่เี หมาะสมสาหรับระบบการบริหารคุณภาพของสานักงาน โดยมอบหมาย
หน้าท่แี ละความรับผิดชอบให้บุคลากรท่เี หมาะสมดูแลองค์ประกอบต่าง ๆ ของระบบการบริหารคุณภาพ
ของสานกั งาน รวมท้งั ประกาศให้รับทราบภายในและภายนอกองคก์ ร

1. ด้านกระบวนการประเมนิ ความเส่ยี งของสานกั งาน
2. ด้านการกากบั ดแู ลและผ้นู า
3. ด้านข้อกาหนดด้านจรรยาบรรณท่เี ก่ยี วข้อง
4. ด้านการตอบรับและการคงไว้ซ่งึ ความสมั พนั ธก์ บั ลูกค้าและงานท่มี ลี กั ษณะเฉพาะ
5. ด้านการปฏบิ ัติงาน
6. ด้านทรัพยากร
7. ด้านสารสนเทศและการส่อื สาร
8. ด้านกระบวนการตดิ ตามผลและแก้ไข

2.8 ตัวอยำ่ งเอกสำรทเี่ กยี่ วขอ้ ง

ตัวอย่างเอกสารท่เี ก่ยี วข้องในเร่ืองการกากบั ดแู ลและผ้นู า มีดงั น้ี
ตวั อย่างที่ 2.8.1 ผงั องคก์ ร
ตวั อย่างที่ 2.8.2 นโยบายเรือ่ งความรบั ผิดชอบของผูน้ าต่อคณุ ภาพภายในสานกั งาน

54

ตวั อย่างที่ 2.8.1 ผงั องคก์ ร สภาวชิ าชีพบญั ชี ในพระบรมราชูปถมั ภ์

Organization Chart - TSQM

Managing
Director

Consultants Technical Audit
Partner Partners

HR & Admin
Manager

Senior/Audit Audit admin Secretary
Managers (Audit File Control) IT

Ethical Managers
Committee
Technical Others
Training–Audit Committee
Committee Supervisors
Monitor
Client Committee Training (HR&TSQM)
Acceptance Promotion

Senior Staff

Junior Staff

ภาพท่ี 2-5 ตวั อย่างผังองคก์ รแสดงโครงสร้างองค์กรของสานกั งานขนาดกลาง

55

สภาวชิ าชพี บัญชี ในพระบรมราชูปถัมภ์

ตวั อย่างที่ 2.8.2 นโยบายเรือ่ งความรบั ผดิ ชอบของผูน้ าต่อคณุ ภาพภายในสานกั งาน

ตวั อยา่ งการกาหนดนโยบายเรือ่ งความรบั ผิดชอบของผูน้ าต่อคุณภาพภายในสานกั งาน
คาอธบิ าย
สานักงานต้องจัดให้มนี โยบายเร่ืองความรับผดิ ชอบของผ้นู าต่อคุณภาพภายในสานักงาน เพ่อื ให้เป็นไป
ตามข้อกาหนดของมาตรฐานการบริหารคุณภาพ ฉบับท่ี 1 ในเร่ืองของการจัดทาเอกสารหลักฐาน
เก่ยี วกบั ระบบการบริหารคณุ ภาพ โดยสานกั งานควรดัดแปลงเน้ือหาของนโยบายน้ีตามความเหมาะสม

นโยบายเรือ่ งความรบั ผิดชอบของผูน้ าต่อคณุ ภาพภายในสานกั งาน
เพ่ือสนับสนุนวัฒนธรรมภายในองค์กรท่ตี ระหนักว่าคุณภาพเป็นส่งิ จาเป็นในการปฏบิ ัติงาน สานักงานได้
จัดให้มีระบบการบริหารคุณภาพสานักงานข้ึน ซ่ึงกาหนดโดยประธานคณะกรรมการบริหารของสานักงาน
และจัดให้ มีผ้ ูรับผิดชอบในการดาเนินการเก่ียวกับการ บริ หารคุณภาพของสานักงานท่ีมีประสบ การณ์
มคี วามสามารถเพียงพอและเหมาะสม
สานักงานตระหนักถึงความสาคัญของคุณภาพในการปฏิบัติงานท่ใี ห้บริการด้านการตรวจสอบ การสอบทาน
งบการเงิน และงานให้ความเช่ือม่ันอ่ืนตลอดจนบริการเก่ียวเน่ือง โดยสานักงานขอยืนยันความต้ังใจใน
การปฏบิ ัติงานเพ่ือให้เป็นไปตามข้อกาหนดของมาตรฐานการบริหารคณุ ภาพ ฉบบั ท่ี 1 ดงั น้ี

❖ บุคลากรในสานักงานทุกคนเป็นผู้มีทกั ษะความรู้ ความสามารถ มีคุณภาพ และยึดม่ันในหลัก
จรรยาบรรณในการปฏบิ ตั งิ าน

❖ คุณภาพของงานในการปฏิบัติงานให้กับลูกค้า ไม่เก่ียวข้องกับค่าธรรมเนียมวิชาชีพท่ไี ด้รับ
จากลกู ค้า

❖ วิธกี ารปฏบิ ัตติ ่าง ๆ ของบุคลากรในสานักงานเป็นไปในทศิ ทางเดยี วกนั
❖ สานักงานจะนาผลการพิจารณาคุณภาพของงานมาเป็ นส่วนสาคัญในการป ระเมินผล

การทางานประจาปี ของบคุ ลากร เพ่อื การกาหนดค่าตอบแทนหรือการเล่อื นตาแหน่ง
❖ สานักงานให้ความสาคัญกบั การฝึกอบรมบุคลากร ซ่ึงตรงกบั หน้าท่แี ละความรับผิดชอบของ

แต่ละตาแหน่งงาน
❖ สานักงานจัดสรรทรัพยากรท่เี พียงพอสาหรับการพัฒนา การจัดทาเอกสารเก่ียวกับนโยบาย

และวิธปี ฏบิ ตั ิอนั เก่ยี วกบั การบริหารคุณภาพของสานกั งาน
❖ สานักงานมีการกาหนดมาตรการลงโทษในกรณีท่ีไม่ปฏิบัติตามนโยบายคุณภาพ และไม่มี

การผ่อนปรนหากไม่ปฏบิ ตั ติ ามนโยบายท่กี าหนดไว้
หุ้นส่วนทกุ คนของสานักงานมพี ันธสญั ญาว่าจะปฏบิ ตั ติ ามนโยบายและวิธปี ฏบิ ัติในเร่ืองการบริหารคุณภาพ
ของสานักงาน พร้อมท้งั จัดให้มีการทบทวนนโยบายและวิธีปฏิบัติดังกล่าวอย่างน้อยปี ละหน่ึงคร้ังเพ่ือให้
แน่ใจว่ามคี วามเป็นปัจจุบันอยู่เสมอ สานกั งานอาจกาหนดเป้ าหมายหรือวัตถุประสงค์ในความเป็นเลิศของ
คุณภาพของบริการ การติดต่อและส่อื สารกบั ลูกค้าอย่างสม่าเสมอ การให้บริการด้วยความซ่ือสตั ย์ เช่ือถอื
ได้ มีจิตสานกึ และมีความระมัดระวงั รวมท้งั มกี ารปรึกษาหารือในเร่ืองท่สี าคัญ
ท้ังน้ีเป้ าหมาย และกลยุทธ์ของสานักงาน รวมท้ังโครงสร้างขององค์กรและผู้รับผิดชอบในด้านต่าง ๆ
จะมีการส่อื สารให้พนกั งานได้ทราบโดยสม่าเสมอ

56

สภาวิชาชพี บัญชี ในพระบรมราชูปถมั ภ์

3.1 ขอ้ กำหนดมำตรฐำนกำรบริหำรคุณภำพ ฉบับที่ 1

มาตรฐานที่อา้ งอิง ย่อหนา้ ที่

มาตรฐานการบริหารคุณภาพ ฉบบั ท่ี 1 29 ก22-ก24 ก62-ก66

3.2 ภำพรวมขององคป์ ระกอบ

ภาพท่ี 3-1 องค์ประกอบของระบบการบริหารคุณภาพ
ท่มี า: Exposure Draft, proposed ISQM1, Quality Management for firms that Perform Audits or Reviews of Financial Statements,
or Other Assurance or Related Services Engagements by the International Auditing and Assurance Standards Board (IAASB)

ข้อกาหนดด้านจรรยาบรรณท่เี ก่ยี วข้อง รวมถึงข้อกาหนดเก่ยี วกบั ความเป็นอสิ ระ เป็นส่วนหน่ึงของ
มาตรฐานการบริหารคุณภาพ ฉบับท่ี 1 ระบุให้สานักงานต้องจัดให้มีนโยบายและวิธีปฏบิ ัติท่อี อกแบบมา
เพ่ือให้ความเช่ือม่ันอย่างสมเหตุสมผลแก่สานักงานว่า สานักงานและบุคลากรของสานักงานปฏิบัติตาม
ข้อกาหนดด้านจรรยาบรรณท่เี ก่ยี วข้องหรือข้อกาหนดอ่นื ท่กี าหนดโดยหน่วยงานกากับดูแล เช่น ธนาคาร
แห่งประเทศไทย สานักงานคณะกรรมการกากับหลักทรัพย์และตลาดหลักทรัพย์ เป็ นต้น นอกจากน้ัน
บุคคลอ่นื รวมถึงเครือข่าย สานักงานเครือข่าย และบุคคลในสานักงานเครือข่ายต้องปฏบิ ัติตามข้อกาหนด
ด้านจรรยาบรรณท่เี ก่ยี วข้อง โดยสานกั งานและงานของสานักงานต้องกระทาตาม

57

สภาวชิ าชพี บัญชี ในพระบรมราชูปถมั ภ์

หุ้นส่วนหัวหน้าสานักงาน หรือหุ้นส่วนท่ไี ด้รับมอบหมายต้องมีการรวบรวมนโยบาย และวิธปี ฏิบัติ
ตามจรรยาบรรณของสานักงาน มีการส่ือสารข้อมูลและกิจกรรมท่ีเก่ียวข้องแก่หุ้นส่วนอ่ืนและพนักงาน
เพ่ือให้ผู้ปฏิบัติเกิดความเข้าใจและสามารถนาไปปฏิบัติได้ เช่น การมีนโยบายและข้อปฏิบัติท่ชี ัดเจนใน
เร่ืองความเป็นอสิ ระ การรักษาความลับ การหมนุ เวยี นบุคลากร การปรึกษาหารือสาหรับประเดน็ จรรยาบรรณท่ี
เส่ยี งและข้อโต้แย้งต่าง ๆ การติดต่อส่อื สารหรือรายงานประจาวนั การประชุมหุ้นสว่ นสานักงานตามตาราง
ท่กี าหนด และการจัดอบรมเร่ืองจรรยาบรรณ เป็นต้น

ย่อหน้าท่ี 29(ก) ก62 และ ก63 กล่าวว่าสานักงานต้องกาหนดวัตถุประสงค์ด้านคุณภาพท่กี ล่าวถึง
การบรรลุความรับผิดชอบตามข้อกาหนดด้านจรรยาบรรณท่เี ก่ียวข้อง เพ่ือสร้างมาตรฐานของพฤติกรรม
ทางวิชาชีพบัญชี และสร้างมาตรฐานเร่ืองความเป็ นอิสระ มีหลักการพ้ืนฐาน คือ ความซ่ือสัตย์สุจริต
ความเท่ียงธรรม ความรู้ความสามารถและความเอาใจใส่ทางวิชาชีพ การรักษาความลับ พฤติกรรม
ทางวิชาชีพและความโปร่งใส นอกจากน้ัน ประมวลจรรยาบรรณของผู้ประกอบวิชาชีพบัญชีระบุหัวข้อ
เฉพาะท่เี ก่ยี วข้องกบั การปฏบิ ตั ิตามหลักการพ้นื ฐานกฎหมายหรือข้อบงั คับของประเทศ อาจประกอบด้วย
ข้อกาหนดด้านจรรยาบรรณ ซ่งึ รวมถึงความเป็นอิสระ เช่น กฎหมายคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคลจะส่งผลต่อ
การรักษาความลับของข้อมูล

ในบางกรณี สานักงานอาจกล่าวถึงเร่ืองในระบบการบริหารคุณภาพท่ีเฉพาะเจาะจงมากกว่า
หรือเพ่ิมเติมจากข้อกาหนดด้านจรรยาบรรณท่ีเก่ียวข้อง เช่น สานักงานไม่อนุญาตให้รับของขวัญและ
การรับรองจากลูกค้า สานักงานกาหนดระยะเวลาหมุนเวียนงานของผู้สอบบัญชีท่รี ับผิดชอบงานท้งั หมด
รวมถึงงานให้ความเช่ือม่ันอ่ืน หรือบริการเก่ียวเน่ือง และขยายรวมไปถึงระยะเวลาหมุนเวียนงานของ
สมาชกิ ในกล่มุ ผ้ปู ฏบิ ัตงิ านระดบั สงู ท้งั หมด

ย่อหน้าท่ี ก64 ระบถุ งึ ความสมั พันธร์ ะหว่างองคป์ ระกอบของข้อกาหนดด้านจรรยาบรรณท่เี ก่ยี วข้อง
กับองค์ประกอบอ่ืน ได้แก่ องค์ประกอบด้านสารสนเทศและการส่ือสารท่ีเก่ียวข้องกับข้อกาหนด
ด้านจรรยาบรรณให้แก่บุคลากรของสานักงานและบคุ ลากรอ่นื ให้เป็นไปตามข้อกาหนดเก่ยี วกับความเป็นอสิ ระ
สถานการณ์ท่อี าจก่อให้เกดิ อปุ สรรคต่อความเป็นอสิ ระ หรือการละเมิดข้อกาหนดด้านจรรยาบรรณท่เี ก่ยี วข้อง

นอกจากน้ัน ย่อหน้าท่ี ก64 กล่าวถึงองค์ประกอบด้านทรัพยากรดังน้ี สานักงานมอบหมายบุคคล
ในการจัดการและติดตามผลการปฏิบัติตามข้อกาหนด หรือเพ่ือให้คาปรึกษาในเร่ืองท่ีเก่ียวกับข้อกาหนด
ด้านจรรยาบรรณท่ีเก่ียวข้อง รวมถึงการใช้ระบบงานสารสนเทศ เพ่ือติดตามการปฏิบัติตามข้อกาหนด
ด้านจรรยาบรรณท่เี ก่ยี วข้อง การบันทกึ และรักษาสารสนเทศเก่ยี วกบั ความเป็นอสิ ระ

ย่อหน้าท่ี ก22 อธบิ ายข้อกาหนดด้านจรรยาบรรณท่เี ก่ยี วข้องในบริบทของระบบการบริหารคุณภาพ
อาจแตกต่างกันไป ข้ึนอยู่กับลักษณะและสถานการณ์ของสานักงานและงานท่ีให้บริการ ข้อกาหนด
ด้านจรรยาบรรณท่ีเก่ียวข้องอาจให้คาจากัดความของคาว่า “ผู้ประกอบวิชาชีพบัญชี” ตัวอย่างเช่น
ประมวลจรรยาบรรณสาหรับผู้ประกอบวิชาชีพบัญชีให้คาจากดั ความของคาว่า “ผู้ประกอบวิชาชีพบัญชี”
และยังอธิบายเพ่ิมเติมถึงขอบเขตของประมวลจรรยาบรรณของผู้ประกอบวิชาชีพบัญชีท่ีเก่ียวข้องกับผู้
ประกอบวชิ าชีพท่ใี ห้บริการสาธารณะและในสานกั งานด้วย

58

สภาวชิ าชพี บญั ชี ในพระบรมราชปู ถมั ภ์

ย่อหน้าท่ี ก24 กล่าวเน้นว่าระบบการบริหารคุณภาพของสานักงานอาจจาเป็นต้องครอบคลุมถึง
การปฏบิ ตั ติ ามข้อกาหนดจรรยาบรรณท่เี ก่ยี วข้องดงั กล่าวในระดบั บุคคล

ข้อบังคับสภาวิชาชีพบัญชีว่าด้วย จรรยาบรรณของผู้ประกอบวิชาชีพบัญชี พ.ศ. 2561 กล่าวถึง
หลักการพ้นื ฐาน ในเร่ืองต่อไปน้ี
 ความซ่อื สตั ย์สจุ ริต
 ความเท่ยี งธรรมและความเป็นอสิ ระ
 ความรู้ ความสามารถ และความเอาใจใส่ทางวชิ าชีพ (การรักษามาตรฐานในการปฏบิ ตั ิงาน)
 การรักษาความลบั
 พฤตกิ รรมทางวิชาชพี
 ความโปร่งใส

3.3 กำรประเมนิ ควำมเสยี่ ง

วตั ถปุ ระสงคด์ า้ นคุณภาพ (Quality Objectives)

เพ่ือให้บรรลุวัตถุประสงค์ด้านคุณภาพ สานักงานต้องกาหนดวัตถุประสงค์ด้านคุณภาพ ระบุและ
ประเมินความเส่ียงด้านคุณภาพ และออกแบบการตอบสนองต่อความเส่ียง และการนาไปปฏบิ ัติ รวมถึง
ระบบการตดิ ตามผลท่เี หมาะสมของสานกั งาน

ตวั อยา่ งที่ 3.3-1 วตั ถุประสงคด์ า้ นคณุ ภาพของขอ้ กาหนดดา้ นจรรยาบรรณทีเ่ กยี่ วขอ้ ง

1. บุคลากรตอ้ งเขา้ ใจขอ้ กาหนดจรรยาบรรณ

ย่อหน้าท่ี 29(ก)(1) และ 29(ข)(1) กล่าวว่าสานักงาน บุคลากรของสานักงาน บุคคลอ่ืน รวมถึง
เครือข่าย สานักงานเครือข่าย บุคคลในเครือข่ายหรือเครือข่ายสานักงาน หรือผู้ให้บริการ ต้องปฏิบัติตาม
ข้อกาหนดด้านจรรยาบรรณท่เี ก่ยี วข้อง โดยสานกั งานและงานของสานกั งานต้องกระทาตาม

ย่อหน้าท่ี ก65 ข้อกาหนดด้านจรรยาบรรณท่ีเก่ียวข้องท่ีใช้กับผู้อ่ืน ข้ึนอยู่กับว่าข้อกาหนดน้ันมี
ข้อกาหนดเฉพาะท่ีกล่าวถึงผู้อ่ืนหรือไม่ และสานักงานใช้ ผู้อ่ืนในระบบการบริหารคุณภาพหรือ
การปฏบิ ัติงานอย่างไร

2 บุคลากรตอ้ งปฏิบตั ิตามขอ้ กาหนดจรรยาบรรณ

ย่อหน้าท่ี 29(ก)(2) และ 29(ข)(2) กล่าวว่าสานักงาน บุคลากรของสานักงาน บุคคลอ่ืน รวมถึง
เครือข่าย สานักงานเครือข่าย บคุ คลในเครือข่าย หรือเครือข่ายสานักงาน หรือผ้ใู ห้บริการ ต้องบรรลหุ น้าท่ี
ความรับผิดชอบเก่ียวกับข้อกาหนดด้านจรรยาบรรณท่ีเก่ียวข้อง โดยสานักงานและงานของสานักงานต้อง
กระทาตาม

3. มกี ารตอบสนองทีเ่ หมาะสมต่อการฝ่ าฝื น

ย่อหน้าท่ี ก93 ระบุว่าสานักงานอาจมีมาตรการสาหรับบุคลากรท่แี สดงการกระทา หรือพฤติกรรมท่ี
ส่งผลกระทบเชิงลบต่อคุณภาพ เช่น ความล้มเหลวในการแสดงความมุ่งม่ันต่อคุณภาพ โดยการพัฒนา

59

สภาวิชาชพี บัญชี ในพระบรมราชูปถมั ภ์

และรักษาไว้ซ่ึงทักษะความรู้ในการปฏิบัติหน้าท่ี หรือนาการตอบสนองของสานักงานท่ีออกแบบไว้มา
ปฏิบัติ อาจข้ึนอยู่กับลักษณะของการกระทาหรือพฤติกรรม รวมถึงความรุนแรงและความถ่ีท่ีเกิดข้ึน
การปฏิบัติของสานักงานเม่ือบุคลากรท่แี สดงการกระทาหรือพฤติกรรมท่สี ่งผลกระทบเชิงลบต่อคุณภาพ
อาจรวมถึง การฝึ กอบรมหรือการพัฒนาทางวิชาชีพอ่ืน หรือ การพิจารณาผลกระทบของเร่ืองต่อ
การประเมนิ ผล ค่าตอบแทน การเล่อื นตาแหน่ง หรือสง่ิ จูงใจอ่นื ในส่วนท่เี ก่ยี วข้อง หรือการลงโทษทางวินัย
ตามความเหมาะสม

60

สภาวชิ าชพี บัญชี ในพระบรมราชูปถัมภ์

ตวั อย่างที่ 3.3-2 การระบุวตั ถุประสงคด์ า้ นคณุ ภาพ (Quality Objectives) ความเสยี่ งดา้ นคุณภาพ (Quality Risk) และการตอบสนองดา้ นคุณภาพ (Quality
Response) สาหรบั ขอ้ กาหนดดา้ นจรรยาบรรณทีเ่ กยี่ วขอ้ ง

วตั ถุประสงค์ ความเสยี่ งดา้ นคณุ ภาพ ความเสยี่ งข้นั ตน้ การตอบสนองดา้ นคณุ ภาพ
ดา้ นคุณภาพ
QR1.1 ค่มู อื ด้านจรรยาบรรณและ โอกาสใน ผลกระทบ ระดบั • มอบหมายผ้รู ับผิดชอบท่มี ีความรู้
QO1. บุคลากรต้อง แบบฟอร์มไม่ครบถ้ วน/ไม่เป็ น การเกดิ (สงู /กลาง/ ความเสยี่ ง ความสามารถในการปรับปรงุ ค่มู ือการอธบิ าย
เข้าใจข้อกาหนด ปัจจุบัน/ไม่ชดั เจน/เข้าใจยาก (สงู /กลาง/ ต่า) (สงู /กลาง/ การยกตวั อย่างประกอบ
ด้านจรรยาบรรณ QR1.2 บุคลากรมคี วามเข้าใจไม่
ถกู ต้องในข้อกาหนดด้าน ต่า) ต่า) • มอบหมายผ้รู ับผิดชอบปรับปรงุ ช่องทาง
จรรยาบรรณ หรือแบบฟอรม์ การส่อื สาร อบรมสมั มนา ตอบคาถาม
เก่ยี วกบั การยนื ยนั ความเป็นอสิ ระ (ข้นึ อยู่กบั (ข้นึ อยู่กบั (ข้นึ อยู่กบั การยกตวั อย่างประกอบ ให้สม่าเสมอ
เน่ืองจากการอบรมส่อื สารเร่ือง รวมถึงการทดสอบความเข้าใจของบุคลากร
ข้อกาหนดด้านจรรยาบรรณไม่ การประเมิน การประเมนิ การประเมนิ
เพยี งพอและไม่สม่าเสมอ เช่น • กาหนดตารางเวลาท่เี หมาะสม บันทกึ เทปเพ่อื
ไม่ได้จดั ปฐมนเิ ทศให้พนกั งานใหม่ ของแต่ละ ของแต่ละ ของแต่ละ ดูซา้ หรือเพ่อื ดูชดเชยหากไม่ได้เข้าฟังการอบรม
เข้าใจข้อกาหนดด้านจรรยาบรรณ สมั มนา
QR1.3 บคุ ลากรไม่ได้เข้าร่วม สานักงาน) สานกั งาน) สานักงาน)
การอบรมเก่ยี วกบั ข้อกาหนด
จรรยาบรรณ

61

สภาวชิ าชพี บัญชี ในพระบรมราชปู ถมั ภ์

วตั ถปุ ระสงค์ ความเสยี่ งดา้ นคุณภาพ ความเสยี่ งข้นั ตน้ การตอบสนองดา้ นคุณภาพ
ดา้ นคุณภาพ โอกาสใน ผลกระทบ ระดบั
QR1.4 เม่อื การเปล่ียนแปลง การเกิด (สงู /กลาง/ ความเสยี่ ง • มอบหมายผ้รู ับผดิ ชอบปรับปรงุ ช่องทาง
QO2. บุคลากรต้อง ข้อกาหนดด้านจรรยาบรรณไม่ได้มี (สงู /กลาง/ ต่า) (สงู /กลาง/ การส่อื สาร อบรมสมั มนา ตอบคาถาม
ปฏบิ ัตติ ามข้อกาหนด การแจ้งให้บุคลากรได้รับทราบ การยกตวั อย่างประกอบ ให้สม่าเสมอ รวมถงึ
ด้านจรรยาบรรณ อย่างท่วั ถึง ต่า) ต่า) การทดสอบความเข้าใจของบุคลากร
QR1.5 บุคลากรไม่ได้ศึกษาพัฒนา
ความรู้เก่ยี วกบั ข้อกาหนดด้าน (ข้นึ อยู่กบั (ข้นึ อยู่กบั (ข้นึ อยู่กบั • มอบหมายผ้รู ับผิดชอบปรับปรงุ ช่องทาง
จรรยาบรรณของวชิ าชีพบัญชีท่เี ป็น การประเมนิ การประเมิน การประเมนิ การส่อื สาร อบรมสมั มนา ตอบคาถาม
ปัจจุบนั ของแต่ละ ของแต่ละ ของแต่ละ การยกตัวอย่างประกอบ ให้สม่าเสมอ รวมถงึ
QR1.6 กระบวนการประเมนิ สานกั งาน) สานักงาน) สานักงาน) การทดสอบความเข้าใจของบคุ ลากร
ความเส่ยี งไม่ได้ระบุถึงข้อกาหนด
ด้านจรรยาบรรณท่เี ก่ยี วข้อง • มอบหมายผ้รู ับผดิ ชอบปรับปรงุ ข้นั ตอน
QR2.1 บคุ ลากรอาจมสี ว่ นได้เสยี การประเมนิ ความเส่ยี ง ให้มีการตรวจสอบจาก
ในผลประโยชน์บางอย่าง ผ้บู งั คับบัญชา และ/หรือ หัวหน้าสานักงาน
ในบริษัทลูกค้าโดยอาจมี
การถอื หุ้น การดารงตาแหน่งใน • มอบหมายผ้รู ับผดิ ชอบปรับปรงุ ช่องทาง
บริษทั ลกู ค้า หรือมีความค้นุ เคย การส่อื สาร อบรมสมั มนา ตอบคาถาม
จากการปฏบิ ตั งิ านมายาวนาน ทา การยกตัวอย่างประกอบ ให้ทราบถงึ
ความสาคัญและความเส่ยี งท่อี าจเกดิ ข้นึ ต่อ
วิชาชพี และสานกั งาน มีการส่อื สารให้

62

สภาวชิ าชพี บญั ชี ในพระบรมราชปู ถมั ภ์

ความเสยี่ งข้นั ตน้

วตั ถปุ ระสงค์ ความเสยี่ งดา้ นคณุ ภาพ โอกาสใน ผลกระทบ ระดบั การตอบสนองดา้ นคณุ ภาพ
ดา้ นคุณภาพ การเกิด (สงู /กลาง/ ความเสยี่ ง
(สงู /กลาง/ ต่า) (สงู /กลาง/

ต่า) ต่า)

ให้ปฏบิ ตั ิหน้าท่โี ดยขาดความเป็น สม่าเสมอ รวมถงึ การทดสอบความเข้าใจของ

อสิ ระ บุคลากร
QR2.2 ข้อมูลประกอบการปฏบิ ัติ • มอบหมายผ้รู ับผดิ ชอบปรับปรงุ ช่องทาง

ตามข้อกาหนดด้านจรรยาบรรณท่ี การส่อื สาร และมกี ารส่อื สารอย่างสม่าเสมอ

บคุ ลากรได้รับไม่เพยี งพอเหมาะสม เป็นรายปี หรือส่อื สารกอ่ นเข้าปฏบิ ัตงิ านใน

เช่น ไม่ทราบรายช่อื ลกู ค้าของ แต่ละคร้ัง

สานักงานท้งั หมด • มอบหมายผ้รู ับผิดชอบปรับปรุงช่องทาง
QR2.3 นโยบายท่กี าหนดให้

บคุ ลากรปฏบิ ตั ิตามไม่ครบถ้วน การส่อื สาร อบรมสมั มนา ตอบคาถาม

เช่น นโยบายการถือครอง การยกตัวอย่างประกอบ ให้ทราบถงึ

หลักทรัพย์ไม่ได้กาหนดไปถึง ความสาคัญและความเส่ยี งท่อี าจเกดิ ข้นึ ต่อ
สมาชกิ ในครอบครัวท่ใี กล้ชิด และ วชิ าชพี และสานกั งาน มีการส่อื สารให้สม่าเสมอ

ใกล้ชดิ ท่สี ดุ รวมถงึ การทดสอบความเข้าใจของบุคลากร
QR2.4 บคุ ลากรไม่ให้ความสาคัญ • มอบหมายผ้รู ับผดิ ชอบปรับปรงุ ช่องทาง

กบั การปฏบิ ตั ติ ามข้อกาหนด การส่อื สาร อบรมสมั มนา ตอบคาถาม

ด้านจรรยาบรรณ การยกตวั อย่างประกอบให้ทราบถึง
ความสาคัญและความเส่ยี งท่อี าจเกดิ ข้นึ ต่อ

63

สภาวิชาชพี บญั ชี ในพระบรมราชูปถัมภ์

ความเสยี่ งข้นั ตน้

วตั ถุประสงค์ ความเสยี่ งดา้ นคุณภาพ โอกาสใน ผลกระทบ ระดบั การตอบสนองดา้ นคุณภาพ
ดา้ นคุณภาพ การเกดิ (สงู /กลาง/ ความเสยี่ ง
(สงู /กลาง/ ต่า) (สงู /กลาง/

ต่า) ต่า)

วชิ าชพี และสานกั งาน มกี ารส่อื สารให้

สม่าเสมอ รวมถงึ การทดสอบความเข้าใจของ

บคุ ลากร
• สร้างค่านยิ มการปฏบิ ตั ิตามข้อกาหนด

ด้านจรรยาบรรณแกบ่ คุ ลากร
• กาหนดเป็นหัวข้อในการประเมนิ ผลงาน

QO3. มกี ารตอบสนอง QR3.1 กระบวนการประเมนิ ประจาปี
ท่เี หมาะสมต่อการฝ่ าฝืน ความเส่ยี งไม่ได้ระบถุ ึง (ข้นึ อยู่กบั (ข้นึ อยู่กบั (ข้นึ อยู่กบั • มอบหมายผ้รู ับผิดชอบปรับปรุงข้นั ตอน

การตอบสนองต่อการฝ่ าฝืน การประเมิน การประเมนิ การประเมิน ประเมินความเส่ียง ความเส่ยี งท่อี าจเกดิ ข้นึ ต่อ

QR3.2 ไม่มีนโยบายเก่ยี วกบั ของแต่ละ ของแต่ละ ของแต่ละ วิชาชพี และการตอบสนองต่อการฝ่ าฝืน
การรายงานเร่ืองร้องเรียน หรือมี
นโยบายแต่ไม่ชัดเจน สานกั งาน) สานักงาน) สานกั งาน) โดยส่อื สาร อบรมสมั มนา ตอบคาถาม

การยกตัวอย่างประกอบแกบ่ ุคลากรในสานกั งาน
• มอบหมายผ้รู ับผิดชอบปรับปรุงข้นั ตอน และ

ช่องทางการร้องเรียน จากช่องทางภายในและ

ภายนอกสานักงาน และการรายงานเร่ือง

ร้องเรียนต่อผ้บู ริหารหรือหัวหน้าสานักงาน

โดยส่อื สาร อบรมสัมมนา ตอบคาถาม
การยกตัวอย่างประกอบแกบ่ ุคลากรในสานักงาน

64

สภาวิชาชพี บัญชี ในพระบรมราชูปถมั ภ์

ความเสยี่ งข้นั ตน้

วตั ถุประสงค์ ความเสยี่ งดา้ นคณุ ภาพ โอกาสใน ผลกระทบ ระดบั การตอบสนองดา้ นคณุ ภาพ
ดา้ นคณุ ภาพ การเกิด (สงู /กลาง/ ความเสยี่ ง
QR3.3 ไม่มีการตรวจสอบ (สงู /กลาง/ ต่า) (สงู /กลาง/
การปฏบิ ัตติ าม หรือการฝ่ าฝืน
อย่างทนั ท่วงที ต่า) ต่า)

QR3.4 ไม่มีแนวทางการแก้ไข • มอบหมายผ้รู ับผดิ ชอบดาเนินการตรวจสอบ
การฝ่ าฝืนอย่างทนั ท่วงที และ
บทลงโทษอย่างเหมาะสมและ ข้อร้องเรียนจากช่องทางภายในและภายนอก
ทนั ท่วงที
สานกั งาน และการปกป้ องผู้ร้องเรียน และ

การรายงานเร่ืองร้องเรียนต่อผ้บู ริหารหรือ

หัวหน้าสานักงาน
• มอบหมายผ้รู ับผดิ ชอบวิเคราะห์สาเหตุหรือ

แรงจูงใจการฝ่ าฝืน เพ่ือปรับปรุงนโยบาย หรือ

แนวทางการปฏบิ ตั ิต่อไป
• มอบหมายผ้รู ับผิดชอบปรับปรงุ แนวทางแก้ไข

การฝ่ าฝืนอย่างทนั ทว่ งที และบทลงโทษ

โดยส่อื สาร อบรมสัมมนา ตอบคาถาม

การยกตัวอย่างประกอบแก่บคุ ลากรใน

สานักงาน

หมายเหตุ: การประเมินความเส่ียงด้านคุณภาพข้างต้นเป็นเพียงตัวอย่างบางส่วนเท่าน้ัน สานักงานสอบบัญชีควรนาไปปรับใช้ให้เข้ากับบริบทและสภาพแวดล้อมของ
สานกั งาน

65

โอกาสในการเกิด สภาวิชาชพี บญั ชี ในพระบรมราชูปถัมภ์

โอกาสในการเกิดการประเมินความเสยี่ งขอ้ กาหนดดา้ นจรรยาบรรณที่เกี่ยวขอ้ ง
จัดระดับความเส่ยี งในการจัดการบริหาร โดยพจิ ารณาจาก

• โอกาสในการเกดิ (Likelihood) มากน้อยเพียงใด 3 ลาดบั (1 = ต่า, 2 = ปานกลาง, 3 = สงู )
• ผลกระทบ (Impact) ถ้าเกดิ แล้วกระทบระดับไหน 3 ลาดับ (1 = ต่า, 2 = ปานกลาง, และ 3 = สงู )

ผลกระทบ
ตา่ กลาง สูง

3 69
สูง

2 46
กลาง

1 23
ตา่

ตวั อยา่ งที่ 3.3-3 การจดั ระดบั ความเสยี่ งในการจดั การบริหาร
ผลกระทบ

ตา่ กลาง สูง
3 69

สูง QR1.1
2 46

กลาง QR1.3
1 23

ตา่

66

สภาวชิ าชพี บญั ชี ในพระบรมราชปู ถมั ภ์

3.4 ควำมซื่อสัตยส์ ุจริต (Integrity)

ประมวลจรรยาบรรณของผู้ประกอบวิชาชีพบัญชี (รวมถึงมาตรฐานระหว่างประเทศเร่ืองความเป็นอสิ ระ)
(“ประมวลจรรยาบรรณ”) กาหนดหลักการพ้ืนฐานของจรรยาบรรณของผู้ประกอบวิชาชีพบัญชีท่สี ะท้อน
ให้เห็นถึงการรับรู้ซ่ึงความรับผิดชอบของผู้ประกอบวิชาชีพบัญชีท่ีมีต่อส่วนได้เสียสาธารณะ หลักการ
เหล่าน้ีกาหนดมาตรฐานของพฤติกรรมท่คี าดหวังจากผู้ประกอบวิชาชีพบัญชี หน่ึงในหลักการพ้ืนฐานของ
จรรยาบรรณดังกล่าว คือ ความซ่ือสัตย์สุจริต ซ่ึงหมายถึง ประพฤติตนอย่างตรงไปตรงมา จริงใจใน
ความสมั พันธท์ ้งั มวลท้งั ทางวิชาชพี และทางธุรกจิ

ความซ่ือสัตย์สุจริต เก่ยี วข้องกบั การปฏบิ ัติต่อกันอย่างยุติธรรม ความจริงใจ และมีลักษณะนิสัยท่ี
เข้มแข็ง ในการกระทาอย่างเหมาะสม แม้เม่ือเผชิญกับแรงกดดันให้ปฏิบัติเป็ นอย่างอ่ืน หรือเม่ือ
การกระทาเช่นน้นั อาจมแี นวโน้มทาให้เกดิ ผลท่ตี ามมาต่อบุคคลหรือองค์กรในทางลบ

การกระทาอย่างเหมาะสม เก่ียวข้องกับการมีจุดยืนอย่างม่ันคง เม่ือเผชิญกับสภาวะลาบากใน
การตัดสินใจ และสถานการณ์ท่ยี าก หรือการโต้แย้งผู้อ่ืน เม่ือมีเหตุการณ์แวดล้อมท่มี ีเหตุผลสมควรใน
ลกั ษณะท่เี หมาะสมกบั เหตกุ ารณแ์ วดล้อมน้นั

ผู้ประกอบวิชาชีพบญั ชีต้องไม่เข้าไปเก่ยี วข้องรู้กับรายงาน แบบแสดงรายการภาษี การส่อื สาร หรือ
ข้อมลู อ่นื ท้งั ๆท่ผี ้ปู ระกอบวิชาชพี บัญชีร้หู รือเช่อื ว่าข้อมูลน้ันประกอบด้วยข้อผิดพลาดท่มี ีสาระสาคญั หรือ
รายงานท่ที าให้เกิดความเข้าใจผิด ประกอบด้วยรายงานหรือข้อมูลท่จี ัดทาข้ึนโดยไม่ไตร่ตรอง หรือมีการละเว้น
หรือปิ ดบงั ข้อมูลท่จี าเป็นต้องมี ซ่ึงการละเว้นหรือปิ ดบังนั้นอาจทาให้เกดิ ความเข้าใจผิด

เม่ือผู้ประกอบวิชาชีพบัญชีเร่ิมตระหนักว่าตนเก่ียวข้องกับข้อมูลท่ีอธิบายไว้ข้างต้น ผู้ประกอบ
วชิ าชพี บญั ชีต้องดาเนินการเพ่อื ยุตกิ ารเก่ยี วข้องกบั ข้อมลู น้ัน

3.5 ควำมเทีย่ งธรรม (Objectivity)

ประมวลจรรยาบรรณของผู้ประกอบวิชาชีพบัญชี (รวมถึงมาตรฐานระหว่างประเทศเร่ืองความเป็นอสิ ระ)
(“ประมวลจรรยาบรรณ”) กาหนดหลักการพ้ืนฐานของจรรยาบรรณของผู้ประกอบวิชาชีพบัญชีท่สี ะท้อน
ให้เห็นถึงการรับรู้ ซ่ึงความรับผิดชอบของผู้ประกอบวิชาชีพบัญชีท่ีมีต่อส่วนได้เสียสาธารณะ หลักการ
เหล่าน้ีกาหนดมาตรฐานของพฤติกรรมท่คี าดหวังจากผู้ประกอบวิชาชพี บัญชี หน่ึงในหลักการพ้ืนฐานของ
จรรยาบรรณดังกล่าว คือ ความเท่ียงธรรม ซ่ึงหมายถึง การใช้ดุลยพินิจทางวิชาชีพหรือทางธุรกิจ
โดยปราศจากการรอมชอม (Being Compromised) จากอคติ หรือความขัดแย้งทางผลประโยชน์ หรือ
อิทธิพลอันเกินควรของบุคคล องค์กรเทคโนโลยี หรือปัจจัยอ่ืน หรือการพ่ึงพิงอันเกินควรต่อบุคคล องค์กร
เทคโนโลยี หรือปัจจัยอ่นื

ผู้ประกอบวิชาชีพบัญชี ต้องไม่ดาเนินกจิ กรรมทางวิชาชีพ ถ้าเหตุการณ์แวดล้อมหรือความสัมพนั ธ์
ทาให้เกดิ อทิ ธพิ ลอนั เกนิ ควรต่อดุลยพินิจทางวิชาชพี ท่เี ก่ยี วข้องกบั กจิ กรรมน้นั ของผ้ปู ระกอบวชิ าชพี บญั ชี

67

สภาวชิ าชพี บัญชี ในพระบรมราชปู ถมั ภ์

3.6 ควำมเป็ นอิสระ (Independence)

สานักงานและบุคลากรต้องมีความเป็ นอิสระจากงานท่ีให้ความเช่ือม่ันน้ัน อันประกอบด้วย
ความเป็ นอิสระด้านจิตใจ และความเป็ นอิสระอันเป็ นท่ีประจักษ์ ซ่ึงเป็ นส่ิงจาเป็ นเพ่ือให้ผู้สอบบัญชี
สามารถแสดงข้อสรุป และแสดงให้ผู้อ่ืนเห็นว่าตนได้ข้อสรุปโดยไม่ถูกกระทบจากอิทธิพลใด ๆ ท่จี ะให้
รอมชอมการใช้ดุลยพินิจทางวชิ าชพี และใช้การสงั เกตและสงสยั เย่ยี งผ้ปู ระกอบวิชาชีพได้

ความเป็นอิสระเช่ือมโยงกับหลักการพ้ืนฐานของจรรยาบรรณ เร่ืองความเท่ยี งธรรม และความซ่ือสัตย์
สจุ ริต ความเป็นอสิ ระประกอบด้วย

(ก) ความเป็นอิสระด้านจิตใจ (Independence of mind) สภาวะจิตใจท่ยี อมให้มีการแสดงออกซ่ึง
ข้อสรุป โดยไม่ถูกกระทบจากอิทธิพลใด ๆ ท่ีจะให้รอมชอมการใช้ดุลยพินิจทางวิชาชีพ
ซ่ึงจะทาให้บุคคลสามารถปฏิบัติหน้าท่ีได้ด้วยความซ่ือสัตย์สุจริต และใช้ความเท่ียงธรรม
และใช้การสงั เกตและสงสยั เย่ยี งผ้ปู ระกอบวิชาชพี ได้

(ข) ความเป็นอิสระอนั เป็ นที่ประจกั ษ์ (Independence of Appearance) การหลีกเลี่ยงขอ้ เท็จจริงและ
เหตุการณ์แวดล้อมต่างๆ ที่มีนัยสําคัญมากจนทาํ ให้บุคคลที่สามซ่ึงมีความรอบรู้และได้ใช้
วิจารณญาณเย่ียงวิญญูชน อาจสรุปว่าความซื่อสัตยส์ ุจริต ความเท่ียงธรรม หรือการสังเกตและ
สงสัยเย่ียงผูป้ ระกอบวิชาชีพของสํานกั งาน หรือสมาชิกของกลุ่มผูป้ ฏิบตั ิงานสอบบญั ชี หรือ
สมาชิกของกลุ่มผปู้ ฏิบตั ิงานที่ใหค้ วามเชื่อมนั่ น้นั ไดถ้ กู รอมชอม

ความรบั ผิดชอบต่อความเป็ นอิสระ – ระดบั สานกั งาน

สานักงานมีความรับผิดชอบในการพัฒนา การนาไปปฏิบัติ การติดตาม และการบังคับใช้นโยบาย
และวิธีปฏิบัติท่กี าหนดข้ึน เพ่ือช่วยให้บุคลากรทุกคนของสานักงานเข้าใจความเป็นอสิ ระของผู้ประกอบ
วิชาชีพบัญชี สามารถระบุประเดน็ ปัญหาจากการขาดความเป็นอิสระ รวมถึงมีการจัดทาบันทกึ การจัดการ
กบั อุปสรรคต่อความเป็นอสิ ระท่เี กดิ ข้นึ

สานักงานต้ องกาหนดผู้รับผิดชอบโดยให้ มีอานาจในการตัดสินใจข้ัน สุดท้ ายในการพิจาร ณ า
มาตรการป้ องกันต่าง ๆ ท่ีผู้รับผิดชอบงานกาหนดข้ึนในกรณีท่ีมีผลกระทบของการขาดความเป็ นอิสระ
และแจ้งให้บุคลากรทุกคนในสานักงานทราบถึงบุคคลดังกล่าวท่พี นักงานจะต้องติดต่อเม่ือเกิดประเดน็
ปัญหาด้านจรรยาบรรณทางวิชาชพี หรือความเป็นอสิ ระท่จี าเป็นต้องมกี ารปรึกษาหารือเพ่ิมเติมเพ่ือแก้ไขปัญหา
ท่ีเกิดข้ึน หากหุ้นส่วนสานักงานหรือพนักงานยังรู้สึกว่าอุปสรรคต่อความเป็ นอิสระน้ีไม่สามารถแก้ไขหรือ
ถกู ขจดั ไปได้กค็ วรมีการรายงานต่อไปยังผ้ทู ่มี อี านาจสงู สดุ ของสานักงาน

หากพบว่ามีอุปสรรคต่อความเป็นอิสระกับลูกค้าท่ไี ม่อยู่ในระดับท่ยี อมรับได้ และสานักงานได้ตัดสนิ ใจ
รับงานน้ัน หรือเร่ิมปฏิบัติงานน้ันไปแล้ว การตัดสินใจเช่นน้ีควรมีการบันทึกไว้เป็นลายลักษณ์อักษรโดย
อธบิ ายถึงรายละเอยี ดของอุปสรรค และมาตรการป้ องกันท่นี ามาใช้ในการขจัด หรือลดระดับอุปสรรคต่อ
ความเป็นอสิ ระให้อยู่ในระดบั ท่ยี อมรับได้

68

สภาวชิ าชพี บญั ชี ในพระบรมราชปู ถมั ภ์

สานักงานต้ องกาหนดนโยบายและวิธีปฏิบัติให้ พ นักงานทุกคนต้ องแจ้ งให้ สานักงานและห้ ุนส่วน
ผู้รับผิดชอบงานน้ัน ๆ ทราบในทันทีท่ีได้รู้ถึงการฝ่ าฝืนเร่ืองความเป็ นอิสระ เพ่ือให้สานักงานสามารถ
ดาเนินการตามความเหมาะสม และแก้ไขสถานการณ์ดังกล่าวได้ทันท่วงที พนักงานทุกคนในท่ีน้ี
หมายรวมถงึ หุ้นสว่ นอ่นื และพนกั งานท่ปี ฏบิ ตั ิงาน

นอกจากน้ัน สานักงานต้องมอบหมายความรับผิดชอบในการเกบ็ รักษาและปรับปรุงฐานข้อมูล
รายช่ือลูกค้าทุกรายท่ีต้องมีการตรวจสอบความเป็นอิสระให้เป็ นปัจจุบัน และมิให้มีการลงทุนในลูกค้า
เหล่าน้ัน สาหรับลูกค้าท่เี ป็นกิจการท่ีมีส่วนได้เสียสาธารณะน้ัน สานักงานควรมีฐานข้อมูลของกิจการท่ี
เก่ยี วข้องกนั กบั ลกู ค้าโดยหุ้นสว่ นของสานกั งานและพนกั งานทุกคนท่เี ก่ยี วข้องควรสามารถเข้าถึงฐานข้อมลู น้ีได้

หากเข้าเกณฑ์ท่ีเป็ นสานักงานเครือข่าย ทุกสานักงานในเครือข่ายต้องมีความเป็ นอิสระจากงาน
ให้บริการตรวจสอบ และงานสอบทานลูกค้า หากรายงานตรวจสอบหรือสอบทานงบการเงินลงนามโดยใช้
ช่ือทางการค้าเหมือนกัน มีโครงสร้างท่มี ีวัตถุประสงค์ในความร่วมมือซ่ึงกันและกนั จะถือว่าเป็นสานักงาน
เครือข่าย แม้ว่าสานักงานแต่ละแห่งจะมีสถานภาพทางกฎหมายแยกจากกนั สานักงานท่เี ป็นส่วนหน่ึงของ
เครือข่ายต้องมีข้ันตอนและกระบวนการเพ่ิมเติม เพ่ือท่จี ะส่ือสารกันได้อย่างมีประสิทธิภาพ และม่ันใจได้ว่า
มีความเป็นอสิ ระ

แนวทางการจัดการกบั อปุ สรรคต่อความเป็นอสิ ระโดยสานักงาน
 กาหนดนโยบายท่ใี ห้หุ้นส่วนของสานกั งานและพนกั งานทุกคนต้องทบทวนสถานการณ์ต่าง ๆ และแจ้ง

ให้สานักงานทราบเม่อื พบว่าอาจมปี ัญหาต่อความเป็นอสิ ระเกดิ ข้นึ
 ระบุและกาหนดมาตรการป้ องกัน วิธกี ารปฏบิ ัติ และกระบวนการในการจัดการกบั อุปสรรคต่อความ

เป็นอสิ ระอย่างเหมาะสม
 การเข้าไปมีส่วนร่วมต้ังแต่ต้นในการให้คาปรึกษาหารือโดยผู้รับผิดชอบ เพ่ือช่วยป้ องกันหรือระบุ

ประเดน็ ท่อี าจเป็นอุปสรรคต่อความเป็นอสิ ระท่อี าจเกดิ ข้นึ
 จดั ให้มกี ารให้การปรึกษาหารือเพ่ิมเติมหากจาเป็น
 ถอนตัวจากงาน หรือยุติความสมั พันธก์ บั ลกู ค้า หรือปรับเปล่ยี นขอบเขตงานให้บริการ
 บันทกึ กระบวนการและผลการแก้ไขอุปสรรคต่อความเป็นอสิ ระไว้เป็นลายลกั ษณ์อกั ษร
 จัดให้มีบทลงโทษสาหรับหุ้นสว่ นและพนกั งานท่ไี ม่ปฏบิ ัติตามข้อกาหนดด้านจรรยาบรรณ

ความรบั ผดิ ชอบต่อความเป็ นอิสระ – ระดบั หนุ้ ส่วนสานกั งานและพนกั งาน

บุ ค ล า ก ร ข อ ง สา นั ก งา น ต้ อ ง มี ค ว า ม ร้ ู ค ว า ม เ ข้ า ใ จ เ ก่ี ย ว กับ น โ ย บ า ยแ ล ะ ข้ อ บั งคั บ เ ก่ี ย ว กั บ
จรรยาบรรณของสานักงาน สมาชิกทุกคนของกลุ่มผู้ปฏิบัติงานต้องมีความเป็นอสิ ระท้งั ด้านจิตใจและการ
กระทาในการปฏบิ ัติงานท่ใี ห้ความเช่ือม่ันกบั ลูกค้า ผู้ปฏิบัติงานต้องรายงานต่อบุคลากรท่รี ับผิดชอบ เพ่ือ
จัดการผลกระทบท่สี านักงานอาจได้รับหากพบว่าอาจมีอปุ สรรคต่อความเป็นอสิ ระเกดิ ข้นึ

69

สภาวชิ าชพี บัญชี ในพระบรมราชปู ถัมภ์

ภาพท่ี 3-3 การจดั ทาหนงั สอื ยืนยนั ความเป็นอสิ ระและการรักษาความลับ

สานักงานต้องได้รับหนังสือยืนยันความเป็ นอิสระท่ีเป็ นลายลักษณ์อักษร (ตัวอย่างท่ี 3.16.1)
ของหุ้นส่วนและพนักงานทุกคนตามข้อกาหนดด้านจรรยาบรรณท่เี ก่ยี วข้องอย่างน้อยปี ละหน่ึงคร้ัง ซ่ึงอาจ
อยู่ในรูปของกระดาษหรืออิเล็กทรอนิกส์ เพ่ือยืนยันว่าหุ้นส่วนและพนักงานเข้าใจและได้ปฏิบัติตาม
นโยบายและวิธปี ฏิบัติเก่ยี วกับความเป็นอสิ ระของสานักงาน โดยสานักงานควรมีการกาหนดวันท่ที ่ีชัดเจน
ให้บุคลากรยืนยันความเป็ นอิสระและส่งคืนหนังสือยืนยันความเป็ นอิสระ และเม่ือสานักงานได้รับหนังสือ
ยืนยันความเป็นอิสระจากพนักงานแล้ว สานักงานควรจัดให้มีการสุ่มตรวจสอบความถูกต้องของหนังสอื
ยืนยนั ความเป็นอสิ ระด้วย

ในกรณีท่ีตรวจสอบบริษัทจดทะเบียน หรือกลุ่มกิจการท่ีมีผู้ปฏิบัติงานตรวจสอบจานวนมาก
สานักงานควรกาหนดในแนวการสอบบัญชี (Audit Program) ว่าให้ผู้ปฏิบัติงานท่ีเก่ียวข้องทุกคน (รวมถึง
หุ้นส่วน ผู้สอบทานคุณภาพงาน ท่ีปรึกษา และผู้เช่ียวชาญท้ังภายในและภายนอกท่ีเก่ียวข้องด้วย) ยืนยัน
ความเป็ นอิสระในหนังสือยืนยันความเป็ นอิสระรายบุคคลเฉพาะบริษัท (ตัวอย่างท่ี 3.16.2) และให้
รวบรวมหนงั สอื ยนื ยันดงั กล่าวไว้ในแฟ้ มกระดาษทาการของแต่ละช่วงท่ปี ฏบิ ตั ิงาน
มาตรการขจัดหรือลดอปุ สรรคต่อความเป็นอสิ ระให้อยู่ในระดับท่ยี อมรับได้ อาจมดี ังต่อไปน้ี
 ไม่ให้พนกั งานท่มี ีปัญหาด้านความเป็นอสิ ระปฏบิ ตั ิงานในงานน้นั
 ให้พนกั งานถอนการลงทุนหรือการมีส่วนได้เสยี ในกจิ การของลูกค้า

70

สภาวิชาชพี บญั ชี ในพระบรมราชูปถมั ภ์

 ไม่ให้สมาชิกของกลุ่มผู้ปฏิบัติงานท่ขี าดความเป็นอิสระต่อลูกค้า มีส่วนร่วมในการตัดสินใจท่สี าคัญ
อนั เก่ยี วข้องกบั งานบริการซ่งึ ทาให้กบั ลกู ค้ารายน้ัน

 ให้หุ้นสว่ นหรือพนักงานอ่นื สอบทานงานเพ่ิมเติม

ประเภทของอุปสรรคต่อความเป็ นอิสระ

ประเภท ความหมาย ตวั อย่าง
1. การมผี ลประโยชน์
ส่วนตน (Self-Interest) ปัญหาและอุปสรรคท่เี กดิ จาก • การมีสมาชกิ ในกล่มุ ผ้ปู ฏบิ ัติงานท่ี

2. การสอบทานผลงาน ผลประโยชน์ทางด้านการเงนิ หรือ ให้ความเช่อื ม่นั มีผลประโยชน์
ตนเอง(Self-Review)
ผลประโยชน์อ่นื ท่มี ีอิทธพิ ลต่อผ้สู อบ โดยตรงในทางการเงนิ ในกจิ การ

บญั ชีในทางท่ไี ม่เหมาะสมต่อการใช้ ของลูกค้าท่ใี ห้บริการ หรือมี

ดลุ ยพินิจทางวชิ าชีพหรือพฤตกิ รรม ความสัมพนั ธท์ างธรุ กจิ ท่ใี กล้ชดิ

ในทางท่ไี ม่เหมาะสม อย่างมนี ัยสาคัญกบั ลกู ค้ารายใด

รายหน่ึงท่ใี ห้บริการ

• สานกั งานของผู้ให้บริการงาน

สอบบญั ชีมรี ายได้ค่าบริการ

สว่ นใหญ่ข้นึ อยู่กบั รายได้ค่าบริการ

ท้งั หมดจากลูกค้ารายใดรายหน่งึ

• สานกั งานของผู้ให้บริการงาน

สอบบัญชีมคี วามวิตกกังวลท่จี ะ

สญู เสียลกู ค้าท่สี าคญั รายใด

รายหน่ึง

ปัญหาและอุปสรรคท่เี กดิ จากการท่ี • สานักงานของผู้ให้บริการงาน
ผ้สู อบบญั ชปี ระเมนิ ผลงานท่เี กดิ จาก สอบบัญชีออกรายงานการให้
การใช้ดลุ ยพนิ ิจหรือการให้บริการ ความเช่อื ม่นั ในประสิทธผิ ล
ทางวชิ าชีพของตนเองในอดีต หรือ การดาเนนิ งานเก่ยี วกบั ระบบข้อมลู

ของบคุ คลอ่นื ท่อี ยู่ในสานกั งานหรือ หรือรายงานทางการเงิน หลังจากท่ี
องคก์ รเดยี วกนั กบั ตน ซ่งึ การให้บริการ สานักงานได้วางระบบข้อมูลหรือ

ในปัจจุบนั ของผ้สู อบบญั ชตี ้องอาศยั รายงานทางการเงนิ ให้ และลูกค้า

ผลงานในอดีตดังกล่าว ได้นาระบบท่วี างไว้ไปใช้ปฏบิ ัติ

• สานักงานเป็นผู้ให้บริการจัดทา

ข้อมลู ทางการเงินให้แกล่ กู ค้า และ

เป็ นผู้ให้ บริการตรวจสอบข้ อมูล

ทางการเงนิ และให้ความเช่อื ม่นั ต่อ

ข้อมลู ทางการเงินดังกล่าวด้วย

71

สภาวชิ าชพี บญั ชี ในพระบรมราชปู ถมั ภ์

ประเภท ความหมาย ตวั อย่าง

• สมาชิกของกลุ่มผ้ปู ฏบิ ตั ิงานท่ี

ให้บริการความเช่อื ม่นั มีตาแหน่ง

หรือเพ่ิงได้ รับตาแหน่งเป็ น

กรรมการ หรือเจ้าหน้าท่ขี องกจิ การ

ของลกู ค้า หรือตาแหน่งท่มี ีอานาจ

ในการตดั สนิ ใจอย่างเป็นสาระสาคญั

ซ่งึ มผี ลกระทบโดยตรงต่อเน้ือหา

ของงานให้บริการความเช่อื ม่นั ของ

สานักงาน

• สานกั งานของผู้ให้บริการงาน

สอบบญั ชีให้บริการอ่นื แก่ลูกค้า

ซ่งึ บริการดังกล่าวมผี ลกระทบโดยตรง

ต่อเน้อื หาของงานให้บริการ

ความเช่อื ม่นั ของสานกั งาน

3. การเป็นผู้ให้ ปัญหาและอปุ สรรคท่เี กดิ ข้นึ จากการท่ี • สานักงานของผู้ให้บริการงานสอบบัญชี

การสนบั สนุน (Advocacy) ผ้สู อบบัญชสี นบั สนุนลกู ค้ารายใด ให้การสนบั สนุนการเสนอขายหุ้น

รายหน่ึงจนไม่สามารถอยู่ในฐานะ ของลูกค้างานสอบบัญชี

ท่ปี ฏบิ ตั ิงานได้ด้วยความเท่ยี งธรรม • ผ้สู อบบัญชีปฏบิ ัติงานในลกั ษณะท่ี

เป็ นผู้สนับสนุนในฐานะตัวแทนของ

ลูกค้าในการดาเนนิ คดีหรือข้อพิพาท

กบั บคุ คลท่สี าม

4. ความค้นุ เคยสนิทสนม ปัญหาและอปุ สรรคท่เี กดิ จาก • สมาชิกของกลุ่มผ้ปู ฏบิ ัติงาน

(Familiarity) ความสมั พันธท์ ่ยี าวนานหรือใกล้ชิด มีสมาชกิ ในครอบครัวหรือสมาชิก
จนทาให้ผู้สอบบญั ชเี กดิ ความเหน็ อก ครอบครัวท่ใี กล้ชดิ ท่ดี ารงตาแหน่ง
เหน็ ใจในผลประโยชน์หรือง่ายต่อ เป็นกรรมการ หรือเจ้าหน้าท่ขี อง
การยอมรับในผลงานของบุคคล ลกู ค้า หรืออยู่ในตาแหน่งท่มี ีอทิ ธพิ ล
ท่ตี นมีความใกล้ชิดสนิทสนม อย่างมนี ัยสาคัญต่อเน้อื หาของ

งานให้บริการความเช่อื ม่นั ของ

สานักงาน

• การมกี รรมการ หรือเจ้าหน้าท่ี หรือ

ลูกจ้างของกจิ การท่รี ับบริการ

วชิ าชพี ซ่งึ อยู่ในตาแหน่งท่มี ี

อทิ ธพิ ลอย่างมนี ัยสาคัญเก่ยี วกบั

72

สภาวชิ าชพี บัญชี ในพระบรมราชปู ถมั ภ์

ประเภท ความหมาย ตัวอย่าง
เน้ือหาของงานบริการวชิ าชพี เพ่งิ
ได้รับแต่งต้งั ให้เป็นหุ้นสว่ นของ
สานักงานของผู้ให้บริการงานสอบบญั ชี
• การรับของขวญั หรือรับการปฏบิ ตั ิ
ท่เี กนิ สมควรจากลูกค้า
• การมเี จ้าหน้าท่อี าวุโสของสานักงาน
สอบบัญชที ่มี ีความสัมพนั ธ์อนั
ยาวนานกบั ลกู ค้าท่ใี ห้บริการ
ความเช่อื ม่นั

5. การถกู ข่มขู่คกุ คาม ปัญหาและอุปสรรคท่เี กดิ จาก • สานกั งานของผู้ให้บริการงานสอบบญั ชี
(Intimidation) ผ้สู อบบัญชีถูกกดี ขวางใน ถูกข่มข่จู ากลกู ค้าท่ใี ช้บริการ
การปฏบิ ัตงิ านอย่างเท่ยี งธรรม ในการยกเลกิ งานบริการวิชาชีพ
เน่ืองจากความกดดันไม่ว่าจะเกดิ ข้นึ หรืองานบริการอ่นื
จริง หรือเป็นท่เี ข้าใจด้วยตนเอง
รวมถงึ การใช้ความพยายามต่างๆ • สานกั งานของผู้ให้บริการ
ท่เี กนิ ควร เพ่อื ให้มอี ิทธพิ ลต่อ งานสอบบญั ชีถกู กดดนั จากลูกค้า
ผ้สู อบบัญชี ให้ลดขอบเขตการปฏบิ ตั ิงาน
อย่างไม่เหมาะสม เพ่ือลดค่าบริการ
ทางวชิ าชพี

• ผ้สู อบบญั ชมี คี วามรู้สกึ กดดัน
ในการให้ความเหน็ ท่ไี ม่สอดคล้อง
กบั ดุลยพนิ ิจกบั เจ้าหน้าท่ขี องลูกค้า
เน่ืองจากเจ้าหน้าท่ขี องลูกค้ามี
ความรู้ ความชานาญท่เี หนือกว่าตน
ในเร่ืองท่กี าลังพิจารณา

3.7 ควำมรู้ ควำมสำมำรถ และควำมเอำใจใส่ทำงวชิ ำชีพ (Professional Competence and
Due Care)

ประมวลจรรยาบรรณของผู้ประกอบวิชาชีพบัญชี (รวมถึงมาตรฐานระหว่างประเทศเร่ืองความเป็น
อสิ ระ) (“ประมวลจรรยาบรรณ”) กาหนดหลักการพ้ืนฐานของจรรยาบรรณของผู้ประกอบวิชาชีพบัญชีท่ี
สะท้อนให้เห็นถึงการรับรู้ ซ่ึงความรับผิดชอบของผู้ประกอบวิชาชีพบัญชีท่ีมีต่อส่วนได้เสียสาธารณะ

73

สภาวชิ าชพี บญั ชี ในพระบรมราชปู ถมั ภ์

หลักการเหล่าน้ีกาหนดมาตรฐานของพฤติกรรมท่ีคาดหวังจากผู้ประกอบวิชาชีพบัญชี หน่ึงในหลักการ
พ้นื ฐานจรรยาบรรณดงั กล่าว คอื ความรู้ ความสามารถ และความเอาใจใส่ทางวชิ าชพี ซ่งึ หมายถึง มแี ละรักษาไว้
ซ่ึงความรู้ และทกั ษะทางวิชาชีพในระดับท่รี ับรองได้ว่าลูกค้าหรือองค์กรผู้ว่าจ้างได้รับบริการทางวิชาชีพท่ี
ถึงพร้อมด้วยเทคนิคการปฏิบัติงานและมาตรฐานวิชาชีพ และตามกฎหมายท่เี ก่ียวข้องล่าสุด และปฏิบัติ
หน้าท่ดี ้วยความเอาใจใสใ่ ห้เป็นไปตามเทคนคิ การปฏบิ ตั ิงาน และมาตรฐานวชิ าชพี ท่เี ก่ยี วข้อง

การให้บริการลูกค้าและองค์กรผู้ว่าจ้างด้วยความรู้ ความสามารถทางวิชาชีพต้องใช้ดุลยพินิจท่ดี ีใน
การใช้ความรู้ และทักษะทางวิชาชีพในการดาเนินกิจกรรมทางวิชาชีพ และการรักษาไว้ซ่ึงความรู้
ความสามารถทางวิชาชีพ ต้องการให้ตระหนักรู้อย่างต่อเน่ืองและมีความเข้าใจเก่ียวกับการพัฒนา
ทางเทคนิค ทางวิชาชีพ ทางธุรกิจ และทางเทคโนโลยีท่ีเก่ียวข้อง การพัฒนาทางวิชาชีพบัญชีอย่างต่อเน่ือง
ทาให้ผู้ประกอบวิชาชีพบัญชี พัฒนาและรักษาไว้ซ่ึงความสามารถในการให้บริการอย่างมีความชานาญใน
สภาพแวดล้อมทางวิชาชีพ และการปฏิบัติงานอย่างมุ่งม่ัน ขยันหม่ันเพียร ครอบคลุมถึงความรับผิดชอบ
ในการปฏบิ ัตติ ามข้อกาหนดของงานท่ไี ด้รับมอบหมายอย่างระมดั ระวงั รอบคอบ ครบถ้วน และทนั ต่อเวลา

3.8 กำรรักษำควำมลบั (Confidentiality)

หุ้นส่วนสานักงานและพนักงานทุกคนต้องป้ องกันและรักษาข้อมูลความลับของลูกค้าตามข้อกาหนด
จรรยาบรรณ ข้อกฎหมาย ข้อบงั คบั ของหน่วยงานกากบั ดแู ล นโยบายของสานักงาน และข้อตกลงกบั ลกู ค้า

สานักงานควรแต่งต้ังให้มีผู้รับผิดชอบในการนานโยบายไปปฏบิ ัติ การปฏบิ ัติตาม และการบังคับใช้
ในเร่ืองของการปกป้ องข้อมูลส่วนตัวท่อี ยู่ภายใต้การควบคุมของสานักงาน และรับผิดชอบต่อการรักษา
ความลับของลูกค้า บุคคลท่ีรับผิดชอบน้ันเป็ นผู้มีอานาจสูงสุดในการแก้ปัญหาต่าง ๆ ท่ีเก่ียวข้องกับ
ความเป็นสว่ นตวั และการรักษาความลับลูกค้า

บุคลากรทุกคนในสานักงานต้องเข้าใจ และต้องรับทราบนโยบายและวิธีปฏิบัติของสานักงานท่ี
เก่ียวกับการรักษาความลับ สานักงานควรแจ้งนโยบายและแนวทางปฏิบัติ กฎระเบียบและข้อบังคับ
เก่ยี วกับการรักษาความลับ ท่รี ะบุในคู่มือการควบคุมคุณภาพของสานักงาน หรือเอกสารอ่นื เช่น เอกสาร
การอบรมภายในสานักงาน และให้ความรู้แก่หุ้นส่วนสานักงานและพนักงานทุกคนเก่ียวกับข้อกาหนด
ประเดน็ ต่างๆ ท่เี ก่ยี วข้องกบั ความเป็นสว่ นตัวและการเกบ็ รักษาความลับของลูกค้า

สานักงานควรกาหนดให้พนักงานทุกคนจัดทาหนังสือยืนยันในเร่ืองการรักษาความลับ ต้ังแต่เร่ิม
จ้างงานและทุกปี เพ่ือเป็นการเตือนความจาเก่ยี วกับข้อกาหนดดังกล่าว ซ่ึงหนังสือยืนยันดังกล่าวอาจจัดทา
เป็นฉบับเดียวกนั กบั หนังสอื ยืนยันความเป็นอสิ ระของพนักงานกไ็ ด้ (ตัวอย่างท่ี 3.16.1) กรณีท่สี านักงานจ้าง
บุคคลภายนอกมาปฏบิ ัติงาน เช่น ผู้สอบทานคุณภาพงาน ท่ปี รึกษาสานักงานต้องให้บุคคลเหล่าน้ันทาหนังสือ
ยนื ยนั ในเร่ืองการรักษาความลับเช่นกนั

ข้อมูลของลูกค้าและข้อมูลส่วนตัวอ่ืนท่ีได้รับระหว่างการปฏิบัติงานสอบบัญชีควรจะถูกใช้ หรือ
เปิ ดเผยตามวัตถุประสงค์ของการเกบ็ ข้อมูลเท่าน้ัน โดยกาหนดไม่ให้ใช้ข้อมูลความลับของลูกค้าเพ่ือ
ประโยชน์สว่ นตัวและพวกพ้อง

74

สภาวชิ าชพี บัญชี ในพระบรมราชปู ถมั ภ์

สานักงานอาจพิจารณาให้หุ้นส่วนสานักงานหรือพนักงานสามารถเข้าถึงข้อมูลต่าง ๆ ของสานักงาน
ได้เท่าท่จี าเป็น เช่น ใช้ระบบการป้ องกันการบกุ รุก (Firewall) และมีระบบรักษาความปลอดภัยของข้อมูล
และแฟ้ มงาน หรือการเข้าถึงข้อมลู ของบุคลากรในสานกั งาน

สานักงานควรกาหนดนโยบายการเกบ็ รักษาเอกสารภายในและภายนอกของสานักงาน การใช้งาน
เทคโนโลยี ซ่ึงรวมถึงนโยบายด้านระบบการป้ องกันการบกุ รกุ เครือข่ายของสานักงาน การใช้ฮาร์ดแวร์และ
ซอฟแวร์ของพนักงานในสานักงาน การโอนถ่ายและจัดเกบ็ ข้อมูลท่ถี ูกออกแบบมาให้เกบ็ รักษา บันทกึ
และกู้ข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ และนโยบายการป้ องกันข้อมูลจากการใช้งานท่ไี ม่ได้รับอนุญาตท้งั จากภายใน
และภายนอกสานกั งาน

3.9 พฤตกิ รรมทำงวชิ ำชพี (Professional Behavior)

หลักการท่สี าคัญคือ กาหนดให้ผู้ประกอบวิชาชีพบัญชีปฏบิ ัติตามกฎหมายและข้อบังคับท่เี ก่ยี วข้อง
อย่างเคร่งครัด ประพฤติตนในลักษณะท่ีสอดคล้องกับความรับผิดชอบทางวิชาชีพ ในการปฏิบัติหน้าท่ี
เพ่ือประโยชนส์ าธารณะ ในกจิ กรรมท้งั มวลท้งั ทางวิชาชีพและความสัมพันธท์ างธุรกจิ และหลกี เล่ยี งการกระทาใด ๆ
ท่ผี ้ปู ระกอบวชิ าชีพบญั ชรี ู้หรือควรรู้ว่าอาจทาให้เกดิ ความเส่อื มเสยี เกยี รติศักด์ิแห่งวชิ าชพี บัญชี รับผดิ ชอบ
ต่อผู้รับบริการ และรับผิดชอบต่อผู้ถือหุ้น ผู้เป็ นหุ้นส่วน หรือบุคคลหรือนิติบุคคลท่ีผู้ประกอบวิชาชีพ
บญั ชีปฏบิ ตั หิ น้าท่ใี ห้

3.10 ควำมโปร่งใส (Transparency)

หมายถึง การแสดงภาพลักษณ์ให้เห็นถึงการปฏิบัติตามกฎหมาย ข้อบังคับ ระเบียบต่าง ๆ และ
มาตรฐานวิชาชีพท่ีกาหนดไว้ และไม่ปกปิ ดข้อเทจ็ จริง หรือบิดเบือนความจริงอันเป็ นสาระสาคัญ ซ่ึง
สามารถติดตามตรวจสอบได้

3.11 ควำมขัดแยง้ ทำงผลประโยชน์ (Conflict of interest)

ความขัดแย้งทางผลประโยชน์สามารถเกิดข้ึนในสถานการณ์ต่าง ๆ เช่น เม่ือหุ้นส่วนหรือพนักงาน
ของสานักงานเป็นตัวแทนของลูกค้าสองราย รายหน่ึงเป็ นผู้ซ้ือ และอีกรายหน่ึงเป็ นผู้ขายในรายการค้า
เดียวกัน หรือให้ความช่วยเหลือในการหาพนักงานระดับอาวุโส เพ่ือไปทางานในบริษัทของลูกค้า โดยมีคู่
สมรสของบุคลากรในสานกั งานเป็นผู้สมคั รงานในบริษัทน้ัน

ตามข้อกาหนดด้านจรรยาบรรณ หุ้นส่วนสานักงานและพนกั งานต้องไม่มีผลประโยชน์ อทิ ธพิ ลหรือ
ความสัมพันธ์ท่ีเก่ียวกับธุรกิจของลูกค้าใด ๆ ซ่ึงจะลดทอนการใช้ดุลยพินิจหรือความเท่ียงธรรมของ
ผ้ปู ระกอบวิชาชีพ

ความขดั แยง้ ทางผลประโยชน์ – ระดบั สานกั งาน

สานักงานต้องกาหนดกระบวนการท่ีเหมาะสม เพ่ือให้ บุคลากรนาไปปฏิบัติเม่ือเกิดความขัดแย้ง
ทางผลประโยชน์ข้ึน และต้องมีการมอบหมายผู้มีอานาจในการตัดสินใจ เพ่ือแก้ไขความขัดแย้ ง
ทางผลประโยชนใ์ ด ๆ ท่อี าจเกดิ ข้นึ กระบวนการต่าง ๆ อาจรวมถงึ

75

สภาวชิ าชพี บญั ชี ในพระบรมราชปู ถัมภ์

 วางแผนมาตรการป้ องกนั เพ่อื ช่วยหลกี เล่ยี งความขัดแย้งทางผลประโยชน์ท่อี าจเกดิ ข้นึ
 พิจารณาและจัดให้มีมาตรการท่ีสามารถทาให้พบความขัดแย้งทางผลประโยชน์ หรือปกป้ อง

ข้อมลู ท่เี ป็นความลับท่เี ก่ยี วข้องกบั ลูกค้า
 จัดทาเอกสารบันทกึ อย่างเหมาะสมเก่ยี วกบั มาตรฐานป้ องกนั ความขัดแย้งทางผลประโยชน์ และ

บันทกึ ข้นั ตอนการตดั สนิ ใจ การนามาตรการไปใช้ และการให้คาแนะนา
 ปฏิเสธ หรือหยุดให้ บริการงานสอบบัญชี หรือการกระทาใดๆ ท่ีเกิดความขัดแย้งทาง

ผลประโยชน์
 กากบั ดูแลและจัดให้มบี ทลงโทษสาหรับหุ้นส่วนสานักงาน และพนกั งานท่ไี ม่ปฏบิ ัติตามข้อบังคับ

ท่เี ก่ยี วข้องกบั ความขดั แย้งทางผลประโยชน์

สานักงานควรมีนโยบายเก่ียวกับงานบริการต้องห้ าม และมีวิธีปฏิบัติในการอนุมัติงานบริการอ่ืน
โดยกาหนดแนวปฏบิ ตั ิ ดังตวั อย่างต่อไปน้ี

 กอ่ นการตอบรับงานให้บริการอ่นื ๆ นอกเหนือจากงานตรวจสอบแก่ลกู ค้า ผ้รู ับงานต้องขออนุมตั จิ าก
ผ้สู อบบญั ชีท่รี ับผิดชอบงาน

 ผู้สอบบัญชีท่รี ับผิดชอบงานต้องตรวจสอบงานบริการอ่ืนกับสรุปงานบริการต้องห้าม เพ่ือพิจารณา
การอนุมัติการรับงาน

 ผ้ปู ฏบิ ัติงานต้องบนั ทกึ การอนุมตั กิ ารรับงานในกระดาษทาการ

ในกรณีท่ีเป็ นสานักงานเครือข่าย สานักงานควรมีแนวปฏิบัติเพ่ือให้บริษัทในเครือข่ายแจ้งข้อมูลงาน
บริการอ่ืน ๆ ก่อนรับงาน หรือข้อมูลงานบริการอ่ืน ๆ ท่ีบริษัทในเครือข่ายให้บริการอยู่ในปัจจุบันใน
ช่วงเวลาท่เี หมาะสม เช่น กาหนดให้บริษัทในเครือข่ายแจ้งข้อมูลรายไตรมาส หรืออาจพิจารณาสอบถาม
ข้อมลู ทางอเี มลเพ่อื รวบรวมข้อมูลและพจิ ารณาผลกระทบ และดาเนินการเพ่อื ลดผลกระทบดงั กล่าว

ความขดั แยง้ ทางผลประโยชน์ – ระดบั หนุ้ ส่วนสานกั งานและพนกั งาน

หุ้นส่วนสานักงานและพนักงานต้องไม่ใช้ ข้อมูลของลูกค้าเพ่ือประโยชน์ส่วนตน และต้ อง
ไม่ปฏบิ ตั ิงานอ่นื ใดท่อี าจมคี วามขดั แย้งทางผลประโยชน์ หรืออาจกระทบต่อความเป็นอสิ ระของสานักงาน

หุ้นส่วนสานักงานและพนักงานต้องระบุสถานการณ์ท่อี าจทาให้เกิดข้อสงสัยเก่ียวกับความขัดแย้ง
ทางผลประโยชน์ ซ่งึ ต้องใช้ความระมัดระวังรอบคอบตามนโยบายของสานักงาน และปรึกษาหารือเก่ยี วกับ
สถานการณ์ดังกล่าวกับผู้รับผิดชอบในเร่ืองข้อกาหนดด้านจรรยาบรรณของสานักงาน เพ่ือจะได้สามารถ
ตอบสนองต่อสถานการณ์น้ัน ๆ ได้อย่างเหมาะสม หรืออาจต้องหลีกเล่ียงการให้บริการลูกค้าหากมี
ความจาเป็ น

เม่ือใดกต็ ามท่คี วามขัดแย้งทางผลประโยชน์เกิดข้ึนหรืออาจเกิดข้ึน หุ้นส่วนสานักงานและพนักงาน
ไม่ควรปฏิบัติงาน หรือให้คาปรึกษากับลูกค้าจนกว่าจะได้ตรวจสอบข้อเทจ็ จริงและสถานการณ์ของ
เหตุการณ์น้ันอย่างรอบคอบแล้ว ข้อสรุปต่าง ๆ ควรได้รับความเห็นชอบจากผู้ท่ีรับผิดชอบด้าน
จรรยาบรรณภายในสานักงานก่อน เพ่ือให้แน่ใจว่ามีการป้ องกันความขัดแย้งทางผลประโยชน์ และมีการ
ส่อื สารท่เี หมาะสมแล้ว

76

สภาวิชาชพี บัญชี ในพระบรมราชปู ถัมภ์

ถ้าหุ้นส่วนสานักงาน หรือพนกั งานรับร้ถู งึ การกระทาท้งั โดยเจตนาหรือไม่เจตนาของผ้อู ่นื ในสานกั งาน ซ่งึ
ขัดต่อนโยบายของสานักงาน ควรแจ้งเร่ืองน้ันต่อผู้มีหน้าท่รี ับผิดชอบด้านจรรยาบรรณภายในสานักงาน
ทนั ที และหากเร่ืองน้ันไม่ได้รับการจัดการจากผู้มีหน้าท่รี ับผิดชอบด้านจรรณยาบรรณ ควรส่งเร่ืองต่อไปให้ผ้มู ี
อานาจสงู สดุ ในสานักงาน

3.12 มำตรฐำนในกำรปฏบิ ัติงำน

ผ้ปู ระกอบวชิ าชีพบญั ชตี ้องปฏบิ ตั ิตามหลักการพ้นื ฐานเร่ืองความรู้ ความสามารถ และความเอาใจใส่
ทางวิชาชีพ (การรักษามาตรฐานในการปฏิบัติงาน) ในการปฏิบัติตามหลักการพ้ืนฐานดังกล่าวผู้ประกอบ
วิชาชีพบัญชีต้องทาตามข้ันตอนท่ีสมเหตุสมผล เพ่ือให้ม่ันใจว่าผู้ช่วยผู้ประกอบวิชาชีพบัญชีท่ีอยู่ภายใต้
การกากับดูแลของตนได้รับการฝึกอบรมและการกากับดูแลท่ีเหมาะสม ผู้ประกอบวิชาชีพบัญชีต้องทาให้
ลูกค้า องค์กรผู้ว่าจ้าง หรือบุคคลอ่ืนท่ีเป็ นผู้ใช้บริการทางวิชาชีพหรือกิจกรรมทางวิชาชีพของผู้ประกอบ
วิชาชีพบญั ชีตระหนกั ถึงข้อจากดั ท่มี อี ยู่ในการให้บริการหรือกจิ กรรม

3.13 กำรแจง้ เบำะแสและกำรรับเรื่องรอ้ งเรียน

ผู้ประกอบวิชาชีพบัญชีต้องพิจารณากาหนดวิธีการตอบสนองต่อการไม่ปฏิบัติตามกฎหมายและ
ข้อบงั คับท่เี ก่ยี วข้อง

การแจ้งเบาะแสการกระทาผิดอาจอนุญาตให้มีการรายงานโดยไม่ระบุตัวตนผ่านช่องทางท่กี าหนด
โดยการพิจารณาสภาพแวดล้อมในการทางานภายในสานักงานและสภาพแวดล้อมของการดาเนนิ งานของ
ผู้ประกอบวิชาชีพบัญชีว่ามีกระบวนการเพ่ืออานวยความสะดวกและจัดการข้อกังวลหรือข้อร้องเรียนท้งั
ภายในและภายนอกหรือไม่

การพิจารณาการเปิ ดเผยเร่ืองน้ันๆ ท่ขี ้นึ อยู่กบั ปัจจยั ภายนอก เช่น
• มหี น่วยงานท่มี อี านาจท่เี หมาะสมท่สี ามารถรับข้อมูลได้และมีการสอบสวนและดาเนินการเร่ืองน้ัน

ต่อไปหรือไม่ โดยหน่วยงานท่มี อี านาจท่เี หมาะสมข้นึ อยู่กบั ลักษณะของเร่ืองน้ัน ตัวอย่างเช่น ใน
กรณีท่มี ีรายงานทางการเงินของบริษัทจดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์มีการทุจริต หน่วยงานท่มี ี
อานาจท่เี หมาะสมจะเป็นสานักงานคณะกรรมการกากับหลักทรัพย์และตลาดหลักทรัพย์ หรือใน
กรณีท่มี ีการฝ่ าฝืนกฎหมายและข้อบังคับด้านส่งิ แวดล้อมหน่วยงานท่มี ีอานาจท่เี หมาะสมจะเป็น
หน่วยงานค้มุ ครองส่งิ แวดล้อม เป็นต้น
• มีการป้ องกันท่เี ข้มแขง็ และน่าเช่ือถือจากความรับผิดทางแพ่ง ทางอาญา หรือความรับผิดทาง
วิชาชีพ หรือการตอบโต้ โดยกฎหมายหรือข้อบังคับ เช่น ภายใต้กฎหมายและข้อบังคับเร่ืองการ
แจ้งเบาะแสการกระทาผดิ เป็นต้น
• มอี ุปสรรคท่เี กดิ ข้นึ จริงหรืออาจเกิดข้นึ ต่อความปลอดภัยทางกายภาพของผ้ปู ระกอบวชิ าชพี หรือ
บคุ คลอ่นื

77

สภาวชิ าชพี บญั ชี ในพระบรมราชูปถัมภ์

3.14 บทลงโทษ

การไม่ปฏิบัติตามกฎหมายและข้อบังคับ อาจส่งผลให้เกิดค่าปรับ การถูกดาเนินคดี หรือผลท่ี
ตามมาอ่นื กบั ลูกค้า ซ่งึ อาจมผี ลกระทบอย่างมีสาระสาคัญต่องบการเงิน ท่สี าคญั คือ การไม่ปฏบิ ตั ติ ามกฎหมาย
และข้อบังคบั ดังกล่าวอาจมีผลกระทบอย่างกว้างขวางต่อประโยชน์สาธารณะในด้านความเสยี หายอย่างมาก
ต่อนักลงทุน เจ้าหน้ี พนักงาน หรือสาธารณชน เพ่ือวัตถุประสงค์ในหมวดน้ี การไม่ปฏิบัติตามกฎหมาย
และข้อบงั คับท่ที าให้เกดิ ความเสียหายอย่างมาก เป็นเร่ืองหน่ึงท่ที าให้เกดิ ผลท่ไี ม่พึงประสงค์อย่างร้ายแรง
ต่อฝ่ ายต่าง ๆ ในทางการเงินหรือท่ีมิใช่ทางการเงิน ตัวอย่างรวมถึง การกระทาผิดโดยการทุจริตท่ีมีผลต่อ
การขาดทุนทางการเงินอย่างมีสาระสาคัญของผู้ลงทุน และการฝ่ าฝืนกฎหมายและข้อบังคับด้านส่งิ แวดล้อม
ท่เี ป็นอนั ตรายต่อสขุ ภาพหรือความปลอดภัยของพนกั งาน หรือสาธารณชน

การกาหนดบทลงโทษต่อผู้ท่ไี ม่ปฏิบัติตามนโยบายและวิธีปฏิบัติของสานักงานโดยเฉพาะอย่างย่ิง
ผู้ท่ีทาเช่นน้ันซ้าหลายคร้ัง สานักงานต้องจัดให้มีนโยบายและวิธีปฏิบัติในการพิจารณากรณีต่าง ๆ ท่ี
ผลจากกระบวนการติดตามผลช้ีให้เห็นว่ารายงานอาจไม่เหมาะสม หรือมีการละเว้นวิธีปฏิบัติในระหว่าง
การปฏบิ ัติงาน นโยบายและวิธีปฏบิ ัติดังกล่าวต้องกาหนดให้สานักงานพิจารณาว่าต้องดาเนินการต่อไปอย่างไร
จงึ จะเหมาะสม เพ่อื ให้เป็นไปตามมาตรฐานวิชาชีพและข้อกาหนดทางกฎหมายท่เี ก่ยี วข้อง และพิจารณาว่า
ต้องขอคาแนะนาจากฝ่ ายกฎหมายหรือไม่

3.15 ตัวอย่ำงเอกสำรทเี่ กยี่ วขอ้ ง

ตวั อย่างเอกสารท่เี ก่ยี วข้องในเร่ืองข้อกาหนดโษฯจรรยาบรรณ มีดงั น้ี
ตวั อย่างที่ 3.15.1 หนงั สือยืนยนั ความเป็ นอิสระและการรกั ษาความลบั ประจาปี
ตวั อย่างที่ 3.15.2 หนงั สือยืนยนั ความเป็ นอิสระรายบุคคลเฉพาะบริษทั
ตวั อย่างที่ 3.15.3 แบบฟอรม์ ยืนยนั การรกั ษาความลบั ลูกคา้ (ลงชือ่ รบั รองก่อนลาออกจากงาน)
ตวั อยา่ งที่ 3.15.4 แบบฟอรม์ การปฏิบตั ิงานในองคก์ รอื่นของพนกั งานและบุคคลที่เกยี่ วขอ้ ง
ตวั อยา่ งที่ 3.15.5 ทะเบียนการถือครองหลกั ทรพั ยข์ องพนกั งานและบุคคลทีเ่ กยี่ วขอ้ ง

78

สภาวิชาชพี บญั ชี ในพระบรมราชูปถมั ภ์

ตวั อย่างที่ 3.15.1 หนงั สือยืนยนั ความเป็ นอิสระและการรกั ษาความลบั ประจาปี

หนังสอื ยืนยนั ความเป็นอสิ ระและการรกั ษาความลับ ประจาปี พ.ศ...................

ความเป็ นอิสระ
ข้าพเจ้าขอยืนยันว่าข้าพเจ้าได้ปฏบิ ตั ติ ามนโยบายและวธิ ปี ฏบิ ตั ิของสานกั งานในเร่อื งความเป็นอสิ ระ และข้าพเจ้าได้ปฏบิ ตั ิ
ตามข้อบังคับสภาวิชาชีพบัญชี ว่าด้วยจรรยาบรรณของผู้ประกอบวิชาชีพบัญชี พ.ศ. 2561 ในหมวด 110 หลักการ
พ้นื ฐาน หมวดย่อย 112 ความเทย่ี งธรรม ดังน้ี

ผู้ประกอบวิชาชีพบัญชีต้องปฏิบัติตามหลักการพ้ืนฐานเร่ืองความเท่ียงธรรม ซ่ึงกาหนดให้ผู้ประกอบวิชาชีพ
บญั ชีใช้ดุลยพนิ จิ ทางวชิ าชีพ หรอื ทางธรุ กจิ โดยปราศจากการรอมชอมจาก

(ก) อคติ
(ข) ความขัดแย้งทางผลประโยชน์ หรือ
(ค) อิทธิพลอันเกินควรของบุคคล องค์กร เทคโนโลยี หรือปัจจัยอ่ืน หรือการพ่ึงพิงอันเกินควรต่อบุคคล

องคก์ ร เทคโนโลยี หรอื ปัจจยั อ่นื

การรกั ษาความลบั
ข้าพเจ้าขอยืนยันว่าข้าพเจ้าได้ปฏบิ ัติตามนโยบายและวิธีปฏิบัติของสานักงานในเร่ืองการรักษาความลับ และข้าพเจ้าได้
ปฏิบัติตามข้อบังคับสภาวิชาชีพบัญชี ว่าด้วยจรรยาบรรณของผู้ประกอบวิชาชีพบัญชี พ.ศ. 2561 ในหมวด 110
หมวดย่อย 114 การรักษาความลบั

ให้ความสาคญั กบั ความลับของข้อมูลทไ่ี ด้มาจากความสัมพันธท์ างวิชาชพี และทางธุรกจิ ดงั น้นั จึงไม่พึงเปิ ดเผย
ข้อมูลดังกล่าวให้กบั บุคคลท่สี าม โดยไม่ได้รับการอนุมัติจากผู้มีอานาจอย่างถูกต้องและเฉพาะเจาะจง เว้นแต่
เป็ นการเปิ ดเผยตามสิทธิทางกฎหมาย หรือสิทธิทางวิชาชีพ หรือเป็ นหน้าท่ีท่ีต้องเปิ ดเผย หรือไม่นา ข้อมูล
ดงั กล่าวไปใช้เพ่อื ประโยชน์ส่วนตนหรอื เพ่ือบคุ คลท่สี าม

ยกเว้นประเดน็ ทก่ี ระทบต่อความเป็นอสิ ระและการรกั ษาความลบั ตามเอกสารแนบ ก.

ข้าพเจ้าได้อ่าน ทาความเข้าใจ และขอรับรองว่า ข้อมลู ท่ใี ห้ข้างต้นเป็นความจรงิ

ลงนาม _______________________________________
ช่อื -สกุล _______________________________________
ตาแหน่ง _______________________________________
ฝ่ าย __________________________________________
วนั ท่ี __________________________________________

79

สภาวชิ าชพี บญั ชี ในพระบรมราชูปถัมภ์

ตวั อยา่ งที่ 3.15.1 หนงั สอื ยืนยนั ความเป็ นอิสระและการรกั ษาความลบั ประจาปี (ต่อ)

เอกสารแนบ ก.

• ประเดน็ กระทบต่อความเป็นอสิ ระ

รายละเอยี ด สาเหตทุ ่อี าจทาให้กระทบต่อ มาตรการป้ องกนั ผลกระทบหรือ
วิธกี ารขจัดผลกระทบต่อความเป็นอสิ ระ
ความเป็นอสิ ระ

• ประเดน็ กระทบต่อการรักษาความลบั

รายละเอยี ด สาเหตทุ ่อี าจทาให้กระทบต่อ มาตรการป้ องกนั ผลกระทบหรอื
วิธกี ารขจัดผลกระทบต่อการรักษา
การรักษาความลบั
ความลับ

80

สภาวชิ าชพี บญั ชี ในพระบรมราชปู ถมั ภ์

ตวั อย่างที่ 3.15.2 หนงั สือยืนยนั ความเป็ นอิสระรายบุคคลเฉพาะบริษทั

หนังสอื ยนื ยนั ความเป็นอสิ ระรายบุคคลเฉพาะบริษทั

ข้ าพเจ้ าขอยืนยันว่า ข้ าพเจ้ าจะปฏิบัติตามนโยบายและวิธีปฏิบัติของสานักงาน ในเร่ืองความเป็ นอิสระของ
ผู้ประกอบวิชาชีพบัญชี ซ่ึงรวมถึงแนวทางปฏิบัติในเร่ืองความเป็ นอิสระของผู้ประกอบวิชาชีพบัญชีท่ีกาหนดโดย
สภาวิชาชีพบัญชี ต่อบริษัท……………….. (“บริษัท”) และกิจการท่ีเก่ียวข้องกันของบริษัท (ถ้ามี) สาหรับส้ินรอบปี บัญชี
................ ซ่งึ รวมถงึ ในเร่อื งดังต่อไปน้ี

1. ข้าพเจ้า ครอบครัวท่ีใกล้ชิด และครอบครัวท่ีใกล้ชิดท่ีสุด ยืนยันว่าไม่มีส่วนได้เสียทางการเงินโดยทางตรงหรือ
ทางอ้อมทม่ี สี าระสาคญั ในบริษทั หรือกจิ การท่ีเก่ยี วข้องกนั ของบริษัท (ถ้ามี)

2. ข้าพเจ้า ครอบครัวทใ่ี กล้ชดิ และครอบครัวท่ใี กล้ชิดท่สี ดุ ยืนยันว่าไม่มกี ารซ้อื หรอื ขายหลักทรพั ย์ท่อี อกโดยบริษัท
หรือกิจการท่ีเก่ียวข้องกันของบริษัท (ถ้ามี) ในระหว่างการปฏิบัติงานตรวจสอบและภายในระยะเวลา 6 เดือน
หลังจากเสรจ็ ส้นิ การตรวจสอบบริษทั

3. ข้าพเจ้า ครอบครัวท่ีใกล้ชิด และครอบครัวท่ีใกล้ชิดท่ีสุด ยืนยันว่าไม่มีเงินให้กู้ยืมหรือเงินกู้ยืมจากบริษัทหรือ
กิจการท่ีเก่ียวข้องกันของบริษัท (ถ้ามี) รวมถึงผู้ถือหุ้นรายใหญ่ ผู้บริหารสาคัญ และกรรมการของบริษัทหรือ
กจิ การทเ่ี ก่ยี วข้องกนั ดังกล่าว (โดยท่บี รษิ ทั หรือกจิ การท่เี ก่ยี วข้องกนั ท่อี ้างองิ ดงั กล่าวไม่ได้เป็นสถาบันการเงิน)

4. ข้าพเจ้า ครอบครัวท่ีใกล้ชิด และครอบครัวท่ีใกล้ชิดท่ีสุด ยืนยันว่าไม่มีเงินฝาก บัญชีซ้ือขายหลักทรัพย์ หรือ
กรมธรรม์กับบริษัทหรือกิจการท่ีเก่ียวข้องกันของบริษัท (ถ้ามี) ซ่ึงไม่ได้อยู่ภายใต้เง่ือนไขการค้าตามปกติของ
การดาเนินธรุ กจิ

5. ข้าพเจ้า ครอบครัวท่ีใกล้ชิด และครอบครัวท่ีใกล้ชิดท่ีสุด ยืนยันว่าไม่มีส่วนได้เสียทางการเงินในกิจการร่วมค้า
หรือไม่มีความสัมพันธ์ทางธุรกิจกับบริษัทหรือกิจการท่ีเก่ียวข้องกันของบริษัท (ถ้ามี) รวมถึงผู้บริหารสาคัญ
กรรมการ ผ้ถู อื หุ้นรายใหญ่ของบริษัทหรือกจิ การท่เี ก่ยี วข้องกนั ดงั กล่าว

6. ข้าพเจ้าไม่มีความสัมพันธ์ส่วนตัวกับกรรมการ ผู้บริหาร พนักงานของบริษัทหรือกจิ การท่เี ก่ยี วข้องกนั ของบริษัท
(ถ้าม)ี ทม่ี ีอทิ ธพิ ลโดยตรงอย่างมีสาระสาคญั ต่องบการเงนิ

7. ครอบครัวท่ีใกล้ชิด และครอบครัวท่ีใกล้ชิดท่ีสุดของข้าพเจ้า ยืนยันว่าไม่ได้เป็ นกรรมการ ผู้บริหาร พนักงาน
ในตาแหน่งอ่ืนของบริษัทหรือกิจการท่ีเก่ียวข้องกันของบริษัท (ถ้ามี) ท่ีมีอิทธิพลโดยตรงอย่างมีสาระสาคัญต่อ
งบการเงิน

8. ข้าพเจ้าไม่ได้เป็นพนักงานของบริษัท หรือกิจการท่เี ก่ยี วข้องกันของบริษัท (ถ้ามี) ในระหว่างท่ขี ้าพเจ้าปฏบิ ัตงิ าน
ตรวจสอบให้

9. ข้าพเจ้าไม่รับของขวญั หรือการรับรองจากบริษัท หรือกจิ การท่เี ก่ยี วข้องกนั ของบริษัท (ถ้ามี) ในจานวนท่มี ีมูลค่า
เกนิ …………….. บาท ท้งั น้ไี ม่รวมถงึ การรบั ค่าตอบแทนจากการให้บริการวชิ าชีพ

81

สภาวิชาชพี บัญชี ในพระบรมราชปู ถัมภ์

ตวั อยา่ งที่ 3.15.2 หนงั สือยืนยนั ความเป็ นอิสระรายบุคคลเฉพาะบริษทั (ต่อ)

10. ข้าพเจ้าขอยืนยันว่าหากข้าพเจ้าได้รับข้อเสนอ หรือมีความประสงค์ไปเป็นพนกั งานของบริษัทหรือกจิ การท่เี ก่ยี วข้องกนั
ของบริษัท (ถ้ามี) ข้าพเจ้าจะหยุดการปฏบิ ัตงิ านและดาเนนิ การแจ้งให้ผ้สู อบบญั ชที ่รี บั ผดิ ชอบงานทราบโดยทนั ที

หมายเหต:ุ
- ครอบครัวท่ีใกล้ชิด (Close Family) หมายถึง บิดา มารดา บุตรธิดา หรือพ่ีน้อง ผู้ซ่ึงไม่ใช่สมาชิกครอบครัวท่ี
ใกล้ชิดท่สี ดุ
- ครอบครัวท่ใี กล้ชดิ ทส่ี ดุ (Immediate Family) หมายถึง ค่สู มรสหรอื เทยี บเทา่ หรอื ผ้ทู อ่ี ยู่ในอุปการะ

ลงนาม _________________________
ช่อื -สกุล _________________________
ตาแหน่ง _________________________
ฝ่ าย _____________________________
วันท่ี _____________________________

82

สภาวชิ าชพี บัญชี ในพระบรมราชปู ถมั ภ์

ตวั อย่างที่ 3.15.3 แบบฟอรม์ ยืนยนั การรกั ษาความลบั ลูกคา้ (ลงชือ่ รบั รองก่อนลาออกจากงาน)
ตามท่ขี ้าพเจ้าได้เข้าร่วมปฏบิ ตั งิ านกบั สานักงานฯ
ต้งั แต่วนั ท่ี _________ ถึงวันท่_ี ________ น้ัน ข้าพเจ้าขอให้คารับรองต่อสานักงานฯ ว่า

1. ข้าพเจ้าจะใช้ข้อมลู ลกู ค้าและข้อมูลส่วนบคุ คลใด ๆ ท่ไี ด้รับระหว่างการปฏบิ ัติงานตาม
วตั ถุประสงค์ในการให้บริการตรวจสอบระหว่างวันท่เี ข้าร่วมปฏบิ ตั ิงานกบั สานกั งานฯ ดงั กล่าว
ข้างต้นเท่าน้นั และ

2. ข้าพเจ้าจะไม่เปิ ดเผยข้อมูลท่เี ป็นความลับของกจิ การซ่ึงตนได้มาในระหว่างการปฏบิ ัติงาน และ
3. ข้าพเจ้าจะไม่นาความลบั ของกจิ การท่ตี นได้มาระหว่างท่ปี ฏบิ ัติงานไปใช้เพ่ือประโยชน์ส่วนตนหรือ

บคุ คลท่สี าม
ช่อื พนกั งาน _________________________________
วนั ท่มี ผี ลลาออกจากงาน ___________________
วนั ท่ลี งช่อื รับรอง ________________

83

สภาวชิ าชพี บัญชี ในพระบรมราชปู ถัมภ์

ตวั อย่างที่ 3.15.4 แบบฟอรม์ การปฏิบตั ิงานในองคก์ รอื่นของพนกั งานและบุคคลที่เกยี่ วขอ้ ง

สาหรับปี ส้นิ สดุ วันท่ี ________________
ช่อื -นามสกุลพนักงาน ________________

ช่อื -นามสกุล ความสมั พันธ์ บรษิ ัท/ ตาแหน่ง วนั ทเ่ี ร่มิ วนั ทส่ี ้นิ สดุ
หน่วยงานท่ี ปฏบิ ตั ิงาน การปฏบิ ัตงิ าน
ปฏบิ ตั งิ าน

หมายเหต:ุ
- ครอบครัวท่ีใกล้ชิด (Close Family) หมายถึง บิดา มารดา บุตรธิดา หรือพ่ีน้อง ผู้ซ่ึงไม่ใช่สมาชิกครอบครัวท่ี
ใกล้ชดิ ทส่ี ดุ
- ครอบครวั ทใ่ี กล้ชดิ ทส่ี ดุ (Immediate Family) หมายถึง ค่สู มรสหรอื เทยี บเท่า หรือผ้ทู ่อี ยู่ในอปุ การะ

84

สภาวิชาชพี บัญชี ในพระบรมราชูปถัมภ์

ตวั อย่างที่ 3.15.5 ทะเบยี นการถือครองหลกั ทรพั ยข์ องพนกั งานและบุคคลทีเ่ กยี่ วขอ้ ง

สาหรับปี ส้นิ สดุ วนั ท่ี ________________
ช่อื -นามสกุลพนกั งาน ________________
รายงาน ณ วนั ท่ี ________________

ช่อื หลักทรพั ย์ ประเภท ถอื โดยตนเอง ถอื โดย Close จานวน หมายเหตุ
หลกั ทรัพย์ และ Immediate Family หลกั ทรัพย์

Family

หมายเหต:ุ
- ครอบครัวท่ีใกล้ชิด (Close Family) หมายถึง บิดา มารดา บุตรธิดา หรือพ่ีน้อง ผู้ซ่ึงไม่ใช่สมาชิกครอบครัวท่ี
ใกล้ชิดท่สี ดุ
- ครอบครวั ท่ใี กล้ชิดทส่ี ดุ (Immediate Family) หมายถึง ค่สู มรสหรือเทยี บเทา่ หรอื ผ้ทู อ่ี ยู่ในอปุ การะ

85

สภาวชิ าชพี บญั ชี ในพระบรมราชูปถมั ภ์

การตอบรับงานและการคงไว้ซ่ึงความสัมพันธ์กับลูกค้าและงานท่ีมีลักษณะเฉพาะน้ัน เป็นส่วนสาคัญ
สาหรับงานสอบบัญชแี ละงานท่ใี ห้ความเช่อื ม่นั อ่นื

4.1 ขอ้ กำหนดมำตรฐำนกำรบริหำรคุณภำพ ฉบับที่ 1

มาตรฐานที่อา้ งอิง ยอ่ หนา้ ที่
มาตรฐานการบริหารคณุ ภาพ ฉบับท่ี 1 30 ก67-ก74

สานั กงานต้ องก าหนดวั ตถุ ประสงค์ ด้ านคุ ณภาพต่ อไปน้ ี ท่ีกล่ าวถึ งการตอบรั บ งานและการคงไว้
ซ่งึ ความสมั พนั ธก์ บั ลูกค้าและงานท่มี ีลกั ษณะเฉพาะ

(ก) สานักงานต้องใช้ดุลยพินิจอย่างเหมาะสมเก่ียวกับการพิจารณาการตอบรับงานหรือการคงไว้
ซ่งึ ความสมั พันธก์ บั ลกู ค้าหรืองานท่มี ีลกั ษณะเฉพาะ โดยข้นึ อยู่กบั
(1) สารสนเทศท่ไี ด้รับเก่ียวกับลักษณะและสถานการณ์ของงาน และความซ่ือสัตย์ และคุณค่า
ทางจริยธรรมของลูกค้า (รวมถึงผู้บริหารและผู้มีหน้าท่ีกากับดูแล หากเหมาะสม) ว่ามี
ความเพียงพอ ท่จี ะสนบั สนุนการตัดสนิ ใจเหล่าน้นั และ
(2) ความสามารถของสานกั งานท่จี ะปฏบิ ัติงานตามมาตรฐานวิชาชีพ ข้อกาหนดทางกฎหมายและ
ข้อบงั คับท่เี ก่ยี วข้อง

(ข) การจัดลาดับความสาคัญด้ านการเงินและด้ านการดาเนินงานของสานักงานไม่นาไปสู่
การตัดสินใจท่ีไม่เหมาะสมว่ าจะตอบรับงานหรื อคงไว้ ซ่ึงความสัมพันธ์กับลูกค้ าหรื องานท่ีมี
ลกั ษณะเฉพาะหรือไม่

คาอธิบายการนาไปปฏิบตั ิตามมาตรฐาน

ลกั ษณะและสถานการณข์ องงานและความซื่อสตั ยแ์ ละคุณค่าทางจริยธรรมของลูกคา้ ตามขอ้ ก(1)

สารสนเทศท่ไี ด้รับเก่ยี วกบั ลกั ษณะและสถานการณ์ของงานอาจรวมถงึ
• อุตสาหกรรมของกจิ การท่กี จิ การดาเนินงานและปัจจัยด้านข้อบังคบั ท่เี ก่ยี วข้อง
• ลักษณะของกจิ การ ตัวอย่างเช่น การดาเนินการ โครงสร้างองค์กร ความเป็นเจ้าของและการกากับ
ดแู ล รูปแบบธรุ กจิ และการจัดหาเงินทนุ และ

86

สภาวิชาชพี บญั ชี ในพระบรมราชปู ถมั ภ์

• ลักษณะของเร่ืองท่ใี ห้ความเช่ือม่ันและหลักเกณฑ์ท่ีเก่ยี วข้อง ตัวอย่างเช่น ในกรณีของการรายงานผล
แบบบรู ณาการ
o เร่ืองท่ีให้ความเช่ือม่ันอาจรวมถึงสารสนเทศเก่ียวกับสังคม ส่ิงแวดล้อม หรือสุขภาพและ
ความปลอดภัย และ
o หลักเกณฑท์ ่เี ก่ยี วข้องในการวดั ประสทิ ธภิ าพอาจกาหนดมาจากผ้เู ช่ยี วชาญท่ไี ด้รับการยอมรับ

สารสนเทศท่ไี ด้รับเพ่ือสนับสนุนดุลยพินิจของสานักงานเก่ียวกบั ความซ่ือสตั ย์และคุณค่าทางจริยธรรม
ของลูกค้าอาจรวมถึงสถานะและช่ือเสียงทางธุรกิจของผู้เป็ นเจ้าของหลัก ผู้บริหารคนสาคัญ และผู้มีหน้าท่ี
กากบั ดูแลกจิ การของลกู ค้า

ตัวอย่างที่ 4.1-1 ปัจจัยที่อาจกระทบกับลักษณะและขอบเขตของสารสนเทศที่ได้รับเกี่ยวกับ
ความซื่อสตั ยแ์ ละคุณค่าทางจริยธรรมของลูกคา้

• ลักษณะของกิจการท่ีเก่ียวพันกับกิจการท่ีสานักงานตรวจสอบ รวมถึงความซับซ้อนของความเป็ น
เจ้าของและโครงสร้างการบริหารจัดการ

• ลักษณะการดาเนนิ งานของลูกค้า รวมถงึ แนวทางการดาเนนิ ธุรกจิ
• สารสนเทศเก่ยี วกับทศั นคติของผู้เป็นเจ้าของหลัก ผู้บริหารคนสาคัญ และผู้มีหน้าท่กี ากบั ดูแลกจิ การ

ของลกู ค้าในเร่ืองดังกล่าว เช่น การตีความมาตรฐานการบัญชีในลกั ษณะท่เี อ้อื ต่อประโยชน์ของกจิ การ
และสภาพแวดล้อมของการควบคมุ ภายใน
• ความต้องการของลกู ค้าท่จี ะรักษาระดบั ค่าธรรมเนียมการสอบบญั ชีให้ต่าท่สี ดุ เทา่ ท่เี ป็นไปได้
• ข้อบ่งช้วี ่าลูกค้ามีการจากดั ขอบเขตของงาน เช่น จากดั การเข้าถงึ ข้อมูล
• ข้อบ่งช้วี ่าลูกค้าอาจมีส่วนเก่ยี วข้องกบั การฟอกเงนิ หรืออาชญากรรมอ่นื
• เหตผุ ลในการแต่งต้ังผู้สอบบัญชีของสานักงานและการไม่แต่งต้ังผู้สอบบญั ชีของสานกั งานในงวดกอ่ นอีก
• อตั ลกั ษณ์และช่อื เสยี งทางธุรกจิ ของกจิ การท่เี ก่ยี วข้องกนั

สานักงานอาจได้รับสารสนเทศจากแหล่งข้อมูลภายในและภายนอกท่หี ลากหลาย ซ่งึ รวมถงึ
• ในกรณีของลูกค้ารายเดิม ใช้สารสนเทศจากงานของงวดปัจจุบันหรืองวดก่อนหน้า (ถ้ามี) หรือให้
สอบถามจากบุคคลอ่นื ซ่งึ มีการปฏบิ ตั งิ านอ่นื ให้กบั ลูกค้า
• ในกรณีของลูกค้ารายใหม่ ให้สอบถามจากผู้ให้บริการทางด้านวิชาชีพบัญชีแก่ลูกค้ารายก่อนหน้า
หรือรายปัจจุบนั ซ่งึ เป็นไปตามข้อกาหนดด้านจรรยาบรรณท่เี ก่ยี วข้อง
• การปรึกษาหารือกบั บุคคลท่สี าม เช่น นายธนาคาร ท่ปี รึกษาทางกฎหมาย และผ้รู ่วมอตุ สาหกรรม
• การหาข้อมูลประวัติจากฐานข้อมูลท่เี ก่ยี วข้อง (อาจเป็นทรัพยากรทางปัญญา) ในบางกรณีสานักงาน
อาจใช้บริการจากผ้ใู ห้บริการในการหาข้อมลู ประวัติ

87

สภาวิชาชพี บัญชี ในพระบรมราชปู ถมั ภ์

สารสนเทศท่ีได้รับระหว่างกระบวนการตอบรับงานและการคงไว้ซ่ึงความสัมพันธ์ของลูกค้ าของ
สานักงานมักเก่ียวข้องกับกลุ่มผู้ปฏิบัติงานเม่ือมีการวางแผนและการปฏิบัติงานสอบบัญชี มาตรฐานวิชาชีพ
อาจกาหนดอย่างเฉพาะเจาะจงให้กลุ่มผู้ปฏิบัติงานต้องได้รับหรือพิจารณาสารสนเทศดังกล่าว ตัวอย่างเช่น
มาตรฐานการสอบบัญชี รหัส 220 (ปรับปรงุ ) กาหนดให้ผู้สอบบัญชีท่รี ับผิดชอบงานต้องคานึงถึงสารสนเทศ
ทางบญั ชที ่ไี ด้รับระหว่างกระบวนการตอบรับงานในการวางแผนและการปฏบิ ัตงิ านสอบบญั ชี

มาตรฐานวิชาชีพหรือขอ้ กาหนดทางกฎหมายและข้อบงั คับที่เกี่ยวขอ้ งตาม ก(2) อาจรวมถึง
ข้อกาหนดเฉพาะท่ีจาเป็นจะต้องจัดทาก่อนการตอบรับและการคงไว้ซ่ึงความสัมพันธ์กับลูกค้าหรืองานท่มี ี
ลกั ษณะเฉพาะ และอาจกาหนดให้สานักงานต้องสอบถามเพ่ิมเติมไปยังสานักงานสอบบัญชีปัจจุบันหรือก่อนหน้า
เม่ือจะตอบรับงานด้วยเช่นกนั ตัวอย่างเช่น เม่ือมีการเปล่ียนแปลงผู้สอบบัญชีรับอนุญาต มาตรฐานการสอบ
บัญชี รหัส 300 กาหนดให้ก่อนท่จี ะเร่ิมการสอบบัญชี ผู้สอบบัญชีต้องมีการส่อื สารไปยังผู้สอบบัญชีเดิมตาม
ข้อกาหนดด้านจรรยาบรรณท่เี ก่ียวข้อง ประมวลจรรยาบรรณสาหรับผู้ประกอบวิชาชีพ รวมถึงข้อกาหนดใน
การพิจารณาผลประโยชน์ทับซ้ อนใน การตอบรั บหรื อการคงไว้ ซ่ึ งควา มสัมพัน ธ์กับลูก ค้ าหรื อ งา น ท่ีมี
ลักษณะเฉพาะ และส่อื สารกบั สานักงานสอบบัญชีปัจจุบันหรือก่อนหน้าเม่อื ตอบรับงานสอบบญั ชีหรือสอบทาน
งบการเงนิ
การใหค้ วามสาคญั ดา้ นการเงนิ และดา้ นการดาเนินงานของสานกั งานตามยอ่ หนา้ ที่ (ข)

การให้ความสาคัญด้านการเงินอาจมุ่งเน้นไปท่ผี ลประโยชน์ของสานกั งานและค่าธรรมเนยี มท่ไี ด้รับจาก
งานสอบบัญชีท่มี ีผลต่อทรัพยากรทางการเงินของสานักงาน การให้ความสาคัญด้านการดาเนินงานอาจรวมถึง
จุดเน้นเชิงกลยุทธ์ เช่น การเติบโตของส่วนแบ่งการตลาดของสานักงาน ความเช่ียวชาญทางธุรกิจ หรือ
การนาเสนอบริการใหม่ ซ่ึงอาจมีสถานการณ์ท่ีสานักงานพึงพอใจกับค่าธรรมเนียมการปฏิบัติงาน แต่ไม่
เหมาะสมในการท่สี านักงานจะตอบรับหรือคงไว้ซ่ึงความสัมพันธ์กบั ลูกค้า (เช่น เม่ือลูกค้าขาดความซ่ือสัตย์
และคุณค่าทางจรรยาบรรณ)

อาจมีสถานการณ์อ่นื ท่คี ่าธรรมเนยี มการสอบบัญชีไม่เพียงพอเม่ือเทยี บกับลักษณะและสถานการณ์ของ
งาน และอาจลดความสามารถในการปฏิบัติงานของสานักงานในการปฏิบัติตามมาตรฐานวิชาชีพ และ
ข้อกาหนดทางกฎหมายและข้อบังคับท่เี ก่ียวข้อง ประมวลจรรยาบรรณสาหรับผู้ประกอบวิชาชีพบัญชี กาหนด
ค่าธรรมเนียมและประเภทของค่าตอบแทนอ่ืน ๆ รวมถึงสถานการณ์ท่อี าจเป็นอุปสรรคต่อการปฏิบัติเย่ียง
ผ้ปู ระกอบวิชาชพี และการดแู ลอย่างเหมาะสมหากค่าธรรมเนยี มการสอบบัญชีน้นั ต่าเกนิ ไป

88