ภาษาไทย ชั้นประถมศึกษาปีที่ 2

H H ท ๑๒/ผ.๑ หนว ยการเรยี นรูท่ี ๑๒ อานคลอ งทอ งถิ่น ช้นั ประถมศกึ ษาปท ่ี ๒

บตั รภาพ
การละเล่นต่างๆ

ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู (สำหรบั นกั เรยี น) กลมุ สาระการเรยี นรภู าษาไทย ภาคเรียนท่ี ๒ ช้นั ประถมศกึ ษาปท่ี ๒ (ฉบับปรบั ปรุง) 145

H H ท ๑๒/ผ.๑

บตั รค�ำ
การละเล่นตา่ งๆ

ม้าก้านกล้วย ข่มี า้ สง่ เมอื ง

หมากเกบ็ ซ่อนแอบ

กาฟกั ไข่ งกู นิ หาง

รรี ขี า้ วสาร เดินกะลา

ขาโถกเถก เล่นตวี งล้อ

146 ชดุ กิจกรรมการเรยี นรู (สำหรับนกั เรยี น) กลมุ สาระการเรียนรูภ าษาไทย ภาคเรยี นท่ี ๒ ชั้นประถมศึกษาปท่ี ๒ (ฉบับปรับปรุง)

H H ท ๑๒/ผ.๑ - ๐๑ หนว ยการเรยี นรูท่ี ๑๒ อานคลอ งทอ งถิ่น ช้นั ประถมศกึ ษาปท ่ี ๒

ใบงานท่ี ๐๑

คดั ลายมอื

ค�ำชแี้ จง จับคู่บัตรค�ำกับบัตรภาพการละเล่นต่างๆ อ่านพร้อมกันและคัดลายมือ
รวม ๑๐ ค�ำ

ชอ่ื ...................................... สกลุ .................................. ชน้ั .................... เลขท่ี .............

ชดุ กิจกรรมการเรยี นรู (สำหรับนักเรียน) กลมุ สาระการเรยี นรภู าษาไทย ภาคเรียนที่ ๒ ชัน้ ประถมศกึ ษาปท่ี ๒ (ฉบับปรบั ปรงุ ) 147

H H ท ๑๒/ผ.๑ - ๐๒

ใบงานท่ี ๐๒

แต่งประโยค

ค�ำชแ้ี จง น�ำค�ำทีก่ �ำหนดใหม้ าแต่งประโยค

๑. เลน่ ตวี งล้อ
ตอบ


๒. เดินกะลา
ตอบ


๓. ม้าก้านกล้วย
ตอบ


๔. รีรขี ้าวสาร
ตอบ


148 ชุดกิจกรรมการเรียนรู (สำหรับนักเรียน) กลุมสาระการเรยี นรูภาษาไทย ภาคเรียนท่ี ๒ ช้นั ประถมศึกษาปท ี่ ๒ (ฉบับปรบั ปรุง)

H H ท ๑๒/ผ.๑ - ๐๒ หนว ยการเรยี นรูท่ี ๑๒ อานคลอ งทอ งถิ่น ช้นั ประถมศกึ ษาปท ่ี ๒

๕. ไม้โถกเถก
ตอบ

ชอ่ื ...................................... สกลุ .................................. ชนั้ .................... เลขท่ี .............

ชดุ กิจกรรมการเรียนรู (สำหรบั นกั เรยี น) กลมุ สาระการเรียนรูภาษาไทย ภาคเรยี นท่ี ๒ ชน้ั ประถมศกึ ษาปท ี่ ๒ (ฉบับปรบั ปรุง) 149

H H ท ๑๒/ผ.๑

ใบความรู้

เรือ่ ง มอญซ่อนผ้า

จ�ำนวนผ้เู ลน่ ไม่จ�ำกัดจ�ำนวนผเู้ ลน่
วิธเี ล่น
๑. มีผ้า ๑ ผนื เปน็ อุปกรณก์ ารเล่น จับไม้สน้ั ไมย้ าว เลอื กคนที่เป็นมอญ คนอ่นื ๆ
นัง่ ลอ้ มวง คนท่ีเป็นมอญถือผา้ ไวใ้ นมือเดนิ วนอย่นู อกวง
๒. คนทน่ี ัง่ ล้อมวงอย่จู ะร้องเพลง ระหว่างน้ันคนที่เป็นมอญจะทง้ิ ผา้ ไว้หลังใครก็ได้
แต่ต้องอ�ำพรางแกลง้ แสดงวา่ ยังถอื ผา้ อยู่
๓. เมื่อคนที่เป็นมอญเดินกลับมา ถ้าผ้ายังอยู่ที่เดิมก็หยิบผ้าไล่ตีผู้ท่ีมอญทิ้งผ้าไว้
ผู้เลน่ นัน้ ตอ้ งวิ่งหนีไป รอบ ๆ วง แล้วจึงนั่งได้ ผู้เปน็ มอญจะเดนิ วนตอ่ ไป หาทาง
วางผ้าใหผ้ ูอ้ ื่นใหม่
๔. ถ้าใครรู้สึกตัวคล�ำพบผ้าจะว่ิงไล่ตีมอญไปรอบวง ๑ รอบ มอญต้องรีบว่ิงหนี
มานง่ั แทนที่ คนไล่กต็ อ้ งเปน็ มอญแทน

บทร้องประกอบ
“มอญซอ่ นผา้ ตกุ๊ ตาอยขู่ า้ งหลงั ไว้โนน่ ไวน้ ี่ ฉันจะตีก้นเธอ”

โครงการส่อื ๖๐ พรรษา
สมเด็จพระเทพรตั นราชสดุ า ฯ สยามบรมราชกุมารี
150 ชดุ กจิ กรรมการเรียนรู (สำหรับนักเรียน) กลุมสาระการเรยี นรูภ าษาไทย ภาคเรยี นท่ี ๒ ชั้นประถมศกึ ษาปท ่ี ๒ (ฉบับปรบั ปรงุ )

H H ท ๑๒/ผ.๑ - ๐๓ หนว ยการเรยี นรูท่ี ๑๒ อานคลอ งทอ งถิ่น ช้นั ประถมศกึ ษาปท ่ี ๒

ใบงานที่ ๐๓

แบบประเมินการละเล่น มอญซ่อนผา้

ค�ำชแ้ี จง แบ่งกลุ่มเลน่ มอญซ่อนผา้ และบันทึกข้อมลู

๑. นกั เรยี นทเ่ี ล่นเป็นคนซ่อนผ้า ได้แก่ .........................................................
๒. นักเรยี นทน่ี ั่งเปน็ วงกลม ได้แก่ ................................................................
.................................................................................................................
๓. นักเรยี นรอ้ งเพลง มอญซอ่ นผ้า ได้หรอื ไม่ ได้ ไมไ่ ด้
เพราะ ......................................................................................................
๔. ความรสู้ กึ ทีม่ ีต่อการเล่นมอญซ่อนผา้
สนกุ สนาน นา่ เบื่อ
ชอบ ไม่ชอบ อืน่ ๆ......................................
๕. ประโยชน์ที่ได้จากการเล่น คือ..................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................

ชอ่ื กลุ่ม .........................................................................................................
ช่ือสมาชกิ ในกลุม่ ๑. ...................................................................................
๒. ...................................................................................
๓. ...................................................................................
๔. ...................................................................................

ชอื่ ...................................... สกลุ .................................. ชน้ั .................... เลขที่ .............

ชุดกิจกรรมการเรยี นรู (สำหรบั นกั เรยี น) กลุม สาระการเรียนรภู าษาไทย ภาคเรยี นที่ ๒ ชนั้ ประถมศกึ ษาปที่ ๒ (ฉบับปรับปรงุ ) 151

H H ท ๑๒/ผ.๒

ใบความรู้

เรื่อง โพงพาง

จ�ำนวนผู้เลน่ ไม่จ�ำกัดจ�ำนวนผูเ้ ลน่
วิธเี ล่น
๑. เริ่มต้นเลือกคนที่เป็นปลา โดยการจับไม้ส้ันไม้ยาว เอาผ้าผูกตาคนท่ีเป็นปลา
แล้วหมุน ๓ รอบ ผู้เล่นคนอ่ืนๆ ล้อมวงจับมือกันเดินเป็นวงกลมพร้อมร้อง
เพลงประกอบ
๒. เม่ือจบเพลงน่ังลง ถามว่า “ปลาเป็นหรือปลาตาย” ถ้าตอบว่า “ปลาเป็น”
คนทีอ่ ย่รู อบวงจะขยบั เขย้ือนหนีได้ ถ้าบอก “ปลาตาย” จะต้องน่ังอยู่เฉยๆ
๓. ผูท้ เ่ี ปน็ ปลา ซึง่ ถูกปดิ ตาจะตอ้ งทายวา่ ผทู้ ี่ถกู จบั ได้เป็นใคร ช่อื อะไร ถา้ ทายถูก
ผทู้ ถี่ กู จบั กต็ อ้ งมาเปน็ ปลาและปดิ ตาแทน ถา้ ทายผดิ ผทู้ เี่ ปน็ ปลาจะตอ้ งเปน็ ปลา
ตอ่ ไป

บทร้องประกอบ
“ โพงพางเอย ปลาเขา้ ลอด
ปลาตาบอด เขา้ ลอดโพงพาง
โพงพางเอย นกกระยางเข้าลอด
เสือปลาตาบอด เขา้ ลอดโพงพาง
กินปลาเปน็ หรอื กนิ ปลาตาย ”

โครงการสื่อ ๖๐ พรรษา
สมเด็จพระเทพรตั นราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี
152 ชดุ กิจกรรมการเรียนรู (สำหรับนกั เรียน) กลุมสาระการเรยี นรูภาษาไทย ภาคเรยี นท่ี ๒ ชนั้ ประถมศึกษาปที่ ๒ (ฉบับปรับปรุง)

H H ท ๑๒/ผ.๒ - ๐๔ หนว ยการเรยี นรูท่ี ๑๒ อานคลอ งทอ งถิ่น ช้นั ประถมศกึ ษาปท ่ี ๒

ใบงานท่ี ๐๔

แบบประเมินการละเลน่ โพงพาง

ค�ำชีแ้ จง แบ่งกลมุ่ เล่นมอญซ่อนผา้ และบนั ทึกข้อมูล

๑. นักเรียนท่เี ล่นเป็นปลา ไดแ้ ก่ ...................................................................
๒. นักเรียนทีล่ อ้ มวงจับมือกนั เดินเปน็ วงกลม ไดแ้ ก่ .....................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
๓. นกั เรียนรอ้ งเพลง โพงพาง ไดห้ รือไม่ ได้ ไมไ่ ด้
๔. การละเล่นมอญซ่อนผา้ กบั โพงพาง
๔.๑ สง่ิ ท่เี หมอื นกัน ได้แก่ ......................................................................
.........................................................................................................
.........................................................................................................
๔.๒ สง่ิ ท่ีต่างกนั ได้แก่ ............................................................................
.........................................................................................................
.........................................................................................................

ชอื่ ...................................... สกลุ .................................. ชนั้ .................... เลขท่ี .............

ชุดกิจกรรมการเรยี นรู (สำหรบั นกั เรียน) กลมุ สาระการเรียนรภู าษาไทย ภาคเรยี นที่ ๒ ชั้นประถมศกึ ษาปท ี่ ๒ (ฉบบั ปรับปรุง) 153

H H ท ๑๒/ผ.๒

ใบความรู้

เรือ่ ง ไม้โถกเถก

ความเป็นมา
ขาโถกเถกเป็นกีฬาพื้นบ้านของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ นิยมเล่นมากใน
จงั หวดั สกลนคร ศรษี ะเกษ บรุ รี มั ย์ และนครราชสมี า บางทอ้ งถน่ิ เรยี กวา่ เดนิ โถกเถก
ค�ำว่า โถกเถก หมายถงึ ไม้ทีต่ ่อขาส�ำหรบั เดินกฬี าขาโถกเถกสนั นษิ ฐานวา่ มกี ารเล่น
มานานแลว้ แตไ่ ม่สามารถหาหลกั ฐานมาอา้ งองิ ได้ แต่อยา่ งนอ้ ยพบวา่ มีการเล่นกนั
มาต้ังแต่สมัยรัชกาลท่ี ๖ ในสมัยน้ันเรียกว่าเดินต่อเท้าสูงจากพื้น กีฬาขาโถกเถก
เป็นการเลียนแบบการแก้ไขในชีวิตประจ�ำวันของคนภาคอีสานสมัยก่อน ซ่ึงนิยม
เล้ยี งสัตว์ เชน่ ววั ควาย เป็ด ไก่ ไว้ใตถ้ นุ บ้าน จงึ มขี ้คี วาย ขีเ้ ปด็ ปะปนอยู่บนดิน
จงึ ใชข้ าไมต้ ่อให้สูงขึ้น เพอ่ื ใชเ้ ดนิ ผ่าน
โอกาสที่เลน่
เล่นได้ทุกโอกาสในเวลาว่าง ส่วนมากจะเล่นกันในงานประจ�ำปี หรือ
งานประเพณตี า่ งๆ และนยิ มเล่นตอนกลางคืนในชว่ งฤดหู นาว
ผู้เลน่
เลน่ ไดท้ ้ังเดก็ และผใู้ หญ่ นยิ มเล่นกนั ในหมผู่ ้ชู ายไมจ่ �ำกดั จ�ำนวนผูเ้ ล่น
อปุ กรณ์การเล่น
ไมย้ าวมกี ่ิง หรอื ขนั้ ส�ำหรบั เหยียบได้ ย่นื ออกมาจากไม้
สถานทเ่ี ลน่
บริเวณลานกว้างท่ัวไป ส่วนมากเล่นกันตามลานวัด ลานบ้าน หรือสนาม
ของโรงเรยี น โดยก�ำหนดให้มีเสน้ เร่ิมตน้ และเสน้ ชยั หา่ งกนั ประมาณสามสิบเมตร

154 ชดุ กิจกรรมการเรียนรู (สำหรับนักเรียน) กลมุ สาระการเรยี นรภู าษาไทย ภาคเรียนที่ ๒ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที่ ๒ (ฉบบั ปรบั ปรุง)

H H ท ๑๒/ผ.๒ - ๐๕ หนว ยการเรยี นรูท่ี ๑๒ อานคลอ งทอ งถิ่น ช้นั ประถมศกึ ษาปท ่ี ๒

ใบงานที่ ๐๕

เรียงล�ำดบั เหตกุ ารณ์

ค�ำชีแ้ จง เรียงล�ำดับเหตุการณ์โดยเขียนหมายเลขลงใน แล้วน�ำประโยคไปเขียน
ใหเ้ ป็นเร่ืองราวต่อเน่ืองกัน

พ่ีโมโหแต่กใ็ ห้อภยั ผมและชวนใหผ้ มหัดเดนิ บนไม้โถกเถก
ผมวิ่งเขา้ ไปจบั ไม้ที่พ่เี ลน่ เพราะอยากเลน่ ดว้ ย
พีข่ องผมหล่นจากไม้โถกเถก
พกี่ �ำลงั เลน่ เดนิ ไมโ้ ถกเถกอย่างต้ังใจ
ผมสัญญาวา่ ต่อไปจะระวังตวั ให้มากขึน้
ผมตกใจรบี ขอโทษพี่

เรยี บเรียงเรื่องราวไดด้ ังน้ี

ชอ่ื ...................................... สกลุ .................................. ชน้ั .................... เลขที่ .............

ชุดกิจกรรมการเรยี นรู (สำหรบั นักเรยี น) กลมุ สาระการเรียนรูภ าษาไทย ภาคเรยี นที่ ๒ ช้ันประถมศึกษาปท่ี ๒ (ฉบับปรับปรงุ ) 155

H H ท ๑๒/ผ.๓

ใบความรู้

ภาษาไทยถน่ิ – ภาษาไทยมาตรฐาน

ภาษาไทยถ่นิ
ในประเทศไทย คนแตล่ ะภาคหรอื แตล่ ะท้องถ่ิน จะมภี าษาท่ใี ชใ้ นการสือ่ สาร
เป็นการเฉพาะ เรียกว่า ภาษาไทยถ่ิน หรือภาษาท้องถิ่น หรือภาษาถ่ิน ซ่ึงแบ่ง
กว้าง ๆ เปน็ ๔ ถิ่น คือ ภาษาไทยถน่ิ เหนือ ภาษาไทยถิ่นอีสาน ภาษาไทยถนิ่ กลาง
และภาษาไทยถน่ิ ใต้ นยิ มเรียกสั้นๆ วา่ ภาษาเหนอื ภาษาอสี าน ภาษากลาง และ
ภาษาใต้
ภาษาไทยถ่ินใช้ในการพูดมากกว่าการเขียน แต่ละภาษาอาจแตกต่างกัน
ดา้ นเสยี ง ค�ำ และการใชค้ �ำ อยา่ งไรกด็ ี คนไทยโดยทว่ั ไปฟงั ผใู้ ดพดู ภาษาไทยถน่ิ แลว้
ย่อมทราบวา่ ผูน้ ั้นพูดภาษาไทยถ่นิ ใด
ภาษาไทยถน่ิ ของแตล่ ะภาคยงั แยกยอ่ ยลงไปอกี เชน่ ภาษาไทยถน่ิ ใตย้ งั มภี าษา
ทย่ี ่อยแตกตา่ งไปบ้าง เช่น ภาษาสงขลา ภาษานคร (นครศรีธรรมราช) ภาษาตากใบ
(อ�ำเภอในจังหวัดนราธวิ าส) ภาษาสรุ าษฎร์ (สุราษฎร์ธานี)
ผ้กู �ำเนดิ ในท้องถ่ินใด ผู้ที่สามารถใช้ภาษาไทยถน่ิ ใดได้ ควรภูมใิ จในภาษาไทย
ถิ่นของตน ร่วมกันใช้ส่ือสารในท้องถ่ิน และในโอกาสอันควร รวมท้ังร่วมรักษาไว้
เปน็ สมบตั ขิ องชาตติ อ่ ไป เนอื่ งจากภาษาไทยถน่ิ สามารถสะทอ้ นเรอื่ งราว ประสบการณ์
และวัฒนธรรมแขนงต่างๆ ของท้องถ่ิน แสดงเอกลักษณ์และวัฒนธรรมของผู้คน
สังคม ในแตล่ ะทอ้ งถิน่ แตล่ ะภาคได้เป็นอยา่ งดี

156 ชุดกจิ กรรมการเรียนรู (สำหรับนักเรียน) กลุม สาระการเรียนรูภ าษาไทย ภาคเรียนที่ ๒ ช้ันประถมศกึ ษาปท ่ี ๒ (ฉบบั ปรับปรุง)

H H ท ๑๒/ผ.๓ หนว ยการเรยี นรูท่ี ๑๒ อานคลอ งทอ งถิ่น ช้นั ประถมศกึ ษาปท ่ี ๒

ภาษาไทยมาตรฐาน
ภาษาไทยมาตรฐานถือเป็นภาษาไทยถิ่นหนึ่งของประเทศไทย เน่ืองจากมี
ภาษาไทยถิ่นต่างๆ กันตามภูมิภาค จึงจ�ำเป็นต้องมีหรือก�ำหนดให้ภาษาไทย
ถิ่นใดถนิ่ หน่ึงเป็นภาษากลาง เพ่อื ใชต้ ดิ ต่อสอ่ื สารร่วมกนั ทวั่ ประเทศ
ภาษากลาง ภาษาไทยกลาง หรอื ภาษาไทยมาตรฐาน ปจั จบุ นั ถอื เอาภาษาไทย
กลางส�ำเนยี งกรงุ เทพฯ เปน็ มาตรฐาน ใชส้ อ่ื สารอยา่ งเปน็ ทางการ ทงั้ ในวงราชการ
สถานศกึ ษา สือ่ มวลชนโดยทั่วไป และสถาบันต่างๆ ในสังคมไทย

โครงการส่ือ ๖๐ พรรษา
สมเดจ็ พระเทพรัตนราชสดุ า ฯ สยามบรมราชกุมารี
ชดุ กิจกรรมการเรียนรู (สำหรับนกั เรยี น) กลมุ สาระการเรียนรภู าษาไทย ภาคเรยี นที่ ๒ ชน้ั ประถมศึกษาปท่ี ๒ (ฉบับปรับปรงุ ) 157

H H ท ๑๒/ผ.๓

ใบความรู้

ภาษาถ่ิน ๔ ภาค

ภาคกลาง ภาคเหนือ ภาคอสี าน ภาคใต้ ความหมาย
ฉัน เฮา / ขา้ เจ้า ข่อย ฉาน ฉัน
คิดถงึ ข้องใจ คิดถึง
เธอ กดึ ฮอด คดิ ฮอด เธอ เธอ
มาก คงิ เจา้ หมาก มาก
รัก หรกั รกั
เพือ่ น จ๊าดนกั หลาย เผ่ือน เพื่อน
เดิน ฮัก ฮกั เดนิ เดิน
ตลาด เปอื้ น บักเส่ยี ว หลาด ตลาด
ดู เตยี ว ย่าง แล ดู
สนกุ มาก กาด ลาด หนุกจงั
โกหก ผอ่ เบิง่ ขี้ฮก สนุกมาก
กลับ กบั โกหก
เชญิ มว่ นขนาด มว่ นหลาย เชิญ กลับ
เดก็ ขี้จุ๊ ข้ตี ว๋ั เด๊ก เชิญ
พูด ปิก๊ ก๊ับ แหลง เดก็
มะละกอ เจนิ เซิน ลอกอ พูด
ช้าง ฉา่ ง มะละกอ
สบั ปะรด ละออ่ น เดก็ น่อย หยา่ นัด ชา้ ง
อร่อย อู้ เวา้ หรอย สับปะรด
ท�ำงาน ท�ำงาน อร่อย
บะกว้ ยเตด้ บกั หุ่ง ท�ำงาน
จ๊าง ซ่าง

บะขะนดั บกั นดั
ล�ำ แซบ่

เยียะงาน เฮ็ดเวียต

158 ชดุ กิจกรรมการเรยี นรู (สำหรบั นกั เรียน) กลุมสาระการเรียนรภู าษาไทย ภาคเรยี นท่ี ๒ ช้ันประถมศึกษาปท ่ี ๒ (ฉบบั ปรบั ปรงุ )

H H ท ๑๒/ผ.๓ - ๐๖ หนว ยการเรยี นรูท่ี ๑๒ อานคลอ งทอ งถิ่น ช้นั ประถมศกึ ษาปท ่ี ๒

ใบงานที่ ๐๖

ลากเส้นโยงค�ำ

ค�ำชแ้ี จง ลากเสน้ โยงค�ำภาษาไทยมาตรฐานกับภาษาไทยถิ่นต่อไปนีใ้ ห้ถกู ต้อง

เรา ê ê อู้
ข้าว ê ê เบิง่
มาก ê ê บักหุ่ง
สนกุ ê ê คิดฮอด
พูด ê ê เฮา
รองเท้า ê ê เข่า
ดู ê ê ล�ำ
คิดถงึ ê ê เกิบ
มะละกอ ê ê มว่ น
อร่อย ê ê หลาย

ชอ่ื ...................................... สกลุ .................................. ชนั้ .................... เลขท่ี .............

ชดุ กจิ กรรมการเรียนรู (สำหรับนักเรียน) กลุมสาระการเรียนรูภาษาไทย ภาคเรยี นที่ ๒ ช้นั ประถมศกึ ษาปท่ี ๒ (ฉบับปรับปรุง) 159

H H ท ๑๒/ผ.๓ - ๐๗

ใบงานท่ี ๐๗

เลือกค�ำทกี่ �ำหนดเขยี นลงในชอ่ ง

ค�ำช้ีแจง เลือกค�ำท่ีก�ำหนดไปเขียนลงในช่องโดยแยกตามภาษาไทยถ่นิ ตา่ ง ๆ

เบง่ิ จ๊าง เรือน หลาด โคมไฟ
เวา้ มะละกอ อ้คู �ำเมอื ง แหลง บักหุง่ หรอย

ภาษาไทยถ่ินเหนือ ภาษาไทยถ่ินอสี าน

ภาษาไทยถิน่ ใต้ ภาษาไทยมาตรฐาน

ชอ่ื ...................................... สกลุ .................................. ชนั้ .................... เลขที่ .............

160 ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู (สำหรบั นักเรยี น) กลุม สาระการเรียนรูภ าษาไทย ภาคเรียนท่ี ๒ ชนั้ ประถมศึกษาปท ่ี ๒ (ฉบับปรับปรงุ )

HH ท ๑๒/ผ.๔ หนว ยการเรยี นรูท่ี ๑๒ อานคลอ งทอ งถิ่น ช้นั ประถมศกึ ษาปท ่ี ๒

นิทาน
เร่ือง กง้ิ ก่าไดท้ อง

ก้งิ ก่าตัวหนง่ึ อาศยั อยทู่ ซ่ี มุ้ ประตูอุทยาน (สวน) ของพระมหากษตั รยิ ์ อยู่มา
วนั หนง่ึ พระมหากษตั รยิ เ์ สดจ็ ออกไปประพาสอทุ ยาน ครนั้ เสดจ็ ผา่ นซมุ้ ประตู พระองค์
กท็ อดพระเนตรไปเหน็ กงิ้ กา่ คลานลงมาจากซมุ้ ประตู มาอยทู่ พ่ี นื้ ดนิ แลว้ ผงกหวั คลา้ ย
ถวายค�ำนบั พระองค์จึงตรัสถามอ�ำมาตย์ทต่ี ามเสดจ็ ว่า
“ท่านอ�ำมาตย์ กง้ิ กา่ ตัวนม้ี ันท�ำผงก ๆ หวั อยู่ท�ำไม”
อ�ำมาตยจ์ งึ กราบทลู วา่ “ขอเดชะพระบารมปี กเกลา้ ปกกระหมอ่ ม เหตทุ กี่ งิ้ กา่
ผงกหัว เพราะมันมคี วามจงรักภกั ดแี ละถวายค�ำนบั พระองค์ พระพุทธเจา้ ข้า”
พระมหากษตั รยิ ์ได้ทรงฟังดังนนั้ ก็พอพระทัย รบั สัง่ ว่า
“เจา้ จงน�ำทองค�ำราคาสองไพไปมอบใหแ้ กเ่ จา้ พนกั งานผเู้ ฝา้ สวน ทกุ วนั เพอื่
น�ำไปซื้อเนื้อมาให้กง้ิ ก่ากิน”
อ�ำมาตย์จึงไปด�ำเนนิ การตามทีท่ รงมรี บั สง่ั อยู่มาวนั หนึง่ คนเฝ้าสวนน�ำทอง
ไปซ้อื เนื้อไมไ่ ด้ จึงน�ำทองค�ำไปผกู คอกงิ้ กา่ ไว้แทน
พอกิ้งก่าได้ทองค�ำราคาสองไพผูกคอ ก็เกิดความเย่อหย่ิงถือดีคิดว่าตนนั้น
รำ�่ รวย แถมพระมาหกษตั ริย์ก็ทรงชุบเลีย้ ง จงึ ร�ำพึงในใจว่า
“ต่อไปน้ี เราจะไม่ก้มหัวให้แก่ผใู้ ดอกี อย่างเดด็ ขาด” คดิ แล้วก็วิง่ ขึ้นไปชูคอ
รอ่ นอยบู่ นซุ้มประตูอทุ ยานอยา่ งทะนงตน
วนั หนงึ่ พอพระมหากษตั รยิ เ์ สดจ็ ประพาสอทุ ยานเหมอื นเชน่ เคย พอพระองค์
เสด็จถึงซุ้มประตูก็ทอดพระเนตรเห็นก้ิงก่าตัวเดิมชูคอร่อนอยู่บนซุ้มประตู เหมือน
อวดวา่ มีทองค�ำแขวนคอ ไม่ลงมาอยบู่ นพนื้ ดนิ แล้วถวายค�ำนับเหมอื นอยา่ งแต่ก่อน
พระองคท์ รงแปลกพระทัย สงสยั จงึ ตรสั ถามเจา้ พนักงานผู้เฝ้าอทุ ยานวา่

ชุดกิจกรรมการเรยี นรู (สำหรับนกั เรียน) กลมุ สาระการเรยี นรภู าษาไทย ภาคเรียนที่ ๒ ช้นั ประถมศกึ ษาปท่ี ๒ (ฉบบั ปรบั ปรงุ ) 161

H H ท ๑๒/ผ.๔

“นที่ า่ นผเู้ ฝา้ สวน ชว่ ยบอกเราหนอ่ ยซวิ า่ เหตใุ ดกง้ิ กา่ ตวั นจี้ งึ ไมป่ ระพฤตเิ หมอื น
แต่กอ่ น”
เจ้าพนกั งานผเู้ ฝา้ สวนจงึ ทลู ตอบไปว่า
“ขอเดชะพระบารมีปกเกล้าปกกระหม่อม นับตั้งแต่ข้าพระพุทธเจ้า
ได้น�ำทองค�ำไปผูกคอให้มันแล้ว กิ้งก่าตัวน้ีก็ไม่เคยก้มหัวท�ำคารวะแก่ผู้ใดเลย
พระพทุ ธเจ้าข้า”
พระมหากษัตริย์เม่ือทรงทราบว่า กิ้งก่ามีใจก�ำเริบหยิ่งยโส เพราะเห็นว่า
ตนเองมที องค�ำผกู คออยู่กก็ ร้ิว จึงตรัสส่ังแก่เจา้ พนักงานเฝา้ อุทยานว่า
“ทา่ นจงไปเอาทองค�ำทผี่ กู คอกงิ้ กา่ นนั้ ออกเสยี และนบั ตง้ั แตว่ นั นเี้ ปน็ ตน้ ไป
ท่านไม่ต้องไปซือ้ เนื้อมาให้กิง้ กา่ กนิ อีกเป็นอนั ขาด”
เป็นอันวา่ กิง้ กา่ อดได้กินเนื้อทเ่ี คยได้รับพระราชทานแตบ่ ัดนั้น
จากนิทานเร่ืองนี้ ท�ำให้เกิดส�ำนวนว่า “ก้ิงก่าได้ทอง” ข้ึน หมายถึง
“ผูท้ เี่ ย่อหย่งิ เพราะไดด้ หี รอื มที รัพยข์ ึ้นเลก็ นอ้ ย”

นิทานพืน้ บา้ น ชดุ คติสอนใจ
รศ.วิเชยี ร เกษประทมุ

162 ชุดกจิ กรรมการเรียนรู (สำหรับนกั เรยี น) กลุมสาระการเรียนรภู าษาไทย ภาคเรียนท่ี ๒ ชัน้ ประถมศกึ ษาปท ่ี ๒ (ฉบบั ปรับปรงุ )

H H ท ๑๒/ผ.๔ หนว ยการเรยี นรูท่ี ๑๒ อานคลอ งทอ งถิ่น ช้นั ประถมศกึ ษาปท ่ี ๒

บตั รค�ำ
การละเลน่ ตา่ งๆ

ก้ิงกา่ อุทยาน

กษตั ริย์ พระเนตร

อ�ำมาตย์ ภกั ดี

เยอ่ หย่งิ ทะนง

พระทัย ก�ำเรบิ

ชดุ กจิ กรรมการเรียนรู (สำหรับนักเรียน) กลมุ สาระการเรียนรูภาษาไทย ภาคเรียนท่ี ๒ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที่ ๒ (ฉบบั ปรบั ปรงุ ) 163

พระราชทาน H H ท ๑๒/ผ.๔
หย่งิ ยโส
ผงก ส�ำนวน
ประพาส
ประพฤติ

164 ชุดกจิ กรรมการเรยี นรู (สำหรับนกั เรียน) กลุมสาระการเรียนรภู าษาไทย ภาคเรียนท่ี ๒ ชน้ั ประถมศกึ ษาปท ่ี ๒ (ฉบบั ปรบั ปรุง)

H H ท ๑๒/ผ.๔ - ๐๘ หนว ยการเรยี นรูท่ี ๑๒ อานคลอ งทอ งถิ่น ช้นั ประถมศกึ ษาปท ่ี ๒

ใบงานที่ ๐๘

ค�ำกับความหมาย

ค�ำชี้แจง จับคคู่ �ำกบั ความหมายใหถ้ ูกตอ้ ง

๑. ภักดี ก. โวหาร ทำ�นองพดู ถอ้ ยคำ�ทเ่ี รยี บเรียง
๒. กำ�เรบิ ข. ไปต่างถน่ิ หรือตา่ งแดนไปเทย่ี ว
๓. สำ�นวน ค. รุนแรงขน้ึ เหมิ เกริม
๔. ประพาส ง. ความจงรัก ความเลื่อมใส
๕. ทะนง จ. ยกหวั ขนึ้ น้อยๆ
๖. ผงก ฉ. ถือตัว หย่ิงในเกียรตขิ องตัว
๗. เย่อหย่ิง ช. สวน
๘. อทุ ยาน ซ. ถอื ตวั อวดดี

ชอื่ ...................................... สกลุ .................................. ชนั้ .................... เลขที่ .............

ชุดกจิ กรรมการเรยี นรู (สำหรับนกั เรยี น) กลุม สาระการเรียนรูภาษาไทย ภาคเรยี นที่ ๒ ชัน้ ประถมศึกษาปท ี่ ๒ (ฉบบั ปรับปรุง) 165

H H ท ๑๒/ผ.๔ - ๐๘

๙. ประพฤติ ฌ. ขา้ ราชการ ทีป่ รึกษา
๑๐. อ�ำ มาตย์ ญ. การกระทำ�หรอื ปฏิบตั ติ น

ชอ่ื ...................................... สกลุ .................................. ชนั้ .................... เลขท่ี .............

166 ชดุ กิจกรรมการเรียนรู (สำหรบั นักเรยี น) กลุมสาระการเรยี นรภู าษาไทย ภาคเรียนที่ ๒ ชนั้ ประถมศกึ ษาปท ่ี ๒ (ฉบับปรบั ปรงุ )

H H ท ๑๒/ผ.๔ - ๐๙ หนว ยการเรยี นรูท่ี ๑๒ อานคลอ งทอ งถิ่น ช้นั ประถมศกึ ษาปท ่ี ๒

ใบงานท่ี ๐๙

ตอบค�ำถามจากเรอื่ งทอี่ า่ น

ค�ำชแ้ี จง ตอบค�ำถามจากนิทานเรอ่ื ง กิ้งก่าได้ทอง
๑. กง้ิ ก่า จัดเปน็ สตั วป์ ระเภทใด
ตอบ

๒. ท�ำไมกง้ิ ก่าจึงผงกหัว
ตอบ

๓. เพราะเหตุใดกง้ิ กา่ จึงเย่อหยงิ่ กับทกุ คนท่ีพบเหน็
ตอบ

๔. จากเร่อื งแสดงวา่ กง้ิ ก่ามีลกั ษณะนสิ ยั อย่างไร
ตอบ

๕. ถา้ นกั เรยี นเปน็ กิง้ ก่าจะประพฤติตัวอยา่ งกิง้ ก่าหรือไม่ เพราะเหตุใด
ตอบ

ชอ่ื ...................................... สกลุ .................................. ชน้ั .................... เลขที่ .............

ชดุ กจิ กรรมการเรียนรู (สำหรับนกั เรียน) กลุมสาระการเรยี นรูภาษาไทย ภาคเรียนท่ี ๒ ชนั้ ประถมศกึ ษาปท ี่ ๒ (ฉบับปรับปรงุ ) 167

H H ท ๑๒/ผ.๕

ใบความรู้

การเขียนเรือ่ งจากภาพ

การเขียนเร่ืองจากภาพเป็นการเขียนเชิงสร้างสรรค์ โดยน�ำรายละเอียดจาก
ภาพเป็นพื้นฐานการเขียน มีการสอดแทรกประสบการณ์และจินตนาการ
ให้เปน็ เร่ืองราวทนี่ า่ สนใจ
แนวทางการเขยี นเรือ่ งจากภาพ
๑. พิจารณาดูภาพแล้วเขียนค�ำจากภาพที่เห็น จะได้ค�ำเพ่ือน�ำมาเรียบเรียง
เป็นประโยค
๒. พิจารณาบริบทของภาพว่า เก่ียวข้องกับเหตุการณ์ใด ประเพณีใด
วฒั นธรรมใด เขยี นเปน็ ค�ำ เพอื่ น�ำมาเรยี บเรยี งเปน็ ประโยค
๓. น�ำค�ำท่เี ห็น และค�ำทเ่ี ป็นบริบท มาเรียบเรียงเป็นประโยค
๔. พิจารณาประโยค เพ่อื เรยี บเรยี งเปน็ เรื่องราว
๕. ให้ความรกู้ ารใชค้ �ำเช่อื ม ค�ำเชอ่ื มค�ำ ประโยคเชือ่ มประโยค ค�ำสรรพนาม
ค�ำแทนค�ำนาม
๖. น�ำประโยคเรยี บเรยี งเปน็ เรอ่ื งราว แทรกจนิ ตนาการ เชอ่ื มโยงประสบการณ์
๗. อ่านเรอื่ ง และปรบั ปรงุ เนอ้ื หา
๘. ต้งั ชื่อเรื่องใหน้ า่ สนใจ
๙. คัดลอกใหมด่ ้วยลายมือที่อ่านง่าย

โครงการสื่อ ๖๐ พรรษา
สมเดจ็ พระเทพรตั นราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี
168 ชุดกจิ กรรมการเรียนรู (สำหรับนกั เรยี น) กลมุ สาระการเรยี นรูภาษาไทย ภาคเรยี นท่ี ๒ ช้นั ประถมศกึ ษาปท่ี ๒ (ฉบบั ปรับปรงุ )

H H ท ๑๒/ผ.๕ หนว ยการเรยี นรูท่ี ๑๒ อานคลอ งทอ งถิ่น ช้นั ประถมศกึ ษาปท ่ี ๒

การเขยี นเร่อื งจากภาพ

เรอื่ ง เกอื บไปแลว้

แต้ว แจว๋ และแจน๋ เป็นเพอ่ื นรักกนั มาก วนั หน่งึ เดก็ ท้ังสาม ออกความคิด
เหน็ วา่ จะไปเทยี่ วสวนสนกุ แหง่ หนงึ่ และตกลงกนั วา่ จะไปลอ่ งเรอื เลน่ กนั ทแ่ี กง่ นำ้� ตก
ในวนั เสาร์
เมื่อถึงวนั นดั แตว้ แจ๋ว และแจ๋นมาเจอกันในสวนสนกุ เด็กทั้งสามชวนกนั
ไปเชา่ เรอื เล่นที่นำ้� ตก แต้ว แจ๋ว และแจน๋ เลน่ กันสนกุ มาก
เมอ่ื นัง่ เรอื ไปเรอ่ื ยๆ แต้ว แจว๋ และแจน๋ รู้สึกว่านำ้� เร่มิ แรงขึน้ เร่ือยๆ
“ท�ำไมนำ้� แรงจังนะ” แต้วสงสัย แลว้ แตว้ ก็เห็นนำ้� ตกอยขู่ า้ งหนา้ แต้วรบี
บอกแจ๋ว และแจน๋ เดก็ ทัง้ สามคนกลัวมาก พอเรือมาถงึ น้ำ� ตกเรือก็หลน่ ลงมากับ
น้�ำตก แต้ว แจ๋ว และแจน๋ คิดว่าจะตอ้ งตายแน่ๆ
“เอ๊ะ! ท�ำไมพวกเราถงึ ไม่ตายนะ” เดก็ ทั้งสามคนพดู ข้นึ พร้อมกนั แตว้ แจ๋ว
และแจ๋น หันไปดูเห็นนำ�้ ตกมันไมส่ ูงมากนัก แกง่ สูงแค่ ๑ เมตร แตว้ พูดว่า
“เกือบไปแล้ว ถา้ สูงกว่านพี้ วกเราตอ้ งตายแนๆ่ เลย”
เดก็ ทั้งสามคนคดิ วา่ จะไม่มาเล่นอยา่ งน้อี กี แล้ว

โครงการสื่อ ๖๐ พรรษา
สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี
ชุดกิจกรรมการเรยี นรู (สำหรับนักเรียน) กลมุ สาระการเรยี นรภู าษาไทย ภาคเรียนที่ ๒ ช้ันประถมศกึ ษาปท ่ี ๒ (ฉบบั ปรับปรงุ ) 169

H H ท ๑๒/ผ.๕ - ๑๐

ใบงานที่ ๑๐

แตง่ ประโยคจากภาพ

ค�ำช้ีแจง เขยี นเร่อื งจากภาพ พร้อมตงั้ ชอื่ เรื่อง

๑. เขยี นค�ำจากภาพ แล้วน�ำมาแตง่ ประโยค

ค�ำ ประโยค
ตัวอยา่ ง

บ้านทรงไทย บา้ นทรงไทยจะมหี น้าจัว่ แหลม

..................................... ................................................................................

..................................... ................................................................................

..................................... ................................................................................

..................................... ................................................................................

..................................... ................................................................................

..................................... ................................................................................

..................................... ................................................................................

..................................... ................................................................................

..................................... ................................................................................

170 ชุดกจิ กรรมการเรยี นรู (สำหรบั นักเรียน) กลุมสาระการเรียนรภู าษาไทย ภาคเรียนที่ ๒ ชน้ั ประถมศกึ ษาปท ี่ ๒ (ฉบบั ปรบั ปรุง)

H H ท ๑๒/ผ.๕ - ๑๐ หนว ยการเรยี นรูท่ี ๑๒ อานคลอ งทอ งถิ่น ช้นั ประถมศกึ ษาปท ่ี ๒

แต่งประโยคจากค�ำที่ก�ำหนดให้

ค�ำ ประโยค
ตัวอย่าง

ความสุข เด็ก ๆ เลน่ กันอยา่ งมคี วามสขุ

..................................... ................................................................................

..................................... ................................................................................

..................................... ................................................................................

..................................... ................................................................................

..................................... ................................................................................

..................................... ................................................................................

..................................... ................................................................................

..................................... ................................................................................

..................................... ................................................................................

๒. เขียนเร่ืองจากภาพโดยน�ำค�ำและประโยคมาเรียบเรยี งให้เป็นเรือ่ งราว

...........................................................

...........................................................

...........................................................

..........................................................................................................................

..........................................................................................................................

..........................................................................................................................

..........................................................................................................................

..........................................................................................................................

ชอ่ื ...................................... สกลุ .................................. ชนั้ .................... เลขที่ .............

ชดุ กจิ กรรมการเรียนรู (สำหรบั นกั เรียน) กลมุ สาระการเรียนรภู าษาไทย ภาคเรียนที่ ๒ ชัน้ ประถมศกึ ษาปที่ ๒ (ฉบับปรบั ปรงุ ) 171

H H ท ๑๒/ผ.๕ - ๑๑

ใบงานท่ี ๑๑

เขียนเรอ่ื งจากภาพ

ค�ำชี้แจง เขียนเรอื่ งจากภาพตอ่ ให้จบเร่ือง

เรือ่ ง.......................................................
วันเดก็ ปนี ้ี หนูจุกกบั หนูแกละชวนเพอ่ื น ๆ ไปเทีย่ วงานที.่ ..............................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................

ชอื่ ...................................... สกลุ .................................. ชนั้ .................... เลขที่ .............

172 ชดุ กิจกรรมการเรยี นรู (สำหรบั นกั เรียน) กลุมสาระการเรยี นรูภาษาไทย ภาคเรียนท่ี ๒ ชั้นประถมศกึ ษาปท่ี ๒ (ฉบบั ปรับปรุง)

H H ท ๑๒/ผ.๕ - ๑๒ หนว ยการเรยี นรูท่ี ๑๒ อานคลอ งทอ งถิ่น ช้นั ประถมศกึ ษาปท ่ี ๒

ใบงานท่ี ๑๒

เขยี นเร่อื งส้นั ๆ

ค�ำชี้แจง น�ำค�ำทีก่ �ำหนดใหไ้ ปเขียนเปน็ เร่อื งส้ัน ๆ พรอ้ มกับตง้ั ชอ่ื เรือ่ ง

ร่ม รอ้ น อากาศ น้องพลอย
ของฝาก มะม่วง ฝน คุณยาย ตะกร้า

เรื่อง................................................

ชอื่ ...................................... สกลุ .................................. ชน้ั .................... เลขที่ .............

ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู (สำหรับนกั เรียน) กลุมสาระการเรียนรภู าษาไทย ภาคเรียนท่ี ๒ ช้ันประถมศกึ ษาปท ่ี ๒ (ฉบับปรับปรุง) 173

H H ท ๑๒/ผ.๕ - ๑๓

ใบงานท่ี ๑๓

เขยี นเรือ่ งจากภาพ

ค�ำช้ีแจง เขียนเรอื่ งจากภาพที่ก�ำหนดให้ พร้อมกบั ระบายสีใหส้ วยงาม

.............................................................
.............................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................

ชอ่ื ...................................... สกลุ .................................. ชน้ั .................... เลขท่ี .............

174 ชุดกิจกรรมการเรยี นรู (สำหรบั นกั เรียน) กลุม สาระการเรยี นรูภาษาไทย ภาคเรยี นท่ี ๒ ชั้นประถมศกึ ษาปท ่ี ๒ (ฉบบั ปรับปรุง)

H H ท ๑๒/ผ.๕ หนว ยการเรยี นรูท่ี ๑๒ อานคลอ งทอ งถิ่น ช้นั ประถมศกึ ษาปท ่ี ๒

แบบทดสอบหลังเรียน

หน่วยการเรยี นรทู้ ี่ ๑๒ อ่านคลอ่ งท้องถ่ิน ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ่ี ๒

คำ�ช้ีแจง เขยี นเครือ่ งหมาย × ทบั ตัวอักษรหน้าคำ�ตอบท่ถี กู ตอ้ ง
๑. การละเล่นของเดก็ ไทยชนดิ ใดทเี่ ลน่ ไดค้ นเดียว
ก. มา้ กา้ นกลว้ ย ข. รรี ขี ้าวสาร ค. มอญซ่อนผ้า

๒. ใครเป็นคนรอ้ งเพลง งูกนิ หาง
ก. ทุกคน ข. พ่องู ค. แมง่ ู
ค. ว่งิ แข่ง
๓. ขอ้ ใดไมใ่ ชก่ ารละเล่นของเดก็ ไทย ค. ไปเบ่งิ ซ่าง
ก. กาฟกั ไข ่ ข. หมากเก็บ

๔. “ไปดูชา้ ง” ถ้าไปภาคอสี านจะพดู ว่าอยา่ งไร
ก. ไปผ่อจ๊าง ข. ไปแลฉ่าง

๕. ภาพนภี้ าษาถิ่นอสี านเรยี กวา่ อะไร
ก. ลอกอ ข. บักหุง่ ค. บะก้วยเต้ด

๖. ส่วนใดของตน้ กล้วยท่ใี ช้ทำ�มา้ ก้านกลว้ ย
ก. ปล ี ข. กา้ นใบ ค. ลำ�ตน้

๗. ขอ้ ใดเป็นภาษาถ่นิ ใต้ทกุ คำ� ข. ข้ีจุ๊ ฮกั
ก. ข้อย เว้า ค. แหลง หรอย

ชดุ กิจกรรมการเรยี นรู (สำหรบั นักเรยี น) กลมุ สาระการเรยี นรูภาษาไทย ภาคเรียนที่ ๒ ช้ันประถมศึกษาปที่ ๒ (ฉบับปรบั ปรุง) 175

H H ท ๑๒/ผ.๕

๘. ข้อใดเป็นภาษาถนิ่ เหนือของ “ฉันจะไปตลาด”
ก. เฮาจะไปลาด ข. เฮาจะไปกาด ค. เฮาจะไปหลาด
ค. คดิ ถึง
๙. คำ�ภาษาถ่ินวา่ “คิดฮอด” มคี วามหมายว่าอะไร ค. ภาษาถ่ินอสี าน
ก. สนุก ข. โกหก

๑๐. คำ�ว่า “แอ่ว” เป็นคำ�ในภาษาถนิ่ ภาคใด
ก. ภาษาถ่ินกลาง ข. ภาษาถ่นิ เหนอื

176 ชุดกจิ กรรมการเรยี นรู (สำหรบั นักเรยี น) กลุม สาระการเรียนรูภาษาไทย ภาคเรียนท่ี ๒ ชัน้ ประถมศกึ ษาปที่ ๒ (ฉบับปรบั ปรงุ )

ส่อื กิจกรรมข้นั นำ/ข้นั สรุป หนว ยการเรยี นรูท่ี ๑๒ อานคลอ งทอ งถิ่น ช้นั ประถมศกึ ษาปท ่ี ๒

ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู (สำหรบั นกั เรยี น) กลมุ สาระการเรียนรภู าษาไทย ภาคเรยี นท่ี ๒ ช้นั ประถมศกึ ษาปท ี่ ๒ (ฉบับปรับปรงุ ) 177

H H ท ๑๑/ผ.๒

178 ชุดกจิ กรรมการเรยี นรู (สำหรบั นกั เรียน) กลมุ สาระการเรียนรภู าษาไทย ภาคเรยี นที่ ๒ ชน้ั ประถมศึกษาปท่ี ๒ (ฉบับปรับปรงุ )

H H ท ๑๒/ผ.๑ หนว ยการเรยี นรูท่ี ๑๒ อานคลอ งทอ งถิ่น ช้นั ประถมศกึ ษาปท ่ี ๒

การละเล่นมอญซอ่ นผา้

จ�ำนวนผเู้ ลน่ ไมจ่ �ำกดั จ�ำนวนผู้เล่น
จ�ำนวนผู้เลน่ ผ้า ๑ ผืน
วิธเี ลน่
๕. มีผา้ ๑ ผนื เป็นอปุ กรณก์ ารเล่น จับไมส้ ้ันไม้ยาว เลือกคนทีเ่ ปน็ มอญ คนอ่ืน ๆ
น่งั ล้อมวง คนทเ่ี ปน็ มอญถือผ้าไวใ้ นมือเดนิ วนอยู่นอกวง
๖. คนทีน่ ง่ั ล้อมวงอยู่จะรอ้ งเพลง ระหว่างน้ันคนทเ่ี ปน็ มอญจะท้งิ ผา้ ไวห้ ลังใครกไ็ ด้
แตต่ อ้ งอ�ำพรางแกล้งแสดงว่ายังถือผา้ อยู่
๗. เม่ือคนที่เป็นมอญเดินกลับมา ถ้าผ้ายังอยู่ท่ีเดิมก็หยิบผ้าไล่ตีผู้ท่ีมอญท้ิงผ้าไว้

สื่อกิจกรรมขน้ั นำ/ขั้นสรปุ ผู้เล่นน้ันต้องวง่ิ หนีไปรอบๆวงแล้วจงึ น่ังได้ผเู้ ป็นมอญจะเดินวนตอ่ ไปหาทาง

วางผา้ ให้ผ้อู ่ืนใหม่
๘. ถ้าใครรู้สึกตัวคล�ำพบผ้าจะว่ิงไล่ตีมอญไปรอบวง ๑ รอบ มอญต้องรีบวิ่งหนี
มานง่ั แทนท่ี คนไลก่ ต็ ้องเปน็ มอญแทน

บทรอ้ งประกอบ
“มอญซอ่ นผา้ ตุ๊กตาอยขู่ า้ งหลงั ไว้โนน่ ไวน้ ่ี ฉนั จะตกี น้ เธอ”

โครงการสื่อ ๖๐ พรรษา
สมเดจ็ พระเทพรัตนราชสดุ า ฯ สยามบรมราชกมุ ารี
ชุดกจิ กรรมการเรียนรู (สำหรบั นักเรยี น) กลุม สาระการเรียนรภู าษาไทย ภาคเรียนท่ี ๒ ช้นั ประถมศึกษาปท ่ี ๒ (ฉบับปรบั ปรงุ ) 179

H H ท ๑๒/ผ.๒

ปริศนาค�ำทายภาษาถนิ่

ภาคกลาง
๑. อะไรเอ่ย สงู เทยี มฟา้ ต่ำ� กวา่ หญ้านิดเดียว
๒. อะไรเอ่ย เอวบางบาง ขึ้นต้นยางสงู ลิบ
ภาคเหนือ
๓. อะหยังเอ๊าะ ก้นชีฟ้ า้ หนา้ ถะแหลด็ ดนิ
๔. อะหยังเอ๊าะ ขมี้ อดคา้ ง ขลี้ า้ งลอด
ภาคอสี าน
๕. แมน่ หยงั เอ่ย ตัดกกบต่ าย ตดั ปลายบเ่ หยี่ ว
๖. แมน่ หยังเอ่ย หอ้ ยอยู่หลกั บ่ตักกะเต็ม
ภาคใต้
๗. อะไหรหา แปดตีนเดนิ มา หลังคามุงสงั สี
๘. อะไหรหา ต้นเทา่ หม้อ เปน็ โลกช่อเดียว

180 ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู (สำหรบั นักเรยี น) กลมุ สาระการเรียนรูภาษาไทย ภาคเรียนที่ ๒ ชนั้ ประถมศึกษาปท่ี ๒ (ฉบับปรับปรุง)

H H ท ๑๒/ผ.๒ หนว ยการเรยี นรูท่ี ๑๒ อานคลอ งทอ งถิ่น ช้นั ประถมศกึ ษาปท ่ี ๒

การละเล่นโพงพาง

จ�ำนวนผ้เู ลน่ ไมจ่ �ำกัดจ�ำนวนผ้เู ล่น
วธิ เี ลน่
๔. เร่ิมต้นเลือกคนที่เป็นปลา โดยการจับไม้ส้ันไม้ยาว เอาผ้าผูกตาคนที่เป็นปลา
แล้วหมุน ๓ รอบ ผู้เล่นคนอ่ืนๆ ล้อมวงจับมือกันเดินเป็นวงกลมพร้อมร้อง
เพลงประกอบ
๕. เม่ือจบเพลงน่ังลง ถามว่า “ปลาเป็นหรือปลาตาย” ถ้าตอบว่า “ปลาเป็น”
คนที่อยู่รอบวงจะขยับเขย้อื นหนไี ด้ ถ้าบอก “ปลาตาย” จะต้องนัง่ อยูเ่ ฉยๆ
๖. ผทู้ ี่เป็นปลา ซง่ึ ถกู ปดิ ตาจะตอ้ งทายวา่ ผทู้ ถี่ กู จับได้เป็นใคร ชอ่ื อะไร ถา้ ทายถูก
ผทู้ ถี่ กู จบั กต็ อ้ งมาเปน็ ปลาและปดิ ตาแทน ถา้ ทายผดิ ผทู้ เ่ี ปน็ ปลาจะตอ้ งเปน็ ปลา
ตอ่ ไป
บทรอ้ งประกอบ
“ โพงพางเอย ปลาเขา้ ลอด
ปลาตาบอด เขา้ ลอดโพงพาง
โพงพางเอย นกกระยางเข้าลอด
เสอื ปลาตาบอด เขา้ ลอดโพงพาง
กนิ ปลาเปน็ หรือกนิ ปลาตาย ”

โครงการส่ือ ๖๐ พรรษา
สมเด็จพระเทพรตั นราชสดุ า ฯ สยามบรมราชกุมารี
ชดุ กิจกรรมการเรยี นรู (สำหรบั นักเรยี น) กลมุ สาระการเรยี นรูภาษาไทย ภาคเรยี นที่ ๒ ชัน้ ประถมศึกษาปท ี่ ๒ (ฉบบั ปรับปรุง) 181

H H ท ๑๒/ผ.๓

เกมหาค�ำจากตาราง

ค�ำชีแ้ จง หาค�ำจากตารางแล้วเขียนลงในกลุม่ ให้ครบถว้ น ย น
ไ ก ่
ถ น น เ ขี ก้ ว
ว ิ่ ส ห แ ม่ บ ล
ง ษ ฉ ั ซ แ ฬ ผ
เ ด ิ น บ ว ง ม
ม หั ย ว ั ด ค ร
อ ว ห ถ า ด เ
ง เ ธ อ ใ ฮ ข
ก ร ะ โ ด ร า
ข้ า เ ล็ บ
ส ะ ม ื อ ศ ค�ำสรรพนาม

ค�ำนาม ค�ำกริยา

182 ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู (สำหรับนักเรยี น) กลมุ สาระการเรยี นรภู าษาไทย ภาคเรียนท่ี ๒ ชั้นประถมศกึ ษาปท ่ี ๒ (ฉบับปรับปรุง)

H H ท ๑๒/ผ.๓ หนว ยการเรยี นรูท่ี ๑๒ อานคลอ งทอ งถิ่น ช้นั ประถมศกึ ษาปท ่ี ๒

การละเล่นตะล๊อกตอ๊ กแตก๊

การเล่นตะล๊อกต๊อกแต๊ก เป็นการละเล่นท่ีเด็กๆ ทั้งหญิงชาย
สมัยก่อนนิยมเลน่ กันเป็นประจ�ำ เพราะเล่นแล้วสนกุ สนาน ตื่นเต้น ตอ้ งใช้
ไหวพรบิ สตปิ ัญญาในการโต้ตอบกันตลอดเวลา
ในการเล่นตะล๊อกต๊อกแต๊ก จะเล่นกันกค่ี นก็ได้ แต่ส่วนใหญ่เล่น
กันประมาณ ๖ - ๘ คน แบ่งเป็น ๒ ฝ่าย เป็นผี ๑ คน ส่วนท่ีเหลือ
เป็นชาวบ้าน เมื่อเริ่มเล่นฝ่ายชาวบ้านจะมายืนรวมกลุ่มกันที่พ้ืนดินท่ีเป็น
ลานกว้าง ฝ่ายท่ีเปน็ “ผี” มายนื หนั หน้าเขา้ หากนั แลว้ ท�ำทา่ เคาะประตู
พรอ้ มกบั ท�ำเสยี ง ก๊อก กอ๊ ก ก๊อก ฝา่ ยชาวบา้ นพดู วา่ “ตะลอ๊ กต๊อกแต๊ก
มาท�ำไม” แล้วมีการโตต้ อบกันดังน้ี
ชาวบา้ น : ตะลอ๊ กต๊อกแต๊ก มาท�ำไม g ผี : มาซ้อื ดอกไม้
ชาวบา้ น : ซ้อื ดอกอะไร g ผี : ดอกจ�ำปี
ชาวบา้ น : ไม่มี g ผี : ดอกจ�ำปา
ชาวบา้ น : ไมม่ า g ผี : ดอกมะลิ
ชาวบา้ น : ยงั ไมผ่ ล ิ g ผี : ดอกกุหลาบ
ชาวบ้าน : ยังไม่ทราบ g ผี : ดอกแก้ว
ชาวบา้ น : ไมม่ ีแล้ว g ผี : ไปดูหนงั กนั ไหม
ชาวบ้าน : เรื่องอะไร g ผี : เร่ืองผดี บิ
ชาวบ้าน : ไมม่ สี ตางค์ g ผี : จะออกให้
ชาวบ้าน : ไม่มีเส้อื ผา้ ใส่ g ผี : จะหาให้
ชาวบ้าน : ไปกไ็ ป...........

ชดุ กิจกรรมการเรียนรู (สำหรับนักเรียน) กลุมสาระการเรยี นรูภ าษาไทย ภาคเรียนท่ี ๒ ชั้นประถมศกึ ษาปที่ ๒ (ฉบบั ปรับปรุง) 183

H H ท ๑๒/ผ.๓

ชาวบา้ นท้ังหมดก็เดนิ ตามผไี ป ๑ รอบ แลว้ ผู้เล่นคนหนึ่งก็ท�ำเสยี ง
หมาหอน
ชาวบา้ น : หมาท�ำไมจึงหอน g ผี : มันเห็นผี
ชาวบา้ น : ผมเธอท�ำไมถึงยาว g ผี : ฉนั ไว้ผม
ชาวบ้าน : เล็บเธอท�ำไมถึงยาว g ผี : ฉนั ไว้เลบ็
ชาวบา้ น : หนา้ เธอท�ำไมจงึ ขาว g ผี : ฉันผดั หน้า(ทาแป้ง)

ชาวบา้ น : ตาเธอท�ำไมจึงโบ ๋ g ผี : ฉันเปน็ ผี
ชาวบ้านตกใจกลวั พากันวิ่งหนีใหเ้ รว็ ทสี่ ดุ ผกี ว็ ่ิงไลจ่ ับถ้าจับใครได้
คนนน้ั ก็ต้องเป็นผแี ทน แลว้ ก็เริม่ เล่นตะล๊อกต๊อกแต๊กใหม่
การเล่นตะล๊อกต๊อกแต๊ก มีประโยชน์ เด็กได้ออกก�ำลังกาย
ใช้ไหวพริบ สติปัญญาในการโต้ตอบ บทเจรจาโต้ตอบระหว่างชาวบ้าน
กับผี เป็นการฝึกการใช้ค�ำเรียกช่ือต่างๆ ค�ำกริยาอาการ ช่วยให้เด็กๆ
สามารถใช้ภาษาในชวี ติ ประจ�ำวันไดค้ ลอ่ งแคลว่ และถกู ตอ้ ง

เรยี บเรยี งโดย โครงการสอื่ ๖๐ พรรษา
สมเด็จพระเทพรตั นราชสดุ า ฯ สยามบรมราชกมุ ารี

184 ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู (สำหรับนักเรยี น) กลุม สาระการเรยี นรภู าษาไทย ภาคเรียนที่ ๒ ชั้นประถมศกึ ษาปท่ี ๒ (ฉบับปรบั ปรุง)

H H ท ๑๒/ผ.๔ หนว ยการเรยี นรูท่ี ๑๒ อานคลอ งทอ งถิ่น ช้นั ประถมศกึ ษาปท ่ี ๒

แกมแขง่ ขันบอกชื่อการละเลน่ ของไทย
บตั รภาพ

ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู (สำหรับนักเรยี น) กลมุ สาระการเรียนรภู าษาไทย ภาคเรียนท่ี ๒ ชนั้ ประถมศกึ ษาปท่ี ๒ (ฉบบั ปรบั ปรงุ ) 185

H H ท ๑๒/ผ.๔

บัตรค�ำ
เกมแข่งขนั บอกชอื่ การละเล่นของไทย

ม้าก้านกลว้ ย ขม่ี ้าส่งเมือง

หมากเกบ็ ซ่อนแอบ

กาฟกั ไข่ งกู ินหาง

รรี ีข้าวสาร เดนิ กะลา

ขาโถกเถก เลน่ ตีวงล้อ

186 ชดุ กิจกรรมการเรียนรู (สำหรับนกั เรยี น) กลุมสาระการเรียนรูภาษาไทย ภาคเรียนที่ ๒ ชั้นประถมศกึ ษาปท ่ี ๒ (ฉบับปรบั ปรงุ )

H H ท ๑๒/ผ.๕ หนว ยการเรยี นรูท่ี ๑๒ อานคลอ งทอ งถิ่น ช้นั ประถมศกึ ษาปท ่ี ๒

บทรอ้ งเลน่ จ้ำ� จี้ผลไม้

จ�้ำจี ้ ผลไม ้ แตงไทย แตงกวา
ขนุน น้อยหน่า พุทรา มังคดุ
ละมดุ ล�ำไย มะเฟอื ง มะไฟ
มะกรูด มะนาว มะพร้าว สม้ โอ
ฟกั แฟง แตงโม ไชโย โหฮ่ วิ้

ชุดกจิ กรรมการเรยี นรู (สำหรับนักเรียน) กลมุ สาระการเรียนรภู าษาไทย ภาคเรียนท่ี ๒ ช้นั ประถมศกึ ษาปท ี่ ๒ (ฉบับปรบั ปรงุ ) 187



๑๓หนว ยการเรยี นรทู ี่

ปรศิ นาคำไทย

189

190 ชุดกจิ กรรมการเรยี นรู (สำหรบั นักเรียน) กลมุ สาระการเรียนรภู าษาไทย ภาคเรยี นที่ ๒ ช้นั ประถมศกึ ษาปท ี่ ๒ (ฉบับปรับปรงุ )

H H ท ๑๓/ผ.๑ หนว ยการเรยี นรทู ่ี ๑๓ ปรศิ นาคำไทย ชั้นประถมศกึ ษาปท ่ี ๒

แบบทดสอบก่อนเรียน ช้นั ประถมศกึ ษาปที ่ี ๒
หนว่ ยการเรียนรู้ท่ี ๑๓ ปริศนาค�ำ ไทย

คำ�ชแี้ จง เขยี นเครอื่ งหมาย × ทบั ตัวอักษรหนา้ ค�ำ ตอบท่ถี กู ต้อง
๑. ขอ้ ใดอา่ นคำ�วา่ “แขง็ ” ถูกต้อง
ก. ขอ – แอ – งอ -แขง็
ข. ขอ – แอะ – งอ – แข็ง

๑๓ ๒.ห คขน้อ. ใขวดอเยป–ก็นเคาอวะราเ–มรหงยี มอนา–ยรขแูท อขง่ีง็ การ “เบียดเบยี น”

ก. แคลงใจ สงสัย

ปรศิ นาคำไทย ข. ทำ�ใหเ้ ดือดร้อน

ค. ไม่ท�ำ ไม่เอาใจใส่
๓. “ความรสู้ กึ ไม่อยากท�ำ หรอื คดิ ไมอ่ ยากแสดงอาการใด ๆ”
เป็นความหมายของคำ�ในขอ้ ใด
ก. เบียดเบียน
ข. เกยี จคร้าน
ค. สนั ติ
๔. ควรเตมิ ค�ำ ใดลงในชอ่ งว่าง “ดอก_______________”
ก. เปด็
ข. เห็น
ค. เข็ม
๕. ขอ้ ใดออกเสียงอา่ นสระเหมือนค�ำ วา่ “ตัดแปะ”
ก. จบั แกะ
ข. งัดแงะ
ค. ข้องแวะ

ชุดกจิ กรรมการเรยี นรู (สำหรับนกั เรยี น) กลุมสาระการเรียนรภู าษาไทย ภาคเรยี นท่ี ๒ ชัน้ ประถมศึกษาปท่ี ๒ (ฉบบั ปรบั ปรงุ ) 191

H H ท ๑๓/ผ.๑

๖. ขอ้ ใดมพี ยญั ชนะไม่ออกเสยี งทุกค�ำ
ก. กจิ วตั ร สมัคร
ข. กิจวตั ร ผกั กาด
ค. กจิ วตั ร รน่ื เริง
๗. ค�ำ ในขอ้ ใดมสี ระไมอ่ อกเสียงทกุ ค�ำ
ก. เพชร ศีรษะ
ข. อนุมัติ ธนาณตั ิ
ค. อนมุ ตั ิ ลิตร
๘. ข้อใดอา่ นถูกตอ้ ง
ก. รสชาติ อา่ นว่า รด – ชา – ติ
ข. กิจวัตร อ่านวา่ กดิ – วดั
ค. กิโลเมตร อา่ นวา่ กิ – โล – เมด
๙. เขน็ ครกขึน้ ภูเขา มีความหมายตรงกบั ขอ้ ใด
ก. การทำ�งานทีต่ ้องใชค้ วามพยายาม
ข. การทำ�งานทไี่ ด้เงนิ เล็ก ๆ น้อย ๆ
ค. อยา่ ประมาทต้องเตรียมให้พรอ้ ม
๑๐. ขอ้ ใดเปน็ ประโยค
ก. จดความรไู้ วน้ ะ
ข. เต็มหอ้ งไปหมดแลว้
ค. ฉันอา่ นหนังสือทกุ วัน

192 ชดุ กิจกรรมการเรียนรู (สำหรบั นักเรยี น) กลุมสาระการเรยี นรภู าษาไทย ภาคเรยี นท่ี ๒ ชั้นประถมศกึ ษาปท่ี ๒ (ฉบับปรับปรุง)

HH ท ๑๓/ผ.๑ หนว ยการเรยี นรทู ่ี ๑๓ ปรศิ นาคำไทย ชั้นประถมศกึ ษาปท ่ี ๒

ใบความรู้
เร่ือง การคดั ลายมอื

ในการเรียนภาษาไทยเบื้องต้น นักเรียนจ�ำเป็นมากต้องฝึกคัดลายมือ
เริ่มจากการฝึกลีลาเส้นแบบต่าง ๆ และฝึกคัดตัวอักษรทั้งพยัญชนะ สระ
วรรณยกุ ต์ ฯลฯ ประกอบเปน็ ค�ำ ประโยค ข้อความ ทงั้ รอ้ ยแก้วและรอ้ ยกรอง
แบบการฝกึ คดั ลายมอื ที่ฝกึ คัด มตี วั บรรจงเตม็ บรรทดั ตวั บรรจงครง่ึ บรรทดั
ตัวหวดั แกมบรรจง ถา้ นักเรียนตัง้ ใจฝกึ ดว้ ยความอดทน เพียรพยายาม เมื่อคัดไดด้ ี
สวยงามแล้ว จะชืน่ ชมความสามารถของตน รักและภมู ใิ จในตัวอกั ษรไทยของเรา
ขอ้ ควรปฏบิ ตั ิในการฝกึ คดั ลายมือ
๑. นั่ง จบั ดินสอดว้ ยทา่ ทางและวธิ ีทถ่ี ูกต้อง
๒. วางสมุดตรงและอย่ใู นระยะทเ่ี หมาะสม
๓. เขยี นตัวอกั ษรถูกตอ้ งตามแบบการเขยี นตวั อกั ษรไทย
๔. เขียนพยัญชนะจรดเสน้ บรรทัด บน – ลา่ ง ในกรณที ่ีคดั ตวั บรรจงเตม็ บรรทัด
๕. วางต�ำแหนง่ สระและวรรณยุกตท์ ีป่ ระสมพยญั ชนะให้ถูกต้อง
๖. เว้นช่องไฟระหวา่ งตวั อกั ษร เวน้ วรรคเล็ก วรรคใหญ่ให้ถกู ตอ้ ง

โครงการส่อื ๖๐ พรรษา
สมเด็จพระเทพรตั นราชสดุ า ฯ สยามบรมราชกุมารี
ชุดกจิ กรรมการเรยี นรู (สำหรับนกั เรยี น) กลุมสาระการเรียนรภู าษาไทย ภาคเรยี นท่ี ๒ ชน้ั ประถมศึกษาปที่ ๒ (ฉบับปรบั ปรงุ ) 193

บตั รค�ำ H H ท ๑๓/ผ.๑

เหยาะแหยะ ธรรมะ

เรี่ยวแรง เขม้ แข็ง

ขอ้ งแวะ เสพ

เหลาะแหละ พนนั

ขมขนื่ มิตร

ยั่งยนื เท่าเทียม

194 ชดุ กจิ กรรมการเรียนรู (สำหรบั นกั เรยี น) กลุมสาระการเรยี นรภู าษาไทย ภาคเรยี นท่ี ๒ ชน้ั ประถมศกึ ษาปท ี่ ๒ (ฉบบั ปรบั ปรงุ )