การปฏิบัติการแก้ไขสถานการณ์อันเนื่องมาจาก คชรน.

การปฏบิ ัติการแก้ไขสถานการณอ์ ันเน่ืองมาจากเคมี ชีวะ รังสแี ละ

นิวเคลียร์
พมิ พ์ครัง้ ที่ ๑ : พ.ศ. ๒๕๖๓
จ�ำนวนทีพ่ ิมพ์ : ๒,๕๐๐ เล่ม
เรยี บเรียงโดย : กรมวิทยาศาสตรท์ หารบก.
คณะผูจ้ ดั ท�ำ : พล.ท.ธเนศ วงศช์ ะอมุ่ พ.อ.อนันต์ แกว้ ด�ำ
พล.ต.วสนั ต ์ ทพั วงศ ์ พ.อ.วชิราวทิ ย์ เขตตลาด
พล.ต.สดับพงษ ์ จันทุรตั น ์ พ.ท.พงศว์ รณั นาคฉัตรีย์
พล.ต.เฟอ่ื งวิทย์ เลาหสุรโยธิน พ.ท.หญงิ กัลยา จลุ ศรี
พล.ต.ธิตพิ ันธ ์ ฐานะจาโร ร.ท.หญิง ทบั ทมิ จารเุ ศรนี
พ.อ.สามารถ คงสาย จ.ส.อ.วฒั นา แนบเนยี น
พ.อ.สรายุทธ เทพแจ่มใจ จ.ส.อ.หญงิ รตั นาพร ขลยุ่ ทอง
พ.อ.เฉลิมเกยี รติ ชาตมิ งคลวัฒน์

ขอ้ มลู ทางบรรณานุกรมของหอสมุดแห่งชาติ
กรมวิทยาศาสตร์ทหารบก.
การปฏบิ ัตกิ ารแก้ไฃสถานการณ์อันเน่อื งมาจากเคมี ชีวะ รังสแี ละนิวเคลยี ร.์
กรุงเทพฯ : ศูนย์พัฒนาหลักนิยมและยุทธศาสตร์ กรมยุทธศึกษาทหารบก สังกัดกระทรวง
กลาโหม, ๒๕๖๓.
๓๗๐ หนา้ .-- (-).
๑. อาวุธนวิ เคลียร์. I. ซอ่ื เรื่อง.
355.82511
ISBN 978-616-8035-61-0

จดั พิมพ์แจกจา่ ยโดย
ศนู ย์พัฒนาหลกั นยิ มและยุทธศาสตร์ กรมยุทธศกึ ษาทหารบก
๔๑ ถนนเทอดดำ� ริ เขตดสุ ติ กรงุ เทพฯ ๑๐๓๐๐ หมายเลขโทรศพั ท์ ๐ ๒๒๔๑ ๔๐๓๗,
๐-๒๒๔๑-๔๐๖๗-๖๙ ต่อ ๘๙๒๓๐-๓๗
จดหมายอิเลก็ ทรอนกิ ส์ท่ี [email protected]
เว็บไซต์ http://www.cdsd-rta.net

พมิ พท์ ่ี
บริษัท ธนอรุณการพมิ พ์ จำ� กดั
๔๕๗/๖-๗ ถนนพระสุเมรุ แขวงบวรนเิ วศ เขตพระนคร
กรงุ เทพฯ ๑๐๒๐๐ โทร. ๐-๒๒๘๒-๖๐๓๓-๔
โทรสาร ๐-๒๒๘๐-๒๑๘๗-๘ E-mail: [email protected]

คำ� นำ�

คู่มือการปฏิบัติการแก้ไขสถานการณ์อันเนื่องมาจากเคมี ชีวะ รังสี
และนวิ เคลยี ร์ (คชรน.) ไดแ้ ปลและเรยี บเรยี งมาจากคมู่ อื ATP 3 - 11.41 Multi
Service Tactics, Tactics, Techniques, and Procedures for chemical,
Biological, Radiological, and Nuclear Consequence Management
Operations Juty 2015 เปน็ โครงการแปลเอกสารตำ� ราของ หนว่ ย/เหลา่ สาย
วิทยาการ ประจ�ำปีงบประมาณ ๒๕๖๒ ของกรมวิทยาศาสตรท์ หารบก ซึง่ จะ
น�ำไปใช้เป็นค่มู ือปฏบิ ัติงานของผบู้ งั คบั บญั ชา ฝ่ายอ�ำนวยการ และเจา้ หน้าท่ี
ในการวางแผนการปฏบิ ตั กิ ารแกไ้ ขสถานการณอ์ นั เนอื่ งมาจาก คชรน. ใหเ้ ปน็
ไปตามกฎระเบยี บในระดบั ชาติ และเปน็ ทย่ี อมรบั ในระดบั สากล อกี ทงั้ ยงั นำ� ไป
เปน็ คมู่ อื ในการฝกึ ปฏบิ ตั กิ ารแกไ้ ขสถานการณอ์ นั เนอื่ งมาจาก คชรน. สำ� หรบั
กองทัพบกไทยทีค่ วรเตรียมความพร้อมสำ� หรับภยั คุกคามดงั กลา่ วในอนาคต

กรมยุทธศึกษาทหารบกในฐานะท่ีเป็นหน่วยรับผิดชอบด้านการ
พัฒนาการฝึกศึกษาและหลักนิยมของกองทัพบก มุ่งเน้นพัฒนาองค์ความรู้
ดา้ นการทหาร วิวฒั นาการ และวทิ ยาการสมยั ใหม่ โดยคัดเลอื กผทู้ รงคณุ วฒุ ิ
ทางทหาร ใหด้ ำ� เนนิ การแปลและเรยี บเรยี งหลกั นยิ มทนี่ า่ สนใจ เพอ่ื นำ� มาเปน็
แนวทางใหก้ บั กำ� ลงั พลของกองทพั บกไดศ้ กึ ษา และนำ� องคค์ วามรไู้ ปประยกุ ต์
ใชป้ ระโยชน์ในการปฏบิ ตั งิ านในหน้าท่ีใหไ้ ด้ผลดียงิ่ ขึ้น

หากมขี อ้ แนะนำ� ตชิ ม ประการใด สามารถเสนอแนะไดท้ ี่ กองพฒั นา
หลกั นยิ ม ศนู ยพ์ ฒั นาหลกั นยิ มและยทุ ธศาสตร์ กรมยทุ ธศกึ ษาทหารบก เลขที่
๔๑ ถนนเทอดดำ� ริ เขตดสุ ติ กรงุ เทพมหานคร ๑๐๓๐๐ หรอื ท่ี doctrinecdsd
@gmail.com โทร. ๐ ๒๒๔๑ ๔๐๓๙

พลโท
(ธเนศ วงศช์ ะอ่มุ )
เจ้ากรมยุทธศกึ ษาทหารบก



กล่าวน�ำ

คู่มือ การปฏิบัติการแก้ไขสถานการณ์อันเน่ืองมาจากเคมี ชีวะ
รงั สแี ละนวิ เคลยี ร์ (คชรน.) ฉบบั น้ี พ.อ.สมพงษ์ คนคลอ่ ง นายทหารปฏบิ ตั กิ าร
ประจ�ำกรมวิทยาศาสตร์ทหารบก ได้แปลและเรียบเรียงมาจากคู่มือ
ATP 3-11.41 Multi-Service Tactics, Techniques, and Procedures for
Chemical, Biological, Radiological, and Nuclear Consequence
Management Operations, July 2015. โดยมีความมุ่งหมายให้เป็น
คู่มอื อา้ งอิงส�ำหรับผูบ้ ังคบั บญั ชา ฝ่ายอ�ำนวยการ หนว่ ยงานสำ� คัญ รวมทั้ง
กำ� ลงั พลของหนว่ ยทหาร เพอ่ื นำ� ไปใชใ้ นการวางแผน และดำ� เนนิ การปฏบิ ตั ิ
การแก้ไขสถานการณ์อันเน่ืองมาจาก คชรน. อีกทั้งยังเป็นเครื่องมือ
ส�ำหรับผู้ตอบสนองเหตุเพ่ือจัดการเหตุการณ์อันเน่ืองมาจาก คชรน.
ได้อย่างมีประสิทธิภาพ นอกจากน้ัน ยังอาจใช้เป็นคู่มืออ้างอิงส�ำหรับ
การน�ำไปใช้ในการจัดการฝึกปฏิบัติ แต่อย่างไรก็ตามคู่มือน้ีไม่อาจน�ำไปใช้
ทดแทนนโยบายของแต่ละเหล่าทัพได้

คู่มือฉบับน้ีเหมาะส�ำหรับผู้ตอบสนองเหตุด้าน คชรน. ของแต่ละ
เหล่าทัพ ผู้ซึ่งท�ำหน้าท่ีในการวางแผน และด�ำเนินการปฏิบัติการแก้ไข
สถานการณใ์ นประเทศหรอื ตา่ งประเทศ หรอื สภาพแวดลอ้ มการปฏบิ ตั กิ าร
ในระดับยุทธบริเวณ รวมท้ังในที่ต้ังหน่วยทหาร คู่มือฉบับนี้ช่วยให้
ผบู้ งั คับบญั ชา, ฝ่ายอ�ำนวยการ และหนว่ ยรอง มนั่ ใจว่าการตกลงใจของตน
ไดป้ ฏิบตั ิตามกฎหมาย กฎระเบียบในระดบั ชาติ และมมี าตรฐานการปฏิบตั ิ
ซ่ึงเป็นท่ียอมรับในระดับสากล นอกจากนั้น ผู้บังคับบัญชาทุกระดับ
มั่นใจว่าก�ำลังพลภายใต้การก�ำกับของตน ได้ปฏิบัติตามกฎหมายสงคราม
และเปน็ ไปตามกฎการปะทะ

การจดั ทำ� คมู่ อื ฉบบั นไ้ี ดแ้ ปลและเรยี บเรยี งใหต้ รงกบั ความหมายเดมิ
ของตน้ ฉบบั มากทสี่ ดุ อกี ทงั้ ยงั ไดพ้ ยายามอธบิ ายใหผ้ อู้ า่ นเขา้ ใจถงึ การปฏบิ ตั กิ าร
แก้ไขสถานการณ์อันเนื่องมาจากสถานการณ์ด้าน คชรน. ท้ังท่ีเกิดขึ้น
โดยอบุ ตั เิ หตแุ ละเปน็ การกอ่ การรา้ ย หวงั วา่ คมู่ อื ฉบบั นจ้ี ะเปน็ ประโยชนส์ ำ� หรบั
ผู้ที่ท�ำหน้าท่ีในการวางแผนและผู้ปฏิบัติงานท่ีเกี่ยวข้องกับการปฏิบัติการ
แก้ไขสถานการณ์อันเน่ืองมาจาก คชรน. ทั้งในส่วนของกองทัพบก และ
เหล่าทพั รวมทั้งกระทรวงกลาโหมด้วย

กรมวิทยาศาสตร์ทหารบก

สารบัญ หนา้

บทที่ ๑ ลักษณะการแกไ้ ขสถานการณอ์ นั เน่อื งมาจาก ๑
ดา้ นเคมี ชีวะ รังสีและนวิ เคลียร ์ ๑
กลา่ วเบอื้ งตน้ ๕
ข้อกำ� หนดส�ำหรับใช้อา้ งองิ ๗
เปา้ หมาย ๑๐
สภาพแวดลอ้ มการปฏบิ ัติการ ๑๒
กจิ ๑๖
ขน้ั ตอนการปฏิบัติการ ๒๑
บทที่ ๒ การวางแผน ๒๑
กลา่ วเบื้องต้น ๒๕
การประเมินสภาพแวดลอ้ มการปฏบิ ตั กิ าร ๓๐
การประเมินขีดความสามารถ ๓๗
การประเมนิ ความล่อแหลม

หน้า

การประเมินความเสี่ยง ๓๙

การประเมินสถานท่ีเกดิ เหตอุ ยา่ งละเอียด ๔๐

การประเมนิ การสนับสนุนบริการสขุ ภาพ ๔๕

บทท่ี ๓ การเตรียมการ ๔๖

กลา่ วเบ้ืองตน้ ๔๖

การด�ำรงความตอ่ เนื่อง ๔๘

การฝึกศกึ ษา ๕๒

ความจำ� เป็นในการประสานงาน, การเฝา้ ติดตาม

และการรายงาน ๖๒

การสนับสนนุ บริการสุขภาพ ๖๕

การฝกึ ตอบสนองเหตุ ๖๘
ขดี ความสามารถและความลอ่ แหลมที่ยังคงอย ู่ ๗๐
เหตุการณพ์ เิ ศษเกย่ี วกับความมั่นคงของชาติ ๗๒

บทที่ ๔ การตอบสนองเหตุการณ ์ ๗๓

กล่าวเบ้อื งตน้ ๗๓

ภาพรวมของการตอบสนองเหตุการณ์ ๗๕

ผ้ตู อบสนองเหตุการณ ์ ๘๐

สภาพแวดล้อมในการตอบสนองเหตุการณ์ ๘๓

ขั้นการปฏิบัตกิ ารร่วมเพื่อแกไ้ ขสถานการณ ์ ๘๙

การตอบสนองเหตกุ ารณด์ า้ นเคมี ชีวะ รงั สแี ละนิวเคลียร ์ ๙๓

หนา้

การตอบสนองการสนับสนนุ บริการสขุ ภาพ ๑๐๗

การเปลย่ี นผา่ นไปสู่การปฏบิ ตั กิ ารฟื้นฟู ๑๑๒

บทท่ี ๕ การฟ้ืนฟ ู ๑๑๓

กลา่ วเบ้ืองต้น ๑๑๓

การปฏิบัตกิ ารท�ำลายลา้ งพษิ ๑๑๙

การปฏบิ ัติการฟนื้ ฟูสนบั สนุนบรกิ ารสุขภาพ ๑๓๗

การปฏบิ ัติการฟ้ืนฟกู ารสง่ ก�ำลังบ�ำรงุ ๑๔๒

การปฏิบตั ิการเปลี่ยนผา่ น ๑๔๓

การปฏบิ ัตกิ ารถอนกำ� ลงั ๑๔๕

ผนวก ก ยทุ ธวิธี เทคนิค และระเบยี บปฏบิ ตั เิ พ่ือการจัดท�ำแผน ๑๔๙

ผนวก ข ยุทธวิธี เทคนิค และระเบยี บปฏบิ ัตเิ พอ่ื การเตรียมการ ๒๓๕

ผนวก ค ยุทธวธิ ี เทคนิค และระเบียบปฏิบตั เิ พื่อตอบสนอง

เหตกุ ารณ์ ๒๗๒

ผนวก ง ยุทธวิธี เทคนิค และระเบียบปฏบิ ัติเพอื่ การฟนื้ ฟู ๓๒๔

สารบัญรูป

หนา้

รปู ท่ี ๑-๑ โอกาสเกิดการแกไ้ ขสถานการณ์อนั ตราย

อนั เนื่องมาจาก คชรน. ๗

รูปท่ี ๑-๒ เปา้ หมายการแก้ไขสถานการณ์อนั เนื่องมาจาก คชรน. ๘

รูปที่ ๑-๓ เสาหลักเก่ียวกับกิจสำ� หรับการแก้ไขสถานการณ ์

อนั เนอ่ื งมาจาก คชรน. ๑๕

รปู ท่ี ๑-๔ ขน้ั ตอนการปฏิบตั เิ พือ่ แก้ไขสถานการณ์

อันเน่ืองมาจาก คชรน. ๑๗

รูปท่ี ๑-๕ ขั้นการปฏิบตั ิสำ� หรับการแก้ไขสถานการณ์

อนั เนื่องมาจาก คชรน. ๒๐

รปู ท่ี ๒-๑ ขัน้ การปฏบิ ตั ิในการแก้ไขสถานการณ์

อันเนอ่ื งมาจาก คชรน. (วางแผน) ๒๓

รูปท่ี ๒-๒ วงรอบการประเมินความล่อแหลม ๓๘

รปู ท่ี ๓-๑ ข้ันการปฏิบตั ใิ นการแก้ไขสถานการณ์

อันเนอ่ื งมาจาก คชรน. (เตรยี มการ) ๔๙

รูปที่ ๓-๒ การประเมินความล่อแหลมในข้นั เตรียมการ ๗๑

รูปท่ี ๔-๑ ข้ันการปฏิบัติในการแกไ้ ขสถานการณ์

อันเนื่องมาจาก คชรน. (ตอบสนอง) ๗๖

รูปท่ี ๔-๒ โครงสร้างการบงั คับบัญชา

ของระบบบญั ชาการเหตุการณ ์ ๙๘

หนา้

รปู ที่ ๔-๓ เขตแยกกกั กันในข้นั ต้นและเขตปฏบิ ัตเิ พื่อการปอ้ งกัน ๑๐๓

รปู ที่ ๔-๔ เขตควบคุมอันตราย (ตัวอย่าง) ๑๐๔

รปู ที่ ๔-๕ พันธกิจในเขตควบคุมอนั ตราย ๑๐๕

รปู ท่ี ๕-๑ ขัน้ การปฏิบัตกิ ารแก้ไขสถานการณ์

อันเนือ่ งมาจาก คชรน. (ฟนื้ ฟู) ๑๑๔

รูปที่ ๕-๒ ตัวอย่างผงั ช่องเส้นทางการทำ� ลายล้างพษิ

(แสดงเปน็ ตวั อยา่ ง) ๑๒๘

รปู ที่ ๕-๓ ตัวอยา่ งผงั การทำ� ลายลา้ งพษิ ฉุกเฉิน ๑๓๐

รปู ที่ ๕-๔ ตวั อยา่ งผังการทำ� ลายล้างพษิ ตามข้นั ตอนทางเทคนคิ ๑๓๒

รูปท่ี ๕-๕ ตัวอย่างผังการท�ำลายล้างพษิ ผูป้ ่วย ๑๓๗

รูปท่ี ก-๑ ตัวอย่างรูปแบบแผนยุทธการ เพ่อื แก้ไขสถานการณ ์

อนั เนอื่ งมาจาก คชรน. ๑๕๖

รูปที่ ก-๒ ตัวอย่างรูปแบบค�ำสัง่ ยทุ ธการของหน่วย

เพ่อื แกไ้ ขสถานการณ์อนั เนอื่ งมาจาก คชรน. ๑๗๐

รูปที่ ค-๑ โครงสรา้ งระบบทีบ่ ัญชาการเหตุการณ ์ ๒๘๔

รูปที่ ง-๑ การปฏบิ ัติการทำ� ลายลา้ งพษิ ฉุกเฉิน ๓๒๗

รปู ท่ี ง-๒ การปฏบิ ัตกิ ารท�ำลายล้างพิษตามขน้ั ตอนทางเทคนิค ๓๓๓

รปู ท่ี ง-๓ การปฏิบตั กิ ารทำ� ลายล้างพษิ ผูป้ ่วยจำ� นวนมาก ๓๔๐

สารบญั รูป หนา้

ตารางท่ี ๒-๑ ตวั อยา่ งเนอ้ื หาทอี่ าจเปน็ ภัยคกุ คาม ๔๒
ในแฟม้ เก็บเอกสาร ๔๓
ตารางท่ี ๒-๒ ตัวอยา่ งงานทต่ี ้องปฏบิ ตั ใิ นพ้นื ท่ีเกิดเหตุ ๔๔
ตารางที่ ๒-๓ ตัวอย่างรายการขอ้ มลู ทมี่ คี วามสำ� คัญ
ตารางท่ี ๔-๑ ลำ� ดับเหตุการณ์ส�ำหรับการตอบสนองเหตุการณ์ ๗๖
ดา้ น คชรน. (เปน็ การคาดการณ์) ๑๔๙
ตารางท่ี ก-๑ ตัวอย่างรายการตรวจสอบเพอื่ พัฒนาแผน
ตารางท่ี ก-๒ การประสานขอ้ มูลเพ่ือสนบั สนนุ ทางด้านเทคนิค ๒๒๖
กลับไปยังเขตภายใน
ตารางที่ ก-๓ ตัวอยา่ งรายการตรวจสอบตามแผน ๒๒๙
การสนับสนนุ บริการสุขภาพ
ตารางท่ี ข-๑ แสดงถงึ รายการตรวจสอบส�ำหรับหนว่ ย ๒๓๗
แกไ้ ขสถานการณด์ ้าน คชรน. (วตั ถุอันตราย)
ตารางที่ ข-๒ แสดงถงึ รายการตรวจสอบส�ำหรับหน่วย ๒๔๒
แก้ไขสถานการณด์ า้ น คชรน.
(การทำ� ลายลา้ งพิษผตู้ อบสนองเหตุ)

ตารางท่ี ข-๓ แนวทางเพ่อื ก�ำหนดระดับขีดความสามารถ หนา้
ในการตอบสนองเหต ุ
ตารางท่ี ข-๔ วตั ถปุ ระสงคข์ องการเสรมิ สร้างสมรรถนะ ๒๔๘
ตารางท่ี ข-๕ ตวั อย่างเคา้ โครงภาพเหตกุ ารณ์การแกไ้ ข ๒๕๑
สถานการณภ์ ายในประเทศ
ตารางที่ ข-๖ ตัวอยา่ งเค้าโครงภาพเหตกุ ารณ์การแกไ้ ข ๒๖๐
สถานการณใ์ นตา่ งประเทศ
ตารางท่ี ข-๗ ตัวอยา่ งเค้าโครงภาพเหตกุ ารณพ์ ิเศษ ๒๖๒
ทีเ่ กยี่ วขอ้ งกับความมัน่ คงของชาติ
ตารางที่ ข-๘ ข้อมลู ประกอบภาพเหตุการณท์ ่ี ๑ ๒๖๕
ตารางท่ี ข-๙ ข้อมูลประกอบภาพเหตกุ ารณท์ ่ี ๒ ๒๗๐
ตารางที่ ข-๑๐ ขอ้ มูลประกอบภาพเหตุการณท์ ี่ ๓ ๒๗๐
ตารางท่ี ค-๑ หน้าที่ของชุดปฏิบตั ิการส่วนล่วงหนา้ ๒๗๑
ตารางที่ ค-๒ ล�ำดับขั้นเวลาในการรายงาน ๒๗๕
ตารางท่ี ค-๓ จุดประสานงานระบบการบญั ชาการเหตกุ ารณ์ ๒๗๘
ตารางที่ ค-๔ รายการตรวจสอบการอธบิ ายลักษณะสถานท่ ี ๒๘๔
ตารางท่ี ค-๕ รายการตรวจสอบเพอื่ การปฏิบัติการสนับสนุน ๒๘๘
บรกิ ารสุขภาพ
๓๐๗

หนา้

ตารางท่ี ค-๖ เครือขา่ ยห้องปฏิบัตกิ ารตอบสนอง ๓๑๓

ตารางที่ ค-๗ รายการตรวจสอบการสนบั สนนุ การส่งก�ำลังบำ� รงุ ๓๒๐

ตารางท่ี ง-๑ รายการตรวจสอบการสนบั สนุนบริการสขุ ภาพ

ส�ำหรับการปฏบิ ตั ิการฟ้ืนฟู ๓๔๗

ตารางท่ี ง-๒ รายงานการตรวจสอบยทุ ธภณั ฑ์ปอ้ งกนั ตน ๓๕๑

๑ ลกั ษณะการแก้ไข
สถานการณ์อนั เน่ืองมาจาก
ดา้ นเคมี ชีวะ รังสีและนิวเคลยี ร์

บทที่ ๑ เป็นการให้ข้อมูลพ้ืนฐานเก่ียวกับการแก้ไขสถานการณ์
อนั เนือ่ งมาจาก คชรน. รวมท้งั ขอ้ กำ� หนดท่ใี ช้ในการอ้างองิ , สภาพแวดลอ้ ม
การปฏิบัติการ, เป้าหมาย, การจัดก�ำลัง และขั้นตอนการปฏิบัติการ
บทที่ ๑ ให้ภาพรวมอยา่ งกวา้ งๆ เกี่ยวกับเนือ้ หาทเ่ี กย่ี วขอ้ งในบทต่อๆ ไป
และในภาคผนวก
กล่าวเบ้อื งตน้ (Background)

๑-๑ จดุ มงุ่ หมายของคมู่ อื ฉบบั นมี้ งุ่ เนน้ ไปทก่ี ารปฏบิ ตั กิ ารทางยทุ ธวธิ ี
เพอื่ แกไ้ ขสถานการณอ์ นั เนอื่ งมาจาก คชรน. ทอ่ี าจเกดิ ขน้ึ โดยตงั้ ใจและไมต่ ง้ั ใจ
อนั ก่อให้เกดิ การแพรก่ ระจายวัตถุ คชรน.

๑-๒ เหตกุ ารณท์ เ่ี กย่ี วขอ้ งกบั วตั ถุ คชรน. มกั ทำ� ใหเ้ กดิ ภาวะสบั สน
อลหม่านและมีอันตราย จึงจ�ำเป็นต้องตอบสนองโดยเร่งด่วน เพ่ือบรรเทา
ความเจบ็ ปวดและความทกุ ขท์ รมานใหเ้ หลอื นอ้ ยทส่ี ดุ ผตู้ อบสนองเหตกุ ารณ์

การปฏิบตั ิการแก้ไขสถานการณ์
อันเนอื่ งมาจากเคมี ชวี ะ รังสแี ละนวิ เคลยี ร์

ในระดับท้องถิ่น, ระดับรัฐ (จังหวัด) และในระดับประเทศ อาจรู้สึกเป็น
ภาระอันใหญ่หลวงเกินกว่าจะรับมือไหวตามขนาดเหตุการณ์ที่เกิดข้ึนจริง
อีกท้ังกระทรวงกลาโหมอาจได้รับการร้องขอให้เข้าช่วยเหลือสนับสนุน
เพิ่มเติมโดยผ่านทาง “กรอบการตอบสนองภัยพิบัติแห่งชาติ” [National
Response Framwork (NRF)] ดังตัวอย่างในอดีตท่ีกระทรวงกลาโหมได้
เคยให้การสนบั สนุนในระหวา่ งทเ่ี กดิ เหตุการณ์ทำ� นองน้ี

l สถานการณ์ ในฤดูใบไม้ร่วง ปี ค.ศ. ๒๐๐๑ ได้มีการ
ส่งซองจดหมายบรรจุสปอร์เช้ือแอนแทรกซ์ (Anthrax) ได้ถูกส่งไปยัง
เจ้าหน้าที่ส่ือมวลชน และเจ้าหน้าท่ีของสภาคองเกรส สหรัฐอเมริกา ซ่ึง
สรปุ ไดท้ นั ทวี า่ จดหมายเหลา่ นที้ ำ� ใหเ้ กดิ โรคตดิ เชอ้ื ได้ จงึ ถอื วา่ เปน็ กรณแี รก
ทเ่ี กดิ จากความจงใจปลอ่ ยกระจายเชอ้ื แอนแทรกซ์ จดุ ศนู ยก์ ลางการระบาด
ของเช้อื โรคอยูใ่ น ๖ เมือง โดยทีผ่ ปู้ ่วยแตล่ ะคนได้รบั เชอื้ สปอรข์ องเชอ้ื โรค
ท่ีปนเปื้อนอยู่ในซองจดหมายใน ๖ เมืองใหญ่ อันประกอบด้วยฟลอริดา,
นิวยอร์ค, นิวเจอร์ซี, คอนเนคติคัต, อาคารรัฐสภาของสหรัฐอเมริกา
กรงุ วอชิงตัน ดีซี [Washington, District of Columbia (D.C.)] รวมทั้ง
เขตปกครองพิเศษวอชิงตัน ดี.ซี. และในส่วนภูมิภาค ได้แก่ รัฐแมรีแลนด์
และรฐั เวอรจ์ เิ นยี

l ผลกระทบทเ่ี กดิ ข้นึ จากการระบาดของเช้ือแอนแทรกซ์
ท�ำใหม้ ผี ปู้ ่วยถงึ ๒๒ คน โดยท่ีผปู้ ่วย ๑๑ คน มอี าการติดเช้ือบรเิ วณผิวหนัง
และอีกจ�ำนวน ๑๑ คน ติดเชือ้ ในระบบทางเดินหายใจ และยงั มผี ู้ที่เสียชีวติ
จากการสดู ดมเช้ือแอนแทรกซ์จากการหายใจอีก ๕ คน นอกเหนือจากการ
ระบาดของเชอื้ ในเมอื งใหญแ่ ลว้ ยงั สง่ ผลกระทบทางดา้ นจติ วทิ ยาในภมู ภิ าค
อน่ื ๆ ของประเทศดว้ ย ทำ� ใหป้ ระชาชนทว่ั ไปรสู้ กึ วติ กกงั วลเกย่ี วกบั จดหมาย
2

การปฏิบัตกิ ารแก้ไขสถานการณ์
อันเนือ่ งมาจากเคมี ชวี ะ รงั สีและนวิ เคลียร์

ท่ีต้องสงสัย ความตื่นตระหนกน้ีได้ไปกระตุ้นให้เกิดรายงานข่าวเพ่ิมเติม
ท่ีอาจเก่ียวข้องกับเชื้อแอนแทรกซ์ข้ึนมาอีก ซึ่งในเวลาต่อมาพบว่าเป็น
รายงานข่าวท่คี ลาดเคลอ่ื น

l การสนับสนุน เมื่อมีการร้องขอให้กระทรวงกลาโหม
จดั หนว่ ยตอบสนองเหตกุ ารณ์ เพอื่ สนบั สนนุ การปฏบิ ตั กิ ารแกไ้ ขสถานการณ์
ทอี่ าคารรฐั สภา สหรฐั อเมรกิ า หนว่ ยทหารเขา้ ไปทำ� การเกบ็ รวบรวมตวั อยา่ ง
ดว้ ยการสวมใสเ่ ครอื่ งแตง่ กายปอ้ งกนั ระดบั A และดำ� เนนิ กรรมวธิ ที ำ� ลายลา้ ง
พิษให้กับชุดปฏิบัติการ และผู้ตอบสนองเหตุการณ์รายอื่นๆ ด้วย
เจ้าหน้าที่ทหารท่ีท�ำหน้าท่ีตอบสนองเหตุการณ์ด้าน คชรน. ได้รับภารกิจ
ให้ก�ำจัดจดหมายที่เปื้อนพิษให้หมดไปจากอาคารไปรษณีย์ท่ีถนน P
ในกรุงวอชิงตัน ดี.ซี.

๑-๓ เพ่ือให้เกิดการประสานสอดคล้องระหว่างการสนับสนุน
ของกระทรวงกลาโหมกับการปฏิบัติการแก้ไขสถานการณ์ หน่วยจ�ำเป็น
ต้องมีความเข้าใจในพันธกิจสนับสนุนเหตุฉุกเฉิน [Emergency Support
Function (ESF)] ตามกรอบการตอบสนองภยั พิบตั แิ หง่ ชาติ โดยที่พนั ธกจิ
สนบั สนนุ เหตฉุ กุ เฉนิ จะระบถุ งึ รายละเอยี ดเกยี่ วกบั ภารกจิ , นโยบาย, การจดั
และหน้าที่รับผิดชอบของหน่วยงานของรัฐ เพ่ือประสานงานด้าน
ทรัพยากรและการสนบั สนนุ ในระหว่างท่ีเกิดเหตกุ ารณส์ ำ� คญั ในระดบั ชาติ
พนั ธกิจสนบั สนุนเหตฉุ ุกเฉิน (ESF) อาจกำ� หนดได้ ดงั นี้

l ESF1 การขนสง่
l ESF2 การสอ่ื สาร
l ESF3 สาธารณะและสง่ิ ปลกู สรา้ ง
l ESF4 การผจญเพลิง

3

การปฏิบัติการแกไ้ ขสถานการณ์
อนั เนือ่ งมาจากเคมี ชีวะ รังสีและนิวเคลียร์

l ESF5 การจัดการเหตุฉกุ เฉิน
l ESF6 การดูแลผู้คนจ�ำนวนมาก, การหาท่ีพักพิง และ
การบริการขน้ั พน้ื ฐานส�ำหรบั การดำ� รงชพี ของประชาชน
l ESF7 การสนบั สนนุ ทรพั ยากร, การจดั การสง่ กำ� ลงั บำ� รงุ
และการสนับสนนุ ทรัพยากร
l ESF8 การสาธารณสขุ และการบรกิ ารทางการแพทย์
l ESF9 ด้านการค้นหาและการก้ภู ยั
l ESF10 การตอบสนองต่อวตั ถุอนั ตรายและวตั ถนุ ้ำ� มนั
l ESF11 การเกษตรและทรัพยากรธรรมชาติ
l ESF12 การพลังงาน
l ESF13 ความปลอดภัยและความมั่นคงของสาธารณะ
l ESF14 การฟื้นฟูของชมุ ชนในระยะยาว
l ESF15 กจิ การตา่ งประเทศ
๑-๔ คู่มือฉบับนี้ยังได้ให้ข้อมูลรายละเอียดเก่ียวกับหลักนิยม
ว่าด้วยการแก้ไขสถานการณ์ ซ่ึงสอดประสานรวมเข้ากับยุทธศาสตร์ชาติ
และยุทธศาสตร์ทหาร รวมไปถึงนโยบายและหลักนิยมร่วม และกรอบการ
ตอบสนองภัยพบิ ัติแห่งชาติ
๑-๕ ในบทน้ีเป็นการน�ำเสนอข้อก�ำหนดที่ใช้โดยตลอด
ทั่วทั้งเอกสารคู่มือฉบับน้ี อีกทั้งยังให้รายละเอียดเก่ียวกับสภาพแวดล้อม
การปฏิบัติการ ท่ีต้องด�ำเนินการแก้ไขสถานการณ์อันเน่ืองมาจาก คชรน.
รวมทงั้ ปจั จยั ตา่ ง ๆ อนั สง่ ผลกระทบตอ่ การสนบั สนนุ การตอบสนองภยั พบิ ตั ิ

4

การปฏิบัตกิ ารแก้ไขสถานการณ์
อันเนื่องมาจากเคมี ชีวะ รงั สีและนิวเคลยี ร์

ขอ้ กำ� หนดส�ำหรบั ใช้อ้างองิ (Terms of Referrence)
๑-๖ ในหัวข้อนี้ ให้รายละเอียดที่เก่ียวข้องกับค�ำนิยามที่ส�ำคัญ

ที่ใชโ้ ดยตลอดทั่วทง้ั คู่มอื ฉบบั นี้ คำ� นิยามทีส่ �ำคญั ได้แก่
l การแก้ไขสถานการณ์อันเน่ืองมาจากเคมี ชีวะ รังสีและ

นวิ เคลยี ร์ หมายถงึ การดำ� เนนิ การทำ� แผน, เตรยี มการ, ตอบสนองเหตกุ ารณ์
และฟื้นฟู จากเหตุการณ์อันเน่ืองมาจากเคมี ชีวะ รังสี และนิวเคลียร์
(คู่มือ JP 3-41) ในรูปท่ี ๑-๑ แสดงให้เห็นถึงกลุ่มของอันตรายท่ัวไป
ซ่งึ จ�ำเปน็ ต้องใช้การปฏบิ ัตกิ ารแก้ไขสถานการณ์

l อาวุธท่ีมีอ�ำนาจท�ำลายสูง หมายถึง อาวุธท่ีสามารถ
ก่อให้เกิดการท�ำลายล้างได้อย่างมากมาย หรือท�ำให้การบาดเจ็บล้มตาย
เป็นจ�ำนวนมาก และไม่นับรวมไปถึงวิธีการขนส่งหรือระบบขับดันอาวุธ
ซ่ึงวิธีการดังกล่าวได้แยกออกไปและเป็นส่วนท่ีแยกออกจากระบบอาวุธ
(คมู่ อื JP3-40)สำ� หรบั ความหมายอน่ื ๆอาจพบคำ� วา่ อาวธุ ทม่ี อี ำ� นาจทำ� ลายสงู
(WMD) ในรัฐบัญญัติของสหรัฐอเมริกา หมวด ๑๘ ว่าด้วยอาชญากรรม
และวิธีการสอบสวนด้านอาชญากรรม (18 USC 2332a) และรัฐบัญญัติ
ของสหรฐั อเมรกิ า หมวด ๕๐ วา่ ดว้ ย การสงครามและการปอ้ งกนั ประเทศ
(50 USC 2302) รวมท้ังกรอบการตอบสนองภัยพิบัติแห่งชาติ (NRF)

l อำ� นาจในการตอบสนองเหตฉุ กุ เฉนิ หมายถงึ การดงึ อำ� นาจ
ช่ัวคราวจากฝ่ายพลเรือนให้แก่ผู้น�ำหน่วยทหารภายใต้กระทรวงกลาโหม
และ/หรือเจ้าหน้าที่พลเรือนที่มีหน้าที่รับผิดชอบของกระทรวงกลาโหม
เพื่อใช้ทรัพยากรภายใต้การก�ำกับของตน หรือภายใต้การสั่งการเพิ่มเติม
จากกองบัญชาการหน่วยเหนือ และให้การสนับสนุนทรัพยากรที่มีอยู่

5

การปฏิบัติการแก้ไขสถานการณ์
อนั เนอื่ งมาจากเคมี ชวี ะ รังสแี ละนิวเคลียร์

เพอ่ื ชว่ ยชวี ติ , ปอ้ งกนั ความทกุ ขย์ ากของประชาชน หรอื บรรเทาความเสยี หาย
ต่อทรัพย์สินอย่างรุนแรง ภายใต้สถานการณ์ร้ายแรงท่ีก�ำลังเกิดข้ึน และ
ไมม่ เี วลามากพอเพอ่ื ขออนมุ ตั จิ ากผมู้ อี ำ� นาจระดบั สงู ผทู้ ม่ี อี ำ� นาจตอบสนอง
เหตุฉุกเฉินไม่อนุญาตให้เจ้าหน้าท่ีฝ่ายพลเรือนสั่งใช้ก�ำลังทหาร ซ่ึงมี
กฎระเบยี บ มกี ฎหมายรองรบั และมขี อ้ บงั คบั ไวเ้ ปน็ การเฉพาะ (ระเบยี บ กห.
ที่ 3025.18)

l ผู้ตอบสนองเหตุรายแรก (first responder) หมายถึง
นกั ผจญเพลงิ , ผบู้ งั คบั ใชก้ ฎหมาย, เจา้ หนา้ ทร่ี กั ษาความปลอดภยั , เจา้ หนา้ ท่ี
กู้ชีพฉุกเฉิน และเจ้าหน้าท่ีท�ำลายและเก็บกู้วัตถุระเบิด (EOD) ผู้ที่ต้อง
ตอบสนองเหตุในขั้นต้น ท�ำหน้าที่ตอบสนองเหตุอันตรายทุกเหตุการณ์
ในกรณเี รง่ ดว่ น (คำ� สัง่ กห. ที่ 6055.17)

l ผู้ตอบสนองเหตุฉุกเฉิน (emergency responder)
หมายถงึ นกั ผจญเพลงิ , ผบู้ งั คบั ใชก้ ฎหมาย, เจา้ หนา้ ทร่ี กั ษาความปลอดภยั ,
เจ้าหน้าที่กู้ชีพฉุกเฉิน, เจ้าหน้าท่ีปฏิบัติการและจัดการเหตุฉุกเฉิน และ
เจ้าหน้าที่ท�ำลายและเก็บกู้วัตถุระเบิด, แพทย์, พยาบาล, ผู้ให้การรักษา
ทางการแพทย์ในที่พยาบาล, เจ้าหน้าท่ีเตรียมความพร้อมเพื่อบรรเทา
สาธารณภัย, เจ้าหน้าทดี่ ้านการสาธารณสุข, เจา้ หนา้ ทีช่ า่ งยุทธโยธา และ
เจ้าหนา้ ทีก่ ารศพ (ค�ำส่งั กห. ที่ 3020.52)

l ผตู้ อบสนองเหตดุ า้ นเคมี ชวี ะ รงั สี และนวิ เคลยี ร์ หมายถงึ
เจ้าหน้าท่ีทหารหรือพลเรือนภายใต้กระทรวงกลาโหม ซึ่งได้รับการฝึกให้
ตอบสนองเหตุการณ์ด้าน คชรน. และได้รับประกาศนียบัตรรับรองการ
ปฏิบัติการให้มีความปลอดภัยในระดับที่เหมาะสม ซ่ึงเป็นไปตามระเบียบ

6

การปฏบิ ัติการแก้ไขสถานการณ์
อนั เนอ่ื งมาจากเคมี ชวี ะ รงั สแี ละนวิ เคลียร์

ข้อบงั คับแห่งรัฐบาลกลางสหรัฐอเมรกิ า หมวด ๒๙ (29 CFR 1910.120)
และข้อก�ำหนดของสมาคมป้องกันอัคคีภัยแห่งชาติ (NFPA) ที่ ๔๗๒
ส�ำหรับระดับการรับรองผตู้ อบสนองเหตดุ า้ น คชรน. ประกอบดว้ ย

 การตระหนักรู้
 การปฏิบตั ิการ
 เจ้าหน้าท่ีทางเทคนิค

การแกไ้ ขสถานการณ์
อนั ตราย

วัตถุระเบดิ อนั ตรายจาก อันตรายจาก
แรงสูง คชรน. ธรรมชาติ

เคมี พายเุ ฮอรเิ คน
ชวี ะ แผน่ ดินไหว
รงั สี พายุทอร์นาโด
นวิ เคลยี ร์
ไฟป่า
น้ำ� ทว่ ม

รปู ที่ ๑-๑ โอกาสเกิดการแก้ไขสถานการณอ์ ันตรายอนั เน่ืองมาจาก คชรน.

เป้าหมาย (Goal)
๑-๗ เป้าหมายเป็นการมุ่งไปที่วิธีการของกระทรวงกลาโหม

เพอื่ ดำ� เนนิ การแกไ้ ขสถานการณอ์ นั เนอื่ งมาจาก คชรน. ซงึ่ ชว่ ยใหเ้ กดิ ความเขา้ ใจ
ไดอ้ ยา่ งกวา้ งๆ ถงึ วตั ถปุ ระสงคใ์ นการแกไ้ ขสถานการณอ์ นั เนอ่ื งมาจาก คชรน.

7

การปฏิบตั ิการแก้ไขสถานการณ์
อนั เน่อื งมาจากเคมี ชวี ะ รังสีและนิวเคลียร์

๑-๘ เป้าหมายหลักของการแก้ไขสถานการณ์อันเน่ืองมาจาก
คชรน. คือ การช่วยชีวิต; ป้องกันการเจ็บป่วย; สนับสนุนการช่วยชีวิตใน
ภาวะวกิ ฤตชิ วั่ คราว; ชว่ ยปกปอ้ งทรพั ยากรทส่ี ำ� คญั รวมทง้ั โครงสรา้ งพนื้ ฐาน
และส่งิ แวดล้อม; ฟื้นฟกู ารปฏิบตั ิการที่จำ� เปน็ ; จัดการควบคุมสถานการณ์
และการรักษาความม่ันคงของชาติ รูปท่ี ๑-๒ แสดงถึงเป้าหมายของ
การแกไ้ ขสถานการณ์อนั เนอื่ งมาจาก คชรน.

จดั การควบคมุ ชว่ ยชีวิต ปกป้องทรพั ยากรสำ� คญั ,
สถานการณ์ เปา้ หมาย โครงสรา้ งพ้นื ฐาน,
ป้องกนั การเจ็บปว่ ย การแก้ไข
สถานการณ์ สง่ิ แวดลอ้ มฟน้ื ฟกู ารปฏบิ ตั กิ าร
ท่ีจำ� เป็น

รกั ษาความมน่ั คง
ของชาติ

ให้การสนบั สนุน
การชว่ ยชวี ติ ในภาวะ

วิกฤติช่วั คราว

รปู ที่ ๑-๒ เปา้ หมายการแกไ้ ขสถานการณ์อนั เนือ่ งมาจาก คชรน.

๑-๙ หลักการป้องกัน คชรน. คือการหลีกเล่ียงการเปื้อนพิษ,
การป้องกัน และการท�ำลายล้างพิษ ซึ่งเป็นการสนับสนุนเป้าหมายเหล่าน้ี
ด้วยเชน่ กัน ตัวอยา่ งเช่น
8

การปฏิบตั กิ ารแกไ้ ขสถานการณ์
อนั เน่อื งมาจากเคมี ชีวะ รงั สแี ละนวิ เคลยี ร์

l การชว่ ยชวี ติ ในการปฏบิ ตั กิ ารแกไ้ ขสถานการณ์ การชว่ ย
ชวี ติ มลี ำ� ดับความเร่งดว่ นมากทส่ี ดุ โดยรวมไปถงึ มาตรการช่วยชีวติ เรง่ ดว่ น
จากผู้ตอบสนองเหตุรายแรก, เทคนิคการให้การด�ำรงชีวิตด�ำเนินต่อไปได้
(การทำ� ลายล้างพษิ ฉกุ เฉิน, การท�ำลายลา้ งพิษผปู้ ่วยจ�ำนวนมาก) รวมไปถงึ
มาตรการป้องกันโรคเพื่อให้มั่นใจถึงการดูแลผู้ป่วย, การรักษาพยาบาล
และความปลอดภัยในระยะยาว

l การป้องกันการบาดเจ็บ มาตรการที่เก่ียวข้องกับการ
ป้องกันมีส่วนช่วยในการป้องกัน หรือบรรเทาผลกระทบจากการสัมผัสกับ
สารอันตรายที่ก่อให้เกิดการบาดเจ็บหรือล้มป่วย มาตรการเหล่านี้ ได้แก่
การก�ำหนดเขตรักษาความปลอดภยั และการก�ำหนดเขตควบคมุ อันตราย

l ให้การสนับสนุนการช่วยชีวิตในภาวะวิกฤติชั่วคราว
มาตรการที่เกี่ยวข้องกับการตอบสนองเหตุการณ์ เป็นการด�ำเนินการเพ่ือ
ชว่ ยเหลอื เจา้ หน้าท่ฝี ่ายพลเรอื น ในการเตรยี มการให้บริการทางการแพทย์
สำ� หรบั ผู้ท่ีได้รบั บาดเจบ็

l การป้องกันทรัพยากรท่ีส�ำคัญ, โครงสร้างพ้ืนฐานและ
สงิ่ แวดลอ้ ม การปอ้ งกนั ทรพั ยากรทส่ี ำ� คญั , โครงสรา้ งพนื้ ฐานและสง่ิ แวดลอ้ ม
เกดิ ขนึ้ ไดด้ ว้ ยการประยกุ ตใ์ ชค้ วามพยายามในการทำ� ลายลา้ งพษิ , การเตอื นภยั
ล่วงหน้า, การรายงานเหตุการณ์ที่เกิดข้ึน และการป้องกันก�ำลังพล
ที่เป็นก�ำลังส�ำคัญ การตกลงใจบังคับใช้ท่ีหลบภัยในท่ีเกิดเหตุ หรือใช้
การอพยพ ก็เป็นการสนับสนุนการปอ้ งกนั ทรัพยากรดว้ ยเช่นกัน

9

การปฏิบตั กิ ารแกไ้ ขสถานการณ์
อันเนือ่ งมาจากเคมี ชวี ะ รงั สีและนวิ เคลียร์

l การฟื้นฟูการปฏิบัติการที่จ�ำเป็น ภายหลังจากเกิด
เหตกุ ารณด์ า้ น คชรน. มกั ทำ� ใหเ้ กดิ การสญู เสยี การบรกิ ารหรอื การปฏบิ ตั กิ าร
ที่จ�ำเป็น การฟื้นฟูให้กลับคืนสภาพโดยเร็วเก่ียวกับกระแสไฟฟ้า,
ทรัพยากรน�ำ้ , เครอื ขา่ ยการส่ือสาร และเส้นทางคมนาคม ต้องดำ� เนินการ
ควบคู่ไปพร้อมกับความพยายามในการท�ำลายล้างพิษ ซ่ึงมีความส�ำคัญ
อย่างยิง่ ตอ่ การบังคบั บัญชาเพ่ือใหส้ ามารถปฏบิ ัตภิ ารกิจได้อย่างตอ่ เนอื่ ง

l การจัดการควบคุมเหตุการณ์ การควบคุมการเข้าถึง
สถานท่ีเกิดเหตุการณ์ และการใช้ขั้นตอนการปฏิบัติในการท�ำลายล้าง
พิษอย่างถูกต้องย่อมช่วยจ�ำกัดการปนเปื้อนพิษไม่ให้แพร่กระจายออกไป
การกำ� หนดเขตควบคมุ อนั ตราย (เขตปลอดภยั , เขตเฝา้ ระวงั และเขตอนั ตราย)
ชว่ ยใหม้ ่ันใจว่ามพี ้ืนทีป่ ลอดภยั สำ� หรับผปู้ ฏบิ ตั หิ นา้ ทตี่ อบสนองเหตฉุ ุกเฉนิ
รวมทั้งหน่วยต่างๆ ท่เี ข้าใหก้ ารสนับสนุน

l การรกั ษาความมนั่ คงของชาติ หลกั การปอ้ งกนั คชรน.
มสี ว่ นชว่ ยในการรกั ษาความมน่ั คงของชาติ โดยการปอ้ งกนั โครงสรา้ งพนื้ ฐาน
ท่ีส�ำคัญภายในประเทศ เมื่อก�ำลังทหารได้เตรียมก�ำลังไว้เพื่อตอบสนอง
เหตกุ ารณ์ กถ็ อื วา่ เปน็ การสนบั สนนุ เปา้ หมายยทุ ธศาสตรอ์ นั ยงิ่ ใหญข่ องชาติ
เพ่ือรกั ษาความม่นั คงของชาติ

สภาพแวดลอ้ มการปฏบิ ตั ิการ (Operational Environments)
๑-๑๐ เมื่อมีความจ�ำเป็นต้องเข้าปฏิบัติการแก้ไขสถานการณ์

อนั เนอื่ งมาจาก คชรน. ไมว่ า่ จะเกดิ ขน้ึ ในพนื้ ทใ่ี ดๆ กต็ าม กระทรวงกลาโหม
ต้องเตรียมความพร้อม เพ่ือปฏิบัติการแก้ไขสถานการณ์น้ันเมื่อได้รับ
การร้องขอ

10

การปฏบิ ตั กิ ารแก้ไขสถานการณ์
อนั เน่ืองมาจากเคมี ชวี ะ รังสแี ละนิวเคลยี ร์

๑-๑๑ สภาพแวดลอ้ มการปฏบิ ัตกิ าร ประกอบด้วยสภาพเงอื่ นไข,
สภาวะแวดลอ้ ม และกฎเกณฑ์ต่างๆ ท่อี าจสง่ ผลกระทบตอ่ การใชข้ ดี ความ
สามารถในการเข้าปฏิบัติการ และมีผลต่อการตกลงใจของผู้บังคับบัญชา
กระทรวงกลาโหมตอ้ งเขา้ ปฏบิ ตั กิ ารแกไ้ ขสถานการณอ์ นั เนอื่ งมาจาก คชรน.
ตามสภาพแวดล้อมการปฏิบัติการใน ๓ ลกั ษณะ ดงั ตอ่ ไปนี้

l สนับสนุนการป้องกันให้แก่เจ้าหน้าที่พลเรือนส�ำหรับ
การตอบสนองเหตุการณ์ในประเทศ การตอบสนองเหตุการณ์ลักษณะนี้
เป็นการให้ความช่วยเหลือหน่วยงานต่างๆ ภายในประเทศ ซึ่งเป็นไป
ตามคำ� แนะนำ� ตามกรอบการตอบสนองภยั พบิ ตั แิ หง่ ชาติ กระทรวงกลาโหม
ปฏิบัติการสนับสนุนภายใต้ขีดความสามารถของตน โดยอาศัยนายทหาร
ตดิ ตอ่ กับผูบ้ ญั ชาการเหตุการณ์

l สนับสนุนการป้องกันตามการร้องขอของต่างประเทศ
กระทรวงกลาโหมสนับสนุนกระทรวงการต่างประเทศด้วยการปฏิบัติการ
ตามที่มีการร้องขอจากต่างประเทศ อาจเป็นกิจในต่างประเทศ ที่ผ่านมา
ทางกระทรวงการตา่ งประเทศ อยา่ งไรกต็ าม ผบู้ งั คบั บญั ชาของหนว่ ยภายใต้
กระทรวงกลาโหม อาจตอ้ งเลอื กใชม้ าตรการปฏบิ ตั ทิ เ่ี หมาะสมในสถานการณ์
ท่ีมีภัยคุกคามต่อชีวิต ในขณะที่รอคอยกิจจากกระทรวงกลาโหม หรือ
จากกระทรวงการตา่ งประเทศ

l การปฏิบัติการท่ีน�ำโดยกระทรวงกลาโหม กระทรวง
กลาโหมด�ำเนินการปฏิบัติการน�ำ เพ่ือตอบสนองเหตุการณ์ท่ีเก่ียวข้องกับ
ก�ำลังทหารของกระทรวงกลาโหม และก�ำลังของชาติพันธมิตร นอกเหนือ
จากการปฏบิ ตั กิ ารทางทหาร การปฏบิ ตั กิ ารลกั ษณะนี้ ไดแ้ ก่ การปฏบิ ตั กิ าร
ตอบสนองเหตกุ ารณ์ภายในท่ีตัง้ หน่วยทหาร

11

การปฏบิ ัติการแก้ไขสถานการณ์
อันเนอื่ งมาจากเคมี ชวี ะ รังสีและนวิ เคลยี ร์

๑-๑๒ เม่ือก�ำลังทหารของกระทรวงกลาโหมได้รับมอบกิจให้
สนับสนุนเจ้าหน้าที่ฝ่ายพลเรือน ในการแก้ไขสถานการณ์ภายในประเทศ
หรือการแก้ไขสถานการณ์ในต่างประเทศ ผู้บัญชาการเหตุการณ์เป็นผู้ท่ี
กำ� หนดระดบั การแตง่ กายปอ้ งกนั อยา่ งไรกต็ าม ในการปฏบิ ตั กิ ารตอบสนอง
เหตุการณ์ท่ีน�ำโดยกระทรวงกลาโหม เจ้าหน้าที่ของกระทรวงกลาโหม
ท่ีมีอาวุโสสูงสุดในที่น้ัน เป็นผู้ตกลงใจตามสถานการณ์ความเสี่ยง รวมท้ัง
การตกลงใจใชร้ ะดับการแตง่ กายปอ้ งกนั ดว้ ย

๑-๑๓ กระทรวงรักษาความมั่นคงภายใน (Department of
Homeland Security) เปน็ หนว่ ยงานนำ� การปฏบิ ตั ิ เพอื่ การแกไ้ ขสถานการณ์
เพ่ือตอบสนองเหตุการณ์ภายในประเทศ และกระทรวงการต่างประเทศ
เป็นหน่วยงานน�ำการปฏิบัติ ส�ำหรับการตอบสนองการแก้ไขสถานการณ์
ในตา่ งประเทศ ในสภาพแวดล้อมการปฏิบัติการท้งั สองลักษณะ กระทรวง
กลาโหมปฏิบัติการสนับสนุนกระทรวงความมั่นคงภายในหรือกระทรวง
การต่างประเทศ อย่างไรก็ตาม กระทรวงกลาโหมมีอ�ำนาจเต็มภายใต้
สภาพแวดลอ้ มการปฏบิ ตั กิ ารในลกั ษณะทส่ี าม ในการปฏบิ ตั กิ ารตอบสนอง
เหตุการณ์ท้ังสามลักษณะน้ี กระทรวงกลาโหมได้สงวนไว้ซ่ึงการควบคุม
บงั คับบญั ชาหน่วยทหารต่างๆ ภายใตส้ ังกัดกระทรวงกลาโหม

กจิ (Tasks)
๑-๑๔ ในรปู ท่ี ๑-๔ แสดงถงึ ภาพเกย่ี วกบั กจิ ตา่ งๆ ในการปฏบิ ตั กิ าร

แก้ไขสถานการณ์อันเนื่องมาจาก คชรน. ซึ่งมีการด�ำเนินการในห้วง
การปฏิบตั ิตามข้ันตอนการแกไ้ ขสถานการณ์ ดงั ต่อไปน้ี

12

การปฏบิ ัติการแกไ้ ขสถานการณ์
อนั เนื่องมาจากเคมี ชวี ะ รงั สแี ละนวิ เคลียร์

l การประเมินสถานการณ์ หน่วยที่ท�ำหน้าที่ตอบสนอง
เหตกุ ารณ์ต้องรวบรวม, วิเคราะหข์ อ้ มลู อยา่ งตอ่ เนื่องในห้วงก่อน, ระหวา่ ง
และภายหลังการปฏิบัติภารกิจแต่ละครั้ง ทั้งน้ีเพื่อช่วยยืนยัน, ปรับแก้ไข
หรือหักล้างข้อวิเคราะห์คร้ังก่อนๆ การด�ำเนินการประเมินสถานการณ์
เป็นการสนับสนุนขีดความสามารถในการก�ำหนดความต้องการในอนาคต
ซึ่งเป็นส่ิงจ�ำเป็นต่อการวางแผนและการปรับเปลี่ยนขั้นตอนการปฏิบัติ
การดำ� เนนิ การประเมนิ สถานการณใ์ นดา้ นตา่ ง ๆ เชน่ ภยั คกุ คาม, ความพรอ้ ม,
แผนและยทุ ธวธิ ี เทคนคิ และระเบยี บปฏบิ ตั ,ิ การตรวจหาและการวเิ คราะห์
รวมทง้ั การเฝา้ ตรวจ โดยทห่ี นว่ ยในระดบั ยทุ ธวิธี, ชุดปฏิบตั ิการตอบสนอง
(ชดุ ปฏิบตั ิการทำ� ลายล้างพษิ หรอื ชุดส�ำรวจ) เป็นผ้ปู ระเมินขอ้ มูลเกย่ี วกบั
อันตราย (เช่น สารประเภทไวไฟ, สารท�ำปฏิกิริยา, สารท่ีระเบิดได้ และ
คุณสมบัติทางกายภาพ, ความจ�ำเป็นในการใช้เคร่ืองแต่งกายป้องกัน,
ขอ้ มลู เก่ยี วกบั สภาพอากาศ, แผนผงั ของสถานที่เกดิ เหต)ุ

l ด�ำเนินการประสานงาน หน่วยที่รับผิดชอบในการ
ตอบสนองต้องด�ำเนินการประสานงานอย่างเต็มที่โดยตลอดท่ัวทั้งย่าน
การปฏิบัตภิ ารกจิ การปฏิบตั เิ พื่อการประสานงาน หมายถึงการฝกึ ปฏิบัต,ิ
การเตือนภัยและการรายงาน, การควบคุมบังคับบัญชาและการประสาน
สอดคล้อง, การรักษาความปลอดภัยและการควบคุม, การพิสูจน์ทราบ
ทางดา้ นนติ วิ ทิ ยาศาสตร,์ การเกบ็ และการบรรจหุ บี หอ่ ตวั อยา่ ง, การปฏบิ ตั กิ าร
ด้านกิจการพลเรือนและการประชาสัมพันธ์, หน่วยในระดับยุทธวิธี,
ชดุ ปฏบิ ตั กิ ารตอบสนอง(ชดุ สำ� รวจคชรน.)ดำ� เนนิ การประสานกบั กำ� ลงั ทหาร
หน่วยเฉพาะกิจ (หรือกับหน่วยที่ให้การสนับสนุนอื่นๆ) เพ่ือประสาน
เกี่ยวกับเวลาและสถานท่ีท่ีเคลื่อนมาบรรจบ ส�ำหรับการปฏิบัติการใน

13

การปฏิบตั กิ ารแก้ไขสถานการณ์
อันเนอ่ื งมาจากเคมี ชีวะ รงั สีและนวิ เคลยี ร์

พื้นที่พักรอหรือปรับแก้ไขการปฏิบัติการให้เป็นปัจจุบัน หน่วยปฏิบัติการ
ตอบสนองเขา้ รายงานตวั ตอ่ ทบ่ี ญั ชาการเหตกุ ารณ์ พรอ้ มกบั รบั มอบกจิ ตามระดบั
การฝกึ ของตน และตามความจำ� เป็นของเหตุการณ์

l ด�ำเนินการด้านการส่งก�ำลังบ�ำรุง หน่วยตอบสนอง
เหตุด�ำเนินการวางแผนและเคลื่อนย้ายก�ำลัง และด�ำรงความต่อเนื่องของ
สว่ นปฏบิ ัตกิ ารเพอ่ื แกไ้ ขสถานการณ์ การด�ำเนนิ การดา้ นการส่งกำ� ลังบ�ำรุง
อาจด�ำเนินการโดยชุดปฏิบัติการตอบสนอง อันได้แก่ การส่งยุทโธปกรณ์
เขา้ ประจำ� จดุ ตำ� แหนง่ เพอ่ื เตรยี มการปฏบิ ตั กิ าร, การอพยพผไู้ ดร้ บั บาดเจบ็ ,
ศพ และตัวอย่าง, การสง่ กำ� ลังพลและยทุ โธปกรณ์เข้าประจำ� การ, รวมทง้ั
ด�ำรงรกั ษาส่ิงอำ� นวยความสะดวกและส่ิงอปุ กรณต์ ่างๆ

l การสนบั สนนุ บรกิ ารสขุ ภาพ หนว่ ยปฏบิ ตั กิ ารตอบสนอง
เหตกุ ารณต์ อ้ งจดั ใหม้ กี ารสนบั สนนุ บรกิ ารสขุ ภาพในระหวา่ งการปฏบิ ตั กิ าร
แกไ้ ขสถานการณ์ การสนบั สนนุ บรกิ ารสขุ ภาพ (health service support:
HSS) เป็นการกล่าวถงึ การด�ำเนนิ การ, การจดั ใหม้ ,ี การเตรียมการส่งเสริม,
การปรบั ปรงุ , การสนบั สนนุ รกั ษาสวสั ดภิ าพ, การอนรุ กั ษ์ ซงึ่ เปน็ การบรกิ าร
เพ่ือสวัสดิภาพของก�ำลังพล รวมท้ังการฟื้นฟูสภาพจิตใจและร่างกาย
การบริการเหล่าน้ี ได้แก่ การบริหารจัดการเกี่ยวกับทรัพยากรที่ให้บริการ
ตอ่ สขุ ภาพ (กำ� ลงั พล, เงนิ , สง่ิ อำ� นวยความสะดวก) รวมไปถงึ มาตรการปอ้ งกนั
สขุ ภาพและการรกั ษาพยาบาล, การเคลอ่ื นยา้ ยผทู้ ม่ี บี าดแผล, ผไู้ ดร้ บั บาดเจบ็
และผปู้ ว่ ย; การคดั แยกคนทม่ี สี ขุ ภาพแขง็ แรงและจดั การกบั คนทมี่ แี นวโนม้
เจ็บป่วย; การบริหารจัดการโลหิต, ส่ิงอุปกรณ์และยุทโธปกรณ์สายแพทย์
รวมทงั้ การปรนนบิ ตั บิ ำ� รงุ , การควบคมุ ความเครยี ดจากการรบและการรกั ษา
พยาบาล, บริการทันตกรรม, สัตวแพทย์, ห้องปฏิบัติการ, การวัดสายตา,
การบำ� บดั ทางโภชนาการ และการบรกิ ารขา่ วกรองการแพทย์ มกี ารใชค้ ำ� วา่

14

ทำ� ลายล้างพษิ การปฏิบัติการแกไ้ ขสถานการณ์
ใหก้ ารสนับสนนุ บริการสขุ ภาพอนั เน่ืองมาจากเคมี ชีวะ รงั สีและนิวเคลยี ร์
ดำ� เนนิ การด้านการสง่ กำ� ลังบำ� รงุ
“การป้องกันด้านสุขภาพของก�ำลังรบ” ตามเอกสารคู่มือ JP 1-02 ซ่ึงให้
ดำ� เนนิ การประสานงานความหมายที่ได้น�ำมาประยุกต์ใช้ หมายถึง มาตรการส่งเสริม, ปรับปรุง
ประเมนิ สถานการณ์หรืออนุรักษ์สภาพสวัสดิภาพท่ีดีทั้งในเชิงพฤติกรรม และสภาพร่างกาย
ของก�ำลังพลในแต่ละเหล่าทัพ เพื่อช่วยให้ส่วนก�ำลังรบมีสุขภาพที่ดีและ
ร่างกายแข็งแรง รวมท้ังการป้องกันการได้รับบาดเจ็บและภาวะเจ็บป่วย
และการปอ้ งกนั อนั ตรายต่อสขุ ภาพของส่วนก�ำลงั รบ

l การท�ำลายลา้ งพิษ ชดุ ปฏบิ ัตกิ ารตอบสนองเหตกุ ารณ์
ต้องขจัดการเปื้อนพิษออกจากตัวก�ำลังพล, ยุทโธปกรณ์ และสิ่งอ�ำนวย
ความสะดวก การดำ� เนนิ การทำ� ลายลา้ งพษิ ประกอบดว้ ย การทำ� ลายลา้ งพษิ
ฉกุ เฉิน, การทำ� ลายล้างพิษชุดปฏบิ ตั ิการตอบสนองเหตกุ ารณ,์ การทำ� ลาย
ลา้ งพษิ ผู้ปว่ ยจำ� นวนมาก และการท�ำลายลา้ งพิษผู้ทไี่ ด้รับบาดเจ็บ

การแกไ้ ขสถานการณ์อันเนอ่ื งมาจาก คชรน.

รปู ท่ี ๑-๓ เสาหลกั เกี่ยวกับกจิ ส�ำหรบั การแกไ้ ขสถานการณอ์ ันเนื่องมาจาก คชรน.

15

การปฏบิ ตั กิ ารแกไ้ ขสถานการณ์
อนั เน่ืองมาจากเคมี ชวี ะ รงั สแี ละนวิ เคลยี ร์

ข้นั ตอนการปฏบิ ัติการ (Operations Process)
๑-๑๕ ขั้นตอนการปฏิบัติการประกอบด้วยการปฏิบัติที่ส�ำคัญ

๔ ประการ ได้แก่ การวางแผน, การเตรียมการ, การน�ำไปปฏิบัติ และ
การประเมนิ อยา่ งตอ่ เนอื่ ง การแกไ้ ขสถานการณอ์ นั เนอ่ื งมาจาก คชรน. ดำ� เนนิ
ไปตามลักษณะนี้ ตามขั้นตอนการปฏิบัติการแก้ไขสถานการณ์อันเนื่อง
มาจาก คชรน. ขน้ั ตอนการปฏบิ ตั ไิ ดข้ ยายขอบเขตครอบคลมุ ไปจนถงึ ขน้ั ตอน
การปฏบิ ัตยิ อ่ ยอน่ื ๆ อีก ๒ ขั้นตอน คอื ขนั้ ตอนการตอบสนองเหตุการณ์
และขั้นตอนการฟื้นฟู การขยายขอบเขตการปฏิบัติออกไปน้ัน จ�ำเป็นที่
ต้องกล่าวถึงการแบ่งระดับข้ันของความพยายามในการปฏิบัติการฉุกเฉิน
ไปจนถงึ การฟ้ืนฟเู พื่อให้คืนสภาพกลับมาเป็นปกติ การด�ำเนนิ การประเมิน
อยา่ งตอ่ เนอื่ ง ตงั้ แตก่ ารปฏบิ ตั ใิ นหว้ งกอ่ นเกดิ เหตกุ ารณไ์ ปจนถงึ การปฏบิ ตั ิ
ภายหลงั เกดิ เหตกุ ารณ์ ขน้ั การวางแผนและการเตรยี มการเปน็ การสนบั สนนุ
ความพยายามในการป้องกันตามกรอบการตอบสนองภัยพิบัติแห่งชาติ
ในขณะทขี่ นั้ ตอนการตอบสนองและการฟน้ื ฟเู ปน็ การสนบั สนนุ เพอื่ บรรเทา
ผลกระทบตามกรอบการตอบสนองภัยพิบตั แิ ห่งชาติ

16

การปฏิบัติการแกไ้ ขสถานการณ์
อนั เนือ่ งมาจากเคมี ชวี ะ รังสีและนวิ เคลียร์

ปอ้ งกัน

วางแผน เตรียมการ

ขั้นตอน เหตุการณ์
การปฏบิ ัตใิ นการ จาก คชรน.
แก้ไขสถานการณ์
อันเนอื่ งมาจาก คชรน.

ฟ้ืนฟู ตอบสนอง
ปฏบิ ตั ิ

รูปที่ ๑-๔ ขน้ั ตอนการปฏิบตั ิเพื่อแก้ไขสถานการณอ์ ันเนอื่ งมาจาก คชรน.

การวางแผน (Plan)
๑-๑๖ การวางแผนมคี วามเกย่ี วขอ้ งกบั การประเมนิ สภาพแวดลอ้ ม

ปฏบิ ตั กิ าร และเปน็ ตวั ชว่ ยสำ� หรบั ผบู้ งั คบั บญั ชาในการตรวจสอบมาตรฐาน
ท่ีต�่ำสุด เพื่อการฝึก, การจัดหน่วย, ยุทโธปกรณ์ และทรัพยากรเพื่อใช้
ในการปอ้ งกนั ขนั้ ตอนการวางแผนของหนว่ ยตอบสนองเหตกุ ารณ์เป็นการ
ตรวจสอบการเตรียมการและเอื้อต่อการปฏิบัติการตอบสนองและ
การฟื้นฟู ในบทท่ี ๒ และผนวก ก เป็นการอธิบายรายละเอียดเก่ียวกับ
ขัน้ ตอนการวางแผน

17

การปฏิบตั กิ ารแกไ้ ขสถานการณ์
อันเนื่องมาจากเคมี ชีวะ รังสีและนวิ เคลยี ร์

การเตรยี มการ (Prepare)
๑-๑๗ การเตรยี มการเปน็ การนำ� แผนทไี่ ดร้ บั อนมุ ตั แิ ละขอ้ ตกลงใจ

ทเ่ี กยี่ วข้องมาใช้ เพ่อื ทำ� ให้มคี วามพร้อมมากยง่ิ ข้ึน โดยอาศยั การฝึกอบรม,
การฝึกปฏิบัติ, มีประกาศนียบัตรรับรอง หน่วยตอบสนองเหตุการณ์ริเร่ิม
ใช้มาตรการลดความล่อแหลม เพ่ือสนับสนุนการปฏิบัติหน้าท่ีป้องกันและ
บรรเทาผลกระทบ ในบทท่ี ๓ และ ผนวก ข เปน็ การอธิบายรายละเอียด
เกี่ยวกบั ขนั้ ตอนการเตรียมการ

การตอบสนองเหตุการณ์ (Respond)
๑-๑๘ ขน้ั ตอนการตอบสนองเหตกุ ารณ์ เปน็ การกลา่ วถงึ ผลกระทบ

โดยตรงจากเหตุการณ์ในระยะส้ัน หน่วยปฏิบัติการตอบสนองริเริ่มใช้
มาตรการตอบสนองร่วมกับการปฏิบัติตามมาตรการน้ัน เพื่อช่วยชีวิต,
ปอ้ งกันทรพั ยากร และก�ำหนดการควบคุม ในบทท่ี ๔ และ ผนวก ค เปน็
การอธิบายรายละเอียดเก่ียวกับขน้ั ตอนการตอบสนองเหตกุ ารณ์

การฟ้ืนฟู (Recover)
๑-๑๙ หน่วยตอบสนองเหตุการณ์ริเริ่มการใช้ข้ันตอนการฟื้นฟู

โดยมุ่งเน้นไปที่การฟื้นฟูขีดความสามารถเพ่ือกลับมาปฏิบัติภารกิจได้
อีกคร้ังหน่ึง รวมทั้งการฟื้นฟูการบริการภาครัฐและการบริการสาธารณะ
ที่ถูกขัดขวางจากเหตุการณ์ ขั้นตอนการปฏิบัติเพื่อการฟื้นฟู ยังรวมไปถึง
การบรรเทาผลอันตรายที่เกิดขึ้นอย่างฉับพลันในข้ันท่ีสมบูรณ์ ในบทที่ ๕
และผนวก ง เปน็ การอธิบายรายละเอยี ดเกยี่ วกบั ขน้ั ตอนการฟ้นื ฟู

18

การปฏบิ ตั ิการแก้ไขสถานการณ์
อนั เนอ่ื งมาจากเคมี ชีวะ รังสีและนวิ เคลียร์

ข้ันการปฏิบตั ิการรว่ ม (Joint Operational Phases)
๑-๒๐ ในระหวา่ งการปฏบิ ตั กิ ารตอบสนองเหตภุ ายในประเทศหรอื

ในต่างประเทศ ชุดปฏิบัติการตอบสนองต้องปฏิบัติตามขั้นตอนการปฏิบัติ
ต่างๆ เพ่ือเข้าหาทห่ี มาย เชน่ เดยี วกับการปฏบิ ตั กิ ารส่งทหารเข้าวางกำ� ลงั
ข้ันการปฏิบัติน้ีควบคู่ขนานไปกับขั้นตอนการปฏิบัติการ ซึ่งเป้าหมาย
ของการแก้ไขสถานการณ์อันเน่ืองมาจาก คชรน. นั้นเปิดเผยอย่างชัดเจน
ความสัมพนั ธท์ ่ีควบคูข่ นานนไ้ี ดแ้ สดงไว้ในรปู ที่ ๑-๕

๑-๒๑ ขั้นการปฏิบัติส�ำหรับการแก้ไขสถานการณ์อันเน่ืองมาจาก
คชรน. มดี งั น้ี

l การเตรียมพร้อม, การเตรียมการ และการประเมิน
สถานการณ์ ชุดปฏิบัติการตอบสนองมีการปฏิบัติหลายประการ ได้แก่
การกระตุ้นเตือนก�ำลังพลของหน่วยให้เตรียมพร้อมอยู่เสมอ ประเมิน
เหตุการณ์และพร้อมส่งก�ำลังเข้าประจ�ำการได้ทันที และส่งก�ำลัง
ส่วนล่วงหนา้ เดินทางไปยงั ท่เี กดิ เหตุ

l การส่งก�ำลังเข้าประจ�ำการ เม่ือได้รับค�ำสั่งท่ีถูกต้อง
และเหมาะสม หนว่ ยจะเคลอื่ นทไี่ ปยงั สถานทท่ี กี่ ำ� หนดภายในกรอบระยะหา่ ง
ตามท่ีก�ำหนดให้

l การสนับสนุนเจ้าหน้าท่ีฝ่ายพลเรือน, เจ้าหน้าท่ีชาติ
เจ้าบ้าน ชุดปฏิบัติการตอบสนอง (ยังอยู่ภายใต้การควบคุมบังคับบัญชา
ของกระทรวงกลาโหม) ด�ำเนินการสนับสนุนการประสานเพื่อให้บรรลุ
เปา้ หมายของการแก้ไขสถานการณ์

19

การปฏบิ ัติการแก้ไขสถานการณ์
อันเนอื่ งมาจากเคมี ชวี ะ รงั สีและนวิ เคลียร์

l การเปลยี่ นผา่ น ขนั้ การปฏบิ ตั นิ ย้ี งั เปน็ กจิ ของชดุ ปฏบิ ตั ิ
การตอบสนองท่ีต้องด�ำเนินการให้เป็นผลส�ำเร็จก่อนการถอนก�ำลังจาก
การประสานงานระหว่างชุดควบคุมบังคับบัญชาของกระทรวงกลาโหมกับ
เจ้าหน้าท่ีท่ีได้รับมอบหมายของชาติเจ้าบ้าน หรือเจ้าหน้าที่ฝ่ายพลเรือน
ภายในประเทศ

l การถอนก�ำลัง หนว่ ยปฏบิ ัติการตอบสนองเหตุเริ่มถอน
กำ� ลงั เมอื่ ไดร้ บั คำ� สงั่ ซงึ่ ขนั้ การปฏบิ ตั นิ จี้ ะเสรจ็ สนิ้ สมบรู ณ์ หลงั จากทห่ี นว่ ย
ได้เคลอ่ื นทก่ี ลบั สทู่ ี่ตั้งปกตติ ามทไ่ี ด้กำ� หนดไว้

ป้องกัน

วางแผน เตรยี มการ

ถอนกำ� ลัง ขน้ั ตอน เตรยี ม
การปฏิบตั ใิ นการ สง่ ก�ำลังเข้า
แก้ไขสถานการณ์ ประจ�ำการ
อันเนื่องมาจาก คชรน. เตรยี มพร้อม

เปล่ียนผ่าน ฟน้ื ฟู ตอบสนอง ส่งก�ำลงั
เขา้ ประจ�ำการ

ปฏิบตั ิ

สนบั สนุน

รูปที่ ๑-๕ ข้นั การปฏบิ ัติส�ำหรบั การแกไ้ ขสถานการณ์อันเนื่องมาจาก คชรน.

20

๒ การวางแผน
บทท่ี ๒ เป็นการกล่าวถึงการประเมินในเร่ืองต่างๆ ที่น�ำมาใช้ใน
ระหว่างขั้นตอนการวางแผน การประเมินเป็นการทบทวนเก่ียวกับสภาพ
แวดล้อมการปฏิบัติการ, ขีดความสามารถ, ความล่อแหลม, ความเส่ียง,
สถานที่ที่ควรได้รับการพิจารณาอย่างรอบคอบ และการสนับสนุนบริการ
ทางการแพทย์
กล่าวเบื้องต้น (Background)

๒-๑ ข้ันตอนการวางแผนเป็นส่วนหน่ึงของการแก้ไขสถานการณ์
อันเน่ืองมาจาก คชรน. แผนการแก้ไขสถานการณ์อันเนื่องมาจาก คชรน.
ถือว่าเป็นเอกสารท่ีมีชีวิต ซึ่งควรที่รักษาไว้และปรับให้เป็นปัจจุบัน เม่ือ
มีการเปลย่ี นแปลง
ภารกจิ (Mission)

๒-๒ หน่วยปฏิบัติการตอบสนองเริ่มวางแผนปฏิบัติการแก้ไข
สถานการณ์อันเน่ืองมาจาก คชรน. เม่ือได้รับภารกิจจาก บก.หน่วยเหนือ
เพอื่ ดำ� เนนิ การหรอื สนบั สนนุ การปฏบิ ตั กิ ารแกไ้ ขสถานการณอ์ นั เนอื่ งมาจาก
คชรน. (ดูรูปที่ ๒-๑ ส�ำหรับข้ันการปฏิบัติในการวางแผนเทียบกับข้ันการ

การปฏิบตั กิ ารแก้ไขสถานการณ์
อนั เนอ่ื งมาจากเคมี ชวี ะ รังสแี ละนวิ เคลียร์

ปฏิบัติอ่ืนๆ ในขั้นตอนการแก้ไขสถานการณ์อันเนื่องมาจาก คชรน.)
หนว่ ยอาจไดร้ บั การตรวจสอบ หากมกี ารเตรยี มการเพอ่ื สนบั สนนุ หรอื ดำ� เนนิ
การปฏิบัติการแก้ไขสถานการณ์อันเน่ืองมาจาก คชรน. ด้วยการวิเคราะห์
ภารกิจท่ีได้รับมอบ และด�ำเนินการวิเคราะห์จากภารกิจแปลงไปเป็น
กจิ การวิเคราะหจ์ ากภารกิจไปเป็นกจิ อาจค้นพบหน่งึ ในหลายๆ กิจ สำ� หรบั
“การด�ำเนินการปฏิบัติการแก้ไขสถานการณ์อันเนื่องมาจาก คชรน. หรือ
สนบั สนนุ การปฏบิ ัติการแก้ไขสถานการณ์อันเนื่องมาจาก คชรน.”

แผน (Plan)
๒-๓ หนว่ ยทใ่ี หก้ ารสนบั สนนุ การตอบสนองเหตกุ ารณอ์ าจจำ� เปน็

ตอ้ งมแี ผนยทุ ธการ (OPLAN) หรอื แผนปฏบิ ตั ริ ว่ มกนั หลายหนว่ ย ซง่ึ สามารถ
แปลงไปเป็นค�ำสั่งยุทธการ (OPORD) เพ่ือใช้ปฏิบัติการหรือใช้ปฏิบัติการ
สนับสนุน (ผนวก ก มีรายละเอียดเก่ียวกับการพัฒนาแผน และตัวอย่าง
ของแผนการปฏิบตั )ิ

การวางแผน (Planning)
๒-๔ การวางแผนมีความเกี่ยวข้องกับการด�ำเนินการประเมิน

สภาพแวดลอ้ มการปฏบิ ตั กิ าร (รวมทงั้ ภยั คกุ คาม), ความลอ่ แหลม และความ
เสยี่ ง ยง่ิ ไปกวา่ นนั้ การใชร้ ะบบจำ� ลองยทุ ธส์ ำ� หรบั การจำ� ลองภาพเหตกุ ารณ์
ท่ีระบุถึงการประเมินที่เกิดเหตุอย่างรอบคอบส�ำหรับที่เกิดเหตุ ซ่ึงทราบ
อยู่แล้ว การวางแผนส�ำหรับหน่วยตอบสนองเหตุ ก็ด�ำเนินการในลักษณะ
เดียวกันกับการวางแผนปฏิบัติภารกิจทางทหาร โดยท่ีหน่วยก็ใช้วิธีการ
ท่ีนำ� มาใช้เป็นปกตสิ ำ� หรบั การวางแผนปฏิบัติภารกิจ วิธกี ารดังกล่าว ได้แก่
กระบวนการแสวงขอ้ ตกลงใจทางทหาร ซง่ึ กระบวนการดงั กลา่ วประกอบดว้ ย
22

การปฏิบัตกิ ารแก้ไขสถานการณ์
อนั เนือ่ งมาจากเคมี ชีวะ รงั สีและนิวเคลียร์

l รับภารกิจ
l วิเคราะหภ์ ารกิจ
l พัฒนาหนทางปฏบิ ตั ิ
l วิเคราะห์หนทางปฏิบตั ิ
l เปรียบเทยี บหนทางปฏิบตั ิ
l อนมุ ตั ิหนทางปฏบิ ัติ
l จัดท�ำคำ� สัง่

ปอ้ งกนั

วางแผน เตรียมการ

ข้นั ตอน เหตกุ ารณ์
การปฏิบัติในการ จาก คชรน.
แก้ไขสถานการณ์
อันเนอื่ งมาจาก คชรน.

ฟืน้ ฟู ตอบสนอง

ปฏิบัติ
รูปที่ ๒-๑ ขั้นการปฏบิ ตั ใิ นการแกไ้ ขสถานการณอ์ นั เน่อื งมาจาก คชรน. (วางแผน)

23

การปฏบิ ัติการแกไ้ ขสถานการณ์
อันเน่อื งมาจากเคมี ชวี ะ รังสแี ละนวิ เคลียร์

๒-๕ มีการวางแผนอยู่ ๒ ระดบั คือ
l การวางแผนเผชิญสถานการณ์ฉุกเฉิน (Contingency
Planning) หมายถึง การด�ำเนินการวางแผนส�ำหรับแผนยุทธการและ
ระบบปฏิบัติการร่วม (Joint Operation Planning and Execution
System: JOPES) ซ่ึงมักเกิดขึ้นในสถานการณ์ท่ีไม่วิกฤต ผู้วางแผนและ
ผปู้ ฏบิ ตั กิ ารรว่ มมกั ใชแ้ ผนเผชญิ สถานการณฉ์ กุ เฉนิ เพอ่ื พฒั นาแผนยทุ ธการ
ส�ำหรับตอบสนองเหตุการณ์ที่คาดไม่ถึงทั่วไปอย่างกว้างๆ แผนยุทธการนี้
อยู่บนพ้ืนฐานของความต้องการตามท่ีได้ตรวจสอบแล้วและบรรจุอยู่ใน
ค�ำแนะน�ำ, แผนยุทธศาสตร์ร่วม และการส่งั การเพ่ือการวางแผนอ่นื ๆ โดย
เป็นการวางแผนส�ำหรับเผชิญเหตุท่ีคาดไม่ถึง ทั้งนี้แผนเผชิญสถานการณ์
ฉุกเฉินได้มีส่วนสนับสนุนและเอ้ือต่อการเปลี่ยนผ่านไปสู่การวางแผน
การปฏิบตั ิในสภาวะวกิ ฤต
l การวางแผนเผชิญสถานการณ์วิกฤต (Crisis action
planning) เปน็ กระบวนการวางแผนสำ� หรบั แผนยุทธการและระบบปฏบิ ัติ
การร่วม ท่ีเก่ียวข้องกับการพัฒนาการแผนยุทธการและค�ำส่ังยุทธการร่วม
ในหว้ งเวลาทแี่ นน่ อน เพอื่ การสง่ กำ� ลงั เขา้ ประจำ� การ, การใช้ และการดำ� รง
ความต่อเน่ืองของส่วนก�ำลังท่ีบรรจุมอบและส่วนท่ีได้รับการแบ่งมอบ
รวมไปถึงทรัพยากรอื่นๆ ในการตอบสนองเหตุที่เข้าใกล้เข้าสู่สภาวะวิกฤต
การวางแผนเผชิญสถานการณ์วิกฤตอยู่บนพื้นฐานของสภาพแวดล้อม
ทีเ่ ป็นจรงิ ในขณะทดี่ ำ� เนนิ การวางแผน

24

การปฏิบตั กิ ารแกไ้ ขสถานการณ์
อันเนอ่ื งมาจากเคมี ชีวะ รังสีและนิวเคลียร์

การประเมนิ สภาพแวดลอ้ มปฏบิ ตั กิ าร (Operational Environment
Assessment)

๒-๖ การประเมนิ สภาพแวดลอ้ มปฏบิ ตั กิ าร เปน็ การนำ� เสนอขอ้ มลู
แกผ่ ูบ้ งั คบั บัญชา ในเรอื่ งทเี่ กยี่ วขอ้ งกับภยั คกุ คาม, ลกั ษณะสภาพแวดล้อม
ทางกายภาพ และสภาพแวดลอ้ มทางการเมอื ง เครอ่ื งมอื ชว่ ยในการตกลงใจ
อาจน�ำมาใช้ร่วมกับข่าวสารลักษณะนี้ เพ่ือให้มีส่วนช่วยในการคาดการณ์
แบบจ�ำลอง เคร่ืองมือช่วยในการตกลงใจซึ่งอาจบรรจุมอบให้กับหน่วย
ตอบสนองเหตุ หรอื หนว่ ยทม่ี ขี ดี ความสามารถในการรอ้ งขอรบั การสนบั สนนุ
กลับไปยังเขตภายใน หรือหน่วยท่ีมีความสามารถพร้อมท่ีจะถูกส่งเข้า
ประจำ� การอยู่ในบรเิ วณที่เกดิ เหตุ

ภัยคกุ คาม (Threat)
๒-๗ การประเมินภัยคุกคาม เป็นส่ิงท่ีใช้ระบุถึงส่ิงที่หน่วย

ตอบสนองเหตุต้องประสบในระหว่างที่เข้าปฏิบัติการแก้ไขสถานการณ์
ส�ำหรับหน่วยในระดับยุทธวิธี การประเมินภัยคุกคามมักด�ำเนินการ
โดยการประยุกต์ใช้ส่วนควบคุมบังคับบัญชาทางทหาร การประเมิน
ภัยคุกคามเป็นการกล่าวถึงประเภทสาร และอันตรายท่ีเกิดจากสารนั้น
ในบริเวณที่เกิดเหตุ รวมท้ังการประเมินด้านอาชีวอนามัยและส่ิงแวดล้อม
(occupational and environmental health: OEH) นอกจากน้ัน
หน่วยเผชิญเหตุควรได้รับข้อมูลเก่ียวกับสถานที่จัดเก็บสาร คชรน. หรือ
แหล่งผลิตในบริเวณใกล้เคียง รวมทั้งวิธีการที่ใช้ส่งหรือแพร่กระจายสาร
หรือวัตถุ คชรน. การประมาณการอาจได้รับการปรับแก้ไขให้สมบูรณ์

25

การปฏิบตั กิ ารแก้ไขสถานการณ์
อันเนือ่ งมาจากเคมี ชวี ะ รงั สแี ละนิวเคลยี ร์

ดว้ ยการค�ำนึงถงึ วา่ สารหรอื วตั ถุ คชรน. นัน้ ถูกนำ� มาใชเ้ มื่อไร, ทไ่ี หน, และ
อย่างไร ส�ำหรับค�ำแนะน�ำของ บก.หน่วยเหนือ เป็นการให้ข้อมูลเก่ียวกับ
เหตุการณ์ที่เคยเกิดข้ึน (การใช้ในอดีตที่ผ่านมา) และระดับภัยคุกคาม
ในขณะนน้ั ทีก่ ำ� หนดขน้ึ ณ บริเวณที่เกดิ เหตุ

๒-๘ หน่วย (ชุดปฏิบัติการ) ตอบสนองเหตุด้าน คชรน. ได้รับ
รายงานสถานการณ์, รายงานสรุปข่าวกรอง และรายงานด่วนที่ให้ข้อมูล
เก่ียวกับการรบั ร้สู ถานการณข์ อง ผบ. ที่เป็นปัจจบุ นั รวมทัง้ ภาพปฏบิ ัติการ
ทั่วไป การแลกเปลี่ยนข้อมูลระหว่างเจ้าหน้าที่พลเรือน, เจ้าหน้าที่ทหาร
และเจ้าหน้าท่ีบังคับใช้กฎหมาย ท�ำให้ทราบถึงวิธีการติดตามภัยที่คุกคาม
ต่อประชาชนในท้องถน่ิ

ลักษณะสภาพแวดลอ้ มทางกายภาพ (Physical Environment)
๒-๙ ลักษณะสภาพแวดล้อมทางกายภาพ หมายถึง สภาพ

ภูมิประเทศ, สภาพอากาศ, คุณลักษณะทางภูมิศาสตร์ของสภาพพ้ืนที่
ซ่ึงส่งผลกระทบต่อการปฏิบัติการตอบสนองเหตุเพ่ือแก้ไขสถานการณ์
คณุ ลกั ษณะดงั กลา่ ว ไดแ้ ก่ โครงสรา้ งพนื้ ฐานทสี่ ำ� คญั , แหลง่ กำ� เนดิ อนั ตราย,
และข้อพจิ ารณาถึงการวเิ คราะหเ์ ขต (zone analysis)

โครงสร้างพ้นื ฐานท่ีส�ำคญั (Critical Infrastructure)
๒-๑๐ หน่วยตอบสนองเหตุต้องคิดทบทวนถึงโครงสร้างพื้นฐาน

ทส่ี ำ� คญั ในบรเิ วณใกลเ้ คยี งกบั ทเี่ กดิ เหตุ การมอี ยู่ (หรอื ไมม่ )ี โครงสรา้ งพน้ื ฐาน
ทส่ี �ำคญั ต่อไปน้ี ย่อมสง่ ผลกระทบต่อการปฏิบัติการในบรเิ วณที่เกิดเหตุ

26

การปฏิบตั ิการแก้ไขสถานการณ์
อันเนอื่ งมาจากเคมี ชีวะ รังสีและนิวเคลียร์

l เครือข่ายโทรคมนาคม มีระบบและเครือข่าย
โทรคมนาคมพร้อม ซึ่งช่วยในการส่งผ่านและแลกเปลี่ยนการส่ือสารด้วย
ระบบอิเล็กทรอนิกส์ในระหว่างและบรรดาผู้ใช้ปลายทาง (เช่น ระบบ
คอมพิวเตอร์ท่ีเชื่อมโยงกันเป็นเครือข่าย) ซึ่งมีผลกระทบโดยตรงต่อ
การปฏิบัติการ (เช่น การติดต่อย้อนกลับไปยังเขตภายในเพ่ือขอรับการ
สนับสนุนใหค้ วามช่วยเหลือทางด้านเทคนิค)

l กระแสไฟฟ้า สถานีจ่ายกระแสไฟฟ้ารวมท้ังระบบ
สายส่งและเครือข่ายการจ่ายกระแสไฟฟ้าท่ีผลิตและจ่ายกระแสไฟฟ้า
ให้แก่ชุดตอบสนองเหตุ ย่อมส่งผลต่อความต้องการในการสนับสนุนทาง
การส่งกำ� ลังบำ� รุง

l การผลติ จดั เกบ็ และขนสง่ ทางดา้ นอตุ สาหกรรมเคม,ี
พลงั งานนวิ เคลยี ร,์ แกส๊ และนำ้� มนั อาคารสำ� นกั งาน, โรงกลนั่ และสถานท่ี
ดำ� เนนิ การผลติ สำ� หรบั เชอื้ เพลงิ ดงั กลา่ ว รวมไปถงึ ระบบสง่ ทางทอ่ , ทางเรอื ,
ทางรถยนต์บรรทุก และทางรถไฟท่ีใช้ขนส่งผลิตภัณฑ์เหล่าน้ี ซ่ึงอาจมี
โอกาสตกเปน็ เปา้ หมาย

l ระบบสง่ นำ�้ แหลง่ นำ�้ , อา่ งเกบ็ นำ้� รวมทง้ั อาคารประกอบ,
ระบบท่อล�ำเลียงน�้ำรวมทั้งระบบการส่งน้�ำอ่ืนๆ ระบบกรองน�้ำและผลิต
น�้ำสะอาด, ท่อน้�ำประปา, ระบบน�้ำหล่อเย็น, โรงงานบ�ำบัดน้�ำเสีย และ
ระบบกลไกส่งน�้ำลักษณะอ่ืนๆ ท่ีป้อนส่งน้�ำเข้าไปใช้ในครัวเรือนและ
ใช้ในภาคอุตสาหกรรม (รวมไปถึงระบบที่เกี่ยวข้องกับการท�ำลายล้างพิษ)
อาจตกเป็นเป้าหมายได้ หากมีระบบส่งน้�ำท่ีเพียงพอย่อมส่งผลต่อการ
สนบั สนนุ ทางการสง่ ก�ำลงั บ�ำรุงและการปฏบิ ตั กิ ารท�ำลายล้างพิษ

27

การปฏบิ ัตกิ ารแก้ไขสถานการณ์
อนั เนื่องมาจากเคมี ชีวะ รงั สแี ละนิวเคลียร์

l การบริการฉุกเฉิน ขีดความสามารถทางการแพทย์
ในระดบั ท้องถน่ิ , ระดบั รัฐ และระดบั ประเทศ รวมทง้ั ต�ำรวจ, การดับเพลิง
และระบบการกู้ภัย เป็นแหล่งทรัพยากรที่มีส่วนเสริมของหน่วยทหาร
ทท่ี ำ� หน้าทตี่ อบสนองเหตุ

สถานท่ีเกดิ อนั ตราย (Hazard Sites)
๒-๑๑ สถานทห่ี รอื แหลง่ ทที่ ราบหรอื สงสยั วา่ เกย่ี วขอ้ งกบั การผลติ ,

จดั เกบ็ , การวจิ ยั ดา้ นวตั ถอุ ตุ สาหกรรมอนั ตรายหรอื อาวธุ ทมี่ อี ำ� นาจทำ� ลายสงู
ต้องถือว่าเป็นแหล่งที่มีโอกาสจะเกิดการแพร่กระจายของสาร คชรน.
สถานท่ีเหล่านี้ต้องมีการตรวจสอบและจัดท�ำเป็นบัญชีโดยเรียงล�ำดับ
ความสำ� คัญตามบัญชรี ายการวตั ถุอุตสาหกรรมอันตราย หรอื วตั ถเุ ก่ียวข้อง
กบั อาวธุ ทม่ี อี �ำนาจทำ� ลายสงู และเกบ็ รักษาไว้ในท่จี ดั เกบ็ บญั ชเี ป้าหมาย

การวเิ คราะหเ์ ขต (Zone Analysis)
๒-๑๒ หนว่ ยตอบสนองเหตรุ บั ทราบผลการวเิ คราะหเ์ ขตในบรเิ วณ

ใกล้เคียงกับที่เกิดเหตุ กระบวนการจัดการเขตพ้ืนท่ีในเมืองได้แบ่งพ้ืนที่
ออกเป็นเขตๆ ตามลักษณะการปลูกสร้างอาคารหรือลักษณะการใช้งาน
ข้อมูลเกี่ยวกับการแบ่งเขตอาจน�ำเสนอในรูปของแผ่นบริวารท่ีมีค�ำอธิบาย
ประกอบหรอื ใชร้ หสั สปี ระกอบแผนที่ รปู แบบของการแบง่ เขต ประกอบดว้ ย

l เขตทอี่ ย่อู าศยั
l เขตการคา้
l เขตอตุ สาหกรรม
l เขตถนน
l เขตแหล่งจัดเกบ็
l เขตทางทหาร

28

การปฏบิ ตั กิ ารแกไ้ ขสถานการณ์
อนั เนือ่ งมาจากเคมี ชีวะ รงั สแี ละนิวเคลยี ร์

สภาพแวดล้อมทางการเมือง (Political Environment)
๒-๑๓ ส�ำหรับการปฏิบัติการสนับสนุนภายในประเทศ หน่วย

ตอบสนองเหตุได้รบั ทราบข้อมลู เกี่ยวกบั ขอ้ ตกลง (บนั ทึกความเขา้ ใจ และ
บันทึกข้อตกลง) ซง่ึ พร้อมน�ำมาใช้ในการปฏิบัติการสนับสนุน ตัวอย่างเชน่
การสนบั สนนุ ตามพนั ธสญั ญาในการสง่ กำ� ลงั บำ� รงุ อาจตอ้ งพรอ้ มในบรเิ วณ
สถานทเ่ี กดิ เหตุ (โดยบนั ทกึ ขอ้ ตกลง) เพอื่ ใหก้ ารสนบั สนนุ ทางการสง่ กำ� ลงั บำ� รงุ
หรือข้อตกลงอื่นๆ ท่ีพร้อมให้การสนับสนุนด้านขีดความสามารถ
ท่จี ำ� เปน็ อย่างอน่ื ในบรเิ วณที่เกิดเหตุ (เช่น การจดั ส่งนำ�้ เพม่ิ เติม)

๒-๑๔ ส�ำหรับการสนับสนุนการปฏิบัติการแก้ไขสถานการณ์
อันเนื่องมาจาก คชรน. ในต่างประเทศ หน่วยตอบสนองเหตุอาจได้รับ
ค�ำแนะน�ำให้ทราบถึงข้อตกลงท่ีน�ำไปใช้กับชาติเจ้าบ้าน รวมท้ังสถานภาพ
ของกำ� ลงั ทเ่ี ขา้ ปฏบิ ตั กิ าร และประเดน็ อำ� นาจอธปิ ไตยอน่ื ๆ ของชาตเิ จา้ บา้ น

๒-๑๕ หน่วยทหารตามบทบัญญัติแห่งกฎหมายสูงสุดของสหรัฐ
อเมริกา มาตรา ๑๐ เม่ือได้รับกิจเพื่อให้การสนับสนุนตามการร้องขอ
เพ่ือตรวจพิสูจน์ทราบและยืนยันความถูกต้อง หน่วยท่ีมีทรัพยากรพร้อม
ที่สามารถให้การสนับสนุนได้ มักถูกส่งเข้าไปยังพื้นท่ีบริเวณท่ีเกิดเหตุ
เพ่ือด�ำเนินการ โดยปกติมักก�ำหนดให้ไปข้ึนการควบคุมทางยุทธการกับ
นายทหารประสานงานของกระทรวงกลาโหม หรือนายทหารประสานงาน
ของกองก�ำลังร่วม ในระหว่างท่ีเกิดเหตุการณ์ท่ีเก่ียวข้องด้าน คชรน.
นายทหารประสานงานของกระทรวงกลาโหม เป็นตัวแทนประสานงาน
ของกระทรวงกลาโหมที่อยู่ในที่เกิดเหตุ ซึ่งท�ำหน้าที่ประสานงานการ
สนับสนุนเจ้าหน้าที่ฝ่ายพลเรือนของกระทรวงกลาโหม ตามความจ�ำเป็น
ส�ำหรับหน่วยตอบสนองเหตุท่ีให้การสนับสนุนกับผู้บัญชาการเหตุการณ์
หรือผู้แทนทกี่ �ำหนดไว้

29

การปฏิบตั กิ ารแก้ไขสถานการณ์
อันเนือ่ งมาจากเคมี ชวี ะ รงั สแี ละนิวเคลียร์

๒-๑๖ ส�ำหรับหน่วยทหารตามบทบัญญัติแห่งกฎหมายสูงสุดของ
สหรัฐอเมริกา มาตรา ๓๒ เช่น หน่วยทหารกองทัพบกรักษาความมั่นคง
ภายใน (Army National Guard) ยงั คงอยภู่ ายใตก้ ารควบคมุ ของผวู้ า่ การรฐั
ผ่านทางผู้บัญชาการกองก�ำลังรักษาความม่ันคงภายในประจ�ำมลรัฐ
อย่างไรก็ตาม หน่วยทหารของกองก�ำลังรักษาความม่ันคงภายในท่ีมีฐาน
ท่ีตั้งประจ�ำมลรัฐ สามารถปฏิบัติการได้ภายในเขตของมลรัฐที่สังกัดหรือ
มลรัฐอ่ืนๆ เพ่ือสนับสนุนการแก้ไขสถานการณ์อันเนื่องมาจาก คชรน.
ภายใตอ้ �ำนาจหน้าท่หี นึ่งในสป่ี ระการท่อี าจเกิดขน้ึ ได้ ดงั ตอ่ ไปนี้

l การตอบสนองต่อเหตฉุ กุ เฉิน
l ขอ้ ตกลงในระหวา่ งมลรฐั แตล่ ะมลรัฐ
l บันทึกขอ้ ตกลงระหวา่ งประเทศกับประเทศคสู่ ัญญา
l การระดมสรรพก�ำลังภายใต้กฎหมายสูงสุดของสหรัฐ
อเมริกา มาตรา ๑๐

การประเมินขีดความสามารถ (Capabilities Assessment)
๒-๑๗ มีการด�ำเนินการประเมินขีดความสามารถในระหว่างการ

วางแผนแกไ้ ขสถานการณอ์ นั เนอื่ งมาจาก คชรน. ทำ� ใหม้ องเหน็ ขดี ความสามารถ
ของกระทรวงกลาโหมได้อย่างแท้จริง ในการปฏิบัติการแก้ไข
สถานการณอ์ นั เน่อื งมาจาก คชรน.

๒-๑๘ การประเมนิ ขดี ความสามารถเปน็ เครอ่ื งมอื สำ� หรบั ผบู้ งั คบั บญั ชา
เพ่ือใช้วัดขีดความสามารถของหน่วยในการด�ำเนินการ หรือสนับสนุน
การปฏิบัติการแก้ไขสถานการณ์อันเนื่องมาจาก คชรน. ซ่ึงเก่ียวข้องกับ

30

การปฏิบตั กิ ารแก้ไขสถานการณ์
อนั เนอ่ื งมาจากเคมี ชวี ะ รังสีและนิวเคลยี ร์

การประเมินอย่างต่อเน่ืองในด้านแผนของหน่วย รวมไปถึงการจัดหน่วย,
กำ� ลังพล ยุทโธปกรณ์, การส่งกำ� ลังบำ� รงุ , การฝึก, ภาวะความเปน็ ผู้น�ำ และ
สภาพความพร้อม (ศึกษารายละเอียดเพ่ิมเติมเกี่ยวกับขีดความสามารถ
ของหนว่ ยตอบสนองเหตุ เพ่อื แกไ้ ขสถานการณ์อันเนื่องมาจาก คชรน. ได้
จากคำ� ส่งั ของประธานคณะเสนาธกิ ารร่วม [CJCSI] ที่ 3125.01D)

๒-๑๙ ก่อนท่ีจะเกิดเหตุการณ์เพื่อแก้ไขสถานการณ์อันเนื่อง
มาจาก คชรน. หน่วยทหารและส่วนการปฏิบัติที่ได้รับมอบหมายให้
ด�ำเนนิ การหรือปฏบิ ตั ิการเสริม หรือบรหิ ารจัดการในการแก้ไขสถานการณ์
อันเน่ืองมาจาก คชรน. ต้องมีการประเมินลักษณะความพร้อมของหน่วย
เพื่อตรวจสอบขีดความสามารถในการปฏิบัติการเต็มย่านขอบเขตงาน
การแก้ไขสถานการณ์ ผู้บังคับบัญชาควรพิจารณาถึงขีดความสามารถ
ทจ่ี ำ� เปน็ ตอ่ การปฏบิ ตั ภิ ารกจิ และความสามารถของกำ� ลงั พล เพอ่ื ปฏบิ ตั งิ าน
ท้งั ปวงอนั เกี่ยวข้องกบั การแกไ้ ขสถานการณอ์ ันเน่ืองมาจาก คชรน.

๒-๒๐ ตัวอย่างของกิจหรืองานด้านการแก้ไขสถานการณ์ มี
ดงั ตอ่ ไปนี้

l ให้การปฏิบัติการสนับสนุนทางการส่งก�ำลังบ�ำรุงและ
สิ่งปลูกสร้าง งานลักษณะน้ีเก่ียวข้องกับการจ�ำแนก, การแบ่งมอบ และ
การสนับสนุนทรัพยากรท่ีจ�ำเป็น เพ่ือการป้องกันส�ำหรับผู้ปฏิบัติการ
ตอบสนองหรือก�ำลังพล, ผู้ที่ได้รับผลกระทบ, โครงสร้างพื้นฐานท่ีส�ำคัญ
และยุทโธปกรณ์

31

การปฏบิ ตั กิ ารแกไ้ ขสถานการณ์
อนั เนื่องมาจากเคมี ชวี ะ รงั สแี ละนิวเคลยี ร์

l จดั การ,ดำ� เนนิ กรรมวธิ ,ี เกบ็ รกั ษาและขนสง่ ยทุ โธปกรณ,์
สิ่งอุปกรณ์, ตัวอย่าง, เศษซากของเหลือ และซากสัตว์ท่ีเปื้อนพิษ
งานลักษณะน้ี ได้แก่ การเก็บรวบรวมตวั อยา่ ง, ยึดถอื กรรมวิธกี ารคุม้ ครอง
วตั ถพุ ยานอยา่ งเคร่งครดั และการจดั เกบ็ ซากสัตวท์ ่ตี ายลง ซึ่งตอ้ งรวบรวม
เพอื่ การขนสง่ สงิ่ อปุ กรณ,์ ตวั อยา่ ง, เศษซากของเหลอื , ยทุ โธปกรณ,์ ซากสตั ว์
และกากของเสยี ทีเ่ ป้อื นพิษ

l จัดการ, ด�ำเนินกรรมวิธี, เก็บรักษา และขนส่งศพ
ทเ่ี ปื้อนพิษ งานลกั ษณะนี้เปน็ การระบถุ ึงการทำ� เคร่อื งหมาย, การจัดการ,
การท�ำลายล้างพิษ, การด�ำเนินกรรมวิธี, การเก็บรักษาไว้ช่ัวคราวส�ำหรับ
ศพท่เี ปือ้ นพษิ และเตรยี มการเพือ่ สง่ กลับ

l ป้องกันไม่ให้สัมผัสและได้รับอันตรายจากสารเคมี
งานลักษณะนี้ ได้แก่ การประยุกต์ใช้ค�ำแนะน�ำในการปฏิบัติการภายใต้
สภาพแวดลอ้ มทเ่ี ปอ้ื นพษิ ; การดำ� เนนิ การและการดำ� รงไวซ้ งึ่ ความตอ้ งการเพอ่ื ให้
เกิดความปลอดภัย; การประยุกต์ใช้และการสวมใส่ยุทธภัณฑ์ป้องกันตน;
การรักษาทางการแพทย์/การบริหารจัดการตามมาตรการป้องกันโรค;
การติดตั้งเคร่ืองหมายสิ่งอุปกรณ์และบริเวณที่เปื้อนพิษ; การบังคับใช้
ข้อบังคับเกี่ยวกับลักษณะการแต่งกายป้องกัน; การติดตั้งและเปิดใช้งาน
ระบบท่ีป้องกันภัยส่วนรวม; การด�ำเนินการตามระเบียบปฏิบัติในการใช้
อาคารเปน็ ทห่ี ลบภยั ; การแจกจา่ ยยทุ ธภณั ฑป์ อ้ งกนั คชรน. ใหแ้ กป่ ระชาชน
ที่ได้รับผลกระทบ หรือชุดตอบสนองเหตุการณ์ที่ไม่ใช่ทหารหรือกองก�ำลัง
ท่ไี มไ่ ดส้ ังกัดกระทรวงกลาโหม; การด�ำเนินการควบคมุ การเคลื่อนยา้ ย

32

การปฏิบตั ิการแกไ้ ขสถานการณ์
อนั เนอื่ งมาจากเคมี ชวี ะ รังสแี ละนิวเคลยี ร์

l ป้องกันไม่ให้สัมผัสและได้รับอันตรายจากสารชีวะ
งานลักษณะนี้ ได้แก่ การประยุกต์ใช้ค�ำแนะน�ำในการปฏิบัติการภายใต้
สภาพแวดลอ้ มทเ่ี ปอ้ื นพษิ หรอื ตดิ เชอื้ ; การดำ� เนนิ การและการดำ� รงไวซ้ ง่ึ ความ
ตอ้ งการเพอื่ ใหเ้ กดิ ความปลอดภยั ; การประยกุ ตใ์ ชแ้ ละการสวมใสย่ ทุ ธภณั ฑ์
ป้องกันตน; การรักษาทางการแพทย์/การบริหารจัดการตามมาตรการ
ป้องกันโรค; การติดต้ังเครื่องหมายสิ่งอุปกรณ์เปื้อนพิษหรือติดเชื้อและ
บริเวณท่ีมีอันตราย; การบังคับใช้ข้อบังคับเก่ียวกับลักษณะการแต่งกาย
ปอ้ งกนั ; การตดิ ตง้ั และเปดิ ใชง้ านระบบทปี่ อ้ งกนั ภยั สว่ นรวม; การดำ� เนนิ การ
ตามระเบียบปฏิบัติในการใช้อาคารเป็นท่ีหลบภัย; การแจกจ่ายยุทธภัณฑ์
ปอ้ งกัน คชรน. ให้แกป่ ระชาชนท่ไี ดร้ บั ผลกระทบ หรอื ชุดตอบโต้เหตุการณ์
ท่ีไม่ใช่ทหารหรือกองก�ำลังท่ีไม่ได้สังกัดกระทรวงกลาโหม; การด�ำเนินการ
ควบคมุ การเคลอ่ื นยา้ ย ซงึ่ หมายรวมถงึ การดำ� เนนิ การและบงั คบั ใชม้ าตรการ
ตามทีไ่ ด้กล่าวมาแลว้ เพ่ือกกั กันและรับประกันความปลอดภัย

l ป้องกันไม่ให้สัมผัสและได้รับอันตรายจากสารรังสี
งานลักษณะนี้ ได้แก่ การประยุกต์ใช้ค�ำแนะน�ำในการปฏิบัติการภายใต้
สภาพแวดลอ้ มทเี่ ปอ้ื นพษิ ; การดำ� เนนิ การและการดำ� รงไวซ้ ง่ึ ความตอ้ งการ
เพื่อให้เกิดความปลอดภัย; การประยุกต์ใช้และการสวมใส่ยุทธภัณฑ์
ป้องกันตน; การรักษาทางการแพทย์/การบริหารจัดการตามมาตรการ
ปอ้ งกนั โรค; การตดิ ตง้ั เครอ่ื งหมายสง่ิ อปุ กรณเ์ ปอ้ื นพษิ และบรเิ วณทม่ี อี นั ตราย;
การบังคับใช้ข้อบังคับเกี่ยวกับลักษณะการแต่งกายป้องกัน; การติดตั้งและ
เปิดใช้งานระบบที่ป้องกันภัยส่วนรวม; การด�ำเนินการตามระเบียบปฏิบัติ
ในการใชอ้ าคารเปน็ ทห่ี ลบภยั ; การแจกจา่ ยยทุ ธภณั ฑป์ อ้ งกนั คชรน. ใหแ้ ก่
ประชาชนท่ีได้รับผลกระทบ หรือชุดตอบโต้เหตุการณ์ที่ไม่ใช่ทหารหรือ
กองกำ� ลงั ทไ่ี มไ่ ดส้ งั กดั กระทรวงกลาโหม; การดำ� เนนิ การควบคมุ การเคลอื่ นยา้ ย

33

การปฏบิ ตั ิการแก้ไขสถานการณ์
อนั เนื่องมาจากเคมี ชวี ะ รังสแี ละนิวเคลยี ร์

l จดั ใหม้ กี ารบรกิ ารทางการแพทยร์ องรบั ผปู้ ว่ ยจำ� นวนมาก
งานลักษณะนี้เป็นการรวบรวมและการด�ำเนินกรรมวิธีเก่ียวกับตัวอย่าง
เพ่ือทดสอบในห้องปฏิบัติการ, การรักษาทางการแพทย์หรือให้การรักษา
พยาบาล, การคดั แยกและชว่ ยกชู้ พี ผปู้ ว่ ย, การตดิ ตามการรกั ษาผปู้ ว่ ย และ
การดแู ลผปู้ ว่ ยในระหวา่ งการเคลอื่ นยา้ ย นอกจากนน้ั ยงั เกยี่ วขอ้ งกบั การตดิ ตอ่
ส่ือสารและการประสานกับหน่วยตอบสนองทางการแพทย์ระหว่างองค์กร
ทไ่ี มส่ งั กดั กระทรวงกลาโหม, การทำ� ลายลา้ งพษิ ผปู้ ว่ ย, การใหก้ ารดแู ลสขุ ภาพ
และความเปน็ อยขู่ องกำ� ลงั พลทท่ี ำ� หนา้ ทต่ี อบสนองเหตกุ ารณท์ อี่ าจมองขา้ มไป
รวมท้ังการตรวจสอบความปลอดภยั ของอาหารและนำ้� ด่มื

l การวางแผนปฏิบัติทางยุทธวิธีเพ่ือแก้ไขสถานการณ์
ในสภาวะวกิ ฤต งานลกั ษณะนเี้ กย่ี วขอ้ งกบั การคาดการณถ์ งึ แหลง่ ทรพั ยากร
ในอนาคต และความต้องการส�ำหรับการปฏิบัติการเพื่อสนับสนุนงานที่ได้
คาดการณ์ไว้แล้ว ซึ่งต้องครอบคลุมไปถึงหน่วยสมทบรวมทั้งหน่วยที่สังกัด
หรือไม่สังกัดกระทรวงกลาโหมด้วย นอกจากน้ันยังอาจเกี่ยวข้องกับการ
ก�ำหนดบทบาทและหน้าที่รับผิดชอบของหน่วยต่างๆ; การก�ำหนดพื้นท่ี
ส�ำหรับการปฏิบัติการของหน่วยต่างๆ; การให้ค�ำแนะน�ำส�ำหรับพื้นท่ี
ทไ่ี มม่ กี ารปฏบิ ตั กิ ารรว่ มกนั รวมไปถงึ การกำ� หนดหนา้ ทแ่ี ละการปฏบิ ตั ขิ อง
หน่วยรองเพื่อให้บรรลุภารกิจ นอกจากน้ันยังเก่ียวข้องกับการท�ำแผนที่
อาจมีสภาพแวดลอ้ มในกรณที ค่ี าดไมถ่ งึ ไว้ดว้ ย

l การประเมนิ สภาพแวดลอ้ มการปฏบิ ตั กิ าร งานลกั ษณะน้ี
ได้กล่าวถึงการด�ำเนินการประเมินและกล่าวถึงลักษณะของสภาพแวดล้อม
ในการปฏิบัติการ รวมไปถึงการผนวกรวมเอาข่าวสารและข้อมูล เพื่อ
น�ำมาพิจารณาถึงสถานท่ีและอันตรายส�ำคัญและอันตรายล�ำดับรองลงมา
สำ� หรับการปฏิบตั ิงานนี้

34

การปฏบิ ัติการแก้ไขสถานการณ์
อนั เน่ืองมาจากเคมี ชีวะ รงั สีและนิวเคลยี ร์

l การดำ� เนนิ ยทุ ธวธิ สี ำ� หรบั ควบคมุ บงั คบั บญั ชาเพอ่ื แกไ้ ข
สถานการณ์ งานลกั ษณะนร้ี วมเอาการจัดตงั้ ศูนย์ควบคุมบังคับบัญชาและ
การปฏบิ ตั กิ ารตอบสนองในการแกไ้ ขสถานการณอ์ นั เนอื่ งมาจาก คชรน. ซงึ่
เออ้ื ตอ่ การปฏบิ ตั กิ ารและการปฏบิ ตั งิ านรว่ มกนั ของกำ� ลงั จากหลายภาคสว่ น

l ดำ� เนนิ การประเมนิ เหตกุ ารณ/์ ความเสย่ี งจากอนั ตราย
งานลักษณะนี้ประกอบด้วยการจัดต้ังระบบให้การสนับสนุนการเตือนภัย
และการรายงานร่วมกัน เพ่ือรวบรวมและแจกจ่ายข้อมูลข่าวสารท่ีถูกต้อง
และทนั เวลา สำ� หรบั สาธารณชน, กองกำ� ลงั รว่ ม, ชาตเิ จา้ บา้ น, องคก์ รตา่ งๆ
ของรฐั บาล, องคก์ รเอกชนไมแ่ สวงผลก�ำไร, องค์กรอาสาสมัครของเอกชน
รวมไปถึงการแจกจ่ายข้อมูลข่าวกรองท่ีเหมาะสม โดยค�ำนึงถึงอันตราย
ท่ีเกิดขึ้นอย่างต่อเน่ือง หรือมีโอกาสเป็นอันตรายส�ำคัญ หรือมีอันตราย
ล�ำดบั รองลงมา

l การก�ำหนดและรักษาเขตอันตรายและการควบคุม
การผา่ นเขา้ -ออก งานลกั ษณะนไี้ ดก้ ลา่ วถงึ มาตรการทนี่ ำ� มาใชใ้ นการจำ� กดั
และควบคมุ การเปอ้ื นพษิ รวมไปถงึ การตดิ ตง้ั ปา้ ยเตอื นภยั และการพสิ จู นท์ ราบ
พื้นที่อันตราย รักษาเส้นทางสู่สถานที่เกิดเหตุให้เข้า-ออกได้โดยสะดวก
และควบคมุ การเข้า-ออกพ้ืนทีอ่ ันตราย

l ดำ� เนนิ การคน้ หา, กชู้ พี และเคลอ่ื นยา้ ยผปู้ ระสบภยั และ
ผบู้ าดเจบ็ งานลกั ษณะนไี้ ดแ้ กก่ ารจดั ตงั้ ศนู ยค์ น้ หาและดำ� เนนิ กรรมวธิ กี ชู้ พี ,
การประยกุ ตใ์ ชม้ าตรการกกั กนั และการคดั แยกทเ่ี หมาะสม, การใหก้ ารสนบั สนนุ
ผทู้ ม่ี คี วามตอ้ งการพเิ ศษ (ไรค้ วามสามารถทางกายและไรค้ วามสามารถทางใจ)
ซ่ึงเป็นผู้ท่ีต้องการการดูแลทางการแพทย์ หรือเป็นผู้ที่ต้องการการรักษา
มากกว่าการปฐมพยาบาล, การจัดการและการด�ำเนินมาตรการการรักษา

35

การปฏิบัตกิ ารแกไ้ ขสถานการณ์
อนั เนื่องมาจากเคมี ชวี ะ รังสแี ละนวิ เคลียร์

โดยเร่งด่วน, การส่งผู้ป่วยไปยังจุดทางออกจากเขตอันตราย (hot zone)
และเข้าสู่สถานีท�ำลายล้างพิษ นอกจากนั้นยังเป็นการส่งผู้ประสบภัย
ทไี่ มเ่ ปอ้ื นพษิ ไปยงั สถานพยาบาล และ/หรอื สถานทรี่ กั ษาผปู้ ว่ ยจำ� นวนมาก

l จดั ตงั้ ทพ่ี กั ชว่ั คราวและการดำ� เนนิ กรรมวธิ แี ละอพยพ
ประชาชนทไ่ี ดร้ บั ผลกระทบ งานลกั ษณะนไ้ี ดก้ ลา่ วถงึ การจดั ตง้ั และปฏบิ ตั ิ
การของศูนย์ด�ำเนินการรับและด�ำเนินกรรมวิธีส�ำหรับประชาชนที่ได้รับ
ผลกระทบ รวมไปถึงการคัดกรองส�ำหรับผู้ท่ีมีความจ�ำเป็นทางการแพทย์,
การเกบ็ รวบรวมขอ้ มูลทีเ่ กย่ี วขอ้ งและเอือ้ อำ� นวยตอ่ การเคลอ่ื นย้าย

l เริ่มปฏิบัติการท�ำลายล้างพิษ งานลักษณะน้ี ได้แก่
การปฏบิ ตั กิ ารทำ� ลายลา้ งพษิ สำ� หรบั เจา้ หนา้ ทฝ่ี า่ ยพลเรอื นและกำ� ลงั ทหาร,
ยทุ โธปกรณ,์ และทรพั ยากรอน่ื ๆ ซงึ่ รวมไปถงึ กำ� ลงั พลทเี่ ดนิ ไดแ้ ละเดนิ ไมไ่ ด้
และยังรวมไปถึงผู้ป่วยด้วย การท�ำลายล้างพิษยังอาจหมายถึงการปฏิบัติ
ต่างๆ (การขจัด, การปิดผนึก, การตากลมฟ้าอากาศ, การทำ� ให้เป็นกลาง
และวธิ กี ารอ่นื ใดทจ่ี ะบรรเทาหรือกำ� จัดการเปอ้ื นพิษ)

l คดั แยก, กกั กนั และจดั การประชาชนหรอื สตั วท์ ม่ี โี อกาส
เปอ้ื นพษิ หรอื ตดิ เชอ้ื งานลกั ษณะนไ้ี ดแ้ ก่การคดั กรองผคู้ น(แตล่ ะคน)และสตั ว์
(แตล่ ะตวั ) เพอื่ ตรวจหาลกั ษณะการสมั ผสั และลกั ษณะอาการ ออกขอ้ กำ� หนด
เพื่อบังคับให้มีการคัดแยกและกักกัน รวมไปถึงการบังคับใช้การควบคุม
การเคลอื่ นย้ายออกจากพ้ืนท่ีท่มี กี ารคัดแยกและกักกนั

l การด�ำเนินการเฝ้าระวังทางการแพทย์ งานลักษณะนี้
หมายถึง การคัดกรองผู้คนแต่ละคน เพ่ือหาลักษณะอาการเจ็บป่วยและ
ด�ำเนินการประเมินทางการแพทย์ ในห้วงก่อนและหลังจากเกิดเหตุการณ์
นอกจากนน้ั ยงั หมายถงึ การกำ� หนด, การดำ� รงรกั ษา และจดั ทำ� สำ� มะโนประชากร

36