บัญชีซื้อขายสินค้า

รปู แบบงบการเงนิ

ในการจัดทางบการเงิน ผู้จัดทาจะต้องคานึงถึงมาตรฐานการบัญชี มาตรฐานการรายงาน
ทางการเงินและประกาศของกรมพัฒนาธุรกิจการค้า โดยจัดทาให้สอดคล้องและเหมาะสมกับประเภท
ของการจดั ต้ังธรุ กจิ เชน่ หา้ งหุ้นสว่ นจากัด บริษทั จากดั บรษิ ัทมหาชนจากัด เป็นต้น

ในกรณีเป็นกิจการเจ้าของคนเดียว ผู้จัดทาบัญชีสามารถนามาตรฐานการบัญชี มาตรฐาน
การรายงานทางการเงินและประกาศของกรมพัฒนาธุรกิจการค้า มาประยุกต์ใช้ให้เหมาะสมกับธุรกิจ
หรือจะจัดทาแบบง่ายๆ โดยคานึงถึงองค์ประกอบที่เก่ียวข้องโดยตรงกับการวัดผลการดาเนินงาน
ได้แก่ รายได้และค่าใช้จ่าย และองค์ประกอบที่เก่ียวข้องโดยตรงกับการวัดฐานะการเงิน คือ สินทรัพย์ หน้ีสิน
และส่วนของเจ้าของ

รูปแบบงบการเงิน

ตวั อยา่ งท่ี 1 ต่อไปนี้เป็นกระดาษทาการชนิด 8 ช่อง ของร้านวันเฉลิมค้าขาย สาหรับปี สิ้นสุด
ให้ทา วันท่ี 31 ธนั วาคม 25X1

1. งบกาไรขาดทุน สาหรบั ปี สิ้นสุดวนั ท่ี 31 ธนั วาคม 25X1 วิธีจาแนกค่าใช้จา่ ยตามหนา้ ท่ี

ก. แบบขั้นเดียว (Single Step)
ข. แบบหลายข้ัน (Multiple Step)
2. งบแสดงฐานะทางการเงิน ณ วันท่ี 31 ธันวาคม 25X1
3. รายละเอียดประกอบงบการเงนิ

รปู แบบงบการเงนิ

รปู แบบงบการเงนิ

รปู แบบงบการเงนิ

รปู แบบงบการเงนิ

หนว่ ยท่ี 10

การบนั ทึกรายการ
ปดิ บญั ชีและงบ

ทดลองหลังปิดบัญชี

หนว่ ยท่ี 10 การบันทึกรายการปิดบญั ชี
และงบทดลองหลังปิดบัญชี

แนวคดิ

การปิดบัญชี เป็นการสรุปผลการดาเนินงานสาหรับรอบระยะเวลาบัญชี อาจเป็นงวด 3 เดือน
6 เดือน หรือ 12 เดือนหรือแล้วแต่ความต้องการของเจ้าของกิจการ การปิดบัญชีทาให้เจ้าของกิจการ
ทราบผลการดาเนินงานและฐานะการเงินของกจิ การ การปดิ บัญชีจะทาในวันส้ินงวดบญั ชี

สาระการเรยี นรู้

1. ความหมายของรายการปดิ บญั ชี
2. การบันทกึ รายการปิดบัญชี สาหรบั ธรุกจิที่ใชว้ ิธบี นั ทึกบญั ชีสนิ ค้าคงเหลือแบบสิ้นงวด
3. การบันทกึ รายการปิดบญั ชี สาหรับธรุ กจทิ ี่ใช้วิธีบนั ทึกบัญชสี ินคา้ คงเหลือแบบตอ่ เนอ่ื ง
4. งบทดลองหลงั ปดิ บัญชี
5. วงจรบัญชีสาหรบั ธรกุ จิซอื้ ขายสินคา้
6. ศัพทบ์ ญั ชี

หนว่ ยท่ี 10 การบนั ทกึ รายการปดิ บญั ชี
และงบทดลองหลังปิดบญั ชี

ผลการเรยี นรูท้ ค่ี าดหวงั

1. บอกความหมายของรายการปิดบญั ชไี ด้
2. บันทึกรายการปิดบัญชี สมุดรายวันท่ัวไปสาหรับกิจการท่ีใช้วิธีบันทึกบัญชีสินค้าคงเหลือแบบส้ินงวด
และผา่ นรายการไปบญั ชีแยกประเภททว่ั ไปได้
3. บันทึกรายการปิดบัญชี ในสมุดรายวันทั่วไปสาหรับกิจการท่ีใช้วิธีบันทึกบัญชีสินค้าคงเหลือแบบต่อเน่ือง
และผ่านรายการไปบัญชแี ยกประเภทท่ัวไปได้
4. ทางบทดลองหลงั ปิดบัญชไี ด้
5. บอกวงจรบญั ชสี า หรับธรุกิจซ้อื ขายสินค้าได้
6. บอกศพั ทบ์ ัญชไี ด้
7. มีกจิ นิสยั มรี ะเบยี บ ละเอยี ด รอบคอบ ซอื่ สตั ย์ มีวินยั ตรงตอ่ เวลา และมีเจตคติทดี่ ีตอ่ วชิ าชพี บัญชี

ความหมายของรายการปดิ บัญชี

รายการปิดบัญชี (Closing Entries) หมายถึง การโอนบัญชีช่ัวคราวทุกบัญชีท่ีเก่ียวข้องกับ
ส่วนของเจ้าของหรือทุน-เจ้าของกิจการ ไปยังบัญชีส่วนของเจ้าของหรือทุน-เจ้าของกิจการ เพื่อหายอด
คงเหลอื ของบญั ชีทุน-เจา้ ของกิจการทถี่ ูกต้อง โดยทาการบนั ทกึ รายการ ณ วนั ส้ินงวดบัญชี

สาหรับกิจการที่ใช้วิธีบันทึกบัญชีสินค้าคงเหลือแบบส้ินงวด (Periodic Inventory Method)
จะต้องปิดบัญชีสินค้าคงเหลือต้นงวดด้วย เนื่องจากสินค้าส่วนนี้จะถูกจาหน่ายออกไปแล้วและจะต้อง
บันทกึ รายการสนิ คา้ คงเหลือปลายงวด (ได้มาจากการตรวจนับและคานวณต้นทนุ )

ส่วนกิจการที่ใช้วิธีบันทึกบัญชีสินค้าคงเหลือแบบต่อเน่ือง (Perpetual Inventory Method) ไม่มี
การปดิ บญั ชีสนิ ค้าคงเหลอื ตน้ งวด และไมม่ ีการบนั ทกึ รายการสินค้าคงเหลอื ปลายงวด เพราะกิจการมีบัญชี
สินค้าคงเหลือบัญชีเดียว ซึ่งแสดงยอดสินค้าคงเหลือเป็นปัจจุบัน และกิจการมีการบันทึกต้นทุนขายไว้
เรยี บร้อยแล้ว

การบนั ทกึ รายการปิดบญั ชี สาหรับกจิ การ
ทใี่ ช้วธิ ีบนั ทกึ บญั ชสี ินค้าคงเหลอื แบบสน้ิ งวด

การบันทึกรายการปิดบัญชีสาหรับกิจการที่ใช้วิธีบันทึกบัญชีสินค้าคงเหลือแบบส้ินงวด
มี 2 วธิ ี คอื

1. วิธีผ่านต้นทุนขาย วิธีนี้กิจการจะเปิดบัญชีต้นทุนขาย และบัญชีกาไรขาดทุน
วิธีบันทึกจะโอนปิดบัญชีที่เกี่ยวกับต้นทุนขายที่มียอดคงเหลือทางด้านเดบิต และบัญชีท่ีมียอด
คงเหลือทางด้านเครดิตรวมทั้งการบันทึกสินค้าคงเหลือ (ปลายงวด) ไปบัญชีต้นทุนขาย
และหาผลต่างซ่ึงหมายถึงต้นทุนขาย จากน้ันจะโอนปิดบัญชีต้นทุนขาย บัญชีท่ีเก่ียวกับรายได้
และค่าใช้จ่ายที่เหลืออยู่ไปบัญชีกาไรขาดทุน และหาผลต่างซ่ึงหมายถึงกาไรสุทธิหรือขาดทุน
สุทธิ จากน้ันโอนปิดบัญชีกาไรขาดทุนไปบัญชีทุน-เจ้าของกิจการ ข้ันตอนสุดท้ายโอนปิดบัญชี
ถอนใช้ส่วนตัว-เจ้าของกิจการ (เงินถอน) ไปบัญชีทุน-เจ้าของกิจการ วิธีนี้จะมีขั้นตอนมากกว่า
วิธแี รก แต่กิจการจะทราบตน้ ทนุ ขาย

การบนั ทกึ รายการปิดบัญชี สาหรับกจิ การ
ทใ่ี ชว้ ธิ บี นั ทกึ บญั ชสี ินคา้ คงเหลือแบบสิ้นงวด

การบันทึกรายการปิดบัญชีสาหรับกิจการที่ใช้วิธีบันทึกบัญชีสินค้าคงเหลือแบบสิ้นงวด
มี 2 วิธี คอื

2. วิธีไม่ผ่านต้นทุนขาย วิธีน้ีกิจการจะไม่เปิดบัญชีต้นทุนขาย จะเปิดเฉพาะบัญชีกาไร
ขาดทุน (หรือสรุปผลกาไรขาดทุน) วิธีบันทึกจะโอนปิดบัญชีท่ีเก่ียวกับรายได้และค่าใช้จ่าย
รวมท้ังการบันทึกรายการสินค้าคงเหลือ (ปลายงวด) ไปบัญชีกาไรขาดทุน จากนั้นหาผลต่าง
ซ่ึงหมายถึงกาไรสุทธิหรือขาดทุนสุทธิ จากน้ันจะโอนปิดบัญชีกาไรขาดทุนไปบัญชีทุน-เจ้าของ
กิจการ ข้ันตอนสุดท้ายเป็นการโอนปิดบัญชีถอนใช้ส่วนตัว-เจ้าของกิจการ (เงินถอน) ไปบัญชี
ทุน-เจ้าของกิจการ วิธีน้ีง่ายและสะดวก แต่กิจการจะไม่ทราบต้นทุนขาย หากต้องการทราบ
ตอ้ งคานวณหาเอง

การบันทกึ รายการปดิ บญั ชี สาหรบั กจิ การ
ทใ่ี ช้วิธบี นั ทึกบัญชสี นิ คา้ คงเหลอื แบบส้นิ งวด

การบันทกึ รายการปดิ บัญชี สาหรับกจิ การ
ทใี่ ช้วิธบี ันทกึ บญั ชีสนิ คา้ คงเหลอื แบบสนิ้ งวด

ตัวอย่างท่ี 1 ต่อไปน้ีเป็นยอดคงเหลือในบัญชีแยกประเภททั่วไปบางส่วนของร้านแว่นแก้วพาณิชย์
เม่ือวันท่ี 31 ธันวาคม 25X1 ซึ่งเป็นวันส้ินงวดบัญชี กิจการใช้วิธีบันทึกบัญชีสินค้าคงเหลือ
แบบสน้ิ งวด (Periodic Inventory Method)

หมายเหตุ สินค้าคงเหลือปลายงวดตรวจนับ
และคานวณต้นทุนได้ 32,600 บาท

ให้ทา บันทึกรายการปิดบัญชีในสมุดรายวัน
ทั่วไป วิธีผ่านต้นทุนขายและวิธีไม่ผ่าน
ตน้ ทนุ ขาย

การบันทกึ รายการปดิ บญั ชี สาหรบั กจิ การ
ทใ่ี ช้วิธบี นั ทึกบัญชสี นิ คา้ คงเหลอื แบบส้นิ งวด

การบันทึกรายการปดิ บัญชี สาหรับกิจการ
ทใี่ ชว้ ธิ ีบนั ทกึ บญั ชีสนิ คา้ คงเหลอื แบบสน้ิ งวด

หมายเหตุ บญั ชตี น้ ทุนขาย อาจจดั อยใู่ นหมวด 3 หรอื หมวด 5

การบนั ทกึ รายการปดิ บญั ชี สาหรบั กจิ การ
ท่ีใช้วิธีบันทกึ บัญชีสินคา้ คงเหลอื แบบตอ่ เนอื่ ง

การบันทึกรายการปิดบัญชีสาหรับกิจการที่ใช้วิธีบันทึกบัญชีสินค้าคงเหลือแบบต่อเนื่อง
วธิ นี กี้ จิ การจะเปิดเฉพาะบัญชกี าไรขาดทุน (หรือสรปุ ผลกาไรขาดทุน) วิธีบันทึกจะโอนปิดบัญชี
ต้นทุนขาย บัญชีที่เก่ียวกับรายได้และค่าใช้จ่ายไปบัญชีกาไรขาดทุน และหาผลต่าง
ซึ่งหมายถึงกาไรสุทธิหรือขาดทุนสุทธิ จากนั้นจะโอนปิดบัญชีกาไรขาดทุนไปบัญชีทุน-เจ้าของ
กิจการ ข้ันตอนสุดท้ายเป็นการโอน ปิดบัญชีถอนใช้ส่วนตัว-เจ้าของกิจการ (เงินถอน)
ไปบญั ชีทุน-เจา้ ของกจิ การ รายละเอยี ดการบนั ทึกรายการมดี งั น้ี

การบันทกึ รายการปดิ บัญชี สาหรับกิจการ
ทีใ่ ช้วิธีบนั ทกึ บญั ชีสนิ คา้ คงเหลอื แบบตอ่ เน่ือง

การบนั ทกึ รายการปดิ บญั ชี สาหรบั กจิ การ
ท่ีใช้วธิ บี นั ทกึ บัญชสี นิ ค้าคงเหลอื แบบต่อเนือ่ ง

ตัวอย่างท่ี 2 ต่อไปน้ีเป็นยอดคงเหลือในบัญชีแยกประเภททั่วไปบางส่วนของร้านสานฝันการค้า
เม่ือวันท่ี 31 ธันวาคม 25X1 ซ่ึงเป็นวันสิ้นงวดบัญชี กิจการใช้วิธีบันทึกบัญชีสินค้าคงเหลือ
แบบต่อเนือ่ ง (Perpetual Inventory Method)

ใหท้ า บันทึกรายการปิดบัญชใี นสมุดรายวันท่วั ไป

การบันทกึ รายการปดิ บัญชี สาหรับกิจการ
ทีใ่ ช้วิธีบนั ทกึ บญั ชีสนิ คา้ คงเหลอื แบบตอ่ เน่ือง

การบนั ทึกรายการปิดบัญชี สาหรบั กจิ การ
ทใ่ี ช้วธิ ีบนั ทึกบญั ชสี นิ คา้ คงเหลือแบบตอ่ เน่ือง

การปดิ บญั ชแี ยกประเภททั่วไป
การปิดบัญชแี ยกประเภททั่วไปจะแยกพิจารณาเปน็ 2 กรณีคือ
 การปิดบัญชีแยกประเภทท่ัวไป : ผ่านรายการปิดบัญชีจากสมุดรายวันท่ัวไป ไปบัญชีแยก
ประเภทท่ัวไป หลังจากบันทึกรายการปิดบัญชีในสมุดรายวันท่ัวไปแล้ว จะผ่านรายการไปบัญชีแยก
ประเภททั่วไป จากนั้นจะพบว่าบัญชีหมวด 3 (ยกเว้นบัญชีทุน-เจ้าของกิจการ) บัญชีหมวด 4 และบัญชี
หมวด 5 จะมยี อด 2 ข้างเทา่ กัน (ยอดเปน็ ศนู ย)์

การบันทึกรายการปดิ บญั ชี สาหรับกจิ การ
ท่ใี ช้วธิ ีบนั ทึกบัญชสี นิ ค้าคงเหลอื แบบตอ่ เนือ่ ง

การปิดบญั ชีแยกประเภทท่ัวไป

การปิดบัญชีแยกประเภททั่วไปจะแยกพจิ ารณาเป็น 2 กรณคี ือ
 การปิดบัญชีแยกประเภททั่วไป : หายอดคงเหลือเพ่ือยกไปงวดบัญชีถัดไป หลังจากผ่าน
รายการปิดบัญชีจากสมุดรายวันท่ัวไป ไปบัญชีแยกประเภทท่ัวไปแล้ว บัญชีท่ีถูกปิดไปคือบัญชีหมวด 3
(ยกเว้นบัญชีทนุ -เจ้าของกิจการ) บัญชหี มวด 4 และบัญชีหมวด 5 ส่วนบัญชีที่เหลืออยู่ได้แก่ บัญชีหมวด 1
บัญชีหมวด 2 และบัญชีหมวด 3 เฉพาะบัญชีทุน-เจ้าของกิจการ จากน้ันให้หายอดคงเหลือโดยมีขั้นตอน
ดงั นี้
1. รวมยอดดา้ นเดบติ และเครดิต
2. หายอดคงเหลือ
3. ลงวันท่ีสิ้นเดือนทางด้านตรงกันข้ามกับด้านท่ีมียอดคงเหลือ เขียนคาอธิบายรายการว่า
“ยอดยกไป” ทาเครอื่ งหมายตรวจสอบ ✓ (Check Mark) ในชอ่ งหนา้ บญั ชี และนายอดคงเหลือจากข้อ 2
ไปบนั ทกึ ในช่องจานวนเงนิ

การบนั ทึกรายการปดิ บัญชี สาหรบั กิจการ
ทใี่ ชว้ ิธีบันทึกบญั ชีสนิ คา้ คงเหลอื แบบตอ่ เนอื่ ง

การปิดบัญชีแยกประเภทท่วั ไป
การปดิ บญั ชแี ยกประเภททว่ั ไปจะแยกพิจารณาเปน็ 2 กรณีคือ
 การปิดบัญชีแยกประเภททั่วไป : หายอดคงเหลือเพื่อยกไปงวดบัญชีถัดไป หลังจากผ่านรายการ
ปดิ บญั ชจี ากสมุดรายวนั ทั่วไป ไปบญั ชแี ยกประเภทท่ัวไปแล้ว บญั ชีที่ถกู ปิดไปคือบัญชหี มวด 3 (ยกเว้นบัญชีทุน-
เจ้าของกิจการ) บัญชีหมวด 4 และบัญชีหมวด 5 ส่วนบัญชีท่ีเหลืออยู่ได้แก่ บัญชีหมวด 1 บัญชีหมวด 2 และ
บญั ชหี มวด 3 เฉพาะบญั ชีทนุ -เจา้ ของกิจการ จากนั้นใหห้ ายอดคงเหลือโดยมขี ั้นตอน ดังนี้
1. รวมยอดด้านเดบิตและเครดติ
2. หายอดคงเหลือ
3. ลงวันที่ส้ินเดือนทางด้านตรงกันข้ามกับด้านท่ีมียอดคงเหลือ เขียนคาอธิบายรายการว่า
“ยอดยกไป” ทาเคร่ืองหมายตรวจสอบ ✓ (Check Mark) ในช่องหน้าบัญชี และนายอดคงเหลือจากข้อ 2 ไป
บนั ทกึ ในช่องจานวนเงิน
4. รวมยอดอีกครง้ั ใหเ้ ขียนยอดรวมท้งั ดา้ นเดบติ และเครดิตให้อย่บู รรทดั เดียวกัน ขดี เสน้ ใต้ 2 เสน้
5. ลงวันท่ีต้นเดือนของเดือนถัดไปทางด้านท่ีมียอดคงเหลือ (หรือตรงกันข้ามกับยอดยกไป) เขียน
คาอธิบายรายการว่า “ยอดยกมา” ทาเครื่องหมายตรวจสอบ ✓ (Check Mark) ในช่องหน้าบัญชี และนายอด
คงเหลอื จากข้อ 2 ไปบนั ทกึ ในช่องจานวนเงนิ (ซ่งึ เป็นยอดเดยี วกบั ยอดยกไป) ดงั ตวั อย่าง

การบันทกึ รายการปดิ บัญชี สาหรับกิจการ
ทีใ่ ช้วิธีบนั ทกึ บญั ชีสนิ คา้ คงเหลอื แบบตอ่ เน่ือง

การบนั ทกึ รายการปดิ บญั ชี สาหรบั กิจการ
ที่ใช้วิธีบันทึกบญั ชสี ินคา้ คงเหลอื แบบตอ่ เนอ่ื ง

ตัวอย่างที่ 3 ต่อไปน้ีเป็นบัญชีแยกประเภททั่วไปของร้านคุณพระพาณิชย์ ณ วันท่ี 31 มีนาคม 25X1
ซงึ่ เป็นวันส้ินงวดบัญชี 1 เดอื น

การบันทกึ รายการปดิ บัญชี สาหรับกิจการ
ทีใ่ ช้วิธีบนั ทกึ บญั ชีสนิ คา้ คงเหลอื แบบตอ่ เน่ือง

การบันทกึ รายการปดิ บัญชี สาหรับกิจการ
ทีใ่ ช้วิธีบนั ทกึ บญั ชีสนิ คา้ คงเหลอื แบบตอ่ เน่ือง

การบันทกึ รายการปดิ บัญชี สาหรับกิจการ
ทีใ่ ช้วิธีบนั ทกึ บญั ชีสนิ คา้ คงเหลอื แบบตอ่ เน่ือง

การบันทกึ รายการปดิ บัญชี สาหรับกิจการ
ทีใ่ ช้วิธีบนั ทกึ บญั ชีสนิ คา้ คงเหลอื แบบตอ่ เน่ือง

งบทดลองหลงั ปดิ บญั ชี

หลังจากบันทึกรายการปิดบัญชีเรียบร้อยแล้ว บัญชีที่มียอดคงเหลืออยู่ในบัญชี
แยกประเภททั่วไปประกอบด้วยบัญชี 3 หมวดได้แก่ บัญชีหมวดสินทรัพย์ หมวดหนี้สิน
และหมวดส่วนของเจ้าของ (เฉพาะทนุ -เจา้ ของกิจการ) กิจการควรจัดทางบทดลองหลังปิดบัญชี
เพื่อพิสูจน์ความถูกต้องของยอดคงเหลือในบัญชีแยกประเภทท่ัวไปโดยมีขั้นตอนในการจัดทา
เหมือนงบทดลองกอ่ นปิดบญั ชี

งบทดลองหลงั ปิดบญั ชี

ตวั อย่างท่ี 4 จากตัวอยา่ งท่ี 3 ใหท้ างบทดลองหลังปิดบัญชี ณ วันท่ี 31 ธันวาคม 25X1

งบทดลองหลงั ปดิ บญั ชี

วงจรบัญชีสาหรับธุรกิจซ้ือขายสินค้า (The Accounting Processing Cycle for
Merchandising Business) คือ ลาดบั ขน้ั ตอนในการทาบญั ชีตง้ั แตต่ น้ จนจบ ประกอบด้วย

ข้ันที่ 1 บันทึกรายการเปิดบัญชีและรายการค้าระหว่างเดือนในสมุดบันทึกรายการขั้นต้น
(ได้แก่ สมุดรายวนั เฉพาะ และสมุดรายวันทว่ั ไป)

ขัน้ ท่ี 2 ผา่ นรายการจากสมดุ บนั ทึกรายการข้นั ตน้ ไปบญั ชีแยกประเภท
ขั้นท่ี 3 ทางบทดลองก่อนรายการปรบั ปรุง
ข้ันท่ี 4 บันทึกรายการปรบั ปรุงและแก้ไขข้อผิดพลาด (ถ้าม)ี
ข้ันท่ี 5 ทากระดาษทาการชนิด 8 ช่อง หรือทางบทดลองหลังรายการปรบั ปรุง
ขัน้ ท่ี 6 ทางบการเงิน (งบกาไรขาดทนุ และงบแสดงฐานะการเงิน)
ขน้ั ที่ 7 บนั ทึกรายการปิดบัญชี
ขน้ั ที่ 8 ทางบทดลองหลังปิดบัญชี

งบทดลองหลังปดิ บญั ชี