บัญชีซื้อขายสินค้า

รปู แบบของบัญชีแยกประเภท

 รูปแบบของบัญชีแยกประเภท (Account Form) โดยท่ัวไปมี 2 แบบ คือ
แบบมาตรฐาน (Standard Account Form) หรือแบบตัว T (T Account Form) แบบนี้
เป็นแบบทน่ี ิยมใช้ทั่วไป แบง่ ออกเป็น 2 ด้าน คอื ด้านเดบิตและเครดิต

รปู แบบของบัญชแี ยกประเภท

 แบบแสดงยอดคงเหลือหรือยอดดุล (Balance Account Form) แบบนี้
มีลักษณะคล้ายสมุดรายวันทั่วไป เพียงแต่เพิ่มช่องยอดคงเหลือเพื่อแสดงยอดคงเหลือทุกคร้ัง
ที่มีการบันทึกรายการ บัญชีแยกประเภทแบบน้ีเหมาะสาหรับบัญชีท่ีต้องการทราบยอดคงเหลือ
ทนั ที นยิ มใชเ้ ป็นบัญชยี อ่ ย ประกอบกบั บัญชคี มุ ยอด เชน่

รปู แบบของบญั ชแี ยกประเภท

 แบบแสดงยอดคงเหลือหรอื ยอดดุล (Balance Account Form)

การผ่านรายการจากสมุดรายวันเฉพาะไปบญั ชแี ยกประเภท

การผ่านรายการจากสมุดรายวันเฉพาะไปบญั ชแี ยกประเภท จะแยกเป็น 2 ลกั ษณะ คอื
 การผา่ นรายการจากสมุดรายวนั เฉพาะไปบัญชแี ยกประเภทยอ่ ย
การผ่านรายการจากสมดุ รายวนั เฉพาะไปบญั ชีแยกประเภทย่อยมขี ั้นตอนดังน้ี
1. ผา่ นรายการจากสมดุ รายวนั เฉพาะไปบัญชแี ยกประเภทย่อยทันทที ่ี
บันทกึ รายการค้าโดย
1.1 เขยี นชื่อบญั ชแี ยกประเภทยอ่ ย
1.2 บันทกึ วนั เดือน ปี
1.3 เขยี นคาอธิบายรายการและเลขที่ใบสาคญั
เช่น ใบกากบั ภาษี/ใบกากบั สินคา้
1.4 บนั ทึกจานวนเงินดา้ นเดบติ หรือเครดติ ใหต้ รงกับสมดุ รายวันเฉพาะ
1.5 คานวณยอดคงเหลือ

การผ่านรายการจากสมุดรายวนั เฉพาะไปบัญชแี ยกประเภท

การผา่ นรายการจากสมดุ รายวนั เฉพาะไปบญั ชแี ยกประเภท จะแยกเปน็ 2 ลกั ษณะ คือ
 การผา่ นรายการจากสมุดรายวันเฉพาะไปบญั ชแี ยกประเภทยอ่ ย
1. การผา่ นรายการจากสมุดรายวันเฉพาะไปบัญชแี ยกประเภทยอ่ ย

การผ่านรายการจากสมดุ รายวันเฉพาะไปบัญชีแยกประเภท

การผ่านรายการจากสมุดรายวันเฉพาะไปบญั ชแี ยกประเภท จะแยกเป็น 2 ลักษณะ คือ
 การผา่ นรายการจากสมุดรายวันเฉพาะไปบัญชีแยกประเภทย่อย
2. อ้างอิงหน้าบัญชี โดยในสมุดรายวันเฉพาะทาเครื่องหมายตรวจสอบ ✓

(Check Mark) ส่วนในบัญชีแยกประเภทย่อยให้เขียนชื่อย่อและหน้าของสมุดรายวันเฉพาะ
ดงั ตวั อย่าง

การผ่านรายการจากสมุดรายวันเฉพาะไปบญั ชีแยกประเภท

การผา่ นรายการจากสมุดรายวนั เฉพาะไปบัญชีแยกประเภท จะแยกเปน็ 2 ลกั ษณะ คือ
 การผา่ นรายการจากสมุดรายวันเฉพาะไปบญั ชแี ยกประเภทยอ่ ย
3. บญั ชเี จา้ หนกี้ ารค้าทเี่ หลอื ใหป้ ฏิบัติเหมอื นกนั และในวนั สนิ้ เดอื นให้

คานวณหายอดรวม ดังตัวอยา่ ง

การผ่านรายการจากสมุดรายวนั เฉพาะไปบัญชีแยกประเภท

การผ่านรายการจากสมุดรายวนั เฉพาะไปบญั ชีแยกประเภท จะแยกเปน็ 2 ลักษณะ คือ
 การผ่านรายการจากสมุดรายวันเฉพาะไปบัญชแี ยกประเภททัว่ ไป
การผ่านรายการจากสมุดรายวันเฉพาะไปบัญชีแยกประเภทท่ัวไป จะทาต่อจาก

การผ่านรายการไปบญั ชีแยกประเภทย่อย โดยมีขัน้ ตอนดงั น้ี
1. ผา่ นรายการจากสมุดรายวนั เฉพาะไปบัญชแี ยกประเภททัว่ ไป โดย
1.1 บนั ทกึ วัน เดือน ปี เป็นวันสิ้นเดอื น
1.2 บนั ทกึ จานวนเงินดว้ ยยอดรวมดา้ นทีต่ รงกบั สมุดรายวันเฉพาะ
1.3 เขยี นคาอธบิ ายรายการด้วยชื่อสมดุ รายวันเฉพาะ
2. อ้างอิงหน้าบัญชี โดยในสมุดรายวันเฉพาะให้เขียนเลขที่บัญชีแยกประเภท

ท่ัวไปใต้บรรทัดยอดรวม ส่วนในบัญชีแยกประเภทท่ัวไป ให้เขียนช่ือย่อและหน้าของสมุด
รายวนั เฉพาะ

การผา่ นรายการจากสมุดรายวันเฉพาะไปบญั ชีแยกประเภท

การผ่านรายการจากสมุดรายวนั เฉพาะไปบัญชแี ยกประเภท จะแยกเป็น 2 ลกั ษณะ คอื
 การผา่ นรายการจากสมุดรายวันเฉพาะไปบัญชแี ยกประเภททั่วไป
2. อา้ งอิงหน้าบญั ชี ดงั ตวั อย่าง

การผ่านรายการจากสมดุ รายวันเฉพาะไปบัญชีแยกประเภท

การผา่ นรายการจากสมดุ รายวนั เฉพาะไปบญั ชแี ยกประเภท จะแยกเปน็ 2 ลักษณะ คอื
 การผา่ นรายการจากสมุดรายวนั เฉพาะไปบญั ชแี ยกประเภททวั่ ไป
3. บญั ชีท่ีเหลือใหป้ ฏิบัติเหมอื นกัน

การผ่านรายการจากสมุดรายวันเฉพาะไปบัญชีแยกประเภท

ใหท้ า ผา่ นรายการไปบญั ชแี ยกประเภทลูกหน้กี ารค้ารายตัวและบญั ชีแยกประเภททัว่ ไป

การผ่านรายการจากสมดุ รายวนั เฉพาะไปบัญชแี ยกประเภท

การผ่านรายการจากสมดุ รายวนั เฉพาะไปบญั ชแี ยกประเภท

บญั ชีแยกประเภททว่ั ไป

การผา่ นรายการจากสมดุ รายวนั เฉพาะไปบญั ชแี ยกประเภท

ตวั อย่างท่ี 2 ตอ่ ไปนีเ้ ปน็ สมดุ รายวันซื้อสินคา้ และสมดุ รายวันสง่ คนื สนิ ค้าและจานวนทไี่ ด้ลด
ของรา้ นสวนหลวงพาณิชย์ ระหว่างเดือนกันยายน 25X1

ใหท้ า ผ่านรายการไปบญั ชแี ยกประเภทเจา้ หนี้การค้ารายตัวและบญั ชแี ยกประเภทท่ัวไป

การผ่านรายการจากสมดุ รายวนั เฉพาะไปบัญชแี ยกประเภท

การผ่านรายการจากสมดุ รายวนั เฉพาะไปบัญชแี ยกประเภท

การผ่านรายการจากสมดุ รายวนั เฉพาะไปบัญชแี ยกประเภท

การทารายละเอยี ดลกู หนี้การค้าและรายละเอยี ดเจา้ หนีก้ ารค้า

การจัดทารายละเอียดลูกหน้ีการค้าและรายละเอียดเจ้าหน้ีการค้า คือ การสรุปยอด
คงเหลือของลูกหนี้การค้าและเจา้ หนี้การค้าทุกราย โดยนายอดคงเหลือมาจากบัญชีแยกประเภท
ลูกหนี้การค้ารายตัวและบัญชีแยกประเภทเจ้าหน้ีการค้ารายตัว พร้อมคานวณหายอดรวม
ซึ่งจะต้องเท่ากับยอดคงเหลือในบัญชีแยกประเภทลูกหน้ีการค้าและบัญชีแยกประเภทเจ้าหนี้
การค้า การทารายละเอียดลูกหนี้การค้าและรายละเอียดเจ้าหน้ีการค้าไม่มีรูปแบบตายตัว
แล้วแต่ความต้องการของผู้จัดทา แต่ควรจะประกอบด้วยชื่อกิจการ ช่ือลูกหนี้การค้า/เจ้าหนี้
การคา้ จานวนเงนิ และยอดรวม

การทารายละเอยี ดลกู หนี้การค้าและรายละเอยี ดเจา้ หนีก้ ารค้า

ดงั ตวั อยา่ ง

การทารายละเอยี ดลกู หนกี้ ารคา้ และรายละเอียดเจา้ หน้ีการค้า

ตัวอยา่ งที่ 3 จากตัวอยา่ งท่ี 1 และตัวอยา่ งที่ 2 จงจดั ทารายละเอยี ดลูกหนกี้ ารคา้
และรายละเอียดเจา้ หนี้การค้า

การทารายละเอียดลูกหน้กี ารค้าและรายละเอยี ดเจ้าหน้กี ารคา้

ตัวอยา่ งท่ี 4 ต่อไปน้เี ป็นสมุดรายวันรบั เงนิ และสมดุ รายวนั จ่ายเงนิ ของรา้ นเจ้าสวั การค้า
ระหว่างเดอื นตลุ าคม 25X1

การทารายละเอียดลูกหน้กี ารค้าและรายละเอยี ดเจ้าหน้กี ารคา้

ตัวอยา่ งท่ี 4 ต่อไปน้เี ป็นสมุดรายวันรบั เงนิ และสมดุ รายวนั จ่ายเงนิ ของรา้ นเจ้าสวั การค้า
ระหว่างเดอื นตลุ าคม 25X1

การทารายละเอยี ดลกู หน้ีการคา้ และรายละเอียดเจ้าหนกี้ ารคา้

ข้อมูลเพม่ิ เตมิ

1. ลกู หน้กี ารคา้ ณ วันที่ 1 ตลุ าคม 25X1 ประกอบดว้ ย

1.1 นางสาวสารภี 26,750 บาท

1.2 นายศรปี ระเสริฐ 19,260 บาท

1.3 นางเลิศหลา้ 9,630 บาท

55,640 บาท

2. เจ้าหน้กี ารค้า ณ วนั ท่ี 1 ตลุ าคม 25X1 ประกอบด้วย

1.1 ห้างหุ้นส่วนฟ้าขาว 24,075 บาท

1.2 บริษัท ดาวเดือน จากัด 32,100 บาท

1.3 ร้านเรอื นแพ 12,840 บาท

69,015 บาท

ให้ทา 1. ผ่านรายการไปบัญชีแยกประเภทลูกหนกี้ ารค้ารายตัวและเจา้ หน้กี ารคา้ รายตวั

2. ผา่ นรายการไปบัญชีแยกประเภททัว่ ไป

3. รายละเอียดลูกหนกี้ ารคา้ และรายละเอยี ดเจ้าหนก้ี ารคา้

การทารายละเอยี ดลูกหนกี้ ารคา้ และรายละเอียดเจา้ หนี้การคา้

1. ผ่านรายการไปบญั ชีแยกประเภทลกู หนี้การคา้ รายตวั และเจ้าหน้ีการคา้ รายตัว

การทารายละเอียดลกู หนี้การค้าและรายละเอยี ดเจา้ หนี้การคา้

การทารายละเอียดลกู หนกี้ ารค้าและรายละเอยี ดเจ้าหน้กี ารคา้

2. ผ่านรายการไปบญั ชแี ยกประเภทท่ัวไป

การทารายละเอียดลกู หนกี้ ารค้าและรายละเอยี ดเจ้าหน้กี ารคา้

2. ผ่านรายการไปบญั ชแี ยกประเภทท่ัวไป

การทารายละเอียดลกู หนี้การค้าและรายละเอยี ดเจา้ หนี้การคา้

การทารายละเอียดลกู หนกี้ ารคา้ และรายละเอยี ดเจ้าหนีก้ ารคา้

3. รายละเอียดลกู หนี้การคา้ และรายละเอยี ดเจา้ หนก้ี ารค้า

การทารายละเอยี ดลูกหนี้การคา้ และรายละเอียดเจ้าหนีก้ ารคา้

ตัวอย่างท่ี 5 ต่อไปนี้เป็นสมดุ เงินสด 3 ชอ่ ง ของรัชชานนท์พาณิชย์ ระหวา่ งเดือนตลุ าคม 25X1

การทารายละเอียดลูกหนีก้ ารค้าและรายละเอยี ดเจ้าหนก้ี ารคา้

ข้อมูลเพิ่มเติม
1. ลูกหนี้การค้า ณ วันที่ 1 สิงหาคม 25X1 ประกอบดว้ ย
1.1 นาย ก 20,330 บาท
1.2 นาย ข 44,940 บาท
1.3 นาย ค 12,840 บาท
78,110 บาท
2. เจ้าหนก้ี ารคา้ ณ วันที่ 1 ตลุ าคม 25X1 ประกอบดว้ ย
1.1 นางสาว A 38,520 บาท
1.2 นางสาว B 81,320 บาท
1.3 นางสาว C 10,593 บาท
130,433 บาท

ใหท้ า 1. ผ่านรายการไปบัญชีแยกประเภทลกู หนีก้ ารค้ารายตัวและเจ้าหน้ีการคา้ รายตวั
2. ผา่ นรายการไปบัญชแี ยกประเภททั่วไป
3. รายละเอียดลกู หนก้ี ารคา้ และรายละเอียดเจ้าหนก้ี ารค้า

การทารายละเอยี ดลูกหนกี้ ารคา้ และรายละเอียดเจา้ หนี้การคา้

1. ผ่านรายการไปบญั ชีแยกประเภทลกู หนี้การคา้ รายตวั และเจ้าหน้ีการคา้ รายตัว

การทารายละเอียดลกู หน้กี ารค้าและรายละเอยี ดเจ้าหน้กี ารคา้

2. ผ่านรายการไปบญั ชีแยกประเภทท่ัวไป

การทารายละเอียดลกู หนี้การค้าและรายละเอยี ดเจา้ หนี้การคา้

การทารายละเอียดลกู หนกี้ ารคา้ และรายละเอยี ดเจ้าหนีก้ ารคา้

3. รายละเอียดลกู หนี้การคา้ และรายละเอยี ดเจา้ หนก้ี ารค้า

งบทดลอง

หลังจากผา่ นรายการจากสมุดบนั ทกึ รายการขั้นต้นไปบัญชแี ยกประเภทแล้ว
กิจการควรจัดทางบทดลอง (Trial Balance) ขึ้นเพื่อพิสูจน์ความถูกต้อง
ของการบันทึกรายการตามหลักบัญชีคู่ และเพ่ือความสะดวกในการจัดทางบการเงิน
หรอื รายงานตอ่ ไป

งบทดลอง

ตวั อย่างท่ี 6 ตอ่ ไปนีเ้ ปน็ บัญชีแยกประเภททว่ั ไปของร้านรณพรี พ์ าณิชย์ ระหวา่ งเดือนตลุ าคม 25X1

งบทดลอง

ตวั อย่างท่ี 6 ตอ่ ไปนีเ้ ปน็ บัญชีแยกประเภททว่ั ไปของร้านรณพรี พ์ าณิชย์ ระหวา่ งเดือนตลุ าคม 25X1

งบทดลอง

ตวั อย่างท่ี 6 ตอ่ ไปนีเ้ ปน็ บัญชีแยกประเภททว่ั ไปของร้านรณพรี พ์ าณิชย์ ระหวา่ งเดือนตลุ าคม 25X1

งบทดลอง

ตวั อย่างท่ี 6 ตอ่ ไปนีเ้ ปน็ บัญชีแยกประเภททว่ั ไปของร้านรณพรี พ์ าณิชย์ ระหวา่ งเดือนตลุ าคม 25X1

งบทดลอง

ตัวอย่างที่ 6 ตอ่ ไปนเี้ ป็นบญั ชแี ยกประเภทท่ัวไปของร้านรณพรี พ์ าณิชย์ ระหวา่ งเดือนตลุ าคม 25X1

ใหท้ า งบทดลอง ณ วันท่ี 31 ธนั วาคม 25X1

งบทดลอง

ข้นั ตอนในการทา
1. หายอดคงเหลอื ดว้ ยดินสอ

งบทดลอง

งบทดลอง

งบทดลอง

งบทดลอง

ขน้ั ตอนในการทา
2. นายอดคงเหลอื ทีค่ านวณได้ไปจดั ทางบทดลอง

หน่วยท่ี 7

การบนั ทกึ รายการปรบั ปรุง
การแกไ้ ขขอ้ ผดิ พลาด
และการบนั ทึกรายการโอนกลบั

หนว่ ยท่ี 7

การบันทกึ รายการปรบั ปรงุ การแก้ไขข้อผดิ พลาดและการบันทกึ รายการโอนกลับ

แนวคดิ

เมื่อถึงวันส้ินงวดบัญชี กิจการจะต้องบันทึกรายการปรับปรุงและแก้ไขข้อผิดพลาด (ถ้ามี) ท่ีเกิดขึ้นในระหว่างรอบ
ระยะเวลาบัญชี เพ่ือให้เป็นไปตามเกณฑ์คงค้างและเพื่อให้ยอดคงเหลือในบัญชีแยกประเภทท่ัวไปแสดงยอดคงเหลือ
ทถ่ี ูกต้อง ตรงกบั ความเปน็ จริง อนั มผี ลตอ่ การแสดงผลการดาเนินงานในงบกาไรขาดทุนและการแสดงฐานะการเงินในงบ
แสดงฐานะการเงนิ ของกจิ การ หลังจากบันทึกรายการปรับปรุงแลว้ กิจการควรบนั ทกึ รายการโอนกลบั รายการ เพอ่ื ให้การ
บันทึกรายการในงวดบัญชีถัดไปสะดวกและลดข้อผิดพลาด

สาระการเรียนรู้

1. ความหมายและความสาคญั ของรายการปรบั ปรุง 5. งบทดลองหลังรายการปรบั ปรุง
2. ประเภทของรายการปรับปรงุ 6. การบันทึกรายการโอนกลบั รายการ
3. วิธกี ารบนั ทึกรายการปรับปรงุ 7. ศัพทบ์ ญั ชี
4. ขอ้ ผดิ พลาดและการแก้ไขข้อผดิ พลาด

หน่วยที่ 7

การบันทึกรายการปรบั ปรงุ การแก้ไขข้อผิดพลาดและการบันทกึ รายการโอนกลบั

ผลการเรยี นรทู้ ค่ี าดหวงั

1. บอกความหมายและความสาคญั ของรายการปรบั ปรุงได้
2. บอกประเภทของรายการปรบั ปรุงได้
3. อธิบายและบนั ทกึ รายการปรับปรงุ ในสมุดรายวันทว่ั ไปได้
4. อธบิ ายขอ้ ผดิ พลาดและบันทกึ รายการแก้ไขข้อผดิ พลาดในสมดุ รายวนั ท่ัวไปได้
5. ทางบทดลองหลงั รายการปรับปรุงได้
6. อธบิ ายและบันทกึ รายการโอนกลบั รายการในสมดุ รายวันทว่ั ไปได้
7. บอกศัพทบ์ ัญชีได้
8. มกี ิจนิสัย มรี ะเบียบ ละเอียด รอบคอบ ซือ่ สัตย์ มีวนิ ยั ตรงตอ่ เวลา และมีเจตคตทิ ่ดี ีตอ่ วิชาชีพบญั ชี

ความหมายและความสาคัญของรายการปรับปรุง

รายการปรับปรุง (Adjusting Entries) หมายถึง รายการท่ีกิจการจะต้องบันทึก
ในวันส้ินงวด บัญชี เพ่ือแก้ไข ปรับปรุงรายได้และค่าใช้จ่ายต่าง ๆ ท่ีเกิดข้ึนในระหว่างงวด
บัญชีท้ังที่ได้รับ-จ่ายเงินแล้ว หรือยังไม่ได้รับ-จ่ายเงินเพื่อให้ยอดคงเหลือในบัญชีท่ีเก่ียวข้อง
แสดงยอดท่ีถูกต้องตรงกับความเป็นจริง และเป็นไปตามเกณฑ์คงค้างในแม่บทการบัญชี
ของสภาวิชาชีพบัญชี เช่น ค่าใช้จ่ายจ่ายล่วงหน้า ค่าใช้จ่ายค้างจ่าย รายได้รับล่วงหน้า
รายได้คา้ งรับ เปน็ ตน้

ความสาคัญของรายการปรับปรุงคือ ยอดคงเหลือในบัญชีแยกประเภทท่ัวไป
หลังรายการปรับปรุงจะเป็นยอดที่ถูกต้องตรงกับความเป็นจริง มีผลโดยตรงต่อการแสดงผล
การดาเนินงานในงบกาไร ขาดทุน และการแสดงฐานะการเงินในงบแสดงฐานะการเงิน
ของกจิ การ