เอกสารประกอบการสอน 2563

หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 3 หน้สี นิ ไมห่ มนุ เวยี น 191

8. วันที่ 1 มกราคม 2557 บรษิ ทั กา้ วหน้า จากดั ออกจาหน่ายหุ้นกู้ มลู คา่ 100,000 บาท

อตั ราดอกเบ้ยี 12% ตอ่ ปี อายุ 5 ปี จ่ายดอกเบ้ียทกุ วันที่ 30 มิถนุ ายน และ 31 ธนั วาคม

จาหนา่ ยในราคา 107,721 บาท อัตราดอกเบี้ยท่แี ทจ้ รงิ 10% การบนั ทกึ ตดั บัญชีสว่ นเกินมูลคา่ ห้นุ กู้

วิธอี ัตราดอกเบยี้ ทีแ่ ทจ้ รงิ ในวันที่ 30 มิถนุ ายน 2557 ตรงกบั ขอ้ ใด (จดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้ข้อท่ี 6)

ก. เดบิต ดอกเบย้ี จ่าย 603.26

เครดติ ส่วนเกนิ มูลค่าหนุ้ กู้ 603.26

ข. เดบิต ดอกเบย้ี จา่ ย 613.95

เครดิต ส่วนเกินมูลค่าหุ้นกู้ 613.95

ค. เดบิต ส่วนเกนิ มูลคา่ หนุ้ กู้ 613.95

เครดติ ดอกเบย้ี จ่าย 613.95

ง. เดบติ สว่ นเกินมูลค่าหุ้นกู้ 644.65

เครดติ ดอกเบ้ียจ่ายคา้ งจา่ ย 644.65

จ. เดบิต ดอกเบย้ี จา่ ยค้างจ่าย 644.65

เครดติ ส่วนเกนิ มูลคา่ หุน้ กู้ 644.65

9. วนั ท่ี 1 มกราคม 2557 บรษิ ทั มีสขุ จากดั จาหน่ายหนุ้ กู้ มลู ค่า 500,000 บาท ในราคา 110 บาท

มูลคา่ หนุ้ ละ 1,000 บาท อตั ราดอกเบย้ี 8% ตอ่ ปี จ่ายดอกเบีย้ ทกุ วนั ที่ 31 ธันวาคม อายุ 4 ปี

พรอ้ มออกใบสาคญั แสดงสทิ ธิซอื้ หุน้ สามญั โดยหนุ้ กู้ 1 หนุ้ ไดร้ บั ใบสาคัญแสดงสทิ ธิ 1 ใบ

มูลคา่ หนุ้ ละ 50 บาท ซอื้ ไดใ้ นราคาหุ้นละ 65 บาท ราคาตลาดของหุ้นสามญั หนุ้ ละ 70 บาท

ห้นุ กู้มรี าคาตลาดหนุ้ ละ 1,050 บาท การบันทกึ บญั ชีจาหนา่ ยห้นุ กู้พรอ้ มออกใบสาคัญแสดงสทิ ธิ

ซอื้ หุ้นทุนในวนั ที่ 1 มกราคม 2557 ตรงกับข้อใด (จุดประสงค์การเรยี นรขู้ อ้ ท่ี 10)

ก. เดบติ เงินสด 550,000

เครดติ หุ้นกู้ 500,000

สว่ นเกินมลู ค่าห้นุ กู้ 50,000

ข. เดบิต เงินสด 550,000

เครดติ ห้นุ กู้ 500,000

ส่วนเกินมลู คา่ หนุ้ กู้ 47,393

ส่วนเกินทุนใบสาคัญแสดงสิทธซิ ้ือหนุ้ ทุน 2,607

ค. เดบิต เงินสด 550,000

เครดติ หุ้นกู้ 500,000

สว่ นเกนิ ทนุ ใบสาคญั แสดงสทิ ธิซือ้ หุน้ ทนุ 50,000

หน่วยการเรยี นร้ทู ี่ 3 หน้สี ินไมห่ มุนเวยี น 192

9. (ตอ่ )

ง. เดบติ เงินสด 499,937

สว่ นลดมลู ค่าหุน้ กู้ 47,393

ส่วนเกินทุนใบสาคญั แสดงสทิ ธซิ ื้อหนุ้ ทุน 2,670

เครดติ หุ้นกู้ 550,000

จ. เดบติ เงนิ สด 525,000

ส่วนเกินทนุ ใบสาคญั แสดงสิทธซิ ือ้ หุ้นทนุ 2,500

เครดิต หนุ้ กู้ 500,000

ส่วนเกนิ มลู คา่ หนุ้ กู้ 27,500

10. เม่ือวนั ท่ี 1 มกราคม 2557 บรษิ ัท ใจดี จากัด จดทะเบยี นและออกจาหนา่ ยหนุ้ กู้

มูลคา่ 150,000 บาท ราคามูลค่าหุน้ ละ 100 บาท ในราคา 112 บาท อตั ราดอกเบ้ีย 12% ตอ่ ปี

อายุ 4 ปี จา่ ยดอกเบ้ยี ทกุ วนั ที่ 31 ธนั วาคม การบนั ทกึ บัญชไี ถ่ถอนหนุ้ กเู้ มอื่ ครบกาหนด

ตรงกบั ข้อใด (จดุ ประสงค์การเรยี นร้ขู ้อที่ 11)

ก. เดบิต เงินสด 150,000

ดอกเบย้ี จ่าย 18,000

เครดติ ห้นุ กู้ 168,000

ข. เดบิต หนุ้ กู้ 168,000

เครดติ เงนิ สด 150,000

สว่ นเกนิ มลู คา่ หุ้นกู้ 18,000

ค. เดบิต เงนิ สด 168,000

เครดติ หุ้นกู้ 150,000

สว่ นเกินมูลค่าห้นุ กู้ 18,000

ง. เดบติ หนุ้ กู้ 150,000

เครดิต เงนิ สด 150,000

จ. เดบิต เงนิ สด 168,000

เครดติ หุน้ กู้ 168,000

หน่วยการเรียนรู้ท่ี 3 หน้ีสนิ ไม่หมุนเวียน 193

11. จากตารางตัดส่วนลดมลู คา่ หนุ้ กู้ของหนุ้ กู้ มูลคา่ 500,000 บาท อัตราดอกเบย้ี 10% ตอ่ ปี

อัตราดอกเบยี้ ท่แี ทจ้ ริง 12% จา่ ยดอกเบยี้ ทกุ วนั ท่ี 1 มีนาคม หนุ้ ก้อู ายุ 5 ปี

(1) (2) (3) ราคาตามบัญชีหนุ้ กู้

วนั ที่ ดอกเบี้ยท่ี ดอกเบย้ี จา่ ย ตดั บัญชีส่วนลด [ราคาตามบัญชี
ต้นงวด + (3)]
จ่ายเป็นเงินสด ตามบัญชี มูลค่าหุ้นกู้

(2) - (1)

1 มี.ค. 2550 - - - 463,940.00

1 มี.ค. 2551 50,000.00 55,672.80 5,672.80 469,612.80

1 มี.ค. 2552 50,000.00 56,353.54 6,353.54 475,966.34

1 มี.ค. 2553 50,000.00 57,115.96 7,115.96 483,082.30

1 มี.ค. 2554 50,000.00 57,969.88 7,969.88 491,052.18

1 ม.ี ค. 2555 50,000.00 58,947.82 8,947.82 500,000.00

บริษัทไถ่ถอนหุ้นกทู้ ้ังหมด ในวันที่ 1 มกราคม 2553 หลังจากจ่ายดอกเบ้ียและตดั ส่วนลดมลู คา่ หนุ้ กู้

ในราคา 102 บาท การบนั ทกึ บญั ชีไถถ่ อนหุ้นกูก้ อ่ นครบกาหนด ในวันที่ 1 มกราคม 2553 ตรงกับขอ้ ใด

(จุดประสงค์การเรียนรู้ข้อท่ี 12)

ก. เดบิต หุ้นกู้ 500,000.00

ขาดทุนจากการไถถ่ อนหนุ้ กู้ 28,103.70

เครดติ เงนิ สด 510,000.00

ส่วนลดมลู ค่าหุน้ กู้ 18,103.70

ข. เดบิต ห้นุ กู้ 500,000.00

ขาดทนุ จากการไถ่ถอนห้นุ กู้ 34,033.66

เครดติ เงินสด 510,000.00

สว่ นลดมูลค่าหนุ้ กู้ 24,033.66

ค. เดบิต หนุ้ กู้ 483,082.30

ขาดทุนจากการไถ่ถอนหนุ้ กู้ 50,951.36

เครดติ เงนิ สด 510,000.00

สว่ นลดมูลคา่ หนุ้ กู้ 24,033.66

ง. เดบิต หนุ้ กู้ 483,082.30

ส่วนลดมูลคา่ หนุ้ กู้ 26,917.70

เครดิต เงินสด 510,000.00

จ. เดบติ ห้นุ กู้ 500,000.00

ส่วนลดมูลค่าหุ้นกู้ 18,103.70

เครดติ เงนิ สด 483,082.30

กาไรจากการไถถ่ อนหนุ้ กู้ 35,021.40

หนว่ ยการเรยี นรทู้ ี่ 3 หนส้ี นิ ไมห่ มุนเวยี น 194

12. บรษิ ทั มีนา จากดั จาหน่ายหุน้ กู้ มูลคา่ 1,000,000 บาท อตั ราดอกเบีย้ 12% ตอ่ ปี

ซึ่งจะครบกาหนดในอีก 4 ปขี า้ งหนา้ บริษัทไถ่ถอนหุ้นก้กู ่อนครบกาหนดโดยการออกหุ้นก้ใู หม่

เม่ือวนั ที่ 1 มกราคม 2554 บญั ชสี ่วนเกินมลู คา่ หนุ้ กู้คงเหลือ 40,000 บาท บริษทั ไถ่ถอนห้นุ กู้

ในราคา 105 บาท ส่วนห้นุ กใู้ หม่ มลู ค่า 1,000,000 บาท อตั ราดอกเบย้ี 10% ตอ่ ปี

จาหน่ายในราคา 99 บาท การบันทกึ บัญชีไถถ่ อนห้นุ กู้ ตรงกับข้อใด (จุดประสงคก์ ารเรยี นรู้ข้อที่ 13)

ก. เดบิต หนุ้ กู้ 1,000,000

ขาดทุนจากการไถถ่ อนห้นุ กู้ 50,000

เครดติ เงินสด 1,050,000

ข. เดบิต ห้นุ กู้ 1,000,000

ส่วนเกนิ มลู ค่าห้นุ กู้ 40,000

ขาดทนุ จากการไถ่ถอนหุน้ กู้ 10,000

เครดิต เงนิ สด 1,050,000

ค. เดบติ หนุ้ กู้ 1,000,000

ขาดทนุ จากการไถถ่ อนหนุ้ กู้ 30,000

เครดติ เงนิ สด 990,000

สว่ นเกินมลู ค่าหนุ้ กู้ 40,000

ง. เดบิต หนุ้ กู้ 1,000,000

ส่วนเกินมลู ค่าหนุ้ กู้ 10,000

เครดติ เงนิ สด 990,000

กาไรจากการจาหนา่ ยหนุ้ กู้ 20,000

จ. เดบิต หนุ้ กู้ 1,050,000

ส่วนเกินมูลคา่ หุ้นกู้ 40,000

เครดิต เงินสด 1,000,000

กาไรจากการจาหน่ายหุ้นกู้ 90,000

หนว่ ยการเรยี นร้ทู ี่ 3 หนี้สนิ ไมห่ มนุ เวียน 195

13.วนั ที่ 1 เมษายน 2557 บริษัท ดจี รงิ จากัด ออกจาหนา่ ยหุ้นกู้ มูลค่า 200,000 บาท

อัตราดอกเบย้ี 10% ต่อปี อายุ 5 ปี จ่ายดอกเบี้ยทกุ วนั ท่ี 1 เมษายน และ 1 ตุลาคม

ในราคา 185,281 บาท บรษิ ัทตัดส่วนลดมูลคา่ หุ้นกดู้ ้วยวธิ อี ตั ราดอกเบยี้ ทแี่ ทจ้ รงิ

อตั ราดอกเบีย้ ทแี่ ทจ้ ริง 12% การบนั ทกึ ปรบั ปรงุ ดอกเบี้ยหนุ้ กู้และตดั สว่ นลดมลู ค่าห้นุ กู้

ในวันท่ี 31 ธนั วาคม 2557 ตรงกบั ข้อใด (จดุ ประสงค์การเรยี นรู้ขอ้ ท่ี 9)

ก. เดบิต ดอกเบย้ี จา่ ย 5,558.43

เครดติ ดอกเบี้ยคา้ งจา่ ย 5,000.00

ส่วนลดมูลคา่ หุ้นกู้ 558.43

ข. เดบติ ส่วนลดมลู คา่ หนุ้ กู้ 5,558.43

เครดติ ดอกเบยี้ ค้างจ่าย 5,558.43

ค. เดบติ ดอกเบีย้ จา่ ย 5,000.00

ส่วนลดมลู ค่าห้นุ กู้ 591.93

เครดติ ดอกเบย้ี คา้ งจ่าย 5,591.93

ง. เดบติ สว่ นลดมูลค่าห้นุ กู้ 5,575.19

เครดิต ดอกเบย้ี ค้างจา่ ย 5,575.19

จ. เดบิต ดอกเบย้ี ค้างจา่ ย 5,591.93

เครดติ ดอกเบย้ี จ่าย 5,591.93

14. การแสดงรายการหนส้ี นิ ไมห่ มุนเวยี นในงบแสดงฐานะการเงนิ ข้อใดถูกตอ้ ง

(จดุ ประสงค์การเรียนร้ขู ้อที่ 16)

ก. เรียงลาดบั รายการตามนโยบายของบริษทั

ข. เรยี งลาดบั รายการตามภาระผูกพนั ที่ต้องชาระ

ค. เรียงลาดับรายการย่อตามรปู แบบทก่ี รมพัฒนาธุรกจิ การค้าประกาศใช้

ง. เรียงลาดบั รายการตามมลู คา่ หนส้ี ิน อัตราดอกเบีย้ และวันครบกาหนดชาระ

จ. เรียงลาดับรายการตามลกั ษณะของหนส้ี ิน วนั ครบกาหนด และวธิ ีการชาระหน้ี

หนว่ ยการเรียนรทู้ ่ี 3 หนสี้ นิ ไมห่ มนุ เวยี น 196

15. วันท่ี 1 มกราคม 2557 บรษิ ทั สมสริ ิ จากดั จาหนา่ ยหุ้นกู้แปลงสภาพ 8% จานวน 1,000 หุน้

มลู ค่าหุน้ ละ 500 บาท จาหนา่ ยในราคา 510 บาท อายุ 5 ปี จ่ายดอกเบีย้ ทกุ วนั ที่ 31 ธนั วาคม

หนุ้ กมู้ มี ลู คา่ ยตุ ิธรรม 462,082 บาท เงอ่ื นไขการแปลงสภาพคือ หนุ้ กู้ 1 หุ้น แปลงสภาพเป็น

หนุ้ สามญั ได้ 5 หุ้น สามารถแปลงสภาพได้ตลอดอายุของหนุ้ กู้ ณ วนั จาหนา่ ยห้นุ กแู้ ปลงสภาพ

อตั ราดอกเบย้ี ในทอ้ งตลาด 10% ราคาตลาดหนุ้ สามญั หุ้นละ 90 บาท ต่อมาวนั ท่ี 1 มกราคม 2558

ราคาตลาดหุ้นสามญั หนุ้ ละ 115 บาท ราคาตามมูลค่าหุ้นละ 100 บาท ผถู้ ือหุ้นก้ทู ง้ั หมดตอ้ งการ

แปลงสภาพเปน็ ห้นุ สามญั บัญชีสว่ นลดมูลค่าห้นุ ก้ทู ่ียงั ไม่ตัดจาหน่าย จานวน 31,709.80 บาท

การบันทกึ แปลงสภาพหุ้นกเู้ ปน็ หุ้นสามญั ในวันท่ี 1 มกราคม 2558 ตรงกบั ข้อใด

(จุดประสงค์การเรยี นรขู้ ้อท่ี 14)

ก. เดบติ หุ้นกู้ 500,000.00

สิทธแิ ปลงสภาพ 47,918.00

เครดติ หนุ้ สามญั 500,000.00

สว่ นเกนิ มลู คา่ หุ้นสามญั 47,918.00

ข. เดบิต ห้นุ กู้ 500,000.00

สทิ ธิแปลงสภาพ 47,918.00

เครดติ หนุ้ สามญั 500,000.00

สว่ นลดมลู ค่าหุ้นกู้ 31,709.80

สว่ นเกินมลู คา่ หนุ้ สามญั 16,208.20

ค. เดบติ หนุ้ กู้ 500,000.00

สิทธแิ ปลงสภาพ 47,918.00

เครดติ หนุ้ สามัญ 510,000.00

สว่ นเกนิ มลู ค่าหุน้ สามญั 37,918.00

ง. เดบติ หุ้นกู้ 510,000.00

สทิ ธิแปลงสภาพ 37,918.00

เครดิต ห้นุ สามัญ 500,000.00

ส่วนลดมลู คา่ หุ้นกู้ 31,709.80

สว่ นเกินมลู คา่ หุ้นสามญั 16,208.20

จ. เดบติ หนุ้ กู้ 500,000.00

ส่วนลดมูลคา่ ห้นุ กู้ 31,709.80

ส่วนลดมูลคา่ หนุ้ สามญั 6,208.20

เครดติ หนุ้ สามญั 500,000.00

สทิ ธิแปลงสภาพ 37,918.00

หน่วยการเรยี นร้ทู ี่ 3 หน้สี นิ ไม่หมนุ เวียน 197

16. วันท่ี 1 มกราคม 2557 บรษิ ัท กอบกจิ จากดั กู้เงนิ จากธนาคารโดยออกตั๋วเงินจ่ายชนิดไม่มีดอกเบยี้

มลู คา่ 400,000 บาท กาหนดชาระภายใน 3 ปี อตั ราดอกเบ้ยี ในทอ้ งตลาด 7%

การบนั ทึกออกต๋ัวเงินจา่ ย ในวนั ที่ 1 มกราคม 2557 ตรงกับขอ้ ใด (PVIF n=3, i=7%=0.8163)

(จดุ ประสงค์การเรยี นรูข้ อ้ ท่ี 15)

ก. เดบิต เงนิ สด 303,664

ส่วนลดตว๋ั เงนิ จา่ ย 22,856

เครดิต ตว๋ั เงินจา่ ย 326,520

ข. เดบติ ดอกเบีย้ จ่าย 326,520

เครดติ ตวั๋ เงินจา่ ย 300,351

สว่ นลดตวั๋ เงนิ จา่ ย 26,169

ค. เดบิต ดอกเบย้ี จ่าย 349,375

ส่วนลดตว๋ั เงินจา่ ย 50,625

เครดติ ต๋ัวเงินจ่าย 400,000

ง. เดบติ เงินสด 326,520

สว่ นลดตว๋ั เงนิ จา่ ย 73,480

เครดติ ตั๋วเงินจ่าย 400,000

จ. เดบติ เงนิ สด 409,393

เครดิต ตั๋วเงินจ่าย 326,520

สว่ นลดตวั๋ เงนิ จ่าย 82,873

ตารางมลู ค่าปจั จุบัน

ตารางท่ี 1 ตารางมลู คา่ ปจั จบุ นั Present Value Interest Factor : PVIF = 1/1(1+i)n

งวด 1% 2% 3% 4% 5% 6% 7% 8% 9% 10%

1 0.9901 0.9804 0.9709 0.9615 0.9524 0.9434 0.9346 0.9259 0.9174 0.9091
2 0.9803 0.9612 0.9426 0.9246 0.9070 0.8900 0.8734 0.8573 0.8417 0.8264
3 0.9706 0.9423 0.9151 0.8890 0.8638 0.8396 0.8163 0.7938 0.7722 0.7513
4 0.9610 0.9238 0.8885 0.8548 0.8227 0.7921 0.7629 0.7350 0.7084 0.6830
5 0.9515 0.9057 0.8626 0.8219 0.7835 0.7473 0.7130 0.6806 0.6499 0.6209
6 0.9420 0.8880 0.8375 0.7903 0.7462 0.7050 0.6663 0.6302 0.5963 0.5645
7 0.9327 0.8706 0.8131 0.7599 0.7107 0.6651 0.6227 0.5835 0.5470 0.5132
8 0.9235 0.8535 0.7894 0.7307 0.6768 0.6274 0.5820 0.5403 0.5019 0.4665
9 0.9143 0.8368 0.7664 0.7026 0.6446 0.5919 0.5439 0.5002 0.4604 0.4241
10 0.9053 0.8203 0.7441 0.6756 0.6139 0.5584 0.5083 0.4632 0.4224 0.3855
11 0.8963 0.8043 0.7224 0.6496 0.5847 0.5268 0.4751 0.4289 0.3875 0.3505
12 0.8874 0.7885 0.7014 0.6246 0.5568 0.4970 0.4440 0.3971 0.3555 0.3186
13 0.8787 0.7730 0.6810 0.6006 0.5303 0.4688 0.4150 0.3677 0.3262 0.2897
14 0.8700 0.7579 0.6611 0.5775 0.5051 0.4423 0.3878 0.3405 0.2292 0.2633
15 0.8613 0.7430 0.6419 0.5553 0.4810 0.4173 0.3624 0.3152 0.2745 0.2394
16 0.8528 0.7284 0.6232 0.5539 0.4581 0.3936 0.3387 0.2919 0.2519 0.2176
17 0.8444 0.7142 0.6050 0.5134 0.4363 0.3714 0.3166 0.2703 0.2311 0.1978
18 0.8360 0.7702 0.5874 0.4936 0.4155 0.3503 0.2959 0.2502 0.2120 0.1799
19 0.8277 0.6864 0.5703 0.4746 0.3957 0.3305 0.2765 0.2317 0.1945 0.1635
20 0.8195 0.6730 0.5537 0.4564 0.3769 0.3118 0.2584 0.2145 0.1784 0.1486
21 0.8114 0.6598 0.5375 0.4388 0.3589 0.2942 0.2415 0.1987 0.1637 0.1351
22 0.8034 0.6468 0.5219 0.4220 0.3418 0.2775 0.2257 0.1839 0.1502 0.1228
23 0.7954 0.6342 0.5067 0.4057 0.3256 0.2618 0.2109 0.1703 0.1378 0.1117
24 0.7876 0.6217 0.4919 0.3901 0.3101 0.2470 0.1971 0.1577 0.1264 0.1015
25 0.7798 0.6095 0.4776 0.3751 0.2953 0.2330 0.1842 0.1460 0.1160 0.0923
26 0.7720 0.5976 0.4637 0.6070 0.2812 0.2198 0.1722 0.1352 0.1064 0.0839
27 0.7644 0.5859 0.4502 0.3468 0.2678 0.2074 0.1609 0.1252 0.0976 0.0763
28 0.7568 0.5744 0.4371 0.3335 0.2551 0.1956 0.1504 0.1159 0.0895 0.0693
29 0.7493 0.5631 0.4243 0.3207 0.2419 0.1846 0.1406 0.1073 0.0822 0.0630
30 0.7419 0.5521 0.4120 0.3083 0.2314 0.1741 0.1314 0.0994 0.0754 0.0573

หน่วยการเรียนรูท้ ่ี 3 หน้สี ินไมห่ มนุ เวยี น 101

ตารางท่ี 1 ตารางมลู ค่าปจั จบุ ัน (ต่อ)
Present Value Interest Factor : PVIF = 1/1(1+i)n

งวด 11% 12% 13% 14% 15% 16% 17% 18% 19% 20%
1 0.9009 0.8929 0.8850 0.8772 0.8696 0.8621 0.8547 0.8475 0.8403 0.8333
2 0.8116 0.7972 0.7831 0.7695 0.7561 0.7432 0.7305 0.7182 0.7062 0.6944
3 0.7312 0.7118 0.6931 0.6750 0.6575 0.6407 0.6244 0.6086 0.5934 0.5787
4 0.6587 0.6355 0.6133 0.5921 0.5718 0.5523 0.5337 0.5158 0.4987 0.4823
5 0.5935 0.5674 0.5428 0.5194 0.4972 0.4761 0.4561 0.4371 0.4190 0.4019
6 0.5346 0.5066 0.4803 0.4556 0.4323 0.4104 0.3898 0.3704 0.3521 0.3349
7 0.4817 0.4523 0.4251 0.3996 0.3759 0.3538 0.3332 0.3139 0.2959 0.2791
8 0.4339 0.4039 0.3762 0.3506 0.3269 0.3050 0.2848 0.2660 0.2487 0.2326
9 0.3909 0.3606 0.3329 0.3075 0.2843 0.2630 0.2434 0.2255 0.2090 0.1938
10 0.3522 0.3220 0.2946 0.2697 0.2472 0.2267 0.2080 0.1911 0.1756 0.1615
11 0.3173 0.2875 0.2607 0.2366 0.2146 0.1954 0.1778 0.1619 0.1476 0.1346
12 0.2858 0.2567 0.2307 0.2076 0.1869 0.1685 0.1520 0.1372 0.1240 0.1122
13 0.2575 0.2292 0.2042 0.1821 0.1625 0.1452 0.1299 0.1163 0.1042 0.0935
14 0.2320 0.2046 0.1807 0.1597 0.1413 0.1252 0.1110 0.0985 0.0876 0.0779
15 0.2090 0.1827 0.1599 0.1401 0.1229 0.1079 0.0949 0.0854 0.0736 0.0649
16 0.1883 0.1631 0.1415 0.1229 0.1069 0.0930 0.0811 0.0708 0.0618 0.0541
17 0.1696 0.1456 0.1252 0.1078 0.0929 0.0802 0.0693 0.0600 0.0520 0.0451
18 0.1528 0.1300 0.1108 0.0946 0.0808 0.0691 0.0592 0.5080 0.0437 0.0376
19 0.1377 0.1161 0.0981 0.0829 0.0703 0.0596 0.0506 0.0431 0.0367 0.0313
20 0.1240 0.1037 0.0868 0.0728 0.0611 0.0514 0.0743 0.0365 0.0308 0.0261
21 0.1117 0.0926 0.0768 0.0638 0.0531 0.0443 0.0370 0.0309 0.0259 0.0217
22 0.1007 0.0826 0.0680 0.0560 0.0462 0.0382 0.0316 0.0262 0.0218 0.0181
23 0.0907 0.0738 0.0601 0.0491 0.0402 0.0329 0.0270 0.0222 0.0183 0.0151
24 0.0817 0.0659 0.0532 0.0431 0.0349 0.0284 0.0231 0.0188 0.0154 0.0126
25 0.0736 0.0588 0.0471 0.0378 0.0304 0.0245 0.0197 0.0160 0.0129 0.0105
26 0.0663 0.0525 0.0417 0.0331 0.0264 0.0211 0.0169 0.0135 0.0109 0.0087
27 0.0597 0.0469 0.0369 0.0291 0.0230 0.0182 0.0144 0.0115 0.0091 0.0073
28 0.0538 0.0419 0.0326 0.0255 0.0200 0.0157 0.0123 0.0097 0.0077 0.0061
29 0.0485 0.0374 0.0289 0.0224 0.0174 0.0135 0.0105 0.0082 0.0064 0.0051
30 0.0437 0.0334 0.0256 0.0196 0.0151 0.0116 0.0090 0.0070 0.0054 0.0042

หนว่ ยการเรียนรู้ท่ี 3 หนส้ี ินไม่หมุนเวียน 102

ตารางท่ี 2 ตารางมูลคา่ ปัจจบุ นั สาหรับเงนิ งวด
Present Value Interest Factor of Annuity : PVIFA = [1-1/(1+i)n]/i

งวด 1% 2% 3% 4% 5% 6% 7% 8% 9% 10%
1 0.9901 0.9804 0.9709 0.9615 0.9524 0.9434 0.9346 0.9259 0.9174 0.9091
2 1.9704 1.9416 1.9135 1.8861 1.8594 1.8334 1.8080 1.7833 1.7591 1.7355
3 2.9410 2.8839 2.8286 2.7751 2.7232 2.6730 2.6243 2.5771 2.5313 2.4869
4 3.9020 3.8077 3.7171 3.6299 3.5460 3.4651 3.3872 3.3121 3.2397 3.1699
5 4.8534 4.7135 4.5797 4.4518 4.3295 4.2124 4.1002 3.9927 3.8897 3.7908
6 5.7955 5.6014 5.4172 5.2421 5.0757 4.9173 4.7665 4.6229 4.4859 4.3553
7 6.7282 6.4720 6.2303 6.0021 5.7864 5.5824 5.3893 5.2064 5.0330 4.8684
8 7.6517 7.3255 7.0197 6.7327 6.4632 6.2098 5.9713 5.7466 5.5348 5.3349
9 8.5660 8.1622 7.7861 7.4353 7.1078 6.8017 6.5152 6.2469 5.9952 5.7590
10 9.4713 8.9826 8.5302 8.1109 7.7217 7.3601 7.0236 6.7101 6.4177 6.1446
11 10.3676 9.7868 9.2526 8.7605 8.3064 7.8869 7.4987 7.1390 6.8052 6.4951
12 11.2551 10.5753 9.9540 9.3851 8.6330 8.3838 7.9427 7.5361 7.1607 6.8137
13 12.1337 11.3484 10.6350 9.9856 9.3936 8.8527 8.3577 7.9038 7.4869 7.1034
14 13.0037 12.1062 11.2961 10.5631 9.8986 9.2950 8.7455 8.2442 7.7862 7.3667
15 13.8651 12.8493 11.9379 11.1184 10.3797 9.7122 9.1079 8.5595 8.0607 7.6061
16 14.7179 13.5777 12.5611 11.6523 10.8378 10.1059 9.4466 8.8514 8.3126 7.8237
17 15.5623 14.2919 13.1661 12.1657 11.2741 10.4773 9.7632 9.1216 8.5436 8.0216
18 16.3983 14.9920 13.7535 12.6593 11.6896 10.8276 10.0591 9.3719 8.7556 8.2014
19 17.2260 15.6785 14.3238 13.1339 12.0853 11.1581 10.3356 9.6036 8.9501 8.3649
20 18.0456 16.3514 14.8775 13.5903 12.4622 11.4699 10.5940 9.8181 9.1285 8.5136
21 18.8570 17.0112 15.4150 14.0292 12.8212 11.7641 10.8355 10.0168 9.2922 8.6487
22 19.6604 17.6580 15.9369 14.4511 13.1630 12.0416 11.0612 10.2007 9.4424 8.7715
23 20.4558 18.2922 16.4436 14.8568 13.4886 12.3034 11.2722 10.3711 9.5802 8.8832
24 21.2434 18.9139 16.9355 15.2470 13.7986 12.5504 11.4693 10.5288 9.7066 8.9847
25 22.0232 19.5235 17.4131 15.6221 14.0939 12.7834 11.6536 10.6748 9.8226 9.0770
26 22.7952 20.1210 17.8768 15.9828 14.3752 13.0032 11.8258 10.8100 9.9290 9.1609
27 23.5596 20.7069 18.3270 16.3296 14.6430 13.2105 11.9867 10.9352 10.0266 9.2372
28 24.3164 21.2813 18.7641 16.6631 14.8981 13.4062 12.1371 11.0511 10.1161 9.3066
29 25.0658 21.8444 19.1885 16.9837 15.1411 13.5907 12.2777 11.1584 10.1983 9.3696
30 25.8077 22.3965 19.6004 17.2920 15.3725 13.7648 12.4090 11.2578 10.2737 9.4269

หน่วยการเรยี นรทู้ ่ี 3 หน้สี นิ ไมห่ มนุ เวียน 103

ตารางท่ี 2 ตารางมลู คา่ ปจั จุบันสาหรบั เงนิ งวด (ต่อ) PVIFA = [1-1/(1+i)n]/i

งวด 11% 12% 13% 14% 15% 16% 17% 18% 19% 20%
1 0.9009 0.8929 0.8850 0.8772 0.8696 0.8621 0.8547 0.8475 0.8403 0.8333
2 1.7125 1.6901 1.6681 1.6467 1.6257 1.6052 1.5852 1.5656 1.5465 1.5278
3 2.4437 2.4018 2.3612 2.3216 2.2832 2.2459 2.2096 2.1743 2.1399 2.3065
4 3.1024 3.0373 2.9745 2.9137 2.8550 2.7982 2.7432 2.6901 2.6386 2.5887
5 3.6959 3.6048 3.5172 3.4331 3.3522 3.2743 3.1993 3.1272 3.0576 2.9906
6 4.2305 4.1114 3.9975 3.8887 3.7845 3.6847 3.5892 3.4976 3.4098 3.3255
7 4.7122 4.5638 4.4226 4.2883 4.1604 4.0386 3.9224 3.8115 3.7057 3.6046
8 5.1461 4.9676 4.7988 4.6389 4.4873 4.3436 4.2072 4.0776 3.9544 3.8372
9 5.5370 5.3282 5.1317 4.9464 4.7716 4.6065 4.4506 4.3030 4.1633 4.0310
10 5.8892 5.6502 5.4262 5.2161 5.0188 4.8332 4.6586 4.4941 4.3389 4.1925
11 6.2065 5.9377 5.6869 5.4527 5.2337 5.0286 4.8364 4.6560 4.4865 4.3271
12 6.4924 6.1944 5.9176 5.6603 5.4206 5.1971 4.9884 4.7932 4.6105 4.4392
13 6.7499 6.4235 6.1218 5.8424 5.5831 5.3423 5.1183 4.9095 4.7147 4.5327
14 6.9819 6.6282 6.3025 6.0021 5.7245 5.4675 5.2293 5.0081 4.8023 4.6106
15 7.1909 6.8109 6.4624 6.1422 5.8474 5.5755 5.3242 5.0916 4.8759 4.6755
16 7.3792 6.9740 6.6039 6.2651 5.9542 5.6685 5.4053 5.1624 4.9377 4.7296
17 7.5488 7.1196 6.7291 6.3729 6.0472 5.7487 5.4746 5.2223 4.9897 4.7746
18 7.7016 7.2497 6.8399 6.4674 6.1280 5.8178 5.5339 5.2732 5.0333 4.8122
19 7.8393 7.3658 6.9380 6.5504 6.1982 5.8775 5.5845 5.3162 5.0700 4.8435
20 7.9633 7.4694 7.0248 6.6231 6.2593 5.9288 5.6278 5.3527 5.1009 4.8696
21 8.0751 7.5620 7.1016 6.6870 6.3125 5.9731 5.6648 5.3837 5.1268 4.8913
22 8.1757 7.6446 7.1695 6.7429 6.3587 6.0113 5.6964 5.4099 5.1486 4.9094
23 8.2664 7.7184 7.2297 6.7921 6.3988 6.0442 5.7234 5.4321 5.1668 4.9245
24 8.3481 7.7843 7.2829 6.8351 6.4338 6.0726 5.7465 5.4509 5.1822 4.9371
25 8.4217 7.8431 7.3300 6.8729 6.4641 6.0971 5.7662 5.4669 5.1951 4.9476
26 8.4881 7.8957 7.3717 6.9061 6.4906 6.1182 5.7831 5.4804 5.2060 4.9563
27 8.5478 7.9426 7.4086 6.9352 6.5135 6.1364 5.7975 5.4919 5.2151 4.9636
28 8.6016 7.9844 7.4412 6.9607 6.5335 6.1520 5.8099 5.5016 5.2228 4.9697
29 8.6501 8.0218 7.4701 6.9830 6.5509 6.1656 5.8204 5.5098 5.2292 4.9747
30 8.6938 8.0552 7.4957 7.0027 6.5660 6.1772 5.8294 5.5168 5.2347 4.9789

หน่วยการเรียนรทู้ ี่ 4 ลกั ษณะของห้างหุ้นส่วน 198

หนว่ ยการเรยี นรทู้ ่ี 4
การจัดตั้งห้างหนุ้ ส่วนและการแบ่งกาไรขาดทุน

สาระการเรียนรู้

1. ลกั ษณะและประเภทของห้างห้นุ สว่ น
2. สัญญาการจัดตัง้ หา้ งหนุ้ สว่ น
3. การบญั ชีของห้างหุ้นส่วน
4. การแบ่งกาไรขาดทุนใหผ้ ้เู ป็นหนุ้ ส่วน
5. งบการเงินของห้างห้นุ ส่วน

จุดประสงคก์ ารเรียนรู้

1. บอกลกั ษณะของหา้ งหุ้นส่วนได้
2. บอกประเภทของห้างหุ้นส่วนได้
3. บอกสัญญาการจัดต้งั ห้างหุ้นสว่ นได้
4. บอกวิธีบันทกึ บญั ชีทนุ ของห้างหนุ้ ส่วนได้
5. บนั ทึกบญั ชีเมอื่ จดั ต้ังห้างหุน้ สว่ นได้
6. บนั ทึกบญั ชีการเปล่ยี นกจิ การเจ้าของคนเดียว เป็นหา้ งหนุ้ สว่ น

โดยใช้สมุดบญั ชขี องร้านเดมิ เป็นสมดุ บญั ชขี องหา้ งหุน้ ส่วนได้
7. บนั ทกึ บญั ชีการเปล่ียนกจิ การเจา้ ของคนเดยี ว เป็นห้างห้นุ สว่ น

โดยใชส้ มุดบัญชีชุดใหมเ่ ปน็ สมุดบัญชขี องห้างหนุ้ ส่วนได้
8. คานวณการแบง่ กาไรขาดทนุ ให้ผเู้ ปน็ หุ้นส่วนตามอตั ราส่วนทต่ี กลงกันได้
9. คานวณการแบ่งกาไรขาดทุนให้ผเู้ ป็นหนุ้ ส่วนตามอัตราสว่ นทุนได้
10. คานวณการแบง่ กาไรขาดทนุ ให้ผเู้ ปน็ หุ้นส่วน โดยวธิ คี ิดดอกเบ้ยี เงินทนุ เงินเดือน หรอื โบนสั

ให้หุ้นสว่ นกอ่ นส่วนทเ่ี หลอื แบง่ ตามอัตราสว่ นทต่ี กลงกันได้
11. บันทึกบัญชีการแบ่งกาไรขาดทนุ ได้
12. ทางบกาไรขาดทุนของห้างห้นุ ส่วนได้
13. ทางบแสดงฐานะการเงินของหา้ งหนุ้ ส่วนได้
14. ปฏบิ ัตงิ านด้วยความรบั ผิดชอบ มีความสนใจใฝร่ ู้ ซือ่ สัตย์สจุ รติ ตรงตอ่ เวลาและสภุ าพเรียบร้อย

สมรรถนะประจาหน่วย

บนั ทกึ บัญชีของหา้ งหุน้ ส่วน คานวณการแบ่งผลกาไรขาดทนุ ใหผ้ เู้ ปน็ หนุ้ สว่ นและจัดทางบการเงนิ
ของหา้ งหุน้ สว่ นได้ถูกต้องตามมาตรฐานการบญั ชี

หน่วยการเรยี นร้ทู ่ี 4 การจดั ต้ังหา้ งหุ้นส่วนและการแบง่ กาไรขาดทนุ 199

ผงั มโนทศั น์ (Concept Map) 1. ลักษณะและประเภทของหา้ งหุ้นส่วน

การจดั ตงั้ หา้ งหนุ้ ส่วนและ 1.1 ลกั ษณะของหา้ งหุน้ สว่ น
การแบง่ กาไรขาดทนุ 1.2 ประเภทของหา้ งหุ้นส่วน

2. สัญญาการจัดตั้งห้างหุ้นส่วน

3. การบญั ชขี องหา้ งหุ้นสว่ น

3.1 วิธกี ารบนั ทกึ บญั ชีทนุ ของห้างห้นุ ส่วน
3.2 การเปิดบญั ชเี มื่อจดั ตั้งห้างหุ้นส่วน
3.3 การเปล่ียนจากกจิ การเจ้าของคนเดยี วเปน็ หา้ งหนุ้ ส่วน

โดยใช้สมุดบญั ชชี ดุ เดิมเป็นสมดุ บัญชขี องห้างหุ้นสว่ น
3.4 การเปล่ียนจากกจิ การเจา้ ของคนเดียวเป็นห้างหนุ้ สว่ น

โดยใชส้ มุดบญั ชชี ุดใหม่เป็นสมดุ บญั ชขี องหา้ งหุ้นสว่ น

4. การแบ่งกาไรขาดทุนให้ผเู้ ป็นหุ้นสว่ น

4.1 แบ่งตามอตั ราส่วนทตี่ กลงกนั

4.2 แบง่ ตามอตั ราสว่ นทนุ
4.3 คดิ ดอกเบี้ยเงนิ ทนุ เงนิ เดือน หรือโบนัสใหห้ นุ้ สว่ น

กอ่ นส่วนทีเ่ หลอื แบ่งตามอัตราสว่ นทีต่ กลงกนั
4.4 การบันทึกบญั ชีการแบ่งกาไรขาดทนุ

5. งบการเงนิ ของหา้ งหุ้นสว่ น

5.1 งบกาไรขาดทุน
5.2 งบแสดงฐานะการเงิน

หน่วยการเรยี นรูท้ ่ี 4 การจัดตัง้ หา้ งห้นุ สว่ นและการแบง่ กาไรขาดทุน 200

แบบทดสอบกอ่ นเรียน
หน่วยการเรยี นรทู้ ี่ 4 การจัดตงั้ หา้ งหุ้นส่วนและการแบ่งกาไรขาดทุน

คาชแี้ จง
1. ให้เลอื กคาตอบทถี่ ูกต้องทีส่ ุดเพียงขอ้ เดยี ว และทาเครื่องหมายกากบาท (×) ลงในระดาษคาตอบ
2. แบบทดสอบ จานวน 13 ขอ้ รวม 13 คะแนน ใช้เวลา 13 นาที

1. ขอ้ ใด ไมถ่ ูกต้อง เกย่ี วกบั ลักษณะของห้างหุ้นส่วน (จุดประสงค์การเรยี นรูข้ อ้ ที่ 1)
ก. ตกลงลงทุนร่วมกันและกระทากจิ การรว่ มกนั
ข. มีวตั ถปุ ระสงคเ์ พอื่ แสวงหากาไรมาแบ่งปนั กัน
ค. ลงทนุ ดว้ ยเงนิ สด สนิ ทรพั ยอ์ ืน่ หรอื แรงงานกไ็ ด้
ง. จัดทาสญั ญาจดั ตงั้ หา้ งหนุ้ สว่ นเปน็ ลายลักษณ์อักษรเทา่ นนั้
จ. ห้างห้นุ สว่ นประกอบดว้ ยบคุ คลหรือนติ บิ คุ คลตงั้ แต่ 2 คนขึน้ ไป

2. ประเภทของหา้ งหุ้นส่วนตามประมวลกฎหมายแพง่ และพาณชิ ย์ มาตรา 1013 ตรงกับข้อใด
(จุดประสงคก์ ารเรียนรขู้ ้อที่ 2)
ก. Limited Partnership
ข. Unlimited Partnership
ค. Registered Ordinary Partnership
ง. Unregistered Ordinary Partnership
จ. Limited Partnership and Limited Partnership

3. ขอ้ ใด ไมใ่ ช่ สาระสาคญั ในสญั ญาจดั ตง้ั หา้ งหุ้นส่วน (จุดประสงคก์ ารเรยี นรูข้ ้อท่ี 3)
ก. คณุ สมบัตขิ องผู้เปน็ หุ้นสว่ น
ข. เงนิ ทนุ ของหนุ้ ส่วนแต่ละคน
ค. วัตถุประสงค์ของห้างหุน้ ส่วน
ง. นโยบายบญั ชีและงวดบญั ชี
จ. ชื่อและสถานทีต่ ง้ั ของหา้ งหนุ้ ส่วน

4. บัญชีกระแสทุนด้านเครดติ ใชบ้ ันทกึ รายการตามขอ้ ใด (จดุ ประสงค์การเรยี นร้ขู อ้ ท่ี 4)
ก. การเพมิ่ ทุน
ข. ถอนใชส้ ่วนตัว
ค. ดอกเบีย้ เงนิ ทนุ
ง. การลงทุนครงั้ แรก
จ. สว่ นแบ่งผลขาดทุน

หน่วยการเรยี นรู้ที่ 4 การจดั ต้ังห้างหุ้นส่วนและการแบ่งกาไรขาดทนุ 201

5. วนั ท่ี 1 มกราคม 2557 สุขกมล สขุ ใจ และสุขจิต รว่ มกันจดั ตัง้ หา้ งหุน้ ส่วนจากัดรวมสุข โดยสุขกมล

นาเงินสดมาลงทุน 600,000 บาท สุขใจนารถยนตม์ าลงทนุ มีมูลค่ายตุ ธิ รรม 700,000 บาท และ

สุขจติ ลงทนุ ดว้ ยแรงงานยงั ไมไ่ ดต้ รี าคาแรงงาน การบันทกึ บญั ชีจัดตง้ั ห้างหุ้นส่วน ตรงกบั ข้อใด

(จดุ ประสงค์การเรยี นรขู้ อ้ ท่ี 5)

ก. เดบติ เงนิ สด 600,000

รถยนต์ 700,000

เครดติ ทนุ -สขุ กมล 600,000

ทุน-สขุ ใจ 100,000

ทุน-สุขจิต 600,000

ข. เดบติ เงนิ สด 600,000

รถยนต์ 700,000

ค่าความนยิ ม 650,000

เครดติ ทุน-สขุ กมล 600,000

ทนุ -สขุ ใจ 700,000

ทนุ -สุขจิต 650,000

ค. เดบิต เงินสด 600,000

คา่ ความนิยม 800,000

เครดิต ทนุ -สขุ กมล 600,000

ทนุ -สุขใจ 100,000

ทุน-สุขจิต 700,000

ง. เดบติ เงินสด 1,300,000

เครดิต ทนุ -สขุ กมล 100,000

ทนุ -สุขจติ 1,200,000

จ. เดบิต เงินสด 1,200,000

ค่าความนยิ ม 650,000

เครดิต ทุน-สุขใจ 550,000

ทนุ -สขุ จติ 1,300,000

หน่วยการเรียนรูท้ ่ี 4 การจดั ต้งั หา้ งหุ้นสว่ นและการแบง่ กาไรขาดทนุ 202

จากโจทย์ตอ่ ไปนี้ จงตอบคาถามขอ้ 6 - 7

วรดา และจรยิ า ตกลงจดั ต้ังห้างห้นุ สว่ นจากดั วรยา โดยวรดามกี ิจการของตนเองอย่แู ล้ว

จงึ โอนกิจการของตนเองมาลงทุนในหา้ งหุน้ ส่วน ส่วนจริยานาเงนิ สดมาลงทนุ 200,000 บาท

งบแสดงฐานะการเงินรา้ นวรดา ณ วนั ที่นามาลงทนุ มีดังนี้

สินทรพั ย์ หนี้สนิ และทนุ

เงนิ สด 100,000 เจ้าหนก้ี ารคา้ 45,000

ลูกหน้ี 60,000 เงินกู้ 50,000

หกั ค่าเผ่ือหนส้ี งสยั จะสูญ (5,000) 55,000 ทนุ -วรดา 190,000

สนิ ค้าคงเหลือ 70,000

อุปกรณส์ านักงาน 90,000

หัก ค่าเส่อื มราคาสะสม (30,000) 60,000

285,000 285,000

ผู้เปน็ หุ้นส่วนตกลงรบั โอนสนิ ทรัพย์และหนส้ี นิ ของร้านวรดาในราคาตามบญั ชี ยกเวน้

ค่าเผือ่ หนี้สงสัยจะสญู ใหป้ รบั เพม่ิ อีก 2,000 บาท และเพิม่ คา่ เสือ่ มราคาสะสมอกี 10,000 บาท

ผเู้ ป็นห้นุ ส่วนตกลงใหแ้ บ่งกาไรขาดทนุ เทา่ กนั โดยรับรคู้ า่ ความนิยมให้วรดา เพ่อื ให้มีส่วนทนุ

เทา่ กับจริยา

6. สมดุ บญั ชขี องร้านวรดา จะปรบั ปรงุ บญั ชคี ่าเผอื่ หนี้สงสัยจะสูญ และค่าเส่อื มราคาสะสม อยา่ งไร

(จดุ ประสงคก์ ารเรียนร้ขู อ้ ที่ 6)

ก. เดบิต ทุน-วรดา 7,000

เครดติ ค่าเผื่อหนีส้ งสัยจะสญู 7,000

ข. เดบิต ทนุ -วรดา 10,000

เครดิต คา่ เสอ่ื มราคาสะสม 10,000

ค. เดบิต คา่ เผื่อหน้ีสงสยั จะสญู 2,000

ค่าเส่อื มราคาสะสม 10,000

เครดติ ทุน-วรดา 12,000

ง. เดบิต ทนุ -วรดา 12,000

เครดติ คา่ เสอ่ื มราคาสะสม 10,000

คา่ เผือ่ หนสี้ งสยั จะสญู 2,000

จ. เดบิต ทุน-วรดา 20,000

เครดติ คา่ เสื่อมราคาสะสม 20,000

หนว่ ยการเรียนรทู้ ่ี 4 การจัดตงั้ ห้างหุน้ สว่ นและการแบ่งกาไรขาดทุน 203

7. สมดุ บญั ชขี องหา้ งหุ้นสว่ นจากัดวรยา จะบนั ทกึ บัญชที ุน-วรดา และทนุ -จริยา ตรงกบั ขอ้ ใด
(จดุ ประสงคก์ ารเรยี นรูข้ อ้ ที่ 7)
ก. เดบติ ทนุ -วรดา 178,000 และเครดติ ทนุ -จรยิ า 200,000
ข. เดบติ ทุน-วรดา 190,000 และเครดติ ทุน-จรยิ า 200,000
ค. เครดิต ทนุ -วรดา 200,000 และเครดติ ทนุ -จริยา 200,000
ง. เครดติ ทนุ -วรดา 200,000 และเดบติ ทุน-จรยิ า 190,000
จ. เครดิต ทนุ -วรดา 212,000 และเดบิต ทุน-จรยิ า 190,000

8. แกว้ ใจ และกิง่ ฟ้า ตกลงเป็นหุ้นส่วนจัดตง้ั หา้ งหุน้ สว่ นจากดั กง่ิ แกว้ เมื่อวนั ที่ 2 มกราคม 2557
โดยตกลงแบ่งกาไรขาดทุนในอัตรา 2 : 3 การดาเนนิ งานในปี 2557 มีกาไรสทุ ธิ 50,000 บาท
ผูเ้ ปน็ หุ้นสว่ นจะได้รบั ส่วนแบง่ กาไรขาดทนุ คนละเท่าใด (จดุ ประสงคก์ ารเรียนรขู้ อ้ ท่ี 8)
ก. แก้วใจ 20,000 บาท กิง่ ฟ้า 30,000 บาท
ข. แกว้ ใจ 25,000 บาท ก่งิ ฟ้า 25,000 บาท
ค. แกว้ ใจ 30,000 บาท กง่ิ ฟ้า 20,000 บาท
ง. แก้วใจ 35,000 บาท กงิ่ ฟ้า 30,000 บาท
จ. แก้วใจ 50,000 บาท ก่ิงฟ้า 50,000 บาท

9. สุขจิต และสขุ ใจ จดั ตงั้ หา้ งหนุ้ ส่วน เม่อื วันท่ี 1 มกราคม 2557 มเี งนิ ทุนเร่ิมแรกคนละ 300,000 บาท
และ 500,000 บาท ตามลาดบั ในปี 2557 หา้ งหนุ้ สว่ นมีกาไรสทุ ธิ 200,000 บาท หุ้นส่วนตกลง
แบง่ กาไรขาดทุนตามอตั ราส่วนทนุ ณ วันเริ่มกจิ การ ผเู้ ป็นห้นุ สว่ นจะไดส้ ่วนแบ่งกาไรขาดทนุ
คนละเทา่ ใด (จดุ ประสงค์การเรยี นร้ขู อ้ ท่ี 9)
ก. สขุ จติ 30,000 บาท สุขใจ 170,000 บาท
ข. สขุ จติ 75,000 บาท สุขใจ 125,000 บาท
ค. สุขจิต 70,000 บาท สุขใจ 130,000 บาท
ง. สขุ จติ 80,000 บาท สุขใจ 120,000 บาท
จ. สุขจติ 65,000 บาท สขุ ใจ 135,000 บาท

10. นภา และนพุ ล เป็นหนุ้ ส่วนกนั มีทนุ ณ วันตน้ งวดคนละ 150,000 บาท และ 240,000 บาท ตามลาดับ
แบ่งกาไรขาดทนุ โดยคดิ ดอกเบย้ี เงนิ ทนุ 10% จากทนุ ตน้ งวด คิดเงนิ เดอื นให้นภา 24,000 บาท และ
นพุ ล 23,500 บาท คดิ โบนัสใหน้ ภา 15% ของกาไรสทุ ธหิ ลังหกั โบนสั กาไรขาดทนุ ทเี่ หลือแบง่
ในอตั รา 3 : 2 หา้ งห้นุ ส่วนมกี าไรสุทธิ 160,000 บาท ผู้เปน็ หุ้นสว่ นจะไดส้ ว่ นแบง่ กาไรขาดทุน
คนละเท่าใด (จดุ ประสงคก์ ารเรยี นรู้ข้อที่ 10)
ก. นภา 59,870 บาท นุพล 100,130 บาท
ข. นภา 66,700 บาท นุพล 93,300 บาท
ค. นภา 79,450 บาท นพุ ล 80,550 บาท
ง. นภา 82,300 บาท นุพล 77,700 บาท
จ. นภา 91,448 บาท นุพล 68,552 บาท

หนว่ ยการเรียนรู้ที่ 4 การจัดต้งั ห้างหุ้นสว่ นและการแบง่ กาไรขาดทนุ 204

11. มนี า และเมษา เป็นหนุ้ สว่ นกัน แบ่งกาไรขาดทนุ โดยคดิ ดอกเบ้ียเงินทุน 10% ของทนุ สน้ิ งวด

มีนา มีเงินทนุ 30,000 บาท และ 130,000 บาท ตามลาดับ การดาเนนิ งานห้างหุน้ ส่วนมกี าไรสุทธิ

80,000 บาท ข้อตกลงแบ่งกาไรขาดทุนโดยคดิ เงนิ เดอื นใหม้ นี า เดอื นละ 3,000 บาท และเมษา

เดือนละ 300 บาท กาไรทเ่ี หลอื แบง่ เท่ากัน การบนั ทึกสว่ นแบง่ กาไรที่เหลือ ตรงกบั ข้อใด (วธิ ที นุ คงที่)

(จุดประสงคก์ ารเรยี นรู้ข้อท่ี 11)

ก. เดบติ กาไรขาดทุน 16,000

เครดติ กระแสทนุ -มีนา 3,000

กระแสทนุ -เมษา 13,000

ข. เดบติ กาไรขาดทุน 22,000

เครดติ กระแสทุน-มีนา 11,000

กระแสทุน-เมษา 11,000

ค. เดบติ กาไรขาดทนุ 42,000

เครดิต กระแสทนุ -มีนา 36,000

กระแสทุน-เมษา 6,000

ง. เดบิต กาไรขาดทุน 16,000

เครดติ ทุน-มนี า 3,000

ทนุ -เมษา 13,000

จ. เดบิต กาไรขาดทนุ 22,000

เครดติ ทนุ -มนี า 11,000

ทนุ -เมษา 11,000

หนว่ ยการเรยี นรูท้ ่ี 4 การจัดต้ังหา้ งหุ้นส่วนและการแบ่งกาไรขาดทนุ 205

จากโจทย์ต่อไปนี้ จงตอบคาถามข้อ 12 - 13

ห้างหุ้นสว่ นจากัดรงุ่ เรอื ง ดาเนินกิจการในปี 2557 มีผลการดาเนนิ งาน ดังน้ี

ขายสินคา้ 239,000 บาท รบั คืนและส่วนลดจา่ ย 5,000 บาท

กาไรขนั้ ต้น 30% ของราคาทนุ คา่ ใช้จ่ายในการบรหิ าร 2,000 บาท

คา่ ใช้จา่ ยในการขาย 5% ของกาไรข้นั ตน้

ทนุ ของหุ้นส่วน ระหว่างปี 2557 เปน็ ดังนี้

ทุน-จงกล ทุน-นลิ ยา

1 ม.ค. ยอดยกมา 125,000 บาท 1 ม.ค. ยอดยกมา 75,000 บาท

1 เม.ย. ถอนทุน 35,000 บาท 1 ก.พ. เพมิ่ ทุน 30,000 บาท

1 พ.ย. เพ่ิมทุน 60,000 บาท 1 ก.ค. เพิ่มทนุ 25,000 บาท

ผู้เปน็ หนุ้ สว่ นตกลงแบ่งกาไรขาดทุน ดงั น้ี

1. คดิ ดอกเบยี้ 5% ของทนุ ตน้ งวด

2. คิดเงนิ เดือนใหจ้ งกล 15,000 บาท และนลิ ยา 12,000 บาท

3. คดิ โบนสั ใหจ้ งกล 5% ของกาไรสทุ ธิ

4. กาไรทเี่ หลอื แบง่ เทา่ กัน

12. งบกาไรขาดทนุ ของห้างห้นุ ส่วนจากดั รุ่งเรอื ง สาหรบั ปี ส้ินสดุ วันที่ 31 ธันวาคม 2557

แสดงส่วนแบง่ กาไรขาดทุนของผเู้ ปน็ หนุ้ สว่ นแตล่ ะคน ตรงกบั ขอ้ ใด (จดุ ประสงค์การเรยี นรู้ข้อท่ี 12)

ก. จงกล 21,250 บาท นลิ ยา 15,750 บาท

ข. จงกล 23,950 บาท นิลยา 15,750 บาท

ค. จงกล 31,100 บาท นลิ ยา 22,900 บาท

ง. จงกล 32,100 บาท นลิ ยา 23,900 บาท

จ. จงกล 33,100 บาท นิลยา 32,900 บาท

13. งบแสดงฐานะการเงนิ ของห้างหุน้ ส่วนจากดั รุ่งเรอื ง ณ วนั ท่ี 31 ธนั วาคม 23557 แสดงบญั ชที นุ

ของผูเ้ ป็นหนุ้ ส่วนแตล่ ะคน ตรงกบั ขอ้ ใด (จดุ ประสงคก์ ารเรียนร้ขู อ้ ที่ 13)

ก. จงกล 115,000 บาท นิลยา 130,000 บาท

ข. จงกล 150,000 บาท นลิ ยา 130,000 บาท

ค. จงกล 171,250 บาท นิลยา 145,750 บาท

ง. จงกล 173,950 บาท นลิ ยา 145,750 บาท

จ. จงกล 181,100 บาท นลิ ยา 152,900 บาท

หน่วยการเรยี นรทู้ ี่ 4 การจัดตงั้ หา้ งหุ้นส่วนและการแบ่งกาไรขาดทุน 206

เน้อื หาสาระ

การดาเนนิ ธรุ กจิ ในรปู แบบของหา้ งหนุ้ ส่วนเปน็ ทน่ี ิยมกนั มาก เนือ่ งจากหา้ งหนุ้ สว่ นมีวธิ ีการจดั ตั้งงา่ ย
ใช้เงินทุนไม่สูงนัก และใช้บุคคลตั้งแต่ 2 คนข้ึนไป การดาเนินธุรกิจจะมีลักษณะเป็นกิจการขนาดเล็ก
จนถึงขนาดกลางท่ีทาธุรกิจเฉพาะด้าน จะจดทะเบียนหรือไม่ก็ได้ ซึ่งผู้ที่ตัดสินใจลงทุนในห้างหุ้นส่วน
ต้องมีความรู้ ความเข้าใจในลักษณะทั่วไปของห้างหุ้นส่วนเป็นอย่างดี การบันทึกบัญชีของห้างหุ้นส่วน
มีวิธีปฏิบัติที่เป็นไปตามมาตรฐานการบัญชี ส่วนการจัดทางบการเงินของห้างหุ้นส่วนก็ปฏิบัติตาม
มาตรฐานการบัญชีเกี่ยวกับการนาเสนองบการเงิน และในงบกาไรขาดทุนจะต้องแสดงรายละเอียด
การแบ่งกาไรขาดทุนระหว่างผู้เปน็ หุ้นส่วนไวด้ ว้ ย

1. ลกั ษณะและประเภทของห้างหนุ้ ส่วน

1.1 ลักษณะของห้างหุน้ สว่ น
หา้ งหุ้นส่วน (Partnership) ตามประมวลกฎหมายแพง่ และพาณชิ ย์ มาตรา 1012 ไดบ้ ญั ญตั ิว่า

“อันว่าสัญญาจัดตั้งห้างหุ้นส่วนหรือบริษัทน้ัน คือ สัญญาซึ่งบุคคลต้ังแต่สองคนขึ้นไป ตกลงเข้ากัน
เพือ่ กระทากจิ การรว่ มกัน ดว้ ยประสงค์จะแบง่ ปนั กาไรอันจะพึงได้จากกจิ การทที่ านั้น”

จากบทบญั ญตั จิ ากกฎหมาย สรุปลักษณะทส่ี าคัญของห้างหุ้นสว่ นได้ดังนี้
1) เป็นสัญญา หรือข้อตกลงของบุคคลต้ังแต่ 2 คน ขึ้นไป ซ่ึงอาจจะเป็นบุคคลธรรมดา

หรือนติ บิ คุ คลกไ็ ด้
2) มกี ารตกลงเพ่อื การลงทนุ ร่วมกนั ซ่ึงสิ่งท่นี ามาลงทนุ อาจเป็นเงนิ สด สนิ ทรพั ยอ์ น่ื ทมี่ ใิ ชเ่ งนิ สด

เช่น ที่ดนิ อาคาร อุปกรณ์ หรือสนิ คา้ หรือแรงงานกไ็ ด้
3) ต้องกระทากจิ การร่วมกัน คือ ต้องมเี จตนารว่ มกันในการประกอบกิจการตามวัตถุประสงค์

ของสญั ญาในการจดั ต้ังหา้ งหนุ้ ส่วน และตอ้ งเป็นกิจการทถี่ กู ต้องตามกฎหมาย
4) ต้องมีความประสงค์ที่จะแสวงหากาไรอันพึงได้จากกิจการที่ทานั้น แล้วนามาแบ่งกัน

ตามขอ้ ตกลงใหแ้ ก่ผู้เปน็ หนุ้ สว่ น

1.2 ประเภทของหา้ งหุ้นส่วน
ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1013 ได้แบ่งห้างหุ้นสว่ นออกเป็น 2 ประเภท คือ

ห้างหุ้นส่วนสามัญ (Ordinary or Unlimited Partnership) และห้างห้นุ สว่ นจากดั (Limited Partnership)
1.2.1 หา้ งหุ้นส่วนสามญั มีลักษณะสาคัญดังนี้
1) มีผู้เป็นหุ้นส่วนประเภทเดียว คือ หุ้นส่วนประเภทไม่จากัดความรับผิด ผู้เป็นหุ้นส่วน

ทุกคนต้องรับผิดชอบต่อบุคคลภายนอกเก่ียวกบั หน้สี นิ ของห้างหุ้นสว่ นโดยไม่จากัดจานวน
2) การจดั ตั้งหา้ งหุ้นสว่ นสามัญจะจดทะเบยี นหรอื ไม่ก็ได้ ดังนั้น ห้างหุ้นส่วนสามัญ

จึงแบง่ เป็น 2 ประเภท คอื

หน่วยการเรียนรทู้ ่ี 4 การจัดต้ังหา้ งหุ้นสว่ นและการแบ่งกาไรขาดทนุ 207

(1) หา้ งหนุ้ สว่ นสามัญ หมายถึง หา้ งหนุ้ ส่วนที่ไม่ไดจ้ ดทะเบยี น มสี ภาพเปน็ บุคคลธรรมดา
มหี น้าทเ่ี สียภาษเี งินได้บคุ คลธรรมดา

(2) หา้ งหนุ้ สว่ นสามัญนติ บิ ุคคล หมายถึง ห้างหุ้นส่วนสามญั ซ่งึ จดทะเบียนเปน็ นติ บิ ุคคล

มหี น้าทเี่ สยี ภาษีเงนิ ไดน้ ติ บิ ุคคล มีคานาหนา้ ชอ่ื หา้ งหนุ้ ส่วนว่า “หา้ งหนุ้ ส่วนสามญั นติ บิ คุ คล”
1.2.2 ห้างหุ้นส่วนจากัด มลี กั ษณะสาคัญดงั น้ี
1) มีผูเ้ ป็นหุ้นส่วน 2 ประเภท คือ มีหนุ้ ส่วนประเภทจากดั ความรบั ผิดชอบอย่างน้อย 1 คน

และหนุ้ ส่วนประเภทไมจ่ ากัดความรบั ผิดอย่างน้อย 1 คน ผู้เป็นหนุ้ ส่วนทงั้ สองประเภทมีความแตกต่างกัน
แสดงดังตารางที่ 4.1 ดังน้ี

ตารางที่ 4.1 ความแตกตา่ งระหวา่ งหนุ้ สว่ นประเภทจากัดความรับผดิ ชอบและไมจ่ ากัดความรบั ผดิ ชอบ

ข้อแตกต่าง ห้นุ สว่ นประเภท หุ้นสว่ นประเภท
1. ความรับผิดชอบตอ่
จากดั ความรบั ผิดชอบ ไมจ่ ากดั ความรับผิดชอบ
หน้ีสินของหา้ งห้นุ สว่ น
2. การลงทุน รบั ผิดชอบไมเ่ กินจานวนเงินทจี่ ะลงทนุ ไม่จากัดจานวน

3. การจัดการหา้ งหุ้นส่วน ในหา้ งหุน้ สว่ นนน้ั
4. การโอนห้นุ
ลงทุนดว้ ยเงนิ สดหรอื สนิ ทรพั ยอ์ ื่น ๆ ลงทุนดว้ ยเงนิ สด สินทรพั ยอ์ น่ื
5. ผ้เู ปน็ หนุ้ สว่ นตาย
ล้มละลาย หรอื เปน็ แตล่ งทนุ ด้วยแรงงานไมไ่ ด้ และแรงงานได้
ผู้ไรค้ วามสามารถ
เปน็ ผจู้ ดั การไม่ได้ เปน็ ผจู้ ัดการได้

โอนทนุ ของตนใหผ้ อู้ ่นื ไดโ้ ดยไม่ตอ้ ง โอนทุนของตนใหผ้ อู้ ืน่ ตอ้ งไดร้ บั

รับความยนิ ยอมจากผู้เปน็ ห้นุ ส่วน ความยนิ ยอมจากผูเ้ ปน็ หนุ้ สว่ น

คนอนื่ ๆ ทกุ คน

หา้ งหุ้นสว่ นไม่เลกิ เวน้ แตจ่ ะตกลง ห้างหนุ้ ส่วนน้นั เลกิ ไป

เปน็ อยา่ งอน่ื

2) ห้างหนุ้ สว่ นจากดั ต้องจดทะเบยี นเป็นนติ ิบุคคล ตอ้ งใช้ คานาหนา้ ชอื่ หา้ งหนุ้ ส่วนวา่
“หา้ งหุน้ สว่ นจากัด”

หนว่ ยการเรียนร้ทู ่ี 4 การจดั ตั้งห้างหุ้นสว่ นและการแบง่ กาไรขาดทนุ 208

2. สญั ญาการจดั ตง้ั หา้ งหนุ้ ส่วน (Partnership Agreements)

ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ กาหนดว่า การจัดต้ังห้างหุ้นส่วนอาจตกลงกันด้วยวาจา
หรอื จัดทาเปน็ ลายลักษณอ์ กั ษรกไ็ ด้ แตเ่ พ่ือปอ้ งกันมิให้เกดิ การโต้แยง้ กนั ในภายหลังระหว่างผ้เู ปน็ หุ้นสว่ น
ก็ควรมกี ารจัดทาเอกสารสัญญาจัดตงั้ ห้างหุ้นส่วนเปน็ หลกั ฐานไว้ โดยทว่ั ไปมีสาระสาคญั ดังน้ี

1) ชอ่ื และสถานทต่ี ง้ั ของหา้ งหุ้นสว่ น
2) ชื่อและทอี่ ยู่ของผเู้ ปน็ หนุ้ ส่วนทุกคน
3) วัตถุประสงค์ของห้างหุ้นสว่ น
4) เงนิ ทุนของหุ้นส่วนแต่ละคน
5) อัตราสว่ นแบง่ กาไรขาดทุนรวมทง้ั ผลตอบแทนอืน่ ๆ ทใ่ี ห้กบั ผเู้ ป็นหุน้ สว่ น เชน่ เงนิ เดอื น
การคิดดอกเบี้ยเงนิ ทนุ หรือโบนัส เปน็ ต้น
6) อานาจหน้าทีข่ องผเู้ ป็นหุ้นสว่ น
7) นโยบายบญั ชีและงวดบญั ชี
8) การเพม่ิ ทนุ การลดทุน การถอนใช้สว่ นตัวของผเู้ ปน็ หุ้นส่วน
9) การจ่ายคนื ทุนเม่ือผูเ้ ปน็ หุน้ ส่วนตายหรือลาออก
10) การรบั หนุ้ ส่วนใหมแ่ ละการเลกิ กจิ การห้างหุน้ ส่วน

แบบฝกึ หดั ท่ี 4.1

จงตอบคาถามต่อไปนใ้ี หส้ มบูรณ์
1. จงเขยี นเครือ่ งหมาย  หน้าขอ้ ท่ีถกู ตอ้ ง และเขยี นเครอื่ งหมาย  หนา้ ข้อที่ไม่ถูกตอ้ ง

(ข้อละ 1 คะแนน)
1. มีบคุ คลต้ังแตส่ องคนขนึ้ ไป
2. ต้องทาสญั ญาเปน็ ลายลกั ษณ์อักษรหรอื ไมก่ ็ได้
3. เป็นสญั ญาระหวา่ งบคุ คลธรรมดาหรอื นติ ิบคุ คลก็ได้
4. รว่ มลงทนุ ดว้ ยเงินสด สง่ิ ของ สังหาริมทรัพย์ หรืออสงั หารมิ ทรัพย์ เท่านัน้
5. มีวตั ถุประสงคแ์ บง่ กาไรจากกจิ การทีท่ า
6. อาจตง้ั ห้างหุ้นสว่ นเพอื่ นากาไรมาดาเนินการดา้ นการกุศล

2. ตามกฎหมายแพง่ และพาณิชย์ มาตรา 1013 จาแนกห้างหนุ้ สว่ นออกเปน็ กป่ี ระเภท อะไรบ้าง
(2 คะแนน)
............................................................................................................................. ........................................
............................................................................................................................. ........................................

หนว่ ยการเรยี นร้ทู ่ี 4 การจัดตั้งหา้ งหนุ้ ส่วนและการแบ่งกาไรขาดทุน 209

3. สัญญาการจัดต้งั หา้ งหนุ้ สว่ น มีสาระสาคญั ใดบ้าง (2 คะแนน)
............................................................................................................................. ........................................
.....................................................................................................................................................................

............................................................................................................................. ........................................
........................................................................................................................................ .............................
.....................................................................................................................................................................

............................................................................................................................. ........................................
.....................................................................................................................................................................
............................................................................................................. ........................................................

3. การบญั ชีของหา้ งหุ้นสว่ น

การบันทกึ บัญชขี องกจิ การห้างหุ้นสว่ นจะมีวิธีปฏิบัติเช่นเดียวกับธุรกิจประเภทอื่น ยกเว้นรายการ

ท่ีเก่ียวกับส่วนของทุน ซึ่งเรียกว่า ส่วนของผู้เป็นหุ้นส่วน และการแบ่งผลกาไรขาดทุนระหว่าง

ผู้เปน็ หนุ้ สว่ นเทา่ นั้น

3.1 วธิ ีการบนั ทึกบัญชีทนุ ของห้างหุ้นสว่ น

การบนั ทกึ บญั ชีทนุ ของหา้ งห้นุ ส่วนมี 2 วธิ ี คือ

1) วธิ ที ุนคงท่ี (Fixed Capital Method) ตามวิธนี ผี้ ้เู ปน็ หุน้ ส่วนแต่ละคนจะมบี ญั ชี

เก่ียวกับทนุ 2 บญั ชี คอื บญั ชที ุนและบัญชีกระแสทนุ

(1) บัญชีทุน (Capital Account) ใช้บนั ทกึ การเปล่ยี นแปลงท่เี กี่ยวข้องโดยตรง

กับทุนของผเู้ ปน็ ห้นุ ส่วนแต่ละคน เช่น การลงทนุ ครง้ั แรก การเพ่ิมทุนและการลดทุน โดยปกตบิ ัญชีน้ี

จะมยี อดคงเหลอื เป็นยอดดลุ ด้านเครดติ

บญั ชีทนุ - ผู้เป็นห้นุ ส่วน

ถอนทนุ ×× ลงทนุ คร้งั แรก ××

เพมิ่ ทุน ××

(2) บัญชีกระแสทุน (Current Accounts) ใช้บันทึกส่วนแบ่งผลกาไรขาดทุน
ที่ผู้เป็นหุ้นส่วนแต่ละคนได้รับ เช่น การได้รับเงินเดือน ดอกเบ้ียทุน โบนัสและส่วนแบ่งกาไร รวมท้ัง
การถอนใช้ส่วนตวั ของผู้เป็นหนุ้ สว่ น ยอดคงเหลอื ของบัญชอี าจจะเปน็ ยอดทางด้านเดบิตหรอื เครดิตกไ็ ด้

ถอนใช้สว่ นตัว บญั ชีกระแสทนุ - ผเู้ ปน็ หนุ้ ส่วน ××
ส่วนแบง่ ขาดทนุ ×× เงนิ เดือน ××
×× ดอกเบยี้ เงนิ ทุน ××
โบนสั หุน้ สว่ น ××
สว่ นแบ่งกาไร

หน่วยการเรียนรทู้ ี่ 4 การจัดตงั้ หา้ งห้นุ ส่วนและการแบ่งกาไรขาดทนุ 210

2) วิธีทนุ เปลี่ยนแปลง (Alternative Capital Method)
วิธีนี้จะเปดิ บัญชีทุนของหนุ้ สว่ นแตล่ ะคนไว้เพียงบัญชีเดียว การเปลี่ยนแปลงทุกรายการ

ไม่ว่าจะเป็นการลงทุนครั้งแรก การเพิ่มทุน การลดทุนและการแบ่งกาไรขาดทุนต่าง ๆ จะบันทึกไว้ใน
บญั ชีทนุ บญั ชเี ดยี ว ทาใหย้ อดคงเหลือในบญั ชีทุนของหนุ้ ส่วนแตล่ ะคนเปล่ียนแปลงอยตู่ ลอดเวลา

ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ กาหนดให้ห้างหุ้นส่วนท่ีจดทะเบียนเป็นนิติบุคคล
กฎหมายกาหนดใหร้ ะบทุ นุ ของผู้เป็นหุ้นสว่ นแต่ละคนใหช้ ัดเจน เมื่อมีการเปลย่ี นแปลงทุนต้องจดทะเบียน
เปลย่ี นแปลงใหม่ทกุ ครงั้ ดังน้นั ควรบนั ทกึ บัญชที นุ ใหส้ อดคล้องกบั กฎหมายดังกล่าว ห้างหุ้นส่วนที่
จดทะเบียนเป็นนิติบุคคลควรบันทึกบัญชีทุนตามวิธีทุนคงที่ ส่วนห้างหุ้นส่วนสามัญท่ีไม่ได้จดทะเบียน
สามารถเลือกบันทึกบญั ชีทนุ ตามวธิ ใี ดกไ็ ด้

การบันทกึ บญั ชีทุนของห้างหุ้นส่วน วธิ ที ุนคงทีแ่ ละวิธีทนุ เปล่ียนแปลง สรปุ ดงั ตารางท่ี 4.2 ดังนี้

ตารางที่ 4.2 การบันทึกบญั ชีทนุ ของหา้ งห้นุ สว่ น วธิ ที นุ คงท่แี ละวธิ ที ุนเปล่ยี นแปลง

รายการ วธิ ที ุนคงท่ี วิธที นุ เปลยี่ นแปลง

1. ลงทุนคร้งั แรก Dr. เงินสด/สนิ ทรัพย์ (ระบชุ นดิ ) ×× เหมอื นวธิ ที นุ คงท่ี

และการเพิม่ ทุน Cr. ทุน-ผ้เู ปน็ หนุ้ ส่วน ××

2. การถอนทุน Dr. ทุน-ผู้เป็นหนุ้ สว่ น ×× เหมือนวิธที ุนคงท่ี
Cr. เงินสด/สนิ ทรพั ย์ ××

3. ถอนใช้ส่วนตวั Dr. กระแสทุน-ผ้เู ปน็ หนุ้ สว่ น ×× Dr. ทนุ -ผเู้ ป็นหุน้ สว่ น ××

Cr. เงินสด/สินทรพั ย์ ×× Cr. เงินสด/สนิ ทรพั ย์ ××

4. แบง่ กาไรขาดทนุ

4.1 กรณมี กี าไร Dr. กาไรขาดทุน ×× Dr. กาไรขาดทุน ××

Cr. กระแสทุน-ผูเ้ ป็นหุน้ ส่วน ×× Cr. ทุน-ผเู้ ปน็ หุ้นส่วน ××

4.2 กรณีขาดทุน Dr. กระแสทุน-ผเู้ ปน็ หนุ้ สว่ น ×× Dr. ทนุ -ผู้เป็นหุ้นสว่ น ××

Cr. กาไรขาดทนุ ×× Cr. กาไรขาดทนุ ××

จากตัวอย่างทีแ่ สดงตอ่ ไปนี้จะใช้วธิ ีทุนคงท่เี ทา่ นั้น

3.2 การเปดิ บัญชเี ม่อื จัดตงั้ หา้ งหุ้นสว่ น
เมื่อจัดตั้งห้างหุ้นส่วนผู้เป็นหุ้นส่วนแต่ละคนอาจตกลงกันนาเงินสด หรือสินทรัพย์ต่าง ๆ

มาลงทุน หุ้นส่วนประเภทไม่จากัดความรับผิดอาจลงทุนด้วยแรงงาน ซึ่งมีลักษณะเป็นค่าความนิยม

ของผเู้ ปน็ หนุ้ ส่วน ในกรณีน้ีควรระบุไว้ในสัญญาว่า ควรบันทึกด้วยมูลค่าเท่าใด ถ้าไม่ได้กาหนดมูลค่าไว้
ให้คานวณจากส่วนถัวเฉลยี่ ของผู้เป็นหนุ้ สว่ นทไ่ี ด้ลงทนุ ดว้ ยเงินสดหรือสินทรัพย์อื่นที่มิใช่เงินสด และกรณี
ท่หี ้างหนุ้ ส่วนมีการชาระบัญชีเม่ือเลิกกิจการ หุ้นส่วนท่ีลงทุนด้วยแรงงานจะไม่ได้รับการคืนทุน เว้นแต่

จะมีขอ้ ตกลงกนั ไว้เปน็ อย่างอ่นื

หน่วยการเรียนร้ทู ่ี 4 การจัดต้งั หา้ งหุ้นส่วนและการแบ่งกาไรขาดทุน 211

การคานวณ = เงินสดและสนิ ทรัพยท์ ่มี ใิ ชเ่ งินสด
คา่ ความนิยม จานวนผู้เปน็ หนุ้ สว่ นท่ีลงทุนดว้ ยเงนิ สดและสนิ ทรพั ย์ทม่ี ิใชเ่ งินสด

การบนั ทึกบญั ชี ××
××
เดบติ เงนิ สด ××
สนิ ทรพั ย์ (มลู ค่ายุตธิ รรม ณ วันลงทุน)
คา่ ความนยิ ม ××
เครดติ ทุน-ผู้เปน็ หนุ้ ส่วนแตล่ ะคน

ตัวอยา่ งท่ี 4.1 สมชาย สมคดิ และสมศกั ดิ์ ตกลงดาเนนิ ธรุ กจิ หา้ งหนุ้ สว่ นสามัญนติ ิบคุ คลสมฤทัย
เม่ือวันที่ 1 เมษายน 2557 โดยสมชายนาเงินสด 50,000 บาท และลูกหน้ี 10,000 บาท มาลงทุน
สมคดิ นาเงินสด 60,000 บาท และเครื่องใชส้ านักงาน 120,000 บาท มาลงทุน ส่วนสมศักดิ์นาแรงงาน

มาลงทุนโดยไม่ได้ตีราคา ผ้เู ป็นห้นุ ส่วนตกลงกนั ให้สมศกั ด์ิมสี ทิ ธไิ ด้รบั คนื ทุน

การบันทึกบญั ชี

สมุดรายวันท่ัวไป หน้า 1
เครดติ
พ.ศ. 2557 รายการ เลขท่ี เดบติ บาท สต.
เดอื น วนั บัญชี บาท สต.
60,000 -
เม.ย. 1 เงนิ สด 110,000 - 180,000 -
10,000 - 120,000 -
ลูกหนี้ 120,000 -
120,000 -
เครอ่ื งใชส้ านักงาน

คา่ ความนิยม (60,000+180,000)/2

ทุน-สมชาย

ทุน-สมคดิ

ทนุ -สมศักด์ิ

บนั ทกึ การลงทุนของหุน้ สว่ น

หนว่ ยการเรียนรูท้ ่ี 4 การจดั ตั้งหา้ งหุน้ สว่ นและการแบ่งกาไรขาดทนุ 212

แบบฝึกหดั ที่ 4.2

ตอนที่ 1 จงตอบคาถามต่อไปน้ีใหส้ มบูรณ์ (ข้อละ 2 คะแนน)

1. วิธกี ารบันทกึ บญั ชีทุนของหา้ งหุ้นส่วน มีกีว่ ิธี อะไรบา้ ง
............................................................................................................................. ........................................
.....................................................................................................................................................................

2. บันทึกบญั ชีทนุ ของหา้ งหุน้ สว่ น วิธที ุนคงท่ี และวธิ ที นุ เปล่ียนแปลง ลงในชอ่ งว่างให้สมบูรณ์

รายการ วธิ ีทุนคงท่ี วิธที ุนเปลี่ยนแปลง
1. ลงทุนคร้งั แรก

และการเพม่ิ ทนุ

2. การถอนทนุ

3. ถอนใช้สว่ นตวั

4. แบง่ กาไรขาดทุน
4.1 กรณีมกี าไร

4.2 กรณีขาดทุน

หน่วยการเรยี นรูท้ ่ี 4 การจัดตัง้ ห้างหุ้นสว่ นและการแบ่งกาไรขาดทนุ 213

ตอนที่ 2 จงปฏิบัติกิจกรรมตามที่โจทยก์ าหนด (10 คะแนน)
ในวันที่ 1 มกราคม 2557 รุ่ง เรอื งและทรพั ย์ ร่วมกันจดั ตั้ง ห้างหุ้นสว่ นจากัดทรพั ยร์ ่งุ เรอื ง
โดยรุ่งลงทุนด้วยเงนิ สด 500,000 บาท เรือง ลงทนุ ด้วยอาคาร มลู ค่ายุตธิ รรม 400,000 บาท

และทรพั ย์ลงทุนด้วยแรงงานและมสี ทิ ธไิ ด้รับคืนทนุ แตไ่ ม่ไดต้ รี าคาไว้
ให้ทา บนั ทึกรายการเปดิ บญั ชหี ้างหุน้ ส่วนในสมุดรายวนั ท่ัวไป

สมดุ รายวันทว่ั ไป หน้า 1
รายการ
พ.ศ. เลขที่ เดบิต เครดติ
เดือน วัน
บญั ชี บาท สต. บาท สต.

การเปิดบัญชีของห้างหุ้นส่วนกรณีการเปล่ียนจากกิจการเจา้ ของคนเดียวเปน็ ห้างหุ้นสว่ น

กจิ การเจา้ ของคนเดียวท่ตี อ้ งการขยายกจิ การเป็นหา้ งหุ้นส่วน สามารถนาสนิ ทรัพยแ์ ละหนส้ี ิน
ในกิจการร้านค้าเดิมมาลงทุนจัดตงั้ หา้ งห้นุ ส่วน โดยหลักการแลว้ การลงทนุ ดว้ ยสินทรพั ยอ์ ื่นท่ีไม่ใช่เงินสด
จะต้องตรี าคาสินทรัพย์ใหม่ใหเ้ ทา่ กบั มลู ค่ายตุ ธิ รรมของสนิ ทรพั ย์ในขณะนั้น การบนั ทกึ บญั ชีมี 2 วธิ ี คอื

3.3 การเปลย่ี นจากกจิ การเจา้ ของคนเดียวเป็นห้างหุ้นส่วนโดยใชส้ มดุ บญั ชีชดุ เดมิ เป็นสมุดบัญชี
ของหา้ งหนุ้ สว่ น

ตามวธิ ีน้จี ะตอ้ งปฏบิ ตั ิ ดังนี้

1) ปรับปรุงสินทรัพย์และหนสี้ นิ พรอ้ มท้งั บญั ชที นุ ในสมุดบญั ชชี ุดเดิมใหถ้ กู ตอ้ งตามมลู คา่
ท่ตี กลงกัน

2) บนั ทึกการลงทุนของผเู้ ปน็ หนุ้ ส่วนรายอน่ื ๆ ดว้ ยยอดคงเหลือบญั ชที ่ีปรับปรงุ แลว้

หน่วยการเรียนรู้ท่ี 4 การจัดตัง้ ห้างหุน้ สว่ นและการแบง่ กาไรขาดทนุ 214

ตัวอยา่ งท่ี 4.2 เม่ือวันท่ี 1 มกราคม 2557 กรกชและกวพี ร ตกลงรว่ มกันจัดตงั้ หา้ งหนุ้ ส่วน
“หา้ งหุน้ ส่วนจากัดกรกวี” กรกช มรี า้ นค้าของตนเอง จงึ ได้นารา้ นค้าของตนเองมาลงทุน
งบแสดงฐานะการเงินของร้านกรกช ณ วันที่ 31 ธันวาคม 2556 เป็นดังน้ี

ร้านกรกช

งบแสดงฐานะการเงิน

ณ วันท่ี 31 ธันวาคม 2556

(หน่วย : บาท)

สินทรัพย์ หนส้ี ินและสว่ นของเจา้ ของ

สินทรพั ยห์ มนุ เวยี น หน้ีสินหมนุ เวียน

เงินสด 135,000 เงินกู้ 121,500

ลูกหนี้ 150,000 เจา้ หน้ี 9,000

สนิ ค้าคงเหลอื 330,000 ส่วนของเจา้ ของ

ท่ีดิน อาคารและอปุ กรณ์ ทนุ -กรกช 664,500

อุปกรณส์ านักงาน 225,000

หกั คา่ เสือ่ มราคาสะสม 45,000 180,000

รวมสินทรพั ย์ 795,000 รวมหนส้ี นิ และส่วนของเจ้าของ 795,000

ข้อตกลงในการจดั ตงั้ หา้ งหนุ้ ส่วนจากัดกรกวี มดี ังนี้
1. ห้างหนุ้ สว่ นจากดั กรกวี จะรบั โอนสนิ ทรพั ยแ์ ละหนส้ี นิ ทง้ั หมดของร้านกรกช
2. ตัง้ ค่าเผือ่ หนส้ี งสัยจะสูญ 20% ของลูกหนี้

3. สนิ คา้ คงเหลือตรี าคาเพม่ิ ข้นึ 5,000 บาท
4. อปุ กรณส์ านกั งานควรมีราคาสุทธติ ามบญั ชเี ท่ากบั ราคาตลาด 150,000 บาท
5. มีคา่ ใช้จ่ายค้างจ่าย 2,500 บาท ยังไม่ไดบ้ นั ทึกบญั ชี

6. คดิ คา่ ความนิยมให้กรกช 30,000 บาท เนื่องจากเป็นกิจการทม่ี ชี ื่อเสียงมานาน
7. กวีพร นาเงินสดมาลงทนุ เทา่ กบั จานวนทนุ สทุ ธขิ องกรกชหลงั ปรบั ปรุงสนิ ทรพั ยแ์ ละหนส้ี ิน

หนว่ ยการเรียนรู้ที่ 4 การจัดตงั้ หา้ งห้นุ สว่ นและการแบง่ กาไรขาดทนุ 215

การบนั ทึกบญั ชี

สมุดรายวนั ทว่ั ไป หน้า 1
เครดติ
พ.ศ. 2557 รายการ เลขที่ เดบิต บาท สต.
เดือน วัน บัญชี บาท สต.
30,000 -
ม.ค. 1 สินคา้ คงเหลอื 5,000 - 30,000 -
30,000 - 2,500 -
ค่าความนิยม 27,500 -

ทนุ -กรกช

คา่ เผ่อื หนีส้ งสยั จะสูญ

คา่ เส่อื มราคาสะสม-อปุ กรณส์ านักงาน

ค่าใช้จ่ายคา้ งจ่าย

ปรับปรงุ บญั ชที ุนของรา้ นกรกช

เงินสด 637,000 -
637,000 -
ทุน-กวพี ร (664,500 - 27,500)

บนั ทึกการลงทนุ ของกวพี ร

หลงั จากบันทึกรายการเปดิ บญั ชจี ัดตงั้ ห้างหุ้นสว่ นแล้ว สามารถจดั ทางบแสดงฐานะการเงิน
ของห้างหนุ้ สว่ นจากัดกรกวี ไดด้ งั น้ี

หา้ งหุ้นสว่ นจากดั กรกวี

งบแสดงฐานะการเงนิ

ณ วันท่ี 1 มกราคม 2557

(หน่วย : บาท)

สนิ ทรัพย์ หน้สี ินและส่วนของผเู้ ป็นหุ้นสว่ น

สินทรพั ย์หมนุ เวยี น หนี้สินหมนุ เวยี น

เงนิ สด (135,000+637,000) 772,000 เงนิ กู้ 121,500

ลกู หนี้ 150,000 เจ้าหนี้ 9,000

หัก คา่ เผื่อหน้ีสงสัยจะสูญ 30,000 120,000 ค่าใช้จ่ายค้างจา่ ย 2,500

สนิ คา้ คงเหลือ 335,000 ส่วนของผเู้ ป็นหุน้ สว่ น

ทีด่ ิน อาคารและอปุ กรณ์ ทนุ -กรกช 637,000

อปุ กรณส์ านักงาน 225,000 ทนุ -กวีพร 637,000

หัก ค่าเสอื่ มราคาสะสม 75,000 150,000

ค่าความนยิ ม 30,000

รวมสินทรัพย์ 1,407,000 รวมหนส้ี นิ และสว่ นของผู้เปน็ หุน้ สว่ น 1,407,000

หนว่ ยการเรียนรทู้ ่ี 4 การจดั ตงั้ หา้ งหุ้นสว่ นและการแบ่งกาไรขาดทุน 216

3.4 การเปลยี่ นจากกจิ การเจา้ ของคนเดยี วเป็นหา้ งหุ้นสว่ นโดยใช้สมุดบัญชชี ดุ ใหม่เป็นสมดุ บัญชี
ของหา้ งหนุ้ สว่ น

วธิ ีน้ีมขี นั้ ตอนการบนั ทึกบัญชี 2 สว่ น คือ

1) ปดิ สมดุ บญั ชีชดุ เดิมของกจิ การเจา้ ของคนเดยี ว
2) เปดิ สมุดบัญชีชุดใหม่ของหา้ งหนุ้ ส่วน โดยบนั ทกึ รบั โอนสนิ ทรพั ย์และหนสี้ นิ ทปี่ รับปรงุ แลว้
และบนั ทกึ การลงทนุ ของผ้เู ป็นห้นุ สว่ นรายอ่ืน ๆ

ตวั อย่างที่ 4.3 จากตัวอย่างที่ 4.2 ปดิ สมุดบัญชีชดุ เดมิ ของกจิ การเจา้ ของคนเดยี ว

การบนั ทกึ บญั ชี

สมดุ รายวนั ท่ัวไป หน้า 1
เครดิต
พ.ศ. 2557 รายการ เลขท่ี เดบิต บาท สต.
เดอื น วนั บัญชี บาท สต.
30,000 -
ม.ค. 1 สนิ ค้าคงเหลือ 5,000 - 30,000 -
30,000 - 2,500 -
คา่ ความนิยม 27,500 -

ทุน-กรกช (ผลตา่ ง)

ค่าเผ่ือหนี้สงสัยจะสญู

ค่าเสือ่ มราคาสะสม-อปุ กรณ์สานกั งาน

ค่าใช้จ่ายคา้ งจา่ ย

ปรับปรงุ บญั ชตี ่าง ๆ ของร้านกรกช

ค่าเผอื่ หน้ีสงสยั จะสญู 30,000 -

คา่ เสื่อมราคาสะสม-อุปกรณ์สานกั งาน 75,000 -
121,500 -
เงินกู้ -
9,000
เจ้าหนี้ -
2,500 -
ค่าใชจ้ ่ายค้างจา่ ย 637,000

ทนุ -กรกช

เงินสด 135,000 -

ลกู หนี้ 150,000 -
335,000 -
สนิ คา้ คงเหลือ 225,000 -

อุปกรณ์สานกั งาน 30,000 -

ค่าความนยิ ม

บันทกึ ปดิ บัญชรี า้ นกรกช

หน่วยการเรียนรทู้ ี่ 4 การจดั ต้งั ห้างห้นุ ส่วนและการแบง่ กาไรขาดทนุ 217

เปดิ สมดุ บญั ชชี ดุ ใหม่ของหา้ งหนุ้ ส่วน โดยบันทึกรับโอนสินทรพั ยแ์ ละหนสี้ ินทป่ี รบั ปรุงแลว้

และบนั ทกึ การลงทุนของผู้เป็นหนุ้ ส่วนรายอื่น ๆ

สมุดรายวนั ทั่วไป หน้า 1

พ.ศ. 2557 รายการ เลขท่ี เดบิต เครดิต
เดือน วัน
บญั ชี บาท สต. บาท สต.

ม.ค. 1 เงนิ สด 135,000 -

ลูกหนี้ 150,000 -

สนิ คา้ คงเหลอื 335,000 -

อุปกรณส์ านักงาน 225,000 -

คา่ ความนยิ ม 30,000 -

ค่าเผื่อหนสี้ งสยั จะสูญ 30,000 -

ค่าเสือ่ มราคาสะสม-อปุ กรณ์สานกั งาน 75,000 -

เงินกู้ 121,500 -

เจ้าหนี้ 9,000 -

คา่ ใชจ้ ่ายคา้ งจา่ ย 2,500 -

ทนุ -กรกช 637,000 -

บันทึกการลงทุนของกรกช

เงนิ สด 637,000 -

ทุน-กวพี ร 637,000 -

บนั ทึกการลงทนุ ของกวีพร

หลงั จากบันทกึ รายการเปิดบัญชจี ดั ตั้งห้างหุ้นสว่ นแลว้ งบแสดงฐานะการเงนิ ห้างหุ้นส่วนจากดั กรกวี

ณ วันท่ี 1 มกราคม 2557 จะเหมือนกบั กรณีใชส้ มดุ บญั ชชี ดุ เดิมของรา้ นกรกช ตามตัวอยา่ งที่ 4.2
ดังกลา่ วขา้ งต้น

หน่วยการเรียนรู้ท่ี 4 การจัดตง้ั ห้างหุ้นสว่ นและการแบ่งกาไรขาดทนุ 218

แบบฝึกหดั ที่ 4.3

จงปฏิบัติกิจกรรมตามท่ีโจทยก์ าหนด (10 คะแนน)

รา้ นพบพร ดาเนนิ กิจการร้านค้าปลีกมานาน ตอ่ มาต้องการขยายกจิ การโดยเปล่ยี นเป็นห้างหุ้นส่วน

โดยพบพร ได้ชวนก้องภพ มารว่ มลงทนุ ในวันที่ 2 มกราคม 2557 เพื่อจัดต้งั ห้างหุ้นส่วนจากัดกอ้ งพร

ท้ังน้ี กอ้ งภพ ต้องนาเงินสดมาลงทนุ 20,000 บาท งบแสดงฐานะการเงนิ ของร้านพบพร

ณ วันท่ี 2 มกราคม 2557 เป็นดังนี้

รา้ นพบพร

งบแสดงฐานะการเงนิ

ณ วันท่ี 2 มกราคม 2557

(หนว่ ย : บาท)

สนิ ทรัพย์ หนีส้ ินและส่วนของเจา้ ของ

สินทรพั ยห์ มุนเวยี น หน้ีสินหมนุ เวยี น

เงนิ สด 12,000 เงินกู้ 20,000

ลูกหนก้ี ารค้า 20,000 เจ้าหนกี้ ารค้า 3,500

หัก คา่ เผ่ือหนีส้ งสยั จะสญู 1,500 18,500

สินค้าคงเหลือ 20,000 สว่ นของเจ้าของ

ทด่ี ิน อาคารและอปุ กรณ์ ทนุ -พบพร 40,000

เครือ่ งใชส้ านกั งาน 15,000

หกั ค่าเสือ่ มราคาสะสม 2,000 13,000

รวมสินทรพั ย์ 63,500 รวมหนสี้ นิ และส่วนของเจ้าของ 63,500

ขอ้ ตกลงในการจดั ตง้ั ห้างหุ้นสว่ นจากัดกอ้ งพร มดี งั นี้
1. ห้างหนุ้ ส่วนจากัดกอ้ งพร จะรบั โอนสนิ ทรพั ยแ์ ละหนสี้ ินทงั้ หมดของรา้ นพบพร
ยกเวน้ เงนิ สดท่ีตอ้ งจ่ายคนื ใหพ้ บพร

2. ตงั้ ค่าเผอ่ื หนสี้ งสยั จะสญู 10% ของยอดลูกหนี้การค้า
3. สนิ ค้าคงเหลือมรี าคาตลาดขณะน้นั 25,000 บาท
4. เคร่อื งใชส้ านักงานมสี ภาพปจั จบุ นั 80% ของราคาทุน

5. เงนิ กูใ้ นงบแสดงฐานะการเงิน ยังไมไ่ ด้ปรบั ปรงุ ดอกเบย้ี คา้ งจา่ ย 500 บาท
ใหท้ า บันทึกรายการเปดิ บัญชีของหา้ งห้นุ ส่วนในสมดุ รายวนั ทัว่ ไป ในแต่ละกรณีดังน้ี

กรณีท่ี 1 ใช้สมุดบัญชชี ดุ เดมิ เป็นสมดุ บัญชีของหา้ งหุน้ สว่ น

กรณที ่ี 2 ใช้สมดุ บญั ชชี ุดใหมเ่ ปน็ สมดุ บญั ชขี องหา้ งหุ้นสว่ น

หน่วยการเรยี นรู้ท่ี 4 การจดั ตงั้ หา้ งหุ้นสว่ นและการแบ่งกาไรขาดทนุ 219

กรณที ี่ 1 ใชส้ มดุ บญั ชีชุดเดมิ เป็นสมุดบญั ชขี องห้างหนุ้ สว่ น

สมุดรายวนั ทว่ั ไป หน้า 1

พ.ศ. รายการ เลขที่ เดบิต เครดติ
เดอื น วนั บัญชี บาท สต. บาท สต.

กรณที ี่ 2 ใชส้ มดุ บัญชชี ดุ ใหมเ่ ปน็ สมดุ บัญชีของหา้ งหนุ้ ส่วน

สมุดรายวนั ทั่วไป หนา้ 1

พ.ศ. รายการ เลขที่ เดบติ เครดิต
เดอื น วัน บัญชี บาท สต. บาท สต.

หนว่ ยการเรียนรู้ท่ี 4 การจดั ตั้งห้างหนุ้ สว่ นและการแบ่งกาไรขาดทุน 220

สมุดรายวนั ทว่ั ไป หน้า 2
รายการ
พ.ศ. เลขท่ี เดบิต เครดิต
เดือน วัน
บญั ชี บาท สต. บาท สต.

หนว่ ยการเรียนร้ทู ่ี 4 การจดั ตัง้ หา้ งหนุ้ ส่วนและการแบ่งกาไรขาดทุน 221

4. การแบ่งกาไรขาดทนุ ใหผ้ ู้เปน็ หนุ้ ส่วน

วตั ถุประสงค์ของการจัดตงั้ หา้ งหนุ้ ส่วน คือ การแบง่ กาไรทไ่ี ดจ้ ากการดาเนินงานกจิ การหา้ งหุ้นส่วน
ดังนั้น เม่อื มกี ารก่อตั้งหา้ งห้นุ สว่ นผเู้ ป็นหนุ้ ส่วน ควรจะระบุอตั ราการแบ่งผลกาไรขาดทุนระหว่างกันไว้ใน
สญั ญาจัดต้ังห้างห้นุ ส่วน หากไมร่ ะบจุ ะถือว่าผู้เป็นหุ้นส่วนทุกคนจะแบ่งกาไรขาดทุนโดยใช้อัตราส่วนทุน
ทีน่ ามาลง

วธิ ีการแบ่งกาไรขาดทุน แบ่งเป็น 4 วธิ ี คอื แบง่ ตามอตั ราส่วนทต่ี กลงกัน แบ่งตามอตั ราส่วนทุน
และแบง่ กาไรโดยคิดดอกเบยี้ เงนิ ทุน เงนิ เดือน หรือโบนัสให้หุน้ ส่วนก่อน สว่ นทีเ่ หลือแบ่งตามอัตราสว่ น
ที่ตกลงกัน

4.1 แบ่งตามอตั ราส่วนทีต่ กลงกัน (Arbitrary Ratio)
สว่ นใหญใ่ ช้ในกรณีทผี่ ู้เป็นหุ้นสว่ นมีเงินทุนหรือความสามารถไม่เท่ากัน ดังนั้น การกาหนด

อัตราส่วนแบ่งกาไรขาดทุนต้องได้รับความยินยอมจากผู้เป็นหุ้นส่วนทุกคนว่าเป็นอัตราท่ียุติธรรมและ
เหมาะสม โดยกาหนดเป็นอตั ราส่วน หรือเป็นอตั รารอ้ ยละก็ได้

ตวั อยา่ งที่ 4.4 โปรดและปราน เป็นห้นุ ส่วนกันโดยตกลงแบง่ กาไรขาดทนุ ในอัตรา 2 : 3
ในปี 2557 ห้างหุ้นสว่ นมกี าไรสทุ ธิ 100,000 บาท
การคานวณ แสดงดังน้ี

โปรด ไดร้ ับส่วนแบ่งกาไร (100,000 × 2/5) = 40,000 บาท
ปราน ไดร้ ับส่วนแบ่งกาไร (100,000 × 3/5) = 60,000 บาท

รวม = 100,000 บาท

4.2 แบ่งตามอัตราสว่ นทุน (Capital Ratio)
วิธีนี้ถือว่าทุนเป็นปัจจัยที่สาคัญท่ีสุดต่อความสาเร็จของกิจการ แต่เน่ืองจากทุนของ

ผู้เป็นหุน้ สว่ นมกี ารเปล่ียนแปลงด้วยการเพ่ิมทุนหรือลดทุน หากกิจการใช้วิธีทุนคงท่ีควรกาหนดว่าจะใช้

เฉพาะบัญชีทุน หรือรวมบัญชีกระแสทุนด้วย ดังนั้น การแบ่งกาไรขาดทุนตามอัตราส่วนทุนจึงต้องระบุ
ให้ชัดเจนไวใ้ นสัญญาจัดตง้ั หา้ งห้นุ สว่ นวา่ ใชท้ นุ ณ วันใด ดงั ตอ่ ไปน้ี

1) ทนุ ณ วนั เริ่มกิจการ

2) ทุน ณ วนั ต้นงวดบัญชี
3) ทุน ณ วนั สิน้ งวดบัญชี
4) ทุนถัวเฉลยี่ สาหรบั งวดบญั ชี

อย่างไรกต็ าม ถ้าไมม่ ีการตกลงกนั ไวว้ า่ จะใชท้ ุน ณ วันใด กฎหมายไทยกาหนดใหใ้ ช้
ทุน ณ วันเรม่ิ กจิ การ

หนว่ ยการเรยี นรทู้ ี่ 4 การจดั ต้ังหา้ งหนุ้ สว่ นและการแบง่ กาไรขาดทนุ 222

ตวั อยา่ งท่ี 4.5 โปรดและปราน ตกลงเป็นห้นุ ส่วนกนั จัดตัง้ ห้างหุ้นส่วนจากัดโปรดปราน

เมื่อวันที่ 1 มกราคม 2557 โดยโปรดนาเงินสดลงทุน 250,000 บาท และปรานนาเงินสดมาลงทุน

300,000 บาท ทัง้ สองคนตกลงแบ่งผลกาไรขาดทนุ ตามอตั ราส่วนทุน หา้ งหุ้นสว่ นจากดั โปรดปราน

ปิดบญั ชที ุกวนั ท่ี 31 ธนั วาคม เมือ่ วันท่ี 31 ธนั วาคม 2558 ห้างหุ้นส่วนปิดบัญชีและผลการดาเนินงาน

ของหา้ งมีกาไรสทุ ธิ 100,000 บาท ระหวา่ งปี 2558 ผเู้ ป็นหุน้ ส่วนมีการเพม่ิ ทุน การลดทนุ

ตามที่ปรากฏในบญั ชีทนุ ของผ้เู ปน็ หุน้ ส่วนแต่ละคน ดงั นี้

บัญชที ุน-โปรด เลขท่ี 301

พ.ศ. 2558 รายการ หน้า เดบิต พ.ศ. 2558 รายการ หน้า เครดิต
เดอื น วัน บญั ชี บาท สต เดอื น วนั บัญชี บาท สต

ก.พ. 1 ถอนทนุ 10,000 - ม.ค. 1 ยอดยกมา √ 150,000 -

ธ.ค. 1 เพมิ่ ทนุ 10,000 -

ธ.ค. 31 ยอดยกไป √ 150,000 -

160,000 - 160,000 -

บัญชที ุน-ปราน เลขที่ 302

พ.ศ. 2558 รายการ หน้า เดบติ พ.ศ. 2558 รายการ หนา้ เครดิต
เดือน วนั บัญชี บาท สต เดือน วนั บัญชี บาท สต

ธ.ค. 1 ถอนทุน 12,000 - ม.ค. 1 ยอดยกมา √ 200,000 -

มี.ค. 1 เพมิ่ ทุน 15,000 -

ธ.ค. 31 ยอดยกไป √ 203,000 -

215,000 - 215,000 -

การแบ่งกาไรขาดทนุ ตามอตั ราสว่ นทนุ แสดงดังน้ี

1) การแบ่งกาไรขาดทนุ ตามอตั ราสว่ นทนุ ณ วันเร่มิ กิจการ = 45,454.55 บาท
โปรดได้รบั ส่วนแบง่ กาไร (100,000×250,000/550,000)
= 54,545.45 บาท
ปรานได้รบั สว่ นแบง่ กาไร (100,000×300,000/550,000) = 100,000.00 บาท
รวม

2) การแบง่ กาไรขาดทนุ ตามอัตราสว่ นทนุ ณ วันตน้ งวดบัญชี = 42,857.14 บาท
= 57,142.86 บาท
โปรดไดร้ บั สว่ นแบง่ กาไร (100,000×150,000/350,000) = 100,000.00 บาท
ปรานได้รบั ส่วนแบง่ กาไร (100,000×200,000/350,000)

รวม

หนว่ ยการเรยี นรทู้ ี่ 4 การจดั ตั้งห้างห้นุ สว่ นและการแบง่ กาไรขาดทุน 223

3) การแบง่ กาไรขาดทุนตามอตั ราสว่ นทนุ ณ วันสิ้นงวดบัญชี = 42,492.92 บาท
โปรดไดร้ บั ส่วนแบง่ กาไร (100,000×150,000/353,000) = 57,507.08 บาท
ปรานไดร้ บั สว่ นแบง่ กาไร (100,000×203,000/353,000)
= 100,000.00 บาท
รวม

4) การแบง่ กาไรขาดทนุ ตามอตั ราสว่ นทนุ ถวั เฉล่ียสาหรบั ปี 2558

หุ้นสว่ น (1) (2) (3) (4)
ระยะเวลา
ทุนคงเหลือ ระยะเวลาทท่ี นุ คงท่ี (เดือน) ผลคูณ (2) x (3)

1 ม.ค. – 1 ก.พ. 150,000 1 150,000

โปรด 1 ก.พ. – 1 ธ.ค. 140,000 10 1,400,000

1 ธ.ค. – 31 ธ.ค. 150,000 1 150,000

12 1,700,000

ทุนถัวเฉล่ีย-โปรด (1,700,000/12) = 141,667

1 ม.ค. – 1 มี.ค. 200,000 2 400,000

ปราน 1 ม.ี ค. – 1 ธ.ค. 215,000 9 1,935,000

1 ธ.ค. – 31 ธ.ค. 203,000 1 203,000

12 2,538,000

ทุนถวั เฉลย่ี -ปราน (2,538,000/12) = 211,500

โปรดได้รบั สว่ นแบง่ กาไร (100,000×141,667/353,167) = 40,113.32 บาท
ปรานได้รบั สว่ นแบง่ กาไร (100,000×211,500/353,167) = 59,886.68 บาท

รวม = 100,000.00 บาท

หน่วยการเรยี นรทู้ ี่ 4 การจัดต้งั ห้างหนุ้ สว่ นและการแบง่ กาไรขาดทนุ 224

แบบฝึกหดั ที่ 4.4

จงปฏิบัติกิจกรรมตามทโ่ี จทยก์ าหนด (10 คะแนน)

กอบกลุ และกจิ จา ได้รว่ มกนั จดั ตั้งห้างหนุ้ สว่ นจากัดกอบกจิ เมือ่ วนั ท่ี 1 มกราคม 2556

โดยมีเงนิ ทุนเริม่ แรกในการจดั ต้ังหา้ งหุน้ สว่ นคนละ 300,000 บาท และ 500,000 บาท ตามลาดับ

ในปี 2557 ห้างหุ้นส่วนมีกาไรสุทธิ 200,000 บาท ในระหว่างปี 2557 มีการเปล่ยี นแปลงบัญชที ุน

ของผ้เู ป็นหุน้ ส่วนแต่ละคน ดังนี้

บญั ชีทุน-กอบกุล เลขที่ 301

พ.ศ. 2557 รายการ หน้า เดบิต พ.ศ. 2557 รายการ หนา้ เครดิต
เดอื น วนั บญั ชี บาท สต เดือน วนั บญั ชี บาท สต

ม.ค. 1 ยอดยกมา √ 400,000 -

เม.ย. 1 เพม่ิ ทนุ 200,000 -

ธ.ค. 31 ยอดยกไป √ 600,000 -

600,000 - 600,000 -

บัญชีทุน-กจิ จา เลขที่ 302

พ.ศ. 2557 รายการ หนา้ เดบติ พ.ศ. 2557 รายการ หนา้ เครดติ
เดือน วัน บญั ชี บาท สต เดอื น วัน บญั ชี บาท สต

ก.ค. 1 ถอนทนุ 100,000 - ม.ค. 1 ยอดยกมา √ 600,000 -

ต.ค. 1 เพ่มิ ทุน 300,000 -

ธ.ค. 31 ยอดยกไป √ 800,000 -

900,000 - 900,000 -

ให้ทา แสดงการคานวณการแบง่ กาไรขาดทนุ ระหวา่ งผ้เู ป็นหุน้ สว่ น ตามกรณีดังน้ี

กรณีที่ 1 แบง่ กาไรขาดทนุ ในอัตรา 35% และ 65%

กอบกลุ ไดร้ บั สว่ นแบง่ กาไร = = บาท
บาท
กจิ จา ได้รับสว่ นแบ่งกาไร = = บาท

รวม = บาท
บาท
กรณีท่ี 2 แบ่งกาไรขาดทุนตามอตั ราสว่ นทนุ ณ วนั เริม่ กจิ การ บาท

กอบกลุ ไดร้ ับส่วนแบง่ กาไร = =

กิจจา ไดร้ ับสว่ นแบง่ กาไร = =

รวม =

หนว่ ยการเรียนรูท้ ่ี 4 การจัดตัง้ หา้ งหนุ้ ส่วนและการแบ่งกาไรขาดทนุ 225

กรณที ี่ 3 แบ่งกาไรขาดทนุ ตามอตั ราสว่ นทนุ ณ วนั ตน้ งวดบัญชี = บาท
กอบกลุ ไดร้ ับสว่ นแบ่งกาไร = = บาท
กจิ จา ไดร้ ับสว่ นแบง่ กาไร = = บาท

รวม = บาท
กรณที ี่ 4 แบง่ กาไรขาดทนุ ตามอตั ราส่วนทุน ณ วนั สน้ิ งวดบญั ชี = บาท
= บาท
กอบกลุ ได้รับส่วนแบ่งกาไร =
(4)
กจิ จา ไดร้ บั ส่วนแบ่งกาไร = ผลคูณ (2) x (3)
รวม

การหาทุนถวั เฉลี่ยสาหรับปี 2557 ของผูเ้ ป็นหุ้นสว่ น

หุ้นส่วน (1) (2) (3)
ระยะเวลา ทุนคงเหลอื ระยะเวลาท่ีทนุ คงที่ (เดือน)

กอบกลุ

ทุนถัวเฉลีย่ -กอบกุล

กจิ จา

ทนุ ถวั เฉลี่ย-กิจจา = บาท
= บาท
กรณที ่ี 5 แบง่ กาไรขาดทนุ ตามอตั ราส่วนทนุ ถัวเฉล่ยี สาหรับปี = บาท
กอบกลุ ไดร้ บั ส่วนแบง่ กาไร =
กจิ จา ได้รับส่วนแบ่งกาไร =
รวม

หนว่ ยการเรียนร้ทู ี่ 4 การจัดตั้งหา้ งหนุ้ ส่วนและการแบ่งกาไรขาดทนุ 226

4.3 คิดดอกเบย้ี เงนิ ทนุ เงินเดือน หรอื โบนัส ใหห้ ุ้นสว่ นกอ่ น ส่วนท่ีเหลอื แบ่งตามอัตราส่วน
ท่ตี กลงกนั

เป็นการแบ่งกาไรขาดทนุ ทมี่ คี วามเหมาะสมและเป็นธรรมมากทสี่ ดุ เนือ่ งจากมกี ารพจิ ารณา

ถงึ เงนิ ทนุ เวลาปฏิบัติงานและความสามารถของผเู้ ป็นหนุ้ สว่ น ดังนนั้ การคดิ ดอกเบ้ียเงนิ ทุน เงินเดือน
และโบนสั ใหผ้ ูเ้ ป็นหุ้นสว่ นไม่ถือเป็นคา่ ใช้จ่ายแต่เปน็ สว่ นหนง่ึ ของการแบง่ กาไรขาดทนุ ประจางวด

การแบง่ กาไรวิธีน้จี ะอธิบายเป็นกรณยี อ่ ย ๆ ดงั นี้

1) คดิ ดอกเบย้ี เงินทุน กาไรขาดทนุ ท่เี หลอื แบ่งตามอัตราส่วนท่ีตกลงกัน

ตัวอย่างที่ 4.6 จากตวั อยา่ งท่ี 4.5 โปรด และปราน ตกลงคดิ ดอกเบยี้ ทุน 10% ของทุน ณ วันต้นงวดบัญชี

กาไรท่ีเหลอื แบง่ ในอัตรา 3 : 2

คานวณการแบง่ กาไรขาดทุน ดังนี้

รายการ การแบง่ กาไรขาดทุน
โปรด ปราน รวม
15,0001) 20,0002) 35,000
คดิ ดอกเบยี้ ทุน 10% ของทนุ ณ วันต้นงวด 39,0003) 26,0004) 65,000

กาไรที่เหลอื แบ่งในอตั รา 3 : 2

รวม 54,000 46,000 100,000
หมายเหตุ 1) 15,000 = 150,000 × 10%
2) 20,000 = 200,000 × 10%
3) 39,000 = 65,000 × 3/5
4) 26,000 = 65,000 × 2/5

2) คิดเงินเดือนให้หุน้ ส่วนก่อน กาไรขาดทุนท่เี หลอื แบ่งตามอัตราสว่ นทต่ี กลงกัน
การคิดเงนิ เดอื นใหห้ นุ้ สว่ นไมถ่ ือเป็นค่าใช้จ่ายในการดาเนินงาน เนอื่ งจากเปน็ ขอ้ ตกลง

ของหนุ้ สว่ นในการจ่ายคา่ ตอบแทนเป็นเงินเดอื น สาหรับความสามารถในการปฏิบัติงานของห้นุ ส่วน

แตล่ ะคนจึงถอื ว่าเปน็ สว่ นหน่งึ ของการแบง่ กาไรขาดทุน

ตัวอย่างที่ 4.7 จากตัวอย่างที่ 4.5 โปรดและปราน ตกลงใหเ้ งินเดอื นโปรด เดือนละ 2,000 บาท

ในฐานะเปน็ ผูจ้ ัดการหา้ งหนุ้ ส่วนและกาไรทเี่ หลือแบง่ เทา่ กนั

คานวณการแบ่งกาไรขาดทนุ ดงั นี้

รายการ การแบ่งกาไรขาดทุน
โปรด ปราน รวม

คดิ เงนิ เดือนใหโ้ ปรด (2,000 x 12) 24,000 - 24,000

กาไรทเ่ี หลอื แบง่ เทา่ กัน (76,000/2) 38,000 38,000 76,000

รวม 62,000 38,000 100,000

หนว่ ยการเรียนรทู้ ี่ 4 การจัดต้งั ห้างหุ้นสว่ นและการแบ่งกาไรขาดทนุ 227

3) คิดโบนัสให้ผู้เปน็ หนุ้ สว่ น กาไรขาดทนุ ท่เี หลือแบ่งตามอัตราสว่ นที่ตกลงกนั
หากในสญั ญาของห้างหุ้นสว่ นระบุไวว้ า่ ให้มีการคดิ เงนิ โบนสั ให้แก่ผเู้ ป็นหุ้นส่วน เมือ่ มี

การแบง่ กาไรจะต้องคิดโบนัสให้ผเู้ ปน็ หุ้นส่วนดว้ ย โดยปกตเิ งินโบนัสจะคิดใหเ้ ปน็ ร้อยละของกาไรสทุ ธิ
ซึ่งตอ้ งระบุใหช้ ัดเจนวา่ เงินโบนสั ทค่ี ดิ จากกาไรสทุ ธิยอดใด หากห้างหุ้นส่วนขาดทุนจะไมม่ ีการคิดโบนัส
ใหห้ ้นุ ส่วน การคดิ โบนสั มี 2 วิธี คอื

(1) คิดโบนสั จากกาไรสทุ ธิก่อนหกั โบนสั สตู รการคานวณเป็นดังน้ี

โบนสั = กาไรสุทธิ × อตั ราโบนสั

(2) คดิ โบนสั จากกาไรสทุ ธหิ ลังหกั โบนัส
อตั ราโบนสั
โบนสั = กาไรสุทธิ × อัตราโบนัส 100

ตวั อย่างที่ 4.8 จากตัวอย่างที่ 4.5 โปรดและปราน ตกลงแบ่งกาไรขาดทุนโดยคดิ โบนัส

ให้โปรด 10% ของกาไรสทุ ธิกอ่ นหักโบนสั กาไรทเี่ หลอื แบ่ง 40% และ 60%

คานวณการแบง่ กาไรขาดทุน ดงั นี้

รายการ การแบ่งกาไรขาดทนุ
โปรด ปราน รวม

คดิ โบนสั ใหโ้ ปรด (100,000 × 10%) 10,000 - 10,000
กาไรทเ่ี หลอื แบ่ง 40% และ 60% 36,0001) 54,0002) 90,000

รวม 46,000 54,000 100,000
หมายเหตุ 1) 36,000 = 90,000 × 40%
2) 54,000 = 90,000 × 60%

ตัวอย่างที่ 4.9 จากตวั อยา่ งที่ 4.5 ถา้ คิดโบนัสให้โปรด 10% ของกาไรสทุ ธิหลงั หักโบนสั

กาไรทเ่ี หลอื แบ่ง 40% และ 60%

คานวณการแบง่ กาไรขาดทุน ดังน้ี

รายการ การแบง่ กาไรขาดทนุ
โปรด ปราน รวม

คดิ โบนสั ใหโ้ ปรด (100,000 × 10/110) 9,090.91 - 9,090.91
กาไรที่เหลอื แบ่ง 40% และ 60% 36,363.641) 54,545.452) 90,909.09

รวม 45,454.55 54,545.45 100,000.00
หมายเหตุ 1) 36,363.64 = 90,909.09 × 40%

2) 54,545.45 = 90,909.09 × 60%

หน่วยการเรียนรู้ที่ 4 การจัดตั้งหา้ งหนุ้ ส่วนและการแบง่ กาไรขาดทนุ 228

4) คดิ ดอกเบ้ียเงินทุน เงินเดอื น โบนัส กาไรขาดทุนทีเ่ หลอื แบ่งตามท่ตี กลงกนั

ตวั อย่างที่ 4.10 จากตวั อยา่ งที่ 4.5 โปรด และปราน แบง่ กาไรโดยคิดดอกเบยี้ ทนุ ให้ผู้เป็นห้นุ ส่วน

10% ของทุน ณ วันส้ินงวด คิดเงินเดือนให้โปรด เดือนละ 2,000 บาท ในฐานะเป็นผู้จัดการห้างหุ้นส่วน

คิดโบนสั ให้โปรด 10% ของกาไรสทุ ธิหลงั หกั ดอกเบ้ยี และเงินเดอื น แต่กอ่ นหักโบนสั และกาไรทเ่ี หลอื

แบง่ เทา่ กนั

คานวณการแบง่ กาไรขาดทนุ ดังน้ี

รายการ การแบง่ กาไรขาดทุน
โปรด ปราน รวม
15,0001) 20,3002) 35,300
คดิ ดอกเบีย้ ทุน 10% ของทุน ณ วนั สนิ้ งวด

คิดเงนิ เดือนใหโ้ ปรด (2,000 x 12) 24,000 - 24,000

คดิ โบนสั ใหโ้ ปรด (100,000 – 35,300 – 24,000) × 10% 4,070 - 4,070

กาไรท่ีเหลอื แบง่ เทา่ กัน (36,630/2) 18,315 18,315 36,630

รวม 61,385 38,615 100,000
หมายเหตุ 1) 15,000 = 150,000 × 10%
2) 20,300 = 203,000 × 10%

ตัวอย่างท่ี 4.11 จากตวั อยา่ งที่ 4.5 โปรดและปราน แบ่งกาไรโดยคิดดอกเบีย้ ทนุ ใหผ้ เู้ ป็นห้นุ ส่วน 10%

ของทนุ ณ วนั สิ้นงวด คิดเงินเดอื นให้โปรด เดือนละ 2,000 บาท ในฐานะเป็นผจู้ ัดการหา้ งหนุ้ ส่วน

คิดโบนสั ใหโ้ ปรด 10% ของกาไรสุทธหิ ลงั หกั ดอกเบีย้ เงินเดอื นและโบนัส กาไรทเี่ หลอื แบ่งเท่ากัน

คานวณการแบง่ กาไรขาดทุน ดงั นี้

รายการ การแบ่งกาไรขาดทนุ
โปรด ปราน รวม
15,0001) 20,3002) 35,300
คิดดอกเบี้ยทนุ 10% ของทนุ ณ วนั สิน้ งวด

คดิ เงนิ เดอื นให้โปรด (2,000 x 12) 24,000 - 24,000

คดิ โบนสั ใหโ้ ปรด (100,000 – 35,300 – 24,000) × 10/110 3,700 - 3,700

กาไรท่ีเหลอื แบง่ เทา่ กัน (37,000/2) 18,500 18,500 37,000

รวม 61,200 38,800 100,000
หมายเหตุ 1) 15,000 = 150,000 × 10%
2) 20,300 = 203,000 × 10%

หน่วยการเรยี นร้ทู ่ี 4 การจดั ตั้งห้างหุน้ ส่วนและการแบ่งกาไรขาดทุน 229

4.4 การบันทกึ บัญชีการแบง่ กาไรขาดทุน
การแบ่งกาไรขาดทนุ โดยวิธคี ดิ ดอกเบย้ี เงนิ ทุน เงนิ เดอื น และโบนัส ใหผ้ เู้ ปน็ หุ้นส่วน

ไม่ถือเป็นค่าใชจ้ า่ ย แตเ่ ป็นสว่ นหนึ่งของการแบง่ กาไรขาดทนุ ประจางวด ดงั น้ัน การบนั ทึกบัญชี

จะบนั ทึกเช่นเดียวกบั การแบง่ ผลกาไรขาดทุนตามปกติ บันทกึ บญั ชโี ดย

เดบติ กาไรขาดทุน ××
เครดิต กระแสทนุ -ผเู้ ป็นหนุ้ สว่ น ××

ตัวอย่างท่ี 4.12 จากตัวอย่างที่ 4.11 การบนั ทึกการแบง่ กาไรขาดทนุ เปน็ ดังน้ี

สมดุ รายวันทัว่ ไป หนา้ 1
เครดติ
พ.ศ. 2558 รายการ เลขที่ เดบติ บาท สต.
เดอื น วัน บญั ชี บาท สต.
15,000 -
ธ.ค. 31 กาไรขาดทนุ 35,300 - 20,300 -

กระแสทุน-โปรด 24,000 -

กระแสทุน-ปราน 3,700 -

บันทึกดอกเบ้ยี ทุนใหผ้ เู้ ปน็ หนุ้ สว่ น 18,500 -
18,500 -
กาไรขาดทุน 24,000 -

กระแสทนุ -โปรด

บันทึกเงินเดอื นใหโ้ ปรด

กาไรขาดทนุ 3,700 -

กระแสทนุ -โปรด

บันทึกโบนัสใหโ้ ปรด

กาไรขาดทุน 37,000 -

กระแสทนุ -โปรด

กระแสทนุ -ปราน

บันทกึ กาไรท่ีเหลอื ใหผ้ เู้ ปน็ หนุ้ ส่วน

หนว่ ยการเรียนรทู้ ่ี 4 การจดั ตัง้ หา้ งหนุ้ ส่วนและการแบ่งกาไรขาดทุน 230

แบบฝึกหดั ที่ 4.5

จงปฏิบตั ิกิจกรรมตามทโี่ จทยก์ าหนด (10 คะแนน)

1. ยินดแี ละภูมใิ จ เปน็ ห้นุ ส่วนกนั เมอ่ื วนั ที่ 1 มกราคม 2557 ไดน้ าเงินสดมาลงทุนในห้างหุ้นสว่ น

คนละ 50,000 บาท ทั้งสองตกลงกนั ในสญั ญาการจดั ตงั้ หา้ งหุ้นสว่ นจากดั ดีใจ ดังนี้

1. คดิ ดอกเบีย้ ทุนให้หนุ้ สว่ น 5% จากทุน ณ วนั ตน้ งวด

2. คิดเงนิ เดอื นให้ยนิ ดี เดอื นละ 20,000 บาท และภูมใิ จ เดอื นละ 15,000 บาท

3. คิดโบนสั ใหย้ นิ ดี 5% ของกาไรสทุ ธหิ ลงั หกั เงินเดือน ดอกเบยี้ ทนุ แต่ก่อนหกั โบนัส

4. กาไรสุทธทิ เี่ หลอื แบง่ เท่ากัน ในปี 2557 ห้างหุ้นสว่ นมกี าไรสทุ ธิ 520,000 บาท

ใหท้ า แสดงการคานวณการแบ่งกาไรขาดทุน

รายการ การแบง่ กาไรขาดทุน
ยินดี ภมู ิใจ รวม

2. ทรัพย์ รงุ่ และเรอื ง เป็นหนุ้ ส่วนกันเมอ่ื วันท่ี 1 มกราคม 2557 นาเงินสดมาลงทุน 65,000 บาท

85,000 บาท และ 100,000 บาท ตามลาดบั ห้างหุ้นส่วนจากดั ทรัพยร์ งุ่ เรือง แบง่ กาไรขาดทนุ ดงั นี้
1. คดิ ดอกเบย้ี ทนุ ใหห้ นุ้ สว่ น 6% จากทนุ ณ วันตน้ งวด
2. คิดเงนิ เดอื นให้ผเู้ ป็นหนุ้ ส่วนทกุ คน คนละ 8,000 บาท

3. คดิ โบนสั ใหท้ รพั ยใ์ นฐานะผจู้ ัดการ 10% ของกาไรสทุ ธหิ ลงั ดอกเบ้ียทุน เงินเดือนและโบนสั
4. กาไรสทุ ธิทเี่ หลือแบง่ ในอัตรา 2 : 2 : 1 ห้างหนุ้ สว่ นมกี าไรสทุ ธิ 105,000 บาท
ใหท้ า 1. แสดงการคานวณการแบง่ กาไรขาดทุน

2. บันทึกการแบง่ กาไรขาดทุนในสมดุ รายวันทัว่ ไป (วิธที ุนคงท)่ี

หน่วยการเรยี นรู้ที่ 4 การจดั ตั้งหา้ งหุน้ ส่วนและการแบง่ กาไรขาดทนุ 231

1. แสดงการคานวณการแบง่ กาไรขาดทุน การแบง่ กาไรขาดทุน
รายการ
ทรัพย์ รงุ่ เรือง รวม

2. บันทึกการแบ่งกาไรขาดทุนในสมุดรายวนั ทว่ั ไป (วธิ ีทนุ คงที่)

สมุดรายวันทัว่ ไป หนา้ 1

พ.ศ. รายการ เลขท่ี เดบติ สต. เครดติ
เดือน วนั บัญชี บาท บาท สต.

หน่วยการเรียนรู้ท่ี 4 การจัดตงั้ ห้างหุ้นส่วนและการแบง่ กาไรขาดทุน 232

5. งบการเงินของห้างหนุ้ สว่ น (Financial Statement Presentation)

การจัดทางบการเงนิ ของหา้ งหนุ้ สว่ นจดทะเบยี น ประกอบด้วย งบกาไรขาดทุน งบแสดงฐานะการเงนิ
และหมายเหตุประกอบงบการเงิน ซ่ึงต้องมีรายการย่อที่กาหนดในแบบ 1 ตามประกาศ
กรมพฒั นาธุรกิจการค้า เรอ่ื ง กาหนดรายการยอ่ ทีต่ อ้ งมีในงบการเงิน พ.ศ. 2554 ดงั นี้

5.1 งบกาไรขาดทุน (Income Statement)
งบกาไรขาดทุนจัดทาขึน้ เพอ่ื แสดงผลการดาเนินงานของหา้ งหุ้นสว่ น โดยจัดทา

งบแสดงวธิ ีการแบง่ กาไรขาดทุนตอ่ ทา้ ยงบกาไรขาดทนุ ของหา้ งหนุ้ สว่ น เพอ่ื แสดงใหเ้ หน็ รายละเอยี ด
ในการจัดสรรกาไรใหแ้ กผ่ เู้ ปน็ หุ้นส่วนตามขอ้ ตกลงของห้างหนุ้ ส่วน

ตัวอยา่ งที่ 4.13 ห้างหุน้ สว่ นจากัดโปรดปราน มีรายได้จากการขาย 1,500,000 บาท ต้นทนุ ขาย
1,000,000 บาท คา่ ใช้จ่ายในการขายและบรหิ าร 350,000 บาท ดอกเบ้ียจา่ ย 20,000 บาท
ภาษีเงนิ ได้นติ ิบุคคล 30,000 บาท โปรดและปราน มเี งินทุน ณ วนั ที่ 1 มกราคม 2557 150,000 บาท
และ 200,000 บาท ตามลาดับ ลงทนุ เพม่ิ คนละ 10,000 บาท และ 15,000 บาท ตามลาดับ
ถอนทุนคนละ 10,000 บาท และ 12,000 บาท ตามลาดับ

ขอ้ ตกลงการแบง่ กาไรขาดทนุ มดี งั นี้
1. คดิ ดอกเบ้ียทุนให้ผเู้ ป็นหุน้ ส่วน 10% ของทุน ณ วันส้นิ งวด
2. คดิ เงินเดอื นใหโ้ ปรด เดอื นละ 2,000 บาท ในฐานะเป็นผ้จู ัดการหา้ งหนุ้ สว่ น
3. คดิ โบนัสใหโ้ ปรด 10% ของกาไรสทุ ธหิ ลงั หักดอกเบี้ย เงินเดอื นและโบนสั
4. กาไรทีเ่ หลอื แบง่ เท่ากนั

การจดั ทางบกาไรขาดทุนของหา้ งหนุ้ สว่ นจากดั โปรดปราน มีดงั นี้

หน่วยการเรยี นร้ทู ่ี 4 การจัดตง้ั ห้างหนุ้ สว่ นและการแบง่ กาไรขาดทุน 233

หา้ งหนุ้ สว่ นจากัดโปรดปราน
งบกาไรขาดทนุ

สาหรบั ปี สนิ้ สดุ วันที่ 31 ธนั วาคม 2558

รายไดจ้ ากการขาย โปรด (หน่วย : บาท)
ตน้ ทุนขาย 15,000 1,500,000
กาไรขัน้ ต้น 1,000,000
คา่ ใชจ้ ่ายในการขายและบริหาร 24,000 500,000
กาไรกอ่ นหกั ต้นทนุ ทางการเงินและค่าใช้จ่ายภาษีเงนิ ได้ 3,700 350,000
ต้นทนุ ทางการเงนิ 18,500 150,000
20,000
กาไรกอ่ นคา่ ใช้จา่ ยภาษีเงินได้ 61,200
คา่ ใช้จ่ายภาษีเงินได้ 130,000
30,000
กาไรสุทธิ
100,000
งบแสดงการแบง่ กาไรขาดทุน
คดิ ดอกเบย้ี ทุน 10% ของทนุ ณ วันส้นิ งวด ปราน รวม
คิดเงนิ เดอื นให้โปรด (2,000 x 12) 20,300 35,300
คิดโบนสั ใหโ้ ปรด (100,000 – 35,300 – 24,000) × 10/110
กาไรทเ่ี หลอื แบ่งเทา่ กัน (37,000/2) - 24,000
สว่ นแบ่งทผี่ ู้เป็นห้นุ ส่วนได้รบั - 3,700
18,500 37,000
38,800 100,000

หนว่ ยการเรียนรทู้ ่ี 4 การจัดตัง้ หา้ งหนุ้ ส่วนและการแบง่ กาไรขาดทนุ 234

5.2 งบแสดงฐานะการเงนิ (Statement of Financial Position)
งบแสดงฐานะการเงินของหา้ งหนุ้ ส่วน จะตอ้ งแสดงการเปลย่ี นแปลงส่วนของผ้เู ปน็ หุ้นสว่ น

โดยจัดทางบเงนิ ทุนของผเู้ ป็นหุน้ ส่วน แยกออกมาจากงบแสดงฐานะการเงิน ดังนี้

ห้างหุ้นส่วนจากดั โปรดปราน

งบแสดงฐานะการเงิน

ณ วันที่ 31 ธันวาคม 2558

หมายเหตุ (หนว่ ย : บาท)

สินทรัพย์ 252,000
53,700
สินทรัพย์หมุนเวียน 63,300
369,000
เงนิ สด
486,000
ลูกหนก้ี ารค้าและลกู หนีอ้ นื่ 2 486,000
855,000
สนิ คา้ คงเหลือ
50,000
รวมสินทรพั ยห์ มนุ เวยี น 30,000
80,000
สนิ ทรัพยไ์ ม่หมุนเวียน
322,000
ทด่ี ิน อาคารและอปุ กรณส์ ทุ ธิ 3 322,000
402,000
รวมสนิ ทรพั ยไ์ มห่ มุนเวียน
211,200
รวมสินทรพั ย์ 241,800
453,000
หนี้สินและส่วนของผเู้ ป็นหุ้นสว่ น 855,000

หนส้ี ินหมนุ เวยี น

เจา้ หนก้ี ารค้า

ภาษเี งนิ ไดค้ ้างจา่ ย

รวมหนีส้ ินหมุนเวียน

หนีส้ ินไม่หมนุ เวียน

เงินกยู้ มื ระยะยาว

รวมหนสี้ ินไม่หมุนเวยี น

รวมหนีส้ ิน

ส่วนของผู้เป็นหุ้นสว่ น

ทุน-โปรด

ทนุ -ปราน

รวมสว่ นของผเู้ ป็นหุ้นสว่ น

รวมหนส้ี ินและสว่ นของผเู้ ป็นหุ้นส่วน

หนว่ ยการเรยี นรู้ที่ 4 การจัดตง้ั ห้างหุ้นสว่ นและการแบง่ กาไรขาดทนุ 235

งบเงินทุนของผเู้ ป็นหุ้นส่วน (Statement of Partner’s Capital)
เปน็ งบท่ีแสดงสว่ นของผูเ้ ปน็ หนุ้ สว่ นทกุ คน ณ วันต้นงวด ส้ินงวด โดยแสดงการเปล่ียนแปลง

ของเงินลงทนุ การเพม่ิ ทุน ถอนทุน รวมทง้ั การจัดสรรส่วนแบง่ กาไรหรอื ขาดทุนตามข้อตกลง

ใช้ประกอบงบแสดงฐานะการเงิน เพ่ือไมใ่ หง้ บแสดงฐานะการเงิน มีรายละเอยี ดมากเกินไป ดังนี้

หา้ งหนุ้ ส่วนจากดั โปรดปราน
งบเงินทุนของผู้เป็นหุ้นส่วน
สาหรบั ปี สิน้ สดุ วันที่ 31 ธันวาคม 2558

เงนิ ทุนตน้ งวด 1 มกราคม 2558 โปรด ปราน (หน่วย : บาท)
บวก ลงทนุ เพิ่ม 150,000 200,000 รวม

สว่ นแบ่งกาไร 10,000 15,000 350,000
61,200 38,800
หกั ถอนทนุ 221,200 253,800 25,000
เงนิ ทุนปลายงวด 31 ธนั วาคม 2558 100,000
(10,000) (12,000) 475,000
211,200 241,800
(22,000)
453,000

ห้างหุ้นส่วนจากดั โปรดปราน

หมายเหตุประกอบงบการเงิน

สาหรับปี สน้ิ สดุ วันที่ 31 ธันวาคม 2558

1. นโยบายการบญั ชีทีส่ าคัญ

1. กจิ การตงั้ คา่ เผอ่ื หนสี้ งสัยจะสญู คานวณร้อยละ 0.05 ของลกู หนก้ี ารค้า

2. การตรี าคาสนิ ค้าคงเหลือใช้วิธเี ข้ากอ่ น-ออกก่อน

3. กิจการคานวณคา่ เส่ือมราคาโดยใชว้ ิธีเสน้ ตรง อายกุ ารใหป้ ระโยชน์อาคาร 10 ปี

2. ลูกหนก้ี ารคา้ และลกู หน้ีอ่ืน

ลูกหนก้ี ารคา้ 54,000 บาท

หัก ค่าเผ่อื หนสี้ งสัยจะสูญ 2,700 บาท

ลกู หนกี้ ารค้าสทุ ธิ 51,300 บาท

ค่าเบีย้ ประกันภัยจ่ายลว่ งหน้า 2,400 บาท

ลกู หนกี้ ารคา้ และลกู หนี้อ่ืน 53,700 บาท

3. ท่ีดนิ อาคารและอุปกรณ์สทุ ธิ

รายการ ราคาทนุ (บาท) คา่ เส่ือมราคาสะสม (บาท) มูลค่าตามบัญชี (บาท)

อาคาร 540,000 54,000 486,000

หน่วยการเรยี นรู้ท่ี 4 การจัดตั้งห้างหุ้นสว่ นและการแบง่ กาไรขาดทนุ 236

แบบฝึกหดั ที่ 4.6

จงปฏิบัตกิ จิ กรรมตามที่โจทยก์ าหนด (10 คะแนน)

ห้างหุน้ ส่วนจากัดยงิ่ เจรญิ ทรพั ย์ มีรายได้จากการขายสนิ ค้า 300,000 บาท ตน้ ทนุ ขาย 120,000 บาท
ค่าใช้จา่ ยในการขายและบรหิ าร 15,000 บาท หา้ งหุ้นสว่ นมีกาไรสทุ ธิ 165,000 บาท
แบง่ กาไรขาดทุน ดงั นี้

1. คดิ ดอกเบยี้ ทนุ ใหแ้ กผ่ ้เู ปน็ หุ้นสว่ น 8% ของทนุ ณ วันส้ินงวด
2. คิดเงินเดือนให้ทรพั ย์ เดอื นละ 2,000 บาท
3. คดิ โบนัสใหท้ รพั ย์ 10% ของกาไรสุทธหิ ลงั หกั ดอกเบ้ีย เงินเดือนและโบนัส

4. กาไรท่ีเหลอื แบ่งในอตั รา 2 : 1 : 1
หา้ งห้นุ สว่ นจากัดยงิ่ เจรญิ ทรัพย์ มีบญั ชที นุ ในระหว่างปี 2557 ดังน้ี

บญั ชีทุน-ยิง่

พ.ศ. 2557 รายการ หนา้ เดบิต พ.ศ. 2557 รายการ หน้า เครดติ
เดือน วนั บญั ชี บาท สต เดือน วัน บญั ชี บาท สต

ต.ค. 1 ถอนทุน 52,000 - ม.ค. 1 ยอดยกมา √ 300,000 -

ก.ค. 1 เพมิ่ ทุน 12,000 -

ธ.ค. 31 ยอดยกไป √ 260,000 -

312,000 - 312,000 -

พ.ศ. 2557 รายการ หน้า บัญชที ุน-เจริญ รายการ หนา้ เครดิต
เดอื น วนั บัญชี บญั ชี บาท สต
เดบติ พ.ศ. 2557 ยอดยกมา 200,000 -
พ.ย. 1 ถอนทุน บาท สต เดอื น วัน √ 14,000 -
24,000 - ม.ค. 1 เพมิ่ ทุน 30,000 -
ธ.ค. 31 ยอดยกไป √ เพมิ่ ทนุ 244,000 -
เม.ย. 1
220,000 - ต.ค. 1
244,000 -