Caz acpaptar

САЗ АСПАПТАР
КОЛЛЕКЦИЯСЫ

ғылыми каталог

КОЛЛЕКЦИЯ
МУЗЫКАЛЬНЫХ
ИНСТРУМЕНТОВ

научный каталог

COLLECTION OF
MUSICAL

INSTRUMENTS

scientific catalogue

MÜZİK ALETİ
KOLEKSİYONU

bilimsel katalog

乐器的收藏

科学目录

Атырау облысы УДК 78
тарихи-өлкетану ББК 85.31

музейі С 15
Историко-
краеведческий
музей Атырауской

области
Atyrau Local

History
Museum
Atyrau bölgesi
Yerel Tarih

Müzesi
阿特劳州历史与地

方志博物馆

САЗ АСПАПТАР * МУЗЫКАЛЬНЫЕ * MUSICAL * MÜZİK * 乐器的收藏 Коллекциялар каталогы музейдің Ғылыми кеңесінде талқыланып,
баспаға ұсынылды

Саз аспаптар коллекциясы. Ғылыми каталог.
С 15 Шығаруға жауапты Рашида Харипова. – Алматы: «Балауса» баспасы, 2020. – 304 бет. Түрлі түсті суретті, қазақ, орыс,

ағылшын, түрік, қытай тілдерінде.
ISBN 978-601-7977-31-3

Бұл ғылыми каталогта музей қорында жинақталған саз аспаптар коллекцияларының бірнеше түрлері
қамтылған. Әрбір саз аспаптарына жан-жақты зерттеу жұмыстары жүргізіліп, олардың мерзімделуі, материалы,
техникасы, өлшемі, қолданылуы, есептік белгісі және ғылыми анықтамасы жазылды.

Адамзат мәдениетінің мұхиттай шексіз байлығы, ғажайып дүниесі, музыка әлемі қорына әр халық, әр ұлт
өзіне тән өрнекпен өлшеусіз үлес қосып келеді. Ғасырлар бойы жинақталған музыкалық қазына – ұшы-қиыры жоқ мол мұра.

Ғылыми каталог Атырау облысы тарихи-өлкетану музейі қорында жинақталған саз аспаптар коллекциясы негізінде
шығарылып отыр.

Каталог этнографтарға, музей, кітапхана, өнер адамдарына және ғылыми зерттеу жұмыстарымен
айналысушы студенттерге және көпшілік оқырманға арналған.

ISBN 978-601-7977-31-3 УДК 78
ББК 85.31
© Атырау облысы тарихи-өлкетану музейі, 2020

Атырау облысы
тарихи-өлкетану
музейі
Историко-
краеведческий
музей Атырауской
области
Atyrau Local
History
Museum
Atyrau bölgesi
Yerel Tarih
Müzesi
阿特劳州历史与地
方志博物馆

Ғылыми каталог САЗ АСПАПТАР * МУЗЫКАЛЬНЫЕ * MUSICAL * MÜZİK * 乐器的收藏
Атырау облысы тарихи-өлкетану музейінің

80 жылдығына арналады
Научный каталог

посвящается 80-летию
историко-краеведческого музея Атырауской области

The scientific catalog
is dedicated to the 80th anniversary

of Atyrau Local History Museum
Bilimsel Katalog,

Atyrau bölgesi Yerel Tarih Müzesi’nin
80. yıldönümüne adanmıştır

目录献给阿特劳州
历史和地方志博物馆80周年

3

Атырау облысы
тарихи-өлкетану

музейі
Историко-
краеведческий
музей Атырауской

области
Atyrau Local

History
Museum
Atyrau bölgesi
Yerel Tarih

Müzesi
阿特劳州历史与地

方志博物馆

САЗ АСПАПТАР * МУЗЫКАЛЬНЫЕ * MUSICAL * MÜZİK * 乐器的收藏 Домбыра – қазақтың қайталанбас келбеті.
Н.Назарбаев

Домбра - неповторимый облик казахов.
Н.Назарбаев

Dombra is a unique image of Kazakhs.
N.Nazarbayev

Dombra, benzersiz bir Kazak görüntüsüdür.
N.Nazarbayev

冬不拉是是哈萨克人的独特形象。
努尔苏丹•纳扎尔巴耶夫

4

Атырау облысы
тарихи-өлкетану
музейі
Историко-
краеведческий
музей Атырауской
области
Atyrau Local
History
Museum
Atyrau bölgesi
Yerel Tarih
Müzesi
阿特劳州历史与地
方志博物馆

Қ АЛҒЫ СӨЗ САЗ АСПАПТАР * МУЗЫКАЛЬНЫЕ * MUSICAL * MÜZİK * 乐器的收藏
азақстан Республикасының Тұңғыш Президенті, Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев ғасырлар
қойнауынан жеткен көненің көзіндей әрбір мұраны бағалайтын, ұлттық тарих үшін ерекше мәні 5
бар мемлекеттік «Мәдени мұра» бағдарламасында: «Біз – келер ұрпақтарымыз ұдайы жалғастыруға
тиісті ұлы істі бастап бердік. Алыс жол алғашқы адымнан. Ол тоқтамайды да...», – деп атап көрсетсе,
оның жалғасы «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» және «Ұлы даланың жеті қыры» бағдарламалық
мақалалары негізінде ұлттық құндылықтар арқылы өскелең ұрпақты тәрбиелеуге айрықша мән
беріп, ұлттық мәдениет пен бірегейлікті сақтау және қайта жаңғырту идеясының төңірегінде
атқарылып жатқан жұмыстар сан алуан.
Қазақты күй мұхитының жүрдек кемесі атанған домбырасыз елестету мүмкін емес. Себебі
ұлтымыздың болмысына куә болған асыл мұраларды домбыра аспабы ғана жеткізді. Оның «қос
ішегінде» бүкіл қазақтың арғы-бергі тарихы, салт-санасы мен танымы сақталған. Ал музейлер
қорында жинақталған аспаптар тек тарихи тұлғалар туралы ғана сыр шертіп қоймай, алыс-жақын
шетелдердің ұлттық аспаптарымен қатар сол елдердің мәдениетімен де танысуға мол мүмкіндік
берері сөзсіз. Атырау облысы тарихи-өлкетану музейінің 80 жылдығына орай шығарылып отырған
ғылыми еңбекте музейдің ғылыми қорында жинақталған 200-ден астам саз аспаптарының 136
данасы ғана енгізіліп отыр.
Саз аспаптар коллекциялары үш тақырыпқа топтастырылды. Атап айтқанда, домбыралар (қалақ,
тұмар, құрама шанақты), көне саз аспаптары (қобыз, жетіген, дабыл, асатаяқ, дауылпаз, тұяқтас,
тастауық, шертер, сыбызғы, шаңқобыз, сазсырнай, қамыс пен қауырсын сырнайлары) және әлем
халықтарының саз аспаптары (балалайка, гармонь, дудка, аккардеон, пианино, мандолин, скрипка,
гитара, қарақалпақтың дутар, алақамбар домбыралары, югославияның двожничі (босниялық),
монғолияның моринхуры, австрияның маультроммель шаңқобызы, грузиннің ұрмалы доли
барабаны, өзбектің рубабы, дағыстанның пандур) коллекциялары.
Музейдің қорына алғаш 1975 жылы Махамбет ауданы Сорчинко аулының тұрғыны Ұлы
Отан соғысының ардагері Тыныбай Лекеров өте сирек кездесетін аса құнды сүйекпен, күміспен
өрнектелген домбыраны тапсырған. Домбыра шамамен ХІХ ғасырдың басында (1800 жылдары)
жасалған. Ағаштан жасалған домбыраның сыртына күміс пен сүйек жапсырмаларын уақ шегемен
шегелеп, Батыс Қазақстандық үлгідегі өрнекпен әшекейлеген.
Музей қорында күй әлемінде еңбегі сіңіп, екі ішекті домбыраға тіл бітірген халық шебері
У.Нарешовтың, Қазақ КСР-ның еңбек сіңірген тұрмыс қызметкері Б.Мырзағалиевтың, Қазақстанның
мәдениет қайраткері А.Молдашевтың, соғыс және еңбек ардагері І.Бекмағамбетовтың домбыралары
ғана жинақталса, 2000–2008 жылдары – Мәдени мұра бағдарламасы аясында қоғам қайраткерлері,
дүлдүл домбырашылар мен өнер адамдарының пайдаланған жеке домбыраларының жинақталуына
мемлекет және қоғам қайраткері Иманғали Тасмағамбетов тікелей басшылық етті. Мемлекеттік
қызметте жүрсе де өз туған жеріндегі музей қорын домбыралар коллекциясымен үнемі толықтырып
отырады. Сол жылдары Иманғали Нұрғалиұлының бастамасымен Қазақстанның халық артисі
Қ.Ахмедияровтың ҚР Тұңғыш Президенті, Елбасы Н.Назарбаевқа сыйға берген және өз домбырасы,
1836 –1838 жылдардағы ұлт-азаттық көтерілістің жалынды жыршысы, ақын М.Өтемісұлының,
Қазақ КСР-ның халық артисі Д.Нұрпейісованың, КСРО-ның халық артисі Н.Тілендиевтің, Қазақ

Атырау облысы САЗ АСПАПТАР * МУЗЫКАЛЬНЫЕ * MUSICAL * MÜZİK * 乐器的收藏 КСР-нің халық артисі Ж.Елебековтың, Қазақстанның халық жазушысы Х.Ерғалиевтің, Қазақ КСР-
тарихи-өлкетану нің еңбек сіңірген мәдениет қызметкері, дирижер С.Құсайыновтың, Қазақстан мемлекеттік
сыйлығының лауреаты, жазушы А.Сейдімбековтың, Қазақстанның халық артистері Р. Ғабдиевтің,
музейі Ә.Есқалиевтің, М.Төрешевтің, А.Үлкенбаеваның, А.Қоразбаевтің, Қазақстанның еңбек сіңірген
Историко- қайраткері, күйші-сазгер Ш.Әбілтаевтің, Қазақстанның еңбек сіңірген артисі Б.Тілеухановтың,
краеведческий дирижер Б.Рзахановтың, драматург Б.Аманшиннің, айтыскер ақын А.Әлтаевтің, жасы тоқсаннан
музей Атырауской асқан дәулескер күйші Қ.Мақайұлының, жазушы-драматург С.Ғаббасовтың, Атырау облысындағы
тұңғыш отбасылық ән-күй ансамбльдерін құрушылардың бірі Ғ.Есенғалиевтің, Қазақ КСР-інің
области еңбегі сіңірген мәдениет қызметкері С.Жалмышевтің, Қазақ КСР-ның еңбек сіңірген геолог-
Atyrau Local барлаушысы Ғ.Хакимовтың, партия-кеңес қайраткері У.Жайықовтың, КСРО-ның Құрметті
мұнайшысы Б.Сағынғалиевтің, Қазақстанның мәдениет қайраткері А.Молдашевтің домбыралары
History қабылданды. Кейінгі жылдары ҚР еңбек сіңірген қайраткері Н.Үлкенбайұлының, Құрманғазының
Museum нотаға түспеген күйлерін жеткізуші Ә.Ізмұхамбетованың, Қазақстанның мәдениет қайраткері,
Atyrau bölgesi ақын М.Неталиевтің, күйші-сазгер Ғ.Ибішевтің, мемлекет және қоғам қайраткерлері С.Мұқашевтің,
Yerel Tarih Е.Тасқынбаевтың, Қазақстанның және Қырғызстанның еңбек сіңірген қайраткері, композитор
І.Жақановтың домбыраларымен толығып жалғасын тауып келеді. 1957 жылы Гурьевте «Ән-күй –
Müzesi жан азығы» атты жастар мен студенттердің І облыстық фестивалінде Н.Тілендиев пен С.Құсайынов
阿特劳州历史与地 ұйымдастырған 500 адамдық оркестр құрамында домбыра тартқан ҚР Білім беру ісінің үздігі, аға
мұғалім, республикалық байқаулардың лауреаты, сазгер Н.Молдақұлов, халық көркемөнерпаздар
方志博物馆 шығармашылығы Бүкілодақтық фестивальдерінің жеңімпазы, домбырашы, дирижер Н.Сауғабаев,
домбырашылар А.Ахметов, С.Мырзағалиева және Құрманғазы өңіріне белгілі күйші М.Дәулетов,
6 І.Дошымбетовтың қасиетті аспаптары да музей қорына қабылданды. Музей қорын Батыс
өңірінде қалыптасқан, төкпе күй тартуға арналған құрама шанақты домбыра жасау шеберлерінің
домбыраларымен толықтыру мақсатында 2017 жылы домбыра жасаушы Батыс аймақтық
шеберлер арасында өткізілген І аймақтық «Үкілі домбыра» сайысының жеңімпаздары Н.Мусаевтің,
А.Серікбаевтің, С.Ахметовтың, Н.Бисенбаевтің, Е.Нәбиевтің, Д.Бижановтың, С.Мадияровтың,
Т.Мәуленовтың жасаған домбыраларымен толықса, 2019 жылы «Ұлттық домбыра» күніне орай
өткізілген «Үкілі домбыра» республикалық байқауының қорытындысы бойынша Батыс Қазақстан
облысының тумасы, Алматы қаласының тұрғыны Ә.Иманғалиеваның, Алматы облысының шеберлері
А.Үзенбаевтың, Т.Тежекеновтің, Ә.Исекеевтің, М.Ділмановтың, Ғ.Жұмабаевтың және Шығыс Қазақстан
облысының тұрғыны Е.Уалиевтің домбыраларымен музей қоры толықтырылды. Сондай-ақ жергілікті
шеберлер Н.Қалиевтің жасаған сүйектелген домбырасы тұғырымен, дабыл, тұяқтас, асатаяқ, қыл
қобыз, дауылпаз аспаптары, Қ.Шапабаевтың жасаған жетігені және халық тұтынатын қажетті
өнеркәсіп бұйымдарын шығарған жергілікті өнеркәсіп мекемелерінің де туындыларымен толықты.

Музей қорында қос мойынды бес ішекті шертпелі аспабы, қарақалпақ халқының дутары мен
алақамбар домбыралары және облыстық музейдің Құрманғазы, Индер, Исатай аудандық және
Х.Ерғалиев ауылдық музейлерінде Құрманғазы, Дина, Дәулеткерей күйлерін шебер орындаушы
Р.Мұхамбетұлының, Қазақ КСР білім беру ісінің үздігі Ж.Сәрсенғалиеваның, алғашқы ағартушы
ұстаз Ә.Сәтековтың, белгілі күйші, домбырашылар Қ.Меңдіғалиевтің, Ғ.Мәсәлімовтың, шеберлер
І.Бекмағанбетовтің Х.Серікбаевтің, Қ.Мажитовтың, Қ.Зайыровтың, «Қазақ тілі» қоғамының және
Х.Ерғалиевтің 70 жылдық мерейтойында Аққыстау орта мектебінің оқушылары сыйға берген
домбыраларын да кездестіруге болады.

Өлкеміздегі музыка саласында өлшеусіз еңбек сіңірген С.Құсайыновтың домбырасы мен
Р.Нұрпейісованың қобызы музей қорында сақталып келсе, композитор, орындаушы, фольклор
зерттеуші, аспапшы-солист Еділ Құсайынов музейде өткен «Бабалар үнін жалғаған» кездесу
кешінде музей қорына – сыбызғы, сазсырнай, шаңқобыз, ағаш шаңқобыз, қамыс сырнай,
қауырсын сырнай, австрияның маультроммель шаңқобызы саз апаптарын салтанатты түрде
тапсырды. Музей қоры Абай Құнанбайұлының 175 жылдығына орай Абай атамыздың тұмар
домбырасының көшірмесімен, Қазақстан халқы Ассамблеясының 25 жылдығына орай өзбек
халқының рубаб және грузин халқының барабан, дағыстанның пандур аспаптарымен толықты.

Құрметті оқырман, саз аспаптар каталогына облыстық музей мен музей бөлімшелері қорларында
жинақталған саз аспаптар коллекциясын енгізудегі негізгі мақсат: кейінгі ұрпақтарға тек ұлттық
аспаптарды насихаттап қана қоймай, сол аспатар арқылы Атырау өңірін музыка өнері арқылы барша
әлемге мойындатқан тарихи тұлғаларымызды жұртшылыққа таныту болып табылады.

Рашида ХАРИПОВА,
Атырау облысы тарихи-өлкетану музейінің басшысы,

ҚР Мәдениет саласының үздігі

П ПРЕДИСЛОВИЕ САЗ АСПАПТАР * МУЗЫКАЛЬНЫЕ * MUSICAL * MÜZİK * 乐器的收藏Атырау облысы
ервый Президент Республики Казахстан, Лидер нации Нурсултан Назарбаев, представляя тарихи-өлкетану
государственную программу «Культурное наследие», писал: «Мы начали великое дело, которое музейі
должны продолжать наши потомки. Длинный путь начинается с первого шага. Его не остановить...» Историко-
Особое внимание Нурсултаном Абишевичем всегда уделялось воспитанию подрастающего краеведческий
поколения через национальные ценности, о чем он не раз отмечал в публичных выступлениях и в музей Атырауской
прессе, в том числе в своих программных статьях «Взгляд в будущее: модернизация общественного области
сознания» и «Семь граней Великой степи», ставших основой для многочисленных проектов и Atyrau Local
программ по сохранению и развитию национальной культуры. History
Нельзя представить казаха без домбры, без музыки кюев, которые являются национальным Museum
достоянием. С помощью домбры талантливый кюйши мог донести до слушателя все тонкости Atyrau bölgesi
национального характера, свои чувства и переживания, поведать степные легенды и предания. В Yerel Tarih
двух струнах этого необыкновенного музыкального инструмента оживает национальная история, Müzesi
культурные традиции и менталитет казахского народа. 阿特劳州历史与地
Собранные в фондах Атырауского историко-краеведческого музея разнообразные 方志博物馆
музыкальные инструменты позволяют не только узнать об исторических личностях их владельцев,
но и познакомиться с музыкальными традициями других стран. 7
В этот каталог, изданный к 80-летию музея, включена информация о 136 из 200 инструментов,
хранящихся в музейных фондах.
Представленные в каталоге музыкальные инструменты подразделяются на три группы: 1 –
казахские домбры (домбра в виде совка, домбра с комбинированным корпусом и пр.); 2 – другие
казахские народные музыкальные инструменты: кобыз, жетыген, дабыл, асатаяк, дауылпаз,
туяктас, тастауык, шертер, сыбызгы, шанкобыз, сазсырнай, камыс сырнай и кауырсын сырнай;
3 – музыкальные инструменты народов мира: пианино, аккордеон, балалайка, гармонь, мандолина,
дудка, скрипка, гитара, австрийский шанкобыз – маультроммель, югославский (боснийский)
двожнич-флейта, монгольский моринхур, грузинский барабан, узбекский рубаб, дагестанский
пандура и др.
Впервые в фонд музея в 1975 году передал домбру, украшенную особо редкой и ценной костью
и серебром, житель села Сорочинко Махамбетского района ветеран Великой Отечественной войны
Тыныбай Лекеров. Инструмент был сделан примерно в начале XIX века (1800-е годы). Снаружи
домбра украшена орнаментом в западно-казахстанской традиции, костяными накладками и
мелкими серебряными гвоздями-заклепками.
В музее собраны инструменты, принадлежавшие известному домбристу У.Нарешову,
заслуженному работнику Казахской ССР Б.Мырзагалиеву, деятелю культуры Республики Казахстан
А.Молдашеву, ветерану войны и труда И.Бекмагамбетову. По инициативе и под непосредственным
руководством государственного и общественного деятеля Имангали Тасмагамбетова в 2000–
2008 годах в рамках программы «Культурное наследие» фонды Атырауского областного
историко-краеведческого музея пополнили личные инструменты известных деятелей культуры,
прославленных домбристов и выдающихся представителей искусства.
Среди этих экспонатов домбра народного артиста Казахстана Каршыги Ахмедьярова,
подаренная Первому Президенту РК Н.А. Назарбаеву, домбры поэта и лидера национально-
освободительного восстания 1836–1838 годов Махамбета Утемисова и народной артистки
Казахской ССР Дины Нурпеисовой, инструменты народного артиста СССР Нургисы Тлендиева,
народного артиста Казахской ССР Жусупбека Елебекова, народного писателя Казахстана Хамита
Ергалиева, заслуженного работника культуры Казахской ССР дирижера Сейлхана Кусаинова,
лауреата Государственной премии Казахстана писателя Акселеу Сейдимбека, народных артистов
Казахстана Рыспая Габдиева, Азидоллы Ескалиева, Мекеса Турешева, Айгуль Улкенбаевой, Алтынбека
Коразбаева, кюйши-композитора Шамиля Абильтаева, заслуженного артиста Казахстана Бекболата
Тлеухана, заслуженного деятеля Казахстана, дирижера Боздака Рзаханова, драматурга Берхаира
Аманшина, акына-айтыскера Аманжола Альтаева, известного кюйши, аксакала Камала Макайулы,
заслуженного работника культуры Казахской ССР Сагына Жалмышева и многих других.
В последние годы в фонд нашего музея поступили инструменты заслуженного деятеля РК
Н.Улкенбайулы, А.Измухамбетовой, впервые переложившей на ноты некоторые кюи Курмангазы;
деятеля культуры Казахстана, поэта М.Неталиева, кюйши-композитора Г.Ибишева, государственных
и общественных деятелей С.Мукашева, Е.Таскынбаева, заслуженного деятеля Казахстана и
Кыргызстана, композитора И.Жаканова.

Атырау облысы В музей также хранятся домбра Н.Тлендиева, на которой он играл в 1957 году в Гурьеве в
тарихи-өлкетану составе оркестра, организованного на І областном фестивале молодежи и студентов «Музыка –
духовная пища»; инструменты лауреата республиканских конкурсов С.Кусаинова, композитора
музейі Н.Молдакулова, победителя Всесоюзных фестивалей народного самодеятельного творчества
Историко- Н.Саугабаева, домбристов и кюйши А.Ахметова, С.Мырзагалиевой, М.Даулетова, И.Дошымбетова.
краеведческий
музей Атырауской В 2017 и 2019 годах домбровая коллекция музея пополнилась инструментами победителей и
участников I регионального и республиканского конкурсов «Үкілі домбыра».
области
Atyrau Local Кроме того, музею передали изготовленные местными мастерами дабыл, туяктас, асатаяк,
кылкобыз, дауылпаз, жетыген, а также инструменты, сделанные местными промышленными
History предприятиями для народного потребления.
Museum
Atyrau bölgesi В коллекции музея есть пятиструнный щипковый каракалпакский дутар, домбра алакамбар,
Yerel Tarih домбры Дины Нурпеисовой и Даулеткерея, а в филиалах музея в Курмангазинском, Индерском,
Исатайском районах имеются инструменты народного писателя Казахской ССР Х.Ергалиева,
Müzesi отличника образования Казахской ССР Ж.Сарсенгалиевой, первого учителя-просветителя
阿特劳州历史与地 А.Сатекова, известных кюйши, домбристов К.Мендыгалиева, Г.Масалимова и многих других
известных личностей.
方志博物馆
Композитор, солист-инструменталист и фольклорист Едил Кусаинов на проходившем в музее
САЗ АСПАПТАР * МУЗЫКАЛЬНЫЕ * MUSICAL * MÜZİK * 乐器的收藏 вечере «Бабалар үнін жалғаған» торжественно передал музею ряд музыкальных инструментов:
флейту, сазсырнай, шанкобыз, деревянный шанкобыз, камыс сырнай, кауырсын сырнай и
австрийский шанкобыз – варган.

Накануне 175-летия Абая Кунанбаева музейный фонд пополнился копией домбры тумар
великого Абая, а к 25-летию Ассамблеи народа Казахстана – узбекским рубабом и грузинским
барабанным, дагестанским пандуром инструментом.

Дорогой читатель, основной целью издания каталога с коллекцией музыкальных инструментов,
собранных в фондах Атырауского историко-краеведческого областного музея и его подразделений,
является не только сохранение ценных экспонатов, но и популяризация богатого культурного
наследия Атырауского региона, прославившегося на весь мир своим музыкальным искусством,
ознакомление широкой аудитории с выдающимися историческими личностями, уроженцами этого
края.

Рашида ХАРИПОВА,
руководитель историко-краеведческого музея

Атырауской области,
отличник культуры РК

P INTRODUCTION
resenting the state program «Cultural Heritage» the first President of the Republic of Kazakhstan,
Leader of the Nation Nursultan Nazarbayev wrote: «We have started a great work that our descendants
should continue. A long journey begins with the first step. You can’t stop it...» Nursultan Abishevich has
always paid special attention to educating the younger generation through national values, which he has
repeatedly noted in public speeches and in the press, including in his program articles «Look into the Future:
Modernization of Public Consciousness» and «Seven Facets of the Great Steppe», which became the basis for
numerous projects and programs for the preservation and development of national culture.
It is impossible to imagine a Kazakh without dombra, without the music of kyuis, which are a national
treasure. With the help of dombra, a talented kyuishi could convey to the listener all the subtleties of the
national character, his feelings and experiences, tell steppe legends. The national history, cultural traditions
and mentality of the Kazakh people live in the two strings of this extraordinary musical instrument.
A variety of musical instruments collected in the collections of Atyrau Local History Museum allow you
not only to learn about the historical figures of their owners, but also to get acquainted with the musical
traditions of other countries.
This catalog, published for the 80th anniversary of the Museum, includes information on 136 of the 200
instruments stored in the Museum’s funds.
The musical instruments included in the catalog are divided into three groups: 1 – Kazakh dombras

8 (dombra in the form of a shovel, dombra with a combined body, etc.); 2 – other Kazakh folk musical instruments:

kobyz, zhetygen, dabyl, asatayak, dauylpaz, tuyaktas, tastauyk, sherter, sybyzgy, shankobyz, sazsyrnai, kamys Атырау облысы
syrnai and kauyrsyn syrnai; 3 – musical instruments of the peoples of the world: piano, piano accordion, тарихи-өлкетану
balalaika, accordion, mandolin, pipe, violin, guitar, Austrian shankobyz – maultrommel, Yugoslavian (Bosnian) музейі
dvozhnich-flute, Mongolian morin khuur, Georgian drum, Uzbek rubab, Dagestani pandura, etc. Историко-
краеведческий
For the first time in 1975, a resident of Sorochinko village of Makhambet district, a veteran of the Great музей Атырауской
Patriotic War Tynybai Lekerov donated a dombra decorated with a particularly rare and valuable bone and области
silver to the Museum’s fund. The instrument was made around the beginning of the XIX century (1800s). Atyrau Local
Outside, the dombra is decorated with ornaments of the West Kazakhstan sample, bone overlays and small History
silver nails-rivets. Museum
Atyrau bölgesi
The Museum contains instruments that belonged to the famous dombrist U.Nareshov, honored worker Yerel Tarih
of the Kazakh SSR B.Myrzagaliyev, cultural worker of the Republic of Kazakhstan A.Moldashev, war and labor Müzesi
veteran I.Bekmagambetov. At the initiative and under the direct supervision of the state and public figure 阿特劳州历史与地
Imangali Tasmagambetov, in 2000–2008, under the Cultural heritage program, the funds of Atyrau Local 方志博物馆
History Museum were supplemented with personal instruments of famous cultural figures, famous dombrists
and outstanding representatives of art. САЗ АСПАПТАР * МУЗЫКАЛЬНЫЕ * MUSICAL * MÜZİK * 乐器的收藏

These exhibits include dombra of the people’s artist of Kazakhstan Karshyga Akhmediyarov donated to
the First President of the RpK N.A.Nazarbayev, dombra of poet and leader of the national liberation uprising
of 1836 –1838 Makhambet Utemissov and the people’s artist of Kazakh SSR Dina Nurpeissova, instruments of
the people’s artist of the USSR, Nurgis Tlendiyev, people’s artist of the Kazakh SSR Zhusupbek Yelebekov, the
national writer of Kazakhstan Khamit Yergaliyev, honored worker of culture of the Kazakh SSR, bandmaster
Seylkhan Kussainov, laureate of the State prize of Kazakhstan, writer Akseleu Seidimbek, people’s artists of
Kazakhstan Ryspay Gabdiyev, Azidolla Yeskaliyev, Makes Turashev, Aigul Ulkenbayeva, Altynbek Korazbayev,
Bekbolat Tleukhan, the honored worker of Kazakhstan, kyuishi-composer Shamil Abiltayev, bandmaster
Bazdak Rzahanov, playwriter Berkhair Amanshin, akin-aitysker Amanzhol Altayev, famous kyuishi, aksakal
Kamal Makaiuly, honored worker of culture of the Kazakh SSR Sagyn Zhalmyshev and many others.

In recent years, the Museum has received the instruments of the honored worker of the RoK
N.Ulkenbayuly; A. Izmukhambetova, who recorded the notes of Kurmangazy’s kyuis for the first time; cultural
worker of Kazakhstan, poet M.Netaliyev; kyuishi-composer G.Ibishev; state and public figures S.Mukashev,
Ye.Taskynbayev; honored worker of Kazakhstan and Kyrgyzstan, composer I.Zhakanov.

The Museum also accepted dombras of N.Tlendiyev, which he played in an orchestra in 1957 in Guriyev
at the I Regional Festival of Youth and Students «Music is Spiritual Food»; instruments of the winner of
Republican competitions S.Kussainov, composer N.Moldakulov; winner of the All-Union festivals of amateur
folk art N.Saugabayev; dombrists and kyuishis A.Akhmetov, S.Myrzagaliyeva, M.Dauletov, I.Doshymbetov.

In 2017 and 2019, the collection of dombras of the Museum was replenished with instruments of the
winners and participants of the I regional and republican competitions «Ukili dombra».

In addition, the Museum was presented with dabyl, tuyaktas, asatayak, kylkobyz, dauylpaz, zhetygen
made by local craftsmen, as well as instruments made by local industrial enterprises for national consumption.

The collection of the Museum include a five-string plucked Karakalpak dutar, dombra alakambar,
dombras of Dina Nurpeissova and Dauletkerei, and in the branches of the Museum in Kurmangazy, Inder,
Isatay districts there are instruments of the people’s writer of the Kazakh SSR Kh.Yergaliev, honors student
of the Kazakh SSR Zh.Sarsengaliyeva, educator A.Satekov, famous kyuishis, dombra players K.Mendygaliyev,
G.Massalimov and many other famous personalities.

Composer, soloist-instrumentalist and folklorist Yedil Kussainov at the evening of the meeting «In
the footsteps of ancestors» held in the Museum solemnly presented a number of musical instruments to
the Museum: flute, sazsyrnai, shankobyz, wooden shankobyz, kamys syrnai, kauyrsyn syrnai and Austrian
shankobyz – Jew’s harp.

On the eve of the 175th anniversary of Abai Kunanbayev, the Museum Fund was replenished with a copy
of the dombra tumar of the great Abai, and for the 25th anniversary of the Assembly of people of Kazakhstan –
with Uzbek rubob and Georgian drum.

Dear reader, the main purpose of publishing a catalog with a collection of musical instruments collected
in the funds of Atyrau Local History Museum and its divisions is not only to preserve valuable exhibits, but
also to promote the rich cultural heritage of Atyrau region, famous all over the world for its musical art, and
to familiarize a wide audience with outstanding historical figures, natives of this region.

Rashida KHARIPOVA, 9
Head of Atyrau Local History Museum,
Honors student of culture of the Republic of Kazakhstan

Атырау облысы САЗ АСПАПТАР * МУЗЫКАЛЬНЫЕ * MUSICAL * MÜZİK * 乐器的收藏 K ÖNSÖZ
тарихи-өлкетану azakistan Cumhuriyeti’nin İlk Cumhurbaşkanı, Millet Lideri Nursultan Nazarbayev yüzyılların
derinliklerinden gelen her mirasa bir antik çağ kaynağı olarak değer veren ulusal tarih için özel bir öneme
музейі sahip olan “Kültürel Miras” devlet programında şunları yazdı: “Torunlarımızın devam edebilecek büyük
Историко- bir işe başladık. Uzun yolculuk ilk adımla başlar. Ve şu yolculuk durdurulamaz...», ve ayrıca özel «Geleceğe
краеведческий Bakış: Kamu Bilincinin Modernizasyonu» ve «Büyük Bozkırın Yedi Yönü» başlıklı program makalelerine
музей Атырауской dayanarak, genç neslin korunması için çok sayıda proje, programın yapıldığı ulusal değerler aracılığıyla
eğitilmesine ve milli kültürün gelişimine özel önem verildi.
области Küy denizinin hızlı gemisi haline gelen dombra olmadan Kazak halkını hayal etmek imkansızdır.
Atyrau Local Çünkü sadece dombra milletimizin asil mirasını aktarıyordu. «Çift bağırsağında» tüm Kazakların tarihi,
gelenekleri ve bilgisi korunmuştur. Müze fonunda toplanan enstrümanlar sadece tarihi şahsiyetlerin
History hikayesini anlatmakla kalmayacak, aynı zamanda sadece yakın ve uzaktaki ulusal enstrümanlarla değil,
Museum aynı zamanda bu ülkelerin kültürüyle de tanışmak için büyük bir fırsat sağlayacaktır. Atyrau Bölgesi
Atyrau bölgesi Yerel Tarih Müzesi’nin 80. yıldönümüne adanarak yayınlanan bu katalogda, müzenin bilimsel fonlarında
Yerel Tarih bulunan 200 nüsha içinden 136 müzik aleti hakkında bilgiler indirildi.
Aletler üç gruba ayrılır: 1– dombra (kepçe şeklindeki dombra, birleşik gövdeli dombra); 2 – antik
Müzesi enstrümanlar (kobyz, jetigen, dabul, asatayak, dauylpaz, tuyaktas, tastauyk, şerter, fl üt, şankobyz, sazsırnay,
阿特劳州历史与地 reed sırnay ve kauyrsın sırnay); 3 -– dünya halklarının enstrümanları (Rus piyano, akordeon, balalayka,
harmonik, mandolin, boru, keman, gitar, Yugoslav dvojniç, fl üt, morinhur, Avusturya şankobyz, Gürcü
方志博物馆 davul, Özbek rubob). Müze fonlarına ilk kez, 1975 yılında, Makhambet ilçesine bağlı Sorchinko köyünün
bir sakini, Büyük Vatanseverlik Savaşı gazisi Tynybay Lekerov, nadir bir kostüm ve gümüşle süslenmiş bir
10 dombrayı sundu. Enstrüman yaklaşık olarak XIX. yüzyılın başında (1800’ler) yapılmıştır. Dombra, küçük
gümüş oymalar ve kemik kaplamalarla sabitlenmiş Batı-Kazakistan desen süslemelerle süslenmiştir.
Müze fonlarında küy dünyasındaki halk ustası U.Nareshov’un dombrası, Kazak SSR’nın Onurlu
İşçisi B.Myrzagaliyev’in, Kazakistan’ın kültürel figürü A.Moldashev’in, Savaş ve emek emektarı
I.Bekmagambetov’un dombraları toplandı. 2000–2008 – Devlet ve halk figürü Imangali Tasmagambetov,
Kültürel Miras Programı kapsamında halk figürleri, dombra oyuncuları ve sanatçılar tarafından kullanılan
kişisel dombra koleksiyonunu doğrudan denetledi. Devlet hizmetine rağmen, memleketinin müze fonunu
bir dombra koleksiyonuyla düzenli olarak yeniler.
O yıllarda Imangali Nurgalievich’in girişimiyle Kazakistan Halk Sanatçısı K.Ahmediyarov’un Kazakistan
Cumhuriyeti Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev’e hediye edilen dombrası, 1836–1838 ulusal kurtuluş
ayaklanmasının şairi M.Utemisuly’nın, Kazak SSR Halk Sanatçısı D.Nurpeisova’nın, Kazak SSR Halk Sanatçısı
N.Tlendiyev’in, Kazak SSR Halk Sanatçısı Zh.Elebekov’un, Kazakistan halk yazarı H.Ergaliev’ın, Kazak
SSR Onurlu Kültür İşçisi, şef S.Kusainov’un, Kazakistan Devlet Ödülü sahibi yazar A.Seidimbekov’un,
Kazakistan Halk Sanatçıları R.Gabdiev, A.Esaliev, M.Tureshev, A.Ulkenbaeva, A.Korazbaev,
B.Tleukhanov’ların, Kazakistan’ın Onurlu İşçisi, küyşi besteci Sh.Abiltaev’ın, şef B.Rzakhanov’un,
oyun yazarı B.Amanshin’in, şair-aitysker A.Altaev’ın, küyşi K.Makayulı’nın, yazar ve oyun yazarı
S.Gabbasov’un, Atyrau bölgesindeki ilk aile şarkıları topluluklarının yaratıcılarından biri G.Esengaliev’in,
Kazak SSR Onurlu Kültür İşçisi S.Zhalmyshev’ın, Kazak SSR Onurlu Jeolog-İzcisi G.Khakimov’ın, Sovyet
parti aktivisti U.Zhaikov’un, SSCB Fahri petrolcüsü B.Sagyngaliev’in ve Kazakistan kültür çalışanı
A.Moldashev’in dombraları teslim alındı.
Son yıllarda, Kazakistan Cumhuriyeti Onurlu İşçisi N. Ulkenbayulı’nın, Kurmangazy’nın yazılmayan
küylerini notlarla yazan A.Izmukhambetova’nın, Kazakistan’ın kültürel figürü, şair M.Netaliev’in,
müzisyen-besteci G.İbişev’in, eyalet ve halk figürleri S.Mukashev’in, E.Taskynbayev’in, Kazakistan
ve Kırgızistan Onurlu İşçisi, besteci I.Zhakanov’un dombralarıyla müze fonları dolması devam ediyor.
1957. yılında Guryev’de «Şarkı ruhun gıdasıdır» I bölgesel gençlik ve öğrenci festivalinde
N.Tlendiev ve S.Kusainov’un düzenlediği 500 kişilik orkestrada, dombra sanatçısı, kıdemli öğretmen,
ulusal yarışmaların galibi, besteci N.Moldakulov’un, tüm Sovyet Birliği halk sanatı festivallerinin galibi,
dombra sanatçısı, şef N.Saugabayev’in, dombra oyuncuları A.Akhmetov’un, S.Myrzagaliyeva’nın ve
Kurmangazy yöresinden tanınmış küyşi M.Dauletov’un, I.Doshymbetov’un kutsal enstrümanları da
müze fonuna kabul edildi. Batı bölgesinde dombra yapımının ustaları ile müze fonunu yenilemek
amacıyla Batı bölgesinde dombra ustaları arasında 2017 yılında düzenlenen I bölgesel «Ukili dombra»
yarışmasının kazananları N.Musaev, A.Serikbayev, S.Akhmetov, N.Bisenbayev, E.Nabiyev, D.Bizhanov,
С.Madiyarov, T.Maulenov tarafından yapılan dombralar ile tamamlandı. 2019 yılında Ulusal Dombra
günü’ne adanan «Ukili dombra» cumhuriyet yarışması sonuçlarına göre, Batı Kazakistan bölgesinde
doğan, Almatı’da yaşayan A.Imangalieva’nın, Almatı bölgesinin ustaları A.Uzenbayev’in, T.Tezhekenov’un,

A.Isekeyev’in, M.Dilmanov’un, G.Zhumabayev’in ve Doğu Kazakistan bölgesinde yaşayan E.Ualiev’in Атырау облысы
dombralarıyla Müze fonu yenilendi. тарихи-өлкетану
музейі
Ayrıca yerel ustalar N.Kaliyev tarafından yapıldığı dombra, davul, tuyaktas, asatayak, kyl Историко-
kob­ yz, davulpaz, K.Shapabayev yaptığı jetşgen ve insan tüketimi için gerekli endüstriyel ürünleri üreten краеведческий
yerel sanayi kuruluşlarının başarıları ve çalışmaları da eklendi. Müzede çift boyunlu beş telli vurmalı музей Атырауской
çalgı, Karakalpak dutar ve alakambar dombra, Kurmangazy, Inder, Isatai ilçeleri ve Kh.Yergaliyev kırsal области
müzelerinde Kurmangazy, Dina, Dauletkerei küylerini icracı R.Mukhambetulı’nın, Kazak SSR’nin eğitim Atyrau Local
işinin mükemmeli Zh.Sarsengaliyeva’nın, ilk ustaz A.Satekov’un, ünlü küyşi ve dombra oyuncuları History
K.Mendigaliyev, G.Masalimov’un, ustalar I. Bekmaganbetov, Kh.Serikbayev, K.Mazhitov ve K.Zairov’un Museum
dombraların, “Kazak Dil” Kurumu ve Kh.Yergaliyev’in 70. yıl dönümü vesilesiyle Akkystau ortaokulu Atyrau bölgesi
öğrencileri tarafından bağışlanan dombrayı da bulabilirsiniz. Yerel Tarih
Müzesi
Bölgemizde müzik alanında ölçülemez meziyeti olan S.Kusainov’un dombrası ve R.Nurpeisova’nın 阿特劳州历史与地
kobyz’i müzede saklanıyor. Besteci, icracı, folklor araştırmacısı, enstrümantalist-solist Edil Kusainov 方志博物馆
müzede düzenlenen «Ataların seslerini birbirine bağlamak» toplantısında flüt, sazsırnay, şankobyz, ahşap
şankobyz, kamış sırnay, tüy sırnay, Avusturyalı şankobyz gibi müzik aletlerini müze fonuna teslim etti. САЗ АСПАПТАР * МУЗЫКАЛЬНЫЕ * MUSICAL * MÜZİK * 乐器的收藏

Abay Kunanbayev’in 175. yıldönümü şerefine, Kazakistan Halk Meclisi’nin 25. yıl dönümü vesilesiyle
müze fonu, dedemiz Abay’ın muska dombrası bir kopyası, Özbek halkının rubabı ve Gürcü halkının davulu
ile dolduruldu.

Değerli okur, bölgesel müze ve müze departmanlarının fonlarından toplanan müzik enstrümanları
koleksiyonunun kataloglanmasının temel amacı, yalnızca ulusal enstrümanların korunması değil, aynı
zamanda zengin kültürel mirasın yaygınlaştırılması, dünya çapında müzik sanatı olarak tanınan Atyrau
bölgesinin tarihi figürlerine aşinalıktır..

Raşida Haripova,
Atyrau Bölgesi Yerel Tarih Müzesi Başkanı,
Kazakistan Cumhuriyeti kültür alanı mükemmeli

哈 前言 11
萨克斯坦共和国第一任总统、国家领导人努尔苏丹-纳扎尔巴耶夫在国家«文化遗产»方案
中写道：«我们已经开始了一项伟大的事业，我们的子孙应该继续下去。长路从第一步开始。不能停止
这个过程......»，在«展望未来：公众意识的现代化»和«大草原的七个边缘»的节目文章的基础上，第
一总统特别注意通过民族价值观念来教育年轻一代，为此开展了许多保护和发展民族文化的项目和方
案。
无法想象没有冬不拉的哈萨克族人，冬不拉是奎（哈萨克民族歌曲）的文化遗产，因为只有用冬
不拉，奎师（弹冬不拉上哈萨克民族歌曲奎的人）才能传达出民族性格和文化的细微处。整个哈萨克
族的民族历史、风俗习惯、心态都是在冬不拉的两根弦上。在博物馆资金收集的其他乐器，不仅可以
了解其主人的历史人物，还可以认识各国的民族乐器。
这本科学目录献给阿特劳州历史和地方志博物馆80周年出版的，其中包括博物馆科技基金200件乐
器中的136件乐器资料。
乐器分为三组。1—冬不拉（勺子状的冬不拉，组合体的冬不拉）；2--科比兹、热提根、达比
勒、阿萨塔亚克、达乌勒帕兹、图雅克塔斯、塔斯陶克、舍尔特尔、长笛、昌科比兹、萨兹尔奈、芦
苇奶酪和考尔辛斯尔耐。3. 世界各民族的乐器(俄罗斯钢琴、手风琴、巴拉莱卡、口琴、曼陀林、笛
子、小提琴、吉他、南斯拉夫的德沃日尼奇、芦笛、马头琴、奥地利的尚科比兹、格鲁吉亚的鼓、乌
兹别克的鲁博)；
1975年，伟大卫国战争老兵、马哈姆贝特区索尔钦科村居民泰尼拜·列克洛夫首次向博物馆基金
捐赠了一只装饰有特别稀有的珍贵骨头和银器的冬不拉。该乐器大约在十九世纪初（1800年）制作。
冬不拉外面装饰有西哈萨克图案的装饰品，铆着小银钉和骨饰件儿。
博物馆的资金还包括奎世界的民间大师U·纳列索夫的冬不拉。哈萨克苏维埃社会主义共和国荣誉
工作者B·米尔扎加利耶夫，哈萨克斯坦文化工作者A. 摩尔达舍娃。莫尔达舍夫，战争和劳动老兵I·
别克马甘别托夫。2000-2008年，在国家和社会活动家伊曼加里·塔斯马甘贝托夫的直接管理下，在文
化遗产方案的范围内，收集了著名文化人物 、最优秀的弹冬不拉的人和艺术人士的个人乐器。

Атырау облысы 当年，在伊曼加里·努尔加利耶维奇的倡议下，接受了哈萨克斯坦人民艺术家K. 阿赫梅迪亚罗夫
тарихи-өлкетану 赠送给第一任总统努尔苏丹·阿比舍维奇·纳扎尔巴耶夫的冬不拉、在1836-1838年民族解放起义的领
导人M·乌特米苏利的，哈萨克苏维埃社会主义共和国民族艺术家D·努尔佩索娃的，哈萨克苏维埃社
музейі 会主义共和国人民艺术家N-特连迪耶夫， 苏联民族人民艺术家Zh. 哈萨克斯坦人民作家Zh. 耶列别科
Историко- 夫，哈萨克斯坦共和国人民作家H. 尔加里耶夫，
краеведческий
музей Атырауской 哈萨克斯坦苏维埃社会主义共和国文化荣誉工作者S.库赛诺夫，哈萨克斯坦国家奖获得者，作家
A. 谢伊姆别科夫，哈萨克斯坦人民艺术家R. 加布季耶夫，A埃斯卡里耶夫，M图列舍夫，A乌尔肯巴
области 耶娃，A科拉兹巴耶夫，B特列汗诺夫，哈萨克斯坦尊敬的工人，作曲家Sh.阿比列耶夫，指挥B 扎哈诺
Atyrau Local 夫，剧作家B. 阿曼信，阿肯-阿依特斯大师 A. 阿尔泰耶夫，现年90岁的奎师 K. 马凯乌拉，作家和剧
作家S加巴索夫，在阿特劳州首批家庭歌曲和奎族乐团的创始人之一E. 埃森加利夫。哈萨克斯坦苏维
History 埃社会主义共和国文化工作者扎尔米雪夫S。扎尔米雪夫，哈萨克斯坦苏维埃社会主义共和国杰出的地
Museum 质学家，探险家G.哈基莫夫，苏联共产党领导人U.扎伊科夫，苏联名誉石油工人B.萨吉恩加里耶夫，
Atyrau bölgesi 哈萨克斯坦文化工作者A.摩尔达舍夫的冬不拉 。
Yerel Tarih
在过去的几年里，博物馆的基金接收了哈萨克斯坦共和国荣誉工作者N. 乌肯巴尤利、A. 伊兹穆
Müzesi 克汉贝托娃（她以前从来没有用音符的库曼加齐的奎，用音符记录下来了）、哈萨克斯坦文化人士、
阿特劳州历史与地 诗人M. 内塔利夫、奎师和作曲家G. 伊比舍夫、国家和公众人物S. 穆卡舍夫、E.塔斯肯巴耶夫、哈萨
克斯坦和吉尔吉斯斯坦荣誉工作者、作曲家I. 扎卡诺夫的乐器进入了博物馆基金。
方志博物馆
博物馆基金还收到了N.特连季耶夫的冬不拉，他在1957年在古里耶夫举办的青年和学生 “音乐-
САЗ АСПАПТАР * МУЗЫКАЛЬНЫЕ * MUSICAL * MÜZİK * 乐器的收藏 精神食粮”I 州级节上，他在500人的管弦乐队中演奏； 哈萨克斯坦共和国优秀教育工人、高级教
师、全国比赛桂冠获得者S.库赛诺夫；作曲家N.莫尔达库洛夫的；全盟业余民间艺术节冠军、弹冬不
拉师、指挥家N.绍加巴耶夫；弹冬不拉师A.阿赫梅托夫、S.米尔扎加利耶娃和库尔曼加兹区著名的奎
师M.多列托夫、I.多什姆贝托夫。

2017年，博物馆基金得到了西部地区冬不拉大师中的地区第I比赛获奖者—冬不拉师N.穆萨耶
夫、A.谢里克巴耶夫、S.阿赫梅托夫、N.比森巴耶夫、E.纳比耶夫、D.比扎诺娃、S.马迪亚洛娃、T.
毛列诺夫的乐器。并在2019年，遵循了为纪念“国家冬不拉节日” 举行的国家比赛“乌克勒 冬不
拉”的结果，由西哈萨克斯坦州出生的人，阿拉木图居民A.伊曼加利耶娃的，阿拉木图州大师A.乌岑
巴耶娃，T. 捷列克诺夫，A.伊塞凯耶夫，M迪尔曼诺夫，G。朱马巴耶娃和东哈萨克斯坦州居民E. 乌
里耶夫的冬不拉来补充。

此外，当地的手艺人给基金送给了N. 卡利耶夫的冬不拉 ，以及K.沙帕巴耶夫制造的达比勒、图
雅克塔斯、阿萨塔亚克、基尔科比兹（双弦音乐弓乐器）、达乌勒帕兹、热提根（古代哈萨克族七弦
乐器）等乐器，以及地方工业企业制造的供大众使用的乐器。

博物馆的藏品有卡拉卡尔帕克人的五弦弹拨乐器是杜塔尔，阿拉坎巴尔冬不拉，弹库尔曼加兹奎
的人迪娜-努尔佩索娃和多列克雷大师的冬不拉。而在库尔曼加兹、英德尔、伊萨泰地区的地区博物馆
和农村博物馆里，有X。尔加里夫, R.穆罕默德贝利；哈萨克苏维埃社会主义共和国优秀教育工作者
Zh. 萨尔森加利夫；第一位教师教育家A. 萨特科夫；著名的奎师，冬不拉师K. 门迪加利夫，G. 马萨
利莫夫的；冬不拉大师I.别克马加别别托夫、H. 塞里克巴耶娃、K. 玛兹托娃、K. 扎耶洛娃；以及为
纪念 H. 尔加里耶娃的诞辰70周年由“哈萨克语”社团和阿克斯套中学学生赠送的冬不拉。

博物馆的藏品中有我们地区音乐领域有名望的人物的乐器，如S.库赛诺夫的冬不拉和R.努尔佩索
娃的科比兹。作曲家、演奏家、民俗学家、器乐独奏家叶迪尔-库萨伊诺夫在博物馆举行的 «追寻祖先
的足迹»会议上，向博物馆基金郑重赠送了乐器，长笛、萨兹尔奈、昌科比兹、木制昌科比兹、芦苇斯
尔耐、考尔辛斯尔耐、奥地利昌科比兹。

为纪念阿拜-库南巴耶夫175周年，向哈萨克斯坦各民族大会25周年给博物馆的资金赠送乌兹别克
人民的鲁博和格鲁吉亚人民的鼓乐器。

亲爱的读者，加入州级博物馆和博物馆分馆资金征集的乐器藏品目录的主要目的不仅是为了保护
民族乐器，也是为了普及丰富的文化遗产，认识阿特劳州的历史名人，认识全世界公认的音乐艺术。

拉希达·哈里波娃，
阿特劳州历史与地方志博物馆领导人

哈萨克斯坦共和国文化工作模范

12

Атырау облысы
тарихи-өлкетану
музейі
Историко-
краеведческий
музей Атырауской
области
Atyrau Local
History
Museum
Atyrau bölgesi
Yerel Tarih
Müzesi
阿特劳州历史与地
方志博物馆

Ғасыр саңлағы, күйші Дина Нұрпейісованың бейнесі салынған сырмақ. САЗ АСПАПТАР * МУЗЫКАЛЬНЫЕ * MUSICAL * MÜZİK * 乐器的收藏
Сырмак, на котором запечатлен образ кюйши Дины Нурпеисовой.
Syrmak, which captures the image of kyuishi Dina Nurpeissova. 13
Yüzyılın küyşi’si Dina Nurpeisova’nın imajına sahip bir syrmak.
本世纪精选人之一奎师迪娜•努尔皮索娃的形象绣花的毛毡。

Атырау облысы
тарихи-өлкетану

музейі
Историко-
краеведческий
музей Атырауской

области
Atyrau Local

History
Museum
Atyrau bölgesi
Yerel Tarih

Müzesi
阿特劳州历史与地

方志博物馆

домбыра - дастанСАЗ АСПАПТАР * МУЗЫКАЛЬНЫЕ * MUSICAL * MÜZİK * 乐器的收藏

Құрманғазы атындағы республикалық күй фестифалінде өнер көрсеткен біріккен 1000 адамдық оркестр,
Атырау қаласы, 2013 ж.
Объединенный оркестр на 1000 человек, выступавший на республиканском фестивале кюев имени
119 Құрманғазы атындағы республикалықКкурүймафнегсатзиыв,аг.лАінтдыераөун, е2р01к3өрг.сеткен біріккен 1000 адамдық оркестр,
United Orchestra for 1000 pe2o0p1l3e,жwыhлo,pАeтrыfoрrmауeқdаaлtаtсhыe.KuАrmОТanӨgМazyҚRҚe-p1u79b8li1can Kyui Festival, Atyrau, 2013
Kurmangaz Cumhuriyet Festivali’nde gerçekleştirilen 1000 kişilik Birleşik orkestra, Atyrau, 2013
14 由1000人组成的联合乐团，参加库曼加齐名义的奎师音乐节，阿特劳市2013年

Д КҮМБІРЛЕГЕН ДОМБЫРАЛАР ТАРИХЫ САЗ АСПАПТАР * МУЗЫКАЛЬНЫЕ * MUSICAL * MÜZİK * 乐器的收藏Атырау облысы
омбыра киелі аспап, сондықтан ол әр қазақтың үйінің төрінде тұруы керек. «Тарта білсең тарихи-өлкетану
дұрыс қойып тиегін, көтереді көңілдің көкжиегін...» деп ақындар жырлағандай домбыраның үйлесімін музейі
тапқан қос ішегінің әдемі сазды үні көңілді сергітіп, өмір биігіне жетелейді. Историко-
Баяғыда бір домбырашы жігіт далалықта келе жатып, бір төбенің етегіне келіп тоқтайды. Мініп келе краеведческий
жатқан атын жолшыбай байлап, өзі төбе басына шығып, күй тартып отырады. Күйге алаңдап, біраз кідіріп музей Атырауской
қалады. Сонда тұсынан өтіп бара жатқан бір жолаушы: «Ау, отағасы, төмен жақта атыңды қасқыр талап области
жатыр ғой. Соны көрсең де мына күй тартып отырғаның не?!» – деп айқайлайды. Сонда домбырашы: Atyrau Local
«Ат өліп кетсе, бір тай ғой, ел ішінен табылар, ал күйдің мына буынын жоғалтып алсам, оны кейін таба History
алмаймын ғой!» – деп сол күйін тартып отыра берген екен дейді бізге жеткен аңызда. Міне, қазақ Museum
күйлерінің қадір-қасиетін осы бір мысалдың өзінен байқауға болады. Бұрын ата-бабаларымыздың Atyrau bölgesi
көздің қарашығындай сақтаған күйі ұрпақтан-ұрпаққа жалғасып, бізге жетті. Бүгінде қазақтың біртуар Yerel Tarih
ұлдарының қолданған домбыралары музей экспозициясынан орын алып, халыққа насихатталып келеді. Müzesi
Ия, күллі қазаққа есімдері белгілі өнер иелерінің домбыралары біздің Атырау облысы тарихи-өлкетану 阿特劳州历史与地
музейінде сақталуы үлкен мақтаныш. 方志博物馆
Тағдыры әр қилы қасиетті саз аспаптары тарих қойнауынан былайша сыр шертеді:
• 2000 жылы Атырауда Күй атасы Құрманғазыға арналған ескерткіштің ашылу салтанатында 15
Қазақстанның халық артисі Қаршыға Ахмедияров ҚР Тұңғыш Президенті, Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевқа
домбырасын сыйға берген. Домбыраны шебер Жақсылық Оспановқа арнайы тапсырыспен жасатқан.
Үйеңкі (клен) ағашының көп жылдық кептірілген түрінен жеті шанақты етіп жасалып, сабының бетіне
майыспай, мықты болуы үшін қара ағаштан жапсырма салынған. Домбыра шанағына «Құрметті
Нұрсұлтан Әбішұлы! Құрманғазы бабамыздың аруағы қолдасын! Қаршыға. 4. VІІ. 2000» деген жазу
жазылған. Домбыра музей қорына 2000 жылы қабылданған.
• Қазақтың көрнекті ақыны, патша өкіметін тірек еткен хан саясатына қарсы шыққан Кіші жүздегі
1836–1838 жылдардағы көтерілістің жалынды жаршысы, көтеріліс қолбасшысы Исатай батырдың
қандыкөйлек жолдасы Махамбет Өтемісұлының домбырасының көшірмесі сақталған.
Домбыра 1934 жылдан бері екі рет жөндеуден өткен. Домбыраның шанағы – үйеңкі ағаш­ ынан,
сабы мен бет тақтайы көп жыл сақталған, әбден кепкен Тянь-Шань шыршасынан жасалған. Шанағының
мойын жағында, асты мен үстінде өрнектелген ойығы бар. Шанағы бес бөліктен тұрады. Он екі пернесі
бар. Дыбысы біркелкі қоңыр. Бізге жеткен мәлімет бойынша, ақын Махамбет Өтемісұлының шешен
домбырасы ХХ ғасырдың 20 жылдары өз туысы, Ташкентте тұратын күйші Арыстан Баталовтың қолында
болған. Кейіннен ол інісі Қатепке, Қатептен келесі інісі Қажетке берілген. Қажет қайтыс болғаннан кейін
домбыра олардың аналарының қолында қалады. Содан туысқаны Елеу ұзақ жылдар өзінің үйінде
сақтаған.
1979 жылы зерттеуші-ғалым Мұстафа Ысмағұлов Махамбеттің домбырасын Елеудің ұлынан алып,
біраз жылдар өткесін домбыраны жөндеп, 1985 жылы 22 ақпанда Алматыдағы қазақтың ұлттық саз
аспаптар мемлекеттік музейіне табыстайды.
2003 жылы Атырауда М.Өтемісұлының 200 жылдық мерейтойының аталып өтуіне орай Махамбет
домбырасының көшірмесін Құрманғазы атындағы Алматы Мемлекеттік консерваториясының көне
саздық аспаптар шеберханасының меңгерушісі, халықтық саз аспаптарын жасау шебері Гурьев (Атырау)
музыка училищесінің алғашқы түлектерінің бірі – Әділ Мұса Әділұлы жасайды.
2003 жылдың 29 тамызында Мұса Әділ Махамбет бабамыздың домбырасының көшірмесін Атырау
облысы тарихи-өлкетану музейінде өткен шарада салтанатты түрде тапсырды. Атырау облысы
әкімдігінің арнайы тапсырысымен жасалған жәдігерді табыс ету шарасына облыс әкімінің орынбасары
Рәшила Мүрсәлиева, облыстық мәдениет басқармасының бастығы Бақыт Иманғалиев, музей директоры
Нариман Үлкенбаев, ақын Қойшығұл Жылқышиев, т.б. қатысты.
– Көшірмені түпнұсқадан айыру қиын, асқан дәл, шеберлікпен жасалған, – дейді Алматыдағы
Махамбет домбырасын көзімен көріп, қолына ұстаған Қойшығұл Жылқышиев (С.Муньянова. Махамбет
домбырасының көшірмесі музейде. «Атырау» газеті, 2 қыркүйек 2003 жыл).
• Қазақстан Республикасының халық әртісі, Құрманғазы атындағы ұлт-аспаптар оркестрінің
концертмейстері Тұяқ Шәміловтің айтуынша Дина Нұрпейісованың домбырасы шамамен 1930 жылдары
жасалған. Домбыра әуелі Қазақстанның халық әртісі, күйші Қали Жантілеуовте болған. Кейіннен
домбыраны өнер зерттеушісі Аббас Смайылов сақтап, 1978 жылы домбыраны қайтадан Тұяқ Шәміловке
тапсырады. Ұзақ жылдар сақтаған домбыраны Т.Шәмілов 2000 жылы 16 қарашада музейге табыс етті.
• Абай Құнанбайұлының жеке тұтынған тұмар домбырасы Абайдың «Жидебай–Бөрілі» мемлекеттік
қорық музейінің қорында сақталған. Абай Құнанбайұлының 175 жылдығына орай арнайы тапсырыспен
жасалған үш шекті домбыра Қазақстанның Шығыс өңіріне кеңінен таралған. Абай, Шәкәрім, Шәкір

Атырау облысы САЗ АСПАПТАР * МУЗЫКАЛЬНЫЕ * MUSICAL * MÜZİK * 乐器的收藏 аталарымыз үш шекті домбырада күй ойнап, ән салған. Абай Құнанбайұлының баласы Ақылбай мен немересі
тарихи-өлкетану Исрайылүшшектідомбырадашеберойнаған.Бұлдомбыраныңайырмашылығышектіңсанында,алқоңыр
үн құлаққа өте жағымды, әрі тыңдаушыға үлкен рухани әсер сыйлайды. Домбыра тұтас ағаштан ойылып
музейі жасалған. Үш құлақты, мойны жалпақ, шанағы сопақша, бұрышты, екі бүйірі мойнына қарай дөңестеліп
Историко- келген. Шегі капрон жилкадан, шанағы бал қарағай ағашынан үңгіп ойылып жасалған. Бет қақпағына
краеведческий шырша ағашы бекітіліп, шағын үш ойық ойылған. Жоғары тиегі жоқ, мойынға бес перне байланған.
музей Атырауской Тұмар домбыра Жидебайдағы Абайдың өз үйінің төрінен орын алған. Домбыраны Семей қаласының
тұрғыны Жандос Әубәкір музей қорына 2020 жылы тапсырды.
области
Atyrau Local • Қазақ КСР-нің халық әртісі, әнші Жүсіпбек Елебеков 1936 және 1958 жылдары Мәскеуде өткен
Қазақ әдебиеті мен өнерінің онкүндігіне қатынасқан. 1948 жылы жасалған «Альт-домбыра» кейде
History «Жамбыл домбыра» деп аталатын қалақ домбыраның бетіне «Қазақстанға 40 жыл» деген жазу жазылған.
Museum
Atyrau bölgesi • Халық Қаһарманы Нұрғиса Тілендиев 1957 жылы Гурьевте «Ән-күй – жан азығы» жастар мен
Yerel Tarih студенттердің І облыстық фестивалінде 500 адамдық оркестрді ұйымдастырған. Ол көзі тірісінде
сол кездегі Атырау облысының әкімі И.Тасмағамбетовке: «Өзімді өнердің биік шыңына алып шыққан
Müzesi асыл домбырамды тек өзіңе ғана сыйға қалдырамын, құлыным!» – деген екен. Ерекше дарын иесі
阿特劳州历史与地 өмірден өткен соң, зайыбы Дариға Тілендиева аманатын орындау мақсатында Атырауға арнайы келген
сапарында Атыраудағы Кіші өнер академиясына Халық Қаһарманы, сазгер Н.Тілендиевтің есімін беру
方志博物馆 рәсімі кезінде тапсырған болатын. Онда Дариға Тілендиева:

16 – Менің және біздің отбасымыз үшін енді Атырау да өз туған жеріміздей жүрегімде жақын жататын
жаннаты мекен болмақ. Осындай ақ шаңқан өнер ордасына Нұрғисаның есімі берілуі бізді де елжіретіп
жатыр. Нұрғиса еліне, халқына риза болып өткен адам. Ол елдің болашағына да сеніп кеткен-ді. Сол
сенімі ақталды. Осындай құрмет жасаған халқыма, оның Иманғалидай басшысына мен де бек ризамын! –
деп, 2000 жылы қарашаның 17-і күні домбыраны музейге табыстады.

• Қазақ КСР-нің еңбек сіңірген мәдениет қызметкері, дирижер Сейілхан Құсайынов1957 жылы «Ән-
күй – жан азығы» атты жастар мен студенттердің І облыстық фестивалінде өнерпаздардың басын қосып,
Н.Тілендиев екеуі 500 адаммен мұнайшылар стадионында концерт берген. 1958 жылы 108 адамнан
құралған оркестрмен Мәскеу қаласында Қазақстан мәдениеті мен өнерінің онкүндігінде І орынды
жеңіп, «Халық оркестрі» атағына ие болып, кейіннен Д.Нұрпейісованың есімімен аталып, сол жылы
Гурьев қаласында музыка училищесін ашқан. 2001 жылы 19 пернелі құрама шанақты 29 кішкентай ақ
пластинкалармен әшекейленген сүйектелген домбырасын музей қорына сыйға тартты.

• Қазақстан Республикасының мәдениетіне еңбегі сіңген қызметкер Раушан Нұрпейісова
қобыз туралы: «Қобызды 1950 жылы экспериментальды шеберханашы Эмань Романенко жасаған.
Консерваторияда оқып жүргенде радиокомитеттің оркестрінде қолдандым. 1952–1956 жылдары
Құрманғазы оркестрінде ойналды. 1953 жылы бүкілдүниежүзілік (ІV–Бухарест фестивалі) конкурста
ойнап, бірінші орынды жеңіп алдым. 1956 жылы Н.Оңдасыновтың шақыртуымен Гурьев қаласына келдім.
Д.Нұрпейісова атындағы халық оркестрін құрып, 1958 жылы Мәскеудегі онкүндікте 1-ші орын алдым.
1958 жылы Гурьев қаласында музыкалық училище аштық, сонда осы қобызбен бірінші рет оркестрдің
және училище қобызшыларына үйретілді. Бұл қобыз Атырау өлкесіне келген алғашқы қобыз еді», – деп
естелігінде жазған.

• Филология ғылымдарының докторы, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері Ақселеу
Сейдімбековтің 19 пернелі шаппа домбырасы 1975 жылы жасалған. Сол кездегі Алматы қаласының
әкімі И.Тасмағамбетовтың арнайы тапсырмасымен 2006 жылы музей қорына қабылданды.

• 1936 жылы поляк шебері Романенко Ахмет Жұбановтың тапсырмасы бойынша атақты күйші
Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген артисі Құрманғазы күйлерін шебер орындаушы Оқап
Қабиғожинге арнап домбыра жасаған. 1942 жылы Оқап Қабиғожин дүниеден озған соң домбырасын
жұбайы 15 жыл бойы үйінде сақтаған.

1957 жылы Мекес Төрешев Алматы қаласындағы «Қазақконцерт» бірлестігінде әнші болып жүрген
кезінде Оқап Қабиғожиннің жұбайы оның дауысын естіп, өнеріне риза болады.

Міне, осыдан кейін ол Мекес Төрешевті үйіне шақырып алып: «Ағаңның бейнетін бермесін,
өнердегі бағын берсін!» – деп батасын беріп, домбыраны сыйлаған. Қазақстанның халық артисі Мекес
Төрешев осы домбырамен 50 жыл бойы жолдас болып, онымен ән салған. Осы қасиетті домбыраның
арқасында өнерде бағы жанды. Ол соңғы кездері қатты ауырған шағында жұбайы Жақсыгүлге: «Алға
қарай домбырамның тағдырын Иманғали Тасмағамбетов шешеді. Сол кісінің рұқсатынсыз ешкімге
бермеңдер...» – деген екен. 2008 жылы қазан айында Иманғали Нұрғалиұлы Атырауға арнайы келіп,
Мекес Төрешевтің жанұясына барып, қасиетті домбыраны облыстық тарихи-өлкетану музейіне табыс
етуін өтінеді. 2008 жылы М.Төрешевтің жұбайы Жақсыгүл Рахманқызы домбыраны салтанатты түрде
музейге табыстады.

• Сүйекпен күміспен өрнектелген домбыра шамамен ХІХ ғасырдың басында (1800 жылдары) Атырау облысы
жасалған. Ағаш домбыраның сыртына күміс пен сүйек пластинкаларын уақ шегелермен шегелеп, Батыс тарихи-өлкетану
Қазақстандық үлгідегі өрнекпен әшекейлеген. Домбыраның құлағы мен мойнының беті және екі жағы музейі
сүйекпен қапталып, бетін күйдірілген дөңгелекшемен безендірген. Ал мойны мен шанақтың жоғарғы Историко-
жағының сыртқы бетінің арасы үшбұрышты өрнегі бар күміспен қапталып, ортасына сүйектің бетіне краеведческий
күйдірілген дөңгелекше өрнек салынған. Домбыраның шанағының артқы беті үшбұрышты өрнегі бар музей Атырауской
қиюластырылған (крестелген) күміспен көз тартады. Домбыраны 1906 жылы туған Махамбет ауданы, области
Сорочинко селосының тұрғыны Лекеров Тыныбай ұзақ жылдар өз үйінде сақтап келген. Домбыра Atyrau Local
Тыныбайға әкесі Лекерден, оған әкесі Маймақтан қалған. Аталарынан қалған құнды мұра музейге 1975 History
жылдың 4 сәуірінде тапсырылған. Museum
Atyrau bölgesi
• Сөзге шешендігіне, тура жолдан таймаған шыншылдығына орай Н.Оңдасынов кезінде Уәли Yerel Tarih
Жайықовты «Гурьевтің қара биі» атаған екен. Müzesi
阿特劳州历史与地
1965 жылы 50 жасқа шыққан мерейтойында оған облыстың бұрынғы басшысы, сол кездегі облыстық 方志博物馆
партия комитетінің ауыл шаруашылығы бөлімінің меңгерушісі Оңайбай Көшеков сыйға тартқан. Домбыра
қолдан сүйектеліп жасалынған. Сол кезде туыстары және Н.Тасмағамбетов пен Ж.Шырдабаевтар САЗ АСПАПТАР * МУЗЫКАЛЬНЫЕ * MUSICAL * MÜZİK * 乐器的收藏
қолпаштап, осы домбырамен екі күй тартқызған екен. Домбырасын ұлы Ғалымжан 2006 жылы
6 наурызда музей қорына тапсырды.

• Күйші, зерттеуші, композитор Камал Мақайұлының домбырасы жасы 90-нан асқан дәулескер
күйшінің 19 пернелі қалақ домбырасы Шыңжаң аймағындағы хас шебердің қолынан шыққан. Шанағы
қоңыр түске боялып, бес бөлік қалақшаның ортасына жіңішке ағаш салып желімделген. Пернесіне
дөңгелек ақ сүйек және басына жасыл дөңгелек жапсырылған. 70 жылдан астам рухани серігі қылған
домбырасын музей қорына 2014 жылы Астана қаласының әкімі И.Тасмағамбетов тапсырды.

• Қазақстанның халық артисі, домбырашы Әзидолла Есқалиев 1957 жылы Мәскеуде өткен Бүкілодақтық
саз аспаптарда орындаушылар конкурсының лауреаты, VІ Бүкілдүниежүзілік жастар фестивалінің алтын
медаль иегері Ә.Есқалиев 19 пернелі құрама шанақты домбырасын 2000 жылы музей қорына тапсырды.

• Домбырашы, дирижер Боздақ Рзаханов 1957 жылы Мәскеуде өткен жастар мен студенттердің
VІ фестиваліне және 1958 жылы Қазақ КСР мәдениеті мен өнерінің онкүндігіне облыстық Д.Нұрпейісова
атындағы ұлт-аспаптар оркестрінің құрамында қатынасқан. 1985 жылы 50 жасына сыйға берген
19 пернелі құрама шанақты домбырасын зайыбы Рахат Жүндібаева 2000 жылы музей қорына тапсырды.

• Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері, Мемлекеттік «Дарын» жастар сыйлығының иегері,
айтыскер ақын Аманжол Әлтаев 2007 жылы Алматы қаласында Қазақстан Коммунистік партиясының
бірінші хатшысы Дінмұхамед Ахметұлы Қонаевтың 95 жылдығына арналған айтыста бас жүлдені жеңіп
алған. Домбырасын сол кездегі Алматы қаласының әкімі И.Тасмағамбетовке тарту етіп, 2007 жылы музей
қорына Батыс Қазақстан темір жолының бастығы Амангелді Селбаев тапсырды.

• Қазақстанның және Қырғызстанның еңбек сіңірген мәдениет қайраткері, композитор, жазушы,
музыка танушы Ілия Жақанов 2000 жылы Атырау қаласына қоныс аударғаннан кейін «Доссор вальсі»,
«Мақаттың ерке бұлбұлы», «Ару қала – Құлсары», «Ағады Жайық, ағады», «Жайықтың ерке самалы»,
«Маңғыстау» әндерін жазған. Музейдің тілек-пікір кітабына: «Көктемнің бір шуақты күнінде, жаңадан
көркемделгенөлкетанумузейінебіразжылшертіп,«Ағады,Жайықағады»,«ОралдыңЕркесамалы»,«Доссор
вальсі», «Құлсары», т.б. әндерді шығарған ақ домбырамды сыйға тарттым. Жан серігім болған домбырам
халық қазынасы болып тұра берсін», – деген қолтаңбасын қалдыра отырып, 2015 жылы Өлке мәдениеті және
әдебиеті залының ашылуында домбырасын музей қорына салтанаттты түрде тапсырған болатын. Ішкі істер
органында 32 жылдан астам қызмет еткен полиция подполковнигі Сағын Жалмышев Халық қаһарманы
Н.Тілендиевтен кейін республикада қос домбырамен «Аққу» күйін орындаған домбырашы. 1982 жылы
Алматыда арнайы тапсырыспен жасатқан домбырасының бет тақтайы ұлттық нақышта өрнектелген. 2006
жылы ұлы Малғаджар Жалмышев 19 пернелі құрама шанақты домбырасын музей қорына тапсырды.

• Қазақстанның және Қырғызстан Республикасының халық артисі, әнші-сазгер Алтынбек Қоразбаевтің
халық сүйіп тыңдайтын «Сағындым Алматымды», «Сырғалым», «Шашбаулым», «Сағындым Кенен атаны»,
«Қара кемпір», «Қара шал», «Бозторғай», «Аяулы Тараз», «Жайлауда», «Үшқоңыр», «Сағыныш саздары», т.б.
әндерін шығару кезінде қолданған 19 пернелі сүйектелген және өрнектелген шаппа домбырасын музей
қорына 2001 жылы тапсырды.

• Мемлекет және қоғам қайраткері, Атырау облысының Құрметті азаматы Саламат Мұқашев «Атырау
қаласының» және «Қазақстан мұнайының» жылнамасын жазған. Мемлекет және қоғам қайраткері
С.Мұқашевтің 2017 жылы Махамбет атындағы академиялық қазақ драма театрында өткен 90 жылдық еске
алу шарасында 19 пернелі құрама шанақты домбырасын жұбайы музей қорына салтанатты түрде табыс
етті.

17

Атырау облысы САЗ АСПАПТАР * МУЗЫКАЛЬНЫЕ * MUSICAL * MÜZİK * 乐器的收藏 • КСРО-ның Құрметті мұнайшысы Бөлекбай Сағынғалиев Теңіз кенішін тұңғыш ашушы, Қазақ
тарихи-өлкетану КСР-ның еңбек сіңірген мұнайшысы. Құрама шанақты домбыраның бет тақтайы мен шанағы сүйек
батырмаларымен және өрнекпен әшекейленіп, қорған бетіне (шпоны) Қазақ ССР-ның 40 жылдығы
музейі деп жазылған. 2006 жылы Атырау қаласының тұрғыны, жиені Н. Есетов музей қорына тапсырды.
Историко-
краеведческий • Күйші, сазгер Ғатау Ибішев 1957 жылы студенттер мен жастардың Бүкілдүниежүзілік VI фестиваліне
музей Атырауской қатынасқан. Оның 19 пернелі құрама шанақты домбырасын 1970 жылы Құрманғазы атындағы ұлт-аспаптар
оркестрінің артисі, республикаға танымал шебер Ғинолла Ысмағұлов жасаған. 40 жыл пайдаланған
области домбырасын 2010 жылы музей қорына табыстады.
Atyrau Local
• Қазақстанның еңбек сіңірген артисі, Қазақстан және «Дарын» мемлекеттік сыйлықтарының иегері
History Бекболат Тілеухановтың 19 пернелі шаппа домбырасы сүйекпен өрнектеліп жасалған. Сол кездегі
Museum Қазақстан Республикасының Мемлекеттік хатшысы Иманғали Тасмағамбетов Махамбет бабамыздың 200
Atyrau bölgesi жылдық мерейтойы қарсаңында Атырауға келген сапарында домбыраны 2003 жылы музей қорына табыс
Yerel Tarih етті.

Müzesi • Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген қайраткері, сазгер, күйші, әнші, сахна шебері Нариман
阿特劳州历史与地 Үлкенбайұлы облыстық, республикалық және бүкілодақтық көркемөнерпаздар байқауларының бірнеше
дүркін лауреаты. 19 пернелі құрама шанақты домбырасын ұлы Бейімбет Нариманұлы 2014 жылы музей
方志博物馆 қорына тапсырды.

18 • Қазақстанның еңбек сіңірген артисі, күйші Айгүл Үлкенбаева бүкілодақтық және халықаралық
байқаулардың жеңімпазы. Алғаш тартқан 19 пернелі құрама шанақты домбырасы Осакаров (Қарағанды
облысы) зауытында жасалған. 1957 жылы Атырау (Гурьев) қаласында сатып алынған домбырамен әкесі
Нариман Үлкенбайұлы ел ішіндегі сахналарда, кейіннен Югославия еліндегі гастрольдік сапарда өнер
көрсеткен. Ғ.Құрманғалиев, Т.Ахтанов, Қ.Ахмедияров, Х.Ерғалиев, С.Жүнісов, Б.Тәжібаев, Е.Шығаев,
А.Жайымов, т.б. белгілі әдебиет, өнер қайраткерлерінің қолына алып шерткен домбырасын әкесі
Н.Үлкенбайұлы 2001 жылы музей қорына тапсырды.

• Қазақ КСР-нің еңбек сіңірген геолог-барлаушысы, тау-кен инженері, Ғалымжан Хакимов академик
И.Губкин атындағы сыйлықтың лауреаты. Ол іскерлік ұйымдастыру жұмыстарының нәтижесінде
Маңғыстауда – Өзен, Жетібай, Бозащыда – Қаламқас, Қаражанбас, Атырауда – Еділ-Жайық, Ақтөбеде –
Жаңажол, Кеңқияқ, Оралда – Қарашығанақ сияқты ірі мұнайлы алқаптар табуға үлес қосқан.
Ғ. Хакимовтың 14 пернелі құрама шанақты домбырасын жұбайы Бақытжамал Хакимова 2002 жылы
музей қорына тапсырды.

• Құрманғазының нотаға түспеген күйлерін жеткізуші Әсима Ізмұхамбетова Құрманғазының
«Қарт жігер», «Көк ала ат» және Мақаш күйшінің «Байжұма», Мүсірәлінің «Ақжелең» күйлерін халыққа
жеткізуші. Оның 13 пернелі домбырасын 2015 жылы сол кездегі Атырау облысының әкімі, ұлы
Бақтықожа Ізмұхамбетов музейдің «Өлке мәдениеті және әдебиеті» залының ашылу салтанатында
музей қорына табыс етті.

• Мемлекет және қоғам қайраткері Есен Тасқынбаев КСРО Мұнай өнеркәсібінің үздік қызметкері,
Қазақстанның еңбек сіңірген мұнайшысы. 19 пернелі құрама шанақты домбырасының бетінде:
«Құрметті Есен Тасқынбайұлы, Шеркештер кітабының тұсаукесерінен естелік. Шеркеш ата ұрпақтары.
Атырау, 06.12. 2015 жыл» деген жазу бар. Домбыраны 2018 жылы музей қорына сыйға тапсырды.

• 1958 жылы Мәскеуде өткен Қазақ КСР мәдениеті мен өнерінің онкүндігінде өнер көрсеткен
домбырашы Ізтұрған Дошымбетов жеке домбырасын 2018 жылы музейде өткен С.Құсайыновтың 90
жылдығына арналған «Өнердің өрісін кеңейткен» еске алу кешінде музей қорына табыс етті.

• Ұлы Отан соғысының және еңбек ардагері, шебер Ізім Бекмағамбетовтің шаппа домбырасы
ағаштан жасалып, сүйекпен көмкерілген. Бетіне «Ю.Гагариннің 50 жылдығына», шанағына «Байқоңыр,
ҚССР, СССР», «Осы бір шағын туындымды облыстық тарихи-өлкетану музейіне табыс етемін. Гурьев
облысы, Индер ауданының соғыс және еңбек ардагері, қолөнер шебері Бекмағамбетов Ізім» деген
жазуы бар. Бет тақтайындағы үлкен ойықтың орнына үш кішкентай тесік салынып, қос ішегі тұтас
тиектің арасынан өткізіліп жасалған.

• 1957 жылы Қазақ КСР-ның еңбек сіңірген тұрмыс қызметкері Бисенғали Мырзағалиев Балықшы
аудандық тұрмыс комбинатында жұмыс жасап жүрген кезде жаңадан ұйымдастырылған Д.Нұрпейісова
атындағы оркестрге саз аспаптарын жасауға ұсыныс түседі. Оркестрге арнап 14 тенор домбыра, 12
прима-қобыз, бірнеше бас домбыра, қобыз домбыра, бас контрабас, қобыз-прима сияқты ұлттық
аспаптардың түрлерін жасап шығарады. Бұған қоса Сейілхан Құсайыновтың домбырасын, Раушан
Нұрпейісованың 1951 жылы В.Романенко жасаған үш ішекті қобызының үлгісінде жасайды. Жасалған
аспаптардың бірнешеуі Мәскеуде өткен көрмеге қатысып, жүлделі орынға ие болады да, оркестр «Ең
таңдаулы көркемөнерпаздар ұжымы» деген құрметті атақ алып, арнайы дипломмен марапатталады.

• 1958 жылы қазанда бұрынғы саз училищесі, қазіргі Д.Нұрпейісова атындағы музыка колледжі
ашылып, ондағы оқушылар Б. Мырзағалиевтің жасаған саз аспаптарын пайдаланады. 1976 жылы
қазақтың ұлттық саз аспаптарын зерттеуші, өнертану ғылымының докторы Болат Сарыбаевтың ақыл-

кеңесімен Гурьевте (Атырауда) алғаш рет қыл қобыз жасалады. Ол жергілікті комбинатта қызмет Атырау облысы
атқарған 30 жыл ішінде бес мыңнан астам домбыра мен қобыз жасап шығарған-ды. тарихи-өлкетану
музейі
• Қазақстанның Мәдениет қайраткері, шебер Арыстанбек Молдашев ІІ республикалық «Ертеңім Историко-
Елім – Елбасым» өнер фестивалінің бас жүлдегері, Бүкілодақтық халық шығармашылығы фестивалінің краеведческий
лауреаты. Домбыра 19 пернелі құрама шанақты, бет тақтайы күйдіріліп өрнектелген және Махамбет музей Атырауской
батырдың бейнесі мен найзаның суреті салынған. Кәдесый домбырасын 2003 жылы музей қорына области
сыйға тартты. Atyrau Local
History
• Шебер Нұрсұлтан Қалиевтің сүйектелген домбырасы құрама шанақты. Домбыра тұтас қара Museum
ағаштан ойылып, мойны ірі қара мал сүйегімен қапталған. Шанағы сүйекпен, ою-өрнекпен безендіріліп, Atyrau bölgesi
астындағы тұғыры қара ағаш тамырынан жасалған. Шебер домбырасын музей қорына 2019 жылы Yerel Tarih
тапсырды. Müzesi
阿特劳州历史与地
• Қоссаз – шертер мен домбыраны біріктіріп жасаған бес ішекті шертпелі аспап. Шертердің беті 方志博物馆
жұқа терімен қапталса, домбыраның беті әдетте жұқа тақтаймен қапталады. Ел ішінде «қос домбыра»,
«қос шанақты домбыра», «қос мойын домбыра» деген атаулары сақталған. 19 пернелі құрама шанақты САЗ АСПАПТАР * МУЗЫКАЛЬНЫЕ * MUSICAL * MÜZİK * 乐器的收藏
қос мойынды домбыраның бет тақтайы күйдіріліп өрнектелген және шанағынан біріктірілген.
Домбыраның екі мойны ұшына екі-екіден бұрау құлағы салынған, бет қақпағында екі тесік орнатылып,
екі тиек салынған.

Светлана Нұрпейісова,
Этнография ғылыми-зерттеу секторының

жетекшісі

Д СТЕПНАЯ МУЗЫКА ДОМБРЫ 19
омбра – это священный инструмент, поэтому он распологается на почетном месте в
каждой казахской семье. Пленительные мелодии, льющиеся из двух струн, домбры, наполняют
людей чувством прекрасного, пробуждая в их сердцах ростки добра и любви.
Любовь у казахов кюиям отражена в одном из народных преданий: «В былые времена один
домбрист в степи остановился у подножия холма. Привязав коня, поднялся на вершину холма и там
начал исполнять кюй. В это время проходивщий неподалеку путник произнес: «Эй! Там внизу твоего
коня поедают волки. Как ты можешь играть кюй, глядя на это?!». Тогда домбрист ответил: «Это же
конь, такой еще найдется, а если сейчас потеряю мелодию этого кюи, где я ее найду?», и, сказав это,
он продолжил играть дальше».
Созданные ранее нашими предками кюй передавались с любовью из поколения в поколение. С
большой гордостью Атырауский историко-краеведческий музей представляет экспозицию домбр
известных казахских деятелей искусства.
Каждый музыкальный инструмент имеет свою историю:
• В 2000 году на церемонии открытия памятника Курмангазы в Атырау, народный артист
Казахстана Каршыга Ахмедияров подарил домбру Первому Президенту РК, Лидеру нации
Нурсултану Назарбаеву, которую изготовил мастер Жаксылык Оспанов. Дека домбры состоит из
семи высушенных досок клена, для прочности на поверхности которой имеется накладка из черной
древесины. На деке есть надпись «Уважаемый Нурсултан Абишевич! Пусть оберегает дух нашего
предка Курмангазы! Каршыга. 4.VII. 2000».
• Сохранилась копия домбры казахского поэта, руководителя восстания в Младшем жузе в
1836-1838 годах Махамбета Утемисова, которая принадлежала его другу.
С 1934 года домбра дважды была отремонтирована. Дека домбры изготовлена из клена, а
гриф и доска на поверхности деки – из многолетней, высохшей тянь-шаньской ели. Дека имеет
узорчатое отверстие, гриф снизу и сверху также украшен узорами. Дека состоит из пяти частей.
Имеет двенадцать ладов (лады домбры). Издает приятный равномерный звук.
По нашим сведениям, домбра поэта Махамбета Утемисова в 20-х годах ХХ века была у его
родственника кюйши из Ташкента Арыстана Баталова. Позже он передал ее своему брату Катепу, а
Катеп – своему младшему брату Кажету.
После смерти Кажета долгие годы их родственник по имени Елеу хранил домбру у себя.
В 1979 году ученый-исследователь Мустафа Исмагулов взял домбру Махамбета у сына
Елеу и через несколько лет, отремонтировав ее, передал 22 февраля 1985 года в Алматинский
государственный музей казахских народных музыкальных инструментов.

Атырау облысы САЗ АСПАПТАР * МУЗЫКАЛЬНЫЕ * MUSICAL * MÜZİK * 乐器的收藏 В 2003 году в Атырау, в честь празднования 200-летия Махамбета Утемисова, была сделана
тарихи-өлкетану копия домбры Махамбета. Ее изготовил один из первых выпускников Гурьевского (Атырауского)
музыкального училища – заведующий мастерской древних музыкальных инструментов
музейі Алматинской государственной консерватории имени Курмангазы, мастер по изготовлению
Историко- народных музыкальных инструментов Адиль Муса Адильулы.
краеведческий
музей Атырауской 29 августа 2003 года Муса Адиль торжественно передал копию домбры Махамбета в историко-
краеведческий музей Атырауской области. В мероприятии передачи экспоната, сделанного
области по заказу акимата Атырауской области, приняли участие заместитель акима области Рашила
Atyrau Local Мурсалиева, начальник областного управления культуры Бакыт Имангалиев, директор музея
Нариман Улкенбаев, поэт Койшыгул Жылкышиев и другие.
History
Museum Данную копию трудно отличить от оригинала. «Добра выполнена со скрупулезной точностью
Atyrau bölgesi и мастерством», – отметил Койшыгул Жылкышиев, который видел оригинал домбры Махамбета в
Yerel Tarih г. Алматы (С.Муньянова. Копия домбры Махамбета в музее. Газета «Атырау», 2 сентября 2003 года).

Müzesi • По словам народного артиста Республики Казахстан, концертмейстера оркестра народных
阿特劳州历史与地 инструментов имени Курмангазы Туяка Шамилова, домбра Дины Нурпеисовой была сделана
примерно в 1930 году. Сначала домбра находилась у народного артиста Казахстана, кюйши Кали
方志博物馆 Жантлеуова. Затем домбру хранил исследователь искусства Аббас Смаилов, а в 1978 году домбру
снова возвращают Туяку Шамилову. 16 ноября 2000 года домбру передали музею.
20
• Личная домбра-тумар Абая Кунанбайулы хранится в Фонде государственного заповедного
музея Абая «Жидебай–Борили». Широко распространенная в Восточном Казахстане трехструнная
домбра была изготовленна по специальному заказу к 175-летию Абая Кунанбаева. Абай, Шакарим,
Шакир играли на трехструнной домбре. Сын Абая Кунанбайулы Акылбай и внук Исрайыл тоже
мастерски играли на трехструнной домбре. Отличие этой домбры от двухструнной в количестве
струн. Трехструнная домбра также издает приятные мелодии, радуя своих слушателей. Домбра
изготовлена из цельной сосны, она состоит из трех колок, плоского грифа, с овальной декой, обе
стороны которой выпуклые к грифу. Струны сделаны из капроновых нитей. На лицевой стороне
изображено дерево ели, вырезано три небольших проема. Без верхней кобылки, на грифе завязаны
пять лад. Тумар-домбра занимает почетное место в доме Абая в Жидебае. Ее передал в фонд музея
житель города Семея Жандос Аубакир в 2020 году.

• Интересна в коллекции домбра, принадлежавшая народному артисту Казахской ССР, певцу
Жусупбеку Елебекову, который участвовал в декаде казахской литературы и искусства, проходившей
в Москве в 1936 и 1958 годах. Инструмент «Альт-домбыра», созданный в 1948 году, иногда называют
«Жамбыл домбыра». На лицевой стороне инструмента имеется надпись: «40 лет Казахстану».

• Халық Қаһарманы Нургиса Тлендиев в 1957 году в Гурьеве на I областном фестивале молодежи
и студентов под названием «Музыка – духовная пища» организовал оркестр из 500 человек.
Позднее он передал свою домбру акиму Атырауской области И. Тасмагамбетову со словами: «Я
только тебе отдам свою домбру, которая подняла меня на высокую вершину искусства!». После
смерти легендарной личности супруга Н.Тлендиева Дарига во время церемонии присвоения имени
Народного Героя композитору Н.Тлендиеву передала по его завету домбру Академии искусств.
Дарига Тлендиева сказала: «Для меня и нашей семьи теперь Атырау будет райским местом, которое
будет занимать особое место в сердце. И нас радует то, что имя Нургисы было присвоено этому
центру искусства. Нургиса – человек, который любил свою страну, свой народ. Он верил в будущее
страны. Я благодарна своему народу и Имангали!» – и 17 ноября 2000 года передала домбру в музей.

• Заслуженный деятель культуры Казахской ССР, дирижер Сейилхан Кусайынов в 1957 году на
I областном фестивале молодежи и студентов «Музыка – духовная пища» вместе с Н. Тлендиевым
собрал 500 любителей искусства и провел концерт на стадионе нефтяников. В 1958 году оркестр,
состоящий из 108 человек, занял первое место на декаде культуры и искусства Казахстана в городе
Москве был удостоен звания «Народный оркестр». В том же году он открыл музыкальное училище
имени Д.Нурпеисовой в городе Гурьеве. В 2001 году подарил фонду музея домбру, украшенную 29
маленькими белыми пластинками с 19 ладами из сборной деки.

• Заслуженный деятель культуры Республики Казахстан Раушан Нурпеисова написала о своем
кобызе следующее: «Кобыз был изготовлен экспериментальным мастером Эмануэлем Романенко в
1950 году, на котором я играла в оркестре радиокомитета в период обучения в консерватории. В
1952–1956 годах входила в состав оркестра Курмангазы. В 1953 году приняла участие во Всемирном
конкурсе (IV Фестиваль в Бухаресте) и заняла первое место. В 1956 году по приглашению
Н.Ондасынова приехала в город Гурьев, где был создан народный оркестр имени Д.Нурпеисовой.
В 1958 году заняла первое место на декаде в Москве. В том же году в городе Гурьеве состоялось
открытие музыкального училища, где на этом кобызе впервые стали обучаться кобызисты оркестра
и училища. Этот кобыз был первым кобызом в Атырауском крае».

• «Шаппа-домбра» с 19 ладами доктора филологических наук, заслуженного деятеля Казахстана САЗ АСПАПТАР * МУЗЫКАЛЬНЫЕ * MUSICAL * MÜZİK * 乐器的收藏Атырау облысы
Акселеу Сейдимбекова была сделана в 1975 году. По специальному поручению акима города тарихи-өлкетану
Алматы И. Тасмагамбетова в 2006 году принята в музейный фонд. музейі
Историко-
• В 1936 году по поручению Ахмета Жубанова польский мастер Романенко изготовил домбру краеведческий
для известного кюйши, заслуженного артиста Республики Казахстан, мастера исполнения кюев музей Атырауской
Курмангазы Окапа Кабигожина. После смерти Окапа Кабигожина в 1942 году супруга хранила области
домбру на протяжении 15 лет. В 1957 году она услышала голос Мекеса Турешева, который пел Atyrau Local
насцене Казахконцерта в городе Алматы, и восхитилась его талантом. После этого она пригласила History
домой Мекеса Турешева и со словами «Пусть домбра принесет удачу в искусстве!» – благословила Museum
и подарила ему домбру мужа. Atyrau bölgesi
Yerel Tarih
Народный артист Казахстана Мекес Турешев на этой домбре исполнял песни в течение 50 лет. Müzesi
Благодаря этой священной домбре внес большой клад в искусство Казахстана. В последние годы 阿特劳州历史与地
жизни, когда он сильно заболел, он сказал жене Жаксыгуль: «Дальше судьбу моей домбры решит 方志博物馆
Имангали Тасмагамбетов. Не передавайте ее никому без его разрешения...». В октябре 2008 года
Имангали Нургалиевич прибыл в Атырау и обратился к семье Мекеса Турешева с просьбой передать 21
священную домбру в областной историко-краеведческий музей. В 2008 году супруга М.Турешева
Жаксыгуль Рахмановна торжественно передала домбру в музей.

• Домбра, инкрустированная костью и серебром, была изготовлена примерно в начале XIX века
(в 1800-е годы). Снаружи домбра украшена орнаментом западно-казахстанского образца, заклепана
мелкими серебряными гвоздями и костяными пластинками. Поверхность колки и грифа домбры
обрамлены костью, поверхность деки украшена обожжеными кольцами. А между верхней наружной
поверхностью грифа и деки домбры облицована серебряным с треугольным орнаментом, в центре
на поверхности кости нанесен обожженный круг. Задняя поверхность деки домбры украшена
серебряным крестообразным орнаментом. Домбру долгие годы хранил у себя дома житель села
Сорочинко Махамбетского района, Тыныбай Лекеров 1906 года рождения. Домбра досталась
Тыныбаю в наследство от отца Лекера и деда Маймака. Ценное наследие, оставшееся от предков,
было передано музею 4 апреля 1975 года.

• За ораторское мастерство, за то, что он не отступал от правды, Н.Ондасынов называл Уали
Жайыкова «Бий Гурьева». В 1965 году, на 50-летний юбилей, подарил ему домбру ручной работы
бывший руководитель области, заведующий отделом сельского хозяйства областного комитета
партии Онайбай Кошеков. Домбру его сын Галымжан передал в фонд музея 6 марта 2006 года.

• Домбру великого 90-летнего кюйши, исследователя, композитора Камала Макайулы в виде
совка с 19 ладами, изготовил мастер Синьцзянской области. Дека окрашена в коричневый цвет, в
центре совка из пяти частей наклеено тонкое дерево. На лады наклеена о белая кость и на головку
зеленый круг. Домбру, которая более 70 лет служила духовным спутником, передал в фонд музея в
2014 году аким города Астаны И.Тасмагамбетов.

• Народный артист Казахстана, лауреат Всесоюзного конкурса исполнителей на музыкальных
инструментах, обладатель золотой медали VI Всемирного фестиваля молодежи Азидолла Ескалиев
домбрист, передал в фонд музея в 2000 году домбру с 19 ладами.

• Домбрист, дирижер Боздак Рзаханов участвовал в VІ фестивале молодежи и студентов в Москве
в 1957 году, а в 1958 году – в декаде культуры и искусства Казахской ССР в составе областного
оркестра народных инструментов имени Д.Нурпеисовой. его супруга Рахат Жундубаева передала в
2000 году в фонд музея домбру с 19 ладами, с составной декой, подаренную ему на 50-летие в 1985
году.

• Заслуженный деятель Казахстана, обладатель государственной молодежной премии «Дарын»,
участник поэтических состязаний Аманжол Альтаев в 2007 году завоевал Гран-при в айтысе,
посвященном 95-летию первого секретаря Коммунистической партии Казахстана Динмухамеда
Ахметовича Кунаева. Он подарил домбру акиму города Алматы И.Тасмагамбетову, которую в
2007 году в фонд музея передал начальник Западно-Казахстанской железной дороги Амангельды
Селбаев.

• Заслуженный деятель культуры Казахстана и Кыргызстана, композитор, писатель, музыковед
Илья Жаканов после переезда в город Атырау в 2000 году написал песни «Вальс Доссора», «Нежный
соловей Маката», «Красивый город – Кульсары», «Течет Жаик», «Приятный ветерок Жаика»,
«Мангистау». в книге пожеланий-отзывов музея он написал: «В этот прекрасный весенний день, в
новый краеведческий музей дарю свою домбру, на которой я написал такие песни, как «Течет Жаик»,
«Приятный ветерок Урала», «Вальс Доссора», «Кульсары» и т.д. Пусть домбра, которая стала мне
другом, останется в народной сокровищнице» и оставил свой автограф, а в 2015 году на открытии
Зала культуры и литературы края, домбра была торжественно передана в фонд музея.

Атырау облысы САЗ АСПАПТАР * МУЗЫКАЛЬНЫЕ * MUSICAL * MÜZİK * 乐器的收藏 • Бисенгали Мырзагалиев по заказу оркестра имени Д.Нурпеисовой, образованного в 1957 году,
тарихи-өлкетану изготовил несколько разновидностей таких национальных инструментов, как 14 теноров домбры,
12 прима-кобыз, несколько бас-домбры, кобыз-домбру, бас-контрабас, кобыз-приму, домбру
музейі С.Кусаинова, копию трехструнного кобыза Р.Нурпеисовой. В фонде музея хранятся музыкальные
Историко- инструменты, изготовленные мастером Бисенгали Мырзагалиевым.
краеведческий
музей Атырауской • Домбра заслуженного деятеля культуры Казахской ССР домбриста Сагына Жалмышева.
Подполковник полиции Сагын Жалмышев, проработавший в органах внутренних дел более 32
области лет, исполнивший вторым после Народного Героя Н.Тлендиева кюй «Аққу («Лебедь») на двойной
Atyrau Local домбре в республике. Поверхность домбры, изготовленной в 1982 году в Алматы по спецзаказу,
была оформлена в национальном стиле. В 2006 году сын его Малгаджар Жалмышев передал в фонд
History музея домбру с 19 ладами с составной декой.
Museum
Atyrau bölgesi • В 2001 году в фонд музея народный артист Казахстана и Кыргызской Республики, певец-
Yerel Tarih композитор Алтынбек Коразбаев передал домбру «шаппа» на 19 ладами, с которой создал песни:
«Сағындым Алматымды», «Сырғалым», «Шашбаулым», «Сағындым Кенен атаны», «Қара кемпір», «Қара
Müzesi шал», «Бозторғай», «Аяулы Тараз», «Жайлауда», «Үшқоңыр», «Сағыныш саздары» и другие.
阿特劳州历史与地
• Государственный и общественный деятель, почетный гражданин Атырауской области
方志博物馆 СаламатМукашев–одиниз авторовлетописигородаАтырауиЛетописинефтенойпромышленности.
В рамках празднования 90-летия государственного и общественного деятеля С.Мукашева в 2017 году
22 в казахском академическом драматическом театре имени Махамбета состоялась торжественная
передача его домбры с 19 ладами в фонд музея.

• Почетный нефтяник СССР Болекбай Сагынгалиев – первый открыватель Тенгизского
месторождения, заслуженный нефтяник Казахской ССР. В 2006 году житель города Атырау,
племянник Болекбая Сагынгалиева Н.Есетов передал в фонд музея его домбру, с составной декой,
украшенную костью и узором. На шпоне имеется надпись «40 лет Казахской ССР».

• Кюйши, композитор Гатау Ибишев участвовал в VI Всемирном фестивале студентов и
молодежи 1957 года. Его домбру с 19 ладами и составной декой в 1970 году изготовил известный в
республике мастер Гинолла Исмагулов, артист оркестра народных инструментов имени Курмангазы.
Домбру, на которой он играл 40 лет, в 2010 году передал в фонд музея.

• «Шаппа»-домбра с 19 ладами заслуженного артиста Казахстана, обладателя Государственной
премии «Дарын» Бекболата Тлеуханова украшена костью. В 2003 году Государственный секретарь
Республики Казахстан Имангали Тасмагамбетов в ходе поездки в Атырау в преддверии 200-летнего
юбилея Махамбета Утемисова передал домбру в фонд музея.

• Заслуженный деятель Республики Казахстан, композитор, кюйши, певец, мастер сцены
Нариман Улкенбайулы – многократный лауреат областных, республиканских и всесоюзных смотров
художественной самодеятельности. Домбру с 19 ладами с составной декой в 2014 году передал в
фонд музея его сын Беимбет Нариманулы.

• Заслуженная артистка Казахстана, кюйши Айгуль Улкенбаева победительница всесоюзных и
международныхконкурсов,играланадомбрес19ладами,ссоставнойдекой,котораябылаизготовлена
на Осакаровском заводе(Карагандинская область). С домброй, приобретенной в 1957 году в городе
Атырау(Гурьев),ееотецНариманУлкенбайулывыступалвстранеигастрольныхпоездкахвЮгославии.
В 2001 году домбру, которую брали на руки такие известные деятели искусства, как Г.Курмангалиев,
Т.Ахтанов, К.Ахмедияров, Х.Ергалиев, С.Жунисов, Б.Тажибаев, Е.Шигаев, А.Жайымов, передали в
фонд музея.

• Заслуженный геолог-разведчик Казахской ССР, горный инженер, лауреат премии имени
академика И.Губкина Галымжан Хакимов внес значительный вклад в поиски и разработки таких
крупных нефтяных месторождений как в Мангистау – Узень, Жетыбай, в Бузачи – Каламкас,
Каражанбас, в Атырау – Едил-Жайык, в Актобе – Жанажол, Кенкияк, в Уральске – Карачаганак. Домбру
Г.Хакимова с 14 ладами, составной декой супруга Бакытжамал Хакимова в 2002 году передала в
фонд музея.

• Заслуга Асимы Измухамбетовой в том, что она сделала достоянием народа кюи Курмангазы,
такие как «Қарт жігер», «Көк ала ат», кюи Макаша «Байжума», кюи Мусирали «Акжелен», которые не
были записаны на ноты. Ее домбру с 13 ладами в 2015 году аким Атырауской области, сын Бактыкожы
Измухамбетова на церемонии открытия зала «Культура и литература края» передал в фонд музея.

• Государственный и общественный деятель Есен Тасқынбаев – лучший сотрудник нефтяной
промышленности СССР, заслуженный нефтяник Казахстана. На домбре с 19 ладами, составной декой
имеется надпись: «Уважаемый Есен Таскынбайулы, на память о презентации книги «Шеркештер».
Потомки Шеркеш-ата. Атырау, 06.12. 2015 год». Домбру передал в фонд музея в 2018 году.

• Домбрист Изтурган Дошымбетов, принимавший участие в декаде культуры и искусства Атырау облысы
Казахской ССР, которая проходила в Москве в 1958 году, передал свою домбру в фонд музея на тарихи-өлкетану
вечере памяти, посвященном 90-летию С.Кусаинова в 2018 году. музейі
Историко-
• «Шаппа»-домбра ветерана Великой Отечественной войны и труда, мастера Изима краеведческий
Бекмагамбетова была изготовлена из дерева и обрамлена костью. На поверхности имеется надпись музей Атырауской
«К 50-летию Ю.Гагарина», на деке «Байконур. СССР», «Данное изделие передаю областному историко- области
краеведческому музею. Гурьевская область, Индерский район, ветеран войны и труда, мастер Atyrau Local
прикладного искусства Бекмагамбетов Изим». Вместо большого проема на лицевой стороне были History
сделаны три небольших отверстия, струны были проведены между сплошными кобылками домбры. Museum
Atyrau bölgesi
• Заслуженный деятель культуры Казахстана, мастер Арыстанбек Молдашев – главный призер Yerel Tarih
II Республиканского фестиваля искусств, лауреат Всесоюзного фестиваля народного творчества. Müzesi
Домбра с 19 ладами, с составной декой, на лицевой стороне обожжены и нанесены изображение 阿特劳州历史与地
Махамбет-батыра и изображение копья. Сувенирная домбра в 2003 году была подарена фонду 方志博物馆
музея.
САЗ АСПАПТАР * МУЗЫКАЛЬНЫЕ * MUSICAL * MÜZİK * 乐器的收藏
• Домбра мастера Нурсултана Калиева с составной декой была вырезана из цельного черного
дерева, гриф покрыт костями крупного рогатого скота. Дека украшена костью, орнаментом,
подставка под нее сделана из корня черного дерева. Домбру мастер передал в фонд музея в 2019
году.

• Коссаз – пятиструнный щипковый музыкальный инструмент, объединивший шертер и
домбру. Если поверхность домбры обычно покрывается тонкой доской, то поверхность шертера
покрывается тонкой кожей. В народе сохранились такие названия, как «қос домбыра» (двойная
домбра), «қос шанақты домбыра» (домбра с двойной декой), «қос мойын домбыра» (домбра с
двойным грифом). Поверхность домбры с 19 ладами, с составной декой, двойным грифом обожжена
орнаментом и соединена с декой. На кончике двух грифов домбры имеются две подкручивающихся
колока домбры, на поверхности деки установлены два отверстия, две кобылки.

• В октябре 1958 года состоялось открытие музыкального училища (ныне музыкальный колледж
имени Д.Нурпеисовой). Учащиеся училища играли на музыкальных инструментах, изготовленных
Б.Мырзагалиевым. В 1976 году по совету доктора искусствоведения, исследователя казахских
национальных музыкальных инструментов Булата Сарыбаева впервые в городе Гурьеве (Атырау)
был изготовлен кыл кобыз. За 30 лет работы на местном комбинате он изготовил более пяти тысяч
домбр и кобызов.

Светлана Нурпеисова,
руководитель научно-исследовательского сектора этнографии

D DOMBRA STEPPE MUSIC 23
ombra is a sacred instrument, so it is in a place of honor in every Kazakh family. Beautiful
melodies of two strings flowing from dombra fill people with feelings of beauty, kindness and love.
Love for Kazakh kyuis can be noted in one of these examples. Kazakhs have a folk legend: «In the old
days, a dombrist in the steppe stopped at the foot of a hill. Tethering his horse, he climbed to the top of
the hill and began to perform kyui. At this time, a traveler passing nearby said: «Hey! There are wolves
eating your horse down there. How can you play kyui while looking at this?!» Then dombrist replied: «This
is a horse, there is still one, and if I lose the melody of this kyui now, where will I find it?», and having said
this, he continued to play.»
The kyuis created earlier by our ancestors were passed down with love from generation to generation.
With great pride, Atyrau Local History Museum presents an exhibition of famous Kazakh artists.
Each musical instrument has its own story:
• In 2000, at the opening ceremony of Kurmangazy monument in Atyrau, honoured artist of
Kazakhstan Karshyga Akhmediyarov presented a dombra to the First President of Kazakhstan, Leader of
the Nation, Nursultan Nazarbayev, which was made by master Zhaksylyk Ospano.The dombra string-plate
is made of seven dried maple species, there is a black wood overlay on the surface for strength. There is
an inscription on the string-plate «Dear Nursultan Abishevich! May the spirit of our ancestor Kurmangazy
protect you! Karshyga. 4.VII. 2000».

Атырау облысы САЗ АСПАПТАР * МУЗЫКАЛЬНЫЕ * MUSICAL * MÜZİK * 乐器的收藏 • A copy of the dombra of the Kazakh poet, leader of the uprising in the Junior zhuz in 1836 –1838,
тарихи-өлкетану Makhambet Utemissov, which belonged to his friend, has been preserved.

музейі Since 1934, dombra has been renovated twice. The dombra string-plate is made of maple, and the
Историко- neck and board on the surface of the string-plate are made of perennial, dried-up Tien Shan spruce. The
краеведческий string-plate has a patterned opening, the neck at the bottom and top is also decorated with patterns. The
музей Атырауской string-plate consists of five parts. It has twelve stops (dombra stops). It emits a pleasant uniform sound.

области According to our information, the dombra of poet Makhambet Utemissov was owned by his relative,
Atyrau Local kyuishi from Tashkent, Arystan Batalov in the 20s of the ХХ century. Later, he passed it to his brother
Katep, and Katep to his younger brother Kazhet. After the death of Kazhet, a relative named Aleu kept the
History dombra for many years.
Museum
Atyrau bölgesi In 1979, scientist-researcher Mustafa Ismagulov took Makhambet’s dombra from his son Eleu and a few
Yerel Tarih years later, having repaired it, transferred it to Almaty State Museum of Kazakh Folk Musical Instruments
on February 22, 1985.
Müzesi
阿特劳州历史与地 In 2003, in Atyrau, in honor of the 200th anniversary of Makhambet Utemissov, a copy of Makhambet’s
dombra was made. It was prepared by one of the first graduates of Guriyev (Atyrau) music school – head
方志博物馆 of the workshop of ancient musical instruments of Almaty Kurmangazy State Conservatory, master of folk
musical instruments - Adil Mussa Adiluly.
24
On August 29, 2003, Mussa Adil solemnly presented a copy of Makhambet’s dombra to Atyrau Local
History Museum. Deputy akim of the region Rashila Mursaliyeva, head of the regional Department of
Culture Bakyt Imangaliyev, Director of the Museum Nariman Ulkenbayev, poet Koishygul Zhylkyshiev and
others took part in the event of the transfer of the exhibit, made by order of the akimat of Atyrau region.

This copy is difficult to distinguish from the original. «The dobra is made with scrupulous precision and
skill,» said Koishygul Zhylkyshiev, who saw the original dombra of Makhambet in Almaty. (S.Muniyanova.
A copy of Makhambet’s dombra in the Museum. Atyrau newspaper, September 2, 2003).

• According to the honoured artist of the Republic of Kazakhstan, concertmaster of Kurmangazy folk
instrument orchestra, Tuyak Shamilov, Dina Nurpeissova’s dombra was made around 1930. First dombra
was kept by honoured artist of Kazakhstan, kyuishi Kali Zhantleuov. Then the dombra was kept by
researcher of art Abbas Smailov, in 1978, the dombra was again returned to Tuyak Shamilov. On November
16, 2000, the dombra was transferred to the Museum.

• Personal dombra tumar of Abay Kunanbayuly is kept in the Fund of the State Reserve Museum
of Abay «Zhidebay–Borili». Widely distributed in East Kazakhstan,the three-stringed dombra was made
by special order for the 175th anniversary of Abay Kunanbayev. Abay, Shakarim, and Shakir played the
three-stringed dombra. The son of Abay Kunanbaiuly Akylbay and grandson Israiyl also skillfully played
the three-stringed dombra. This dombra and a two-stringed one differ in the number of strings.The three-
stringed dombra also produced a pleasant melody, delighting its listeners. Dombra is made of solid pine,
it consists of three pegs, a flat neck, oval string-plate, both sides of which are convex to the neck. The
strings are made of nylon threads. A spruce tree is fixed on the front side, and three small openings are cut
out. Without the top bridge, five stops are tied on the neck. Tumar dombra occupies a place of honor in
Abay’s house in Zhidebay. The dombra was donated to the Museum by Semey resident Zhandos Aubakir
in 2020.

• The collection is interesting due to a dombra that belonged to the honoured artist of the Kazakh
SSR, singer Zhusupbek Yelebekov, who participated in the decades of Kazakh literature and art held in
Moscow in 1936 and 1958. The instrument «Alt-dombyra», created in 1948, is sometimes called «Zhambyl
dombyra». There is an inscription on the front side of the instrument : «40 years of Kazakhstan».

• People’s hero Nurgisa Tlendiyev organized an orchestra of 500 people at the I regional festival of youth
and students called «Music is spiritual food» in Guriyev in 1957. He handed over his dombra to the akim of
Atyrau region I.Tasmagambetov with the words:» I will only give you my dombra, which raised me to the highest
peak of art!». After the death of the legendary personality, N.Tlendiyev’s wife Dariga, during the ceremony of
naming composer N.Tlendiyev the People’s Hero, handed over the dombra to the Academy of Arts according
to his behest. Dariga Tlendiyeva said: «For me and our family, Atyrau will now be a Paradise that will hold a
special place in the heart. And we are happy that the name of Nurgissa was given to this center of art. Nurgissa
is a man who loved his country, his people. He believed in the future of the country. I am grateful to my people
and Imangali!», – on November 17, 2000, I gave the dombra to the Museum.

• Honored worker of culture of the Kazakh SSR, bandmaster Seyilkhan Kussaiynov in 1957 at the I regional
festival of youth and students «Music– spiritual food» together with N.Tlendiyev gathered 500 art lovers and
held a concert at the stadium of oilmen. In 1958, with an orchestra consisting of 108 people, they took the I
place in the decade of culture and art of Kazakhstan in Moscow, and were awarded the title «People’s orchestra.
In the same year, he opened a music school named after D.Nurpeissova in the city of Guriyev. In 2001, he
presented the Museum’s Fund with a dombra decorated with 29 small white plates with 19 stops from a
combined string-plate.

• Honored worker of culture of the Republic of Kazakhstan Raushan Nurpeissova wrote the following about САЗ АСПАПТАР * МУЗЫКАЛЬНЫЕ * MUSICAL * MÜZİK * 乐器的收藏Атырау облысы
her kobyz: «Kobyz was made by the experimental master Eman Romanenko in 1950, which she played in the тарихи-өлкетану
orchestra of the radio committee during her studies at the Conservatory. In 1952–1956, I played in the orchestra музейі
of Kurmangazy. In 1953, I played in the World Competition (IV-Festival in Bucharest) and won first place. In Историко-
1956, at the invitation of N.Ondassynov, I came to the city of Guriyev, where D.Nurpeissova folk orchestra was краеведческий
established. In 1958, I took the 1st place in the decade in Moscow. In the same year, a music school was opened музей Атырауской
in the city of Guriyev, where kobyz players of the orchestra and the school were first trained on this kobyz. This области
kobyz was the first kobyz in Atyrau region.» Atyrau Local
History
• «Shappa dombra» with 19 stops of Doctor of Philology, honored worker of Kazakhstan Akseleu Museum
Seidimbekov was made in 1975. According to the special order of the akim of Almaty, I.Tasmagambetov, it was Atyrau bölgesi
accepted to the Museum’s Fund in 2006. Yerel Tarih
Müzesi
• In 1936, on behalf of Akhmet Zhubanov, the Polish master Romanenko made a dombra for the famous 阿特劳州历史与地
kyuishi, honored artist of the Republic of Kazakhstan, Kurmangazy Okap Kabigozhin. After the death of Okap 方志博物馆
Kabigozhin in 1942, his wife kept the dombra for 15 years. In 1957, Okap Kabigozhin’s wife heard the voice of
Mekes Tureshev, who sang in the Kazakhconcert association in Almaty and admired his talent. 25

After that, she invited Mekes Tureshev, she blessed him and gave him her husband’s dombra with the
words «May dombra bring good luck in art!».

Honoured artist of Kazakhstan Makes Tureshev sang songs for 50 years on the dombra. Thanks to this
sacred dombra, he made a great contribution to the art of Kazakhstan. In the last years of his life, when he was
very ill, he told his wife Zhaksygul: «Imangali Tasmagambetov will decide the fate of my dombra next. Don’t
pass it on to anyone without his permission...» In October 2008, Imangali Nurgaliyevich arrived in Atyrau and
asked the family of Mekes Tureshev to transfer the sacred dombra to the regional local history museum. In
2008, wife of M.Turesheva Zhaksygul Rakhmanovna solemnly handed the dombra to the Museum.

• Dombra, decorated with bones, silver was made
around the beginning of the XIX century (in the 1800s). Outside, the dombra is decorated with West
Kazakhstan ornaments, riveted with small silver nails and bone overlays.The surface of the pegs and neck of the
dombra are framed with bones, the surface of the string-plate is decorated with burnt rings. And between the
upper outer surface of the neck and the string-plate, the dombra is lined with silver with a triangular ornament,
there is a burnt circle in the center on the surface of the bone. The back surface of the dombra string-plate is
decorated with a silver cross-shaped ornament. Dombra was kept at home for many years by a resident of
Sorochinko village of Makhambet district, Lekerov Tynybay, born in 1906. Dombra was inherited by Tynybay
from his father Leker and grandfather Maimak. The valuable legacy left by the ancestors was handed over to
the Museum on April 4, 1975.
• N.Ondassynov called Uali Zhaiykov «Biy Guriyev» due to his oratorical skills, the fact that he did not deviate
from the truth. In 1965, on the 50th anniversary, he was presented with a handmade dombra by the former
head of the region, head of the Department of agriculture of the regional party committee Onaibay Koshekov.
Son Galymzhan donated dombra to the Museum fund on March 6, 2006.
• The dombra of the great 90-year-old kyuishi, researcher, composer Kamal Makaiuly, in the form of a
scoop, with 19 stops,was made by a master of Xinjiang region. The string-plate is painted brown, and a thin
wood is pasted in the center of the five-piece scoop. White bones are glued to the stops and a green circle is
glued to the head. The dombra, which served as a spiritual companion for more than 70 years, was transferred
to the Museum fund in 2014 by the mayor of Astana I.Tasmagambetov.
• Honoured artist of Kazakhstan, dombrist Azidolla Eskaliyev, winner of the all-Union competition
of performers on musical instruments, winner of the gold medal of the VI World Youth Festival A.Eskaliyev
donated a dombra with 19 stops to the Museum in 2000.
• Dombrist, bandmaster Bozdak Rzakhanov participated in the VI festival of youth and students in Moscow
in 1957, and in 1958 - in the decade of culture and art of the Kazakh SSR as part of the regional orchestra of folk
instruments named after D.Nurpeissova. In 2000, his wife Rakhat Zhundubayeva donated to the Museum fund
his dombra with 19 stops, with a combined string-plate, presented to him on his 50th birthday in 1985.
• Honored worker of Kazakhstan, winner of the state youth award «Daryn», participant of poetry
competitions Amanzhol Altayev in 2007 won the Grand Prix in aitys, dedicated to the 95th anniversary of the
first Secretary of the Communist party of Kazakhstan Dinmukhamed Akhmetovich Kunayev. He presented the
dombra to the mayor of Almaty I.Tasmagambetov, which in 2007 was transferred to the Museum’s Fund by the
head of the West Kazakhstan railway Amangeldy Selbayev.
• Honored worker of culture of Kazakhstan and Kyrgyzstan, composer, writer, music expert Ilya Zhakanov
after moving to Atyrau in 2000 wrote the songs «Waltz of Dossor», «Gentle Nightingale Makata», «Beautiful city
Kulsary», «Flowing Zhaik», «Pleasant breeze of Zhaik», «Mangistau». He wrote in the Museum’s book of comments
and suggestions: «On this beautiful spring day, in the new local history museum, I present my dombra, with

Атырау облысы САЗ АСПАПТАР * МУЗЫКАЛЬНЫЕ * MUSICAL * MÜZİK * 乐器的收藏 which I wrote such songs as «Flowing Zhaik», «Pleasant breeze of Ural», «Waltz of Dossor», «Kulsary», etc. Let
тарихи-өлкетану the dombra, which has become my friend, remain in the people’s treasury» and left his autograph, and in 2015
at the opening of the Hall of Culture and Literature of the region, the dombra was solemnly donated to the
музейі Museum fund.
Историко-
краеведческий • Bissengali Myrzagaliyev, by order of the orchestra named after D.Nurpeissova , created in 1957, made
музей Атырауской several varieties of such national instruments as: 14 tenors of dombra, 12 prima-kobyz, several bass dombra,
kobyz dombra, bass contrabass, kobyz-prima, dombra of S. Kussainov, copy of the three-stringed kobyz of
области R.Nurpeissova. The Museum houses musical instruments of master Bissengali Myrzagaliyev.
Atyrau Local
• Dombra of honored worker of culture of the Kazakh SSR, dombrist Sagyn Zhalmyshev. Police Lieutenant
History Colonel Sagyn Zhalmyshev, who worked in the internal affairs bodies for more than 32 years, is a dombrist who
Museum performed the kyui «Akku («Swan») with a double dombra in the republic after the National Hero N.Tlendiyev.
Atyrau bölgesi The surface of the dombra, made in 1982 in Almaty by special order, was decorated in the national style. In
Yerel Tarih 2006, his son Malgadzhar Zhalmyshev donated a dombra with 19 stops and a combined string-plate to the
Museum’s Fund.
Müzesi
阿特劳州历史与地 • In 2001, Honoured Artist of Kazakhstan and the Kyrgyz Republic, the singer-composer Altynbek
Korazbayev gave the dombra «shappa» with 19 stops to the Museum’s Fund, with which he wrote songs:
方志博物馆 «Sagyndym Almatimdy», «Syrgalym», «Shashbaulym», «Sagyndym Kenen atany», «Kara kempir», «Kara shal»,
«Boztorgai», «Ayauly Taraz», «Zhailauda», «Ushkonyr», «Sagynysh sazdary» and others.
26
• State and public figure, honoured citizen of Atyrau region Salamat Mukashev wrote a chronicle of the
«city of Atyrau» and «Kazakhstan oil». As part of the celebration of the 90th anniversary of the state and public
figure S.Mukashev in 2017, the Academic Kazakh Drama Theater named after Makhambet held a solemn
transfer of dombra with 19 stops to the Museum’s Fund.

• Honorary oilman of the USSR Bolekbay Sagyngaliyev – the first discoverer of the Tengiz field, honored
oilman of the Kazakh SSR. In 2006, a resident of Atyrau, nephew of Bolekbay Sagyngaliyev, N.Yessetov, donated
his dombra to the Museum’s Fund, with a composite string-plate, decorated with bones and a pattern. There is
the inscription “40 years of the Kazakh SSR” on the veneer sheet.

• Kyuishi, composer Gatau Ibishev participated in the VI World Festival of Students and Youth in 1957.
His dombra with 19 stops and a composite string-plate was made in 1970 by the well-known master of the
republic Ginolla Ismagulov, an artist of the Kurmangazy orchestra of folk instruments. The dombra, which he
played for 40 years, was donated to the Museum in 2010.

• «Shappa» dombra with 19 stops of the honored artist of Kazakhstan, winner of the state prize «Daryn»
Bekbolat Tleukhanov is decorated with bones. In 2003, the State Secretary of the Republic of Kazakhstan
ImangaliTasmagambetov, during a trip to Atyrau on the eve of the 200th anniversary of Makhambet Utemissov,
donated the dombra to the Museum’s Fund.

• Honored worker of the Republic of Kazakhstan, composer, kyuishi, singer, stage master Nariman
Ulkenbaiuly, multiple laureate of regional, republican and all-Union amateur art shows. A dombra with 19
stops and a composite string-plate in 2014 was donated to the Museum’s Fund by his son Beimbet Narimanuly.

• Honored artist of Kazakhstan, kyuishi Aigul Ulkenbayeva,
winner of all-Union and international competitions, played the dombra with 19 stops, with a composite
string-plate, which was made at the Osakarov plant (Karaganda region). The dombra purchased in 1957 in
Atyrau (Guriyev), her father Nariman Ulkenbaiuly performed in the country and on tours in Yugoslavia. In
2001, the dombra, which was taken by such famous artists as G.Kurmangaliyev, T.Akhtanov, K.Akhmediyarov,
Kh.Yergaliyev, S.Zhunissov, B.Tazhibayev, Ye.Shigayev, A.Zhaiymov was donated to the Museum’s Fund.
• Honored geologist-explorer of the Kazakh SSR, mining engineer, laureate of the Academician I. Gubkin
Prize Galymzhan Khakimov. As a result of the business organization of work, he contributed to the search for
such large oil massifs as in Mangistau – Uzen, Zhetybay, Buzachi – Kalamkas, Karazhanbas, Atyrau – Edil-Zhaiyk,
Aktobe – Zhanazhol, Kenkiyak, and in Uralsk – Karachaganak. In 2002, Bakytzhamal Khakimov’s wife donated
the dombra of G.Khakimov with 14 stops and a composite string-plate to the Museum’s Fund.
• Assima Izmukhambetova brought to the people the kyuis of Kurmangazy, such as “Kart Zhiger”, “Kok
ala at” and kyuis of Makash “Baizhuma”, kyui of Mussirali “Akzhelen”, which were not included in the notes. In
2015, the akim of Atyrau region, son Baktykozha Izmukhambetov donated her dombra with 13 stops to the
Museum’s Fund at the opening ceremony of the hall “Culture and Literature of the Region”.
• State and public figureYessenTaskynbayev is the best employee of the oil industry of the USSR, honoured
oilman of Kazakhstan.There is an inscription on a dombra with 19 stops, a composite string-plate: «DearYessen
Taskynbaiuly, as a souvenir of the presentation of book “Sherkeshter”.
Descendants of Sherkesh-ata. Atyrau, December 6, 2015». The dombra was donated to the Museum’s
Fund in 2018

• by dombrist Izturgan Doshymbetov, who performed in the decade of culture and art of the Kazakh SSR, Атырау облысы
which took place in Moscow in 1958, and donated his dombra to the Museum’s Fund at an evening dedicated тарихи-өлкетану
to the 90th anniversary of S.Kussainov in 2018. музейі
Историко-
• «Shappa» dombra of the veteran of the Great Patriotic War and labor, master Izim Bekmagambetov краеведческий
was made of wood and framed with bones. There is an inscription on the surface «To the 50th anniversary музей Атырауской
of Yu.Gagarin», on the string-plate «Baikonur, KSSR, USSR», «I donate this item to the regional local history области
museum. Guriyev region, Inder district, war and labor veteran, master of applied art Izim Bekmagambetov.» Atyrau Local
Instead of a large opening on the front side, three small holes were made, the strings were drawn between History
solid dombra bridges. Museum
Atyrau bölgesi
• Honored worker of culture of Kazakhstan, master Arystanbek Moldashev, the main prize-winner of the II Yerel Tarih
Republican Festival of Arts, laureate of the All-Union Festival of Folk Art. Dombra with 19 stops, with a composite Müzesi
string-plate, the image of Makhambet batyr and the image of a spear are burned and applied on the front side. 阿特劳州历史与地
The souvenir dombra was presented to the Museum’s Fund in 2003. 方志博物馆

• The dombra of master Nursultan Kaliyev with a composite string-plate was carved from solid ebony, the САЗ АСПАПТАР * МУЗЫКАЛЬНЫЕ * MUSICAL * MÜZİK * 乐器的收藏
neck is covered with cattle bones. The string-plate is decorated with a bone, an ornament, its stand is made of
the root of an ebony. The master donated the dombra to the Museum’s Fund in 2019.

• Kossaz is a five-stringed plucked musical instrument that combines sherter and dombra. If the surface of
a dombra is usually covered with a thin board, then the surface of the sherter is covered with a thin skin. The
people have retained such names as «kos dombyra» (double dombra), «kos shanakty dombyra» (dombra with
a double string-plate), «kos moiyn dombyra» (dombra with a double neck). The surface of the dombra with 19
stops, with a composite string-plate, a double neck is fired with an ornament and connected to the string-plate.
There are two twisting dombra bells at the tip of two dombra necks, there are two holes, two bridges on the
surface of the string-plate.

• In October 1958, a music school (now Music College named after D.Nurpeissova) was opened. Students
of the school played musical instruments made by B.Myrzagaliyev. In 1976, on the advice of Bulat Sarybayev,
Doctor of Arts, a researcher of Kazakh national musical instruments, a kyl kobyz was made for the first time in
the city of Guriyev (Atyrau). He had made more than five thousand dombras and kobyz for 30 years of work at
the local combine.

Svetlana Nurpeissova,
Head of the research sector of ethnography

D BOZKIR DOMBRA MÜZİĞİ 27
ombra kutsal bir enstrümandır, bu nedenle her Kazak ailesinde bir şeref yerindedir. Dombra’dan
dökülen iki telli güzel melodiler insanları güzellik, nezaket ve sevgi duygularıyla doldurur.
Kazak küy’e olan aşk, bu tür örneklerden birinde belirtilebilir. Kazakların bir halk efsanesi vardır:
“Eskiden bozkırda bir dombra sanatçısı bir tepenin eteğinde durdu. Atını bağladıktan sonra tepeye tırmandı
ve orada küy çalmaya başladı. Bu sırada, yakınlardan geçen bir yolcu şöyle dedi: “Hey! Aşağıda, atınız
kurtlar tarafından yeniyor. Buna bakarken nasıl küy çalabilirsin?! « Sonra dombra oyuncusu cevap verdi:
«Bu bir at, böyle bir at bulurum, ama şimdi bu küy’in melodisini kaybedersem, onu nerede bulacağım?».
Bunu söyledikten sonra çalmaya devam etti.» Atalarımız tarafından daha önce yaratılan küyler, nesilden
nesile sevgiyle aktarıldı.
Atyrau Yerel Tarih Müzesi, büyük bir gururla, ünlü Kazak sanat işçilerinin dombralarının bir sergisini
sunuyor.
Her müzik aletinin kendi tarihi vardır:
• 2000 yılında Atyrau’daki Kurmangazy anıtının açılış töreninde Kazakistan Halk Sanatçısı Karshyga
Akhmediyarov, Kazakistan Cumhuriyeti Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev’e usta Zhaksylyk Ospanov
tarafından yapılan bir dombra takdim etti. Dombra güvertesi, yüzeyinde bir abanoz kaplama ile dayanıklılık
için yedi kurutulmuş akçaağaç ağacından yapılmıştır. Güvertede “Sevgili Nursultan Abişeviç! Atamız
Kurmangazy’nin ruhu korusun! Karshyga. 4.VII. 2000 « denen yazı vardı.
• 1836 – 1838’de Küçük Ordu’daki başkaldırmanın lideri olan Makhambet Utemisov’un arkadaşına ait
dombrasının bir kopyası vardır.
1934’ten beri dombra iki kez yenilenmiştir. Dombra güvertesi akçaağaçtan yapılmıştır ve güverte
yüzeyindeki boyun ve tahta çok yıllık kurutulmuş Tien Shan ladinden yapılmıştır. Güvertede desenli bir
delik vardır, alt ve üst kısım da desenlerle dekore edilmiştir. Güverte beş bölümden oluşmaktadır. On iki
perdesi vardır (dombra perdeleri). Hoş, homojen bir ses üretir.

Атырау облысы САЗ АСПАПТАР * МУЗЫКАЛЬНЫЕ * MUSICAL * MÜZİK * 乐器的收藏 Bilgilerimize göre, şair Makhambet Utemisov’un yirminci yüzyılın 20’li yıllarındaki dombrası, Taşkentli
тарихи-өлкетану küy çalgıcı akrabası Arystan Batalov’un elindeydi. Daha sonra kardeşi Katep’e geçti, ve Katep, küçük kardeşi
Kazhet’e teslim etti. Kazhet’in ölümünden sonra, Eleu adlı akrabaları uzun yıllar dombrayı evde sakladı.
музейі
Историко- 1979’da araştırmacı bilim adamı Mustafa İsmagulov, Makhambet’in dombrasını Eleu’ın
краеведческий oğlundan aldı. Birkaç yıl sonra onardıktan sonra 22 Şubat 1985’te Almatı Devlet Kazak Halk Müziği Müzesi’ne
музей Атырауской teslim etti. 2003 yılında, Makhambet Utemisov’un 200. yıldönümü şerefine Atyrau’da Makhambet’in
dombrasının bir kopyası yapıldı. Halk müziği enstrümanları yapımında usta olan Kurmangazy Almatı
области Devlet Konservatuarı’nın eski müzik aletleri atölyesinin başkanı olan Guryev (Atyrau) müzik okulunun ilk
Atyrau Local mezunlarından biri - Adil Musa Adiluly tarafından yapıldı.

History 29 Ağustos 2003 tarihinde Musa Adil, Makhambet’in dombrasının bir kopyasını Atyrau Bölgesi Tarih
Museum ve Yerel Kültür Müzesi’ne sundu. Atyrau bölgesi akimatının (belediye başkanlığın) emriyle yapılan serginin
Atyrau bölgesi devri olayına bölge milletvekili Raşida Mursalieva, bölge kültür departmanı başkanı Bakyt İmangaliev, müze
Yerel Tarih müdürü Nariman Ulkenbaev, şair Koishygul Zhylkyshiev ve diğerleri katıldı. Bu kopyanın orjinalinden ayırt
edilmesi zordur. Almatı’da Makhambet’in dombrasının orijinalini gören Koishygul Zhylkyshiev, «Dombra,
Müzesi titiz bir hassasiyet ve ustalıkla yapılmıştır» dedi (S. Munyanova. Makhambet’in müzedeki dombranın bir
阿特劳州历史与地 kopyası. Atyrau gazetesi, 2 Eylül 2003).

方志博物馆 • Kazakistan Cumhuriyeti Halk Sanatçısı Kurmangazy Halk Çalgıları Orkestrası’nın eşlikçisi Tuyak
Shamilov’a göre, Dina Nurpeisova’nın dombrası 1930 civarında yapıldı. İlk başta Kazakistan halk sanatçısı
28 kuishi Kali Zhantleuov’ın elindeydi. Daha sonra dombra sanat araştırmacısı Abbas Smailov tarafından
tutuldu, 1978’de dombra Tuyak Şamilov’a iade edildi. 16 Kasım 2000’de dombra müzeye teslim edildi.

• Abai Kunanbayuly’nin kişisel dombra tümörü, Abai «Zhidebay-Borili» Devlet Rezerv Müzesi Fonunda
tutulmaktadır. Doğu Kazakistan’da yaygın olan üç telli dombra, Abai Kunanbayev’in 175. yıldönümü için
özel siparişle yapıldı. Abai, Shakarim, Shakir üç telli dombra çaldılar. Abai Kunanbayuly’nın oğlu Akylbai ve
torunu İsrail de üç telli dombrayı ustaca oynadılar. Bu dombra ile ikitelli arasındaki fark tel sayısındaydı, üç
telli dombra da dinleyicilerini memnun eden hoş bir melodi üretti. Dombra, masif çamdan yapılmıştır, üç
mandaldan, düz boyunlu bir baştan, her iki tarafı boyuna dışbükey olan oval bir desteden oluşur. İpler naylon
iplerden yapılmıştır. Ön tarafa bir ladin ağacı sabitlenmiş, üç küçük açıklık oyulmuştur. Üst kısrak olmadan,
boyuna beş perde bağlanır. Tumar dombra, Abai’nin Zhidebay’daki evinde onurlu bir yer alır. Dombra,
2020 yılında Semey Zhandos Aubakir şehrinin bir sakini tarafından müze fonuna bağışlandı.

• Koleksiyonda ilginç olan, 1936 ve 1958 yıllarında Moskova’da düzenlenen Kazak edebiyatı ve sanatının
on yıllarına katılan Kazak SSR Halk Sanatçısı, şarkıcı Zhusupbek Elebekov’a ait olan dombra. 1948’de yaratılan
“Alt-dombra” enstrümanı bazen “Zhambyl dombra” olarak adlandırılır. Enstrümanın ön yüzünde “Kazakistan
40 yaşında” yazısı vardır.

• Halk Kahramanı Nurgisa Tlendiev, 1957’de Guryev’de düzenlenen «Müzik - ruhani yemek» adlı 1.
bölgesel gençlik ve öğrenciler festivalinde 500 kişilik bir orkestra düzenledi. Dombrasını Atyrau bölgesi
akim İ.Tasmagambetov’a teslim etti: «Beni sanatın en yüksek zirvesine yükselten dombramı sadece size
vereceğim!» Efsanevi şahsiyet N.Tlendiev’in ölümünden sonra eşi Dariga, Halk Kahramanı adını besteci
N.Tlendiev’e verme töreninde, onun emri üzerine dombrayı Sanat Akademisi’ne teslim etti. Dariga Tlendieva
şunları söyledi: «Ben ve ailemiz için Atyrau artık kalbimizde özel cennet gibi bir yer olacak. Nurgisa isminin de
bu sanat merkezine verilmiş olmasına sevindik. Nurgisa, ülkesini, halkını seven bir adamdı. Ülkenin geleceğine
inanıyordu. Halkıma ve İmangali’ye minnettarım!», 17 Kasım 2000 tarihinde dombrayı müzeye bağışladı.

• Kazak SSR Onurlu Kültür İşçisi, 1957’de I. bölge gençlik ve öğrenciler «Müzik – manevi yemek»
festivalinde şef Seilkhan Kusayynov N. Tlendiyev ile birlikte 500 sanatseverle bir araya geldi ve petrol işçilerinin
stadyumunda bir konser verdi. 1958 yılında 108 kişilik bir orkestra ile Moskova kentinde Kazakistan’ın kültür
ve sanatının on yıllık döneminde 1. sırayı alarak «Halk Orkestrası» ünvanını aldılar. Aynı yıl Guryev şehrinde
D.Nurpeisova adında bir müzik okulu açtı. 2001 yılında müze fonuna prefabrik bir ses tahtasından 19 perde
ile 29 küçük beyaz tabakla süslenmiş bir dombra bağışladı.

• Kazakistan Cumhuriyeti Onurlu Kültür İşçisi Raushan Nurpeisova kobyz hakkında şunları yazdı: “Kobyz,
konservatuardaki eğitimi sırasında radyo komitesinin orkestrasında çaldığı deneysel usta Eman Romanenko
tarafından 1950 yılında yapıldı. 1952-1956’da Kurmangazy orkestrasında çaldı. 1953’te Dünya Yarışması’nda
(Bükreş IV-Festival) oynadı ve birincilik kazandı. 1956’da N.Ondasynov’un daveti üzerine D.Nurpeisova halk
orkestrasının yaratıldığı Guryev şehrine geldi. 1958’de Moskova’da on yılda 1. oldu. Aynı yıl, Guryev şehrinde,
ilk kez orkestra ve okulun kobyz oyuncularının bu kobyz üzerine eğitildiği bir müzik okulu açıldı. Bu kobyz,
Atyrau bölgesindeki ilk kobyz ”.

• 19 Filoloji Doktoru, Kazakistan Onurlu İşçisi Akseleu Seidimbekov’un 19 perdeli «Şappa dombra» 1975
yılında yapılmıştır. 2006 yılında Almatı şehri I. Tasmagambetov akimin (belediye başkanın) özel emriyle müze
fonuna kabul edildi.

• 1936’da Polonyalı usta Romanenko, Akhmet Zhubanov adına, Kazakistan Cumhuriyeti’nin onur
sanatçısı, Kurmangazy küylerini çalan Okap Kabigozhin ünlü küy çalgıcısı için bir dombra yaptı. 1942’de

Okap Kabigozhin’in ölümünden sonra eşi dombrayı 15 yıl sakladı. 1957 yılında Okap Kabigozhin’in eşi, САЗ АСПАПТАР * МУЗЫКАЛЬНЫЕ * MUSICAL * MÜZİK * 乐器的收藏Атырау облысы
Almatı kentindeki Kazak konserler derneğinde şarkı söyleyen ve yeteneğine hayran olan Mekes Tureshev’in тарихи-өлкетану
sesini duydu. Daha sonra Mekes Tureshev’i evine davet etti ve “Dombra sanatta şans getirsin!” sözleriyle музейі
onu kutsadı ve kocasının dombrasın sundu. Kazakistan Halk Sanatçısı Mekes Tureshev bu dombra’da 50 Историко-
yıl boyunca şarkılar seslendirdi. Bu kutsal dombra sayesinde Kazakistan sanatına büyük bir hazine kattı. краеведческий
Hayatının son yıllarında, çok hastalanınca eşi Zhaksygul şunları söyledi: “Bundan sonra, dombramın kaderi музей Атырауской
ImangaliTasmagambetov tarafından belirlenecek. İzni olmadan kimseye vermeyin ... «. İmangali Nurgalievich, области
Ekim 2008’de Atyrau’ya geldi ve kutsal dombranın yerel tarih müzesine taşınması talebiyle MekesTureshev’in Atyrau Local
ailesine döndü. 2008 yılında M.Tureshev’in eşi Zhaksygul Rakhmanovna dombrayı müzeye bağışladı. History
Museum
• Kemik ve gümüşle süslenmiş dombra, 19. yüzyılın başlarında (1800’lerde) yapılmıştır. Dış kısımda, dombra Atyrau bölgesi
küçük gümüş çiviler ve kemik plakalarla perçinlenmiş Batı Kazakistan deseninin bir süslemesiyle süslenmiştir. Yerel Tarih
Dombranın başı ve başının yüzeyi kemiklerle çerçevelenmiş, ses tablasının yüzeyi yanmış halkalarla süslenmiştir. Müzesi
Ve boynun üst dış yüzeyi ile dombranın ses tablası arasında gümüş üçgen bir süsleme ile karşı karşıya, kemiğin 阿特劳州历史与地
yüzeyinin ortasında yanmış bir daire var. Dombra güvertesinin arka yüzeyi gümüş haç şeklinde bir süsleme ile 方志博物馆
süslenmiştir. Dombra, 1906 doğumlu Lekerov Tynybai, Makhambet ilçesine bağlı Sorochinko köyünün bir sakini
tarafından yıllarca evde saklandı. Tynybai, dombrayı Leker’in babasından ve Maimak’ın büyükbabasından miras 29
aldı. Atalardan kalan değerli miras 4 Nisan 1975’te müzeye devredildi.

• N.Ondasynov, hakikatten sapmadığı için hitabet becerileri için Uali Zhaiykov’u “Guriev Biyi” olarak
adlandırdı. 1965 yılında, 50. yıl dönümünde, bölge eski başkanı, bölge parti komitesi tarım departmanı başkanı
Onaybai Koshekov tarafından kendisine el yapımı bir dombra hediye edildi. Oğlu Galymzhan dombrayı 6 Mart
2006’da müze fonuna bağışladı.

• 90 yaşındaki büyük küy çalgıcı, kaşif, besteci Kamal Makayuly’nin 19 perdeli kepçe şeklindeki dombrası,
Sincan bölgesinin ustası tarafından yapıldı. Güverte kahverengidir ve beş parçalı kepçenin arasına ince bir tahta
yapıştırılmıştır. Perdelere beyaz kemikler yapıştırılır ve başa yeşil bir daire yapıştırılır. 70 yılı aşkın süredir manevi
refakatçi olarak hizmet veren dombra, 2014 yılında Astana kenti akimi (belediye başkanı) İ.Tasmagambetov’un
tarafından müze fonuna bağışlandı.

• Kazakistan Halk Sanatçısı, dombra sanatçısı, müzik aletlerinde sanatçılar yarışmasının ödülü, VI Dünya
Gençlik Festivali altın madalyası kazanan Azidolla Eskaliev, 2000 yılında müze fonuna 19 perdeli bir dombra
bağışladı.

• Dombrist, şef Bozdak Rzakhanov, 1957’de Moskova’da 6. Gençlik ve Öğrenci Festivali’ne ve D.Nurpeisova
Bölge Halk Çalgıları Orkestrası’nın bir parçası olarak Kazak SSR’nin kültür ve sanatının on yılı olan 1958’de yer
aldı. 2000 yılında eşi Rakhat Zhundubaeva, 1985 yılında 50. doğum gününde kendisine hediye edilen 19 perdeli
dombrasını müzeye bağışladı.

• Devlet gençlik ödülü «Daryn» kazanan Kazakistan Onurlu İşçisi, şiir yarışmalarına katılan Amanzhol Altayev,
Kazakistan Komünist Partisi birinci sekreteri Dinmukhamed Akhmetovich Kunaev’in 95. yıldönümüne ithafen
2007 yılında büyük ödülü kazandı. Almatı şehri akimi (belediye başkanı) İ. Tasmagambetov’a dombra’yı hediye
etti, 2007 yılında Batı Kazakistan demiryolu Amangeldy Selbaev tarafından müze fonuna devredildi.

• Kazakistan ve Kırgızistan’ın onurlu kültür çalışanı, besteci, yazar, müzikolog İlya Zhakanov, 2000 yılında
Atyrau şehrine taşındıktan sonra «Waltz of Dossor», «Gentle Nightingale of Makat», «Beautiful City - Kulsary»,
«Flows Zhaik», «Pleasant Breeze Zhaika» ve «Mangystau» şarkıları yazdı. Müzenin dilek ve eleştiriler kitabında
şöyle yazdı: “Bu güzel bahar gününde, dombramı yeni yerel irfan müzesine sunuyorum. Dostum olan dombra
halk hazinesinde kalsın,” diyerek imzasını bıraktı ve 2015 yılında bölgenin Kültür ve Edebiyat Salonu’nun
açılışında dombra müze fonuna bağışlandı.

• 1957’de kurulan D.Nurpeisova Orkestrası’nın emriyle Bisengali Myrzagaliyev, 14 tenör dombra, 12 prima-
kobyz, birkaç bas dombra, kobyz dombra, bas kontrbas, prima kobyz, S.Kusainov dombrası, R.Nurpeisova’nın
üç telli kobyz kopyası gibi çeşitli ulusal enstrümanlar yaptı. Müze fonunda usta Bisengali Myrzagaliev’in müzik
aletleri saklanıyor.

• Kazak SSR Onurlu Kültür İşçisi Dombra, dombra oyuncusu Sagyn Zhalmyshev’in dombrası. 32 yıldan fazla
bir süredir içişleri organlarında çalışan Polis Yarbay Sagyn Zhalmyshev, cumhuriyette çift dombra ile «Akku»
(«Kuğu») küy’ü yapan Halk Kahramanı N.Tlendiev’den sonra dombra oyuncusu. 1982 yılında Almatı’da özel
sipariş üzerine yapılan dombranın yüzeyi ulusal tarzda dekore edilmiştir. 2006 yılında, Malgajar Zhalmyshev’in
oğlu, müze fonuna kompozit ses tablası olan 19 perdeli bir dombra bağışladı.

• 2001 yılında müzenin fonuna Kazakistan ve Kırgız Cumhuriyeti Halk Sanatçısı, 19 erkekle dombra «şappa»
çalan şarkıcı-besteci Altynbek Korazbayev, «Almatı’yı özlüyorum», «Syrgalym», «Shashbaulym», «Kenen atany’yi
özlüyorum», «Kara kempir», «Kara shal», «Boztorgai», «Ayauly Taraz», «Zhailauda», «Ushkonyr», «Sagynysh
sazdary» ve diğer şarkılarını yazdı.

• Devlet ve halk figürü, Atyrau bölgesinin fahri vatandaşı Salamat Mukashev, “Atyrau şehri” ve
“Kazakistan petrolü” nün tarihçesini yazdı. Devlet ve halk figürü S.Mukashev’in 2017 yılında 90.
yıl dönümü kutlamaları kapsamında Makhambet Akademisyen Kazak Drama Tiyatrosu’nda 19 perdeli
dombranın müze fonuna tören transferi gerçekleştirildi.

Атырау облысы • SSCB Fahri Petrolcüsü Bolekbai Sagyngaliev - Tengiz sahasının ilk keşfi, Kazak SSR Onurlu Petrolcüsü.
тарихи-өлкетану 2006 yılında, Bolekbay Sagyngaliev’in yeğeni Atyrau şehrinin bir sakini olan N. Esetov dombrasını, kemik ve
desenlerle süslenmiş kompozit bir güverte ile müze fonuna bağışladı. Kaplama üzerinde «Kazak SSC’sinin 40
музейі yılı» yazısı bulunmaktadır.
Историко-
краеведческий • Besteci ve küy çalgıcı Gatau İbishev, 1957’de VI.Dünya Öğrenci ve Gençlik Festivali’ne katıldı. 19 perdeli
музей Атырауской dombrası ve kompozit ses tablası 1970 yılında Kurmangazy orkestrası sanatçısı olan cumhuriyetin tanınmış
ustası Ginolla İsmagulov tarafından yapıldı. 40 yıldır oynadığı dombra, 2010 yılında müzeye bağışlandı.
области
Atyrau Local • Kazakistan Onur Sanatçısı, Devlet Ödülü «Daryn» sahibi Bekbolat Tleukhanov’ın 19 perdeli «Şappa»
dombrası, kemiklerle süslendi. 2003 yılında, Kazakistan Cumhuriyeti Devlet Bakanı İmangali Tasmagambetov,
History Makhambet Utemisov’un 200. yıldönümü arifesinde Atyrau’ya yaptığı gezi sırasında dombrayı müze fonuna
Museum bağışladı.
Atyrau bölgesi
Yerel Tarih • Kazakistan Cumhuriyeti Onurlu İşçisi, besteci, küy çalgıcı, şarkıcı, sahne ustası Nariman Ulkenbayuly,
bölgesel, cumhuriyetçi ve tüm Birlik amatör sanat gösterilerinin çok sayıda ödülü. Beimbet Narimanuly’in
Müzesi oğlu tarafından müze fonuna 2014 yılında 19 perdeli bir dombra, kompozit ses tahtası bağışlandı.
阿特劳州历史与地
• Kazakistan’ın Onurlu Sanatçısı, küy çalgıcı, Tüm Birlik ve uluslararası yarışmaların birincisi, Aigul
方志博物馆 Ulkenbaeva, Osakarov fabrikasında (Karaganda bölgesi) yapılan 19 perdeli ve kompozit güverteli bir dombra
çaldı. 1957 yılında Atyrau (Guryev) şehrinde satın aldığı bir dombra ile babası Nariman Ulkenbayuly, ülke
САЗ АСПАПТАР * МУЗЫКАЛЬНЫЕ * MUSICAL * MÜZİK * 乐器的收藏 içinde ve Yugoslavya turnesinde sahne aldı. 2001 yılında G.Kurmangaliev, T.Akhtanov K.Akhmediyarov,
H.Ergaliev, S.Zhunisov, B.Tazhibaev, E.Shigaev, A.Zhayimov gibi ünlü sanatçıların eline alınan dombralarıyla
birlikte, müze fonuna bağışlandı.

• Kazak SSR’nin şerefli jeolog-kaşifi, maden mühendisi, Akademisyen I.Gubkin’in ödülü sahibi Galymzhan
Khakimov, işin organizasyonunun bir sonucu olarak, Mangistau - Uzen, Zhetybai, Buzaçi - Kalamkas, Atyrau -
Edil-Zhaiyk, Aktobe - Zhanazhol, Kenkiyak, Uralsk - Karachaganak’ta, Karazhanbas’daki gibi büyük petrol
masiflerinin araştırılmasına katkıda bulundu. 14 perdeli Dombra G.Khakimova, 2002 yılında eşi Bakytzhamal
Khakimova’nın kompozit ses tablası müze fonuna bağışlandı.

• Asima İzmukhambetova, notlarda yer almayan «Kart zhiger», «Luk ala at» Kurmangazy küylri ve
«Baizhuma», kyui Musirali «Akzhelen» gibi Makash küylerini halka getirmiştir. 2015 yılında Baktykozha
İzmukhambetov’un oğlu Atyrau yöresinden akım, 13 perde ile dombrasını “Bölge Kültürü ve Edebiyatı”
salonunun açılış töreninde müze fonuna bağışladı.

• Devlet ve halk figürü Yessen Tasskynbayev, SSCB petrol endüstrisinin en iyi çalışanı, Kazakistan
Onurlu Petrolcüsüdür. 19 perdeli bir dombranın üzerinde, kompozit bir sondaj panosu üzerinde: «Sevgili
Esen Taskynbayuly, “Sherkeshter” kitabının sunumundan hatıra olarak. Sherkesh-ata’nın torunları, Atyrau,
06.12.2015». Dombra, 2018 yılında müze fonuna bağışta bulundu.

• 1958 yılında Moskova’da gerçekleşen Kazak SSC kültür ve sanatının on yılında söz alan dombra sanatçısı
İzturgan Doshymbetov, 2018 yılında S.Kusainov’un 90. yıl dönümüne adanmış bir anma gecesinde dombrasını
müze fonuna bağışladı.

• Büyük Vatanseverlik Savaşı emektarı ve işçi usta İzim Bekmagambetov’un «Şappa» dombrası tahtadan
yapılmış ve kemiklerle çerçevelenmiştir. Yüzeyde “Baykonur, KSSR, SSCB” güvertesinde “Y.Gagarin’in 50.
Yıldönümüne” yazısı var, “Bu ürünü bölgesel yerel tarih müzesine veriyorum. Guryev bölgesi, Indersky bölgesi,
savaş ve emek gazisi, uygulamalı sanat ustası Bekmagambetov Izim». Ön tarafta geniş bir açıklık yerine, üç
küçük delik açılmış, ipler katı kılçıklı dombra arasından geçirilmiştir.

• Kazakistan’ın Onurlu Kültür İşçisi, II.Cumhuriyet Sanat Festivali’nin ana ödülü, Tüm Birlik Halk Sanatları
Festivali’nin ödülü sahibi usta Arystanbek Moldashev. 19 perdeli dombra, kompozit bir sondaj tahtası,
Makhambet batyr görüntüsü ve bir mızrak görüntüsü ön yüzüne yakılarak uygulanmıştır. Hatıra dombra,
2003 yılında müze fonuna bağışlandı.

• Nursultan Kaliev’in kompozit ses tablasına sahip dombrası masif abanozdan oyulmuş, boyun sığır
kemikleriyle kaplanmıştır. Güverte kemikle süslenmiş, süs eşyaları, ayağı abanoz kökünden yapılmıştır. Usta,
dombrayı 2019’da müze fonuna bağışladı. Kossaz, sherter ve dombra’yı birleştiren beş telli, koparılmış bir
müzik aletidir. Dombranın yüzeyi genellikle ince bir tahta ile kaplıysa, şerbetin yüzeyi ince bir deri ile kaplanır.
Halk, «Kos dombra» (çift dombra), «Kos shanırakty dombra» (çift katlı dombra), «Kos moyun dombra» (çift
boyunlu dombra) gibi isimleri korudu. Çift boyunlu, bileşik ses tablasına sahip 19 perdeli dombranın yüzeyi bir
süs ile ateşlenir ve ses tablasına bağlanır. İki dombra akbabasının ucunda iki döner dombra çanı, güvertenin
yüzeyinde iki delik, iki kısrak vardır. Ekim 1958’de bir müzik okulu açıldı (şimdi D.Nurpeisova Müzik Koleji).
Okulun öğrencileri B. Myrzagaliev tarafından yapılan müzik aletlerini çaldı. 1976’da Kazak ulusal müzik aletleri
araştırmacısı Sanat Doktoru Bulat Sarybaev’in tavsiyesi üzerine ilk kez Guryev (Atyrau) şehrinde kyl kobyz
yapıldı. Yerel biçerdöverde 30 yıllık çalışma için beş binden fazla dombra ve kobyz yaptı.

Svetlana Nurpeisova,

30 Etnografya Araştırma Sektörü Başkanı

冬  冬不拉的草原音乐 САЗ АСПАПТАР * МУЗЫКАЛЬНЫЕ * MUSICAL * MÜZİK * 乐器的收藏Атырау облысы
不拉是一种神圣的乐器，所以它在每一个哈萨克族家庭中都占有重要的地位。两根琴弦 тарихи-өлкетану
的优美旋律，让人充满了美、善、爱的感觉。在这样的例子中,可以注意到对哈萨克奎的热爱。哈萨克 музейі
族有一个民间传说:«昔日,一 个冬不拉师停在草原上的山脚下。拴好马,他爬到山顶,在那里开始弹冬 Историко-
不拉。这时,一位路过附近的旅客说:»喂!在山下狼在吃你的马。你怎么看这个弹冬不拉呢?»。然后,冬 краеведческий
不拉师回答说: «那是马,我会找到另一匹马,如果我失去了这个奎的旋律,我找不到阿?»说完后,他继续 музей Атырауской
演奏。祖先创造的奎，被我们一代代爱护着传承下来。阿特劳历史和地方传说博物馆非常自豪地推出 области
了哈萨克著名艺术家的展览。每一种乐器都有自己的故事。 Atyrau Local
• 2000年，在阿特劳的库尔曼加兹纪念碑开幕式上，哈萨克斯坦人 History
民艺术家卡什加·阿赫梅迪亚罗夫向哈萨克斯坦共和国第一任总统、国家领导人努尔苏丹·纳扎 Museum
尔巴耶夫赠送了由大师扎克西里克奥·斯帕诺夫制作的冬不拉。 冬不拉音板是由7种干燥的枫木制成 Atyrau bölgesi
的，为了保证表面的强度，它有一个黑色的木质内衬。音板上有一个字样： “尊敬的努尔苏丹-阿比 Yerel Tarih
舍维奇！祝我们祖先库尔曼加兹的精神保护您！卡什加. 4.VII. 2000”。 Müzesi
• 1836-1838年，哈萨克族诗人、小玉兹和起义领袖马哈姆别-乌特米索夫 阿特劳州历史与地
的冬不拉复制品，属于他的朋友。自1934年以来，该冬不拉曾被修复过两次。冬不拉的音板用枫 方志博物馆
木，表面上的指板和板子用多年生的干枯的天山云杉。音板上有一个花纹孔，底部和顶部的秃鹫也有
花纹装饰。该板块由五部分组成。它有12个品格（冬不拉品格）。它能产生悦耳的均匀声音。 31
根据我们的资料，20世纪20年代，诗人马哈姆贝特·乌特米索夫的冬不拉在他的亲戚、塔什干的
奎师阿里斯坦·巴塔洛夫所有。后来他把冬不拉送给了弟弟卡提普，而卡提普又送给了弟弟卡泽特。
卡泽特去世后，他们的亲戚名叫埃留，多年来一直保管着这只冬不拉。
1979年，研究科学家穆斯塔法·伊斯马古洛夫从他的儿子埃利乌手中接过了马哈姆贝特的冬不
拉，并在几年内进行了修复，于1985年2月22日将其移交给了阿拉木图国立哈萨克民族乐器博物馆。
2003年，在阿特劳为纪念马哈姆贝特·乌特米索夫诞辰200周年， 制作了马哈姆贝特《冬不拉》
的复制品。它是由古里耶夫斯基（阿特劳）音乐学院的首批毕业生之一，以库尔曼加兹命名的阿拉木
图国立音乐学院古乐器工作室的负责人，他是民间乐器制作大师阿迪尔·穆萨·阿迪鲁利。
2003年8月29日，穆萨·阿迪勒在阿特劳州历史和地方传说博物馆隆重赠送了一本《马哈姆贝特·
东布拉》。阿特劳州副市长拉希拉·穆尔萨利耶娃、地区文化局局长巴基特·伊曼加利耶夫、博物馆
馆长纳里曼·乌尔肯巴耶夫、诗人科伊什古尔·日勒基什耶夫等参加了阿特劳州政府委托举办的展览
交接仪式。这个副本和原件很难区分。原件»冬不拉是用严谨的精度和技巧做出来的。» 。(S. 芒扬诺
夫。博物馆里的马哈姆贝特冬不拉的复制品。阿特劳 «报，2003年9月2日)
• 据哈萨克斯坦共和国人民艺术家、库尔曼加兹民族乐器乐团音乐会大师 图雅克·沙米洛夫的
话，迪娜·努尔佩索娃的冬不拉制作于1930年前后。起初，这只冬不拉是由哈萨克斯坦人民艺术家奎
师卡利·詹特列夫保管。后来，这只冬不拉由艺术研究者阿巴斯·斯梅洛夫保管，1978年，这只冬不
拉又回到了图雅克·沙米洛夫手中。而在2000年11月16日，这只冬不拉被移交给了博物馆。
• 阿拜·库南白乌力的图玛尔的私人冬不拉被保存在阿拜的国家保护博
物馆“阿拜－博里勒”的基金。广泛分布于哈萨克斯坦东部，三弦冬不拉是为纪念阿拜·库南巴
耶夫诞辰175周年特别订制的。阿拜、沙卡林、沙克尔弹奏着三弦冬不拉。阿拜·库南白乌力的的儿子
阿基尔拜和孙子伊斯拉伊尔也娴熟地弹奏着三弦冬不拉。这种冬不拉与二弦冬不拉的不同之处在于弦
数，三弦冬不拉还能演奏出悦耳的旋律，让听众大饱耳福。冬不拉由实心松木制成，它由三根柱子组
成，平指板、椭圆形音板，两边都是向音板凸出的。弦是由卡普龙线制成的。正面用云杉木固定，刻
有三个小开口。没有上弦马，颈部就会有五种绑法。图玛尔·冬不拉在吉德拜的阿拜家占据了一个尊
贵的位置。冬不拉是由塞米居民赞多斯·奥巴基尔于2020年捐赠给博物馆的。
• 在收藏属于哈萨克苏维埃社会主义共和国人民艺术家，参加了在1936年和1958年莫斯科举行的
几十年的哈萨克文学和艺术的人 、歌手朱苏别克-埃列别科夫的收藏非常好看的。创作于1948年的 «阿
勒特冬不拉 «乐器，有时也被称为 «江布尔冬不拉»。在乐器的正面有一个字：»哈萨克斯坦40周年»。
• 努尔吉萨·特连迪耶夫的人民英雄1957年在古里耶夫举行的名为 «音乐--精神食粮 «的青年和学
生I地区节上组织了500人的乐团。他把他的冬不拉送给阿特劳州的州长塔斯马甘别托夫，并说：»我只
把我的冬不拉送给你，它使我达到了艺术的最高峰！»。传奇人物去世后，给努尔吉萨·特连迪耶夫授
予人民英雄称号的仪式上，据他的遗嘱，他的妻子把他的冬不拉拉交给了艺术学院。达里加·特伦迪
耶娃说： «对于我和我们的家人来说，现在的阿特劳将是一个天堂般的地方，它将在心中占据一个特殊
的位置。而我们为努尔吉萨的名字被赋予了这个艺术中心感到非常高兴。努尔吉萨是一个爱国爱民的
人。他相信祖国的未来。我感谢我的人民和伊曼加里！»并在2000年11月17日将冬不拉交给了博物馆。
• 哈萨克苏维埃社会主义共和国文化工作者、指挥家 赛义尔汗·库萨伊诺夫在1957年的 «音乐--精
神食粮 «地区青年和学生节上与N. 特连迪耶夫一起召集了500名艺术爱好者，在石油工人体育场举行了音
乐会。1958年，由108人组成的乐团在莫斯科获得了哈萨克斯坦文化艺术十年的第一名，并被授予 «人民
乐团 «称号。同年，他在古里耶夫市开办了以D.努尔佩索娃命名的音乐学校。2001年，他向博物馆赠送了
一件装饰着29张小白唱片的冬不拉，组合音板上面有19个键子 。

Атырау облысы САЗ АСПАПТАР * МУЗЫКАЛЬНЫЕ * MUSICAL * MÜZİK * 乐器的收藏 • 哈萨克斯坦共和国尊敬的文化工作者劳山·努尔皮索娃关于她 的科比兹写了以下：»科比兹 «是
тарихи-өлкетану 由实验大师埃曼·罗曼年科于1950年制作的，她在音乐学院培训期间在无线电委员会的管弦乐队中演
奏。1952年至1956年，她在库尔曼加兹的管弦乐队中演奏。1953年，她参加了世界比赛（布加勒斯特第
музейі 四届音乐节）并获得第一名。1956年，应N.奥达西诺娃的邀请来到古里耶夫市，在那里成立了以D.努尔
Историко- 佩索娃命名的民乐团。1958年，她在莫斯科获得了十年来的第一名。同年，在古里耶夫市开设了一所音
краеведческий 乐学院，在那里，这个科比兹首先训练了科比兹乐队和学校。这个科比兹是阿特劳州的第一个科比兹»。
музей Атырауской
- «沙帕冬不拉 «有19种键子，是语言学博士，哈萨克斯坦荣誉工作者阿克塞留赛丁丁别科娃在1975
области 年制作的。2006年，根据阿拉木图市市长I·塔斯马甘贝托夫的特别命令，接受为博物馆基金。
Atyrau Local
• 1936年，波兰大师罗曼年科根据阿赫梅特·朱巴诺夫的委托为著名的哈萨克斯坦共和国荣誉艺术家
History 库尔曼加兹奎大师奥卡普·卡比戈日努制作了一个冬不拉。1942年奥卡帕·卡比戈日钦去世后，妻子将
Museum 这只冬不拉保存了15年。1957年，奥卡普·卡比戈日努的妻子在阿拉木图的哈萨克音乐协会听到了麦克
Atyrau bölgesi 斯·图雷舍夫的歌声，很欣赏他的才华。
Yerel Tarih
之后，她把梅克斯-图雷舍夫请到家里，并说：»祝冬不拉给艺术带来好运吧！»。- 祝福了他，并
Müzesi 把她丈夫的冬瓜给了博物馆。哈萨克斯坦的人民艺术家梅克斯·图雷舍夫用这台冬不拉演奏了50年的歌
阿特劳州历史与地 曲。多亏了这个神圣的冬不拉，他为哈萨克斯坦的艺术创作了一笔巨大的财富。在他生命的最后几年，
当他病入膏肓时，他对妻子扎克西古尔说：«伊曼加力•塔斯马加木别托夫将决定我的冬不拉的命运。未
方志博物馆 经他的同意,不要给任何人......»。2008年10月，伊曼加里·努尔加利耶维奇来到阿特劳，要求梅克斯·
图雷舍夫的家人将神圣的冬不拉交给州级历史与地方志博物馆。2008年，图雷舍夫先生的妻子扎克西古
32 尔·拉赫曼诺夫娜郑重其事地将这冬不拉交给了博物馆。

一只用骨头，银装饰的冬不拉，于19世纪初（1800年代）制造。外面冬不拉用西哈萨克斯坦模式的
装饰物装饰着冬不拉，并用小银钉和骨板铆接。头部的表面和多布拉的头部用骨头框住，音板的表面装
饰有锻烧的环。在指板和音板的上部外表面和多布拉的共鸣板之间，表面饰有银色的三角形装饰物，在
骨头表面的中央有一个烧焦的圆圈。冬不拉音板的背面装饰有银色十字形装饰物。多年以来，冬不拉一
直由马克哈姆贝特地区索罗钦科村的居民1906年出生的莱科洛夫·特尼拜的养在家里。 特尼拜从莱科尔
的父亲和买玛克的祖父继承了。 1975年4月4日，祖先留下的宝贵遗产被转移给博物馆。

• 为讲演技巧，由于他一直坚持找真理，N恩达西诺夫将乌利·扎伊科娃称为“古里耶夫之比”。
1965年，在他成立50周年之际，该州的前任负责人，党的地区委员会农业部负责人奥纳拜·扩士克夫向
他赠送了手工制作的国冬不拉 。加林詹的儿子于2006年3月6日将冬不拉捐赠给博物馆基金。

• 伟大的90岁的奎师，研究人员，作曲家卡玛拉·马卡尤利的有19键
子的勺状冬不拉，是由新疆的一位大师制作的。音板是棕色的，在五片式勺子的中央粘有一层薄木
板。在键子上粘白骨，绿色圆圈粘在头上。70多年内这个冬不拉作为奎师的精神伴侣，在2014年由阿斯
塔纳市长伊曼加里·塔斯马甘贝托夫赠给博物馆基金。
• 哈萨克斯坦人民艺术家，冬不拉民族演奏家阿兹多拉·埃斯卡里耶夫，全联盟乐器演奏者比赛的得
奖者，第六届世界青年音乐节金牌得主。埃斯卡利耶夫在2000年向博物馆基金捐赠了带有19键子的一块
冬不拉 。• 冬不拉师博兹达克·扎哈诺夫于1957年参加了在莫斯科举行的第 六届青年与学生节，而1958
年参加了哈萨克苏维埃共和国的文化和艺术旬，作为D. 努尔皮索娃民间乐器地区乐团的一部分。在2000
年，他的妻子拉哈特·屯杜巴耶娃向博物馆基金捐赠了一个带有19个键子和一个复合音板的冬不拉，并
于1985年50岁生日时赠送给他的。
• 哈萨克斯坦荣幸的工人，国家青年奖“达里恩”的得主，参加诗歌比赛 的阿曼兹霍尔·阿尔泰耶
夫在2007年以纪念哈萨克斯坦共产党第一书记迪努穆罕默德·阿赫梅托维奇·库纳夫诞辰95周年的阿依
特斯中赢得了大奖赛。他向阿拉木图市长伊曼加里·塔斯马甘贝托夫赠送于2007年由西哈萨克斯坦铁路
经理阿曼格迪·塞尔巴耶夫捐赠给博物馆基金的冬不拉。• 哈萨克斯坦和吉尔吉斯斯坦的文化工作者，
作曲家，作家，音乐学 家伊利亚·扎卡诺夫于2000年移居阿特劳市后，创作了 《华尔兹·多索尔》，
《马卡特的温柔夜莺》，《美丽的城市-库尔萨里》，《斋克之花》，《在流的斋克》，《斋克的微风》
，《曼吉斯托》 歌曲。他在博物馆的愿望和评论书中写道：“在这个美丽的春日里，我向新的地方志博
物馆送给自己的冬不拉，用这个 冬不拉写了：《在流的斋克》，《 乌拉尔的宜人微风》，《华尔兹·
多索尔》，《库尔萨里》之类的歌曲等等。请成为我的朋友的冬不拉一直留在人民的国库中》，并留下
他的亲笔签名。2015年，在该地区文化和文学馆开幕时，冬不拉被庄严地捐赠给了博物馆基金。根据于
1957年成立的D. 努尔皮索娃的管弦乐队的委托，比森加利·迈尔扎加耶夫，制作了多种民族乐器，例
如： 14个次中冬不拉，12个第一音科比兹，几个低音科比兹，几个低音冬不拉，科比兹冬不拉，几个低
音冬不拉，低音提琴，第一音科比兹和S. 库塞诺娃的冬不拉 ，R. 努尔皮索娃制作的三弦科比兹的副
本。博物馆基金会收藏了大师比森加利·迈尔扎加耶夫制作的乐器。
• 哈萨克苏维埃社会主义共和国荣誉文化工作者萨金·扎尔梅舍夫的冬不拉。警察中校萨金·扎尔梅
舍夫，在内务机关工作了32年多，是人民英雄N. 特连迪耶夫之后，在全国用两个冬不拉演奏《阿库》
（《天鹅》）奎的冬不拉师之一。 1982年在阿拉木图特别订制的冬不拉的表面是民族风格的装饰。2006
年，马尔加贾尔·扎尔梅舍夫的儿子向博物馆基金捐赠了一副组合式音板的有19键子的冬不拉。
• 2001年，哈萨克斯坦共和国和吉尔吉斯共和国人民艺术家、歌手兼作 曲家阿尔廷贝克·科拉兹
巴耶夫向博物馆基金捐赠了一个19键子的《沙帕》冬不拉，他用这个冬不拉创作了“我想念阿拉木图”

、“斯加勒么”、“沙士宝”、“我想念克念阿塔”、“卡拉克么陪尔”、“卡拉沙尔”、“博孜托尔 Атырау облысы
盖”、“亲爱的塔拉兹”、“斋劳达”、“乌士扩呢尔”、“萨戈呢士萨孜达勒”等。 тарихи-өлкетану
музейі
• 萨拉马特·穆卡舍夫，国家和公众人物，阿特劳地区荣誉市民，写下 了 “阿特劳城 ”和 “哈 Историко-
萨克斯坦的石油”的编年史。作为庆祝国家和公众人物S.穆卡舍夫90周年纪念活动的一部分，2017年在 краеведческий
以马哈姆贝特命名的学术性哈萨克戏剧院举行了庄严的19英寸的冬不拉移交博物馆基金。 музей Атырауской
области
• 苏联荣誉石油工人博列克拜·萨金加里耶夫，田吉兹油田的第一个发现者，哈萨克苏维埃社会主 Atyrau Local
义共和国荣誉石油工人。2006年，阿特劳的居民，博列克拜·萨金加里耶夫的侄子 N. 埃塞托夫将他的 History
冬不拉交给了博物馆基金，冬不拉上有复合音板，装饰着骨头和图案。 在薄片上有 «哈萨克苏维埃社 Museum
会主义共和国40年 «的字样。 Atyrau bölgesi
Yerel Tarih
• 1957年，作曲家加托·伊比舍夫参加了第六届世界大学生和青年节。1970年，库尔曼加兹民族乐 Müzesi
器乐团的艺术家吉诺拉·伊斯马古洛夫先生为他制作了19键子和复合音板的冬不拉。2010年，他将自己 阿特劳州历史与地
演奏了40年的冬不拉捐赠给博物馆基金。 方志博物馆

• 哈萨克斯坦荣誉艺术家、«达林»国家奖获得者别克波拉特•特留哈诺夫的«沙帕»冬不拉有 19键子, САЗ АСПАПТАР * МУЗЫКАЛЬНЫЕ * MUSICAL * MÜZİK * 乐器的收藏
上面有骨头装饰。2003年,哈萨克斯坦共和国国务秘书伊曼加里•塔斯马甘贝托夫在纪念马哈姆贝 特•乌
特米索夫诞辰200周年前夕来阿特劳市时,将这块冬不拉交给了博物馆基金。

• 哈萨克斯坦共和国荣誉工作者、作曲家、奎师、歌唱家、舞台大师纳里曼·乌尔肯白乌里是国家
的州级 、共和国级和全盟业余文娱活动的多次获奖者。有19键子的冬不拉，2014年复合音板由他的儿
子贝姆贝特·纳里马努利送给了博物馆。

• 哈萨克斯坦荣誉艺术家奎师艾古丽·乌尔肯巴耶娃是在全联盟和国际比赛中获奖的选手用带有
复合音板的19键子冬不拉演奏，这戈冬不拉是在奥萨卡洛夫工厂（卡拉干达州）制造的。她的父亲纳
里曼-乌尔肯巴尤利于1957年在阿特劳(古里耶夫)购买了冬不拉，在国内演出，并在南斯拉夫巡回演
出。 2001年，由G. 库尔曼加利耶夫、T.阿赫塔诺夫、K. 阿赫梅迪亚罗夫、H. 埃尔加里夫、S. 朱尼索
夫、B. 塔吉巴耶夫、E. 希加耶夫、A. 扎伊莫夫等著名艺术家弹的冬不拉被移交给博物馆基金。

• 加里姆詹·哈基莫夫，哈萨克苏维埃社会主义共和国荣誉探矿地质学家，采矿工程师，古布金奖
获得者。由于他的商业组织，他为寻找曼格施陶-乌岑，哲特拜，在布扎基-卡拉姆卡斯，卡拉赞，在阿
特劳-埃迪尔-扎伊克，在阿克纠宾-扎纳祖尔，肯基亚克，在乌拉尔斯克-卡拉恰甘纳克等大型油田做出
了重大贡献。2002年，他的妻子巴基蒂亚马尔·哈基莫娃将G. 哈基莫娃有的14键子冬不拉的 送给了
博物馆。• 阿西玛•伊兹木罕贝托娃把库尔曼加兹的奎, «卡尔特吉格»、«扩克扎勒阿特»和«马卡什的»
巴依珠玛»、木斯拉力的奎阿克杰伦等传达给人民,这些都没有笔记的。她在2015年由阿特 劳州州长,巴
蒂科扎•伊兹穆克汉别托夫的儿子在«该地区文化和文学»大厅的开幕式上13键子的冬 不拉移交给了博物
馆。•国家和公众人物埃森·塔金巴耶夫是苏联石油行业的最佳雇员，哈萨克斯坦荣幸的石油师。在带
有19键子的复合音板冬不拉上有：“亲爱的埃森·塔金巴耶夫，赠送的冬不拉作为“ 士尔克士特尔”
书推介会的纪念品。士尔克士阿塔的后代。阿特劳， 2015年12月6日”。 冬不拉于2018年捐赠给博物
馆基金。•在1958年在莫斯科举行的哈萨克苏维埃共和国的文化和艺术十年演讲中讲过程中演奏者伊兹
图尔根·多希别别托夫，他在2018年纪念S. 库赛诺夫诞辰90周年的纪念晚会上，将自己的冬不拉捐赠
给了博物馆基金。

•伟大卫国战争和劳动者伊兹姆·贝克马加姆贝托夫的“ 沙帕”冬不拉由木头制成，并用骨头框
住。 表面上有“尤里·加加林诞辰50周年”，在音板上的“贝科努尔。 苏联”，”我将此制品交给当
地历史地方志博物馆。古里耶夫地区，因德尔区，战争和劳工老兵，应用艺术大师伊兹姆·贝克马加姆
贝托夫。在正面没有切口，并开了三个小孔，琴弦被固定在坚固的弦马之间。

•哈萨克斯坦受尊敬的文化工作者， 阿里斯坦别克·摩尔达舍夫大师， 第二届共和党艺术节的主
要获奖者，全联盟民间艺术节的获得者。带有19个键子的冬不拉，带有复合材料音板，在正面烧制并涂
上玛哈姆贝特巴特尔和长矛的图像。 2003年，冬不拉纪念品被捐赠给博物馆基金。

努尔苏丹·卡利耶夫大师制作的冬不拉，用坚固的乌木雕刻而成，带有复合音板，指板上覆盖着牛
骨头。音板上装饰着骨头，装饰品，其架子由乌木根制成。大师在2019年将冬不拉捐赠给了博物馆基
金。• 科萨兹是一种五弦弹拨乐器，结合了舍尔特尔和冬不拉。如果通常是用一块薄木板覆盖着的表
面，那么，舍尔特尔的表面用薄薄的皮肤覆盖。人们中保留了“双冬不拉”，“有双层音板的冬不拉）
，“有双指板的冬不拉”之类的名称。带有19个键子的冬不拉，带有一个分开的音板，一个带有装饰物
的双指板烧制并连接到音板上。在两个指板的顶端，有两个扭曲的冬不拉弦轴，在音板表面上有两个
孔，两个弦马。

• 1958年10月，开设了音乐学校（现为D. 努尔佩索娃音乐学院）。学校的学生演奏了B. 迈尔扎加
列夫制造的乐器。 1976年，根据哈萨克民族乐器研究者艺术博士布拉特·萨里巴耶夫的建议，在古里
耶夫市（阿特劳）首次制造了克勒科比兹。在当地的联合收割机工作了30年，他制作了五千多只冬不拉
和科比兹。

斯维特拉娜·纽佩索娃 33
研究部负责人
人种学领域

Атырау облысы ДОМБЫРА
тарихи-өлкетану Мерзімделуі: ХХ ғасыр
Материалы: үйеңкі, қара ағаш, ішек, лак, желім
музейі Техникасы: жону, сүргілеу, құрастыру, жапсыру, өрнектеу
Историко- Өлшемі: мойны (сабы) 48 см, бет тақтайының ұзындығы 40 см, ені 23 см
краеведческий Қолданылуы: Оңтүстік Қазақстан, Алматы
музей Атырауской Есептік белгісі: АОТӨМ НҚ 13485

области Қазақстанның халық әртісі Қаршыға Ахмедияр­ овтың ҚР Тұңғыш Президенті, Елбасы Н.Назарба­евқа
Atyrau Local сыйға берген домбырасы. Шанағында «Құрметті Нұрсұлтан Әбішұлы! Құрманғазы бабамыздың аруағы
қолдасын! Қаршыға. 4.VІІ. 2000» деген жазу жапсырмаға жазылған.
History
Museum
Atyrau bölgesi
Yerel Tarih

Müzesi
阿特劳州历史与地

方志博物馆

САЗ АСПАПТАР * МУЗЫКАЛЬНЫЕ * MUSICAL * MÜZİK * 乐器的收藏 ДОМБРА
Период: ХХ век
Материал: клен, черное дерево, струна, лак, клей
Техника: обстругивание, строгание, сборка, приклеивание, тиснение
Размер: гриф (ручка) 48 см, длина верхней доски 40 см, ширина 23 см
Применение: Южный Казахстан, Алматы
Учетная отметка: ИКМАО ОФ 13485

Домбра народного артиста Казахстана Каршыга Ахмедиярова, подаренная Первому Президенту РК,
Лидеру нации Н. Назарбаеву. На деке, на накладке имеется надпись «Уважаемый Нурсултан Абишевич!
Пусть Вас оберегает дух нашего предка Курмангазы! Каршыга. 4.VII. 2000».

DOMBRA
Period: ХХ century
Material: maple, ebony, string, lacquer, glue
Technique: trimming, planing, assembling, gluing, embossing
Size: neck (handle) 48 cm, top board length 40 cm, width 23 cm
Application: South Kazakhstan, Almaty
Record: ALHM CE 13485

Dombra of honoured artist of Kazakhstan Karshyg Akhmediyarov, presented to the First President of the
Republic of Kazakhstan, Leader of the Nation N. Nazarbayev. There is an inscription on the string-plate, on the
overlay, «Dear Nursultan Abishevich! May the spirit of our ancestor Kurmangazy protect you! Karshyga. 4.VII.
2000».

DOMBRA
Dönem: XX. yüzyıl
Malzeme: akçaağaç, abanoz, sicim, vernik, tutkal
Teknikler: planya, montaj, yapıştırma, kabartma
Boyut: boyun (sap) – 48 cm, üst tahta uzunluğu 40 cm, genişlik – 23 cm
Uygulama: Güney Kazakistan, Almatı
Kayıt işareti: ABYTM AF 13485

Kazakistan Halk Sanatçısı Karshyg Akhmed­ iy­ ar­­ov’dan, Kazakistan Cumhuriyeti Birinci Cumh­ ur­baş­kanı Millet
Lideri N.Nazarbayev’e takdim edilen domb­ ra. Güvertede, kaplamanın üzerinde “Sevgili Nurs­ ultan Abishevich!
Atamız Kurmangazy’nın ruhu si­zi korusun! Karshyga. 4.VII. 2000

冬不拉
时期：二十世纪
材质：枫木，乌木，琴弦，清漆，胶水
工艺：刮削，刨光，组装，胶合压花纹
尺寸：指板（手柄）48 厘米，上部板长度 40 厘米，宽度 23 厘米
使用在：哈萨克斯坦南部，阿拉木图
登记符号：IKMAO OF 13485

哈萨克斯坦人民艺术家卡什加·阿赫梅迪亚罗夫向哈萨克斯坦共和国第一任总统、国家领导人努尔
苏丹·纳扎尔巴耶夫赠送的冬不拉。 冬不拉的音板，接合板上有一个： “尊敬的努尔苏丹-阿比舍维
奇！祝我们祖先库尔曼加兹的精神保护您！卡什加. 4.VII. 2000”

34

САЗ АСПАПТАР * МУЗЫКАЛЬНЫЕ * MUSICAL * MÜZİK * 乐器的收藏Атырау облысы
тарихи-өлкетану
музейі
Историко-
краеведческий
музей Атырауской
области
Atyrau Local
History
Museum
Atyrau bölgesi
Yerel Tarih
Müzesi
阿特劳州历史与地
方志博物馆

35

Атырау облысы ДОМБЫРА (көшірме)
тарихи-өлкетану Мерзімделуі: ХІХ ғасыр
Материалы: үйеңкі, шырша ағаштары, ішек, лак, желім
музейі Техникасы: жону, сүргілеу, құрастыру, жапсыру
Историко- Өлшемі: мойны (сабы) 48 см, бет тақтайының ұзындығы 36 см, ені 19 см
краеведческий Қолданылуы: Батыс Қазақстан
музей Атырауской Есептік белгісі: АОТӨМ НҚ 16077

области 2003 жылы ақын Махамбет Өтемісұлының домбырасының көшірмесін Құрманғазы атындағы
Atyrau Local Алматы мемлекеттік консерваторияның халықтық саз аспаптарын жасау шебері Мұса Әділов жасады.

History ДОМБРА (копия)
Museum Период: ХІХ век
Atyrau bölgesi Материал: клен, еловое дерево, струна, лак, клей
Yerel Tarih Техника: обстругивание, строгание, сборка, приклеивание
Размер: гриф (ручка) 48 см, длина верхней доски 36 см, ширина 19 см
Müzesi Применение: Западный Казахстан
阿特劳州历史与地 Учетная отметка: ИКМАО ОФ 16077

方志博物馆 В 2003 году копию домбры поэта Махамбета Утемисова изготовил мастер по изготовлению
народных музыкальных инструментов Алматинской государственной консерватории имени Курмангазы
САЗ АСПАПТАР * МУЗЫКАЛЬНЫЕ * MUSICAL * MÜZİK * 乐器的收藏 Муса Адилов.

DOMBRA (copy)
Period: ХІХ century
Material: maple, fir tree, string, lacquer, glue
Technique: trimming, planing, assembling, gluing
Size: neck (handle) 48 cm, top board length 36 cm, width 19 cm
Application: Western Kazakhstan
Record: ALHM CE 16077

In 2003, a copy of the dombra of poet Makhambet Utemissov was made by Mussa Adilov, a master of folk
musical instruments at the Kurmangazy Almaty State Conservatory.

DOMBRA (kopya)
Dönem: XIX. yüzyıl
Malzeme: akçaağaç, ladin, sicim, vernik, tutkal
Teknikler: planya, montaj, yapıştırma
Boyut: boyun (sap) – 48 cm, üst tahta uzunluğu 36 cm, genişlik - 19 cm
Uygulama: Batı Kazakistan
Kayıt işareti: ABYTM AF 16077

2003 yılında şair Makhambet Utemisov’un kubb­ e­sinin bir kopyası, Kurmangazy Almatı Devlet Konser­vatuarı
Musa Adilov’un halk müziği enstrümanları ya­pma ustası tarafından yapıldı.

冬不拉 （复制品）
时期：十九世纪
材质：枫木，云杉木，弦，清漆，胶水
工艺：刮削，刨光，组装，胶合
尺寸：指板（手柄）48 厘米，顶板长 36 厘米，宽 19 厘米

使用在：哈萨克斯坦西部
登记符号：IKMAO OF 16077

2003年，库尔曼加兹名义的阿拉木图音乐学院民间乐器制作大师穆萨·阿迪洛夫制作了诗人马哈姆
别·乌特米索夫冬不拉的副本。

36

САЗ АСПАПТАР * МУЗЫКАЛЬНЫЕ * MUSICAL * MÜZİK * 乐器的收藏Атырау облысы
тарихи-өлкетану
музейі
Историко-
краеведческий
музей Атырауской
области
Atyrau Local
History
Museum
Atyrau bölgesi
Yerel Tarih
Müzesi
阿特劳州历史与地
方志博物馆

37

Атырау облысы ДОМБЫРА (көшірме)
тарихи-өлкетану Мерзімделуі: ХІХ ғасыр
Материалы: бал қарағай ағашы, ішек, желім
музейі Техникасы: жону, сүргілеу, құрастыру, ойма
Историко- Өлшемі: мойны (сабы) см 43, бет тақтайының ұзындығы 32 см, ені 12 см
краеведческий Қолданылуы: Шығыс Қазақстан, Семей
музей Атырауской Есептік белгісі: АОТӨМ НҚ 21977

области Абай Құнанбайұлының тұмар домбырасының көшірмесі үш ішекті тұтас ағаштан ойып жасалған.
Atyrau Local Домбыра үш құлақты, мойны жалпақ, шанақ қақпағы ұсақ шегелерімен бекітілген. Шанағында үш
шағын ойығы бар, жоғарғы тиегі жоқ.
History
Museum
Atyrau bölgesi
Yerel Tarih

Müzesi
阿特劳州历史与地

方志博物馆

САЗ АСПАПТАР * МУЗЫКАЛЬНЫЕ * MUSICAL * MÜZİK * 乐器的收藏 ДОМБРА (копия)
Период: ХІХ век
Материал: кедровое дерево, струна, клей
Техника: обстругивание, строгание, сборка, вырез
Размер: гриф (ручка) 43 см, длина верхней доски 32 см, ширина 12 см
Применение: Восточный Казахстан, Семей
Учетная отметка: ИКМАО ОФ 21977

Копия домбры тумар Абая Кунанбаева, трехструнная, вырезана из цельного дерева. Домбра
состоит из трех колок, гриф плоский, дека закреплена мелкими гвоздями. В деке имеется три
небольших проема, не имеет верхней кобылки.

DOMBRA (copy)
Period: ХІХ century
Material: cedar wood, string, glue
Technique: trimming, planing, assembling, cutting
Size: neck (handle) 43 cm, top board length 32 cm, width 12 cm
Application: East Kazakhstan, Semey
Record: ALHM CE 21977

A copy of Abay Kunanbayev’s tumar dombra is three-stringed and carved from solid wood. Dombra
consists of three pegs, the neck is flat, the string-plate is fixed with small nails. There are three small
openings in the string-plate, there is no upper bridge.

DOMBRA (kopya)
Dönem: XIX. yüzyıl
Malzeme: sedirağacı, ip, tutkal
Teknikler:planya, montaj, kesme
Boyut:boyun (sap) – 43cm, üsttahtauzunluğu- 32cm, genişlik- 12cm
Uygulama:DoğuKazakistan, Semey
Kayıtişareti:ABYTMAF21977

Abay Kunanbaev’ in tumar dombrasının kopyası, üç telli, masif ahşaptan oyulmuş. Dombra üç
mandaldan oluşur, boyun düzdür, ses tablası küçük çivilerle sabitlenmiştir. Güvertede üç küçük açık
lıkvar, üst kısmı yok.

冬不拉 （复制品）
时期：十九世纪
材质：雪松木、 琴弦、胶水
工艺：刨平 、刨削、 装配、切口
尺寸：指板（手柄）43 厘米，上部板长度32 厘米，宽度12 厘米
应用：哈萨克斯坦东部，塞米伊市
登记符号：IKMAO OF 21977
阿拜·库南巴耶夫的《图玛尔-冬不拉》副本，带有三弦，用实木斫成。冬不拉由三个卷弦器组
成，指板是平的，音板用小钉子固定。音板有三个小开口，没有上弦马。

38

САЗ АСПАПТАР * МУЗЫКАЛЬНЫЕ * MUSICAL * MÜZİK * 乐器的收藏Атырау облысы
тарихи-өлкетану
музейі
Историко-
краеведческий
музей Атырауской
области
Atyrau Local
History
Museum
Atyrau bölgesi
Yerel Tarih
Müzesi
阿特劳州历史与地
方志博物馆

39

Атырау облысы ДОМБЫРА
тарихи-өлкетану Мерзімделуі: ХХ ғасыр
Материалы: ағаш, ішек, лак, желім
музейі Техникасы: жону, сүргілеу, құрастыру, жапсыру, өрнектеу
Историко- Өлшемі: мойны (сабы) 50 см, бет тақтайының ұзындығы 38 см, ені 21 см
краеведческий Қолданылуы: Батыс Қазақстан
музей Атырауской Есептік белгісі: АОТӨМ НҚ 13663

области Қазақ КСР-ның халық әртісі, ғасыр саңлағы, күй анасы Дина Нұрпейісованың домбырасы, шамамен 1930
Atyrau Local жылдары жасалған.

History ДОМБРА
Museum Период: ХХ век
Atyrau bölgesi Материал: дерево, струна, лак, клей
Yerel Tarih Техника: обстругивание, строгание, сборка, приклеивание, тиснение
Размер: гриф (ручка) 50 см, длина верхней доски 38 см, ширина 21 см
Müzesi Применение: Западный Казахстан
阿特劳州历史与地 Учетная отметка: ИКМАО ОФ 13663

方志博物馆 Домбра народной артистки Казахской ССР кюйши Дины Нурпеисовой изготовлена примерно в 1930-е
годы.
САЗ АСПАПТАР * МУЗЫКАЛЬНЫЕ * MUSICAL * MÜZİK * 乐器的收藏
DOMBRA
Period: ХХ century
Material: wood, string, lacquer, glue
Technique: trimming, planing, assembling, gluing, embossing
Size: neck (handle) 50 cm, top board length 38 cm, width 21 cm
Application: Western Kazakhstan
Record: ALHM CE 13663

Dombra of the honoured artist of the Kazakh SSR, kyuishi Dina Nurpeissova, was made around the 1930s.

DOMBRA
Dönem: XX. yüzyıl
Malzeme: ahşap, ip, vernik, tutkal
Teknikler:  planya, montaj, yapıştırma, kabartma
Boyut: boyun (sap) – 50 cm, üst tahta uzunluğu 38 cm, genişlik – 21 cm
Uygulama: Batı Kazakistan
Kayıt işareti: ABYTM AF 13663

Kazak SSR Halk Sanatçısı kyushi Dina Nurpeisova’nın dombrası 1930’larda yapıldı.

冬不拉
时期：二十世纪
材质：木材，琴弦，清漆，胶水
工艺：刮削，刨光，组装，胶合、压花纹
尺寸：指板（手柄）50 厘米，上部板长度 38 厘米，宽度 21 厘米
使用在：哈萨克斯坦西部
登记符号：IKMAO OF 13663

哈萨克苏维埃社会主义共和国人民艺术家奎师迪娜·努尔皮索娃的冬不拉大约是在 20 世纪 30
年代制造的。

40

САЗ АСПАПТАР * МУЗЫКАЛЬНЫЕ * MUSICAL * MÜZİK * 乐器的收藏Атырау облысы
тарихи-өлкетану
музейі
Историко-
краеведческий
музей Атырауской
области
Atyrau Local
History
Museum
Atyrau bölgesi
Yerel Tarih
Müzesi
阿特劳州历史与地
方志博物馆

41

Атырау облысы ДОМБЫРА
тарихи-өлкетану Мерзімделуі: ХХ ғасыр
Материалы: ағаш, ішек, лак, желім
музейі Техникасы: жону, сүргілеу, құрастыру, жапсыру, өрнектеу
Историко- Өлшемі: мойны (сабы) 43 см, бет тақтайының ұзындығы 37 см, ені 18 см
краеведческий Қолданылуы: Оңтүстік Қазақстан, Алматы
музей Атырауской Есептік белгісі: АОТӨМ НҚ 15636

области Қазақ КСР-нің халық әртісі, әнші Жүсіпбек Елебековтың домбырасы, 1948 жылы жасалған қалақ
Atyrau Local домбыраның бетіне «Қазақстанға 40 жыл» деген жазу жазылған.

History ДОМБРА
Museum Период: ХХ век
Atyrau bölgesi Материал: дерево, струна, лак, клей
Yerel Tarih Техника: обстругивание, строгание, сборка, приклеивание, тиснение
Размер: гриф (ручка) 43 см, длина верхней доски 37 см, ширина 18 см
Müzesi Применение: Южный Казахстан, Алматы
阿特劳州历史与地 Учетная отметка:ИКМАО ОФ 15636

方志博物馆 Домбра народного артиста Казахской ССР певца Жусупбека Елебекова, на лицевой стороне
этой домбры в виде совка, изготовленного 1948 году, имеется надпись «40 лет Казахстану».
САЗ АСПАПТАР * МУЗЫКАЛЬНЫЕ * MUSICAL * MÜZİK * 乐器的收藏
DOMBRA
Period: ХХ century
Material: wood, string, lacquer, glue
Technique: trimming, planing, assembling, gluing, embossing
Size: neck (handle) 43 cm, top board length 37 cm, width 18 cm
Application: South Kazakhstan, Almaty
Record:ALHM CE 15636

The dombra of honoured artist of the Kazakh SSR, singer Zhussupbek Yelebekov, there is an inscription on the
front side of this dombra in the form of a scoop made in 1948 “40 years of Kazakhstan”.

DOMBRA
Dönem: XX. yüzyıl
Malzeme: ahşap, ip, vernik, tutkal
Teknikler:  planya, montaj, yapıştırma, kabartma
Boyut: boyun (sap) – 43 cm, üst tahta uzunluğu 37 cm, genişlik – 18 cm
Uygulama: Güney Kazakistan, Almatı
Kayıt işareti: ABYTM AF 15636

Kazak SSC Halk Sanatçısı Dombra, şarkıcı Zhusupbek Elebekov, bu dombranın ön yüzünde 1948 yılında yapılan
kepçe şeklinde “Kazakistan’ın 40 Yılı” yazısı var.

冬不拉 年
时期：二十世纪
材质：木材，琴弦，清漆，胶水
工艺：刮削，刨光，组装，胶合压花纹
尺寸：指板（手柄）43 厘米，上部板长度 37 厘米，宽度 18 厘米
使用在：哈萨克斯坦南部，阿拉木图
登记符号：IKMAO OF 15636
哈萨克苏维埃社会主义共和国人民艺术家、歌手朱苏贝克·埃列别科娃的冬不拉，这个于1948
制作的勺子状冬不拉的正面有 “哈萨克斯坦40周年 “的字样。

42

САЗ АСПАПТАР * МУЗЫКАЛЬНЫЕ * MUSICAL * MÜZİK * 乐器的收藏Атырау облысы
тарихи-өлкетану
музейі
Историко-
краеведческий
музей Атырауской
области
Atyrau Local
History
Museum
Atyrau bölgesi
Yerel Tarih
Müzesi
阿特劳州历史与地
方志博物馆

43

Атырау облысы ДОМБЫРА
тарихи-өлкетану Мерзімделуі: ХІХ ғасыр
Материалы: ағаш, сүйек, күміс, ішек, желім
музейі Техникасы: жону, сүргілеу, құрастыру, шегелеу, жапсыру, өрнектеу
Историко- Өлшемі: мойны (сабы) 48см, бет тақтайының ұзындығы 40 см, ені 18 см
краеведческий Қолданылуы: Батыс Қазақстан, Атырау облысы
музей Атырауской Есептік белгісі: АОТӨМ НҚ 1892

области Ұлы Отан соғысының ардагері Тыныбай Лекеровтың домбырасы, сырты күміс және сүйек жапсырмамен
Atyrau Local әшекейленген. Домбыраның құлағы мен мойнының сыртқы бетіндегі жапсырмалар уақ шегемен шегеленіп,
Батыс Қазақстандық үлгідегі өрнекпен сәнделген.
History
Museum
Atyrau bölgesi
Yerel Tarih

Müzesi
阿特劳州历史与地

方志博物馆

САЗ АСПАПТАР * МУЗЫКАЛЬНЫЕ * MUSICAL * MÜZİK * 乐器的收藏 ДОМБРА
Период: ХІХ век
Материал: дерево, кость, серебро, струна, клей
Техника: обстругивание, строгание, сборка, прибивание гвоздями, приклеивание, тиснение
Размер: гриф (ручка) 48 см, длина верхней доски 40 см, ширина 18 см
Применение: Западный Казахстан, Атырауская область
Учетная отметка: ИКМАО ОФ 1892

Домбра ветерана Великой Отечественной войны Тыныбая Лекерова, снаружи украшена серебряными
и костяными накладками. Колок и гриф домбры снаружи украшен орнаментом западно казахстанского
образца, заклепаны мелкими серебряными гвоздями и костяными накладками.

DOMBRA
Period: ХІХ century
Material: wood, bone, silver, string, glue
Technique: trimming, planing, assembling, nailing, gluing, embossing
Size: neck (handle) 48 cm, top board length 40 cm, width 18 cm
Application: Western Kazakhstan, Atyrau region
Record: ALHM CE 1892

The dombra of the Great Patriotic War veteran Tynybay Lekerov is decorated outside with silver and bone
overlays. The dombra peg and neck are decorated on the outside with an ornament of the West Kazakhstan
pattern, riveted with small silver nails and bone overlays.

DOMBRA
Dönem: XIX. yüzyıl
Malzeme: ahşap, kemik, gümüş, sicim, tutkal
Teknikler:  planya, montaj, çivileme, yapıştırma, kabartma
Boyut: boyun (sap) – 48 cm, üst tahta uzunluğu 40 cm, genişlik – 18 cm
Uygulama: Batı Kazakistan, Atyrau bölgesi
Kayıt işareti: ABYTM AF 1892

Büyük Vatanseverlik Savaşı gazisi Tynybay Lekerov’un Dombra’sı, dışı gümüş ve kemik kaplamalarla süslenmiş.
Dombra mandalı ve boynu, dıştan Batı Kazakistan deseninin bir süsü ile süslenmiş, küçük gümüş çiviler ve kemik
astarlarla perçinlenmiştir.

冬不拉
时期：十九世纪
材质：木材，骨头、银、琴弦、胶水
工艺：刨平 、刨削、 装配、打钉、胶粘、压花纹
尺寸：指板（手柄）48 厘米，上部板长度40 厘米，宽度18 厘米
使用在：哈萨克斯坦西部, 阿特劳州
登记符号：IKMAO OF 1892
伟大的卫国战争老兵泰尼巴亚·列克洛娃的冬不拉，外面是用银子和骨头饰件儿装饰的。从外面
看，冬不拉的卷弦器和指板用西哈萨克斯坦式的图案装饰，铆着小银钉和骨饰件儿。

44

САЗ АСПАПТАР * МУЗЫКАЛЬНЫЕ * MUSICAL * MÜZİK * 乐器的收藏Атырау облысы
тарихи-өлкетану
музейі
Историко-
краеведческий
музей Атырауской
области
Atyrau Local
History
Museum
Atyrau bölgesi
Yerel Tarih
Müzesi
阿特劳州历史与地
方志博物馆

45

Атырау облысы ДОМБЫРА
тарихи-өлкетану Мерзімделуі: ХХ ғасыр
Материалы: ағаш, ішек, лак, желім
музейі Техникасы: жону, сүргілеу, құрастыру, жапсыру
Историко- Өлшемі: мойны (сабы) 58 см, бет тақтайының ұзындығы 37 см, ені 20 см
краеведческий Қолданылуы: Батыс Қазақстан, Атырау облысы
музей Атырауской Есептік белгісі: АОТӨМ НҚ 13871

области Қазақстанның халық жазушысы, ақын Хамит Ерғалиевтің домбырасын Түркіменстанның шебері жасаған.
Atyrau Local «Құрманғазы» поэмасын толғаған домбыраның бір құлағы артында, бір құлағы жанында орналасқан.

History ДОМБРА
Museum Период: ХХ век
Atyrau bölgesi Материал: дерево, струна, лак, клей
Yerel Tarih Техника: обстругивание, строгание, сборка, приклеивание
Размер: гриф (ручка) 58 см, длина верхней доски 37 см, ширина 20 см
Müzesi Применение: Западный Казахстан, Атырауская область
阿特劳州历史与地 Учетная отметка: ИКМАО ОФ 13871

方志博物馆 Домбру народного писателя Казахстана, поэта Хамита Ергалиева изготовил мастер из
Туркменистана. Один колок домбры, на которой онисполнил свою поэму «Курмангазы», находится сзади,
САЗ АСПАПТАР * МУЗЫКАЛЬНЫЕ * MUSICAL * MÜZİK * 乐器的收藏 один колок сбоку.

DOMBRA
Period: ХХ century
Material: wood, string, lacquer, glue
Technique: trimming, planing, assembling, gluing
Size: neck (handle) 58 cm, top board length 37 cm, width 20 cm
Application: Western Kazakhstan, Atyrau region
Record:ALHM CE 13871

The dombra of the national writer of Kazakhstan, poet Khamit Yergaliyev was made by a master from
Turkmenistan. One peg of the dombra, praising poem “Kurmangazy”, is in the back, the other is on the side.

DOMBRA
Dönem: XX. yüzyıl
Malzeme: ahşap, ip, vernik, tutkal
Teknikler:  planya, montaj, yapıştırma
Boyut: boyun (sap) – 58 cm, üst tahta uzunluğu 37 cm, genişlik – 20 cm
Uygulama: Batı Kazakistan, Atyrau bölgesi
Kayıt işareti: ABYTM AF 13871

Kazakistan’ın milli yazarı şair Khamit Yergaliyev’in dombrası, Türkmenistan’dan bir usta tarafından yapıldı.
“Kurmangazy” şiirini öven bir dombra mandalı arka tarafta, bir mandal yanda.

冬不拉
时期：二十世纪
材质：木材，琴弦，清漆，胶水
工艺：刮削，刨光，组装，胶合
尺寸：指板（手柄）58 厘米，上部板长度 37 厘米，宽度 20 厘米
使用在：哈萨克斯坦西部, 阿特劳州
登记符号：IKMAO OF 13871
哈萨克斯坦民族作家、诗人哈米特·叶尔加利耶夫的冬不拉是由土库曼斯坦的一位大师制作的。唱《
库尔曼加兹》诗的冬不拉一块卷弦器在后面，一块卷弦器在旁边。

46

САЗ АСПАПТАР * МУЗЫКАЛЬНЫЕ * MUSICAL * MÜZİK * 乐器的收藏Атырау облысы
тарихи-өлкетану
музейі
Историко-
краеведческий
музей Атырауской
области
Atyrau Local
History
Museum
Atyrau bölgesi
Yerel Tarih
Müzesi
阿特劳州历史与地
方志博物馆

47

Атырау облысы ДОМБЫРА
тарихи-өлкетану Мерзімделуі: ХХ ғасыр
Материалы: ағаш, ішек, лак, желім
музейі Техникасы: жону, сүргілеу, құрастыру, жапсыру, өрнектеу
Историко- Өлшемі: мойны (сабы) 48 см, бет тақтайының ұзындығы 38 см, ені 24 см
краеведческий Қолданылуы: Оңтүстік Қазақстан, Алматы
музей Атырауской Есептік белгісі: АОТӨМ НҚ 13580

области КСРО-ның халық әртісі, Халық қаһарманы Нұрғиса Тілендиевтің домбырасы, беті өрнекпен сәнделген
Atyrau Local
ДОМБРА
History Период: ХХ век
Museum Материал: дерево, струна, лак, клей
Atyrau bölgesi Техника: обстругивание, строгание, сборка, приклеивание, тиснение
Yerel Tarih Размер: гриф (ручка) 48 см, длина верхней доски 38 см, ширина 24 см
Применение: Южный Казахстан, Алматы
Müzesi Учетная отметка: ИКМАО ОФ 13580
阿特劳州历史与地
Домбра народного артиста СССР, Народного Героя Нургисы Тлендиева, декорирована орнаментом.
方志博物馆

САЗ АСПАПТАР * МУЗЫКАЛЬНЫЕ * MUSICAL * MÜZİK * 乐器的收藏 DOMBRA
Period: ХХ century
Material: wood, string, lacquer, glue
Technique: trimming, planing, assembling, gluing, embossing
Size: neck (handle) 48 cm, top board length 38 cm, width 24 cm
Application: South Kazakhstan, Almaty
Record:ALHM CE 13580

The dombra of the honoured artist of the USSR, People’s Hero NurgissaTlendiyev, is decorated with ornaments.

DOMBRA
Dönem: XX. yüzyıl
Malzeme: ahşap, ip, vernik, tutkal
Teknikler:  planya, montaj, yapıştırma, kabartma
Boyut: boyun (sap) – 48 cm, üst tahta uzunluğu 38 cm, genişlik – 24 cm
Uygulama:  Güney Kazakistan, Almatı
Kayıt işareti: ABYTM AF 13580

SSCB Halk Sanatçısı, Halk Kahramanı Nurgisa Tlendiev’in Dombra’sı süslemelerle süslenmiştir.

冬不拉
时期：二十世纪
材质：木材，琴弦、漆，胶水
工艺：刮削，刨光，组装，胶合压花纹
尺寸：指板（手柄）48 厘米，上部板长度 38 厘米，宽度 24 厘米
使用在：哈萨克斯坦南部，阿拉木图
登记符号：IKMAO OF 13580
苏联人民艺术家、人民英雄努尔吉萨·特连季耶夫的冬不拉，用图案装饰。

48

САЗ АСПАПТАР * МУЗЫКАЛЬНЫЕ * MUSICAL * MÜZİK * 乐器的收藏Атырау облысы
тарихи-өлкетану
музейі
Историко-
краеведческий
музей Атырауской
области
Atyrau Local
History
Museum
Atyrau bölgesi
Yerel Tarih
Müzesi
阿特劳州历史与地
方志博物馆

49

Атырау облысы ДОМБЫРА
тарихи-өлкетану Мерзімделуі: ХХ ғасыр
Материалы: ағаш, сүйек, ішек, лак, желім
музейі Техникасы: жону, сүргілеу, құрастыру, жапсыру, өрнектеу
Историко- Өлшемі: мойны (сабы) 48 см, бет тақтайының ұзындығы 40 см, ені 24 см
краеведческий Қолданылуы: Оңтүстік Қазақстан, Алматы
музей Атырауской Есептік белгісі: АОТӨМ НҚ 14693

области Қазақ КСР-нің еңбек сіңірген мәдениет қызметкері, дирижер Сейілхан Құсайыновтың
Atyrau Local сүйектелген домбырасы, жиырма тоғыз кішкентай ақ жапсырмалармен әшекейленген.

History ДОМБРА
Museum Период: ХХ век
Atyrau bölgesi Материал: дерево, кость, струна, лак, клей
Yerel Tarih Техника: обстругивание, строгание, сборка, приклеивание, тиснение
Размер: гриф (ручка) 48 см, длина верхней доски 40 см, ширина 24 см
Müzesi Применение: Южный Казахстан, Алматы
阿特劳州历史与地 Учетная отметка: ИКМАО ОФ 14693

方志博物馆 Домбра украшена костью заслуженного деятеля культуры Казахской ССР дирижера
Сейилхана Кусаинова, о брамлена двадцатидевятью маленькими белыми накладками.
САЗ АСПАПТАР * МУЗЫКАЛЬНЫЕ * MUSICAL * MÜZİK * 乐器的收藏
DOMBRA
Period: ХХ century
Material: wood, bone, string, lacquer, glue
Technique: trimming, planing, assembling, gluing, embossing
Size: neck (handle) 48 cm, top board length 40 cm, width 24 cm
Application: South Kazakhstan, Almaty
Record: ALHM CE 14693

The dombra of the honoured worker of culture of the Kazakh SSR, bandmaster Seiylkhan
Kussainov, is decorated with the bones and framed by twenty-nine small white overlays.

DOMBRA
Dönem: XX. yüzyıl
Malzeme: ahşap, kemik, ip, vernik, tutkal
Teknikler:  planya, montaj, yapıştırma, kabartma
Boyut: boyun (sap) – 48 cm, üst tahta uzunluğu 40 cm, genişlik – 24 cm
Uygulama:  Güney Kazakistan, Almatı
Kayıt işareti: ABYTM AF 14693

Kazak SSR’nin Onurlu Kültür İşçisi, şef Seilkhan Kusainov’un kemikleriyle süslenmiş dombra,
yirmi dokuz küçük beyaz kaplama ile çerçevelenmiştir.

冬不拉
时期：二十世纪
材质：木材，骨头、琴弦、漆，胶水
工艺：刮削，刨光，组装，胶合压花纹
尺寸：指板（手柄）48 厘米，上部板长度 40 厘米，宽度 24 厘米
使用在：哈萨克斯坦南部，阿拉木图
登记符号：IKMAO OF 14693
哈萨克斯坦苏维埃共和国尊敬的文化工作者，赛尔汗·库赛诺娃的骨头装饰的冬不
拉，上面用 29个小的白色饰件儿装饰。

50