วิชา งานฝึกฝีมือ รหัสวิชา 20100 - 1003

48

20. บันทกึ ผลหลงั การจดั การเรียนรู้แบบมงุ่ เนน้ สมรรถนะอาชีพและบรู ณาการตามหลกั

ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง

20.1 สรปุ ผลการจดั การเรยี นรู้

รายการ ระดบั การปฏบิ ัติ
5432 1

ดา้ นการเตรียมการสอน

1. จดั หน่วยการเรยี นรูไ้ ด้สอดคล้องกับวัตถุประสงค์การเรยี นรู้

2. กำหนดเกณฑก์ ารประเมนิ ครอบคลุมทงั้ ดา้ นความรู้ ด้านทกั ษะ และดา้ นจิตพิสัย

3. เตรยี มวัสดุ-อปุ กรณ์ สือ่ นวัตกรรม กิจกรรมตามแผนการจัดการเรียนรกู้ ่อนเขา้ สอน

ด้านการจัดกิจกรรมการเรยี นรู้

4. มีวธิ กี ารนำเขา้ สู่บทเรยี นที่นา่ สนใจ

5. มกี จิ กรรมท่หี ลากหลาย เพื่อช่วยให้ผเู้ รยี นเกดิ การเรียนรู้ ความเขา้ ใจ

6. จัดกจิ กรรมทสี่ ่งเสรมิ ใหผ้ เู้ รียนคน้ ควา้ เพ่ือหาคำตอบด้วยตนเอง

7. นักเรยี นมสี ว่ นร่วมในการจัดกจิ กรรมการเรยี นรู้

8. จดั กิจกรรมทเี่ น้นกระบวนการคดิ ( คิดวิเคราะห์ คิดสังเคราะห์ คิดสรา้ งสรรค์ )

9. กระต้นุ ให้ผเู้ รยี นแสดงความคดิ เหน็ อย่างเสรี

10. จดั กิจกรรมการเรยี นรู้ทเ่ี ช่ือมโยงกับชีวิตจริงโดยนำภูมิปญั ญา/บูรณาการเข้ามามีสว่ นร่วม

11. จดั กิจกรรมโดยสอดแทรกคุณธรรม จริยธรรม

12. มีการเสรมิ แรงเม่ือนักเรยี นปฏิบัติ หรอื ตอบถูกต้อง

13. มอบหมายงานใหเ้ หมาะสมตามศักยภาพของผเู้ รียน

14. เอาใจใสด่ แู ลผเู้ รียน อย่างท่วั ถงึ

15. ใชเ้ วลาสอนเหมาะสมกบั เวลาท่กี ำหนด

ด้านส่ือ นวัตกรรม แหล่งการเรียนรู้

16. ใช้ส่อื ทเ่ี หมาะสมกบั กจิ กรรมและศักยภาพของผเู้ รียน

17. ใชส้ ื่อ แหล่งการเรียนรูอ้ ย่างหลากหลาย เชน่ บคุ คล สถานที่ ของจริง เอกสาร

สอื่ อเิ ลก็ ทรอนิกส์ และอินเทอรเ์ นต็ เป็นต้น

ด้านการวดั และประเมินผล

18. ผเู้ รยี นมีสว่ นร่วมในการกำหนดเกณฑ์การวัดและประเมนิ ผล

19. ประเมินผลอยา่ งหลากหลายและครบทั้งด้านความรู้ ทกั ษะ และจิตพสิ ยั

20. ครู ผเู้ รยี น ผูป้ กครอง หรือ ผทู้ ่เี กย่ี วข้องมีสว่ นรว่ ม ในการประเมนิ

หมายเหตุ ระดับการปฏิบตั ิ 5 = ปฏบิ ัตดิ เี ยย่ี ม 4 = ปฏบิ ัตดิ ี 3 = ปฏิบตั พิ อใช้ รวม

49

2 = ควรปรบั ปรุง 1 = ไม่มีการปฏิบตั ิ คา่ เฉลย่ี

20.2 ปญั หาที่พบ และแนวทางแก้ปัญหา แนวทางแกป้ ัญหา
ปัญหาที่พบ
...................................................................................
ดา้ นการเตรียมการสอน ...................................................................................
................................................................................... ...................................................................................
................................................................................... ...................................................................................
...................................................................................
...................................................................................

ดา้ นการจดั กจิ กรรมการเรียนรู้ ...................................................................................
................................................................................... ...................................................................................
................................................................................... ...................................................................................
................................................................................... ...................................................................................
...................................................................................

ดา้ นส่อื นวตั กรรม แหล่งการเรียนรู้ ...................................................................................
................................................................................... ...................................................................................
................................................................................... ...................................................................................
................................................................................... ...................................................................................
...................................................................................

ด้านการวดั และประเมนิ ผล ...................................................................................
................................................................................... ...................................................................................
................................................................................... ...................................................................................
................................................................................... ...................................................................................
...................................................................................

50

ด้านอื่นๆ (โปรดระบุเปน็ ข้อๆ)
..................................................................................... ....................................................................................
.................................................................................... ...................................................................................
.................................................................................... ...................................................................................
.................................................................................... ...................................................................................

ลงชอื่ ........................................................................ ครผู ู้สอน
(....................................................................)

ตำแหนง่ .......................................................................
............../.................................../....................

21. บนั ทึกการนเิ ทศและตดิ ตาม

วัน-เดอื น-ปี เวลา รายการนิเทศและตดิ ตาม ช่ือ-สกุล ผู้นิเทศ ตำแหนง่

51

ตารางวเิ คราะห์สมรรถนะรายวิชา

โดยบรู ณาการหลักปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียง

รหัสวชิ า………………20100-1003…………….วิชา………….งานฝกึ ฝีมือ…………….หน่วยกติ ………2 (0-6-2)……..

ระดับชัน้ ……….ปวช2…………..สาขาวชิ า……………ชา่ งไฟฟ้ากำลงั กล่มุ 1

ทางสายกลาง

3ห่วง 2 เง่ือนไข
ความรู้ คุณธรรม

ช่อื หน่วยการสอน/ พอประมาณ(5)
ีมเหตุผล(5)
สมรรถนะรายวิชา ีมภู ิมคุ้มกัน(5)
รอบ ้รู(5)
รอบคอบ(5)
ระ ัมดระ ัวง(5)
่ืซอสัตย์ ุสจ ิรต(5)
ข ัยนอดทน(5)
ีมส ิต ัปญญา(5)
แบ่งปัน(5)
รวม(50)
ลำ ัดบความสำคัญ

หน่วยการสอนที่ 2
ชื่อหน่วยการสอน เครอื่ งมือวัดและ

เครือ่ งมือตรวจสอบ 52
2.1 ความหมายของงานวัด
2.2 หนว่ ยการวดั - 3 - 4 5 1 2 3 4 - 22 2
2.3 เครอื่ งมือวดั - 1 - 5 5 5 2 2 2 - 22 2
3 3 - 3 5 4 3 2 2 - 25 1
รวม 3 7 12 15 10 7 7 8 69
65 2135 5 4
ลำดับความสำคญั

แผนการจดั การเรียนรู้ แบบม่งุ เน้นสมรรถนะอาชีพ
และบูรณาการตามหลกั ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง

รหัสวิชา .......20100-1003....... วชิ า …………..งานฝกึ ฝีมอื …………
หน่วยท่ี ........2...... ช่ือหน่วย .............เครอ่ื งมือวดั และเคร่ืองมือตรวจสอบ.......จำนวน ........6......ช่วั โมง

ชื่อเร่อื ง 2.1 ความหมายของงานวดั
2.2 หน่วยการวัด
2.3 เครอ่ื งมอื วดั

53

2.4 ความหมายของงานตรวจสอบ
2.5 เคร่ืองมอื ตรวจสอบ
แบบฝึกหัดหน่วยท่ี 2
ใบงานท่ี 2 งานร่างแบบ

1. สาระสำคัญ

การวดั และตรวจสอบขนาดของงานทถ่ี ูกตอ้ ง จะทำใหง้ านมีคุณภาพ ดังนนั้ ผู้ปฏิบัตงิ านจึงจำเป็นอย่าง
ย่ิงท่ีจะต้องรู้จักวิธีการใช้และการอ่านเครื่องมือวัดให้ถูกต้อง สำหรับค่าความหยาบหรือความละเอียดที่ได้จาก
การวัดนั้นข้ึนอยู่กับการเลือกใช้ชนิดของเคร่ืองมือวัด ผู้ปฏิบัติงานจะต้องพิจารณาเลือกใช้เครื่องมือวัดให้ถูกต้อง
กบั ความละเอยี ดของชิ้นงาน

2. สมรรถนะประจำหนว่ ยการเรยี นรู้

1. แสดงความรเู้ กย่ี วกับเครือ่ งมือวดั และเคร่อื งมือตรวจสอบ
2. ตะไบปรบั ขนาดชิน้ งานตามแบบ

3. จุดประสงคก์ ารเรยี นรู้

3.1 จุดประสงค์ทั่วไป
1. อธิบายความหมายของงานวดั
2. เปรียบเทียบหนว่ ยการวดั ระหวา่ งระบบเมตริกกบั ระบบองั กฤษ
3. อธบิ ายขนั้ ตอนการใชเ้ ครอื่ งมอื งานวดั และเคร่ืองมือตรวจสอบอย่างถูกต้องและปลอดภยั
4. อธิบายความหมายของงานตรวจสอบ

3.2 จุดประสงคเ์ ชิงพฤตกิ รรม
1. ตะไบปรบั ขนาดชนิ้ งาน
2. ตรวจสอบผวิ งาน ความฉาก และขนาด ตามแบบทก่ี ำหนด
3. ทำความสะอาดบรเิ วณพ้ืนท่ีปฏิบัตงิ านให้สะอาดและเรยี บร้อย

4. เน้อื หาสาระการสอน/การเรียนรู้

4.1 ด้านความรู้
1 ความหมายของงานวัด

54

งานวัด หมายถงึ การวดั ความกว้าง ความยาว และความหนาของช้ินงาน โดยตำแหน่งท่วี ัดขนาด
สามารถอา่ นค่าเป็นหนว่ ยวดั ในระบบตา่ ง ๆ ได้

2 หนว่ ยการวดั
2.2.1 ระบบเมตรกิ
2.2.2 ระบบอังกฤษ

3 เครื่องมอื วดั
3.1 บรรทัดเหลก็ (Steel Rule)
3.2 บรรทดั วดั มมุ
3.3 เวอร์เนยี รค์ าลิปเปอร์ (Vernier Calipers)
3.4 เวอรเ์ นียร์ดจิ ติ อล (Digital Vernier Calipers)
3.5 เวอรเ์ นียร์ไฮเกจ (Vernier High Gauge)
3.6 ไมโครมเิ ตอร์ (Micrometer)

4 ความหมายของงานตรวจสอบ
งานตรวจสอบ หมายถึง การตรวจสอบความเรียบของผิวช้ินงาน ความฉากของชิ้นงาน ขนาดความ

โตของช้ินงาน ลักษณะตำแหน่งท่ีตรวจสอบทำให้สามารถทราบขนาดของช้ินงานและมีผิวเรียบ ได้ฉาก ขนาดเล็ก
หรอื ขนาดโตเกนิ ไป ไมม่ ีหนว่ ยระบบในการวดั ค่า

2.5 เคร่อื งมือตรวจสอบ
2.5.1 ฉาก
2.5.2 บรรทัดเสน้ ผม
2.5.3 เกจวัดต่าง ๆ
2.5.4 ขอ้ ควรระวังและความปลอดภัยในการใช้เครอ่ื งมือวัดและตรวจสอบ

4.2 ด้านทักษะหรือการประยกุ ตใ์ ช้
4.2.1 ตะไบปรบั ขนาดชิน้ งาน
4.2.2.ตรวจสอบผวิ งาน ความฉาก และขนาด ตามแบบทก่ี ำหนด
4.2.1. ทำความสะอาดบริเวณพน้ื ที่ปฏบิ ัติงานให้สะอาดและเรยี บร้อย

4.3 ด้านคุณธรรม/ จรยิ ธรรม/ และคุณลกั ษณะท่ีพึงประสงค์และบูรณาการตามหลกั ปรัชญาเศรษฐกิจ
พอเพยี ง
ตรงต่อเวลา มวี ินัย มคี วามรบั ผดิ ชอบ ละเอยี ดรอบคอบ สนใจใฝ่รู้ มีความซ่อื สตั ย์ มีเหตุผล
ประหยดั และปฏิบตั ติ นในแนวทางทีด่ ี

55

5. กจิ กรรมการเรยี นการสอนหรือการเรยี นรู้

ขั้นตอนการสอนหรือกิจกรรมครู ข้นั ตอนการเรียนหรือกิจกรรมของผเู้ รยี น

ขน้ั เตรียม(จำนวน......15.......นาท)ี ขั้นเตรยี ม

1. ครขู านชือ่ ผู้เรยี น

2. ครูทบทวน ให้ข้อมูลย้อนกลับเกี่ยวกับเครื่องมือ นกั เรยี นตอบคำถามที่ครูถาม

การใช้ การบำรุงรักษาและการปฏิบัติเกี่ยวกับการ

ตะไบช้ินงาน

ขน้ั การสอน(จำนวน.......30.......นาที) ขัน้ การสอน

ครใู ห้นกั เรียนทดสอบก่อนเรยี น หนว่ ยที่ 2 นักเรียนจดบนั ทึกสาระสำคัญทค่ี รูอธิบาย

ครูตัง้ คำถามเพ่อื นำเข้าสู่บทเรียนเรอ่ื ง เครื่องมือวดั

และเคร่ืองมือตรวจสอบ

ครใู ห้นักเรยี นทำแบบฝึกหดั หน่วยท่ี 2

ค รู ส า ธิ ต ก า ร วั ด เพ่ื อ ป รั บ ข น า ด แ ล ะ ใ ห้ นั ก เรี ย น

ปฏบิ ตั ิงานตามใบงานที่ 2

(หากผลการปฏิบัติตามใบงานท่ี 2 ยังไม่เรียบร้อย

ใหน้ กั เรยี นปฏิบตั ิอยา่ งต่อเนือ่ งตอ่ ไป)

ขน้ั สรุป (จำนวน.........15.......นาที)
ครสู รปุ เนื้อหาสาระสำคัญในบทเรยี นให้นักเรียน
ตระหนักถึงความสำคัญ ปัญหาท่เี กดิ ขน้ึ และ
แนวทางการแก้ไขปญั หาท้ังทฤษฎีและปฏบิ ตั ิ
ครใู ห้นักเรยี นทดสอบหลังเรยี นหน่วยท่ี 2

56

6. ส่อื การเรยี นการสอน/การเรียนรู้

6.1 ส่ือสิง่ พิมพ์
1. หนังสอื งานฝกึ ฝมี อื 1 รหสั 2100-1003 หน่วยที่ 3
2. แบบประเมนิ ผลการเรยี นรู้และแบบประเมนิ พฤติกรรม หน่วยท่ี 3
3. ใบงานท่ี 3/เครื่องมือ วสั ดอุ ปุ กรณ์ในการปฏบิ ตั งิ าน
4. หอ้ งสมุดวทิ ยาลยั ศนู ย์วทิ ยบริการ หอ้ ง Internet

6.2 ส่ือโสตทัศน์
............................................................................................................................. .................................................
..............................................................................................................................................................................
............................................................................................................................. .................................................
............................................................................................................................. .................................................

6.3 ส่ือของจรงิ
..................................................................................................................................................................... .........
.......................................................................................................................... ....................................................
............................................................................................................................. .................................................
........................................................................................................................................................... ...................

7. แหลง่ การเรยี นการสอน/การเรียนรู้

7.1 ภายในสถานศกึ ษา
7.1.1. หอ้ งสมดุ วทิ ยาลยั ศูนยว์ ทิ ยุบริการ ห้อง Internet

7.2 ภายนอกสถานศึกษา
............................................................................................................................. .................................................
............................................................................................................................... ...............................................

57

.................................................................................... ..........................................................................................
............................................................................................................................. .................................................

8. งานทีม่ อบหมาย

8.1 ก่อนเรยี น

............................................................................................................................. .................................................
.................................................................................................................................................................. ............
....................................................................................................................... .......................................................

8.2 ขณะเรียน
............................................................................................................................. .................................................
.................................................................................. ............................................................................................
............................................................................................................................. .................................................

8.3 หลังเรยี น
............................................................................................................................. .................................................
..............................................................................................................................................................................
............................................................................................................................. .................................................

9. ผลงาน/ชน้ิ งาน ทเี่ กิดจากการเรียนรขู้ องผู้เรยี น

............................................................................................................................. .................................................
............................................................................................................................. .................................................
......................................................................... ........................................................................................ .............

10. เอกสารอ้างองิ

............................................................................................................................. .................................................
............................................................................................................................. .................................................
........................................................................................................................................................................ ......

58

11. การบรู ณาการ/ความสัมพันธ์กบั รายวิชาอืน่

............................................................................................................................. .................................................
.................................................................................. ............................................................................................
............................................................................................................................. .................................................

12. หลกั การประเมินผลการเรยี น

12.1 ก่อนเรียน
1) ใช้สมุดบนั ทึกเวลาเรยี นฯ ขานชื่อผู้เรียนและตรวจการตรงต่อเวลา
2) ใช้แบบสงั เกตความพร้อมในการเรียน ประเมนิ ความพร้อม เชน่ มเี ครื่องมือ หนังสือ

สมุด ปากกา การแต่งกาย เป็นต้น
12.2 ขณะเรียน
1) ใช้แบบสงั เกตพฤตกิ รรม สงั เกตการตอบคำถาม ความสนใจใฝร่ ู้ ความรับผิดชอบ

ตอ่ การปฏบิ ัตงิ าน
12.3 หลังเรยี น
1) ภาคทฤษฎี แบบประเมินผลหลงั การเรยี นรู้ผา่ นเกณฑ์การประเมิน 50%
2) ภาคปฏบิ ัติ ประเมนิ การฝึกปฏบิ ัติตามใบงานที่ 3 สง่ งานตามข้อกำหนด

13. รายละเอยี ดการประเมนิ ผลการเรียน

59

จดุ ประสงคข์ ้อที่ 1 อธิบายความหมายของงานวดั
1. วิธีการประเมนิ : แบบประเมนิ ผลการเรียนรู้และแบบประเมนิ พฤติกรรม หนว่ ย

ที่ 3
2. เครอื่ งการประเมิน : ประเมนิ การฝึกปฏิบัติตามใบงานที่ ใบงานที่ 3 งานร่างแบบ

สง่ งานตามข้อกำหนด
3. เกณฑ์การประเมนิ : แบบประเมนิ ผลหลงั การเรยี นรู้ผ่านเกณฑ์การประเมิน
4. เกณฑ์การผา่ น : 50%

จุดประสงคข์ ้อท่ี 2 อธบิ ายข้นั ตอนการใชเ้ คร่อื งมอื งานวดั และเคร่ืองมือตรวจสอบอยา่ งถกู ต้องและ
ปลอดภยั

1. วิธีการประเมนิ : แบบประเมนิ ผลการเรียนรแู้ ละแบบประเมินพฤติกรรม หน่วย
ท่ี 3

2. เครื่องการประเมนิ : ประเมินการฝึกปฏบิ ัตติ ามใบงานท่ี 3 งานรา่ งแบบ
ส่งงานตามข้อกำหนด

3. เกณฑ์การประเมิน : แบบประเมนิ ผลหลังการเรียนรู้ผ่านเกณฑ์การประเมนิ
4. เกณฑ์การผ่าน : 50%

14. แบบทดสอบกอ่ นเรยี น

หนว่ ยการสอนท่ี ........... ชอื่ หนว่ ยการสอน
..............................................................................................................
วตั ถุประสงค์ เพื่อ
………………………………………………………………….......................................…………………………….
ขอ้ คำถาม
................................................................................................................................................................... ...........
........................................................................................................................ ......................................................
............................................................................................................................. .................................................

เฉลยแบบทดสอบกอ่ นเรยี น

60

................................................................................................................................. .............................................
...................................................................................... ........................................................................................
............................................................................................................................. .................................................

15. แบบทดสอบหลงั เรยี น

หนว่ ยการสอนที่ ......... ชอ่ื หนว่ ยการสอน
..............................................................................................................
วัตถปุ ระสงค์ เพ่ือ ……………………………………………………………………………………………….
ข้อคำถาม
............................................................................................................................. .................................................
................................................................................................................................................................ ..............
..................................................................................................................... .........................................................

เฉลยแบบทดสอบกอ่ นเรียน

............................................................................................................................. .................................................
.................................................................................. ............................................................................................
............................................................................................................................. ................................................

61

16. ใบความรูท้ ี่ ....1....

หน่วยการสอนท่ี ....2..... ชื่อหน่วยการสอน เครื่องมือวัดและเครื่องมือตรวจสอบ
ชื่อหัวข้อเร่ือง 1 ความหมายของงานวดั

2 หน่วยการวัด
3 เครอ่ื งมือวดั
4 ความหมายของงานตรวจสอบ
5 เคร่ืองมือตรวจสอบ

หนว่ ยวดั

ในงานการผลิตทุกชนิด เพื่อท่ีจะให้ได้ผลิตภัณฑ์มีรูปร่างและขนาดตามท่ีกำหนดหรือ
ตอ้ งการ จะต้องมกี ารควบคุมขนาด น่ันคือ ต้องมีการวัดเขา้ มาเก่ียวข้อง ดงั น้ัน การใช้เคร่อื งมอื และ
การอ่านเป็นสิ่งจำเป็นอย่างย่ิงที่จะต้องเรียนรู้ให้เข้าใจและอ่านได้ถูกต้อง ซ่ึงในงานอุตสาหกรรม
ส่วนมากแล้วจะเป็นการวัดความกว้าง ความยาว และความหนาของช้ินงาน สำหรับหน่วยวัดใน
ประเทศไทย ยังมีท้ังหน่วยวัดระบบอังกฤษและเมตริก แต่ก็ยังมีเครื่องมือวัดและเคร่ืองจักรกลท่ีใช้
หนว่ ยวัดในระบบองั กฤษอยู่เปน็ จำนวนมากโดยเฉพาะการค้าขายทางด้านอุตสาหกรรมและทางชอ่ งก็ยัง
ใช้ระบบอังกฤษกันอยู่บ้าง เครอ่ื งมอื ช่างท่ีใช้สำหรับวัดขนาดมีหลายชนิด แตท่ ่ีสำคัญๆ คือ ฉากผสม
ฟตุ เหลก็ เวอรเ์ นยี รค์ าลเิ ปอร์ และไมโครมิเตอร์ เป็นต้น

หน่วยวดั ความยาวทยี่ ังใช้กนั อย่ใู นประเทศไทย มอี ยู่ 2 ระบบ คอื
1. ระบบอังกฤษ ใชก้ ันในประเทศสหรัฐอเมริกา มีหน่วยวัดเรียงจากสัน้ สุดไปถึงยาวสุด
ดังน้ี นว้ิ ฟตุ หลา ไมล์
มาตราสว่ นของหนว่ ยวดั ระบบองั กฤษ
12 นิ้ว = 1 ฟตุ
3 ฟตุ = 1 หลา
1,760 หลา = 1 ไมล์
2. ระบบเมตริก ปัจจุบันเปน็ ระบบวดั สากล (Standard International Unit, SI Unit)
นิยมใช้กันมากโดยเฉพาะประเทศแถบยุโรป และเอเชีย มีหน่วยวัดเรียงจากสั้นสุดไปถึงยาวสุด ดังน้ี
มลิ ลิเมตร เซนติเมตร เดซิเมตร เดคาเมตร เฮกโตเมตร และกิโลเมตร
มาตราส่วนของหนว่ ยวดั ระบบเมตริก
10 มิลลิเมตร = 1 เซนตเิ มตร
10 เซนติเมตร = 1 เดซเิ มตร
10 เดซิเมตร = 1 เมตร
10 เมตร = 1 เดคาเมตร
10 เดคาเมตร = 1 เฮกโตเมตร

62

10 เฮกโตเมตร = 1 กโิ ลเมตร

ตารางเปรียบเทยี บความยาวระหว่างระบบเมตริกและระบบอังกฤษ

เมตรกิ เปน็ องั กฤษ 0.03937 นว้ิ องั กฤษ เปน็ เมตริก
1 มลิ ลิเมตร = 0.3937 นวิ้ 1 นิว้ = 25.4 มลิ ลเิ มตร
1 เซนติเมตร = 39.37 น้วิ 1 น้ิว = 2.541 เซนติเมตร
1 เมตร = 0.6214 ไมล์ 1 นิ้ว = 0.0254 เมตร
1 กิโลเมตร = 1 ไมล์ = 1.609 กิโลเมตร

การวัดโดยตรงและการวดั เปรยี บเทยี บ

เคร่ืองมือวดั ความยาวทงั้ หลายจำเป็นต้องมีสเกลประกอบอยู่ เคร่อื งมือวัดประเภทบรรทัดเหล็กหรือ
ตลับเมตร อาศัยหลักการวัด คือ นำบรรทัดไปทาบกับส่วนที่ต้องการ และใช้สายตาถา่ ยทอดขนาดจากงาน
จริงลงบนบรรทัด และอ่านค่าตามสเกลจากบรรทัด วิธีนี้เรียกว่า “การวัดโดยใช้สเกลประกอบสายตา”
หรือเรยี กวา่ “วดั โดยตรง” ดังแสดงในรปู ท่ี 2.1

รูปท่ี 2.1 แสดงลักษณะของการวดั โดยตรง

จากรูปที่ 2.1 เป็นการวัดโดยตรงซ่ึงการวัดด้วยวิธีน้ี จะละเอียดถูกต้องหรือไม่น้ันข้ึนอยู่กับตำแหน่งท่ีมอง
โดยเฉพาะการวดั ขนาดของชิ้นงานที่ไม่แบนราบ โอกาสผิดพลาดจากการวัดจะยิ่งมีมาก เช่น การวัดช้ินงาน
กลม เป็นตน้

63

การอ่านขนาดด้วยบรรทัดเหล็ก ถ้าตำแหน่งการอ่านอยู่คนละตำแหน่งแล้ว จะอ่านได้ขนาดท่ีไม่
เท่ากนั ซึ่งปญั หาที่กล่าวมาจะถูกลดลงโดยสิน้ เชงิ โดยการวัดด้วยขาวัดสัมผัสผิวงาน และจากน้ันจึงนำไปทาบ
กับสเกลของบรรทัดอีกคร้ังหน่ึง เพ่ืออ่านค่าที่ถูกต้อง การวัดเช่นน้ีเรียกว่า “การวัดเปรียบเทียบ” ซึ่ง
เคร่ืองมือที่ทำหน้าท่ถี า่ ยทอดขนาดนน้ั เรยี กวา่ “คาลเิ ปอร”์ หรือวงเวยี นวดั ดังแสดงในรูปท่ี 2.2

รูปที่ 2.2 แสดงลักษณะการวัดแบบเปรยี บเทยี บชนิ้ งานกลมซ่ึงจะไดข้ นาดความโตที่เทีย่ งเมตร
ชนิดของเครอ่ื งมอื วดั และการใชง้ าน
บรรทัดเหล็ก (Steel Rule)

ส่วนใหญ่จะทำจากเหล็กไร้สนิม (Stainless Steel) เป็นเครื่องมือใช้วัดระยะความยาวมีสเกลบอก
ขนาด 2 ระบบ คือ ระบบเมตรกิ และระบบอังกฤษ มหี ลายขนาด เช่น ขนาด 6 น้ิว, 12 น้ิว, 24 น้ิว
และ 36 นิ้ว เปน็ ตน้

บรรทัดเหล็กในระบบเมตริก จะแบ่งเป็นเซนติเมตร และใน 1 เซนติเมตรแบ่งเป็น 10 มิลลิเมตร
ใน 1 มิลลิเมตร จะแบ่งขีดยอ่ ยเป็น 0.5 มิลลิเมตร ฉะนัน้ ค่าความละเอียดสงู สุดของบรรทัดเหลก็ ในระบบ
เมตรกิ คอื 0.5 มลิ ลเิ มตร
ส่วนบรรทัดเหล็กในระบบอังกฤษแบ่ง 1 น้วิ เป็น 8 ส่วนเท่าๆ กัน ฉะนั้น 1 ส่วนมีค่าเท่ากับ 1 น้ิว

8

หรือนิยมเรียกกันว่า 1 หุน และ 8 หุน คือ 1 น้ิวนั่นเอง การแบ่งขีดวัดบนสเกลบรรทัดเหล็กน้ี อาจ
แบ่งเป็น 8 ส่วน, 16 ส่วน, 32 ส่วน และ 64 ส่วนใน 1 นิ้ว แล้วแต่ความหยาบหรือความละเอียด

64

ของบรรทัดนั้น การแบ่งความละเอียดของน้ิวนั้นจะแบ่งเฉพาะ 1-3 น้ิวแรกเท่าน้ัน ส่วนน้ิวต่อไปจะแบ่ง
ความละเอียดเพยี ง 1 นิ้ว เนอ่ื งจากไมจ่ ำเป็นตอ้ งแบง่ ใหล้ ะเอียดทุกนว้ิ ดงั แสดงในรปู ที่ 3.3

16

รูปท่ี 2.3 แสดงลักษณะของบรรทดั เหล็ก และการใช้งาน
บรรทัดวัดมุม
บรรทัดวัดมุมน้ีนักศึกษาจะต้องพบเห็นและใช้งานอยู่เสมอในงานช่าง ตัวมันจะประกอบด้วย 2
ส่วน คือ ส่วนหัว ซ่ึงมีลักษณะเป็นครึ่งวงกลมมีส่วนแบ่งทั้งหมด 180 องศาและส่วนใบ ซ่ึงใช้แนบกัน
ดา้ นขา้ งของช้ินงาน ขณะทำการวดั มุม ดังแสดงในรูปที่ 2.4

รูปที่ 2.4 แสดงลกั ษณะของบรรทัดวัดมมุ และการใชง้ าน

คาลิเปอร์ (Caliper)
เป็นเคร่ืองมือวัดชนิดหน่ึงซ่ึงเป็นเคร่ืองมือวัดแบบเก่า ปัจจุบันมีการนำมาใช้งานน้อยมาก

เป็นเคร่ืองมือถ่ายทอดขนาดซึ่งไม่มีสเกลเป็นของตนเอง ถ้าต้องการทราบค่าต้องนำไปเทียบกับบรรทัด
โอกาสที่ได้ค่าผิดพลาดก็มีเนอ่ื งจากมีการเคลื่อนย้ายขนาดออกมาจากชน้ิ งาน มี 2 ชนิด คือ

65

1. คาลเิ ปอรว์ ดั นอก ใช้สำหรบั วัดขนาดความโตภายนอกของเพลา ดงั แสดงในรปู ที่ 3.5 (ก)
2. คาลเิ ปอรว์ ดั ใน ใชส้ ำหรบั วัดขนาดความโตของรูภายในช้นิ งาน ดังแสดงในรูปท่ี 3.5 (ข)

รปู ท่ี 2.5 แสดงลกั ษณะและวิธีการใชง้ านของคาลเิ ปอร์วัดนอกและวัดใน
ฉากผสม (Combination Square)
เป็นเครื่องมือวัดท่ีประกอบด้วยอุปกรณ์การวัดหลายชนิด ประกอบอยู่ด้วยกัน มีประโยชน์อย่าง
มาก นิยมนำมาใชใ้ นงานโลหะท่ัวไป มีสว่ นประกอบจำนวน 4 ชิน้ ดงั นี้

1. หัวหาศูนย์กลาง (Center Head)
2. หัวปรบั แบ่งองศา (Protractor Head)
3. หวั ฉากและ 45 องศา (Square Head)
4. บรรทัด (Steel Rule)

สามารถใช้หาจุดศูนยก์ ลางของช้ินงานทีม่ ีลักษณะเปน็ แทง่ กลมได้อย่างรวดเรว็ ใชว้ ดั
ขนาดชิ้นงาน วดั มุม 90 องศา 45 องศา วดั ระดับน้ำ และวดั มุมตา่ งๆ ได้ ดงั แสดงในรูปที่ 2.6

66

รูปที่ 2.6 แสดงลักษณะและการใชง้ านของฉากผสม

เวอร์เนยี ร์คาลิเปอร์ (Vernier Calipers)
เวอร์เนียร์คาลิเปอร์ เป็นเครื่องมือวัดท่ีได้รับการพัฒนา ปรับปรุงมาจากการวัดโดยตรงจาก

บรรทัดและการวัดโดยอ้อมจากคาลิเปอร์ ทำให้สามารถอ่านขนาดได้โดยตรงในขณะท่ีปากจับชิ้นงานอยู่ มี
ความละเอียดและเที่ยงตรงสูง ปัจจุบันนิยมใช้กันมากในงานอุตสาหกรรมและงานทั่วๆ ไป เรียกว่าในงาน
ช่างจะขาดเคร่ืองมือวัดชนิดน้ีไม่ได้เลยทีเดยี ว สามารถวัดขนาดความโตภายนอก ขนาดความโตภายในรูเจาะ
และขนาดความลึกของรเู จาะได้ ดังแสดงในรูปที่ 2.7

รูปที่ 2.7 แสดงลกั ษณะและส่วนต่าง ๆ ของเวอร์เนยี ร์คาลเิ ปอร์

ส่วนประกอบของเวอรเ์ นยี ร์คาลเิ ปอร์

จากรูปท่ี 2.7 จะเหน็ วา่ เวอรเ์ นยี รค์ าลเิ ปอร์มสี ว่ นประกอบต่างๆ ดงั นี้
1. ตวั บรรทดั เป็นชิ้นสว่ นหลกั เพ่ือใช้ในการประกอบเข้ากบั สว่ นอนื่ ๆ บนตัวบรรทัดจะ

มีสเกลความยาว ท้งั ระบบอังกฤษ (นิ้ว) โดยท่ัวไปจะอยูด่ า้ นบน และระบบเมตริก (มิลลิเมตร) ซ่งึ จะอยทู่ าง
ด้านลา่ ง สเกลบนบรรทัดนเ้ี รยี กว่า สเกลหลกั ทำหน้าท่เี ช่นเดยี วกับบรรทดั เหล็ก

2. ปากวัดนอก ปากข้างหนึ่งจะออกแบบใหค้ งที่ และเป็นสว่ นหนง่ึ ของบรรทัด ส่วน
อีกปากหนึ่งจะติดอยู่กับสเกลเลื่อน สามารถเลื่อนไปมาได้บนบรรทัด ทำให้ปรับเล่ือนวัดงานได้หลายขนาด
จึงใช้สำหรบั วดั ขนาดภายนอกของงานทว่ั ไป เปรยี บเสมอื นคาลิเปอรว์ ัดนอกประกอบสเกล

3. ปากวดั ใน จะอยู่ด้านบนของบรรทดั ปากขา้ งหนง่ึ คงทแ่ี ละเป็นสว่ นของบรรทดั เชน่
กนั อีกข้างหน่ึงจะติดอยู่บนสเกลเล่ือน ใช้วัดขนาดภายในของช้ินงาน เช่น รูเจาะภายในของชิ้นงาน ขนาด
ความโตภายในทอ่ และความโตของรา่ ง เป็นต้น ทำหน้าท่เี สมือนคาลิเปอรว์ ัดในประกอบสเกล

4. ก้านวัดลกึ จะอยดู่ ้านท้ายของเวอร์เนียร์ กา้ นวัดลกึ นี้จะประกอบติดอยู่กับสเกลเลือ่ น
จงึ สามารถเลอื่ นเข้าออกพรอ้ มกบั สเกลเล่อื น ทำให้สามารถวดั ความลึกของช้นิ งานได้หลายขนาด

เวอร์เนียรท์ ี่ใชก้ ันอย่ใู นปจั จบุ ันมี 2 ระบบ สามารถอา่ นคา่ ได้ละเอยี ด ดังนี้
1. ระบบองั กฤษ

67

1) วดั เปน็ เศษสว่ นของนวิ้ ปจั จุบันไม่นยิ มนำมาใชว้ ัดกนั มากนกั เนือ่ งจากเปน็ การ

วัดที่มคี วามละเอียดน้อยและอา่ นค่ายาก มีความละเอยี ดในการวัด 1 น้วิ

128

2) วัดเปน็ จุดทศนิยมของน้ิว สำหรบั หน่วยงานทใี่ ชห้ นว่ ยการวัดเปน็ นวิ้ จะนยิ มใช้

การอา่ นคา่ เปน็ จุดทศนยิ มของนวิ้ มคี วามละเอยี ดในการวัด 1 น้วิ หรือ 0.001 น้วิ

1, 000

2. ระบบเมตรกิ หรือระบบ SI Unit

วดั เปน็ จุดทศนยิ มของมิลลิเมตร มคี วามละเอยี ดดงั นี้

1) วัดละเอียดได้ 1 มม. หรือ 0.05 มม.

20

2) วดั ละเอียดได้ 1 มม. หรอื 0.02 มม.

50

ส่วนมากเวอร์เนยี ร์ทใ่ี ช้กันอยถู่ ้าสเกลดา้ นลา่ งวัดได้ละเอียด 1 มิลลเิ มตร สเกลด้านบน

20

จะวัดหน่วยเป็นน้ิวได้ 1 นิ้ว และถ้าสเกลด้านล่างวัดได้ละเอียด 1 มิลลิเมตร สเกลด้านบนของ

128 50

เวอร์เนียร์จะวัดหน่วยเป็นน้ิวได้ละเอียด ถึง 1 น้ิว ซ่ึงในที่น้ีจึงขอกล่าวเพียงเฉพาะเวอร์เนียร์วัด

1, 000

ละเอียด 1 น้ิว, 1 นิ้ว, 1 มิลลิเมตร และ 1 มิลลเิ มตร
128 1, 000 20 50

การอา่ นเวอรเ์ นียร์

1. เวอร์เนียร์วดั ละเอียด 1 มิลลเิ มตร

20

มหี ลักการแบง่ สเกลและอ่านการอา่ น ดังนี้

68

ก) บนบรรทดั สเกล (Main Scale) แบ่งเป็นเซนตเิ มตร ใน 1 ซม. แบง่ เปน็
10 ชอ่ ง ฉะนนั้ 1 ชอ่ งมคี ่า 1 มิลลเิ มตร

ข) สเกลเลอ่ื น (Vernier Scale) แบ่งเป็น 20 ช่อง ซงึ่ มคี วามยาว 19 มม. ของ
บรรทดั สเกล (ขีดท่ี 20 ของสเกลเลอื่ นตรงกบั ขีดที่ 19 มม. ของบรรทดั สเกล)

ฉะนัน้ 1 ขีดของเสเกลเลอื่ นมคี า่ = 19 มม.
=
20

0.95 มม.

 ความแตกต่างของบรรทัดสเกลกับสเกลเลื่อน ท่ีจะขยับให้แต่ละขีดตรงกัน หรือวัดได้

ละเอยี ดทส่ี ุด 1- 19 = 1 หรือ 0.05 มม.

20 20

สรปุ

• ถ้าขดี ท่ี 1 ของสเกลเลอ่ื นตรงกับขดี ของบรรทดั สเกล จะมีคา่ 0.05 มม.
• ถ้าขีดท่ี 2 ของสเกลเลอ่ื นตรงกบั ขีดของบรรทัดสเกล จะมคี ่า 0.1 มม.
• ถ้าขดี ท่ี 3 ของสเกลเล่ือนตรงกับขดี ของบรรทดั สเกล จะมคี ่า 0.15 มม.
• ถา้ ขดี ที่ 20 ของสเกลเล่ือนตรงกบั ขีดของบรรทดั สเกล จะมีค่า 1 มม.
ในขณะเดยี วกันถ้ายอ้ นไปดทู ี่ขีด 0 ก็จะตรงกับขดี ของบรรทัดสเกลเช่นเดียวกบั บรรทัด

สเกลว่าไดโ้ ตเท่าไรก่อน และส่วนเกินที่อา่ นได้ ก็อ่านบนสเกลเลือ่ นรวมเข้าไปดงั ตัวอย่างขา้ งล่าง

ตัวอย่างการอา่ นสเกลเวอรเ์ นียร์คาลเิ ปอร์ 1 มิลลิเมตร

20

69

เพ่ือให้การอ่านสเกลง่ายขึ้น เวอร์เนียร์คาลิเปอร์ทั่วไปจึงกำหนดตัวเลขของค่าที่จะอ่านลงบนขีดของ
สเกล ดังภาพท่ี 1 ดังนั้น เมื่อสเกลของสเกลเล่ือนหมายเลข 1 ตรงกับขีดของบรรทัดสเกลก็อ่านค่าได้ 0.1
มม. และถ้าขีดสนั้ ของสเกลเลื่อนตรงกับขดี ของบรรทัดสเกลก็อา่ นค่า 0.5 มม.
พิจารณาภาพท่ี 2 ขีดศูนย์ของสเกลเลื่อนตรงกับขีดที่ 4 ของบรรทัดสเกล ระยะของปากท่ีเปิดออกก็คือ
ความยาวระหว่างขดี ศนู ย์ของสเกลทัง้ สอง ดังนน้ั คา่ ท่อี ่านได้ คือ 4.0 มม.

พิจารณาภาพที่ 3 ขีดศูนย์ของสเกลเลอื่ นผ่านขีดท่ี 7 ของบรรทัดสเกลไปเล็กน้อยและเม่ือ
ดูที่สเกลเลื่อนพบว่า ขีดหมายเลข 2 ของสเกลเล่ือนตรงกับขีดของบรรทัดสเกลค่าท่ีอ่านได้ คือ
ระยะห่างระหว่างขีดศูนย์ของสเกลท้ังสองนน่ั เอง นั่นคือ 7.2 มม. (7.00 มม. + 4 มม.)

20

พิจารณาภาพที่ 4 ค่าท่ีอ่านได้ก็คือ ระยะห่างระหว่างขีดศูนย์ของสเกลท้ังสอง ซ่ึงเท่ากับ
3.25 มม. (3.00 มม. + 5 มม.)

20

2. เวอร์เนยี รว์ ดั ละเอียด 1 มลิ ลิเมตร

50

มีหลักการแบ่งสเกลและการอา่ น เชน่ เดยี วกับเวอร์เนยี รว์ ัดละเอียด 1 มิลลเิ มตร คือ

20

1) บนบรรทดั สเกล (Mainscale) แบ่งเป็นเซนตเิ มตร 1 ซม. แบง่ เป็น 10 ช่อง
ดงั นนั้ 1 ช่องมีค่า 1 มม.

2) สเกลเลอ่ื น (Vernier Scale) แบ่งเปน็ 50 ช่อง ซ่ึงมคี วามยาว 49 มม. ของ

70

บรรทดั สเกล (ขีดที่ 50 ของสเกลเล่อื นตรงกับขดี ที่ 49 ของบรรทดั สเกล)
ฉะนั้น 1 ขดี ของสเกลเล่ือนมีคา่ = 49 มม.

50

= 0.98 มม.
 ความแตกต่างของบรรทัดสเกลกับสเกลเลื่อนที่ขยบั ใหแ้ ต่ละขีดตรงกัน หรือวัดได้ละเอียดท่ี
ใด = 1 - 49

50

= 1 หรือ 0.02 มม.

50

สรุป
• ถ้าขีดท่ี 1 ของสเกลเลอื่ นตรงกับขดี ของบรรทดั สเกล จะมีค่า = 0.02 มม.
• ถา้ ขีดท่ี 2 ของสเกลเลอื่ นตรงกบั ขีดของบรรทดั สเกล จะมีค่า = 0.04มม.
• ถ้าขดี ที่ 3 ของสเกลเล่อื นตรงกบั ขีดของบรรทดั สเกล จะมีค่า = 0.06มม.
• ถ้าขีดท่ี 50ของสเกลเลื่อนตรงกบั ขีดของบรรทัดสเกล จะมคี า่ = 1 มม.
ในขณะเดียวกันถ้าย้อนไปดูที่ขีด 0 ก็จะพบว่า อยู่ตรงขีดของบรรทัดสเกลเช่นเดียวกัน

หลักการอ่านกใ็ หด้ ูว่าตำแหน่ง 0 ของสเกลเลื่อนตรงกับขีดใดบนบรรทัดสเกล สว่ นเกินท่ีอ่านไม่ไดก้ ็ให้
อ่านบนสเกลเลือ่ น แลว้ นำมารวมกัน ดังตวั อย่างขา้ งล่าง
ตัวอยา่ งการอ่านเวอร์เนียร์ 1/50 มม.

1. คา่ ทอ่ี ่านไดก้ ็คือ ระยะหา่ งระหวา่ งขีดศนู ยข์ องสเกลทัง้ สอง จากรปู จะเหน็ วา่ ขีดศนู ย์
ของสเกลเลอ่ื นเลยขีด 12 ของบรรทดั สเกลมาเลก็ น้อย ใหอ้ ่านท่ีบรรทดั สเกลกอ่ นได้ 12 มม.

2. คา่ ที่เหลอื ใหอ้ ่านทีส่ เกลเลือ่ น เพอื่ ให้การอ่านสเกลง่ายขน้ึ ถา้ สเกลเล่ือนหมายเลข 1
ตรงกับบรรทัดสเกลก็ให้อ่าน 0.1 มม. ถ้าหมายเลข 2 ตรงก็ให้อ่าน 0.2 มม. ส่วนขีดย่อยๆ 5
ขีดระหว่างช่องหมายเลขบนสเกลเม่ือมีค่าขีดละ 0.02 มม. ถ้าขีดท่ี 2 ตรงก็ให้อ่าน 0.04 แล้วจึง
นำมารวมกนั

พิจารณาจากภาพจะเห็นว่า ขีดที่ตรงกับบรรทัดสเกล คือ เลยเลข 2 ไปไม่ถึงเลข 3
อา่ น
ได้ 0.2 มม. แล้ว ไปอ่านท่ีขีดยอ่ ยระหวา่ ง ขดี 2 และ3 ไดข้ ดี ท่ี 2 ตรง อา่ นไดอ้ กี 0.04

 ค่าทีอ่ า่ นได้บนสเกลเล่ือน คอื 0.2 + 0.04 = 0.24 มม.

71

3. คา่ ท่ีอา่ นไดร้ วม 12 + 0.24 = 12.24 มม.

3. เวอร์เนยี ร์วดั ละเอียด 1 น้วิ มีหลักการแบง่ สเกลและการอ่าน ดงั น้ี

128

การอ่านจะอ่านเป็นเศษส่วนสามารถอ่านได้ละเอียดถึง 1 นิ้ว ซึ่งแน่นอนอย่างยิ่งท่ี

128

จะต้องให้สเกลหลักแบ่งเป็นเศษส่วนด้วยและแบ่งให้สัมพันธ์กับตัวเลข 128 นั่นคือ บรรทัดสเกลจะ

แบ่งความยาว 1 นิ้ว ออกเป็น 16 ส่วน ทำให้แต่ละส่วนยาวเท่ากับ 1 น้ิว เมื่อต้องการความ

16

แตกต่าง 1 น้ิว ก็คือ ให้สเกลเล่ือนเล็กกว่าบรรทัดสเกล 1 นิ้ว หรือให้สเกลเล่ือนโตช่อง

128 128

ละ 1  - 1/128 = 7 นว้ิ สำหรบั 7 น้ิว ก็ได้มาจากการแบ่ง 7 นิว้
16 128 128 16

ออกเป็น 8 ส่วน น่ันเอง ส่วนวิธีอ่านก็เช่นเดียวกับการอ่านสเกลเวอร์เนียร์แบบเมตริก

คือ ตำแหน่ง 0 ของสเกลเลอื่ นช้ีบนบรรทดั สเกลที่ขีดใดก็อา่ นตรงนัน้ ส่วนทีเ่ กินมากอ็ ่านบนสเกลเลอื่ น

มหี ลกั การอ่าน ดังนี้

1. บนบรรทดั สเกล (Main Scale) ใน 1 นิว้ แบ่งเปน็ 16 ชอ่ ง ดงั นั้น 1 ชอ่ ง มคี ่า

1 นิว้

16

2. ถ้าขีดที่ 1 ของสเกลเล่ือนตรงกบั ขดี ของบรรทดั สเกล จะมคี ่า = 1 นิ้ว

128

ถา้ ขดี ที่ 2 ของสเกลเล่อื นตรงกบั ขีดของบรรทัดสเกล จะมคี ่า = 2 นวิ้

128

หรือ 1 น้วิ

64

ถา้ ขีดที่ 3 ของสเกลเลอ่ื นตรงกบั ขดี ของบรรทัดสเกล จะมคี ่า = 3 นวิ้

128

72

ถา้ ขีดท่ี 8 ของสเกลเลื่อนตรงกับขดี ของบรรทดั สเกล จะมคี า่ = 8 นิว้

128

หรือ 1 น้วิ

16

ในขณะเดียวกันถ้าย้อนไปดูท่ีขีด 0 ของสเกลเลื่อน จะพบว่าอยู่ตรงกับขีดบนบรรทัดสเกล
เช่นเดยี วกนั

ตัวอยา่ งการอ่านเวอรเ์ นียร์วัดละเอียด 1 น้ิว

128

1. ค่าท่ีอา่ นได้กค็ ือ ระยะห่างระหว่างขีดศูนย์ของ
สเกลทั้งสอง จากภาพจะเห็นว่าขีดศูนย์ของสเกลเลื่อน
ได้ผ่านระยะ 2 นิ้ว และอยู่ระหว่างขีดท่ี 3 กับขีดท่ี 4
สามารถอ่านท่ีบรรทัดสเกลได้

2. ค่าท่เี หลอื ใหอ้ า่ นทส่ี เกลเลื่อน จากภาพจะเห็นว่าขีดที่ 3 ของสเกลเล่ือนตรงกับขดี
ของบรรทัดสเกล สามารถอ่านได้ 3 นว้ิ

128

3. คา่ ท่ีอ่านได้รวมกนั = 2 3 + 3 = 2 27

16 128 128

4. เวอรเ์ นียรว์ ดั ละเอียด 1 นิ้ว หรือ 0.001 นิ้ว

1, 000

เวอร์เนียร์ชนิดแบ่งละเอียด 1 หรือ 0.001

1, 000

น้ิว ใน 1 นิ้ว จะถูกแบ่งออกเป็น 10 ช่องใหญ่
ดังน้ัน ในแตล่ ะชอ่ งใหญ่มีค่า 1 นว้ิ หรือ 0.1 น้ิว

10

ในแต่ละช่องของ 1 นิ้ว หรอื 0.1 นิ้ว ยงั แบ่ง

10

ออกเป็น 4 ช่องเล็ก ดังนั้น ใน 1 ช่องเล็ก มีค่า
1 หรือ 0.1 = 0.025 นิว้

40

เม่ือต้องการอ่านละเอียดถึง 0.001 นิ้ว สเกลเล่ือนจึงควรโต 0.025 - 0.001 =
0.024 นวิ้ กระทำไดโ้ ดยนำ 24 ช่องของบรรทดั สเกลมาแบ่งออกเป็น 25 สว่ น

จะเห็นว่า ค่าความแตกต่างระหว่างบรรทัดสเกลกับบรรทัดเล่ือน มีค่าเท่ากับ 0.025 –
0.024 = 0.001 นิ้ว ( 1 นว้ิ )

1, 000

73

สรปุ
• ถ้าขีดท่ี 1 ของสเกลเล่ือนตรงกบั ขดี ของบรรทัดสเกล จะมีคา่ = 0.001 นิว้
• ถา้ ขีดที่ 2 ของสเกลเลอ่ื นตรงกบั ขดี ของบรรทดั สเกล จะมคี ่า = 0.002 นวิ้
• ถ้าขีดที่ 3 ของสเกลเลอื่ นตรงกับขีดของบรรทัดสเกล จะมคี า่ = 0.002 นวิ้
• ถ้าขีดท่ี 25 ของสเกลเล่ือนตรงกบั ขีดของบรรทดั สเกล จะมีค่า = 0.025 น้ิว

ตวั อย่างการอา่ นคา่ เวอรเ์ นียรว์ ดั ละเอียด 1 นวิ้

1, 000

1. ค่าท่ีอ่านได้ คือ ระยะห่างระหว่างขีดศูนย์
ของสเกลท้ังสองจากภาพ จะเห็นว่าขีดศูนย์ของสเกล
เล่ือนผ่าน 2 น้ิว มายังช่องท่ี 4 และเลยขีดแรกไป
เล็กน้อยสามารถอ่านที่บรรทัดสเกลได้ คือ 2 นิ้ว +
ช่องท่ี 4 คือ 0.4 น้ิว + อีก 1 ขีด คือ 0.25 น้ิว
ได้เท่ากับ 2.425 นิว้
2. ค่าท่ีเหลอื ใหอ้ ่านท่ีสเกลเลอ่ื น จะเหน็ ว่า แตล่ ะช่องในสเกลเล่ือนมีค่าเท่ากับ 0.001
นิ้ว ซ่งึ ขดี ที่ 15 ของสเกลเลือ่ นตรงกบั ขีดบนบรรทดั สเกล อ่านได้ 0.015 น้วิ
3. คา่ ที่อา่ นได้รวมกัน = 2.425 + 0.015 = 2.440 นิว้

การใช้เวอรเ์ นียรค์ าลเิ ปอร์

เนื่องจากเวอร์เนียร์คาลิเปอร์ เป็นเครื่องมือวัดละเอียดและเป็นเคร่ืองมือท่ีประกอบกันข้ึนด้วย
ช้ินส่วนจำนวน 3 ชิ้น ดังน้ันการใช้งานผู้ปฏิบัติงานต้องระมัดระวังเป็นพิเศษ จึงจะได้ค่าท่ีวัดได้มีความ
ละเอียดและเที่ยงตรง ซง่ึ มีวิธีการใชง้ านดงั น้ี
1. การวดั ชิน้ งานด้วยเวอร์เนียรต์ ้องกดขาของเวอร์เนียรด์ ว้ ยแรงกดที่เบาเพราะแรงกดท่ี
มากเกินไปจะทำให้ค่าท่วี ดั ได้มีคา่ น้อยกวา่ ขนาดจริง กรณเี วอรเ์ นียรส์ กึ หรอมาก ดังแสดงในรูปที่ 3.8

74

รูปที่ 2.8 แสดงวธิ ีการการใช้แรงกดท่ีไม่ถูกต้องและถูกต้อง
2. ลำตวั ของเวอร์เนียร์ต้องต้ังฉากกับช้ินงาน ไม่ควรเอนลำตวั ของเวอรเ์ นยี ร์ไปทางดา้ น
หลงั การเคล่อื นไหวอาจทำให้ปากของเวอร์เนียร์ไม่แนบกับชิน้ งาน เป็นสาเหตทุ ำใหค้ ่าคลาดเคล่อื นได้
ดังแสดงในรูปท่ี 2.9

รปู ท่ี 2.9 แสดงวิธกี ารวดั ช้นิ งานท่ถี กู ต้องโดยให้เวอร์เนยี ร์ต้ังฉากกับชิน้ งาน
3. ขาของเวอร์เนยี ร์ตอ้ งแนบสนิทกบั ผวิ ดา้ นขา้ งของชิน้ งาน
• กรณีเป็นการวดั ภายใน การท่ขี าวัดของเวอร์เนยี ร์ไม่แนบกบั ดา้ นขา้ งของ
ช้นิ งาน จะทำให้ค่าท่อี ่านไดเ้ ล็กกว่าขนาดของชนิ้ งานจริง ดังแสดงในรปู ท่ี 2.10 (ก)
• กรณีการวดั ภายนอก การที่ขาวัดนอกของเวอรเ์ นียร์ไม่แนบกบั ดา้ นข้างของ
ชิ้นงาน จะทำใหค้ ่าทอี่ ่านไดโ้ ตกวา่ ขนาดของช้นิ งานจรงิ ดังแสดงในรปู ที่ 2.10 (ข)

รปู ท่ี 2.10 แสดงวิธีการวัด กรณที ่ีขาวดั ไม่แนบสนิท
กบั ผวิ ดา้ นข้างของช้ินงาน ทำใหค้ า่ คลาดเลื่อน

4. ต้องให้ขาวัดของเวอร์เนียร์สัมผสั ด้านข้างของช้ินงานให้มากทส่ี ุด ดังแสดงในรูปที่ 2.11

75

รปู ท่ี 2.11 แสดงวิธีการวดั โดยใหเ้ วอร์เนียร์สมั ผสั ช้ินงานมากท่ีสุด
5. การวดั ขนาดของช้นิ งานด้วยเวอร์เนยี ร์ต้องอ่านคา่ ในขณะท่เี วอรเ์ นยี รอ์ ยู่บนชิน้ งาน
การถอดเวอร์เนียรจ์ ากช้ินงานแล้วนำมาอ่าน อาจทำให้ค่าท่ีได้คลาดเคล่ือนได้ ดังแสดงในรูปท่ี 2.12

รปู ที่ 2.12 แสดงวธิ ีการอา่ นเวอร์เนียร์ถูกต้องขณะท่ีขาของเวอร์เนยี รจ์ ับอยู่ทชี่ ิน้ งาน

ชนิดของเวอร์เนยี ร์คาลเิ ปอร์

เวอร์เนียร์คาลิเปอร์ได้มีการพัฒนาและปรับปรุงอยู่เสมอ เพ่ือความละเอียดและความเท่ียงตรงในการวัด
นอกจากจะมีการพัฒนาทางด้านความสะอาดและความรวดเร็วในการอ่านแล้ว ยังมีการพัฒนารูปแบบของ
การวดั อีกดว้ ย ซึง่ มชี นิดต่างๆ ดังน้ี

1. เวอร์เนียร์คาลเิ ปอร์ธรรมดา เปน็ เวอรเ์ นียร์ที่นิยมใช้กันมาก เปน็ เวอรเ์ นียรใ์ นระบบ
แรกที่มีการคิดค้นข้ึน สามารถวัดนอก วัดในและวัดลึกได้ มีหน่วยวัดทั้งระบบอังกฤษ และระบบ SI Unit
อยู่ในตัวเดียวกัน มีรูปร่างดังท่ีได้กล่าวมาแล้ว มีหลายขนาด ซ่ึงขนาดที่ยาวสามารถวัดช้ินงานได้กว้างถึง
300 มม.

2. เวอร์เนยี รค์ าลิเปอรแ์ บบนาฬกิ า (Dial Calipers)
การอา่ น Dial Calipers
ขีดเล็กๆ แต่ละขีดมีค่าเท่ากับ 0.02 มม. 5 ช่องมีค่าเท่ากับ 0.1 ฉะนั้นถ้าเข็มอยู่ขีดเลข 1 ก็อ่าน 0.1
ถ้าช้ีอยขู่ ดี เลข 2 ก็อ่าน 0.2 แลว้ บวกดว้ ยขีดยอ่ ยอีกคร้ังหน่งึ
จากรูปท่ี 3.13 อ่านคา่ ท่ีบรรทัดสเกลก่อนได้ 34 มม. แตข่ ีดของสเกลเลื่อนจะเลยออกไปเลก็ น้อยให้อ่านท่ี
นาฬกิ าวัดละเอยี ด ปรากฏวา่ เขม็ ช้เี ลยไปจากขดี 1 จำนวน 2 ขีดย่อย
ขีด 1 อ่านได้ 0.1 มม. ส่วนขีดย่อยมีค่าขีดละ 0.02 จำนวน 2 ขีด เท่ากับ 0.04 รวมท้ังหมดเท่ากับ
34 + 0.1 + 0.04 = 3.14 มม.

76

รปู ท่ี 2.13 การอา่ นนาฬิกาวัดละเอยี ด
3. เวอร์เนยี ร์วัดความสูง (Vernier High Gage)

เป็นเวอร์เนียรซ์ ง่ึ ได้รับการออกแบบมาเพ่ือใช้วดั ความสงู ของช้ินงาน มที ัง้ แบบสเกลและ
แบบนาฬิกา มหี ลักและวิธีการอ่านเชน่ เดียวกบั เวอรเ์ นียร์แบบธรรมดา ดงั แสดงในรูปที่ 2.14

รูปท่ี 2.14 แสดงลกั ษณะของเวอรเ์ นยี ร์วดั ความสงู แบบสเกล ( ก )
และแบบดิจิตตอล ( ข ) และวิธกี ารใช้งาน

4. เวอรเ์ นียร์ดจิ ิตอล (Digital Vernier Calipers)
เปน็ เวอร์เนียร์ทีไ่ ดร้ บั การพฒั นามาจากแบบสเกล เวอร์เนียรแ์ บบดิจิตอลนี้จะแสดงค่าของ

การวดั ออกมาเปน็ ตวั เลขเลย ทำใหก้ ารวดั มีความละเอยี ดสงู และมคี วามสะดวกในการอ่านค่าเป็น
อยา่ งมาก ดงั แสดงในรูปที่ 2.15

77

รปู ที่ 2.15 แสดงลกั ษณะของเวอรเ์ นียร์ดจิ ติ อล

การใช้งานและบำรงุ รักษาเวอรเ์ นียรค์ าลิเปอร์

1. กอ่ นใชเ้ วอรเ์ นียรค์ าลิเปอร์ทกุ ครงั้ ควรตรวจสอบความสมบรู ณข์ องขาวัดเสยี กอ่ น
เช่น เข้ียวสัมผัสตรงกันหรือไม่ ปากวัดสึกหรอหรือไม่ และความฝืดระหว่างบรรทัดและสเกลเล่ือน
เปน็ ตน้

2. ขณะปฏิบัติงานควรวางแยกออกจากเครอ่ื งมอื มีคมอ่นื ๆ และควรรองรับดว้ ยผ้านุม่ ๆ
3. ไม่ควรนำไปวัดชนิ้ งานทก่ี ำลังเคล่ือนที่ เชน่ ชนิ้ งานกลึงซง่ึ กำลังหมนุ อยู่ หรอื

ชน้ิ งานเลอื่ นในขณะท่ีเพอ่ื นกำลงั เลื่อยอยู่ เพราะจะทำใหเ้ วอร์เนียร์สกึ หรอโดยเร็ว และเป็นอนั ตรายต่อ
ผปู้ ฏบิ ัตงิ าน
4. ทำความสะอาดทุกครัง้ หลงั จากเลิกปฏิบตั ิงาน และควรชโลมน้ำมันหล่อลืน่ ชนดิ เหลว
เพยี งบางๆ

ฉาก (Try - Square)
ชิน้ งานที่ผลิตไดอ้ าจมีผวิ เรียบได้ฉากสวยงาม แต่ถ้าชิ้นงานน้ันมีผวิ เอยี งไม่ได้ฉากตามแบบ

ทกี่ ำหนดใหช้ ้นิ งานน้ันจะเสยี ดงั แสดงในรปู ท่ี 3.25

78

รปู ที่ 2.25 แสดงลกั ษณะของงานผิวตั้งฉากและงานผวิ เอียง
ฉะน้ันจึงมีเคร่อื งมอื ท่ีจะใชส้ ำหรับตรวจวัดความฉากของช้ินงานได้ เรียกว่า “เหล็กฉาก” ซึ่ง
ทำจากเหลก็ กล้าเจียระไนผิวเรยี บทุกด้าน ขาด้านส้นั ตั้งฉากกับขาด้านยาว ท้ังด้านนอกและด้านในมี
2 แบบ คือ แบบขาเรียบ และแบบมีขอบประกบ ซ่ึงแบบมีขอบประกบนี้สามารถนำไปประกบกับ
ขอบของช้นิ งาน เพอื่ ลากเส้นตัง้ ฉากกบั ขอบของงานได้ทันที ทำให้สะดวกในการร่างแบบเป็นอย่างมาก
ดงั แสดงในรูปท่ี 2.26

รปู ที่ 2.26 แสดงลกั ษณะของฉากแบบขาเรียบ และแบบมีขอบประกอบ

79

17. ใบงานที่ ........

หน่วยการสอนที่ ....2..... ช่ือหนว่ ยการสอน เครอื่ งมอื วัดและเครื่องมือตรวจสอบ
ช่อื หัวข้อเรื่อง

1 ความหมายของงานวัด
2 หนว่ ยการวดั
3 เคร่อื งมือวัด
4 ความหมายของงานตรวจสอบ
5 เครือ่ งมือตรวจสอบ
จดุ ประสงค์ เพ่ือ
1. อธิบายความหมายของงานวัด
2. อธบิ ายขัน้ ตอนการใชเ้ คร่ืองมืองานวดั และ

ลำดับกจิ กรรม/ลำดับการปฏิบตั ิ

1ตะไบปรับขนาดชิ้นงาน
2.ตรวจสอบผิวงาน ความฉาก และขนาด ตามแบบทกี่ ำหนด

เกณฑ์การพิจารณา

18. แบบประเมนิ ผล

แผนการวดั ผลและประเมนิ ผลทงั้ รายวชิ า

- พทุ ธิพสิ ัย 1) แบบฝกึ หดั 10 %

2) ทดสอบหลงั เรียน 10 %

3) วัดผลสมั ฤทธ์ิ 10 %

รวม 30 %

- ทักษะพิสัย 1) ใบงาน/งานที่มอบหมาย 35 %

2) วดั ผลสมั ฤทธิ์ 15 %

รวม 50 %

- จติ พิสยั 20 %

หมายเหตุ: (คะแนนทดสอบก่อนเรยี นไวส้ ำหรบั เปรยี บเทยี บกบั คะแนนทดสอบหลังเรยี น)

19. แบบฝกึ หดั

ตอนท่ี 1 จงเลอื กคำตอบท่ถี ูกต้องที่สดุ เพียงคำตอบเดียว

80

ขอ้ 1. งานวดั ชนิ้ งานมีความหมายตรงกบั ขอ้ ใดมากทส่ี ุด
ก. เป็นการถ่ายทอดขนาด
ข. เป็นการตรวจสอบทางอ้อม
ค. เปน็ การตรวจสอบความเรียบผิว
ง. เป็นการกระทำเพ่ือตอ้ งการทราบขนาด

20. บนั ทึกผลหลงั การจดั การเรยี นรู้แบบม่งุ เน้นสมรรถนะอาชีพและบรู ณาการตามหลัก

ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียง

20.1 สรุปผลการจดั การเรยี นรู้

รายการ ระดับการปฏบิ ัติ
5432 1

ด้านการเตรียมการสอน

1. จัดหนว่ ยการเรยี นรไู้ ด้สอดคลอ้ งกับวัตถุประสงค์การเรียนรู้

2. กำหนดเกณฑก์ ารประเมนิ ครอบคลุมท้ังดา้ นความรู้ ด้านทกั ษะ และด้านจิตพิสยั

3. เตรยี มวสั ดุ-อุปกรณ์ สอ่ื นวัตกรรม กจิ กรรมตามแผนการจัดการเรียนรกู้ ่อนเข้าสอน

ด้านการจัดกจิ กรรมการเรยี นรู้

4. มวี ธิ กี ารนำเขา้ ส่บู ทเรียนท่ีนา่ สนใจ

5. มกี จิ กรรมที่หลากหลาย เพ่ือช่วยใหผ้ ูเ้ รยี นเกิดการเรยี นรู้ ความเขา้ ใจ

6. จัดกจิ กรรมท่สี ่งเสรมิ ให้ผูเ้ รียนคน้ ควา้ เพื่อหาคำตอบดว้ ยตนเอง

7. นักเรียนมีส่วนร่วมในการจัดกิจกรรมการเรยี นรู้

8. จัดกิจกรรมท่เี น้นกระบวนการคดิ ( คิดวิเคราะห์ คดิ สังเคราะห์ คิดสรา้ งสรรค์ )

9. กระต้นุ ให้ผู้เรียนแสดงความคดิ เหน็ อย่างเสรี

10. จัดกิจกรรมการเรียนรูท้ ี่เชื่อมโยงกบั ชีวติ จริงโดยนำภูมปิ ญั ญา/บรู ณาการเขา้ มามีส่วนร่วม

11. จัดกิจกรรมโดยสอดแทรกคุณธรรม จรยิ ธรรม

12. มีการเสริมแรงเมื่อนักเรียนปฏิบัติ หรอื ตอบถูกต้อง

13. มอบหมายงานใหเ้ หมาะสมตามศักยภาพของผเู้ รียน

14. เอาใจใสด่ ูแลผเู้ รียน อย่างทว่ั ถงึ

15. ใช้เวลาสอนเหมาะสมกบั เวลาทกี่ ำหนด

ดา้ นสื่อ นวัตกรรม แหลง่ การเรยี นรู้

16. ใช้สื่อทเ่ี หมาะสมกบั กิจกรรมและศักยภาพของผูเ้ รยี น

17. ใชส้ อ่ื แหลง่ การเรียนรูอ้ ย่างหลากหลาย เช่น บุคคล สถานที่ ของจริง เอกสาร

81

ส่ืออเิ ลก็ ทรอนิกส์ และอินเทอร์เนต็ เป็นต้น

ด้านการวัดและประเมินผล

18. ผู้เรียนมสี ่วนรว่ มในการกำหนดเกณฑ์การวดั และประเมนิ ผล

19. ประเมนิ ผลอยา่ งหลากหลายและครบท้ังด้านความรู้ ทกั ษะ และจติ พิสัย

20. ครู ผเู้ รียน ผูป้ กครอง หรือ ผู้ท่เี ก่ยี วข้องมสี ว่ นรว่ ม ในการประเมิน

หมายเหตุ ระดับการปฏบิ ตั ิ 5 = ปฏิบัติดเี ยี่ยม 4 = ปฏิบตั ดิ ี 3 = ปฏิบตั พิ อใช้ รวม
2 = ควรปรับปรุง 1 = ไมม่ กี ารปฏิบตั ิ ค่าเฉล่ีย

20.2 ปญั หาท่พี บ และแนวทางแก้ปัญหา

ปัญหาท่ีพบ แนวทางแกป้ ญั หา

ดา้ นการเตรียมการสอน

..................................................................................... .....................................................................................

..................................................................................... .....................................................................................

..................................................................................... .....................................................................................

..................................................................................... .....................................................................................

ดา้ นการจดั กิจกรรมการเรยี นรู้
..................................................................................... .....................................................................................
..................................................................................... .....................................................................................
..................................................................................... .....................................................................................
..................................................................................... .....................................................................................

ดา้ นสื่อ นวตั กรรม แหลง่ การเรียนรู้
..................................................................................... .....................................................................................
..................................................................................... .....................................................................................
..................................................................................... .....................................................................................
..................................................................................... .....................................................................................

ดา้ นการวดั และประเมินผล

82

..................................................................................... .....................................................................................
..................................................................................... .....................................................................................
..................................................................................... .....................................................................................
..................................................................................... .....................................................................................

ด้านอน่ื ๆ (โปรดระบเุ ปน็ ข้อๆ)
..................................................................................... .....................................................................................
..................................................................................... .....................................................................................
..................................................................................... .....................................................................................
..................................................................................... .....................................................................................

ลงชอื่ ........................................................................ ครผู ู้สอน

(....................................................................)

ตำแหน่ง .......................................................................

............../.................................../....................

21. บันทกึ การนิเทศและตดิ ตาม

วนั -เดอื น-ปี เวลา รายการนิเทศและติดตาม ช่อื -สกุล ผู้นิเทศ ตำแหน่ง

83

ตารางวเิ คราะห์สมรรถนะรายวิชา

โดยบูรณาการหลกั ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง

รหัสวิชา………………20100-1003…………….วิชา………….งานฝึกฝมี ือ…………….หนว่ ยกติ ………2 (0-6-2)……..

ระดับช้ัน……….ปวช2…………..สาขาวิชา……………ช่างไฟฟา้ กำลงั กล่มุ 1

ทางสายกลาง รวม(50)
ลำดับ
3ห่วง 2 เง่อื นไข ความสำคัญ
ความรู้ คุณธรรม

84

ชื่อหนว่ ยการสอน/ พอประมาณ(5)
สมรรถนะรายวชิ า ีมเห ุตผล(5)
ีมภู ิมคุ้มกัน(5)
รอบรู้(5)
รอบคอบ(5)
ระ ัมดระ ัวง(5)
ซื่อ ัสตย์ ุสจริต(5)
ข ัยนอดทน(5)
ีมสติปัญญา(5)
แบ่งปัน(5)

หน่วยการสอนที่ 2 - 3 - 2 5 2 3 3 3 - 21 2
ชื่อหน่วยการสอน เครอ่ื งมือวดั และ - 3 - 3 5 3 3 4 2 - 23 1
เคร่ืองมอื ตรวจสอบ
2.4 ความหมายของงานตรวจสอบ 6 5 10 5 6 7 5 44
2.5 เครอ่ื งมือตรวจสอบ
3 143 2 4
รวม

ลำดบั ความสำคญั

แผนการจัดการเรียนรู้ แบบมุง่ เน้นสมรรถนะอาชพี
และบูรณาการตามหลกั ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง

รหัสวิชา .......20100-1003....... วชิ า …………..งานฝึกฝมี อื …………

85

หน่วยท่ี ........2...... ชื่อหนว่ ย .............เคร่อื งมือวัดและเคร่ืองมือตรวจสอบ.......จำนวน ........6......ชว่ั โมง

ชอ่ื เรอ่ื ง 2.1 ความหมายของงานวัด
2.2 หนว่ ยการวดั
2.3 เคร่อื งมอื วัด
2.4 ความหมายของงานตรวจสอบ
2.5 เคร่ืองมอื ตรวจสอบ
แบบฝึกหัดหน่วยท่ี 2
ใบงานท่ี 2 งานร่างแบบ

1. สาระสำคญั

การวัดและตรวจสอบขนาดของงานท่ีถูกตอ้ ง จะทำให้งานมีคุณภาพ ดังนัน้ ผู้ปฏิบัติงานจึงจำเปน็ อยา่ ง
ยิ่งท่ีจะต้องรู้จักวิธีการใช้และการอ่านเคร่ืองมือวัดให้ถูกต้อง สำหรับค่าความหยาบหรือความละเอียดท่ีได้จาก
การวัดน้ันข้ึนอยู่กับการเลือกใช้ชนิดของเคร่ืองมือวัด ผู้ปฏิบัติงานจะต้องพิจารณาเลือกใช้เคร่ืองมือวัดให้ถูกต้อง
กับความละเอยี ดของชน้ิ งาน

2. สมรรถนะประจำหน่วยการเรยี นรู้

1. แสดงความรเู้ ก่ยี วกับเครอ่ื งมอื วัดและเคร่อื งมือตรวจสอบ
2. ตะไบปรับขนาดช้นิ งานตามแบบ

3. จดุ ประสงคก์ ารเรยี นรู้

3.1 จุดประสงคท์ ั่วไป
1. อธบิ ายความหมายของงานวัด
2. เปรยี บเทียบหนว่ ยการวัดระหว่างระบบเมตริกกับระบบองั กฤษ
3. อธบิ ายขนั้ ตอนการใชเ้ ครื่องมืองานวัดและเครื่องมือตรวจสอบอย่างถูกตอ้ งและปลอดภยั
4. อธบิ ายความหมายของงานตรวจสอบ

3.2 จุดประสงค์เชิงพฤตกิ รรม
1. ตะไบปรบั ขนาดชน้ิ งาน
2. ตรวจสอบผวิ งาน ความฉาก และขนาด ตามแบบทีก่ ำหนด
3. ทำความสะอาดบรเิ วณพ้นื ที่ปฏิบตั งิ านให้สะอาดและเรยี บรอ้ ย

86

4. เนื้อหาสาระการสอน/การเรยี นรู้

4.1 ด้านความรู้
1 ความหมายของงานวดั

งานวัด หมายถึง การวดั ความกว้าง ความยาว และความหนาของช้นิ งาน โดยตำแหน่งทวี่ ัดขนาด
สามารถอ่านคา่ เปน็ หนว่ ยวดั ในระบบตา่ ง ๆ ได้

2 หนว่ ยการวัด
2.2.1 ระบบเมตรกิ
2.2.2 ระบบองั กฤษ

3 เครอื่ งมือวัด
3.1 บรรทัดเหลก็ (Steel Rule)
3.2 บรรทัดวัดมมุ
3.3 เวอร์เนยี ร์คาลปิ เปอร์ (Vernier Calipers)
3.4 เวอร์เนียรด์ ิจติ อล (Digital Vernier Calipers)
3.5 เวอรเ์ นยี ร์ไฮเกจ (Vernier High Gauge)
3.6 ไมโครมเิ ตอร์ (Micrometer)

4 ความหมายของงานตรวจสอบ
งานตรวจสอบ หมายถึง การตรวจสอบความเรียบของผิวชิ้นงาน ความฉากของชิ้นงาน ขนาดความ

โตของช้ินงาน ลักษณะตำแหน่งท่ีตรวจสอบทำให้สามารถทราบขนาดของช้ินงานและมีผิวเรียบ ได้ฉาก ขนาดเล็ก
หรือขนาดโตเกินไป ไมม่ ีหน่วยระบบในการวัดคา่

2.5 เครือ่ งมือตรวจสอบ
2.5.1 ฉาก
2.5.2 บรรทัดเสน้ ผม
2.5.3 เกจวัดต่าง ๆ
2.5.4 ขอ้ ควรระวงั และความปลอดภัยในการใช้เครื่องมือวัดและตรวจสอบ

4.2 ด้านทักษะหรอื การประยุกต์ใช้
4.2.1 ตะไบปรบั ขนาดชน้ิ งาน
4.2.2.ตรวจสอบผวิ งาน ความฉาก และขนาด ตามแบบทก่ี ำหนด
4.2.1. ทำความสะอาดบรเิ วณพื้นที่ปฏิบตั ิงานให้สะอาดและเรียบร้อย

4.3 ด้านคณุ ธรรม/ จรยิ ธรรม/ และคุณลักษณะท่ีพึงประสงค์และบรู ณาการตามหลกั ปรัชญาเศรษฐกิจ
พอเพียง

87

ตรงต่อเวลา มวี ินยั มคี วามรบั ผดิ ชอบ ละเอยี ดรอบคอบ สนใจใฝร่ ู้ มีความซื่อสตั ย์ มเี หตุผล
ประหยดั และปฏบิ ัตติ นในแนวทางท่ีดี

5. กจิ กรรมการเรยี นการสอนหรือการเรียนรู้

ขั้นตอนการสอนหรอื กจิ กรรมครู ขน้ั ตอนการเรยี นหรือกิจกรรมของผ้เู รยี น

ขน้ั เตรียม(จำนวน......15.......นาท)ี ขน้ั เตรยี ม

1. ครขู านช่ือผ้เู รยี น

2. ครูทบทวน ให้ข้อมูลย้อนกลับเกี่ยวกับเคร่ืองมือ นกั เรียนตอบคำถามที่ครูถาม

การใช้ การบำรุงรักษาและการปฏิบัติเกี่ยวกับการ

ตะไบชิ้นงาน

ขั้นการสอน(จำนวน.......30.......นาที) ขั้นการสอน

ครใู หน้ ักเรียนทดสอบก่อนเรยี น หน่วยที่ 2 นักเรยี นจดบันทกึ สาระสำคญั ท่คี รูอธิบาย

ครูตัง้ คำถามเพอ่ื นำเขา้ สู่บทเรียนเรอ่ื ง เครื่องมือวัด

และเครื่องมือตรวจสอบ

ครใู หน้ กั เรียนทำแบบฝึกหัดหน่วยท่ี 2

ค รู ส า ธิ ต ก า ร วั ด เพื่ อ ป รั บ ข น า ด แ ล ะ ใ ห้ นั ก เรี ย น

ปฏบิ ตั งิ านตามใบงานท่ี 2

(หากผลการปฏิบัติตามใบงานท่ี 2 ยังไม่เรียบร้อย

ให้นกั เรียนปฏบิ ตั ิอยา่ งตอ่ เน่อื งต่อไป)

ขั้นสรุป (จำนวน.........15.......นาท)ี
ครสู รปุ เน้ือหาสาระสำคญั ในบทเรียนให้นกั เรียน
ตระหนักถึงความสำคญั ปญั หาทเ่ี กิดข้นึ และ
แนวทางการแกไ้ ขปัญหาทัง้ ทฤษฎแี ละปฏบิ ัติ
ครใู หน้ กั เรยี นทดสอบหลังเรยี นหนว่ ยท่ี 2

88

6. สอื่ การเรยี นการสอน/การเรยี นรู้

6.1 สื่อส่งิ พิมพ์
1. หนงั สอื งานฝกึ ฝมี ือ 1 รหัส 2100-1003 หน่วยที่ 3
2. แบบประเมินผลการเรยี นรู้และแบบประเมนิ พฤติกรรม หน่วยท่ี 3
3. ใบงานที่ 3/เครื่องมือ วสั ดุอปุ กรณใ์ นการปฏิบตั ิงาน
4. ห้องสมุดวทิ ยาลัย ศูนยว์ ทิ ยบรกิ าร หอ้ ง Internet

6.2 ส่ือโสตทัศน์
............................................................................................................................. .................................................
.................................................................................. ............................................................................................
............................................................................................................................. .................................................
............................................................................................................................. .................................................

6.3 สื่อของจรงิ
..............................................................................................................................................................................
............................................................................................................................. .................................................
............................................................................................................................. .................................................
........................................................................................................................................................................ ......

7. แหล่งการเรียนการสอน/การเรียนรู้

7.1 ภายในสถานศึกษา
7.1.1. หอ้ งสมุดวิทยาลยั ศนู ยว์ ทิ ยบุ รกิ าร ห้อง Internet

89

7.2 ภายนอกสถานศกึ ษา
............................................................................................................................. .................................................
................................................................................................................................................ ..............................
..................................................................................................... .........................................................................
............................................................................................................................. .................................................

8. งานทม่ี อบหมาย

8.1 ก่อนเรยี น

............................................................................................................................. .................................................
..............................................................................................................................................................................
............................................................................................................................. .................................................

8.2 ขณะเรียน
............................................................................................................................. .................................................
.................................................................................. ............................................................................................
............................................................................................................................. .................................................

8.3 หลังเรียน
............................................................................................................................. .................................................
..............................................................................................................................................................................
............................................................................................................................. .................................................

9. ผลงาน/ชิ้นงาน ทีเ่ กดิ จากการเรียนร้ขู องผูเ้ รียน

............................................................................................................................. .................................................
............................................................................................................................. .................................................
......................................................................... ........................................................................................ .............

10. เอกสารอา้ งอิง

90

............................................................................................................................. .................................................
............................................................................................................................. .................................................
........................................................................................................................................................................ ......

11. การบรู ณาการ/ความสมั พนั ธ์กบั รายวิชาอ่ืน

............................................................................................................................. .................................................
.................................................................................. ............................................................................................
............................................................................................................................. .................................................

12. หลกั การประเมินผลการเรียน

12.1 ก่อนเรยี น
1) ใช้สมดุ บนั ทกึ เวลาเรยี นฯ ขานชื่อผูเ้ รยี นและตรวจการตรงต่อเวลา
2) ใช้แบบสังเกตความพร้อมในการเรยี น ประเมนิ ความพร้อม เชน่ มเี คร่ืองมือ หนังสือ

สมดุ ปากกา การแตง่ กาย เป็นต้น
12.2 ขณะเรียน
1) ใช้แบบสงั เกตพฤตกิ รรม สงั เกตการตอบคำถาม ความสนใจใฝร่ ู้ ความรับผดิ ชอบ

ตอ่ การปฏิบตั ิงาน

91

12.3 หลงั เรียน
1) ภาคทฤษฎี แบบประเมนิ ผลหลังการเรียนรู้ผา่ นเกณฑ์การประเมนิ 50%
2) ภาคปฏบิ ตั ิ ประเมนิ การฝึกปฏบิ ตั ิตามใบงานที่ 3 สง่ งานตามข้อกำหนด

13. รายละเอียดการประเมนิ ผลการเรยี น

จุดประสงค์ข้อท่ี 1 อธบิ ายความหมายของงานวดั
1. วิธีการประเมนิ : แบบประเมินผลการเรยี นรแู้ ละแบบประเมินพฤติกรรม หนว่ ย

ท่ี 3
2. เครือ่ งการประเมิน : ประเมินการฝกึ ปฏบิ ัตติ ามใบงานที่ ใบงานที่ 3 งานร่างแบบ

ส่งงานตามข้อกำหนด
3. เกณฑ์การประเมิน : แบบประเมินผลหลงั การเรียนรู้ผา่ นเกณฑ์การประเมนิ
4. เกณฑ์การผา่ น : 50%

จุดประสงคข์ อ้ ท่ี 2 อธบิ ายขัน้ ตอนการใชเ้ คร่ืองมอื งานวัดและเครื่องมือตรวจสอบอย่างถกู ต้องและ
ปลอดภัย

1. วธิ ีการประเมิน : แบบประเมนิ ผลการเรียนร้แู ละแบบประเมินพฤติกรรม หนว่ ย
ที่ 3

2. เคร่อื งการประเมนิ : ประเมนิ การฝึกปฏิบัติตามใบงานท่ี 3 งานรา่ งแบบ
สง่ งานตามข้อกำหนด

3. เกณฑ์การประเมิน : แบบประเมินผลหลงั การเรียนรู้ผา่ นเกณฑ์การประเมิน
4. เกณฑ์การผ่าน : 50%

14. แบบทดสอบก่อนเรยี น

หนว่ ยการสอนที่ ........... ช่อื หน่วยการสอน
..............................................................................................................
วัตถุประสงค์ เพ่ือ
………………………………………………………………….......................................…………………………….

92

ข้อคำถาม
............................................................................................................................. .................................................
....................................................................................................................................................... .......................
............................................................................................................ ..................................................................

เฉลยแบบทดสอบก่อนเรยี น

............................................................................................................................. .................................................
.................................................................................. ............................................................................................
............................................................................................................................. .................................................

15. แบบทดสอบหลงั เรียน

หนว่ ยการสอนท่ี ......... ช่อื หนว่ ยการสอน
..............................................................................................................
วัตถปุ ระสงค์ เพ่ือ ……………………………………………………………………………………………….
ข้อคำถาม
............................................................................................................................. .................................................
.................................................................................. ............................................................................................
............................................................................................................................. .................................................

เฉลยแบบทดสอบกอ่ นเรียน

............................................................................................................................. .................................................
............................................................................................................................................................................. .
............................................................................................................................. ................................................

93

คุณภาพของผิวงานทใ่ี ชใ้ นการตรวจวดั
ความเท่ียงตรงในการตรวจวัดความฉากของชิ้นงานด้วยเหล็กฉาก ขึ้นอยู่กับลักษณะของผิว

งานถา้ ผวิ งานหยาบหรือไมเ่ รียบ ดังแสดงในรูปท่ี 3.24 (ข) และ (ค) การตีความหมายจะกระทำได้ยาก
ช้ินงานที่จะทำการตรวจวัดความแกให้ได้ความเที่ยงตรง จะต้องมีผิวราบเรียบ ดังแสดงในรูปที่ 3.27
(ก)

รปู ที่ 2.27 แสดงลักษณะของผวิ งานทีม่ ีผลต่อการวดั ความฉาก
ผลการตรวจวดั

ในระหว่างขณะทำการตะไบข้ึนรูปช้ินงานนั้นการตรวจวัดความแกขอ งผิวในแต่ละด้านด้วย
เหล็กฉากจะเปิดเผยให้เห็นความบกพร่องของผิวช้ินงาน ทำให้สามารถปรับแต่งผิวชิ้นงานน้ันๆ ให้ได้
ฉากตามต้องการจากรูปท่ี 3.28 จะเห็นได้ว่าผิวด้านที่ 2 จะเป็นผิวนูน ซ่ึงต้องทำการตะไบแก้ไขให้ได้
ฉากกับดา้ นท่ี 1

รูปท่ี 2.28 การตรวจความฉากของช้ินงานด้วยเหลก็

การตรวจวัดด้วยเหลก็ ฉากเปน็ การตรวจวดั แบบเสน้ สมั ผัส

การตรวจวดั ความฉากของชิน้ งานด้วยเหล็กฉากในแต่ละครัง้ จะให้ผลเป็นแบบ “เสน้ สัมผัส” ดงั น้ัน ใน
การตรวจสอบเพียงด้านเดียวจึงไม่เพียงพอต่อการตีความหมายของด้านแต่ละด้าน จากรูปท่ี 3.33 จะเห็นว่า
ชิ้นงานไดฉ้ ากกับด้านหนงึ่ แต่ความแกของอีกด้านหนึง่ ยังไมท่ ราบ เชน่ ผิวเอยี ง เป็นต้น

94

รูปท่ี 2.33 แสดงการตรวจสอบผวิ ช้ินงานเพยี งด้านเดยี ว
จึงไม่ไดผ้ ลสำหรับช้ินงานทมี่ ีความกว้าง ความยาว และความหนา
ตวั อยา่ งการตรวจวดั ฉากของงาน 3 มติ ิ

รปู ที่ 2.34 แสดงวิธกี ารตรวจสอบความฉากของผวิ งานต้องกระทำ 2 แนว
ช้ินงานที่มีความกว้าง ความสูง และความหนา การตรวจสอบจะต้องกระทำจำนวน 2 แนว
ระนาบโดยอาศัย “ผิวอ้างอิง” หรือ “ผิวฐานวัด” ท้ังน้ีเน่ืองจากการตรวจสอบความฉากโดยอาศัยผิวอ่างอิง
เพียงดา้ นเดียวนน้ั ไม่เพียงพอสำหรับการตคี วามหมาย ดงั เช่น ผลการตรวจวัดรปู ที่ 3.34 (ค) พบว่า ด้านที่
3 ตั้งฉากกับด้านที่ 2 แต่จากการตรวจวัดผิวด้านท่ี 3 ในอีกระนาบหนึ่ง น้นั ก็คือเม่ือใช้ผิวด้านท่ี 1 เป็นฐานวัด
การตรวจสอบกลบั พบว่า ดา้ นท่ี 3 เปน็ ผวิ เอยี ง ดังแสดงในรูปที่ 3.34 (ง)

วิธีการใชฉ้ ากด้านใน

1. การใช้ฉากจะต้องใช้ขาวัดส่วนท่ียาว สัมผัสให้เต็มหน้าของผิวงาน และไม่ควรให้ขาโผล่ยื่น
ออกไปนอกชิ้นงานมากเกินไป ดงั แสดงในรปู ท่ี 3.35 (ก)

2. กรณีช้ินงานมีความหนามาก ด้านที่จะทำการตรวจสอบตอ้ งใหข้ าของฉากสมั ผัสเต็มหน้าของผิว
งาน ดงั แสดงในรปู ที่ 3.35 (ข)

95

รปู ที่ 2.35 แสดงวธิ ีการใชฉ้ ากวดั งานท่ีถูกต้อง
3. การตรวจวัดความแกต้องวางเหล็กฉากให้แนบสนิทกับผิวงาน และต้องให้ขาวัดขนานกับขอบ
ของชิ้นงาน การเอียงเหล็กฉากจะทำให้การตรวจวดั ความฉากคลาดเคลื่อนได้ ดังแสดงในรปู ที่ 3.36

รูปที่ 2.38 แสดงวิธีการใชง้ านฉากที่ไม่ถกู ตอ้ ง

สรุป

เครอื่ งมือวัดโดยทั่วไป เมื่อทำการวัดจะสามารถอ่านค่าได้จากเคร่ืองมอื โดยตรง ซ่ึงเคร่ืองมือ
วดั แต่ละชนิดจะมีสเกลบอกระยะทางของการวัด เช่น ฟุตเหล็ก เวอร์เนียร์คาลิเปอร์ และบรรทัดวัด
มุมเป็นต้น แต่เครื่องมือตรวจสอบม่ีสามารถอ่านค่าได้จากการตรวจสอบ เพียงแต่ทราบว่าผิวงานท่ี
ตรวจสอบน้นั ใชไ้ ด้หรืออยู่ในขน้ั ยอมให้ได้ เช่น การตรวจสอบความฉาก และการตรวจสอบความเรยี บ
ของผิวงาน เปน็ ตน้

96

17. ใบงานท่ี ........

หน่วยการสอนที่ ....2..... ชื่อหน่วยการสอน เคร่ืองมอื วัดและเคร่ืองมือตรวจสอบ
ช่ือหัวข้อเรอื่ ง

1 ความหมายของงานวัด
2 หนว่ ยการวัด
3 เคร่อื งมือวัด
4 ความหมายของงานตรวจสอบ
5 เครื่องมือตรวจสอบ
จุดประสงค์ เพื่อ
1. อธบิ ายความหมายของงานวดั
2. อธิบายขน้ั ตอนการใชเ้ ครอ่ื งมืองานวัดและ

ลำดับกจิ กรรม/ลำดับการปฏบิ ตั ิ

1ตะไบปรับขนาดช้ินงาน
2.ตรวจสอบผวิ งาน ความฉาก และขนาด ตามแบบทกี่ ำหนด

เกณฑ์การพจิ ารณา
18. แบบประเมนิ ผล

แผนการวัดผลและประเมินผลทง้ั รายวิชา

97

- พทุ ธพิ ิสัย 1) แบบฝึกหัด 10 %

2) ทดสอบหลงั เรยี น 10 %

3) วดั ผลสมั ฤทธิ์ 10 %

รวม 30 %

- ทกั ษะพสิ ัย 1) ใบงาน/งานทมี่ อบหมาย 35 %

2) วัดผลสมั ฤทธิ์ 15 %

รวม 50 %

- จติ พิสัย 20 %

หมายเหตุ: (คะแนนทดสอบก่อนเรียนไวส้ ำหรบั เปรียบเทยี บกับคะแนนทดสอบหลังเรียน)

19. แบบฝึกหัด

ตอนท่ี 1 จงเลือกคำตอบท่ีถูกต้องท่ีสุดเพยี งคำตอบเดียว

ข้อ 1. งานวดั ชนิ้ งานมคี วามหมายตรงกบั ขอ้ ใดมากทส่ี ดุ

ก. เปน็ การถ่ายทอดขนาด

ข. เป็นการตรวจสอบทางอ้อม

ค. เป็นการตรวจสอบความเรียบผิว

ง. เป็นการกระทำเพ่อื ต้องการทราบขนาด

20. บันทกึ ผลหลงั การจดั การเรยี นรแู้ บบมงุ่ เนน้ สมรรถนะอาชีพและบูรณาการตามหลัก

ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียง

20.1 สรุปผลการจัดการเรียนรู้

รายการ ระดับการปฏบิ ัติ
5432 1

ดา้ นการเตรยี มการสอน

1. จดั หน่วยการเรียนร้ไู ดส้ อดคล้องกับวัตถปุ ระสงคก์ ารเรียนรู้

2. กำหนดเกณฑก์ ารประเมนิ ครอบคลุมทั้งดา้ นความรู้ ด้านทักษะ และดา้ นจิตพสิ ยั

3. เตรียมวัสดุ-อุปกรณ์ ส่ือ นวัตกรรม กจิ กรรมตามแผนการจัดการเรียนรู้ก่อนเข้าสอน

ดา้ นการจัดกิจกรรมการเรยี นรู้

4. มีวธิ กี ารนำเข้าส่บู ทเรยี นท่ีนา่ สนใจ

5. มกี จิ กรรมท่ีหลากหลาย เพ่ือช่วยใหผ้ ้เู รยี นเกิดการเรียนรู้ ความเขา้ ใจ

6. จัดกจิ กรรมทสี่ ่งเสริมใหผ้ ู้เรียนค้นควา้ เพ่ือหาคำตอบด้วยตนเอง

7. นกั เรียนมสี ว่ นรว่ มในการจัดกิจกรรมการเรยี นรู้