สันสกฤตพื้นฐาน 64 ebook

๔๒

#it icNtyÚeva=saE Vyaºe[ Vyapaidt> oaidtí,
Ata=e h< ävIim £ k»[Sy tu lae-ne #Tyaid, At> svRwa=ivcairt<
kmR n kÄRVym! £ yt> £

อิติ จินฺตยนฺเนวา ’เสา วฺยาเฆฺรณ วฺยาปาทิตะ, ขาทิตศฺจ /
อโต ’หํ พฺรวมี ิ – "กงฺกณสฺย ตุ โลเภน " อิตฺยาทิ / อตะ สรฺวถา ’วจิ าริตํ
กรฺม น กรฺตฺตวฺยมฺ – ยตะ –

(คาํ แปล) ขณะที่คนเดินทางกาํ ลงั คิดอยนู่ ้นั เสือเฒ่าก็จบั กิน เป็นอาหารเสีย ดงั น้นั
ขา้ พเจา้ ( จิตรครีวะ) จึงไดพ้ ดู วา่ ตายเพราะความอยากไดก้ าํ ไลทอง ดงั น้ี ดว้ ยเหตุน้ี
กรรมใดกต็ ามหากไม่พิจารณาใหถ้ ่องแทแ้ ลว้ ไมค่ วรทาํ ดว้ ยประการท้งั ปวง เพราะวา่ –

22û sujI[mR Ú< siu vc][> sut>
szu aista SÇI n&pit> suseivt>,
suicNTy ca−e < siu vcayR yTkt« <
sdu I"Rkale=ip n yait ivi³yam.!

๒๒. สุชีรฺณมนฺน,ํ สุวจิ กฺษณะ, สุตะ,
สุศาสิตา สฺตฺรี, นฺฤปติะ สุเสวติ ะ /
สุจินฺตย โจกฺต,ํ สุวจิ ารฺย ยตฺกฺฤต,ํ
สุทีรฺฆกาเล ’ปิ น ยาติ วกิ ฺริยามฺ //

(คาํ แปล) อาหารท่ียอ่ ยดี ลกู ที่ศึกษาดี ภรรยาที่มีวนิ ยั ดี พระราชาที่มีเสวกดี คาํ พดู
ที่คิดดีแลว้ จึงพดู กรรมที่พจิ ารณาดีแลว้ จึงทาํ ท้งั หมดน้ียอ่ มไม่นาํ ไปสู่ผลลพั ธ์ชว่ั แม้
กาลนานยง่ิ .

330

สันสกฤตพนื้ ฐาน (Introduction to Sanskrit)

๔๓

@tÖcn< ïuTva kiíTkpate > sdpRmah £ Aa> ikmevmCu yte

เอตทฺวจนํ ศฺรุตฺวา กศฺจิตฺกโปตะ สทรฺปมาห – " อาะ! กิเมวมุจฺยเต ? "
(คาํ แปล) นกพริ าปตวั หน่ึง ไดฟ้ ังเรื่องราวที่พญานกพิราบเล่ามาจนจบ จึงพดู ข้ึน
ดว้ ยความคลอ้ งจองวา่ " อา้ ว ! ทาํ ไมท่านจึงกล่าวอยา่ งน้นั ? "

23û v&Ïana< vcn< ¢aýmapTkale ýpu iSwte,
svÇR Ev< ivcare tu -aejne =PyàvÄRnm.! yt> £

๒๓. วฺฤทฺธานาํ วจนํ คฺราหฺยมาปตฺกาเล หฺยปุ สฺถิเต /
สรฺวไตฺรวํ วจิ าเร ตุ โภชเน ’ปยฺ ปรฺ วรฺตฺตนมฺ // ยตะ –

(คาํ แปล) เม่ือความวบิ ตั ิมาถึงตวั จึงจะยดึ ถือคาํ พดู ของผเู ฒ่าผแู้ ก่ แต่ในเม่ืออาหาร
จะถึงปากอยแู่ ลว้ ใยจะมวั มาวจิ ารณ์ต่าง ๆ นา ๆ อยเู่ ล่า เพราะวา่ –

24û z»ai-> svRma³aNtmÚ< pan -tU le,
àv&iÄ> k…Ç kÄVR ya jIivtVy< kw< nu va.

๒๔. ศงฺกาภิะ สรฺวมากฺรานฺตมนฺน,ํ ปนาญฺจ ภูตเล /
ปรฺ วฺฤตฺติะ กตุ ฺร กรฺตฺตวฺยา ? ชีวติ วฺยํ กถํ นุ วา ? //

(คาํ แปล) ทุกสิ่งทุกอยา่ งในโลก แมก้ ระท้งั ขา้ วและน้าํ ยงั ถูกสงสยั ไปเสียหมดแลว้
ดงั น้นั ความเป็นไปที่ถกู ตอ้ งอยทู่ ี่ไหน และชีวติ จะดาํ รงอยไู่ ดอ้ ยา่ งไร ?

331

สันสกฤตพน้ื ฐาน (Introduction to Sanskrit)

๔๔

25û $R:yIR "[& I TvsNtuò> ³axe nae inTyzi»t>,
pr-aGyaepjIvI c ;fete Ê>o-aign>.

๒๕. อีรฺษฺย,ี ฆฺฤณี, ตฺวสนฺตษุ ฺฏะ, โกฺรธโน, นิตฺยศงฺกิตะ /
ปรภาคฺโยปชีวี จ, ษเฑเต ทุะขภาคินะ //

(คาํ แปล) ความริษยา ความจองหอง ความไม่สันโดษ ความไม่โกรธ ความสงสัย
เป็นนิตย์ การอาศยั ส่วนบุญของผอู้ ื่นเล้ียงชีวติ ท้งั ๖ ประการน้ีมีความทุกขเ์ ป็นผลกรรม.

@tCD+T‚ va sveR kpaetaStÇaepivòa>, yt> £

เอตจฺฉฺรุตฺวา สรฺเว กโปตาสฺตโตฺรปวษิ ฺฏาะ / ยตะ –
(คาํ แปล) เม่ือนกพริ าบท้งั หลายไดฟ้ ังดงั น้นั กพ็ ากนั บินลงไป (ยงั บริเวณเมลด็
ขา้ วสารหวา่ นไว้ รวมท้งั พญานกจิตรครีวะดว้ ย) เพราะวา่ –

26û sumhaNTyip zaSÇai[ xaryNtae bhuïta>,
DÄe ar> sz< yana< i¬ZyNte la-e maie hta>.

๒๖. สุมหานฺตฺยปิ ศาสฺตฺราณิ ธารยนฺโต พหุศฺรุตาะ /
เฉตฺตาระ สศํ ยานาํ จ กฺลิศฺยนฺเต โลภโมหิตาะ //

(คําแปล) คนท้งั หลายแมเ้ ป็ นผูย้ ิ่งใหญ่ ทรงไวซ้ ่ึงศาสตร์ท้งั หลาย เป็ นพหุสูตร
ตดั เสียแลว้ ซ่ึงความสงสยั ท้งั ปวง กย็ อ่ มตาบอด เมื่อถูกความโลภเขา้ ครอบงาํ .

ANy½ £ อนฺยจฺจ
– อีกประการหน่ึง –

332

สนั สกฤตพืน้ ฐาน (Introduction to Sanskrit)

๔๕

27û lae-aT³axe > à-vit lae-aTkam> àjayte,
Lae-aNmaehí nazí la-e > papSy kar[m.œ

๒๗. โลภาตฺโกฺรธะ ปฺรภวติ, โลภาตฺกามะ ปรฺ ชายเต /
โลภานฺโมหศฺจ นาศศฺจ, โลภะ ปาปสฺย การณมฺ //

(คาํ แปล) ความโกรธเกิดเพราะความโลภ กามเกิดเพราะความโลภ ความหลงและ
ความพนิ าศกเ็ กิดเพราะความโลภเหมือนกนั ดงั น้นั ความโลภจึงเป็นเหตุแห่งบาป.

ANy½ £ อนฺยจฺจ
– อีกประการหน่ึง –

28û AsM-v< hemmg& Sy jNm
twaip ramie lulu-e m&gay,
àay> smapÚivpiÄkale
ixya=e ip p<usa< milna -viNt.

๒๘. อสมฺภวํ เหมมฺฤคสฺย ชนฺม,
ตถาปิ ราโม ลุลุเภ มฺฤคาย /
ปฺรายะ สมาปนฺนวปิ ตฺติกาเล
ธิโย ’ปิ ปํ สุ าํ มลินา ภวนฺติ //

(คาํ แปล) ที่จริงแลว้ การกาํ เนิดกวางทองน้นั ยอ่ มเป็นไปไม่ได้ แต่พระรามกย็ งั อยาก
ไดก้ วางนนั แมว้ า่ บุรุษน้นั จะทรงไวซ้ ่ึงปัญญาอนั เลอเลิศ แต่เมื่อถึงคราววิบตั ิ กอ็ าจทาํ
ใหม้ ือมนได.้

333

สันสกฤตพื้นฐาน (Introduction to Sanskrit)

๔๖

AnNtr< te svRe jalen bÏa b-vU u>,
ttae ySy vcnaTÇa =vlMibtaSt< sveR itrSk…viR Nt, yt> £

อนนฺตรํ เต สรฺเว ชาเลน พทฺธา พภวู ะุ /
ตโต ยสฺย วจนาตฺตฺรา ’วลมฺพติ าสฺตํ สรฺเว ติรสฺกรุ ฺวนฺติ / ยตะ –
(คาํ แปล) ในระหวา่ งน้นั นกพริ าบท้งั หลาย ติดตาข่าย ( ของนาพราน ) อยู่
ต่างกพ็ ากนั ติเตียนคาํ พดู ของเจา้ นกหวั ด้ือที่พดู ชกั นาํ ในทางที่ผดิ เพราะวา่ –

29û n g[Sya=¢tae gCDeTisÏe kayRe sm< )lm,!
yid kayRivpiÄ> SyaNmuorStÇ hNyt.e

๒๙. น คณสฺยา ’คฺรโต คจฺเฉตฺสิทฺเธ การฺเย สมํ ผลมฺ /
ยทิ การฺยวปิ ตฺติะ สฺยานฺมุขรสฺตตฺร หนฺยเต //

(คาํ แปล) เมื่อกิจการสาํ เร็จลง ทุกคนยอ่ มคิดวา่ เป็นผลเสมอกนั หาใช่เป็นผลของ
ผนู้ าํ (หวั หนา้ คณะ) ไม่ แต่ถา้ กิจการน้นั ถึงความวบิ ตั ิ (ไม่สาํ เร็จ) ผเู้ ป็นหวั หนา้ คณะ
ยอ่ มถูกฆ่า (ถกู ตาํ หนิ).

tSy itrSkar< ïuTva icÇ¢Iv %vac £ na =ymSy dae;>, yt> £

ตสฺย ติรสฺการํ ศฺรุตฺวา จิตฺรคฺรีว อวุ าจ " นา ’ยมสฺย โทษะ – ยตะ –
(คาํ แปล) ฝ่ ายพญานกพิราบช่ือจิตรครีวะ ไดฟ้ ังคาํ ติเตียนจากบรรดานกท้งั หลาย
จึงพดู ข้ึนวา่ เรื่องน้ีหาใช่ความผดิ ของนกตวั น้นั ไม่ เพราะวา่ –

334

สันสกฤตพื้นฐาน (Introduction to Sanskrit)

30û AapdamaptNtIna< hItae =Pyayait hetutam,!
matj& '"œ a ih vTsSy Stm-I-vit bNxne.

๓๐. อาปทามาปตนฺตีนาํ หิโต ’ปยฺ ายาติ เหตุตามฺ /
มาตฺฤชงฺฆา หิ วตฺสสฺย สฺตมภีภวติ พนฺธเน //

(คาํ แปล) แมว้ า่ บุคคลผมู้ ีประโยชน์ ยงั เป็นเหตุแห่งการไดร้ ับอนั ตราย ดงั เช่นขา
ของแม่โคยงั ใชเ้ ป็นเสาผกู ลกู โค.

ANy½ £ อนฺยจฺจ
– อีกประการหน่ึง –

31û s bNxuyaRe ivpÚanamapÊÏr[]m>,
n tu -ItpirÇa[e yStUpalm-pi{ft>.

๓๑. ส พนฺธุรฺโย วปิ นฺนามาปทุทฺธรณกฺษมะ /
น ตุ ภีตปริตฺราเณ ยสฺตปู าลมภปณฺ ฑิตะ //

(คาํ แปล) คนที่สามารถช่วยเหลือใหพ้ น้ จากอนั ตรายในคราวเดือนร้อนชื่อวา่ เพอ่ื น
ส่วนคนใดแมเ้ ป็นบณั ฑิตดีแต่คอยจบั ผดิ หรือไมค่ อยป้ องกนั คนน้นั ชื่อวา่ ศตั รู.

ivpTkale ivSmy< @v kapué;l][m,!
tdÇ xyE mR vlMBy àtIkariíNTytam,! yt> £

วปิ ตฺกาเล วสิ ฺมยํ เอว กาปุรุษลกฺษณมฺ , /
ตทตฺร ไธรฺยมวลมฺพฺย ปรฺ ตีการศฺจินฺตฺยตามฺ / ยตะ –
(คาํ แปล) ในเวลาถึงความวบิ ตั ิ ความลงั เลใจเป็นลกั ษณะของคนขลาด
เพราะฉะน้นั การแกไ้ ขพึงทาํ ใจใหม้ น่ั คง และคิดหาอบุ าย. เพราะวา่ –

335

สนั สกฤตพื้นฐาน (Introduction to Sanskrit)

32û ivpid xEymR wa=_yudye ]ma
sdis vaKpqtu a yiu x iv³m>,
yzis ca=i-éicVyRsn< ïtu aE
àki« tisiÏimd< ih mhaTmnam.!

๓๒. วปิ ทิ ไธรฺยมถา ’ภฺยทุ เย กฺษมา ,
สทสิ วากฺปฏุตา, ยธุ ิ วกิ ฺรมะ /
ยศสิ จา ’ภิรุจิวฺรฺยสนํ ศฺรุเตา ,
ปฺรกฺฤติสิทฺธิมิทํ หิ มหาตฺมนามฺ //

(คาํ แปล) จริงอยคู่ วามไม่ยนิ ร้ายในความวบิ ตั ิ, ความไม่ยนิ ดีในความสุข, ความ
มีวาจาฉะฉานในท่ีประชุม, ความแกล้วกล้าในสงคราม, ความรักในยศ, ความ
ขวนขวายในการศึกษา คุณธรรมเหล่าน้ีเป็นความสาํ เร็จโดยปกติของผมู้ ีจิตใหญ่.

33û sMpid ySy n h;aeR ivpid iv;adae r[e c xIrTvmœ,
t< -vu nÇyitlk< jnyit jnnI sut< vrlm!.

๓๓. สมฺปทิ ยสฺย น หรฺโษ, วปิ ทิ วษิ าโท, รเณ จ ธีรตฺวมฺ /
ตํ ภุวนตฺรยติลกํ ชนยติ ชนนี สุตํ วรลมฺ //

(คําแปล) บุตรใดไม่มีความยินดีในสมบตั ิ ไม่มีความยินร้ายในวิบตั ิ มีความกลา้
หาญในการรณรงค์ ชนนี ท่ีคลอดบุตรผมู้ ีคุณดิลกสะทา้ นไตรภพเช่นน้ี หาไดย้ ากยง่ิ .

ANy½ £ อนฺยจฺจ
– อีกประการหน่ึง –

336

สนั สกฤตพื้นฐาน (Introduction to Sanskrit)

๔๙

34û ;d! dae;a> péu ;e[eh hatVya -UitimCDta,
inÔa tNÔa -y< ³aex AalSy< dI"sR ÇU ta.

๓๔. ษทฺ โทษาะ ปุรุเษเณห หาตวฺยา ภูติมิจฺฉตา /
นิทฺรา, ตนฺทฺรา, ภย,ํ โกฺรธ, อาลสฺย,ํ ทีรฺฆสูตฺรตา //

(คาํ แปล) บุรุษผปู้ รารถนาความเจริญในโลกน้ี พึงละโทษ ๖ ประการเหล่าน้ีเสีย
ไดแ้ ก่ การนอน ความซบเซา ความกลวั ความโกรธ ความเกียจคร้าน และความ
ผดั วนั ประกนั พรุ่ง.

#danImPyve < i³yta<
svERrekicÄI-yU jalmadayaefœfIytam,! yt> £

อิทานีมปฺเยวํ กฺริยตาํ ,
สรฺไวเรกจิตฺตีภูย ชาลมาทาโยฑฺฑียตามฺ / ยตะ –
(คาํ แปล) เพราะฉะน้นั ถึงเวลาแลว้ ที่พวกเราจงมีความพร้อมใจกนั บินข้ึนไปอยา่ ง
เตม็ กาํ ลงั พาเอาตาขา่ ยน้ีข้ึนไปดว้ ย. เพราะวา่

35û ALpanamip vStUna< s<hit> kaysR aixka,
t[& gE Ru[TvmapÚEbXR yNte mÄdNitn>.

๓๕. อลฺปานามปิ วสฺตูนาํ สหํ ติะ การฺยสาธิกา /
ตฺฤไณรฺคุณตฺวมาปนฺไนรฺพธฺยนฺเต มตฺตทนฺตินะ //

(คาํ แปล) การรวบรวมพสั ดุแมเ้ ลก็ นอ้ ย อาจยงั กิจการใหส้ าํ เร็จลงได้ ดงั เช่นเอา
เส้นหญา้ มาควน่ั ใหเ้ ป็นเชือกอาจมดั ชา้ งตกมนั ได.้

337

สนั สกฤตพ้ืนฐาน (Introduction to Sanskrit)

๕๐

36û s<hit> ïeysI pu<sa< Svkl… ErLpkrE ip,
tu;e[a =ip pirTy−a n àrahe iNt t{fula>.

๓๖. สหํ ติะ เศฺรยสี ปสุํ าํ สฺวกไุ ลรลฺปไกรฺปิ /
ตุเษณา ’ปิ ปริตฺยกฺตา น ปรฺ โรหนฺติ ตณฺฑุลาะ //

(คาํ แปล) ความสามคั คีของบุรุษในตระกลู ของตน แมจ้ ะไม่มีความสาํ คญั ก็
ประเสริฐ ดงั เช่นเมลด็ ขา้ ว หากกะเทาะเอาเปลือกออกกไ็ ม่อาจงอกข้ึนอีกได.้

£ #it ivicNTy pi][> sveR jalmadayaeTpitta>,
AnNtr< s Vyax> sudªra¾ala=pharkaStanvlaeKy píaÏavÚicNtyt!£

–อิติ วจิ ินฺตฺย ปกฺษิณะ สรฺเว ชาลมาทาโยตฺปติตาะ /
อนนฺตรํ ส วฺยาธะ สุทูราชฺชาลา ’ ปหารกาสฺตานวโลกฺย ปศฺจาทฺธาวนฺนจินฺตยตฺ –
(คาํ แปล) เมื่อนกพิราบท้งั ปวงคิดอยา่ งน้ีแลว้ จึงบินข้ึนพร้อมกนั พาเอาตาขา่ ยไป
ดว้ ย ฝ่ ายนาพรานเห็นนกยกตาขา่ ยบินไปไกล กว็ ง่ิ ตามแลว้ คิดวา่ –

37û sh< taStu hrNTyte e mm jal< ivh¼ma>,
yda tu ivvid:yiNt vzm:e yiNt me tda.

๓๗. สหํ ตาสฺตุ หรนฺตฺเยเต มม ชาลํ วหิ งฺคมาะ /
ยทา ตุ ววิ ทิษฺยนฺติ วศเมษฺยนฺติ เม ตทา //

(คาํ แปล) นกเหล่าน้นั สามคั คีกนั ดี ยอ่ มนาํ ตาข่ายของเราไปได้ แต่ถา้ เม่ือใด
มนั เกิดการแก่งแยง่ กนั เมื่อน้นั มนั จะตอ้ งตกอยใู่ นอาํ นาจของเรา.

338

สันสกฤตพ้ืนฐาน (Introduction to Sanskrit)

๕๑

ttSte;u c]uivR;ymit³aNt;e u pi];u s Vyaxae inv&Ä>,
Aw luBxk< inv&Ä> †òva kpaeta ^c>u £
Svaimn! ikimdanI kÄumR iu ctm!, icÇ¢Iv %vac £

ตตสฺเตษุ จกฺษุรฺวษิ ยมติกฺรานฺเตษุ ปกฺษิษุ ส วฺยาโธ นิวฺฤตฺตะ /
อถ ลุพฺธกํ นิวฺฤตฺตํ ทฺฤษฺฏฺวา กโปตา อจู ุะ –
“สฺวามินฺ ! กิมิทานิ กรฺตฺตุมุจิตมฺ ?” / จิตฺรคฺรีว อวุ าจ –
(คาํ แปล) เม่ือนกท้นั หลายบินไปพน้ จกั ษวุ สิ ยั แลว้ นายพรานน้นั จึงกลบั ฝ่ ายดา้ น
นกเมื่อเห็นนายพรานกลบั ไปแลว้ พดู ข้ึนวา่ "ขา้ แต่นาย ! อะไรท่ีเราควรทาํ ในบดั น้ี ?
พญานกพิราบชื่อจิตรครีวะ ตอบวา่ –

38û mata imÇ< ipta c=e it Sv-avaTiÇtR y< ihtm,!
kayRkar[tía =Nye -viNt ihtbÏu y>.

๓๘. มาตา, มิตฺรํ, ปิ ตา เจ ’ติ สฺวภาวาตฺรฺตฺรีตยํ หิตมฺ /
การฺยการณตศฺจา ’นฺเย ภวนฺติ หิตพทุ ฺธยะ //

(คาํ แปล) บุคคล ๓ จาํ พวกคือ มารดา, มิตรและบิดา เป็นผมู้ ีหนา้ ที่เก้ือกลู โดย
ธรรมชาติ ส่วนบุคคลอ่ืนจะมีจิตเอ้ือเฟ้ื อเน่ืองดว้ ยเหตุการณ์ ที่จะเกิดผลประโยชน.์

339

สนั สกฤตพน้ื ฐาน (Introduction to Sanskrit)

๕๒

tdSmak< imÇ< ihr{ykae nam mUi;krajae g{fkItIre icÇvne invsit,
sae =Smak< paza<zDeTSyit, #TyalaCe y sveR ihr{ykivvrsmIp< gta>, ihr{ykí
svdR apayz»ya ztÖar< ivvr< k«Tva invsit, ttae ihr{yk> kpaeta =vpat£
-ya½iktStU;[I< Siwt>, icÇ¢Iv %vac£ soe ihr{yk ikmSmaÚ s-< a;s,e
ttae ihr{ykStÖcn< àTyi-}ay ssMæm< bihinR>st& ya =ävIt! £
Aa> pu{yvaniSm iàysuùNme icÇ¢Iv> smayat>,

ตทสฺมากํ มิตฺรํ หิรณฺยโก นาม มษู ิกราโช คณฺฑกีตีเร จิตฺรวเน นิวสติ /
โส ’สฺมากํ ปาศาํ ศเฉตฺสฺยติ / อิตฺยาโลจฺย สรฺเว หิรณฺยกววิ รสมีปํ คตาะ / หิรณฺยกศฺจ
สรฺวทาปายศงฺกยา ศตทฺวารํ ววิ รํ กฺฤตฺวา นิวสติ / ตโต หิรณฺยกะ กโปตา ’วปาต-
ภยาจฺจกิตสฺตูษณีํ สฺถิตะ / จิตฺรคฺรีว อวุ าจ – “สเข หรณฺยก ! กามสฺมานฺน สภํ าษเส ?” /
ตโต หิรณฺยกสฺตทฺวจนํ ปรฺ ตฺยภิชฺญาย สสมฺภฺรมํ พหิรฺนิะสฺฤตยา ’ พฺรวตี ฺ –
“อาะ ! ปุณฺยวานสฺมิ, ปฺริยสุหฺฤนฺเม จิตฺรคฺรีวะ สมายาตะ” /

(คาํ แปล) เพ่ือนของเราเป็นพญาหนูช่ือ หิรัณยกะ อาศยั อยใู่ นป่ าอนั สวยงามริมฝ่ัง
แม่น้าํ คณั ฑกี เขาจกั ช่วยกดั เคร่ืองพนั ธนาการของเราน้ีออกได้ เมื่อไดต้ รึกตรองดงั น้นั
แลว้ นกท้งั หลายก็พากนั บินไปยงั โพรงไมข้ องพญาหนูชื่อ หิรัณยกะ ฝ่ ายหิรัณยกะ น้นั
เป็ นผูเ้ กรงภยั อนั ตรายทุกเมื่ออุส่าห์ขดุ โพรง ( ทางหนีทีไล่) ไวต้ ้งั ร้อยช่อง เป็ นท่ีอาศยั
กลวั จะถูกฝงู นกพริ าบโจมตีจึงแอบนิ่งดูท่าทีอยู่ พญานกพริ าบจิตรครีวะจึงร้องถามไปวา่
"หิรัณยกะ เพ่ือนรัก! ทาํ ไมท่านไม่ออกมาทกั ทายเราเลยนะ! ฝ่ ายหิรัณยกะไดย้ ินเสียง
ของจิตรครีวะก็จาํ ได้ จึงรีบออกมาโดยเร็ว แล้วพูดว่า " แหม! มีบุญจริง จึงทาํ ให้
จิตรครีวะเพือ่ นรักมาหาเราได"้ .

340

สันสกฤตพนื้ ฐาน (Introduction to Sanskrit)

๕๓

39û ySy imÇ[e sM-a;a ySy imÇe[ s<Siwit>,
ySy imÇ[e s<lapSttae na =StIh pu{yvan!.

๓๙. ยสฺย มิเตฺรณ สมฺภาษา, ยสฺย มิเตฺรณ สสํ ฺถิติะ /
ยสฺย มิเตฺรณ สลํ าปสฺตโต นา ’สฺรีห ปุณฺยวานฺ //

(คาํ แปล) ไม่มีใครในโลกน้ีจะเป็นผมู้ ีบุญเท่ากบั เมื่อไดพ้ ดู วาจากบั มิตร,
ไดอ้ ยรู่ ่วมกนั กบั มิตร ไดค้ ุยกนั เล่นกบั มิตร.

pazbÏaí< EtaN†òa sivSmy> ][< iSwTvave ac£ soe ikmeÄ,
icÇ¢Ivae =vdt£! soe ASmak< àa−njNmkmR[> )lmeÄ!,

ปาศพทฺธาํ ไศฺจตานฺทฺฤษฺกฏฺวา สวสิ ฺมยะ กฺษณํ สฺถิตฺวาจ – " สเข ! กิเมตตฺ ? /
“จิตฺรคฺรีโว ’วทตฺ – “สเข ! อสฺมากํ ปรฺ ากฺตนชนฺมกรฺมณะ ผลเมตตฺ” /
(คาํ แปล) พญาหนูเห็นฝงู นกพริ าบติดอยใู่ นตาข่าย กต็ กตลึงอยคู่ รู่หน่ึง จึงพดู วา่ "
เพ่อื น! นี่อะไรกนั ? " พญานกพริ าบจิตรครีวะตอบวา่ " โธ่ เพ่ือนเอ๋ย ! มนั เป็นผลกรรม
ของเราที่ทาํ ไวใ้ นชาติปางก่อน.

40û ySma½ yen c ywa c yda c y½ yav½ yÇ c z-u a=z-u maTmkmR,
tSma½ ten c twa c tda c t½ tav½ tÇ c ivxatv& zaÊpEit.

๔๐. ยสฺมาจฺจ , เยน จ ,ยถา จ , ยทา จ , ยจฺจ , ยาวจฺจ , ยตฺร จ ศุภา’ ศุภมาตฺมกรฺม /
ตสฺมาจฺจ , เตน จ ,ตถา จ , ตทา จ ,ตจฺจ , ตาวจฺจ , ตตฺร จ , วธิ าตฺฤวศาทุไปติ //

(คาํ แปล) กรรมของตนเองที่ทาํ ไวท้ ้งั ดีและไม่ดี เพราะเหตุใด, ดว้ ยวิธีใด, ลกั ษณะ
ใด, เวลาใด, ชนิดใด, เพียงใด, ท่ีใด ผลกรรมน้นั ย่อมตอบสนองตามความประสงค์
ของพระผเู้ ป็นเจา้ ดว้ ยเหตุน้นั , วธิ ีน้นั , ลกั ษณะน้นั , เวลาน้นั , ชนิดน้นั , เพยี งน้นั , ท่ีน้นั .

341

สันสกฤตพื้นฐาน (Introduction to Sanskrit)

๕๔

41û rage zake prItapbNxnVysnain c,
AaTma=praxv&]a[a< )laNyte ain die hnam!.

๔๑. โรคโศกปรีตาปพนฺธนวฺยสนานิ จ /
อาตฺมา ’ปราธวฺฤกฺษาณาํ ผลานฺเยตานิ เทหินามฺ //

(คาํ แปล) โรค, ความโศก, ความเดือดร้อน, การตอ้ งโทษและความหายนะ
เหล่าน้ีเป็นผลของการกระทาํ ผดิ แบบแผนของมนุษยเ์ อง เหมือนกบั ผลของตน้ ไม้
ท้งั หลาย.

@tCD+‚Tva ihr{ykiíÇ¢IvSy bNxn< DeÄu<
sTvrmupspiR t Sm, icÇ¢Iv %vac£
imÇ ma mvE m!, ASmdaiïtaname;a<
tavTpaza<ZiDNix tda mm paz< píaCDeTSyis,

เอตจฺฉฺรุตฺวา หิรณฺยกศฺจิตฺรคฺรีวสฺย พนฺธนํ เฉตฺตุํ
สตฺวรมุปสรฺปติ สฺม / จิตฺรคฺรีว อุวาจ –
“มิตฺร ! มา ไมวมฺ / อสฺมทาศฺริตานาเมษาํ
ตาวตฺปาศาํ ศฺฉินฺธิ, ตทา มม ปาศํ ปศฺจาจฺเฉตฺสฺยสิ” /
(คาํ แปล) เม่ือพญาหนูหิรัณญกะ ไดฟ้ ังดงั น้นั จึงรีบตรงไปโดยเร็ว เพือ่ กดั ตาข่าย
ของจิตรครีวะ ฝ่ ายจิตรครีวะกลบั พดู ข้ึนวา่ "นี่แนะ เพอ่ื น ! อยา่ ทาํ อยา่ งน้นั ควรไปกดั
ตาข่ายของบริวารของเราก่อน แลว้ จึงค่อยมากดั ของเราทีหลงั "

342

สันสกฤตพน้ื ฐาน (Introduction to Sanskrit)

๕๕

ihr{ykae =Pyah£ AhmLpzi−>, dNtaí£ me kaemla>,
tdet;e a< pazaD< eÄ<u kw< smw>R , t*avNme dNta n Çqu !yiNt,
tavÄv paz< iDniÒ, tdNtrm;e amip bNxn< yavCDKy< DeTSyaim,

หิรณฺยโก ’ ปฺยาห – “อหมลฺปศกฺติะ, ทนฺตาศฺจ – เม โกมลาะ,
ตเทเตษาํ ปาศาํ เฉตฺตุํ กถํ สมรฺถะ ? / ตทฺยาวนฺเม ทนฺตา น ตฺรุฏฺยนฺติ,
ตาวตฺตว ปาศํ ฉินทฺมิ, ตทนฺตรเมษามปิ พนฺธนํ ยาวจฺฉกฺยํ เฉตฺสฺยามิ” /
(คําแปล) พญาหนูหิรัณยกะกับแถลงว่า "ขา้ พเจา้ มีกาํ ลงั น้อย และฟันฟางก็ไม่
มนั่ คง จะไปกดั ตาข่ายท้งั หลายเหล่าน้ีไดอ้ ยา่ งไร ? ดงั น้นั ขา้ พเจา้ ขอกดั ตาข่ายของท่าน
ก่อนตราบเท่าท่ีฟันยงั ไม่หักจึงค่อยกัดตาข่ายเหล่าน้ัน ท้ังน้ีต้องคาํ นึงถึงกําลังของ
ขา้ พเจา้ ดว้ ย."

icÇ¢Iv %vac£ ASTvevm,! twaip ywazKTyte ;e a< bNxn< o{fy,
ihr{ykne a−e m!£ AaTmpirTyagen yt! Aaiïtana< pirr][—
tÚ nIitivda< smtm,! yt> £

จิตฺรคฺรีว อวุ าจ – “อสฺตฺเววมฺ / ตถาปิ ยถาศกฺตฺเยเตษาํ พนฺธนํ ขณฺฑย” /
“หิรณฺยเกโนกฺตมฺ – “อาตฺมปริตฺยาเคน ยตฺ อาศฺริตานาํ ปริรกฺษณ,ํ
ตนฺน นีติวทิ าํ สมตมฺ” / ยตะ –
(คาํ แปล) จิตรครีวะพดู วา่ " เอา ง้นั ตกลง แต่วา่ ถา้ กาํ ลงั ของท่านยงั ดีละกอ้ ตอ้ งกดั
ตาข่ายเหล่าน้ีดว้ ยนะ " หิรัณยกะตอบวา่ การรักษาบริวารท้งั หลายโดยการสละตนเอง
น้นั ผรู้ ู้นีติศาสตร์ไม่รับรอง" เพราะวา่ –

343

สนั สกฤตพ้นื ฐาน (Introduction to Sanskrit)

๕๖

42û AapdwRe xn< r]Îe araNr]eÏnrE ip,
AaTman< stt< r]eÎarEeip xnErip.

๔๒. “อาปทรฺเถ ธนํ รกฺเษทฺทารานฺรกฺเษทฺธไนรปิ /
อาตฺมานํ สตตํ รกฺเษทฺทาไรรปิ ธไนรปิ ” //

(คําแปล) "บุคคลพึงรักษาทรัพย์ไวเ้ พ่ือใช้ในยามวิบัติ พึงรักษาภรรยาไว้
แมจ้ ะตอ้ งใชจ้ ่ายทรัพย์ และพึงรักษาตนไวย้ งิ่ กวา่ ภรรยาและทรัพย์ "

ANy½ £ อนฺยจฺจ
– อีกประการหน่ึง –

43û xmawkR ammae]a[a< àa[a> si< Swithetv>,
tiÚ¹ta ik< n ht< r]ta ik< n r]tm! .

๔๓. “ธรฺมารฺถกามโมกฺษาณาํ ปรฺ าณาะ สสํ ฺถิติเหตวะ /
ตนฺนิฆฺนตา กึ น หตํ ? รกฺษตา กึ น รกฺษตมฺ” //

(คําแปล) " ชีวิตท้งั หลายเป็ นเหตุแห่งความดาํ รงอยขู่ องธรรมะอรรถะ, กามะ และ
โมกษะ เมื่อชีวิตวินาศไปแลว้ ธรรมะไม่วินาศไปดว้ ยหรือ? เม่ือชีวิตรักษาศีลแลว้
ธรรมไม่ถูกรักษาดว้ ยหรือ ? "

344

สนั สกฤตพื้นฐาน (Introduction to Sanskrit)

๕๗

icÇ¢Iv %vac£ soe nIitStavdI†Zyve
ik< TvhmSmdaiïtana< Ê>o< saeFu<
svRwa =smwR> tende < ävIim, yt> £

จิตฺรคฺรีว อวุ าจ – “สเข ! นีติสฺตาวทีทฺฤศฺเยว,
กึ ตฺวมสฺมทาศฺริตานาํ ทุะขํ โสฒุํ
สรฺวถา ’ สมรฺถเ เตนทํ พฺรวมี ิ / ยตะ –
(คาํ แปล) จิตรครีวะ พดู วา่ " เพื่อนเอ๋ย ! ถูกแลว้ มีขนบธรรมเนียมอยา่ งน้นั กจ็ ริง
อยู่ แต่ขา้ พเจา้ ไม่สามารถทาํ ตามได้ คือการทนดูความทุกขข์ องบริวารท้งั หลาย จึงได้
พดู อยา่ งน้นั . เพราะวา่ –

44û xnain jIivtÂEv praweR àa} %ts&jte ,
siÚimÄe vr< Tyagae ivnaze inyte sit.

๔๔. ธนานิ, ชีวญิ ฺไจว ปรารฺเถ ปรฺ าชฺญ อตุ สฺฤเชต /
สนฺนิมิตฺเต วรํ ตฺยาโค, วนิ าเศ นิยเต สติ //

(คาํ แปล) "นกั ปราชญพ์ งึ สละทรัพย์ และชีวติ เพือ่ เห็นแก่ผอู้ ่ืน กใ็ นเมื่อความ
พินาศ (ความตาย) เป็นความเท่ียงแทแ้ น่นอน การเสียสละในเหตุอนั สมควรจึงนบั วา่
ประเสริฐยง่ิ . "

Aympría =saxar[ae hte >u £ อยมปรศฺจา ’สาธารโณ เหตุะ
– เหตุขอ้ น้ีกย็ งั ไม่สาธณะ –

345

สันสกฤตพื้นฐาน (Introduction to Sanskrit)

๕๘

45û jaitÔVyblana saMym;e a< mya sh,
mTà-uTv)l< äiU h kda ik< tÑiv:yit ? ".

๔๕. “ชาติทฺรวฺยพลานาญฺจ สามฺยเมษาํ มยา สห /
มตฺปฺรภุตฺวผลํ พฺรูหิ กทา กึ ตทฺภวษิ ฺยติ ?” //

(คําแปล) " บริวารท้งั หลายกบั ตวั เรามีความเสมอกนั อยู่ คือ ชาติ ทรัพยแ์ ละ
กาํ ลงั ท่านจงบอกซิว่า ผลแห่งการเป็ นเจา้ ของพวกเขาน้นั จกั เกิดข้ึนเพราะอะไร และ
เมื่อใด ? "

ANy½ £ อนฺยจฺจ
– อีกประการหน่ึง –

46û ivna vÄnR mevEte n TyjiNt mma =Nitkm!,
tNme à[Vyyena=ip jIvyEtaNmdaiïtam.!

๔๖. “วนิ า วรฺตฺตนเมไวเต น ตฺยชนฺติ มมา ’นฺติกมฺ /
ตนฺเม ปรฺ าณวฺยเยนา’ปิ ชีวไยตานฺมทาศฺริตานฺ” //

(คาํ แปล) " ในเมื่อบริวารเหล่าน้ี เราไม่ไดเ้ สียค่าจา้ งเลย เขายงั ไม่ทอดทิ้งเราไป
เพราะฉะน้นั โปรดช่วยคนในปกครองของเราใหร้ อดเถิด แมเ้ ราจะเสียชีวติ กย็ อม"

ik £ กิญฺจ
– อีกประการหน่ึง –

346

สันสกฤตพน้ื ฐาน (Introduction to Sanskrit)

๕๙

47û mas< mUÇpurI;a =iSwinimRte =iSmNklve r,e
ivnñre ivhaya =Swa< yz> paly imÇ me.

๔๗. “มาํ สมตู ฺรปุรีษา ’สฺถินิรฺมิเต ’สฺมินฺกเลวเร /
วนิ ศฺวเร วหิ ายา ’สฺถาํ ยศะ ปาลย มิตฺร ! เม” //

(คาํ แปล) "โธ่ เพ่ือนเอ๋ย ! ในเมื่อร่างกายอนั เตม็ ไปดว้ ยเน้ือหนงั , มูตร, คูถ และ
กระดูกน้ี นบั วนั จะแตกพินาศไปสิ้น โปรดช่วยรักษาเกียรติยศของเราไวเ้ ถิด"

Apr pZy £ อปรญฺจ ปศฺย
– จงดู อีกขอ้ หน่ึง –

48û yid inTyminTyne inmlR < mlvaihna,
yz> kayne l_yte tÚ lBx< -vNe tu ikm! . yt>£

๔๘. “ยทิ นิตฺยมนิตฺเยน, นิรฺมลํ มลวาหินา /
ยศะ กาเยน ลภฺยเต, ตนฺน ลพฺธํ ภเวนฺตุ กิมฺ” // ยตะ–

(คาํ แปล) "ถา้ วา่ คนไดร้ ับเกียรติยศอนั นบั วา่ เที่ยง และปราศจากมลทินดว้ ยร่างกาย
อนั ไม่เท่ียง และเตน็ ไปดว้ ยมลทินเช่นน้ี การไดร้ ับยศน้นั จะวา่ ไม่ได้ ไดไ้ หม ? "
เพราะวา่ –

347

สนั สกฤตพื้นฐาน (Introduction to Sanskrit)

๖๐

49û zrIrSy g[u ana< c ËrmTyNtmNtrm!,
zrIr< ][ivXv<is kLpaNtSwaiynae g[u a>.

๔๙. “ศรีรสฺย, คุณานาํ จ ทูรมตฺยนฺตมนฺตรมฺ /
ศรีรํ กฺษณวธิ ฺวสํ ิ, กลฺปานฺตสฺถายโิ น คุณาะ //

(คาํ แปล) "ร่างกายกบั คุณงามความดีอยหู่ ่างไกลกนั มากนกั , เพราะร่างกายมีการ
แตกดบั อยทู่ ุกขณะ ส่วนคุณงามความดีน้นั ต้งั อยตู่ ลอดกลั ป์ "

– #Tyak{yR ihr{yk> àùòmna> pulikt> sÚävIt!£ saxu imÇ !
saxu Anne a=iïtvaTsLyne trE laKe ySyaip à-uTv< Tviy yuJyte,
@vm−u va ten sv;Re a< bNxnain iDÚnain,

– อิตฺยากรฺณฺย หิรณฺยกะ ปรฺ หฺฤษฺฏมนาะ, ปุลกิตะ สนฺนพฺรวตี ฺ – "สาธุ มิตฺร !
สาธุ, อเนนา ’ศฺริตวาตฺสลฺเยน ไตรโลกฺยสฺยาปิ ปฺรภุตฺวํ ตฺวยิ ยชุ ฺยเต /
“เอวมุกฺตฺวา เตน สรฺเวษาํ พนฺธนานิ ฉินฺนานิ /

(คาํ แปล) ฝ่ ายพญาหนูหิรัณยกะ ไดฟ้ ังแลว้ รู้สึกจบั ใจจนขนลุก พดู วา่ " สาธุ เพอ่ื น !
สาธุ , ดว้ ยความรักในบริวารของท่านน้ี ท่านสมควรจะไดร้ ับความเป็นใหญ่แมใ้ นไตร
โลก" คร้ันกล่าวแลว้ อยา่ งน้ีกต็ รงเขา้ ไปกดั เคร่ืองพนั ธการของบริวารท้งั หลายก่อน.

ttae ihr{yk> svaRNTsadr< sMpUJyah£ soe icÇ¢Iv svRwa =Ç
jalbNxnivxaE dae;maz»yaTmNyv}a n kRtVya, yt> £

ตโต หิรณฺยกะ สรฺวานฺตฺสาทรํ สมฺปูชฺยาห – “สเข จิตฺรคฺรีว !
สรฺวา ’ตฺร ชาลพนฺธนวเิ ธา โทษมาศงฺกฺยา ”ตฺมนฺยวชฺญา น กรฺตวฺยา” / ยตะ –

(คาํ แปล) ต่อจากน้นั พญาหนูหิรัณยกะ กล่าวอยา่ งฉนั ทเ์ พื่อนวา่ " จิตรครีวะ
เพือ่ นรัก ! การท่ีท่านตอ้ งมาติดตาข่ายน้ี ท่านอยา่ ไดต้ ิเตียนตนเองโดยสงสยั วา่ เป็น
ความผดิ ของท่านเลย เพราะวา่ –

348

สันสกฤตพ้ืนฐาน (Introduction to Sanskrit)

50û yae =ixka*aejnztaTpZytIhaim; og>,
s @v àÝkalStu pazbNx< n pZyit !.

๕๐. โย ’ธิกาทฺโยชนศตาตฺปศฺยตีหา ”มิษํ ขคะ /
ส เอว ปรฺ าปตฺ กาลสฺตุ ปาศพนฺธํ น ปศฺยติ ! //

(คาํ แปล) ธรรมดานกสามารถเห็นเหยอ่ื ไดไ้ กลเกินกวา่ ๑๐๐ โยชน์ แต่เมื่อกาละ
(ความตาย) มาถึงแลว้ บว่ งท่ีเขาดกั เอาไวก้ ม็ องไม่เห็น.

Apr –อปรญฺจ
– อีกประการหน่ึง –

51û zizidvakrya¢e RhpIfn<
gj-uj¼myaerip bNxnm!,
mitmta ivlaeKy dirÔta<
ivixrhae blva=init me mit>.

๕๑. ศศิทิวากรโยรฺคฺรหปี ฑน,ํ
คชภุชงฺคมโยรปิ พนฺธนมฺ /
มติมตาญฺจ วโิ ลกฺย ทริทฺรตาํ ,
‘วธิ ิรโห พลวา ’นิติ เม มติะ //

(คาํ แปล) ขา้ พเจา้ เคยเห็นพระจนั ทร์และพระอาทิตย์ ถูกพระราหูและพระเกตุจบั
เอาไว,้ แมค้ ชสารยงั ถกู ภุชงคร์ ัดไว้ ผมู้ ีปัญญากต็ กทุกขไ์ ดย้ าก ขา้ พเจา้ คิดดูอีกที อนิจจา
เอ๋ย, โชคช่างมีพลงั จริงหนอ.

349

สันสกฤตพ้นื ฐาน (Introduction to Sanskrit)

๖๒

Apr –อนฺยจฺจ – อีกประการหน่ึง

52û VyaemEkaNtivhair[ae =ip ivhga> sMàaßvu nTyapd<
bXyNte inp[ErgaxsillaNmTSya> smuÔadip,
ÊrnIt< ikimhaSit ik< sucirt< k> Swanla-e g[u >
kalae ih Vysnàsairtkrae g&Ÿait Ëradip.

๕๒. โวฺยไมกานฺตวหิ าริโณ ’ปิ วหิ คาะ สมฺปฺราปนฺ ุวนตฺยาปท,ํ
พธฺยนฺเต นิปไณรคาธสลิลานฺมตฺสฺยาะ สมุทฺราทปิ /
ทุรนีตํ กิมิหาสฺติ, กึ สุจริต,ํ กะ สูถานลาเภ คุณะ ?
กาโล หิ วฺยสนปฺรสาริตกโร คฺฤหฺณาติ ทรู าทปิ //

(คาํ แปล) แมน้ กอยใู่ นอากาศกย็ งั ไม่พน้ อนั ตราย, แมป้ ลาอยใู่ นทะเลลึกกย็ งั ถกู
พรานเบด็ ผฉู้ ลาดจบั ได้ เหตุฉะน้นั อะไรเล่าคือความทุจริตหรือความสุจริตในโลกน้ี
หรืออะไรเล่า คือสถานอนั อุดมไปดว้ ยคุณประโยชน์ ? ท้งั น้ีกเ็ พราะวา่ เมื่อกาละ
(ความตาย) ยนื่ มือเขา้ มาแลว้ ยอ่ มถึงความวบิ ตั ิกนั ท้งั น้นั แมจ้ ะอยไู่ กลเพียงใดกต็ าม.

#it àbaeXya itWy< kT« va il¼y c icÇ £ ¢IvStne
sMàie ;tae yweòdze aNTspirvarae yya,E ihr{ykae =ip Svivvr< àivò>,

อิติ ปรฺ โพธฺยา ”ติถฺยํ กฺฤตฺวา ”ลิงฺคฺย จ จิตฺร – คฺรีวสฺเตน
สมฺเปรฺ ษิโต ยเถษฺฏเทศานฺตฺสปริวาโร ยเยา / หิรณฺยโก ’ปิ สฺวววิ รํ /
(คาํ แปล) จิตรครีวะ พอใจในภาษิตของพญาหนูหิรัณยกะ ตลอดจนการตอ้ นรับท่ี
อบอุ่นยง่ิ จึงของใจและขออาํ ลากลบั ไปยงั ทอ้ งถ่ินพร้อมดว้ ยบริวารของตน ฝ่ ายหิรัณยกะ
กก็ ลบั เขา้ โพรงดว้ ยเหมือนกนั .

350

สนั สกฤตพ้ืนฐาน (Introduction to Sanskrit)

๖๓

53û yain kain c imÇai[ kÄRVyain ztain c,
pZy miU ;kimÇe[ kpate a m−u bNxna>.

๕๓. ยานิ กานิ จ มิตฺราณิ กรฺตฺตวฺยานิ ศตานิ จ /
ปศฺย มษู ิกมิเตฺรณ กโปตา มุกฺตพนฺธนาะ //

(คําแปล) บุคคลควรคบมิตรไวแ้ ม้ต้งั ร้อยประเภทก็ควรทาํ ดูตวั อย่างจาก
นกพิราบพน้ จากเคร่ืองพนั ธนาการไดเ้ พราะมิตรคือหนู ฉะน้ี.

Aw l"uptnknama kak> svRvÄ& aNtdzIR saíyiR mdmah £
Ahae ihr{yk ða¸yae =is, Atae =hmip Tvya sh mÇE ÇIimCDaim
Atae ma< mEÇyE[a=n¢u hItumhRis,

อถ ลฆุปตนกนามา กากะ สรฺววฺฤตฺตานฺตทรฺศีสา ”ศฺจรฺยมิทมาห –
“อโห หิรณฺยก ! ศฺลาฆฺโย’ สิ/ อโต’ หมปิ ตฺวยา สห ไมตฺรฺตฺรีมิจฺฉามิ,
อโต มาํ ไมตฺรฺไยณา’นุคฺรหีตุมรฺหสิ /

(คําแปล) คร้ันเมื่อกาชื่อลฆุปตนกะ (โปรดดูโศลกที่ ๓) ผไู้ ดต้ ิดตามเห็น
เหตุการณ์โดยตลอด กล่าวดว้ ยความอศั จรรยใ์ จข้ึนวา่ "โอ หิรัณยกะ! ท่านเป็นผทู้ ่ีน่า
สรรเสริญจริง ๆ เพราะฉะน้ันขา้ พเจา้ มีความปรารถนาจะเป็ นมิตรกบั ท่าน ท่านควร
อนุเคราะห์แก่ขา้ พเจา้ ดว้ ยไมตรีเถิด."

351

สนั สกฤตพน้ื ฐาน (Introduction to Sanskrit)



พระเทพสุวรรณเมธี, รศ.ดร. เปรียญธรรม 8 ประโยค สำนกั เรยี นวัดดาวดงึ ษาราม
(สชุ าติ กติ ตฺ ิปโฺ ) พุทธศาสตรบัณฑติ (ปรัชญา) พธ.บ. (เกยี รตินิยม) มหาวิทยาลัยมหาจฬุ าลงกรณราชวทิ ยาลยั
ศลิ ปศาสตรมหาบณั ฑติ (ภาษาสันสกฤต) ศศ.ม. มหาวทิ ยาลัยศิลปากร
พุทธศาสตรดษุ ฎีบัณฑติ (พระพุทธศาสนา) พธ.ด. มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวทิ ยาลยั
ปจจุบนั : • เจาอาวาสวัดสุวรรณาราม ราชวรวิหาร รองเจา คณะกรุงเทพมหานคร

• อาจารยผรู ับผิดชอบหลกั สตู รและประจำหลักสตู รพทุ ธศาสตรมหาบณั ฑิต
สาขาวิชาพระพทุ ธศาสนา

• รกั ษาการผูอำนวยการบัณฑติ ศึกษา มหาวทิ ยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย
วทิ ยาเขตบาีศึกษาพุทธโฆส นครปฐม

ผลงานเขยี น : • การอนุรักษมรดกวัฒนธรรมโบราณสถานทางพระพทุ ธศาสนาของไทย
• พฒั นาการการเทศนมหาชาติเวสสันดรชาดกในสงั คมไทย
• จารึกแมบญุ ตะวนั ออก